Niniejsze wprowadzenie przeznaczone jest dla osób nie znających ani FreeBSD, ani Uniksa; omówione są tu zagadnienia podstawowe. Zakładam, że korzystasz z FreeBSD w wersji 2.0.5 lub późniejszej, a twój system ma (przynajmniej na razie) jednego użytkownika (ciebie). Powinieneś też dość dobrze znać DOS-a/Windows lub OS/2.
Gdy ujrzysz komunikat login:
, zaloguj
się jako użytkownik utworzony podczas instalacji lub jako
root (konto root jest już w systemie;
root może dostać się wszędzie i robić co mu się podoba, także
usuwać ważne pliki, więc trzeba z nim uważać). Znaki
%
i #
są znakami gotowości (mogą
wyglądać inaczej), przy czym %
odpowiada zwykłemu
użytkownikowi, a #
kontu roota.
Aby się wylogować (i powrócić do komunikatu
login:
), napisz:
#
exit
Oczywiście, wydane polecenia potwierdza się wciskając
enter. Trzeba także pamiętać, że Unix
rozróżnia małe i duże litery, więc exit
i EXIT
to nie to samo.
By wyłączyć komputer, napisz
#
/sbin/shutdown -h now
By natomiast uruchomić go ponownie
#
/sbin/shutdown -r now
lub
#
/sbin/reboot
Ponowne uruchomienie można też wykonać za pomocą
Ctrl+Alt+Delete.
W obecnych wydaniach FreeBSD jest to odpowiednik
/sbin/reboot
, i korzystanie z niego jest
o wiele lepszym rozwiązaniem od używania przycisku reset.
Nie masz przecież ochoty na ponowną instalację,
prawda?
Jeżeli nie dodawałeś użytkowników podczas instalacji systemu, i jesteś zalogowany jako root, powinieneś teraz utworzyć użytkownika poleceniem
#
adduser
Przy pierwszym korzystaniu z adduser mogą pojawić się
pytania o pewne ustawienia domyślne. Na przykład jako
domyślną powłokę możesz wybrać csh(1) zamiast
sh(1), jeśli proponowana będzie sh
.
Aby zaakceptować sugerowane ustawienia, wciśnij po prostu
enter. Domyślne ustawienia trafiają do pliku
/etc/adduser.conf
, który można
samodzielnie edytować.
Dla przykładu, chcesz dodać użytkownika
marek
o nazwisku Marek
Piegus. Dla bezpieczeństwa przydziel markowi
hasło (choćby w obawie przed wszędobylskimi dzieciakami).
Gdy zobaczysz pytanie, do jakich innych grup ma należeć
marek, wpisz wheel
Login group is ``marek''. Invite marek into other groups: wheel
Dzięki temu po zalogowaniu się jako
marek
będzie można skorzystać z
polecenia su(1) by zostać rootem. Nie będziesz już
teraz besztany za logowanie się jako root.
Możesz przerwać adduser
w dowolnym
momencie wciskając
Ctrl+C,
na koniec będziesz też mieć możliwość zatwierdzenia nowego
użytkownika lub odrzucenia go, wpisując n.
Jeśli chcesz, możesz dodać drugiego użytkownika; gdy
będziesz zmieniać ustawienia konta marka i coś pójdzie nie
tak, będziesz mieć zapas.
Po wykonaniu powyższych czynności, wpisz
exit
aby móc znów się zalogować, i
zaloguj się jako marek
. Należy raczej
pracować jako zwykły użytkownik, jeśli nie są potrzebne
uprawnienia roota (i związane z nimi ryzyko).
Jeśli wcześniej dodałeś użytkownika i chcesz dać mu
możliwość zostania rootem za pomocą su
,
możesz to zrobić logując się jako root i modyfikując plik
/etc/group
; dopisz marka w pierwszej
linii tego pliku (grupa wheel
).
Wcześniej jednak powinieneś zapoznać się z edytorem
vi(1), lub skorzystać z prostszego edytora ee(1)
dostępnego w nowych wersjach FreeBSD.
