Skiednis fan Fryslân

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="fy">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedy</sitename>
    <dbname>fywiki</dbname>
    <base>https://fy.wikipedia.org/wiki/Haadside</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Wiki</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Oerlis</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Meidogger</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Meidogger oerlis</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedy</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedy oerlis</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Ofbyld</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Ofbyld oerlis</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki oerlis</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Berjocht</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Berjocht oerlis</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Hulp</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Hulp oerlis</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategory</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategory oerlis</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Skiednis fan Fryslân</title>
    <ns>0</ns>
    <id>189</id>
    <revision>
      <id>1084077</id>
      <parentid>1083939</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Mysha&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76150" xml:space="preserve">{{Skiednis fan Fryslân}}

De '''skiednis fan Fryslân''' ferhellet oer it Fryske ferline. Yn dat ramt wurde de skiedkundige ûntjouwings yn it wengebiet fan de Friezen oan de súdeastlike igge fan de Noardsee beskreaun.

De skiednis fan Fryslân rint lykop mei de [[skiednis fan de Friezen]]. De [[Friezen]] teagen sa likernôch yn de 4e iuw f.Kr. nei it kustgebiet oan de súdlike igge fan de [[Noardsee]]. [[Geakunde|Geakundich]] sjoen in bysûnder lânskip troch de ynfloed fan de see en it [[terp]]elân. Om 700 hinne is Fryslân in [[heidendom|heidensk]] lân. Yn de 8e en 11e iuw wurdt [[Noard-Fryslân]] fan Friezen befolke, mar ûntjout himsels frij fan de oare Fryslannen. Yn de lette midsiuwen ferienigje de frije Fryske lannen ([[Fryske frijheid]]) har yn it [[Upstalbeam]]bûn. Troch ûntwikkelingen yn de 15e en 16e iuw falle de Fryske gebieten útinoar:  [[West-Fryslân|Westfryslân]] en de provinsjes [[Fryslân]] en [[Grinslân]] komme yn [[Nederlân|Nederlânsk]] steatsferbân. [[East-Fryslân]] bliuwt oant [[1744]] in [[greefskip]] yn it [[Hillige Roomske Ryk]], dat as de foarrinder sjoen wurde kin fan [[Dútslân]], dat as nasjonale steat yn [[1871]] oprjochte waard. Noard-Fryslân dat hiel lang ûnder [[Denemark]] foel, komt yn de 19e iuw foarfêst by Dútslân. De skiednis fan Fryslân as provinsje begjint yn de 16e iuw mei it [[Hearlikheid Fryslân]]. Yn de Frânske tiid heart East-Fryslân in jiermannich by de Frânske fasalsteat Nederlân. Nei de Frânske tiid wurdt it eardere Hearlikheid Fryslân yn it jier [[1814]] in provinsje fan Nederlân.

== Prehistoarje ==
[[Ofbyld:Midsieuske terp.jpg|thumb|De earste fêste bewenners fan de Fryske gebieten wennen op [[terp]]en.]]
De âldste fynsten fan minsken yn Fryslân binne dien yn [[Aldeholtpea]] en [[Skûlenboarch]] en [[Wynjewâld]] stamje fan om-ende-by 100.000 jier foar de kristlike jiertelling.&lt;ref&gt;Fryslâns ferline, side 19, Afûk 2002&lt;/ref&gt; Op dy plakken binne [[fûstbile]]n fûn dy't troch [[Neandertaler]]s brûkt waarden. Allinnich by Skûlenboarch hawwe de Neanderthalers in lytse delsetting hân dêr't se wat langer taholden.&lt;ref&gt;[http://www.apanarcheo.nl/neanderthalers-fryslan/neandertrhalers-fryslan.html apanarcheo.nl] Neanderthalers yn Fryslân&lt;/ref&gt; De Neanderthaler sil trochstrings yn it Fryske gebiet west hawwe foar de jacht, foar de jacht op [[mammoet]]en bygelyks. Yn de tiidrekken dy't derop folgen, dy fan de [[Iistiid|iistiden]], wie Fryslân net bewenne. By [[Oerterp]] en op oare plakken yn de [[Wâlden]] binne op de ein fan de Würmiistiid wer minsken ferskynd. De restanten dy't hjir fûn binne stamje út 13.000 f.Kr. en tsjutte op de oanwêzigens fan groepen rindierjagers. Dizze minsken wurde rekkene ta de [[Hamburchkultuer]]. It lânskip fan Fryslân yn dy tiid hie doe in soad wei fan in toendra, dêr't keppels rindieren libben. De grûn wie beferzen en allinnich leech strewelte en bepaalde moassoarten tiere goed yn de kjeld. De seespegel lei 65 meter leger as tsjintwurdich, en de [[Noardsee]] wie sawat drûch. De rindierjagers hawwe in soad spoaren efter litten. Sa likernôch tusken 13.000 en 10.000 f.Kr. hat in folk fan jagers en samlers by de [[Tsjonger]] libbe.&lt;ref&gt;[http://www.rug.nl/let/onderzoek/onderzoekcentra/Landschapsgeschiedenis/Koningsdiep_rapport_compleet_klein.pdf 'Koninsdiep rapport' side 8] útjefte fan de [[Ryksuniversiteit Grins|RUG]]&lt;/ref&gt; Nei it fynplak fan harren resten wurde dizze prehistoaryske bewenners ta de [[Tsjongerkultuer]] rekkene. Dy minsken hawwe nei alle gedachten yn de Fryske omkriten wenne yn de oergongsfase fan de iistiden nei in waarmer geologysk tiidrek, it [[Holoseen]].

Sa likernôch om 3400 foar Kristus komme der stadichoan boeren yn it plak foar de jagers en samlers. De earste fêste bewenners fan Fryslân libben nei alle gedachten op de sângrûnen yn it súdeasten fan de provinsje, sawat yn de notiidske [[Fryske Wâlden|Wâlden]] en yn [[Gaasterlân (krite)|Gaasterlân]].&lt;ref&gt;[http://www.friesland.org/r/gaasterland.html friesland.org] sjoch by 'Eerste Bewoners'&lt;/ref&gt; Sy wienen ôfkomstich út [[Drinte]]. Op grûn fan it ierdewurk dat fan harren weromfûn is, wurde hja Trechterbekerminsken neamd. Troch útwreiding fan it [[fean]] rekke it boerelân oerwoekere en rûn harren libbensromte hieltyd fierder tebek. Dêrtroch teagen famyljes nei de tige fruchtbere kwelders, dêr't se har benammen op [[kwelderwâl]]en nei wenjen setten. Stadichoan waakste de kultuer fan dizze famyljes út ta in eigen Fryske kultuer. De see hie yn de kweldergebieten frij spul. By seestigingen strûpte de see it lân der ûnder, wat foar de earste bewenners fan Fryslân altyd reden wie har hjir net permanint te wenjen te setten. As beskerming tsjin de see smieten de nije fêste bewenners [[terp]]en op, dêr't se op wennen en buorken. De terpebou begûn likernôch om 600 foar Kristus en wie oant de oanlis fan de seediken beskiedend foar it lânskip en de feiligens fan de Friezen.&lt;ref&gt;[http://www.friesland.org/r/n_terpen.htm friesland.org] Terpenbouw&lt;/ref&gt;

== Aldheid ==
{{Apart|Romeinen yn Fryslân}}
Oan it begjin fan de kristlike jiertelling skreaunen de [[Romeinen (folk)|Romeinen]] oer de Friezen, in folk oan de súdlike igge fan de Noardsee. Under [[Augustus Oktavianus|keizer Augustus]] waard besletten dat de [[Elbe]] de noardgrins fan syn ryk wurde moast. Dêrtroch soenen de Fryske gebieten ûnderdiel wurde fan it Romeinske Ryk. Troch [[Drusus]], dy't yn it jier 12 f.Kr. by de Ryndelta oankaam, waarden de Friezen skatplichtich makke oan it Romeinske ryk. Dy belesting waard betelle mei kowehûden. [[Olennius]] stelde yn 28 n.Kr. dat de kowehûden it formaat fan dy fan oeroksen hawwe moasten. Dat wie foar de Friezen mei harren lytse kij net mooglik. De Friezen kamen yn opstân en foelen de Romeinen oan by it castellum [[Flevum]]. Yn de [[Slach fan Baduhenna]] ferslaan de Friezen de Romeinen. De oerlibjende Romeinen flechten werom nei it suden. De Romeinen stjoerden gjin strafekspedysje nei de Friezen, dêr't de Friezen harren frijheid mei werom krigen. Earst yn [[47]] kamen de Romeinen ûnder [[Korbulo]] nei Fryslân. De Friezen waarden doe al ferslein, mar keizer [[Klaudius]] besleat de grins ([[limes]]) fan it ryk by de [[Ryn]] te lizzen. De Romeinen hienen it oer [[Frisiavones]] foar de minsken dy't besuden de [[Ryn]] wennen, en dêrmei part fan it ryk wienen, en fan [[Frisii]] foar de lju oer de Ryn, dy't gjin fêst part fan it ryk wienen, al waarden se yn it earstoan wol troch de Romeinen betwongen. Hoe't fierders de ferhâldings tusken de Romeinen en de Friezen leinen, is net alhiel dúdlik omdat dêrfoar te min oerlevere is. Dat der kontakt wie mei de Romeinen yn de foarm fan hannel is wis. It [[skriuwplankje fan Tolsum]] en de [[Hludana-stien]] binne bewizen fan ynfloeden fan de Romeinen yn de Fryske gebieten.&lt;ref&gt;[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/13 Kanon fan de Fryske skiednis] De Hludana-stien&lt;/ref&gt; Yn de Fryske gebieten binne in pear plakken dêr’t Romeinske soldaten legere wiene. Friezen sieten ek yn Romeinske kriichstsjinst, lykas yn it noarden fan Ingelân, by de [[muorre fan Hadrianus]]. It is bekend dat twa Fryske oanfierders, [[Maloriks|Ferritus en Maloriks]], yn 58 nei Kristus nei [[Rome]] teagen om oan keizer [[Nearo]] tastimming te freegjen om lân súdlik fan de Ryn brûke te meien.&lt;ref&gt;Tekst fan [[Tacitus (skriuwer)|Tacitus]]: [http://benbijnsdorp.info/ann13_42.html#13.54.1 sjoch hjir foar Latynske tekst mei Nederlânske oersetting]&lt;/ref&gt;

Al yn de 2e iuw hie [[Markus Aurelius]] yn de [[Markomannenoarloch]] grutte tsjinslaggen tsjin de Germaanske stammen. It wie in earste teken fan delgong fan it Romeinske Ryk dy’t oanboaze yn de 3e iuw. Yn it noarden hienen de Romeinen swierrichheden mei de [[Germanen]], yn it easten mei de [[Sassaniden]]. Ferskate stammen foelen út it noarden wei it Romeinske Ryk binnen. De Romeinen ferlieten harren Limes oan de Ryn en de Friezen koenen sa it lân súdlik dêrfan bewenje. Mooglik is in part fan dy groep opnommen yn it [[ferbûn fan de spearen]]. Mei it Romeinske Ryk yn it neigean begûn de tiid fan it [[Grutte Folkeferfarren]]. It grutste part fan de Fryske migrisaasje hat mei de nei de Britske eilannen west. It wie in stream út Fryslân, it noarden fan it hjoeddeiske [[Dútslân]], en út [[Jutlân]] wei. Oare folken dy’t yn dy stream nei de Britske ta setten wienen de [[Angelen]], [[Saksen (folk)|Saksen]] en [[Juten]]. Der kin net mei wissigens fêststeld wurde oft der yn de Fryske lannen wol plakken wienen dy’t trochgeande bewenning hân hawwe. De stammen dy’t oan de súdlike iggen fan de Noardsee wennen, waarden troch de Romeinen de [[Frisii]] neamd. It folk dêr’t yn de 6e iuw oer skreaun wurdt wienen de Friezen. Yn de tiid fan it grutte folkeferfarren wreide it wengebiet fan de Friezen him fierder út nei de [[Wezer]] ta.

== Iere midsiuwen ==
[[Ofbyld:Frisia 716-la.svg|thumb|Kaart fan it [[Fryske Ryk]] mei de [[Latyn]]ske nammen.]]
{{Apart|Fryske Ryk}}
{{Apart|Kerstening fan de Friezen}}
Yn de 6e iuw waard de migraasje fan it grutte folkeferfarren minder en yn de Fryske lannen ûntstiet om 600 hinne in nij folksferbân. Der binne ferskillende muntfynsten dien fan mooglik in kening [[Audulfus]] út de earste helte fan de 7e iuw. Yn de rin fan de 6e iuw waard it Fryske gebiet stadichoan in federaasje fan ferskate gebieten dy’t ta in wisse hichte mei in sintraal gesach ferbûn wienen. Ofsjoen by [[Winaam]] wienen der elitêre delsettings op Tessel ([[De Burch]]) en [[Rynsburch]] oan de kust yn [[Súd-Hollân]]. It is net dúdlik oft de Fryske keningen keazen waarden út de adel of troch erfopfolging kening waarden.&lt;ref&gt;[http://www.bertsgeschiedenissite.nl/middeleeuwen/eeuw6/friezen.html De Friezen tusken 500 en 600] op bertsgeschiedenissite.nl&lt;/ref&gt; De earste Fryske kening dêr’t in bytsje oer bekend is wie kening [[Aldgilles I fan de Friezen|Aldgilles]]. Hy liet kristlike missionarissen ta yn de Fryske lannen. Yn de winter fan [[678]] joech Aldgillis de Ingelske biskop fan York [[Wilfried]] yn Utert in ûnderkommen. Sa likernôch om it jier 680 hinne stjert Aldgilles en hy wurdt opfolge troch Redbad. Kening Redbad is in tsjinstanner fan it [[Kristendom]].&lt;ref&gt;[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/18/ Kanon fan de Fryske skiednis] Redbad en Bonifatius&lt;/ref&gt; Ien fan de suksessen fan Redbad is de oerwinning tsjin de Franken yn de Slach by Keulen yn 716.&lt;ref&gt;[http://www.germaanse-joelfeest.nl/personen/Radboud.htm Ynfo oer Redbad] op germaanse-joelfeest.nl&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ibl.uni-bremen.de/lehre/lui/user/ag20/Zeittafel.htm Gronologyske skiednisside fan de universiteit Bremen]&lt;/ref&gt; By Redbad syn dea yn 719 is Fryslân in heidensk lân. Stêden as [[Utert (stêd)|Utert]] en [[Dorestêd]] wienen wichtige hannelsstêden. Beide stêden leinen oan de Ryndelta, dêr't in grut part fan de [[Frysk-Frankyske oarloggen]] om west hat. It kristlike leauwen kaam út it suden wei, dêr’t de [[Franken]] wennen. Der komme ek missionarissen fan de Britske eilannen lykas [[Willibrord]] en [[Bonifatius]]. Under [[Poppo]] ferlieze de Friezen yn 734 de [[Slach oan de Boarn]]. Troch dat ferlies wurde de Franken de nije machthawwers yn it gebiet tusken de [[Alde Ryn]] en de [[Lauwers]]. Mei de Frankyske oerhearsking wurde de Friezen kerstene. De dea fan Bonifatius by de Dokkum yn 754 is in teken fan ferset tsjin dy kerstening. It gebiet eastlik fan de Lauwers is nei de Slach oan de Boarn noch gjin ûnderdiel fan it [[Frankyske Ryk]]. De Friezen dienen mei oan de [[Saksenkriich]] dy’t yn 772 ûnder [[Widukind]] begûn. De kriich einige mei de beneaming fan de Fryske missionaris [[Liudger]] ta earste [[biskop]] fan [[Bisdom Münster|Münster]] yn it jier 805.&lt;ref&gt;[http://www.heiligenlexikon.de/BiographienL/Liudger_Ludger.htm Liudger (Ludger) von Münster] op heiligenlexikon.de&lt;/ref&gt;

== Tsjustere midsiuwen ==
De Friezen hawwe om it jier 700 hinne de Noard-Fryske eilannen [[Feer]], [[Oomram]] en [[Söl|Sal]] befolke, as ek it [[Hilgelân]] en it westlike diel fan it skiereilân [[Eiderstedt]].&lt;ref&gt;[http://www.nf-verein.de/geschichte.htm Skiednis fan Friezen yn Noard-Fryslân op de webside fan de 'Nordfriesischer Verein]&lt;/ref&gt; Der kin net mei wissigens fêststeld wurde wat de oarsaak wie foar de grutte migraasje nei Noard-Fryslân. Mooglik soe it wat te krijen hân hawwe mei de oerhearsking fan it Frankyske Ryk yn de Fryske lannen en dêrmei in foarm fan ferset tsjin it nije kristlike leauwen fan de Franken. Oan ‘e ein fan de 8e iuw wienen de Fryske lannen definityf ûnderdiel fan it Frankyske Ryk wurden. De kerstening fan de Friezen koe ûnder de Franken fierder trochsetten wurde. Yn it jier 751 nimme de [[Karolingen]] de hearskappij oer it Frankyske Ryk oer fan de [[Merovingen]]. Sûnt 771 hearsket Karel de Grutte allinnich oer it Frankyske Ryk. Hy it jier 790 hinne jout Karel de Grutte opdracht om it Fryske rjocht yn it Latynsk op te skriuwen, it waard de [[Lex Frisionum]] neamd.&lt;ref&gt;[http://www.keesn.nl/lex/]&lt;/ref&gt; It tiidrek fan de [[Karolingyske Renêssânse]] kin rûchwei yn it tiidrek 750 oant 950 delset wurde. Under Karel de Grutte waard it [[Karelsprivileezje]] oan de Friezen jûn.&lt;ref&gt;[[Karl von Richthofen]] - ''Untersuchungen über friesische Rechtsgeschichte II'', Berlyn, 1882, siden 147-315&lt;/ref&gt; De oarspronklike tekst fan it dokumint is net oerlevere, mar yn de iuwen dêrnei is it frijheidsprivileezje fan de Friezen wol ferskillende kearen befêstige. Fierders waarden de Fryske lannen ûnder Karel de Grutte ferdield oer trije katolike [[bisdom]]men; [[Prinsbisdom Utert|Utert]], [[Bisdom Münster|Münster]] en [[Bisdom Bremen|Bremen]]. Nei de dea fan Karel de Grutte yn 814 koe [[Loadewyk de Fromme]] it Frankyske Ryk noch in skoft by inoar hâlde. Nei syn dea yn 840 falt it ryk stadich út elkoar. De dieling waard yn it [[Ferdrach fan Ferdun]] fan 843 definityf makke. [[Lotarius I]] wie de âldste soan fan Loadewyk de Fromme. Hy krige it middenryk dêr’t ek Fryslân ûnder foel. Hy wie ek de iennichste dy’t de keizerstitel krige. Nei de dea fan Lotarius I yn 855 wurdt it middenryk ferdield tusken de West-Frankyske kening [[Karel de Keale]] en de East-Frankyske kening [[Loadewyk de Dútser]]. 

Yn de rin fan de earste helte fan de 9e iuw wurdt de delgong fan it Frankyske Ryk dúdlik. It is dan sa swak wurden dat it him net ferdigenje kin tsjin de oanfallen fan de [[Wytsingen]]. De Wytsing [[Rorik]] hat tritich jier op it eilân [[Wieringen]] taholden. Hy krige fan de Frankyske keningen in part fan de Fryske lannen yn lien. Yn 864 moast Rorik Fryslân ferlitte nei in opstân fan de Friezen. Nei syn dea yn 880 krijt syn opfolger [[Godfried de Wytsing|Godfried]] it foar it sizzen yn de Fryske lannen. Yn 885 wurdt hy deamakke troch Fryske eallju. Dêrmei waarden de Fryske lannen befrijd fan de Wytsingen. Yn de [[Slach by Dokkum (873)|Slach by Dokkum]] (873) en de [[Slach by Norden]] (880) waarden de Wytsingen troch de Friezen ferslein. De wichtige hannelsstêd [[Dorestêd]] waard ferskate kearen troch Wytsingen plondere en bewenners waarden finzen nommen en letter ferkocht as slaven.

Yn it jier 880 waard de grins lutsen tusken West-Frankyske Ryk (it lettere Frankryk) en it East-Frankyske Ryk. Dy grins wie yn de fierdere [[midsiuwen]] in fêste grins. Ut it East-Frankyske ûntstie it [[Hillige Roomske Ryk]], dat oant 1806 bestien hat. As offisjele begjin fan it Hillige Roomske Ryk kin de kroaning fan Otto I ta keizer yn it jier 962 neamd wurde. Yn de 11e iuw ûntstie yn de tsjintwurdige provinsje Fryslân it [[Greefskip Mid-Fryslân]] dat ûnder bewâld fan de [[Brunoanen]] stie. Doe't Keizer Hindrik IV it gebiet yn 1088 tige tsjin it sin fan de Fryske greve [[Egbert II]] oerdroech oan de biskop fan Utert, kaam dy tsjin de keizer (syn neef) yn opstân. Nei de dea fan Egbert yn 1090 folge [[Hindrik de Fette]] him op as greve fan Mid-Fryslân, mar waard op 10 april 1101 fermoarde troch Friezen dy't ûnder leiding stienen fan de biskop fan Utert. Mei dit foarfal set it tiidrek fan de [[Fryske frijheid]] útein, dêr't de Friezen harsels sa goed as selsstannich yn bestjoere soenen, nettsjinsteande oanspraken fan Hollân en Utert op it gebiet. Yn de 11e iuw wie de twadde kolonisaasjeweach fan Friezen nei Noard-Fryslân. Dêrtroch waard de fêstewâl fan Noard-Fryslân befolke troch Friezen. Yn de 11e iuw begûn de oanlis fan de seediken yn de Fryske gebieten.&lt;ref&gt;[http://www.nordfriesland-datenbank.de/allgemein/deichbau.html Skiednis oer de seediken] op nordfriesland-datenbank.de&lt;/ref&gt;

== Fryske Frijheid (1101-1498)==
[[Ofbyld:Friesische Seelande um 1300.png|thumb|300px|De Fryske lannen om 1300 hinne]]
{{Apart|Fryske Frijheid}}
Mei it weiwurden fan it [[Greefskip Mid-Fryslân]] om 1100 hinne hienen de Friezen gjin feodale hear en ek gjin feodale ynstituten boppe har stean. De Friezen bestjoerden harsels. It wie it begjin fan de [[Fryske frijheid]]. Yn de rin fan de 12e iuw waarden ferskate kleasters boud. De kleasters hienen faak de lieding oer de oanlis fan de seediken. Om 1200 wie in grut part fan de Fryske lannen troch seediken beskerme tsjin de see. De Friezen berôpen har ferskillende kearen op it frijheidsprivileezje fan Karel de Grutte en dat privileezje waard troch ferskate oare hearskers befêstige. Belangrike kleasters yn de lette midsiuwen wienen [[Klaarkamp]], [[Kleaster Mariëngaard|Mariëngaard]] en [[Kleaster Ihlow|Ihlow]]. De kleasters wienen net allinnich fan religieus belang, mar ek polityk. De kleasters hawwe nei alle wierskyn ek ynfloed hân op de [[Fryske partisipaasje oan de krústochten|Fryske dielname oan de krústochten]]. De Friezen hawwe oan alle njoggen krústochten dielnaam.&lt;ref&gt;Franz Kurowski, ''Die Friesen - Das Volk am Meer'', Hamburch-2009, siden 79-85, ISBN 978-3-868200-18-8.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.skiednis.org/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=114:van-1000-tot-1500-en&amp;catid=41:jaartallen&amp;Itemid=66&amp;lang=nl Gronologysk oersjoch Fryske skiednis 1000 oant 1500 op skiednis.org]&lt;/ref&gt; De Friezen hawwe by de earste fjouwer krústochten gjin grutte rol spile. By de fyfte krústocht hienen de measte keningen yn Europa har nocht fan de krústochten. De paus stjoerde lykwols predikers troch hiel Europa om minsken te finen foar de fyfte krústocht. Ut Fryslân wei farren op syn minst 80 skippen nei it heine easten. It grutste sukses by dy krústocht wie de oanfal op de toer fan Damiate yn it hjoeddeiske Egypte. By de achtste krústocht hawwe Friezen diel hân oan de oanfal op [[Tunis]]. By de achtste krústocht farden sa’n 50 Fryske koggen út. De kleasters hienen grutte stikken grûn en eigen skippen foar de hannel. It [[Kleaster Ihlow]] wie de kânselarij fan it bûn fan de [[Opstalbeam]].&lt;ref&gt;[http://www.kloster-ihlow.de/index.php?id=79 Friesische Freiheit und Kloster Ihlow] op kloster-ihlow.de&lt;/ref&gt; By de Upstalbeam kamen de Friezen yn de 13e en 14e  iuw by elkoar. It wie in bûn fan Fryske lannen tusken it [[Fly]] en de [[Wezer]]. By de gearkomsten by de Opstalbeam waard rjocht sprutsen en mienskiplike besluten makke. In part fan it Fryske rjocht jilde foar alle Fryske gebieten. De taal dy’t de rjochtsprekkers en kleasters brûkten wie it [[Aldfrysk]], dat oerlevere is yn rjochtsteksten en oarkonden. Oare taastbere oerleveringen út de tiid fan de Fryske frijheid binne tsjerken. Binnen sommige fan dy tsjerken binne muorreskilderingen oerlevere. Ek de stêden ûntjouwe har yn de lette midsiuwen. De stêden [[Grins (stêd)|Grins]] en [[Emden]] wienen fan grutter belang en hienen ek ynfloed op it lân om de stêd hinne.&lt;ref&gt;[http://members.chello.nl/~s.hiemstra/PDF/070206KerstH.Frieslandheeftzijneigenverhaal%5B2%5D.pdf Friesland heeft zijn eigen verhaal - side 13] skreaun troch [[Kerst Huisman]]&lt;/ref&gt; Yn de hjoeddeiske provinsje Fryslân en East-Fryslân kinne de stêden har frij ûntjaan. Yn de [[Ommelannen]] is de stêd [[Appingedam]] in stêd fan belang. De stêd krijt by in beslút fan de Opstalbeam stedsrjochten en hat in wichtige hannelsfunksje yn de Ommelannen.&lt;ref&gt;[http://www.appingedam.nl/index.php?mediumid=1&amp;pagid=183&amp;fontgroot=true Webside Gemeente Appingedam]&lt;/ref&gt; De ûntjouwing fan Appingedam wurdt troch de stêd Grins, dy’t in sterkere posysje hawwe wol yn de Ommelannen, opkeard. Yn de 12e iuw ûntstie in ferbûn tusken ferskillende hannelsstêden yn Noard-Europa, de [[Hânze]]. Fryske [[Hânzestêd]]en wienen Starum, Hylpen, Harns en Grins. De stêd Emden hie yn de 14e en 15e iuw hieltyd konflikten, omdat seerôversbinden lykas de [[Fiktaaljebruorren]] en [[Likedielers]] stipe út East-Fryslân wei krigen. Healwei de 15e iuw kaam der in ein oan dy konflikten. 
[[Ofbyld:Sigillum iudicum Selandiarum Frisiae.jpg|thumb|left|It Tota Frisia segel. It grutsegel fan it bûn fan de Opstalbeam.]]
De Fryske frijheid yn de lannen tusken Fly en Wezer waarden al yn de 14e iuw fan bûten ôf bedrige. Yn [[West-Fryslân]] moasten de Friezen it earst belies jaan. Nei de [[Slach by Skellinkhout]] (1282) moasten de West-Friezen de Hollânske greve [[Floris V]] as hear erkenne. Nei de oerwinning tsjin West-Fryslân besochten de Hollânske greven sûnder fertuten om ek it Fryske gebiet oarekant it Fly te oermasterjen. De [[Slach by Warns]] waard yn 1345 wûn troch de Friezen en sawat de hiele legermacht fan greve [[Willem IV fan Hollân|Willem fan Henegouwen]] en hartoch [[Jan fan Beaumont]] waard yn de slach deamakke.&lt;ref&gt;[http://www.betinking-slachbywarns.nl/tekst/FR/reaklif.html Reaklif/De Slach] op de webside fan Stifting Slach by Warns&lt;/ref&gt; Yn 1396 hienen de Hollanners mear sukses yn de [[Slach by Skoattersyl]]. De Hollanners besochten harren greeflike oanspraken yn de jierren dêrnei troch te setten, mar dat slagge mar heal. Yn 1414 hienen de Friezen de Hollanners definityf út Fryslân ferdreaun, mar de fûneminten foar in nije ynterne machtstriid yn de Fryske lannen wie al lein. De [[Grutte Fryske Oarloch]] (1413-1422) wie in oarloch yn hiel Fryslân tusken Fly en Weser, dy't útein sette mei in fete tusken de [[haadling]]en [[Keno II tom Brok]] en [[Hisko Abdena]] út [[Emden]]. By de measte konflikten stienen de [[Alliearden (Grutte Fryske Oarloch)|alliearden]] (wêrûnder de [[Fetkeapers]] en de [[Skieringers]] foar inoar oer. Der waard help om utens socht om it konflikt te beëinigjen en yn 1421 kamen Hollânske troepen ûnder Jan fan Beieren fannijs yn de Fryske lannen. De Skieringers dy't dêrom frege hienen, begûnen ek mei fredesûnderhannelingen, wêrnei't se yn jannewaris 1422 de Hollânske troepen by De Lemmer wer fuortreagen. It konflikt kaam mei de [[Frede fan Grins]], ûndertekene troch 94 haadlingen, ta in ein.

Yn Noard-Fryslân waard, krekt as tusken Fly en Wezer, ek fochten foar de Fryske frijheid. Yn de [[Slach by Oldenswort]] (1252) en de Slach by Langsundtoft (1344) fochten de Noard-Friezen tsjin de Deenske kening. Yn East-Fryslân hienen de Woertfriezen yn ferskate slaggen levere. Yn de 14e iuw hienen de Woertfriezen sukses mei it ynnimmen fan de [[Sibetsburch]] yn 1340 en de burch fan Ritzebüttel-Cuxhaven yn 1392. De Woertfriezen waarden oan it begjin fan de 16e iuw ferslein troch Bremen yn de Slach by it Wremer Djip fan 1517 en de Slach om Mulsum yn 1524. De Fryske frijheid waard tusken it Fly en de Iems fan binnen út bedrige troch in partijstriid tusken de [[Skieringers en Fetkeapers]]. De Skieringer Hessel fan Martena frege oan Albrecht fan Saksen om in sintraal gesach yn Fryslân te fêstigjen. Dêrtroch waard yn 1498 [[Albrecht fan Saksen]] troch de keizer fan it Hillige Roomske Ryk beneamd ta potestaat fan de provinsje Fryslân en de Ommelannen. Yn East-Fryslân krigen de haadlingen yn de 14e iuw stadichoan de macht. Yn 1417 waard [[Ocko II tom Brok|Okko tom Brok]] hearsker oer hiel East-Fryslân. Nei de [[Slach op de Wylde Ikers]] waard de macht oernaam troch [[Fokko Ukena]], dy’t letter wer belies jaan moast tsjin it [[Frijheidsbûn fan de Sân Eastfryslannen]]. Dêrtroch begjint yn de jierren 1430-1433 de dynasty fan de haadlingefamylje [[Sirksena]] oer East-Fryslân. Dy dynasty hold pas yn 1744 op te bestean. Troch al de bestjoerlike feroarings kaam de Fryske taal yn ‘e knipe. Om 1400 hinne begjint de delgong fan de Fryske taal yn ‘e Ommelannen. Yn de 16e iuw stappe de East-Fryske greven, en stadich ek it folk, lykas de Ommelanners, oer op in foarm fan Leechsaksysk. Yn de provinsje Fryslân, it Sealterlân, it noardeasten fan East-Fryslân, en yn Noard-Fryslân, bliuwt de Fryske taal yn de iuwen dêrnei noch bestean. De Fryske frijheid komt foar de hjoeddeiske provinsje Fryslân en de Ommelannen yn 1498 oan syn ein. Yn East-Fryslân meitsje de Fryske haadlingen sels in ein oan de Fryske frijheid. [[Ocko II tom Brok|Okko tom Brok]] waard dêr yn 1417 allinnich hearsker. In oar jiertal foar de ein fan de Fryske frijheid yn East-Fryslân is de beneaming fan [[Ulrich I]] troch de keizer fan it Hillige Roomske Ryk ta greve fan East-Fryslân. 

== Dieling fan Fryslân (1498-1524) ==
De Friezen dy't yn de 8e en 11e iuw it hjoeddeiske Noard-Fryslân befolke ha, foelen yn de midsiuwen bûten it bûn fan de Opstalbeam. Oan 'e oare kant wie der Westfryslân, dat al yn de 14e iuw troch de greve fan Hollân ferovere wie. It kearngebiet fan de Friezen, dat rûchwei oerienkomt mei it bûn fan de Opstalbeam, is yn de lette midsiuwen noch in frij gebiet. Yn de 15e iuw is al de basis lein foar it útinoar fallen fan it frije Fryslân:  
#Yn de provinsjes Fryslân en Grinslân wie in fûle partijstriid oan 'e gong tusken de Skieringers en Fetkeapers. De Skieringer [[Hessel fan Martena]] frege oan [[Albrecht fan Saksen]] om in sintraal gesach yn Fryslân te fêstigjen. Yn 1498 waard Albrecht fan Saksen troch de keizer fan it [[Hillige Roomske Ryk]] beneamd ta [[potestaat]] fan de provinsje Fryslân en de [[Ommelannen]]. Nei de [[Slach by Laaksum]] begjint de konsolidaasje fan Albrecht fan Saksen syn macht oer de Fryske lannen tusken [[Fly]] en [[Iems]].
#Yn East-Fryslân krije de haadlingen hieltyd mear macht. Yn 1464 wurdt East-Fryslân in greefskip binnen it [[Hillige Roomske Ryk]]. De Fryske frijheid kaam dêrtroch al yn 1464 oan 'e ein.
[[Ofbyld:Jacob Cornelisz van Amsterdam.jpg|thumb|[[Edzard I|Edzard de Grutte]]]]
Wylst East-Fryslân as greefskip binnen it Hillige Roomske Ryk syn selsstannigens foar in grut part hâld, brekt yn Fryslân en de Ommelannen de [[Saksentiid]] oan. Yn 1500 wurdt Albrecht fan Saksen opfolge troch [[Hindrik fan Saksen]], dy't yn 1504 opfolge wurdt troch [[Joaris mei it Burd|George fan Saksen]]. Oant 1506 wurken de East-Fryske greve [[Edzard I|Edzard de Grutte]] en Saksyske hartoch [[Joaris mei it Burd|George fan Saksen]] yn frede mei-inoar gear. Doe joech Grins him oer oan Edzard, en erkende him tagelyk as hear. Edzard ferklearre dêrop dat er de stêd út namme fan de keizer en net fan Georg ynnommen hie. Hy waard no boppedat oansteld ta steedhâlder oer de Ommelannen, yn teory foar de hartoch fan Saksen, mar yn de praktyk gie er dêr alhiel syn eigen gong. By de Saksyske bestjoerders yn Westerlauwersk Fryslân waard de eangst dat Edzard ek dêr de macht oan him lûke soe, hieltiten grutter. Yn 1512 lieten se dêrom twa foaroansteande Fryske eallju op fertinking fan kontakten mei Edzard yn Ljouwert ûnthalzgje. Yn 1513 slagge it Georg om in grutte koalysje tsjin Edzard ta stân te bringen. Hoewol’t er stipe waard troch de boerebefolking fan de Ommelannen, wie Edzard tsjin Georg en syn bûnsmaten net opwoeksen. De fal fan Appingedam yn 1514, dêr’t hûnderten boargers by fermoarde waarden, betsjutte de ein fan Edzard syn hearskippij oer de Ommelannen. Yn it Greefskip East-Fryslân bliuwt er oan de macht en wurdt it [[Saksyske Skeel]] fuortset. 

In oar leger fan it Hillige Roomske Ryk ûnder lieding fan de greve fan Aldenboarch falt yn 1514 de Bûtjadinger Friezen oan yn de [[Slach by Langwarden]]. Tagelyk foel in oar leger fan it Hillige Roomske Ryk mei 20.000 man in fêsting by de stêd [[Lier (stêd)|Lier]] oan. Troch ien kannonskot waard de oanfierder fan dat leger deade en it grutte leger luts him werom.&lt;ref&gt;[http://www.botschaft-ostfriesland.de/index.php?module=Historic%20dates&amp;func=view&amp;qid=45&amp;newlang=eng 23. Juni 1514: Der Braunschweiger Herzog fällt] op botschaft-ostfriesland.de&lt;/ref&gt; Dêrnei naam it leger fan de greve fan Aldenboarch mei de East-Fryske haadling Hero Omken fan Esens de boarch fan Grutsander yn. Hero Omken gie fierder en fernielde de trije boargen fan Dornum. Ek de fêsting by Stikhuzen gie yn dy rite ferlern. Edzard moast him weromlûke en stuts as dekking it Kleaster Mearhuzen yn 'e brân. De stêd Auwerk waard oanfallen en troch gefjochten en brânstifting alhiel ferneatige. Op in oar front feroveren soldaten fan de 'Swarte Garde' de Kommenderij Dunebroek. Dêrnei folge de ferneatiging fan Buermunken, Tjuche, Lierhaven en Rispel. De Fredeboarch kapitulearre. De boarch fan Aldgeudens waard ferneatige en de Boarch fan Kniphuzen ynnommen. Dêrnei kaam it op 14 juny 1514 by Oldersum ta in gefjocht tusken [[East-Friezen]] en de Swarte Garde. Dat wie de earste kear dat de Swarte Garde net fierder kaam. Op 16 augustus waard foar in twadde kear fergees besocht de stêd yn te nimmen. Yn 1515 kearde it tij foar Edzard de Grutte. De boarch by Grutsander en Bûtjadingen wurde werom ferovere. It konflikt duorre noch oant 1517. Yn 1516 gie de [[skâns]] by Deteren ferlern. Oan it begjin fan 1517 slagge it Edzard de Grutte om de Fredeboarch werom te feroverjen. Troch de Zeteler Frede fan 3 desimber 1517, tekene mei twa oare greven fan it Hillige Roomske Ryk, wurdt it súdeasten fan East-Fryslân definityf ynlive by Aldenboarch.&lt;ref&gt;[http://www.zetel.de/unsere_gemeinde/index.html Lokale skiednis op de webside fan de gemeente Zetel]&lt;/ref&gt;

[[Joaris mei it Burd]] ferlear stadichoan dochs syn macht oer Fryslân en de Ommelannen. De Friezen sleaten in ferbûn mei hartoch Karel fan Gelre. Joaris die op [[19 maaie]] [[1515]] syn oanspraken op Grinslân en Fryslân foar it lytse bedrach fan ƒ100.000 oer oan de lettere [[Karel V fan it Hillige Roomske Ryk|Karel V]]. Yn itselde jier waard, neffens ferhalen, de frou fan [[Pier Gerlofs Donia]] (Grutte Pier) fermoarde troch Saksyske soldaten. Dêrtroch ûntwikkele hy him ta in fûl bestrider fan Saksyske en Hollânske besetters. Hy sette in eigen binde op, de [[Arumer Swarte Heap]], en ûnder syn lieding operearre in kapersfloat, fan Makkum en Warkum út op de Sudersee. Doe't yn 1517 bliken die dat foar Fryslân de striid ferlern wie, luts Pier Gerlofs Donia him werom út de striid.

== Hearlikheid Fryslân (1524-1795) ==
{{Apart|Hearlikheid Fryslân}}
Yn july 1499 wurdt troch Albrecht fan Saksen in Rie ynsteld foar it bestjoer en rjochtspraak yn syn Fryske gewesten.&lt;ref&gt;[http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/Repertorium/app/instellingen/90/ Hof fan Fryslân op inghist.nl]&lt;/ref&gt; In jier letter fynt yn Ljouwert in rebûlje plak tsjin de besetter. By dy rebûlje bliuwt [[Wigle fan Aytta]] trou oan de keizer fan it Hillige Roomske Ryk. Yn 1515 is de [[saksentiid]] ta in ein en wurdt de lettere Karel V formeel Hear fan Fryslân. Wigle fan Aytta, fan Fryske komôf, gie oer yn tsjinst fan de keizer, dy’t er bystie by it fêstigjen fan syn gesach yn dit balstjurrige gebiet. Doe't Karel V it bestjoer oernaam ynstallearre hy yn july [[1515]] it [[Hof fan Fryslân]].&lt;ref&gt;[http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/Repertorium/app/instellingen/90/ Hof fan Fryslân op inghist.nl]&lt;/ref&gt; It Hof wie fan novimber [[1571]] ôf húsfeste yn de [[Kânselarij (Ljouwert)|Kânselarij]].&lt;ref&gt;[http://www.friesmuseum.nl/index.php?id=803 Hof fan Fryslân op friesmuseum.nl]&lt;/ref&gt; 
[[Ofbyld:HRR 1648.png|thumb|350px|Kaart fan it [[Hillige Roomske Ryk]] út 1648. [[West-Fryslân|Westfryslân]] en de provinsjes [[Fryslân]] en [[Grinslân]] binne ûnderdiel fan de [[Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]]. [[East-Fryslân]] is in greefskip yn it Hillige Roomske Ryk. [[Noard-Fryslân]] heard by [[Denemark]].]]
Karel V hie as doel om de [[Nederlannen]] om te foarmjen ta ien steat.&lt;ref&gt;[http://entoen.nu/karelv Karel V op entoen.nu]&lt;/ref&gt; Dy ûntwikkeling hat beskiedend west foar Westfryslân en de provinsjes Fryslân en Grinslân, dy't tenei by de Nederlannen hearden:
* Hy makket [[de Nederlannen]] los fan it Frânske en Dútske ryksferbân en besiket ta in unifikaasje fan bestjoer te kommen. Yn 1543 wie syn doel helle om fan de Nederlannen ien politike ienheid te meitsjen, de Santjin Provinsjes neamd, bestjoerd troch de Staten-Generaal. 
* Yn 1555 krijt Karel V syn opfolger [[Filips II fan Spanje]] de macht oer de Santjin Provinsjes, dy't dan de Spaanske Nederlannen neamd wurde. By de [[Byldestoarm]] ([[1566]])wurde yn it súdeasten fan de provinsje Fryslân rykdommen út de roomske tsjerken fernield. Twa jier letter komme de Santjin Provinsjes yn opstân tsjin Filips II, it begjin fan de [[Tachtichjierrige oarloch|Tachtichjierrige kriich]]. 
* Fryslân wurdt yn 1580 ien fan de gewesten yn de [[Uny fan Utert (1579)|Uny fan Utert]] (oprjochte yn 1579). De katolike súdlike Nederlannen wurde yn datselde jier ferienige yn de Uny fan Atrecht. De Steaten-Generaal fan de noardlike gewesten (Uny fan Utert) beslute yn 1588 om it lân sels te bestjoeren yn de [[Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]].
* Yn 1536 wurde de stêd Grins en de Ommelannen troch Karel V ferienige yn it Hearlikheid Grinslân. Yn 1580 besette Spaanske troepen it hearlikheid. Yn 1591 komme de Ommelannen troch militêre yntervinsje fan [[Maurits fan Oranje|Prins Maurits]] wer by de Republyk, yn 1594 folget de stêd. Dêrby waarden de stêd en de ommelannen tenei ferienige yn ien provinsje, ''Stad en Lande''.

Om 1600 feroaret der yn Fryslân gâns. Fryslân wie as hearlikheid yn de Tachtichjierrige kriich behelle, lykas yn [[slach by Boksum]] op [[17 jannewaris]] [[1586]]. Yn 1596 waard troch de [[Steaten fan Fryslân]] de [[Fryske Admiraliteit]] yn [[Dokkum]] fêstige.&lt;ref&gt;[http://www.angelfire.com/vt/sneuper/admdokkum.html De Fryske Admiraliteit]&lt;/ref&gt; De keaplju yn de stêden lykas Ljouwert en Harns komme yn kontakt mei Hollânsktalige keaplju, wêrtroch it [[Stedsfrysk]] ûntstiet. Op it Fryske plattelân bliuwt it Frysk de earste taal, wylst om 1600 it Frysk yn Grinslân en East-Fryslân út it stee krongen is troch it [[Platdútsk|Leechdútsk]]. Kultureel sjoen is [[Gysbert Japiks]] it hichtepunt fan de Fryske skriuwtaal yn de 17e iuw. Yn syn wurk binne de Europeeske ynfloeden fan de [[renessânse]] en de [[barok (stylperioade)|barok]] te merkbiten. Japiks skreau Fryske literatuer op in heech nivo yn in tiid dat it skreaune Frysk net folle mear brûkt waard. Neist Gysbert Japiks is de East-Fries [[Ubbo Emmius]] as Fryske gelearde it neamen wurdich. Hy skreau ûnder oare de &quot;Rerum Frisicarum historiae libri 60&quot;, de sechtich boeken fan de Fryske skiednis. Yn [[1614]] wurdt de [[Universiteit fan Grins]] troch him oprjochte.&lt;ref&gt;[http://www.rug.nl/bureau/expertisecentra/aenf/fondsenwerving/uef/index About the Ubbo Emmius Fund] op de webside fan de Grinzer universiteit&lt;/ref&gt; De macht yn it hearlikheid wie ferdield oer twa bestjoersnivo's: de [[Steaten fan Fryslân]] (it provinsjale) en dat fan de [[gritenij]]en en de stêden (it gemeentlike). De Steaten waarden oansteld troch it gemeentlik nivo. Alle gritenijen of stêden stjoerden twa ôffurdigen nei de Steaten. Dat betsjutte dat de macht yn hannen wie fan lju mei stimrjocht op it gemeentlike nivo.&lt;ref&gt;Fryslâns ferline, side 165, Afûk 2002&lt;/ref&gt;

=== Reformaasje ===
{{Apart|Reformaasje}}
Yn de midsiuwen wie Fryslân [[Roomsk-katolike tsjerke|roomsk]] Yn de 16e iuw fynt in tsjerklike feroaring yn Europa plak, de [[reformaasje]]. Yn Fryslân begjinne de minsken ek te twiveljen oan de roomske tsjerkelear. De earste herfoarmingsgesinden binne Sakremintaarjers, sy ûntkenne it miswûnder en neist harren oppenearje har hieltiten mear de [[dopersken]] oer de werdoop. In ferneamde doper wie [[Minne Simens]], syn folgelingen wurde de [[menisten]] neamd. Yn 1536 naam er definityf ôfskie fan de katolike tsjerke en waard doopsgesind. De dopersken waarden ferfolge troch de machthawwers, sa ek Minne Simens. De earste dy't syn lân foar de nije ynsichten iepene, sil [[Edzard I|Edzard de Grutte]] fan it [[Greefskip Eastfryslân]] west ha. Boekjes en boeken mochten fan him frij ferspraat wurde. In tsjerke-oarder, ynspirearre troch Calvyn, waard yn de jierren '40 yn Emden en omkriten ynfierd. De rest fan East-Fryslân waard Luthersk en der wie plak foar de Dopers. Al gau kamen flechtlingen út de provinsje Fryslân en oare dielen fan de Nederlannen nei [[Emden]] ta. Dêr waard yn oktober 1571 de earste [[synoade]] fan de Nederdútsk Reformearde Tsjerke (letter Nederlânske Reformearde Tsjerke) holden.&lt;ref&gt;[http://bijlmermeer.pkngemeente.nl/protestantisme.html Skiednis fan it protestantisme op bijlmermeer.pkngemeente.nl]&lt;/ref&gt; De stêd Emden groeide út ta in machtige East-Fryske havenstêd mei sa'n 15.000 ynwenners yn de twadde helte fan de 16e iuw. Yn de stêd Grins en de Ommelannen ha boargemasters en [[redger]]s krekt as greve Edzard de Grutte in bulte gewurde litten. Yn Ljouwert waard noch yn 1559 it [[Bisdom Ljouwert]] stifte. It bisdom hat twa [[biskop]]pen hân. Nei de [[byldestoarm]] fan 1566 waard [[Fernando Álvarez de Toledo|hartoch fan Alva]] nei de Nederlannen stjoerd om regaad te meitsjen. De [[Slach by Heiligerlee]] yn maaie 1568 wie de earste oerwinning fan de opstannelingen yn de Tachtichjierrige kriich. Lykwols waarden de opstannelingen yn july 1568 fûleindich ôfseame yn [[Slach by Jemmingen]]. Dêrtroch hienen de katolike Spaanske troepen wer frij spul yn de Fryske lannen tusken [[Sudersee]] en de [[Iems]]. Bekend is dat Deputearre Steaten fan Fryslân, dy't de kant fan de [[Tachtichjierrige oarloch|Opstân]] hâlden, begjin 1580 de militêre macht griepen doe't se yn 'e gaten krigen dat steedhâlder Rennenberg úteinlik de kant fan de kening kieze soe. Op [[31 maart]] [[1580]] bringt in resolúsje fan Deputearre Steaten (de grûnwet fan de Frysk grifformearde tsjerke) it kleasterbesit oan de Steaten, lykas it oare tsjerkebesit. Roomsken wike út (Consriptio Exulum), oaren fersetten har ferduldich. De dopersken hienen yn stilte trochwurke, mar de grifformearde minderheid, mei dizze resolúsje yn de rêch, pakte fêstiging fan de grifformearde tsjerke as steatstsjerke hurd oan. Yn de [[Slach by Boksum]] yn 1586 hellen de Spanjerts in grutte oerwinning, mar omdat it teiwaar trochsette hienen de Spanjerts der net folle oan. Se moasten harren weromlûke nei Grins. Mei it feroverjen fan stêden as [[Stienwyk]] en [[Koevorden]] en ek [[Grins (stêd)|Grins]] wie de meast direkte oarlochsdriging foarby. Pas yn it saneamde rampjier yn 1672 waard Fryslân op 'e nij bedrige. De Munstersen teagen út it suden wei op Fryslân oan. It Fryske leger ferskânse him efter de [[Fryske Wetterliny]], dy't in lytse iuw dêrfoar ek al tsjin dien hie yn de Tachtichjierrige kriich. De biskop fan Munster, [[Bearend fan Galen]], keas foar in direkte belegering fan de stêd Grins, mar de stêd joech gjin belies.

=== Steedhâlders ===
{{Apart|Steedhâlder}}
[[Ofbyld:Willem Lodewijk van Nassau 1560-1620.jpg|thumb|150px|left|&quot;Us Heit&quot; Willem Loadewyk]]
Yn de [[Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]] hie Fryslân fan [[1584]] oant [[1747]] in steedhâlderlik hof.&lt;ref&gt;[http://www.oranjeroute.nl/Home_du/Leeuwarden.aspx Algemiene skiednis oer Ljouwert] op oranjeroute.nl&lt;/ref&gt; De steedhâlders yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] wienen steedhâlder oer Fryslân en Grinslân, en soms oare gewesten. De earste fan dizze steedhâlders wie [[Willem Loadewyk fan Nassau|Willem Loadewyk]]. Hy krige de earenamme &quot;Us Heit&quot; omdat er in soad goeie dingen foar Fryslân die. Troch him waard yn [[Frjentsjer]] in [[Universiteit fan Frjentsjer|universiteit]] [[1585]] stifte. Nei syn dea yn [[1620]] waard Willem Loadewyk opfolge troch syn broer [[Ernst Kasimir fan Nassau-Dietz|Ernst Kasimir]] dy't it steedhâlderskip wer trochjoech oan syn soan [[Hindrik Kasimir I fan Nassau-Dietz|Hindrik Kasimir]]. Beide hienen in koart bewâld en de [[Fryske Steaten]] beneamden [[Willem Freark fan Nassau-Dietz|Willem Freark]], in broer fan Hindrik Kasimir, as fjirde steedhâlder. De Fryske steedhâlders residearren yn Ljouwert dêr't sy op it [[Princessehof]] harren steedhâlderlik hof hienen. Willem Freark regearre oant [[1664]] en waard opfolge troch syn soan [[Hindrik Kasimir II fan Nassau-Dietz|Hindrik Kasimir II]]. [[Johan Willem Friso fan Nassau-Dietz|Johan Willem Friso]], dy't de bernleaze Hollanske steedhâlder [[Willem III fan Oranje|Willem III]] opfolge, wie in pakkesizzer fan Willem Freark. Troch him waard it steedhâlderlik hof opkreaze en waard [[It Oranjewâld]] de bûtenpleats fan de Fryske Nassaus. Willem Friso ferdronk by Moerdyk en syn frou [[Maria Louise fan Hessen-Kassel|Marijke Meu]] brocht harren soan [[Willem IV fan Oranje-Nassau|Willem Karel Hindrik Friso]] grut. Dizze jonge wie de erfopfolger fan sawol de Fryske Nassaus as de Hollânske Oranjes. Yn [[1747]] ferfoer er nei [[De Haach]] om steedhâlder fan alle gewesten te wurden en wie Ljouwert residinsjestêd ôf.&lt;ref&gt;[http://www.hethuisvanoranje.nl/08%20Stadhouders%20der%20Nederlanden/Stadhoudersdernederlanden.html Stadhouders der Nederlanden] op hethuisvanoranje.nl&lt;/ref&gt;

=== Patriotten ===
[[Ofbyld:Exercitiegenootschap Sneek by Hermanus van der Velde.jpg|thumb|Patriotten yn Snits.]]
{{Apart|Patriotten}}
Oan 'e ein fan de 18e iuw is der in ekonomyske delgong. Der ûntstiet in beweging dy't polityk herfoarmje woe, de [[patriotten]]. Foaroanman fan de Fryske patriotten wie [[Court Lambertus fan Beyma]]. De patriotten woenen de Prins fan Oranje fuort ha. Se wienen ûntefreden oer hege wurkleazens, de minne posysje fan de VOC, en it ferrin fan de Fjirde Ingelsk-Nederlânske Kriich. Miskien noch wichtiger wie it langstme nei mear demokrasy, ynspirearre troch de Unôfhinklikheidsferklearring fan de [[Feriene Steaten]]. It earste súkses fan de patriotten wie de erkenning fan de ûnôfhinklikheid fan de Feriene Steaten op 26 febrewaris 1782&lt;ref&gt;[http://mertsahinoglu.com/research/frisians-first-to-recognize-usa/ Frisians first to recognize USA] (sjoen op 23 feb. 2010)&lt;/ref&gt;; teffens pleite Fan Beyma ek, mar omdôch, foar boargerbewapening. Fan Beyma syn politike oanfal tsjin it bewâld wie in ferbûn fan ferskate Fryske stêden. Troch dy druk gongen de Steaten fan Fryslân akkoard mei boargerbewaping. Yn Ljouwert en Dokkum waarden fuortendaliks frijkorpsen foarme neist de âlde skutterijen. Nei in besite fan de prins yn 'e hjerst fan 1785 waard de striid fûlder. Yn augustus 1787 late Fan Beyma in kûp yn de Fryske Steaten, neidat dy ferbea stipe oan Hollân te ferlienen. (It gewest Hollân waard bedrige mei in besetting troch in Pruisysk leger, omdat it gjin ferûntskuldigingen oanbiede woe nei de oanhâlding fan Wilhelmina fan Pruisen). Mei in tsiental meistanners setele Fan Beyma him yn [[Frjentsjer]]. Wylst organisearre men oanfier fan munysje fia [[Makkum]] en de ferdigening fan Frjentsjer. In fleanend legerke frijwilligers besette in oantal Fryske stêden om de ferdielde [[froedskip]]pen ûnder druk te setten de ''Pretense Steaten'' te erkennen en jild binnen te krijen. De ûntknoping kaam troch de ynfal fan de Prusen op 20 septimber 1787. De Patriotten flechten út Frjentsjer (23 septimber) troch de [[Súdwesthoeke|Súdwesthoek]] nei [[Amsterdam]] en [[Frankryk]]. Tusken 1774 en 1781 boude [[Eise Eisinga]] it [[Eise Eisinga Planetarium|Planetarium yn Frjentsjer]].&lt;ref&gt;[http://www.planetarium-friesland.nl/ Algemiene ynformaasje op planetarium-friesland.nl]&lt;/ref&gt; Eisinga waard ferneamd as amateur astronoom, mar wie dêrneist ek in warbere patriot. Hy naam diel oan de pattriottyske opstân yn 1787 yn Frjentsjer.&lt;ref&gt;[http://www2.tresoar.nl/pers/bericht.php?id=25 Parseberjocht Tresoar 2006]&lt;/ref&gt; Neidat de patriotten flechten út Frjentsjer gie Eisinga nei Gronau yn Dútslân. Doe't de Frânsen yn [[1795]] Fryslân besetten, kaam er werom nei Frjentsjer en waard lid fan it provinsjaal bestjoer.

== Frânske tiid (1795-1815) ==
[[Ofbyld:Map of First French Empire and Vassals States.png|thumb|In kaart fan it [[Earste Frânske Keizerryk]] yn 1811. De Frânsen hawwe sa likernôch 20 jier oer in grut part fan West-Europa hearske. Yn dat tiidrek feroare der gâns op bestjoerlik nivo. Nei't [[Napoleon]] yn 1815 ferslein wurden wie, waard Europa bestjoerlik nij yndield by it [[Kongres fan Wenen]].]]
{{Apart|Frânske tiid}}
Mei de komst fan de [[Frankryk|Frânsen]] yn [[1795]] waard de [[Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]] opheft en de [[Bataafske Republyk]] stiften.&lt;ref&gt;[http://histoforum.digischool.nl/ontstaan/historie4.htm Het ontstaan van Nederland op histoforum.digischool.nl]&lt;/ref&gt; Fryslân ferlear dêrtroch syn status as autonoom gewest. De patriotten kamen mei de Frânsen werom en makken diel út fan it provinsjale bestjoer. Steedhâlder Willem V flechte mei syn famylje nei Ingelân.&lt;ref&gt;[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/34 Fan republyk nei ienheidssteat] yn de Kanon fan de Fryske skiednis&lt;/ref&gt; It ferset fan de oranzjisten tsjin it bestjoer lôge op nei it ynfieren fan de boargerbewapening en tsjinstplicht yn septimber 1796. It [[Kollumer Oproer]] fan febrewaris 1797 is in hichtepunt fan ferset fan de oranzjisten tsjin it patriottysk bewâld. De oranzjisten wienen trou oan de prins fan de [[Republyk fan de Sân Feriene Nederlannen]]. De opstân fan de oranzjisten waard troch it patriottysk bewâld fûleindich delsein; 168 rebellen krigen nei it Kollumer Oproer straffen oplein. Troch in grûntwetwiziging yn 1798 hold Fryslân op te bestean as bestjoerlike ienheid. [[Eastergoa]] en [[Westergoa]] waarden mei [[Grinslân|Stêd en Lanne]] bestjoerlike gearfoege yn it [[Departemint fan de Iems]], [[Sânwâlden]] waard ûnderdiel it [[Departemint fan de Alde Isel]]. Yn novimber 1799 grypt Napoleon Bonaparte de macht yn de [[Earste Frânske Republyk]]. Yn [[1801]] gie de Bataafske Republyk oer yn it Bataafske Gemenebest en waard it [[Departemint Fryslân]] foarme. Yn [[1806]] waard it Bataafske Gemenebest opheft en ferfongen troch it [[Keninkryk Hollân]], dêr't [[Loadewyk Napoleon]] de earste kening fan waard. Nei it ferlies fan Prusen yn de [[Slach by Jena]] waard [[East-Fryslân]] yn 1807 it 11e departemint fan it Keninkryk Hollân mei Auwerk as haadstêd. Doe’t it Keninkryk Hollân oermastere waard troch [[Napoleon Bonaparte]] yn [[1810]] kaam der wer in nije bestjoerlike yndieling. Fryslân wie ûnderdiel wurden fan it Earste Frânske Keizerryk en krige as bestjoerlike ienheid de namme ''Département de Frise''. De Frânske tiid yn Fryslân kaam, nei Napoleon syn mislearre fjildtocht nei Ruslân, yn 1813 ta in ein. Napoleon waard úteinlik ferslein yn de [[Slach by Waterloo]] op 13 juny 1815. Yn novimber 1813 kaam de âldste soan fan steedhâlder Willem V werom nei Nederlân en waard nei it [[Kongres fan Wenen]] yn 1815 útroppen ta kening fan de Nederlannen. Yn de Frânske tiid feroaren de steatskundige ferhâldings yn de Nederlannen gâns. De republyk waard troch de Frânsen opheft en der kaam in ienheidssteat foar yn ’t plak. Nei de Frânske tiid waard de ienheidssteat yntakt holden. Dêrtroch rekke Fryslân syn status as autonoom gewest definityf kwyt. Dêrneist krige Nederlân syn earste grûnwet, it boargelik wetboek, de boargerlike stân, de tsjinstplicht, it kadaster, efternammen, hûsnûmers, en standertmjitten en –wichten lykas de kilo, meter en liter. De eardere Republyk en de [[Eastenrykske Nederlannen]] (súdlike Nederlannen, letter België) waarden gearfoege ûnder ien sintraal regear mei in konstitusjonele monargy as bestjoersfoarm. Yn 1830 skieden de Súdlike Nederlannen har ôf; it begjin fan it Keningryk België. Yn de Frânske tiid rekke Fryslân net allinnich syn ûnôfhinklike posysje kwyt. De eigen [[Fryske Admiraliteit|admiraliteit]] en leger, en it [[Hof fan Fryslân]] holden op te bestean. De Fryske [[eallju]] rekken har foarrjochten kwyt en yn [[1811]] moast de ferneamde [[Universiteit fan Frjentsjer]] syn doarren slute. Doe’t de Frânsen har yn 1813 weromlutsen kaam East-Fryslân wer ûnder Prusen. Nei it [[Kongres fan Wenen]] waard East-Fryslân ûnderdiel fan it [[Keninkryk Hannover]] en waard yn 1866 wer ûnderdiel fan [[Prusen]].

== Tiid fan Romantyk  (1815-1880) ==
Foar de sluting fan de Universiteit fan Frjentsjer trune heechlearaar Gryksk [[Everwinus Wassenbergh]] der by syn studinten op oan om wurken fan [[Gysbert Japiks]] te bestudearjen. Stadichoan kaam der oan it begjin fan de 19e iuw mear omtinken foar de Fryske skriftekennisse. Yn 1822 ferskynde ''De Lape koer fen Gabe Skroar'' fan de [[bruorren Halbertsma]], yn 1823 waard yn [[Boalsert (stêd)|Boalsert]] in grut Gysbertfeest holden. It omtinken foar it eigene yn de kultuer, en benammen de literatuer, hat streekrjocht te krijen mei de ynfloed fan de [[Romantyk]]. De bruorren Halbertsma wienen diel fan in hiele generaasje fan skriuwers yn it Frysk dy’t omtrint yn dyselde jierren tweintich debutearren. Nei de Frânske tiid komt der op it kulturele mêd fernijing. Mooglik wie it sluten fan de Frjentsjerter universiteit ien fan de oarsaken dêrfan.&lt;ref&gt;[http://members.chello.nl/~s.hiemstra/PDF/070206KerstH.Frieslandheeftzijneigenverhaal%5B2%5D.pdf Friesland heeft zijn eigen verhaal] fan [[Kerst Huisman]]&lt;/ref&gt; Yn 1827 waard it [[Frysk Genoatskip foar Skiednis en Kultuer]] oprjochte. De leden fan it genoatskip kinne foaral rekkene wurde ta de hegerein en wienen net altiten de Fryske taal machtich. Boppedat kin it genoatskip sjoen wurde as in stúdzjegroep foar de Fryske skiednis. It [[Selskip 1844|Selskip foar Fryske Taal- en Skriftekennisse]] dat yn 1844 oprjochte waard, hie mear oanhing ûnder de middenstânslju, de liberale boargerij en de yntelligentsia fan doarpsdûmnys en skoalmasters. De oprjocht fan it Selskip 1844 kin sjoen wurde as it begjin fan de [[Fryske beweging]].&lt;ref&gt;[http://www.digischool.nl/fry/siden/twadde%20faze/literatuer/skiednis/literatuer_skiednis%201800-1915.html It begjin fan de Fryske Beweging]&lt;/ref&gt; Yn [[Noard-Fryslân]] kin de dûmny [[Christian Feddersen]] as oprjochter fan de Fryske beweging sjoen wurde.

Nettsjinsteande de ekonomyske delgong oan 'e ein fan de 18e iuw en de hege steatsskulden út de Frânske tiid wie Fryslân yn 1820 in moderne provinsje, mei in soad lytse bedriuwen en in boerestân dy't him rjochte op eksport en hannel. Oan it begjin fan de 19e iuw waarden yn de lânbou en feanderij de heechste salarissen betelle. Dêrtroch kamen de [[hantsjemier]]en wer nei Fryslân. Fryslân moast it benammen ha fan de produksje en eksport fan suvel (bûter en tsiis), fee, jirpels en nôt. De yndustry en skipfeart, dy’t earder sa bloeiden, bleaune no benefter. Dat wie net altiten in neidiel. Nei in pear drege krisissen yn de earste helte fan de njoggentjinde iuw makke dy agraryske ekonomy nei 1850 troch de ûntwikkeling fan de suvelyndustry in geweldige bloei mei. Yn de measte doarpen waarden suvelfabriken delset. De boeren holden har hieltyd mear dwaande mei feefokkerij en de Fryske ko waard in symboal.

== Opkomst fan it sosjalisme (1880-1918) ==
[[Ofbyld:Pieter Jelles Troelstra.jpg|thumb|left|160px|Piter Jelles Troelstra]]
Yn it lêst fan de 19e iuw buorket de ekonomy yn Fryslân minder. De befolkingsûntwikkeling feroaret gâns. Yn de tiid fan de Republyk wie Fryslân, nei Hollân, it gewest mei de measte ynwenners. Nei de Frânske tiid waard Fryslân ynhelle troch provinsjes lykas [[Gelderlân]], [[Noard-Brabân]], [[Limburch (Nederlân)|Limburch]] en [[Oerisel]]. De direkte oarsaak foar de ekonomyske delgong wie de lânboukrisis fan de tachtiger jierren. In protte minsken wennen yn [[spitkeet|spitketen]] op heidefjilden en yn net-sûne ienkeamerwenten yn de stêden. 48 persint fan de Fryske befolking wenne yn sokke wenten. Yn it tiidrek 1880-1900 wienen der sa'n 10.000 lânferhuzers, de measten emigrearren nei de [[Feriene Steaten]]. 

De woartels fan de organisearre arbeidersbeweging lizze yn de súdeasthoeke fan de provinsje. De feanarbeiders dêr organisearren stakings, it saneamde 'bollejeien'. De sosjalist [[Ferdinand Domela Nieuwenhuis]] komt troch it kiesdistrikt Skoatterlân yn 1888 as earste sosjaal-demokraat yn de [[Twadde Keamer]]. Nieuwenhuis kaam út in links-religieuze tradysje en dat wie oan syn liederskip goed te fernimmen. Hy waard troch de Friezen 'ús ferlosser' neamd. [[Piter Jelles Troelstra]] wie sawol Frysk dichter as politikus dy't yn 1890 foar it [[sosjalisme]] keas. Foar gerjocht ferdigene Troelstra arbeiders en boeren. Yn 1894 wie Troelstra de oprochter fan de SDAP (Sosjaal- Demokratyske Arbeiders Partij). Troch dy oprjochting kaam der in ein oan de [[Friesche Volkspartij]], dy't om 1890 hinne aardich sukses hie. Nieuwenhuis en Troelstra koenen de hannen lykwols net op inoar krije. Der wie striid tusken it revolusjonêre [[Sosjaal-Demokratysk Bûn]] (SDB) fan Nieuwenhuis en de parlemintêre [[SDAP]] fan Troelstra. Yn 1896 stapte de radikale tûke fan it bûn op en yn 1900 gie it SDB op yn de SDAP. Ien fan de grutste fertsjinsten fan de SDAP wie de ynfiering fan it Algemien Kiesrjocht. Yn it begjin fan de 20e iuw binne der yn de provinsje Fryslân twa grutte politike streamingen: de sosjaal-demokrasy, ferienige yn de SDAP, en de kristen-demokrasy, ferienige yn de ARP. Wat de sosjaal-demokrasy oangiet wie it gewest Fryslân fan de SDAP de grutste fan alle gewesten yn Nederlân. 

Yn de [[Earste Wrâldkriich]] waarden manlju mobilisearre foar it Nederlânske leger. Nederlân bleau de hiele kriich neutraal, mar de kriich rekke Fryslân ekonomysk wol. Hûnderten Belgyske flechtlingen waarden opnommen yn it [[Gaasterlân]].&lt;ref&gt;[http://www.wereldoorlog1418.nl/vluchtelingen/kamp-gaasterland/index.htm Kamp Gaasterland] op wereldoorlog1418.nl&lt;/ref&gt; As meast bekende Friezinne út de tiid fan de Earste Wrâldkriich kin Margaretha Geertruida Zelle neamd wurde, dy't sawat oer de hiele wrâld bekend waard mei har artystenamme [[Mata Hari]]. Hja waard yn 1917 yn Frankryk deasketten op fertinking fan spionaazje. Nei de ein fan de Earste Wrâldkriich bliuwt it ûnrêstich yn Europa. De wurkleazens wie noch heech en de [[Spaanske Gryp]] wie de oarsaak fan tûzenen deaden. Yn Ruslân hienen de kommunisten de macht oernommen. Mei de [[Russyske Revolúsje]] as foarbyld besiket besiket Piter Jelles Troelstra yn novimber 1918 in sosjalistyske revolúsje yn Nederlân fan ‘e grûn te krijen. Troelstra krige grutte stipe fan de arbeidersklasse mar it Nederlânske regear joech gjin belies en die alle war om de macht te hâlden. De sosjalistyske revolúsje dôve stadich út. De aksje waard letter it [[fersin fan Troelstra]] neamd.

Yn 1909 waard op inisjatyf fan [[Pim Mulier]], de yn [[Wytmarsum]] berne propagandist fan it sportbeoefenjen, de earste [[Alvestêdetocht]] riden. De tocht waard doe noch organisearre troch &quot;De Friesche IJsbond&quot;. Fan de yn totaal 23 dielnimmers dy’t yn jannewaris 1909 út [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] wei ôfsetten, kamen mar njoggen oan. Fjirtjin dagen letter rjochte de jonge Ljouwerter advokaat Mindert Evert Hepkema, soan fan in útjouwer fan kranten, yn de mande mei freonen de Vereniging ‘De Friesche Elf Steden’ op. Fan de earste Alvestêdetocht ôf, dy’t syn feriening yn 1912 organisearje soe, soe dy bestean út in wedstriid én in toertocht.

== Ynterbellum (1918-1940) ==
[[Ofbyld:Dielnimmers Frysk kongres Jever 1925.jpg|thumb|Dielnimmers fan it Grutfrysk Kongres dat yn 1925 yn [[Jever]] holden waard.]]
Al yn de 19e iuw wienen der útwiksels tusken bewegers út Noard-Fryslân en Westerlauwersk-Fryslân. Yn 1925 waard yn Jever foar it earst in Grutfrysk Kongres holden. Yn 1927 waard it twadde kongres yn Ljouwert holden.&lt;ref&gt;[http://www.sirkwy.nl/xmlboeken.html&amp;bid=19&amp;part=10 Webside Sirkwy]&lt;/ref&gt; Letter naam de [[Fryske Rie]] de organisaasje fan de Ynterfryske útwiksels foar syn noed. De tiid fan it [[ynterbellum]] wie ek de bloeitiid fan de [[Jongfryske Mienskip]], dy’t [[Douwe Kalma]] yn 1915 oprjochte nei krityk op it [[Selskip foar Fryske Taal en Skriftekennisse|Selsskip 1844]]. It doel fan de Jongfriezen wie om mei nij elan de Fryske striid oan te gean en de Fryske literatuer op in heger peil te bringen. Mei as biedwurd &quot;Fryslân en de wrâld&quot; moast de Fryske literatuer in lykweardich plak besykje te krijen tusken de oare nasjonale literatueren. Guon fan de leden fan de Jongfryske Mienskip stribben nei Fryske autonomy, sa’t [[Eeltsje Boates Folkertsma]] yn 1930 skriuwde yn syn &quot;Selsbistjûr for Fryslân&quot;. Yn it ynterbellum waarden ek de [[Afûk]] en de [[Fryske Akademy]] oprjochte. 

As útwurking fan de [[beurskrach fan 1929]] wienen der ek yn Fryslân tûzenen minsken sûnder wurk. Yn de saneamde [[krisisjierren]] wie ien op de fjouwer minsken langer as in jier wurkleas.&lt;ref&gt;[http://www.entoen.nu/crisisjaren entoen.nu - crisisjaren] &lt;/ref&gt; It regear naam doe it beslút om de minsken sûnder wurk finansjeel te helpen. De saneamde ''steun'' wie krekt genôch om de hier fan te beteljen en ite te kinnen. Dêrfoar koenen de minsken wol twongen wurde en wurkje yn de wurkferskaffing. Foar de bou fan de [[Ofslútdyk]] tusken 1927 en 1932 waarden minsken út de wurkferskaffing ynset.
&lt;ref&gt;[http://www.schooltv.nl/vroegerenzo/?nr=2202065&amp;site=site_vroegerenzo&amp;item=2291578 school.tv] oer de wurkferskaffing&lt;/ref&gt; De grutte ekonomyske depresje hie syn hichtepunt yn 1936 en kaam mei it begjin fan de Twadde Wrâldkriich ta in ein. It regear like net sterk genôch om de krisis op te lossen, wat yn oare lannen in politike ferskowing betsjutte wêrby de minsken yn ferkiezingstiid uterst links of rjochts stimden. Fan alle provinsjes yn Nederlân hie de [[Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging]] yn Fryslân it minste oantal sitten by de ferkiezings fan 1935, by de ferkiezings fan 1939 wie Fryslân de iennichste provinsje dêr't se hielendal gjin sit hellen.

== Twadde Wrâldkriich (1940-1945) ==
[[Ofbyld:Kornwerderzand20080831 013 kazemat.jpg|thumb|Kazemat by [[Koarnwertersân]] op de [[Ofslútdyk]].]]
De [[Twadde Wrâldkriich]] begûn mei de oarlochsferklearringen fan [[Grut-Brittanje]] en [[Frankryk]] yn [[1939]], nei de [[Dútske oanfal op Poalen]]. Yn de iere moarn fan 10 maaie 1940 foel it Dútske leger by syn operaasje ''Fall Gelb'' de [[Benelúks]] oan. Oer Nijeskâns, Emmen en Coevorden kamen 18.000 man Dútske soldaten opsetten de kant út fan de kop fan de [[Ofslútdyk]]. Nederlân kapitulearre fiif dagen nei de ynfal, wêrmei't de Dútske besetting fan Fryslân begûn.

=== Besettingsbestjoer ===
Mei de ynfal fan it Dútske leger yn Nederlân flechten de ministerried en de keninginne. It lânsbestjoer - regear en parlemint - waard fergongen troch in tal Dútske funksjonarissen (''Generalkommisare'') ûnder lieding fan in ''Reichskommisar'' Seyss-Inquart. Der kaam gjin nij amtlik apparaat; de ministearjes en de legere oerheden fan foar de kriich koenen ûnder it besettingsbestjoer bestean bliuwe. It bestjoer op provinsjaal nivo foel sa goed as wei. De Rykskommisaris hie syn fertsjinwurdigers (''Beauftragte'') yn de provinsjes. De fertsjinwurdiger fan Fryslân wie de East-Fries Ross. De oerheidstsjinst foar oarder en feilichheid waard ûnder de lânlike ''General Kommisar für das Sicherheitswesen'' yn twa dielen splitst; de ''Sicherheitspolizei'' (SIPO) yn unifoarm en ''Sicherheitsdienst'' (SD) yn boarger. It provinsjaal kantoarke foar de beide tsjinsten siet yn Ljouwert oan it Saailân. Foar de kontakten mei de pleatslike polysje soarge de ''Ordnungspolizei'', fanwege har unifoarm ''Grüne Polizei'' neamd. Foar it lânsbestjoer kaam der in Dútsk besettingsbestjoer. De legere oerheden bleaunen, útsein de provinsjes, yntakt. Yn 'e rin fan de tiid waarden de sittende boargemasters ferfongen troch NSB boargemasters. Fan it Dútske leger kamen ferskate lytsere ûnderdielen nei Fryslân. De Fleanbasis Ljouwert waard útboud ta in fleanbasis. Yn de earste oarlochsjierren wurkje party Friezen op de fleanbasis en krije in bêst lean.

=== Ideology ===
It grutte nije Dútslân moast in Germaansk ryk wurde, dat steaten mei ynwenners fan in minderweardich ras oerhearske en eksploitearre. De Friezen waarden as Germanen sjoen, en as Germanen eare. Fûl tsjinstanner fan dy ideology wie de Noard-Fries [[Jens Emil Mungard]]. De [[Fryske beweging]] yn de Twadde Wrâldkriich krige yn it earstoan alle romte fan de besetter om in plakje te sykjen yn it ramt fan de Nije Oarder. As fertsjinwurdigers fan de ''Reichskommisar'' beneamden hja yn Fryslân en Grinslân minsken út East-Fryslân. Op it mêd fan taal waarden troch de Dútsers ferskillende tasizzingen dien, om de Fryske beweging mar oan de Dútske kant te krijen. Foar de Dútsers wie dat frij simpel: hja koenen de bewegingsminsken fan foaroarlochske ynterfryske kontakten. Yn de simmer fan 1940 waard troch de bestjoeren fan de Fryske Selskippen in Trijemanskip beneamd om lieding te jaan oan de Fryske beweging. It bestie út [[Eeltsje Boates Folkertsma|E. B. Folkertsma]] foar it kristlike part fan de beweging, [[Jacob Kalma|J.J. Kalma]] foar it 'neutrale' en [[R.P. Sybesma]] foar it fassistyske. It Trijemanskip hold it út oant de jierwiksel 1940-41. Kalma en Folkertsma easken fan Sybesma dat er ophâlde moast fassistyske propaganda te meitsjen of oars op te stappen út it Trijemanskip. Sybesma keas foar it lêste. Yn East- en Noard-Fryslân besochten de Dútsers op oare manieren de Friezen oan har kant te krijen. Op 28 augustus 1944 joech [[Adolf Hitler]] it befel om by de Dútske Noardseekust lâns in ''Friesenwall'' te bouwen. In ferdigeningswurk mei tankfuorgen fan fiif meter breed en fjouwer meter djip, fersterke mei bunkers. Yn 1933 waard it boek 'Der Schimmelreiter' fan de Noard-Fryske nobelpriiswinner [[Theodor Storm]] ferfilme. Yn de film waard it Fries-wêzen idealisearre. Oan 'e oare kant ferbeaen de Dútsers it Noard-Frysk as ûnderwiistaal.

=== Kultuer ===
Yn gjin tiid hat de fraach nei Fryske boeken sa grut west as yn de besettingsjierren. Fan 1942 ôf wie foar hast elke publikaasje tastimming nedich fan de besetter en de skriuwer moast lid wêze fan de Kultuerkeamer. Guon Fryske skriuwers dienen dat. Yn septimber 1943 koe de Fryske [[Bibel]] ferskine. Printer Jongbloed te Ljouwert hie it papier al foar de oarloch ynslein. De hiele oplage fan 5.000 eksimplaren wie yn ien dei útferkocht. De Fryske tydskriften waarden yn 1942 ferbean; it Algemien Frysk Jongereinblêd krige earst yn 1944 in publikaasjeferbod. De auteurs dy't krekt foar de oarloch nei foaren kommen wiene yn it 'Boun fen Frysk-nasjonale Jongerein' waarden dêrtroch yn har driuw om harsels te uterjen opkeard. [[Fedde Schurer]] samle wurk fan jongere dichters foar it yllegale literêre tydskrift De Rattelwacht, mar dat koe net earder as yn de simmer fan 1945 ferspraat wurde.
 
=== Ferset ===
De [[Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging]] (NSB) tocht te sintralistysk en de Ljouwerter NSB wie te stedsk. It [[Frysk Fassisten Front|Frysk Faksistefront]] en de [[Fryske Folkspartij (FFP)|Fryske Folkspartij]] wiene dêrfoaroer te Frysksinnich. Sa krige de NSB in relatyf leger persintaazje stimmen as yn oare provinsjes en wie Fryslân yn 1939 de iennichste provinsje sûnder in nasjonaal-sosjalist yn Provinsjale Steaten. Yn Noard-Fryslân wienen leden fan de [[Foriining for nationale Friiske]] iepentlik tsjin it nasjonaal-sosjalistyske rezjym. De grutte mearderheid fan de Noard-Fryske befolking en fan de East-Friezen seagen harsels as Dútske folksstam en stimden foar it begjin fan de kriich massaal foar de NSDAP. Hoewol't der net safolle stipe wie foar de nasjonaal-sosjalistyske polityk, wie der seker yn de begjinjierren gjin fûl ferset. [[Titus Brandsma]] wie ien fan lytse groep minsken dy't yn de begjinjierren fan de kriich tsjin de besetter wie. As fersetsaktiviteiten út de begjintiid kinne it sammeljen fan militêre ynformaasje neamd wurde en it útjaan fan yllegale kranten. Stadichoan ûntstie der in foarm fan ferset dat him rjochte op minsken dy't op de ien of oare manier te lijen hienen fan de besetting, lykas de eardere [[kommunisme|kommunisten]]. Yn de rin fan de jierren krigen fersetsgroepkes kontakt mei elkoar en ûntstiene der netwurken fan fersetsgroepen. Frijwat Joadske ûnderdûkers koenen mei dêrtroch in plak krije yn Westlauwersk-Fryslân. Yn de lêste faze fan de kriich, nei de [[D-Day|ynvaazje yn Frankryk]] (july 1944), kaam der in goed organisearre fersetsbeweging fan ’e grûn, dy’t sels in aktive rol spylje koe by de help oan de Kanadeeske befrijers yn april 1945. Op [[8&amp;nbsp;desimber]] [[1944]] fierde dat ferset de ferneamde [[Oerfal op it Hûs fan Bewar (Ljouwert)|oerfal op it Hûs fan Bewar yn Ljouwert]] út, wêrby't 51 [[fersetslju]] befrijd waarden sûnder dat der in skot lost waard. De Fryske fersetsgroepen kamen troch Britske droppings boppe Fryslân oan in wapenreau foar 3000 man. Op 13 april kaam de befrijing foar Wolvegea, Dokkum in dei dêrnei, Ljouwert waard frij op 15 april, Makkum op de 18e. De Dútske soldaten op de eilannen waarden sa't it like fergetten, op 12 juny waarden de lêste soldaten fan [[Skiermûntseach (eilân)|Skiermûntseach]] nei [[Wilhelmshaven]] brocht.

== Moderne tiid (1945-2000) ==
Nei de Twadde Wrâldkriich is Fryslân wer in provinsje fan Nederlân. Nei it ôfgean fan it Dútske legerbestjoer wurdt de bestjoerlike sitewaasje wer itselde as foar de Twadde Wrâldkriich. Dútslân wurdt yn ferskillende besettingssônes opdield; de Fryske gebieten yn Dútslân foelen tusken 1946-49 ûnder de [[Britske besettingssône yn Dútslân|Britske besettingssône]].

Yn de earste jierren nei de Twadde Wrâldkriich moast alles wer opboud wurde wat troch de oarloch ferneatige wie. Under oaren tsjerken, treinspoaren en gebouwen moasten wer makke wurde. Boppedat waarden der jonge militêren mei ienheden as it saneamde [[Bataljon Fryslân]] nei [[Nederlânsk-Ynje]] stjoerd om diel te nimmen oan de [[polisjonele aksjes]]. De doetiidske minister-presidint [[Willem Drees]] prate sels fan &quot;vier jaar nachtmerrie&quot; as er it oer de Yndonesyske ûnôfhinklikensoarloch fan 1945-1949 hie. Neist it weropbouwen fan Nederlân en de oarloch yn Yndoneezje wie minister-presidint Willem Drees ek ferantwurdlik foar de opbou fan de fersoargingssteat. Hy hat ferskillende oansetten jûn om sosjale wetjouwing te meitsjen. Hy sette him benammen yn foar minsken sûnder wurk, de âlderen en de min betelle arbeiders.

Nei de Twadde Wrâldkriich kaam de [[ruilferkaveling]] goed op gong. It proses om stikken boerelân byinoar te krijen wie al foar de Twadde Wrâldkriich begûn, mei de Ballumer Mieden op [[It Amelân]] as earste gebiet dat ruilferkavele waard. Yn de jierren 1953-1956 waarden fierders mei in eksperimint yn [[De Rottefalle]] ynsichten opdien dy’t fierders yn de rest fan Nederlân tapast wurde soene en dy’t laten ta in ferbreding fan it ramt dêr’t ruilferkavelingen stal yn krigen. Yn de twadde helte fan de tweintichste iuw kriget it hiele ruilferkavelingsproses syn beslach, en feroartet it oansjen fan it Fryske plattelân binnen tsientallen jierren gâns.&lt;ref&gt;De [[Kanon fan de Fryske skiednis]] oer de [www.11en30.nu/de-kanon-finsters/de-ruilferkaveling Ruilferkaveling]&lt;/ref&gt;

=== Kneppelfreed en de Fryske identiteit ===
[[Ofbyld:Fryske studint Kneppelfreed.jpg|thumb|Fryske studint wurdt op [[Kneppelfreed]] fêstnommen troch de polysje.]]
De Fryske beweging hat nei de Twadde Wrâldkriich syn grutste bloetiid. Sa waard yn 1946 it taboe op it Frysk sprekken yn de Steaten trochbrutsen en kamen der Frysksinnigen op wichtige posysjes yn bestjoer en parse.&lt;ref&gt;[[Kanon fan de Fryske skiednis]]: [http://www.11en30.nu/global/fri/artikel/60 Kneppelfreed]&lt;/ref&gt; Ferskate Friezen kamen op foar it brûken fan harren taal. Oarsom wienen der minsken dy't foarkomme moasten by de rjochter om't se Frysk skriuwden of Frysk praten. Dêr kaam hurde krityk op fan ûnder oaren de haadredakteur fan de Hearrenfeanster Koerier, [[Fedde Schurer]]. Troch syn hurde krityk moast hy ek by de rjochter foarkomme om't er de rjochterlike macht misledige hawwe soe. By it proses tsjin Schurer wie in grutte kliber folk gearkommen foar it rjochtsgebou yn Ljouwert. Ut de drokte en foaral de aksjes fan de polysje ûntstie der in opskuor. De dei fan it proses tsjin Schurer en it opskuor dat dêrby plakfûn waard bekend as [[Kneppelfreed]], in dei dy't fan grutte betsjutting west hat foar de rjochtlike status fan it Frysk. Yn 1955 wurde meartalige skoallen tastien en fan 1956 ôf mei der yn de rjochtseal Frysk brûkt wurde. It gefoel fan grutskens en selsstannigens yn 'e maatskippij fan nei de oarloch docht ek bliken út it troch de hiele Steaten oannommen Desintralisaasjerapport fan begjin 1951.

=== Ekonomyske oplibbing en sosjale feroaring ===
Yn 1955 wiene by it Grinslânske doarp Slochteren grutte foarrieden ierdgas ûntdutsen. Fjouwer jier letter waard dat feit bekend makke. Dêrmei wie in grutte en rike boarne fan ryksynkomsten bleatlein. Mar omdat it [[ierdgas]] eins haadsaaklik yn de grûn fan Grinslân en nei letter bliken die ek – mar dan minder as yn [[Grinslân]] – yn [[Fryslân]] en [[Drinte]] siet, waard it gas ûnderwerp fan politike en finansjele easken fan noardlike aksjegroepen, politike partijen en bestjoerders.&lt;ref&gt;Konsepttekst ‘canon’ Fryske skiednis, drs. K. Huisman, 23 feb. 2008 (sjoen op 20 feb. 2010)&lt;/ref&gt; De lobby foar it regionale ekonomyske belang yn it ramt fan de gasjilden feroare neat oan it belied fan [[De Haach]] oangeande it ierdgas. In politike organisaasje dy't him wol mei súkses foar it regionale belang ynsette is de [[Fryske Nasjonale Partij]] dy't yn 1961 oprjochten waard en letter yn ferskillende gemeenten koalysjes oangie. 

Fryslân is benammen nei de Twadde Wrâldkriich feroare fan in gewest dat foar it grutste part agrarysk wie yn in regio dêr’t noch mar in hiele lytse minderheid syn bestean yn de [[lânbou]] fynt. Yn 1920 wurke sawat 44% fan de Fryske beropsbefolking yn de agraryske sektor, yn 1995 noch mar sa’n 7%. Tagelyk mei dy ûntjouwing is it demografysk swiertepunt fan de provinsje ferskood fan it westen nei it easten. De Bouhoeke, de Lege Midden en de Greidhoeke hiene oan de ein fan de iuw minder wurkgelegenheid as yn 1930. Dêrfoaroer waard de Wâldhoeke as wen- en wurkgebiet fan hieltyd mear belang.&lt;ref&gt;De [[Kanon fan de Fryske skiednis]] oer de [http://www.11en30.nu/de-kanon-finsters/yndustrialisaasje Yndustrialisaasje]&lt;/ref&gt;

Mei troch it ierdgas yn Grinslân wurdt de ekonomyske sitewaasje yn Nederlân yn de sechtiger jierren better. De geunstige ekonomyske sitewaasje fan Dútslân yn de jierren fyftich en sechtich waard as ''Wirtschaftswunder'' omskreaun. Der wurde in protte nije huzen oplevere en de minsken hawwe wer jild foar lúkse produkten. Der ûntstean nije subkultueren lykas de [[flowerpower]] yn de lette sechtiger jierren. De jongerein wie kritysk oer it gesach en makke him los fan âlde gewoanten. De útfining fan de antykonsepsjepil befoardere de seksuele revolúsje. Seks en fuortplanting waarden tenei los fan elkoar besjoen, en oer it tema seks wie net langer mear in taboe. De ferbettere ekonomyske sitewaasje, it opkommen fan de subkultueren en de seksuele revolúsje late ta de yndividualisearring. Froulju krigen dêrtroch in gruttere frijheid, mei troch de bettere foarsjennings dy't in relative finansjele ûnôfhinklikens mooglik makken. 

=== Bestjoerlike feroaringen yn de oare Fryslannen ===
Yn de santiger jierren feroaret de bestjoerlike yndieling yn [[East-Fryslân]] en [[Noard-Fryslân]]. By in bestjoerlike weryndieling yn Sleeswyk-Holstein wurde op 26 april 1970 de trije bestjoerlike 'Landkreisen' Eiderstedt, Husum en Südtondern gearfoege yn it '[[Noardfryslân|Kreis Nordfriesland]]'. It greeflike East-Fryslân foel bestjoerlik ûnder it 'Regierungsbezirk Aurich', dat de stêd Emden en de hjoeddeiske Krite Auwerk, Lier en Wittmund omfieme. Yn 1978 waard dat Regierungsbezirk gearfoege mei it nije Regierungsbezirk Weser-Iems, dat yn 2004 opheft waard.

=== Tanimmende mobiliteit ===
Troch de tanimmende mobiliteit feroare de doarpsfunksje yn de twadde helte fan de 20e iuw gâns. It boek ''[[Hoe God verdween uit Jorwerd]]'' fan skriuwer [[Geert Mak]] omskriuwt dy feroarings nei de Twadde Wrâldkriich yn roman foarm. 

Ien fan de gruttere ynfrastrukturele feroaringen yn Fryslân nei de oarloch is it ferdwinen fan it [[skûtsje]] as it wichtichste transportmiddel. Yn 'e jierren fjirtich, fyftich en sechtich wurde rûnom yn Fryslân diken oanlein. Troch in bettere ynfrastruktuer koenen de minsken fierder fan hûs oan it wurk. De oanlis fan [[Autodyk|sneldiken]] of diken mei fjouwer rydstroken moast lykwols wachtsje, dy ynfrastrukturele projekten krigen earst yn 'e jierren tachtich en njoggentich har beslach.

Yn de jierren santich en tachtich wie der in trend dat minsken út de stêd wei in hûs sochten op it plattelân. Dêrtroch koe it wêze dat it ynwennertal fan Ljouwert sakke fan 88.668 ynwenners yn 1970 nei 84.689 ynwenners yn 1982.&lt;ref&gt;[http://www2.tresoar.nl/bs/Inwoners%20Friesland.pdf Tresoar] histoaryske ynwennertallen Fryske gemeente&lt;/ref&gt; Yn de tachtiger en njoggentiger jierren waarden grutte wenwiken by de doarpen boud, dy't troch tsjinstanners dêrfan 'grize skimmel' neamd waarden. Earst yn 'e jierren njoggentich liket de trend 'fan de stêd nei it plattelân' ôf te nimmen. By einsluten komt Ljouwert yn 1999 wer op in ynwennertal fan 88.762 minsken, sa'n 10.000 ynwenners mear as om 1950.

==Sjoch ek==
[[Ofbyld:Portal.svg|20 px]] '''[[Tema:Skiednis fan Fryslân]]''' – Wikipedy hat ek in temaside oer de Skiednis fan Fryslân
* [[Skiednis fan de Friezen]]
* [[Fryslân]]
* [[Fryslân yn de Midsiuwen]]
* [[Rjocht yn Fryslân]]
* [[Fryske Fjildslaggen]]
* [[Tiidline fan de Fryske skiednis]]

== Fierder lêze ==
=== Samle boarnen ===
*Bergsma, W.; ''Oer Fryske skiednis nei de midsiuwen''. Fryske Akademy, Ljouwert 1993. Akademy-nûmer 774. Stúdzje en Boarnemateriaal nûmer 16. 163 siden. 
*Karl-Peter Knööp; ''Quellen und Materialien zur nordfriesischen Geschichte''. Nordfriisk Instituut, Bräist (Noard-Fryslân) 1992, NF Akadeny-nûmer 113. ISBN 3-88007-192-6

=== Literatuer ===
*Douwe Kooistra en Harm Oldenhof; ''Fryslâns ferline''. Utjouwerij Afûk 2001, Ljouwert 2001, twadde printinge 2002, ISBN 90 6273598 3
*Franz Kurowski: ''Die Friesen. Das Volk am Meer''. Utjouwerij Türmer, Berg am Starnberger See 1984, ISBN 3-88199-356-8 
*[[Herre Halbertsma|Halbertsma, H]]; ''Frieslands oudheid''. Utjouwerij Matrijs, Utert 2000, twadde printinge 2001, ISBN 90-5345-167-6
*[[Fryske Rie]]/[[Afûk]]; ''De Fryslannen''. Utjouwerij Afûk, Ljouwert 2008, ISBN 978-90-6273-773-4
*[[Reitze Johannes Jonkman|Jonkman, R. J.]] en Arjen Versloot; ''Tusken talen''. Utjouwerij Fryslân, Ljouwert 2008, ISBN 978-90-6273-800-7
*[[Sjoerd van der Schaaf|f/d Schaaf, S]]; ''Skiednis fan de Fryske Biweging''. Fryske Akademy, Ljouwert 1977, ISBN 90-70010-51-8
*[[Kerst Huisman|Huisman, K]]; ''Friesland heeft zijn eigen verhaal''. Utjouwerij Bornmeer, Ljouwert 2008, ISBN 978-90-5615-152-2
*Harry Kunz, ''Heimat Nordfriesland: ein Kanon friesischer Kultur''. Utjouwerij Nordfriisk Instituut, Bräist/Bredstedt 2011, 192 siden, ISBN 978-3-88007-364-7

=== Skiednisrigen ===
*12 bannen yn de rige ''Ostfriesland im Schutze des Deiches''. Utjouwerij Schuster yn Lear
*6 bannen yn de rige ''Geschichte Nordfrieslands''. Utjouwerij Nordfriisk Instituut, Bräist/Bredstedt 2009, ISBN 978-3-88007-358-6

== Keppelings om utens ==
* [http://www.11en30.nu/ Kanon fan de Fryske skiednis]
* [http://www.tresoar.nl/ Tresoar - histoarysk en letterkundich sintrum]
* [http://www.fryskerfskip.nl/ Frysk Erfskip webside]
* {{en}} [http://www.boudicca.de/frisian1.htm History of the Frisian folk]

{{commonscat|History of Friesland}}

{{boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
}}

{{Topside}}

[[Kategory:Skiednis fan Fryslân| ]]</text>
      <sha1>9wxeq04zihxx8lzccc8fxifmspnlfaw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Romeinen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>444</id>
    <revision>
      <id>1084078</id>
      <parentid>1083940</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Drewes&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1391" xml:space="preserve">{{Oar|de Romeinen as etnyske groep|Romeinen (betsjuttingsside)}}
De '''Romeinen''' wienen in folk dat libbe yn [[Itaalje]], sawat yn it milennium om [[Jezus Kristus|Kristus]] hinne. Oan it begjin fan ús jiertelling hawwe se in [[Romeinske Ryk|keizerryk]] opboud dat de hiele [[Middellânske See]] en grutte parten fan [[Europa]] omfieme hat.

Yn dy tiid hawwe se ek de Friezen moete, en yn dy tiid, doe't de [[Limes|grins]] fan harren ryk by de [[Ryn]] lâns rûn, hawwe de súdlikste stammen, dy't troch de Romeinen [[Frisiavones]] neamd waarden, part fan it Romeinske ryk west. De Romeinen hawwe ek in part fan [[Grut-Brittanje]] behearske, en guon fan de Frisiavones hawwe yn harren tsjinst dêr ek west.

De Romeinen hawwe ek de noardlikere Friezen, dy't se [[Frisii]] neamden, betwongen, mar se hawwe harren gjin fêst part fan it ryk makke. Se hienen, sa't liket, net sa folle op mei in gebiet dat, sa't sy it seagen, twa kear deis lân en twa kear deis see waard.

Yn de [[3e iuw]] binne de Romeinen hieltyd mear gebiet kwytrekke, oant it lêste stik [[476]] troch de [[Germanen]] oerweldige is.