Użytkownika usuwa się poleceniem
rmuser
.
Zaloguj się jako zwykły użytkownik, rozejrzyj się wokoło i spróbuj skorzystać z kilku poleceń służących uzyskiwaniu informacji i pomocy.
Oto niektóre polecenia z krótkim opisem:
id
Pokazuje kim jesteś.
pwd
Pokazuje gdzie jesteś, czyli bieżący katalog.
ls
Wyświetla listę plików w bieżącym katalogu.
ls -F
Wyświetla listę plików w bieżącym katalogu,
znakiem *
oznaczając pliki
wykonywalne, znakiem /
katalogi, a znakiem @
dowiązania
symboliczne.
ls -l
Wyświetla listę plików w długim formacie, pokazując rozmiar, datę, uprawnienia.
ls -a
Wyświetla również pliki ukryte (o nazwie
rozpoczynającej się kropką). Gdy jesteś rootem,
pliki ukryte są pokazywane bez stosowania opcji
-a
.
cd
Zmiana katalogu. cd
..
przechodzi o
jeden poziom wyżej; uwaga na odstęp po
cd
. cd
/usr/local
przejdzie
do wskazanego katalogu. cd
~
przechodzi do
domowego katalogu obecnego użytkownika, np.
/usr/home/marek
. Poleceniem
cd /cdrom
,
a następnie ls
możesz przekonać
się, czy Twój CDROM jest zamontowany i czy
działa.
view
nazwapliku
Pokazuje zawartość pliku (o nazwie
nazwapliku
) bez
możliwości dokonywania zmian. Spróbuj napisać
view
/etc/fstab
.
Wpisz :q
by zakończyć.
cat
nazwapliku
Pokazuje na ekranie zawartość pliku
nazwapliku
. Jeśli jest
on zbyt duży i widać tylko koniec, wciśnij
ScrollLock i posłuż się
strzałką w górę by przesunąć się
wstecz. ScrollLock może być też
stosowany przy przeglądaniu dokumentacji systemowej.
By zakończyć przewijanie, ponownie wciśnij
ScrollLock. Możesz wypróbować
cat
na ukrytych plikach w Twoim
katalogu domowym:
cat .cshrc
,
cat .login
,
cat
.profile
.
W .cshrc
znajdziesz aliasy dla
polecenia ls
(są bardzo wygodne).
Własne aliasy możesz tworzyć modyfikując plik
.cshrc
. Gdy chcesz udostępnić aliasy
wszystkim użytkownikom, umieść je w pliku konfiguracyjnym
csh
dla całego systemu,
/etc/csh.cshrc
.
Oto niektóre przydatne źródła pomocy.
Tekst
oznacza coś, co wpisałeś;
zwykle będzie to jakieś polecenie lub nazwa pliku.
apropos
tekst
Wszystkie wystąpienia
tekstu
w
bazie danych whatis.
man
tekst
Dokumentacja systemowa na temat
tekstu
. Jest to podstawowe
źródło informacji w systemach Un*ksowych. Przykładowo
man ls
podpowie, jak korzystać z polecenia
ls
. Naciśnij Enter
by przejść dalej,
Ctrl+B
by zobaczyć poprzednią stronę,
Ctrl+F
by zobaczyć następną, q albo
Ctrl+C
aby zakończyć.
which
tekst
Znajduje tekst
w
ścieżce użytkownika.
locate
tekst
Pokazane będą wszystkie ścieżki, w których
znaleziony został
tekst
.
whatis
tekst
Informuje, jak działa polecenie
tekst
i na której stronie
dokumentacji systemowej znajduje się jego opis.
Wpisując whatis *
otrzymasz opis
wszystkich plików w bieżącym katalogu.
whereis
tekst
Odnajduje plik tekst
i podaje jego pełną ścieżkę.
Spróbuj użyć whatis
by otrzymać
opisy najczęściej używanych poleceń, na przykład
cat
, more
,
grep
, mv
,
find
, tar
,
chmod
, chown
,
date
i script
.
more
pozwala na oglądanie kolejnych
stron jedna po drugiej (znane z DOS'a), na przykład
ls -l | more
lub
more
nazwapliku
.
Znak *
działa jak szablon, np.
polecenie ls w*
pokaże pliki o nazwach
zaczynających się literą w
.
Niektóre z powyższych poleceń mogą działać nie całkiem prawidłowo. Działanie locate(1) i whatis(1) uzależnione jest od bazy danych, która aktualizowana jest raz na tydzień. Jeżeli nie planujesz zostawiać włączonego komputera (z uruchomionym FreeBSD) na weekend, powinieneś co jakiś czas uruchomić polecenia codziennej, cotygodniowej i comiesięcznej obsługi. Uruchamiaj je jako root i daj każdemu z nich nieco czasu na wykonanie pracy przed uruchomieniem kolejnego.
#
periodic daily
pominięto wyniki#
periodic weekly
pominięto wyniki#
periodic monthly
pominięto wyniki
Jeżeli nudzi cię czekanie, wciśnij
Alt+F2
by przejść do następnej konsoli
wirtualnej i ponownie się zalogować; w końcu
to system wielodostępny i wielozadaniowy. Tak czy inaczej,
uruchomione polecenia będą zapewne wypisywać na ekranie
komunikaty; możesz wyczyścić ekran wpisując
clear
. Gdy polecenia obsługi zakończą
pracę, możesz zajrzeć do
/var/mail/root
i
/var/log/messages
.
Wykonywanie tego typu poleceń jest częścią administracji systemem - a jako samodzielny użytkownik systemu jesteś administratorem sam dla siebie. Właściwie wszystko, co wymaga uprawnień roota, to administracja systemem. Zagadnienia z tym związane nie są zbyt dobrze omówione nawet w opasłych księgach o Uniksie, gdzie często wiele miejsca poświęcone jest omówieniu rozwijanych menu w menedżerach okien. Jeśli chcesz, możesz zaopatrzyć się w jedną z dwóch najpopularniejszych książek o administrowaniu systemem, pierwsza z nich to UNIX System Administration Handbook autorstwa Evi Nemeth i in. (Prentice-Hall, 1995, ISBN 0-13-15051-7), wydanie drugie z czerwoną okładką; druga napisana przez Æleen Frisch Essential System Administration (O'Reilly & Associates, 1993, ISBN 0-937175-80-3). Ja korzystałam z tej pierwszej.
Konfigurowanie systemu wiąże się z edytowaniem plików
tekstowych. Większość z nich znajduje się w katalogu
/etc
; do ich modyfikacji wymagane
będą uprawnienia roota. Możesz posługiwać się prostym
edytorem ee
, jednakże na dłuższą metę
warto nauczyć się obsługi edytora vi
.
Znakomite wprowadzenie do vi można znaleźć w
/usr/src/contrib/nvi/docs/tutorial
;
jeśli go tam nie ma, możesz pobrać je przez FTP z
ftp.cdrom.com
z katalogu
FreeBSD/FreeBSD-current/src/contrib/nvi/docs/tutorial.
Zanim zabierzesz się za edycję pliku, dobrze byłoby
zrobić jego kopię zapasową. Jeżeli na przykład chcesz
edytować /etc/rc.conf
, możesz
przejść do katalogu /etc
poleceniem cd /etc
i napisać:
#
cp rc.conf rc.conf.orig
W rezultacie plik rc.conf
zostałby
skopiowany jako rc.conf.orig
. Mógłbyś
później przywrócić oryginalny plik kopiując
rc.conf.orig
jako
rc.conf
. Jeszcze lepszym wyjściem
jest przeniesienie pliku (zmiana nazwy) i późniejsze
skopiowanie go z powrotem:
#
mv rc.conf rc.conf.orig
#
cp rc.conf.orig rc.conf
Polecenie mv
zachowuje oryginalną
datę i właściciela pliku. Możesz już edytować
rc.conf
. Gdy zechcesz powrócić do
poprzedniego pliku, napisz
mv rc.conf rc.conf.moje
(o ile
chcesz również zachować swoją wersję), a następnie
#
mv rc.conf.orig rc.conf
Powrócisz w ten sposób do poprzedniego stanu.