==Sjoch ek==
* [[Romeinske Ryk]]
* [[Romeinske keizers]]
* [[Romeinske leger]] 
* [[Romeinske mytology]]

[[Kategory:Romeinen| ]]
[[Kategory:Romeinske Republyk]]
[[Kategory:Romeinske Ryk]]
[[Kategory:Skiednis fan Rome]]
[[Kategory:Etnyske groep yn de Aldheid]]
[[Kategory:Italysk folk]]</text>
      <sha1>lb3it3lsv6t4wj2sbn6jo08fjs9n48a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084079</id>
      <parentid>1084078</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:06:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Werom sette fan ferzje 1084078 fan [[Special:Contributions/Ieneach fan 'e Esk]] ([[Meidogger_oerlis:Ieneach fan 'e Esk]]) Oeps. Dizze edit kloppe wol.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1415" xml:space="preserve">{{Oar|de Romeinen as etnyske groep|Romeinen (betsjuttingsside)}}
De '''Romeinen''' wienen in folk dat libbe yn [[Itaalje]], sawat yn it milennium om [[Jezus Kristus|Kristus]] hinne. Oan it begjin fan ús jiertelling hawwe se in [[Romeinske Ryk|keizerryk]] opboud dat de hiele [[Middellânske See]] en grutte parten fan [[Europa]] omfieme hat.

Yn dy tiid hawwe se ek de Friezen moete, en yn dy tiid, doe't de [[Limes|grins]] fan harren ryk by de [[Ryn]] lâns rûn, hawwe de súdlikste stammen, dy't troch de Romeinen [[Frisiavones]] neamd waarden, part fan it Romeinske ryk west. De Romeinen hawwe ek in part fan [[Grut-Brittanje (eilân)|Grut-Brittanje]] behearske, en guon fan de Frisiavones hawwe yn harren tsjinst dêr ek west.

De Romeinen hawwe ek de noardlikere Friezen, dy't se [[Frisii]] neamden, betwongen, mar se hawwe harren gjin fêst part fan it ryk makke. Se hienen, sa't liket, net sa folle op mei in gebiet dat, sa't sy it seagen, twa kear deis lân en twa kear deis see waard.

Yn de [[3e iuw]] binne de Romeinen hieltyd mear gebiet kwytrekke, oant it lêste stik [[476]] troch de [[Germanen]] oerweldige is.

==Sjoch ek==
* [[Romeinske Ryk]]
* [[Romeinske keizers]]
* [[Romeinske leger]] 
* [[Romeinske mytology]]

[[Kategory:Romeinen| ]]
[[Kategory:Romeinske Republyk]]
[[Kategory:Romeinske Ryk]]
[[Kategory:Skiednis fan Rome]]
[[Kategory:Etnyske groep yn de Aldheid]]
[[Kategory:Italysk folk]]</text>
      <sha1>k96r7ad9csoboo72e8bqfx9prqv178y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>William Shakespeare</title>
    <ns>0</ns>
    <id>472</id>
    <revision>
      <id>1084083</id>
      <parentid>1083947</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:09:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Martinvl&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20432" xml:space="preserve">{{Ynfoboks skriuwer
| ôfbylding             = Hw-shakespeare.png
| ôfbyldingstekst       = W. Shakepeare, gravuere fan [[Martin Droeshout]]
| ôfbyldingsbreedte     = 220px
| oar pseudonym         = 
| echte namme           = William Shakespeare 
| nasjonaliteit         = [[File:Flag of England.svg|20px]] [[Ingelân|Ingelsk]]
| berne                 = [[26 april]] [[1564]] &lt;small&gt;(doopt)&lt;/small&gt;
| berteplak             = [[Stratford-upon-Avon]] ([[Ingelân]])
| stoarn                = [[23 april]] [[1616]]
| stjerplak             = [[Stratford-upon-Avon]] ([[Ingelân]])
| etnisiteit            = [[File:Flag of England.svg|20px]] [[Ingelsen|Ingelsk]]
| taal                  = [[Ingelsk]]
| sjenre                = [[toanielstik|toaniel]], [[poëzij]]
| perioade              = [[Elizabetaanske Tiid]]
| streaming             = 
| tema's                = 
| bekendste wurk(en)    = ''[[Hamlet]]'' &lt;br&gt;''[[Kening Lear]]'' &lt;br&gt;''[[Macbeth]]'' &lt;br&gt;''[[Otello]]'' &lt;br&gt;''[[Romeo en Julia]]''
| útjouwer              = 
| prizen                = 
| jierren aktyf         = [[1585]] – [[1610]]
| webside               = [http://www.shakespeare.org.uk www.shakespeare.org.uk]
}}
'''William Shakespeare''' ([[Stratford-upon-Avon]], doopt [[26 april]] [[1564]] – dêre, [[23 april]] [[1616]]) wie in [[Ingelân|Ingelsk]] [[toanielskriuwer]], [[dichter]] en [[akteur]], dy't rûnom beskôge wurdt as de grutste skriuwer út 'e [[Ingelsk]]e [[literatuer]], net inkeld fan syn eigen [[Elizabetaanske Tiid]], mar fan alle tiden. Hy wurdt gauris Ingelâns nasjonale dichter neamd, en de &quot;[[Bard]] fan Avon&quot;. Syn oeuvre, dat bestiet út 38 (oerlevere) [[toanielstik]]ken (guon yn gearwurking mei oare skriuwers), 154 [[sonnet]]ten en 4 oare [[gedicht]]en, hat yn it ferline oer de hiele wrâld in ûnbidige ynfloed útoefene op 'e literatuer fan oare talen, en docht dat ek hjoed de dei noch altiten. As toanielskriuwer skoep Shakespeare net allinnich krêftige [[trageedzje]]s, lykas ''[[Hamlet]]'', ''[[Kening Lear]]'', ''[[Macbeth]]'' en ''[[Otello]]'', mar ek guon fan 'e meast oansteklike [[komeedzje]]s dy't ea ferskynd binne, lykas ''[[Folle Spul om Neat]]'', ''[[Leafde's Lêst Net Leanne]]'' en ''[[Trijekeningejûn]]''. Syn stikken binne oerset yn frijwol eltse wichtige taal, en wurde mear opfierd as dy fan lykfol hokker oar toanielskriuwer. As dichter lei it yn Shakespeare syn jefte om boppe it ferheljende út te stekken, en sa it goed en kwea fan 'e minsklike natuer te beskriuwen. Sadwaande wurde guon fan syn gedichten op harsels al sjoen as hichtepunten fan 'e [[Ingelske literatuer]]. Nei alle gedachten hat Shakespeare syn measte wurk skreaun tusken [[1585]] en [[1610]], al binne de krekte datearrings en gronology fan syn toanielstikken, noch syn gedichten persiis bekend.

== Libben ==
[[Ofbyld:Birthplace of Shakespeare.jpg|left|thumb|Shakespeare syn ûndersteld bertehûs.]] 

=== Iere Jierren ===
William Shakespeare waard yn [[1564]] berne yn [[Stratford-upon-Avon]], yn it greefskip [[Warwickshire]], yn súdwestlik Ingelân, as de soan fan 'e moffemakker, wolkeapman en [[wethâlder]] [[John Shakespeare]] (±[[1531]]-[[1601]]), en fan dy syn frou [[Mary Arden]] (±[[1537]]-[[1608]]), dy't út in âld foaroansteand laach skaaide. Shakespeare waard doopt op [[26 april]], en hoewol't syn eigentlike bertedatum ûnbekend is, giet men der gauris fan út dat er op [[23 april]] 1564 te wrâld kommen is. Dy datum, dy't berêst op in flater fan in [[achttjinde iuw|achttjinde-iuwsk]] wittenskipper, sprekt Shakespeare syn biografen tige oan, mei't de grutte toanielskriuwer ek op 23 april stoarn is. Shakespeare groeide op as it trêde bern en de âldste soan yn in gesin mei acht bern. Hoewol't der frijwol neat oer syn bernetiid en jonkheid bekend is, bestiet der ûnder syn biografen in konsensus dat er foar 't neist lêzen en skriuwen learde op 'e ''King's New School'' yn Stratford, in frije skoalle dy't yn [[1553]] oprjochte wie.

Ein novimber [[1582]], doe't er achttjin jier wie, troude Shakespeare mei de doe 26- of 27-jierrige [[Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]] ([[1555]]/[[1556]]-[[1623]]). Dy hie doe al wetter yn 'e kelder, en harren dochter [[Susanna Shakespeare|Susanna]] ([[1583]]-[[1649]]) waard seis moanne nei de brulloft berne. Oardel jier letter kamen harren oare beide bern te wrâld, de [[mearling|twilling]] [[Hamnet Shakespeare|Hamnet]] ([[1585]]-[[1596]]) en [[Judith Shakespeare|Judith]] ([[1585]]-[[1662]]). Hamnet soe mar alve jier wurde; hy stoar yn [[1596]] ûnder in útbraak fan 'e [[bûdepest]] yn Stratford. De fraach oft en sa ja, hoe't it ferstjerren fan syn soan Shakespeare syn wurk beynfloede hat, binne hiele boeken oer fol skreaun.
[[Ofbyld:Globe theatre london.jpg|right|thumb|250px|It rekonstruëarre ''Globe Theatre'', te [[Londen]].]] 

Nei de berte fan 'e twilling liket Shakespeare oant syn ferskinen yn literêre rûnten te [[Londen]], yn [[1592]], yn 'e skiednis frijwol gjin spoaren neilitten te hawwen, útsein in rjochtsaak út [[1588]] dêr't er op 'e iene of oare manear yn behelle wie, mei't syn namme yn 'e argyfstikken foarkomt. [[Histoarikus|Histoarisy]] neame de snuorje tusken [[1585]] en [[1592]] wol &quot;Shakepeare syn ferlerne jierren&quot;. Guon biografen besykje dy leechte op te foljen mei apokrife teltsjes dêr't nei alle gedachten neat fan oan is. Sa soe Shakespeare Stratford ûntflechte wêze om te ûntkommen oan syn berjochting foar it [[streupen]] fan guon [[hart]]en op it lân fan 'e Stratforder jonker [[Thomas Lucy]]. Ek soe Shakespeare letter wraak nommen hawwe op Lucy troch in skabeljeuze ballade oer de man te skriuwen. In trêde ferhaal dat wierskynlik út 'e [[achttjinde iuw]] datearret, is dat Shakespeare syn toanielkarriêre begûn wêze soe as fersoarger fan 'e [[hynder]]s fan 'e rike Londenske teäterbesikers.

=== Toanielkarriêre yn Londen ===
It is net bekend wannear't Shakespeare nei Londen ta ferfear of wannear't er toanielstikken begûn te skriuwen, mar út histoaryske dokuminten docht bliken dat ferskate fan syn stikken yn [[1592]] opfierd waarden. Hy wie doe boppedat al bekendernôch om troch syn kollega-toanielskriuwer [[Robert Greene (toanielskriuwer)|Robert Greene]] foar gek set te wurden yn dy syn ''Groats-Worth of Wit''. Yn [[1594]], doe't de ''[[Lord Chamberlain's Men]]'' oprjochte waarden, kocht Shakespeare in oandiel yn dat toanielselskip, en fan dy tiid ôf waarden syn stikken inkeld noch troch de ''Lord Chamberlain's Men'' opfierd. Meitiid ûntjoech dat selskip him ta ien fan 'e meast foaroansteande fan Ingelân, en nei it ferstjerren fan keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân|Elizabeth I]], yn [[1603]], krige it de nije kening [[Jakobus I fan Ingelân|Jakobus I]] ta patroan, sadat de namme feroare waard ta de ''[[King's Men]]''.
[[File:Johannes Spyksma-Hamlet, Prins fan Denemarken.jpg|left|thumb|200px|De bewurking út [[2014]] troch Johannes Spyksma, fan [[Teatse Holtrop]] syn [[oersetting]] fan ''[[Hamlet]]'' yn it [[Frysk]], út [[1925]].]]

Shakespeare woeks út ta in ferneamd skriuwer en akteur, dy't net inkeld mei-eigner fan syn toanielselskip wie, mar ek fan it nij boude ''[[Globe Theatre]]'' ([[1599]]), oan 'e súdkant fan 'e [[Teems]], wylst er yn [[1608]] mei de oare leden fan 'e ''King's Men'' boppedat it ''[[Blackfriars Theatre]]'' oernaam. Dokuminten wêryn't Shakespeare syn oankeapen fan ûnreplik guod fêstlein binne, litte sjen dat syn súkses him ta in ryk man makke hie. Sa kocht er yn [[1597]] it op ien nei grutste hûs fan Stratford, dat fan ''New Place'' hiet en dat sûnt ûnskiedber mei him ferbûn is. Tsjin [[1598]] wied er sa bekend wurden dat [[útjouwer]]s syn namme begûnen te fermelden op 'e foarsiden fan printingen fan syn toanielstikken (de namme fan 'e skriuwer waard doedestiden yn 'e regel weilitten).

Shakespeare ferdielde syn tiid tusken Londen en Stratford-upon-Avon, en fan it ferhaal dat hy en syn frou faninoar ferfrjemde rekken (of dat er hat nea lije mocht hie en inkeld mei har troud wie om't er in bern by har oanset hie) is wierskynlik neat fan oan. Yn Londen hold Shakespeare yn [[1596]] ta yn 'e parochy St. Helen's, yn [[Bishopsgate]]. Yn [[1599]] ferhuze er oer de rivier nei [[Southwark]], wierskynlik om tichter by it ''Globe Theatre'' te wenjen. Tsjin [[1604]] wenne er wer benoarden de Teems, yn in djoere wyk deunby de [[Sint-Pauluskatedraal (Londen)|Sint-Pauluskatedraal]].

=== Lettere jierren en ferstjerren ===
Men is fan tinken dat Shakespeare syn karriêre as akteur (benammentlik fan byrollen) om [[1605]] hinne op syn ein rûn. Neffens de tradysje joech er om [[1611]] hinne ek syn karriêre as toanielskriuwer deroan, en loek er him werom yn syn wente yn Stratford. It is net alhiel wis oft it wol krekt sa gien is, mar by brekme oan bewiis fan it tsjindiel wurdt it faak foar wier oannommen. It docht yn dit ferbân ta de saak om te fernijen dat de skouboargen fan Londen gauris sletten waarden as der wer in útbraak fan 'e [[pest]] wie; tusken maaie [[1603]] en febrewaris [[1610]] bedroegen de slutings mei-inoar mar leafst 60 moannen. Dat betsjutte fansels dat der faak gjin wurk wie foar akteurs en toanielskriuwers, en sûnder wurk gjin ynkommen, dat it wie alhiel net ûngewoan foar lju út 'e toanielwrâld om op te hâlden of oar wurk te sykjen. Yn elts gefal skreau Shakespeare nei [[1610]] minder as foarhinne. Syn lêste trije stikken wiene gearwurkings mei in oare skriuwer, wierskynlik [[John Fletcher (toanielskriuwer)|John Fletcher]], en gjin inkeld wurk fan him kin datearre wurde nei [[1613]]. 

[[Ofbyld:Shakespeare grave -Stratford-upon-Avon -3June2007.jpg|right|thumb|250px|Shakespeare syn grêf, yn 'e Tsjerke fan de Hillige Trije-ienheid te [[Stratford-upon-Avon]].]] 
Shakespeare kaam op [[23 april]] [[1616]] te ferstjerren. Hy wie doe 52 jier. De deadsoarsaak is ûnbekend. Hy waard twa dagen letter begroeven yn 'e Tsjerke fan de Hillige Trije-ienheid te Stratford-upon-Avon. Frijwol al syn besittings hied er fermakke oan syn âldste dochter [[Susanna Shakespeare|Susanna]] en har man John Hall. De reden dat syn jongste dochter [[Judith Shakespeare|Judith]] neat krige, wie foar 't neist om't Shakespeare har man Thomas Quiney, dy't in liddichgonger wie, net mei syn beërf fertroude. Oan syn frou [[Anne Hathaway (Shakespeare)|Anne Hathaway]] liet Shakespeare beruchterwize inkeld syn op ien nei bêste bêd mei byhearrend meubilêr nei. Dat is gauris opfette as in opsetlike mislediging, en hat hiel wat trelit feroarsake ûnder Shakespeare-kenners. It is lykwols ek oppenearre dat it de bedoeling wie dat de bern nei Shakespeare syn dea foar harren mem soargje soene, wat yn dy tiid in frij gewoane regeling wie, en dat it &quot;op ien nei bêste bêd&quot; Shakespeare en Hathaway harren houliksbêd wie, mei't it yn 'e [[Elizabetaanske Tiid]] wenst wie om it bêste bêd te reservearjen foar útfanhûzers. Sa besjoen soe it testamint hielendal gjin mislediging foar Hathaway wêze. Boppedat binne der oanwizings dat Hathaway fan harsels finansjeel ûnder de pannen wie, en gjin beërf fan har man nedich wie.

== Wurk ==
Yn totaal skreau Shakespeare 12 [[trageedzje]]s; 10 histoaryske stikken (dy't eins ek trageedzjes binne); 18 [[komeedzje]]s (wêrfan't der twa ferlern gien binne); 154 [[sonnet]]ten; en 4 oare [[gedicht]]en. It is net ûnmooglik (of miskien is it ynstee sels wol wierskynlik te neamen) dat er mear skreaun hat, mar oangeande boppesteand oeuvre bestiet der ûnder saakkundigen in konsensus dat hy de skriuwer wie. Nei syn dea stelden [[John Heminges]] en [[Henry Condell]], dy't allebeide lid fan 'e ''[[King's Men]]'' wiene, yn [[1623]] de saneamde ''[[First Folio]]'' gear, dêr't 36 fan Shakespeare syn [[toanielstik]]ken yn gearbrocht waarden. Dêrûnder wiene alle stikken dy't tsjintwurdich algemien as troch Shakespeare skreaun akseptearre wurde, útsein ''[[Perikles, Prins fan Tyrus]]'', ''[[De Twa Aadlike Neven]]'' en de beide ferlern giene komeedzjes ''[[Kardenio]]'' en ''[[Leafde's Lêst Al Leanne]]''. Hoewol't achttjin fan 'e stikken al earder útjûn wiene, foarme de opnimming yn 'e ''First Folio'' foar de oare achttjin de earste publikaasje. In grut part fan syn gesach ûntlient de samling fierders oan it feit dat it foar likernôch tweintich fan 'e stikken de iennichste betroubere tekstoerlevering is. 

=== Shakespeare syn wurk op kategory ===
Shakespeare syn wurk is sa yn te dielen:
{{Kolommen3
|Kolom1=
* [[Shakespeariaanske trageedzjes]]
** ''[[Antonius en Kleopatra]]''
** ''[[Hamlet]]''
** ''[[Julius Caesar (toanielstik)|Julius Caesar]]''
** ''[[Kening Lear]]''
** ''[[Koriolanus]]''
** ''[[Macbeth]]''
** ''[[Otello]]''
** ''[[Romeo en Julia]]''
** ''[[Symbelinus]]''
** ''[[Timon fan Atene]]''
** ''[[Titus Androanikus]]''
** ''[[Troilus en Kressida]]''


[[Ofbyld:Shakspeare signature.jpg|thumb|left|Shakespeare syn hantekening ûnder syn testamint.]]
|Kolom2=
* [[Shakespeariaanske komeedzjes]]
** ''[[Ein Goed, Alles Goed]]''
** ''[[De Fekke Nuet]]''
** ''[[De Fleurige Wyfkes]]''
** ''[[Folle Spul om Neat]]''
** ''[[Kardenio]]'' (ferlern gien)
** ''[[De Keapman fan Feneesje]]''
** ''[[In Komeedzje Fol Fersinnen]]''
** ''[[Leafde's Lêst Al Leanne]]'' (ferlern gien)
** ''[[Leafde's Lêst Net Leanne]]''
** ''[[Lyk om Lyk]]''
** ''[[In Midsimmernachtdream]]''
** ''[[Nei Jim Beleavjen]]''
** ''[[Perikles, Prins fan Tyrus]]''
** ''[[De Stoarm]]''
** ''[[Trijekeningejûn]]''
** ''[[De Twa Aadlike Neven]]''
** ''[[De Twa Eallju fan Verona]]''
** ''[[It Winterjûnsteltsje]]''
|Kolom3=
* [[Shakespeariaanske histoaryske stikken]] (of keningsstikken)
** ''[[Hindrik IV (toanielstik), Diel 1|Hindrik IV, Diel 1]]''
** ''[[Hindrik IV (toanielstik), Diel 2|Hindrik IV, Diel 2]]''
** ''[[Hindrik V (toanielstik)|Hindrik V]]''
** ''[[Hindrik VI (toanielstik), Diel 1|Hindrik VI, Diel 1]]''
** ''[[Hindrik VI (toanielstik), Diel 2|Hindrik VI, Diel 2]]''
** ''[[Hindrik VI (toanielstik), Diel 3|Hindrik VI, Diel 3]]''
** ''[[Hindrik VIII (toanielstik)|Hindrik VIII]]''
** ''[[Kening Jan (toanielstik)|Kening Jan]]''
** ''[[Richard II (toanielstik)|Richard II]]''
** ''[[Richard III (toanielstik)|Richard III]]''
&lt;br /&gt;
* [[Shakespeariaanske poëzij]]
** ''[[Sonnetten (Shakespeare)|Sonnetten]]''
** ''[[De Feniks en de Toartel]]''
** ''[[Fenus en Adoanis]]''
** ''[[De Klaachsang fan in Minneresse]]''
** ''[[De Rôf fan Lukresia]]''

}}

=== Apokrifa ===
{{Apart|Shakespeariaanske apokrifa}}
Fierders binne der noch guon oare toanielstikken en gedichten dy't ''mooglik'' ek oan Shakespeare taskreaun wurde kinne, mar dêr't de saakkundigen fan miening oer ferskille. Dat binne de saneamde [[Shakespeariaanske apokrifa]].&lt;br /&gt;

==== Toanielstikken ====
{{Kolommen3
|Kolom1=
* ''[[Arden fan Faversham]]''
* ''[[De Berte fan Merlyn]]''
* ''[[Edmund Izerkant (toanielstik)|Edmund Izerkant]]''
* ''[[Edwert III (toanielstik)|Edwert III]]''
* ''[[De Ferlerne Soan fan Londen]]''
* ''[[De Fleurige Duvel fan Edmonton]]''
|Kolom2=
* ''[[Hear Thomas Cromwell]]''
* ''[[John Oldcastle (toanielstik)|John Oldcastle]]''
* ''[[Lokrinus]]''
* ''[[Musedoarus]]''
* ''[[Oer-Hamlet]]'' (ferlern gien)
* ''[[De Puriteinske]]''
|Kolom3=
* ''[[Thomas More (toanielstik)|Thomas More]]''
* ''[[Tomas fan Woodstock (toanielstik)|Tomas fan Woodstock]]''
* ''[[In Trageedzje yn Yorkshire]]''
* ''[[Tsjeppe Em, de Moolnersdochter fan Manchester]]''
* ''[[De Twadde Trageedzje fan de Faam]]''
}}
&lt;br /&gt;

==== Gedichten ====
{{Kolommen3
|Kolom1=
* ''[[In Begraffenistreurdicht]]''
* ''[[De Hertstochtlike Pylger]]''
|Kolom2=
* ''[[Oan de Keninginne]]''
* ''[[Sil Ik Stjerre]]''
|Kolom3=

}}

== Wurdearring ==
Yn syn eigen tiid hie Shakespeare in protte súkses, en syn wurk waard sûnder mis wurdearre, mar hy waard perfoarst net fereare as de bêste skriuwer dy't ea libbe hie. Yn 'e twadde helte fan 'e [[santjinde iuw]], nei de [[Restauraasje fan it Hûs Stuart|Restauraasje]], wiene klassike ideeën oer de toanielkeusnt yn 'e moade, en hie men net folle mei Shakespeare op, om't er, alteast yn guon fan syn stikken, it tragyske mei it komyske fermong. Yn 'e [[achttjinde iuw]] kaam der mear wurdearring foar syn wurk, en tsjin [[1800]] wied er in [[Grut-Brittanje|Britsk]] nasjonaal [[literatuer|literêr]] symboal wurden. Pas yn 'e midden fan 'e [[njoggentjinde iuw]], yn it tiidrek fan 'e [[Romantyk]], wreide syn faam him út oer de rest fan 'e wrâld.
[[Ofbyld:William Shakespeare Statue in Lincoln Park.JPG|right|thumb|250px|In stânbyld fan Shakespeare yn [[Chicago]].]] 

== Spekulaasjes oangeande Shakespeare ==

=== Identiteit en Auteurkip ===
{{Apart|Shakespeariaansk auteurskipsdebat}}
Healwei de [[njoggentjinde iuw]], sa'n 230 jier nei syn dea, waard der foar it earst twifel utere oer de fraach oft Shakespeare de toanielstikken en gedichten dy't oan him taskreaun wurde, wol echt sels skreaun hie. As alternative kandidaten waarden û.o. neamd: de [[abbekaat]], wittenskipper en [[filosoof]] [[Francis Bacon|sir Francis Bacon]]; Shakespeare syn kollega-toanielskriuwer en -dichter [[Christopher Marlowe]]; en de [[adel|ealman]], dichter en grutkeamerhear [[Edward de Vere, 17de greve fan Oxford|Edward de Vere, greve fan Oxford]]. Teffens binne ferskate groepsteoryen op 't aljemint brocht. Hoewol't de oergrutte mearderheid fan 'e saakkundigen it derop hâldt dat Shakespeare wol deeglik de skriuwer wie, binne troch de jierren hinne de messen hjiroer geregeld slipe.

=== Godstsjinst ===
Guon Shakespeare-kenners miene dat de Shakespeare-famylje [[roomsk-katolisisme|roomsk]] west hawwe moat, wat yn it [[Elizabetaanske Tiid|elizabetaanske]] Ingelân strang ferbean wie. Shakespeare syn mem, [[Mary Arden]], kaam yn alle gefallen út in tige fromme roomske famylje. It sterkste bewiis is ditoangeande lykwols in dokumint dat dat troch [[John Shakespeare]], de heit fan 'e grutte toanielskriuwer, ûndertekene wie, en dêr't er yn ûnthiet om yn syn hert [[roomsk-katolisisme|roomsk]] te bliuwen. It waard yn [[1757]] ûntdutsen mank de dakspjirren fan John syn hûs oan Henley Street yn Stratford-upon-Avon, en hoewol't it neitiid weirekke is, kaam der yn 'e [[tweintichste iuw]] fan 'e tekst in tige gelikense kopy oan it ljocht, dêr't út bliek dat it orizjineel hiel wierskynlik echt wie. Dizze ûntdekking hat ta in hiele nije rige spekulaasjes laat oangeande de fraach oft William fan syn heite leauwensopfettings ôfwist (wierskynlik wol) en hoe't dat spoaren yn syn wurk neilitten hat.

=== Seksualiteit ===
Oer William Shakespeare syn seksualiteit is suver neat bekend. Hoewol't er troud wie en trije bern hie, miene inkele saakkundigen út syn ''[[Sonnetten (Shakespeare)|Sonnetten]]'', dy't se as [[autobiografy]]sk beskôgje, opmeitsje te kinnen dat er [[homoseksualiteit|homoseksueel]] of [[biseksualiteit|biseksueel]] west hawwe moat. Oaren sjogge dizze gedichten as net autobiografysk, of lêze der inkeld in tigen freonskip yn, ynstee fan homoseksuële leafde. De 26 sonnetten oan 'e saneamde Dûnkere Frouwe, in troude frou, wurde ek wol as bewiis oanhelle foar Shakespeare syn ûnderstelde bûtenechtlike eskapades. It is wichtich om der op te wizen dat dit allegear teoryen binne dy't net troch objektyf bewiismateriaal ûnderstipe wurde.

== Keppelings om utens ==
* {{en}}[http://www.shakespeare.org.uk/home.html Offisjele webside fan 'e ''Shakespeare Birthplace Trust'']
* {{en}}[http://wikisource.org/wiki/Author:William_Shakespeare Wurk fan Shakespeare op Wikisource]
* {{en}}[http://www.bl.uk/treasures/shakespeare/homepage.html British Library; 93 orizjinele kopieën yn kwarto]
* {{en}}[http://ise.uvic.ca/index.html Internet Shakespeare Edition: teksten en faksimilees fan orzjinele útjeften]
* {{en}}[http://etext.library.adelaide.edu.au/s/shakespeare/william/ eBooks@Adelaide]
* {{en}}[http://www.xs4all.nl/~fmlekens/Q1609/ Shakespeare's sonnetten yn Nederlânske oersetting]
* {{en}}[http://shakespeare.classics.googlepages.com/ Alde Shakespeare ferfilmings]

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/William_Shakespeare ''References'', op dizze side].
----
{{commonscat|William Shakespeare}}
}}

{{Shakespeare}}

{{DEFAULTSORT:Shakespeare, William}}
[[Kategory:Shakespeare| ]]
[[Kategory:Ingelsk toanielskriuwer]]
[[Kategory:Ingelsk dichter]]
[[Kategory:Skriuwer fan wa't ien of mear wurken yn it Frysk oerset binne]]
[[Kategory:Ingelsk toanielakteur]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1564]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 1616]]</text>
      <sha1>2jx5jqoe525sesf0h7le9sghw9qr79x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1945</title>
    <ns>0</ns>
    <id>482</id>
    <revision>
      <id>1084084</id>
      <parentid>1083948</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:09:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22371" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1940-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[17 jannewaris]] - De totaal ferwoastge [[Poalen|Poalske]] [[haadstêd]] [[Warsjau]] [[befrijing fan Warsjau|wurdt befrijd]] troch it [[Reade Leger]].
*[[18 jannewaris]] - [[Hongarije]] kapitulearret foar de [[Sovjet-Uny]].
* [[19 jannewaris]] - It [[Nederlânsk ferset yn de Twadde Wrâldkriich|Fryske ferset]] oerfalt in [[auto]] fan 'e [[Sicherheitsdienst|SD]] op [[De Falom]]. Trije fersetslju wurde befrijd, wylst twa [[nazy-Dútslân|Dútsers]] om dea reitsje.
*[[20 jannewaris]] - [[Hongarije]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]].
* [[22 jannewaris]] - By de [[Moarden fan Dokkum]] wurde tweintich jonge [[manlju]] [[Stânrjochtlike eksekúsje|eksekutearre]] troch [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[soldaten]], as ferjilding fan de oerfal fan [[19 jannewaris]].
*[[25 jannewaris]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[Ardinnenoffinsyf]] wurdt troch de westlike [[Alliëarden]] ûnderdrukt.
*[[27 jannewaris]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[ferneatigingskamp]] [[Auschwitz]] wurdt befrijd troch it [[Reade Leger]].
*[[2 febrewaris]] - [[Ekwador]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[4 febrewaris|4]]-[[11 febrewaris]] - Op 'e [[Konferinsje fan Jalta]], op 'e [[Krim]], lizze de [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Franklin D. Roosevelt]], de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[premier]] [[Winston Churchill]] en [[Sovjet-Uny|Sovjet-lieder]] [[Josef Stalin]] de grûnslach foar de nei-oarlochske reorganisaasje fan [[Jeropa]].
*[[7 febrewaris]] - [[Paraguay]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[13 febrewaris]] - De [[Hongarije|Hongaarske]] [[haadstêd]] [[Boedapest]] [[befrijing fan Boedapest|wurdt befrijd]] troch it [[Reade Leger]].
*[[14 febrewaris]] - By it [[Bombardemint fan Dresden]] troch de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[Royal Air Force|RAF]] wurdt [[Dresden|dy Dútske stêd]] frijwol hielendal ferwuostge
*[[15 febrewaris]] - [[Oerûguay]] en [[Fenezuëla]] ferklearje de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[19 febrewaris]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[marinierskorps|marinier]]s lânje op [[Iwo Jima]]. Begjin fan 'e ferheftige [[Slach om Iwo Jima]].
*[[23 febrewaris]] - [[Turkije]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[24 febrewaris]] - [[Egypte]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]].
*[[24 febrewaris]] - De [[Filipinen|Filipynske]] [[haadstêd]] [[Manilla]] [[befrijing fan Manilla|wurdt befrijd]] troch it de [[Feriene Steaten|Amerikanen]].
*[[26 febrewaris]] - [[Syrje]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]].
*[[27 febrewaris]] - [[Libanon]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]].
*[[febrewaris]] of [[maart]] - [[Anne Frank]] komt om yn it [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp]] [[Bergen-Belsen]].
*[[1 maart]] - [[Saûdy-Araabje]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]].
*[[6 maart]] - De sjef fan 'e [[SS]] yn [[Dútske besetting fan Nederlân yn de Twadde Wrâldkriich|beset Nederlân]], [[Hanns Albin Rauter]], rekket by [[Oanslach op Hanns Albin Rauter|in oanslach]] slim [[ferwûne]]. As represaille wurde troch de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] 263 [[Nederlân]]ske [[gizeling (misdriuw)|gizelders]] [[fermoarde]].
*[[7 maart]] - De [[Ludendorffbrücke]] oer de [[Ryn]] by [[Remagen]] falt ûnskansearre yn 'e hannen fan 'e [[Alliëarden]].
*[[7 maart]] - De [[Alliëarden]] feroverje [[Keulen]].
*[[12 maart]] - Noardlik [[Transsylvaanje]], dat yn [[1940]] troch [[Hongarije]] [[anneksearre]] waard, wurdt troch de [[Sovjet-Uny]] weromjûn oan [[Roemeenje]].
*[[13 maart]] - [[Keninginne]] [[Wilhelmina fan 'e Nederlannen]] keart werom op [[Nederlân]]sk grûngebiet yn [[Eede]], yn [[Siuwsk-Flaanderen]].
* [[16 maart]] - De ''[[Friese Koerier]]'' ferskynt foar it earst.
*[[27 maart]] - Nei it ûnderdrukken fan it lêste [[Japan]]ske ferset komt der in ein oan 'e [[Slach om Iwo Jima]]. Dêrby binne 6.800 [[Feriene Steaten|Amerikanen]] [[sneuvele]].
*[[27 maart]] - [[Argentynje]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[1 april]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] lânje op [[Okinawa (eilân)|Okinawa]], yn 'e [[Rjûkjû-eilannen]]. Begjin fan 'e [[Slach om Okinawa]].
*[[6 april]] - [[Georgje|Georgyske]] [[soldaten]] yn [[nazy-Dútslân|Dútske]] tsjinst komme op it [[Nederlân]]ske [[Waadeilân]] [[Teksel]] yn [[opstân]].
*[[11 april]] - [[Sily]] ferklearret de oarloch oan [[nazy-Dútslân]] en [[Japan]].
*[[11 april]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp]] [[Buchenwald]] wurdt befrijd troch it [[Reade Leger]].
*[[11 april]] - By de saneamde [[Dronryp-represaille]] wurde yn it [[Fryslân|Fryske]] [[doarp]] [[Dronryp]] troch de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] 13 [[finzene]]n [[stânrjochtlike eksekúsje|stânrjochtlik eksekutearre]] as [[straf]] foar in [[sabotaazje]]-aksje fan it [[Nederlânsk ferset yn de Twadde Wrâldkriich|Fryske ferset]].
*[[11 april]] - De earste [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] ([[Kanada|Kanadezen]]) tsjogge by [[Wilhelmaoard]] oer de [[Fryske Brêge (Wilhelminaoard)|Fryske Brêge]] en berikke [[Noardwâlde (Weststellingwerf)|Noardwâlde]].
*[[12 april]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp|trochgongskamp]] [[Kamp Westerbork|Westerbork]] wurdt befrijd troch de [[Kanada|Kanadezen]].
*[[12 april]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Franklin D. Roosevelt]] komt te [[ferstjerren]] oan in [[serebraal faskulêr aksidint|oerhaal]]. Hy wurdt opfolge troch syn [[fise-presidint]], [[Harry Truman]].
*[[13 april]] - It [[Reade Leger]] feroveret de [[Eastenryk]]ske [[haadstêd]] [[Wenen]].
*[[15 april]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp]] [[Bergen-Belsen]] wurdt befrijd troch de [[Grut-Brittanje|Britten]].
*[[15 april]] - [[Fryske Befrijingsdei]]: mei de befrijing fan [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] is it hiele [[fêstelân]] fan [[Fryslân]] no befrijd troch de [[Kanada|Kanadezen]].
*[[15 april]] - De [[Nederlân]]ske [[stêd]] [[Arnhim]] wurdt befrijd troch de [[Alliëarden]].
*[[16 april]] - It [[Reade Leger]] begjint oan 'e [[Slach om Berlyn]].
* [[16 april]] - Yn [[Penjum]] begjint in fûleindich gefjocht tusken it [[Kanada|Kanadeeske]] 1e Leger en in detasjemint fan [[Dútslân|Dútske]] [[skerpskutter]]s.
*[[19 april]] - Yn 'e [[Nederlân]]ske [[provinsje]] [[Noard-Hollân]] sette de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] de [[Wieringermar]] ûnder wetter om 'e opmars fan 'e [[Alliëarden]] te kearen.
*[[25 april]] - [[Troepen]] fan it [[Amerikaanske Leger]] en it [[Reade Leger]] meitsje kontakt oan 'e [[Elbe]] by [[Torgau]].
*[[25 april]] - [[Italjaansk ferset yn de Twadde Wrâldkriich|Italjaanske partizanen]] meitsje in ein oan 'e [[Italjaanske Sosjale Republyk]] fan [[Benito Mussolini]]. De [[diktator]] sels besiket út te naaien, mar wurdt op syn flecht ynrekkene.
*[[27 april]] - De [[Laplânske Oarloch]] tusken [[Finlân]] en [[nazy-Dútslân]] einiget mei de folsleine weromlûking fan alle Dútske [[troepen]] út Finlân.
*[[28 april]] - De eardere [[Itaalje|Italjaanske]] [[diktator]] [[Benito Mussolini]] en syn minneresse [[Claretta Petacci]] wurde troch it [[Italjaansk ferset yn de Twadde Wrâldkriich|Italjaanske ferset]] [[stânrjochtlike eksekúsje|stânrjochtlik eksekutearre]].
*[[29 april]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp]] [[Dachau]] wurdt befrijd troch de [[Feriene Steaten|Amerikanen]].
*[[30 april]] - It [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[konsintraasjekamp]] [[Ravensbrück]] wurdt befrijd troch it [[Reade Leger]].
*[[30 april]] - De [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[diktator]] [[Adolf Hitler]] en syn [[oarehelte|frou]] [[Eva Braun]] dogge [[selsmoard]].
*[[1 maaie]] - It [[Reade Leger]] plantet de [[flagge]] fan 'e [[Sovjet-Uny]] op it [[Ryksdeigebou]] yn 'e [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[haadstêd]] [[Berlyn]].
*[[1 maaie]] - De [[stêd]] [[Triëst]] wurdt befrijd troch de [[Joegoslavyske partizanen]] fan [[Josip Broz Tito]].
*[[1 maaie]] - [[Joseph Goebbels]], de [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[minister]] fan [[Propaganda]], docht mei syn hiele [[gesin]] [[selsmoard]].
*[[2 maaie]] - De [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[troepen]] yn 'e [[haadstêd]] [[Berlyn]] jouwe har oer oan it [[Reade Leger]]: ein fan 'e [[Slach om Berlyn]].
*[[2 maaie]] - [[Martin Bormann]], de [[siktaris]] fan 'e [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[diktator]] [[Adolf Hitler]], docht [[selsmoard]].
*[[2 maaie]] - Yn [[Belgje]] keare de [[sosjalisme|sosjalisten]] har tsjin [[kening]] [[Leopold III fan Belgje|Leopold&amp;nbsp;III]], dy't troch syn rol yn 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] yn opspraak rekke is. Dit is it begjin fan 'e slepende [[Keningskwestje]].
*[[3 maaie]] - [[Britsk-Ynje|Britsk-Yndyske]] [[troepen]] tsjogge de troch de [[Japan]]ners ûntromme [[Britsk-Birma|Birmeeske]] [[haadstêd]] [[Rangoon]] binnen.
*[[5 maaie]] - [[Befrijingsdei]] yn [[Nederlân]]: yn [[Hotel De Wereld]], yn [[Wageningen]], ûndertekenje [[prins]] [[Bernhard von Lippe-Biesterfeld|Bernhard]], de [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[generaal]] [[Johannes Blaskowitz]] en de [[Kanada|Kanadeeske]] generaal [[Charles Foulkes]] de oerjefte fan 'e Dútske troepen yn Nederlân.
*[[5 maaie]] - Yn [[Bohemen]] brekt de [[Opstân fan Praach]] út tsjin 'e [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[SS]]-[[troepen]] dy't dy stêd beset hâlde.
*[[6 maaie]] - De [[Opstân fan de Georgiërs]] op it [[Nederlân]]ske [[Waadeilân]] [[Teksel]] wurdt troch de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] bloedich ûnderdrukt. Dêrby fine 570 [[Georgje|Georgyske]] [[soldaten]] yn Dútske tsjinst de dea. Mei de sneuvele Dútsers en Tekselders derby komt it totale deadetal op likernôch 1.200.
*[[7 maaie]] - [[Kapitulaasje fan nazy-Dútslân]]: [[generaal]] [[Alfred Jodl]] ûndertekenet yn [[Reims]] de oerjefte oan 'e [[Alliëarden]].
*[[7 maaie]] - [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[militêr]]en iepenje yn [[Amsterdam]] fanút [[De Groote Club]] op [[De Dam (Amsterdam)|De Dam]] it fjoer op 'e feestfierende mannichte bûtendoar, en rjochtsje dêrmei it [[Bloedbad op De Dam]] oan. Der falle 32 deaden.
*[[7 maaie]] - [[Utert (stêd)]] wurdt befrijd troch [[Grut-Brittanje|Britske]] [[troepen]]. 
*[[7 maaie]] - De [[Nederlân]]ske [[Prinses Irene Brigade]] tsjocht [[De Haach]] binnen.
*[[7 maaie]] - Yn [[Nederlân]] wurdt [[Anton Mussert]], lieder fan 'e [[kollaboraasje|kollaborearjende]] [[Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging|NSB]], oppakt.
*[[8 maaie]] - [[Amsterdam]] wurdt befrijd troch [[Kanada|Kanadeeske]] [[troepen]].
*[[8 maaie]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] [[haadstêd]] [[Berlyn]] wurdt de formele ûndertekening fan 'e Dútske oerjefte holden.
*[[9 maaie]] - Yn [[Noarwegen]] wurdt de [[kollaborateur]] [[Vidkun Quisling]] oppakt.
*[[23 maaie]] - [[Admiraal]] [[Karl Dönitz]], oan wa't de [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[diktator]] [[Adolf Hitler]] foar syn [[selsmoard]] de macht oerdroegen hie, wurdt yn 'e hechten nommen.
*[[23 maaie]] - [[Heinrich Himmler]], de lieder fan 'e [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[SS]], docht [[selsmoard]].
*[[11 juny]] - It [[Fryslân|Fryske]] [[Waadeilân]] [[Skiermûntseach (eilân)|Skiermûntseach]] is it alderlêste stikje fan [[Jeropa]] dat formeel troch de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] oerdroegen wurdt oan 'e [[Alliëarden]].
*[[22 juny]] - Nei in fearnsjier ferbiten striid feroverje de [[Feriene Steaten|Amerikanen]] it [[Japan]]ske [[eilân]] [[Okinawa (eilân)|Okinawa]], yn 'e [[Rjûkjû-eilannen]]. De [[Slach om Okinawa]] hat oan 12.500 Amerikanen en oan 110.000 Japanners it libben koste.
*[[26 juny]] - Op 'e [[Konferinsje fan San Francisco]] wurde de [[Feriene Naasjes]] oprjochte.
*[[29 juny]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Harry Truman]] kart in plan goed dat de ynvaazje fan [[Japan]] omfiemet foar [[1 novimber]] o.s. 
*[[29 juny]] - [[Tsjechoslowakije]] en de [[Sovjet-Uny]] slute in oerienkomst dy't de [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-[[anneksaasje]] fan [[Roeteenje]] (it uterste easten fan Tsjechoslowakije) regelet.
*[[5 july]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[generaal]] [[Douglas MacArthur]] foltôget de [[Befrijing fan de Filipinen (1945)|Befrijing fan de Filipinen]].
*[[6 july]] - [[Poalen]] en de [[Sovjet-Uny]] slute in [[ferdrach]] dat de útwikseling fan [[etnysk]]e [[Poalen (folk)|Poalen]] út 'e Sovjet-Uny en etnyske [[Wytrussen]] en [[Oekraïners]] út Poalen regelet, no't de Sovjet-Poalske grins fier nei it westen ta opskood wurdt.
*[[16 july]] - By [[Los Alamos (Nij-Meksiko)|Los Alamos]], yn 'e [[woastyn]] fan [[Nij-Meksiko]], hâlde de [[Feriene Steaten|Amerikanen]] de earste slagge proef mei in [[atoombom]].
*[[16 july]]-[[2 augustus]] - Op 'e [[Konferinsje fan Potsdam]] beslute de [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Harry Truman]], de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[premier]] [[Winston Churchill]] (healwei de konferinsje nei in ferkiezingsnederlaach ferfongen troch [[Clement Attlee]]) en [[Sovjet-Uny|Sovjet-lieder]] [[Josef Stalin]] ta de [[Alliearde besettingssônes fan Dútslân|opdieling fan Dútslân]] en de eask foar in [[oerjefte sûnder betingsten]] troch [[Japan]].
* [[22 july]] - Yn [[Fryslân]] wurdt de [[SKS]] oprjochte.
*[[3 augustus]] - [[Atoombombardeminten fan Hiroshima en Nagasaki|Atoombombardemint fan Hiroshima]]: 70.000 oant 80.000 minsken komme daliks om.
*[[6 augustus]] - [[Atoombombardeminten fan Hiroshima en Nagasaki|Atoombombardemint fan Nagasaki]]: 35.000 oant 40.000 minsken komme daliks om.
*[[8 augustus]] - De [[Sovjet-Uny]] ferklearret de oarloch oan [[Japan]].
*[[9 augustus]] - [[Mongoalje]] ferklearret de oarloch oan [[Japan]].
*[[15 augustus]] - [[Kapitulaasje fan Japan]]: de ein fan 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] yn [[Aazje]] en de [[Stille Oseaan]].
*[[17 augustus]] - [[Yndoneezje]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[28 augustus]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[generaal]] [[Douglas MacArthur]] arrivearret yn [[Japan]], wêrmei't de [[Besetting fan Japan]] begjint.
*[[2 septimber]] - Offisjele ein fan 'e [[Twadde Wrâldoarloch]], mei de formele ûndertekening fan 'e [[kapitulaasje fan Japan]], oan board fan it [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[slachskip]] de ''[[Missouri (skip út 1944)|Missouri]]''.
*[[2 septimber]] - [[Hồ Chí Minh]], de lieder fan 'e [[kommunistysk]]e [[organisaasje]] [[Viet Minh]], ropt de ûnôfhinklikheid fan [[Fjetnam]] út.
*[[8 septimber]] - De earste [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] lânje yn it [[suden]] fan [[Koreä]], dat se neffens de ôfspraak mei de [[Sovjet-Uny]] oant de 38e breedtegraad besette sille.
*[[9 septimber]] - It [[Japan]]ske [[leger (lânmacht)|leger]] yn [[Sina]] jout him oer.
*[[12 septimber]] - Alle [[Japan]]ske [[troepen]] yn [[Súdeast-Aazje]] jouwe har oer by in seremoanje yn [[Singapoer]].
*[[20 septimber]] - Yn [[Britsk-Ynje]] easkje de lieders fan 'e ûnôfhinklikheidsstriid, [[Mahatma Gandhi]] en [[Jawaharlal Nehru]], it weromlûken fan alle [[Grut-Brittanje|Britske]] [[troepen]].
*[[24 septimber]] - It [[Feriene Keninkryk]] draacht it fraachstik oer wat der barre moat mei it [[mandaatgebiet]] [[Palestina (mandaatgebiet)|Palestina]] oer oan 'e [[Feriene Naasjes]].
*[[26 septimber]] - Yn [[Nederlân]] fiert [[minister]] fan Finânsjes [[Piet Lieftinck]] in jildsanearring troch om ynkomsten út [[swarthannel]] en oare profitearring ûnder de [[Twadde Wrâldoarloch]] ôf te nimmen. Alle [[papierjild]] wurdt ûnjildich ferklearre. Om salang fan bestean te kinnen, kriget eltse [[húshâlding]] it saneamde [[Tientsje fan Lieftinck]].
* [[26 septimber]] - Yn [[Fryslân]] wurdt de [[Betinking fan de Slach by Warns]] foar de earste kear holden.
*[[29 septimber]] - De earste [[Alliëarden|Alliëarde]] ([[Grut-Brittanje|Britske]]) [[troepen]] lânje op [[Java]], yn [[Nederlânsk-Ynje]].
*[[13 oktober]] - No't de striid tsjin 'e [[Japan]]ners foarby is, lôget yn [[Sina]] de [[Sineeske Boargeroarloch]] tusken [[nasjonalist]]en en [[kommunist]]en wer op.
*[[13 oktober]] - Yn [[Nederlânsk-Ynje]] brekt de [[Yndonezyske Revolúsje]] út, dy't úteinlik liede sil ta de fêstiging fan 'e ûnôfhinklike [[Republyk Yndoneezje]].
*[[20 oktober]] - Oprjochting fan 'e [[Arabyske Liga]].
*[[24 oktober]] - Yn [[Noarwegen]] wurdt de [[kollaborateur]] [[Vidkun Quisling]] [[terjochtsteld]].
*[[24 oktober]] - De [[Feriene Naasjes]] begjint mei syn wurk.
*[[24 oktober]] - [[Syrje]] en [[Libanon]] wurde formeel ûnôfhinklik fan [[Frankryk]], hoewol't se al langer frijwol selsstannich wiene.
*[[oktober]] - Ein fan 'e [[Trêde Koerdysk Arabyske Oarloch]] yn noardlik [[Irak]].
*[[14 novimber]] - Begjin fan 'e [[Prosessen fan Neurenberch]] tsjin [[Hermann Göring]] en in grut tal oare [[nazy]]-pommeranten.
*[[29 novimber]] - Yn [[Joegoslaavje]] wurdt de [[monargy]] ôfskaft. It lân wurdt omfoarme ta de [[Sosjalistyske Federale Republyk Joegoslaavje]], mei [[Josip Broz Tito]] as earste [[presidint]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[10 jannewaris|10]] - [[Rod Stewart]], Skotsk sjonger
* [[15 jannewaris|15]] - [[Gjalt Blaauw]], Frysk keunstner 
* [[29 jannewaris|29]] - [[Tom Selleck]], Amerikaansk akteur
;febrewaris
* [[9 febrewaris|9]] - [[Mia Farrow]], Amerikaansk aktrise
* [[10 febrewaris|10]] - [[Klaas Tuinstra]], Frysk politikus († [[2022]])
* [[12 febrewaris|12]] - [[Tom van Deel]], Nederlânsk dichter, essayist en literatuerkritikus († [[2019]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Nalini Singh (sjoernaliste)|Nalini Singh]], Yndiaask sjoernaliste, presintatrise en tillefyzjeprodusinte
* [[20 febrewaris|20]] - [[Gjalt de Groot]], Frysk skriuwer
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom van Deel]], Nederlânsk dichter, essayist en literatuerkritikus († [[2019]])
* [[28 febrewaris|28]] - [[Bubba Smith]], Amerikaansk akteur en spiler fan American football († [[2011]])
;maart
* [[2 maart|2]] - [[Jan Tromp]], Frysk fotograaf en keunstskilder
* [[7 maart|7]] - [[Roxy Gordon]], Amerikaansk dichter, skriuwer, muzikant en aktivist († [[2000]])
* 7 - [[Elizabeth Moon]], Amerikaansk skriuwster
* [[30 maart|30]] - [[Eric Clapton]], Ingelsk sjonger en muzikant
;april
* [[9 april|9]] - [[Jan Pyt Janzen]], Frysk skiedkundige en publisist († [[2005]])
* [[25 april|25]] - [[Björn Ulvaeus]] - Sweedsk sjonger
;maaie
* [[2 maaie|2]] - [[Sis van Rossem]], Nederlânsk keunsthistoarikus († [[2022]])
* [[3 maaie|3]] - [[Saskia Stuiveling]],  Nederlânsk politikus († [[2017]])
* [[17 maaie|17]] - [[Pieter Breuker]], Frysk wittenskipper en skriuwer
* [[18 maaie|18]] - [[Maarten van Traa]], Nederlânsk politikus († [[1997]])
* [[20 maaie|20]] - [[Saskia Holleman]], Frysk fotomodel en abbekaat († [[2013]])
* [[30 maaie|30]] - [[Jan Hofstra]], Frysk predikant en ûndernimmer († [[2015]])
;juny
* [[2 juny|2]] - [[Suzan Shown Harjo]], Amerikaansk aktiviste
* [[9 juny|9]] - [[Betty Mahmoody]], Amerikaansk skriuwster en aktiviste
* [[17 juny|17]] - [[Eddy Merckx]], Flaamsk hurdfytser
;july
* [[9 july|9]] - [[Dean Koontz]], Amerikaansk skriuwer
* [[11 july|11]] - [[Roland Moreno]], Frânsk wittenskipper († [[2012]])
* [[18 july|18]] - [[Fritz Korbach]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2011]])
;augustus
* [[4 augustus|4]] - [[Joop Boomsma]], Frysk skriuwer († [[2018]])
;septimber
* [[4 septimber|4]] - [[Tiny Terpstra-Sluyter]], Frysk keunstskilderesse († [[2015]])
* [[6 septimber|6]] - [[Antonia Talamini]], Fryske keunstner († [[2016]])
;oktober
* [[18 oktober|18]] - [[Huell Howser]], Amerikaansk akteur en presintator († [[2013]])
* [[25 oktober|25]] - [[Hendrik ten Hoeve]], Frysk politikus († [[2009]])
* 25 - [[Sytse ten Hoeve]], Frysk tsjerkekenner, skied- en geakundige en museumdirekteur († [[2016]])
* [[29 oktober|29]] - [[Gerrit Ybema]], Frysk politikus († [[2012]])
;novimber
* [[15 novimber|15]] - [[Anni-Frid Lyngstad]], Sweedsk sjongeres
* [[19 novimber|19]] - [[Hans Monderman]], Frysk ferkearsdeskundige († [[2008]])
* [[27 novimber|27]] - [[James Avery]], Amerikaansk akteur († [[2013]])
;desimber
* [[23 desimber|23]] - [[Jo van Nunen]], Nederlânsk yngenieur en heechlearaar logistyk († [[2010]])
* [[24 desimber|24]] - [[Harmen Wind]], Frysk dichter en skriuwer († [[2010]])
* [[26 desimber|26]] - [[Janine van Elzakker]], Nederlânsk aktrise († [[2019]])
* [[31 desimber|31]] - [[Mindert Wijnstra]], Frysk skriuwer († [[2020]])
;''datum ûnbekend''
*[[Glenda Larke]], Australysk skriuwster
*[[Sam Xavier]], Amerikaansk pornoprodusint en -regisseur († [[2012]])

== Ferstoarn ==
* [[8 jannewaris]] - [[Jac. P. Thijsse]], [[Nederlân]]ske Natueredukator (* [[1865]])
* [[2 febrewaris]] - [[Ids de Beer]], Frysk fersetsstrider (* [[1916]])
* [[9 maart]] - [[Georg Christiaan Slieker]], (earste) Frysk (én Nederlânsk) bioskoophâlder (* [[1861]])
* [[12 april]] - [[Franklin D. Roosevelt]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1882]])
* [[12 april]] - [[Bouwe van Ens]], Frysk boer en fersetsman (* [[1893]])
* [[14 april]] - [[Jan Harm Kruis]], Frysk feehâlder en fersetsstrider (* [[1904]])
* [[17 maart]] - [[Hotze Brouwer]], Frysk boer en fersetsman (* [[1910]])
* [[17 maart]] - [[Albert Koopman]], Frysk fersetsman (* [[1917]])
* [[25 april]] - [[Abraham Salomon Levisson]], oerrabbyn fan Fryslân (* [[1902]])
* [[28 april]] - [[Benito Mussolini]], Italjaansk diktator (* [[1883]])
* [[28 april]] - [[Rienk Hendrik Kuipers]], Nederlânsk predikant en fersetsman (* [[1905]])
* [[30 april]] - [[Adolf Hitler]], Dútsk diktator (* [[1889]])
* [[1 maaie]] - [[Joseph Goebbels]], Dútsk politikus (* [[1897]])
* [[2 maaie]] - [[Martin Bormann]], Dútsk politikus (* [[1900]])
* [[18 juny]] - [[Andries Gaastra (1879-1945)|Andries Gaastra]], grûnlizzer fan it [[Batavus]]fabryk (* [[1879]])
* [[15 july]] - [[Theodorus Marius Theresius van Welderen|Theodorus Marius Theresius baron van Welderen]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1867]])
* [[21 july]] - [[Johan Hilgers]], Nederlânsk loftfeartpionier (* [[1886]])
* [[26 septimber]] - [[Béla Bartók]], Hongaarsk komponist (* [[1881]])
* [[8 novimber]] - [[August von Mackensen]], Dútsk militêr (* [[1849]])

==Literatuer==
;novelles
* [[Ulbe van Houten]], ''[[Ein fan 'e Mars]]''
* [[John Steinbeck]], ''[[The Pearl]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Pearel'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1945| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>9vvnr2p4xi0hznvhdvtx8c2saytbt9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>6 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>498</id>
    <revision>
      <id>1084085</id>
      <parentid>1083949</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:10:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2919" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei|[[Trijekeningen]]}}
== Foarfallen ==
* [[1579]] - Ferklearring fan de [[Uny fan Atrecht]] (trou oan de Spaanske kening en it [[Roomsk-Katolisisme]] ) troch [[Flaanderen|Flaamske]] en Waalske gewesten
* [[1781]] - Op de Royal Square yn [[Saint Helier]] op it [[Kanaaleilannen|Kanaaleilân]] [[Jersey (eilân)|Jersey]] ferslaan de Ingelsken de Frânsken yn de Slach om Jersey.
* [[1838]] - [[Alfred Vail]] en [[Samuel Morse]] demonstrearje de telegraaf wêrby't de [[morsekoade]] ferfongen is troch syn [[morse-alfabet]].
* [[1841]] - [[Grut-Brittanje]] beset [[Hong Kong]]. Letter dat jier wenje der al 7.500 minsken.
* [[1907]] - [[Maria Montessori]] iepent yn [[Rome]] har earste skoalle. 
* [[1912]] - [[Nij-Meksiko]] wurdt as 47e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1929]] - [[Heinrich Himmler]] wurdt de ''Reichführer-SS'' fan de [[Schutzstaffel]] (SS).
* [[1929]] - [[Mem Teresa]] komt oan yn [[Kolkota]] en begjint har wurk foar de earmste minsken fan it lân.
* [[1981]] - [[Kuorbalferiening DFD]] út [[Oentsjerk]] wurdt oprjochte.

== Berne ==
[[Ofbyld:Ingres coronation charles vii.jpg|thumb|right|100px|Jeanne d'Arc]]
* [[1367]] - kening [[Richard II fan Ingelân]] († [[1400]])
* [[1412]] - [[Jeanne d'Arc]], Frânsk heldinne († [[1431]])
* [[1561]] - [[Thomas Fincke]], Deensk wiskundige en natuerkundige († [[1656]])
* [[1617]] - [[Kristoffel fan Gabel]], Deenske politikus en koloniaal bestjoerder († [[1673]])
* [[1655]] - [[Willem van Haren (grytman)|Willem van Haren]] († [[1728]])
* [[1745]] - [[Jacques Étienne Montgolfier]], Frânsk ballonfarder († [[1799]])
* [[1797]] - [[Edward Turner Bennett]], Ingelsk biolooch († [[1836]])
* [[1842]] - [[Salomon Siewerd de Koe]], Frysk teolooch en predikant († [[1886]])
* [[1861]] - [[Victor Horta]], Flaamsk arsjitekt († [[1947]])
* [[1882]] - [[Fan Noli]], Albaneesk politikus, geastlike, skriuwer en oersetter († [[1965]])
* [[1920]] - [[Hetty Blok]], Nederlânsk aktrise, kabaretiêre, regisseur en sjongster († [[2012]])
* [[1943]] - [[W. Richard West jr.]], Amerikaansk abbekaat, aktivist en museumdirekteur
* [[1946]] - [[Johan Veenstra]], Stellingwerfsk skriuwer en ferteller
* [[1946]] - [[Syd Barrett]], Ingelsk sjonger en gitarist († [[2006]])
* [[1955]] - [[Rowan Atkinson]], Ingelsk akteur en komyk

== Ferstoarn ==
* [[1022]] - greve [[Freark fan Ferdun]], Frânsk ealman (* [[1000]])
* [[1852]] - [[Louis Braille]], Frânsk útfiner (* [[1809]])
* [[1884]] - [[Gregor Mendel]], Eastenryksk genetikus (* [[1822]])
* [[1919]] - [[Theodore Roosevelt]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1858]])
* [[1996]] - [[Karoly Grosz]], premier fan [[Hongarije]] (* [[1930]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|06]]</text>
      <sha1>q2m19jw1y6futzenehssa2xnj8zyt7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>500</id>
    <revision>
      <id>1084086</id>
      <parentid>1083950</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3481" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1297]] - It prinsdom [[Monako]] wurdt stifte.
* [[1610]] - [[Galileo Galilei]] ûntdekt de moanne [[Io (moanne)|Io]] fan [[Jupiter (planeet)|Jupiter]]. 
* [[1790]] - [[George Washington]] hâldt de earste State of the Union yn [[New York City]].
* [[1806]] - De [[Kaapkoloanje]] komt yn [[Grut-Brittanje|Britske]] hannen.
* [[1877]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] troepen ferslane de [[Lakota (folk)|Lakota]] en de [[Noardlike Sjajinnen]] yn 'e [[Slach by Wolf Mountain]], it lêste grutte treffen fan 'e [[Grutte Sû-Oarloch fan 1876|Grutte Sû-Oarloch]].
* [[1959]] - [[Charles de Gaulle]] wurdt de earste presidint fan de [[Frankryk|Frânske]] [[Fiifde Republik]].
* [[1962]] - Yn [[Nederlân]] fynt de [[Treinramp by Harmelen]] plak, yn 'e [[Nederlân]]ske [[provinsje]] [[Utert (provinsje)|Utert]], wêrby't 92 minsken omkomme.

== Berne ==
[[Ofbyld:Alma-Tadema.jpg|thumb|100px|Laurens Alma-Tadema]]
* [[1823]] - [[Alfred Russel Wallace]], Welsk biolooch († [[1913]])
* [[1836]] - sir [[Lourens Alma-Tadema]], Frysk-Ingelsk keunstskilder († [[1912]])
* [[1852]] - [[Sjirk de Wal]], Frysk keatser († [[1909]])
* [[1861]] - [[Ietje Kooistra]], Frysk pedagoge en feministe († [[1923]])
* [[1881]] - [[John G. Neihardt]], Amerikaansk dichter, publisist, skied- en folkekundige († [[1973]])
* [[1908]] - [[Fearless Nadia]], Yndiaask aktrise († [[1996]])
* [[1928]] - [[Jeen van den Berg]], Frysk reedrider († [[2014]])
* [[1934]] - [[Jacques Anquetil]], Frânsk hurdfytser († [[1987]])
* [[1935]] - [[Elvis Presley]], Amerikaansk sjonger († [[1977]])
* [[1939]] - [[Manfred de Graaf]], Nederlânsk akteur. († [[2018]])
* [[1941]] - [[Boris Vallejo]], Perûviaansk yllustrator en boekbânûntwerper
* [[1942]] - [[Stephen Hawking]], Ingelsk natuerkundige en astronoom († [[2018]])
* 1942 - [[Abram de Swaan]], Nederlânsk sosjolooch
* [[1947]] - [[David Bowie]],  Ingelsk sjonger, songwriter en akteur († [[2016]])
* [[1950]] - [[Jos Hermens]], Nederlânsk atleet
* 1950 - [[Rommy]], Frysk folkssjonger († [[2007]])
* [[1965]] - [[Jean-Yves Lecastel]], Frânsk pornoakteur
* [[1979]] - [[Sipke Ernst]], Fryske skaker
* [[1987]] - [[Rob Dekay]], Nederlânsk sjonger

== Ferstoarn ==
[[Ofbyld:Galileo.arp.300pix.jpg|thumb|100px|Galileo Galilei]]
* [[1107]] - kening [[Edgar fan Skotlân]] (* [[1074]])
* [[1642]] - [[Galileo Galilei]], Italjaansk natuerkundige en astronoom (* [[1564]])
* [[1711]] - [[Philips van Almonde]], Nederlânsk admiraal (* [[1644]])
* [[1880]] - [[Joshua Norton]], Amerikaansk ûndernimmer dy't himsels ta keizer fan 'e [[Feriene Steaten]] beneamde (* [[1819]])
* [[1918]] - [[Sake Kornelis Feitsma]], Frysk ûnderwizer, dichter en oersetter (* [[1850]])
* [[1939]] - [[Charles Eastman]], Amerikaansk histoarikus en skriuwer (* [[1859]])
* [[1941]] - [[Robert Baden-Powell]], Ingelsk militêr en stifter fan 'e [[Paadfinerij]] (* [[1857]])
* [[1945]] - [[Jac. P. Thijsse]], Nederlânsk natoerbeskermer (* [[1865]])
* [[1996]] - [[François Mitterrand]], presidint fan [[Frankryk]] (* [[1916]])
* [[2003]] - [[Franz Drappier]], Waalsk striptekener (* [[1948]])
* [[2016]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus (* [[1925]])
* [[2017]] - [[Akbar Hasjemi Rafsandjani]], presidint fan [[Iraan]] (* [[1934]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|08]]</text>
      <sha1>t1bkjjy5e3vp5vbcye4zf3lcrhbr72k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>10 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>502</id>
    <revision>
      <id>1083977</id>
      <parentid>1083951</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:13:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3575" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[49 f.Kr.]] - [[Julius Caesar]] stekt de [[Rubikon]] oer, wêrmei't er in ynterne [[Romeinen (folk)|Romeinske]] oarloch begjint.
* [[1806]] - [[Nederlân]]ske kolonisten yn de [[Kaapkoloanje]] jouwe harren oer oan de [[Feriene Keninkryk|Britten]].
* [[1901]] - Yn [[Texas]] wurdt [[ierdoalje|oalje]] ûntdutsen.
* [[1920]] - Stifting fan de [[Folkebûn]] yn [[Genêve]].
* [[1929]] - Publikaasje fan de earste strip fan [[Kuifje]].
* [[1946]] - De earste algemiene gearkomste fan de [[Feriene Naasjes]] hat plak yn [[Londen]], der binne 51 lannen oanwêzich.
* [[1967]] - [[Prinses Margriet]] boasket mei master [[Pieter van Vollenhoven]].
* [[1984]] - De [[Feriene Steaten]] en it [[Fatikaanstêd|Fatikaan]] begjinne nei 117 jier wer mei diplomatike bannen.
* [[1999]] - Twa fammen komme om as trije mannen tolve kûgels ôfsjitte op de door fan Café Bacchus yn [[Garkum]].

== Berne ==
* [[1480]] - keizer [[Maksimiliaan I fan it Hillige Roomske Ryk]] († [[1530]])
* 1480 - [[Margareta fan Savoaye]], lânfâdesse fan 'e [[Nederlannen]] († [[1530]])
* [[1755]] - [[Douwe Egberts (persoan)|Douwe Egberts]], Frysk ûndernimmer († [[1806]])
* [[1769]] - [[Michel Ney]], Frânsk maarskalk († [[1815]])
* [[1818]] - [[Dirk Postma]], Frysk predikant († [[1890]])
* [[1844]] - [[Jitse de Groot]], Frysk skoalmaster, bankdirekteur en ferieningsman († [[1910]])
* [[1851]] - [[Jacobus Kapteyn]], Nederlânsk astronoom († [[1922]])
* [[1869]] - [[Grigori Raspûtin]], Russysk mystikus († [[1916]])
* [[1924]] - [[Eduardo Chillida]], Spaansk byldhouwer († [[2002]])
* [[1937]] - [[Rindert Straatsma]], Frysk bestjoerder en frisiast († [[2006]])
* [[1939]] - [[Scott McKenzie]], Amerikaansk sjonger († [[2012]])
* [[1945]] - [[Rod Stewart]], Ingelsk sjonger
* [[1948]] - [[Bernard Thévenet]], Frânsk hurdfytser 
* [[1965]] - [[Abe de Vries (skriuwer)|Abe de Vries]], Frysk dichter en oersetter
* [[1971]] - [[Theuns Jordaan]], Súdafrikaansk sjonger en lietsjeskriuwer
* [[1982]] - [[Pieter-Jan Postma]], Frysk siler
* [[1986]] - [[Maartje Roos]], Frysk fotografe en byldzjend keunstneresse
* [[1992]] - [[Katee Owen]], Amerikaansk webcamgirl

== Ferstoarn ==
* [[1625]] - [[Sybrandus Lubbertus]], Eastfrysk teolooch en heechlearaar (* [[1556]])
* [[1775]] - [[Jemeljan Pûgatsjov]], Russysk opstanneling (* [[1740]] of [[1742]])
* [[1778]] - [[Carolus Linnaeus]] (Karl von Linné), Sweedsk biolooch (* [[1707]])
* [[1862]] - [[Samuel Colt]], Amerikaansk wapensmid en ûndernimmer (* [[1814]])
* [[1917]] - [[William Frederick Cody]] (Buffalo Bill), Amerikaansk jager, ferkenner en artyst (* [[1846]])
* [[1934]] - [[Anne Tsjibbes van der Meulen]], Frysk ûnderwizer en keunstsamler (* [[1862]])
* [[1971]] - [[Coco Chanel]], Frânsk modeûntwerpster (* [[1883]])
* [[2005]] - [[Jan Bearn Singelsma]], Frysk politikus (* [[1914]])
* [[2007]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (* [[1925]])
* [[2014]] - [[Allard van der Scheer]], Nederlânsk akteur (* [[1928]])
* [[2016]] - [[David Bowie]],  Ingelsk sjonger, songwriter en akteur (* [[1947]])
* [[2017]] - [[Roman Herzog]], presidint fan [[Dútslân]] (* [[1934]])
* [[2020]] - [[Kabûs bin Saïd al-Saïd]], sultan fan [[Omaan]] (* [[1940]])
* [[2021]] - [[Joop Mulder]], Frysk teäterprodusint (* [[1953]])
* [[2022]] - [[Nils Århammar]], Sweedsk taalkundige (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|10]]</text>
      <sha1>mkhw6z0j73mdsp9hz1ho1omlrs7xv45</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084090</id>
      <parentid>1083977</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>Werom sette fan ferzje 1083951 fan [[Special:Contributions/Lheg]] ([[Meidogger_oerlis:Lheg]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3572" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[49 f.Kr.]] - [[Julius Caesar]] stekt de [[Rubikon]] oer, wêrmei't er in ynterne [[Romeinen (folk)|Romeinske]] oarloch begjint.
* [[1806]] - [[Nederlân]]ske kolonisten yn de [[Kaapkoloanje]] jouwe harren oer oan de [[Grut-Brittanje|Britten]].
* [[1901]] - Yn [[Texas]] wurdt [[ierdoalje|oalje]] ûntdutsen.
* [[1920]] - Stifting fan de [[Folkebûn]] yn [[Genêve]].
* [[1929]] - Publikaasje fan de earste strip fan [[Kuifje]].
* [[1946]] - De earste algemiene gearkomste fan de [[Feriene Naasjes]] hat plak yn [[Londen]], der binne 51 lannen oanwêzich.
* [[1967]] - [[Prinses Margriet]] boasket mei master [[Pieter van Vollenhoven]].
* [[1984]] - De [[Feriene Steaten]] en it [[Fatikaanstêd|Fatikaan]] begjinne nei 117 jier wer mei diplomatike bannen.
* [[1999]] - Twa fammen komme om as trije mannen tolve kûgels ôfsjitte op de door fan Café Bacchus yn [[Garkum]].

== Berne ==
* [[1480]] - keizer [[Maksimiliaan I fan it Hillige Roomske Ryk]] († [[1530]])
* 1480 - [[Margareta fan Savoaye]], lânfâdesse fan 'e [[Nederlannen]] († [[1530]])
* [[1755]] - [[Douwe Egberts (persoan)|Douwe Egberts]], Frysk ûndernimmer († [[1806]])
* [[1769]] - [[Michel Ney]], Frânsk maarskalk († [[1815]])
* [[1818]] - [[Dirk Postma]], Frysk predikant († [[1890]])
* [[1844]] - [[Jitse de Groot]], Frysk skoalmaster, bankdirekteur en ferieningsman († [[1910]])
* [[1851]] - [[Jacobus Kapteyn]], Nederlânsk astronoom († [[1922]])
* [[1869]] - [[Grigori Raspûtin]], Russysk mystikus († [[1916]])
* [[1924]] - [[Eduardo Chillida]], Spaansk byldhouwer († [[2002]])
* [[1937]] - [[Rindert Straatsma]], Frysk bestjoerder en frisiast († [[2006]])
* [[1939]] - [[Scott McKenzie]], Amerikaansk sjonger († [[2012]])
* [[1945]] - [[Rod Stewart]], Ingelsk sjonger
* [[1948]] - [[Bernard Thévenet]], Frânsk hurdfytser 
* [[1965]] - [[Abe de Vries (skriuwer)|Abe de Vries]], Frysk dichter en oersetter
* [[1971]] - [[Theuns Jordaan]], Súdafrikaansk sjonger en lietsjeskriuwer
* [[1982]] - [[Pieter-Jan Postma]], Frysk siler
* [[1986]] - [[Maartje Roos]], Frysk fotografe en byldzjend keunstneresse
* [[1992]] - [[Katee Owen]], Amerikaansk webcamgirl

== Ferstoarn ==
* [[1625]] - [[Sybrandus Lubbertus]], Eastfrysk teolooch en heechlearaar (* [[1556]])
* [[1775]] - [[Jemeljan Pûgatsjov]], Russysk opstanneling (* [[1740]] of [[1742]])
* [[1778]] - [[Carolus Linnaeus]] (Karl von Linné), Sweedsk biolooch (* [[1707]])
* [[1862]] - [[Samuel Colt]], Amerikaansk wapensmid en ûndernimmer (* [[1814]])
* [[1917]] - [[William Frederick Cody]] (Buffalo Bill), Amerikaansk jager, ferkenner en artyst (* [[1846]])
* [[1934]] - [[Anne Tsjibbes van der Meulen]], Frysk ûnderwizer en keunstsamler (* [[1862]])
* [[1971]] - [[Coco Chanel]], Frânsk modeûntwerpster (* [[1883]])
* [[2005]] - [[Jan Bearn Singelsma]], Frysk politikus (* [[1914]])
* [[2007]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (* [[1925]])
* [[2014]] - [[Allard van der Scheer]], Nederlânsk akteur (* [[1928]])
* [[2016]] - [[David Bowie]],  Ingelsk sjonger, songwriter en akteur (* [[1947]])
* [[2017]] - [[Roman Herzog]], presidint fan [[Dútslân]] (* [[1934]])
* [[2020]] - [[Kabûs bin Saïd al-Saïd]], sultan fan [[Omaan]] (* [[1940]])
* [[2021]] - [[Joop Mulder]], Frysk teäterprodusint (* [[1953]])
* [[2022]] - [[Nils Århammar]], Sweedsk taalkundige (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|10]]</text>
      <sha1>9a51sdgu05db2u70a5azml2rm7l6d02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>14 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>506</id>
    <revision>
      <id>1084087</id>
      <parentid>1083952</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2868" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1539]] - [[Spanje]] aneksearret [[Kuba]].
* [[1690]] - De [[klarinet]] wurdt útfûn, yn it [[Dútslân|Dútske]] [[Neurenberg]]. 
* [[1814]] - By de [[Frede van Kiel]] ferliest [[Denemark]] [[Noarwegen]] oan [[Sweden]] en [[Helgolân]] oan [[Grut-Brittanje]]
* [[1903]] - Yn [[Amsterdam]] brekt in spoarweistaking út.
* [[1907]] - By in ierdskodding yn [[Kingston (Jamaika)|Kingston]], [[Jamaika]], komme mear as tûzen minsken om it libben.
* [[1914]] - [[Henry Ford]] fynt de rinnende bân út.
* [[2000]] - In tribunaal fan de [[Feriene Naasjes]] leit fiif [[Bosnje|Bosnysk]] [[Kroaasje|Kroaten]] straffen op oant de 25 jier foar it fermoardzjen fan 100 [[Islam|moslims]] yn Bosnje yn 1993.

== Berne ==
* [[1705]] - [[Jean-Baptiste Bouvet de Lozier]], Frânsk seefarder († [[1786]])
* [[1798]] - [[Isaäc da Costa]], Nederlânsk dichter en skiedkundige († [[1860]])
* 1798 - [[Johan Rudolph Thorbecke]], Nederlânsk politikus († [[1872]])
* [[1817]] - [[Harmen Sytstra]], Frysk skriuwer († [[1862]])
* [[1843]] - [[James Madison DeWolf]], Amerikaansk legerdokter († [[1876]])
* [[1851]] - [[Théophile de Bock]], Nederlânsk keunstskilder († [[1904]])
* [[1889]] - [[Mar. Naberman]], Frysk musikus en muzykpedagooch († [[1968]])
* [[1896]] - [[John Dos Passos]], Amerikaansk dichter († [[1970]])
* [[1913]] - [[Siep van den Berg]], Frysk keunstskilder en byldhouwer († [[1998]])
* [[1929]] - [[Jaap Wolthuizen]], Frysk krúswurdpuzelmakker († [[2017]])
* [[1937]] - [[Bernlef (skriuwer)|Bernlef]], Nederlânsk skriuwer en dichter († [[2012]])
* [[1941]] – [[Faye Dunaway]], Amerikansk aktrise
* [[1966]] - [[Astrid Kersseboom]], Nederlânsk nijslêzeresse
* 1966 - [[Paul Elstak]], Nederlânsk DJ
* [[1968]] - [[Johnni Black]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1970]] - [[Victoria Givens]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1975]] - [[Taylor Hayes]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1742]] - [[Edmond Halley]], Ingelsk astronoom (* [[1656]])
* [[1898]] - [[Lewis Carroll]], Ingelsk berneboekeskriuwer en wiskundige (* [[1832]])
* [[1929]] - [[Cornelis Lely]], Nederlânsk yngenieur, wetterboukundige en politikus (* [[1854]])
* [[1935]] - [[Doeke Meintema]], Frysk arsjitekt (* [[1877]])
* [[1957]] - [[Humphrey Bogart]], Amerikaansk akteur (* [[1899]])
* [[1972]] - kening [[Freark IX fan Denemark]] (* [[1899]])
* [[1978]] - [[Kurt Gödel]], Eastenryksk-Amerikaansk wiskundige (* [[1906]])
* [[2010]] - [[Henk Neuman]], Frysk sjoernalist en bestjoerder (* [[1926]])
* [[2016]] - [[Alan Rickman]], Ingelsk akteur (* [[1946]])
* [[2021]] - [[Jan de Vries (koereur)|Jan de Vries]], Frysk motorkoereur (* [[1944]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|14]]</text>
      <sha1>mlqj113v0ycnik9utp7119vs7yixsyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>18 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>510</id>
    <revision>
      <id>1084088</id>
      <parentid>1083953</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;ZiggyStarduxt829&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2766" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[350]] - [[Generaal]] [[Magnentius]] ferdriuwt [[Konstans I]] út [[Rome]] en docht him dea.
* [[1778]] - De [[ûntdekking fan Hawaï]] troch de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[ûntdekkingsreizger|seefarder]] [[James Cook]]. Hy neamd de [[arsjipel]] de 'Sandwicheilannen'.
* [[1929]] - [[Eije Wijkstra]] makket yn it Grinslanner [[Grootegast]] fjouwer fjildwachters dea dy't syn minnaresse Aaltsje van der Tuin by him weihelje wolle.
* [[1963]] - De [[Alvestêdetocht]] wurdt ferriden ûnder bare omstannichheden, [[Reinier Paping]] wint.
* [[1977]] - Yn [[Austraalje (lân)|Austraalje]] komme by in treinramp yn in foarstêd fan [[Sydney]] 83 minsken om it libben.

== Berne ==
* [[1657]] - [[Hindrik Kasimir II fan Nassau-Dietz]], [[steedhâlder]] fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] († [[1696]])
* [[1867]] - [[Rubén Darío]], Nikaragûaansk dichter, skriuwer en sjoernalist († [[1916]])
* [[1907]] - [[Lina Haag]], Dútsk fersetsstriidster († [[2012]])
* [[1911]] - [[Danny Kaye]], Amerikaansk akteur en komyk († [[1987]])
* [[1926]] - [[Hannie van Leeuwen]], Nederlânsk politika († [[2018]])
* [[1928]] - [[Tony Feitsma]], Frysk taalkundige en publisiste († [[2009]])
* [[1929]] - [[Tsjerk Vermaning]], Nederlânsk amateur-argeolooch († [[1987]])
* [[1937]] - [[John Hume]], Noardiersk politikus en Nobelpriiswinner († [[2020]])
* [[1966]] - [[Klaas Geert Bakker]], Nederlânsk programmamakker en redakteur
* [[1967]] - [[Pieter Huistra]], Frysk fuotballer en fuotbaltrener
* [[1989]] - [[Janna Eijer]], Frysk sjongster/dûnster en tekstskriuwster
* [[1996]] - [[Sarah Gilman]], Amerikaansk aktrise

== Ferstoarn ==
* [[1586]] - [[Margareta fan Parma]], lânfâdesse fan 'e Nederlannen (* [[1522]])
* [[1677]] - [[Jan van Riebeeck]], Nederlânsk keapman en stifter fan 'e [[Kaapkoloanje]] (* [[1619]])
* [[1725]] - [[Wigerus Vitringa]], Frysk abbekaat en keunstskilder (* [[1657]])
* [[1859]] - [[Alfred Vail]], Amerikaansk yngenieur en útfiner (* [[1807]])
* [[1936]] - [[Rudyard Kipling]], Ingelsk skriuwer en dichter (* [[1865]])
* [[1958]] - [[Beatrix de Rijk]], (earste) Nederlânsk piloate (* [[1883]])
* [[1974]] - [[Lykle Miedema]], Frysk fabrikant fan lânbou-ark (* [[1905]])
* [[1982]] - [[Huang Xianfan]], Sineesk skiedkundige (* [[1899]])
* [[2005]] - [[Johan de Jong]], Frysk moardslachtoffer (* [[1950]])
* [[2011]] - [[Albert Mulder]], Frysk samler en beskriuwer fan âld ark (* [[1921]])
* [[2021]] - [[Hans de Boer (bestjoerder)|Hans de Boer]], Nederlânske ûndernimmer en bestjoerder (* [[1955]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|18]]</text>
      <sha1>7qf7f7ycrih1gr7fddj9ehy3uahf7u4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>22 jannewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>514</id>
    <revision>
      <id>1083980</id>
      <parentid>1083954</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:15:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3412" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1383]] - [[Kening]] [[Richard II fan Ingelân]] [[boask]]et oan [[Anne fan Bohemen]].
* [[1840]] - De earste [[Feriene Keninkryk|Britske]] kolonisten komme oan yn [[Nij-Seelân]]. 
* [[1879]] - By Hat Creek Bluff berikt it [[Bloedbad fan Fort Robinson]] in hichtepunt, as it [[Amerikaanske Leger]] in groep fan 32 [[Noardlike Sjajinnen]] ynslút en ûnder it folgjende gefjocht 24 Yndianen de dea fine. 
* [[1879]] - Begjin fan 'e [[Slach by Rorke's Drift]] yn [[Natal (koloanje)|Natal]], as ûnderdiel fan 'e [[Sûlû-Oarloch]], wêrby't in lyts [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[garnizoen]] [[belegering|belegere]] wurdt troch in oermacht oan [[Sûlû (folk)|Sûlû]]-[[kriger]]s.
* [[1942]] - De 8e [[Alvestêdetocht]] wurdt wûn troch [[Sietze de Groot]] fan [[Weidum]] yn in tiid fan 8.44 oere
* [[1945]] - By de [[Moarden fan Dokkum]] wurde tweintich jonge manlju fusilearre troch Dútske soldaten, as ferjilding fan de oerfal fan [[19 jannewaris]].
* [[1957]] - [[Israel]] lûkt him werom fan it [[skiereilân]] [[Sinaï (skiereilân)|Sinaï]].
* [[2006]] - [[Evo Morales]] wurdt ynaugirearre as presidint fan [[Bolivia]], hy wurdt de earste presidint fan it lân fan ynlânske komôf.
* [[2011]] - It einkonsert fan [[jitiizer]].

== Berne ==
* [[1775]] - [[André-Marie Ampère]], Frânsk natuerkundige († 1836)
* [[1788]] - [[George Gordon Byron]] (Lord Byron), Ingelsk dichter († [[1824]])
* [[1835]] - [[Evert Klazes Boorsma]], Frysk keatser († [[1872]])
* [[1849]] - [[August Strindberg]], Sweedsk skriuwer en keunstskilder († [[1912]])
* [[1894]] - [[R.P. Sybesma]], Frysk dichter en skriuwer († [[1975]])
* [[1906]] - [[Robert E. Howard]], Amerikaansk skriuwer († [[1936]])
* [[1909]] - [[U Thant]], Birmeesk diplomaat, siktaris-generaal fan 'e [[Feriene Naasjes]] († [[1974]])
* [[1937]] - [[Sytze Faber]], Frysk politikolooch-bestjoerskundige en kollumnist
* [[1937]] - [[Arie Ribbens]], Nederlânske sjonger († [[2021]])
* [[1940]] - [[John Hurt]], Ingelsk akteur († [[2017]])
* [[1952]] - [[Teake Oppewal]], Frysk taalkundige en publisist

== Ferstoarn ==
* [[1592]] - [[Elizabeth fan Eastenryk, keninginne fan Frankryk|Elizabeth fan Eastenryk]], keninginne-gemalinne fan Frankryk (* [[1554]])
* [[1610]] - [[Luis Carrillo y Sotomayor]], Spaansk dichter en skriuwer (* [[1585]])
* [[1651]] - [[Johannes Phocylides Holwarda]], Frysk astronoom, dokter en filosoof (* [[1618]])
* [[1869]] - [[Leopold, hartoch fan Brabân]], kroanprins fan [[Belgje]] (* [[1859]])
* [[1898]] - [[Oskar von Riesenthal]], Dútsk ornitolooch, jager en publisist (* [[1830]])
* [[1901]] - keninginne [[Fiktoaria fan it Feriene Keninkryk]] (* [[1819]])
* [[1929]] - [[Cornelis Lely]], Nederlânsk wetterboukundige (* [[1854]])
* [[1955]] - [[Tjipke Visser]], Frysk byldhouwer (* [[1876]])
* [[1960]] - frelle [[Clara Jacoba de Vos van Steenwijk]], Nederlânsk filantrope (* [[1869]])
* [[1973]] - [[Lyndon B. Johnson]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1908]])
* [[2006]] - [[Riemkje Geveke]], Frysk muzikant en muzykprodusint (* [[1915]])
* [[2007]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint (* [[1917]])
* [[2018]] - [[Ursula K. Le Guin]], Amerikaansk skriuwster (* [[1929]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|22]]</text>
      <sha1>q3f7ewvpe46btgtkg97fd7k9y09ijel</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084089</id>
      <parentid>1083980</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:11:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>Werom sette fan ferzje 1083954 fan [[Special:Contributions/Lheg]] ([[Meidogger_oerlis:Lheg]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3409" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1383]] - [[Kening]] [[Richard II fan Ingelân]] [[boask]]et oan [[Anne fan Bohemen]].
* [[1840]] - De earste [[Grut-Brittanje|Britske]] kolonisten komme oan yn [[Nij-Seelân]]. 
* [[1879]] - By Hat Creek Bluff berikt it [[Bloedbad fan Fort Robinson]] in hichtepunt, as it [[Amerikaanske Leger]] in groep fan 32 [[Noardlike Sjajinnen]] ynslút en ûnder it folgjende gefjocht 24 Yndianen de dea fine. 
* [[1879]] - Begjin fan 'e [[Slach by Rorke's Drift]] yn [[Natal (koloanje)|Natal]], as ûnderdiel fan 'e [[Sûlû-Oarloch]], wêrby't in lyts [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[garnizoen]] [[belegering|belegere]] wurdt troch in oermacht oan [[Sûlû (folk)|Sûlû]]-[[kriger]]s.
* [[1942]] - De 8e [[Alvestêdetocht]] wurdt wûn troch [[Sietze de Groot]] fan [[Weidum]] yn in tiid fan 8.44 oere
* [[1945]] - By de [[Moarden fan Dokkum]] wurde tweintich jonge manlju fusilearre troch Dútske soldaten, as ferjilding fan de oerfal fan [[19 jannewaris]].
* [[1957]] - [[Israel]] lûkt him werom fan it [[skiereilân]] [[Sinaï (skiereilân)|Sinaï]].
* [[2006]] - [[Evo Morales]] wurdt ynaugirearre as presidint fan [[Bolivia]], hy wurdt de earste presidint fan it lân fan ynlânske komôf.
* [[2011]] - It einkonsert fan [[jitiizer]].

== Berne ==
* [[1775]] - [[André-Marie Ampère]], Frânsk natuerkundige († 1836)
* [[1788]] - [[George Gordon Byron]] (Lord Byron), Ingelsk dichter († [[1824]])
* [[1835]] - [[Evert Klazes Boorsma]], Frysk keatser († [[1872]])
* [[1849]] - [[August Strindberg]], Sweedsk skriuwer en keunstskilder († [[1912]])
* [[1894]] - [[R.P. Sybesma]], Frysk dichter en skriuwer († [[1975]])
* [[1906]] - [[Robert E. Howard]], Amerikaansk skriuwer († [[1936]])
* [[1909]] - [[U Thant]], Birmeesk diplomaat, siktaris-generaal fan 'e [[Feriene Naasjes]] († [[1974]])
* [[1937]] - [[Sytze Faber]], Frysk politikolooch-bestjoerskundige en kollumnist
* [[1937]] - [[Arie Ribbens]], Nederlânske sjonger († [[2021]])
* [[1940]] - [[John Hurt]], Ingelsk akteur († [[2017]])
* [[1952]] - [[Teake Oppewal]], Frysk taalkundige en publisist

== Ferstoarn ==
* [[1592]] - [[Elizabeth fan Eastenryk, keninginne fan Frankryk|Elizabeth fan Eastenryk]], keninginne-gemalinne fan Frankryk (* [[1554]])
* [[1610]] - [[Luis Carrillo y Sotomayor]], Spaansk dichter en skriuwer (* [[1585]])
* [[1651]] - [[Johannes Phocylides Holwarda]], Frysk astronoom, dokter en filosoof (* [[1618]])
* [[1869]] - [[Leopold, hartoch fan Brabân]], kroanprins fan [[Belgje]] (* [[1859]])
* [[1898]] - [[Oskar von Riesenthal]], Dútsk ornitolooch, jager en publisist (* [[1830]])
* [[1901]] - keninginne [[Fiktoaria fan it Feriene Keninkryk]] (* [[1819]])
* [[1929]] - [[Cornelis Lely]], Nederlânsk wetterboukundige (* [[1854]])
* [[1955]] - [[Tjipke Visser]], Frysk byldhouwer (* [[1876]])
* [[1960]] - frelle [[Clara Jacoba de Vos van Steenwijk]], Nederlânsk filantrope (* [[1869]])
* [[1973]] - [[Lyndon B. Johnson]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1908]])
* [[2006]] - [[Riemkje Geveke]], Frysk muzikant en muzykprodusint (* [[1915]])
* [[2007]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint (* [[1917]])
* [[2018]] - [[Ursula K. Le Guin]], Amerikaansk skriuwster (* [[1929]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Jannewaris|22]]</text>
      <sha1>2sgwzq3vyk16a7mrxj0cd80donwghe4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8 febrewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>531</id>
    <revision>
      <id>1083990</id>
      <parentid>1075318</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:25:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3611" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1574]] - [[Middelburch (stêd)|Middelburch]] kapitulearret en de stêd slút him oan by de [[Nederlânske Opstân]].
* [[1575]] - [[Leien]] krijt in [[universiteit]], de earste fan 'e [[Republyk fan 'e Feriene Nederlannen]]. [[Willem fan Oranje]] toant hjirmei sy erkentlikens oan de Leierers, dy't it belis troch de Spanjerts wjerstien hawwe ([[Leiens Untset]], 1574).
* [[1861]] - Sân [[Amerikaanske Suden|Súdlike]] [[Amerikaanske steaten|steaten]], dy't har ôfskaat hawwe fan 'e [[Feriene Steaten]], rjochtsje de [[Konfederearre Steaten fan Amearika]] op. (Hjir slute har neitiid noch fjouwer oare Súdlike steaten by oan.)
* [[1883]] - [[Louis Waterman]] fynt de [[folpinne]] út.
* [[1936]] - [[Jean-Antoine Jacques]] freget in [[oktroai]] oan foar de reep [[sûkelarje]].
* [[1904]] - [[Japan]] falt [[Ruslân]] oan; begjin fan de [[Russysk-Japanske Oarloch]].
* [[1947]] - De 9e [[alvestêdetocht]] wurdt wûn troch [[Jan W. van der Hoorn]] út [[Ter Aar]] yn in tiid fan 10.51 oere.
* [[1948]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1948|Olympyske Winterspullen]] yn [[Sankt Moritz]], [[Switserlân]].
* [[1984]] - Iepening fan de [[Olympyske Winterspullen 1984|Olympyske Winterspullen]] yn [[Sarajewo]].
* [[1992]] - Iepening fan de [[Olympyske Winterspullen 1992|Olympyske Winterspullen]] yn [[Tignes]]-[[Albertville (Frankryk)|Albertville]].
* [[2002]] - Iepening fan de [[Olympyske Winterspullen 2002|Olympyske Winterspullen]] yn [[Salt Lake City]].

== Berne ==
* [[1291]] - kening [[Filips V fan Frankryk]] († [[1322]])
* [[1700]] - [[Daniel Bernoulli]], Nederlânsk-Switsersk wis- en natuerkundige († [[1782]])
* [[1793]] - [[Seerp Brouwer]], Frysk dokter en politikus († [[1856]])
* [[1828]] - [[Jules Verne]], Frânsk skriuwer († [[1905]])
* [[1834]] - [[Dmitri Mendelejev|Dmitri Ivanovitsj Mendelejev]], Russysk skiekundige († [[1907]])
* [[1895]] - [[Piet Hein van Asperen]], Frysk keunstskilder en reklametekener († [[1969]])
* [[1906]] - [[Sjoerd Spanninga]], Frysk dichter († [[1985]])
* [[1930]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer († [[2007]])
* [[1969]] - [[Joost Karhof]], Nederlânsk sjoernalist en presintator († [[2017]])
* [[1970]] - [[Tamar van den Dop]], Nederlânsk aktrise, regisseur en senarioskriuwster
* [[1977]] - [[Bridgette Kerkove]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1983]] - [[Sjoerd Hamburger]], Frysk roeier

== Ferstoarn ==
[[Ofbyld:Peter_de_Grote.jpg|100px|thumb|right|Peter de Grutte]]
* [[1587]] - keninginne [[Marije I fan Skotlân]] (* [[1542]])
* [[1611]] - [[Jan Huygen fan Linschoten]], Nederlânsk keapman en ûntdekkingsreizger (* [[1563]])
* [[1725]] - tsaar [[Peter de Grutte]] fan [[Ruslân]] (* [[1672]])
* [[1772]] - [[Augusta fan Saksen-Gotha-Altenburg]], prinsesse fan [[Wales]] (* [[1719]])
* [[1778]] - [[Wytze Foppes Dongjuma]], Frysk rekkenmaster, ynstrumintmakker en útfiner (* [[1707]])
* [[1878]] - [[Elias Magnus Fries]], Sweedsk mykolooch (* [[1794]])
* [[1921]] - [[Peter Kropotkin]], Russysk anargist (* [[1842]])
* [[1991]] - [[Maurits Troostwijk]], Frysk jurist en politikus (* [[1914]])
* [[1998]] - [[Halldór Laxness]], Iislânsk skriuwer en Nobelpriiswinner (* [[1902]])
* [[1998]] - [[Abraham Willink]], Frysk-Argentynsk entomolooch (* [[1920]])
* [[2005]] - [[Heine Keuning]], Frysk beweger en politikus (* [[1918]])
* [[2021]] - [[Hitoshi Kodama]], Japansk taalkundige (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|08]]</text>
      <sha1>m1kijx8am45bocbx4427n1d2m45wdb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>15 febrewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>539</id>
    <revision>
      <id>1084091</id>
      <parentid>1083955</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2795" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1863]] - [[Gerard Adriaan Heineken]] keapet de bierbrouwerij 'De Hooiberg' yn [[Amsterdam]] op, hjir sil hy letter dat jier begjinne mei de produksje fan it hjoed de dei wrâldferneamde [[Heineken]].
* [[1932]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1932|Olympyske Winterspullen]] yn [[Lake Placid (New York)|Lake Placid]], de [[Feriene Steaten]].
* [[1971]] - [[Grut-Brittanje]] skeakelt oer op it desimale muntstelsel.
* [[1976]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1976|Olympyske Winterspullen]] yn [[Innsbruck]], [[Eastenryk]].
* [[2013]] - De [[planetoïde]] [[2012 DA14]] komt de [[Ierde (planeet)|ierde]] op 27.600 kilometer benei. Nea earder waard in planetoïde fan sa'n grutte sa ticht by de ierde sjoen, binnen in [[geostasjonêre gong]].