Edycję pliku rozpoczyna się poleceniem
#
vi nazwapliku
Do poruszania się w tekście użyj klawiszy
strzałek. Klawisz Esc powoduje
przełączenie vi
w tryb poleceń.
Oto niektóre z poleceń:
x
usunięcie litery pod kursorem
dd
usunięcie całego wiersza
i
wstawianie tekstu w miejscu kursora
a
wstawianie tekstu za kursorem
Po wpisaniu i
lub a
możesz wprowadzac tekst. Klawiszem Esc
powracasz do trybu poleceń, oto kolejne z nich
:w
zapisanie pliku na dysku i powrót do edycji
:wq
zapisanie pliku i wyjście z edytora
:q!
wyjście bez zapisywania zmian
/tekst
przeniesienie kursora do
tekstu
;
/Enter
(klawisz
enter) znajduje kolejne wystąpienie
tekstu
.
G
przejście na koniec pliku
nG
przejście do linii o numerze
n
przerysowanie ekranu
przejście wstecz i do przodu o jeden ekran,
podobnie jak w more
i
view
.
Możesz poćwiczyć korzystanie z vi
w katalogu domowym; utwórz nowy plik poleceniem
vi nazwapliku
,
spróbuj wpisać i usunąć tekst, zapisać plik i następnie
go wczytać. vi
może niekiedy sprawiać
niespodzianki, gdyż jest w gruncie rzeczy bardzo
skomplikowany. Czasami zdarza się, że niechcący wydasz
polecenie, które zachowa się inaczej niż oczekiwałeś.
(Niektórzy naprawdę lubią vi
, jest
o wiele potężniejszy od DOS-owego edytora EDIT;
poszukaj informacji o poleceniu :r
.)
Jeśli będziesz mieć kłopoty, wciskając Esc
wróć do trybu poleceń i spróbuj jeszcze raz; często
zapisuj poleceniem :w
, i używaj
:q!
by wyjść i zacząć od nowa (od
ostatniego użycia :w
) jeśli to
konieczne.
Możesz teraz, przy pomocy cd
,
przejść do /etc
i zostać rootem
korzystając z su
. Uruchom
vi
i zmodyfikuj plik
/etc/group
dodając użytkownika
do grupy wheel, by mógł on otrzymywać uprawnienia roota.
Dopisz przecinek i nazwę użytkownika na końcu pierwszego
wiersza pliku, następnie wciśnij Esc i
wpisz :wq
by zapisać plik i zakończyć
edycję. Efekt natychmiastowy. (Nie wstawiłeś spacji za
przecinkiem, zgadza się?)
Zapewne twoja drukarka nie jest jeszcze gotowa do pracy
w FreeBSD, by więc wydrukować plik trzeba będzie przenieść
go na dyskietkę i wydrukować w DOS-ie. Załóżmy, iż
chciałbyś uważnie przeczytać stronę dokumentacji
omawiającą dokonywanie zmian w prawach dostępu do plików
(co jest dosyć ważnym zagadnieniem); możesz ją zobaczyć
wpisując man chmod
. Natomiast
polecenie
%
man chmod | col -b > chmod.txt
spowoduje usunięcie znaczników formatujących i
zamiast pokazywać stronę dokumentacji na ekranie,
zapisze ją w pliku chmod.txt
. Włóż
teraz sformatowaną dyskietkę do stacji A, skorzystaj z
su
by zostać rootem, i wpisz
#
/sbin/mount -t msdos /dev/fd0 /mnt
Powyższe polecenie zamontuje stację dyskietek
w katalogu /mnt
.
Uprawnienia roota nie są już potrzebne, możesz więc
wpisać exit
by z powrotem korzystać
z konta marka. Przejdź teraz do katalogu, w którym
utworzyłeś plik chmod.txt
i skopiuj
go na dyskietkę poleceniem:
%
cp chmod.txt /mnt
Po wpisaniu ls /mnt
powinieneś
zobaczyć, że w katalogu /mnt
znajduje
się plik chmod.txt
.