== Berne ==
* [[1564]] - [[Galileo Galilei]], Italjaansk natuerkundige, filosoof en astronoom († [[1642]])
* [[1710]] - kening [[Loadewyk XV fan Frankryk]] († [[1774]])
* [[1796]] - [[Pjotr Anjou]], Russysk admiraal en ûntdekkingsreizger († [[1869]])
* [[1881]] -[[Willem Dijk]], Frysk ûnderwizer en keunstner († [[1970]])
* [[1908]] - [[Ypk fan der Fear]], Frysk skriuwster († [[1983]])
* [[1909]] - [[Miep Gies]], Nederlânsk fersetsfrou, freondinne fan [[Anne Frank]] († [[2010]])
* [[1910]] - [[Irena Sendler]], Poalsk fersetsstrydster († [[2008]])
* [[1921]] - [[Jan Pen]], Frysk ekonoom († [[2010]])
* [[1923]] - [[Jelena Bonner]], Sovjet dissidinte († [[2011]])
* [[1968]] - [[Angelica Bella]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1971]] - [[Renee O'Connor]], Amerikaansk aktrise en regisseur
* [[1974]] - [[Gina Lynn]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1984]] - [[Evita Pozzi]], Italjaansk pornoaktrise
* [[1998]] - [[George Russell (autokoereur)|George Russel]], Ingelsk koereur

== Ferstoarn ==
* [[1857]] - [[Michail Glinka]], Russysk komponist (* [[1804]])
* [[1935]] - [[Jelle Dam]], Frysk timmerman, oannimmer en politikus (* [[1857]])
* [[1939]] - [[Kûzma Petrov-Vodkin]], Russysk keunstskilder en skriuwer (* [[1844]])
* [[1981]] - [[Joris in 't Veld]], Nederlânsk politikus en bestjoerswittenskipper (* [[1885]])
* [[1990]] - [[Frans Kellendonk]], Nederlânsk skriuwer en oersetter (* [[1951]])
* [[2002]] - [[Kevin Tod Smith]], Nijseelânsk akteur (* [[1963]])
* [[2012]] - [[Gerrit Ybema]], Frysk politikus (* [[1945]])
* [[2013]] - [[Giovanni Narcis Hakkenberg]], Nederlânsk marinier en ridder yn de [[Militêre Willems-Oarder]] (* [[1923]])
* [[2015]] - [[Burgess Roye]], Amerikaanske keunstner (* [[1944]])
* [[2016]] - [[George Gaynes]], Amerikaansk akteur en sjonger (* [[1917]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|15]]</text>
      <sha1>or2u3fe8r6w889578pmj1r36v2wxd2h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>16 febrewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>540</id>
    <revision>
      <id>1083958</id>
      <parentid>1075706</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:18:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1164]] - De [[Sint-Julianafloed]] soarget foar grutte [[oerstreaming]]s yn [[Fryslân]] en [[Grinslân]].
* [[1923]] - [[Howard Carter]] iepenet it grêf fan [[Tûtanchamon]], dêr't er in grut tal skatten fynt.
* [[1934]] - It [[selsbestjoer]] fan 'e [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje]] [[Nijfûnlân]] wurdt op fersyk fan it eigen [[parlemint]] opheft.
* [[1936]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1936|Olympyske Winterspullen]] yn [[Garmisch-Partenkirchen (stêd)|Garmisch-Partenkirchen]], [[Dútslân]].
* [[1997]] - [[Ids Postma]] fan [[Dearsum (Boarnsterhim)|Dearsum]] wurdt yn Nagano wrâldkampioen reedriden Oer-alles.

== Berne ==
* [[1620]] - karfoarst [[Freark Willem I fan Brandenburch]] († [[1688]])
* [[1761]] - [[Jean-Charles Pichegru]], Frânsk generaal († [[1804]])
* [[1831]] - [[Nikolaj Leskov]], Russysk skriuwer en sjoernalist († [[1895]])
* [[1870]] - [[Dirk Jelles Troelstra]], Frysk dichter († [[1902]])
* [[1896]] - [[Welmoed Dijkstra-Talsma]], Frysk berneboekeskriuwster († [[1988]])
* [[1935]] - [[Sonny Bono]], Amerikaansk sjonger, muzykprodusint, akteur, en politikus († [[1998]])
* [[1950]] - [[Todd McCarthy]], Amerikaansk filmkritikus en dokumintêremakker
* [[1955]] - [[Marga Claus]], Frysk skriuwster
* [[1958]] - [[Ice-T]], Amerikaansk rapper en akteur
* 1958 - [[Anil Ramdas]], Surinaamsk-Nederlânsk sjoernalist, skriuwer en programmamakker († [[2012]])
* [[1960]] - [[Tineke Huizinga]], Frysk politika
* [[1962]] - [[Helena de Boer]], Frysk skriuwster en tekeneresse
* [[1964]] - [[Raúl Alcalá]], Meksikaansk hurdfytser
* [[1964]] - [[Bebeto]], Brazyljaansk fuotballer
* [[1983]] - [[Michelle Tucker]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1985]] - [[Tatiana Pratley]], Frysk toanielregisseur
* [[1989]] - [[Elizabeth Olsen]], Amerikaansk aktrise
* [[1994]] - [[Ava Max]], Amerikaansk sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1279]] - kening [[Alfûns III fan Portegal]] (* [[1210]])
* [[1901]] - [[Marten Hylkes Kingma]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1817]])
* [[1916]] - [[Jan Ligthart]], Nederlânsk berneboekeskriuwer en ûnderwizer (* [[1859]])
* [[1922]] - [[Pyt van der Burg]], Frysk dichter (* [[1893]])
* 1922 - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder (* [[1829]])
* [[1929]] - [[Hidde Petrus Nicolaas Halbertsma]], Frysk arsjitekt (* [[1853]])
* [[1996]] - [[Jules de Corte]], Nederlânsk sjonger, pianist en komponist (* [[1924]])
* [[1935]] - [[Bonne Hylkema]], Frysk ûnderwizer en skriuwer (* [[1862]])
* [[1944]] - [[Lolle Rondaan]], Frysk fersetsstrider (* [[1919]])
* [[2012]] - [[Anil Ramdas]], Surinaamsk-Nederlânsk sjoernalist, skriuwer en programmamakker (* [[1958]])
* [[2015]] - [[Lesley Gore]], Amerikaansk sjongster en aktrise (* [[1946]])
* [[2017]] - [[Dick Bruna]], Nederlânsk grafysk foarmjouwer, tekener en berneboekeskriuwer (* [[1927]])
* [[2019]] - [[Bruno Ganz]], Switsersk akteur (* [[1941]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|16]]</text>
      <sha1>k15maucbjpkgbd3kqg17bqz06dvt5d3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084093</id>
      <parentid>1083958</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3125" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1164]] - De [[Sint-Julianafloed]] soarget foar grutte [[oerstreaming]]s yn [[Fryslân]] en [[Grinslân]].
* [[1923]] - [[Howard Carter]] iepenet it grêf fan [[Tûtanchamon]], dêr't er in grut tal skatten fynt.
* [[1934]] - It [[selsbestjoer]] fan 'e [[Grut-Brittanje|Britske]] [[koloanje]] [[Nijfûnlân]] wurdt op fersyk fan it eigen [[parlemint]] opheft.
* [[1936]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1936|Olympyske Winterspullen]] yn [[Garmisch-Partenkirchen (stêd)|Garmisch-Partenkirchen]], [[Dútslân]].
* [[1997]] - [[Ids Postma]] fan [[Dearsum (Boarnsterhim)|Dearsum]] wurdt yn Nagano wrâldkampioen reedriden Oer-alles.

== Berne ==
* [[1620]] - karfoarst [[Freark Willem I fan Brandenburch]] († [[1688]])
* [[1761]] - [[Jean-Charles Pichegru]], Frânsk generaal († [[1804]])
* [[1831]] - [[Nikolaj Leskov]], Russysk skriuwer en sjoernalist († [[1895]])
* [[1870]] - [[Dirk Jelles Troelstra]], Frysk dichter († [[1902]])
* [[1896]] - [[Welmoed Dijkstra-Talsma]], Frysk berneboekeskriuwster († [[1988]])
* [[1935]] - [[Sonny Bono]], Amerikaansk sjonger, muzykprodusint, akteur, en politikus († [[1998]])
* [[1950]] - [[Todd McCarthy]], Amerikaansk filmkritikus en dokumintêremakker
* [[1955]] - [[Marga Claus]], Frysk skriuwster
* [[1958]] - [[Ice-T]], Amerikaansk rapper en akteur
* 1958 - [[Anil Ramdas]], Surinaamsk-Nederlânsk sjoernalist, skriuwer en programmamakker († [[2012]])
* [[1960]] - [[Tineke Huizinga]], Frysk politika
* [[1962]] - [[Helena de Boer]], Frysk skriuwster en tekeneresse
* [[1964]] - [[Raúl Alcalá]], Meksikaansk hurdfytser
* [[1964]] - [[Bebeto]], Brazyljaansk fuotballer
* [[1983]] - [[Michelle Tucker]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1985]] - [[Tatiana Pratley]], Frysk toanielregisseur
* [[1989]] - [[Elizabeth Olsen]], Amerikaansk aktrise
* [[1994]] - [[Ava Max]], Amerikaansk sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1279]] - kening [[Alfûns III fan Portegal]] (* [[1210]])
* [[1901]] - [[Marten Hylkes Kingma]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1817]])
* [[1916]] - [[Jan Ligthart]], Nederlânsk berneboekeskriuwer en ûnderwizer (* [[1859]])
* [[1922]] - [[Pyt van der Burg]], Frysk dichter (* [[1893]])
* 1922 - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder (* [[1829]])
* [[1929]] - [[Hidde Petrus Nicolaas Halbertsma]], Frysk arsjitekt (* [[1853]])
* [[1996]] - [[Jules de Corte]], Nederlânsk sjonger, pianist en komponist (* [[1924]])
* [[1935]] - [[Bonne Hylkema]], Frysk ûnderwizer en skriuwer (* [[1862]])
* [[1944]] - [[Lolle Rondaan]], Frysk fersetsstrider (* [[1919]])
* [[2012]] - [[Anil Ramdas]], Surinaamsk-Nederlânsk sjoernalist, skriuwer en programmamakker (* [[1958]])
* [[2015]] - [[Lesley Gore]], Amerikaansk sjongster en aktrise (* [[1946]])
* [[2017]] - [[Dick Bruna]], Nederlânsk grafysk foarmjouwer, tekener en berneboekeskriuwer (* [[1927]])
* [[2019]] - [[Bruno Ganz]], Switsersk akteur (* [[1941]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|16]]</text>
      <sha1>i1baltoecv1mpy4y3d8w28olmmjen5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>27 febrewaris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>551</id>
    <revision>
      <id>1083959</id>
      <parentid>1083876</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3403" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1900]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Labourpartij (Grut-Brittanje)|Labourpartij]] wurdt oprjochte.
* [[1932]] - [[James Chadwick]] ferifiearret eksperiminteel it bestean fan it [[neutron]], dat hy al earder fermoede.
* [[1933]] - Yn [[Berlyn]] wurdt it gebou fan de Ryksdei yn 'e brân stutsen. 
* [[1940]] - Untdekking fan &lt;sup&gt;14&lt;/sup&gt;C, [[Koalstof]] C-14
* [[1971]] - De earste [[abortus]]klinyk fan Nederlân (it [[Mildredhûs]] yn [[Arnhim]]) start mei it útfieren fan [[abortus provocatus]].
* [[1973]] - De [[Besetting fan Wounded Knee]] begjint, wêrby't likernôch 200 wapene [[aktivist]]en fan 'e [[Amerikaanske Yndiaanske Beweging]] it plakje [[Wounded Knee (Súd-Dakota)]] besette út prostest tsjin 'e wegering fan it Amerikaanske regear om him oan 'e histoaryske ferdraggen mei de Yndiaanske folken te hâlden.
* [[1994]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1994|Olympyske Winterspullen]] yn [[Lillehammer (plak)|Lillehammer]].

== Berne ==
* [[1622]] - [[Carel Fabritius]], Nederlânsk keunstskilder († [[1654]])
* [[1807]] - [[Henry Wadsworth Longfellow]], Amerikaansk dichter († [[1882]])
* [[1831]] - [[Nikolaj Ge]], Russysk keunstskilder († [[1894]])
* [[1858]] - [[Siebe ten Cate]], Frysk keunstskilder († [[1908]])
* [[1861]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk antroposoof, skriuwer en filosoof († [[1925]])
* [[1902]] - [[John Steinbeck]], Amerikaansk skriuwer en Nobelpriiswinner († [[1968]])
* [[1926]] - [[Klaas de Jong Ozn.]], Frysk politikus en bestjoerder († [[2011]])
* [[1939]] - [[Kenzō Takada]] - Japansk stilist († [[2020]])
* [[1953]] - [[Wim en Hans Anker]], Fryske abbekaten ([[mearling|twilling]]) 
* [[1973]] - [[Chris Wassenaar]], Frysk keatser
* [[1984]] - [[Havana Ginger|Havana]] en [[Savana Ginger]], Amerikaanske pornoaktrises ([[mearling|twilling]])
* [[1994]] - [[Frerik de Swetser]], Frysk sjonger

== Ferstoarn ==
* [[364]] - keizer [[Flavius Jovianus]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[331]])
* [[1533]] - [[Lou fan Doeijinga]], Frysk politikus (* 14??)
* [[1822]] - [[Adolphus Ypey]], Frysk botanikus, dokter en filosoof (* [[1749]])
* [[1867]] - [[Joast Hiddes Halbertsma]], Frysk skriuwer en predikant (* [[1789]])
* [[1872]] - [[Cornelis Bernardus Buijs]], Nederlânsk keunstskilder (* [[1808]])
* [[1899]] - [[Arnoldus Johannes Andreae]], Frysk notaris en skiedkundige (* [[1845]])
* [[1917]] - [[John Wallace Crawford]], Amerikaansk ferkenner, artyst en aventoersman (* [[1847]])
* [[1936]] - [[Ivan Pavlov]], Russysk psycholooch (* [[1849]])
* [[1963]] - [[Sikke Bruinsma]], Frysk sportsjitter (* [[1889]])
* [[1976]] - [[Lieuwe Brolsma]], Frysk skriuwer (* [[1912]])
* [[1989]] - [[Konrad Lorenz]], Eastenryksk soölooch, ornitolooch en Nobelpriiswinner (* [[1903]])
* [[1989]] - [[Bas Paauwe]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1911]])
* [[1990]] - [[Johannes Draaijer]], Frysk hurdfytser (* [[1963]])
* [[2008]] - [[Iwan Rebroff]], Dútsk sjonger (* [[1931]])
* [[2009]] - [[Gerriet Postma]], Frysk keunstskilder (* [[1932]])
* [[2015]] - [[Boris Nemtsov]], Russsysk politikus en opposysjelieder (* [[1959]])
* [[2021]] - [[Wiebe Kort]], Frysk hurdsiler en reedrydtrainer (* [[1944]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|27]]</text>
      <sha1>n5bng0hqpksextlmsr9q58es3p0ahbc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084094</id>
      <parentid>1083959</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3400" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1900]] - De [[Grut-Brittanje|Britske]] [[Labourpartij (Grut-Brittanje)|Labourpartij]] wurdt oprjochte.
* [[1932]] - [[James Chadwick]] ferifiearret eksperiminteel it bestean fan it [[neutron]], dat hy al earder fermoede.
* [[1933]] - Yn [[Berlyn]] wurdt it gebou fan de Ryksdei yn 'e brân stutsen. 
* [[1940]] - Untdekking fan &lt;sup&gt;14&lt;/sup&gt;C, [[Koalstof]] C-14
* [[1971]] - De earste [[abortus]]klinyk fan Nederlân (it [[Mildredhûs]] yn [[Arnhim]]) start mei it útfieren fan [[abortus provocatus]].
* [[1973]] - De [[Besetting fan Wounded Knee]] begjint, wêrby't likernôch 200 wapene [[aktivist]]en fan 'e [[Amerikaanske Yndiaanske Beweging]] it plakje [[Wounded Knee (Súd-Dakota)]] besette út prostest tsjin 'e wegering fan it Amerikaanske regear om him oan 'e histoaryske ferdraggen mei de Yndiaanske folken te hâlden.
* [[1994]] - Sluting fan de [[Olympyske Winterspullen 1994|Olympyske Winterspullen]] yn [[Lillehammer (plak)|Lillehammer]].

== Berne ==
* [[1622]] - [[Carel Fabritius]], Nederlânsk keunstskilder († [[1654]])
* [[1807]] - [[Henry Wadsworth Longfellow]], Amerikaansk dichter († [[1882]])
* [[1831]] - [[Nikolaj Ge]], Russysk keunstskilder († [[1894]])
* [[1858]] - [[Siebe ten Cate]], Frysk keunstskilder († [[1908]])
* [[1861]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk antroposoof, skriuwer en filosoof († [[1925]])
* [[1902]] - [[John Steinbeck]], Amerikaansk skriuwer en Nobelpriiswinner († [[1968]])
* [[1926]] - [[Klaas de Jong Ozn.]], Frysk politikus en bestjoerder († [[2011]])
* [[1939]] - [[Kenzō Takada]] - Japansk stilist († [[2020]])
* [[1953]] - [[Wim en Hans Anker]], Fryske abbekaten ([[mearling|twilling]]) 
* [[1973]] - [[Chris Wassenaar]], Frysk keatser
* [[1984]] - [[Havana Ginger|Havana]] en [[Savana Ginger]], Amerikaanske pornoaktrises ([[mearling|twilling]])
* [[1994]] - [[Frerik de Swetser]], Frysk sjonger

== Ferstoarn ==
* [[364]] - keizer [[Flavius Jovianus]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[331]])
* [[1533]] - [[Lou fan Doeijinga]], Frysk politikus (* 14??)
* [[1822]] - [[Adolphus Ypey]], Frysk botanikus, dokter en filosoof (* [[1749]])
* [[1867]] - [[Joast Hiddes Halbertsma]], Frysk skriuwer en predikant (* [[1789]])
* [[1872]] - [[Cornelis Bernardus Buijs]], Nederlânsk keunstskilder (* [[1808]])
* [[1899]] - [[Arnoldus Johannes Andreae]], Frysk notaris en skiedkundige (* [[1845]])
* [[1917]] - [[John Wallace Crawford]], Amerikaansk ferkenner, artyst en aventoersman (* [[1847]])
* [[1936]] - [[Ivan Pavlov]], Russysk psycholooch (* [[1849]])
* [[1963]] - [[Sikke Bruinsma]], Frysk sportsjitter (* [[1889]])
* [[1976]] - [[Lieuwe Brolsma]], Frysk skriuwer (* [[1912]])
* [[1989]] - [[Konrad Lorenz]], Eastenryksk soölooch, ornitolooch en Nobelpriiswinner (* [[1903]])
* [[1989]] - [[Bas Paauwe]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1911]])
* [[1990]] - [[Johannes Draaijer]], Frysk hurdfytser (* [[1963]])
* [[2008]] - [[Iwan Rebroff]], Dútsk sjonger (* [[1931]])
* [[2009]] - [[Gerriet Postma]], Frysk keunstskilder (* [[1932]])
* [[2015]] - [[Boris Nemtsov]], Russsysk politikus en opposysjelieder (* [[1959]])
* [[2021]] - [[Wiebe Kort]], Frysk hurdsiler en reedrydtrainer (* [[1944]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Febrewaris|27]]</text>
      <sha1>cys7vb7ryb5yy72hixy08nz5sewfls8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>554</id>
    <revision>
      <id>1083960</id>
      <parentid>1080331</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3321" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1796]] - Yn [[De Haach]] komt de earste [[demokrasy|demokratysk]] keazen [[Nederlân]]ske [[folksfertsjintwurdiging]] gear.
* [[1872]] - It [[Amerikaanske Kongres]] en [[presidint]] [[Ulysses S. Grant]] rjochtsje it [[Nasjonaal Park Yellowstone]] op, it earste [[nasjonaal park]] fan 'e wrâld.
* [[1876]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[brigadegeneraal]] [[George Crook]] begjint yn noardlik [[Wyoming]] en súdlik [[Montana]] yn it ramt fan 'e [[Grutte Sû-Oarloch]] de [[Bighorn-ekspedysje]].
* [[1950]] - [[Tsjang Kai Tsjek]] ropt op [[Taiwan]] de [[Republyk Sina]] út.
* [[1970]] - [[Atsje Keulen-Deelstra]] wurdt yn [[West Allis (Wiskonsin)|West Allis]] wrâldkampioen [[reedriden]] oer-alles.
* [[1983]] - De [[Sint (muntienheden)|sint]] wurdt ôfskaft yn Nederlân. It muntsje wurdt amper brûkt en is te djoer: 1 sint meitsje kostet 3 sint. 
* [[1992]] - [[Bosnje-Hertsegovina]] ropt de ûnôfhinklikheid út en makket him los fan 'e [[Joegoslaavje]].
* [[1994]] - It [[Feriene Keninkryk]] komt oan it ljocht dat de beroemde foto fan it [[monster fan Loch Ness]] út [[1934]] in ferfalsking is.

== Berne ==
* [[1101]] - kening [[Steffen II fan Hongarije]] († [[1131]])
* [[1754]] - [[Arjen Roelofs]], Frysk boer en astronoom († [[1828]])
* [[1809]] - [[Jan Pieter Heije]], Nederlânsk dokter, dichter en muzikant († [[1876]])
* [[1846]] - [[Emil Pfeiffer]], Dútsk ynternist en bernedokter († [[1921]])
* [[1915]] - [[Tetman de Vries]], Frysk kabaretier en revuskriuwer († [[1988]])
* [[1915]] - [[Jarich de Vries]], Frysk kabaretier en revuskriuwer († [[1965]])
* [[1922]] - [[Yitzhak Rabin]], premier fan [[Israel]] († [[1995]])
* [[1938]] - [[Aart Staartjes]], Nederlânsk akteur en presintator († [[2020]])
* [[1949]] - [[Sido Martens]], Frysk muzikant
* [[1947]] - [[Alan Thicke]], Kanadeesk akteur en presintator († [[2016]])
* [[1954]] - [[Catherine Bach]], Amerikaansk aktrise
* [[1955]] - [[Denis Mukwege]], Kongoleesk gynekolooch en Nobelpriiswinner
* [[1964]] - [[Paul Le Guen]], Bretonsk fuotballer
* [[1968]] - [[Dorian Vallejo]], Amerikaansk yllustrator en boekbânûntwerper
* [[1970]] - [[Hala Gorani]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1990]] - [[Ruri Saijo]], Japansk pornoaktrise
* [[1994]] - [[Justin Bieber]], Kanadeesk sjonger

== Ferstoarn ==
* [[1599]] - greve [[Edzard II fan East-Fryslân]] (* [[1532]])
* [[1865]] - [[Anna Paulowna fan Ruslân]], keninginne-gemalinne fan [[Nederlân]] (* [[1795]])
* [[1875]] - [[Henry Kellett]], Iersk-Britsk marine-ofsier en ûntdekkingsreizger (* [[1806]])
* [[1893]] - [[Swarte Moanne]] (''Black Moon''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1821]])
* [[1895]] - [[Pauline Musters]], Nederlânsk rekôrhâlder (lytste persoan ea) (* [[1876]])
* [[1911]] - [[J.H. van 't Hoff]], Nederlânsk natuer- en skiekundige en Nobelpriiswinner (* [[1852]])
* [[1947]] - [[Thijs Rinsema]], Frysk skuonmakker en keunstner (* [[1877]])
* [[1999]] - [[Enneüs Heerma]], Frysk politikus (* [[1944]])
* [[2020]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus (* [[1925]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|01]]</text>
      <sha1>mi2342xtm43kzb2ootuefdvoz7giw1y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084095</id>
      <parentid>1083960</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3318" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1796]] - Yn [[De Haach]] komt de earste [[demokrasy|demokratysk]] keazen [[Nederlân]]ske [[folksfertsjintwurdiging]] gear.
* [[1872]] - It [[Amerikaanske Kongres]] en [[presidint]] [[Ulysses S. Grant]] rjochtsje it [[Nasjonaal Park Yellowstone]] op, it earste [[nasjonaal park]] fan 'e wrâld.
* [[1876]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[brigadegeneraal]] [[George Crook]] begjint yn noardlik [[Wyoming]] en súdlik [[Montana]] yn it ramt fan 'e [[Grutte Sû-Oarloch]] de [[Bighorn-ekspedysje]].
* [[1950]] - [[Tsjang Kai Tsjek]] ropt op [[Taiwan]] de [[Republyk Sina]] út.
* [[1970]] - [[Atsje Keulen-Deelstra]] wurdt yn [[West Allis (Wiskonsin)|West Allis]] wrâldkampioen [[reedriden]] oer-alles.
* [[1983]] - De [[Sint (muntienheden)|sint]] wurdt ôfskaft yn Nederlân. It muntsje wurdt amper brûkt en is te djoer: 1 sint meitsje kostet 3 sint. 
* [[1992]] - [[Bosnje-Hertsegovina]] ropt de ûnôfhinklikheid út en makket him los fan 'e [[Joegoslaavje]].
* [[1994]] - Yn [[Grut-Brittanje]] komt oan it ljocht dat de beroemde foto fan it [[monster fan Loch Ness]] út [[1934]] in ferfalsking is.

== Berne ==
* [[1101]] - kening [[Steffen II fan Hongarije]] († [[1131]])
* [[1754]] - [[Arjen Roelofs]], Frysk boer en astronoom († [[1828]])
* [[1809]] - [[Jan Pieter Heije]], Nederlânsk dokter, dichter en muzikant († [[1876]])
* [[1846]] - [[Emil Pfeiffer]], Dútsk ynternist en bernedokter († [[1921]])
* [[1915]] - [[Tetman de Vries]], Frysk kabaretier en revuskriuwer († [[1988]])
* [[1915]] - [[Jarich de Vries]], Frysk kabaretier en revuskriuwer († [[1965]])
* [[1922]] - [[Yitzhak Rabin]], premier fan [[Israel]] († [[1995]])
* [[1938]] - [[Aart Staartjes]], Nederlânsk akteur en presintator († [[2020]])
* [[1949]] - [[Sido Martens]], Frysk muzikant
* [[1947]] - [[Alan Thicke]], Kanadeesk akteur en presintator († [[2016]])
* [[1954]] - [[Catherine Bach]], Amerikaansk aktrise
* [[1955]] - [[Denis Mukwege]], Kongoleesk gynekolooch en Nobelpriiswinner
* [[1964]] - [[Paul Le Guen]], Bretonsk fuotballer
* [[1968]] - [[Dorian Vallejo]], Amerikaansk yllustrator en boekbânûntwerper
* [[1970]] - [[Hala Gorani]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1990]] - [[Ruri Saijo]], Japansk pornoaktrise
* [[1994]] - [[Justin Bieber]], Kanadeesk sjonger

== Ferstoarn ==
* [[1599]] - greve [[Edzard II fan East-Fryslân]] (* [[1532]])
* [[1865]] - [[Anna Paulowna fan Ruslân]], keninginne-gemalinne fan [[Nederlân]] (* [[1795]])
* [[1875]] - [[Henry Kellett]], Iersk-Britsk marine-ofsier en ûntdekkingsreizger (* [[1806]])
* [[1893]] - [[Swarte Moanne]] (''Black Moon''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1821]])
* [[1895]] - [[Pauline Musters]], Nederlânsk rekôrhâlder (lytste persoan ea) (* [[1876]])
* [[1911]] - [[J.H. van 't Hoff]], Nederlânsk natuer- en skiekundige en Nobelpriiswinner (* [[1852]])
* [[1947]] - [[Thijs Rinsema]], Frysk skuonmakker en keunstner (* [[1877]])
* [[1999]] - [[Enneüs Heerma]], Frysk politikus (* [[1944]])
* [[2020]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus (* [[1925]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|01]]</text>
      <sha1>qrvas6ks6as767fnxmwq9y5ec47y299</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>556</id>
    <revision>
      <id>1083996</id>
      <parentid>1083804</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:30:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3060" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1580]] - It [[Ferrie fan Rennenberg]]: de [[greve]] fan [[George fan Lalaing|Rennenberg]], [[steedhâlder]] fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] rint yn 'e [[Tachtichjierrige Oarloch]] oer nei de [[Spanje]]rts.
* [[1845]] - [[Floarida]] wurdt as 27e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1972]] - Lansearring fan [[Pioneer 10]], it earste [[romtefartúch]] dat by [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] lâns fljocht en as earste it [[sinnestelsel]] ferlitte sil.

== Berne ==
* [[1326]] - kening [[Loadewyk I fan Hongarije]] († [[1382]]) 
* [[1589]] - [[Gisbertus Voetius]], Nederlânsk teolooch en predikant († [[1676]])
* [[1829]] - [[Carl von Siemens]], Dútsk ûndernimmer († [[1906]])
* [[1847]] - [[Alexander Graham Bell]], Skotsk-Amerikaansk útfiner († [[1922]])
* [[1858]] - [[Cornelis Johannes Kieviet]], Nederlânsk berneboekeskriuwer († [[1931]])
* [[1860]] - [[Johannes Kuiken]], Frysk drukker, útjouwer en polityk aktivist († [[1936]])
* [[1871]] - [[Maurice Garin]], Frânsk hurdfytser († [[1957]])
* [[1900]] - [[Anne Jousma]], Frysk skriuwer († [[1981]])
* [[1911]] - [[Jean Harlow]], Amerikaansk aktrise. († [[1937]])
* [[1918]] - [[Jacobus Zantema]], Frysk taalkundige en wurdboekskriuwer († [[2008]])
* [[1925]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster († [[2007]])
* [[1931]] - [[Piet Bambergen]], Nederlânsk akteur († [[1996]])
* [[1914]] - [[Klaas Koelstra]], Frysk fersetsstrider († [[1944]])
* [[1943]] - [[Aeronwy Thomas]], Welsk skriuwster en oersetter († [[2009]])
* [[1958]] - [[Miranda Richardson]], Ingelsk aktrise
* [[1964]] - [[Laura Harring]], Meksikaansk-Amerikaansk aktrise en model
* [[1972]] - [[Jissy de Wolf]], Frysk roeister
* [[1974]] - [[Naima El Bezaz]], Marokkaansk-Nederlânsk skriuwster († [[2020]])
* [[1997]] - [[Camila Cabello]], Kubaansk-Amerikaansk sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1175]] - [[Freark fan Hallum]], Frysk abt en hillige (* ±[[1113]])
* [[1554]] - karfoarst [[Jehan Freark I fan Saksen]] (* [[1503]])
* [[1703]] - [[Robert Hooke]], Ingelsk astronoom, natuerkundige en arsjitekt (* [[1635]])
* [[1903]] - [[Henry R. Porter]], Amerikaansk legerdokter (* [[1848]])
* [[1921]] - [[Pierre Cuypers]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1827]])
* [[1928]] - [[Jan Toorop]], Nederlânsk keunstskilder (* [[1858]]). 
* [[1938]] - [[Willem Kloos]], Nederlânsk dichter (* [[1859]])
* [[1959]] - [[Lou Costello]], Amerikaansk akteur en komyk (* [[1906]])
* [[1965]] - kening [[Farûk fan Egypte]] (* [[1920]])
* [[1987]] - [[Danny Kaye]], Amerikaansk akteur en komyk (* [[1911]])
* [[1991]] - [[Clara Eggink]], Nederlânsk dichteresse en skriuwster (* [[1906]])
* [[2005]] - [[Rinus Michels]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1928]])
* [[2018]] - [[David Ogden Stiers]], Amerikaansk akteur (* [[1942]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|03]]</text>
      <sha1>d0yo5tof4n9zstjajfiuqxpwb4k61o3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>6 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>559</id>
    <revision>
      <id>1083981</id>
      <parentid>1077733</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3720" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1326]] - By de [[Frede fan Parys (1326)|Frede fan Parys]] sjocht de [[greve]] fan [[Greefskip Flaanderen|Flaanderen]] ôf fan alle [[feodaal stelsel|lienhearskippij]] oer [[Greefskip Seelân|Seelân]] bewesten de [[Skelde]].
* [[1615]] - [[Pieter Both]], [[gûverneur-generaal]] fan [[Nederlânsk-Ynje]], ferdrinkt by [[Mauritsius]].
* [[1836]] - De [[Slach om de Alamo]], wêrby't it [[Teksas|Teksaanske]] [[garnizoen]] fan dat [[fort]] by [[San Antonio (Teksas)|San Antonio]] ûnder de foet rûn wurdt en hast alle ferdigeners de dea fine.
* [[1869]] - [[Dmitri Mendelejev]] presintearret it [[periodyk systeem]].
* [[1883]] - Yn in fleanende [[stoarm]] fergiet de [[fisker]]sfloat fan [[Peazens (doarp)|Peazens]]-[[Moddergat]]. Santjin [[skip]]pen sinke en 83 [[fisker]]s ferlieze dêrby it libben.
* [[1899]] - [[Felix Hoffmann]] freget [[oktroai]] oan op [[aspirine]].
* [[1902]] - [[Real Madrid]] wurdt oprjochte.

== Berne ==
[[Ofbyld:Shaquille O'Neal.jpg|thumb|100px|Shaquille O'Neal]]
* [[1405]] - kening [[Jan II fan Kastylje]] († [[1454]])
* [[1475]] - [[Michelangelo]], Italjaansk keunstskilder, byldhouwer, arsjitekt en dichter († [[1564]])
* [[1763]] - [[Jean-Xavier Lefèvre]], Switsersk-Frânske klarinettist, muzykpedagooch en komponist († [[1829]])
* [[1784]] - [[Anselme Gaëtan Desmarest]], Frânsk biolooch († [[1838]])
* [[1863]] - [[Sjirk Linses van der Burg]], Frysk beweger en notaris († [[1932]])
* [[1906]] - [[Lou Costello]], Amerikaansk akteur en komyk († [[1959]])
* [[1915]] - [[Jan Cottaar]], Nederlânsk sportferslachjouwer († [[1984]])
* [[1917]] - [[William Erwin Eisner]], Amerikaansk striptekener († [[2005]])
* [[1937]] - [[Jos van Kemenade]] Nederlânsk politikus, heechlearaar en bestjoerder († [[2020]]) 
* [[1940]] - [[Gerard Cox]], Nederlânsk sjonger en akteur
* [[1944]] - [[Richard Corliss]], Amerikaansk filmkritikus († [[2015]])
* [[1946]] - [[David Gilmour]], Ingelsk sjonger en gitarist
* [[1951]] - [[Gerrie Knetemann]], Nederlânsk hurdfytser († [[2004]])
* [[1968]] - [[Moira Kelly]], Amerikaansk aktrise
* [[1972]] - [[Shaquille O'Neal]], Amerikaansk basketbalspiler
* [[2001]] - [[Aryana Engineer]], Kanadeesk aktrise

== Ferstoarn ==
[[Ofbyld:Pieterboth.jpg|thumb|right|100px|[[Pieter Both]]]]
* [[1052]] - [[Emma fan Normanje]], keninginne-gemalinne fan [[Ingelân]] (* ±[[985]])
* [[1615]] - [[Pieter Both]], Nederlânsk koloniaal bestjoerder (* [[1658]])
* [[1638]] - [[Paulus Moreelse]], Nederlânsk potretskilder. (* [[1571]]
* [[1836]] - [[William Barret Travis]], Amerikaansk militêr (* [[1809]])
* [[1874]] - [[Louise Rasmussen]], Deensk balletdûnseresse en mêtresse fan kening [[Freark VII fan Denemark]] (* [[1815]])
* [[1954]] - [[Geart Japiks van den Berg]], Frysk rimelder en folksdichter (* [[1886]])
* [[1961]] - [[George Formby]], Ingelsk muzikant, sjonger en akteur (* [[1904]])
* 1961 - [[Boris Vilkitski]], Russysk hydrograaf en ûntdekkingsreizger (* [[1885]])
* [[1963]] - [[Kornelis ter Laan]], Nederlânsk taalkundige en politikus (* [[1871]])
* [[1966]] - [[Richard Hagemann]], Frysk-Amerikaansk konsertpianist, dirigint en filmmuzykkomponist (* [[1881]])
* [[2006]] - [[Iser Kuperman]], Oekraynsk-Amerikaansk dammer (* [[1922]])
* [[2007]] - [[Feite de Jager]], Frysk keatser (* [[1915]])
* [[2012]] - [[Jaap Boersma]], Nederlânsk politikus (* [[1929]])
* [[2013]] - [[Alvin Lee]], Britsk rocksjonger en gitarist  (* [[1944]])
* [[2016]] - [[Nancy Reagan]], Amerikaansk presidintsfrou (* [[1921]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|06]]</text>
      <sha1>15kg891x6imf1fuw0t2ttxwem4km3uh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>561</id>
    <revision>
      <id>1083982</id>
      <parentid>1076506</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:18:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3693" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1669]]: De fulkaan de [[Etna (fulkaan)|Etna]] barstet út. De histoarysk grutste erupsje hâldt wol oan oant 11 july oan. De stêd [[Catania]] wurdt foar in part en in pear doarpen hielendal mei lave bedekt. 20.000 Minsken komme om.
* [[1817]] - De [[New York Stock Exchange]] wurdt stifte.
* [[1865]] - Der wurdt in begjin makke mei it ôfgraven fan de dunen by [[Breesaap]] foar de oanlis fan it [[Noardseekanaal]].
* [[1930]] - [[Mahatma Gandhi]] start in boargerlikewanhearrigensaksje yn [[Yndia]].
* [[1942]] - De Nederlânske minefeiere [[Hr. Ms. Jan van Amstel (1937)|Jan van Amstel]] wurdt ta sinken brocht troch in Japanske torpedoboatjager.
* [[1942]] - Yn de [[Twadde Wrâldkriich]] jout [[Nederlân]] him oer oan [[Japan]] op [[Java]].
* [[1950]] - De [[Sovjet-Uny|USSR]] jout de meidieling yn it besit te wêzen fan in [[atoombom]].
* [[1952]] - It earste [[keunsthert]] wurdt ynbrocht; de pasjint bliuwt 80 minuten yn libben.
* [[1957]] - [[Gana]] komt by de [[Feriene Naasjes]].
* [[1971]] - [[Joe Frazier]] ferslaat by it wrâldkampioenskip swiergewicht boksen [[Cassius Clay]]
* [[1979]] - [[Boksen|Bokser]] [[Rudi Koopmans]] hellet yn [[Rotterdam]] de Europeeske titel yn it healswiergewicht troch in oerwinning op de [[Itaalje|Italjaan]] Aldo Traverso.
* [[1991]] - Trocht in wetswiziging yn [[Belgje]] wurdt it mooglik dat dêr in frou op de troan komt.
* [[2003]] - Yn in referendum op [[Malta]] stimt de befolking foar tatreding ta de [[Jeropeeske Uny]].
* [[2004]] - In tydlike [[grûnwet]] wurdt ûndertekene yn [[Irak]].

== Berne ==
[[Ofbyld:WillemV.png|right|thumb|100px|Willem Batavus]]
* [[1714]] - [[Carl Philipp Emanuel Bach]], Dútsk komponist († [[1788]])
* [[1748]] - [[Willem V fan Oranje-Nassau]], steedhâlder fan 'e [[Republyk fan de Feriene Nederlannen]] († [[1806]])
* [[1827]] - [[Wilhelm Bleek]], Dútsk taalkundige († [[1875]])
* [[1845]] - [[Rindert van Zinderen Bakker]], Frysk skriuwer en politikus († [[1927]])
* [[1852]] - [[Wiebe Kornelis Walstra]], Frysk ûnderwizer, publisist en ûntwikkelder fan learmiddels († [[1917]])
* [[1879]] - [[Otto Hahn]], Dútsk natuerkundige († [[1968]])
* [[1886]] - [[Germ de Jong]], Frysk keunstskilder en tekener († [[1967]])
* [[1925]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[1929]] - [[Hebe Camargo]], Brazyljaanske presintatrise, aktrise en sjongster († [[2012]])
* [[1948]] - [[Yves Baillat]], Frânsk pornoakteur
* [[1963]] - [[Johannes Draaijer]], Frysk hurdfytser († [[1990]])
* [[1967]] - [[Gerard Kemkers]], Nederlânsk hurdrider en reedrydtrener
* [[1970]] - [[Hafid Bouazza]], Marokkaansk-Nederlânsk skriuwer († [[2021]])
* [[1971]] - [[Anke Bijlsma]], Frysk aktrise
* [[1973]] - [[Anneke van Giersbergen]], Nederlânsk sjongeres
* [[1985]] - [[Ewa Sonnet]], Poalsk neakenmodel en sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1129]] - greve [[Gearard I fan Gelre]] (* [[1068]])
* [[1869]] - [[Hector Berlioz]], Frânsk komponist (* [[1803]])
* [[1917]] - [[Ferdinand von Zeppelin]], Dútsk útfiner fan it [[loftskip]] (* [[1838]])
* [[1937]] - [[Albert Verwey]], Nederlânsk letterkundige (* [[1865]])
* [[1942]] - [[Hein Doedes Postma]], Frysk keatser (* [[1858]])
* [[1944]] - [[Jacob Hylkema]], Frysk fersetsstrider (* [[1900]])
* [[2007]] - [[Herman Ridderbos]], Frysk heechlearaar teology (* [[1909]])
* [[2011]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus (* [[1925]])
* [[2020]] - [[Max von Sydow]], Sweedsk-Frânsk akteur en filmregisseur (* [[1929]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|08]]</text>
      <sha1>qw7742xfuqf464ju2vc7nr13xy4k8k9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>12 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>565</id>
    <revision>
      <id>1083961</id>
      <parentid>1083683</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:20:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2276" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1229]] - [[Keizer]] [[Freark II fan it Hillige Roomske Ryk]] lit him yn [[Jeruzalim]] ta [[kening]] fan it [[Keninkryk Jeruzalim]] kroanje.
* [[1751]] - De [[Fryske Steaten]] ferkeapje it lêste part fan [[It Bilt]] dat noch yn harren besit is.
* [[1938]] - It [[Dútslân|Dútske]] leger giet [[Eastenryk]] yn.
* [[1968]] - [[Mauritsius]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]].
* [[1999]] - [[Hongarije]], [[Poalen]] en [[Tsjechje]] wurde lid fan de [[Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje]].

== Berne ==
* [[1636]] - [[Ulrich Huber (1636-1694)|Ulrich Huber]], Frysk rjochtsgelearde en filosoof († [[1694]])
* [[1649]] - [[Govert Bidloo]], Nederlânsk dokter, anatoom, toanielskriuwer en librettist († [[1713]])
* [[1745]] - [[Johannes Fockema]], Frysk boargemaster en ûndernimmer († [[1820]])
* [[1808]] - [[Gerrit van de Linde]] (''De Schoolmeester''), Nederlânsk dichter († [[1858]])
* [[1887]] - [[Jaring Walta]], Frysk keunstkilder († [[1971]])
* [[1890]] - [[Barend van der Veen]], Frysk skriuwer († [[1968]])
* [[1925]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[1929]] - [[Win Tin]], Myanmareesk politikus en sjoernalist († [[2014]])
* [[1946]] - [[Liza Minnelli]], Amerikaansk aktrise en sjongster
* [[1953]] - [[Ron Jeremy]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1958]] - [[Phil Anderson]], Austalysk hurdfytser
* [[1978]] - [[Carien Kleibeuker]], Frysk hurdrydster
* [[1982]] - [[Age Hains Boersma]], Frysk fuotballer
* [[1984]] - [[Jaimie Alexander]], Amerikaansk aktrise
* [[1985]] - [[J. Mac]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1990]] - [[Sandy Milz]], Russysk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1991]] - [[William Heinesen]], Fêreusk skriuwer (* [[1900]])
* [[1943]] - [[Gustav Vigeland]], Noarsk byldhouwer (* [[1869]])
* [[1950]] - [[Heinrich Mann]], Dútsk skriuwer (* [[1871]])
* [[1983]] - [[Rinke Tolman]], Frysk fjildbiolooch, publisist, oersetter en sjoernalist (* [[1891]])
* [[1992]] - [[Hans G. Kresse]], Nederlânsk striptekener (* [[1921]])
* [[2018]] - [[Craig Mack]], Amerikaansk rapper (* [[1970]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|12]]</text>
      <sha1>1keatabd10uqjeb2j859r4fxwy8vsgi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084096</id>
      <parentid>1083961</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2270" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1229]] - [[Keizer]] [[Freark II fan it Hillige Roomske Ryk]] lit him yn [[Jeruzalim]] ta [[kening]] fan it [[Keninkryk Jeruzalim]] kroanje.
* [[1751]] - De [[Fryske Steaten]] ferkeapje it lêste part fan [[It Bilt]] dat noch yn harren besit is.
* [[1938]] - It [[Dútslân|Dútske]] leger giet [[Eastenryk]] yn.
* [[1968]] - [[Mauritsius]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Grut-Brittanje]].
* [[1999]] - [[Hongarije]], [[Poalen]] en [[Tsjechje]] wurde lid fan de [[Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje]].

== Berne ==
* [[1636]] - [[Ulrich Huber (1636-1694)|Ulrich Huber]], Frysk rjochtsgelearde en filosoof († [[1694]])
* [[1649]] - [[Govert Bidloo]], Nederlânsk dokter, anatoom, toanielskriuwer en librettist († [[1713]])
* [[1745]] - [[Johannes Fockema]], Frysk boargemaster en ûndernimmer († [[1820]])
* [[1808]] - [[Gerrit van de Linde]] (''De Schoolmeester''), Nederlânsk dichter († [[1858]])
* [[1887]] - [[Jaring Walta]], Frysk keunstkilder († [[1971]])
* [[1890]] - [[Barend van der Veen]], Frysk skriuwer († [[1968]])
* [[1925]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[1929]] - [[Win Tin]], Myanmareesk politikus en sjoernalist († [[2014]])
* [[1946]] - [[Liza Minnelli]], Amerikaansk aktrise en sjongster
* [[1953]] - [[Ron Jeremy]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1958]] - [[Phil Anderson]], Austalysk hurdfytser
* [[1978]] - [[Carien Kleibeuker]], Frysk hurdrydster
* [[1982]] - [[Age Hains Boersma]], Frysk fuotballer
* [[1984]] - [[Jaimie Alexander]], Amerikaansk aktrise
* [[1985]] - [[J. Mac]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1990]] - [[Sandy Milz]], Russysk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1991]] - [[William Heinesen]], Fêreusk skriuwer (* [[1900]])
* [[1943]] - [[Gustav Vigeland]], Noarsk byldhouwer (* [[1869]])
* [[1950]] - [[Heinrich Mann]], Dútsk skriuwer (* [[1871]])
* [[1983]] - [[Rinke Tolman]], Frysk fjildbiolooch, publisist, oersetter en sjoernalist (* [[1891]])
* [[1992]] - [[Hans G. Kresse]], Nederlânsk striptekener (* [[1921]])
* [[2018]] - [[Craig Mack]], Amerikaansk rapper (* [[1970]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|12]]</text>
      <sha1>bbmbq96maideazrno70hcecwomi7mio</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>21 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>574</id>
    <revision>
      <id>1083962</id>
      <parentid>1075702</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:20:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3404" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
21 maart is de earste dei fan 'e [[maityd]].
== Foarfallen ==
* [[717]] - [[Karel Martel]] ferslacht de [[Neustrië]]rs by [[Kameryk]] yn 'e [[Slach by Vinchy]], en makket him op om it [[hofmeier|hofmeierskip]] fan [[Austraasje]] op te easkjen fan [[Plektrudis]], de [[widdo]] fan syn [[heit]].
* [[1098]] - Yn [[Cîteaux]], yn [[Frankryk]], wurdt de [[kleaster]]oarder fan 'e [[Sistersjinzers]] oprjochte troch [[Robert fan Molesme]].
* [[1413]] - [[Hindrik V fan Ingelân|Hindrik V]] folget syn [[heit]] op as [[kening fan Ingelân]]. 
* [[1857]] - By in [[ierdbeving]] by [[Tokio]], yn [[Japan]], komme mear as 100.000 minsken om.
* [[1907]] - It [[Feriene Keninkryk]] wiist foarstellen ôf foar in [[tunnel]] ûnder [[it Kanaal]] troch, omreden fan it gefaar fan in ynvaazje.
* [[1919]] - Oprjochting fan it [[Bauhaus]] yn [[Weimar]], troch [[Walter Gropius]].
* [[1935]] - [[Perzje]] wurdt omnamme ta [[Iran]].
* [[1942]] - [[Skiekundich elemint|Elemint nûmer 94]] kriget de namme [[plutonium]].
* [[1990]] - [[Namybje]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Súd-Afrika]].
* [[2009]] - It ôfskiedskonsert fan [[Pigmeat]].

== Berne ==
* [[1527]] - karfoarst [[Maurits fan Saksen]] († [[1553]])
* [[1527]] - [[Hermann Finck]], Dútsk komponist († [[1558]])
* [[1685]] - [[Johann Sebastian Bach]], Dútsk komponist († [[1750]])
* [[1745]] - [[Egbert fan Burmania Rengers]], Frysk politikus en bestjoerder († [[1806]])
* [[1768]] - [[Joseph Fourier]], Frânsk wis- en natuerkundige († [[1830]])
* [[1806]] - [[Benito Juárez]], presidint fan [[Meksiko]] († [[1872]])
* [[1902]] - [[Son House]], Amerikaansk sjonger en gitarist († [[1988]])
* [[1913]] - [[Durk Beeksma]], Frysk âlvestêderider († [[2012]])
* [[1930]] - [[Jos van Manen Pieters]], Nederlânsk skriuwster († [[2015]])
* [[1938]] - [[Klaas Hoekstra]], Frysk oersetter († [[2012]])
* [[1944]] - [[Cox Habbema]], Nederlânsk aktrise, teäterregisseur en earder skouboarchdirekteur († [[2016]])
* [[1960]] - [[Ayrton Senna]], Brazyljaansk autokoereur († [[1994]])
* [[1964]] - [[Douwe Heeringa]], Frysk sjonger en programmamakker
* [[1970]] - [[Prince Yahshua]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1977]] - [[Laïla Abid]], Marokkaansk-Nederlânsk nijslêzeresse
* [[1987]] - [[Geart Tigchelaar]], Frysk skriuwer en oersetter
* [[1991]] - [[Antoine Griezmann]], Frânsk fuotballer

== Ferstoarn ==
* [[1076]] - hartoch [[Robert I fan Boergonje]] (* [[1011]])
* [[1201]] - [[Absalon]], Deensk aartsbiskop en steatsman (* [[1128]])
* [[1405]] - grevinne [[Margareta III fan Flaanderen|Margareta III fan Flaanderen, Arteezje, Boergonje, Nevers en Rethel]] (* [[1350]])
* [[1657]] - [[Willem IJsbrantsz. Bontekoe]] Nederlânske keapman en seekaptein (* [[1587]])
* [[1795]] - [[Giovanni Arduino]], Italjaansk geolooch (* [[1714]])
* [[1857]] - [[Abraham Jacob van der Aa]], Nederlânsk letterkundige en publisist (* [[1792]])
* [[1890]] - [[George Crook]], Amerikaansk generaal (* [[1828]])
* [[1906]] - [[Carl von Siemens]], Dútsk ûndernimmer (* [[1829]])
* [[2007]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus (* [[1918]])
* [[2016]] - [[Pé Miedema]], Frysk bestjoerder (* [[1942]])
* [[2017]] - [[Colin Dexter]], Ingelsk skriuwer (* [[1930]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|21]]</text>
      <sha1>5dwthlq7lpeosvtgpkbk3a0qisj4xev</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084097</id>
      <parentid>1083962</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3398" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
21 maart is de earste dei fan 'e [[maityd]].
== Foarfallen ==
* [[717]] - [[Karel Martel]] ferslacht de [[Neustrië]]rs by [[Kameryk]] yn 'e [[Slach by Vinchy]], en makket him op om it [[hofmeier|hofmeierskip]] fan [[Austraasje]] op te easkjen fan [[Plektrudis]], de [[widdo]] fan syn [[heit]].
* [[1098]] - Yn [[Cîteaux]], yn [[Frankryk]], wurdt de [[kleaster]]oarder fan 'e [[Sistersjinzers]] oprjochte troch [[Robert fan Molesme]].
* [[1413]] - [[Hindrik V fan Ingelân|Hindrik V]] folget syn [[heit]] op as [[kening fan Ingelân]]. 
* [[1857]] - By in [[ierdbeving]] by [[Tokio]], yn [[Japan]], komme mear as 100.000 minsken om.
* [[1907]] - [[Grut-Brittanje]] wiist foarstellen ôf foar in [[tunnel]] ûnder [[it Kanaal]] troch, omreden fan it gefaar fan in ynvaazje.
* [[1919]] - Oprjochting fan it [[Bauhaus]] yn [[Weimar]], troch [[Walter Gropius]].
* [[1935]] - [[Perzje]] wurdt omnamme ta [[Iran]].
* [[1942]] - [[Skiekundich elemint|Elemint nûmer 94]] kriget de namme [[plutonium]].
* [[1990]] - [[Namybje]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Súd-Afrika]].
* [[2009]] - It ôfskiedskonsert fan [[Pigmeat]].

== Berne ==
* [[1527]] - karfoarst [[Maurits fan Saksen]] († [[1553]])
* [[1527]] - [[Hermann Finck]], Dútsk komponist († [[1558]])
* [[1685]] - [[Johann Sebastian Bach]], Dútsk komponist († [[1750]])
* [[1745]] - [[Egbert fan Burmania Rengers]], Frysk politikus en bestjoerder († [[1806]])
* [[1768]] - [[Joseph Fourier]], Frânsk wis- en natuerkundige († [[1830]])
* [[1806]] - [[Benito Juárez]], presidint fan [[Meksiko]] († [[1872]])
* [[1902]] - [[Son House]], Amerikaansk sjonger en gitarist († [[1988]])
* [[1913]] - [[Durk Beeksma]], Frysk âlvestêderider († [[2012]])
* [[1930]] - [[Jos van Manen Pieters]], Nederlânsk skriuwster († [[2015]])
* [[1938]] - [[Klaas Hoekstra]], Frysk oersetter († [[2012]])
* [[1944]] - [[Cox Habbema]], Nederlânsk aktrise, teäterregisseur en earder skouboarchdirekteur († [[2016]])
* [[1960]] - [[Ayrton Senna]], Brazyljaansk autokoereur († [[1994]])
* [[1964]] - [[Douwe Heeringa]], Frysk sjonger en programmamakker
* [[1970]] - [[Prince Yahshua]], Amerikaansk pornoakteur
* [[1977]] - [[Laïla Abid]], Marokkaansk-Nederlânsk nijslêzeresse
* [[1987]] - [[Geart Tigchelaar]], Frysk skriuwer en oersetter
* [[1991]] - [[Antoine Griezmann]], Frânsk fuotballer

== Ferstoarn ==
* [[1076]] - hartoch [[Robert I fan Boergonje]] (* [[1011]])
* [[1201]] - [[Absalon]], Deensk aartsbiskop en steatsman (* [[1128]])
* [[1405]] - grevinne [[Margareta III fan Flaanderen|Margareta III fan Flaanderen, Arteezje, Boergonje, Nevers en Rethel]] (* [[1350]])
* [[1657]] - [[Willem IJsbrantsz. Bontekoe]] Nederlânske keapman en seekaptein (* [[1587]])
* [[1795]] - [[Giovanni Arduino]], Italjaansk geolooch (* [[1714]])
* [[1857]] - [[Abraham Jacob van der Aa]], Nederlânsk letterkundige en publisist (* [[1792]])
* [[1890]] - [[George Crook]], Amerikaansk generaal (* [[1828]])
* [[1906]] - [[Carl von Siemens]], Dútsk ûndernimmer (* [[1829]])
* [[2007]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus (* [[1918]])
* [[2016]] - [[Pé Miedema]], Frysk bestjoerder (* [[1942]])
* [[2017]] - [[Colin Dexter]], Ingelsk skriuwer (* [[1930]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|21]]</text>
      <sha1>58vc9of2hyv5301wyljjgmzrn0ocd3z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>24 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>577</id>
    <revision>
      <id>1083963</id>
      <parentid>1073694</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:20:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3660" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1482]] - [[Marije de Rike]], [[hartoginne]] fan [[Hartochdom Boergonje|Boergonje]] en [[frouwe]] fan 'e [[Nederlannen]], falt fan har [[hynder]] en ferstjert yn [[Greefskip Flaanderen|Flaanderen]], by it [[kastiel fan Wijnendale]].
* [[1603]] - Mei de kroaning fan kening [[Jakobus VI fan Skotlân]] ta [[kening fan Ingelân]] ûntstiet der in [[personele uny]] tusken it [[Keninkryk Ingelân]] en it [[Keninkryk Skotlân]].
* [[1837]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje]]s dy't letter [[Kanada]] foarmje sille, jouwe [[negroïde ras|negroïde]] [[man (sekse)|manlju]] it [[stimrjocht]].
* [[1882]] - [[Robert Koch]] makket syn ûntdekking buorkundich fan 'e [[baktearje]] dy't de [[sykte]] [[tuberkuloaze]] feroarsaket.
* [[1898]] - It [[Fryske Bûn]] wurdt stifte.
* [[1923]] - [[Grikelân]] wurdt in [[republyk]].
* [[1999]] - By in [[brân]] yn de [[Mont Blanc-tunnel]] komme 39 minsken om it libben.

== Berne ==
* [[1199]] - greve [[Ferdinand fan Flaanderen]] († [[1233]])
* [[1607]] - [[Michiel de Ruyter]], Nederlânsk seeheld en admiraal († [[1676]])
* [[1763]] - [[Sebald Justinus Brugmans]], Frysk dokter, botanikus en heechlearaar († [[1819]])
* [[1874]] - [[Harry Houdini]], Hongaarsk-Amerikaansk stuntman en boeienskening († [[1926]])
* [[1891]] - [[Charley Toorop]], Nederlânsk keunstskilderesse († [[1955]])
* [[1897]] - [[Charles Eyck]], Nederlânsk keunstskilder († [[1983]])
* 1897 - [[Theodora Kracaw Kroeber]], Amerikaansk antropologe en folkekundige († [[1979]])
* [[1901]] - [[Ub Iwerks]], Amerikaansk animator († [[1971]])
* [[1916]] - [[Jo Smit]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[1991]])
* [[1944]] - [[R. Lee Ermey]], Amerikaansk akteur († [[2018]])
* [[1947]] - [[Piet Hoekstra]], Frysk hurdfytser
* [[1950]] - [[Minnie Two Shoes]], Amerikaansk sjoernaliste en aktiviste († [[2010]])
* [[1969]] - [[Houston (pornografysk aktrise)|Houston]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1973]] - [[Daniëlle Overgaag]], Nederlânsk hurdfytster en presintatrise
* [[1977]] - [[Mathilde Jansen]], Nederlânsk taalkundige
* [[1980]] - [[Amanda Davies]], Ingelsk presintatrise en sportferslachjouster
* [[1983]] - [[Laura Lion]], Tsjechysk pornoaktrise
* [[1985]] - [[Charley Atwell]], Ingelsk neakenmodel

== Ferstoarn ==
* [[1381]] - [[Katarina fan Sweden]], Sweedsk hillige (* [[1331]]/[[1332]])
* [[1407]] - hartoch [[Loadewyk I fan Orléans]] (* [[1372]])
* [[1558]] - [[Anna fan Bueren]], Nederlânsk ealfrouwe (* [[1533]])
* [[1603]] - keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân]] (* [[1533]])
* [[1766]] - [[Barthold Douma fan Burmania]], Nederlânsk steatsman en ambassadeur (* [[1695]])
* [[1795]] - [[Tako Hajo Jelgersma]], Frysk keunstskilder (* [[1702]])
* [[1882]] - [[Henry Wadsworth Longfellow]], Amerikaansk dichter (* [[1807]])
* [[1905]] - [[Jules Verne]], Frânsk skriuwer (* [[1828]])
* [[1971]] - [[Arne Jacobsen]], Deensk arsjitekt (* [[1902]])
* [[2003]] - [[Jan-Just Bos]], Nederlânsk roeier, botanikus en presintator (* [[1939]])
* [[2006]] - [[Nanke Hartsuyker-Terpstra]], Frysk politika (* [[1941]])
* 2006 - [[Anton Oud]], Amelânsk wurdboekgearstaller en taalaktivist (* [[1935]])
* [[2016]] - [[Johan Cruijff]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1947]])
* 2016 - [[Garry Shandling]], Amerikaansk komyk en akteur (* [[1949]])
* [[2018]] - [[Arnaud Beltrame]], Frânsk militêr plysjeman (* [[1973]])
* [[2020]] - [[Albert Uderzo]], Frânsk striptekener (* [[1927]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|24]]</text>
      <sha1>s38wphzb2cu8fen95egk2zfi30yzmel</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084098</id>
      <parentid>1083963</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3657" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1482]] - [[Marije de Rike]], [[hartoginne]] fan [[Hartochdom Boergonje|Boergonje]] en [[frouwe]] fan 'e [[Nederlannen]], falt fan har [[hynder]] en ferstjert yn [[Greefskip Flaanderen|Flaanderen]], by it [[kastiel fan Wijnendale]].
* [[1603]] - Mei de kroaning fan kening [[Jakobus VI fan Skotlân]] ta [[kening fan Ingelân]] ûntstiet der in [[personele uny]] tusken it [[Keninkryk Ingelân]] en it [[Keninkryk Skotlân]].
* [[1837]] - De [[Grut-Brittanje|Britske]] [[koloanje]]s dy't letter [[Kanada]] foarmje sille, jouwe [[negroïde ras|negroïde]] [[man (sekse)|manlju]] it [[stimrjocht]].
* [[1882]] - [[Robert Koch]] makket syn ûntdekking buorkundich fan 'e [[baktearje]] dy't de [[sykte]] [[tuberkuloaze]] feroarsaket.
* [[1898]] - It [[Fryske Bûn]] wurdt stifte.
* [[1923]] - [[Grikelân]] wurdt in [[republyk]].
* [[1999]] - By in [[brân]] yn de [[Mont Blanc-tunnel]] komme 39 minsken om it libben.

== Berne ==
* [[1199]] - greve [[Ferdinand fan Flaanderen]] († [[1233]])
* [[1607]] - [[Michiel de Ruyter]], Nederlânsk seeheld en admiraal († [[1676]])
* [[1763]] - [[Sebald Justinus Brugmans]], Frysk dokter, botanikus en heechlearaar († [[1819]])
* [[1874]] - [[Harry Houdini]], Hongaarsk-Amerikaansk stuntman en boeienskening († [[1926]])
* [[1891]] - [[Charley Toorop]], Nederlânsk keunstskilderesse († [[1955]])
* [[1897]] - [[Charles Eyck]], Nederlânsk keunstskilder († [[1983]])
* 1897 - [[Theodora Kracaw Kroeber]], Amerikaansk antropologe en folkekundige († [[1979]])
* [[1901]] - [[Ub Iwerks]], Amerikaansk animator († [[1971]])
* [[1916]] - [[Jo Smit]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[1991]])
* [[1944]] - [[R. Lee Ermey]], Amerikaansk akteur († [[2018]])
* [[1947]] - [[Piet Hoekstra]], Frysk hurdfytser
* [[1950]] - [[Minnie Two Shoes]], Amerikaansk sjoernaliste en aktiviste († [[2010]])
* [[1969]] - [[Houston (pornografysk aktrise)|Houston]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1973]] - [[Daniëlle Overgaag]], Nederlânsk hurdfytster en presintatrise
* [[1977]] - [[Mathilde Jansen]], Nederlânsk taalkundige
* [[1980]] - [[Amanda Davies]], Ingelsk presintatrise en sportferslachjouster
* [[1983]] - [[Laura Lion]], Tsjechysk pornoaktrise
* [[1985]] - [[Charley Atwell]], Ingelsk neakenmodel

== Ferstoarn ==
* [[1381]] - [[Katarina fan Sweden]], Sweedsk hillige (* [[1331]]/[[1332]])
* [[1407]] - hartoch [[Loadewyk I fan Orléans]] (* [[1372]])
* [[1558]] - [[Anna fan Bueren]], Nederlânsk ealfrouwe (* [[1533]])
* [[1603]] - keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân]] (* [[1533]])
* [[1766]] - [[Barthold Douma fan Burmania]], Nederlânsk steatsman en ambassadeur (* [[1695]])
* [[1795]] - [[Tako Hajo Jelgersma]], Frysk keunstskilder (* [[1702]])
* [[1882]] - [[Henry Wadsworth Longfellow]], Amerikaansk dichter (* [[1807]])
* [[1905]] - [[Jules Verne]], Frânsk skriuwer (* [[1828]])
* [[1971]] - [[Arne Jacobsen]], Deensk arsjitekt (* [[1902]])
* [[2003]] - [[Jan-Just Bos]], Nederlânsk roeier, botanikus en presintator (* [[1939]])
* [[2006]] - [[Nanke Hartsuyker-Terpstra]], Frysk politika (* [[1941]])
* 2006 - [[Anton Oud]], Amelânsk wurdboekgearstaller en taalaktivist (* [[1935]])
* [[2016]] - [[Johan Cruijff]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1947]])
* 2016 - [[Garry Shandling]], Amerikaansk komyk en akteur (* [[1949]])
* [[2018]] - [[Arnaud Beltrame]], Frânsk militêr plysjeman (* [[1973]])
* [[2020]] - [[Albert Uderzo]], Frânsk striptekener (* [[1927]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|24]]</text>
      <sha1>70f73kq97bbd93u5m1zwl1tawdkn789</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>25 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>578</id>
    <revision>
      <id>1083964</id>
      <parentid>1072377</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3450" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
25 maart is de [[nasjonale feestdei]] fan [[Grikelân]].

== Foarfallen ==
* [[1306]] - [[Robert de Bruce|Robert fan Bruce]] lit him te [[Scone (Skotlân)|Scone]] kroanje ta [[kening fan Skotlân]].
* [[1655]] - [[Christiaan Huygens]] ûntdekt [[Titan (moanne)|Titan]], de grutste [[moanne (byplaneet)|moanne]] fan 'e [[planeet]] [[Saturnus (planeet)|Saturnus]].
* [[1734]] - De [[Steatsk]]e [[steedhâlder]] [[Willem IV fan Oranje-Nassau]] [[boask]]et oan 'e [[Keninkryk Grut-Brittanje|Britske]] [[prinsesse]] [[Anna fan Hannover]].
* [[1821]] - [[Grikelân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
* [[1930]] - It [[passazjiersskip]] de ''Europa'', fan 'e [[NDL]], wint de [[Blauwe Wimpel]] (foar de fluchste oerstek fan 'e [[Atlantyske Oseaan]]), mei 4 dagen, 17 oere en 6 minuten.
* [[1957]] - It [[Ferdrach fan Rome]] wurdt ûndertekene.
* [[1969]] - [[John Lennon]] en [[Yoko Ono]] begjinne oan harren earste saneamde ''Bed-In for Peace'' yn it [[Hilton Hotel]] fan [[Amsterdam]]. 
* [[1992]] - [[Noarwegen]] fersiket om tatreding ta de [[Jeropeeske Mienskip]].

== Berne ==
* [[1408]] - [[Agnes fan Baden]], grevinne-gemalinne fan [[Holstein-Rendsburg]] († [[1473]])
* [[1723]] - [[Kaat Moksel]], Nederlânsk mokselfrou en polityk aktiviste († [[1798]])
* [[1808]] - [[Cornelis Bernardus Buijs]], Nederlânsk keunstskilder († [[1872]])
* 1808 - [[José de Espronceda]], Spaansk dichter en skriuwer († [[1842]])
* [[1840]] - [[Myles Keogh (militêr)|Myles Keogh]], Iersk-Amerikaansk militêr († [[1876]])
* [[1852]] - [[Gerard Cooreman]], premier fan [[Belgje]] († [[1926]])
* [[1867]] - [[Arturo Toscanini]], Italjaansk dirigint († [[1957]])
* [[1881]] - [[Bela Bartok]], Hongaarsk komponist († [[1945]])
* [[1890]] - [[Meint Hylkes Bottema]] (Marten Baersma), Frysk skriuwer († [[1918]])
* [[1911]] - [[Jack Ruby]], moardner fan [[Lee Harvey Oswald]] († [[1967]])
* [[1922]] - [[Jaap ter Haar]], Nederlânsk skiedkundige en skriuwer († [[1998]])
* [[1925]] - [[Paul Biegel]], Nederlânsk berneboekeskriuwer († [[2006]])
* [[1932]] - [[Penelope Gilliatt]], Ingelsk skriuwster en filmkritika († [[1993]])
* [[1935]] - [[Peter van Straaten]], Nederlânsk cartoonist en yllustrator († [[2016]])
* [[1942]] - [[Aretha Franklin]], Amerikaansk sjongster († [[2018]])
* [[1946]] - [[Stephen Hunter]], Amerikaansk skriuwer en filmkritikus
* [[1947]] - [[Elton John]], Ingelsk sjonger en komponist
* [[1965]] - [[Sarah Jessica Parker]], Amerikaansk aktrise
* [[1972]] - [[Erna Brinkman]], Frysk follybalster
* [[1981]] - [[Jessica Mendels]], Nederlânsk presintatrise en aktrise

== Ferstoarn ==
* [[1696]] - [[Hindrik Kasimir II fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1657]])
* [[1738]] - [[Turlough O'Carolan]], Iersk komponist (* [[1670]])
* [[1751]] - kening [[Freark I fan Sweden]] (* [[1676]])
* [[1813]] - [[Hobbe Baerdt fan Sminia (1730-1813)|Hobbe Baerdt fan Sminia]], Frysk amtner en politikus (* [[1730]]) 
* [[1918]] - [[Claude Debussy]], Frânsk komponist (* [[1862]])
* [[1987]] - [[Hotse Bartlema]], Frysk roeier (* [[1911]])
* [[1999]] - [[Daniel Dykstra]], Amerikaansk politikus (* [[1920]])
* [[2008]] - [[Ytzen Brusse]], Nederlânsk regisseur en filmprodusint (* [[1920]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|25]]</text>
      <sha1>r0ohjrnmzm3718x44c4t1h6scc0ielj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084099</id>
      <parentid>1083964</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
25 maart is de [[nasjonale feestdei]] fan [[Grikelân]].

== Foarfallen ==
* [[1306]] - [[Robert de Bruce|Robert fan Bruce]] lit him te [[Scone (Skotlân)|Scone]] kroanje ta [[kening fan Skotlân]].
* [[1655]] - [[Christiaan Huygens]] ûntdekt [[Titan (moanne)|Titan]], de grutste [[moanne (byplaneet)|moanne]] fan 'e [[planeet]] [[Saturnus (planeet)|Saturnus]].
* [[1734]] - De [[Steatsk]]e [[steedhâlder]] [[Willem IV fan Oranje-Nassau]] [[boask]]et oan 'e [[Grut-Brittanje|Britske]] [[prinsesse]] [[Anna fan Hannover]].
* [[1821]] - [[Grikelân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
* [[1930]] - It [[passazjiersskip]] de ''Europa'', fan 'e [[NDL]], wint de [[Blauwe Wimpel]] (foar de fluchste oerstek fan 'e [[Atlantyske Oseaan]]), mei 4 dagen, 17 oere en 6 minuten.
* [[1957]] - It [[Ferdrach fan Rome]] wurdt ûndertekene.
* [[1969]] - [[John Lennon]] en [[Yoko Ono]] begjinne oan harren earste saneamde ''Bed-In for Peace'' yn it [[Hilton Hotel]] fan [[Amsterdam]]. 
* [[1992]] - [[Noarwegen]] fersiket om tatreding ta de [[Jeropeeske Mienskip]].

== Berne ==
* [[1408]] - [[Agnes fan Baden]], grevinne-gemalinne fan [[Holstein-Rendsburg]] († [[1473]])
* [[1723]] - [[Kaat Moksel]], Nederlânsk mokselfrou en polityk aktiviste († [[1798]])
* [[1808]] - [[Cornelis Bernardus Buijs]], Nederlânsk keunstskilder († [[1872]])
* 1808 - [[José de Espronceda]], Spaansk dichter en skriuwer († [[1842]])
* [[1840]] - [[Myles Keogh (militêr)|Myles Keogh]], Iersk-Amerikaansk militêr († [[1876]])
* [[1852]] - [[Gerard Cooreman]], premier fan [[Belgje]] († [[1926]])
* [[1867]] - [[Arturo Toscanini]], Italjaansk dirigint († [[1957]])
* [[1881]] - [[Bela Bartok]], Hongaarsk komponist († [[1945]])
* [[1890]] - [[Meint Hylkes Bottema]] (Marten Baersma), Frysk skriuwer († [[1918]])
* [[1911]] - [[Jack Ruby]], moardner fan [[Lee Harvey Oswald]] († [[1967]])
* [[1922]] - [[Jaap ter Haar]], Nederlânsk skiedkundige en skriuwer († [[1998]])
* [[1925]] - [[Paul Biegel]], Nederlânsk berneboekeskriuwer († [[2006]])
* [[1932]] - [[Penelope Gilliatt]], Ingelsk skriuwster en filmkritika († [[1993]])
* [[1935]] - [[Peter van Straaten]], Nederlânsk cartoonist en yllustrator († [[2016]])
* [[1942]] - [[Aretha Franklin]], Amerikaansk sjongster († [[2018]])
* [[1946]] - [[Stephen Hunter]], Amerikaansk skriuwer en filmkritikus
* [[1947]] - [[Elton John]], Ingelsk sjonger en komponist
* [[1965]] - [[Sarah Jessica Parker]], Amerikaansk aktrise
* [[1972]] - [[Erna Brinkman]], Frysk follybalster
* [[1981]] - [[Jessica Mendels]], Nederlânsk presintatrise en aktrise

== Ferstoarn ==
* [[1696]] - [[Hindrik Kasimir II fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1657]])
* [[1738]] - [[Turlough O'Carolan]], Iersk komponist (* [[1670]])
* [[1751]] - kening [[Freark I fan Sweden]] (* [[1676]])
* [[1813]] - [[Hobbe Baerdt fan Sminia (1730-1813)|Hobbe Baerdt fan Sminia]], Frysk amtner en politikus (* [[1730]]) 
* [[1918]] - [[Claude Debussy]], Frânsk komponist (* [[1862]])
* [[1987]] - [[Hotse Bartlema]], Frysk roeier (* [[1911]])
* [[1999]] - [[Daniel Dykstra]], Amerikaansk politikus (* [[1920]])
* [[2008]] - [[Ytzen Brusse]], Nederlânsk regisseur en filmprodusint (* [[1920]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|25]]</text>
      <sha1>3el4p3r068jxki4klqxpotvbl8vix9q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084114</id>
      <parentid>1084099</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:50:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Foarfallen */ red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3450" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
25 maart is de [[nasjonale feestdei]] fan [[Grikelân]].

== Foarfallen ==
* [[1306]] - [[Robert de Bruce|Robert fan Bruce]] lit him te [[Scone (Skotlân)|Scone]] kroanje ta [[kening fan Skotlân]].
* [[1655]] - [[Christiaan Huygens]] ûntdekt [[Titan (moanne)|Titan]], de grutste [[moanne (byplaneet)|moanne]] fan 'e [[planeet]] [[Saturnus (planeet)|Saturnus]].
* [[1734]] - De [[Steatsk]]e [[steedhâlder]] [[Willem IV fan Oranje-Nassau]] [[boask]]et oan 'e [[Keninkryk Grut-Brittanje|Britske]] [[prinsesse]] [[Anna fan Hannover]].
* [[1821]] - [[Grikelân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
* [[1930]] - It [[passazjiersskip]] de ''Europa'', fan 'e [[NDL]], wint de [[Blauwe Wimpel]] (foar de fluchste oerstek fan 'e [[Atlantyske Oseaan]]), mei 4 dagen, 17 oere en 6 minuten.
* [[1957]] - It [[Ferdrach fan Rome]] wurdt ûndertekene.
* [[1969]] - [[John Lennon]] en [[Yoko Ono]] begjinne oan harren earste saneamde ''Bed-In for Peace'' yn it [[Hilton Hotel]] fan [[Amsterdam]]. 
* [[1992]] - [[Noarwegen]] fersiket om tatreding ta de [[Jeropeeske Mienskip]].

== Berne ==
* [[1408]] - [[Agnes fan Baden]], grevinne-gemalinne fan [[Holstein-Rendsburg]] († [[1473]])
* [[1723]] - [[Kaat Moksel]], Nederlânsk mokselfrou en polityk aktiviste († [[1798]])
* [[1808]] - [[Cornelis Bernardus Buijs]], Nederlânsk keunstskilder († [[1872]])
* 1808 - [[José de Espronceda]], Spaansk dichter en skriuwer († [[1842]])
* [[1840]] - [[Myles Keogh (militêr)|Myles Keogh]], Iersk-Amerikaansk militêr († [[1876]])
* [[1852]] - [[Gerard Cooreman]], premier fan [[Belgje]] († [[1926]])
* [[1867]] - [[Arturo Toscanini]], Italjaansk dirigint († [[1957]])
* [[1881]] - [[Bela Bartok]], Hongaarsk komponist († [[1945]])
* [[1890]] - [[Meint Hylkes Bottema]] (Marten Baersma), Frysk skriuwer († [[1918]])
* [[1911]] - [[Jack Ruby]], moardner fan [[Lee Harvey Oswald]] († [[1967]])
* [[1922]] - [[Jaap ter Haar]], Nederlânsk skiedkundige en skriuwer († [[1998]])
* [[1925]] - [[Paul Biegel]], Nederlânsk berneboekeskriuwer († [[2006]])
* [[1932]] - [[Penelope Gilliatt]], Ingelsk skriuwster en filmkritika († [[1993]])
* [[1935]] - [[Peter van Straaten]], Nederlânsk cartoonist en yllustrator († [[2016]])
* [[1942]] - [[Aretha Franklin]], Amerikaansk sjongster († [[2018]])
* [[1946]] - [[Stephen Hunter]], Amerikaansk skriuwer en filmkritikus
* [[1947]] - [[Elton John]], Ingelsk sjonger en komponist
* [[1965]] - [[Sarah Jessica Parker]], Amerikaansk aktrise
* [[1972]] - [[Erna Brinkman]], Frysk follybalster
* [[1981]] - [[Jessica Mendels]], Nederlânsk presintatrise en aktrise

== Ferstoarn ==
* [[1696]] - [[Hindrik Kasimir II fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1657]])
* [[1738]] - [[Turlough O'Carolan]], Iersk komponist (* [[1670]])
* [[1751]] - kening [[Freark I fan Sweden]] (* [[1676]])
* [[1813]] - [[Hobbe Baerdt fan Sminia (1730-1813)|Hobbe Baerdt fan Sminia]], Frysk amtner en politikus (* [[1730]]) 
* [[1918]] - [[Claude Debussy]], Frânsk komponist (* [[1862]])
* [[1987]] - [[Hotse Bartlema]], Frysk roeier (* [[1911]])
* [[1999]] - [[Daniel Dykstra]], Amerikaansk politikus (* [[1920]])
* [[2008]] - [[Ytzen Brusse]], Nederlânsk regisseur en filmprodusint (* [[1920]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|25]]</text>
      <sha1>r0ohjrnmzm3718x44c4t1h6scc0ielj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>26 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>579</id>
    <revision>
      <id>1083965</id>
      <parentid>1076314</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:21:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2568" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1124]] - [[Hindrik I]] fan it Ingelske leger ferslaat Normandyske opstannelingen by Bourgtheroulde.
* [[1707]] - Troch de [[Act of Union 1707|Act of Union]] wurde [[Ingelân]] en [[Skotlân]] feriene ta ien ryk mei ien parlemint: it [[Keninkryk Grut-Brittanje]].
* [[1744]] - [[Karel van Lorreinen]], sweager fan keizerinne [[Maria Theresia]], yn namme al trije jier [[lânfâd]] fan de [[Súdlike Nederlannen]], arrivearret einliks yn [[Brussel (stêd)|Brussel]].
* [[1851]] - Yn it [[Panthéon]] yn [[Parys]] demonstrearet de Frânske wittenskipper [[Léon Foucault]] mei in slinger fan 67 meter dat de ierde draait.

== Berne ==
* [[605]] - [[Pakal de Grutte]], [[Maya's|Maya]]-foarst fan [[Palenque]] († [[683]])
* [[1866]] - [[Cornelis Gerritsma]], Frysk politikus († [[1951]])
* [[1868]] - kening [[Fûad I fan Egypte]] († [[1936]])
* [[1904]] - [[Jan Harm Kruis]], Frysk feehâlder en fersetsstrider († [[1945]])
* [[1936]] - [[Robert Drews]], Amerikaansk histoarikus
* [[1940]] - [[Thom Mercuur]], Frysk keunstsamler, konservator en museumdirekteur († [[2016]]) 
* [[1946]] - [[Jacques Vriens]], Nederlânsk skriuwer
* [[1949]] - [[Patrick Süskind]], Dútsk skriuwer
* [[1956]] - [[Gene Bervoets]], Flaamsk akteur
* [[1958]] - [[Sies Uilkema]], Frysk hurdrider
* [[1962]] - [[Maarten de Jong]], Nederlânsk fuotballer
* [[1968]] - [[Klasina Seinstra]], Frysk hurdrydster
* [[1984]] - [[Sara Jean Underwood]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1986]] - [[Misty Stone]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1992]] - [[Nina Agdal]], Deensk fotomodel en mannekên

== Ferstoarn ==
* [[1072]] - hartoch [[Ordulf fan Saksen]] (* [[1022]])
* [[1130]] - kening [[Sigurd I fan Noarwegen]] (* ±[[1090]])
* [[1657]] - [[Jacob van Eyck]], Nederlânsk musikus en komponist (* ±[[1590]])
* [[1814]] - [[Joseph-Ignace Guillotin]], Frânsk dokter en politikus (* [[1738]])
* [[1827]] - [[Ludwig van Beethoven]], Dútsk komponist (* [[1770]])
* [[1848]] - [[Steen Steensen Blicher]], Deensk skriuwer, dichter en predikant (* [[1782]])
* [[1857]] - [[Thomas Peters]], earste persoan op 'e wrâld âlder as 110 jier (Frysk rekôrhâlder) (* [[1745]])
* [[1923]] - [[Sarah Bernhardt]], Frânsk-Nederlânsk aktrise (* [[1844]])
* [[2012]] - [[Auke Bijlsma]], Frysk politikus (* [[1946]])
* [[2015]] - [[Tomas Tranströmer]], Sweedsk dichter en oersetter (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|26]]</text>
      <sha1>0qpfela1bi55m39aq7mi7caxsozw4gw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084100</id>
      <parentid>1083965</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2555" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1124]] - [[Hindrik I]] fan it Ingelske leger ferslaat Normandyske opstannelingen by Bourgtheroulde.
* [[1707]] - Troch de [[Act of Union 1707|Act of Union]] wurde [[Ingelân]] en [[Skotlân]] feriene ta ien ryk mei ien parlemint: [[Grut-Brittanje]].
* [[1744]] - [[Karel van Lorreinen]], sweager fan keizerinne [[Maria Theresia]], yn namme al trije jier [[lânfâd]] fan de [[Súdlike Nederlannen]], arrivearret einliks yn [[Brussel (stêd)|Brussel]].
* [[1851]] - Yn it [[Panthéon]] yn [[Parys]] demonstrearet de Frânske wittenskipper [[Léon Foucault]] mei in slinger fan 67 meter dat de ierde draait.

== Berne ==
* [[605]] - [[Pakal de Grutte]], [[Maya's|Maya]]-foarst fan [[Palenque]] († [[683]])
* [[1866]] - [[Cornelis Gerritsma]], Frysk politikus († [[1951]])
* [[1868]] - kening [[Fûad I fan Egypte]] († [[1936]])
* [[1904]] - [[Jan Harm Kruis]], Frysk feehâlder en fersetsstrider († [[1945]])
* [[1936]] - [[Robert Drews]], Amerikaansk histoarikus
* [[1940]] - [[Thom Mercuur]], Frysk keunstsamler, konservator en museumdirekteur († [[2016]]) 
* [[1946]] - [[Jacques Vriens]], Nederlânsk skriuwer
* [[1949]] - [[Patrick Süskind]], Dútsk skriuwer
* [[1956]] - [[Gene Bervoets]], Flaamsk akteur
* [[1958]] - [[Sies Uilkema]], Frysk hurdrider
* [[1962]] - [[Maarten de Jong]], Nederlânsk fuotballer
* [[1968]] - [[Klasina Seinstra]], Frysk hurdrydster
* [[1984]] - [[Sara Jean Underwood]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1986]] - [[Misty Stone]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1992]] - [[Nina Agdal]], Deensk fotomodel en mannekên

== Ferstoarn ==
* [[1072]] - hartoch [[Ordulf fan Saksen]] (* [[1022]])
* [[1130]] - kening [[Sigurd I fan Noarwegen]] (* ±[[1090]])
* [[1657]] - [[Jacob van Eyck]], Nederlânsk musikus en komponist (* ±[[1590]])
* [[1814]] - [[Joseph-Ignace Guillotin]], Frânsk dokter en politikus (* [[1738]])
* [[1827]] - [[Ludwig van Beethoven]], Dútsk komponist (* [[1770]])
* [[1848]] - [[Steen Steensen Blicher]], Deensk skriuwer, dichter en predikant (* [[1782]])
* [[1857]] - [[Thomas Peters]], earste persoan op 'e wrâld âlder as 110 jier (Frysk rekôrhâlder) (* [[1745]])
* [[1923]] - [[Sarah Bernhardt]], Frânsk-Nederlânsk aktrise (* [[1844]])
* [[2012]] - [[Auke Bijlsma]], Frysk politikus (* [[1946]])
* [[2015]] - [[Tomas Tranströmer]], Sweedsk dichter en oersetter (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|26]]</text>
      <sha1>srva95q2ll07ea7hej0de0y9tm7ajbd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084113</id>
      <parentid>1084100</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:49:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Foarfallen */ red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2580" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1124]] - [[Hindrik I]] fan it Ingelske leger ferslaat Normandyske opstannelingen by Bourgtheroulde.
* [[1707]] - Troch de [[Act of Union 1707|Act of Union]] wurde [[Ingelân]] en [[Skotlân]] feriene ta ien ryk mei ien parlemint: [[Keninkryk Grut-Brittanje|Grut-Brittanje]].
* [[1744]] - [[Karel van Lorreinen]], sweager fan keizerinne [[Maria Theresia]], yn namme al trije jier [[lânfâd]] fan de [[Súdlike Nederlannen]], arrivearret einliks yn [[Brussel (stêd)|Brussel]].
* [[1851]] - Yn it [[Panthéon]] yn [[Parys]] demonstrearet de Frânske wittenskipper [[Léon Foucault]] mei in slinger fan 67 meter dat de ierde draait.

== Berne ==
* [[605]] - [[Pakal de Grutte]], [[Maya's|Maya]]-foarst fan [[Palenque]] († [[683]])
* [[1866]] - [[Cornelis Gerritsma]], Frysk politikus († [[1951]])
* [[1868]] - kening [[Fûad I fan Egypte]] († [[1936]])
* [[1904]] - [[Jan Harm Kruis]], Frysk feehâlder en fersetsstrider († [[1945]])
* [[1936]] - [[Robert Drews]], Amerikaansk histoarikus
* [[1940]] - [[Thom Mercuur]], Frysk keunstsamler, konservator en museumdirekteur († [[2016]]) 
* [[1946]] - [[Jacques Vriens]], Nederlânsk skriuwer
* [[1949]] - [[Patrick Süskind]], Dútsk skriuwer
* [[1956]] - [[Gene Bervoets]], Flaamsk akteur
* [[1958]] - [[Sies Uilkema]], Frysk hurdrider
* [[1962]] - [[Maarten de Jong]], Nederlânsk fuotballer
* [[1968]] - [[Klasina Seinstra]], Frysk hurdrydster
* [[1984]] - [[Sara Jean Underwood]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1986]] - [[Misty Stone]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1992]] - [[Nina Agdal]], Deensk fotomodel en mannekên

== Ferstoarn ==
* [[1072]] - hartoch [[Ordulf fan Saksen]] (* [[1022]])
* [[1130]] - kening [[Sigurd I fan Noarwegen]] (* ±[[1090]])
* [[1657]] - [[Jacob van Eyck]], Nederlânsk musikus en komponist (* ±[[1590]])
* [[1814]] - [[Joseph-Ignace Guillotin]], Frânsk dokter en politikus (* [[1738]])
* [[1827]] - [[Ludwig van Beethoven]], Dútsk komponist (* [[1770]])
* [[1848]] - [[Steen Steensen Blicher]], Deensk skriuwer, dichter en predikant (* [[1782]])
* [[1857]] - [[Thomas Peters]], earste persoan op 'e wrâld âlder as 110 jier (Frysk rekôrhâlder) (* [[1745]])
* [[1923]] - [[Sarah Bernhardt]], Frânsk-Nederlânsk aktrise (* [[1844]])
* [[2012]] - [[Auke Bijlsma]], Frysk politikus (* [[1946]])
* [[2015]] - [[Tomas Tranströmer]], Sweedsk dichter en oersetter (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|26]]</text>
      <sha1>e7kwiw7s0pjiw6havzh1vs7ykfbm0eb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>28 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>581</id>
    <revision>
      <id>1083966</id>
      <parentid>1076822</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3872" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[193]] - [[Didius Julianus]] wurdt [[keizer]] fan [[Romeinske Ryk|Rome]]. Dat liedt ta it begjin fan 'e [[Romeinske Boargeroarloch (193-197)]].
* [[1639]] - [[Ritscke fan Eysinga]] wurdt [[grytman]] fan [[Kollumerlân]].
* [[1800]] - It [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] kart de [[Act of Union (1800)|Act of Union]] goed, wêryn't akkoard gien wurdt mei in feriening mei it [[Keninkryk Grut-Brittanje]]. Dêrtroch ûntstiet it [[Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Ierlân]].
* [[1929]] - Oprjochting fan 'e [[Kuorbalferiening VKC]].
* [[1836]] - By it [[Ferdrach fan Washington (1836)|Ferdrach fan Washington]] steande de [[Odjibwe (folk)|Odjibwe]]- en [[Ottawa (folk)|Ottawa]]-[[Yndianen]] it súdlike en sintrale part fan [[Neder-Michigan]] ôf oan 'e [[Feriene Steaten]].
* [[1939]] - De [[faksisme|faksisten]] fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] feroverje [[Madrid (stêd)|Madrid]]: ein fan 'e [[Spaanske Boargeroarloch]]. 
* [[1960]] - De earste stjer fan 'e [[Hollywood Walk of Fame]] wurdt pleatst (te witten dy fan [[regisseur]] [[Stanley Kramer]]).
* [[1964]] - [[Radi]]opiraat [[Radio Caroline]] begjint mei de útstjoerings.

== Berne ==
* [[1609]] - kening [[Freark III fan Denemark]] († [[1670]]) 
* [[1660]] - [[Arnold Houbraken]], Nederlânsk keunstskilder en skriuwer († [[1719]])
* [[1868]] - [[Maksim Gorki]], Russysk roman- en toanielskriuwer († [[1936]])
* [[1902]] - [[Klaas Kuiken]], Frysk keatser († [[1984]])
* [[1907]] - [[Mathilde Stuiveling-Van Vierssen Trip]], Nederlânske jonkfrou en skriuwster († [[2010]])
* [[1914]] - [[Thijs Taconis]], Nederlânsk spion yn 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] († [[1944]])
* [[1919]] - [[Douwe van der Ploeg]], Frysk ornitolooch en botanikus († [[2006]])
* [[1922]] - [[Theo Albrecht]], Dútsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Aldi]] († [[2010]])
* [[1925]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
* [[1927]] - [[Herman Wiersinga]], Nederlânsk teolooch († [[2020]])
* [[1936]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en lid fan it Europeesk Parlemint († [[2019]])
* [[1942]] - [[Conrad Schumann]] (''die Mauerspringer''), Dútsk grinswachter dy't út [[East-Berlyn]] wei nei it Westen ta ûntkaam († [[1998]])
* [[1946]] - [[Wubbo Ockels]], Nederlânsk natuerkundige en astronaut († [[2014]])
* [[1946]] - [[Jaap Los]], Nederlânsk keunstskilder
* [[1948]] - [[Freark Smink]], Frysk akteur en regisseur
* [[1952]] - [[Jos Valentijn]], Frysk hurdrider
* [[1959]] - [[Jacob de Haan]], Frysk komponist
* [[1960]] - [[Joep van Deudekom]], Nederlânsk kabaretier
* [[1985]] - [[Bella Bellz]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1987]] - [[Kagney Linn Karter]], Amerikaanske pornoaktrise
* [[1989]] - [[Alyda Norbruis]], Frysk paralympysk hurdfytster

== Ferstoarn ==
* [[193]] - keizer [[Pertinaks]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[126]])
* [[1241]] - kening [[Waldemar II fan Denemarken]] (* [[1170]])
* [[1687]] - [[Constantijn Huygens]], Nederlânsk dichter, gelearde en komponist (* [[1596]])
* [[1820]] - [[Nicolaas Baur]], Frysk keunstskilder (* [[1767]])
* [[1868]] - [[Tamme Foppes de Haan]], Frysk teolooch (* [[1791]])
* [[1958]] - [[W.C. Handy]] (William Christopher Handy), Amerikaansk komponist (* [[1873]])
* [[1953]] - [[Jim Thorpe]], Amerikaansk atleet (* [[1887]])
* [[1969]] - [[Dwight Eisenhower]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1890]])
* [[1985]] - [[Marc Chagall]], Frânsk keunstskilder (* [[1887]])
* [[1994]] - [[Eugène Ionesco]], Roemeensk-Frânsk skriuwer (* [[1909]])
* [[2014]] - [[Kobus Algra]], Frysk sjonger (* [[1948]])
* [[2019]] - [[Piet van der Wal]], Frysk aksjefierder, gemeentepolitikus en dosint (* [[1946]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|28]]</text>
      <sha1>o3h3tnqj8rw8oc50fb3lfblhmzczzh7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084101</id>
      <parentid>1083966</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3877" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[193]] - [[Didius Julianus]] wurdt [[keizer]] fan [[Romeinske Ryk|Rome]]. Dat liedt ta it begjin fan 'e [[Romeinske Boargeroarloch (193-197)]].
* [[1639]] - [[Ritscke fan Eysinga]] wurdt [[grytman]] fan [[Kollumerlân]].
* [[1800]] - It [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] kart de [[Act of Union (1800)|Act of Union]] goed, wêryn't akkoard gien wurdt mei in feriening mei [[Grut-Brittanje]]. Dêrtroch ûntstiet it [[Feriene Keninkryk|Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Ierlân]].
* [[1929]] - Oprjochting fan 'e [[Kuorbalferiening VKC]].
* [[1836]] - By it [[Ferdrach fan Washington (1836)|Ferdrach fan Washington]] steande de [[Odjibwe (folk)|Odjibwe]]- en [[Ottawa (folk)|Ottawa]]-[[Yndianen]] it súdlike en sintrale part fan [[Neder-Michigan]] ôf oan 'e [[Feriene Steaten]].
* [[1939]] - De [[faksisme|faksisten]] fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] feroverje [[Madrid (stêd)|Madrid]]: ein fan 'e [[Spaanske Boargeroarloch]]. 
* [[1960]] - De earste stjer fan 'e [[Hollywood Walk of Fame]] wurdt pleatst (te witten dy fan [[regisseur]] [[Stanley Kramer]]).
* [[1964]] - [[Radi]]opiraat [[Radio Caroline]] begjint mei de útstjoerings.

== Berne ==
* [[1609]] - kening [[Freark III fan Denemark]] († [[1670]]) 
* [[1660]] - [[Arnold Houbraken]], Nederlânsk keunstskilder en skriuwer († [[1719]])
* [[1868]] - [[Maksim Gorki]], Russysk roman- en toanielskriuwer († [[1936]])
* [[1902]] - [[Klaas Kuiken]], Frysk keatser († [[1984]])
* [[1907]] - [[Mathilde Stuiveling-Van Vierssen Trip]], Nederlânske jonkfrou en skriuwster († [[2010]])
* [[1914]] - [[Thijs Taconis]], Nederlânsk spion yn 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] († [[1944]])
* [[1919]] - [[Douwe van der Ploeg]], Frysk ornitolooch en botanikus († [[2006]])
* [[1922]] - [[Theo Albrecht]], Dútsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Aldi]] († [[2010]])
* [[1925]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
* [[1927]] - [[Herman Wiersinga]], Nederlânsk teolooch († [[2020]])
* [[1936]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en lid fan it Europeesk Parlemint († [[2019]])
* [[1942]] - [[Conrad Schumann]] (''die Mauerspringer''), Dútsk grinswachter dy't út [[East-Berlyn]] wei nei it Westen ta ûntkaam († [[1998]])
* [[1946]] - [[Wubbo Ockels]], Nederlânsk natuerkundige en astronaut († [[2014]])
* [[1946]] - [[Jaap Los]], Nederlânsk keunstskilder
* [[1948]] - [[Freark Smink]], Frysk akteur en regisseur
* [[1952]] - [[Jos Valentijn]], Frysk hurdrider
* [[1959]] - [[Jacob de Haan]], Frysk komponist
* [[1960]] - [[Joep van Deudekom]], Nederlânsk kabaretier
* [[1985]] - [[Bella Bellz]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1987]] - [[Kagney Linn Karter]], Amerikaanske pornoaktrise
* [[1989]] - [[Alyda Norbruis]], Frysk paralympysk hurdfytster

== Ferstoarn ==
* [[193]] - keizer [[Pertinaks]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[126]])
* [[1241]] - kening [[Waldemar II fan Denemarken]] (* [[1170]])
* [[1687]] - [[Constantijn Huygens]], Nederlânsk dichter, gelearde en komponist (* [[1596]])
* [[1820]] - [[Nicolaas Baur]], Frysk keunstskilder (* [[1767]])
* [[1868]] - [[Tamme Foppes de Haan]], Frysk teolooch (* [[1791]])
* [[1958]] - [[W.C. Handy]] (William Christopher Handy), Amerikaansk komponist (* [[1873]])
* [[1953]] - [[Jim Thorpe]], Amerikaansk atleet (* [[1887]])
* [[1969]] - [[Dwight Eisenhower]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1890]])
* [[1985]] - [[Marc Chagall]], Frânsk keunstskilder (* [[1887]])
* [[1994]] - [[Eugène Ionesco]], Roemeensk-Frânsk skriuwer (* [[1909]])
* [[2014]] - [[Kobus Algra]], Frysk sjonger (* [[1948]])
* [[2019]] - [[Piet van der Wal]], Frysk aksjefierder, gemeentepolitikus en dosint (* [[1946]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|28]]</text>
      <sha1>4rl29m7xviad1qp8ic73eqpj765dwx5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>31 maart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>584</id>
    <revision>
      <id>1083967</id>
      <parentid>1076127</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5007" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1277]]- It [[heechhiemriedskip]] fan de [[Alblasserwaard]] wurdt oprjochte.
* [[1282]] - By de [[Sisyljaanske Fespers]] komme de [[Sisylje|Sisyljanen]] yn [[opstân]] tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] oerhearsking fan harren lân. In [[Keninkryk Aragon|Aragoneeske]] yntervinsje sil deryn resultearje dat [[Piter III fan Aragon]] kening fan [[Keninkryk Sisylje|Sisylje]] wurdt yn it stee fan [[Karel I fan Napels|Karel&amp;nbsp;I fan Anzjû]].
* [[1889]] - Yn [[Parys]] wurdt de [[Eiffeltoer]] ynwijd.
* [[1917]] - De [[Feriene Steaten]] keapje de [[Amerikaanske Famme-eilannen|Deenske Famme-eilannen]] foar de priis fan $25 miljoen fan [[Denemark]], út eangstme dat [[Dútslân]] de Deenske [[koloanje]] brûke sil as útfalsbasis yn it [[Karibysk Gebiet]].
* [[1931]] - In [[ierdskodding]] yn [[Nikaragûa]] kosset 2.000 minsken it libben.
* [[1949]] - Nei in [[referindum]] slút de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje]] [[Nijfûnlân]] him oan by [[Kanada]].
* [[1954]] - Oprjochting fan 'e [[Fuotbalferiening Hearrenfeanske Boys]].
* [[1966]] - De [[Sovjet-Uny]] lansearret [[Luna 10]], de earste [[romtesonde]] dy't yn in baan om de [[moanne (himellichem)|moanne]] komt.
* [[1970]] - It de [[romtesonde]] [[Eksplorer 1]] komt nei 12 jier werom yn 'e [[atmosfear]].
* [[1994]] - Yn [[Alfen oan de Ryn]] wurdt it [[ferdivedaasjepark|temapark]] [[Archeon]] iepene.
* 1994 - De lêste [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[soldaten]] ferlitte [[Somaalje]]. It weromlûken fan 'e Amerikaanske troepen út 'e [[UNOSOM&amp;nbsp;II]]-[[fredesmacht]] fan 'e [[Feriene Naasjes]] is in gefolch fan 'e [[Slach om Mogadisjû (1993)|Slach om Mogadisjû]], yn [[oktober]] [[1993]], wêrby't 19 Amerikanen omkamen.