Niekiedy warto zapisać w pliku to, co wyświetla
/sbin/dmesg
. Można to zrobić
wpisując
%
/sbin/dmesg > dmesg.txt
Potem można skopiować dmesg.txt
na dyskietkę. /sbin/dmesg
pokazuje
komunikaty wyświetlane podczas ładowania systemu; można
dzięki temu prześledzić przebieg procesu ładowania
FreeBSD. Kiedy zadajesz pytaniena
lub na grupie USENET, na przykład: „FreeBSD nie
chce wykryć mojego dysku, co zrobić?”, wówczas
inni będą chcieli dowiedzieć się, co pokazuje
dmesg
.
Możesz już odmontować stację dyskietek (jako root), wydając polecenie
#
/sbin/umount /mnt
Dyskietkę możesz już wyjąć. Uruchom komputer ponownie
by załadować DOS-a. Skopiuj pliki z dyskietki do jakiegoś
katalogu i otwórz je przy pomocy DOS-owego EDIT-a,
Notatnika Windows albo WordPada, dokonaj jakiejś drobnej
zmiany aby wymusić zapisanie pliku, po czym wydrukuj go
w sposób tradycyjny dla DOS-a lub Windows. Udało się?
Strony dokumentacji systemowej najlepiej jest drukować
korzystając z DOS-wego polecenia
print
. (Kopiowanie plików z FreeBSD
na zamontowaną partycję DOS-a ciągle jeszcze bywa
niebezpieczne.)
Aby korzystać z drukarki w FreeBSD, należy dodać
odpowiedni wpis w /etc/printcap
oraz utworzyć katalog buforowania w
/var/spool/output
. Jeśli drukarka
jest podłączona do portu lpt0
(oznaczonego LPT1 w DOS-ie), być
może wystarczy tylko przejść do
/var/spool/output
i (będąc rootem)
utworzyć katalog lpd
za pomocą
polecenia: mkdir lpd
(chyba, że taki
katalog już tam jest). Od tej chwili drukarka powinna się
zgłaszać podczas ładowania systemu, jeśli jest włączona,
a drukowanie plików powinno być możliwe dzięki poleceniu
lp
lub lpr
.
Konfiguracja drukowania opisana jest w
Podręczniku
FreeBSD.
df
pokazuje zamontowane systemy plików i zajmowaną przestrzeń.
ps aux
lista działających procesów.
ps ax
wyświetla
bardziej zwięzłą postać listy.
rm nazwapliku
usunięcie pliku nazwapliku
.
rm -R katalog
usunięcie katalogu
katalog
wraz z
podkatalogami. (ostrożnie!)
ls -R
lista plików w katalogu bieżącym i wszystkich
jego podkatalogach. Swego czasu stosowałam
ls -AFR > where.txt
aby
sporządzić listę wszystkich plików w
/
oraz (oddzielnie)
/usr
, zanim poznałam lepsze
sposoby wyszukiwania plików.
passwd
zmiana hasła użytkownika (lub roota)
man hier
dokumentacja Uniksowego systemu plików
Aby odnaleźć plik nazwapliku
w /usr
lub jego podkatalogach,
skorzystaj z polecenia find
:
%
find /usr -name "nazwapliku"
Możesz wykorzystać znak *
jako
wzorzec nazwy
"
(wówczas należy ją ująć w cudzysłów). Jeśli wybierzesz,
by nazwapliku
"find
szukało w katalogu
/
zamiast /usr
,
wówczas poszukiwania obejmą wszystkie zamontowane
systemy plików, w tym CDROM i partycje DOS-owe.
Polecenia i programy narzędziowe Uniksa są omówione w znakomitej książce Unix for the Impatient (wyd. drugie, Addison-Wesley, 1996), autorstwa Abrahamsa i Larsona. Jest także mnóstwo informacji na ten temat w Internecie, przykładem może być Unix Reference Desk.
Masz już wszystko, co będzie potrzebne by sprawnie
posługiwać się systemem i edytować pliki, możesz więc
zająć się dostosowywaniem systemu do własnych potrzeb.
Wiele przydatnych informacji można
znaleźć w podręczniku FreeBSD (który zapewne masz na dysku)
oraz na stronie
FreeBSD. Na stronie, a także na CDROM-ie,
dostępny jest również pokaźny zbiór pakietów i portów.
O tym, jak z nich korzystać, można dowiedzieć się z
podręcznika (znajdź potrzebny pakiet, dodaj go poleceniem
pkg_add
/cdrom/packages/All/nazwapakietu
,
przy czym nazwapakietu
jest
nazwą pliku pakietu). Listę pakietów i portów wraz z krótkim
opisem można znaleźć na CDROM-ie, w
cdrom/packages/index
,
cdrom/packages/index.txt
, oraz
cdrom/ports/index
; dokładniejsze
opisy znajdują się w
/cdrom/ports/*/*/pkg/DESCR
, przy czym
znaki *
oznaczają odpowiednio rodzaj
programu i jego nazwę.
Jeżeli opis instalacji portów z CDROM-u zawarty w
podręczniku wydaje ci się zbyt skomplikowany (przez jakieś
lndir
, czy coś), możesz spróbować
poniższego sposobu:
Znajdź port, który chcesz zainstalować, powiedzmy, że
będzie to kermit
. Na CDROM-ie
znajdziesz jego katalog. Skopiuj ten katalog do
/usr/local
(to dobre miejsce na
dodatkowe programy, które mają być dostępne dla wszystkich
użytkowników) poleceniem:
#
cp -R /cdrom/ports/comm/kermit /usr/local
W efekcie powinien powstać katalog
/usr/local/kermit
zawierający te same
pliki, co katalog kermita
na
CDROM-ie.
Następnie korzystając z polecenia
mkdir
utwórz katalog
/usr/ports/distfiles
, chyba że już
taki istnieje. Sprawdź teraz, czy w katalogu
/cdrom/ports/distfiles
znajduje się
plik o nazwie odpowiadającej instalowanemu portowi.
Skopiuj go do /usr/ports/distfiles
;
w obecnych wersjach nie trzeba tego robić, ponieważ
zajmuje się tym samo FreeBSD. W przypadku
kermita
pliku nie ma.
Teraz poleceniem cd
przejdź do
podkatalogu /usr/local/kermit
zawierającego plik Makefile
.
Napisz
#
make all install
Spowoduje to, iż wszystkie potrzebne pliki, których
nie ma na CDROM-ie lub w
/usr/ports/distfiles
, zostaną
pobrane przez FTP. Jeżeli jeszcze nie skonfigurowałeś
sieci, a w /cdrom/ports/distfiles
nie ma pliku potrzebnego do instalacji, będziesz musiał
uzyskać ten plik korzystając z innego komputera i
skopiować go do /usr/ports/distfiles
z dyskietki albo partycji DOS-a. Zajrzyj do
Makefile
(poleceniem
cat
, more
lub
view
) by dowiedzieć się, skąd wziąć
potrzebny plik (lokalizacja w sieci) i jak się on nazywa.
Jeżeli ściągasz plik korzystając z DOS-a, jego nazwa
zostanie obcięta, tak więc po umieszczeniu go w
/usr/ports/distfiles
będziesz musiał
zmienić nazwę pliku (poleceniem
mv
) na prawidłową. (Pamiętaj, by
pobierać pliki w trybie binarnym!) Przejdź z powrotem do
/usr/local/kermit
, odnajdź katalog
zawierający Makefile
, i wpisz
make all install
.
Może się zdarzyć, że do instalacji jakiegoś portu bądź pakietu wymagany będzie jakiś inny program. Jeżeli instalacja zostanie przerwana komunikatem can't find unzip (nie znaleziono unzip) lub podobnym, prawdopodobnie trzeba będzie zainstalować pakiet lub port unzip by móc kontynuować instalację.