== Berne ==
* [[250]] - keizer [[Konstantius Kloarus]] fan it [[Romeinske Ryk]] († [[306]])
* [[1576]] - [[Louise Juliana fan Oranje-Nassau]], karfoarstinne-gemalinne fan 'e [[Karpalts|Palts]] († [[1644]])
* [[1596]] - [[René Descartes]], Frânsk filosoof en wiskundige († [[1650]]) 
* [[1708]] - [[Jean Chastel]], Frânsk jager († [[1790]])
* [[1723]] - kening [[Freark V fan Denemark]] († [[1766]]) 
* [[1732]] - [[Joseph Haydn]], Eastenryksk komponist († [[1809]])
* [[1757]] - [[Gustaf Mauritz Armfelt]], Sweedsk diplomaat († [[1814]])
* [[1773]] - [[Cornelis Ekama]], Frysk astronoom en wiskundige († [[1824]]) 
* [[1778]] - [[Coenraad Jacob Temminck]], Nederlânsk biolooch († [[1858]])
* [[1816]] - [[Eugène Desmarest]], Frânsk biolooch († [[1890]])
* [[1831]] - [[Mark Kellogg (sjoernalist)|Mark Kellogg]], Amerikaansk sjoernalist († [[1876]])
* [[1884]] - [[Adriaan van Maanen]], Frysk astronoom († [[1946]])
* [[1909]] - [[Piet Jongeling]], Frysk sjoernalist, fersetsstrider, politikus en berneboekeskriuwer († [[1985]])
* [[1914]] - [[Octavio Paz]], Meksikaansk skriuwer en Nobelpriiswinner († [[1998]])
* [[1926]] - [[Willem van Althuis]], Frysk byldzjend keunstner († [[2005]])
* [[1927]] - [[Dirk Jan Henstra]], Nederlânsk ekonomysk histoarikus († [[2016]])
* [[1948]] - [[Al Gore]], fise-presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] en miljeu-aktivist
* [[1959]] - [[Brigitte Aime]], Kanadeesk pornoaktrise
* [[1964]] - [[Monique Knol]], Frysk hurdfytster
* [[1971]] - [[Ewan McGregor]], Skotsk akteur

== Ferstoarn ==
* [[32 f.Kr.]] - [[Titus Pomponius Attikus]], Romeinsk sakeman, bankier, skriuwer en útjouwer (* [[110 f.Kr.]])
* [[1295]] - [[Robert fan Bruce, 5e hear fan Annandale]], Skotsk ealman (* [[1210]])
* [[1342]] - [[Dionigi di Borgo San Sepolcro]], Italjaansk biskop en teolooch (* [[1300]])
* [[1567]] - lângreve [[Filips I fan Hessen]] (* [[1504]])
* [[1653]] - [[Johan fan Galen]], Nederlânske marine-ofsier (* [[1604]])
* [[1670]] - [[Jacob Westerbaen]], Nederlânsk dichter (* [[1599]])
* [[1727]] - [[Isaac Newton]], Ingelsk natuerkundige, filosoof, wiskundige en algemist (* [[1643]])
* [[1741]] - [[Pieter Burman sr.]], Nederlânsk klassikus (* [[1668]])
* [[1851]] - [[Radersma (oargelbouwers)|Pieter Jans Radersma]], Frysk oargelbouwer (* [[1803]])
* [[1855]] - [[Charlotte Brontë]], Ingelsk skriuwster (* [[1816]])
* [[1945]] - [[Hans Fischer]], Dútsk skiekundige en dokter (* [[1881]])
* [[1946]] - [[Robert E. Strahorn]], Amerikaansk sjoernalist (* [[1852]])
* [[1976]] - [[Auke Adema]], Frysk maratonrider en [[alvestêdetocht]]winner (* [[1907]])
* [[1980]] - [[Jesse Owens]], Amerikaansk atleet (* [[1913]])
* [[1988]] - [[Roel Bergsma]], Frysk ûnderwizer, dammer en revuskriuwer (* [[1917]])
* [[1995]] - [[Sipke Castelein (reedrider)|Sipke Castelein]], Frysk maratonrider en [[alvestêdetocht]]winner (* [[1910]])
* [[2006]] - [[Gerhard Potma]], Frysk hurdsiler (* [[1967]])
* [[2012]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist (* [[1925]])
* [[2021]] - [[Cees den Heyer]], Nederlânsk teoloog (* [[1942]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|31]]</text>
      <sha1>ha8dc2k6nyd6vz44a7w25fte6taffoq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084102</id>
      <parentid>1083967</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5004" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1277]]- It [[heechhiemriedskip]] fan de [[Alblasserwaard]] wurdt oprjochte.
* [[1282]] - By de [[Sisyljaanske Fespers]] komme de [[Sisylje|Sisyljanen]] yn [[opstân]] tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] oerhearsking fan harren lân. In [[Keninkryk Aragon|Aragoneeske]] yntervinsje sil deryn resultearje dat [[Piter III fan Aragon]] kening fan [[Keninkryk Sisylje|Sisylje]] wurdt yn it stee fan [[Karel I fan Napels|Karel&amp;nbsp;I fan Anzjû]].
* [[1889]] - Yn [[Parys]] wurdt de [[Eiffeltoer]] ynwijd.
* [[1917]] - De [[Feriene Steaten]] keapje de [[Amerikaanske Famme-eilannen|Deenske Famme-eilannen]] foar de priis fan $25 miljoen fan [[Denemark]], út eangstme dat [[Dútslân]] de Deenske [[koloanje]] brûke sil as útfalsbasis yn it [[Karibysk Gebiet]].
* [[1931]] - In [[ierdskodding]] yn [[Nikaragûa]] kosset 2.000 minsken it libben.
* [[1949]] - Nei in [[referindum]] slút de [[Grut-Brittanje|Britske]] [[koloanje]] [[Nijfûnlân]] him oan by [[Kanada]].
* [[1954]] - Oprjochting fan 'e [[Fuotbalferiening Hearrenfeanske Boys]].
* [[1966]] - De [[Sovjet-Uny]] lansearret [[Luna 10]], de earste [[romtesonde]] dy't yn in baan om de [[moanne (himellichem)|moanne]] komt.
* [[1970]] - It de [[romtesonde]] [[Eksplorer 1]] komt nei 12 jier werom yn 'e [[atmosfear]].
* [[1994]] - Yn [[Alfen oan de Ryn]] wurdt it [[ferdivedaasjepark|temapark]] [[Archeon]] iepene.
* 1994 - De lêste [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[soldaten]] ferlitte [[Somaalje]]. It weromlûken fan 'e Amerikaanske troepen út 'e [[UNOSOM&amp;nbsp;II]]-[[fredesmacht]] fan 'e [[Feriene Naasjes]] is in gefolch fan 'e [[Slach om Mogadisjû (1993)|Slach om Mogadisjû]], yn [[oktober]] [[1993]], wêrby't 19 Amerikanen omkamen.

== Berne ==
* [[250]] - keizer [[Konstantius Kloarus]] fan it [[Romeinske Ryk]] († [[306]])
* [[1576]] - [[Louise Juliana fan Oranje-Nassau]], karfoarstinne-gemalinne fan 'e [[Karpalts|Palts]] († [[1644]])
* [[1596]] - [[René Descartes]], Frânsk filosoof en wiskundige († [[1650]]) 
* [[1708]] - [[Jean Chastel]], Frânsk jager († [[1790]])
* [[1723]] - kening [[Freark V fan Denemark]] († [[1766]]) 
* [[1732]] - [[Joseph Haydn]], Eastenryksk komponist († [[1809]])
* [[1757]] - [[Gustaf Mauritz Armfelt]], Sweedsk diplomaat († [[1814]])
* [[1773]] - [[Cornelis Ekama]], Frysk astronoom en wiskundige († [[1824]]) 
* [[1778]] - [[Coenraad Jacob Temminck]], Nederlânsk biolooch († [[1858]])
* [[1816]] - [[Eugène Desmarest]], Frânsk biolooch († [[1890]])
* [[1831]] - [[Mark Kellogg (sjoernalist)|Mark Kellogg]], Amerikaansk sjoernalist († [[1876]])
* [[1884]] - [[Adriaan van Maanen]], Frysk astronoom († [[1946]])
* [[1909]] - [[Piet Jongeling]], Frysk sjoernalist, fersetsstrider, politikus en berneboekeskriuwer († [[1985]])
* [[1914]] - [[Octavio Paz]], Meksikaansk skriuwer en Nobelpriiswinner († [[1998]])
* [[1926]] - [[Willem van Althuis]], Frysk byldzjend keunstner († [[2005]])
* [[1927]] - [[Dirk Jan Henstra]], Nederlânsk ekonomysk histoarikus († [[2016]])
* [[1948]] - [[Al Gore]], fise-presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] en miljeu-aktivist
* [[1959]] - [[Brigitte Aime]], Kanadeesk pornoaktrise
* [[1964]] - [[Monique Knol]], Frysk hurdfytster
* [[1971]] - [[Ewan McGregor]], Skotsk akteur

== Ferstoarn ==
* [[32 f.Kr.]] - [[Titus Pomponius Attikus]], Romeinsk sakeman, bankier, skriuwer en útjouwer (* [[110 f.Kr.]])
* [[1295]] - [[Robert fan Bruce, 5e hear fan Annandale]], Skotsk ealman (* [[1210]])
* [[1342]] - [[Dionigi di Borgo San Sepolcro]], Italjaansk biskop en teolooch (* [[1300]])
* [[1567]] - lângreve [[Filips I fan Hessen]] (* [[1504]])
* [[1653]] - [[Johan fan Galen]], Nederlânske marine-ofsier (* [[1604]])
* [[1670]] - [[Jacob Westerbaen]], Nederlânsk dichter (* [[1599]])
* [[1727]] - [[Isaac Newton]], Ingelsk natuerkundige, filosoof, wiskundige en algemist (* [[1643]])
* [[1741]] - [[Pieter Burman sr.]], Nederlânsk klassikus (* [[1668]])
* [[1851]] - [[Radersma (oargelbouwers)|Pieter Jans Radersma]], Frysk oargelbouwer (* [[1803]])
* [[1855]] - [[Charlotte Brontë]], Ingelsk skriuwster (* [[1816]])
* [[1945]] - [[Hans Fischer]], Dútsk skiekundige en dokter (* [[1881]])
* [[1946]] - [[Robert E. Strahorn]], Amerikaansk sjoernalist (* [[1852]])
* [[1976]] - [[Auke Adema]], Frysk maratonrider en [[alvestêdetocht]]winner (* [[1907]])
* [[1980]] - [[Jesse Owens]], Amerikaansk atleet (* [[1913]])
* [[1988]] - [[Roel Bergsma]], Frysk ûnderwizer, dammer en revuskriuwer (* [[1917]])
* [[1995]] - [[Sipke Castelein (reedrider)|Sipke Castelein]], Frysk maratonrider en [[alvestêdetocht]]winner (* [[1910]])
* [[2006]] - [[Gerhard Potma]], Frysk hurdsiler (* [[1967]])
* [[2012]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist (* [[1925]])
* [[2021]] - [[Cees den Heyer]], Nederlânsk teoloog (* [[1942]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maart|31]]</text>
      <sha1>g0kx2ijnatq52cf3euasssf6qaszjrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586</id>
    <revision>
      <id>1084052</id>
      <parentid>1078192</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:15:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3310" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1845]] - [[Léon Foucault]] en [[Hippolyte Fizeau]] meitsje de earste [[fotografy|foto]] fan de [[sinne]].
* [[1900]] - It sosjalistyske deiblêd ''[[Het Volk]]'' ferskynt foar it earst yn Nederlân.
* [[1917]] - De earste frou ea yn it kongres fan de [[Feriene Steaten]], [[Jeannette Rankin]], nimt har sit as ôffeardige fan [[Montana]].
* [[1973]] - In tige swiere stoarm lûkt oer it lân mar in pear moanne nei de swiere stoarm fan [[13 novimber]] [[1972]]. Op [[Skylge]] wurdt in wynstjit fan 155 km yn it oere metten.
* [[1979]] - De Europeeske [[Fûgel- en Habitatrjochtline|Fûgelrjochtline]] treedt yn wurking.
* [[1982]] - Begjin fan de [[Falklânoarloch]] mei de ynfal fan de [[Argentynje|Argentynen]].

== Berne ==
[[Ofbyld:O.z.vanharen.jpg|thumb|100px|Jonker Onno Zwier van Haren]]
* [[742]] - keizer [[Karel de Grutte]] fan it [[Frankyske Ryk]] († [[814]])
* [[1565]] - [[Cornelis de Houtman]], Nederlânsk ûntdekkingsreizger († [[1599]])
* [[1713]] - [[Onno Zwier van Haren]], Frysk skriuwer, diplomaat en politikus († [[1779]])
* [[1805]] - [[Hans Christian Andersen]], Deensk mearkeskriuwer († [[1875]])
* [[1875]] - [[Walter P. Chrysler]], Amerikaansk autofabrikant († [[1940]])
* [[1902]] - [[Antony Fennema]], Frysk roeier († [[1984]])
* [[1918]] - [[Jan Bons]], Nederlânsk grafysk foarmjouwer keunstner en fersetsman († [[2012]])
* [[1921]] - [[Tiny Mulder]], Frysk skriuwster, sjoernaliste en fersetsstrider († [[2010]])
* [[1926]] - [[Jack Brabham]], Australysk Formule 1-koereur († [[2014]])
* [[1928]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur († [[2007]])
* [[1928]] - [[Piet Römer]], Nederlânsk akteur († [[2012]])
* [[1929]] - [[Frans Andriessen]], Nederlânsk politikus († [[2019]])
* [[1930]] - [[Hemut Kohl]], bûnskânselier fan [[Dútslân]] († [[2017]])
* [[1931]] - [[Gerrit Noordzij]], Nederlânsk typograaf en letterûntwerper († [[2022]])
* [[1938]] - [[Geertje Lycklama à Nijeholt]], Frysk heechlearaar en politika († [[2014]])
* [[1947]] - [[Emmylou Harris]], Amerikaansk sjongster
* [[1973]] - [[Roselyn Sánchez]], Portorikaansk aktrise en sjongster
* [[1982]] - [[Leyla Milani]], Kanadeesk model
* [[1985]] - [[Lara Baldesarra]], Kanadeesk sportpresintatrise
* [[1991]] - [[Marjolijn Kroon]], Nederlânsk kuorbalster

== Ferstoarn ==
* [[1118]] - kening [[Boudewyn I fan Jeruzalim]] (* [[1058]])
* [[1821]] - [[Titia Bergsma]] earste westerske frou yn Japan (* [[1786]])
* [[1872]] - [[Samuel Morse]], Amerikaansk útfiner (* [[1791]])
* [[1922]] - [[Hermann Rorschach]], Switsersk psycholooch (* [[1884]])
* [[1982]] - [[Hannes de Boer]], Frysk fierspringer (* [[1899]])
* [[2005]] - paus [[Jehannes Paulus II]] (* [[1920]])
* [[2010]] - [[Tjitse Smeding]], Frysk trainer-pikeur (* [[1954]])
* [[2018]] - [[Winnie Mandela]], Súdafrikaansk aktiviste en oarehelte fan [[Nelson Mandela]] (* [[1936]])
* [[2020]] - [[Juan Giménez]], Argentynsk striptekener (* [[1943]])

===Bisten===
* [[2004]] - [[Herman (bolle)|Herman]], de earste genetysk manipulearre bolle fan de wrâld (* [[1990]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|2 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|02]]</text>
      <sha1>n3gmg05lcpkqwlx6fx3xtgfqhe16drn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>11 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>595</id>
    <revision>
      <id>1083985</id>
      <parentid>1077778</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:20:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2822" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1713]] - [[Frede fan Utert (1713)|Frede fan Utert]] makket in ein oan 'e [[Spaanske Súksesjeoarloch]].
* [[1970]] - De [[Apollo 13]] wurdt lansearre.
* [[1945]] - By de [[Dronryp-represaille]] sjitte de [[nazy-Dútslân|Dútsers]] yn [[Dronryp]] trettjin boargers dea.
* [[2001]] - De [[tongblier]] brekt ek út yn [[Fryslân]], op in [[pleats]] yn [[Ie (Dongeradiel)|Ie]] en in dei letter ek op ien yn [[Eanjum]].

== Berne ==
* [[145]] - keizer [[Septimius Sevearus]] fan it [[Romeinske Ryk]] († [[211]])
* [[1755]] - [[James Parkinson]], Ingelsk dokter († [[1824]])
* [[1758]] - [[Jan Willem de Crane]], Frysk letterkundige († [[1842]])
* [[1854]] - [[Anthonie Johannes Wolters]], Frysk oargelist, dirigint, komponist en muzykpedagooch († [[1916]])
* [[1915]] - [[Ellen de Thouars]], Nederlânsk aktrise († [[1997]])
* [[1922]] - [[Harry Verbeke]], Frysk muzikant († [[2004]])
* [[1935]] - [[Pierre Kartner]] (Vader Abraham), Nederlânsk sjonger en lietsjeskriuwer
* [[1841]] - [[Joop Braakhekke]], Nederlânsk telefyzjekok en restauranthâlder († [[2016]])
* [[1942]] - [[Bonne Broersma]], Frysk keunstskilder
* [[1953]] - [[Guy Verhofstadt]], premier fan [[Belgje]]
* [[1955]] - [[Julie E. Czerneda]], Kanadeesk skriuwster
* [[1957]] - [[Gert-Jan Veenstra]], Frysk keunstskilder en tekener
* [[1970]] - [[KC Boutiette]], Amerikaansk hurdrider
* [[1976]] - [[Coralie Trinh Thi]], Frânsk pornoaktrise en regisseur
* [[1977]] - [[Nikita von James]], Russysk pornoaktrise
* [[1987]] - [[Joss Stone]], Ingelsk sjongster
* [[1994]] - [[Duncan Laurence]], Nederlânsk sjonger

== Ferstoarn ==
* [[1034]] - keizer [[Romanus III]] fan it [[Byzantynske Ryk]] (* [[1028]])
* [[1806]] - [[Hector Livius fan Altena]], Frysk politikus (* [[1741]])
* [[1838]] - [[Jan Brouwer (dûmny)|Jan Brouwer]], Frysk predikant (* [[1760]])
* [[1875]] - [[Samuel Heinrich Schwabe]], Dútsk astronoom (* [[1789]])
* [[1938]] - [[George Bird Grinnell]], Amerikaansk soölooch en antropolooch (* [[1849]])
* [[1967]] - [[Germ de Jong]], Frysk keunstskilder en tekener (* [[1886]])
* [[1985]] - [[Enver Hoxha]], premier en diktator fan [[Albaanje]] (* [[1908]])
* [[1987]] - [[Erskine Caldwell]], Amerikaansk skriuwer (* [[1903]])
* [[2004]] - [[Laszlo Zalai]], Hongaarsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1929]])
* [[2007]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder (* [[1922]])
* [[2011]] - [[Maximilien Vegelin van Claerbergen]], Nederlânsk diplomaat (* [[1927]])
* [[2012]] - [[Ahmed Ben Bella]], Algerijnsk president (* [[1918]])
* [[2019]] - [[Max van Weezel]], Nederlânsk sjoernalist en politikolooch (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|11 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|11]]</text>
      <sha1>d4laysg9fkbecefbkuno7p43g6k6agq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>16 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>600</id>
    <revision>
      <id>1083979</id>
      <parentid>1083801</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:14:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2819" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1746]] - Yn 'e [[Slach by Culloden]] wurde de [[Skotlân|Skotske]] [[opstân|opstannelingen]] yn it ramt fan 'e [[Jakobityske Opstân fan 1745]] definityf ferslein.
* [[1855]] - Yn [[Easterwierrum]] wurdt in nije [[parochy]] oprjochte.
* [[1945]] - yn [[Penjum]] begjint in fûleindich gefjocht tusken it [[Kanada|Kanadeeske]] 1e Leger en in detasjemint fan [[Dútslân|Dútske]] [[skerpskutter]]s.
* [[2002]] - It [[Kabinet Kok-II|twadde 'pearse' kabinet Kok]] komt te fallen.

== Berne ==
* [[1319]] - kening [[Jan II fan Frankryk]] († [[1364]])
* [[1867]] - [[Wilbur Wright]], Amerikaansk loftfeartpionier († [[1912]])
* [[1876]] - [[Aafke Komter-Kuipers]], Nederlânsk pianiste, komponiste en musikologe († [[1943]])
* [[1889]] - [[Charlie Chaplin]], Ingelsk akteur en regisseur († [[1977]])
* [[1909]] - [[Bauke Miedema]], Frysk boer, astronoom en ynstrumintmakker († [[1995]])
* [[1919]] - [[Merce Cunningham]], Amerikaansk koreograaf († [[2009]])
* [[1925]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[1927]] - paus [[Benediktus XVI]] (Joseph Ratzinger)
* [[1931]] - [[Piet de Visser (politikus)|Piet de Visser]], Nederlânsk politikus  († [[2012]])
* [[1947]] - [[Gerry Rafferty]], Skotsk sjonger († [[2011]])
* [[1956]] - [[Doekle Terpstra]], Frysk [[fakbûn]]slieder en bestjoerder
* [[1960]] - [[Jetske Bilker]], Frysk skriuwster en oersetster
* [[1967]] - [[Bart de Graaff]], Nederlânsk presintator en programmamakker († [[2002]])
* [[1968]] -  [[Peggy Sue (pornografysk aktrise)|Peggy Sue]], Yndiaask pornoaktrise
* [[1969]] -  [[Olivia del Rio]], Brazyljaansk pornoaktrise
* [[1975]] - [[Jaylene Rio]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1983]] - [[Jenna Brooks]] (Bambi Bliss), Amerikaansk pornoaktrise
* [[1986]] - [[Epke Zonderland]], Frysk turner
* [[1998]] - [[Habtamu de Hoop]], Frysk politikus en presintator

== Ferstoarn ==
* [[1198]] - hartoch [[Freark I fan Eastenryk]] (* ±[[1175]])
* [[1828]] - [[Francisco Goya]], Spaansk keunstskilder (* [[1746]])
* [[1864]] - [[Dora Beets]], Nederlânsk skriuwster (* [[1812]])
* [[1879]] - [[Bernadette Soubrious]], Frânsk hillige (* [[1844]])
* [[1901]] - [[Frans Julius Johan van Eysinga (1818-1901)|Frans Julius Johan van Eysinga]], Frysk rjochter en politikus (* [[1818]])
* [[1939]] - [[Jan Hepkes Wouda]], Frysk fellekeapman en swetser (* [[1862]])
* [[1959]] - [[Samuel Taylor Blue]], opperhaad fan 'e [[Katôba (folk)|Katôba]] (* [[1871]])
* [[2012]] - [[Ageeth Scherphuis]], Nederlânsk sjoernaliste en programmamakster (* [[1933]])
* [[2021]] - [[Heinze Bakker]], Frysk sportferslachjouwer (* [[1942]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|16 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|16]]</text>
      <sha1>2hszz6r6xiw4zrnafrcxi1fhol95a9k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084019</id>
      <parentid>1083979</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:43:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2907" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1746]] - Yn 'e [[Slach by Culloden]] wurde de [[Skotlân|Skotske]] [[opstân|opstannelingen]] yn it ramt fan 'e [[Jakobityske Opstân fan 1745]] definityf ferslein.
* [[1855]] - Yn [[Easterwierrum]] wurdt in nije [[parochy]] oprjochte.
* [[1945]] - yn [[Penjum]] begjint in fûleindich gefjocht tusken it [[Kanada|Kanadeeske]] 1e Leger en in detasjemint fan [[Dútslân|Dútske]] [[skerpskutter]]s.
* [[2002]] - It [[Kabinet Kok-II|twadde 'pearse' kabinet Kok]] komt te fallen.

== Berne ==
* [[1319]] - kening [[Jan II fan Frankryk]] († [[1364]])
* [[1867]] - [[Wilbur Wright]], Amerikaansk loftfeartpionier († [[1912]])
* [[1876]] - [[Aafke Komter-Kuipers]], Nederlânsk pianiste, komponiste en musikologe († [[1943]])
* [[1889]] - [[Charlie Chaplin]], Ingelsk akteur en regisseur († [[1977]])
* [[1909]] - [[Bauke Miedema]], Frysk boer, astronoom en ynstrumintmakker († [[1995]])
* [[1919]] - [[Merce Cunningham]], Amerikaansk koreograaf († [[2009]])
* [[1921]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger († [[2007]])
* [[1925]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[1927]] - paus [[Benediktus XVI]] (Joseph Ratzinger)
* [[1931]] - [[Piet de Visser (politikus)|Piet de Visser]], Nederlânsk politikus  († [[2012]])
* [[1947]] - [[Gerry Rafferty]], Skotsk sjonger († [[2011]])
* [[1956]] - [[Doekle Terpstra]], Frysk [[fakbûn]]slieder en bestjoerder
* [[1960]] - [[Jetske Bilker]], Frysk skriuwster en oersetster
* [[1967]] - [[Bart de Graaff]], Nederlânsk presintator en programmamakker († [[2002]])
* [[1968]] -  [[Peggy Sue (pornografysk aktrise)|Peggy Sue]], Yndiaask pornoaktrise
* [[1969]] -  [[Olivia del Rio]], Brazyljaansk pornoaktrise
* [[1975]] - [[Jaylene Rio]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1983]] - [[Jenna Brooks]] (Bambi Bliss), Amerikaansk pornoaktrise
* [[1986]] - [[Epke Zonderland]], Frysk turner
* [[1998]] - [[Habtamu de Hoop]], Frysk politikus en presintator

== Ferstoarn ==
* [[1198]] - hartoch [[Freark I fan Eastenryk]] (* ±[[1175]])
* [[1828]] - [[Francisco Goya]], Spaansk keunstskilder (* [[1746]])
* [[1864]] - [[Dora Beets]], Nederlânsk skriuwster (* [[1812]])
* [[1879]] - [[Bernadette Soubrious]], Frânsk hillige (* [[1844]])
* [[1901]] - [[Frans Julius Johan van Eysinga (1818-1901)|Frans Julius Johan van Eysinga]], Frysk rjochter en politikus (* [[1818]])
* [[1939]] - [[Jan Hepkes Wouda]], Frysk fellekeapman en swetser (* [[1862]])
* [[1959]] - [[Samuel Taylor Blue]], opperhaad fan 'e [[Katôba (folk)|Katôba]] (* [[1871]])
* [[2012]] - [[Ageeth Scherphuis]], Nederlânsk sjoernaliste en programmamakster (* [[1933]])
* [[2021]] - [[Heinze Bakker]], Frysk sportferslachjouwer (* [[1942]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|16 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|16]]</text>
      <sha1>id2nux4u4o7p76ipd8mmxji5s7b8vk9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>20 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>604</id>
    <revision>
      <id>1083988</id>
      <parentid>1083915</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:23:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2706" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1808]] - [[Amsterdam]] wurdt de haadstêd fan Nederlân ûnder [[Loadewyk Napoleon Bonaparte|Loadewyk Napoleon]]
* [[1862]] - Utfining fan it [[pasteurisearjen]] troch [[Louis Pasteur]] en [[Claude Bernard]].
* [[1924]] - [[Turkije]] krijt ûnder lieding fan [[Mustafa Kemal Atatürk]] in nije [[grûnwet]].
* [[1955]] - earste útstjoering fan [[Swiebertje]] op de tillefyzje. 
* [[1961]] - De earste [[stereo (audio)|stereo]] radio-útstjoerings, yn de [[Feriene Steaten]].

== Berne ==
* [[1442]] - kening [[Edwert IV fan Ingelân]] († [[1483]])
* [[1764]] - [[Rudolph Ackermann]], Dútsk-Ingelsk litograaf en útfiner († [[1834]])
* [[1808]] - keizer [[Napoleon III fan Frankryk]] († 1873)
* [[1818]] - [[Heinrich Göbel]], Dútsk útfiner († [[1893]])
* [[1827]] - [[John Gibbon]], Amerikaansk militêr († [[1896]])
* [[1860]] - [[Piter Jelles Troelstra]], Frysk politikus en dichter († [[1930]])
* [[1886]] - [[Pieter Westra]], Nederlânsk koloniaal bestjoerder († [[1947]])
* [[1889]] - [[Earik fan Sweden, hartoch fan Västmanland]], Sweedsk prins († [[1918]])
* [[1889]] - [[Adolf Hitler]], lieder fan [[nazy-Dútslân]] († [[1945]])
* [[1893]] - [[Hermann Ungar]], Moravysk skriuwer († [[1929]])
* [[1900]] - [[Kees Verwey]], Nederlânsk keunstskilder († [[1995]])
* [[1927]] - [[Phil Hill]], Amerikaansk autokoereur († [[2008]])
* [[1929]] - [[Paula Dennis]], Nederlânsk sjongeres († [[2016]])
* [[1942]] - [[Arto Paasillina]], Finsk skriuwer en sjoernalist
* [[1949]] - [[Jessica Lange]], Amerikaansk aktrise
* [[1955]] - [[Hessel van der Kooy]], Skylger kafeehâlder en sjonger
* [[1972]] - [[Carmen Electra]], Amerikaansk model, aktrise en sjongster
* [[1980]] - [[Waylon (sjonger)|Waylon]], Nederlânsk sjonger
* [[1991]] - [[Marieke Lucas Rijneveld]], Nederlânsk skriuwster

== Ferstoarn ==
* [[1510]] - [[Wilwolt fan Schaumberch]], Dútsk legeroerste (* [[1446]])
* [[1806]] - [[Lucas Oling]], Eastfrysk sulversmid (* ±[[1752]])
* [[1912]] - [[Bram Stoker]], Iersk skriuwer (* [[1847]])
* [[1922]] - [[Jacqueline van der Waals]], Nederlânsk dichteresse, skriuwster en oersetster (* [[1868]])
* [[1947]] - kening [[Kristiaan X fan Denemark]] (* [[1870]])
* [[2007]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer (* [[1930]])
* [[2017]] - [[Saskia Stuiveling]],  Nederlânsk politikus (* [[1945]])
* [[2018]] - [[Piter Yedema]], Frysk dichter, oersetter en literatuerkritikus (* [[1941]])
* 2018 - [[Avicii]] (Tim Bergling), Sweedsk DJ en muzykprodusint (* [[1989]])
{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|20 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|20]]</text>
      <sha1>6sw5helxxbzona9dv8erbuzynw30clx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>21 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>605</id>
    <revision>
      <id>1083968</id>
      <parentid>1075924</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:23:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2721" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1836]] - De [[Teksas|Teksanen]] ûnder [[Sam Houston]] ferslane it [[Meksiko|Meksikaanske]] [[leger (lânmacht)|leger]] yn 'e [[Slach oan de San Jacinto]], en stelle dêrmei de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Republyk Teksas]] feilich.
* [[1908]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[Frederick Cook]] berikt nei eigen sizzen as earste de [[Noardpoal]].
* [[1960]] - [[Brasilia]] wurdt de [[haadstêd]] fan [[Brazylje]].

== Berne ==
* [[1619]] - [[Jan van Riebeeck]], Nederlânsk skipsdokter en stifter fan 'e [[Kaapkoloanje]] († [[1677]])
* [[1653]] - [[George fan Denemark]], prins-gemaal fan it [[Keninkryk Grut-Brittanje]] († [[1708]])
* [[1782]] - [[Friedrich Fröbel]], Dútsk opfiedkundige († [[1852]])
* [[1815]] - [[Louise Rasmussen]], Deensk balletdûnseresse, aktrise en mêtresse fan kening [[Freark VII fan Denemark]] († [[1874]])
* [[1816]] - [[Charlotte Brontë]], Ingelsk skriuwster († [[1855]])
* [[1904]] - [[Jurjen Koksma]], Frysk wiskundige († [[1964]])
* [[1922]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[1922]] - [[Iser Kuperman]], Oekraynsk dammer († [[2006]])
* [[1926]] - [[Henk Neuman]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[2010]])
* [[1926]] - keninginne [[Elizabeth II fan it Feriene Keninkryk]] 
* [[1931]] - [[René van Vooren]], Nederlânsk akteur, komyk en tillefyzjeprodusint († [[1998]])
* [[1939]] - [[Wim Bors]], Frysk fotograaf, skilder en inisjatyfnimmer [[Media Art Festival Fryslân]] († [[2010]])
* [[1942]] - [[Bart Schuil]], Frysk krúswurdpuzel- en programmamakker
* [[1943]] - [[Cisca Dresselhuys]], Nederlânsk sjoernaliste en feministe
* [[1959]] - [[Ytsje Steen]], Frysk oersetster
* [[1969]] - [[Robin Meade]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1977]] - [[Rick Hofstra]], Frysk darter
* [[1988]] - [[Christoph Sanders]], Amerikaansk akteur

== Ferstoarn ==
* [[1509]] - kening [[Hindrik VII fan Ingelân]] (* [[1457]])
* [[1612]] - [[David van Goorle]], Nederlânsk filosoof en natuerkundige (* [[1591]])
* [[1731]] - [[Daniel Defoe]], Ingelsk skriuwer (* [[1660]])
* [[1910]] - [[Mark Twain]], Amerikaansk skriuwer (* [[1835]])
* [[1995]] - [[Bauke van der Sloot]], Frysk etser en keunstskilder (* [[1908]])
* [[2014]] - [[Win Tin]], Myanmareesk politikus en sjoernalist (* [[1929]])
* [[2016]] - [[Prince (sjonger)|Prince]], Amerikaansk sjonger en muzikant (* [[1958]])
* [[2019]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en lid fan it Europeesk Parlemint (* [[1936]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|21 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|21]]</text>
      <sha1>aoltwmfhcbzh24u89qq3p8k3ecffsvw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084103</id>
      <parentid>1083968</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2708" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1836]] - De [[Teksas|Teksanen]] ûnder [[Sam Houston]] ferslane it [[Meksiko|Meksikaanske]] [[leger (lânmacht)|leger]] yn 'e [[Slach oan de San Jacinto]], en stelle dêrmei de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Republyk Teksas]] feilich.
* [[1908]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[Frederick Cook]] berikt nei eigen sizzen as earste de [[Noardpoal]].
* [[1960]] - [[Brasilia]] wurdt de [[haadstêd]] fan [[Brazylje]].

== Berne ==
* [[1619]] - [[Jan van Riebeeck]], Nederlânsk skipsdokter en stifter fan 'e [[Kaapkoloanje]] († [[1677]])
* [[1653]] - [[George fan Denemark]], prins-gemaal fan [[Grut-Brittanje]] († [[1708]])
* [[1782]] - [[Friedrich Fröbel]], Dútsk opfiedkundige († [[1852]])
* [[1815]] - [[Louise Rasmussen]], Deensk balletdûnseresse, aktrise en mêtresse fan kening [[Freark VII fan Denemark]] († [[1874]])
* [[1816]] - [[Charlotte Brontë]], Ingelsk skriuwster († [[1855]])
* [[1904]] - [[Jurjen Koksma]], Frysk wiskundige († [[1964]])
* [[1922]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[1922]] - [[Iser Kuperman]], Oekraynsk dammer († [[2006]])
* [[1926]] - [[Henk Neuman]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[2010]])
* [[1926]] - keninginne [[Elizabeth II fan it Feriene Keninkryk]] 
* [[1931]] - [[René van Vooren]], Nederlânsk akteur, komyk en tillefyzjeprodusint († [[1998]])
* [[1939]] - [[Wim Bors]], Frysk fotograaf, skilder en inisjatyfnimmer [[Media Art Festival Fryslân]] († [[2010]])
* [[1942]] - [[Bart Schuil]], Frysk krúswurdpuzel- en programmamakker
* [[1943]] - [[Cisca Dresselhuys]], Nederlânsk sjoernaliste en feministe
* [[1959]] - [[Ytsje Steen]], Frysk oersetster
* [[1969]] - [[Robin Meade]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1977]] - [[Rick Hofstra]], Frysk darter
* [[1988]] - [[Christoph Sanders]], Amerikaansk akteur

== Ferstoarn ==
* [[1509]] - kening [[Hindrik VII fan Ingelân]] (* [[1457]])
* [[1612]] - [[David van Goorle]], Nederlânsk filosoof en natuerkundige (* [[1591]])
* [[1731]] - [[Daniel Defoe]], Ingelsk skriuwer (* [[1660]])
* [[1910]] - [[Mark Twain]], Amerikaansk skriuwer (* [[1835]])
* [[1995]] - [[Bauke van der Sloot]], Frysk etser en keunstskilder (* [[1908]])
* [[2014]] - [[Win Tin]], Myanmareesk politikus en sjoernalist (* [[1929]])
* [[2016]] - [[Prince (sjonger)|Prince]], Amerikaansk sjonger en muzikant (* [[1958]])
* [[2019]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en lid fan it Europeesk Parlemint (* [[1936]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|21 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|21]]</text>
      <sha1>2ctmek5lmrwhjgkpe7x6ijm245g39u7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084112</id>
      <parentid>1084103</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Berne */ red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2733" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1836]] - De [[Teksas|Teksanen]] ûnder [[Sam Houston]] ferslane it [[Meksiko|Meksikaanske]] [[leger (lânmacht)|leger]] yn 'e [[Slach oan de San Jacinto]], en stelle dêrmei de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Republyk Teksas]] feilich.
* [[1908]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[Frederick Cook]] berikt nei eigen sizzen as earste de [[Noardpoal]].
* [[1960]] - [[Brasilia]] wurdt de [[haadstêd]] fan [[Brazylje]].

== Berne ==
* [[1619]] - [[Jan van Riebeeck]], Nederlânsk skipsdokter en stifter fan 'e [[Kaapkoloanje]] († [[1677]])
* [[1653]] - [[George fan Denemark]], prins-gemaal fan [[Keninkryk Grut-Brittanje|Grut-Brittanje]] († [[1708]])
* [[1782]] - [[Friedrich Fröbel]], Dútsk opfiedkundige († [[1852]])
* [[1815]] - [[Louise Rasmussen]], Deensk balletdûnseresse, aktrise en mêtresse fan kening [[Freark VII fan Denemark]] († [[1874]])
* [[1816]] - [[Charlotte Brontë]], Ingelsk skriuwster († [[1855]])
* [[1904]] - [[Jurjen Koksma]], Frysk wiskundige († [[1964]])
* [[1922]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[1922]] - [[Iser Kuperman]], Oekraynsk dammer († [[2006]])
* [[1926]] - [[Henk Neuman]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[2010]])
* [[1926]] - keninginne [[Elizabeth II fan it Feriene Keninkryk]] 
* [[1931]] - [[René van Vooren]], Nederlânsk akteur, komyk en tillefyzjeprodusint († [[1998]])
* [[1939]] - [[Wim Bors]], Frysk fotograaf, skilder en inisjatyfnimmer [[Media Art Festival Fryslân]] († [[2010]])
* [[1942]] - [[Bart Schuil]], Frysk krúswurdpuzel- en programmamakker
* [[1943]] - [[Cisca Dresselhuys]], Nederlânsk sjoernaliste en feministe
* [[1959]] - [[Ytsje Steen]], Frysk oersetster
* [[1969]] - [[Robin Meade]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1977]] - [[Rick Hofstra]], Frysk darter
* [[1988]] - [[Christoph Sanders]], Amerikaansk akteur

== Ferstoarn ==
* [[1509]] - kening [[Hindrik VII fan Ingelân]] (* [[1457]])
* [[1612]] - [[David van Goorle]], Nederlânsk filosoof en natuerkundige (* [[1591]])
* [[1731]] - [[Daniel Defoe]], Ingelsk skriuwer (* [[1660]])
* [[1910]] - [[Mark Twain]], Amerikaansk skriuwer (* [[1835]])
* [[1995]] - [[Bauke van der Sloot]], Frysk etser en keunstskilder (* [[1908]])
* [[2014]] - [[Win Tin]], Myanmareesk politikus en sjoernalist (* [[1929]])
* [[2016]] - [[Prince (sjonger)|Prince]], Amerikaansk sjonger en muzikant (* [[1958]])
* [[2019]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en lid fan it Europeesk Parlemint (* [[1936]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|21 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|21]]</text>
      <sha1>9e7v8o935r3nl18qzfde8u3wgss6vux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>26 april</title>
    <ns>0</ns>
    <id>610</id>
    <revision>
      <id>1084061</id>
      <parentid>1075953</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:20:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2254" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1935]] - Iepening fan it [[Nasjonaal Park De Hege Feluwe]].
* [[1964]] - De [[Folksrepublyk Sansibar en Pemba]] giet mei de [[Republyk Tanganjika]] op yn 'e nije [[Feriene Republyk Tanzania]].
* [[2006]] - [[Nasjonaal Park De Alde Feanen|De Alde Feanen]] wurdt iepene as [[nasjonaal park]] fan [[Nederlân]].

== Berne ==
* [[121]] - keizer [[Markus Aurelius]] fan it [[Romeinske Ryk]] († [[180]])
* [[1624]] - [[Johann Leusden]], Nederlânsk teolooch († [[1699]])
* [[1711]] - [[David Hume]], Skotske filosoof en skiedkundige († [[1776]])
* [[1739]] - [[Baudina Stinstra]], Frysk tekeneresse († [[1821]])
* [[1886]] - [[Ma Rainey]], Amerikaansk sjongster († [[1939]])
* [[1878]] - [[Johannes Kolk]], Frysk politikus († [[1939]])
* [[1894]] - [[Rudolf Hess]], Dútsk politikus en oarlochsmisdiediger († [[1987]])
* [[1907]] - [[Theun de Vries]], Frysk skriuwer († [[2005]])
* [[1918]] - [[Fanny Blankers-Koen]], Nederlânsk atlete († [[2004]])
* [[1920]] - [[Lieuwe Eringa]], Frysk politikus († [[2014]])
* [[1924]] - [[Wisse Dekker]], Nederlânsk sakeman, topman fan Philips († [[2012]])
* [[1931]] - [[Cor Hoekstra]] (Cork), Frysk cartoonist († [[1996]])
* [[1947]] - [[Warren Clarke]], Ingelsk akteur († [[2014]])
* [[1951]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger († [[2007]])
* [[1956]] - [[Bert Swart]], Nederlânsk politikus († [[2017]])
* [[1963]] - [[Ilse Starkenburg]], Nederlânsk skriuwster († [[2019]])
* [[1976]] - [[India Summer]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1983]] - [[Kerry Louise]], Ingelsk pornoaktrise
* [[1994]] - [[Saya Song]], Súdkoreaansk-Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1865]] - [[John Wilkes Booth]], Amerikaansk akteur en moardner fan [[Abraham Lincoln]] (* [[1838]])
* [[1910]] - [[Bjørnstjerne Bjørnson]], Noarsk skriuwer (* [[1832]])
* [[1962]] - [[Pieter Horjus]], Frysk winkelman en amateur-archeolooch (* [[1887]])
* [[1984]] - [[Count Basie]], Amerikaansk muzikant en bandlieder (* [[1904]])
* [[1989]] - [[Lucille Ball]], Amerikaansk aktrise en komediënne (* [[1911]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|26 April}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:April|26]]</text>
      <sha1>j2pyq5lba9rsj5g7fj2eyac5fz2qcw2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>13 maaie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>626</id>
    <revision>
      <id>1083969</id>
      <parentid>1077816</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:24:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2367" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1619]] - [[Johan van Oldenbarnevelt]], de [[riedpinsjonaris]] fan [[Hollân]], wurdt [[ûnthalzing|ûnthalze]] foar [[heechferrie]].
* [[1943]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Handley Page Halifax|Halifax]] [[bommesmiter]] [[DT645]] wurdt troch in [[Dútslân|Dútske]] [[jachtfleanmasine]] boppe [[Hjerbeam]] delsketten, en stoart del tusken [[Harns (stêd)|Harns]] en [[Achlum]] yn. De sân bemanningsleden fine dêrby de dea.
* [[2010]] - De [[Fryske Wikipedy]] hat 16.000 siden

== Berne ==
* [[1333]] - hartoch [[Reinald III fan Gelre]] († [[1371]])
* [[1592]] - [[Johannes Cloppenburgh]], Nederlânsk teolooch († [[1652]])
* [[1768]] - [[Willem Bartel van der Kooi]], Frysk keunstskilder († [[1836]])
* [[1828]] - [[Johan Binkes]], Nederlânsk fise-admiraal († [[1891]])
* [[1840]] - [[Alphonse Daudet]], Frânsk skriuwer († [[1897]])
* [[1925]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[1953]] - [[Harm Wiersma]], Frysk dammer
* [[1967]] - [[Gerrit de Vries]], Frysk hurdfytser
* [[1968]] - [[Mark Spijkers]], Frysk dichter, muzikant en keunstner
* [[1973]] - [[Windy Leigh]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1976]] - [[Jennifer Red]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1977]] - [[Ilse DeLange|Ilse de Lange]], Nederlânsk sjongster
* [[1983]] - [[Esperanza Gomez]], Kolombiaansk pornoaktrise
* [[1992]] - [[Johannes Rypma]], Frysk sjonger
* [[1993]] - [[Debby Ryan]], Amerikaanske aktrise en sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1832]] - [[Georges Cuvier]], Frânsk biolooch (* [[1769]])
* [[1864]] - [[William Henry Christman]], Amerikaansk soldaat (* [[1843]])
* [[1884]] - [[Gerard Tjaard Nicolaas Suringar]], Frysk drukker en útjouwer (* [[1804]])
* [[1930]] - [[Fridtjof Nansen]], Noarsk ûntdekkingsreizger, wittenskipper en diplomaat (* [[1861]])
* [[1952]] - [[Lourens de Rook]], Nederlânsk dirigint (* [[1884]])
* [[1973]] - [[Gerrit Dijkstra]] (Gerryt Dykstra), Frysk oersetter en dosint (* [[1897]])
* [[1990]] - [[Gerard van Hulst]], Nederlânsk komponist, dirigint, skriuwer, dichter en keunstskilder (* [[1909]])
* [[2019]] - [[Doris Day]], Amerikaansk sjongster, aktrise en diere-aktiviste (* [[1922]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maaie|13]]</text>
      <sha1>cyro5zubgfx9es1ycwjzfcpa2vqqnq6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084104</id>
      <parentid>1083969</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2364" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1619]] - [[Johan van Oldenbarnevelt]], de [[riedpinsjonaris]] fan [[Hollân]], wurdt [[ûnthalzing|ûnthalze]] foar [[heechferrie]].
* [[1943]] - De [[Grut-Brittanje|Britske]] [[Handley Page Halifax|Halifax]] [[bommesmiter]] [[DT645]] wurdt troch in [[Dútslân|Dútske]] [[jachtfleanmasine]] boppe [[Hjerbeam]] delsketten, en stoart del tusken [[Harns (stêd)|Harns]] en [[Achlum]] yn. De sân bemanningsleden fine dêrby de dea.
* [[2010]] - De [[Fryske Wikipedy]] hat 16.000 siden

== Berne ==
* [[1333]] - hartoch [[Reinald III fan Gelre]] († [[1371]])
* [[1592]] - [[Johannes Cloppenburgh]], Nederlânsk teolooch († [[1652]])
* [[1768]] - [[Willem Bartel van der Kooi]], Frysk keunstskilder († [[1836]])
* [[1828]] - [[Johan Binkes]], Nederlânsk fise-admiraal († [[1891]])
* [[1840]] - [[Alphonse Daudet]], Frânsk skriuwer († [[1897]])
* [[1925]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[1953]] - [[Harm Wiersma]], Frysk dammer
* [[1967]] - [[Gerrit de Vries]], Frysk hurdfytser
* [[1968]] - [[Mark Spijkers]], Frysk dichter, muzikant en keunstner
* [[1973]] - [[Windy Leigh]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1976]] - [[Jennifer Red]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1977]] - [[Ilse DeLange|Ilse de Lange]], Nederlânsk sjongster
* [[1983]] - [[Esperanza Gomez]], Kolombiaansk pornoaktrise
* [[1992]] - [[Johannes Rypma]], Frysk sjonger
* [[1993]] - [[Debby Ryan]], Amerikaanske aktrise en sjongster

== Ferstoarn ==
* [[1832]] - [[Georges Cuvier]], Frânsk biolooch (* [[1769]])
* [[1864]] - [[William Henry Christman]], Amerikaansk soldaat (* [[1843]])
* [[1884]] - [[Gerard Tjaard Nicolaas Suringar]], Frysk drukker en útjouwer (* [[1804]])
* [[1930]] - [[Fridtjof Nansen]], Noarsk ûntdekkingsreizger, wittenskipper en diplomaat (* [[1861]])
* [[1952]] - [[Lourens de Rook]], Nederlânsk dirigint (* [[1884]])
* [[1973]] - [[Gerrit Dijkstra]] (Gerryt Dykstra), Frysk oersetter en dosint (* [[1897]])
* [[1990]] - [[Gerard van Hulst]], Nederlânsk komponist, dirigint, skriuwer, dichter en keunstskilder (* [[1909]])
* [[2019]] - [[Doris Day]], Amerikaansk sjongster, aktrise en diere-aktiviste (* [[1922]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Maaie|13]]</text>
      <sha1>oafdbe73mdhqumfuehklu2cdkzysgbb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>647</id>
    <revision>
      <id>1084042</id>
      <parentid>1076820</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:05:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3806" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[193]] - [[Septimius Sevearus]] set [[Didius Julianus]] ôf
* [[1632]] - By de [[Limburch (Nederlân)|Limburch]]ske fjildtocht fan [[Freark Hindrik fan Oranje-Nassau|Freark Hindrik]] sneuvelet foar [[Roermond]] [[Ernst Kasimir fan Nassau-Dietz|Ernst Kasimir]], de [[steedhâlder]] fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]].
* [[1748]] - De [[Lauta stins]] yn [[Wier]] fan [[Horatius Hiddema van Knyff]] wurdt yn 'e brân stutsen
* [[1946]] - Nei in [[folksriedplachting]] wurdt [[Itaalje]] in [[republyk]].
* [[1973]] - [[Keninginne]] [[Juliana der Nederlanden|Keninginne Juliana]] iepenet it [[Van Gogh Museum]] yn [[Amsterdam]]
* [[1982]] - [[boksen|Bokser]] [[Rudi Koopmans]] ferdigenet mei súkses syn Europeeske titel yn it healswiergewicht tsjin syn Italjaanske útdager Christiano Cavina.

== Berne ==
* [[1587]] - [[Willem IJsbrantsz. Bontekoe]], Nederlânsk seekaptein en keapman († [[1657]])
* [[1602]] - greve [[Rudolf Kristiaan fan Eastfryslân]] († [[1628]])
* [[1713]] - [[Foeke Sjoerds]], Frysk skoalmaster, publisist en doarpsrjochter († [[1770]])
* [[1731]] - [[Martha Washington]], Amerikaansk presidintsfrou († [[1802]])
* [[1740]] - [[Donatien Alphonse François de Sade|Donatien Alphonse François markys fan Sade]] (markys de Sade), Frânsk skriuwer († [[1814]])
* [[1789]] - [[Maurits Pico Diederik fan Sytzama]], Fryske politikus († [[1848]])
* [[1835]] - paus [[Pius X]] († [[1914]])
* [[1840]] - [[Thomas Hardy]], Ingelsk skriuwer en dichter († [[1928]])
* [[1846]] - [[Klaas Plantinga]], Frysk distillateur († [[1922]])
* [[1866]] - [[Keimpe Sikkema]], Frysk ûnderwizer en politikus († [[1949]])
* [[1883]] - [[Bokke R.S. Pollema]], Frysk skriuwer († [[1948]])
* [[1904]] - [[Johnny Weissmuller]], Amerikaansk swimmer en akteur († [[1984]])
* [[1912]] - [[Pier Feddema]], Frysk ûnderwizer, keunstner en skriuwer († [[1983]])
* [[1916]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur († [[2007]])
* [[1920]] - [[Marcel Reich-Ranicki]], Dútsk literatuerkritikus († [[2013]])
* [[1929]] - [[Piebe Bakker]], Frysk dirigint en skoalbestjoerder († [[2002]])
* [[1936]] - [[Jean Nelissen]], Nederlânsk sportsjoernalist († [[2010]])
* [[1944]] - [[Willem Ouweneel]], Nederlânsk biolooch, filosoof en teolooch
* [[1945]] - [[Suzan Shown Harjo]], Amerikaansk aktiviste
* [[1946]] - [[Tineke Steenmeijer-Wielenga]], Frysk konservatrise, leararesse en skriuwster
* [[1959]] - [[Rineke Dijkstra]], Nederlânsk fotografe
* [[1989]] - [[Roxy Raye]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[2000]] - [[Lilimar Hernandez]], Fenezolaansk-Amerikaansk aktrise

== Ferstoarn ==
* [[1564]] - [[Gellius Faber de Bouma]], Frysk pastoar en tsjerkeherfoarmer (* ±[[1490]])
* [[1632]] - [[Ernst Kasimir fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1573]])
* [[1882]] - [[Giuseppe Garibaldi]], Italjaanske nasjonalist en politikus († [[1807]])
* [[1912]] - [[Tsjalling Eeltsjes Halbertsma]], Frysk skriuwer en ûnderwizer (* [[1848]])
* [[1929]] - [[Blanke-Man-Regearret-Him]] (''White-Man-Runs-Him''), [[Krieën (folk)|Kriesk]] ferkenner yn 'e tsjinst fan it Amerikaanske Leger (* [[1858]])
* [[1970]] - [[Bruce McLaren]], Nijseelânsk autokoereur, auto-ûntwerper en útfiner (* [[1937]])
* [[2008]] - [[Bo Diddley]], Amerikaansk sjonger en muzikant († [[1928]])
* [[2010]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise (* [[1925]])
* [[2011]] - [[Willem Duys]], Nederlânsk radio- en tillefyzjepresintator en muzykprodusint (* [[1928]])
* [[2019]] - [[Barry Hughes]], Welsk fuotballer, fuotbaltrainer en sjonger (* [[1937]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|02]]</text>
      <sha1>4chh9xto80lljlxn86wb9rx01jskpa6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>11 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>656</id>
    <revision>
      <id>1083991</id>
      <parentid>1079539</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:26:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2956" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1254]] - [[Alkmar]] krijt [[stedsrjochten]].
* [[1945]] - De lêste [[Dútslân|Dútske]] troepen ferlitte [[Skiermûntseach (eilân)|Skiermûntseach]], en dêrmei wurdt it [[eilân]] as alderlêste diel fan beset [[Jeropa]] oerdroegen oan 'e [[Alliëarden]].

== Berne ==
* [[1776]] - [[John Constable]], Ingelsk keunstskilder († [[1837]])
* [[1822]] - [[Samuel D. Sturgis (1822-1889)|Samuel D. Sturgis]], Amerikaansk militêr († [[1889]])
* [[1864]] - [[Richard Strauss]], Dútsk komponist en dirigint († [[1949]])
* [[1876]] - [[Alfred L. Kroeber]], Amerikaansk antropolooch en argeolooch († [[1960]])
* [[1880]] - [[Jeannette Rankin]], Amerikaansk politika ((† [[1973]])
* [[1881]] - [[Jochum Falkena]], Frysk politikus († [[1963]])
* [[1896]] - [[Janneke Ratsma]], Frysk skriuwster en ûnderwizeresse († [[1976]])
* [[1910]] - [[Jacques Cousteau]], Frânsk natoerûndersiker en útfiner († [[1997]])
* [[1928]] - [[Fabiola fan Belgje|Fabiola Mora yn Aragón]], keninginne-gemalinne fan [[Belgje]] († [[2014]])
* [[1933]] - [[Gene Wilder]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[1948]] - [[Franz Drappier]], Waalsk striptekener († [[2003]])
* [[1950]] - [[Lynsey de Paul]], Ingelsk sjongeres († [[2014]])
* [[1963]] - [[Jan Marcus Posthuma]], Frysk follyballer
* [[1972]] - [[Rhyse Richards]], Amerikaansk pornoaktrise

===Bisten===
* [[1997]] - [[Kian (bolle)|Kian]], ferneamde fokbolle († [[2013]])

== Ferstoarn ==
* [[323 f.Kr.]] - [[Aleksander de Grutte]], Gryksk feroverder en keizer (* [[356 f.Kr.]]) &lt;small&gt;(mooglik stoarn op [[10 juny]])&lt;/small&gt;
* [[1434]] - kening [[Wladislaus II fan Poalen]] (* [[1348]])
* [[1698]] - [[Balthasar Bekker]], Frysk predikant en teolooch (* [[1634]])
* [[1859]] - [[Klemens von Metternich]], kânselier fan [[Eastenryk]] (* [[1773]])
* [[1862]] - [[Binse Albarda]], Frysk jurist (* [[1797]])
* [[1913]] - [[Mahmut Şevket Pasja]], grutfizier fan it [[Osmaanske Ryk]] (* [[1856]])
* [[1928]] - [[Riemer Veeman]], Fryske suvelkundige (* [[1867]])
* [[1936]] - [[Robert E. Howard]], Amerikaansk skriuwer (* [[1906]])
* [[1964]] - [[Lolle Piers de Boer]], Frysk skiedkundige en frisiast (* [[1881]])
* [[1979]] - [[John Wayne]], Amerikaansk akteur (* [[1907]])
* [[1995]] - [[Martinus Antonius Veltman]], Nederlânsk dichter en tekstskriuwer (* [[1928]])
* [[1999]] - [[DeForest Kelley]], Amerikaansk akteur (* [[1920]])
* [[2006]] - [[Jo Daan]], Nederlânsk taalkundige (* [[1910]])
* [[2007]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres (* [[1922]])
* [[2011]] - [[Bob Spaak]], Nederlânsk sportsjoernalist en presintator (* [[1917]])
* [[2012]] - [[Symen Kingma]], Frysk sjoernalist (* [[1938]])
* [[2022]] - [[Ebeltje Boekema-Hut]], Aldste frou fan Nederlân (* [[1911]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|11]]</text>
      <sha1>35v6gjgmfrf2ety8efxzic2mtxgwwrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>12 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>657</id>
    <revision>
      <id>1084045</id>
      <parentid>1075470</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:07:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2730" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1523]] - De Fryske frijheidsstrider [[Janko Douwama]] wurdt finzen set.
* [[1575]] - [[Willem fan Oranje]] trout yn [[Den Briel]] mei [[Charlotte de Bourbon]].
* [[1817]] - [[Karl Drais]] makket de earste rit mei de [[Draisine]], de earste [[twatsjiller]].
* [[1897]] - [[Calr Elsener]] freget patint oan op it [[Switsersk bûsmes]].
* [[1906]] - [[Haakon VII fan Noarwegen|Haakon VII]] wurdt kroand ta earste kening fan in selsstannich [[Noarwegen]].
* [[1954]] - Yn it [[Diakonessehûs (Ljouwert)|Diakonessehûs]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] wurdt de earste [[Siameeske twilling]] fan Fryslân en Nederlân fan elkoar skieden. 
* [[1968]] - [[hurdfytsen|hurdfytser]] [[Eddy Merckx]] wint as earste Belg de [[Omgong fan Itaalje]].
* [[2004]] - De 2e [[Slachtemaraton]] wurdt holden.

== Berne ==
* [[1746]] - [[Gerhardus du Pon]], Frysk keunstskilder († [[1777]])
* [[1842]] - [[Rikard Nordraak]], Noarsk komponist († [[1866]])
* [[1878]] - [[James Oliver Curwood]], Amerikaansk skriuwer († [[1927]])
* [[1899]] - [[Weegee]] (Arthur Fellig), Amerikaansk fotograaf en fotosjoernalist († [[1968]])
* [[1921]] - [[Johan Witteveen]], Nederlânsk ekonoom en politikus († [[2019]])
* [[1924]] - [[George H.W. Bush]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[2018]])
* [[1929]] - [[Anne Frank]], Dútsk-Nederlânsk Holokaustslachtoffer en deiboekskriuwster († [[1945]])
* [[1930]] - [[Jim Nabors]], Amerikaansk akteur en sjonger († [[2017]])
* [[1936]] - [[Henk van Brussel]],  Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrainer († [[2007]])
* [[1955]] - [[Minne Dijkstra]], Frysk ûndernimmer, direkteur [[Koopmans Moalfabriken]], en sportbestjoerder († [[2010]])
* [[1963]] - [[Patrice Martinez]], Amerikaansk aktrise († [[2018]])
* [[1973]] - [[Sana Fey]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1976]] - [[Kyrsten Sinema]], Amerikaansk politika
* [[1992]] - [[Kylie Kalvetti]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1734]] - foarst [[Joaris Albrecht fan Eastfryslân]] (* [[1690]])
* [[1906]] - [[Gerrit Vlaskamp]], Frysk túnarsjitekt (* [[1834]])
* [[1943]] - [[Johan Burgers]], Nederlânsk dieretúndirekteur (* [[1870]])
* [[1957]] - [[Jimmy Dorsey]], Amerikaansk orkestlieder (* [[1904]])
* [[1958]] - [[Marinus van Meel]], Nederlânsk fleander en fleantúchbouwer (* [[1880]])
* [[2000]] - [[Frâns Holwerda]], Frysk dichter, skriuwer en literêr kritikus (* [[1938]])
* [[2003]] - [[Gregory Peck]], Amerikaansk akteur (* [[1916]])
* [[2016]] - [[Antonia Talamini]], Fryske keunstner (* [[1945]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|12]]</text>
      <sha1>b50czhsaqy11utxmoxs0atdv64eq0ga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>18 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>663</id>
    <revision>
      <id>1083994</id>
      <parentid>1083791</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:29:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2912" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[741]] - [[Konstantyn V]] wurdt opfolger fan [[Leo III de Isauriër|Leo III]] as keizer fan it [[Byzantynske Ryk]].
* [[1417]] - Yn de [[slach by Okswertersyl]] wurde de [[Skieringers]] ûnder lieding fan [[Sikke Sjaarda]] ferslein troch de Alliearden (famylje [[Tom Brok]] en de stêd [[Grins (stêd)|Grins]]).
* [[1815]] - [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] ferslein yn de [[Slach by Waterloo]].
* [[1835]] - De earste stien foar de [[Fermanje (Akkrum)|fermanje fan Akkrum]] wurdt lein.
* [[1980]] - De film [[The Blues Brothers]] mei [[Dan Akroyd]], [[John Belushi]] en in grut tal fan [[Blues]] stjerren giet yn premjêre.
* [[1966]] - Earste tillefyzje útstjoering fan it berneprogramma [[Rikkie en Slingertje]].

== Berne ==
* [[1318]] - [[Eleönoara fan Ingelân, hartoginne fan Gelre]] (Eleönoara fan Woodstock), hartoginne-gemalinne fan [[Hartochdom Gelre|Gelre]] († [[1355]])
* [[1617]] - [[Allaert van Everdingen]], Nederlânsk keunstskilder († [[1675]])
* [[1716]] - foarst [[Karel Edzard fan Eastfryslân]] († [[1744]])
* [[1831]] - [[Peter Nicolai Arbo]], Noarsk keunstskilder († [[1892]])
* [[1877]] - [[Thijs Rinsema]], Frysk skuonmakker en keunstner († [[1947]])
* [[1923]] - [[Herman Krebbers]], Nederlânsk fioelist en muzykpedagooch. († [[2018]])
* [[1932]] - [[Rink van der Velde]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2001]])
* [[1942]] - [[Roger Ebert]], Amerikaansk filmkritikus († [[2013]])
* 1942 - [[Paul McCartney]], Ingelsk sjonger en muzikant
* [[1946]] - [[Hanny Alders]], Nederlânsk skriuwster († [[2010]])
* [[1950]] - [[Heddy Lester]], Frysk sjongster en aktrise
* [[1952]] - [[Hanneke de Jong]], Frysk skriuwster en ûnderwizeresse
* [[1971]] - [[Domonique Simone]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1979]] - [[Georgina Kwakye]], Nederlânsk aktrise en presintatrise
* [[1981]] - [[Egbert-Jan Weeber]], Nederlânsk akteur

== Ferstoarn ==
* [[1580]] - [[Juliana fan Stolberch]], Dútsk ealfrouwe (mem fan [[Willem fan Oranje]]) (* [[1506]])
* [[1749]] - [[Jacob Gilles]], Nederlânsk politikus (* [[1691]])
* [[1928]] - [[Roald Amundsen]], Noarsk ûntdekkingsreizger (* [[1872]])
* [[1936]] - [[Maksim Gorki]], Russysk skriuwer (* [[1868]])
* [[1945]] - [[Andries Gaastra (1879-1945)|Andries Gaastra]], grûnlizzer fan it [[Batavus]]fabryk (* [[1879]])
* [[1956]] - [[Tjipke Postma]], Frysk skipper en folksdichter (* [[1866]])
* [[1996]] - [[Glenmor]], Bretonsk sjonger (* [[1931]])
* [[2007]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster (* [[1925]])
* [[2009]] - [[Hortensia Bussi]], Sileensk presidintsfrou (* [[1914]])
* [[2011]] - [[Jelena Bonner]], Sovjet dissidinte (* [[1923]])
* [[2012]] - [[Lina Haag]], Dútsk fersetsstriidster (* [[1907]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|18]]</text>
      <sha1>1b0osd88sbgs070l7gpegzwbrhbvik8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>19 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>664</id>
    <revision>
      <id>1083970</id>
      <parentid>1075759</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:24:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3117" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[240 f.Kr.]] - De [[Griken|Aldgrykske]] [[wiskundige]] [[Eratostenes]] berekkenet de omtrek fan 'e [[Ierde]].
* [[1369]] - [[Filips de Stoute]], [[hartoch]] fan [[Hartochdom Boergonje|Boergonje]], [[boask]]et oan [[Margareta fan Male]], de [[erfdochter|iennichste erfgenamte]] fan [[Loadewyk fan Male]], de [[greve]] fan [[Greefskip Flaanderen|Flaanderen]].
* [[1767]] - De [[boer]] en [[herberge|herbergier]] [[Jean Chastel]] sjit it [[Bist fan Gévaudan]] dea, dat súdlik-sintraal [[Frankryk]] trije jier lang terrorisearre en mear as hûndert minsken de dea ynjage hat.
* [[1850]] - Yn 'e [[Sweden|Sweedske]] [[haadstêd]] [[Stokholm]] wurdt it [[houlik]] sletten tusken [[kroanprins]] [[Karel XV fan Sweden|Karel fan Sweden]] en [[prinsesse]] [[Louise fan Oranje-Nassau, keninginne fan Sweden|Louise fan Oranje-Nassau]].
* [[1961]] - It [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[protektoraat]] [[Koeweit]] wurdt ûnôfhinklik.
* [[1964]] - De [[fuotbal]]klub [[SK Cambuur Ljouwert]] wurdt oprjochte.
* [[2000]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[dûane]] fynt yn [[Dover (Ingelân)|Dover]] de lichems fan 58 yllegale [[Sina|Sinezen]] yn in [[Nederlân]]ske [[frachtwein]].
* [[2001]] - De [[Nederlânsktalige Wikipedy]] giet los.

== Berne ==
* [[1566]] - kening [[Jakobus I fan Ingelân]] († [[1625]])
* [[1623]] - [[Blaise Pascal]], Frânsk wiskundige († [[1662]])
* [[1811]] - [[Jacob Dirks]], jurist, politikus en Frysk foaroanman († [[1892]])
* [[1869]] - [[Samuel Azarja Rudelsheim]], opperrabbyn fan Fryslân († [[1918]])
* [[1892]] - [[Hendrik van Houten]], ûnderwizer, sjoernalist, politikus en Frysk beweger († [[1952]])
* [[1919]] - [[Pauline Kael]], Amerikaansk filmkritika († [[2001]])
* [[1924]] - [[Sybren Polet]], Nederlânsk dichter († [[2015]])
* [[1942]] - [[Mûammar al-Kadaffi]], presidint fan [[Lybje]] († [[2011]])
* [[1947]] - [[Salman Rushdie]], Ingelsk skriuwer
* [[1950]] - [[Gryt van Duinen]], Frysk sjoernaliste, programmamakster en politika
* [[1962]] - [[Peter Bradshaw]], Ingelsk filmkritikus
* [[1968]] - [[Chantilly Lace]], Amerikaansk pornoaktrise († [[2008]])
* [[1985]] - [[Carmel Moore]], Ingelsk pornoaktrise
* [[1986]] - [[Sjoerd Huisman]], Nederlânsk maratonrider († [[2013]])
* [[1987]] - [[Crista Moore (pornografysk aktrise)|Crista Moore]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1838]] - [[Binnert Tinga]], Frysk tekenmaster en keunstskilder (* [[1785]])
* [[1867]] - keizer [[Maksimiliaan fan Meksiko]] (* [[1832]])
* [[1934]] - prins [[Bernard fan Lippe (1872-1934)|Bernard fan Lippe]], Dútsk ealman en heit fan [[Bernhard fan Lippe-Biesterfeld]] (* [[1872]])
* [[1937]] - [[J.M. Barrie]], Skotsk skriuwer (* [[1860]])
* [[1954]] - [[Sjouke de Zee]], Frysk skriuwer en propagandist (* [[1892]])
* [[1976]] - [[Egbert Reitsma]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1892]])
* [[2011]] - [[Hannes Weiss]], Nederlânsk Roma-lieder (* [[1928]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|19]]</text>
      <sha1>j7yu2ekzaup9w7fz6m6i6n55okb4hur</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084105</id>
      <parentid>1083970</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3114" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[240 f.Kr.]] - De [[Griken|Aldgrykske]] [[wiskundige]] [[Eratostenes]] berekkenet de omtrek fan 'e [[Ierde]].
* [[1369]] - [[Filips de Stoute]], [[hartoch]] fan [[Hartochdom Boergonje|Boergonje]], [[boask]]et oan [[Margareta fan Male]], de [[erfdochter|iennichste erfgenamte]] fan [[Loadewyk fan Male]], de [[greve]] fan [[Greefskip Flaanderen|Flaanderen]].
* [[1767]] - De [[boer]] en [[herberge|herbergier]] [[Jean Chastel]] sjit it [[Bist fan Gévaudan]] dea, dat súdlik-sintraal [[Frankryk]] trije jier lang terrorisearre en mear as hûndert minsken de dea ynjage hat.
* [[1850]] - Yn 'e [[Sweden|Sweedske]] [[haadstêd]] [[Stokholm]] wurdt it [[houlik]] sletten tusken [[kroanprins]] [[Karel XV fan Sweden|Karel fan Sweden]] en [[prinsesse]] [[Louise fan Oranje-Nassau, keninginne fan Sweden|Louise fan Oranje-Nassau]].
* [[1961]] - It [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[protektoraat]] [[Koeweit]] wurdt ûnôfhinklik.
* [[1964]] - De [[fuotbal]]klub [[SK Cambuur Ljouwert]] wurdt oprjochte.
* [[2000]] - De [[Grut-Brittanje|Britske]] [[dûane]] fynt yn [[Dover (Ingelân)|Dover]] de lichems fan 58 yllegale [[Sina|Sinezen]] yn in [[Nederlân]]ske [[frachtwein]].
* [[2001]] - De [[Nederlânsktalige Wikipedy]] giet los.

== Berne ==
* [[1566]] - kening [[Jakobus I fan Ingelân]] († [[1625]])
* [[1623]] - [[Blaise Pascal]], Frânsk wiskundige († [[1662]])
* [[1811]] - [[Jacob Dirks]], jurist, politikus en Frysk foaroanman († [[1892]])
* [[1869]] - [[Samuel Azarja Rudelsheim]], opperrabbyn fan Fryslân († [[1918]])
* [[1892]] - [[Hendrik van Houten]], ûnderwizer, sjoernalist, politikus en Frysk beweger († [[1952]])
* [[1919]] - [[Pauline Kael]], Amerikaansk filmkritika († [[2001]])
* [[1924]] - [[Sybren Polet]], Nederlânsk dichter († [[2015]])
* [[1942]] - [[Mûammar al-Kadaffi]], presidint fan [[Lybje]] († [[2011]])
* [[1947]] - [[Salman Rushdie]], Ingelsk skriuwer
* [[1950]] - [[Gryt van Duinen]], Frysk sjoernaliste, programmamakster en politika
* [[1962]] - [[Peter Bradshaw]], Ingelsk filmkritikus
* [[1968]] - [[Chantilly Lace]], Amerikaansk pornoaktrise († [[2008]])
* [[1985]] - [[Carmel Moore]], Ingelsk pornoaktrise
* [[1986]] - [[Sjoerd Huisman]], Nederlânsk maratonrider († [[2013]])
* [[1987]] - [[Crista Moore (pornografysk aktrise)|Crista Moore]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1838]] - [[Binnert Tinga]], Frysk tekenmaster en keunstskilder (* [[1785]])
* [[1867]] - keizer [[Maksimiliaan fan Meksiko]] (* [[1832]])
* [[1934]] - prins [[Bernard fan Lippe (1872-1934)|Bernard fan Lippe]], Dútsk ealman en heit fan [[Bernhard fan Lippe-Biesterfeld]] (* [[1872]])
* [[1937]] - [[J.M. Barrie]], Skotsk skriuwer (* [[1860]])
* [[1954]] - [[Sjouke de Zee]], Frysk skriuwer en propagandist (* [[1892]])
* [[1976]] - [[Egbert Reitsma]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1892]])
* [[2011]] - [[Hannes Weiss]], Nederlânsk Roma-lieder (* [[1928]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|19]]</text>
      <sha1>qgm33dv0gecbbxxsh0k704ky5rkspvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>20 juny</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665</id>
    <revision>
      <id>1083971</id>
      <parentid>1083807</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T12:24:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lheg</username>
        <id>43423</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3454" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1756]] - Yn [[Kalkutta]] wurdt in grutte kloft [[Keninkryk Grut-Brittanje|Britske]] [[kriichsfinzene]]n troch de [[soldaten]] fan 'e [[nawab]] fan [[Bingalen]] yn in fierstente lytse [[tsjerker]] troppe. Yn dat '[[Swarte Gat fan Kalkutta]]' komme de measten fan harren om ear't [[moarn (deidiel)|moarns]] de doar wer iepengiet. De [[Britske Eastyndyske Kompanjy]] sjocht dit foarfal as in [[casus belli]] en in reden om Bingalen te feroverjen.
* [[1863]] - [[West-Firginia]] wurdt as 35e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1873]] - De [[Yellowstone-ekspedysje (1873)|Yellowstone-ekspedysje]] giet fan start. Dat is in [[militêr]]e ekspedysje fan it [[Amerikaanske Leger]], mei as doel om in gaadlike rûte te sykjen foar de oanlis fan it [[spoarwegen|spoar]] fan 'e [[Northern Pacific Railroad]] by de [[rivier]] de [[Yellowstone (rivier)|Yellowstone]] lâns, yn [[Montana]].
* [[1895]] - It [[Noard-Eastseekanaal]] of it Kieler Kanaal, fan 'e [[Noardsee]] nei de [[Eastsee]] troch [[Holstein]] hinne, wurdt iepene.
* [[1948]] - De [[Alliëarden|Alliëarde besettingsmacht]] fiert yn [[West-Dútslân]] de [[D-mark]] yn.
* [[1955]] - Yn 'e [[Filipinen]] is in gâns lange [[sinnefertsjustering]] waar te nimmen.
* [[1960]] - [[Maly]] en [[Senegal]] wurde ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[1990]] - De [[asteroïde]] [[Eureka]] wurdt ûntdutsen.
* [[1998]] - [[Fryslân 500]]: it provinsjebestjoer ûnder lieding fan [[kommissaris fan de keninginne]] [[Loek Hermans]] wol dat der fierd wurdt dat [[Fryslân]] as [[provinsje]] 500 jier bestiet. Dêr bestiet in protte ferset tsjin, mei't it ûntstean fan Fryslân as provinsje yn [[1498]] ek de ein fan 'e Fryske selsstannigens betsjutte.

== Berne ==
* [[1566]] - kening [[Sigismund III fan Poalen|Sigismund III fan Poalen en Sweden]] († [[1632]])
* [[1864]] - [[Pier Pander]], Frysk byldhouwer en medaljeur († [[1919]])
* [[1883]] - [[Leah Baird]], Amerikaansk aktrise († [[1971]])
* [[1896]] - [[Taeke Cnossen]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[1988]])
* [[1920]] - [[Pieter Gerbenzon]], Frysk heechlearaar rjochtsskiednis († [[2009]])
* [[1923]] - [[Marcus Bakker]], Nederlânsk politikus († [[2009]])
* [[1942]] - [[Brian Wilson]], Amerikaansk muzikant en lietsjeskriuwer  
* [[1946]] - [[Bote Wilpstra]] Nederlânsk politikus († [[2021]])
* [[1973]] - [[Joo Min Lee]], Frânsk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[840]] - keizer [[Loadewyk de Fromme]] fan it [[Frankyske Ryk]] (* [[778]])
* [[1597]] - [[Willem Barents]], Skylger seefarder en ûntdekkingsreizger (* ±[[1550]])
* [[1837]] - kening [[Willem IV fan it Feriene Keninkryk]] (* [[1765]])
* [[1925]] - [[Josef Breuer]], Eastenryksk dokter en filosoof (* [[1842]])
* [[1955]] - [[Kor Ket]], Frysk fioelist en dirigint (* [[1920]])
* 1955 - [[Nanne Ottema]], Frysk konservator (* [[1874]])
* [[1999]] - [[Bauke Bies]], Frysk dammer (* [[1916]])
* [[2002]] - [[Nina Baanders-Kessler]], Frysk byldhouwster en medaljeur (* [[1915]])
* [[2002]] - [[Tinus Osendarp]], Nederlânsk atleet (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Bart Tromp]], Nederlânsk sosjolooch en politikolooch (* [[1944]])
* [[2015]] - [[John Eskes]], Frysk muzikant, dirigint en komponist (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|20]]</text>
      <sha1>q7eannynpjg39t3ewi3e3d2qvom82cn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084106</id>
      <parentid>1083971</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:13:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;FreyaSport&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3444" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1756]] - Yn [[Kalkutta]] wurdt in grutte kloft [[Grut-Brittanje|Britske]] [[kriichsfinzene]]n troch de [[soldaten]] fan 'e [[nawab]] fan [[Bingalen]] yn in fierstente lytse [[tsjerker]] troppe. Yn dat '[[Swarte Gat fan Kalkutta]]' komme de measten fan harren om ear't [[moarn (deidiel)|moarns]] de doar wer iepengiet. De [[Britske Eastyndyske Kompanjy]] sjocht dit foarfal as in [[casus belli]] en in reden om Bingalen te feroverjen.
* [[1863]] - [[West-Firginia]] wurdt as 35e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1873]] - De [[Yellowstone-ekspedysje (1873)|Yellowstone-ekspedysje]] giet fan start. Dat is in [[militêr]]e ekspedysje fan it [[Amerikaanske Leger]], mei as doel om in gaadlike rûte te sykjen foar de oanlis fan it [[spoarwegen|spoar]] fan 'e [[Northern Pacific Railroad]] by de [[rivier]] de [[Yellowstone (rivier)|Yellowstone]] lâns, yn [[Montana]].
* [[1895]] - It [[Noard-Eastseekanaal]] of it Kieler Kanaal, fan 'e [[Noardsee]] nei de [[Eastsee]] troch [[Holstein]] hinne, wurdt iepene.
* [[1948]] - De [[Alliëarden|Alliëarde besettingsmacht]] fiert yn [[West-Dútslân]] de [[D-mark]] yn.
* [[1955]] - Yn 'e [[Filipinen]] is in gâns lange [[sinnefertsjustering]] waar te nimmen.
* [[1960]] - [[Maly]] en [[Senegal]] wurde ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[1990]] - De [[asteroïde]] [[Eureka]] wurdt ûntdutsen.
* [[1998]] - [[Fryslân 500]]: it provinsjebestjoer ûnder lieding fan [[kommissaris fan de keninginne]] [[Loek Hermans]] wol dat der fierd wurdt dat [[Fryslân]] as [[provinsje]] 500 jier bestiet. Dêr bestiet in protte ferset tsjin, mei't it ûntstean fan Fryslân as provinsje yn [[1498]] ek de ein fan 'e Fryske selsstannigens betsjutte.

== Berne ==
* [[1566]] - kening [[Sigismund III fan Poalen|Sigismund III fan Poalen en Sweden]] († [[1632]])
* [[1864]] - [[Pier Pander]], Frysk byldhouwer en medaljeur († [[1919]])
* [[1883]] - [[Leah Baird]], Amerikaansk aktrise († [[1971]])
* [[1896]] - [[Taeke Cnossen]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[1988]])
* [[1920]] - [[Pieter Gerbenzon]], Frysk heechlearaar rjochtsskiednis († [[2009]])
* [[1923]] - [[Marcus Bakker]], Nederlânsk politikus († [[2009]])
* [[1942]] - [[Brian Wilson]], Amerikaansk muzikant en lietsjeskriuwer  
* [[1946]] - [[Bote Wilpstra]] Nederlânsk politikus († [[2021]])
* [[1973]] - [[Joo Min Lee]], Frânsk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[840]] - keizer [[Loadewyk de Fromme]] fan it [[Frankyske Ryk]] (* [[778]])
* [[1597]] - [[Willem Barents]], Skylger seefarder en ûntdekkingsreizger (* ±[[1550]])
* [[1837]] - kening [[Willem IV fan it Feriene Keninkryk]] (* [[1765]])
* [[1925]] - [[Josef Breuer]], Eastenryksk dokter en filosoof (* [[1842]])
* [[1955]] - [[Kor Ket]], Frysk fioelist en dirigint (* [[1920]])
* 1955 - [[Nanne Ottema]], Frysk konservator (* [[1874]])
* [[1999]] - [[Bauke Bies]], Frysk dammer (* [[1916]])
* [[2002]] - [[Nina Baanders-Kessler]], Frysk byldhouwster en medaljeur (* [[1915]])
* [[2002]] - [[Tinus Osendarp]], Nederlânsk atleet (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Bart Tromp]], Nederlânsk sosjolooch en politikolooch (* [[1944]])
* [[2015]] - [[John Eskes]], Frysk muzikant, dirigint en komponist (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|20]]</text>
      <sha1>gkpyermew5qjky29xsmr3n3cxslbw04</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084107</id>
      <parentid>1084106</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:14:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Werom sette fan ferzje 1084106 fan [[Special:Contributions/Ieneach fan 'e Esk]] ([[Meidogger_oerlis:Ieneach fan 'e Esk]]) dy wie dan krekt wer al goed</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3454" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1756]] - Yn [[Kalkutta]] wurdt in grutte kloft [[Keninkryk Grut-Brittanje|Britske]] [[kriichsfinzene]]n troch de [[soldaten]] fan 'e [[nawab]] fan [[Bingalen]] yn in fierstente lytse [[tsjerker]] troppe. Yn dat '[[Swarte Gat fan Kalkutta]]' komme de measten fan harren om ear't [[moarn (deidiel)|moarns]] de doar wer iepengiet. De [[Britske Eastyndyske Kompanjy]] sjocht dit foarfal as in [[casus belli]] en in reden om Bingalen te feroverjen.
* [[1863]] - [[West-Firginia]] wurdt as 35e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1873]] - De [[Yellowstone-ekspedysje (1873)|Yellowstone-ekspedysje]] giet fan start. Dat is in [[militêr]]e ekspedysje fan it [[Amerikaanske Leger]], mei as doel om in gaadlike rûte te sykjen foar de oanlis fan it [[spoarwegen|spoar]] fan 'e [[Northern Pacific Railroad]] by de [[rivier]] de [[Yellowstone (rivier)|Yellowstone]] lâns, yn [[Montana]].
* [[1895]] - It [[Noard-Eastseekanaal]] of it Kieler Kanaal, fan 'e [[Noardsee]] nei de [[Eastsee]] troch [[Holstein]] hinne, wurdt iepene.
* [[1948]] - De [[Alliëarden|Alliëarde besettingsmacht]] fiert yn [[West-Dútslân]] de [[D-mark]] yn.
* [[1955]] - Yn 'e [[Filipinen]] is in gâns lange [[sinnefertsjustering]] waar te nimmen.
* [[1960]] - [[Maly]] en [[Senegal]] wurde ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[1990]] - De [[asteroïde]] [[Eureka]] wurdt ûntdutsen.
* [[1998]] - [[Fryslân 500]]: it provinsjebestjoer ûnder lieding fan [[kommissaris fan de keninginne]] [[Loek Hermans]] wol dat der fierd wurdt dat [[Fryslân]] as [[provinsje]] 500 jier bestiet. Dêr bestiet in protte ferset tsjin, mei't it ûntstean fan Fryslân as provinsje yn [[1498]] ek de ein fan 'e Fryske selsstannigens betsjutte.

== Berne ==
* [[1566]] - kening [[Sigismund III fan Poalen|Sigismund III fan Poalen en Sweden]] († [[1632]])
* [[1864]] - [[Pier Pander]], Frysk byldhouwer en medaljeur († [[1919]])
* [[1883]] - [[Leah Baird]], Amerikaansk aktrise († [[1971]])
* [[1896]] - [[Taeke Cnossen]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[1988]])
* [[1920]] - [[Pieter Gerbenzon]], Frysk heechlearaar rjochtsskiednis († [[2009]])
* [[1923]] - [[Marcus Bakker]], Nederlânsk politikus († [[2009]])
* [[1942]] - [[Brian Wilson]], Amerikaansk muzikant en lietsjeskriuwer  
* [[1946]] - [[Bote Wilpstra]] Nederlânsk politikus († [[2021]])
* [[1973]] - [[Joo Min Lee]], Frânsk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[840]] - keizer [[Loadewyk de Fromme]] fan it [[Frankyske Ryk]] (* [[778]])
* [[1597]] - [[Willem Barents]], Skylger seefarder en ûntdekkingsreizger (* ±[[1550]])
* [[1837]] - kening [[Willem IV fan it Feriene Keninkryk]] (* [[1765]])
* [[1925]] - [[Josef Breuer]], Eastenryksk dokter en filosoof (* [[1842]])
* [[1955]] - [[Kor Ket]], Frysk fioelist en dirigint (* [[1920]])
* 1955 - [[Nanne Ottema]], Frysk konservator (* [[1874]])
* [[1999]] - [[Bauke Bies]], Frysk dammer (* [[1916]])
* [[2002]] - [[Nina Baanders-Kessler]], Frysk byldhouwster en medaljeur (* [[1915]])
* [[2002]] - [[Tinus Osendarp]], Nederlânsk atleet (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Bart Tromp]], Nederlânsk sosjolooch en politikolooch (* [[1944]])
* [[2015]] - [[John Eskes]], Frysk muzikant, dirigint en komponist (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Juny|20]]</text>
      <sha1>q7eannynpjg39t3ewi3e3d2qvom82cn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>14 july</title>
    <ns>0</ns>
    <id>689</id>
    <revision>
      <id>1084017</id>
      <parentid>1076313</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:42:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2945" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1500]] - Yn de [[slach by Bomstersyl]] wurdt in Frysk leger fan opstannelingen ferslein troch it Dútske leger fan [[Albrecht fan Saksen]]. 
* [[1789]] - Yn Parys wurdt de Bastille bestoarme, it begjin fan de [[Frânske revolúsje]].
* [[1933]] - Yn Dútslân wurde alle politike partijen útsein de [[NSDAP]] ferbean.
* [[1954]] - De [[Vietminh]] ferslaan it Frânske leger by de slach om Dien Bien Phu.
* [[1982]] - Moarns betiid tôgje tûzenen Iraanske soldaten de grins mei [[Irak]] oer. 

== Berne ==
* [[1695]] - [[Michael Onuphrius thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg]], Frysk grytman en wetterboukundige († [[1758]])
* [[1779]] - [[Sicco Ens]], Frysk dokter en fysiolooch († [[1842]])
* [[1834]] - [[James McNeill Whistler]], Amerikaansk keunstskilder († [[1903]])
* [[1836]] - [[Dirk Fontein de Jong]], Frysk ûndernimmer, bestjoerder en politikus († [[1898]])
* [[1862]] - [[Gustav Klimt]], Eastenryksk keunstskilder († [[1918]])
* [[1866]] - [[Ragnar Östberg]], Sweedsk arsjitekt († [[1945]])
* [[1903]] - [[Albert Sustring]], Frysk edelsmid, bestjoerder, publisist en frisiast († [[2001]])
* [[1913]] - [[Gerald Ford]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[2006]])
* [[1922]] - [[Herman Broekhuizen]], Nederlânsk dirigint, programmamakker, skriuwer en komponist († [[2012]])
* [[1936]] - [[Hannie Bruinsma-Kleijwegt]], Nederlânsk politika († [[2021]])
* [[1963]] - [[Wouter Bos]], Nederlânsk politikus en bestjoerder
* [[1973]] - [[Alley Baggett]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1976]] - [[Monique Covét]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1980]] - [[Joy Wielkens]], Nederlânsk aktrise en kabaretiêre

===Bisten===
* [[2001]] - [[Delta Paramount]], ferneamde fokbolle († [[2015]])

== Ferstoarn ==
* [[1711]] - [[Jehan Willem Friso fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1687]])
* [[1836]] - [[Willem Bartel van der Kooi]], Frysk keunstskilder (* [[1768]])
* [[1838]] - [[Bernardus Buma]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1770]])
* [[1844]] - [[Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen (1774-1844)|Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen]], Frysk politikus, rjochter en grytman (* [[1774]])
* [[1904]] - [[Paul Kruger]], presidint fan 'e [[Súdafrikaanske Republyk]] (* [[1825]])
* [[1905]] - [[Klaas van Tuinen]], Frysk biolooch, ûnderwizer en konservator (* [[1840]])
* [[1939]] - [[Casper Andries Lingbeek]], Nederlânsk predikant en politikus (* [[1867]])
* [[1944]] - [[Klaas Koelstra]], Frysk fersetsstrider (* [[1914]])
* [[1994]] - [[Jeanne Bieruma Oosting]], Frysk keunstneresse (* [[1898]])
* [[1997]] - [[Ellen de Thouars]], Nederlânsk aktrise (* [[1915]])
* [[2007]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger (* [[1921]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|14 July}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:July|14]]</text>
      <sha1>0pgjdigrndvqemtm7v5ckpwzj6e52pq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084026</id>
      <parentid>1084017</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:49:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3012" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1500]] - Yn de [[slach by Bomstersyl]] wurdt in Frysk leger fan opstannelingen ferslein troch it Dútske leger fan [[Albrecht fan Saksen]]. 
* [[1789]] - Yn Parys wurdt de Bastille bestoarme, it begjin fan de [[Frânske revolúsje]].
* [[1933]] - Yn Dútslân wurde alle politike partijen útsein de [[NSDAP]] ferbean.
* [[1954]] - De [[Vietminh]] ferslaan it Frânske leger by de slach om Dien Bien Phu.
* [[1982]] - Moarns betiid tôgje tûzenen Iraanske soldaten de grins mei [[Irak]] oer. 

== Berne ==
* [[1695]] - [[Michael Onuphrius thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg]], Frysk grytman en wetterboukundige († [[1758]])
* [[1779]] - [[Sicco Ens]], Frysk dokter en fysiolooch († [[1842]])
* [[1834]] - [[James McNeill Whistler]], Amerikaansk keunstskilder († [[1903]])
* [[1836]] - [[Dirk Fontein de Jong]], Frysk ûndernimmer, bestjoerder en politikus († [[1898]])
* [[1862]] - [[Gustav Klimt]], Eastenryksk keunstskilder († [[1918]])
* [[1866]] - [[Ragnar Östberg]], Sweedsk arsjitekt († [[1945]])
* [[1903]] - [[Albert Sustring]], Frysk edelsmid, bestjoerder, publisist en frisiast († [[2001]])
* [[1913]] - [[Gerald Ford]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[2006]])
* [[1918]] - [[Ingmar Bergman]], Sweedske regisseur († [[2007]])
* [[1922]] - [[Herman Broekhuizen]], Nederlânsk dirigint, programmamakker, skriuwer en komponist († [[2012]])
* [[1936]] - [[Hannie Bruinsma-Kleijwegt]], Nederlânsk politika († [[2021]])
* [[1963]] - [[Wouter Bos]], Nederlânsk politikus en bestjoerder
* [[1973]] - [[Alley Baggett]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1976]] - [[Monique Covét]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1980]] - [[Joy Wielkens]], Nederlânsk aktrise en kabaretiêre

===Bisten===
* [[2001]] - [[Delta Paramount]], ferneamde fokbolle († [[2015]])

== Ferstoarn ==
* [[1711]] - [[Jehan Willem Friso fan Nassau-Dietz]], steedhâlder fan [[Fryslân]], [[Grinslân]] en [[Drinte]] (* [[1687]])
* [[1836]] - [[Willem Bartel van der Kooi]], Frysk keunstskilder (* [[1768]])
* [[1838]] - [[Bernardus Buma]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1770]])
* [[1844]] - [[Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen (1774-1844)|Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen]], Frysk politikus, rjochter en grytman (* [[1774]])
* [[1904]] - [[Paul Kruger]], presidint fan 'e [[Súdafrikaanske Republyk]] (* [[1825]])
* [[1905]] - [[Klaas van Tuinen]], Frysk biolooch, ûnderwizer en konservator (* [[1840]])
* [[1939]] - [[Casper Andries Lingbeek]], Nederlânsk predikant en politikus (* [[1867]])
* [[1944]] - [[Klaas Koelstra]], Frysk fersetsstrider (* [[1914]])
* [[1994]] - [[Jeanne Bieruma Oosting]], Frysk keunstneresse (* [[1898]])
* [[1997]] - [[Ellen de Thouars]], Nederlânsk aktrise (* [[1915]])
* [[2007]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger (* [[1921]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|14 July}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:July|14]]</text>
      <sha1>n17l3bq8qrur3repeucs1gkq3mvvce3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>23 july</title>
    <ns>0</ns>
    <id>698</id>
    <revision>
      <id>1084022</id>
      <parentid>1076525</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4481" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1146]] - It biente fan 'e [[trije wizen út it easten|Hillige Trije Keningen]] komt ûnder grut jûchhei fan 'e befolking yn [[Keulen]] oan, dêr't it byset wurde sil yn 'e [[Dom fan Keulen|Domtsjerke]].
* [[1453]] - Yn de [[Slach by Gavere]] ferslacht de [[Hartochdom Boergonje|Boergondyske]] [[hartoch]] [[Filips de Goede]] de [[opstân|opstannige stêd]] [[Gint (stêd)|Gint]]. It ferset fan 'e Gintsters foarkomt in plondering fan 'e [[stêd]].
* [[1490]] - Yn 'e [[Slach by Brouwershaven]] wurdt [[jonker]] [[Frâns fan Brederode]] swier ferwûne [[kriichsfinzen]] nommen. Hjirmei komt definityf in ein oan 'e saneamde [[Jonker Frânse-oarloch]] en oan 'e [[Hoekske en Kabbeljauske Tsierderijen]].
* [[1568]] - De [[hartoch fan Alva]] tsjocht [[Grins (stêd)|Grins]] binnen.
* [[1572]] - Yn [[Roermond]] wurde 23 [[preester]]s, wêrûnder de [[siktaris]] fan 'e [[biskop]], [[moard|fermoarde]] troch de [[geuzen]].
* [[1736]] - [[Gustaaf Willem baron van Imhoff|Gustaaf Willem van Imhoff]] wurdt [[gûverneur]] fan [[Nederlânsk Seylon]].
* [[1757]] - Yn 'e [[Slach by Hastenbeck]] wurde de ferbûne [[leger (lânmacht)|leger]]s fan it [[Karfoarstedom Hannover]], it [[Lângreefskip Hessen-Kassel]] en it [[Hartochdom Breunswyk-Lüneburg]] waarden ferslein troch in [[Frankryk|Frânske]] troepemacht. Dit resultearret úteinlik yn 'e besetting fan Hannover troch de Frânsen.
* [[1851]] - It [[Ferdrach fan Traverse des Sioux]] wurdt sletten tusken de [[Feriene Steaten]] en de [[Sisseton]]- en [[Wahpeton]]-stammen fan 'e [[Eastlike Dakota (folk)|Eastlike&amp;nbsp;Dakota]]-[[Yndianen]]. Hjirby krije de Feriene Steaten it grutste part fan súdlik [[Minnesota]] yn 'e hannen.
* [[1881]] - De fiifjierrige [[Johannes Huibers]], letter [[biskop]] fan [[Haarlim]], leit de earste [[bakstien|stien]] fan it [[Sintraal Stasjon]] yn [[Amsterdam]].
* [[1903]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] yndustrieel [[Henry Ford]] ferkeapet syn earste [[auto]], in twasilinder Model A dy't makke is yn [[Detroit]].
* [[1992]] - [[Abgaazje]] ropt de ûnôfhinklikheid út en makket him los fan 'e [[Georgje]].
* [[2004]] - De [[Stifting Fryske Aksje]] kaapt de domeinnamme www.ednijpels.nl.
* [[2007]] - De [[Frysk]]e [[oersetting]] fan ''[[Harry Potter and the Philosopher's Stone]]'' komt út by [[Utjouwerij Bornmeer]].

== Berne ==
* [[1339]] - hartoch [[Loadewyk I fan Anzjû]], Frânsk prins († [[1384]])
* [[1723]] - [[Eelko Alta]], Frysk predikant, lânboukundige en politikus († [[1798]])
* [[1826]] - [[Pieter Caland]], Nederlânsk weterboukundige († [[1902]])
* [[1864]] - [[Jan Linses van der Burg]], Frysk dichter († [[1905]])
* [[1876]] - [[Egnatius Ydema]], Frysk keunstskilder († [[1937]])
* [[1923]] - [[Thea Beckman]], Nederlânsk berneboekeskriuwster († [[2004]])
* [[1943]] - [[Tony Joe White]], Amerikaansk sjonger en muzikant († [[2018]])
* [[1947]] - [[Gardner Dozois]], Amerikaansk skriuwer en redakteur († [[2018]])
* 1947 - [[Larry Manetti]], Amerikaansk akteur
* [[1960]] - [[Onno Meijer]], Frysk akteur en keunstrider († [[2008]])
* [[1973]] - [[Monica Lewinsky]], minneresse fan 'e Amerikaanske presidint [[Bill Clinton]]
* [[1976]] - [[Mark van Eeuwen]], Nederlânsk akteur en presintator

== Ferstoarn ==
* [[1382]] - keninginne [[Jehanna I fan Napels]] (* [[1328]])
* [[1581]] - [[George fan Lalaing, greve fan Rennenberch]], Spaansk steedhâlder fan Fryslân, Grinslân, Drinte en Oerisel (* [[1536]])
* [[1757]] - [[Domenico Scarlatti]], Italjaansk komponist (* [[1685]])
* [[1853]] - [[Andries Pretorius]], Afrikaner politikus en foartrekker (* [[1799]])
* [[1885]] - [[Ulysses S. Grant]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] (* [[1822]])
* [[1916]] - [[William Ramsay]], Skotsk skiekundige en Nobelpriiswinner (* [[1852]])
* [[2002]] - [[Chaim Potok]], Amerikaanske skriuwer en rabbyn (* [[1929]])
* [[2007]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige (* [[1918]])
* [[2008]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist (* [[1925]])
* [[2010]] - [[Willem Breuker]], Nederlânsk muzikant en komponist (* [[1944]])
* [[2011]] - [[Johnny Hoes]], Nederlânsk sjonger (* [[1917]])
* 2011 - [[Amy Winehouse]], Ingelsk sjongster (* [[1983]])
* [[2015]] - [[Jan Postma (skriuwer)|Jan Postma]], Frysk âld-plysjeman en skriuwer (* [[1932]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|23 July}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:July|23]]</text>
      <sha1>i72mr6rpux0echdzl1571gijwl2czfv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8 augustus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>714</id>
    <revision>
      <id>1084027</id>
      <parentid>1076071</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
[[Ofbyld:Jouster toren.JPG|thumb|right|100px|De Jouster Toer]]
* [[449]] - It [[Twadde Konsylje fan Efeze]] fan 'e [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] wurdt iepene yn 'e [[stêd]] [[Efeze]], yn [[Lyts-Aazje]].
* [[1628]] - [[Grytman]] [[Hobbe fan Baerdt]] leit de earste [[bakstien|stien]] foar de [[Jouster Toer]].
* [[1697]] -  De [[Grutte Ambassade]] fan [[tsaar]] [[Peter de Grutte]] fan [[Ruslân]] (de tsaar sels ynbegrepen) arrivearret yn 'e [[Republyk fan 'e Feriene Nederlannen]].
* [[1786]] - De earste [[berchbeklimmen|beklimming]] fan 'e [[Mont Blanc]] troch [[Jacques Balmat]] en [[Michel Paccard]].
* [[1876]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[útfiner]] [[Thomas Alva Edison]] kriget [[oktroai]] op 'e [[stinselmasine]].
* [[1882]] - De [[Nederlânske Tramwei Maatskippij]] (NTM) iepenet de line [[Snits (stêd)|Snits]]-[[Boalsert (stêd)|Boalsert]].
* [[2006]] - In [[ierdbeving]] (3,5 op 'e [[skaal fan Richter]]) treft [[Grinslân]]. De oarsaak is wierskynlik de pleatslike [[ierdgas|gaswinning]].
* [[2008]] - Iepening fan 'e [[Olympyske Simmerspullen 2008|Olympyske Simmerspullen]] yn [[Peking]].

== Berne ==
* [[1705]] - [[Gustaaf Willem baron fan Imhoff]], Eastfrysk-Nederlânsk koloniaal bestjoerder († [[1750]])
* [[1746]] - [[Hieronymus van Alphen]], Nederlânsk dichter († [[1803]])
* [[1750]] - [[Johannes Lambertus Huber]], Frysk bestjoerder en patriot († [[1826]])
* [[1833]] - [[Jacob Pieters Asman]], Frysk skriuwer († [[1902]])
* [[1834]] - [[James W. Forsyth]], Amerikaansk militêr († [[1906]])
* [[1839]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaanske militêr († [[1925]])
* [[1874]] - [[Willem van Schaik]], Frysk keunstskilder en tekener († [[1938]])
* [[1921]] - [[Esther Williams]], Amerikaansk aktrise en swimster († [[2013]])
* [[1935]] - [[Donald P. Bellisario]], Amerikaansk tillefyzjeprodusint, regisseur en senarioskriuwer
* [[1949]] - [[Danny Peary]], Amerikaansk publisist en filmkritikus
* 1949 - [[Ids Willemsma]], Frysk keunstner
* [[1951]] - [[Louis van Gaal]], Nederlânsk fuotbaltrener
* [[1961]] - [[Annemieke Verdoorn]], Nederlânsk aktrise
* [[1966]] - [[Jimbo Wales]], Amerikaansk ûndernimmer (oprjochter fan [[Wikipedia]])
* [[1968]] - [[Kyra Phillips]], Amerikaansk nijslêzeresse en ferslachjouster
* [[1986]] - [[Peyton List (1986)|Peyton List]], Amerikaansk aktrise
* [[1993]] - [[Kawennáhere Devery Jacobs]], Kanadeesk aktrise

== Ferstoarn ==
* [[117]] - keizer [[Trajanus]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* [[53]])
* [[1002]] - [[Almanzor]] (Abû Aämir Mohammed ibn Abdûlla ibn Abi Aämir al-Hadjyb al-Mansoer bi-Ila), fizier fan it [[Kalifaat Kordoba]] (* [[938]])
* [[1638]] - [[Douwe fan Aylva]], Frysk grytman, dykgraaf en politikus (* [[1579]])
* [[1651]] - [[Amalia Elizabeth fan Hanau-Münzenberg]], lângrevinne-gemalinne fan [[Hessen-Kassel]] (* [[1602]])
* [[1892]] - [[Age Looxma Ypeij]], Frysk grutgrûnbesitter en filantroop (* [[1833]])
* [[1921]] - [[Esther Williams]], Amerikaansk aktrise (* [[2013]])
* [[2007]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster (* [[1911]])
* [[2019]] - [[Loek Caspers]], Nederlânsk fersetsstrydster (* [[1924]])
* [[2020]] - [[Popke van der Zee]], Frysk learaar, toanielakteur en oersetter (* [[1956]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Augustus|08]]</text>
      <sha1>kyhk0tsu3d5nll1lpmnlm1zfuo8j31b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>13 augustus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>719</id>
    <revision>
      <id>1084021</id>
      <parentid>1074358</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:45:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3040" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1642]] - As earste observearret [[Christiaan Huygens]] de súdpoalkap fan [[Mars (planeet)|Mars]].
* [[1849]] - It [[leger (lânmacht)|leger]] fan it [[Keninkryk Hongarije]] jout him by [[Világos]] oer oan 'e [[Ruslân|Russyske]] bûnsgenoaten fan 'e [[Eastenryk|Eastenrikers]]. Dat betsjut yn 'e praktyk de ein fan 'e [[Hongaarske Opstân fan 1848]], hoewol't de striid op guon plakken noch trochgean sil oant [[4&amp;nbsp;oktober]].
* [[1905]] - [[Noarwegen]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Sweden]].
* [[1961]] - [[East-Dútslân|Eastdútske]] troepen slute mei [[stikeltried]] de eastlike sektor fan [[Berlyn]] ôf, wat it begjin is fan de [[Berlynske Muorre]].
* [[2004]] - Iepening fan 'e [[Olympyske Simmerspullen 2004|Olympyske Spullen]] yn [[Atene]].

== Berne ==
* [[1816]] - [[Wieger Hendrikus Idzerda]], Nederlânsk politikus († [[1881]])
* [[1834]] - [[Walle Melis Oppedijk]], Frysk houtkeapman en politikus († [[1893]])
* [[1860]] - [[Annie Oakley]], Amerikaanske skerpskutter en artyste († [[1926]])
* [[1878]] - [[Salomon de Wolff]], Frysk ekonoom, politikus en sionist ([† [[1960]])
* [[1899]] - [[Alfred Hitchcock]], Ingelsk regisseur († [[1980]])
* [[1902]] - [[Felix Wankel]], Dútsk útfiner († [[1988]])
* [[1917]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint († [[2007]])
* [[1918]] - [[Frederick Sanger]], Ingelsk biolooch en twafâldich Nobelpriiswinner († [[2013]])
* [[1926]] - [[Fidel Castro]], presidint fan [[Kuba]] († [[2016]])
* [[1936]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus († [[2007]])
* [[1951]] - [[Ric Parnell]], Ingelsk drummer († [[2022]])
* [[1955]] - [[Sietse de Vries]], Frysk skriuwer en sjoernalist
* [[1956]] - [[Atte Jongstra]], Frysk skriuwer en resensint
* [[1957]] - [[Harry Oosterman]], Frysk politikus 
* [[1962]] - [[Manuel Valls]], Frânsk-Katalaansk politikus
* [[1963]] - [[Stephanie Zacharek]], Amerikaansk filmkritika
* [[1970]] - [[Wendy Whoppers]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1980]] - [[Veronica de la Cruz]], Amerikaansk ferslachjouster, nijslêzeresse en presintatrise
* [[1981]] - [[Claire Dames]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1523]] - [[Gerard David]], Súdnederlânsk skilder (* [[1455]]?)
* [[1821]] - [[Baudina Stinstra]], Frysk tekeneresse (* [[1739]])
* [[1848]] - [[Pyter Jentsjes Rollema]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1786]])
* [[1873]] - [[Jan Schepers]], Frysk dokter en skriuwer (* [[1815]])
* [[1910]] - [[Florence Nightingale]], Ingelsk ferpleechster (* [[1820]])
* [[1927]] - [[James Oliver Curwood]], Amerikaansk skriuwer (* [[1878]])
* [[1946]] - [[H.G. Wells]], Ingelsk skriuwer (* [[1866]])
* [[1949]] - [[Geerhardus Vos]], Frysk-Amerikaansk teolooch (* [[1862]])
* [[1963]] - [[Morvan Marchal]], Bretonsk aktivist (* [[1900]])
* [[2020]] - [[Corrie Hafkamp]], Nederlânske berneboekeskriuwster (* [[1929]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Augustus|13]]</text>
      <sha1>l3i2vjfoy7yun4pr5wand6fcbk5yc0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>29 augustus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>735</id>
    <revision>
      <id>1084030</id>
      <parentid>1075939</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:52:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2940" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1396]] - [[Slach by Skoattersyl]], De Friezen ûnder oanfiering fan [[Juw Juwinga]] fjochtsje tsjin hartoch Albrecht fan Saksen. Mear as tûzen Friezen sneuvelen, mar hartoch Albrecht luts him nei in pear dagen al werom.
* [[1618]]  - [[Johan fan Oldenbarnevelt]], [[Hugo de Groot]] en Hoogerbeets finzen nommen.
* [[2004]] - Sluting fan de [[Olympyske Simmerspullen 2004|Olympyske Spullen]] yn [[Atene]].
* [[2012]] - Iepening fan de [[Paralympyske Simmerspullen 2012|Paralympyske Spullen]] yn [[Londen]].

== Berne ==
* [[1915]] - [[Ingrid Bergman]], Sweedsk aktrise († [[1982]])
* [[1923]] - lord [[Richard Attenborough]], Ingelsk akteur, filmregisseur en filmprodusint († [[2014]])
* [[1925]] - [[Ger Vaders]], Nederlânsk sjoernalist († [[2005]])
* [[1927]] - [[Maria van Harinxma thoe Slooten|Maria baronesse Van Harinxma thoe Slooten]], Frysk ealfrouwe († [[2015]])
* [[1935]] - [[Hugo Brandt Corstius]], Nederlânsk skriuwer († [[2014]])
* [[1936]] - [[John McCain]], Amerikaansk politikus († [[2018]])
* [[1940]] - [[Wim Ruska]], Nederlânsk judoka († [[2015]])
* [[1951]] - [[Ep van Hijum]], Frysk skriuwer  
* [[1958]] - [[Michael Jackson]], Amerikaansk sjonger († [[2009]])
* [[1967]] - [[Gerhard Potma]], Frysk hurdsiler († [[2006]])
* [[1969]] - [[Michael Stefano]], Amerikaansk pornoakteur, -regisseur en -produsint
* [[1976]] - [[Jon Dahl Tomasson]], Deensk fuotballer

== Ferstoarn ==
* [[1123]] - kening [[Øystein I fan Noarwegen]] (* [[1088]])
* [[1395]] - hartoch [[Albrecht III fan Eastenryk]] (* [[1349]])
* [[1396]] - [[Juw Juwinga]], Frysk haadling en potestaat fan [[Fryslân]] (* 13??)
* [[1526]] - kening [[Loadewyk II fan Hongarije]] (* [[1506]])
* [[1533]] - keizer [[Atahualpa]] fan it [[Inka-Ryk]] (* ±[[1502]])
* [[1892]] - [[William Forbes Skene]], Skotsk skiedkundige (* [[1809]])
* [[1904]] - sultan [[Moerad V fan it Osmaanske Ryk]] (* [[1840]])
* [[1922]] - [[Antonie Ewoud Jan Holwerda]] Nederlânsk heechlearaar (* [[1845]])
* [[1944]] - [[Goaitsen Burgy]], Frysk skriuwer (* [[1886]])
* [[1951]] - [[Jacob Kraus]], Nederlânsk wetterboukundige en politikus (* [[1861]])
* [[1968]] - [[Hillegonda Bottema]], Nederlânsk keunstskilderesse, grafika en yllustratrise (* [[1913]])
* [[2006]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner (* [[1925]])
* [[2007]] - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver (* [[1962]])
* [[2010]] - [[André Bralts]], Grinslânsk muzikant en publisist (* [[1945]])
* 2010 - [[Appie Baantjer]], Nederlânsk plysjeman en skriuwer (* [[1923]])
* [[2014]] - [[Lieuwe Eringa]], Frysk politikus (* [[1920]])
* [[2016]] - [[Gene Wilder]], Amerikaansk komyk en akteur (* [[1933]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Augustus|29]]</text>
      <sha1>0p8pue0em7bghay8t8lhb7ga0nl2tc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3 septimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>740</id>
    <revision>
      <id>1084033</id>
      <parentid>1076345</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:54:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3640" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[401 f.Kr.]] - Yn 'e [[Slach by Kûnaksa]], yn [[Mesopotaamje]], wurde de [[opstanneling]]en fan 'e [[Perzyske Ryk|Perzyske]] [[prins]] [[Syrus de Jongere]] ferslein troch it [[leger (lânmacht)|leger]] fan syn âldere [[broer]], [[kening]] [[Artakserkses&amp;nbsp;II]]. Syrus [[sneuveljen|komt om]] en dêrmei rint syn [[opstân]] op 'e non. In grutte kloft [[Grikelân|Grykske]] [[hierling]]en yn 'e tsjinst fan Syrus de Jongere, dy't harsels [[De Tsientûzen (hierlingen)|de Tsientûzen]] neame, sette útein mei in wapene weromtocht dwers troch it [[Perzyske Ryk]] hinne nei de [[kust]] fan 'e [[Swarte See]]. Under harren is [[Ksenofon]], dy't de tocht letter [[legindarysk]] meitsje sil troch syn beskriuwing yn 'e ''[[Anabasis (Ksenofon)|Anabasis]]''.
* [[301]] - [[San Marino]] wurdt stifte troch [[Sint Marinus]]
* [[1189]] [[Richard I fan Ingelân]] wurdt kening
* [[1607]] - It stedsbestjoer fan [[Dokkum]] beslút ta de bou fan it stedhûs.
* [[1658]] - [[Oliver Cromwell]] stjert en wurdt as 'Lord Protector' opfolge troch syn soan [[Richard Cromwell|Richard]].
* [[1728]] - [[Matthew Boulton]], stoomyngenieur, te [[Birmingham]], [[Feriene Keninkryk]]
* [[1783]] - De [[Frede fan Versailles]] wurdt tekene, de definitive ein fan de [[Amerikaanske Unôfhinklikheidsoarloch]].
* [[1906]] - De [[Feriening Natuermonuminten]] docht syn earste oankeap, de [[Naardermar]].
* [[1939]] - [[Grut-Brittanje]] en [[Frankryk]] ferklearje [[nazi-Dútslân]] de oarloch, it begjin fan de [[Twadde Wrâldoarloch]].
* [[1943]] - [[Twadde Wrâldoarloch]]: ynvaazje fan [[Itaalje]] troch alliearde troepen.
* [[1966]] - Earste útstjoering fan de populêre [[telefyzjeprogramma|telefyzjesearje]] [[Ja Suster, Nee Suster]].
* [[1967]] - [[Sweden]] giet oer fan [[links riden|links]]- nei rjochtsriden.
* [[1976]] - [[Fiking 2]] lannet op [[Mars (planeet)|Mars]].

== Berne ==
* [[1499]] - [[Diana fan Poitiers]], Frânsk ealfrouwe en mêtresse [[Hindrik II fan Frankryk]] († [[1566]])
* [[1695]] - [[Pietro Locatelli]], Italjaansk komponist en fioelist († [[1764]])
* [[1844]] - [[Sofia Andrejevna Behrs]], Russysk skriuwster († [[1919]])
* [[1875]] - [[Ferdinand Porsche]], Eastenryksk autofabrikant († [[1955]])
* [[1905]] - [[Sybout Jacob Nijdam]], keatspionier en ûnderwiisman († [[2005]])
* [[1922]] - [[Hendrik Willem ter Haar]], Frysk geriater († [[2012]])
* [[1935]] - [[Otto Ketting]], Nederlânsk komponist († [[2012]])
* [[1968]] - [[Lolkje Hoekstra]], Frysk skriuwster
* [[1979]] - [[Mel McLaughlin]], Australysk sportferslachjouster en presintatrise
* [[1989]] - [[Ashley Hobbs]], Amerikaansk neakenmodel

== Ferstoarn ==
* [[401 f.Kr.]] - [[Kleärchus fan Sparta]], Spartaansk generaal (* [[450 f.Kr.]])
* 401 f.Kr. - [[Syrus de Jongere]], Perzysk prins en opstanneling (* nei [[424 f.Kr.]])
* [[1658]] - [[Oliver Cromwell]], beskermhear fan [[Ingelân]] (* [[1599]])
* [[1883]] - [[Ivan Toergenjev]], Russysk skriuwer (* [[1818]])
* [[2001]] - [[Pauline Kael]], Amerikaansk filmkritika (* [[1919]])
* [[2002]] - [[Dirk ter Haar]], Nederlânsk-Ingelsk natuerkundige (* [[1919]])
* [[2007]] - [[Theo Sontrop]], Nederlânsk dichter, letterkundige en útjouwer (* [[1931]])
* [[2012]] - [[Sun Myung Moon]], Súdkoreaansk sektelieder (* [[1920]])
* 2012 - [[Michael Clarke Duncan]], Amerikaansk akteur (* [[1957]])
* [[2017]] - [[Theo Sontrop]], Nederlânsk dichter, letterkundige en útjouwer (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Septimber|03]]</text>
      <sha1>h255lunplr4ls9aurpgkwmvg3tkem5l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084034</id>
      <parentid>1084033</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:55:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ flater yn de kategoryen dêr hie ik better op lette moatten.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3548" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[401 f.Kr.]] - Yn 'e [[Slach by Kûnaksa]], yn [[Mesopotaamje]], wurde de [[opstanneling]]en fan 'e [[Perzyske Ryk|Perzyske]] [[prins]] [[Syrus de Jongere]] ferslein troch it [[leger (lânmacht)|leger]] fan syn âldere [[broer]], [[kening]] [[Artakserkses&amp;nbsp;II]]. Syrus [[sneuveljen|komt om]] en dêrmei rint syn [[opstân]] op 'e non. In grutte kloft [[Grikelân|Grykske]] [[hierling]]en yn 'e tsjinst fan Syrus de Jongere, dy't harsels [[De Tsientûzen (hierlingen)|de Tsientûzen]] neame, sette útein mei in wapene weromtocht dwers troch it [[Perzyske Ryk]] hinne nei de [[kust]] fan 'e [[Swarte See]]. Under harren is [[Ksenofon]], dy't de tocht letter [[legindarysk]] meitsje sil troch syn beskriuwing yn 'e ''[[Anabasis (Ksenofon)|Anabasis]]''.
* [[301]] - [[San Marino]] wurdt stifte troch [[Sint Marinus]]
* [[1189]] [[Richard I fan Ingelân]] wurdt kening
* [[1607]] - It stedsbestjoer fan [[Dokkum]] beslút ta de bou fan it stedhûs.
* [[1658]] - [[Oliver Cromwell]] stjert en wurdt as 'Lord Protector' opfolge troch syn soan [[Richard Cromwell|Richard]].
* [[1728]] - [[Matthew Boulton]], stoomyngenieur, te [[Birmingham]], [[Feriene Keninkryk]]
* [[1783]] - De [[Frede fan Versailles]] wurdt tekene, de definitive ein fan de [[Amerikaanske Unôfhinklikheidsoarloch]].
* [[1906]] - De [[Feriening Natuermonuminten]] docht syn earste oankeap, de [[Naardermar]].
* [[1939]] - [[Grut-Brittanje]] en [[Frankryk]] ferklearje [[nazi-Dútslân]] de oarloch, it begjin fan de [[Twadde Wrâldoarloch]].
* [[1943]] - [[Twadde Wrâldoarloch]]: ynvaazje fan [[Itaalje]] troch alliearde troepen.
* [[1966]] - Earste útstjoering fan de populêre [[telefyzjeprogramma|telefyzjesearje]] [[Ja Suster, Nee Suster]].
* [[1967]] - [[Sweden]] giet oer fan [[links riden|links]]- nei rjochtsriden.
* [[1976]] - [[Fiking 2]] lannet op [[Mars (planeet)|Mars]].

== Berne ==
* [[1499]] - [[Diana fan Poitiers]], Frânsk ealfrouwe en mêtresse [[Hindrik II fan Frankryk]] († [[1566]])
* [[1695]] - [[Pietro Locatelli]], Italjaansk komponist en fioelist († [[1764]])
* [[1844]] - [[Sofia Andrejevna Behrs]], Russysk skriuwster († [[1919]])
* [[1875]] - [[Ferdinand Porsche]], Eastenryksk autofabrikant († [[1955]])
* [[1905]] - [[Sybout Jacob Nijdam]], keatspionier en ûnderwiisman († [[2005]])
* [[1922]] - [[Hendrik Willem ter Haar]], Frysk geriater († [[2012]])
* [[1935]] - [[Otto Ketting]], Nederlânsk komponist († [[2012]])
* [[1968]] - [[Lolkje Hoekstra]], Frysk skriuwster
* [[1979]] - [[Mel McLaughlin]], Australysk sportferslachjouster en presintatrise
* [[1989]] - [[Ashley Hobbs]], Amerikaansk neakenmodel

== Ferstoarn ==
* [[401 f.Kr.]] - [[Kleärchus fan Sparta]], Spartaansk generaal (* [[450 f.Kr.]])
* 401 f.Kr. - [[Syrus de Jongere]], Perzysk prins en opstanneling (* nei [[424 f.Kr.]])
* [[1658]] - [[Oliver Cromwell]], beskermhear fan [[Ingelân]] (* [[1599]])
* [[1883]] - [[Ivan Toergenjev]], Russysk skriuwer (* [[1818]])
* [[2001]] - [[Pauline Kael]], Amerikaansk filmkritika (* [[1919]])
* [[2002]] - [[Dirk ter Haar]], Nederlânsk-Ingelsk natuerkundige (* [[1919]])
* [[2012]] - [[Sun Myung Moon]], Súdkoreaansk sektelieder (* [[1920]])
* 2012 - [[Michael Clarke Duncan]], Amerikaansk akteur (* [[1957]])
* [[2017]] - [[Theo Sontrop]], Nederlânsk dichter, letterkundige en útjouwer (* [[1931]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Septimber|03]]</text>
      <sha1>9bhniery4tcxugwxfhhghigj33r3i3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>7 septimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744</id>
    <revision>
      <id>1084036</id>
      <parentid>1076505</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:57:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2817" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1151]] - [[Geoffrey V fan Anzjû]] stjert en wurdt opfolge troch syn soan [[Hindrik II fan Ingelân|Hindrik Koartmantel]].
* [[1202]] - [[Greve]] [[Durk VII fan Hollân]] ferwuostget [[De Bosk]].
* [[1543]] - It [[Traktaat fan Fenlo]] besegelet de ein fan 'e [[Gelderske Oarloggen]] en de oerdracht fan it [[Hartochdom Gelre]] oan 'e [[Hûs Habsburch|Habsburchske]] lânshear [[Karel V]].
* [[1966]] - [[Johan Cruijff]] debutearret yn it [[Nederlân]]sk [[fuotbal|alvetal]] yn in wedstriid tsjin [[Hongarije]], dy't einiget yn in 2-2 gelykspul mei in doelpunt fan Cruijff.

== Berne ==
* [[1533]] - keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân]] († [[1603]])
* [[1726]] - [[François Philidor]], Frânsk skaker († [[1795]])
* [[1756]] - [[Willem Bilderdijk]], Nederlânsk abbekaat, taalkundige, dichter en skiedkundige († [[1836]])
* [[1822]] - [[Bernard Jan Gratama]], Nederlânsk rjochtgelearde († [[1886]])
* [[1889]] - [[Albert Plesman]], Nederlânsk loftfeartpionier en mei-oprjochter fan 'e [[KLM]] († [[1953]])
* [[1922]] - [[David Croft]], Ingelsk senarioskriuwer en tillefyzjeprodusint en -regisseur († [[2011]])
* [[1929]] - [[Thomas McKenna]], Iersk akteur († [[2011]])
* [[1930]] - kening [[Boudewyn fan Belgje]] († [[1993]])
* [[1936]] - [[Buddy Holly]], Amerikaansk sjonger († [[1959]])
* [[1974]] - [[Rinne Oost]], Frysk hurdfytser
* [[1976]] - [[Gabriella Bond]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1977]] - [[Nalini Singh (skriuwster)|Nalini Singh]], Fidzjiaansk-Nijseelânsk skriuwster
* [[1988]] - [[Viktoria Marinova]], Bulgaarsk sjoernaliste († [[2018]])

== Ferstoarn ==
* [[355]] - tsjinkeizer [[Silvanus]] fan it [[Romeinske Ryk]] (* 3??)
* [[1362]] - [[Jehanna fan de Toer]], keninginne-gemalinne fan [[Skotlân]] (* [[1321]])
* [[1601]] - [[John Shakespeare]], Ingelsk wantmakker en bestjoerder (* [[1531]])
* [[1820]] - [[Court Lambertus fan Beyma]], Frysk politikus en patriot (* [[1753]])
* [[1837]] - [[Taco Scheltema]], Frysk keunstskilder (* [[1766]])
* [[1855]] - [[Bizon (opperhaad)|Bizon]], opperhaad fan 'e [[Odjibwe (folk)|Odjibwe]] (* [[1759]])
* [[1944]] - [[Esmée van Eeghen]], Nederlânsk fersetsstriidster (* [[1918]])
* [[1946]] - [[Régis de l'Estourbeillon]], Bretonsk politikus (* [[1858]])
* [[1961]] - [[Piter Sjoerds Gerbrandy]], premier fan [[Nederlân]] (* [[1885]])
* [[1962]] - [[Karen Blixen]], Deensk skriuwster (* [[1885]])
* [[2006]] - [[Thijs Terpstra]], Frysk ûndernimmer, útjouwer en politikus (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus (* [[1926]])
* [[2010]] - [[Frans Helfrich]], Frysk keatser (* [[1920]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Septimber|07]]</text>
      <sha1>4yz8v7cife925ra8t5wnjqs9tswlnx1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>25 septimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>762</id>
    <revision>
      <id>1084047</id>
      <parentid>1083808</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:09:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2513" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[275]] - [[Tasitus (keizer)|Tasitus]] wurdt keazen ta keizer fan it [[Romeinen|Romeinske ryk]].
* [[1933]] - De [[Ofslútdyk]] wurdt iepene foar ferkear
* [[1956]] - De earste transatlantyske tillefoankabel, fan [[Skotlân]] nei [[Kanada]], wurdt yn brûk naam.
* [[1962]] - [[Algerije]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[1974]] - Foar it earst wurdt bekend dat freon (destiids it foarnaamste driuwgas yn spuitbussen) de ozonlaach oantaast.

== Berne ==
* [[1644]] - [[Ole Rømer]], Deensk astronoom († [[1710]])
* [[1742]] - [[Everwinus Wassenbergh]], Frysk taalkundige († [[1826]])
* [[1744]] - kening [[Freark Willem II fan Pruisen]] († [[1779]])
* [[1807]] - [[Alfred Vail]], Amerikaansk yngenieur en útfiner († [[1859]])
* [[1869]] - [[Frank B. Linderman]], Amerikaansk folkekundige en politikus († [[1938]])
* [[1921]] - [[Albert Mulder]], Frysk samler en beskriuwer fan âld ark († [[2011]])
* [[1925]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige († [[2007]])
* [[1930]] - [[Ellen Moves Camp]], Amerikaansk minskerjochte-aktiviste († [[2008]])
* [[1935]] - [[Maj Sjöwall]], Sweedsk skriuwster († [[2020]])
* [[1947]] - [[Cecil Womack]], Amerikaansk sjonger en songwriter († [[2013]])
* [[1953]] - [[Liuwe Tamminga]], Frysk oargelist († [[2021]])
* [[1954]] - [[Joep Lange]], Nederlânsk medikus en AIDS-ûndersiker († [[2014]])
* [[1967]] - [[James Berardinelli]], Amerikaansk filmkritikus en skriuwer
* [[1968]] - [[Johan Friso fan Oranje-Nassau fan Amsberg]], Nederlânsk prins († [[2013]])
* [[1997]] - [[Suzanne Schulting]], Frysk shorttracker

== Ferstoarn ==
* [[1066]] - kening [[Harald III fan Noorwegen]] (* [[1015]])
* [[1466]] - greve [[Ulrik I fan Eastfryslân]] (* ±[[1408]]) &lt;small&gt;(mooglik ferstoarn op [[26 septimber]])&lt;/small&gt;
* [[1506]] - hartoch [[Filips de Skiene|Filips de Skiene fan Boergonje]] (* [[1478]])
* [[1777]] - [[Johann Heinrich Lambert]], Dútsk wis- en natuerkundige, filosoof en astronoom (* [[1728]])
* [[1849]] - [[Johann Strauss sr.]], Eastenryksk komponist(* [[1804]])
* [[1980]] - [[John Bonham]], Ingelsk drummer (* [[1948]])
* [[1983]] - kening [[Leopold III fan Belgje]] (* [[1901]])
* [[2009]] - [[Aukje Wijbenga]], Frysk skriuwster (* [[1927]])
* [[2012]] - [[Andy Williams]], Amerikaansk sjonger (* [[1927]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Septimber|25]]</text>
      <sha1>m4s3skone35qya92bvc1yjhuqkpll4r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>5 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>772</id>
    <revision>
      <id>1084039</id>
      <parentid>1077707</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:03:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2643" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[456]] - By de [[Slach oan de Urbikus]] wurde de [[Suëben]] ferslein troch de [[Westgoaten]].
* [[1589]] - By de [[Slach om Sâltkamp]] wurdt yn it ramt fan 'e [[Tachtichjierrige Oarloch]] de [[fêsting]] [[Sâltkamp]] ynnommen troch it [[Steatsk]]e [[leger (lânmacht)|leger]], wêrby't it [[Spanje|Spaanske]] [[garnizoen]] him oerjaan moat.
* [[1641]] - De oerienkomst foar it graven fan de [[Drachtster Feart (wetter)|Drachtster Feart]] wurdt tekene.

== Berne ==
* [[1658]] - [[Marije fan Modena]], keninginne-gemalinne fan [[Ingelân]] († [[1718]])
* [[1769]] - [[Petrus Groenia]], Frysk militêr offisier en keunstskilder († [[1844]])
* [[1884]] - [[Ferdinand Bordewijk]], Nederlânsk skriuwer († [[1965]])
* [[1886]] - [[Han Hollander]], Nederlânsk sportferslachjouwer († [[1943]])
* [[1901]] - [[Jacob Michiel Ydema]], Frysk keunstskilder en glêzenier († [[1990]])
* [[1930]] - [[Renze de Vries]], Nederlânsk sportbestjoerder († [[2012]])
* [[1936]] - [[Václav Havel]], presidint fan [[Tsjechje]] († [[2011]])
* [[1943]] - [[Steve Miller (gitarist)|Steve Miller]], Amerikaansk muzikant
* [[1950]] - [[Laura Gemser]], Nederlânsk ''softcore''-pornoaktrise
* [[1995]] - [[Joe Buck]], Nederlânsk sjonger
* [[2000]] - [[Femke Kok]] Frysk reedrydster

== Ferstoarn ==
* [[1056]] - keizer [[Hindrik III fan it Hillige Roomske Ryk]] (* [[1017]])
* [[1214]] - kening [[Alfûns VIII fan Kastylje]] (* [[1155]])
* [[1285]] - kening [[Filips III fan Frankryk]] (Filips de Stoute) (* [[1245]])
* [[1837]] - [[Hortense de Beauharnais]], keninginne-gemalinne fan [[Keninkryk Hollân|Hollân]] (* [[1783]])
* [[1904]] - [[Christoffel Bisschop]], Nederlânsk keunstskilder (* [[1828]])
* [[1922]] - [[Foeke Buitenrust Hettema]], Frysk taalkundige (* [[1862]])
* [[1936]] - [[J.J. Slauerhoff]], Frysk skriuwer (* [[1898]])
* [[1949]] - [[Theo Slot]], Nederlânsk fleantúchbouwer (* [[1895]])
* [[1960]] - [[Alfred L. Kroeber]], Amerikaansk antropolooch en argeolooch (* [[1876]])
* [[2001]] - [[Egbert van 't Oever]], Nederlânsk reedrydtrener (* [[1927]])
* [[2007]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur (* [[1916]])
* [[2011]] - [[Steve Jobs]], Amerikaansk software-ûntwikelder (* [[1955]])
* [[2012]] - [[Maeike Sijtsma]], Frysk sjongster (* [[1983]])
* [[2015]] - [[Henning Mankell]], Sweedsk skriuwer (* [[1948]])
* [[2017]] - [[Eberhard van der Laan]], Nederlânsk abbekaat en PvdA-politikus (* [[1955]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|05]]</text>
      <sha1>0zxbn9bnxotnpuo3tppv3otobfjsa8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>7 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>774</id>
    <revision>
      <id>1084043</id>
      <parentid>1075948</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:06:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3520" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1571]] - [[Slach by Lepanto]] (seeslach by Grikelân). De kristenen, haadsaaklik Spanjaarden, oerwinnen de gruttere fleat fan de Osmanen.
* [[1913]] - [[Henry Ford]] yntrodusearret de [[rinnende bân]].
* [[1919]] - De [[Keninklike Loftfeart Maatskippij]] wurdt oprjochte.
* [[1920]] - op [[Teakesyl]] wurdt troch [[Keninginne Wilhelmina]] it [[Yr. D.F. Woudagemaal]] iepene.
* [[1944]] - de earste en ienige wapene opstân yn it [[konsintraasjekamp]] [[Auschwitz]] troch it [[Sonderkommando (kampfunksje)|Sonderkommando]]. Dizze foarfallen binne ferfilme yn de film ''The Grey Zone''.
* [[1949]] - [[Dútske Demokratyske Republyk|East-Dútslân]] wurdt foarme.
* [[2006]] - Yn [[Moskou]] wurdt [[Anna Politkovskaja]] in Russysk sjoernaliste en minskerjochteaktiviste fermoarde. 
* [[2007]] - Yn de wedstryd [[SK It Hearrenfean|It Hearrenfean]]-[[Heracles Almelo|Heracles]] (9-0) skoart [[Afonso Alves]] sân kear, in rekord yn de skiednis fan de [[Earedifyzje (fuotbal)|earedifyzje]].

== Berne ==
[[Ofbyld:Niels Bohr.jpg|100px|thumb|right|[[Niels Bohr]].]]
* [[1589]] - [[Maria Magdalena fan Eastenryk, gruthartoginne fan Toskane]], gruthartoginne-gemalinne fan [[Toskane]] († [[1631]])
* [[1784]] - kening [[Karel XIII fan Sweden]] († [[1818]]
* [[1854]] - [[Christiaan de Wet]], Afrikaner politikus en generaal († [[1922]]) 
* [[1885]] - [[Niels Bohr]], Deensk natuerkundige († [[1962]])
* [[1891]] - [[Hendrik Wiegersma]], Nederlânsk dokter en keunstner († [[1969]])
* [[1900]] - [[Ko Willems]], Nederlânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[1900]] - [[Heinrich Himmler]], Dútsk politikus en oarlochsmisdiediger († [[1945]])
* [[1906]] - [[Dirk Kerst Koopmans]], Frysk keunstner, yllústrator en dichter († [[1998]])
* [[1913]] - [[Simon Carmiggelt]], Nederlânsk sjoernalist en skriuwer († [[1987]])
* [[1914]] - [[Jan Bearn Singelsma]], Frysk politikus († [[2005]])
* [[1931]] - [[Desmond Tutu]], Súdafrikaansk aartsbiskop en minskerjochte-aktivist († [[2021]])
* [[1950]] - [[Maartje van Weegen]], Nederlânsk sjoernaliste en presintatrise
* [[1952]] - [[Vladimir Pûtin]], presidint fan [[Ruslân]]
* [[1959]] - [[Steven Erikson]], Kanadeesk skriuwer
* [[1986]] - [[Bree Olson]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1989]] - [[Paulina Seikola]], Russysk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
[[Ofbyld:Menso Alting.jpg|thumb|100px|[[Menso Alting]].]]
* [[929]] - [[Karel III fan Frankryk]] (* [[879]])
* [[1612]] - [[Menso Alting]], Nederlânske predikant en tsjerkeherfoarmer (* [[1541]])
* [[1849]] - [[Edgar Allan Poe]], Amerikaansk dichter en skriuwer (* [[1809]])
* [[1873]] - [[Knut Jungbohn Clement]], Noardfrysk-Amerikaansk taalkundige en skriuwer (* [[1803]])
* [[1894]] - [[Oliver Wendell Holmes sr.]], Amerikaansk dichter en skriuwer (* [[1809]])
* [[1970]] - [[Rudolf Bode]], Dútsk gymnastykpedagooch (* [[1881]])
* [[2007]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige (* [[1925]])
* [[2007]] - [[Henk van Brussel]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener (* [[1936]])
* [[2006]] - [[Anna Politkovskaja]], Russysk sjoernaliste en minskerjochte-aktiviste (* [[1958]])
* [[2008]] - [[Diet Huber]], Frysk berneboekeskriuwster en -yllustratrise (* [[1924]])
* [[2014]] - [[Siegfried Lenz]], Dútsk skriuwer (* [[1926]])
* [[2015]] - [[Hossein Hamadani]], Iraansk generaal (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|07]]</text>
      <sha1>p6n8d984te8yhrygboxdmrnfli0d8sv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>10 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>777</id>
    <revision>
      <id>1084055</id>
      <parentid>1075498</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:17:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2936" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1492]] - Yn 'e [[Slach by Barrahûs]] (by [[Barrahûs]], ûnder [[Wurdum]]) wurde de [[Skieringers]] fan [[haadling]] [[Bocka Harinxma]] ferslein troch de [[Fetkeapers]] fan [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] en harren bûnsgenoaten, de [[Grins (stêd)|Grinzers]].
* [[1911]] - Nei in mislearre [[rys]]rispinge makket in [[revolúsje]] in ein oan it [[Sina|Sineeske Keizerryk]].
* [[1913]] - Iepening fan it [[Panamakanaal]].
* [[1947]] - De [[Frysk]]e [[dichter]] [[Obe Postma]] wint as earste de [[Gysbert Japicxpriis]].
* [[1964]] - Iepening fan 'e [[Olympyske Simmerspullen 1964|Olympyske Simmerspullen]] yn [[Tokio]].
* [[1970]] - [[Fidzjy]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Grut-Brittanje]].
* [[1995]] - Mei [[Operaasje Desibel]] wurd it grutste part fan 'e [[Nederlân]]ske [[tillefoan]]nûmers feroare en komt der in oare yndieling fan [[netnûmer]]s.

== Berne ==
* [[1786]] - [[Pyter Jentsjes Rollema]], Frysk arsjitekt († [[1848]])
* [[1825]] - [[Paul Kruger]], presidint fan 'e [[Súdafrikaanske Republyk]] († [[1904]])
* [[1858]] - [[Onno Harmens Sytstra]], Frysk skriuwer († [[1939]])
* [[1861]] - [[Fridtjof Nansen]], Noarsk ûntdekkingsreizger († [[1930]])
* [[1874]] - [[Minze de Vries]], Frysk keatser († [[1965]])
* [[1875]] - [[Jan Paardekoper]], Nederlânsk komponist, dirigint en pianist († [[1931]])
* [[1889]] - [[Han van Meegeren]], Nederlânsk keunstskilder en master-ferfalsker († [[1947]])
* [[1922]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter († [[2007]])
* [[1930]] - [[Kim Winona]], Amerikaansk aktrise († [[1978]])
* [[1946]] - [[Charles Dance]], Ingelsk akteur
* [[1950]] - [[Peter Jan Rens]], Nederlânsk akteur en presintator
* [[1956]] - [[Martina Navratilova]], Tsjechysk-Amerikaansk tennisster
* [[1958]] - [[Veronica Brazil]], Brazyljaansk pornoaktrise
* 1958 - [[Tanya Tucker]], Amerikaansk sjongster
* [[1959]] - [[Kerrie L. Hughes]], Amerikaansk skriuwster en redaktrise
* [[1967]] - [[Gavin Newsom]], Amerikaansk politikus
* [[1968]] - [[Bart Brentjens]], Nederlânsk mountainbiker
* [[1971]] - [[Tiffany Mynx]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1659]] - [[Abel Tasman]], Nederlânsk ûntdekkingsreizger (* [[1603]])
* [[1678]] - [[Jehannes fan Glinstra]], abbekaat, skepen en pinsjonaris fan Ljouwert (* [[1612]])
* [[1940]] - [[Rinse van der Velde]], Frysk ûndernimmer en útjouwer (* [[1856]])
* [[1975]] - [[Jacob Joukes Bakker]], Frysk politikus (* 1???)
* [[2000]] - [[Arp Hiemstra]], Frysk keatser (* [[1922]])
* [[2004]] - [[Christopher Reeve]], Amerikaansk akteur (* [[1952]])
* [[2016]] - [[Lambert H. Mulder]], Frysk heechlearaar (* [[1934]])
* 2016 - [[Marnix Kappers]], Nederlânsk akteur en presintator (* [[1943]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|10]]</text>
      <sha1>jpu315ey9upot1mbz2derdkpfb24c36</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>13 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>780</id>
    <revision>
      <id>1084029</id>
      <parentid>1074958</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:51:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2035" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[54]] - [[Klaudius]], [[keizer]] fan [[Rome]] sûnt [[24 jannewaris]] [[41]], wurdt [[fergif]]tige troch syn [[oarehelte|frou]] [[Julia Agrippina Minor]].
* [[1307]] - Yn [[Frankryk]] wurde likernôch 2.000 leden fan 'e [[Oarder fan de Timpeliers]] oppakt op befel fan [[kening]] [[Filips IV fan Frankryk|Filips&amp;nbsp;IV]].
* [[1884]] - It [[Ynternasjonale Meridiaankongres]] wiist de [[Meridiaan fan Greenwich]] oan as ynternasjonale [[nulmeridiaan]].

== Berne ==
* [[1593]] - [[Sixtinus Amama]], Frysk heechlearaar Easterske talen († [[1629]])
* [[1759]] - [[Ecco Epkema]], Frysk letterkundige en klassikus († [[1832]])
* [[1889]] - [[Anna Maria Catharina Buma]], Frysk dichteresse († [[1963]])
* [[1909]] - [[Klaas Hanzen Heeroma]], Skylger dichter en taalkundige († [[1972]])
* [[1911]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster († [[2007]])
* [[1923]] - [[Faas Wilkes]], Nederlânsk fuotballer († [[2006]])
* [[1925]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[1944]] - [[Gryt Witbraad]], Fryske dichteresse
* [[1971]] - [[Jewels Jade]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1976]] - [[Ellemieke Vermolen]], Nederlânsk model, aktrise en presintatrise
* [[1989]] - [[Alexandria Ocasio-Cortez]], Amerikaansk politika

== Ferstoarn ==
* [[1093]] - greve [[Robrecht I fan Flaanderen]] (Robrecht de Fries) (* [[1030]])
* [[1825]] - kening [[Maksimiliaan I fan Beieren]] (* [[1756]])
* [[1938]] - [[Sjoerd Meines]], Frysk folksdichter (* [[1850]])
* [[1940]] - [[Aart Aartsma]], Frysk sjoernalist (* [[1865]])
* [[1968]] - [[Stanley Unwin (útjouwer)|Stanley Unwin]], Ingelsk útjouwer (* [[1884]])
* [[2010]] - [[Ien van den Heuvel]], Nederlânsk politikus (* [[1927]])
* [[2016]] - kening [[Bhumibol Adulyadej|Rama IX fan Tailân]] (Bhumibol Adulyadej) (* [[1927]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|13]]</text>
      <sha1>ardnpbz532e4bvifbo4m667bwgm8ngw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>14 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>781</id>
    <revision>
      <id>1084038</id>
      <parentid>1075384</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:58:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2768" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1809]] - Mei de [[Frede fan Schönbrunn]] slute [[Frankryk]] en [[Eastenryk]] [[frede]] en komt der in ein oan 'e [[Fyfde Koälysjeoarloch]].
* [[1863]] - De [[Sweden|Sweedske]] [[ûndernimmer]] [[Alfred Nobel]] kriget [[oktroai]] op [[nitroglyserine]].
* [[1865]] - By it [[Ferdrach fan de Lytse Arkansas]] stimme fiif [[Yndianen|Yndiaanske]] [[folk]]en fan 'e súdlike [[Grutte Flakten (Noard-Amearika)|Grutte Flakten]] deryn ta om harren lân ôf te stean oan 'e [[Feriene Steaten]].
* [[1897]] - De [[Fryske flagge]] wurdt troch [[Deputearre Steaten fan Fryslân]] erkend, yn 'e ferzje dy't tekene is troch [[Heerke Wenning]].

== Berne ==
* [[1630]] - [[Sofia Doroteä fan de Palts]], karfoarstinne-gemalinne fan Hannover († [[1714]])
* [[1863]] - [[Gabriël van Schouwen]], Frysk dokter († [[1913]])
* [[1885]] - [[Cornelis Grilk]], Nederlânsk ûnderwizer, sjoernalist, berneboekeskriuwer en (Skiermûntseager) taalaktivist († [[1961]])
* [[1890]] - [[Dwight Eisenhower]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[1969]])
* [[1926]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus († [[2007]])
* [[1927]] - [[Roger Moore]], Ingelsk akteur († [[2017]])
* [[1937]] - [[Liselore Gerritsen]], Nederlânske sjongster en skriuwster († [[2020]])
* [[1938]] - [[Sikke Doting]], Frysk taalaktivist († [[2011]])
* [[1940]] - [[Cliff Richard]], Ingelsk sjonger
* [[1946]] - [[Paul Witteman]], Nederlânsk presintator
* [[1954]] - [[Carla van der Heijde]], Frysk keunstskilder en yllustratrise
* [[1972]] - [[Nyomi Banxxx]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1982]] - [[Mia Lelani]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1318]] - [[Edward Bruce (hege kening fan Ierlân)|Edwert fan Bruce]], hege kening fan Ierlân (* [[1279]])
* [[1824]] - [[Petrus Adrianus Bergsma]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1743]])
* [[1930]] - [[Samuel van Houten]], Nederlânsk politikus (* [[1837]])
* [[1944]] - [[Erwin Rommel]], Dútsk fjildmaarskalk (* [[1891]])
* [[1966]] - [[Hendrik Johannes Bergveld]], Stellingwerfsk skriuwer (* [[1902]])
* [[1972]] - [[Annie de Jong]], atlete (* [[1907]])
* [[1990]] - [[Jacob Michiel Ydema]], Frysk keunstskilder en glêzenier (* [[1901]])
* [[1990]] - [[Leonard Bernstein]], Amerikaansk komponist, dirigint en pianist (* [[1918]])
* [[2001]] - [[Netty Rosenfeld]], Nederlânsk programmamakster (* [[1921]])
* [[2006]] - [[Klaas Runia]], Frysk predikant, teolooch en sjoernalist (* [[1926]])
* [[2010]] - [[Minne Dijkstra]], Frysk ûndernimmer, direkteur [[Koopmans Moalfabriken]], en sportbestjoerder (* [[1955]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|14]]</text>
      <sha1>2s2n7d94brp90uuyx7smenl7e3xwfno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>30 oktober</title>
    <ns>0</ns>
    <id>797</id>
    <revision>
      <id>1084050</id>
      <parentid>1083812</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:13:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2401" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1597]] - De oerlibbenen fan 'e [[Oerwintering op Nova Sembla]] arrivearje nei harren beproeving wer yn 'e [[Republyk fan 'e Feriene Nederlannen]].
* [[1888]] - [[John Loud]] krijt [[oktroai]] op 'e [[kûgelpinne]].
* [[1973]] - By [[Istanbûl]] wurdt de [[brêge]] oer de [[Bosporus]] iepene, dy't [[Jeropa]] mei [[Aazje]] ferbynt.
* [[1995]] - By in [[Kebekaansk ûnôfhinklikheidsreferindum (1995)|referindum]] yn [[Kebek (provinsje)|Kebek]] sprekt in mearderheid fan 'e befolking him út tsjin ûnôfhinklikheid.

== Berne ==
* [[1735]] - [[John Adams]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[1826]])
* [[1790]] - [[Rinse Posthumus]], Frysk predikant en teolooch († [[1859]])
* [[1821]] - [[Fjodor Dostojevski]], Russysk skriuwer († [[1881]])
* [[1871]] - [[Ernest Rutherford]], Nijseelansk natuerkundige († [[1937]])
* [[1885]] - [[Ezra Pound]], Amerikaansk dichter († [[1972]])
* [[1906]] - [[Giuseppe Farina]], Italjaansk koereur († [[1966]])
* [[1932]] - [[Gerriet Postma]], Frysk keunstskilder († [[2009]])
* [[1933]] - [[Anne Koopmans]], Frysk skriuwer († [[2004]])
* [[1944]] - [[Burgess Roye]], Amerikaanske keunstner († [[2015]])
* [[1948]] - [[Henk Hornstra]], Frysk politikus en bestjoerder († [[2007]])
* [[1960]] - [[Diego Maradona]], Argentynsk fuotballer († [[2020]])
* [[1976]] - [[David Hahn]], Amerikaansk kearnreaktor bouwer († [[2016]])

== Ferstoarn ==
* [[1611]] - kening [[Karel IX fan Sweden]] (* [[1550]])
* [[1626]] - [[Willebrord Snellius]] (Willebrord Snel van Royen), Nederlânsk natuerkundige (* [[1580]])
* [[1711]] - [[Wilhelmus à Brakel]], Frysk predikant (* [[1635]])
* [[1910]] - [[Henri Dunant]], Switsersk bankier en filantroop, oprjochter fan it [[Reade Krús]] (* [[1828]])
* [[1982]] - [[Age van der Zee]], Frysk heechljepper (* [[1903]])
* [[2007]] - [[Teun Tolman]], Frysk politikus (* [[1924]])
* [[2007]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur (* [[1928]])
* [[2009]] - [[Claude Lévi-Strauss]], Frânsk antropolooch (* [[1908]])
* [[2010]] - [[Harry Mulisch]], Nederlânsk skriuwer (* [[1927]])
* [[2016]] - [[Gunnar Daan]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1939]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Oktober|30]]</text>
      <sha1>0a9yzvx07i4m8mejus9c3n5os9rryiv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>10 novimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>808</id>
    <revision>
      <id>1084024</id>
      <parentid>1077741</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:47:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3427" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1885]] - Demonstraasje fan de earste [[motorfyts]] troch ûntwerper [[Gottlieb Daimler]].
* [[1895]] - Earste foarstelling fan 'e [[sinematograaf]] fan 'e [[bruorren Lumière]] yn [[Brussel]].
* [[1918]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[keizer]] [[Willem II fan Dútslân|Willem II]] kriget [[polityk asyl]] yn [[Nederlân]].
* [[1969]] - De earste ôflevering fan 'e [[tillefyzjesearje|bernesearje]] ''Sesame Street'' (Sesamstrjitte) wurdt útstjoerd op 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[tillefyzje]].
* [[1989]] - De [[Fal fan de Berlynske Muorre]] (yn 'e nacht fan [[9 novimber|9]] op 10 novimber).

== Berne ==
* [[1299]] - greve [[Jan I fan Hollân]] († [[1284]])
* [[1483]] - [[Marten Luther]], Dútsk tsjerkeherfoarmer en grûnlizzer fan it [[lutheranisme]] († [[1546]])
* [[1577]] - [[Jacob Cats]], Nederlânsk dichter en politikus († [[1660]])
* [[1683]] - kening [[George II fan Grut-Brittanje]] († [[1760]])
* [[1759]] - [[Friedrich von Schiller]], Dútsk dichter en filosoof († [[1805]])
* [[1788]] - [[Wilhelmina van Idsinga]], Frysk keunstskilderesse († [[1819]])
* [[1827]] - [[Alfred Terry]], Amerikaansk generaal († [[1890]])
* [[1829]] - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder († [[1922]])
* [[1840]] - [[Tjeerd Ritskes Velstra]], Frysk boer en toanielskriuwer († [[1918]])
* [[1850]] - [[Hindrik Hindriks Kramer]], Frysk arsjitekt († [[1934]])
* [[1871]] - [[Huibert Poelman]], Nederlânsk argivaris en publisist († [[1933]])
* [[1875]] - [[Sybe Kornelis Bakker]], Frysk predikant en politikus († [[1918]])
* [[1915]] - [[Marijcke Visser]], Nederlânsk edelsmid en byldhouster († [[1999]])
* [[1918]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige († [[2007]])
* [[1925]] - [[Richard Burton (akteur)|Richard Burton]], Welsk akteur († [[1984]])
* [[1928]] - [[Ennio Morricone]], Italjaansk komponist († [[2020]])
* [[1939]] - [[Russell Means]], Amerikaansk aktivist en akteur († [[2012]])
* [[1962]] - [[Rosemary Church]], Noardiersk-Australysk nijslêzeresse
* [[1979]] - [[Nina Mercedez]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1986]] - [[Britney Amber]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1997]] - [[Joost Klein]], Frysk muzikant

== Ferstoarn ==
* [[1549]] - paus [[Paulus III]] (* [[1468]])
* [[1601]] - [[Karel Roarda (politikus)|Karel Roorda]], Frysk politikus (* [[1530]] of [[1531]])
* [[1827]] - [[Hyltsje Hepkes van der Zee]], Frysk politikus (* [[1754]])
* [[1891]] - [[Arthur Rimbaud]], Frânsk dichter (* [[1854]])
* [[1938]] - [[Mustafa Kemal Atatürk]], (earste) presidint fan [[Turkije]] (* [[1881]])
* [[1952]] - [[Arjen Witteveen]], Frysk arsjitekt (* [[1894]])
* [[1982]] - [[Leonid Brezjnev]], Russysk politikus en lieder fan 'e [[Sovjet-Uny]] (* [[1906]])
* [[2003]] - [[Pieter Scheen]], Nederlânsk keunsthanneler (* [[1916]])
* [[2010]] - [[Wijtske van Dijk-Meindertsma]], âldste persoan fan Nederlân (* [[1902]])
* [[2012]] - [[Nanne Tepper]], Nederlânsk skriuwer (* [[1962]])
* [[2017]] - [[Willy Brill]], Nederlânsk stimaktrise, harkspulregisseur en oersetter (* [[1926]])
* [[2020]] - [[Saeb Erekat]], Palestynsk politikus en diplomaat (* [[1955]])
* 2020 - [[Amadou Toumani Touré]], presidint fan [[Maly]] (* [[1948]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Novimber|10]]</text>
      <sha1>h3yi6g2e3iabq8h9kergw9hkpr09yvy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>11 novimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>809</id>
    <revision>
      <id>1083987</id>
      <parentid>1077811</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3683" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
11 novimber is [[Sint Marten (dei)|Sint Marten]], de nammedei fan [[Martinus fan Toers]]. Tradisjoneel geane [[bern (persoan)|bern]] jûns biddeljend by de doarren lâns, wêrby't se in ferske sjonge yn ruil foar snobbersguod.

== Foarfallen ==
* [[1889]] - [[Washington (steat)|Washington]] wurdt in [[Amerikaanske steaten|steat]] fan 'e [[Feriene Steaten]].
* [[1918]] - Der komt in ein oan 'e aktive fijannichheden fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]] troch it tekenjen fan 'e [[Wapenstilstân fan 1918]] yn in [[treinwagon fan Compiègne|treinwagon]] yn [[Compiègne]], benoarden [[Parys]].
* [[1954]] - ''[[The Two Towers]]'', it twadde diel fan [[J.R.R. Tolkien]] syn ''[[The Lord of the Rings]]''-trilogy wurdt publisearre.
* [[2004]] - Troch de [[parlemint|Lândei]] fan 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Sleeswyk-Holstein]] wurdt it [[Friisk Gesäts]] oannommen, in [[wet]] dy't de rjochten fan 'e [[Noardfriezen|Fryske minderheid]] yn [[Noard-Fryslân]] en op [[Hilgelân]] beskermje moat.

== Berne ==
* [[1155]] - kening [[Alfûns VIII fan Kastylje]] († [[1214]])
* [[1220]] - greve [[Alfûns fan Poitiers]] († [[1271]])
* [[1523]] - [[Joachim Hoppers]], Frysk jurist en rjochtsgelearde († [[1576]])
* [[1821]] - [[Feodor Dostojevski]], Russysk skriuwer († [[1881]])
* [[1871]] - [[Broer Doekeles Dykstra]], Frysk-Amerikaansk útjouwer, predikant en publisist († [[1955]])
* [[1882]] - kening [[Gustaaf VI Adolf fan Sweden]] († [[1973]])
* [[1903]] - [[Age van der Zee]], Frysk heechljepper († [[1982]])
* [[1919]] - [[Jan Murk de Vries]], Frysk keunstskilder en glêzenier († [[2015]])
* [[1922]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder († [[2007]])
* [[1924]] - [[Harry Kuitert]], Nederlânsk teolooch, etikus en predikant († [[2017]])
* [[1941]] - [[Meindert Bijlsma]], Frysk taalaktivist, mei-oprjochter fan [[Operaesje Fers]]
* [[1945]] - [[Daniel Ortega]], presidint fan [[Nikaragûa]]
* [[1953]] - [[Wiebe van der Zee]], Frysk keunstskilder
* [[1956]] - [[Jan Douwe Kroeske]], Nederlânsk discjockey en presintator
* [[1962]] - [[Demi Moore]], Amerikaansk aktrise
* [[1964]] - [[Philip McKeon]], Amerikaansk akteur († [[2019]])
* 1964 - [[Ron van den Hout]], Nederlânsk biskop
* [[1966]] - [[Benedicta Boccoli]], Italjaansk [[toaniel]]-, [[tillefyzje]]- en [[film]][[aktrise]]
* [[1975]] - [[Cassandra Wilde]], Hongaarsk pornoaktrise
* [[1983]] - [[Candy Manson]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1985]] - [[Elske DeWall]], Frysk sjongster
* [[1990]] - [[Ms Damn]], Amerikaansk hiphopmodel
* [[1992]] - [[Iris Kroes]], Frysk sjongster en harpspylster

== Ferstoarn ==
* [[1605]] - [[Doeke fan Martena (1530)|Doeke fan Martena]], Frysk frijheidsstrider (* [[1530]])
* [[1733]] - [[Willem Adriaan van der Stel]], Nederlânsk koloniaal bestjoerder (* [[1664]])
* [[1855]] - [[Søren Kierkegaard]], Deensk filosoof (* [[1813]])
* [[1861]] - kening [[Piter V fan Portegal]] (* [[1837]])
* [[1903]] - [[Tsjeppe Earn]] (''Pretty Eagle''), opperhaad fan 'e [[Krieën (folk)|Krieën]] (* [[1846]])
* [[1925]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[1996]] - [[Haye Thomas]], Nederlânsk sjoernalist en ferslachjouwer (* [[1936]])
* [[2004]] - [[Yasser Arafat]], presidint fan [[Palestina]] (* [[1929]])
* [[2008]] - [[María Elena Marqués]], Meksikaansk aktrise (* [[1926]])
* [[2016]] - [[Robert Vaughn]], Amerikaansk akteur (* [[1932]])
* [[2019]] - [[Ilse Starkenburg]], Nederlânsk skriuwster (* [[1963]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Novimber|11]]</text>
      <sha1>h4l49metwmmiewaa5fqdjaxlo50g61c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>28 novimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>826</id>
    <revision>
      <id>1084053</id>
      <parentid>1083814</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2950" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1520]] - Trije skippen ûnder lieding fan de [[Portegal|Portugeeske]] ûntdekkingsreizger [[Ferdinand Magellaan]] berikke de [[Stille Oseaan]]. 
* [[1912]] - [[Albaanje]], sûnt de [[15e iuw]] part fan [[Turkije]], ropt de ûnôfhinklikens út.
* [[1963]] - [[Cape Canaveral]], de romtefeartbasis yn [[Florida (steat)|Florida]], wurdt omneamd ta [[Cape Kennedy]].
* [[1964]] - Lansearring fan [[Mariner 4]], it earste romtefartúch dat lâns [[Mars (planeet)|Mars]] fljocht.
* [[1967]] - Untdekking fan de earste [[pulsar]], troch [[Jocelyn Bell]].
* [[2000]] - It Nederlânske parlemint stimt yn mei in wetsfoarstel om [[eutanasy]] te legalisearjen; Nederlân is dêrmei it earste lân yn de wrâld dêr't help by selsdeading ûnder bepaalde betingsten net mear strafber is. 
* [[2000]] - Achtste drip falt yn it [[pikdripeksperimint]].

== Berne ==
* [[1704]] - [[Jacob Mossel]], Nederlânsk koloniaal bestjoerder († [[1761]])
* [[1757]] - [[William Blake]], Ingelsk skriuwer, dichter, tekener, keunstskilder en graveur († [[1827]])
* [[1811]] - kening [[Maksimiliaan II fan Beieren]] († [[1864]])
* [[1820]] - [[Friedrich Engels]], Dútsk sosjalistysk filosoof en tegearre mei [[Karl Marx]] de grûnlizzer fan it [[kommunisme]] († [[1895]])
* [[1880]] -  [[Aleksander Blok]], Russysk dichter († [[1921]])
* [[1880]] - [[Marinus van Meel]], Nederlânsk fleander en fleantúchbouwer († [[1958]])
* [[1908]] - [[Claude Lévi-Strauss]], Frânsk antropolooch († [[2009]])
* [[1924]] - [[G.W.S. Barrow]], Skotsk skiedkundige († [[2013]])
* [[1957]] - [[Jan van Friesland]], Frysk sjoernalist en programmamakker
[[Ofbyld:Wilhelmina of the Netherlands, 1909.jpg|thumb|right|120px|Keninginne [[Wilhelmina fan de Nederlannen|Wilhelmina]] yn [[1909]].]]

== Ferstoarn ==
* [[1290]] - [[Eleönoara fan Kastylje, keninginne fan Ingelân|Eleönoara fan Kastylje]], keninginne-gemalinne fan [[Ingelân]] (* [[1241]])
* [[1551]] - [[Worp fan Ropta (1504-1551)|Worp fan Ropta]], Frysk politikus (* [[1504]])
* [[1602]] - [[Gemme fan Burmania]], Frysk politikus (* ±[[1523]])
* [[1627]] - [[Ernst fan Aylva]], Frysk politikus (* [[1555]])
* [[1962]] - keninginne [[Wilhelmina fan de Nederlannen]] (* [[1880]])
* [[2004]] - [[Anne Koopmans]], Frysk skriuwer (* [[1933]])
* [[2007]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter (* [[1922]])
* [[2009]] - [[Tryntsje van der Zee]], Frysk oersetster (* [[1940]])
* [[2010]] - [[Leslie Nielsen]], Amerikaansk-Kanadeesk akteur (* [[1926]])
* [[2013]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter (* [[1925]])
* [[2015]] - [[Yoka Berretty]], Nederlânsk aktrise en sjongster (* [[1928]])
* [[2020]] - [[David Prowse]], Ingelsk akteur en gewichtheffer (* [[1935]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Novimber|28]]</text>
      <sha1>mh7nmhtlso8gtpx7vb4zesjx34015k5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>829</id>
    <revision>
      <id>1084032</id>
      <parentid>1077780</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2797" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1573]] - [[Alva]] wurdt op eigen fersyk ferfongen troch [[Don Louis de Requesens]]. 
* [[1640]] - [[Portegal]] wurdt opnij ûnôfhinklik fan [[Spanje]].
* [[1835]] - [[Hans Christian Andersen]] publisearret syn earste boek mei mearkes.
* [[1919]] - [[Yslân]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Denemark]].
* [[1931]] - De [[Sowjetuny]] skaft de [[revolúsjonêre kalinder]] ôf.
* [[1945]] - Under lieding fan [[Ab Goubitz]] wurdt de earste [[Nederlân]]ske útstjoering fan de moarnsgymnastyk útstjoerd.
* [[1990]] - Yn de [[Kanaaltunnel]] moetsje arbeiders út it [[Feriene keninkryk]] en [[Frankryk]] elkoar op fjirtich meter ûnder de seeboaiem. Sûnt de lêste iistiid heder gjin fêste ferbining mear west tusken it eilân Grut Brittanje en it fêstelân fan Jeropa.

== Berne ==
* [[1081]] - kening [[Loadewyk VI fan Frankryk]] († [[1137]])
* [[1768]] - [[Harmen Thieden Ament]], Nederlânsk notaris, apteker en patriot († [[1839]])
* [[1804]] - [[Jan Ottema]], Frysk klassikus en skiedkundige († [[1879]])
* [[1865]] - [[Ate Dykstra]], Frysk-Amerikaansk politikus († [[1953]])
* [[1871]] - [[Jannes van Dijk]], Nederlânsk politikus († [[1954]])
* [[1921]] - [[Ruurd Klazes Bakker]], Frysk politikus († [[2001]])
* [[1937]] - [[Vaira Vīķe-Freiberga]], presidinte fan [[Letlân]]
* [[1962]] - [[Gail Z. Martin]], Amerikaansk skriuwster.
* 1962 - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver († [[2007]])
* [[1964]] - [[Jo Walton]], Welsk-Kanadeesk skriuwster
* [[1994]] - [[Céline van Gerner]], Nederlânsk turnster

== Ferstoarn ==
* [[1135]] - kening [[Hindrik I fan Ingelân]] (* [[1068]])
* [[1530]] - [[Margareta fan Savoaye (lânfâdesse)|Margareta fan Savoaye]], lânfâdesse fan 'e [[Nederlannen]] (* [[1480]])
* [[1633]] - [[Isabella fan Spanje]], lânfâdesse fan 'e [[Súdlike Nederlannen]] (* [[1566]])
* [[1825]] - tsaar [[Aleksander I fan Ruslân]] (* [[1777]])
* [[1920]] - [[Theo Molkenboer (skilder)|Theo Molkenboer]], Frysk keunstner (* [[1871]])
* [[1973]] - [[David Ben-Gurion]], premier fan [[Israel]] (* [[1886]])
* [[1987]] - [[Hartog Beem]], Nederlânsk skiedkundige (* [[1892]])
* [[2004]] - [[Bernhard fan Lippe-Biesterfeld]], prins-gemaal fan [[Nederlân]] (* [[1911]])
* [[2008]] - [[Jacobus Zantema]], Frysk taalkundige en wurdboekskriuwer (* [[1918]])
* [[2011]] - [[Christa Wolf]], Dútsk skriuwster (* [[1929]])
* 2011 - [[Sikke Doting]], Frysk taalaktivist (* [[1938]])
* [[2013]] - [[Heinrich Boere]], Dútsk-Nederlânsk kriichs-misdiediger (* [[1921]])
* [[2018]] - [[Ken Berry]], Amerikaansk akteur (* [[1933]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|01]]</text>
      <sha1>55sxhdmo1etle2mtrtpahz9iw6s49hw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>6 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>834</id>
    <revision>
      <id>1084056</id>
      <parentid>1083497</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:18:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3662" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
6 desimber is it eins [[Sinteklaas]], de namdei fan 'e [[hillige]] [[Nikolaas fan Myra]] (hoewol't it Sinteklaasfeest, mei [[Sinteklaas|pakjesjûn]], de jûns fan tefoarren fierd wurdt).
== Foarfallen ==
* [[1196]] - [[Hollân]] en [[Fryslân]] wurde teheistere troch de [[Sint Nikolaasfloed]]. It risseltaat fan dizze stoarm wie in ôfslach fan de feangebieten yn [[West Fryslân]] en in fergrutting fan de [[Waadsee]] en de [[Sudersee]].
* [[1877]] - [[Thomas Edison]] makket de earste lûdsopname.
* [[1906]] - De Britske oerheid ferlient selsbestjoer oan de eardere boererepublyk [[Transfaal]].
* [[1917]] - [[Finlân]] ferklearret him ûnôfhinklik fan [[Ruslân]].
* [[1942]] - De RAF bombardearret de [[Keninklike Philips Electronics N.V.|Philipsfabriken]] yn [[Eindhoven]] om de levering fan guod oan de Dútsers stagnearje te litten.
* [[1957]] - De earste poging fan de [[Feriene Steaten]] om in keunstmoanne te lansearjen mislearret, wêrby't it lansearplatfoarm opblaasd wurdt.
* [[1976]] - De [[Nederlân]]ske oarlochsmisdiediger [[Pieter Menten]] wurdt tichtby [[Surich]] arrestearre, tankzij it speurwurk fan sjoernalist [[Hans Knoop]].
* [[1991]] - Under it [[Belis fan Dubrovnik]] berikke de [[artillery]]besjittings fan 'e [[Kroaasje|Kroätyske]] [[haven]]stêd troch it [[Joegoslaavje|Joegoslavyske]] [[leger (lânmacht)|leger]] in hichtepunt.

== Berne ==
* [[1421]] - kening [[Hindrik VI fan Ingelân]] († [[1471]])
* 1792 - kening [[Willem II fan de Nederlannen]] († [[1849]])
* [[1801]] - [[Hearke Tjerks Witteveen]] (Sterke Jerke), Frysk fjildwachter en sterke man († [[1890]])
* [[1849]] - [[August von Mackensen]], Dútsk militêr († [[1945]])
* [[1888]] - [[Meint Wiegersma]], Frysk ûnderwizer, geakundige en natoerbeskermer († [[1984]])
* [[1896]] - [[Ira Gershwin]], Amerikaansk tekstskriuwer († [[1983]])
* [[1916]] - [[Hilda Neihardt]], Amerikaansk abbekate en publisiste († [[2004]])
* [[1920]] - [[Dave Brubeck]], Amerikaansk jazzpianist en komponist († [[2012]])
* [[1923]] - [[Giovanni Narcis Hakkenberg]], Nederlânsk marinier en ridder yn de [[Militêre Willems-Oarder]] († [[2013]])
* [[1933]] - [[Henryk Górecki]], Poalsk komponist († [[2010]])
* [[1954]] - [[Tjitse Smeding]], Frysk trainer-pikeur († [[2010]])
* [[1961]] - [[Rieks van der Velde]], Nederlânsk komponist, arranzjeur en dirigint
* [[1969]] - [[Alyssa Alps]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1970]] - [[Gina Wild]], Dútsk pornoaktrise en ''mainstream''-aktrise
* [[1972]] - [[Brittany O'Connell]], Amerikaansk pornoaktrise
* [[1982]] - [[Alberto Contador]], Spaansk hurdfytser

== Ferstoarn ==
* [[345]] of [[352]] - [[Nikolaas fan Myra]] (Sinteklaas), Gryksk biskop (* ±[[270]])
* [[1185]] - [[Alfûns I fan Portegal]] (* [[1109]])
* [[1562]] - [[Jan van Scorel]], Nederlânsk keunstskilder (* [[1495]])
* [[1672]] - [[Joan Leonardsz Blasius]], Nederlânsk skriuwer en dichter (* [[1639]])
* [[1879]] - [[Marten Jans van Houten]], Frysk evangelist en mystikus (* [[1801]])
* [[1881]] - [[Wieger Hendrikus Idzerda]], Frysk politikus (* [[1816]])
* [[1968]] - [[Sybrandus Johannes Fockema Andreae (argivaris)|Sybrandus Johannes Fockema Andreae]], Frysk argivaris en bestjoerder (* [[1904]])
* [[2007]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom (* [[1928]])
* [[2017]] - [[Johnny Hallyday]], Frânsk sjonger en akteur (* [[1943]])
* [[2017]] - [[Leonard George (akteur)|Leonard George]], Kanadeesk akteur (* [[1946]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|06]]
[[Kategory:Sinteklaas]]</text>
      <sha1>iee3zowusqp8tcoaequcf3ld0bldh4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>10 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>838</id>
    <revision>
      <id>1084059</id>
      <parentid>1077289</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:19:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3142" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1799]] - As earste [[lân]] op de wrâld fierd [[Frankryk]] it [[metrike stelsel]] yn.
* [[1817]] - [[Mississippy (steat)|Mississippy]] wurdt as 20e [[Amerikaanske steat|steat]] talitten ta de [[Feriene Steaten|Amerikaanske Uny]].
* [[1898]] - It [[Ferdrach fan Parys (1898)|Ferdrach fan Parys]] makket formeel in ein oan 'e [[Spaansk-Amerikaanske Oarloch]]. [[Spanje]] docht ôfstân fan alle ferlerne gebieten.
* [[1901]] - De earste [[Nobelpriis]] wurdt útrikt yn [[Stokholm]].
* [[1945]] - [[Nederlân]] wurdt lid fan de [[Feriene Naasjes]].
* [[1963]] - It [[Sultanaat Sansibar]] wurdt wer in ûnôfhinklik [[lân]] nei 73 jier ûnder [[Grut-Brittanje|Britske]] hearskippij stien te hawwen.
* [[1948]] - De [[Feriene Naasjes]] nimme de [[Universele Ferklearring fan de Rjochten fan de Minske]] oan.
* [[1964]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[minskerjochten|minskerjochte]]-[[aktivist]] [[Martin Luther King]] kriget de [[Nobelpriis foar de Frede]] útrikt.
* [[1980]] - De [[moard|fermoarde]] [[popmuzyk|popmuzikant]]  [[John Lennon]] wurdt [[kremaasje|kremeare]] yn Ferncliff Crematory yn [[Ardsley (New York)|Ardsley]], yn [[New York (steat)|New York]].

== Berne ==
* [[1692]] - [[Jacobus Canter Visscher]], Frysk predikant en sindeling († [[1735]])
* [[1830]] - [[Emily Dickinson]], Amerikaansk skriuwster en dichteresse († [[1886]])
* [[1890]] - [[August van Lierde]], Belgysk keatser († [[1958]])
* [[1918]] - [[Marten Sikkema]], Nederlânsk-Frysk dichter, skriuwer en oersetter († [[2005]])
* [[1922]] - [[Georg Knobel]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2012]])
* [[1939]] - [[Jant van der Weg]], Frysk skriuwster en sjoernaliste
* [[1957]]- [[Michael Clarke Duncan]], Amerikaansk akteur († [[2012]])
* [[1962]] - [[John de Wolf]], Nederlânsk fuotballer
* [[1966]] - [[Hans Jouta]], Frysk byldhouwer
* [[1975]] - [[Kristel Verbeke]], Flaamsk sjongster
* [[1994]] - [[Marieke Swart]], Frysk sjongster en presintatrise
* [[1998]] - [[Nia Nacci]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1198]] - [[Averroes]] (Ibn Rûsjd), Andalusysk-Arabysk filosoof (* [[1126]])
* [[1634]] - [[Carel Georg fan Burmania]], Frysk ealman (* [[1570]])
* [[1865]] - kening [[Leopold I fan Belgje]] (* [[1790]])
* [[1896]] - [[Alfred Nobel]], Sweedsk skiekundige, ûndernimmer en filantroop (*[[1833]])
* [[1902]] - [[Stefan Vermaes]], Frysk yngenieur (* [[1839]])
* [[1909]] - [[Reade Wolk]] (''Red Cloud''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1822]])
* [[1928]] - [[Charles Mackintosh]], Skotsk arsjitekt (*[[1868]])
* [[1963]] - [[Auke Sonnega]], Frysk Keunstner (* [[1910]])
* [[1967]] - [[Otis Redding]], Amerikaansk sjonger (* [[1941]])
* [[1968]] - [[Karl Barth]], Switsersk teolooch (* [[1886]])
* [[1969]] - [[Andries Baart]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1885]])
* [[1999]] - [[Lex Goudsmit]], Nederlânsk akteur (* [[1913]])
* [[2007]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger (* [[1951]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|10]]</text>
      <sha1>2stri12kamqric7pp36qem3hhxgsmas</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>19 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>847</id>
    <revision>
      <id>1083993</id>
      <parentid>1074441</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3309" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* Otterdokse nammedei fan [[Bonifatius]]
* [[1154]] - [[Hindrik II fan Ingelân|Hindrik Plantagenet]], greve fan [[Anjou]] en Hartoch fan [[Normandje]], pakesizzer fan [[Hindrik I fan Ingelân]], wurdt kening fan [[Ingelân]]. De nije Ingelske [[Paus Adrianus IV]] draacht him ek de kroan fan [[Ierlân]] op.
* [[1906]] - [[Leonid Brezjnev]], lieder fan de [[Sowjet-Uny]]
* [[1945]] - [[Suske en Wiske]], de striprige fan [[Willy Vandersteen]], ferskynt foar it earst yn de krante
* [[1948]] - Begjin fan de twadde Nederlânske [[polisjonele aksjes|polisjnele aksje]] yn [[Yndoneezje]]
* [[1964]] - Dominee [[Martin Luther King]] krijt de [[Nobelpriis foar de Frede]].
* [[1972]] - [[Apollo 17]], de lêste bemande flecht nei de moanne komt werom op [[iearde (planeet)|ierde]]
* [[1974]] - De [[mikrokompjûter]] [[Altair 8800]] komt op de merk, de earste [[kompjûter]] rjochte op de partikuliere merk.
* [[2003]] - De Stifting Ynternet Domeinregistraasje Nederlân (SIDN) registrearret om 16.06 oere it 1 miljoenste .nl-domein

== Berne ==
* [[1554]] - [[Filips Willem fan Oranje-Nassau]], Nederlânsk ealman en diplomaat († [[1618]])
* [[1683]] - kening [[Filips V fan Spanje]] († [[1746]])
* [[1863]] - [[Theo van Hoytema]], Nederlânsk tekener, litograaf en boekbânûntwerper († [[1917]])
* [[1883]] - [[Louis Davids]], Nederlânsk kabaretier en revu-artyst († [[1939]])
* [[1884]] - [[Stanley Unwin (útjouwer)|Stanley Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[1968]])
* [[1915]] - [[Edith Piaf]], Frânsk sjongster († [[1963]])
* [[1922]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres († [[2007]])
* [[1926]] - [[Klaske Folmer]], Frysk foardrachtskeunstneresse († [[2011]])
* [[1934]] - [[Rudi Carrell]], Nederlânsk sjonger, presintator, filmprodusint en akteur († [[2006]])
* [[1944]] - [[Alvin Lee]], Britsk rocksjonger en gitarist  († [[2013]])
* [[1971]] - [[Tiffany Towers (pornografysk aktrise)|Tiffany Towers]], Kanadeesk pornoaktrise
* [[1988]] - [[Katie St. Ives]], Amerikaansk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1751]] - [[Louise fan Hannover]], keninginne-gemalinne fan [[Denemark-Noarwegen]] (* [[1724]])
* [[1848]] - [[Emily Brontë]], Ingelsk skriuwster (* [[1818]])
* [[1851]] - [[William Turner]], Ingelsk keunstskilder (* [[1775]])
* [[1908]] - [[Siebe ten Cate]], Frysk keunstskilder (* [[1858]])
* [[1915]] - [[Alois Alzheimer]], Dútsk neuropatolooch en psychiater (* [[1864]])
* [[1944]] - [[Johannes Wildeboer]], Frysk ûnderwizer en fersetsstrider (* [[1908]])
* [[1983]] - [[Sietze de Groot]], Frysk maratonrider en [[alvestêdetocht]]winner (* [[1917]])
* [[1991]] - [[Andries Copier]], Nederlânsk glêsûntwerper (* [[1901]])
* [[2002]] - [[Henri Arnoldus]], Nederlânsk ûnderwizer en berneboekeskriuwer (* [[1919]])
* [[2008]] - [[Lenze Meinsma]], Frysk dokter en bestjoerder (* [[1923]])
* [[2012]] - [[Piet de Visser (politikus)|Piet de Visser]], Nederlânsk politikus  (* [[1931]])
* [[2017]] - [[Frank North (sporttrainer)|Frank North]], Amerikaansk sporttrainer (* [[1924]])
* [[2020]] - [[Bram van der Vlugt]], Nederlânske akteur (* [[1934]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|19]]</text>
      <sha1>kp3q46vnzvjz6op2fte2aad1jpckgco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>27 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>854</id>
    <revision>
      <id>1084063</id>
      <parentid>1076843</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:22:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2811" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1657]] - Bewenners fan [[Flushing|Flissingen (Nij-Nederlân)]] freegje yn de [[Remonstrânsje fan Flissingen]] gûverneur [[Pieter Stuyvesant]] om opheffing fan it gearkomstferbod foar de [[Quakers]].
* [[1802]] - [[Jens Juel]], Deensk [[keunstskilder]]. (* [[1745]]).
* [[1831]] - [[Charles Darwin]] begjint oan syn hystoaryske reis mei de [[Beagle (skip)|Beagle]]
* [[1951]] - Oprjochting fan it [[Museum Warkums Erfskip]].
* [[2008]] - De [[Frysk]]talige band [[Van Wieren]] wurdt keazen as 'bêste dialektband fan Nederlân' op it Dialektpop Festival Nederlân yn Heinkenszand.

== Berne ==
* [[1571]] – [[Johannes Kepler]], Dútsk astronoom († [[1630]])
* [[1721]] - [[Frans Hemsterhuis]], Frysk filosoof († [[1790]])
* [[1761]] - [[Michail Bogdanovitsj Barclay de Tolly]], Russysk maarskalk en politikus († [[1818]])
* [[1773]] - [[George Cayley]], Ingelsk loftfeartpionier († [[1857]])
* [[1785]] - [[Binnert Tinga]], Frysk tekenmaster en keunstskilder († [[1838]])
* [[1822]] - [[Louis Pasteur]], Frânsk biolooch († [[1895]])
* [[1865]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter († [[1925]])
* [[1901]] - [[Marlene Dietrich]], Dútsk-Amerikaansk aktrise en sjongster († [[1992]])
* [[1924]] - [[Frank North (sporttrainer)|Frank North]], Amerikaansk sporttrainer († [[2017]])
* [[1971]] - [[Falko Zandstra]], Frysk hurdrider
* [[1973]] - [[Tabatha Cash]], Frânsk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1805]] - [[Belle van Zuylen]], Nederlânsk-Switsersk skriuwster en komponiste (* [[1740]])
* [[1909]] - [[Nicolaas Pierson]], Nederlânsk bankier en politikus (* [[1839]])
* [[1923]] - [[Gustave Eiffel]], Frânsk arsjitekt (* [[1832]])
* [[1938]] - [[Osip Mandelstam]], Russysk skriuwer en dichter (* [[1891]])
* [[1942]] - [[Jan Geert Ankerman]], Frysk hokkyer (* [[1906]])
* [[1985]] - [[Dian Fossey]], Amerikaansk biologe en natoerbeskermster (* [[1932]])
* [[2004]] - [[Hilda Neihardt]], Amerikaansk abbekate en publisiste (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Wim Meuldijk]], Nederlânsk senarioskriuwer en striptekener (* [[1922]])
* 2007 - [[Tjitte Piebenga]], Frysk skriuwer en literatuerkritikus (* [[1935]])
2007 - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika (* [[1953]])
* [[2010]] - [[Riekele Borger]], Frysk-Dútsk assyriolooch (* [[1929]])
* 2010 - [[Grant McCune]], Amerikaansk special effects-technikus (* [[1943]])
* [[2011]] - [[Douwe Amels (skipsbouwer)|Douwe Amels]], Frysk ûndernimmer en skipsbouwer (* [[1924]])
* [[2013]] - [[Carter Camp]], Amerikaansk aktivist (* [[1941]])
* [[2016]] - [[Carrie Fisher]], Amerikaansk aktrise (* [[1956]])


{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|27]]</text>
      <sha1>esb1jp99pj5574xbm674tfto9tijxv6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084064</id>
      <parentid>1084063</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:23:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ferstoarn */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2813" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1657]] - Bewenners fan [[Flushing|Flissingen (Nij-Nederlân)]] freegje yn de [[Remonstrânsje fan Flissingen]] gûverneur [[Pieter Stuyvesant]] om opheffing fan it gearkomstferbod foar de [[Quakers]].
* [[1802]] - [[Jens Juel]], Deensk [[keunstskilder]]. (* [[1745]]).
* [[1831]] - [[Charles Darwin]] begjint oan syn hystoaryske reis mei de [[Beagle (skip)|Beagle]]
* [[1951]] - Oprjochting fan it [[Museum Warkums Erfskip]].
* [[2008]] - De [[Frysk]]talige band [[Van Wieren]] wurdt keazen as 'bêste dialektband fan Nederlân' op it Dialektpop Festival Nederlân yn Heinkenszand.

== Berne ==
* [[1571]] – [[Johannes Kepler]], Dútsk astronoom († [[1630]])
* [[1721]] - [[Frans Hemsterhuis]], Frysk filosoof († [[1790]])
* [[1761]] - [[Michail Bogdanovitsj Barclay de Tolly]], Russysk maarskalk en politikus († [[1818]])
* [[1773]] - [[George Cayley]], Ingelsk loftfeartpionier († [[1857]])
* [[1785]] - [[Binnert Tinga]], Frysk tekenmaster en keunstskilder († [[1838]])
* [[1822]] - [[Louis Pasteur]], Frânsk biolooch († [[1895]])
* [[1865]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter († [[1925]])
* [[1901]] - [[Marlene Dietrich]], Dútsk-Amerikaansk aktrise en sjongster († [[1992]])
* [[1924]] - [[Frank North (sporttrainer)|Frank North]], Amerikaansk sporttrainer († [[2017]])
* [[1971]] - [[Falko Zandstra]], Frysk hurdrider
* [[1973]] - [[Tabatha Cash]], Frânsk pornoaktrise

== Ferstoarn ==
* [[1805]] - [[Belle van Zuylen]], Nederlânsk-Switsersk skriuwster en komponiste (* [[1740]])
* [[1909]] - [[Nicolaas Pierson]], Nederlânsk bankier en politikus (* [[1839]])
* [[1923]] - [[Gustave Eiffel]], Frânsk arsjitekt (* [[1832]])
* [[1938]] - [[Osip Mandelstam]], Russysk skriuwer en dichter (* [[1891]])
* [[1942]] - [[Jan Geert Ankerman]], Frysk hokkyer (* [[1906]])
* [[1985]] - [[Dian Fossey]], Amerikaansk biologe en natoerbeskermster (* [[1932]])
* [[2004]] - [[Hilda Neihardt]], Amerikaansk abbekate en publisiste (* [[1916]])
* [[2007]] - [[Wim Meuldijk]], Nederlânsk senarioskriuwer en striptekener (* [[1922]])
* 2007 - [[Tjitte Piebenga]], Frysk skriuwer en literatuerkritikus (* [[1935]])
* 2007 - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika (* [[1953]])
* [[2010]] - [[Riekele Borger]], Frysk-Dútsk assyriolooch (* [[1929]])
* 2010 - [[Grant McCune]], Amerikaansk special effects-technikus (* [[1943]])
* [[2011]] - [[Douwe Amels (skipsbouwer)|Douwe Amels]], Frysk ûndernimmer en skipsbouwer (* [[1924]])
* [[2013]] - [[Carter Camp]], Amerikaansk aktivist (* [[1941]])
* [[2016]] - [[Carrie Fisher]], Amerikaansk aktrise (* [[1956]])


{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|27]]</text>
      <sha1>9c84umd251iev2j86kqpnl3doyts6no</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>30 desimber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>857</id>
    <revision>
      <id>1084058</id>
      <parentid>1083920</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3338" xml:space="preserve">{{DeisideBoppe}}

{{Kalinder}}{{Kalinderdei}}
== Foarfallen ==
* [[1880]] - [[Paul Kruger]] wurdt [[presidint]] fan 'e [[Súdafrikaanske Republyk]] (Transfaal).
* [[1890]] - Yn it ramt fan 'e [[Geastedûnsoarloch]] fynt yn [[Súd-Dakota]] it [[Gefjocht by Drexel Mission]] plak, de lêste wapene konfrontaasje fan 'e [[Sú-Oarloggen]].
* [[1913]] - [[Itaalje]] jout de stellen ''[[Mona Lisa]]'', dy't yn in Italjaanske [[hotel]]keamer fûn is, werom oan [[Frankryk]].
* [[1924]] - [[Astronoom]] [[Edwin Hubble]] leveret it bewiis foar it bestean fan [[stjerrestelsel]]s bûten ús [[molkenpaad (stjerrestelsel)|molkenpaad]].
* [[1972]] - De [[Feriene Steaten]] stopje mei de [[bombardemint]]en op [[Noard-Fjetnam]].
* [[1993]] - [[Fatikaanstêd]] en [[Israel]] beslute inoar te erkennen.
* [[2006]] - De eardere [[Irak|Iraakske]] [[diktator]] [[Saddam Hoessein]] wurdt om 4.00 oere nachts, [[Westjeropeeske Tiid|Nederlânske tiid]], [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]].

== Berne ==
* [[39]] - keizer [[Titus (keizer)|Titus]] fan it [[Romeinske Ryk]] († [[81]])
* [[1644]] - [[Philips fan Almonde]], Nederlânsk admiraal († [[1711]])
* [[1821]] - [[Jacobus van Loon]], Frysk ûndernimmer, politikus en frisiast († [[1903]])
* [[1837]] - [[Albertus Samuel Carpentier Alting]], Nederlânsk predikant († [[1915]])
* [[1865]] - [[Rudyard Kipling]], Ingelsk skriuwer en dichter († [[1936]])
* [[1913]] - [[Elyne Mitchell]], Australysk berneboekeskriuwster († [[2002]])
* [[1928]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom († [[2007]])
* [[1928]] - [[Piet de Boer (hynsteman)|Piet de Boer]], Frysk hynsteman († [[2008]])
* [[1937]] - [[Harry van Dam]], Nederlânsk keunstner
* [[1937]] - [[Hans van Wijnen]], Nederlânsk follyballer († [[1995]])
* [[1942]] – [[Anne Charleston]], Australysk aktrise
* [[1946]] - [[Gerlof Smit]], Frysk byldzjend keunstner († [[2014]])
* [[1951]] - [[Goaitsen van der Vliet]], Frysk skriuwer, útjouwer, konservator en muzikant
* [[1973]] – [[Maureen Flannigan]], Amerikaansk aktrise
* [[1974]] - [[Joy Kiss]], Russysk pornoaktrise
* [[1975]] – [[Tiger Woods]], Amerikaansk golfer
* [[1976]] - [[Nacho Vidal]], Spaansk pornoakteur
* [[1978]] - [[Jaime Faith Edmondson]], Amerikaansk neakenmodel
* [[1984]] – [[LeBron James]], Amerikaansk basketballer

== Ferstoarn ==
* [[1691]] - [[Robert Boyle]], Iersk filosoof en skiekundige (* [[1627]])
* [[1729]] - [[Edzard fan Grovestins]], Frysk bestjoerder en politikus (* [[1655]])
* [[1826]] - [[Willem Hindrik Scheltes van Heemstra]], Frysk militêr en politikus (* [[1779]])
* [[1892]] - [[Andrew Bonar]], Skotsk predikant (* [[1810]])
* [[1930]] - [[Nicolaas Molenaar]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1850]])
* [[1947]] - [[Han van Meegeren]], Nederlânsk keunstskilder en master-ferfalsker (* [[1889]])
* [[1985]] - [[Ansco Dokkum]], Frysk roeier en hurdsiler (* [[1904]])
* [[2006]] - [[Saddam Hoessein]], presidint fan [[Irak]] (* [[1937]])
* [[2011]] - [[Dick Eisma]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1941]])
* [[2012]] - [[Arend Langenberg]], Nederlânsk radionijslêzer en voice-over-artyst (* [[1949]])
* [[2013]] - [[Sjoerd Huisman]], Nederlânsk maratonrider (* [[1986]])

{{DeisideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat|{{Kalinder/KalStrKonv}}}}
}}

[[Kategory:Datum]]
[[Kategory:Desimber|30]]</text>
      <sha1>qf5vxeq2mtkexh5wm0an2fl5g0fcejs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1962</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1692</id>
    <revision>
      <id>1084031</id>
      <parentid>1075799</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:53:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8595" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1960-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[1 jannewaris]] - [[Samoä]] (yn 't earstoan noch ûnder de namme West-Samoä) wurdt ûnôfhinklik fan [[Nij-Seelân]].
*[[8 jannewaris]] - Yn [[Nederlân]] fynt de [[Treinramp by Harmelen]] plak, yn 'e [[Nederlân]]ske [[provinsje]] [[Utert (provinsje)|Utert]], wêrby't 92 minsken omkomme.
*[[9 febrewaris]] - De [[Feriene Steaten]] formalisearje de rol dy't Amerikaanske militêre adviseurs oan 'e kant fan [[Súd-Fjetnam]] spylje yn 'e [[Fjetnamoarloch]].
* [[16 febrewaris|16]]-[[17 febrewaris]] - By de [[Stoarmfloed fan 1962]] oerstreame grutte dielen fan 'e [[Dútslân|Noarddútske]] kust.
*[[20 febrewaris]] - [[Astronaut]] [[John Glenn]] wurdt de earste [[Feriene Steaten|Amerikaan]] dy't yn in [[baan (astronomy)|baan]] om 'e [[Ierde]] sirkelet.
*[[18 maart]] - Mei de [[Ferdraggen fan Évian]] komt in ein oan 'e bloedige [[Algerynske Oarloch]] dy't de [[Frankryk|Frânsen]] yn harren [[koloanje]] [[Algerije]] tsjin 'e Algerynske [[nasjonalist]]en fiere.
* [[1 juny]] - Yn [[Israel]] wurdt de [[nazy]]-[[oarlochsmisdie]]diger [[Adolf Eichmann]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]].
*[[3 july]] - [[Algerije]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[5 augustus]] - Yn [[Súd-Afrika]] wurdt de [[negroïde ras|swarte]] [[minskerjochte]]-[[aktivist]] [[Nelson Mandela]] oppakt. Hy sil pas op [[11 febrewaris]] [[1990]] wer frijkomme.
*[[6 augustus]] - [[Jamaika]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]].
*[[6 augustus]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[film]]stjer [[Marilyn Monroe]] wurdt [[dea]] oantroffen yn 'e [[sliepkeamer]] fan har [[wente]] yn [[Los Angeles]].
*[[31 augustus]] - [[Trinidad en Tobago]] wurde ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]].
*[[30 septimber]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[John F. Kennedy]] lit federale troepen yngripe as [[gûverneur]] [[Ross Barnett]] fan [[Mississippy (steat)|Mississippy]] in [[rjochter]]lik [[fûnis]] negearret om [[James Meredith]] as earste [[negroïde]] [[studint]] ynskriuwe te litten oan 'e [[Universiteit fan Mississippy]].
*[[9 oktober]] - [[Uganda]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]].
* [[11 oktober]] - Begjin fan it [[Twadde Fatikaansk Konsily]].
*[[16 oktober|16]]-[[28 oktober]] - De [[Sovjet-Uny]] besiket [[raket]]ten mei [[atoombom]]men nei bûnsgenoat [[Kuba]] te bringen en se dêr op te stellen. De [[Feriene Steaten]] wolle dat tsjin eltse priis foarkomme en blokkearje de oanfier fan 'e raketten. Mei dizze [[Kubakrisis]] komt de wrâld gefaarlike ticht by in [[oarloch]] tusken de beide supermachten.
*[[20 oktober]] - De [[Sineesk-Yndiaaske Oarloch]] brekt út as [[troepen]] fan 'e [[Folksrepublyk Sina]] de Yndiaaske steaten [[Kasjmier]] en [[Aruchal Pradesh]] binnenfalle.
*[[21 novimber]] - De [[Sineesk-Yndiaaske Oarloch]] einiget mei in klinkende oerwinning foar [[Sina]]. De Sinezen ûntromje daliks it meastepart fan it ferovere gebiet, mar hâlde [[Aksai Chin]], in diel fan [[Kasjmier]], foargoed beset.
* [[16 desimber]] - De [[Fryske Nasjonale Partij]] wurdt oprjochte.
* ''sûnder datum'' - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[natuerkundige]] [[Nick Holonyak]] makket it earste [[dioade]]-lampke ([[led]]).