Po instalacji wpisz rehash
aby
uwzględnić ewentualne zmiany ścieżki. (Jeżeli używając
whereis
lub which
często trafiasz na komunikat
path not found (nie znaleziono
ścieżki), powinieneś uzupełnić katalogi umieszczone w
ścieżce w pliku .cshrc
w katalogu
domowym. Ścieżka pełni w Uniksie taką samą rolę jak w
DOS-ie, z tym, że (domyślnie) nie zawiera katalogu
bieżącego ze względów bezpieczeństwa; chcąc uruchomić
plik z bieżącego katalogu, należy przed jego nazwą
napisać ./
; bez spacji po znaku
ukośnika.)
Być może zechcesz ściągnąć najnowszą wersję przeglądarki
Netscape z ich serwera
FTP. (Netscape wymaga zainstalowanego X Window
System.) Dostępna jest wersja dla FreeBSD, więc poszukaj
jej. Rozpakuj plik poleceniami gunzip
nazwapliku
oraz
tar xvf
nazwapliku
i przenieś
otrzymany plik wykonywalny do
/usr/local/bin
lub podobnego. Wykonaj rehash
, oraz
dodaj następujące polecenia do plików
.cshrc
w katalogu domowym każdego
użytkownika, lub (szybciej) do pliku
/etc/csh.cshrc
, głównego
pliku konfiguracyjnego csh
:
setenv XKEYSYMDB /usr/X11R6/lib/X11/XKeysymDB setenv XNLSPATH /usr/X11R6/lib/X11/nls
Zakładamy tu, że plik XKeysymDB
i
katalog nls
znajdują się w
/usr/X11R6/lib/X11
; jeśli tak nie jest,
odnajdź je i umieść tam.
Jeżeli początkowo zainstalowałeś Netscape jako port
z CDROM-u (lub FTP), nie umieszczaj nowego pliku wykonywalnego
w miejscu starego /usr/local/bin/netscape
;
jest to zwykły skrypt powłoki zajmujący się przygotowaniem
zmiennych środowiskowych. Zamiast tego zmień nazwę nowego
pliku na netscape.bin
i zastąp
poprzedni plik wykonywalny
/usr/local/netscape/netscape
.
Najważniejszym elementem środowiska pracy jest powłoka. W DOS-ie rolę powłoki pełni command.com. Powłoka zajmuje się przetwarzaniem poleceń wpisywanych w linii poleceń, jest więc pośrednikiem w komunikacji z systemem operacyjnym. Może także wykonywać skypty, podobne do znanych z DOS-a plików wsadowych, składające się z serii poleceń wykonywanych bez ingerencji użytkownika.
W FreeBSD zainstalowane są dwie powłoki:
csh
i sh
.
csh
dobrze obsługuje linię poleceń,
skrypty powinny być jednak pisane w
sh
(lub bash
).
Wpisując echo $SHELL
możesz dowiedzieć
się, z jakiej powłoki korzystasz.
Powłoka csh
jest niezła, jednakże
tcsh
potrafi wszystko to, co
csh
i jeszcze więcej. Umożliwia
wywoływanie wcześniej wpisanych poleceń za pomocą klawiszy
strzałek. Pozwala uzupełniać nazwy plików przy pomocy
klawisza Tab (csh
wykorzystuje do tego Esc), jak również
powrót do ostatnio odwiedzonego katalogu poleceniem
cd -
. W tcsh
można
też w prosty sposób zmienić swój znak zachęty. Wszystko to
bardzo ułatwia życie.
Nową powłokę instaluje się w następujący sposób:
Zaintaluj powłokę w postaci portu lub pakietu.
Wpisz rehash
, a potem
which tcsh
(zakładając, że
instalujesz tcsh
), by mieć pewność,
że instalacja powiodła się.
Działając jako root, dopisz w pliku
/etc/shells
wiersz odpowiadający
nowej powłoce, w naszym przypadku
/usr/local/bin/tcsh
, i zapisz
zmiany. (W przypadku niektórych portów może być to
zrobione automatycznie.)