== Berne ==
;jannewaris
* [[4 jannewaris|4]] - [[Peter Steele]], Amerikaansk bassist en sjonger († [[2010]])
* [[17 jannewaris|17]] - [[Nanne Tepper]], Nederlânsk skriuwer († [[2012]])
;febrewaris
* [[10 febrewaris|10]] - [[Cliff Burton]], Amerikaansk bassist († [[1986]])
* [[16 febrewaris|16]] - [[Helena de Boer]], Frysk skriuwster en tekeneresse
* [[22 febrewaris|22]] -  [[Steve Irwin]], Australysk natoerfilmer en dieretúndirekteur († [[2006]])
* [[24 febrewaris|24]] -  [[Teri Weigel]], Amerikaansk neakenmodel en pornoaktrise
;april
* [[4 april|4]] - [[Janneke Spoelstra]], Frysk skriuwster en oersetster
* [[5 april|5]] - [[Sander Simons]], Nederlânsk nijslêzer en sjoernalist († [[2010]]) 
* [[6 april|6]] - [[Annejet van der Zijl]], Frysk skriuwster en historika
* [[13 april|13]] - [[Hillel Slovak]], Amerikaansk gitarist († [[1988]])
* [[17 april|17]] - [[Sjoukje Iedema]], Frysk keunstneresse
;juny
* [[15 juny|15]] - [[Tineke de Jager-Van der Zee]], Frysk skriuwster
* [[19 juny|19]] - [[Peter Bradshaw]], Ingelsk filmkritikus
* [[26 juny|26]] - [[Steven de Jong]], Frysk regisseur en filmprodusint
;july
* [[18 july|18]] - [[Jack Irons]], Amerikaansk drummer
* [[24 july|24]] - [[Sigga]], Iislânsk sjongster
* [[31 july|31]] -  [[Wesley Snipes]], Amerikaansk akteur
;augustus
* [[6 augustus|6]] - [[Michelle Yeoh]], Maleizysk aktrise
* [[17 augustus|17]] - [[Laura Resnick]], Amerikaansk skriuwster
;septimber
* [[15 septimber|15]] - [[Jane Lindskold]], Amerikaansk skriuwster
* [[24 septimber|24]] - [[Nia Vardalos]], Kanadeesk-Amerikaansk aktrise en senarioskriuwster
;oktober
* [[15 oktober|15]] - [[Alpita de Jong]], Frysk letterkundige, essayiste en oersetster
* [[16 oktober|16]] - [[Flea]], Australysk-Amerikaansk bassist
;novimber
* [[1 novimber|1]] - [[Anthony Kiedis]], Amerikaansk sjonger
* [[10 novimber|10]] - [[Rosemary Church]], Noardiersk-Australysk nijslêzeresse
* [[12 novimber|12]] - [[Jon Dough]], Amerikaansk pornoakteur († [[2006]])
* [[14 novimber|14]] - [[Laura San Giacomo]], Amerikaansk aktrise
* [[15 novimber|15]] - [[Jeroen Willems]], Nederlânsk akteur en sjonger († [[2012]])
* [[18 novimber|18]] - [[Kirk Hammett]], Amerikaansk gitarist
;desimber
* [[1 desimber|1]] - [[Gail Z. Martin]], Amerikaansk skriuwster
* [[1 desimber|1]] - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver († [[2007]])
* [[16 desimber|16]] - [[Maruschka Detmers]], Nederlânsk aktrise
;''datum ûnbekend''
*[[Ian C. Esslemont]], Kanadeesk skriuwer
*[[David Midthunder]], Amerikaansk akteur

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[17 jannewaris|17]] - [[Gerrit Achterberg]], Nederlânsk dichter (* [[1905]])
;febrewaris
* [[14 febrewaris|14]] - [[David van Embden]], Nederlânsk politikus (* [[1875]])
;april
* [[3 april|3]] - [[S.H. de Roos]], Frysk letter- en boekbânûntwerper en keunstner (* [[1877]])
* [[13 april|13]] - [[P.H. Ritter jr.]], Nederlands letterkundige (* [[1882]])
* [[26 april|26]] - [[Pieter Horjus]], Frysk winkelman en amateur-archeolooch (* [[1887]])
;maaie
* [[17 maaie|17]] - [[Cornelis Reisma]], Frysk skilder, yllustrator en glêzenier (* [[1902]])
;juny
* [[1 juny|1]] - [[Adolf Eichmann]], Dútsk oarlochsmisdiediger (* [[1906]])
* [[6 juny|6]] - [[Yves Klein]], Frânsk keunstskilder (* [[1928]])
* [[13 juny|13]] - [[Teatske Alzum]], Frysk skriuwster (* [[1899]])
* [[16 juny|16]] - [[Hans Kirk]], Deensk skriuwer (* [[1898]])
* [[27 juny|27]] - [[Maria Dermoût]], Nederlânsk-Yndysk skriuwster (* [[1888]])
;july
* [[6 july|6]] - [[William Faulkner]], Amerikaansk skriuwer (* [[1897]])
;augustus
* [[5 augustus|5]] - [[Marilyn Monroe]] (Norma Jean Baker), Amerikaansk aktrise en sekssymboal (* [[1926]])
* [[24 augustus|24]] - [[Shorty Templeman]], Amerikaansk autokoereur (* [[1919]])
;septimber
* [[5 september|5]] - [[Joseph Rock]], Eastenryksk-Amerikaansk antropolooch, botanikus, fotograaf, taalkundige, ûntdekkingsreizger en skriuwer (* [[1884]])
* [[7 septimber|7]] - [[Karen Blixen]], Deensk skriuwster (* [[1885]])
;oktober
* [[10 oktober|10]] - [[Trygve Gulbranssen]], Noarsk skriuwer (* [[1894]])
* [[17 oktober|17]] - [[Natalja Gontsjarova]], Russysk keunstskilder (* [[1881]])
;novimber
* [[3 novimber|3]] - [[Anton van Loon]], Nederlânsk toulûker (* [[1888]])
* [[3 novimber|3]] - [[Oswald Wenckebach]], Nederlânsk keunstner (* [[1895]])
* [[7 novimber|7]] - [[Eleanor Roosevelt]], Amerikaansk presidintsfrou (* [[1884]])
* [[18 novimber|18]] - [[Niels Bohr]], Deensk natuerkundige en Nobelpriiswinner (* [[1885]])
* [[28 novimber|28]] - keninginne [[Wilhelmina fan de Nederlannen]] (* [[1880]])

;desimber
* [[12 desimber|12]] - [[David Bueno de Mesquita]], Nederlânk keunstner (* [[1889]])
* [[15 desimber|15]] - [[Charles Laughton]], Ingelsk akteur en regisseur (* [[1899]])

==Literatuer==
;romans
* [[Rink van der Velde]], ''Jûn Healwei Tolven'' &lt;small&gt;(debútroman)&lt;/small&gt;
* [[Elie Wiesel]], ''[[La Ville de la Chance]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Stêd fan it Lok'')&lt;/small&gt;

==Films==
* ''[[Dr. No (film)|Dr. No]]''
* ''[[How the West Was Won (film)|How the West Was Won]]''
* ''[[De Overval (film)|De Overval]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1962| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>3jyo8ql78hbqn3d8c4ezrbg0wbxwtin</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1953</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1701</id>
    <revision>
      <id>1084065</id>
      <parentid>1075012</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:23:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5886" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1950-er jierren]].
== Foarfallen ==
* [[3 jannewaris]] - De [[premiêre]] fan it [[toanielstik]] ''Wachtsjen op Godot'', fan [[Samuel Beckett]].
*[[31 jannewaris]] - De [[Wettersneedramp (1953)|Wettersneedramp]], feroarsake troch in kombinaasje fan [[springtij]] en [[stoarm|noardwesterstoarm]], feroarsaket [[seedyk]]trochbraken yn ferskate lannen oan 'e [[Noardsee]]kust, mar benammen yn [[Nederlân]], dêr't de hiele [[provinsje]] [[Seelân]] der hast ûnder strûpt. Yn [[Seelân]], [[Súd-Hollân]] en [[Noard-Brabân]] falle 1.835 [[dea]]den. Yn it [[Feriene Keninkryk]], dat ek slim te lijen hat, falle 307 deaden.
*[[5 maart]] - [[Josef Stalin]], de lieder fan 'e [[Sovjet-Uny]], komt te [[ferstjerren]]. Neitiid makket syn opfolger [[Nikita Chrûsjtsjov]] skjin skip mei it [[stalinisme]] yn in proses fan '[[destalinisaasje]]'.
*[[29 maaie]] - De [[Nij-Seelân|Nijseelânske]] [[berchbeklimmer]] [[Edmund Hillary]] en de [[Nepal]]eeske [[berchgids]] [[Tenzing Norgay]] berikke as earste [[minske]]n de top fan 'e [[Mount Everest]], de heechste [[berch]] fan 'e wrâld.
*[[17 juny]] - Yn 'e [[DDR]] brekt de [[Juny-opstân (East-Dútslân)|Juny-opstân]] út, in [[opstân|folksrebûlje]] fan ûntefreden [[arbeider]]s, dy't troch de [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-besettingsmacht bloedich delslein wurdt.
*[[19 juny]] - [[Fûad fan Egypte|Fûad]], de lêste [[kening]] fan [[Egypte]] wurdt ôfset. De [[Frije Ofsieren]], in [[militêr]]e [[gûnta]] dy't efter de skermen al sûnt [[july]] [[1952]] de macht yn 'e hannen hie, formalisearret syn bewâld. It lân wurdt in [[republyk]] en [[generaal]] [[Mohammed Nagyb]] wurdt de earste [[presidint]] fan Egypte.
*[[19 juny]] - It [[troud pear]] [[Julius Rosenberg|Julius]] en [[Ethel Rosenberg]] wurdt yn 'e [[Feriene Steaten]] [[deastraf|eksekutearre]] foar [[spionaazje]] foar de [[Sovjet-Uny]].
*[[26 july]] - In oanfal fan in groepke [[Kuba]]anske [[opstanneling]]en, ûnder lieding fan [[Fidel Castro]], op 'e Moncada-[[kazerne]] by [[Santiago de Cuba]] mislearret. Dit is lykwols it begjin fan 'e [[Kubaanske Revolúsje]].
*[[27 july]] - Oan 'e [[Koreaanske Oarloch]] komt in ein mei it sluten fan 'e [[Koreaanske Wapenstilstânsoerienkomst]]. De grins tusken [[Noard-Koreä|Noard]]- en [[Súd-Koreä]] leit no nei trije jier fan dea en ferdjer frijwol op itselde plak as tefoaren.
*[[8 augustus]] - De [[Sovjet-Uny]] makket bekend as twadde lân de [[wetterstofbom]] ûntwikkele te hawwen.
*[[20 augustus]] - [[Frankryk]] set [[sultan]] [[Mohammed&amp;nbsp;V fan Marokko]] ôf en stjoert him yn [[ballingskip]] op [[Korsika]]. Reden dêrfoar is it oanhâldende oankringen fan 'e sultan op ûnôfhinklikheid fan [[Marokko]], dat in Frânsk [[protektoraat]] is.
*[[22 oktober]] - [[Laos]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
*[[9 novimber]] - [[Kambodja]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Frankryk]].
* [[desimber]] - Yn 'e [[Feriene Steaten]] wurdt de earste edysje fan it [[neakenblêd]] ''[[Playboy (tydskrift)|Playboy]]'' publisearre.
* [[31 desimber]] - It earste fak fan de [[A32]] wurdt iepene, fan [[Knooppunt It Hearrenfean]] oant [[Haskerdiken]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[2 jannewaris|2]] - [[Jacques Tichelaar]], Fryske politikus
;febrewaris
* [[24 febrewaris|24]] - [[Caren Wood]] (Doetie de Vries), Frysk sjongster (bekend fan it duo [[Maywood]])
* [[28 febrewaris|28]] - [[Wim en Hans Anker]] ([[mearling|twilling]]), Fryske abbekaten
;maart
* [[5 maart|5]] - [[Eppie Dam]], Frysk skriuwer en dichter
* [[12 maart|12]] - [[Ron Jeremy]], Amerikaansk pornoakteur
* [[27 maart|27]] - [[Patricia Wrede]], Amerikaansk skriuwster
;maaie
* [[10 maaie|10]] - [[Joop Mulder]], Frysk teäterprodusint († [[2021]])
* [[13 maaie|13]] - [[Harm Wiersma]], Frysk dammer
* [[18 maaie|18]] - [[Margryt Poortstra]], Frysk skriuwster
* [[25 maaie|25]] - [[Eve Ensler]], Amerikaansk toanielskriuwster
;juny
* [[4 juny|4]] - [[Anneke Zeinstra]], Frysk hurdrydster
* [[13 juny|13]] - [[Tim Allen]], Amerikaansk komyk en akteur
* [[21 juny|21]] - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika († [[2007]])
;july
* [[12 july|12]] - [[Tineke Fopma]], Frysk hurdfytsster
* [[13 july|13]] - [[Gil Birmingham]], Amerikaansk akteur
;septimber
* [[25 septimber|25]] - [[Liuwe Tamminga]], Frysk oargelist († [[2021]])
;oktober
* [[6 oktober|6]] - [[Klaas Bruinsma (drugsbaron)|Klaas Bruinsma]], Nederlânsk drugshanneler († [[1991]])
* [[17 oktober|17]] - [[Gerlof Hamersma]], Frysk keunstner

== Ferstoarn ==
* [[24 jannewaris]] - [[Tames Oud]], Amelânsk keunstskilder en grafikus (* [[1895]])
* [[28 maart]] - [[Jim Thorpe]], Amerikaansk atleet (* [[1887]])
* [[9 maaie]] - [[Murk Boerstra]], Frysk generaal (* [[1883]])
* [[28 maaie]] - [[Carl Sweezy]], Amerikaansk keunstner (* [[1881]])
* [[18 septimber]] - [[Ate Dykstra]], Frysk-Amerikaansk politikus (* [[1865]])
* [[18 oktober]] - [[Douwe Kalma]], Frysk oersetter, dichter en skriuwer (* [[1896]])
* [[12 septimber]] - [[Sibe van Aangium]] (ps. fan Hendrik Steen), Frysk skriuwer (* [[1895]])
* [[9 novimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], stifter en kening fan [[Saûdy-Araabje]] (* [[1876]])
* [[9 novimber]] - [[Dylan Thomas]], Welsk dichter en skriuwer (* [[1914]])
* [[23 novimber]] - [[Reinder Brolsma]], Frysk skriuwer en sjoernalist (* [[1882]])
* [[31 desimber]] - [[Albert Plesman]], Nederlânsk loftfeartpionier (* [[1889]])

==Literatuer==
;koarte ferhalen
* [[Elmore Leonard]], ''[[Three-Ten to Yuma]]''
;toaniel
* [[Johannes Allen]], ''[[Mennesker ved en Grænse]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''Minsken oan in Grins'')&lt;/small&gt;

==Films==
* ''[[Calamity Jane (film)|Calamity Jane]]''
* ''[[Kiss Me, Kate (film út 1953)|Kiss Me, Kate]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1953| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>nkch7ci1w9aehnym26q0siw5p0kdj9g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1951</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1703</id>
    <revision>
      <id>1084060</id>
      <parentid>1079098</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:20:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6526" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1950-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[4 jannewaris]] - Yn 'e [[Koreaanske Oarloch]] feroverje [[Sina|Sineeske]] [[troepen]] [[Seoel]], de [[haadstêd]] fan [[Súd-Koreä]].
*[[18 jannewaris]] - By in [[Utbarsting fan de Mount Lamington (1951)|útbarsting fan 'e Mount Lamington]] komme yn 'e [[Austraalje (lân)|Australyske]] [[koloanje]] [[Papoea (koloanje)|Papoea]], op eastlik [[Nij-Guineä]], 3.000 minsken om.
*[[12 maaie]] - Yn 'e neite fan it [[atol]] [[Eniwetok]], yn 'e [[Marshalleilannen]], hâlde de [[Feriene Steaten]] de earste proef mei in [[wetterstofbom]].
* [[14 maart]] - [[Nederlân]] wurdt troffen troch in [[ierdbeving]] dy't tsien minuten duorret.
*[[18 april]] - Yn [[Parys]] wurdt de [[Jeropeeske Mienskip foar Koalen en Stiel]] oprjochte troch de [[Benelúks]]-lannen, [[Frankryk]], [[West-Dútslân]] en [[Itaalje]].
* [[30 maaie]] - Yn [[Fryslân]] wurdt it nij groeven [[Van Harinxmakanaal]] iepensteld. 
*[[7 juny]] - De lêste [[deastraf]]fen dy't resultearje út 'e [[Prosessen fan Neurenberch]] wurde útfierd.
*[[16 july]] - Yn [[Belgje]] docht de troch syn rol yn 'e [[Twadde Wrâldoarloch]] yn opspraak rekke [[kening]] [[Leopold III fan Belgje|Leopold&amp;nbsp;III]] [[abdikaasje|ôfstân fan 'e troan]] yn it foardiel fan syn [[soan]] [[Boudewyn fan Belgje|Boudewyn]].
*[[21 july]] - [[Moard]] op [[kening]] [[Abdûlla I fan Jordaanje]].
* [[25 augustus]] - Yn [[Jorwert]] stoart de [[tsjerke]]toer yn, wat de oanlieding is foar it hâlden fan in [[Iepenloftspul Jorwert|iepenloftspul]].
*[[1 septimber]] - De [[Feriene Steaten]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]] en [[Nij-Seelân]] slute in [[militêr]] bûnsgenoatskip, it [[ANZUS-pakt]].
*[[8 septimber]] - Yn it [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[San Francisco]] ûndertekenje 48 lannen it [[Ferdrach fan San Francisco]], wêrmei't se [[frede]] slute mei [[Japan]]. De [[Sovjet-Uny]], [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]], dy't formeel ek noch yn oarloch binne mei Japan, wegerje lykwols it [[ferdrach]] te ûndertekenjen.
*[[2 oktober]] - De earste [[tillefyzje]]-útstjoering yn [[Nederlân]].
*[[17 oktober]] - [[Bistedokter]] [[Sjirk Frânses van der Burg]] stiet foar it [[kantongerjocht]] op [[it Hearrenfean (plak)|it Hearrenfean]] en wegeret him te ferbrekken. Dit is de oanlieding ta [[Kneppelfreed]].
*[[16 novimber]] - [[Kneppelfreed]]. Yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] tsjinnet de rjochtsaak tsjin [[sjoernalist]]en [[Fedde Schurer]] en [[Tsjêbe de Jong]] om't se in [[rjochter]] belastere hawwe soene dy't him denigrearjend opsteld hie foar de [[Frysk]]e [[taal]] oer. As der in kloft folk gearkomt op it [[Saailân]], ûntstiet der opskuor troch it ûnnedich hurde yngripen fan 'e [[plysje]].
*[[27 novimber]] - Yn 'e [[Koreaanske Oarloch]] wurdt in [[sjitferbod]] ôfkundige, no't de frontlinys sa goed as wer op it plak fan 'e âlde grins tusken [[Noard-Koreä|Noard]]- en [[Súd-Koreä]] lizze.
*[[4 desimber]] - [[Lybje]] wurdt ûnôfhinklik fan it tafersjoch troch de [[Feriene Naasjes]], dat útoefene waard troch it [[Feriene Keninkryk]] en [[Frankryk]].
*[[20 desimber]] - [[Omaan]] wurdt ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]].
* [[27 desimber]] - Oprjochting fan it [[Museum Warkums Erfskip]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[1 jannewaris|1]] - [[Hossein Hamadani]], Iraansk generaal († [[2015]])
* [[12 jannewaris|12]] - [[Rush Limbaugh]], Amerikaansk radiopresintator († [[2021]])
* [[13 jannewaris|13]] - [[Pieter Groenier]], Nederlânsk akteur († [[2014]])
;maart
* [[4 maart|4]] - [[Saakje Huisman]], Frysk skriuwster († [[2001]])
* [[4 maart|4]] - [[Doete Venema]], Frysk skriuwster
* [[13 maart|13]] - [[Hermine de Graaf]], Nederlânsk skriuwster († [[2013]])
;april
* [[26 april|26]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger († [[2007]])
;maaie
* [[3 maaie|3]] - [[Larry van Wieren]], Nederlânsk-Kanadeesk iisshokkyer
* [[10 maaie|10]] - [[Sytse van der Werf]], Frysk sjonger en lietsjeskriuwer
;juny
* [[29 juny|29]] - [[Alex Brenninkmeijer]], Nederlânsk jurist en Nasjonale Ombudsman († [[2022]])
* [[30 juny|30]] - [[André Hazes]], Nederlânsk sjonger († [[2004]])
;july
* [[4 july|4]] - [[John Eskes]], Frysk muzikant, komponist en dirigint († [[2015]])
* [[8 july|8]] - [[Geert de Jong]], Flaamsk aktrise
* [[9 july|9]] - [[Max van Weezel]], Nederlânsk sjoernalist († [[2019]])
* [[21 july|21]] - [[Robin Williams]], Amerikaansk akteur en komyk († [[2014]])
* [[29 july|29]] - [[Jan de Haan]], Frysk komponist, muzykútjouwer, dirigint en muzikant
;augustus
* [[13 augustus|13]] - [[Ric Parnell]], Ingelsk drummer († [[2022]])
* [[19 augustus|19]] - [[John Deacon]], Ingelsk bassist
;septimber
* [[2 septimber|2]] - [[Mark Harmon]], Amerikaansk akteur
* [[9 septimber|9]] - [[Tom Wopat]], Amerikaansk akteur
* [[17 septimber|17]] - [[Piet Kleine]], Nederlânsk maratonrider
;oktober
* [[1 oktober|1]] - [[Wil van Kralingen]], Nederlânsk aktrise († [[2012]])
* [[25 oktober|25]] - [[Joop Alberda]], Nederlânsk sportbestjoerder
;novimber
* [[4 novimber|4]] - [[Traian Băsescu]], presidint fan [[Roemeenje]]
* [[14 novimber|14]] - [[Alec John Such]], Amerikaansk bassist († [[2022]])
* [[25 novimber|25]] - [[Charlaine Harris]], Amerikaansk skriuwster
* [[26 novimber|26]] - [[Ilona Staller]] (''La Cicciolina''), Hongaarsk-Italjaansk pornoaktrise en politika
;desimber
* [[3 desimber|3]] - [[Minne Hovinga]], Frysk keatser
* [[30 desimber|30]] - [[Goaitsen van der Vliet]], Frysk skriuwer, útjouwer, konservator en muzikant
;datum ûnbekend
* [[Roy A. Tucker]], Amerikaansk astronoom († [[2021]])

== Ferstoarn ==
* [[30 jannewaris]] - [[Ferdinand Porsche]], Eastenryksk autoprodusint (* [[1875]])
* [[19 febrewaris]] - [[André Gide]], Frânsk skriuwer (* [[1869]])
* [[29 april]] - [[Ludwig Wittgenstein]], Eastenryksk wiisgear (* [[1889]])
* [[16 maaie]] - [[Cornelis Gerritsma]], Frysk politikus (* [[1866]])
* [[20 july]] - kening [[Abdûlla I fan Jordaanje]] (* [[1882]])
* [[31 july]] - [[J. van Oudshoorn]], Nederlânsk skriuwer en amtner (* [[1876]])
* [[5 novimber]] - [[Frank T. Hopkins]], Amerikaansk hynsteman (* [[1865]])

==Literatuer==
;toaniel
* [[Eugène Ionesco]], ''[[La Leçon]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Les'')&lt;/small&gt;

==Films==
* ''[[Across the Wide Missouri (film)|Across the Wide Missouri]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1951| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>7gxgaxfheez3zyur9onzaocbzadcoga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1936</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1715</id>
    <revision>
      <id>1084020</id>
      <parentid>1083898</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:44:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10114" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1930-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[20 jannewaris]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[kening]] [[George V fan it Feriene Keninkryk|George V]] komt te [[ferstjerren]]. Hy wurdt opfolge troch syn âldste [[soan]], [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert&amp;nbsp;VIII]].
* [[7 febrewaris|7]]-[[16 febrewaris]] - De [[Olympyske Winterspullen 1936|Olympyske Winterspullen]] wurde holden yn [[Garmisch-Partenkirchen (stêd)|Garmisch-Partenkirchen]], yn [[nazy-Dútslân]].
*[[16 febrewaris]] - By [[Spaanske parlemintsferkiezings (1936)|parlemintsferkiezings]] yn [[Spanje]] behellet it [[Folksfront (Spanje)|Folksfront]], in koälysje fan linkse [[politike partij]]en, in grutte oerwinning.
*[[7 maart]] - De [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[diktator]] [[Adolf Hitler]] fiert de [[Remilitarisaasje fan it Rynlân]] troch.
*[[9 maaie]] - [[Itaalje|Italjaanske]] [[troepen]] behelje de oerwinning op [[Abessynje]] yn 'e [[Twadde Italjaansk-Abessynske Oarloch]]. Begjin fan 'e [[Italjaanske besetting fan Abessynje]]. [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje]] lit himsels troch it [[regear]] fan [[Benito Mussolini]] útroppe ta [[keizer]] fan Abessynje.
* [[14 maaie]] - Yn [[Fryslân]] riidt de [[trein|persoanetrein]] tusken [[Spoar Stiens - Harns|Stiens en Tsjummearum]] foar de lêste kear.
*[[8 juny]] - Yn [[Parys]] wurde ûnder bemiddeling fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[premier]] [[Léon Blum]] de [[Akkoarten fan Matignon]] sletten tusken fertsjintwurdigers fan 'e [[wurknimmer]]s en de [[wurkjouwer]]s.
*[[15 july]] - It [[Folkebûn]] beslút de sanksjes op te heffen dy't [[Itaalje]] oplein wiene foar de [[Twadde Italjaansk-Abessynske Oarloch|agresje tsjin en besetting fan Abessynje]]. It bûn leit him del by de Italjaanske oerhearsking fan [[Abessynje]], nettsjinsteande it feit dat Abessynje in lidsteat fan it Folkebûn is en ferheftich tsjin dizze gong fan saken protestearret.
*[[17 july]] - Yn [[Spanje]] fynt [[steatsgreep yn Spanje (1936)|in steatsgreep]] plak tsjin it [[demokratysk]] keazen [[regear]], dy't útfierd wurdt troch [[generaal]] [[Francisco Franco]] en ferskate lykstimde [[ofsier]]en. Dit is it begjin fan 'e [[Spaanske Boargeroarloch]].
*[[21 july]] - Nei fjouwer dagen fan fûleindige gefjochten hawwe de [[faksistysk]]e [[opstannelingen]] ûnder lieding fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] yn [[Spanje]] de [[Kanaryske Eilannen]], [[Spaansk-Marokko]], it grutste part fan 'e [[Baleären]], en dielen fan [[Galysje]] en [[Andalûsje]] yn 'e hannen. Yn 'e rest fan it lân is harren [[steatsgreep]] lykwols mislearre.
* [[1 augustus|1]]-[[16 augustus]] - De [[Olympyske Simmerspullen 1936|Olympyske Simmerspullen]] wurde holden yn [[Berlyn]], yn [[nazy-Dútslân]].
*[[3 augustus|3]]-[[9 augustus]] - De [[negroïde|swarte]] [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[atleet]] [[Jesse Owens]] wint fjouwer kear [[gouden medalje|goud]] op 'e [[Olympyske Simmerspullen 1936|Olympyske Spullen]] yn [[Berlyn]]: foar de 100&amp;nbsp;[[meter|m]], de 200&amp;nbsp;m, de 4×100&amp;nbsp;m [[estafette]] en it [[fierspringen]].
*[[4 augustus]] - Mei stipe fan [[kening]] [[George II fan Grikelân]] ropt de [[faksist]]yske [[Grikelân|Grykske]] [[premier]] [[Ioannis Metaxas]] himsels út ta [[diktator]].
*[[14 augustus]] - [[Troepen]] fan 'e [[opstân|opstannige]] [[generaal]] [[Francisco Franco]] feroverje de stêd [[Badajoz]], yn [[Ekstremadoera]]. Neitiid rjochtsje se dêr it [[Bloedbad fan Badajoz]] oan, wêrby't likernôch 1.800 [[kriichsfinzen]] nommen leden fan regearingsgetrouwe milysjes [[fermoarde]] wurde.
*[[1 septimber]] - De foaroansteande [[Spanje|Spaanske]] [[kommunist]]e [[Dolores Ibárruri]], better bekend as ''La Pasionaria'', docht op in massale gearkomste yn [[Parys]] in berop op 'e ynternasjonale linkse beweging om 'e [[Twadde Spaanske Republyk|Spaanske Republyk]] te help te kommen yn 'e [[Spaanske Boargeroarloch]]. Begjin fan 'e organisaasje fan bûtenlânske [[frijwilliger]]s yn 'e saneamde [[Ynternasjonale Brigades]].
* [[6 septimber]] - De lêst bekende [[Tasmaanske bûdelwolf]] giet [[dea]] yn in [[dieretún]] yn [[Tasmaanje]]. Dêrmei [[útstjerren (biology)|stjert]] dizze [[bist]]esoarte út.
*[[1 oktober]] - De [[opstân|opstannige]] [[generaal]] [[Francisco Franco]] lit him yn [[Burgos]] ynstallearje as 'haad fan it regear fan 'e [[Spanje|Spaanske steat]]'.
*[[1 novimber]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[diktator]] [[Benito Mussolini]] proklamearret yn [[Rome]] yn it ramt fan 'e tanimmende gearwurking mei [[nazy-Dútslân]] de 'as Rome-Berlyn'.
*[[7 novimber|7]]-[[23 novimber]] - Yn 'e [[Slach om Madrid]] wurdt de opmars fan 'e [[faksistysk]]e [[troepen]] fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] ta stean brocht troch [[Madrid (stêd)|Madrileenske]] boarger[[milysje]]s en de earste [[Ynternasjonale Brigades]], besteande út [[Itaalje|Italjanen]] en [[Dútslân|Dútsers]] (dy't út eigen lân flechte binne foar it faksisme) en út [[Frankryk|Frânsen]].
*[[10 desimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[kening]] [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert VIII]] [[abdikaasje|docht ôfstân fan 'e troan]] om't er mei [[Wallis Simpson]], in [[skieding (houlik)|skieden]] [[Feriene Steaten|Amerikaanske]], [[trouwe]] wol.
*[[11 desimber]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]] wurdt de [[abdikaasje|abdisearre]] [[kening]] [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert VIII]] opfolge troch syn jongere [[broer]] [[George VI fan it Feriene Keninkryk|George&amp;nbsp;VI]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[11 jannewaris|11]] - [[Meindert Leerling]], Nederlânsk politikus en sjoernalist († [[2021]])
* [[23 jannewaris|23]] - [[Nikolai van der Heyde]],  Nederlânsk regisseur († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[Burt Reynolds]], Amerikaansk akteur († [[2018]])
;maart
* [[7 maart|17]] - [[Pyt Kramer]], Frysk taalkundige
* [[26 maart|26]] - [[Robert Drews]], Amerikaansk histoarikus
* [[28 maart|28]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en Europeesk Parlemintslid († [[2019]]). 
* [[30 maart|30]] - [[Jacobus Knol]], Frysk skriuwer en oersetter
;april
* [[18 april|18]] - [[Sjoukje Ultzen]], Frysk byldzjend keunstneresse
* [[22 april|22]] - [[Sieta Posthumus]], Frysk swimster
* [[23 april|23]] - [[Tom Doherty]], Amerikaansk útjouwer
* [[28 april|28]] - [[Wam de Moor]], Nederlânsk  literatuerkritikus en skriuwer († [[2015]])
;maaie
* [[10 maaie|10]] - [[Roel Falkena]] Frysk feedokter en provinsjaal politikus († [[2021]])
* [[17 maaie|17]] - [[Herman Verbeek]], Nederlânsk pryster en politikus († [[2013]])
;juny
* [[2 juny|2]] - [[Jean Nelissen]], Nederlânsk sportsjoernalist († [[2010]])
* [[7 juny|17]] - [[Hylke Speerstra]], Frysk sjoernalist en skriuwer
* [[26 juny|26]] - [[Haye Thomas]], Nederlânsk sjoernalist en ferslachjouwer († [[1996]])
;july
* [[14 july|14]] - [[Hannie Bruinsma-Kleijwegt]], Nederlânsk politika út namme fan de PvdA († [[2021]])
* [[26 july|26]] - [[Nico ter Linden]], Nederlânsk predikant en skriuwer († [[2018]])
;augustus
* [[1 augustus|1]] - [[Yves Saint Laurent]], Frânsk moadeûntwerper († [[2008]])
* [[13 augustus|13]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus († [[2007]])
* [[17 augustus|17]] - [[Floyd Red Crow Westerman]], Amerikaansk akteur, sjonger en aktivist († [[2007]])
* [[18 augustus|18]] - [[Robert Redford]], Amerikaansk akteur, regisseur en filmprodusint
* [[29 augustus|29]] - [[John McCain]], Amerikaansk politikus († [[2018]])
;septimber
* [[7 septimber|7]] - [[Buddy Holly]], Amerikaanske sjonger († [[1959]])
* [[24 septimber|24]] - [[Jim Henson]], Amerikaansk marionettespiler en programmamakker († [[1990]])
* [[26 septimber|26]] - [[Winnie Mandela]], Súd-Afrikaansk aktiviste en frou fan [[Nelson Mandela]] († [[2018]]) 
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Václav Havel]], presidint fan [[Tsjechje]] († [[2011]])
* [[22 oktober|22]] - [[Cees van Drongelen]], Nederlânsk radio- en telefyzjepresintator († [[2021]])
;novimber
* [[15 novimber|15]] - [[Hugo Roepel]], Frysk masseur en sportfersoarger († [[2010]])
;desimber
* [[17 desimber|17]] - paus [[Fransiskus (paus)|Fransiskus]]
* [[18 desimber|18]] - [[Cees Schrama]], Nederlânsk jazzmuzikant en produsint († [[2019]])
* [[16 desimber|16]] - [[Jan Roelof Kruithof]], Frysk reedrider en arsjitekt
* [[21 desimber|21]] - [[Caroline Kaart]],  Skotsk-Nederlânsk opera-sjongster († [[2020]])
* [[22 desimber|22]] - [[Héctor Elizondo]], Amerikaansk akteur
;''datum ûnbekend''
*[[Jacobus Knol]], Frysk skriuwer en oersetter
*[[Syt Palma]], Frysk oersetster

== Ferstoarn ==
* [[18 jannewaris]] - [[Rudyard Kipling]], Ingelsk skriuwer en dichter (* [[1865]])
* [[26 febrewaris]] - [[Charles Varnum]], Amerikaansk militêr (* [[1849]])
* [[27 febrewaris]] - [[Ivan Pavlov]], Russysk psycholooch (* [[1849]])
* [[28 april]] - kening [[Fûad I fan Egypte]] (* [[1868]])
* [[11 juny]] - [[Robert E. Howard]], Amerikaansk skriuwer (* [[1906]])
* [[18 juny]] - [[Maksim Gorki]], Russyske skriuwer (* [[1868]])
* [[6 july]] - [[Arjen Draisma de Vries]], Frysk ûndernimmer en politikus (* [[1843]])
* [[7 augustus]] - [[Johannes Kuiken]], Frysk drukker, útjouwer en polityk aktivist (* [[1860]])
* [[19 augustus]] - [[Federico García Lorca]], Spaansk toanielskriuwer (* [[1898]])
* [[10 septimber]] - [[Sieger Baukema]], Frysk keunstskilder (* [[1852]])
* [[22 septimber]] - [[Jan bij de Leij]], Frysk ûnderwizer, aktivist en toanielskriuwer (* [[1864]])
* [[5 oktober]] - [[Jan Jacob Slauerhoff]], Frysk dichter en skriuwer (* [[1898]])
;''datum ûnbekend''
*[[Rikel (opperhaad)|Rikel]] (''He Dog''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1840]])

==Literatuer==
;romans
* [[Theun de Vries]], ''[[Stiefmoeder Aarde]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''Styfmem Ierde'')&lt;/small&gt;
;toaniel
* [[Federico García Lorca]], ''[[La Casa de Bernarda Alba]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it Frysk as ''It Hûs fan Bernarda Alba'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1936| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>ngl112go9pceyp0yn5lof7vrggpbyrw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084044</id>
      <parentid>1084020</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:07:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10212" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1930-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[20 jannewaris]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[kening]] [[George V fan it Feriene Keninkryk|George V]] komt te [[ferstjerren]]. Hy wurdt opfolge troch syn âldste [[soan]], [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert&amp;nbsp;VIII]].
* [[7 febrewaris|7]]-[[16 febrewaris]] - De [[Olympyske Winterspullen 1936|Olympyske Winterspullen]] wurde holden yn [[Garmisch-Partenkirchen (stêd)|Garmisch-Partenkirchen]], yn [[nazy-Dútslân]].
*[[16 febrewaris]] - By [[Spaanske parlemintsferkiezings (1936)|parlemintsferkiezings]] yn [[Spanje]] behellet it [[Folksfront (Spanje)|Folksfront]], in koälysje fan linkse [[politike partij]]en, in grutte oerwinning.
*[[7 maart]] - De [[nazy-Dútslân|Dútske]] [[diktator]] [[Adolf Hitler]] fiert de [[Remilitarisaasje fan it Rynlân]] troch.
*[[9 maaie]] - [[Itaalje|Italjaanske]] [[troepen]] behelje de oerwinning op [[Abessynje]] yn 'e [[Twadde Italjaansk-Abessynske Oarloch]]. Begjin fan 'e [[Italjaanske besetting fan Abessynje]]. [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje]] lit himsels troch it [[regear]] fan [[Benito Mussolini]] útroppe ta [[keizer]] fan Abessynje.
* [[14 maaie]] - Yn [[Fryslân]] riidt de [[trein|persoanetrein]] tusken [[Spoar Stiens - Harns|Stiens en Tsjummearum]] foar de lêste kear.
*[[8 juny]] - Yn [[Parys]] wurde ûnder bemiddeling fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[premier]] [[Léon Blum]] de [[Akkoarten fan Matignon]] sletten tusken fertsjintwurdigers fan 'e [[wurknimmer]]s en de [[wurkjouwer]]s.
*[[15 july]] - It [[Folkebûn]] beslút de sanksjes op te heffen dy't [[Itaalje]] oplein wiene foar de [[Twadde Italjaansk-Abessynske Oarloch|agresje tsjin en besetting fan Abessynje]]. It bûn leit him del by de Italjaanske oerhearsking fan [[Abessynje]], nettsjinsteande it feit dat Abessynje in lidsteat fan it Folkebûn is en ferheftich tsjin dizze gong fan saken protestearret.
*[[17 july]] - Yn [[Spanje]] fynt [[steatsgreep yn Spanje (1936)|in steatsgreep]] plak tsjin it [[demokratysk]] keazen [[regear]], dy't útfierd wurdt troch [[generaal]] [[Francisco Franco]] en ferskate lykstimde [[ofsier]]en. Dit is it begjin fan 'e [[Spaanske Boargeroarloch]].
*[[21 july]] - Nei fjouwer dagen fan fûleindige gefjochten hawwe de [[faksistysk]]e [[opstannelingen]] ûnder lieding fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] yn [[Spanje]] de [[Kanaryske Eilannen]], [[Spaansk-Marokko]], it grutste part fan 'e [[Baleären]], en dielen fan [[Galysje]] en [[Andalûsje]] yn 'e hannen. Yn 'e rest fan it lân is harren [[steatsgreep]] lykwols mislearre.
* [[1 augustus|1]]-[[16 augustus]] - De [[Olympyske Simmerspullen 1936|Olympyske Simmerspullen]] wurde holden yn [[Berlyn]], yn [[nazy-Dútslân]].
*[[3 augustus|3]]-[[9 augustus]] - De [[negroïde|swarte]] [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[atleet]] [[Jesse Owens]] wint fjouwer kear [[gouden medalje|goud]] op 'e [[Olympyske Simmerspullen 1936|Olympyske Spullen]] yn [[Berlyn]]: foar de 100&amp;nbsp;[[meter|m]], de 200&amp;nbsp;m, de 4×100&amp;nbsp;m [[estafette]] en it [[fierspringen]].
*[[4 augustus]] - Mei stipe fan [[kening]] [[George II fan Grikelân]] ropt de [[faksist]]yske [[Grikelân|Grykske]] [[premier]] [[Ioannis Metaxas]] himsels út ta [[diktator]].
*[[14 augustus]] - [[Troepen]] fan 'e [[opstân|opstannige]] [[generaal]] [[Francisco Franco]] feroverje de stêd [[Badajoz]], yn [[Ekstremadoera]]. Neitiid rjochtsje se dêr it [[Bloedbad fan Badajoz]] oan, wêrby't likernôch 1.800 [[kriichsfinzen]] nommen leden fan regearingsgetrouwe milysjes [[fermoarde]] wurde.
*[[1 septimber]] - De foaroansteande [[Spanje|Spaanske]] [[kommunist]]e [[Dolores Ibárruri]], better bekend as ''La Pasionaria'', docht op in massale gearkomste yn [[Parys]] in berop op 'e ynternasjonale linkse beweging om 'e [[Twadde Spaanske Republyk|Spaanske Republyk]] te help te kommen yn 'e [[Spaanske Boargeroarloch]]. Begjin fan 'e organisaasje fan bûtenlânske [[frijwilliger]]s yn 'e saneamde [[Ynternasjonale Brigades]].
* [[6 septimber]] - De lêst bekende [[Tasmaanske bûdelwolf]] giet [[dea]] yn in [[dieretún]] yn [[Tasmaanje]]. Dêrmei [[útstjerren (biology)|stjert]] dizze [[bist]]esoarte út.
*[[1 oktober]] - De [[opstân|opstannige]] [[generaal]] [[Francisco Franco]] lit him yn [[Burgos]] ynstallearje as 'haad fan it regear fan 'e [[Spanje|Spaanske steat]]'.
*[[1 novimber]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[diktator]] [[Benito Mussolini]] proklamearret yn [[Rome]] yn it ramt fan 'e tanimmende gearwurking mei [[nazy-Dútslân]] de 'as Rome-Berlyn'.
*[[7 novimber|7]]-[[23 novimber]] - Yn 'e [[Slach om Madrid]] wurdt de opmars fan 'e [[faksistysk]]e [[troepen]] fan [[generaal]] [[Francisco Franco]] ta stean brocht troch [[Madrid (stêd)|Madrileenske]] boarger[[milysje]]s en de earste [[Ynternasjonale Brigades]], besteande út [[Itaalje|Italjanen]] en [[Dútslân|Dútsers]] (dy't út eigen lân flechte binne foar it faksisme) en út [[Frankryk|Frânsen]].
*[[10 desimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[kening]] [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert VIII]] [[abdikaasje|docht ôfstân fan 'e troan]] om't er mei [[Wallis Simpson]], in [[skieding (houlik)|skieden]] [[Feriene Steaten|Amerikaanske]], [[trouwe]] wol.
*[[11 desimber]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]] wurdt de [[abdikaasje|abdisearre]] [[kening]] [[Edwert VIII fan it Feriene Keninkryk|Edwert VIII]] opfolge troch syn jongere [[broer]] [[George VI fan it Feriene Keninkryk|George&amp;nbsp;VI]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[11 jannewaris|11]] - [[Meindert Leerling]], Nederlânsk politikus en sjoernalist († [[2021]])
* [[23 jannewaris|23]] - [[Nikolai van der Heyde]],  Nederlânsk regisseur († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[Burt Reynolds]], Amerikaansk akteur († [[2018]])
;maart
* [[7 maart|17]] - [[Pyt Kramer]], Frysk taalkundige
* [[26 maart|26]] - [[Robert Drews]], Amerikaansk histoarikus
* [[28 maart|28]] - [[Arie Oostlander]], Nederlânsk politikus en Europeesk Parlemintslid († [[2019]]). 
* [[30 maart|30]] - [[Jacobus Knol]], Frysk skriuwer en oersetter
;april
* [[18 april|18]] - [[Sjoukje Ultzen]], Frysk byldzjend keunstneresse
* [[22 april|22]] - [[Sieta Posthumus]], Frysk swimster
* [[23 april|23]] - [[Tom Doherty]], Amerikaansk útjouwer
* [[28 april|28]] - [[Wam de Moor]], Nederlânsk  literatuerkritikus en skriuwer († [[2015]])
;maaie
* [[10 maaie|10]] - [[Roel Falkena]] Frysk feedokter en provinsjaal politikus († [[2021]])
* [[17 maaie|17]] - [[Herman Verbeek]], Nederlânsk pryster en politikus († [[2013]])
;juny
* [[2 juny|2]] - [[Jean Nelissen]], Nederlânsk sportsjoernalist († [[2010]])
* [[7 juny|17]] - [[Hylke Speerstra]], Frysk sjoernalist en skriuwer
* [[12 juny|12]] - [[Henk van Brussel]],  Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrainer († [[2007]])
* [[26 juny|26]] - [[Haye Thomas]], Nederlânsk sjoernalist en ferslachjouwer († [[1996]])
;july
* [[14 july|14]] - [[Hannie Bruinsma-Kleijwegt]], Nederlânsk politika út namme fan de PvdA († [[2021]])
* [[26 july|26]] - [[Nico ter Linden]], Nederlânsk predikant en skriuwer († [[2018]])
;augustus
* [[1 augustus|1]] - [[Yves Saint Laurent]], Frânsk moadeûntwerper († [[2008]])
* [[13 augustus|13]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus († [[2007]])
* [[17 augustus|17]] - [[Floyd Red Crow Westerman]], Amerikaansk akteur, sjonger en aktivist († [[2007]])
* [[18 augustus|18]] - [[Robert Redford]], Amerikaansk akteur, regisseur en filmprodusint
* [[29 augustus|29]] - [[John McCain]], Amerikaansk politikus († [[2018]])
;septimber
* [[7 septimber|7]] - [[Buddy Holly]], Amerikaanske sjonger († [[1959]])
* [[24 septimber|24]] - [[Jim Henson]], Amerikaansk marionettespiler en programmamakker († [[1990]])
* [[26 septimber|26]] - [[Winnie Mandela]], Súd-Afrikaansk aktiviste en frou fan [[Nelson Mandela]] († [[2018]]) 
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Václav Havel]], presidint fan [[Tsjechje]] († [[2011]])
* [[22 oktober|22]] - [[Cees van Drongelen]], Nederlânsk radio- en telefyzjepresintator († [[2021]])
;novimber
* [[15 novimber|15]] - [[Hugo Roepel]], Frysk masseur en sportfersoarger († [[2010]])
;desimber
* [[17 desimber|17]] - paus [[Fransiskus (paus)|Fransiskus]]
* [[18 desimber|18]] - [[Cees Schrama]], Nederlânsk jazzmuzikant en produsint († [[2019]])
* [[16 desimber|16]] - [[Jan Roelof Kruithof]], Frysk reedrider en arsjitekt
* [[21 desimber|21]] - [[Caroline Kaart]],  Skotsk-Nederlânsk opera-sjongster († [[2020]])
* [[22 desimber|22]] - [[Héctor Elizondo]], Amerikaansk akteur
;''datum ûnbekend''
*[[Jacobus Knol]], Frysk skriuwer en oersetter
*[[Syt Palma]], Frysk oersetster

== Ferstoarn ==
* [[18 jannewaris]] - [[Rudyard Kipling]], Ingelsk skriuwer en dichter (* [[1865]])
* [[26 febrewaris]] - [[Charles Varnum]], Amerikaansk militêr (* [[1849]])
* [[27 febrewaris]] - [[Ivan Pavlov]], Russysk psycholooch (* [[1849]])
* [[28 april]] - kening [[Fûad I fan Egypte]] (* [[1868]])
* [[11 juny]] - [[Robert E. Howard]], Amerikaansk skriuwer (* [[1906]])
* [[18 juny]] - [[Maksim Gorki]], Russyske skriuwer (* [[1868]])
* [[6 july]] - [[Arjen Draisma de Vries]], Frysk ûndernimmer en politikus (* [[1843]])
* [[7 augustus]] - [[Johannes Kuiken]], Frysk drukker, útjouwer en polityk aktivist (* [[1860]])
* [[19 augustus]] - [[Federico García Lorca]], Spaansk toanielskriuwer (* [[1898]])
* [[10 septimber]] - [[Sieger Baukema]], Frysk keunstskilder (* [[1852]])
* [[22 septimber]] - [[Jan bij de Leij]], Frysk ûnderwizer, aktivist en toanielskriuwer (* [[1864]])
* [[5 oktober]] - [[Jan Jacob Slauerhoff]], Frysk dichter en skriuwer (* [[1898]])
;''datum ûnbekend''
*[[Rikel (opperhaad)|Rikel]] (''He Dog''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1840]])

==Literatuer==
;romans
* [[Theun de Vries]], ''[[Stiefmoeder Aarde]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''Styfmem Ierde'')&lt;/small&gt;
;toaniel
* [[Federico García Lorca]], ''[[La Casa de Bernarda Alba]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it Frysk as ''It Hûs fan Bernarda Alba'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1936| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>7inpqlbkkmicb0peluj2t8xbfv3aa05</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1930</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1720</id>
    <revision>
      <id>1083989</id>
      <parentid>1079912</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10779" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1930-er jierren]].
== Foarfallen ==
* [[13 jannewaris]] - De earste [[Mickey Mouse|Mickey Mouse-strip]] ferskynt.
*[[23 jannewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Tueringen]] wurdt [[Wilhelm Frick]] as earste [[NSDAP]]-[[politikus]] ea [[minister]] yn in dielsteatregear.
* [[23 jannewaris]] - Stifting fan de [[WSSFS]].
* [[24 jannewaris]] - Yn [[Eindhoven]] wurdt de earste [[patat]]kream fan [[Nederlân]] iepene.
*[[26 jannewaris]] - Yn [[Britsk-Ynje]] ropt de [[sosjalistysk]]e foaroanman [[Jawaharlal Nehru]] de ûnôfhinklikheid fan [[Yndia]] út by wize fan protest tsjin 'e [[Feriene Keninkryk|Britske]] wegering om 'e [[koloanje]] mear [[selsbestjoer]] te jaan.
*[[28 jannewaris]] - Yn [[Spanje]] moat [[premier]] [[Miguel Primo de Rivera]], dy't lieding jout oan in [[militêr]]e [[diktatuer]], opstappe as gefolch fan in [[jild|finansjele]] krisis yn it ramt fan 'e [[Grutte Depresje]], nei't dúdlik wurdt dat it [[leger (lânmacht)|leger]] him net mear stipet. 
*[[18 febrewaris]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[astronoom]] [[Clyde Tombaugh]] ûntdekt [[Pluto (planeet)|Pluto]], de njoggende [[planeet]] fan it [[Sinnestelsel]]. 
* [[22 febrewaris]] - Oprjochting fan [[It Fryske Gea]].
* [[30 febrewaris]] - Komt as datum foar yn de [[Revolusjonêre kalinder]] fan de [[Sovjet-Uny]].
*[[6 maart]] - In massale [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] troch [[wurkleazens|wurkleazen]] yn [[New York (stêd)|New York]] wurdt troch de Amerikaanskes [[plysje]] ûnmeilydsum útinoar slein.
*[[12 maart]] - Yn [[Britsk-Ynje]] begjint de lânseigen foaroanman [[Mahatma Gandhi]] oan it haad fan in grutte kloft folk oan syn [[Sâltmars]] nei de [[see]], om dêr sels [[sâlt]] te winnen en sa it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[monopoalje]] op sâlt yn Ynje oan 'e kaak te stellen.
* [[25 maart]] - De ''Europa'' fan de [[NDL]] wint de [[Blauwe Wimpel]] mei 4 dagen, 17 oere en 6 minuten.
*[[3 april]] - Nei it [[ferstjerren]] fan [[keizerinne]] [[Zewditu]] wurdt [[Haile Selassie]] allinnichhearsker fan [[Abessynje]].
*[[5 maaie]] - Oan 'e ein fan syn súksesfolle [[Sâltmars]] wurdt yn [[Britsk-Ynje]] de [[aktivist]] [[Mahatma Gandhi]] mei tûzenen oanhingers op lêst fan [[Edward Wood, 1e greve fan Halifax|Lord Irwin]], de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ûnderkening]], [[arrestaasje|arrestearre]] foar it yllegaal winnen fan [[sâlt]] (dêr't de Britske [[oerheid]] yn Ynje it [[monopoalje]] op hat).
* [[15 maaie]] - De [[Nederlân]]ske [[minister]] [[Paul Reymer|Reymer]] fan Wetttersteat kûndiget it [[Stjoertiidbeslút]] ôf. Dit wurdt wol it hichtepunt fan de [[ferpyldering]] neamd.
*[[19 maaie]] - [[Súd-Afrika]] fiert it [[frouljuskiesrjocht]] yn (mar allinnich foar [[jeropide ras|blanke]] [[froulju]]).
*[[8 juny]] - De út [[ballingskip]] weromroppen [[Karel II fan Roemeenje|Karel&amp;nbsp;II]] folget syn njoggenjierrige [[soan]] [[Michael fan Roemeenje|Michael]] op as [[kening]] fan [[Roemeenje]]. (Hy wie yn [[1925]] ferballe troch syn [[heit]], kening [[Ferdinand I fan Roemeenje|Ferdinand]], en doe't dyselde yn [[1927]] [[stoar]], waard er dêrom opfolge troch syn [[pakesizzer]], de doe seisjierrige Michael.)
*[[26 juny]] - It [[16e Partijkongres fan de Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] stiet hielendal yn it teken fan suverings. Foaroanman [[Josef Stalin]] hâldt in seis oeren duorjende [[taspraak]] dêr't er fierdere maatregels yn oankundiget tsjin [[trotskisme|trotskisten]] en oare tsjinstanners.
*[[1 july]] - It [[Feriene Keninkryk]] stimt yn mei de ûnôfhinklikheid fan [[Irak]], dy't pland stiet foar [[1932]].
* [[16 july]] - De lêste [[hynstetram]] fan [[Nederlân]], tusken [[Makkum]] en [[Harkesyl]], wurdt ferfongen troch in [[autobus|bustsjinst]].
* [[8 augustus]] - Earste [[Betty Boop]]-[[tekenfilm]] komt út, mei de [[titel (namme)|titel]] ''Dizzy Dishes''.
*[[21 augustus]] - Yn [[Nederlân]] falt de [[Wieringermar]] drûch. Dit is it earste grutte projekt fan 'e [[Suderseewurken]].
*[[25 augustus]] - Yn [[Poalen]] lit de [[premier]] en [[minister]] fan Definsje, [[maarskalk]] [[Józef Piłsudski]], de lieders fan 'e linkse en sintrumrjochtse [[opposysje (polityk)|opposysjepartijen]] oppakke en [[finzen]] sette.
*[[25 augustus]] - By [[steatsgreep yn Perû (1930)|in steatsgreep]] yn [[Perû]] wurdt [[diktator]] [[Augusto Leguía]] ôfset, dy't al sûnt [[1919]] oan macht is.
*[[5 septimber]] - By [[steatsgreep yn Argentynje (1930)|in steatsgreep]] yn [[Argentynje]] wurdt de [[liberalisme|liberale]] [[presidint]] [[Hipólito Irigoyen]] ôfset troch [[generaal]] [[José Uriburu]], dy't stipe wurdt troch de grutgrûnbesitters.
*[[9 septimber]] - Yn [[Peking]] lit [[generaal]] [[Feng Yuxiang]] himsels ta [[presidint]] útroppe fan in [[regear|tsjinregear]] (tsjin dat fan [[Chiang Kai-shek]]).
*[[14 septimber]] - By [[Ryksdeiferkiezings (1930)|Ryksdeiferkiezings]] yn [[Dútslân]] komme de [[faksistysk]]e [[NSDAP]] en de [[kommunist]]yske [[KPD]] as de grutte winners út 'e bus.
*[[septimber]] - De [[Earste Koerdysk-Arabyske Oarloch]] brekt út yn noardlik [[Irak]].
* [[4 oktober]] - Foar de earste kear is it [[Wrâldbistedei]].
*[[4 novimber]] - By de [[Revolúsje fan 1930]] komt yn [[Brazylje]] [[Getúlio Vargas]] oan 'e macht.
*[[5 desimber]] - Yn [[Belgje]] falle by de [[giframp yn de Maasdelling]] by [[Luik (stêd)|Luik]] 66 deaden as der in wolk [[gifgas|giftich gas]] út in [[gemy]]sk [[fabryk]] ûntsnapt.
*[[12 desimber]] - De lêste [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] ûntromje it [[Saargebiet (mandaatgebiet)|Saargebiet]], dat de status fan [[mandaatgebiet]] fan it [[Folkebûn]] hat.
*[[22 desimber]] - Yn 'e [[Noarwegen|Noarske]] [[haadstêd]] [[Oslo]] ûndertekenje [[Nederlân]], [[Belgje]], [[Lúksemboarch (gruthartochdom)|Lúksemboarch]], [[Denemark]], [[Noarwegen]], [[Sweden]] en [[Finlân]] de [[Konvinsje fan Oslo]], wêryn't se inoar [[ekonomy]]ske en [[politike]] stipe ûnthjitte.
* [[22 desimber]] - Oprjochting fan de [[Federaasje fan Fryske Studinteferienings]] yn de [[Kânselerij (Ljouwert)|Kânselerij]] te [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]. 
*[[30 desimber]] - Nei't de [[opstân]] fan [[Feng Yuxiang]] yn noardlik [[Sina]] delslein is, konsintrearret de Sineeske [[diktator]] [[Chiang Kai-shek]] him op it besingeljen en ferneatigjen fan 'e [[kommunistysk]]e bases yn súdlik Sina.
* ''sûnder datum'' - De [[legindarysk]]e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[krimineel|kriminelen]] [[Bonnie en Clyde]] krije kunde oan inoar.

== Berne ==
;jannewaris
* [[3 jannewaris|3]] - [[Robert Loggia]], Amerikaansk akteur († [[2015]])
* [[4 jannewaris|4]] - [[Sorrell Booke]], Amerikaansk akteur († [[1994]])
* [[15 jannewaris|15]] - [[Hylkje Goïnga]], Frysk skriuwster († [[2001]])
* [[23 jannewaris|23]] - [[Derek Walcott]], Sint-Lusiaansk dichter, skriuwer en Nobelpriiswinner († [[2017]])
;febrewaris
* [[8 febrewaris|8]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer († [[2007]])
* [[12 febrewaris|12]] - [[Viola Hatch]], Amerikaansk aktiviste, politika en bestjoerster
;maart
* [[21 maart|21]] - [[Jos van Manen Pieters]], Nederlânsk skriuwster († [[2015]])
* [[24 maart|24]] - [[Jack Kooistra]], Frysk sjoernalist en nazy-jager
* [[30 maart|30]] - [[John Lanting]], Nederlânsk akteur († [[2018]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Hemut Kohl]], bûnskânselier fan [[Dútslân]] († [[2017]])
* [[7 april|7]] - [[Andrew Sachs]], Dútsk-Britsk akteur († [[2016]])
* [[12 april|12]] - [[Ype Schaaf]], Frysk predikant en sjoernalist († [[2003]])
* [[12 april|12]] - [[Louw de Graaf]], Frysk politikus († [[2020]])
* [[30 april|30]] - [[Kitty Janssen]], Nederlânsk aktrise († [[2012]])
;maaie
* [[22 maaie|22]] - [[Dieuwke de Graaff-Nauta]], Frysk politika († [[2008]])
* [[31 maaie|31]] - [[Clint Eastwood]], Amerikaansk akteur en regisseur
;juny
* [[12 juny|12]] - [[Jim Nabors]], Amerikaansk akteur en sjonger († [[2017]])
;augustus
* [[1 augustus|1]] - [[Karoly Grosz]], premier fan [[Hongarije]] († [[1996]])
* [[5 augustus|5]] - [[Neil Armstrong]], Amerikaansk astronaut, earste minsk op 'e moanne († [[2012]])
* [[25 augustus|25]] - [[Sean Connery]], Skotsk akteur († [[2020]])
* [[28 augustus|28]] - [[Ben Gazzara]], Amerikaansk akteur († [[2012]])
* 28 - [[Windsor Davies]], Britsk akteur († [[2019]])

;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Durk van der Ploeg]], Frysk skriuwer
* [[7 septimber|7]] - kening [[Boudewijn fan Belgje]] († [[1993]])
* [[8 septimber|8]] -  [[Marilyn Durham]], Amerikaansk skriuwster († [[2015]])
* [[23 septimber|23]] - [[Ray Charles]], Amerikaansk sjonger en muzikant († [[2004]])
* [[25 septimber|25]] - [[Ellen Moves Camp]], Amerikaansk minskerjochte-aktiviste († [[2008]])
* [[29 septimber|29]] - [[Colin Dexter]], Ingelsk skriuwer († [[2017]])
;oktober
* [[4 oktober|4]] - [[Gerard van der Weerd]], Frysk dirigint († [[2012]])
* [[5 oktober|5]] - [[Renze de Vries]], Nederlânsk sportbestjoerder († [[2012]])
* [[10 oktober|10]] - [[Kim Winona]], Amerikaansk aktrise († [[1978]])
* [[31 oktober|31]] - [[Michael Collins (astronaut)|Michael Collins]], Amerikaansk romtefarder († [[2021]])
;novimber
* [[3 novimber|3]] - [[Eppe Otter]], Frysk pionier [[Feanhoopfestival]] († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] - [[Maximilian Schell]],  Eastenryksk-Switsersk akteur, regisseur en skriuwer. († [[2014]])
* [[11 desimber|11]] - [[Jean-Louis Trintignant]], Frânsk akteur († [[2022]])
;''datum ûnbekend''
*[[Joop Verbeke]], Frysk muzikant († [[1997]])

== Ferstoarn ==
;febrewaris
* [[3 febrewaris|3]] - [[Just Havelaar]], Nederlânsk skilder en skriuwer (* [[1880]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Gerardus Heymans|Gerard Heymans]], Frysk filosoof en grûnlizzer fan 'e psychology yn Nederlân (* [[1857]])
;maaie
* [[12 maaie|12]] - [[Piter Jelles Troelstra]], Frysk politikus en dichter (* [[1860]])
* [[13 maaie|13]] - [[Fridtjof Nansen]], Noarsk ûntdekkingsreizger (* [[1861]])
;july
* [[7 july|7]] - [[Arthur Conan Doyle]], Skotsk skriuwer (* [[1859]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Sien van Hulst]], inisjatyfnimster foar de wykferpleging en kreamsoarch (* [[1868]])
;desimber
* [[30 desimber|30]] - [[Nicolaas Molenaar]], Nederlânsk arsjitekt (* [[1850]])
;datum ûnbekend
* ein [[april]] - [[Ellen Francis Mason]], Amerikaansk oersetster (* [[1846]])

==Literatuer==
;poëzij
* [[T.S. Eliot]], ''[[The Journey of the Magi]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Reis fan de Wizen'')&lt;/small&gt;
* [[T.S. Eliot]], ''[[A Song for Simeon]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it Frysk as ''In Liet foar Simeon'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1930| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>r8ln312i2f4bmvi0d635yoe007ue9a0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1928</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1722</id>
    <revision>
      <id>1084051</id>
      <parentid>1083919</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8781" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
* [[11 febrewaris|11]]-[[19 febrewaris]] - De [[Olympyske Winterspullen 1928|Olympyske Winterspullen]] wurde holden yn [[Sankt Moritz]], yn [[Switserlân]].
*[[20 febrewaris]] - Op 'e [[6e Panamerikaanske Konferinsje]] yn 'e [[Kuba]]anske [[haadstêd]] [[Havana]] wurdt in [[resolúsje]] yntsjinne dy't stelt dat gjin inkele steat it rjocht hat om him te bemuoien mei de binnenlânske oangelegenheden fan in oar lân. Dêrmei wurdt ferwiisd nei de ynfallen fan 'e [[Feriene Steaten]] yn [[Haïty]], de [[Dominikaanske Republyk]] en [[Nikaragûa]]. Hoewol't de resolúsje oanholden wurdt oant de folgjende Panamerikaanske konferinsje, foarmet allinnich al it feit dat er yntsjinne is in gefoelige [[diplomatike]] nederlaach foar de Feriene Steaten.
*[[12 maart]] - [[Britsk-Malta]] kriget de status fan [[dominion]] binnen it [[Britske Ryk]].
*[[25 maart]] - By [[Portegeeske presidintsferkiezings (1928)|presidintsferkiezings]] yn [[Portegal]] wurdt [[generaal]] [[Antonio de Fragoso Carmona]] keazen, dy't al fan [[1926]] ôf oan 'e macht is. Hy wie de iennichste kandidaat.
*[[27 april]] - Yn it nije [[regear]] fan [[Portegal]] kriget [[Antonio de Oliveira Salazar]] wiidfiemjend foech as [[minister]] fan Finânsjes.
*[[20 maaie]] - By [[Ryksdeiferkiezings (1928)|Ryksdeiferkiezings]] behellet de [[sosjalistysk]]e [[politike partij|partij]] [[SPD]] yn [[Dútslân]] in oerwinning.
* [[22 maaie]] - De [[Noardpoal]]tocht fan [[Umberto Nobile]] yn in [[loftskip]] einiget mei in crash op it [[iis|poaliis]].
*[[25 maaie]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[piloat]]e [[Amelia Earhart]] fljocht as earste [[frou]] oer de [[Atlantyske Oseaan]].
*[[july]] - Op it [[6e Wrâldkongres fan de Komintern|6e Wrâldkongres]] fan 'e [[Komintern]] swart de [[kommunistysk]]e beweging alle gearwurking mei de [[sosjalist]]en ôf.
*[[2 july]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]], dêr't sûnt [[1918]] [[kiesrjocht]] bestiet foar [[froulju]] âlder as tritich jier, wurdt no it algemien [[frouljuskiesrjocht]] ynfierd.
*[[19 july]] - By [[steatsgreep yn Egypte (1928)|in steatsgreep]] yn [[Egypte]] ûntbynt [[kening]] [[Fûad I fan Egypte|Fûad&amp;nbsp;I]] it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta.
* [[28 july]]-[[12 augustus]]] - De [[Olympyske Simmerspullen 1928|Olympyske Simmerspullen]] wurde holden yn [[Amsterdam]].
*[[27 augustus]] - Yn [[Parys]] ûndertekenje 15 [[lân|lannen]] it [[Briand-Kellogg-pakt]], dat opsteld is troch de [[Frankryk|Frânske]] [[minister]] fan Bûtenlânske Saken [[Aristide Briand]] en syn [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] amtgenoat [[Frank B. Kellogg]]. Dêryn wurdt ferklearre dat [[oarloch]] ûnwettich is.
*[[septimber]] - By tafal ûntdekt de [[Skotlân|Skotske]] [[bakteriolooch]] [[Alexander Fleming]] [[penisilline]], in [[skimmel]] dy't [[baktearjes]] deadet.
*[[1 septimber]] - It [[Albaneesk Keninkryk]] wurdt útroppen, mei [[presidint]] [[Ahmed Zogu]] as [[kening]] [[Zog I fan Albaanje|Zog&amp;nbsp;I]].
* [[18 septimber]] - Earste flecht fan it [[loftskip]] de ''[[Graf Zeppelin]]''.
*[[6 oktober]] - [[Chiang Kai-shek]] wurdt útroppen ta [[presidint]] fan 'e [[Republyk Sina]]. Syn foech is sa wiidfiemjend dat er eins as [[diktator]] sjoen wurde moat.
*[[7 oktober]] - [[Ras (titel)|Ras]] [[Haile Selassi|Tafari Makonnen]] (better bekend ûnder syn lettere [[namme]] Haile Selassi) wurdt [[kroaning|kroane]] as [[negus]] fan [[Abessynje]].
*[[20 oktober]] - Yn [[Dútslân]] wurdt de ekstreem-rjochtse [[krante]]magnaat [[Alfred Hugenberg]] keazen as nije [[foarsitter]] fan 'e [[nasjonalistysk]]e [[politike partij]] [[DNVP]].
*[[26 novimber]] - By in swiere [[stoarm]] brekt yn [[Súd-Hollân]] de [[seedyk]] troch en strûpt de [[Hoekske Waard]] derûnder.
*[[desimber]] - Op ynstigaasje fan foaroanman [[Jawaharlal Nehru]] easket it [[Yndysk Nasjonaal Kongres]] fan 'e [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje|koloniale]] [[oerheid]] dat [[Britsk-Ynje]] binnen in jier de status fan [[dominion]] binnen it [[Britske Ryk]] krije sil.
*[[5 desimber]] - Yn 'e [[Gran Chaco]], in ûnherberchsum mar [[ierdoalje]]ryk grinsgebiet fan [[Bolivia]] en [[Paraguay]], fine [[skermutseling]]s plak tusken [[soldaten]] fan 'e beide lannen.
* ''sûnder datum'' - [[Hendrik Bulthuis]] bout de earste [[Burgumer Mar (sylboat)|Burgumer Mar]]-sylboat.

== Berne ==
;jannewaris
* [[5 jannewaris|5]] - [[Walter Mondale]], Amerikaansk politikus en diplomaat († [[2021]])
* [[8 jannewaris|8]] - [[Jeen van den Berg]], Frysk maratonrider († [[2014]])
* [[18 jannewaris|18]] - [[Tony Feitsma]], Frysk taalkundige en publisiste († [[2009]])
;febrewaris
* [[9 febrewaris|9]] - [[Rinus Michels]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener († [[2005]])
* 9 febrewaris - [[Herman Pieter de Boer]], Nederlânsk skriuwer, lietsjeskriuwer en sjoernalist († [[2014]])
* [[19 febrewaris|19]] - [[Jacob Noordmans]], Frysk sjoernalist en âld-haadredakteur fan de Ljouwerter Krante († [[2017]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Ariel Sharon]], premier fan [[Israel]] († [[2014]])
* 26 - [[Fats Domino]], Amerikaansk rhythm-and-bluessjonger en pianist († [[2017]]
* [[28 febrewaris|28]] - [[Anne van den Ban]], Frysk lânboukundige en heechlearaar († [[2016]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur († [[2007]])
* [[2 april|2]] - [[Piet Römer]], Nederlânsk akteur († [[2012]])
* [[23 april|23]] - [[Shirley Temple]], Amerikaansk aktrise († [[2014]])
;maaie
* [[4 maaie|4]] - [[Hosni Mûbarak]], presidint fan [[Egypte]] († [[2020]])
* [[8 maaie|8]] - [[Yoka Berretty]], Nederlânsk aktrise en sjongster († [[2015]])
* [[16 maaie|16]] - [[Joop Doevendans]], Frysk útjouwer en bestjoerder († [[2018]])
;juny
* [[10 juny|10]] - [[Yde Schakel]], Frysk oannimmer († [[2020]])
* [[11 juny|11]] - [[Fabiola Mora y Aragón]], keninginne der [[Belgje|Belgen]] († [[2014]])
* [[14 juny|14]] - [[Che Guevara]], Argentynsk-Kubaansk revolusjonêr († [[1967]])
* [[28 juny|28]] - [[Pieter Jan Tichelaar]], Frysk ûndernimmer († [[2020]])
;july
* [[5 july|5]] - [[Pierre Mauroy]], Frânsk politikus († [[2013]])
* [[18 july|18]] - [[Simon Vinkenoog]], Nederlânsk skriuwer († [[2009]])
;augustus
* [[4 augustus|4]] - [[Wâtse Hiddema]], Frysk bestjoerder en frisiast († [[2011]])
* 4 - [[Frank Leyendekker]], Frysk-Amerikaansk boer en hynsteman († [[2022]])
* [[6 augustus|6]] - [[Andy Warhol]], Amerikaanske skilder († [[1987]])
* [[17 augustus|17]] - [[Willem Duys]], Nederlânsk radio- en tillefyzjepresintator en muzykprodusint († [[2011]])
* [[21 augustus|21]] - [[Allard van der Scheer]], Nederlânsk akteur († [[2014]])
;septimber
* [[30 septimber|30]] - [[Elie Wiesel]], Joadsk-Amerikaansk skriuwer († [[2016]])
;oktober
* [[9 oktober|9]] - [[Hermann von der Dunk]], Nederlânsk skiedkundige († [[2018]])
;novimber
* [[10 novimber|10]] - [[Ennio Morricone]], Italjaansk komponist († [[2020]])
* [[20 novimber|20]] - [[Dolf Verroen]], Nederlânsk berneboekeskriuwer
;desimber
* [[4 desimber|4]] - [[Lieuwe Pietersen]], Frysk skriuwer, learaar en sosjolooch († [[2015]])
* [[8 desimber|8]] - [[Hannes Flesner]], Eastfrysk sjonger en lietsjeskriuwer († [[1984]])
* [[11 desimber|11]] - [[Martinus Antonius Veltman]], Nederlânsk dichter en tekstskriuwer († [[1995]])
* [[16 desimber|16]] - [[Friedrich Wilhelm Schnitzler]], Dútsk politikus († [[2011]])
* [[18 desimber|18]] - [[Ger Verrips]], Nederlânsk skriuwer († [[2015]])
* [[25 desimber|25]] - [[Aad de Koning]], Nederlânsk reedrider († [[2010]])
* [[29 desimber|29]] - [[Swaantsje Monderman]], Frysk dichteresse († [[2007]])
* [[30 desimber|30]] - [[Piet de Boer (hynsteman)|Piet de Boer]], Frysk hynsteman († [[2008]])

== Ferstoarn ==
* [[11 jannewaris]] - [[Thomas Hardy]], Ingelsk skriuwer (* [[1840]])
* [[4 febrewaris]] - [[Hendrik Lorentz]], Nederlânsk natuerkundige en Nobelpriiswinner (* [[1853]])
* [[18 juny]] - [[Roald Amundsen]], Noarsk ûntdekkingsreizger (* [[1872]])
* [[17 septimber]] - [[Baptiste Pourier]] (''Big Bat''), Amerikaansk ferkenner, tolk en gids (* [[1843]])
* [[10 desimber]] - [[Charles Mackintosh]], Skotsk arsjitekt (* [[1868]])
;''datum ûnbekend''
*[[Thomas Tibbles]], Amerikaanske sjoernalist, publisist en aktivist (* [[1840]])

==Literatuer==
;romans
* [[Hans Kirk]], ''[[Fiskerne]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Fiskers'')&lt;/small&gt;
* [[Erich Maria Remarque]], ''[[Im Westen nichts Neues]]''
;poëzij
*[[William Butler Yeats]], ''[[Sailing to Byzantium]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1928| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>ku3jy2tyffn89ga78gh2epns5fhaj7l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084057</id>
      <parentid>1084051</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:18:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8858" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
* [[11 febrewaris|11]]-[[19 febrewaris]] - De [[Olympyske Winterspullen 1928|Olympyske Winterspullen]] wurde holden yn [[Sankt Moritz]], yn [[Switserlân]].
*[[20 febrewaris]] - Op 'e [[6e Panamerikaanske Konferinsje]] yn 'e [[Kuba]]anske [[haadstêd]] [[Havana]] wurdt in [[resolúsje]] yntsjinne dy't stelt dat gjin inkele steat it rjocht hat om him te bemuoien mei de binnenlânske oangelegenheden fan in oar lân. Dêrmei wurdt ferwiisd nei de ynfallen fan 'e [[Feriene Steaten]] yn [[Haïty]], de [[Dominikaanske Republyk]] en [[Nikaragûa]]. Hoewol't de resolúsje oanholden wurdt oant de folgjende Panamerikaanske konferinsje, foarmet allinnich al it feit dat er yntsjinne is in gefoelige [[diplomatike]] nederlaach foar de Feriene Steaten.
*[[12 maart]] - [[Britsk-Malta]] kriget de status fan [[dominion]] binnen it [[Britske Ryk]].
*[[25 maart]] - By [[Portegeeske presidintsferkiezings (1928)|presidintsferkiezings]] yn [[Portegal]] wurdt [[generaal]] [[Antonio de Fragoso Carmona]] keazen, dy't al fan [[1926]] ôf oan 'e macht is. Hy wie de iennichste kandidaat.
*[[27 april]] - Yn it nije [[regear]] fan [[Portegal]] kriget [[Antonio de Oliveira Salazar]] wiidfiemjend foech as [[minister]] fan Finânsjes.
*[[20 maaie]] - By [[Ryksdeiferkiezings (1928)|Ryksdeiferkiezings]] behellet de [[sosjalistysk]]e [[politike partij|partij]] [[SPD]] yn [[Dútslân]] in oerwinning.
* [[22 maaie]] - De [[Noardpoal]]tocht fan [[Umberto Nobile]] yn in [[loftskip]] einiget mei in crash op it [[iis|poaliis]].
*[[25 maaie]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[piloat]]e [[Amelia Earhart]] fljocht as earste [[frou]] oer de [[Atlantyske Oseaan]].
*[[july]] - Op it [[6e Wrâldkongres fan de Komintern|6e Wrâldkongres]] fan 'e [[Komintern]] swart de [[kommunistysk]]e beweging alle gearwurking mei de [[sosjalist]]en ôf.
*[[2 july]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]], dêr't sûnt [[1918]] [[kiesrjocht]] bestiet foar [[froulju]] âlder as tritich jier, wurdt no it algemien [[frouljuskiesrjocht]] ynfierd.
*[[19 july]] - By [[steatsgreep yn Egypte (1928)|in steatsgreep]] yn [[Egypte]] ûntbynt [[kening]] [[Fûad I fan Egypte|Fûad&amp;nbsp;I]] it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta.
* [[28 july]]-[[12 augustus]]] - De [[Olympyske Simmerspullen 1928|Olympyske Simmerspullen]] wurde holden yn [[Amsterdam]].
*[[27 augustus]] - Yn [[Parys]] ûndertekenje 15 [[lân|lannen]] it [[Briand-Kellogg-pakt]], dat opsteld is troch de [[Frankryk|Frânske]] [[minister]] fan Bûtenlânske Saken [[Aristide Briand]] en syn [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] amtgenoat [[Frank B. Kellogg]]. Dêryn wurdt ferklearre dat [[oarloch]] ûnwettich is.
*[[septimber]] - By tafal ûntdekt de [[Skotlân|Skotske]] [[bakteriolooch]] [[Alexander Fleming]] [[penisilline]], in [[skimmel]] dy't [[baktearjes]] deadet.
*[[1 septimber]] - It [[Albaneesk Keninkryk]] wurdt útroppen, mei [[presidint]] [[Ahmed Zogu]] as [[kening]] [[Zog I fan Albaanje|Zog&amp;nbsp;I]].
* [[18 septimber]] - Earste flecht fan it [[loftskip]] de ''[[Graf Zeppelin]]''.
*[[6 oktober]] - [[Chiang Kai-shek]] wurdt útroppen ta [[presidint]] fan 'e [[Republyk Sina]]. Syn foech is sa wiidfiemjend dat er eins as [[diktator]] sjoen wurde moat.
*[[7 oktober]] - [[Ras (titel)|Ras]] [[Haile Selassi|Tafari Makonnen]] (better bekend ûnder syn lettere [[namme]] Haile Selassi) wurdt [[kroaning|kroane]] as [[negus]] fan [[Abessynje]].
*[[20 oktober]] - Yn [[Dútslân]] wurdt de ekstreem-rjochtse [[krante]]magnaat [[Alfred Hugenberg]] keazen as nije [[foarsitter]] fan 'e [[nasjonalistysk]]e [[politike partij]] [[DNVP]].
*[[26 novimber]] - By in swiere [[stoarm]] brekt yn [[Súd-Hollân]] de [[seedyk]] troch en strûpt de [[Hoekske Waard]] derûnder.
*[[desimber]] - Op ynstigaasje fan foaroanman [[Jawaharlal Nehru]] easket it [[Yndysk Nasjonaal Kongres]] fan 'e [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje|koloniale]] [[oerheid]] dat [[Britsk-Ynje]] binnen in jier de status fan [[dominion]] binnen it [[Britske Ryk]] krije sil.
*[[5 desimber]] - Yn 'e [[Gran Chaco]], in ûnherberchsum mar [[ierdoalje]]ryk grinsgebiet fan [[Bolivia]] en [[Paraguay]], fine [[skermutseling]]s plak tusken [[soldaten]] fan 'e beide lannen.
* ''sûnder datum'' - [[Hendrik Bulthuis]] bout de earste [[Burgumer Mar (sylboat)|Burgumer Mar]]-sylboat.

== Berne ==
;jannewaris
* [[5 jannewaris|5]] - [[Walter Mondale]], Amerikaansk politikus en diplomaat († [[2021]])
* [[8 jannewaris|8]] - [[Jeen van den Berg]], Frysk maratonrider († [[2014]])
* [[18 jannewaris|18]] - [[Tony Feitsma]], Frysk taalkundige en publisiste († [[2009]])
;febrewaris
* [[9 febrewaris|9]] - [[Rinus Michels]], Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrener († [[2005]])
* 9 febrewaris - [[Herman Pieter de Boer]], Nederlânsk skriuwer, lietsjeskriuwer en sjoernalist († [[2014]])
* [[19 febrewaris|19]] - [[Jacob Noordmans]], Frysk sjoernalist en âld-haadredakteur fan de Ljouwerter Krante († [[2017]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Ariel Sharon]], premier fan [[Israel]] († [[2014]])
* 26 - [[Fats Domino]], Amerikaansk rhythm-and-bluessjonger en pianist († [[2017]]
* [[28 febrewaris|28]] - [[Anne van den Ban]], Frysk lânboukundige en heechlearaar († [[2016]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur († [[2007]])
* [[2 april|2]] - [[Piet Römer]], Nederlânsk akteur († [[2012]])
* [[23 april|23]] - [[Shirley Temple]], Amerikaansk aktrise († [[2014]])
;maaie
* [[4 maaie|4]] - [[Hosni Mûbarak]], presidint fan [[Egypte]] († [[2020]])
* [[8 maaie|8]] - [[Yoka Berretty]], Nederlânsk aktrise en sjongster († [[2015]])
* [[16 maaie|16]] - [[Joop Doevendans]], Frysk útjouwer en bestjoerder († [[2018]])
;juny
* [[10 juny|10]] - [[Yde Schakel]], Frysk oannimmer († [[2020]])
* [[11 juny|11]] - [[Fabiola Mora y Aragón]], keninginne der [[Belgje|Belgen]] († [[2014]])
* [[14 juny|14]] - [[Che Guevara]], Argentynsk-Kubaansk revolusjonêr († [[1967]])
* [[28 juny|28]] - [[Pieter Jan Tichelaar]], Frysk ûndernimmer († [[2020]])
;july
* [[5 july|5]] - [[Pierre Mauroy]], Frânsk politikus († [[2013]])
* [[18 july|18]] - [[Simon Vinkenoog]], Nederlânsk skriuwer († [[2009]])
;augustus
* [[4 augustus|4]] - [[Wâtse Hiddema]], Frysk bestjoerder en frisiast († [[2011]])
* 4 - [[Frank Leyendekker]], Frysk-Amerikaansk boer en hynsteman († [[2022]])
* [[6 augustus|6]] - [[Andy Warhol]], Amerikaanske skilder († [[1987]])
* [[17 augustus|17]] - [[Willem Duys]], Nederlânsk radio- en tillefyzjepresintator en muzykprodusint († [[2011]])
* [[21 augustus|21]] - [[Allard van der Scheer]], Nederlânsk akteur († [[2014]])
;septimber
* [[30 septimber|30]] - [[Elie Wiesel]], Joadsk-Amerikaansk skriuwer († [[2016]])
;oktober
* [[9 oktober|9]] - [[Hermann von der Dunk]], Nederlânsk skiedkundige († [[2018]])
;novimber
* [[10 novimber|10]] - [[Ennio Morricone]], Italjaansk komponist († [[2020]])
* [[20 novimber|20]] - [[Dolf Verroen]], Nederlânsk berneboekeskriuwer
;desimber
* [[4 desimber|4]] - [[Lieuwe Pietersen]], Frysk skriuwer, learaar en sosjolooch († [[2015]])
* [[8 desimber|8]] - [[Hannes Flesner]], Eastfrysk sjonger en lietsjeskriuwer († [[1984]])
* [[11 desimber|11]] - [[Martinus Antonius Veltman]], Nederlânsk dichter en tekstskriuwer († [[1995]])
* [[16 desimber|16]] - [[Friedrich Wilhelm Schnitzler]], Dútsk politikus († [[2011]])
* [[18 desimber|18]] - [[Ger Verrips]], Nederlânsk skriuwer († [[2015]])
* [[25 desimber|25]] - [[Aad de Koning]], Nederlânsk reedrider († [[2010]])
* [[29 desimber|29]] - [[Swaantsje Monderman]], Frysk dichteresse († [[2007]])
* [[30 desimber|30]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom († [[2007]])
* [[30 desimber|30]] - [[Piet de Boer (hynsteman)|Piet de Boer]], Frysk hynsteman († [[2008]])

== Ferstoarn ==
* [[11 jannewaris]] - [[Thomas Hardy]], Ingelsk skriuwer (* [[1840]])
* [[4 febrewaris]] - [[Hendrik Lorentz]], Nederlânsk natuerkundige en Nobelpriiswinner (* [[1853]])
* [[18 juny]] - [[Roald Amundsen]], Noarsk ûntdekkingsreizger (* [[1872]])
* [[17 septimber]] - [[Baptiste Pourier]] (''Big Bat''), Amerikaansk ferkenner, tolk en gids (* [[1843]])
* [[10 desimber]] - [[Charles Mackintosh]], Skotsk arsjitekt (* [[1868]])
;''datum ûnbekend''
*[[Thomas Tibbles]], Amerikaanske sjoernalist, publisist en aktivist (* [[1840]])

==Literatuer==
;romans
* [[Hans Kirk]], ''[[Fiskerne]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''De Fiskers'')&lt;/small&gt;
* [[Erich Maria Remarque]], ''[[Im Westen nichts Neues]]''
;poëzij
*[[William Butler Yeats]], ''[[Sailing to Byzantium]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1928| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>fynjbhissq2rgwgz0tnotjosjyt2ht8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1926</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1724</id>
    <revision>
      <id>1084037</id>
      <parentid>1083905</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9069" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[8 jannewaris]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], wurdt troch de hegerein fan [[Mekka]], [[Medina (stêd)|Medina]] en [[Djedda]] útroppen ta [[kening]] fan 'e [[Keninkryk fan de Hidjas|Hidjas]].
*[[28 jannewaris]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]] foeget syn beide riken, de [[Keninkryk fan de Nêzjd|Nêzjd]] en de [[Keninkryk fan de Hidjas|Hidjas]], gear ta it [[Keninkryk fan de Hidjas en de Nêzjd]] (de foarrinner fan [[Saûdy-Araabje]]).
*[[20 maart]] - [[Chiang Kai-shek]], de lieder fan 'e [[Sina|Sineeske]] [[nasjonalistysk]]e [[politike partij|partij]] [[Guomintang]], begjint mei in yngeande suvering fan syn partij om dy fan alle [[kommunistysk]]e ynfloeden te ûntdwaan.
* [[9 maaie]] - [[Richard Byrd]] seit dat er oer de [[Noardpoal]] flein is; syn [[deiboek]] jout lykwols reden foar twifel.
* [[11 maaie|11]]-[[13 maaie]] - It [[loftskip]] de ''Norge'', mei [[Roald Amundsen|Amundsen]] en [[Umberto Nobile|Nobile]], makket as earste mei wissens in tocht oer de [[Noardpoal]].
*[[12 maaie]] - By [[steatsgreep yn Poalen (1926)|in steatsgreep]] yn [[Poalen]] wurdt [[presidint]] [[Stanisław Wojcieckowski]] ôfset en lûkt [[maarskalk]] [[Józef Piłsudski]] alle macht nei himsels ta.
*[[26 maaie]] - Mei de oerjefte fan 'e [[Riffinen|Riffynske]] lieder [[Abd el-Krim]] komt der in ein oan 'e slepende [[Rifoarloch]] yn [[Spaansk-Marokko]].
*[[28 maaie|28]]-[[31 maaie]] - By [[steatsgreep yn Portegal (maaie 1926)|in steatsgreep]] yn [[Portegal]] wurdt [[presidint]] [[Bernardino Machedo]] ôfset en komt [[generaal]] [[Manuel Gomes da Costa]] oan 'e macht.
*[[12 juny]] - [[Brazylje]] seit syn lidmaatskip fan it [[Folkebûn]] op.
* [[20 juny]] - Demonstraasje fan 'e earste [[mobile telefoan]] yn 'e [[Dútslân|Dútske]] [[haadstêd]] [[Berlyn]].
*[[9 july]] - By [[steatsgreep yn Portegal (july 1926)|in steatsgreep]] yn [[Portegal]] wurdt [[generaal]] [[Manuel Gomes da Costa]] ôfset en komt de [[monargisme|monargistyske]] generaal [[João José Sinel de Cordes]] oan 'e macht.
*[[12 july]] - Yn [[Sina]] begjint de [[nasjonalistysk]]e lieder [[Chiang Kai-shek]] oan in [[fjildtocht]] tsjin 'e [[kriichshear]] [[Wu Peifu]].
* [[27 july]] - De [[nasjonaal-sosjalistysk]]e [[Dútslân|Dútske]] foaroanman [[Adolf Hitler]] kart de oprjochting fan 'e [[Hitlerjugend]] goed, dat in [[jongerein]]ôfdieling fan syn [[politike partij]], de [[NSDAP]], wurde moat.
*[[22 augustus]] - By [[steatsgreep yn Grikelân|in steatsgreep]] yn [[Grikelân]] wurdt in ein makke oan 'e [[diktatuer]] fan [[generaal]] [[Theodoros Pangulos]]. De nije machthawwer is generaal [[George Kondylis]].
*[[23 augustus]] - It hommels [[ferstjerren]] op 31-jierrige [[leeftyd]] fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[akteur|filmstjer]] [[Rudolph Valentino]] ropt [[hystery|hystearyske]] uterings fan [[rou]]beklach op ûnder syn [[fan (persoan)|fans]].
*[[10 septimber]] - [[Dútslân]] wurdt lid fan it [[Folkebûn]].
* [[11 septimber]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[diktator]] [[Benito Mussolini]] ûntkomt oan in [[moard]]oanslach.
* [[14 oktober]] - ''[[Winnie the Pooh]]'' fan [[A.A. Milne]] ferskynt foar it earst.
*[[19 oktober]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] út it [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny|Politburo fan 'e Kommunistyske Partij]] set.
* [[4 novimber]] - Yn [[Amsterdam]] wurdt de earste fêstiging fan 'e [[HEMA]] iepene.
*[[13 novimber]] - It [[Keninklik Nederlânsk-Yndysk Leger]] (KNIL) slacht yn [[Batavia]], yn [[Nederlânsk-Ynje]], de [[Yndonezyske Opstân fan 1926]] del, wêrby't mear as 300 [[dea]]den falle.
*[[22 novimber]] - Op 'e [[Rykskonferinsje (1926)|Rykskonferinsje]] (''Imperial Conference'') yn [[Londen]] wurdt besletten dat de [[dominion]]s ([[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Kanada]], [[Nijfûnlân]], [[Nij-Seelân]], [[Súd-Afrika]] en de [[Ierske Frijsteat]]) binnen it ramt fan it [[Britske Ryk]] in status krije dy't gelyk is oan dy fan it [[Feriene Keninkryk]] sels. Benammen Súd-Afrika en de Ierske Frijsteat hiene dêrop oankrongen.
*[[27 novimber]] - De oanwaaksende ynfloed fan [[Itaalje]] op [[Albaanje]] wurdt formalisearre troch it sluten fan it [[Ferdrach fan Tirana (1926)|Ferdrach fan Tirana]].
* [[27 novimber]] - Yn [[Itaalje]] barst de [[fulkaan]] de [[Fesuvius (fulkaan)|Fesuvius]] út.
*[[17 desimber]] - By [[steatsgreep yn Litouwen (1926)|in steatsgreep]] yn [[Litouwen]] wurde [[presidint]] [[Kazys Grinius]] en [[premier]] [[Mykolas Sleževičius]] ôfset. [[Antanas Smetona]] wurdt [[diktator]], wylst [[generaal]] [[Augustinas Woldemaras]] oan it haad fan it nije [[regear]] komt te stean.
*[[26 desimber]] - Yn [[Tokio]] wurdt [[Hirohito]] [[kroaning|kroane]] ta [[keizer]] fan [[Japan]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[18 jannewaris|18]] - [[Hannie van Leeuwen]], Nederlânsk politika († [[2018]])
;febrewaris
* [[2 febrewaris|2]] - [[Valéry Giscard d'Estaing]], presidint fan [[Frankryk]] († [[2020]])
* [[5 febrewaris|5]]  - [[Klaas de Groot (reedrider)|Klaas de Groot]], Frysk reedrider († [[2013]])
* [[11 febrewaris|11]] - [[Leslie Nielsen]], Amerikaansk-Kanadeesk akteur († [[2010]])
* [[24 febrewaris|24]] - [[Pier van Gosliga]], Frysk politikus († [[2019]])
* [[27 febrewaris|27]] - [[Klaas de Jong Ozn.]], Frysk politikus en bestjoerder († [[2011]])
;maart
* [[17 maart|17]] - [[Siegfried Lenz]], Dútsk skriuwer († [[2014]])
* [[31 maart|31]] - [[Willem van Althuis]], Frysk byldzjend keunstner († [[2005]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Jack Brabham]], Australysk Formule 1-koereur († [[2014]])
* [[9 april|9]] - [[Hugh Hefner]], Amerikaansk útjouwer, oprjochter fan it tydskrift [[Playboy (tydskrift)|Playboy]] († [[2017]])
* [[21 april|21]] - [[Henk Neuman]], Frysk sjoernalist en bestjoerder († [[2010]])
;maaie
* [[7 maaie|7]] - [[Jeen Nauta]], Frysk maratonrider († [[1986]])
* [[11 maaie|11]] - [[Frank Thring (akteur)|Frank Thring]], Australysk akteur († [[1994]])
* 11 - [[Teddy Scholten]], Nederlânsk sjongster en presintatriste († [[2010]])
* 11 - [[Paul Gillon]], Frânsk striptekener († [[2011]])
;juny
* [[3 juny|3]] - [[Flora MacDonald (politika)|Flora MacDonald]], Kanadeesk politika († [[2015]])
* [[15 juny|15]] [[Adriano Emperado]], Amerikaansk fjochtsport beoefener († [[2009]])
;july
* [[1 july|1]] - [[J.J. Voskuil]], Nederlânsk folkekundige en skriuwer († [[2008]])
* [[1 july|1]] - [[Melis van Seijen]], Frysk útjouwer, boekhanneler en muzykprodusint († [[2018]])
* [[7 july|7]] - [[Gerrit Tasma]], Frysk oersetter en toanielregisseur († [[2009]])
* [[26 july|26]] - [[James Best]], Amerikaansk akteur († [[2015]])
;augustus
* [[13 augustus|13]] - [[Fidel Castro]], presidint fan [[Kuba]] († [[2016]])
* [[14 augustus|14]] - [[René Goscinny]], Frânsk stiptekener († [[1977]])
* [[24 augustus|24]] - [[Willem Poiesz]], Frysk ûndernimmer, mei-oprjochter Poieszsupermerken († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Abe Bonnema]], Frysk arsjitekt († [[2001]])
* [[6 septimber|6]] - [[Jelle Zwart]], Frysk dichter († [[2019]])
* [[10 septimber|10]] - [[Siebe Torensma]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[18 septimber|18]] - [[Foekje Dillema]], Frysk atlete († [[2007]])
* [[20 septimber|20]] - [[Frédéric Bastet]], Nederlandsk archeolooch en skriuwer († [[2008]])
* [[21 septimber|21]] - [[Willy Brill]], Nederlânsk stimaktrise, harkspulregisseur en oersetter († [[2017]])
* [[30 septimber|30]] - [[Jan Charisius]], Frysk hurdfytser, hurdrider en sportbestjoerder († [[2008]])
* [[30 septimber|30]] - [[Jan Lammers (sprinter)|Jan Lammers]], Frysk atleet († [[2011]])
;oktober
* [[14 oktober|14]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus († [[2007]])
;novimber
* [[23 novimber|23]] - [[R.L. Burnside]], Amerikaansk muzikant († [[2005]])
;desimber
* [[14 desimber|14]] - [[María Elena Marqués]], Meksikaansk aktrise († [[2008]])
* [[17 desimber|17]] - [[Stephen Lewis (akteur)|Stephen Lewis]], Ingelsk akteur († [[2015]])
* [[19 desimber|19]] - [[Klaske Folmer]], Frysk foardrachtskeunstneresse († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Diny de Neef]], Nederlânsk aktrise († [[1978]])
;''datum ûnbekend''
*[[Martinus Bakker]], Stellingwerfsk skriuwer († [[1996]])

== Ferstoarn ==
* [[20 maart]] - [[Sierk Coolsma]], Frysk sindeling yn Nederlânsk-Ynje (* [[1840]]) 
* [[10 juny]] - [[Antoni Gaudí]], Katalaansk arsjitekt (* [[1852]])
* [[2 septimber]] - [[Jeanne Malivel]], Bretonsk keunstneresse (* [[1895]])
* [[15 septimber]] - [[Rudolf Eucken]], Eastfrysk filosoof (* [[1846]])
* [[31 oktober]] - [[Harry Houdini]], Hongaarsk-Amerikaansk stuntman en boeienskening (* [[1874]])
* [[3 novimber]] - [[Annie Oakley]], Amerikaansk skerpskutter en artyste (* [[1860]])
* [[5 desimber]] - [[Claude Monet]], Frânsk keunstskilder (* [[1840]])

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1926| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>5gslc85tyj4gyqrhrx6iqa98ecsj90d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1925</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1725</id>
    <revision>
      <id>1083978</id>
      <parentid>1083892</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13626" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[3 jannewaris]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e [[premier]] [[Benito Mussolini]] ûntbynt it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje as [[diktator]].
*[[16 jannewaris]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] ôfset as [[folkskommissaris]] ([[minister]]) fan Definsje. Dit is in grutte [[politike]] oerwinning foar syn rivaal [[Josef Stalin]].
*[[31 jannewaris]] - Yn [[Albaanje]] ropt it [[parlemint]] de [[Albaneeske Republyk]] út. [[Ahmed Zogu]], dy't yn [[desimber]] [[1924]] troch in [[steatsgreep]] oan 'e macht kaam, wurdt de earste [[presidint]].
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Beieren]] wurdt it ferbod op 'e [[NSDAP]] opheft.
*[[26 febrewaris]] - Yn it súdeasten fan [[Turkije]] brekt ûnder de [[Koerden]] de [[Opstân fan Sjeik Saïd]] út.
*[[27 febrewaris]] - Yn [[Berlyn]] rjochtet [[Adolf Hitler]] fannijs de [[NSDAP]] op, dy't yn [[1923]], nei de [[Bierkelderpûtsj]], ferbean wie.
*[[6 maart]] - Yn 'e [[Eastkanton]]s [[Eupen]], [[Malmédy]] en [[Sankt-Vith]] wurdt de [[Belgje|Belgyske]] [[wet]] fan krêft. Dêrtroch komme dy eardere [[Dútslân|Dútske]] gebieten foargoed by Belgje te hearren.
*[[25 april]] - By [[Dútske presidintsferkiezings (1925)|presidintsferkiezings]] yn [[Dútslân]] wurdt de eardere [[generaal]] [[Paul von Hindenburg]] ta [[presidint]] fan 'e [[Weimarrepublyk]] keazen.
*[[28 april]] - [[Turkije|Turkske]] [[troepen]] smoare de [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]] yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk nei [[Irak]] en [[Perzje]]. [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e [[opstân]], wurdt troch de Turken [[finzen]] nommen.
* [[8 maaie]] - Yn [[Súd-Afrika]] kriget it [[Afrikaansk]] offisjeel erkenning as selsstannige [[taal]], los fan it [[Nederlânsk]].
* [[20 maaie]] - Earste [[gearkomste]] fan 'e [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] yn [[Grins (stêd)|Grins]], [[F.F.J. Bernlef]].
*[[30 maaie]] - Yn [[Sjanghai]] iepenje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Marinierskorps|marinier]]s it fjoer op in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] fan 10.000 [[Sina|Sinezen]], dy't de frijlitting fan hûndert [[studint]]en easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britske [[konsesje (Sina)|konsesje]] yn Sjanghai fêstholden wurde. By dit [[Bloedbad fan Sjanghai (1925)|Bloedbad fan Sjanghai]] falle tsientallen [[dea]]den.
* [[18 july]] - [[Adolf Hitler]] publisearret ''Mein Kampf''.
*[[20 july]] - [[Itaalje]] en [[Joegoslaavje]] slute in rige technyske [[ferdraggen]] oer [[Fiume]] (Rijeka), [[Zadar|Zara]] (Zadar) en de [[Italjaanske minderheid yn Dalmaasje]].
*[[20 july]] - Yn [[Frânsk-Syrje]] brekt ûnder lieding fan [[Sûltan al-Atrasj]] de [[Grutte Druzyske Opstân]] út tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] oerhearsking.
*[[26 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] oarlochsheld [[maarskalk]] [[Philippe Pétain]] wurdt nei [[Frânsk-Marokko]] stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamde [[Rifoarloch]] yn gearwurking mei [[Spanje]] de [[Berbers]]ke [[opstân]] fan [[Abd el-Krim]] besykje te ûnderdrukken.
*[[8 augustus]] - De [[rasisme|rasistyske]] [[Ku Klux Klan]] hâldt foar it earst in lanlike [[evenemint|manifestaasje]] yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]]
*[[10 augustus]] - Yn [[Nederlân]] wurdt it [[doarp]] [[Borculo]], yn 'e [[Achterhoeke]], [[Wynhoas fan Borculo|ferwuostge troch in wynhoas]]. Der falle 4 [[dea]]den en likernôch 80 [[ferwûne]]n, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
*[[25 augustus]] - De lêste [[Frankryk|Frânske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] wurde weromlutsen út it [[Ruhrgebiet]]. Dêrmei komt in ein oan 'e [[Besetting fan it Ruhrgebiet]].
*[[4 septimber]] - [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e ûnderdrukte [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]], wurdt troch de [[Turkije|Turkske]] autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyske [[minderheid]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]] foar de [[moskee]] fan [[Diyarbakır]].
*[[1 oktober]] - By [[steatsgreep yn Sily (1925)|in steatsgreep]] yn [[Sily]] komt [[generaal]] [[Carlos Ibáñez del Campo]] oan 'e macht. Hy skoot de [[strieman]] [[Emiliano Figueroa Larrain]] as [[presidint]] nei foarren.
*[[16 oktober]] - Op in [[konferinsje]] yn it [[Switserlân|Switserske]] [[Locarno]] wurdt it [[Ferdrach fan Locarno]] sletten. Underdiel dêrfan is it saneamde [[Rynpakt]], wêrby't [[Dútslân]] oan 'e iene kant en [[Frankryk]] en [[Belgje]] oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonale [[grins (line)|grinzen]] mei [[geweld]] te feroarjen. It [[Feriene Keninkryk]] en [[Itaalje]] steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei de [[Demilitarisaasje fan it Rynlân]], en Frankryk slút in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]].
*[[18 oktober|18]]-[[19 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Maurice Sarrail]] lit [[Damaskus]], de [[haadstêd]] fan [[Frânsk-Syrje]], [[bombardearje]]. Dêrmei wurdt de [[Grutte Duzyske Opstân]], dy't oerslein wie nei de [[Arabieren|Arabyske]] dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] brekt in [[regear]]ingskrisis út as yn 'e [[Nacht fan Kersten]] troch in [[amendemint]] fan [[Gerrit Kersten]], de [[fraksjefoarsitter]] fan 'e lytse [[SGP]], de útjeften foar it Nederlânsk [[ambassade|gesantskip]] by it [[Fatikaan]] fan 'e [[begrutting]] fan it [[Ministearje]] fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
*[[12 desimber]] - Yn [[Perzje]] komt nei de ôfsetting fan 'e [[Kadjar-dynasty]] de eardere [[minister]] fan Oarloch [[Reza Pahlavi]] as [[sjah]] op 'e troan.
*[[16 desimber]] - It [[Folkebûn]] beslút dat de [[provinsje]] [[Mosûl (provinsje)|Mosûl]], in omstriden gebiet tusken [[Turkije]] en [[Irak]], by Irak bliuwt.
*[[19 desimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], foltôget [[Nêzjdyske ferovering fan de Hidjas|syn ferovering]] fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]]. [[Kening]] [[Ali fan de Hidjas]] moat belies jaan.
* [[26 desimber]] - De [[Sfinks fan Giza]] wurdt útgroeven.
*[[31 desimber]] - Op it [[kongres|partijkongres]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] besiket in trijemanskip besteande út [[Leon Trotski]], [[Grigorij Zinovjev]] en [[Ljev Kamenev]] de oanwaaksende ynfloed fan [[Josef Stalin]] te kearen.
* ''sûnder datum'' - Yn [[Itaalje]] wurdt de earste [[autodyk]] fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistige [[A8 (Italië)|A8]], tusken [[Milaan (stêd)|Milaan]] en [[Varese (stêd)|Varese]].
* ''sûnder datum'' - Ynfiering fan 'e [[desibel (ienheid)|desibel]] as ienheid fan [[lûdstrilling|lûd]].
* ''sûnder datum'' - [[Marcel Breuer]] ûntwerpt de [[Kandinsky-stoel]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[20 jannewaris|20]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[David Hartsema]], Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner († [[2009]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Wierd Wijnia]], Frysk reedrider en sportbestjoerder († [[1998]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[George Kennedy]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Til Gardeniers-Berendsen]], Nederlânsk politika († [[2019]]) 
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom Gehrels]], Nederlânsk-Amerikaansk astronoom († [[2011]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Kees Brusse]], Nederlânsk akteur en regisseur († [[2013]])
;maart
* [[8 maart|8]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[9 maart|9]] - [[Hein Mader]], Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner († [[2011]])
* [[12 maart|12]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[16 maart|16]] - [[Hans de Haan]], Frysk politikus († [[2006]])
* [[28 maart|28]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Jan Pannekeet]], Nederlânsk taalkundige († [[2002]])
* [[16 april|16]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[18 april|18]] - [[Frans Mallan]], Nederlânsk predikant († [[2010]])
* [[19 april|19]] - [[John Kraaijkamp sr.]], Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[28 april|28]] - [[Hans Peter Richter]], Dútsk skriuwer en útjouwer († [[1993]])
;maaie
* [[8 maaie|8]] - [[Ali Hassan Mwinyi]], presidint fan [[Tanzania]]
* [[11 maaie|11]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner († [[2006]])
* [[13 maaie|13]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[19 maaie|19]] - [[Pol Pot]], Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer († [[1996]])
* [[19 maaie|19]] - [[Malcolm X]], Amerikaansk aktivist († [[1965]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Barbara Bush]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2018]])
* [[13 juny|13]] - [[Willem Albeda]], Nederlânsk politikus († [[2014]])
* [[16 juny|16]] - [[Henny Orri]], Nederlânsk aktrise († [[2022]])
* [[23 juny|23]] - [[John Shepherd-Barron]], Skotsk útfiner fan de pinautomaat († [[2010]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Els Perdok]], Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse († [[2017]])
;augustus
* [[14 augustus|14]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus († [[2011]])
* [[18 augustus|18]] - [[Jan de Soet]], Nederlânsk bestjoerder, topman fan de [[KLM]] († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Freddie Oversteegen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[2018]])
* [[8 septimber|8]] - [[Peter Sellers]], Ingelsk akteur († [[1980]])
* [[13 septimber|13]] - [[Mel Torme]], Amearikaansk sjonger († [[1999]])
* 13 - [[Jack Mitchell (fotograaf)|Jack Mitchell]], Amerikaansk fotograaf († [[2013]])
* [[16 septimber|16]] - [[B.B. King]], Amerikaansk muzikant († [[2015]])
* [[18 septimber|18]] - [[Pia Beck]], Nederlânsk sjongster en pianiste († [[2009]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Elmore Leonard]], Amerikaansk skriuwer († [[2013]])
* [[13 oktober|13]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[22 oktober|22]] - [[Robert Rauschenberg]], Amerikaansk keunstner († [[2008]])
* [[26 oktober|26]] - [[Gernot de Vries]], Eastfrysk dûmny en skriuwer († [[2012]])
;novimber
* [[20 novimber|20]] - [[Robert Kennedy]], Amerikaansk politikus († [[1968]])
* [[27 novimber|27]] - [[Claude Lanzmann]], Frânsk filosoof († [[2018]])
* [[30 novimber|30]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] -  [[Sammy Davis jr.]], Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur († [[1990]])
* [[17 desimber|17]] - [[Rijk de Gooyer]] - Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Rayner Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[2000]])
* [[24 desimber|24]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter († [[2013]])
;''datum ûnbekend''
*[[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter
*[[Vergil Dykstra]], Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder († [[2010]])

== Ferstoarn ==
* [[3 febrewaris]] - [[Jaap Eden]], Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (* [[1873]])
* [[30 maart]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk filosoof, stifter fan de [[antroposofy]] (* [[1861]])
* [[15 maaie]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaansk militêr (* [[1839]])
* [[13 juny]] - [[Gerben Postma]], Frysk skriuwer en skoalmaster (* [[1847]])
* [[1 july]] - [[Erik Satie]], Fransk komponist en pianist (* [[1866]])
* [[28 july]] - [[Théodore Botrel]], Bretonsk sjonger (* [[1868]])
* [[25 oktober]] - [[Charles Marion Russell]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1864]])
* [[9 novimber]] - [[Knut Magnus Enckell]], Finsk skilder (* [[1870]])
* [[11 novimber]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[2 desimber]] - [[George Hugh Bourne]], Ingelsk hymneskriuwer en predikant (* [[1840]])
* [[19 desimber]] - [[Arnoldus Prakken]], Frysk ûndernimmer en bestjoerder (* [[1854]])
* [[25 desimber]] - [[Tabo Sytstra]], Frysk skriuwer (* [[1856]])

== Literatuer ==
;prizen
* De Ierske skriuwer [[George Bernard Shaw]] wint de [[Nobelpriis foar de Literatuer]]
;romans
* [[André Gide]], ''Caractères''
* [[André Gide]], ''Les Faux-monnayeurs''
* [[Louis Couperus]], ''Nippon''
* [[Aart van der Leeuw]], ''Vluchtige Begroetingen''

== Film ==
* [[Sergej Eisenstein]], ''Pânserkruser Potjomkin''
* [[Fred Niblo]], ''Ben-Hur''
* [[Charlie Chaplin]], ''The Gold Rush''

== Muzyk ==
[[Ofbyld:BullyOfTheTown.ogg|thumb|Het [[Countrymuzyk|country]]-nûmer &quot;Bully Of The Town&quot;, útfierd troch Gid Tanner and his Skillet Lickers (1925)]]
[[Ofbyld:Cigana de Catumbi - maxixe - 1925 - José Resende de Almeida - Orquestra Cícero.ogg|thumb|[[Sigeuner]]muzyk út 1925: &quot;Cigana de Catumbi&quot;, fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.]]
* [[George Gershwin]], ''Concerto in F''
* [[Jean Sibelius]], ''In Iensum Skyspoar'' en ''Morceau Romantique''

== Byldzjende keunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Heilig Hartbeeld - Reuver.JPG|''Hillich Hert byld'', Reuver (1925) [[August Falise]]
&lt;/gallery&gt;

== Boukeunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:RietveldSchroederhuis.jpg|[[Rietveld Schröderhûs]] Utert [[Gerrit Rietveld]]
Ofbyld:Raamsdonksveerwatertoren.jpg|Wettertoer Raamsdonksveer, [[Hendrik Sangster]]
Ofbyld:Brink 43.jpg|Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam ([[Betondoarp]]), [[Dick Greiner]]
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1925| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>0ns6u450owg2wrlrpdb6oqtkn668jeu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1083995</id>
      <parentid>1083978</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:30:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13701" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[3 jannewaris]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e [[premier]] [[Benito Mussolini]] ûntbynt it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje as [[diktator]].
*[[16 jannewaris]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] ôfset as [[folkskommissaris]] ([[minister]]) fan Definsje. Dit is in grutte [[politike]] oerwinning foar syn rivaal [[Josef Stalin]].
*[[31 jannewaris]] - Yn [[Albaanje]] ropt it [[parlemint]] de [[Albaneeske Republyk]] út. [[Ahmed Zogu]], dy't yn [[desimber]] [[1924]] troch in [[steatsgreep]] oan 'e macht kaam, wurdt de earste [[presidint]].
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Beieren]] wurdt it ferbod op 'e [[NSDAP]] opheft.
*[[26 febrewaris]] - Yn it súdeasten fan [[Turkije]] brekt ûnder de [[Koerden]] de [[Opstân fan Sjeik Saïd]] út.
*[[27 febrewaris]] - Yn [[Berlyn]] rjochtet [[Adolf Hitler]] fannijs de [[NSDAP]] op, dy't yn [[1923]], nei de [[Bierkelderpûtsj]], ferbean wie.
*[[6 maart]] - Yn 'e [[Eastkanton]]s [[Eupen]], [[Malmédy]] en [[Sankt-Vith]] wurdt de [[Belgje|Belgyske]] [[wet]] fan krêft. Dêrtroch komme dy eardere [[Dútslân|Dútske]] gebieten foargoed by Belgje te hearren.
*[[25 april]] - By [[Dútske presidintsferkiezings (1925)|presidintsferkiezings]] yn [[Dútslân]] wurdt de eardere [[generaal]] [[Paul von Hindenburg]] ta [[presidint]] fan 'e [[Weimarrepublyk]] keazen.
*[[28 april]] - [[Turkije|Turkske]] [[troepen]] smoare de [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]] yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk nei [[Irak]] en [[Perzje]]. [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e [[opstân]], wurdt troch de Turken [[finzen]] nommen.
* [[8 maaie]] - Yn [[Súd-Afrika]] kriget it [[Afrikaansk]] offisjeel erkenning as selsstannige [[taal]], los fan it [[Nederlânsk]].
* [[20 maaie]] - Earste [[gearkomste]] fan 'e [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] yn [[Grins (stêd)|Grins]], [[F.F.J. Bernlef]].
*[[30 maaie]] - Yn [[Sjanghai]] iepenje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Marinierskorps|marinier]]s it fjoer op in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] fan 10.000 [[Sina|Sinezen]], dy't de frijlitting fan hûndert [[studint]]en easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britske [[konsesje (Sina)|konsesje]] yn Sjanghai fêstholden wurde. By dit [[Bloedbad fan Sjanghai (1925)|Bloedbad fan Sjanghai]] falle tsientallen [[dea]]den.
* [[18 july]] - [[Adolf Hitler]] publisearret ''Mein Kampf''.
*[[20 july]] - [[Itaalje]] en [[Joegoslaavje]] slute in rige technyske [[ferdraggen]] oer [[Fiume]] (Rijeka), [[Zadar|Zara]] (Zadar) en de [[Italjaanske minderheid yn Dalmaasje]].
*[[20 july]] - Yn [[Frânsk-Syrje]] brekt ûnder lieding fan [[Sûltan al-Atrasj]] de [[Grutte Druzyske Opstân]] út tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] oerhearsking.
*[[26 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] oarlochsheld [[maarskalk]] [[Philippe Pétain]] wurdt nei [[Frânsk-Marokko]] stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamde [[Rifoarloch]] yn gearwurking mei [[Spanje]] de [[Berbers]]ke [[opstân]] fan [[Abd el-Krim]] besykje te ûnderdrukken.
*[[8 augustus]] - De [[rasisme|rasistyske]] [[Ku Klux Klan]] hâldt foar it earst in lanlike [[evenemint|manifestaasje]] yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]]
*[[10 augustus]] - Yn [[Nederlân]] wurdt it [[doarp]] [[Borculo]], yn 'e [[Achterhoeke]], [[Wynhoas fan Borculo|ferwuostge troch in wynhoas]]. Der falle 4 [[dea]]den en likernôch 80 [[ferwûne]]n, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
*[[25 augustus]] - De lêste [[Frankryk|Frânske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] wurde weromlutsen út it [[Ruhrgebiet]]. Dêrmei komt in ein oan 'e [[Besetting fan it Ruhrgebiet]].
*[[4 septimber]] - [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e ûnderdrukte [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]], wurdt troch de [[Turkije|Turkske]] autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyske [[minderheid]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]] foar de [[moskee]] fan [[Diyarbakır]].
*[[1 oktober]] - By [[steatsgreep yn Sily (1925)|in steatsgreep]] yn [[Sily]] komt [[generaal]] [[Carlos Ibáñez del Campo]] oan 'e macht. Hy skoot de [[strieman]] [[Emiliano Figueroa Larrain]] as [[presidint]] nei foarren.
*[[16 oktober]] - Op in [[konferinsje]] yn it [[Switserlân|Switserske]] [[Locarno]] wurdt it [[Ferdrach fan Locarno]] sletten. Underdiel dêrfan is it saneamde [[Rynpakt]], wêrby't [[Dútslân]] oan 'e iene kant en [[Frankryk]] en [[Belgje]] oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonale [[grins (line)|grinzen]] mei [[geweld]] te feroarjen. It [[Feriene Keninkryk]] en [[Itaalje]] steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei de [[Demilitarisaasje fan it Rynlân]], en Frankryk slút in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]].
*[[18 oktober|18]]-[[19 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Maurice Sarrail]] lit [[Damaskus]], de [[haadstêd]] fan [[Frânsk-Syrje]], [[bombardearje]]. Dêrmei wurdt de [[Grutte Duzyske Opstân]], dy't oerslein wie nei de [[Arabieren|Arabyske]] dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] brekt in [[regear]]ingskrisis út as yn 'e [[Nacht fan Kersten]] troch in [[amendemint]] fan [[Gerrit Kersten]], de [[fraksjefoarsitter]] fan 'e lytse [[SGP]], de útjeften foar it Nederlânsk [[ambassade|gesantskip]] by it [[Fatikaan]] fan 'e [[begrutting]] fan it [[Ministearje]] fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
*[[12 desimber]] - Yn [[Perzje]] komt nei de ôfsetting fan 'e [[Kadjar-dynasty]] de eardere [[minister]] fan Oarloch [[Reza Pahlavi]] as [[sjah]] op 'e troan.
*[[16 desimber]] - It [[Folkebûn]] beslút dat de [[provinsje]] [[Mosûl (provinsje)|Mosûl]], in omstriden gebiet tusken [[Turkije]] en [[Irak]], by Irak bliuwt.
*[[19 desimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], foltôget [[Nêzjdyske ferovering fan de Hidjas|syn ferovering]] fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]]. [[Kening]] [[Ali fan de Hidjas]] moat belies jaan.
* [[26 desimber]] - De [[Sfinks fan Giza]] wurdt útgroeven.
*[[31 desimber]] - Op it [[kongres|partijkongres]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] besiket in trijemanskip besteande út [[Leon Trotski]], [[Grigorij Zinovjev]] en [[Ljev Kamenev]] de oanwaaksende ynfloed fan [[Josef Stalin]] te kearen.
* ''sûnder datum'' - Yn [[Itaalje]] wurdt de earste [[autodyk]] fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistige [[A8 (Italië)|A8]], tusken [[Milaan (stêd)|Milaan]] en [[Varese (stêd)|Varese]].
* ''sûnder datum'' - Ynfiering fan 'e [[desibel (ienheid)|desibel]] as ienheid fan [[lûdstrilling|lûd]].
* ''sûnder datum'' - [[Marcel Breuer]] ûntwerpt de [[Kandinsky-stoel]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[20 jannewaris|20]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[David Hartsema]], Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner († [[2009]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Wierd Wijnia]], Frysk reedrider en sportbestjoerder († [[1998]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[George Kennedy]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Til Gardeniers-Berendsen]], Nederlânsk politika († [[2019]]) 
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom Gehrels]], Nederlânsk-Amerikaansk astronoom († [[2011]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Kees Brusse]], Nederlânsk akteur en regisseur († [[2013]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster († [[2007]])
* [[8 maart|8]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[9 maart|9]] - [[Hein Mader]], Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner († [[2011]])
* [[12 maart|12]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[16 maart|16]] - [[Hans de Haan]], Frysk politikus († [[2006]])
* [[28 maart|28]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Jan Pannekeet]], Nederlânsk taalkundige († [[2002]])
* [[16 april|16]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[18 april|18]] - [[Frans Mallan]], Nederlânsk predikant († [[2010]])
* [[19 april|19]] - [[John Kraaijkamp sr.]], Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[28 april|28]] - [[Hans Peter Richter]], Dútsk skriuwer en útjouwer († [[1993]])
;maaie
* [[8 maaie|8]] - [[Ali Hassan Mwinyi]], presidint fan [[Tanzania]]
* [[11 maaie|11]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner († [[2006]])
* [[13 maaie|13]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[19 maaie|19]] - [[Pol Pot]], Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer († [[1996]])
* [[19 maaie|19]] - [[Malcolm X]], Amerikaansk aktivist († [[1965]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Barbara Bush]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2018]])
* [[13 juny|13]] - [[Willem Albeda]], Nederlânsk politikus († [[2014]])
* [[16 juny|16]] - [[Henny Orri]], Nederlânsk aktrise († [[2022]])
* [[23 juny|23]] - [[John Shepherd-Barron]], Skotsk útfiner fan de pinautomaat († [[2010]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Els Perdok]], Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse († [[2017]])
;augustus
* [[14 augustus|14]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus († [[2011]])
* [[18 augustus|18]] - [[Jan de Soet]], Nederlânsk bestjoerder, topman fan de [[KLM]] († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Freddie Oversteegen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[2018]])
* [[8 septimber|8]] - [[Peter Sellers]], Ingelsk akteur († [[1980]])
* [[13 septimber|13]] - [[Mel Torme]], Amearikaansk sjonger († [[1999]])
* 13 - [[Jack Mitchell (fotograaf)|Jack Mitchell]], Amerikaansk fotograaf († [[2013]])
* [[16 septimber|16]] - [[B.B. King]], Amerikaansk muzikant († [[2015]])
* [[18 septimber|18]] - [[Pia Beck]], Nederlânsk sjongster en pianiste († [[2009]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Elmore Leonard]], Amerikaansk skriuwer († [[2013]])
* [[13 oktober|13]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[22 oktober|22]] - [[Robert Rauschenberg]], Amerikaansk keunstner († [[2008]])
* [[26 oktober|26]] - [[Gernot de Vries]], Eastfrysk dûmny en skriuwer († [[2012]])
;novimber
* [[20 novimber|20]] - [[Robert Kennedy]], Amerikaansk politikus († [[1968]])
* [[27 novimber|27]] - [[Claude Lanzmann]], Frânsk filosoof († [[2018]])
* [[30 novimber|30]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] -  [[Sammy Davis jr.]], Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur († [[1990]])
* [[17 desimber|17]] - [[Rijk de Gooyer]] - Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Rayner Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[2000]])
* [[24 desimber|24]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter († [[2013]])
;''datum ûnbekend''
*[[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter
*[[Vergil Dykstra]], Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder († [[2010]])

== Ferstoarn ==
* [[3 febrewaris]] - [[Jaap Eden]], Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (* [[1873]])
* [[30 maart]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk filosoof, stifter fan de [[antroposofy]] (* [[1861]])
* [[15 maaie]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaansk militêr (* [[1839]])
* [[13 juny]] - [[Gerben Postma]], Frysk skriuwer en skoalmaster (* [[1847]])
* [[1 july]] - [[Erik Satie]], Fransk komponist en pianist (* [[1866]])
* [[28 july]] - [[Théodore Botrel]], Bretonsk sjonger (* [[1868]])
* [[25 oktober]] - [[Charles Marion Russell]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1864]])
* [[9 novimber]] - [[Knut Magnus Enckell]], Finsk skilder (* [[1870]])
* [[11 novimber]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[2 desimber]] - [[George Hugh Bourne]], Ingelsk hymneskriuwer en predikant (* [[1840]])
* [[19 desimber]] - [[Arnoldus Prakken]], Frysk ûndernimmer en bestjoerder (* [[1854]])
* [[25 desimber]] - [[Tabo Sytstra]], Frysk skriuwer (* [[1856]])

== Literatuer ==
;prizen
* De Ierske skriuwer [[George Bernard Shaw]] wint de [[Nobelpriis foar de Literatuer]]
;romans
* [[André Gide]], ''Caractères''
* [[André Gide]], ''Les Faux-monnayeurs''
* [[Louis Couperus]], ''Nippon''
* [[Aart van der Leeuw]], ''Vluchtige Begroetingen''

== Film ==
* [[Sergej Eisenstein]], ''Pânserkruser Potjomkin''
* [[Fred Niblo]], ''Ben-Hur''
* [[Charlie Chaplin]], ''The Gold Rush''

== Muzyk ==
[[Ofbyld:BullyOfTheTown.ogg|thumb|Het [[Countrymuzyk|country]]-nûmer &quot;Bully Of The Town&quot;, útfierd troch Gid Tanner and his Skillet Lickers (1925)]]
[[Ofbyld:Cigana de Catumbi - maxixe - 1925 - José Resende de Almeida - Orquestra Cícero.ogg|thumb|[[Sigeuner]]muzyk út 1925: &quot;Cigana de Catumbi&quot;, fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.]]
* [[George Gershwin]], ''Concerto in F''
* [[Jean Sibelius]], ''In Iensum Skyspoar'' en ''Morceau Romantique''

== Byldzjende keunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Heilig Hartbeeld - Reuver.JPG|''Hillich Hert byld'', Reuver (1925) [[August Falise]]
&lt;/gallery&gt;

== Boukeunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:RietveldSchroederhuis.jpg|[[Rietveld Schröderhûs]] Utert [[Gerrit Rietveld]]
Ofbyld:Raamsdonksveerwatertoren.jpg|Wettertoer Raamsdonksveer, [[Hendrik Sangster]]
Ofbyld:Brink 43.jpg|Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam ([[Betondoarp]]), [[Dick Greiner]]
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1925| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>svy4r5k17cjyuvua55fg8hdplzfd7cr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084046</id>
      <parentid>1083995</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:08:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13779" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[3 jannewaris]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e [[premier]] [[Benito Mussolini]] ûntbynt it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje as [[diktator]].
*[[16 jannewaris]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] ôfset as [[folkskommissaris]] ([[minister]]) fan Definsje. Dit is in grutte [[politike]] oerwinning foar syn rivaal [[Josef Stalin]].
*[[31 jannewaris]] - Yn [[Albaanje]] ropt it [[parlemint]] de [[Albaneeske Republyk]] út. [[Ahmed Zogu]], dy't yn [[desimber]] [[1924]] troch in [[steatsgreep]] oan 'e macht kaam, wurdt de earste [[presidint]].
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Beieren]] wurdt it ferbod op 'e [[NSDAP]] opheft.
*[[26 febrewaris]] - Yn it súdeasten fan [[Turkije]] brekt ûnder de [[Koerden]] de [[Opstân fan Sjeik Saïd]] út.
*[[27 febrewaris]] - Yn [[Berlyn]] rjochtet [[Adolf Hitler]] fannijs de [[NSDAP]] op, dy't yn [[1923]], nei de [[Bierkelderpûtsj]], ferbean wie.
*[[6 maart]] - Yn 'e [[Eastkanton]]s [[Eupen]], [[Malmédy]] en [[Sankt-Vith]] wurdt de [[Belgje|Belgyske]] [[wet]] fan krêft. Dêrtroch komme dy eardere [[Dútslân|Dútske]] gebieten foargoed by Belgje te hearren.
*[[25 april]] - By [[Dútske presidintsferkiezings (1925)|presidintsferkiezings]] yn [[Dútslân]] wurdt de eardere [[generaal]] [[Paul von Hindenburg]] ta [[presidint]] fan 'e [[Weimarrepublyk]] keazen.
*[[28 april]] - [[Turkije|Turkske]] [[troepen]] smoare de [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]] yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk nei [[Irak]] en [[Perzje]]. [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e [[opstân]], wurdt troch de Turken [[finzen]] nommen.
* [[8 maaie]] - Yn [[Súd-Afrika]] kriget it [[Afrikaansk]] offisjeel erkenning as selsstannige [[taal]], los fan it [[Nederlânsk]].
* [[20 maaie]] - Earste [[gearkomste]] fan 'e [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] yn [[Grins (stêd)|Grins]], [[F.F.J. Bernlef]].
*[[30 maaie]] - Yn [[Sjanghai]] iepenje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Marinierskorps|marinier]]s it fjoer op in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] fan 10.000 [[Sina|Sinezen]], dy't de frijlitting fan hûndert [[studint]]en easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britske [[konsesje (Sina)|konsesje]] yn Sjanghai fêstholden wurde. By dit [[Bloedbad fan Sjanghai (1925)|Bloedbad fan Sjanghai]] falle tsientallen [[dea]]den.
* [[18 july]] - [[Adolf Hitler]] publisearret ''Mein Kampf''.
*[[20 july]] - [[Itaalje]] en [[Joegoslaavje]] slute in rige technyske [[ferdraggen]] oer [[Fiume]] (Rijeka), [[Zadar|Zara]] (Zadar) en de [[Italjaanske minderheid yn Dalmaasje]].
*[[20 july]] - Yn [[Frânsk-Syrje]] brekt ûnder lieding fan [[Sûltan al-Atrasj]] de [[Grutte Druzyske Opstân]] út tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] oerhearsking.
*[[26 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] oarlochsheld [[maarskalk]] [[Philippe Pétain]] wurdt nei [[Frânsk-Marokko]] stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamde [[Rifoarloch]] yn gearwurking mei [[Spanje]] de [[Berbers]]ke [[opstân]] fan [[Abd el-Krim]] besykje te ûnderdrukken.
*[[8 augustus]] - De [[rasisme|rasistyske]] [[Ku Klux Klan]] hâldt foar it earst in lanlike [[evenemint|manifestaasje]] yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]]
*[[10 augustus]] - Yn [[Nederlân]] wurdt it [[doarp]] [[Borculo]], yn 'e [[Achterhoeke]], [[Wynhoas fan Borculo|ferwuostge troch in wynhoas]]. Der falle 4 [[dea]]den en likernôch 80 [[ferwûne]]n, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
*[[25 augustus]] - De lêste [[Frankryk|Frânske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] wurde weromlutsen út it [[Ruhrgebiet]]. Dêrmei komt in ein oan 'e [[Besetting fan it Ruhrgebiet]].
*[[4 septimber]] - [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e ûnderdrukte [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]], wurdt troch de [[Turkije|Turkske]] autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyske [[minderheid]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]] foar de [[moskee]] fan [[Diyarbakır]].
*[[1 oktober]] - By [[steatsgreep yn Sily (1925)|in steatsgreep]] yn [[Sily]] komt [[generaal]] [[Carlos Ibáñez del Campo]] oan 'e macht. Hy skoot de [[strieman]] [[Emiliano Figueroa Larrain]] as [[presidint]] nei foarren.
*[[16 oktober]] - Op in [[konferinsje]] yn it [[Switserlân|Switserske]] [[Locarno]] wurdt it [[Ferdrach fan Locarno]] sletten. Underdiel dêrfan is it saneamde [[Rynpakt]], wêrby't [[Dútslân]] oan 'e iene kant en [[Frankryk]] en [[Belgje]] oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonale [[grins (line)|grinzen]] mei [[geweld]] te feroarjen. It [[Feriene Keninkryk]] en [[Itaalje]] steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei de [[Demilitarisaasje fan it Rynlân]], en Frankryk slút in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]].
*[[18 oktober|18]]-[[19 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Maurice Sarrail]] lit [[Damaskus]], de [[haadstêd]] fan [[Frânsk-Syrje]], [[bombardearje]]. Dêrmei wurdt de [[Grutte Duzyske Opstân]], dy't oerslein wie nei de [[Arabieren|Arabyske]] dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] brekt in [[regear]]ingskrisis út as yn 'e [[Nacht fan Kersten]] troch in [[amendemint]] fan [[Gerrit Kersten]], de [[fraksjefoarsitter]] fan 'e lytse [[SGP]], de útjeften foar it Nederlânsk [[ambassade|gesantskip]] by it [[Fatikaan]] fan 'e [[begrutting]] fan it [[Ministearje]] fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
*[[12 desimber]] - Yn [[Perzje]] komt nei de ôfsetting fan 'e [[Kadjar-dynasty]] de eardere [[minister]] fan Oarloch [[Reza Pahlavi]] as [[sjah]] op 'e troan.
*[[16 desimber]] - It [[Folkebûn]] beslút dat de [[provinsje]] [[Mosûl (provinsje)|Mosûl]], in omstriden gebiet tusken [[Turkije]] en [[Irak]], by Irak bliuwt.
*[[19 desimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], foltôget [[Nêzjdyske ferovering fan de Hidjas|syn ferovering]] fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]]. [[Kening]] [[Ali fan de Hidjas]] moat belies jaan.
* [[26 desimber]] - De [[Sfinks fan Giza]] wurdt útgroeven.
*[[31 desimber]] - Op it [[kongres|partijkongres]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] besiket in trijemanskip besteande út [[Leon Trotski]], [[Grigorij Zinovjev]] en [[Ljev Kamenev]] de oanwaaksende ynfloed fan [[Josef Stalin]] te kearen.
* ''sûnder datum'' - Yn [[Itaalje]] wurdt de earste [[autodyk]] fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistige [[A8 (Italië)|A8]], tusken [[Milaan (stêd)|Milaan]] en [[Varese (stêd)|Varese]].
* ''sûnder datum'' - Ynfiering fan 'e [[desibel (ienheid)|desibel]] as ienheid fan [[lûdstrilling|lûd]].
* ''sûnder datum'' - [[Marcel Breuer]] ûntwerpt de [[Kandinsky-stoel]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[20 jannewaris|20]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[David Hartsema]], Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner († [[2009]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Wierd Wijnia]], Frysk reedrider en sportbestjoerder († [[1998]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[George Kennedy]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Til Gardeniers-Berendsen]], Nederlânsk politika († [[2019]]) 
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom Gehrels]], Nederlânsk-Amerikaansk astronoom († [[2011]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Kees Brusse]], Nederlânsk akteur en regisseur († [[2013]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster († [[2007]])
* [[8 maart|8]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[9 maart|9]] - [[Hein Mader]], Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner († [[2011]])
* [[12 maart|12]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[16 maart|16]] - [[Hans de Haan]], Frysk politikus († [[2006]])
* [[28 maart|28]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Jan Pannekeet]], Nederlânsk taalkundige († [[2002]])
* [[16 april|16]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[18 april|18]] - [[Frans Mallan]], Nederlânsk predikant († [[2010]])
* [[19 april|19]] - [[John Kraaijkamp sr.]], Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[28 april|28]] - [[Hans Peter Richter]], Dútsk skriuwer en útjouwer († [[1993]])
;maaie
* [[8 maaie|8]] - [[Ali Hassan Mwinyi]], presidint fan [[Tanzania]]
* [[11 maaie|11]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner († [[2006]])
* [[13 maaie|13]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[19 maaie|19]] - [[Pol Pot]], Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer († [[1996]])
* [[19 maaie|19]] - [[Malcolm X]], Amerikaansk aktivist († [[1965]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Barbara Bush]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2018]])
* [[13 juny|13]] - [[Willem Albeda]], Nederlânsk politikus († [[2014]])
* [[16 juny|16]] - [[Henny Orri]], Nederlânsk aktrise († [[2022]])
* [[23 juny|23]] - [[John Shepherd-Barron]], Skotsk útfiner fan de pinautomaat († [[2010]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Els Perdok]], Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse († [[2017]])
;augustus
* [[14 augustus|14]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus († [[2011]])
* [[18 augustus|18]] - [[Jan de Soet]], Nederlânsk bestjoerder, topman fan de [[KLM]] († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Freddie Oversteegen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[2018]])
* [[8 septimber|8]] - [[Peter Sellers]], Ingelsk akteur († [[1980]])
* [[13 septimber|13]] - [[Mel Torme]], Amearikaansk sjonger († [[1999]])
* 13 - [[Jack Mitchell (fotograaf)|Jack Mitchell]], Amerikaansk fotograaf († [[2013]])
* [[16 septimber|16]] - [[B.B. King]], Amerikaansk muzikant († [[2015]])
* [[18 septimber|18]] - [[Pia Beck]], Nederlânsk sjongster en pianiste († [[2009]])
* [[25 septimber|25]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige († [[2007]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Elmore Leonard]], Amerikaansk skriuwer († [[2013]])
* [[13 oktober|13]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[22 oktober|22]] - [[Robert Rauschenberg]], Amerikaansk keunstner († [[2008]])
* [[26 oktober|26]] - [[Gernot de Vries]], Eastfrysk dûmny en skriuwer († [[2012]])
;novimber
* [[20 novimber|20]] - [[Robert Kennedy]], Amerikaansk politikus († [[1968]])
* [[27 novimber|27]] - [[Claude Lanzmann]], Frânsk filosoof († [[2018]])
* [[30 novimber|30]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] -  [[Sammy Davis jr.]], Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur († [[1990]])
* [[17 desimber|17]] - [[Rijk de Gooyer]] - Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Rayner Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[2000]])
* [[24 desimber|24]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter († [[2013]])
;''datum ûnbekend''
*[[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter
*[[Vergil Dykstra]], Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder († [[2010]])

== Ferstoarn ==
* [[3 febrewaris]] - [[Jaap Eden]], Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (* [[1873]])
* [[30 maart]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk filosoof, stifter fan de [[antroposofy]] (* [[1861]])
* [[15 maaie]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaansk militêr (* [[1839]])
* [[13 juny]] - [[Gerben Postma]], Frysk skriuwer en skoalmaster (* [[1847]])
* [[1 july]] - [[Erik Satie]], Fransk komponist en pianist (* [[1866]])
* [[28 july]] - [[Théodore Botrel]], Bretonsk sjonger (* [[1868]])
* [[25 oktober]] - [[Charles Marion Russell]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1864]])
* [[9 novimber]] - [[Knut Magnus Enckell]], Finsk skilder (* [[1870]])
* [[11 novimber]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[2 desimber]] - [[George Hugh Bourne]], Ingelsk hymneskriuwer en predikant (* [[1840]])
* [[19 desimber]] - [[Arnoldus Prakken]], Frysk ûndernimmer en bestjoerder (* [[1854]])
* [[25 desimber]] - [[Tabo Sytstra]], Frysk skriuwer (* [[1856]])

== Literatuer ==
;prizen
* De Ierske skriuwer [[George Bernard Shaw]] wint de [[Nobelpriis foar de Literatuer]]
;romans
* [[André Gide]], ''Caractères''
* [[André Gide]], ''Les Faux-monnayeurs''
* [[Louis Couperus]], ''Nippon''
* [[Aart van der Leeuw]], ''Vluchtige Begroetingen''

== Film ==
* [[Sergej Eisenstein]], ''Pânserkruser Potjomkin''
* [[Fred Niblo]], ''Ben-Hur''
* [[Charlie Chaplin]], ''The Gold Rush''

== Muzyk ==
[[Ofbyld:BullyOfTheTown.ogg|thumb|Het [[Countrymuzyk|country]]-nûmer &quot;Bully Of The Town&quot;, útfierd troch Gid Tanner and his Skillet Lickers (1925)]]
[[Ofbyld:Cigana de Catumbi - maxixe - 1925 - José Resende de Almeida - Orquestra Cícero.ogg|thumb|[[Sigeuner]]muzyk út 1925: &quot;Cigana de Catumbi&quot;, fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.]]
* [[George Gershwin]], ''Concerto in F''
* [[Jean Sibelius]], ''In Iensum Skyspoar'' en ''Morceau Romantique''

== Byldzjende keunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Heilig Hartbeeld - Reuver.JPG|''Hillich Hert byld'', Reuver (1925) [[August Falise]]
&lt;/gallery&gt;

== Boukeunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:RietveldSchroederhuis.jpg|[[Rietveld Schröderhûs]] Utert [[Gerrit Rietveld]]
Ofbyld:Raamsdonksveerwatertoren.jpg|Wettertoer Raamsdonksveer, [[Hendrik Sangster]]
Ofbyld:Brink 43.jpg|Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam ([[Betondoarp]]), [[Dick Greiner]]
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1925| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>ra14zdj88kg6p4pb7p9nq0gv16pju70</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084048</id>
      <parentid>1084046</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:10:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13854" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[3 jannewaris]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e [[premier]] [[Benito Mussolini]] ûntbynt it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje as [[diktator]].
*[[16 jannewaris]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] ôfset as [[folkskommissaris]] ([[minister]]) fan Definsje. Dit is in grutte [[politike]] oerwinning foar syn rivaal [[Josef Stalin]].
*[[31 jannewaris]] - Yn [[Albaanje]] ropt it [[parlemint]] de [[Albaneeske Republyk]] út. [[Ahmed Zogu]], dy't yn [[desimber]] [[1924]] troch in [[steatsgreep]] oan 'e macht kaam, wurdt de earste [[presidint]].
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Beieren]] wurdt it ferbod op 'e [[NSDAP]] opheft.
*[[26 febrewaris]] - Yn it súdeasten fan [[Turkije]] brekt ûnder de [[Koerden]] de [[Opstân fan Sjeik Saïd]] út.
*[[27 febrewaris]] - Yn [[Berlyn]] rjochtet [[Adolf Hitler]] fannijs de [[NSDAP]] op, dy't yn [[1923]], nei de [[Bierkelderpûtsj]], ferbean wie.
*[[6 maart]] - Yn 'e [[Eastkanton]]s [[Eupen]], [[Malmédy]] en [[Sankt-Vith]] wurdt de [[Belgje|Belgyske]] [[wet]] fan krêft. Dêrtroch komme dy eardere [[Dútslân|Dútske]] gebieten foargoed by Belgje te hearren.
*[[25 april]] - By [[Dútske presidintsferkiezings (1925)|presidintsferkiezings]] yn [[Dútslân]] wurdt de eardere [[generaal]] [[Paul von Hindenburg]] ta [[presidint]] fan 'e [[Weimarrepublyk]] keazen.
*[[28 april]] - [[Turkije|Turkske]] [[troepen]] smoare de [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]] yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk nei [[Irak]] en [[Perzje]]. [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e [[opstân]], wurdt troch de Turken [[finzen]] nommen.
* [[8 maaie]] - Yn [[Súd-Afrika]] kriget it [[Afrikaansk]] offisjeel erkenning as selsstannige [[taal]], los fan it [[Nederlânsk]].
* [[20 maaie]] - Earste [[gearkomste]] fan 'e [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] yn [[Grins (stêd)|Grins]], [[F.F.J. Bernlef]].
*[[30 maaie]] - Yn [[Sjanghai]] iepenje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Marinierskorps|marinier]]s it fjoer op in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] fan 10.000 [[Sina|Sinezen]], dy't de frijlitting fan hûndert [[studint]]en easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britske [[konsesje (Sina)|konsesje]] yn Sjanghai fêstholden wurde. By dit [[Bloedbad fan Sjanghai (1925)|Bloedbad fan Sjanghai]] falle tsientallen [[dea]]den.
* [[18 july]] - [[Adolf Hitler]] publisearret ''Mein Kampf''.
*[[20 july]] - [[Itaalje]] en [[Joegoslaavje]] slute in rige technyske [[ferdraggen]] oer [[Fiume]] (Rijeka), [[Zadar|Zara]] (Zadar) en de [[Italjaanske minderheid yn Dalmaasje]].
*[[20 july]] - Yn [[Frânsk-Syrje]] brekt ûnder lieding fan [[Sûltan al-Atrasj]] de [[Grutte Druzyske Opstân]] út tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] oerhearsking.
*[[26 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] oarlochsheld [[maarskalk]] [[Philippe Pétain]] wurdt nei [[Frânsk-Marokko]] stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamde [[Rifoarloch]] yn gearwurking mei [[Spanje]] de [[Berbers]]ke [[opstân]] fan [[Abd el-Krim]] besykje te ûnderdrukken.
*[[8 augustus]] - De [[rasisme|rasistyske]] [[Ku Klux Klan]] hâldt foar it earst in lanlike [[evenemint|manifestaasje]] yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]]
*[[10 augustus]] - Yn [[Nederlân]] wurdt it [[doarp]] [[Borculo]], yn 'e [[Achterhoeke]], [[Wynhoas fan Borculo|ferwuostge troch in wynhoas]]. Der falle 4 [[dea]]den en likernôch 80 [[ferwûne]]n, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
*[[25 augustus]] - De lêste [[Frankryk|Frânske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] wurde weromlutsen út it [[Ruhrgebiet]]. Dêrmei komt in ein oan 'e [[Besetting fan it Ruhrgebiet]].
*[[4 septimber]] - [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e ûnderdrukte [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]], wurdt troch de [[Turkije|Turkske]] autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyske [[minderheid]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]] foar de [[moskee]] fan [[Diyarbakır]].
*[[1 oktober]] - By [[steatsgreep yn Sily (1925)|in steatsgreep]] yn [[Sily]] komt [[generaal]] [[Carlos Ibáñez del Campo]] oan 'e macht. Hy skoot de [[strieman]] [[Emiliano Figueroa Larrain]] as [[presidint]] nei foarren.
*[[16 oktober]] - Op in [[konferinsje]] yn it [[Switserlân|Switserske]] [[Locarno]] wurdt it [[Ferdrach fan Locarno]] sletten. Underdiel dêrfan is it saneamde [[Rynpakt]], wêrby't [[Dútslân]] oan 'e iene kant en [[Frankryk]] en [[Belgje]] oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonale [[grins (line)|grinzen]] mei [[geweld]] te feroarjen. It [[Feriene Keninkryk]] en [[Itaalje]] steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei de [[Demilitarisaasje fan it Rynlân]], en Frankryk slút in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]].
*[[18 oktober|18]]-[[19 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Maurice Sarrail]] lit [[Damaskus]], de [[haadstêd]] fan [[Frânsk-Syrje]], [[bombardearje]]. Dêrmei wurdt de [[Grutte Duzyske Opstân]], dy't oerslein wie nei de [[Arabieren|Arabyske]] dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] brekt in [[regear]]ingskrisis út as yn 'e [[Nacht fan Kersten]] troch in [[amendemint]] fan [[Gerrit Kersten]], de [[fraksjefoarsitter]] fan 'e lytse [[SGP]], de útjeften foar it Nederlânsk [[ambassade|gesantskip]] by it [[Fatikaan]] fan 'e [[begrutting]] fan it [[Ministearje]] fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
*[[12 desimber]] - Yn [[Perzje]] komt nei de ôfsetting fan 'e [[Kadjar-dynasty]] de eardere [[minister]] fan Oarloch [[Reza Pahlavi]] as [[sjah]] op 'e troan.
*[[16 desimber]] - It [[Folkebûn]] beslút dat de [[provinsje]] [[Mosûl (provinsje)|Mosûl]], in omstriden gebiet tusken [[Turkije]] en [[Irak]], by Irak bliuwt.
*[[19 desimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], foltôget [[Nêzjdyske ferovering fan de Hidjas|syn ferovering]] fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]]. [[Kening]] [[Ali fan de Hidjas]] moat belies jaan.
* [[26 desimber]] - De [[Sfinks fan Giza]] wurdt útgroeven.
*[[31 desimber]] - Op it [[kongres|partijkongres]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] besiket in trijemanskip besteande út [[Leon Trotski]], [[Grigorij Zinovjev]] en [[Ljev Kamenev]] de oanwaaksende ynfloed fan [[Josef Stalin]] te kearen.
* ''sûnder datum'' - Yn [[Itaalje]] wurdt de earste [[autodyk]] fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistige [[A8 (Italië)|A8]], tusken [[Milaan (stêd)|Milaan]] en [[Varese (stêd)|Varese]].
* ''sûnder datum'' - Ynfiering fan 'e [[desibel (ienheid)|desibel]] as ienheid fan [[lûdstrilling|lûd]].
* ''sûnder datum'' - [[Marcel Breuer]] ûntwerpt de [[Kandinsky-stoel]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[20 jannewaris|20]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[David Hartsema]], Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner († [[2009]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Wierd Wijnia]], Frysk reedrider en sportbestjoerder († [[1998]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[George Kennedy]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Til Gardeniers-Berendsen]], Nederlânsk politika († [[2019]]) 
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom Gehrels]], Nederlânsk-Amerikaansk astronoom († [[2011]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Kees Brusse]], Nederlânsk akteur en regisseur († [[2013]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster († [[2007]])
* [[8 maart|8]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[9 maart|9]] - [[Hein Mader]], Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner († [[2011]])
* [[12 maart|12]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[16 maart|16]] - [[Hans de Haan]], Frysk politikus († [[2006]])
* [[28 maart|28]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Jan Pannekeet]], Nederlânsk taalkundige († [[2002]])
* [[16 april|16]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[18 april|18]] - [[Frans Mallan]], Nederlânsk predikant († [[2010]])
* [[19 april|19]] - [[John Kraaijkamp sr.]], Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[28 april|28]] - [[Hans Peter Richter]], Dútsk skriuwer en útjouwer († [[1993]])
;maaie
* [[8 maaie|8]] - [[Ali Hassan Mwinyi]], presidint fan [[Tanzania]]
* [[11 maaie|11]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner († [[2006]])
* [[13 maaie|13]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[19 maaie|19]] - [[Pol Pot]], Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer († [[1996]])
* [[19 maaie|19]] - [[Malcolm X]], Amerikaansk aktivist († [[1965]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Barbara Bush]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2018]])
* [[13 juny|13]] - [[Willem Albeda]], Nederlânsk politikus († [[2014]])
* [[16 juny|16]] - [[Henny Orri]], Nederlânsk aktrise († [[2022]])
* [[23 juny|23]] - [[John Shepherd-Barron]], Skotsk útfiner fan de pinautomaat († [[2010]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Els Perdok]], Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse († [[2017]])
;augustus
* [[14 augustus|14]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus († [[2011]])
* [[18 augustus|18]] - [[Jan de Soet]], Nederlânsk bestjoerder, topman fan de [[KLM]] († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Freddie Oversteegen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[2018]])
* [[8 septimber|8]] - [[Peter Sellers]], Ingelsk akteur († [[1980]])
* [[13 septimber|13]] - [[Mel Torme]], Amearikaansk sjonger († [[1999]])
* 13 - [[Jack Mitchell (fotograaf)|Jack Mitchell]], Amerikaansk fotograaf († [[2013]])
* [[16 septimber|16]] - [[B.B. King]], Amerikaansk muzikant († [[2015]])
* [[18 septimber|18]] - [[Pia Beck]], Nederlânsk sjongster en pianiste († [[2009]])
* [[25 septimber|25]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige († [[2007]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Elmore Leonard]], Amerikaansk skriuwer († [[2013]])
* [[13 oktober|13]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[22 oktober|22]] - [[Robert Rauschenberg]], Amerikaansk keunstner († [[2008]])
* [[26 oktober|26]] - [[Jan Wolkers]], Nederlânsk skriuwer († [[2007]])
* [[26 oktober|26]] - [[Gernot de Vries]], Eastfrysk dûmny en skriuwer († [[2012]])
;novimber
* [[20 novimber|20]] - [[Robert Kennedy]], Amerikaansk politikus († [[1968]])
* [[27 novimber|27]] - [[Claude Lanzmann]], Frânsk filosoof († [[2018]])
* [[30 novimber|30]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] -  [[Sammy Davis jr.]], Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur († [[1990]])
* [[17 desimber|17]] - [[Rijk de Gooyer]] - Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Rayner Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[2000]])
* [[24 desimber|24]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter († [[2013]])
;''datum ûnbekend''
*[[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter
*[[Vergil Dykstra]], Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder († [[2010]])

== Ferstoarn ==
* [[3 febrewaris]] - [[Jaap Eden]], Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (* [[1873]])
* [[30 maart]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk filosoof, stifter fan de [[antroposofy]] (* [[1861]])
* [[15 maaie]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaansk militêr (* [[1839]])
* [[13 juny]] - [[Gerben Postma]], Frysk skriuwer en skoalmaster (* [[1847]])
* [[1 july]] - [[Erik Satie]], Fransk komponist en pianist (* [[1866]])
* [[28 july]] - [[Théodore Botrel]], Bretonsk sjonger (* [[1868]])
* [[25 oktober]] - [[Charles Marion Russell]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1864]])
* [[9 novimber]] - [[Knut Magnus Enckell]], Finsk skilder (* [[1870]])
* [[11 novimber]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[2 desimber]] - [[George Hugh Bourne]], Ingelsk hymneskriuwer en predikant (* [[1840]])
* [[19 desimber]] - [[Arnoldus Prakken]], Frysk ûndernimmer en bestjoerder (* [[1854]])
* [[25 desimber]] - [[Tabo Sytstra]], Frysk skriuwer (* [[1856]])

== Literatuer ==
;prizen
* De Ierske skriuwer [[George Bernard Shaw]] wint de [[Nobelpriis foar de Literatuer]]
;romans
* [[André Gide]], ''Caractères''
* [[André Gide]], ''Les Faux-monnayeurs''
* [[Louis Couperus]], ''Nippon''
* [[Aart van der Leeuw]], ''Vluchtige Begroetingen''

== Film ==
* [[Sergej Eisenstein]], ''Pânserkruser Potjomkin''
* [[Fred Niblo]], ''Ben-Hur''
* [[Charlie Chaplin]], ''The Gold Rush''

== Muzyk ==
[[Ofbyld:BullyOfTheTown.ogg|thumb|Het [[Countrymuzyk|country]]-nûmer &quot;Bully Of The Town&quot;, útfierd troch Gid Tanner and his Skillet Lickers (1925)]]
[[Ofbyld:Cigana de Catumbi - maxixe - 1925 - José Resende de Almeida - Orquestra Cícero.ogg|thumb|[[Sigeuner]]muzyk út 1925: &quot;Cigana de Catumbi&quot;, fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.]]
* [[George Gershwin]], ''Concerto in F''
* [[Jean Sibelius]], ''In Iensum Skyspoar'' en ''Morceau Romantique''

== Byldzjende keunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Heilig Hartbeeld - Reuver.JPG|''Hillich Hert byld'', Reuver (1925) [[August Falise]]
&lt;/gallery&gt;

== Boukeunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:RietveldSchroederhuis.jpg|[[Rietveld Schröderhûs]] Utert [[Gerrit Rietveld]]
Ofbyld:Raamsdonksveerwatertoren.jpg|Wettertoer Raamsdonksveer, [[Hendrik Sangster]]
Ofbyld:Brink 43.jpg|Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam ([[Betondoarp]]), [[Dick Greiner]]
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1925| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>2fkvbbljbv81d4kbe7hctvfyci5hi9c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084049</id>
      <parentid>1084048</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:12:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13961" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[3 jannewaris]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e [[premier]] [[Benito Mussolini]] ûntbynt it [[parlemint]] en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje as [[diktator]].
*[[16 jannewaris]] - Yn 'e [[Sovjet-Uny]] wurdt [[Leon Trotski]] ôfset as [[folkskommissaris]] ([[minister]]) fan Definsje. Dit is in grutte [[politike]] oerwinning foar syn rivaal [[Josef Stalin]].
*[[31 jannewaris]] - Yn [[Albaanje]] ropt it [[parlemint]] de [[Albaneeske Republyk]] út. [[Ahmed Zogu]], dy't yn [[desimber]] [[1924]] troch in [[steatsgreep]] oan 'e macht kaam, wurdt de earste [[presidint]].
*[[14 febrewaris]] - Yn 'e [[Dútslân|Dútske]] dielsteat [[Beieren]] wurdt it ferbod op 'e [[NSDAP]] opheft.
*[[26 febrewaris]] - Yn it súdeasten fan [[Turkije]] brekt ûnder de [[Koerden]] de [[Opstân fan Sjeik Saïd]] út.
*[[27 febrewaris]] - Yn [[Berlyn]] rjochtet [[Adolf Hitler]] fannijs de [[NSDAP]] op, dy't yn [[1923]], nei de [[Bierkelderpûtsj]], ferbean wie.
*[[6 maart]] - Yn 'e [[Eastkanton]]s [[Eupen]], [[Malmédy]] en [[Sankt-Vith]] wurdt de [[Belgje|Belgyske]] [[wet]] fan krêft. Dêrtroch komme dy eardere [[Dútslân|Dútske]] gebieten foargoed by Belgje te hearren.
*[[25 april]] - By [[Dútske presidintsferkiezings (1925)|presidintsferkiezings]] yn [[Dútslân]] wurdt de eardere [[generaal]] [[Paul von Hindenburg]] ta [[presidint]] fan 'e [[Weimarrepublyk]] keazen.
*[[28 april]] - [[Turkije|Turkske]] [[troepen]] smoare de [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]] yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk nei [[Irak]] en [[Perzje]]. [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e [[opstân]], wurdt troch de Turken [[finzen]] nommen.
* [[8 maaie]] - Yn [[Súd-Afrika]] kriget it [[Afrikaansk]] offisjeel erkenning as selsstannige [[taal]], los fan it [[Nederlânsk]].
* [[20 maaie]] - Earste [[gearkomste]] fan 'e [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] yn [[Grins (stêd)|Grins]], [[F.F.J. Bernlef]].
*[[30 maaie]] - Yn [[Sjanghai]] iepenje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Marinierskorps|marinier]]s it fjoer op in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] fan 10.000 [[Sina|Sinezen]], dy't de frijlitting fan hûndert [[studint]]en easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britske [[konsesje (Sina)|konsesje]] yn Sjanghai fêstholden wurde. By dit [[Bloedbad fan Sjanghai (1925)|Bloedbad fan Sjanghai]] falle tsientallen [[dea]]den.
* [[18 july]] - [[Adolf Hitler]] publisearret ''Mein Kampf''.
*[[20 july]] - [[Itaalje]] en [[Joegoslaavje]] slute in rige technyske [[ferdraggen]] oer [[Fiume]] (Rijeka), [[Zadar|Zara]] (Zadar) en de [[Italjaanske minderheid yn Dalmaasje]].
*[[20 july]] - Yn [[Frânsk-Syrje]] brekt ûnder lieding fan [[Sûltan al-Atrasj]] de [[Grutte Druzyske Opstân]] út tsjin 'e [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] oerhearsking.
*[[26 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] oarlochsheld [[maarskalk]] [[Philippe Pétain]] wurdt nei [[Frânsk-Marokko]] stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamde [[Rifoarloch]] yn gearwurking mei [[Spanje]] de [[Berbers]]ke [[opstân]] fan [[Abd el-Krim]] besykje te ûnderdrukken.
*[[8 augustus]] - De [[rasisme|rasistyske]] [[Ku Klux Klan]] hâldt foar it earst in lanlike [[evenemint|manifestaasje]] yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]]
*[[10 augustus]] - Yn [[Nederlân]] wurdt it [[doarp]] [[Borculo]], yn 'e [[Achterhoeke]], [[Wynhoas fan Borculo|ferwuostge troch in wynhoas]]. Der falle 4 [[dea]]den en likernôch 80 [[ferwûne]]n, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
*[[25 augustus]] - De lêste [[Frankryk|Frânske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] wurde weromlutsen út it [[Ruhrgebiet]]. Dêrmei komt in ein oan 'e [[Besetting fan it Ruhrgebiet]].
*[[4 septimber]] - [[Sjeik Saïd]], de lieder fan 'e ûnderdrukte [[Koerden|Koerdyske]] [[Opstân fan Sjeik Saïd]], wurdt troch de [[Turkije|Turkske]] autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyske [[minderheid]] [[ophinging (libbensbeëiniging)|ophongen]] foar de [[moskee]] fan [[Diyarbakır]].
*[[1 oktober]] - By [[steatsgreep yn Sily (1925)|in steatsgreep]] yn [[Sily]] komt [[generaal]] [[Carlos Ibáñez del Campo]] oan 'e macht. Hy skoot de [[strieman]] [[Emiliano Figueroa Larrain]] as [[presidint]] nei foarren.
*[[16 oktober]] - Op in [[konferinsje]] yn it [[Switserlân|Switserske]] [[Locarno]] wurdt it [[Ferdrach fan Locarno]] sletten. Underdiel dêrfan is it saneamde [[Rynpakt]], wêrby't [[Dútslân]] oan 'e iene kant en [[Frankryk]] en [[Belgje]] oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonale [[grins (line)|grinzen]] mei [[geweld]] te feroarjen. It [[Feriene Keninkryk]] en [[Itaalje]] steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei de [[Demilitarisaasje fan it Rynlân]], en Frankryk slút in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei [[Poalen]] en [[Tsjechoslowakije]].
*[[18 oktober|18]]-[[19 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Maurice Sarrail]] lit [[Damaskus]], de [[haadstêd]] fan [[Frânsk-Syrje]], [[bombardearje]]. Dêrmei wurdt de [[Grutte Duzyske Opstân]], dy't oerslein wie nei de [[Arabieren|Arabyske]] dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] brekt in [[regear]]ingskrisis út as yn 'e [[Nacht fan Kersten]] troch in [[amendemint]] fan [[Gerrit Kersten]], de [[fraksjefoarsitter]] fan 'e lytse [[SGP]], de útjeften foar it Nederlânsk [[ambassade|gesantskip]] by it [[Fatikaan]] fan 'e [[begrutting]] fan it [[Ministearje]] fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
*[[12 desimber]] - Yn [[Perzje]] komt nei de ôfsetting fan 'e [[Kadjar-dynasty]] de eardere [[minister]] fan Oarloch [[Reza Pahlavi]] as [[sjah]] op 'e troan.
*[[16 desimber]] - It [[Folkebûn]] beslút dat de [[provinsje]] [[Mosûl (provinsje)|Mosûl]], in omstriden gebiet tusken [[Turkije]] en [[Irak]], by Irak bliuwt.
*[[19 desimber]] - [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]], foltôget [[Nêzjdyske ferovering fan de Hidjas|syn ferovering]] fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]]. [[Kening]] [[Ali fan de Hidjas]] moat belies jaan.
* [[26 desimber]] - De [[Sfinks fan Giza]] wurdt útgroeven.
*[[31 desimber]] - Op it [[kongres|partijkongres]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny]] besiket in trijemanskip besteande út [[Leon Trotski]], [[Grigorij Zinovjev]] en [[Ljev Kamenev]] de oanwaaksende ynfloed fan [[Josef Stalin]] te kearen.
* ''sûnder datum'' - Yn [[Itaalje]] wurdt de earste [[autodyk]] fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistige [[A8 (Italië)|A8]], tusken [[Milaan (stêd)|Milaan]] en [[Varese (stêd)|Varese]].
* ''sûnder datum'' - Ynfiering fan 'e [[desibel (ienheid)|desibel]] as ienheid fan [[lûdstrilling|lûd]].
* ''sûnder datum'' - [[Marcel Breuer]] ûntwerpt de [[Kandinsky-stoel]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[20 jannewaris|20]] - [[Ernesto Cardenal]], Nikaragûaansk dichter, preester en politikus († [[2020]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[David Hartsema]], Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner († [[2009]])
* [[17 febrewaris|17]] - [[Wierd Wijnia]], Frysk reedrider en sportbestjoerder († [[1998]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[George Kennedy]], Amerikaansk akteur († [[2016]])
* [[18 febrewaris|18]] - [[Til Gardeniers-Berendsen]], Nederlânsk politika († [[2019]]) 
* [[21 febrewaris|21]] - [[Tom Gehrels]], Nederlânsk-Amerikaansk astronoom († [[2011]])
* [[26 febrewaris|26]] - [[Kees Brusse]], Nederlânsk akteur en regisseur († [[2013]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster († [[2007]])
* [[8 maart|8]] - [[Piet Steenkamp]], Nederlânsk politikus († [[2016]])
* [[9 maart|9]] - [[Hein Mader]], Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner († [[2011]])
* [[12 maart|12]] - [[Louison Bobet]], Frânsk hurdfytser († [[1983]])
* [[16 maart|16]] - [[Hans de Haan]], Frysk politikus († [[2006]])
* [[28 maart|28]] - [[Dorothy DeBorba]], Amerikaansk aktrise († [[2010]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Jan Pannekeet]], Nederlânsk taalkundige († [[2002]])
* [[16 april|16]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder († [[2007]])
* [[18 april|18]] - [[Frans Mallan]], Nederlânsk predikant († [[2010]])
* [[19 april|19]] - [[John Kraaijkamp sr.]], Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[28 april|28]] - [[Hans Peter Richter]], Dútsk skriuwer en útjouwer († [[1993]])
;maaie
* [[8 maaie|8]] - [[Ali Hassan Mwinyi]], presidint fan [[Tanzania]]
* [[11 maaie|11]] - [[Youenn Gwernig]], Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner († [[2006]])
* [[13 maaie|13]] - [[U.G. de Jong]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[2008]])
* [[19 maaie|19]] - [[Pol Pot]], Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer († [[1996]])
* [[19 maaie|19]] - [[Malcolm X]], Amerikaansk aktivist († [[1965]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Barbara Bush]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2018]])
* [[13 juny|13]] - [[Willem Albeda]], Nederlânsk politikus († [[2014]])
* [[16 juny|16]] - [[Henny Orri]], Nederlânsk aktrise († [[2022]])
* [[23 juny|23]] - [[John Shepherd-Barron]], Skotsk útfiner fan de pinautomaat († [[2010]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Els Perdok]], Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse († [[2017]])
;augustus
* [[14 augustus|14]] - [[Anne Sybesma]], Frysk politikus († [[2011]])
* [[18 augustus|18]] - [[Jan de Soet]], Nederlânsk bestjoerder, topman fan de [[KLM]] († [[2012]])
;septimber
* [[6 septimber|6]] - [[Freddie Oversteegen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[2018]])
* [[8 septimber|8]] - [[Peter Sellers]], Ingelsk akteur († [[1980]])
* [[13 septimber|13]] - [[Mel Torme]], Amearikaansk sjonger († [[1999]])
* 13 - [[Jack Mitchell (fotograaf)|Jack Mitchell]], Amerikaansk fotograaf († [[2013]])
* [[16 septimber|16]] - [[B.B. King]], Amerikaansk muzikant († [[2015]])
* [[18 septimber|18]] - [[Pia Beck]], Nederlânsk sjongster en pianiste († [[2009]])
* [[25 septimber|25]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige († [[2007]])
;oktober
* [[11 oktober|11]] - [[Elmore Leonard]], Amerikaansk skriuwer († [[2013]])
* [[13 oktober|13]] - [[Margaret Thatcher]], premier fan it [[Feriene Keninkryk]] († [[2013]])
* [[21 oktober|21]] - [[Harm van der Meulen]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder en politikus († [[2007]])
* [[22 oktober|22]] - [[Robert Rauschenberg]], Amerikaansk keunstner († [[2008]])
* [[26 oktober|26]] - [[Jan Wolkers]], Nederlânsk skriuwer († [[2007]])
* [[26 oktober|26]] - [[Gernot de Vries]], Eastfrysk dûmny en skriuwer († [[2012]])
;novimber
* [[20 novimber|20]] - [[Robert Kennedy]], Amerikaansk politikus († [[1968]])
* [[27 novimber|27]] - [[Claude Lanzmann]], Frânsk filosoof († [[2018]])
* [[30 novimber|30]] - [[Jaap Fijnvandraat]], Nederlânsk evangelist († [[2012]])
;desimber
* [[8 desimber|8]] -  [[Sammy Davis jr.]], Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur († [[1990]])
* [[17 desimber|17]] - [[Rijk de Gooyer]] - Nederlânsk akteur († [[2011]])
* [[23 desimber|23]] - [[Rayner Unwin]], Ingelsk útjouwer († [[2000]])
* [[24 desimber|24]] - [[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter († [[2013]])
;''datum ûnbekend''
*[[Piter Wibertus Brouwer]], Frysk oersetter
*[[Vergil Dykstra]], Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder († [[2010]])

== Ferstoarn ==
* [[3 febrewaris]] - [[Jaap Eden]], Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (* [[1873]])
* [[30 maart]] - [[Rudolf Steiner]], Eastenryksk filosoof, stifter fan de [[antroposofy]] (* [[1861]])
* [[15 maaie]] - [[Nelson A. Miles]], Amerikaansk militêr (* [[1839]])
* [[13 juny]] - [[Gerben Postma]], Frysk skriuwer en skoalmaster (* [[1847]])
* [[1 july]] - [[Erik Satie]], Fransk komponist en pianist (* [[1866]])
* [[28 july]] - [[Théodore Botrel]], Bretonsk sjonger (* [[1868]])
* [[25 oktober]] - [[Charles Marion Russell]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1864]])
* [[9 novimber]] - [[Knut Magnus Enckell]], Finsk skilder (* [[1870]])
* [[11 novimber]] - [[Teatse Eeltsje Holtrop]], Frysk skriuwer en oersetter (* [[1865]])
* [[2 desimber]] - [[George Hugh Bourne]], Ingelsk hymneskriuwer en predikant (* [[1840]])
* [[19 desimber]] - [[Arnoldus Prakken]], Frysk ûndernimmer en bestjoerder (* [[1854]])
* [[25 desimber]] - [[Tabo Sytstra]], Frysk skriuwer (* [[1856]])

== Literatuer ==
;prizen
* De Ierske skriuwer [[George Bernard Shaw]] wint de [[Nobelpriis foar de Literatuer]]
;romans
* [[André Gide]], ''Caractères''
* [[André Gide]], ''Les Faux-monnayeurs''
* [[Louis Couperus]], ''Nippon''
* [[Aart van der Leeuw]], ''Vluchtige Begroetingen''

== Film ==
* [[Sergej Eisenstein]], ''Pânserkruser Potjomkin''
* [[Fred Niblo]], ''Ben-Hur''
* [[Charlie Chaplin]], ''The Gold Rush''

== Muzyk ==
[[Ofbyld:BullyOfTheTown.ogg|thumb|Het [[Countrymuzyk|country]]-nûmer &quot;Bully Of The Town&quot;, útfierd troch Gid Tanner and his Skillet Lickers (1925)]]
[[Ofbyld:Cigana de Catumbi - maxixe - 1925 - José Resende de Almeida - Orquestra Cícero.ogg|thumb|[[Sigeuner]]muzyk út 1925: &quot;Cigana de Catumbi&quot;, fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.]]
* [[George Gershwin]], ''Concerto in F''
* [[Jean Sibelius]], ''In Iensum Skyspoar'' en ''Morceau Romantique''

== Byldzjende keunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Heilig Hartbeeld - Reuver.JPG|''Hillich Hert byld'', Reuver (1925) [[August Falise]]
&lt;/gallery&gt;

== Boukeunst ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:RietveldSchroederhuis.jpg|[[Rietveld Schröderhûs]] Utert [[Gerrit Rietveld]]
Ofbyld:Raamsdonksveerwatertoren.jpg|Wettertoer Raamsdonksveer, [[Hendrik Sangster]]
Ofbyld:Brink 43.jpg|Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam ([[Betondoarp]]), [[Dick Greiner]]
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1925| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>asn35xzwkklux2fje5w1nldvg5f59tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1922</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1728</id>
    <revision>
      <id>1083986</id>
      <parentid>1083922</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:21:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11605" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[7 jannewaris]] - It [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] [[ratifikaasje|ratifisearret]] it [[Britsk-Iersk Ferdrach]]. De Ierske tsjinstanners fan it opjaan fan [[Noard-Ierlân]] rinne ûnder lieding fan [[Éamon de Valera]] [[lulkens|lulk]] fuort.
*[[5 febrewaris]] - Op 'e [[Marinekonferinsje fan Washington]], yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]], slute de [[Feriene Steaten]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Frankryk]], [[Itaalje]], [[Japan]], [[Nederlân]], [[Belgje]], [[Portegal]] en [[Sina]] oerienkomsten oer û.m. de relative grutte fan harren [[marine]]s.
*[[28 febrewaris]] - [[Egypte]] wurdt yn namme ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]] (hoewol't it yn 'e praktyk oant nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] ûnder Britske [[politike]] en [[militêr]]e ynfloed bliuwe sil).
*[[22 maart]] - Yn [[Britsk-Ynje]] wurdt de lânseigen foaroanman [[Mahatma Gandhi]] troch it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje|koloniaal bestjoer]] foar it [[oprokkening|opstokeljen]] fan 'e [[befolking]] feroardiele ta seis jier [[finzenisstraf]]. 
*[[14 april]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], [[besetting fan de Four Corners|besette]] de tsjinstanners fan 'e [[frede]] mei it [[Feriene Keninkryk]] it [[Paleis fan Justysje]], de [[Four Corners (Dublin)|Four Corners]].
*[[16 april]] - [[Dútslân]] en [[kommunistysk]] [[Ruslân]] slute it [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], wêrby't Dútslân it kommunistyske rezjym erkend en beide lannen ôfsjogge fan [[ferhelbetelling]]s oangeande de [[Earste Wrâldoarloch]].
*[[1 maaie]] - De [[Feriene Steaten]] en [[Kolombia]] berikke oerienstimming oer in Amerikaanske skeafergoeding oan Kolombia foar it feit dat de Kolombiaanske [[provinsje]] [[Panama]] yn [[1903]] mei Amerikaanske stipe ûnôfhinklik wurden is. Kolombia kriget no fan 'e Feriene Steaten [[$]]25 miljoen, útsmaard oer fiif jierlikse terminen.
*[[26 maaie]] - [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-lieder [[Vladimir Lenin]] wurdt troffen troch in [[serebraal faskulêr aksidint|oerhaal]]. Syn taken wurde waarnommen troch [[Josef Stalin]], de [[siktaris-generaal]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny|Kommunistyske Partij fan Ruslân]].
*[[24 juny]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[minister]] fan Bûtenlânske Saken [[Walther Rathenau]] wurdt by in oanslach [[fermoarde]]. Hy wie it slachtoffer in [[politike]] [[hetze]] troch tsjinstanners fan it troch him sletten [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], mei [[kommunistysk]] [[Ruslân]].
*[[28 juny]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], begjinne [[regear]]ingstroepen mei de [[besetting fan de Four Corners|besjitting fan it Paleis fan Justysje]] (de Four Corners), dat al sûnt mids [[april]] troch rebellen beset wurdt. Dit is it begjin fan 'e [[Ierske Boargeroarloch]] tusken de foarstanners fan in [[frede]]sferdrach mei it [[Feriene Keninkryk]] (wêrby't [[Noard-Ierlân]] opjûn wurdt), en dejingen dy't neat witte wolle fan it opjaan fan Noard-Ierlân en ynstee oan it bittere ein ta trochfjochtsje wolle. 
*[[30 juny]] - De [[Ierlân|Ierske]] [[rebel]]len dy't yn [[Dublin]] it [[besetting fan de Four Corners|Paleis fan Justysje beset]] hâlde, jouwe har oer.
*[[5 july]] - Yn it [[Brazylje|Braziliaanske]] [[Rio de Janeiro]] brekt in [[leger (lânmacht)|leger]]rebûlje út, de saneamde [[Opstân fan de Luitenanten]].
*[[31 july]] - Yn [[Itaalje]] brekt in [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] út om it [[regear]] te twingen en kom fanwegen tsjin 'e [[terreur]] dy't [[faksistysk]]e groepearrings útoefenje tsjin [[fakbûn]]sleden.
*[[8 augustus]] - Yn [[Itaalje]] slagget it de [[faksist]]en om 'e [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] te brekken mei terreur tsjin 'e [[staking|stakers]].
*[[22 augustus]] - [[Michael Collins (Iersk foaroanman)|Michael Collins]], it haad fan it [[regear]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], komt yn 'e [[Ierske Boargeroarloch]] om by gefjochten mei [[rebel]]len.
*[[9 septimber]] - Nei de [[Turkije|Turkske]] ferovering fan [[Smyrna]] op it [[Grikelân|Grykske]] [[leger (lânmacht)|leger]], yn it ramt fan 'e oangeande [[Gryksk-Turkske Oarloch]], wurdt in [[bloedbad]] oanrjochte ûnder ynwenners fan [[Griken|Gryksk]] en [[Armenen|Armeensk]] [[komôf]], en teffens wurdt de stêd suver plat[[brân]]t by de [[Grutte Brân fan Smyrna]].
* [[13 septimber]] - Yn [[Al Azizja]], yn [[Lybje]], wurdt 58 graden yn it skaad metten, de heechste bûten[[temperatuer]] ea fêststeld.
*[[16 septimber]] - Yn it ramt fan 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] ferdriuwt it [[Turkije|Turkske]] [[leger (lânmacht)|leger]] de lêste [[Grikelân|Grykske]] [[troepen]] út [[Lyts-Aazje]].
* [[17 septimber]] - Yn [[Berlyn]] wurdt foar it earst ea in [[film]] mei lûd fertoand.
*[[18 septimber]] - [[Hongarije]] wurdt lid fan it [[Folkebûn]].
*[[27 septimber]] - Fanwegen de nederlaach yn 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] moat [[kening]] [[Konstantyn I fan Grikelân]] foar de twadde kear [[abdikaasje|ôfstân dwaan fan 'e troan]] en yn [[ballingskip]] gean.
*[[11 oktober]] - De [[Gryksk-Turkske Oarloch]] einiget mei in [[wapenstilstân]] yn in [[Grikelân|Grykske]] nederlaach.
*[[28 oktober]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e foaroanman [[Benito Mussolini]] oarderet syn oanhingers om 'e [[Mars op Rome]] te begjinnen, mei as doel om it [[regear]] fan it lân oer te nimmen. [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje|Fiktor Emanuel&amp;nbsp;III]] wegeret lykwols de [[needtastân]] út te roppen út eangst foar sawol in [[bloedbad]] as syn eigen ôfsetting as [[monarch]].
*[[30 oktober]] - [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje]] jout belies en beneamt de [[faksistysk]]e lieder [[Benito Mussolini]] ta [[premier]] fan [[Itaalje]].
*[[1 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], wurdt troch it [[regear]] fan 'e [[Republyk Turkije]] ôfset 
*[[17 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], ferlit [[Konstantinopel]] en giet yn [[ballingskip]] op [[Britsk-Malta]].
*[[26 novimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[argeolooch]] [[Howard Carter]] [[Untdekking fan it grêf fan Tûtanchamon|ûntdekt]] yn [[Egypte]] it [[grêf]] fan [[farao]] [[Tûtanchamon]] yn 'e [[Delling fan de Keningen]].
*[[6 desimber]] - Mei it oannimmen fan 'e [[grûnwet]] troch it [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] wurdt de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Ierske Frijsteat]] (de foarrinner fan it moderne [[Ierlân]]) in feit.
*[[16 desimber]] - [[Gabriel Narutowicz]], de noch mar krekt keazen [[presidint]] fan [[Poalen]], wurdt by in oanslach [[fermoarde]].
*[[17 desimber]] - De lêste [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] ferlitte it grûngebiet fan de [[Ierske Frijsteat]].
*[[30 desimber]] - De [[Uny fan Sosjalistyske Sovjetrepubliken]] (USSR, koartwei de Sovjet-Uny) wurdt oprjochte.

== Berne ==
;jannewaris
* [[23 jannewaris|23]] - [[Bernard Smilde]], Frysk teolooch, frisiast en tekstdichter († [[2014]])
;maart
* [[1 maart|1]] - [[Yitzhak Rabin]], premier fan [[Israel]] († [[1995]])
* [[2 maart|2]] - [[Carl Reiner]],  Amerikaansk akteur en presintator († [[2020]])
* [[23 maart|23]] - [[Akke Radsma]], Frysk toanielspylster en foardrachtskeunstneresse († [[2008]])
* [[28 maart|28]] - [[Theo Albrecht]], Dútsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Aldi]] († [[2010]])
;april
* [[3 april|3]] - [[Doris Day]], Amerikaansk sjongster, aktrise en diere-aktiviste († [[2019]])
* [[11 april|11]] - [[Harry Verbeke]], Frysk muzikant († [[2004]])
* [[21 april|21]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[29 april|29]] - [[Ad van Seijen]], Frysk skriuwer († [[2003]])
;maaie
* [[26 maaie|26]] - [[Arp Hiemstra]], Frysk keatser († [[2000]])
* [[27 maaie|27]] - [[Christopher Lee]], Ingelsk akteur († [[2015]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Hendrik Miedema]], Nederlânsk heechlearaar nammekunde († [[2008]])
* [[10 juny|10]] - [[Judy Garland]], Amerikaansk aktrise en sjongster († [[1969]])
* [[24 juny|24]] - [[Pieter Kooistra]], Frysk keunstner en skriuwer († [[1998]])
* [[26 juny|26]] - [[Eleanor Parker]], Amerikaansk aktrise († [[2013]])
;july
* [[3 july|3]] - [[Corneille]], Waalsk keunstskilder († [[2010]])
* [[14 july|14]] - [[Herman Broekhuizen]], Nederlânsk dirigint, programmamakker, skriuwer en komponist († [[2012]])
* [[19 july|19]] - [[George McGovern]], Amerikaansk politikus († [[2012]])
* [[21 july|21]] - [[Mollie Sugden]], Britsk aktrise († [[2009]])
;augustus
* [[11 augustus|11]] - [[Jan Lever]], Nederlânsk fersetsstrider († [[1944]])
* [[20 augustus|20]] - [[Frans de Munck]] (byneamd 'de Swarte Panter'), Nederlânsk fuotballer († [[2010]])
* [[27 augustus|27]] - [[Roelof Kruisinga]], Nederlânsk politikus († [[2012]])
* [[30 augustus|30]] - [[Laurens Otmar ten Cate]], Frysk sjoernalist, publisist en haadredakteur († [[1984]])
;septimber
* [[3 septimber|3]] - [[Hendrik Willem ter Haar]], Frysk geriater ''(âlderein-dokter)'' († [[2012]])
* [[7 septimber|7]] - [[David Croft]], Ingelsk senarioskriuwer en tillefyzjeprodusint en -regisseur († [[2011]])
* [[15 septimber|15]] - [[Jan de Groot]], Frysk keatser († [[2013]])
;oktober
* [[18 oktober|18]] - [[Jopie Huisman]], Frysk keunstskilder († [[2000]])
* [[31 oktober|31]] - [[Norodom Sihanouk]], kening fan [[Kambodja]] († [[2012]])
;novimber
* [[4 novimber|4]] - [[Jan Frearks van der Bij]], Frysk ekspresjonistysk skilder († [[2013]])
* [[11 novimber||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder († [[2007]])
* [[14 novimber|14]] - [[Doeke Bekius]], Frysk politikus   († [[2013]])
;desimber
* [[10 desimber|10]] - [[Georg Knobel]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2012]])
* [[22 desimber|22]] - [[Eli Asser]], Nederlânsk senarioskriuwer en lietsjeskriuwer († [[2019]]) 
* [[24 desimber|24]] - [[Johannes Tinga]], Frysk feekeapman en autobiograaf († [[2011]])
;''datum ûnbekend''
*[[Wesley C. Dykstra]], Amerikaansk predikant en filosoof († [[2008]])

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[3 jannewaris|3]] - [[Hoito Dornseiffen]], Frysk predikant (* [[1841]])
* [[5 jannewaris|5]] - [[Ernest Shackleton]], Iersk ûntdekkingsreizger (* [[1874]])
;febrewaris
* [[16 febrewaris|16]] - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder (* [[1829]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Hermann Rorschach]], Switsersk psycholooch (* [[1884]])
;july
* [[17 july|17]] - [[Klaas Plantinga]], Frysk distillateur (* [[1846]])
;augustus
* [[2 augustus|2]] - [[Alexander Graham Bell]], Skotsk-Amerikaansk útfiner (* [[1847]])
* [[29 augustus|29]] - [[Antonie Ewoud Jan Holwerda]] Nederlânsk heechlearaar (* [[1845]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Foeke Buitenrust Hettema]], Frysk taalkundige (* [[1862]])
* [[9 oktober|9]] - [[Hierrige Mokassin]] (''Hairy Moccasin''), [[Krieën (folk)|Kriesk]] ferkenner yn 'e tsjinst fan it Amerikaanske Leger (* [[1854]])
;desimber
* [[24 desimber|24]] - [[John Martin (Amerikaansk militêr, berne yn 1852)|John Martin]], Italjaansk-Amerikaansk militêr (* [[1852]])
;''datum ûnbekend''
*[[Maitydsgers]] (''Spring Grass''), minneresse fan [[George Armstrong Custer]] (* [[1851]])

==Literatuer==
;poëzij
* [[T.S. Eliot]], ''[[The Waste Land]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Jiskelân'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1922| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>l0ienq5e3kin3beve3zmhh01czijsjd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1083992</id>
      <parentid>1083986</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:27:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11686" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[7 jannewaris]] - It [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] [[ratifikaasje|ratifisearret]] it [[Britsk-Iersk Ferdrach]]. De Ierske tsjinstanners fan it opjaan fan [[Noard-Ierlân]] rinne ûnder lieding fan [[Éamon de Valera]] [[lulkens|lulk]] fuort.
*[[5 febrewaris]] - Op 'e [[Marinekonferinsje fan Washington]], yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]], slute de [[Feriene Steaten]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Frankryk]], [[Itaalje]], [[Japan]], [[Nederlân]], [[Belgje]], [[Portegal]] en [[Sina]] oerienkomsten oer û.m. de relative grutte fan harren [[marine]]s.
*[[28 febrewaris]] - [[Egypte]] wurdt yn namme ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]] (hoewol't it yn 'e praktyk oant nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] ûnder Britske [[politike]] en [[militêr]]e ynfloed bliuwe sil).
*[[22 maart]] - Yn [[Britsk-Ynje]] wurdt de lânseigen foaroanman [[Mahatma Gandhi]] troch it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje|koloniaal bestjoer]] foar it [[oprokkening|opstokeljen]] fan 'e [[befolking]] feroardiele ta seis jier [[finzenisstraf]]. 
*[[14 april]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], [[besetting fan de Four Corners|besette]] de tsjinstanners fan 'e [[frede]] mei it [[Feriene Keninkryk]] it [[Paleis fan Justysje]], de [[Four Corners (Dublin)|Four Corners]].
*[[16 april]] - [[Dútslân]] en [[kommunistysk]] [[Ruslân]] slute it [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], wêrby't Dútslân it kommunistyske rezjym erkend en beide lannen ôfsjogge fan [[ferhelbetelling]]s oangeande de [[Earste Wrâldoarloch]].
*[[1 maaie]] - De [[Feriene Steaten]] en [[Kolombia]] berikke oerienstimming oer in Amerikaanske skeafergoeding oan Kolombia foar it feit dat de Kolombiaanske [[provinsje]] [[Panama]] yn [[1903]] mei Amerikaanske stipe ûnôfhinklik wurden is. Kolombia kriget no fan 'e Feriene Steaten [[$]]25 miljoen, útsmaard oer fiif jierlikse terminen.
*[[26 maaie]] - [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-lieder [[Vladimir Lenin]] wurdt troffen troch in [[serebraal faskulêr aksidint|oerhaal]]. Syn taken wurde waarnommen troch [[Josef Stalin]], de [[siktaris-generaal]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny|Kommunistyske Partij fan Ruslân]].
*[[24 juny]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[minister]] fan Bûtenlânske Saken [[Walther Rathenau]] wurdt by in oanslach [[fermoarde]]. Hy wie it slachtoffer in [[politike]] [[hetze]] troch tsjinstanners fan it troch him sletten [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], mei [[kommunistysk]] [[Ruslân]].
*[[28 juny]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], begjinne [[regear]]ingstroepen mei de [[besetting fan de Four Corners|besjitting fan it Paleis fan Justysje]] (de Four Corners), dat al sûnt mids [[april]] troch rebellen beset wurdt. Dit is it begjin fan 'e [[Ierske Boargeroarloch]] tusken de foarstanners fan in [[frede]]sferdrach mei it [[Feriene Keninkryk]] (wêrby't [[Noard-Ierlân]] opjûn wurdt), en dejingen dy't neat witte wolle fan it opjaan fan Noard-Ierlân en ynstee oan it bittere ein ta trochfjochtsje wolle. 
*[[30 juny]] - De [[Ierlân|Ierske]] [[rebel]]len dy't yn [[Dublin]] it [[besetting fan de Four Corners|Paleis fan Justysje beset]] hâlde, jouwe har oer.
*[[5 july]] - Yn it [[Brazylje|Braziliaanske]] [[Rio de Janeiro]] brekt in [[leger (lânmacht)|leger]]rebûlje út, de saneamde [[Opstân fan de Luitenanten]].
*[[31 july]] - Yn [[Itaalje]] brekt in [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] út om it [[regear]] te twingen en kom fanwegen tsjin 'e [[terreur]] dy't [[faksistysk]]e groepearrings útoefenje tsjin [[fakbûn]]sleden.
*[[8 augustus]] - Yn [[Itaalje]] slagget it de [[faksist]]en om 'e [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] te brekken mei terreur tsjin 'e [[staking|stakers]].
*[[22 augustus]] - [[Michael Collins (Iersk foaroanman)|Michael Collins]], it haad fan it [[regear]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], komt yn 'e [[Ierske Boargeroarloch]] om by gefjochten mei [[rebel]]len.
*[[9 septimber]] - Nei de [[Turkije|Turkske]] ferovering fan [[Smyrna]] op it [[Grikelân|Grykske]] [[leger (lânmacht)|leger]], yn it ramt fan 'e oangeande [[Gryksk-Turkske Oarloch]], wurdt in [[bloedbad]] oanrjochte ûnder ynwenners fan [[Griken|Gryksk]] en [[Armenen|Armeensk]] [[komôf]], en teffens wurdt de stêd suver plat[[brân]]t by de [[Grutte Brân fan Smyrna]].
* [[13 septimber]] - Yn [[Al Azizja]], yn [[Lybje]], wurdt 58 graden yn it skaad metten, de heechste bûten[[temperatuer]] ea fêststeld.
*[[16 septimber]] - Yn it ramt fan 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] ferdriuwt it [[Turkije|Turkske]] [[leger (lânmacht)|leger]] de lêste [[Grikelân|Grykske]] [[troepen]] út [[Lyts-Aazje]].
* [[17 septimber]] - Yn [[Berlyn]] wurdt foar it earst ea in [[film]] mei lûd fertoand.
*[[18 septimber]] - [[Hongarije]] wurdt lid fan it [[Folkebûn]].
*[[27 septimber]] - Fanwegen de nederlaach yn 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] moat [[kening]] [[Konstantyn I fan Grikelân]] foar de twadde kear [[abdikaasje|ôfstân dwaan fan 'e troan]] en yn [[ballingskip]] gean.
*[[11 oktober]] - De [[Gryksk-Turkske Oarloch]] einiget mei in [[wapenstilstân]] yn in [[Grikelân|Grykske]] nederlaach.
*[[28 oktober]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e foaroanman [[Benito Mussolini]] oarderet syn oanhingers om 'e [[Mars op Rome]] te begjinnen, mei as doel om it [[regear]] fan it lân oer te nimmen. [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje|Fiktor Emanuel&amp;nbsp;III]] wegeret lykwols de [[needtastân]] út te roppen út eangst foar sawol in [[bloedbad]] as syn eigen ôfsetting as [[monarch]].
*[[30 oktober]] - [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje]] jout belies en beneamt de [[faksistysk]]e lieder [[Benito Mussolini]] ta [[premier]] fan [[Itaalje]].
*[[1 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], wurdt troch it [[regear]] fan 'e [[Republyk Turkije]] ôfset 
*[[17 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], ferlit [[Konstantinopel]] en giet yn [[ballingskip]] op [[Britsk-Malta]].
*[[26 novimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[argeolooch]] [[Howard Carter]] [[Untdekking fan it grêf fan Tûtanchamon|ûntdekt]] yn [[Egypte]] it [[grêf]] fan [[farao]] [[Tûtanchamon]] yn 'e [[Delling fan de Keningen]].
*[[6 desimber]] - Mei it oannimmen fan 'e [[grûnwet]] troch it [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] wurdt de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Ierske Frijsteat]] (de foarrinner fan it moderne [[Ierlân]]) in feit.
*[[16 desimber]] - [[Gabriel Narutowicz]], de noch mar krekt keazen [[presidint]] fan [[Poalen]], wurdt by in oanslach [[fermoarde]].
*[[17 desimber]] - De lêste [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] ferlitte it grûngebiet fan de [[Ierske Frijsteat]].
*[[30 desimber]] - De [[Uny fan Sosjalistyske Sovjetrepubliken]] (USSR, koartwei de Sovjet-Uny) wurdt oprjochte.