Aby na stałe zmienić swoją powłokę na
tcsh
, skorzystaj z polecenia
chsh
. Możesz także wpisać
tcsh
w linii poleceń, by zmienić
powłokę bez powtórnego logowania się.
Zmiana powłoki roota na inną niż
sh
lub csh
we wczesnych wersjach FreeBSD i wielu wersjach Uniksa
może okazać się niebezpieczna, ponieważ może prowadzić
do braku działającej powłoki w trybie jednego
użytkownika. Można sobie z tym poradzić stosując
su -m
do zostania rootem, dzięki
czemu możliwe jest korzystanie z tcsh
,
gdyż powłoka jest elementem środowiska. Aby takie
rozwiązanie było stosowane na stałe, utwórz alias w
.tcshrc
dopisując polecenie
alias su su -m
Podczas uruchamiania, tcsh
odczytuje pliki /etc/csh.cshrc
i /etc/csh.login
, podobnie jak to
robi csh
. Ponadto wczytywane są
pliki .login
i
.cshrc
, chyba, że istnieje plik
.tcshrc
. Można go utworzyć
kopiując po prostu plik .cshrc
jako .tcshrc
.
Gdy powłoka tcsh
jest już
zainstalowana, możesz zająć się wyborem odpowiadającego ci
znaku zachęty. Szczegółowo jest to opisane w dokumentacji
tcsh
, przykładowe polecenie
przedstawione poniżej wpisane do
.tcshrc
spowoduje, iż znak zachęty
będzie informował o tym, ile wydałeś poleceń, która jest
godzina, oraz jaki jest bieżący katalog. Na końcu pojawi
się znak >
, jeśli jesteś zwykłym
użytkownikiem, lub znak #
, jeśli jesteś
rootem:
set prompt = "%h %t %~ %# "
Powyższy wiersz umieść w miejscu starego "set
prompt", albo pod "if($?prompt) then". Poprzedni wiersz
zamień w komentarz, dzięki temu będziesz mógł do niego
wrócić, jeśli zechcesz. Przepisz dokładnie spacje i
cudzysłowy. Aby plik .tcshrc
został
przeczytany ponownie, wpisz
source .tcshrc
.
Listę innych zmiennych środowiskowych uzyskać można
korzystając z polecenia env
. Lista zawiera
domyślny edytor, program do przeglądania plików tekstowych,
typ terminala i wiele innych. Jeżeli logujesz się do systemu
przez sieć i jakiś program nie daje się uruchomić z powodu
nieodpowiedniego terminala, przydatne może okazać się
polecenie setenv TERM vt100
.
Mając uprawnienia roota, można odmontować CDROM
poleceniem /sbin/umount /cdrom
, następnie
wyjąć płytę z napędu, włożyć inną i zamontować ją poleceniem
/sbin/mount_cd9660 /dev/cd0a /cdrom
(o
ile cd0a odpowiada napędowi CDROM).
Najnowsze wersje FreeBSD pozwalają na montowanie CDROM-u
poleceniem /sbin/mount /cdrom
.
Jeśli masz do dyspozycji niewiele miejsca na dysku,
możesz skorzystać z bezpośredniego systemu plików na drugiej
płycie CD FreeBSD. Jej zawartość zmienia się z każdym
nowym wydaniem systemu. Spróbuj na przykład zagrać w jedną
z gier umieszczonych na CDROM-ie. Przyda się przy tym
lndir
, instalowane wraz z X Window System,
aby powiadomić programy gdzie znajdują się potrzebne im
pliki, ponieważ są one w systemie plików
/cdrom
, a nie jak zazwyczaj w
/usr
i jego podkatalogach. Skorzystaj z
man lndir
.
Jeśli skorzystałeś z niniejszego wprowadzenia, chętnie dowiem się, czy w czymś ci ono pomogło, co było niedostatecznie wyjaśnione i czego brakowało. Dziękuję profesorowi Eugene W. Stark z SUNY-Stony Brook, oraz Johnowi Fieberowi za pomocne uwagi.
Annelise Anderson,
<andrsn@andrsn.stanford.edu>