== Berne ==
;jannewaris
* [[23 jannewaris|23]] - [[Bernard Smilde]], Frysk teolooch, frisiast en tekstdichter († [[2014]])
;maart
* [[1 maart|1]] - [[Yitzhak Rabin]], premier fan [[Israel]] († [[1995]])
* [[2 maart|2]] - [[Carl Reiner]],  Amerikaansk akteur en presintator († [[2020]])
* [[23 maart|23]] - [[Akke Radsma]], Frysk toanielspylster en foardrachtskeunstneresse († [[2008]])
* [[28 maart|28]] - [[Theo Albrecht]], Dútsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Aldi]] († [[2010]])
;april
* [[3 april|3]] - [[Doris Day]], Amerikaansk sjongster, aktrise en diere-aktiviste († [[2019]])
* [[11 april|11]] - [[Harry Verbeke]], Frysk muzikant († [[2004]])
* [[21 april|21]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[29 april|29]] - [[Ad van Seijen]], Frysk skriuwer († [[2003]])
;maaie
* [[26 maaie|26]] - [[Arp Hiemstra]], Frysk keatser († [[2000]])
* [[27 maaie|27]] - [[Christopher Lee]], Ingelsk akteur († [[2015]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Hendrik Miedema]], Nederlânsk heechlearaar nammekunde († [[2008]])
* [[10 juny|10]] - [[Judy Garland]], Amerikaansk aktrise en sjongster († [[1969]])
* [[24 juny|24]] - [[Pieter Kooistra]], Frysk keunstner en skriuwer († [[1998]])
* [[26 juny|26]] - [[Eleanor Parker]], Amerikaansk aktrise († [[2013]])
;july
* [[3 july|3]] - [[Corneille]], Waalsk keunstskilder († [[2010]])
* [[14 july|14]] - [[Herman Broekhuizen]], Nederlânsk dirigint, programmamakker, skriuwer en komponist († [[2012]])
* [[19 july|19]] - [[George McGovern]], Amerikaansk politikus († [[2012]])
* [[21 july|21]] - [[Mollie Sugden]], Britsk aktrise († [[2009]])
;augustus
* [[11 augustus|11]] - [[Jan Lever]], Nederlânsk fersetsstrider († [[1944]])
* [[20 augustus|20]] - [[Frans de Munck]] (byneamd 'de Swarte Panter'), Nederlânsk fuotballer († [[2010]])
* [[27 augustus|27]] - [[Roelof Kruisinga]], Nederlânsk politikus († [[2012]])
* [[30 augustus|30]] - [[Laurens Otmar ten Cate]], Frysk sjoernalist, publisist en haadredakteur († [[1984]])
;septimber
* [[3 septimber|3]] - [[Hendrik Willem ter Haar]], Frysk geriater ''(âlderein-dokter)'' († [[2012]])
* [[7 septimber|7]] - [[David Croft]], Ingelsk senarioskriuwer en tillefyzjeprodusint en -regisseur († [[2011]])
* [[15 septimber|15]] - [[Jan de Groot]], Frysk keatser († [[2013]])
;oktober
* [[18 oktober|18]] - [[Jopie Huisman]], Frysk keunstskilder († [[2000]])
* [[31 oktober|31]] - [[Norodom Sihanouk]], kening fan [[Kambodja]] († [[2012]])
;novimber
* [[4 novimber|4]] - [[Jan Frearks van der Bij]], Frysk ekspresjonistysk skilder († [[2013]])
* [[11 novimber||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder († [[2007]])
* [[14 novimber|14]] - [[Doeke Bekius]], Frysk politikus   († [[2013]])
;desimber
* [[10 desimber|10]] - [[Georg Knobel]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2012]])
* [[19 desimber|19]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres († [[2007]])
* [[22 desimber|22]] - [[Eli Asser]], Nederlânsk senarioskriuwer en lietsjeskriuwer († [[2019]]) 
* [[24 desimber|24]] - [[Johannes Tinga]], Frysk feekeapman en autobiograaf († [[2011]])
;''datum ûnbekend''
*[[Wesley C. Dykstra]], Amerikaansk predikant en filosoof († [[2008]])

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[3 jannewaris|3]] - [[Hoito Dornseiffen]], Frysk predikant (* [[1841]])
* [[5 jannewaris|5]] - [[Ernest Shackleton]], Iersk ûntdekkingsreizger (* [[1874]])
;febrewaris
* [[16 febrewaris|16]] - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder (* [[1829]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Hermann Rorschach]], Switsersk psycholooch (* [[1884]])
;july
* [[17 july|17]] - [[Klaas Plantinga]], Frysk distillateur (* [[1846]])
;augustus
* [[2 augustus|2]] - [[Alexander Graham Bell]], Skotsk-Amerikaansk útfiner (* [[1847]])
* [[29 augustus|29]] - [[Antonie Ewoud Jan Holwerda]] Nederlânsk heechlearaar (* [[1845]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Foeke Buitenrust Hettema]], Frysk taalkundige (* [[1862]])
* [[9 oktober|9]] - [[Hierrige Mokassin]] (''Hairy Moccasin''), [[Krieën (folk)|Kriesk]] ferkenner yn 'e tsjinst fan it Amerikaanske Leger (* [[1854]])
;desimber
* [[24 desimber|24]] - [[John Martin (Amerikaansk militêr, berne yn 1852)|John Martin]], Italjaansk-Amerikaansk militêr (* [[1852]])
;''datum ûnbekend''
*[[Maitydsgers]] (''Spring Grass''), minneresse fan [[George Armstrong Custer]] (* [[1851]])

==Literatuer==
;poëzij
* [[T.S. Eliot]], ''[[The Waste Land]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Jiskelân'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1922| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>mfs8pn9t046ot0cpmli6p2f26otqswk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084054</id>
      <parentid>1083992</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:16:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11790" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[7 jannewaris]] - It [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] [[ratifikaasje|ratifisearret]] it [[Britsk-Iersk Ferdrach]]. De Ierske tsjinstanners fan it opjaan fan [[Noard-Ierlân]] rinne ûnder lieding fan [[Éamon de Valera]] [[lulkens|lulk]] fuort.
*[[5 febrewaris]] - Op 'e [[Marinekonferinsje fan Washington]], yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[haadstêd]] [[Washington, D.C.]], slute de [[Feriene Steaten]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Frankryk]], [[Itaalje]], [[Japan]], [[Nederlân]], [[Belgje]], [[Portegal]] en [[Sina]] oerienkomsten oer û.m. de relative grutte fan harren [[marine]]s.
*[[28 febrewaris]] - [[Egypte]] wurdt yn namme ûnôfhinklik fan it [[Feriene Keninkryk]] (hoewol't it yn 'e praktyk oant nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] ûnder Britske [[politike]] en [[militêr]]e ynfloed bliuwe sil).
*[[22 maart]] - Yn [[Britsk-Ynje]] wurdt de lânseigen foaroanman [[Mahatma Gandhi]] troch it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[koloanje|koloniaal bestjoer]] foar it [[oprokkening|opstokeljen]] fan 'e [[befolking]] feroardiele ta seis jier [[finzenisstraf]]. 
*[[14 april]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], [[besetting fan de Four Corners|besette]] de tsjinstanners fan 'e [[frede]] mei it [[Feriene Keninkryk]] it [[Paleis fan Justysje]], de [[Four Corners (Dublin)|Four Corners]].
*[[16 april]] - [[Dútslân]] en [[kommunistysk]] [[Ruslân]] slute it [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], wêrby't Dútslân it kommunistyske rezjym erkend en beide lannen ôfsjogge fan [[ferhelbetelling]]s oangeande de [[Earste Wrâldoarloch]].
*[[1 maaie]] - De [[Feriene Steaten]] en [[Kolombia]] berikke oerienstimming oer in Amerikaanske skeafergoeding oan Kolombia foar it feit dat de Kolombiaanske [[provinsje]] [[Panama]] yn [[1903]] mei Amerikaanske stipe ûnôfhinklik wurden is. Kolombia kriget no fan 'e Feriene Steaten [[$]]25 miljoen, útsmaard oer fiif jierlikse terminen.
*[[26 maaie]] - [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-lieder [[Vladimir Lenin]] wurdt troffen troch in [[serebraal faskulêr aksidint|oerhaal]]. Syn taken wurde waarnommen troch [[Josef Stalin]], de [[siktaris-generaal]] fan 'e [[Kommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny|Kommunistyske Partij fan Ruslân]].
*[[24 juny]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[minister]] fan Bûtenlânske Saken [[Walther Rathenau]] wurdt by in oanslach [[fermoarde]]. Hy wie it slachtoffer in [[politike]] [[hetze]] troch tsjinstanners fan it troch him sletten [[Ferdrach fan Rapallo (1922)|Ferdrach fan Rapallo]], mei [[kommunistysk]] [[Ruslân]].
*[[28 juny]] - Yn [[Dublin]], de [[haadstêd]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], begjinne [[regear]]ingstroepen mei de [[besetting fan de Four Corners|besjitting fan it Paleis fan Justysje]] (de Four Corners), dat al sûnt mids [[april]] troch rebellen beset wurdt. Dit is it begjin fan 'e [[Ierske Boargeroarloch]] tusken de foarstanners fan in [[frede]]sferdrach mei it [[Feriene Keninkryk]] (wêrby't [[Noard-Ierlân]] opjûn wurdt), en dejingen dy't neat witte wolle fan it opjaan fan Noard-Ierlân en ynstee oan it bittere ein ta trochfjochtsje wolle. 
*[[30 juny]] - De [[Ierlân|Ierske]] [[rebel]]len dy't yn [[Dublin]] it [[besetting fan de Four Corners|Paleis fan Justysje beset]] hâlde, jouwe har oer.
*[[5 july]] - Yn it [[Brazylje|Braziliaanske]] [[Rio de Janeiro]] brekt in [[leger (lânmacht)|leger]]rebûlje út, de saneamde [[Opstân fan de Luitenanten]].
*[[31 july]] - Yn [[Itaalje]] brekt in [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] út om it [[regear]] te twingen en kom fanwegen tsjin 'e [[terreur]] dy't [[faksistysk]]e groepearrings útoefenje tsjin [[fakbûn]]sleden.
*[[8 augustus]] - Yn [[Itaalje]] slagget it de [[faksist]]en om 'e [[algemiene staking yn Itaalje (1922)|algemiene staking]] te brekken mei terreur tsjin 'e [[staking|stakers]].
*[[22 augustus]] - [[Michael Collins (Iersk foaroanman)|Michael Collins]], it haad fan it [[regear]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], komt yn 'e [[Ierske Boargeroarloch]] om by gefjochten mei [[rebel]]len.
*[[9 septimber]] - Nei de [[Turkije|Turkske]] ferovering fan [[Smyrna]] op it [[Grikelân|Grykske]] [[leger (lânmacht)|leger]], yn it ramt fan 'e oangeande [[Gryksk-Turkske Oarloch]], wurdt in [[bloedbad]] oanrjochte ûnder ynwenners fan [[Griken|Gryksk]] en [[Armenen|Armeensk]] [[komôf]], en teffens wurdt de stêd suver plat[[brân]]t by de [[Grutte Brân fan Smyrna]].
* [[13 septimber]] - Yn [[Al Azizja]], yn [[Lybje]], wurdt 58 graden yn it skaad metten, de heechste bûten[[temperatuer]] ea fêststeld.
*[[16 septimber]] - Yn it ramt fan 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] ferdriuwt it [[Turkije|Turkske]] [[leger (lânmacht)|leger]] de lêste [[Grikelân|Grykske]] [[troepen]] út [[Lyts-Aazje]].
* [[17 septimber]] - Yn [[Berlyn]] wurdt foar it earst ea in [[film]] mei lûd fertoand.
*[[18 septimber]] - [[Hongarije]] wurdt lid fan it [[Folkebûn]].
*[[27 septimber]] - Fanwegen de nederlaach yn 'e [[Gryksk-Turkske Oarloch]] moat [[kening]] [[Konstantyn I fan Grikelân]] foar de twadde kear [[abdikaasje|ôfstân dwaan fan 'e troan]] en yn [[ballingskip]] gean.
*[[11 oktober]] - De [[Gryksk-Turkske Oarloch]] einiget mei in [[wapenstilstân]] yn in [[Grikelân|Grykske]] nederlaach.
*[[28 oktober]] - De [[Itaalje|Italjaanske]] [[faksistysk]]e foaroanman [[Benito Mussolini]] oarderet syn oanhingers om 'e [[Mars op Rome]] te begjinnen, mei as doel om it [[regear]] fan it lân oer te nimmen. [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje|Fiktor Emanuel&amp;nbsp;III]] wegeret lykwols de [[needtastân]] út te roppen út eangst foar sawol in [[bloedbad]] as syn eigen ôfsetting as [[monarch]].
*[[30 oktober]] - [[Kening]] [[Fiktor Emanuel III fan Itaalje]] jout belies en beneamt de [[faksistysk]]e lieder [[Benito Mussolini]] ta [[premier]] fan [[Itaalje]].
*[[1 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], wurdt troch it [[regear]] fan 'e [[Republyk Turkije]] ôfset 
*[[17 novimber]] - De lêste [[sultan]] fan it [[Osmaanske Ryk]], [[Mehmed VI]], ferlit [[Konstantinopel]] en giet yn [[ballingskip]] op [[Britsk-Malta]].
*[[26 novimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[argeolooch]] [[Howard Carter]] [[Untdekking fan it grêf fan Tûtanchamon|ûntdekt]] yn [[Egypte]] it [[grêf]] fan [[farao]] [[Tûtanchamon]] yn 'e [[Delling fan de Keningen]].
*[[6 desimber]] - Mei it oannimmen fan 'e [[grûnwet]] troch it [[Ierlân|Ierske]] [[parlemint]] wurdt de ûnôfhinklikheid fan 'e [[Ierske Frijsteat]] (de foarrinner fan it moderne [[Ierlân]]) in feit.
*[[16 desimber]] - [[Gabriel Narutowicz]], de noch mar krekt keazen [[presidint]] fan [[Poalen]], wurdt by in oanslach [[fermoarde]].
*[[17 desimber]] - De lêste [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] ferlitte it grûngebiet fan de [[Ierske Frijsteat]].
*[[30 desimber]] - De [[Uny fan Sosjalistyske Sovjetrepubliken]] (USSR, koartwei de Sovjet-Uny) wurdt oprjochte.

== Berne ==
;jannewaris
* [[23 jannewaris|23]] - [[Bernard Smilde]], Frysk teolooch, frisiast en tekstdichter († [[2014]])
;maart
* [[1 maart|1]] - [[Yitzhak Rabin]], premier fan [[Israel]] († [[1995]])
* [[2 maart|2]] - [[Carl Reiner]],  Amerikaansk akteur en presintator († [[2020]])
* [[23 maart|23]] - [[Akke Radsma]], Frysk toanielspylster en foardrachtskeunstneresse († [[2008]])
* [[28 maart|28]] - [[Theo Albrecht]], Dútsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Aldi]] († [[2010]])
;april
* [[3 april|3]] - [[Doris Day]], Amerikaansk sjongster, aktrise en diere-aktiviste († [[2019]])
* [[11 april|11]] - [[Harry Verbeke]], Frysk muzikant († [[2004]])
* [[21 april|21]] - [[Coba de Groot]], Frysk ûnderwizeres en keunstskilderes († [[2005]])
* [[29 april|29]] - [[Ad van Seijen]], Frysk skriuwer († [[2003]])
;maaie
* [[26 maaie|26]] - [[Arp Hiemstra]], Frysk keatser († [[2000]])
* [[27 maaie|27]] - [[Christopher Lee]], Ingelsk akteur († [[2015]])
;juny
* [[8 juny|8]] - [[Hendrik Miedema]], Nederlânsk heechlearaar nammekunde († [[2008]])
* [[10 juny|10]] - [[Judy Garland]], Amerikaansk aktrise en sjongster († [[1969]])
* [[24 juny|24]] - [[Pieter Kooistra]], Frysk keunstner en skriuwer († [[1998]])
* [[26 juny|26]] - [[Eleanor Parker]], Amerikaansk aktrise († [[2013]])
;july
* [[3 july|3]] - [[Corneille]], Waalsk keunstskilder († [[2010]])
* [[14 july|14]] - [[Herman Broekhuizen]], Nederlânsk dirigint, programmamakker, skriuwer en komponist († [[2012]])
* [[19 july|19]] - [[George McGovern]], Amerikaansk politikus († [[2012]])
* [[21 july|21]] - [[Mollie Sugden]], Britsk aktrise († [[2009]])
;augustus
* [[11 augustus|11]] - [[Jan Lever]], Nederlânsk fersetsstrider († [[1944]])
* [[20 augustus|20]] - [[Frans de Munck]] (byneamd 'de Swarte Panter'), Nederlânsk fuotballer († [[2010]])
* [[27 augustus|27]] - [[Roelof Kruisinga]], Nederlânsk politikus († [[2012]])
* [[30 augustus|30]] - [[Laurens Otmar ten Cate]], Frysk sjoernalist, publisist en haadredakteur († [[1984]])
;septimber
* [[3 septimber|3]] - [[Hendrik Willem ter Haar]], Frysk geriater ''(âlderein-dokter)'' († [[2012]])
* [[7 septimber|7]] - [[David Croft]], Ingelsk senarioskriuwer en tillefyzjeprodusint en -regisseur († [[2011]])
* [[15 septimber|15]] - [[Jan de Groot]], Frysk keatser († [[2013]])
;oktober
* [[10 oktober|10]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter († [[2007]])
* [[18 oktober|18]] - [[Jopie Huisman]], Frysk keunstskilder († [[2000]])
* [[31 oktober|31]] - [[Norodom Sihanouk]], kening fan [[Kambodja]] († [[2012]])
;novimber
* [[4 novimber|4]] - [[Jan Frearks van der Bij]], Frysk ekspresjonistysk skilder († [[2013]])
* [[11 novimber||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder († [[2007]])
* [[14 novimber|14]] - [[Doeke Bekius]], Frysk politikus   († [[2013]])
;desimber
* [[10 desimber|10]] - [[Georg Knobel]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2012]])
* [[19 desimber|19]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres († [[2007]])
* [[22 desimber|22]] - [[Eli Asser]], Nederlânsk senarioskriuwer en lietsjeskriuwer († [[2019]]) 
* [[24 desimber|24]] - [[Johannes Tinga]], Frysk feekeapman en autobiograaf († [[2011]])
;''datum ûnbekend''
*[[Wesley C. Dykstra]], Amerikaansk predikant en filosoof († [[2008]])

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[3 jannewaris|3]] - [[Hoito Dornseiffen]], Frysk predikant (* [[1841]])
* [[5 jannewaris|5]] - [[Ernest Shackleton]], Iersk ûntdekkingsreizger (* [[1874]])
;febrewaris
* [[16 febrewaris|16]] - [[Newton Knight]], Amerikaansk boer en opstannelingelieder (* [[1829]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Hermann Rorschach]], Switsersk psycholooch (* [[1884]])
;july
* [[17 july|17]] - [[Klaas Plantinga]], Frysk distillateur (* [[1846]])
;augustus
* [[2 augustus|2]] - [[Alexander Graham Bell]], Skotsk-Amerikaansk útfiner (* [[1847]])
* [[29 augustus|29]] - [[Antonie Ewoud Jan Holwerda]] Nederlânsk heechlearaar (* [[1845]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Foeke Buitenrust Hettema]], Frysk taalkundige (* [[1862]])
* [[9 oktober|9]] - [[Hierrige Mokassin]] (''Hairy Moccasin''), [[Krieën (folk)|Kriesk]] ferkenner yn 'e tsjinst fan it Amerikaanske Leger (* [[1854]])
;desimber
* [[24 desimber|24]] - [[John Martin (Amerikaansk militêr, berne yn 1852)|John Martin]], Italjaansk-Amerikaansk militêr (* [[1852]])
;''datum ûnbekend''
*[[Maitydsgers]] (''Spring Grass''), minneresse fan [[George Armstrong Custer]] (* [[1851]])

==Literatuer==
;poëzij
* [[T.S. Eliot]], ''[[The Waste Land]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Jiskelân'')&lt;/small&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1922| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>csd8q282w2dd10o7pvigzstkre0sekq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1921</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1729</id>
    <revision>
      <id>1084018</id>
      <parentid>1083816</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:43:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9366" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1920-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[25 febrewaris]] - [[Georgje]] wurdt ferovere troch it [[Reade Leger]] en wurdt diel fan 'e [[Sovjet-Uny]]. Ein fan 'e [[Demokratyske Republyk Georgje]].
*[[8 maart]] - [[Frankryk]] stjoert [[troepen]] om 'e [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]] [[Düsseldorf]] te besetten en dêrmei Dútslân te twingen om 'e ferplichtings fan it [[Ferdrach fan Versailles]] nei te kommen.
*[[7 maart|7]]-[[17 maart]] - De [[Opstân fan Kronsjtadt]], ûnder [[matroas (rang)|matroazen]] fan 'e [[Ruslân|Russyske]] [[marine]], wurdt mei grou [[geweld]] troch it [[kommunistysk]]e bewâld delslein.
*[[17 maart]] - Yn [[Ruslân]] kundiget de [[kommunistysk]]e [[regearing]]slieder [[Vladimir Lenin]] de ynfiering fan 'e [[Nije Ekonomyske Polityk]] oan, wêrby't de drastyske kommunistyske maatregels dy't de ôfrûne jierren nommen binne op it mêd fan 'e [[ekonomy]] foar in part weromdraaid wurde.
*[[18 maart]] - Ein fan 'e [[Fyfde Poalsk-Russyske Oarloch]]. [[Poalen]] en [[Ruslân]] slute de [[Ferdrach fan Riga (1921)|Frede fan Riga]].
*[[20 maart]] - By it [[Oppersilezysk Selsbeskikkingsreferindum (1921)|Oppersilezysk Selsbeskikkingsreferindum]] kiest 60% fan de [[befolking]] derfoar om diel fan [[Dútslân]] te bliuwen (en tsjin oansluting by [[Poalen]]).
*[[7 april]] - [[Sun Yat-sen]] wurdt oansteld as [[presidint]] fan 'e [[Republyk Sina]].
*[[23 april]] - [[Roemeenje]] en [[Tsjechoslowakije]] slute in [[militêr]] bûnsgenoatskip.
*[[3 maaie]] - Yn [[Opper-Sileezje]] brekt ûnder de [[Poalen (folk)|Poalske]] [[minderheid]] in [[Tredde Poalske Opstân yn Opper-Sileezje|anty-Dútske opstân]] út.
*[[21 maaie]] - Yn 'e [[Slach by Annaberg]], yn 'e neite fan [[Oppeln]] ([[Poalsk]]: Opole) wurde de [[Poalen (folk)|Poalske]] [[Tredde Poalske Opstân yn Opper-Sileezje|opstannelingen yn Opper-Sileezje]] ferslein troch [[Dútslân|Dútske]] [[frijkorps]]en.
*[[31 maaie]]-[[1 juny]] - By de [[rasse-opskuor fan Tulsa]] komme yn [[Tulsa (Oklahoma)]] 100 oant 300 minsken om it libben en wurde mear as 35 stedsblokken ferwoastge as in breinroere [[rasisme|rasistyske]] [[jeropide ras|blanke]] kliber de [[negroïde|swarte]] [[wyk|stedsbuert]] [[Greenwood (Tulsa)|Greenwood]] oanfalt.
*[[7 juny]] - It sluten fan in [[militêr]] bystânsferdrach tusken [[Roemeenje]] en [[Joegoslaavje]] makket in nij militêr bûnsgenoatskip tusken dy beide lannen en [[Tsjechoslowakije]] kompleet. It bûnsgenoatskip kriget de namme de [[Lytse Entânte]].
*[[11 juny]] - [[Brazylje]] fiert it [[frouljuskiesrjocht]] yn.
*[[1 july]] - By de [[Slach om Annual]] bringt de [[Berbers|Berberske]] lieder [[Abd el-Krim]] de [[Spanje]]rts in swiere nederlaach ta, wêrby't sa'n 8.000 Spaanske soldaten [[sneuvelje]]. By de dêropfolgjende ôftocht fan 'e Spaanske troepen út it [[Rifberchtme]] komme nochris 5.000 man om.
*[[22 july]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[premier]] [[David Lloyd George]] en de [[Ierlân|Ierske]] [[opstanneling]]elieder [[Éamon de Valera]] slute in [[wapenstilstân]]. Ein fan 'e [[Ierske Unôfhinklikheidsoarloch]].
*[[23 july]] - [[Faisal I fan Irak|Faisal I]] wurdt [[kroaning|kroane]] ta [[kening]] fan [[Irak]].
*[[23 july]] - Yn [[Sjanghai]] wurdt de [[Kommunistyske Partij fan Sina]] oprjochte.
* [[29 july]] - [[Adolf Hitler]] wurdt [[foarsitter]] fan de [[NSDAP]].
*[[2 augustus]] - De [[Ruslân|Russyske]] [[kommunistysk]]e foaroanman [[Vladimir Lenin]] freget de wrâldmienskip om help fanwegen de jammerdearlike [[Russyske hongersneed (1921)|hongersneed yn it streamgebiet]] fan 'e [[Wolga]].
*[[14 augustus]] - [[Tûvaanske Folksrepublyk|Tannû-Tûva]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Sina]].
*[[15 augustus]] - Yn [[Novosibirsk]], yn [[Sibearje]], wurdt de 'Wite Baron' [[terjochtsteld]]: de Wite [[kriichshear]] [[Roman von Ungern-Sternberg]], dy't fan [[jannewaris]] oant en mei [[july]] in wier skrikbewâld fierd hat yn [[Mongoalje]].
* [[25 augustus]] - De [[Feriene Steaten]] slute [[frede]] mei [[Dútslân]].
*[[20 oktober]] - Ein fan 'e [[Frânsk-Turkske Oarloch]]. De [[Frankryk|Frânsen]] jouwe harren [[koloanje|koloniale]] oanspraken op [[Silysje]] en [[Opper-Mesopotaamje]] op.
*[[2 novimber]] - Mei de [[Ynname fan Haïl]] foltôget [[Abdûlazyz ibn Saûd]], de [[emir]] fan 'e [[Emiraat fan de Nêzjd|Nêzjd]] út it [[Hûs fan Saûd]], [[Rasjidysk-Saûdyske Oarloch|de ferovering]] fan it [[Emiraat Djebel Sjammar]], de sit fan it rivalisearjende [[Hûs fan Rasjiid]].
*[[9 novimber]] - Yn 'e [[Itaalje|Italjaanske]] [[haadstêd]] [[Rome]] rjochtet [[Benito Mussolini]] de [[Nasjonale Faksistyske Partij]] op.
*[[14 novimber]] - It [[Hûs Habsburch]] wurdt troch it [[Hongarije|Hongaarske]] [[parlemint]] definityf ferfallen ferklearre fan 'e Hongaarske troan.
*[[6 desimber]] - De [[regear]]ings fan it [[Feriene Keninkryk]] en [[Ierlân]] slute it [[Britsk-Iersk Ferdrach]], wêrmei't definityf in ein komt oan 'e [[Ierske Unôfhinklikheidsoarloch]]. Der sil in [[Ierske Frijsteat]] oprjochte wurde dy't [[dominion]]status krije sil binnen it [[Britske Ryk]].
*[[14 desimber]] - By in [[Selsbeskikkingsreferindum fan Sopron (1921)|selsbeskikkingsreferindum]] sprekt de [[befolking]] fan 'e stêd [[Ödenburg]] ([[Hongaarsk]]: Sopron), dy't súdeastlik fan [[Wenen]] leit, him út foar oansluting by [[Hongarije]].
* ''sûnder datum'' - De [[Nobelpriis foar de Natuerkunde]] wurdt takend oan [[Albert Einstein]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[5 jannewaris|5]] - gruthartoch [[Jan fan Lúksemboarch]]
* [[7 jannewaris|7]] - [[Jules Schelvis]], Nederlânsk oerlibbene fan sân konsintraasjekampen († [[2016]])
;febrewaris
* [[11 febrewaris|11]] - [[Lloyd Bentsen]], Amerikaansk politikus († [[2006]])
* [[15 febrewaris|15]] - [[Jan Pen]], Frysk ekonoom († [[2010]])
* [[25 febrewaris|25]] - [[Geale de Vries]], Frysk ûnderwizer en radiopresintator († [[2011]])
;maart
* [[7 maart|7]] - [[Nel van der Zee]], Flaamsk auteur († [[2016]])
* [[14 maart|14]] - [[Lis Hartel]], Deensk dressuerruter († [[2009]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Tiny Mulder]], Frysk skriuwster, sjoernaliste en fersetsstrider († [[2010]])
* [[15 april|15]] - [[Jan Bens]], Nederlânsk fuotbaltrener († [[2012]])
* [[16 april|16]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger († [[2007]])
* [[25 april|25]] - [[Karel Appel]], Nederlânsk skilder en byldhouwer († [[2006]])
* [[27 april|27]] - [[Feike Boschma]], Nederlânsk akteur en teätermakker († [[2014]])
;maaie
* [[3 maaie|3]] - [[Hans de Jong]], Frysk waarman († [[2010]])
* [[12 maaie|12]] - [[Ton van Duinhoven]], Nederlânsk sjoernalist, akteur en tekstskriuwer († [[2010]])
* [[22 maaie|22]] - [[Sjoerd Andringa]], Frysk keunstner († [[2017]])
* [[27 maaie|27]] - [[Joop Bakker]], Frysk politikus († [[2003]])
* [[30 maaie|30]] - [[Jamie Uys]], Súdafrikaansk filmregisseur († [[1996]])
;juny
* [[10 juny|10]] - prins [[Philip Mountbatten]], hartoch fan Edinburgh, Britsk prins-gemaal († [[2021]])
* [[12 juny|12]] - [[Johan Witteveen]], Nederlânsk ekonoom en politikus († [[2019]])
* [[17 juny|17]] - [[Burnu Acquanetta]], Amerikaansk aktrise († [[2004]])
* [[21 juny|21]] - [[Jane Russell]], Amerikaansk aktrise en sekssymboal († [[2011]])
* [[22 juny|22]] - [[Alwine de Vos van Steenwijk]], Nederlânsk diplomate († [[2012]])
;july
* [[6 july|6]] - [[Nancy Reagan]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2016]])
* [[18 july|18]] - [[John Glenn]], Amerikaansk astronaut en politikus († [[2016]])
* [[19 july|19]] - [[Frans Haarsma]], Frysk preester, teolooch en heechlearaar († [[2009]])
;augustus
* [[8 augustus|8]] - [[Esther Williams]], Amerikaansk aktrise en swimster († [[2013]])
* [[19 augustus|19]] - [[Gene Roddenberry]], Amerikaansk tillefyzjeprodusint, betinker fan [[Star Trek]] († [[1991]])
;septimber
* [[17 septimber|17]] - [[Teade Kingma]], Frysk fersetsman († [[2011]])
* [[21 septimber|21]] - [[Piet Ekel]], Nederlânsk akteur († [[2012]])
* [[25 septimber|25]] - [[Albert Mulder]], Frysk samler en beskriuwer fan âld ark († [[2011]])
* [[27 septimber|27]] - [[Heinrich Boere]], Dútsk-Nederlânsk kriichs-misdiediger († [[2013]])
* [[30 septimber|30]] - [[Deborah Kerr]], Skotsk aktrise († [[2007]])
;oktober
* [[21 oktober|21]] - [[Ingrid van Houten-Groeneveld]], Nederlânsk astronome († [[2015]])
;desimber
* [[1 desimber|1]] - [[Ruurd Klazes Bakker]], Frysk politikus († [[2001]])
;''datum ûnbekend''
*[[Jan de Jong (oersetter)|Jan de Jong]], Frysk oersetter

== Ferstoarn ==
* [[17 jannewaris]] - [[Sybrandus Johannes Fockema Andreae (rjochtshistoarikus)|Sybrandus Johannes Fockema Andreae]], Frysk rjochtsgelearde en heechlearaar (* [[1844]])
* [[8 febrewaris]] - [[Peter Kropotkin]], Russysk anargist (* [[1842]])
* [[17 febrewaris]] - [[Klaas Folkerts Post]], Frysk keatser (* [[1843]])
* [[2 augustus]] - [[Enrico Caruso]], Italjaansk sjonger (* [[1873]])
* [[7 augustus]] - [[Aleksander Blok]], Russysk dichter (* [[1880]])
* [[27 septimber]] - [[Engelbert Humperdinck (komponist)|Engelbert Humperdinck]], Dútsk komponist (* [[1854]])
;''datum ûnbekend''
*[[Edmond Guerrier]], Amerikaansk keapman en tolk (* [[1840]])

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1921| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>lj231rq2xqvcm4oiaz1vbnp01xyukm6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1918</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1731</id>
    <revision>
      <id>1084023</id>
      <parentid>1083917</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19262" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1910-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[8 jannewaris]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Woodrow Wilson]] publisearret syn [[Fjirtjin Punten]], in [[frede]]splan dat û.m. in fermindering fan 'e [[wapen|bewapening]] fan alle lannen foarstiet; it opheffen fan alle [[ekonomy]]ske barriêres om te kommen ta in sitewaasje fan wrâldwide [[frijhannel]]; frijheid fan [[skipfeart]]; en [[selsbeskikkingsrjocht]] foar alle [[etnyske groep]]en yn [[Jeropa]] (mar net yn 'e [[koloanje]]s).
*[[15 jannewaris]] - Yn 'e [[Eastenryk]]ske [[haadstêd]] [[Wenen]] brekke massale [[staking]]s út tsjin 'e [[oarloch]], dy't oerslane nei oare dielen fan 'e [[Dûbeldmonargy]].
*[[22 jannewaris]] - De [[Oekraïne]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Oekraynske Folksrepublyk]].
*[[27 jannewaris]] - Yn [[Finlân]] brekt de [[Finske Boargeroarloch]] út tusken de [[konservatisme|konservative]] Witen en de [[kommunistysk]]e Readen. 
*[[27 jannewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], seit de [[Britsk-Russyske Konvinsje]] fan [[1907]] op.
*[[28 jannewaris]] - Yn [[Berlyn]] en oare [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]]en brekke massale [[staking]]s út tsjin 'e [[oarloch]], benammen yn 'e oarlochs[[yndustry]].
*[[28 jannewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], rjochtet by [[dekreet]] it [[Reade Leger]] op. [[Leon Trotski]] moat dy nije [[kriichsmacht]] organisearje.
*[[2 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], ferordonnearret de [[skieding tusken tsjerke en steat]].
*[[3 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], annulearret by [[dekreet]] de Russyske [[steatsskuld]].
*[[8 febrewaris]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nimt it [[Reade Leger]] de [[stêd]] [[Kiëv]] yn.
*[[14 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], fiert by [[dekreet]] yn Ruslân de [[Gregoriaanske Kalinder]] yn. Tagelyk wurdt de [[Juliaanske Kalinder]] ôfskaft. (Dêrmei slacht men yn Ruslân 13 [[dagen]] oer en wurdt it fan [[1&amp;nbsp;febrewaris]] ynienen [[14&amp;nbsp;febrewaris]].)
*[[16 febrewaris]] - [[Litouwen]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[21 febrewaris]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Austraalje (lân)|Australyske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Jericho]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[24 febrewaris]] - [[Estlân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[25 febrewaris]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nimt it [[Reade Leger]] de [[stêd]] [[Rostov oan de Don]] yn.
*[[3 maart]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistyske]] rezjym yn [[Ruslân]] en de [[Sintrale Machten]] slute de [[Frede fan Brest-Litovsk]]. Hjirby rekket Ruslân it hiele [[Baltikum]] kwyt, en dêropta [[Finlân]], de [[Oekraïne]] en dielen fan [[Wyt-Ruslân]], yn totaal 26% fan [[Jeropeesk-Ruslân]].
*[[5 maart]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[marinierskorps|marinier]]s geane yn [[Moermansk]], yn it uterste noarden fan [[Jeropeesk-Ruslân]], oan lân om yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]] te ynterveniëarjen oan 'e kant fan 'e Witen.
*[[11 maart]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], ferpleatst de [[haadstêd]] en de sit fan it Russyske regear fan [[Petrograd]] nei it fierder fan it front leine [[Moskou]].
*[[21 maart]]-[[18 july]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] geane de [[Dútslân|Dútsers]] by in lêste wraam op 'e [[Alliëarden|Alliëarde]] linys ta it uterste om 'e definitive oerwinning te beheljen ear't de oermacht oan mankrêft en materieel fan 'e [[Feriene Steaten]] folslein ynset wurde kin. By dit [[Maitydsoffinsyf]] behelje se oansjenlike terreinwinst, mar gjin beslissende oerwinning.
*[[25 maart]] - [[Wyt-Ruslân]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Wytrussyske Folksrepublyk]].
*[[1 april]] - It [[Feriene Keninkryk]] rjochtet in apart [[loftmacht|loftwapen]] op: de [[Royal Air Force]] (RAF).
*[[5 april]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] en [[Japan]]ske [[troepen]] lânje yn [[Vladivostok]], yn it [[Fiere Easten]] fan [[Sibearje]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[9 april]] - [[Roemeenje]] beslút ta de [[Roemeenske anneksaasje fan Bessaraabje (1918)|anneksaasje fan Bessaraabje]], dat foarhinne ta [[Ruslân]] hearde.
*[[24 april]] - Yn [[Ierlân (eilân)|Ierlân]] brekt in algemiene [[staking]] út tsjin 'e [[tsjinstplicht]].
*[[7 maaie]] - [[Roemeenje]] en de [[Sintrale Machten]] slute de [[Frede fan Boekarest (1918)|Frede fan Boekarest]], wêrby't Roemeenje grutte territoriale en [[ekonomy]]ske konsesjes dwaan moat.
*[[15 maaie]] - De [[Finske Boargeroarloch]] einiget mei in oerwinning foar de [[konservativen]] (Witen). De [[kommunisten]] (Readen) binne beslissend ferslein.
*[[25 maaie]] - It [[Tsjechoslowaakske Legioen]], in legerûnderdiel dat yn [[Ruslân]] meifocht tsjin 'e [[Sintrale Machten]], ynterveniëarret yn it [[Sibearje|Sibearyske]] [[Tsjeljabinsk]] oan 'e kant fan 'e Witen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nei ûnthjitten fan 'e [[Alliëarden]] om 'e ûnôfhinklikheid fan [[Tsjechoslowakije]] te stypjen.
*[[26 maaie]] - [[Georgje]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Demokratyske Republyk Georgje]].
*[[28 maaie]] - [[Armeenje]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Demokratyske Republyk Armeenje]].
*[[28 maaie]] - [[Azerbeidzjan]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Azerbeidzjaanske Demokratyske Republyk]].
*[[30 juny]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] ferslacht it [[Reade Leger]] de [[opstân|opstannige]] [[Don-kozakken]].
*[[3 july]] - It oerbefel fan 'e [[Dútslân|Dútske]] [[striidkrêften]], de [[Oberste Heeresleitung]], nimt ûnder lieding fan [[maarskalk]] [[Paul von Hindenburg]] op ynformele wize alle foech oer fan it Dútske [[regear]] fan [[rykskânselier]] [[Georg von Hertling]].
*[[9 july]] - De [[Grutte Treinramp fan 1918]], by [[Nashville (Tennessee)|Nashville]], yn 'e [[Feriene Steaten]], kostet oan 101 minsken it libben.
*[[14 july]] - Yn [[Nederlân]] nimt it [[regear]] fan [[premier]] [[Pieter Cort van der Linden]] it beslút om mei de oanlis fan 'e [[Suderseewurken]] te begjinnen.
*[[17 july]] - Yn it [[Ipatjevhûs]] yn [[Jekaterinburch]] wurdt [[Nikolaas II fan Ruslân|Nikolaas&amp;nbsp;II]], de lêste [[tsaar]] fan [[Ruslân]], mei syn hiele [[húshâlding]] [[moard op de Romanov-famylje|fermoarde troch]] de [[bolsjewiken]].
*[[17 july]] - [[Monako]] wurdt in [[Frankryk|Frânsk]] [[protektoraat]].
*[[25 july]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] beset it [[Tsjechoslowaakske Legioen]] de [[stêd]] [[Jekaterineburch]].
* begjin [[augustus]] - Yn [[Fryslân]] winne [[Hubert Westerhuis]], [[Roelof de Jong]] en [[Pé Hiemstra]] de [[PC]]. Westerhuis wurdt ta [[kening (keatsen)|kening]] keazen.
*[[8 augustus]]-[[11 novimber]] - Yn it [[Hûndertdeisk Offinsyf]] brekke [[troepen]] fan [[Frankryk]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Britsk-Ynje]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Kanada]], [[Nij-Seelân]], [[Nijfûnlân]], [[Súd-Afrika]], de [[Feriene Steaten]], [[Belgje]], [[Portegal]], [[Siam]] en [[Itaalje]] oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] nei fjouwer jier einlings en te'n lêsten troch de [[Dútslân|Dútske]] linys hinne.
*[[16 augustus]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] lânje yn 'e [[stêd]] [[Archangelsk (stêd)|Archangelsk]], yn it hege noarden fan [[Jeropeesk-Ruslân]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[17 augustus]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] lânje yn 'e [[stêd]] [[Bakû]], yn [[Azerbeidzjan]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[30 augustus]] - By in oanslach troch de [[terrorist]]e [[Franja Kaplan]] rekket de [[Ruslân|Russyske]] [[bolsjewiken|bolsjewistyske]] lieder [[Vladimir Lenin]] swier[[ferwûne]].
*[[14 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] begjint it [[Alliëarde Leger fan de Oriïnt]], ûnder lieding fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Louis Franchet d'Espèrey]], mei it grutte [[Vardaroffinsyf]] tsjin 'e [[Bulgarije|Bulgaren]].
*[[15 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] ferslane [[Frankryk|Frânske]], [[Servje|Servyske]] en [[Frânsk-Senegal|Senegaleesk-koloniale]] [[troepen]] de [[Bulgarije|Bulgaren]] yn 'e [[Slach by Dobro Polje]].
*[[18 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] ferslane [[Feriene Keninkryk|Britske]] en [[Grikelân|Grykske]] [[troepen]] de [[Bulgarije|Bulgaren]] yn 'e [[Slach by Dojran (1918)|Slach by Dojran]].
*[[18 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] iepenet de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[generaal]] [[Edmund Allenby, 1e boarchgreve Allenby|Edmund Allenby]] in nij [[fjildtocht|offinsyf]].
*[[23 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]]en [[Akko]] en [[Haifa]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[25 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Amman]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[28 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] feroverje [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] [[troepen]] de [[Servje|Servyske]] [[stêd]] [[Skopje]] op 'e [[Bulgarije|Bulgaren]].
*[[30 septimber]] - [[Bulgarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Thessaloniki]] mei de [[Alliëarden]]. [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] tsjogge de Bulgaarske [[haadstêd]] [[Sofia]] yn.
*[[2 oktober]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Damaskus]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[7 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[marine]] feroveret de [[stêd]] [[Beirût]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[9 oktober]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] feroverje de [[Alliëarden]] de [[stêd]] [[Kameryk]].
*[[19 oktober]] - Oant it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] befrije [[Belgje|Belgyske]] en [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[Flaanderen|Flaamske]] [[stêd]] [[Brugge]].
*[[20 oktober]] - [[Dútslân]] beëiniget syn [[dûkboat]]oarloch, wat in betingst is fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Woodrow Wilson]] foar it oanknoopjen fan [[frede]]sûnderhannelings.
*[[24 oktober]] - [[Itaalje]] begjint oan 'e [[rivier]] de [[Piave (rivier)|Piave]] in nij [[fjildtocht|offinsyf]] tsjin [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[28 oktober]] - [[Tsjechoslowakije]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[30 oktober]] - It [[Osmaanske Ryk]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Moudros]] mei de [[Alliëarden]].
*[[30 oktober]] - [[Itaalje|Italjaanske]] [[troepen]] bringe it [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[leger (lânmacht)|leger]] in ferpletterjende nederlaach ta yn 'e [[Slach by Vittorio Veneto]].
*[[30 oktober]] - It [[Keninkryk Jemen]] (it lettere [[Noard-Jemen]]) wurdt ûnôfhinklik fan it [[Osmaanske Ryk]].
*[[1 novimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] wurdt de [[Servje|Servyske]] [[haadstêd]] [[Belgrado]] befrijd troch [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] ûnder befel fan [[generaal]] [[Louis Franchet d'Espèrey]].
*[[3 novimber]] - [[Eastenryk-Hongarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút in [[wapenstilstân]] mei de [[Alliëarden]]. It [[regear]] fan [[Hongarije]] fielt him dêr lykwols net oan bûn.
*[[4 novimber]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]] [[Kiel (Dútslân)|Kiel]] falt yn 'e hannen fan [[opstân|opstannige]] [[matroas (rang)|matroazen]]. Dit is it begjin fan 'e [[Dútske Revolúsje]], dy't him fluch útwreidet him nei oare Dútske stêden.
*[[7 novimber]] - [[Hongarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Belgrado]] mei de [[Alliëarden]].
*[[9 novimber]] - Troch de [[Dútske Revolúsje]] wurdt it [[regear]] fan [[rykskânselier]] [[prins]] [[Maksimiliaan fan Baden]] ûnder fuotten helle. [[Keizer]] [[Willem II fan Dútslân|Willem&amp;nbsp;II]] is twongen om [[troansôfstân]] te dwaan.
*[[10 novimber]] - De ôfsette [[Dútslân|Dútske]] [[keizer]] [[Willem II fan Dútslân|Willem&amp;nbsp;II]] nimt de wyk nei [[Nederlân]], dêr't er [[asylrjocht|asyl]] kriget en te [[Doorn]] komt te wenjen.
*[[11 novimber]] - [[Dútslân]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút mei de [[Alliëarden]] it [[Bestân fan Compiègne]].
*[[11 novimber]] - Yn it ramt fan 'e [[Eastenryksk-Hongaarske Revolúsje]] docht [[keizer]] [[Karel I fan Eastenryk-Hongarije|Karel&amp;nbsp;I]] [[ôfstân fan 'e troan]].
*[[11 novimber]] - [[Poalen]] (eins: de [[Twadde Poalske Republyk]]) wurdt oprjochte út gebietsdielen fan [[Dútslân]], [[Ruslân]] en [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] ropt [[SDAP]]-lieder [[Piter Jelles Troelstra]] op ta [[revolúsje]], mar dêr wurdt fan suver alle kanten ôfwizend op reägearre.
*[[12 novimber]] - In [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[float]]ienheid fart de [[haven]] fan 'e [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[haadstêd]] [[Konstantinopel]] yn om besit fan 'e [[stêd]] te nimmen.
*[[18 novimber]] - [[Letlân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[18 novimber]] - [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] befrije de [[Belgje|Belgyske]] [[haadstêd]] [[Brussel]].
*[[29 novimber]] - It [[Keninkryk Servje]] [[Servyske anneksaasje fan Montenegro|anneksearret it buorlân]] [[Keninkryk Montenegro|Montenegro]].
*[[desimber]] - De ferovering fan [[Wyt-Ruslân]] troch it [[Reade Leger]] wurdt foltôge: ein fan 'e ûnôfhinklike [[Wytrussyske Folksrepublyk]].
*[[1 desimber]] - It [[Keninkryk fan Serven, Kroäten en Slovenen]] (letter koartwei [[Joegoslaavje]] neamd) wurdt oprjochte út 'e earder ûnôfhinklike [[keninkriken]] [[Keninkryk Servje|Servje]] en [[Keninkryk Montenegro|Montenegro]] en gebietsdielen fan [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[1 desimber]] - Op in gearkomste yn [[Alba Iulia]] sprekke de lieders fan 'e [[etnysk]]e [[Roemenen]] yn [[Transsylvaanje]], dat ûnderdiel útmakket fan it [[Keninkryk Hongarije]], harren mei oerweldigjende mearderheid út foar de oansluting fan dat gebiet by [[Roemeenje]].
*[[1 desimber]] - [[Iislân]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Denemark]] yn 'e foarm fan it [[Keninkryk Iislân]], dat yn in [[personele uny]] [[regear]]re wurde sil troch de [[Deenske Kroan]].
*[[5 desimber]] - De [[Letske Unôfhinklikheidsoarloch]] tsjin [[Ruslân]] brekt út. 
*[[9 desimber]] - [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] besette it [[Saarlân]].
* ''sûnder datum'' - De [[Spaanske gryp]] ferget miljoenen minskelibbens.

== Berne ==
;jannewaris
* [[15 jannewaris]] - [[Gamal Abdel Nasser]], presidint fan [[Egypte]] († [[1970]])
;febrewaris
* [[2 febrewaris|2]] - [[Hella Haasse]], Nederlânsk skriuwster († [[2011]])
* [[9 febrewaris|9]] - [[Boele Bregman]], Frysk keunstner en grafikus († [[1980]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Jacobus Zantema]], Frysk taalkundige en wurdboekskriuwer († [[2008]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Jan Bons]], Nederlânsk grafysk foarmjouwer keunstner en fersetsman († [[2012]])
* [[4 april|4]] - [[Sacco van der Made]], Nederlânsk akteur en stimartyst († [[1997]])
* [[8 april|8]] - [[Betty Ford]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2011]])
* [[13 april|13]] - [[Bert Kiewiet]], Nederlânsk byldzjend keunstner († [[2008]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus († [[2007]])
* [[7 july|7]] - [[Esmée van Eeghen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[1944]])
* [[18 july|18]] - [[Nelson Mandela]], presidint fan [[Súd Afrika]] († [[2013]])
;augustus
* [[13 augustus|13]] - [[Frederick Sanger]], Ingelsk biolooch en twafâldich Nobelpriiswinner († [[2013]])
* [[18 augustus|18]] - [[Piet Keijzer]], Nederlânsk hurdrider en [[alvestêdetocht]]winner († [[2008]])
* [[27 augustus|27]] - [[Jelle Zijlstra]], premier fan [[Nederlân]] († [[2001]])
;septimber
* [[9 septimber|9]] - [[Oscar Luigi Scalfaro]], presidint fan [[Itaalje]] († [[2012]])
* [[19 septimber|19]] - [[Heine Keuning]], Frysk beweger en politikus († [[2005]])
* [[29 septimber|29]] - [[Auke Visser]], Markant figuer út de haadstêd fan Fryslân († [[2014]])
;oktober
* [[18 oktober|18]] - [[Molly Geertsema]], Nederlânsk politikus († [[1991]])
;novimber
* [[7 novimber|7]] - [[Billy Graham]], Amerikaansk predikant en evangelist († [[2018]])
* [[9 novimber|9]] - [[Spiro Agnew]], fise-presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[1996]])
* [[10 novimber|10]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige († [[2007]])
;desimber
* [[4 desimber|4]] - [[Kor Onclin]], Nederlânsk keunstskilder († [[2003]])
* [[10 desimber|10]] - [[Marten Sikkema]], Nederlânsk-Frysk dichter, skriuwer en oersetter († [[2005]])
* [[25 desimber|25]] - [[Ahmed Ben Bella]], Algerijnsk president († [[2012]])
;''datum ûnbekend''
*[[Gladys Bissonette]], Amerikaanske minskerjochte-aktiviste († ±[[1975]])

== Ferstoarn ==
* [[2 jannewaris]] - [[Sybe Kornelis Bakker]], Frysk predikant en politikus (* [[1875]])
* [[8 jannewaris]] - [[Sake Kornelis Feitsma]], Frysk ûnderwizer, dichter en oersetter (* [[1850]])
* [[25 maart]] - [[Claude Debussy]], Frânsk komponist (* [[1862]])
* [[21 april]] - [[Manfred von Richthofen]] (de &quot;Reade Baron&quot;), Dútsk loftmachtpiloat (* [[1892]])
* [[8 maaie]] - [[Tjeerd Ritskes Velstra]], Frysk boer en toanielskriuwer (* [[1840]])
* [[10 maaie]] - [[John Grass]], opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1837]])
* [[12 july]] - [[Geertruida Christine Jentink]], Frysk feministe en sjoernaliste (* [[1852]])
* [[17 july]] - tsaar [[Niklaas II fan Ruslân]] (* [[1868]])
* [[24 july]] - [[Petrus Johannes Vegelin van Claerbergen]], Frysk bestjoerder en hoftsjinner (* [[1845]])
* [[13 novimber]] - [[Samuel Azarja Rudelsheim]], opperrabbyn fan Fryslân (* [[1869]])
* [[13 novimber]] - [[Meint Hylkes Bottema]] (Marten Baersma), Frysk skriuwer (* [[1890]])
;''datum ûnbekend''
*[[Ripley Hitchcock]], Amerikaansk boekeredakteur (* [[1857]])

== Byldzjende keunst ==
* De Flaamske skilder en grafikus [[Frans Masereel]] jout yn Switserlân syn tredde anti-oarlochsalbum &quot;De hartstocht van de mens&quot; út.
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Theo van Doesburg-Rhythmus eines russischen Tanzes.jpg|[[Theo van Doesburg]].&lt;br /&gt;''Ritme van een Russische dans.''
Ofbyld:Doesburg.jpg|Theo van Doesburg.&lt;br /&gt;''Compositie XI.''
Ofbyld:Theo van Doesburg compositie X 1918.jpg|Theo van Doesburg.&lt;br /&gt;''Compositie X''.
Ofbyld:Onbeschilderde Rietveldstoel.JPG|[[Gerrit Rietveld]].&lt;br /&gt;'Read-blauwe stoel'. 1918 (wierskynlik).
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1918| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>eftdyselhznh7peiy6xvttgyfvo2huh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084025</id>
      <parentid>1084023</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19335" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1910-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[8 jannewaris]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Woodrow Wilson]] publisearret syn [[Fjirtjin Punten]], in [[frede]]splan dat û.m. in fermindering fan 'e [[wapen|bewapening]] fan alle lannen foarstiet; it opheffen fan alle [[ekonomy]]ske barriêres om te kommen ta in sitewaasje fan wrâldwide [[frijhannel]]; frijheid fan [[skipfeart]]; en [[selsbeskikkingsrjocht]] foar alle [[etnyske groep]]en yn [[Jeropa]] (mar net yn 'e [[koloanje]]s).
*[[15 jannewaris]] - Yn 'e [[Eastenryk]]ske [[haadstêd]] [[Wenen]] brekke massale [[staking]]s út tsjin 'e [[oarloch]], dy't oerslane nei oare dielen fan 'e [[Dûbeldmonargy]].
*[[22 jannewaris]] - De [[Oekraïne]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Oekraynske Folksrepublyk]].
*[[27 jannewaris]] - Yn [[Finlân]] brekt de [[Finske Boargeroarloch]] út tusken de [[konservatisme|konservative]] Witen en de [[kommunistysk]]e Readen. 
*[[27 jannewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], seit de [[Britsk-Russyske Konvinsje]] fan [[1907]] op.
*[[28 jannewaris]] - Yn [[Berlyn]] en oare [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]]en brekke massale [[staking]]s út tsjin 'e [[oarloch]], benammen yn 'e oarlochs[[yndustry]].
*[[28 jannewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], rjochtet by [[dekreet]] it [[Reade Leger]] op. [[Leon Trotski]] moat dy nije [[kriichsmacht]] organisearje.
*[[2 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], ferordonnearret de [[skieding tusken tsjerke en steat]].
*[[3 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], annulearret by [[dekreet]] de Russyske [[steatsskuld]].
*[[8 febrewaris]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nimt it [[Reade Leger]] de [[stêd]] [[Kiëv]] yn.
*[[14 febrewaris]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], fiert by [[dekreet]] yn Ruslân de [[Gregoriaanske Kalinder]] yn. Tagelyk wurdt de [[Juliaanske Kalinder]] ôfskaft. (Dêrmei slacht men yn Ruslân 13 [[dagen]] oer en wurdt it fan [[1&amp;nbsp;febrewaris]] ynienen [[14&amp;nbsp;febrewaris]].)
*[[16 febrewaris]] - [[Litouwen]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[21 febrewaris]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Austraalje (lân)|Australyske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Jericho]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[24 febrewaris]] - [[Estlân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[25 febrewaris]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nimt it [[Reade Leger]] de [[stêd]] [[Rostov oan de Don]] yn.
*[[3 maart]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistyske]] rezjym yn [[Ruslân]] en de [[Sintrale Machten]] slute de [[Frede fan Brest-Litovsk]]. Hjirby rekket Ruslân it hiele [[Baltikum]] kwyt, en dêropta [[Finlân]], de [[Oekraïne]] en dielen fan [[Wyt-Ruslân]], yn totaal 26% fan [[Jeropeesk-Ruslân]].
*[[5 maart]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[marinierskorps|marinier]]s geane yn [[Moermansk]], yn it uterste noarden fan [[Jeropeesk-Ruslân]], oan lân om yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]] te ynterveniëarjen oan 'e kant fan 'e Witen.
*[[11 maart]] - It [[bolsjewiken|bolsjewistysk]] [[regear]] fan [[Ruslân]], de [[Ried fan Folkskommissarissen]], ferpleatst de [[haadstêd]] en de sit fan it Russyske regear fan [[Petrograd]] nei it fierder fan it front leine [[Moskou]].
*[[21 maart]]-[[18 july]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] geane de [[Dútslân|Dútsers]] by in lêste wraam op 'e [[Alliëarden|Alliëarde]] linys ta it uterste om 'e definitive oerwinning te beheljen ear't de oermacht oan mankrêft en materieel fan 'e [[Feriene Steaten]] folslein ynset wurde kin. By dit [[Maitydsoffinsyf]] behelje se oansjenlike terreinwinst, mar gjin beslissende oerwinning.
*[[25 maart]] - [[Wyt-Ruslân]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Wytrussyske Folksrepublyk]].
*[[1 april]] - It [[Feriene Keninkryk]] rjochtet in apart [[loftmacht|loftwapen]] op: de [[Royal Air Force]] (RAF).
*[[5 april]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] en [[Japan]]ske [[troepen]] lânje yn [[Vladivostok]], yn it [[Fiere Easten]] fan [[Sibearje]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[9 april]] - [[Roemeenje]] beslút ta de [[Roemeenske anneksaasje fan Bessaraabje (1918)|anneksaasje fan Bessaraabje]], dat foarhinne ta [[Ruslân]] hearde.
*[[24 april]] - Yn [[Ierlân (eilân)|Ierlân]] brekt in algemiene [[staking]] út tsjin 'e [[tsjinstplicht]].
*[[7 maaie]] - [[Roemeenje]] en de [[Sintrale Machten]] slute de [[Frede fan Boekarest (1918)|Frede fan Boekarest]], wêrby't Roemeenje grutte territoriale en [[ekonomy]]ske konsesjes dwaan moat.
*[[15 maaie]] - De [[Finske Boargeroarloch]] einiget mei in oerwinning foar de [[konservativen]] (Witen). De [[kommunisten]] (Readen) binne beslissend ferslein.
*[[25 maaie]] - It [[Tsjechoslowaakske Legioen]], in legerûnderdiel dat yn [[Ruslân]] meifocht tsjin 'e [[Sintrale Machten]], ynterveniëarret yn it [[Sibearje|Sibearyske]] [[Tsjeljabinsk]] oan 'e kant fan 'e Witen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]] nei ûnthjitten fan 'e [[Alliëarden]] om 'e ûnôfhinklikheid fan [[Tsjechoslowakije]] te stypjen.
*[[26 maaie]] - [[Georgje]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Demokratyske Republyk Georgje]].
*[[28 maaie]] - [[Armeenje]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Demokratyske Republyk Armeenje]].
*[[28 maaie]] - [[Azerbeidzjan]] ropt de ûnôfhinklikheid út as de [[Azerbeidzjaanske Demokratyske Republyk]].
*[[30 juny]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] ferslacht it [[Reade Leger]] de [[opstân|opstannige]] [[Don-kozakken]].
*[[3 july]] - It oerbefel fan 'e [[Dútslân|Dútske]] [[striidkrêften]], de [[Oberste Heeresleitung]], nimt ûnder lieding fan [[maarskalk]] [[Paul von Hindenburg]] op ynformele wize alle foech oer fan it Dútske [[regear]] fan [[rykskânselier]] [[Georg von Hertling]].
*[[9 july]] - De [[Grutte Treinramp fan 1918]], by [[Nashville (Tennessee)|Nashville]], yn 'e [[Feriene Steaten]], kostet oan 101 minsken it libben.
*[[14 july]] - Yn [[Nederlân]] nimt it [[regear]] fan [[premier]] [[Pieter Cort van der Linden]] it beslút om mei de oanlis fan 'e [[Suderseewurken]] te begjinnen.
*[[17 july]] - Yn it [[Ipatjevhûs]] yn [[Jekaterinburch]] wurdt [[Nikolaas II fan Ruslân|Nikolaas&amp;nbsp;II]], de lêste [[tsaar]] fan [[Ruslân]], mei syn hiele [[húshâlding]] [[moard op de Romanov-famylje|fermoarde troch]] de [[bolsjewiken]].
*[[17 july]] - [[Monako]] wurdt in [[Frankryk|Frânsk]] [[protektoraat]].
*[[25 july]] - Yn it ramt fan 'e [[Russyske Boargeroarloch]] beset it [[Tsjechoslowaakske Legioen]] de [[stêd]] [[Jekaterineburch]].
* begjin [[augustus]] - Yn [[Fryslân]] winne [[Hubert Westerhuis]], [[Roelof de Jong]] en [[Pé Hiemstra]] de [[PC]]. Westerhuis wurdt ta [[kening (keatsen)|kening]] keazen.
*[[8 augustus]]-[[11 novimber]] - Yn it [[Hûndertdeisk Offinsyf]] brekke [[troepen]] fan [[Frankryk]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Britsk-Ynje]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Kanada]], [[Nij-Seelân]], [[Nijfûnlân]], [[Súd-Afrika]], de [[Feriene Steaten]], [[Belgje]], [[Portegal]], [[Siam]] en [[Itaalje]] oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] nei fjouwer jier einlings en te'n lêsten troch de [[Dútslân|Dútske]] linys hinne.
*[[16 augustus]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] lânje yn 'e [[stêd]] [[Archangelsk (stêd)|Archangelsk]], yn it hege noarden fan [[Jeropeesk-Ruslân]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[17 augustus]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] lânje yn 'e [[stêd]] [[Bakû]], yn [[Azerbeidzjan]], om oan 'e kant fan 'e Witen te ynterveniëarjen yn 'e [[Russyske Boargeroarloch]].
*[[30 augustus]] - By in oanslach troch de [[terrorist]]e [[Franja Kaplan]] rekket de [[Ruslân|Russyske]] [[bolsjewiken|bolsjewistyske]] lieder [[Vladimir Lenin]] swier[[ferwûne]].
*[[14 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] begjint it [[Alliëarde Leger fan de Oriïnt]], ûnder lieding fan 'e [[Frankryk|Frânske]] [[generaal]] [[Louis Franchet d'Espèrey]], mei it grutte [[Vardaroffinsyf]] tsjin 'e [[Bulgarije|Bulgaren]].
*[[15 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] ferslane [[Frankryk|Frânske]], [[Servje|Servyske]] en [[Frânsk-Senegal|Senegaleesk-koloniale]] [[troepen]] de [[Bulgarije|Bulgaren]] yn 'e [[Slach by Dobro Polje]].
*[[18 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] ferslane [[Feriene Keninkryk|Britske]] en [[Grikelân|Grykske]] [[troepen]] de [[Bulgarije|Bulgaren]] yn 'e [[Slach by Dojran (1918)|Slach by Dojran]].
*[[18 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] iepenet de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[generaal]] [[Edmund Allenby, 1e boarchgreve Allenby|Edmund Allenby]] in nij [[fjildtocht|offinsyf]].
*[[23 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]]en [[Akko]] en [[Haifa]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[25 septimber]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Amman]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[28 septimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] feroverje [[Frankryk|Frânske]] [[koloanje|koloniale]] [[troepen]] de [[Servje|Servyske]] [[stêd]] [[Skopje]] op 'e [[Bulgarije|Bulgaren]].
*[[30 septimber]] - [[Bulgarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Thessaloniki]] mei de [[Alliëarden]]. [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] tsjogge de Bulgaarske [[haadstêd]] [[Sofia]] yn.
*[[2 oktober]] - Oan it [[Palestynske Front (Earste Wrâldkriich)|Palestynske Front]] feroverje [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[stêd]] [[Damaskus]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[7 oktober]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[marine]] feroveret de [[stêd]] [[Beirût]] op 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
*[[9 oktober]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] feroverje de [[Alliëarden]] de [[stêd]] [[Kameryk]].
*[[19 oktober]] - Oant it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] befrije [[Belgje|Belgyske]] en [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[troepen]] de [[Flaanderen|Flaamske]] [[stêd]] [[Brugge]].
*[[20 oktober]] - [[Dútslân]] beëiniget syn [[dûkboat]]oarloch, wat in betingst is fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[presidint]] [[Woodrow Wilson]] foar it oanknoopjen fan [[frede]]sûnderhannelings.
*[[24 oktober]] - [[Itaalje]] begjint oan 'e [[rivier]] de [[Piave (rivier)|Piave]] in nij [[fjildtocht|offinsyf]] tsjin [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[28 oktober]] - [[Tsjechoslowakije]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[30 oktober]] - It [[Osmaanske Ryk]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Moudros]] mei de [[Alliëarden]].
*[[30 oktober]] - [[Itaalje|Italjaanske]] [[troepen]] bringe it [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[leger (lânmacht)|leger]] in ferpletterjende nederlaach ta yn 'e [[Slach by Vittorio Veneto]].
*[[30 oktober]] - It [[Keninkryk Jemen]] (it lettere [[Noard-Jemen]]) wurdt ûnôfhinklik fan it [[Osmaanske Ryk]].
*[[1 novimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] wurdt de [[Servje|Servyske]] [[haadstêd]] [[Belgrado]] befrijd troch [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] ûnder befel fan [[generaal]] [[Louis Franchet d'Espèrey]].
*[[3 novimber]] - [[Eastenryk-Hongarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút in [[wapenstilstân]] mei de [[Alliëarden]]. It [[regear]] fan [[Hongarije]] fielt him dêr lykwols net oan bûn.
*[[4 novimber]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[stêd]] [[Kiel (Dútslân)|Kiel]] falt yn 'e hannen fan [[opstân|opstannige]] [[matroas (rang)|matroazen]]. Dit is it begjin fan 'e [[Dútske Revolúsje]], dy't him fluch útwreidet him nei oare Dútske stêden.
*[[7 novimber]] - [[Hongarije]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút it [[Bestân fan Belgrado]] mei de [[Alliëarden]].
*[[9 novimber]] - Troch de [[Dútske Revolúsje]] wurdt it [[regear]] fan [[rykskânselier]] [[prins]] [[Maksimiliaan fan Baden]] ûnder fuotten helle. [[Keizer]] [[Willem II fan Dútslân|Willem&amp;nbsp;II]] is twongen om [[troansôfstân]] te dwaan.
*[[10 novimber]] - De ôfsette [[Dútslân|Dútske]] [[keizer]] [[Willem II fan Dútslân|Willem&amp;nbsp;II]] nimt de wyk nei [[Nederlân]], dêr't er [[asylrjocht|asyl]] kriget en te [[Doorn]] komt te wenjen.
*[[11 novimber]] - [[Dútslân]] [[oerjefte|kapitulearret]] en slút mei de [[Alliëarden]] it [[Bestân fan Compiègne]].
*[[11 novimber]] - Yn it ramt fan 'e [[Eastenryksk-Hongaarske Revolúsje]] docht [[keizer]] [[Karel I fan Eastenryk-Hongarije|Karel&amp;nbsp;I]] [[ôfstân fan 'e troan]].
*[[11 novimber]] - [[Poalen]] (eins: de [[Twadde Poalske Republyk]]) wurdt oprjochte út gebietsdielen fan [[Dútslân]], [[Ruslân]] en [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[11 novimber]] - Yn [[Nederlân]] ropt [[SDAP]]-lieder [[Piter Jelles Troelstra]] op ta [[revolúsje]], mar dêr wurdt fan suver alle kanten ôfwizend op reägearre.
*[[12 novimber]] - In [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[float]]ienheid fart de [[haven]] fan 'e [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[haadstêd]] [[Konstantinopel]] yn om besit fan 'e [[stêd]] te nimmen.
*[[18 novimber]] - [[Letlân]] ropt de ûnôfhinklikheid út.
*[[18 novimber]] - [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] befrije de [[Belgje|Belgyske]] [[haadstêd]] [[Brussel]].
*[[29 novimber]] - It [[Keninkryk Servje]] [[Servyske anneksaasje fan Montenegro|anneksearret it buorlân]] [[Keninkryk Montenegro|Montenegro]].
*[[desimber]] - De ferovering fan [[Wyt-Ruslân]] troch it [[Reade Leger]] wurdt foltôge: ein fan 'e ûnôfhinklike [[Wytrussyske Folksrepublyk]].
*[[1 desimber]] - It [[Keninkryk fan Serven, Kroäten en Slovenen]] (letter koartwei [[Joegoslaavje]] neamd) wurdt oprjochte út 'e earder ûnôfhinklike [[keninkriken]] [[Keninkryk Servje|Servje]] en [[Keninkryk Montenegro|Montenegro]] en gebietsdielen fan [[Eastenryk-Hongarije]].
*[[1 desimber]] - Op in gearkomste yn [[Alba Iulia]] sprekke de lieders fan 'e [[etnysk]]e [[Roemenen]] yn [[Transsylvaanje]], dat ûnderdiel útmakket fan it [[Keninkryk Hongarije]], harren mei oerweldigjende mearderheid út foar de oansluting fan dat gebiet by [[Roemeenje]].
*[[1 desimber]] - [[Iislân]] wurdt ûnôfhinklik fan [[Denemark]] yn 'e foarm fan it [[Keninkryk Iislân]], dat yn in [[personele uny]] [[regear]]re wurde sil troch de [[Deenske Kroan]].
*[[5 desimber]] - De [[Letske Unôfhinklikheidsoarloch]] tsjin [[Ruslân]] brekt út. 
*[[9 desimber]] - [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] besette it [[Saarlân]].
* ''sûnder datum'' - De [[Spaanske gryp]] ferget miljoenen minskelibbens.

== Berne ==
;jannewaris
* [[15 jannewaris]] - [[Gamal Abdel Nasser]], presidint fan [[Egypte]] († [[1970]])
;febrewaris
* [[2 febrewaris|2]] - [[Hella Haasse]], Nederlânsk skriuwster († [[2011]])
* [[9 febrewaris|9]] - [[Boele Bregman]], Frysk keunstner en grafikus († [[1980]])
;maart
* [[3 maart|3]] - [[Jacobus Zantema]], Frysk taalkundige en wurdboekskriuwer († [[2008]])
;april
* [[2 april|2]] - [[Jan Bons]], Nederlânsk grafysk foarmjouwer keunstner en fersetsman († [[2012]])
* [[4 april|4]] - [[Sacco van der Made]], Nederlânsk akteur en stimartyst († [[1997]])
* [[8 april|8]] - [[Betty Ford]], Amerikaansk presidintsfrou († [[2011]])
* [[13 april|13]] - [[Bert Kiewiet]], Nederlânsk byldzjend keunstner († [[2008]])
;july
* [[2 july|2]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus († [[2007]])
* [[7 july|7]] - [[Esmée van Eeghen]], Nederlânsk fersetsstriidster († [[1944]])
* [[14 july|14]] - [[Ingmar Bergman]], Sweedske regisseur († [[2007]])
* [[18 july|18]] - [[Nelson Mandela]], presidint fan [[Súd Afrika]] († [[2013]])
;augustus
* [[13 augustus|13]] - [[Frederick Sanger]], Ingelsk biolooch en twafâldich Nobelpriiswinner († [[2013]])
* [[18 augustus|18]] - [[Piet Keijzer]], Nederlânsk hurdrider en [[alvestêdetocht]]winner († [[2008]])
* [[27 augustus|27]] - [[Jelle Zijlstra]], premier fan [[Nederlân]] († [[2001]])
;septimber
* [[9 septimber|9]] - [[Oscar Luigi Scalfaro]], presidint fan [[Itaalje]] († [[2012]])
* [[19 septimber|19]] - [[Heine Keuning]], Frysk beweger en politikus († [[2005]])
* [[29 septimber|29]] - [[Auke Visser]], Markant figuer út de haadstêd fan Fryslân († [[2014]])
;oktober
* [[18 oktober|18]] - [[Molly Geertsema]], Nederlânsk politikus († [[1991]])
;novimber
* [[7 novimber|7]] - [[Billy Graham]], Amerikaansk predikant en evangelist († [[2018]])
* [[9 novimber|9]] - [[Spiro Agnew]], fise-presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[1996]])
* [[10 novimber|10]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige († [[2007]])
;desimber
* [[4 desimber|4]] - [[Kor Onclin]], Nederlânsk keunstskilder († [[2003]])
* [[10 desimber|10]] - [[Marten Sikkema]], Nederlânsk-Frysk dichter, skriuwer en oersetter († [[2005]])
* [[25 desimber|25]] - [[Ahmed Ben Bella]], Algerijnsk president († [[2012]])
;''datum ûnbekend''
*[[Gladys Bissonette]], Amerikaanske minskerjochte-aktiviste († ±[[1975]])

== Ferstoarn ==
* [[2 jannewaris]] - [[Sybe Kornelis Bakker]], Frysk predikant en politikus (* [[1875]])
* [[8 jannewaris]] - [[Sake Kornelis Feitsma]], Frysk ûnderwizer, dichter en oersetter (* [[1850]])
* [[25 maart]] - [[Claude Debussy]], Frânsk komponist (* [[1862]])
* [[21 april]] - [[Manfred von Richthofen]] (de &quot;Reade Baron&quot;), Dútsk loftmachtpiloat (* [[1892]])
* [[8 maaie]] - [[Tjeerd Ritskes Velstra]], Frysk boer en toanielskriuwer (* [[1840]])
* [[10 maaie]] - [[John Grass]], opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1837]])
* [[12 july]] - [[Geertruida Christine Jentink]], Frysk feministe en sjoernaliste (* [[1852]])
* [[17 july]] - tsaar [[Niklaas II fan Ruslân]] (* [[1868]])
* [[24 july]] - [[Petrus Johannes Vegelin van Claerbergen]], Frysk bestjoerder en hoftsjinner (* [[1845]])
* [[13 novimber]] - [[Samuel Azarja Rudelsheim]], opperrabbyn fan Fryslân (* [[1869]])
* [[13 novimber]] - [[Meint Hylkes Bottema]] (Marten Baersma), Frysk skriuwer (* [[1890]])
;''datum ûnbekend''
*[[Ripley Hitchcock]], Amerikaansk boekeredakteur (* [[1857]])

== Byldzjende keunst ==
* De Flaamske skilder en grafikus [[Frans Masereel]] jout yn Switserlân syn tredde anti-oarlochsalbum &quot;De hartstocht van de mens&quot; út.
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Theo van Doesburg-Rhythmus eines russischen Tanzes.jpg|[[Theo van Doesburg]].&lt;br /&gt;''Ritme van een Russische dans.''
Ofbyld:Doesburg.jpg|Theo van Doesburg.&lt;br /&gt;''Compositie XI.''
Ofbyld:Theo van Doesburg compositie X 1918.jpg|Theo van Doesburg.&lt;br /&gt;''Compositie X''.
Ofbyld:Onbeschilderde Rietveldstoel.JPG|[[Gerrit Rietveld]].&lt;br /&gt;'Read-blauwe stoel'. 1918 (wierskynlik).
&lt;/gallery&gt;

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1918| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>0y4z6n7iokgbend4i6071m8yi8iq8nz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1916</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1732</id>
    <revision>
      <id>1084040</id>
      <parentid>1083880</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:04:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14498" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1910-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[5 jannewaris]] - [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]] dogge [[Eastenryksk-Hongaarske ynfal yn Montenegro (1916)|in ynfal]] yn it [[Keninkryk Montenegro]].
* [[9 jannewaris]] - Mei de [[evakuaasje]] fan 'e lêste [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] fan it [[Gallipoli-skiereilân]] wurdt de [[Gallipoli-kampanje]] nei acht en in heale [[moanne (tiid)|moanne]] beëinige. De [[fjildtocht]] is útrûn op in fiasko en in pynlike nederlaach foar de Alliëarden, wylst it beskôge wurdt as de grutste [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] oerwinning fan 'e oarloch.
*[[11 jannewaris]] - [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] besette it [[Grikelân|Grykske]] [[eilân]] [[Korfû]], dat nedich is as bestimming foar de [[evakuaasje]] fan 'e restanten fan 'e [[leger (lânmacht)|leger]]s fan [[Servje]] en [[Montenegro]] út [[Albaanje]] wei.
*[[14 jannewaris]] - Yn [[Nederlân]] brekt by de troch in swiere [[stoarm]] feroarsake [[Wettersneed fan 1916]] de [[Sudersee]]dyk by [[Marken]] troch, mei as gefolch dat it [[Wetterlân]] derûnder strûpt. Der falle 19 [[dea]]den, in grut part fan 'e [[fee]]steapel komt om en de materiële skea is ûnbidige grut. Dizze [[ramp]] jout de oanset foar de oanlis fan 'e [[Suderseewurken]].
*[[17 jannewaris]] - De [[rebel]]len fan 'e [[Meksiko|Meksikaanske]] foaroanman [[Pancho Villa]] sjitte 16 [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[lânmjitter]]s dea.
*[[22 jannewaris]] - De [[stêd]] [[Shkodër]], yn noardlik [[Albaanje]], wurdt beset troch [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]].
*[[25 jannewaris]] - [[Montenegro]] kapitulearret foar de [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]] dy't it lân binnenfallen binne.
*[[18 febrewaris]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]], [[Frankryk|Frânske]], [[Súd-Afrika|Súdafrikaanske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] foltôgje de ferovering fan [[Dútsk-Kameroen]].
*[[21 febrewaris]]-[[18 desimber]] - Yn 'e slepende [[Slach by Verdun]] besykje [[Dútslân|Dútske]] [[troepen]] troch it [[Frankryk|Frânske]] ferset by de [[stêd]] [[Verdun]] te brekken. Dat mislearret en de rin fan 'e linys bliuwt fierhinne gelyk, hoewol't mear as 300.000 [[soldaten]] komme te [[sneuveljen]].  
*[[3 maart]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]], [[Belgje|Belgyske]], [[Súd-Afrika|Súdafrikaanske]] en [[Portegal|Portegeeske]] [[troepen]] falle [[Dútsk-East-Afrika]] binnen.
*[[9 maart]] - [[Dútslân]] ferklearret de oarloch oan [[Portegal]], nei't dat lân [[konfiskaasje|beslach lein]] hat op 71 [[Dútslân|Dútske]] en [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[keapfardijskip]]pen dy't nei it útbrekken fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]] beskûl socht hawwe yn Portegeeske [[haven]]s.
*[[14 maart]] - As reäksje op 'e oanfal fan 'e [[Meksiko|Meksikaanske]] [[rebel]]lelieder [[Pancho Villa]] op it grinsplak [[Columbus (Nij-Meksiko)]] begjint it [[Amerikaanske Leger]] in grutskalige [[militêr]]e yntervinsje yn 'e [[Meksikaanske Boargeroarloch]], dy't de [[Pancho Villa-ekspedysje]] neamd wurdt.
*[[8 april]] - Yn [[Noarwegen]] wurdt it [[frouljuskiesrjocht]] ynfierd.
*[[24 april|24]]-[[29 april]] - Yn [[Ierlân (eilân)|Ierlân]] brekt de [[Peaske-opstân]] út tsjin 'e [[Grut-Brittanje|Britske]] oerhearsking. De [[rebûlje]] wurdt troch it [[Britske Leger]] yn bloed smoard. Fan 'e Ierske lieders wurde [[Patrick Pearse]], [[James Connolly]], [[Tom Clarke (Iersk republikein)|Tom Clarke]], [[Seán MacDermott]], [[Joseph Plunkett]], [[Éamonn Ceannt]] en [[Thomas MacDonagh]] troch de Britten [[eksekutearre]]. Inkeld [[Éamon de Valera]] en [[grevinne]] [[Constance Markievicz]] ûntkomme oan it [[fjoerpeloton]], hy fanwegen syn [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[nasjonaliteit]] en sy fanwegen har [[sekse]].
*[[29 april]] - Ein fan it [[Belis fan Al-Kût]]: it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[leger (lânmacht)|ekspedysjeleger]] yn [[Mesopotaamje]], ûnder befel fan [[generaal]] [[Charles Townsend]], jout him oer oan 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
* [[30 april]] - de [[simmertiid]] wurdt foar it earst ynfierd, yn [[Dútslân]]. 
*[[5 maaie]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] dogge in ynfal yn 'e [[Dominikaanske Republyk]]: begjin fan 'e [[Amerikaanske besetting fan de Dominikaanske Republyk (1916-1924)|Amerikaanske besetting fan 'e Dominikaanske Republyk]] (dy't oant [[1924]] duorje sil).
*[[8 maaie]] - De earste [[Austraalje (lân)|Australyske]] en [[Nij-Seelân|Nijseelânske]] [[troepen]] dy't oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] fjochtsje sille, lânje yn [[Frankryk]].
*[[22 maaie]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]] wurdt de algemiene [[tsjinstplicht]] ynfierd.
*[[31 maaie]] - Yn 'e [[Slach by Jutlân]], op 'e [[Noardsee]] foar de [[Denemark|Deenske]] [[kust]], bringt de [[Dútslân|Dútske]] [[marine]] de [[Feriene Keninkryk|Britten]] in gefoelige nederlaach ta, al feroaret dit neat oan 'e Britske hegemony op see.
*[[6 juny]] - De [[Alliëarden]] stelle in blokkade fan [[Grikelân]] yn, om it [[regear]] fan dat lân te twingen syn pro-[[Dútslân|Dútske]] politike koerts te wizigjen.
*[[10 juny]] - It [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[garnizoen]] fan [[Mekka]] jout him oer oan 'e [[Arabieren|Arabyske]] [[opstanneling]]en fan [[Hûssein bin Ali]], de [[sjaryf|grutsjaryf]] fan Mekka. Dyselde ropt de ûnôfhinklikheid út fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]], besteande út 'e [[Hidjas]], in gebietsdiel fan it [[Osmaanske Ryk]].
*[[1 july|1]]-[[12 july]] - Yn 'e [[Amerikaanske steat]] [[Nij-Jersey]] fine [[haaie-oanfallen yn Nij-Jersey (1916)|in stikmannich oanfallen]] fan in [[haai]] plak, wêrby't 4 [[dea]]den en 1 [[ferwûne]] falle.
*[[1 july]]-[[18 novimber]] - Yn 'e slepende [[Slach oan de Somme]], de grutste [[fjildslach]] oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]], besykje [[troepen]] út it [[Feriene Keninkryk]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Bermuda]], [[Britsk-Ynje]], [[Kanada]], [[Nijfûnlân]], [[Nij-Seelân]], [[Súd-Afrika]], [[Súd-Rodeezje]] en [[Frankryk]] troch de [[Dútslân|Dútske]] linys te brekken. Dat mislearret en de slach einiget yn in bloedige ympasse dêr't mear as 1,1 miljoen [[soldaten]] by [[sneuvelje]].
*[[25 july]] - Oan it [[Kaukasusfront (Earste Wrâldoarloch)|Kaukasusfront]] feroverje [[Ruslân|Russyske]] [[troepen]] de [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[stêd]] [[Erzincan]].
*[[4 augustus]] - Under it [[Ferdrach fan Deensk-West-Ynje]] ferkeapet [[Denemark]] de [[Deenske Famme-eilannen]] foar [[$]]25 miljoen yn [[goud]] oan 'e [[Feriene Steaten]]. De [[eilannegroep]] wurdt dêrtroch omfoarme ta de [[Amerikaanske Famme-eilannen]]. Reden foar de oankeap fan it gebiet is de Amerikaanske soarch oer de fêstiging fan [[Dútslân|Dútske]] [[militêr]]e bases op 'e eilannen nei in mooglike Dútske ynfal yn Denemark.
*[[12 augustus]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[rykskânselier]] [[Theobald von Bethmann-Hollweg]] en de [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[kânselier]] [[Karl von Stürgkh]] presintearje harren plannen oangeande de [[takomst]] fan [[Poalen]]. Dat moat in (yn namme) ûnôfhinklik [[grutfoarstedom]] wurde.
*[[17 augustus]] - [[Roemeenje]] slút yn it djipste geheim in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei de [[Alliëarden]].
*[[27 augustus]] - [[Roemeenje]] ferklearret de oarloch oan [[Eastenryk-Hongarije]]. Roemeenske [[troepen]] dogge in ynfal fan [[Transsylvaanje]], in ûnderdiel fan it [[Keninkryk Hongarije]].
*[[28 augustus]] - [[Dútslân]] ferklearret de oarloch oan [[Roemeenje]].
*[[28 augustus]] - [[Itaalje]] ferklearret de oarloch oan [[Dútslân]].
*[[1 septimber]] - [[Bulgarije]] ferklearret de oarloch oan [[Roemeenje]].
*[[2 septimber]] - De [[Dobroedsja]], de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[kust]]stripe oan 'e [[Swarte See]], wurdt beset troch [[Dútslân|Dútske]], [[Bulgarije|Bulgaarske]] en [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[troepen]].
*[[12 septimber]]-[[11 desimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] besykje de [[Alliëarden]] mei it [[Monastiroffinsyf]] om [[Bulgarije]] ta [[oerjefte]] te twingen en tagelyk de druk op [[Roemeenje]] te ferlichtsjen. Beide doelen mislearje, hoewol't der al wat terreinwinst op 'e Bulgaren boekt wurdt oan it [[Masedoanyske Front]].
*[[14 septimber|14]]-[[19 septimber]] - Yn 'e bloedige [[Slach om Tabora]] nimme [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] ûnder [[generaal]] [[Charles Tombeur]] [[Tabora]], de [[haadstêd]] fan [[Dútsk-East-Afrika]] yn.
*[[15 septimber]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] sette de [[Feriene Keninkryk|Britten]], ûnder de [[Slach oan de Somme]], by [[Flers Courcelet]] foar it earst [[tank (wapen)|tank]]s yn as [[wapen|oarlochswapen]].
*[[17 septimber]] - Op it terrein fan 'e [[Amsterdamske Iisklub]] organisearret de [[sosjalistysk]]e [[politike partij|partij]] [[SDAP]] in massale [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] foar [[algemien kiesrjocht]], dêr't 40.000 minsken oan meidogge.
*[[9 oktober]] - Op [[Kreta]] rjochtet de [[Grikelân|Grykske]] âld-[[premier]] [[Eleftherios Venizelos]], dy't mei stilswijende stipe fan 'e [[Alliëarden]] iepentlik yn [[opstân]] kommen is tsjin 'e pro-[[Dútslân|Dútske]] Grykske [[kening]] [[Konstantyn I fan Grikelân|Konstantyn&amp;nbsp;I]], in eigen [[regear|tsjinregear]] op.
*[[16 oktober]] - Yn [[Djedda]], op it [[Arabysk Skiereilân]], besiket de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ofsier]] [[T.E. Lawrence]] ('Lawrence of Arabia') [[prins]] [[Faisal I fan Irak|Faisal]], de [[soan]] fan [[Hûssein bin Ali]], de [[sjaryf|grutsjaryf]] fan [[Mekka]], dy't tsjin 'e [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] oerhearsking yn [[opstân]] kommen is. Nei syn weromkear yn [[Egypte]] sil de rie fan Lawrence derfoar soargje dat it Britske oerbefel de [[Arabyske Opstân]] stypje sil.
*[[19 oktober]] - [[Frankryk]] en it [[Feriene Keninkryk]] beslute om it [[Grikelân|Grykske]] [[regear|tsjinregear]] fan [[Eleftherios Venizelos]] te erkennen as it iennichste legitime regear fan Grikelân.
*[[21 oktober]] - By in oanslach yn [[Wenen]] wurdt de [[Eastenryk]]ske [[kânselier]] [[Karl von Stürgkh]] [[fermoarde]] troch de [[sosjalistysk]]e [[kranteman]] [[Friedrich Adler]].
*[[23 oktober]] - [[Dútslân|Dútske]], [[Bulgarije|Bulgaarske]] en [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[troepen]] nimme de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[stêd]] [[Constanţa]] yn.
*[[5 novimber]] - [[Keizer]] [[Willem II fan Dútslân]] en [[Frâns Joazef I fan Eastenryk-Hongarije]] proklamearje it (sabeare) ûnôfhinklike [[Keninkryk Poalen (1916-1918)|Keninkryk Poalen]].
*[[21 novimber]] - Yn 'e [[Eastenryk]]ske [[haadstêd]] [[Wenen]] [[ferstjerren|ferstjert]] yn 'e [[âlderdom]] fan 86 jier [[keizer]] [[Frâns Joazef&amp;nbsp;I fan Eastenryk-Hongarije]], nei't er 68 jier regearre hat. Hy wurdt opfolge troch syn [[omkesizzer]] [[Karel I fan Eastenryk-Hongarije|Karel&amp;nbsp;I]].
*[[26 novimber]] - It [[revolúsje|revolúsjonêre]] [[Grikelân|Grykske]] [[regear]] fan [[premier]] [[Eleftherios Venizelos]] ferklearret de oarloch oan [[Dútslân]].
*[[6 desimber]] - [[Fal fan Boekarest (1916)|Fal fan Boekarest]]: [[Dútslân|Dútske]] [[troepen]] ûnder lieding fan [[generaal]] [[August von Mackensen]] nimme de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[haadstêd]] [[Boekarest]] yn.
*[[23 desimber|23]]-[[27 desimber]] - Oan it [[Eastfront (Earste Wrâldoarloch)|Eastfront]] lijt it [[Roemeenje|Roemeenske]] [[leger (lânmacht)|leger]] in nije nederlaach yn 'e [[Slach by Râmnicu Sărat (1916)|Slach by Râmnicu Sărat]]. De Roemeenske ferdigening stoart dêrnei yn, sadat de [[Sintrale Machten|Sintralen]] it hiele lân ûnder de foet rinne kinne.
*[[29 desimber]] - Yn 'e [[Ruslân|Russyske]] [[haadstêd]] [[Petrograd]] wurdt de yn paleisfermiddens tige ynfloedrike, mar ek tige kontroversjele [[mystikus]] [[Grigorij Raspûtin]] [[fermoarde]].
* ''sûnder datum'' - De [[Olympyske Spullen]] yn [[Berlyn]] wurde ôfsein fanwegen de oarloch.

== Berne ==
;maart
* [[2 maart|2]] - [[Anne Vondeling]], Frysk politikus († [[1979]])
* [[24 maart|24]] - [[Jo Smit]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[1991]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Max Nord]], Nederlânsk dichter en sjoernalist († [[2008]])
;maaie
* [[16 maaie|16]] - [[Johannes Allen]], Deensk skriuwer († [[1973]])
* [[21 maaie|21]] - [[Tinus Osendarp]], Nederlânsk atleet († [[2002]])
* [[30 maaie|30]] - [[Gilles Quispel]], Nederlânsk teolooch († [[2006]])
* [[31 maaie|31]] - [[Bert Haanstra]], Nederlânsk filmregisseur († [[1997]])
;juny
* [2 juny|2]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur († [[2007]])
* [[7 juny|7]] - [[Ids de Beer]], Frysk fersetsstrider († [[1945]])
* 7 - [[Pieter Tjeerdsma]], Frysk boargemaster († [[2010]])

;july
* [[1 july|1]] - [[Olivia de Havilland]], Britsk-Amerikaansk aktrise († [[2020]])
* [[10 july|10]] - [[Thijs Terpstra]], Frysk ûndernimmer, útjouwer en politikus († [[2006]])
;augustus
* [[24 augustus|24]] - [[Reimer van Tuinen]], Frysk skriuwer († [[2006]])
;septimber
* [[4 septimber|4]] - [[Feyo Schelto Sixma van Heemstra]] (Homme Eerntsma), Frysk skriuwer en keunsthistoarikus († [[1994]])
* [[13 septimber|14]] - [[Roald Dahl]], Welsk skriuwer († [[1990]])
;oktober
* [[26 oktober|26]] - [[François Mitterand]], presidint fan [[Frankryk]] († [[1996]])
* [[27 oktober|27]] - [[Theo Griep]], Sealterfrysk skriuwer († [[2007]])
;novimber
* [[24 novimber|24]] - [[Watze Tjebbe Beetstra]], Frysk apteker en skied- en nammekundige († [[2007]])
;desimber
* [[6 desimber|6]] - [[Hilda Neihardt]], Amerikaansk abbekate en publisiste († [[2004]])
* [[9 desimber|9]] - [[Kirk Douglas]], Amerikaansk akteur († [[2020]])

== Ferstoarn ==
* [[6 febrewaris]] - [[Rubén Darío]], Nikaragûaansk dichter, skriuwer en sjoernalist (* [[1867]])
* [[21 febrewaris]] - [[Wilco Rengers]], Frysk jurist en politikus (* [[1835]])
* [[11 maart]] - [[Johan Winkler]], Frysk dokter, sjoernalist en taalkundige (* [[1840]])
* [[17 maaie]] - [[Gat-yn-'e-Dei]] (''Hole-in-the-Day''), opperhaad fan 'e [[Odjibwe (folk)|Odjibwe]] (* [[1837]])
* [[7 april]] - [[Jan Bogtstra]], Frysk ûndernimmer en politikus (* [[1824]])
* [[21 novimber]] - keizer [[Frâns Joazef I fan Eastenryk]] (* [[1830]])
* [[29 desimber]] - [[Grigori Raspûtin]], Russysk mystikus (* [[1869]])

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1916| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>7o9u1ltvk4nanfieoo113j3otkysaia</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084041</id>
      <parentid>1084040</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Berne */ [[]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14499" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1910-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[5 jannewaris]] - [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]] dogge [[Eastenryksk-Hongaarske ynfal yn Montenegro (1916)|in ynfal]] yn it [[Keninkryk Montenegro]].
* [[9 jannewaris]] - Mei de [[evakuaasje]] fan 'e lêste [[Alliëarden|Alliëarde]] [[troepen]] fan it [[Gallipoli-skiereilân]] wurdt de [[Gallipoli-kampanje]] nei acht en in heale [[moanne (tiid)|moanne]] beëinige. De [[fjildtocht]] is útrûn op in fiasko en in pynlike nederlaach foar de Alliëarden, wylst it beskôge wurdt as de grutste [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] oerwinning fan 'e oarloch.
*[[11 jannewaris]] - [[Frankryk|Frânske]] [[troepen]] besette it [[Grikelân|Grykske]] [[eilân]] [[Korfû]], dat nedich is as bestimming foar de [[evakuaasje]] fan 'e restanten fan 'e [[leger (lânmacht)|leger]]s fan [[Servje]] en [[Montenegro]] út [[Albaanje]] wei.
*[[14 jannewaris]] - Yn [[Nederlân]] brekt by de troch in swiere [[stoarm]] feroarsake [[Wettersneed fan 1916]] de [[Sudersee]]dyk by [[Marken]] troch, mei as gefolch dat it [[Wetterlân]] derûnder strûpt. Der falle 19 [[dea]]den, in grut part fan 'e [[fee]]steapel komt om en de materiële skea is ûnbidige grut. Dizze [[ramp]] jout de oanset foar de oanlis fan 'e [[Suderseewurken]].
*[[17 jannewaris]] - De [[rebel]]len fan 'e [[Meksiko|Meksikaanske]] foaroanman [[Pancho Villa]] sjitte 16 [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[lânmjitter]]s dea.
*[[22 jannewaris]] - De [[stêd]] [[Shkodër]], yn noardlik [[Albaanje]], wurdt beset troch [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]].
*[[25 jannewaris]] - [[Montenegro]] kapitulearret foar de [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[troepen]] dy't it lân binnenfallen binne.
*[[18 febrewaris]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]], [[Frankryk|Frânske]], [[Súd-Afrika|Súdafrikaanske]] en [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] foltôgje de ferovering fan [[Dútsk-Kameroen]].
*[[21 febrewaris]]-[[18 desimber]] - Yn 'e slepende [[Slach by Verdun]] besykje [[Dútslân|Dútske]] [[troepen]] troch it [[Frankryk|Frânske]] ferset by de [[stêd]] [[Verdun]] te brekken. Dat mislearret en de rin fan 'e linys bliuwt fierhinne gelyk, hoewol't mear as 300.000 [[soldaten]] komme te [[sneuveljen]].  
*[[3 maart]] - [[Feriene Keninkryk|Britske]], [[Belgje|Belgyske]], [[Súd-Afrika|Súdafrikaanske]] en [[Portegal|Portegeeske]] [[troepen]] falle [[Dútsk-East-Afrika]] binnen.
*[[9 maart]] - [[Dútslân]] ferklearret de oarloch oan [[Portegal]], nei't dat lân [[konfiskaasje|beslach lein]] hat op 71 [[Dútslân|Dútske]] en [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[keapfardijskip]]pen dy't nei it útbrekken fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]] beskûl socht hawwe yn Portegeeske [[haven]]s.
*[[14 maart]] - As reäksje op 'e oanfal fan 'e [[Meksiko|Meksikaanske]] [[rebel]]lelieder [[Pancho Villa]] op it grinsplak [[Columbus (Nij-Meksiko)]] begjint it [[Amerikaanske Leger]] in grutskalige [[militêr]]e yntervinsje yn 'e [[Meksikaanske Boargeroarloch]], dy't de [[Pancho Villa-ekspedysje]] neamd wurdt.
*[[8 april]] - Yn [[Noarwegen]] wurdt it [[frouljuskiesrjocht]] ynfierd.
*[[24 april|24]]-[[29 april]] - Yn [[Ierlân (eilân)|Ierlân]] brekt de [[Peaske-opstân]] út tsjin 'e [[Grut-Brittanje|Britske]] oerhearsking. De [[rebûlje]] wurdt troch it [[Britske Leger]] yn bloed smoard. Fan 'e Ierske lieders wurde [[Patrick Pearse]], [[James Connolly]], [[Tom Clarke (Iersk republikein)|Tom Clarke]], [[Seán MacDermott]], [[Joseph Plunkett]], [[Éamonn Ceannt]] en [[Thomas MacDonagh]] troch de Britten [[eksekutearre]]. Inkeld [[Éamon de Valera]] en [[grevinne]] [[Constance Markievicz]] ûntkomme oan it [[fjoerpeloton]], hy fanwegen syn [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[nasjonaliteit]] en sy fanwegen har [[sekse]].
*[[29 april]] - Ein fan it [[Belis fan Al-Kût]]: it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[leger (lânmacht)|ekspedysjeleger]] yn [[Mesopotaamje]], ûnder befel fan [[generaal]] [[Charles Townsend]], jout him oer oan 'e [[Osmaanske Ryk|Osmanen]].
* [[30 april]] - de [[simmertiid]] wurdt foar it earst ynfierd, yn [[Dútslân]]. 
*[[5 maaie]] - [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[troepen]] dogge in ynfal yn 'e [[Dominikaanske Republyk]]: begjin fan 'e [[Amerikaanske besetting fan de Dominikaanske Republyk (1916-1924)|Amerikaanske besetting fan 'e Dominikaanske Republyk]] (dy't oant [[1924]] duorje sil).
*[[8 maaie]] - De earste [[Austraalje (lân)|Australyske]] en [[Nij-Seelân|Nijseelânske]] [[troepen]] dy't oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] fjochtsje sille, lânje yn [[Frankryk]].
*[[22 maaie]] - Yn it [[Feriene Keninkryk]] wurdt de algemiene [[tsjinstplicht]] ynfierd.
*[[31 maaie]] - Yn 'e [[Slach by Jutlân]], op 'e [[Noardsee]] foar de [[Denemark|Deenske]] [[kust]], bringt de [[Dútslân|Dútske]] [[marine]] de [[Feriene Keninkryk|Britten]] in gefoelige nederlaach ta, al feroaret dit neat oan 'e Britske hegemony op see.
*[[6 juny]] - De [[Alliëarden]] stelle in blokkade fan [[Grikelân]] yn, om it [[regear]] fan dat lân te twingen syn pro-[[Dútslân|Dútske]] politike koerts te wizigjen.
*[[10 juny]] - It [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[garnizoen]] fan [[Mekka]] jout him oer oan 'e [[Arabieren|Arabyske]] [[opstanneling]]en fan [[Hûssein bin Ali]], de [[sjaryf|grutsjaryf]] fan Mekka. Dyselde ropt de ûnôfhinklikheid út fan it [[Keninkryk fan de Hidjas]], besteande út 'e [[Hidjas]], in gebietsdiel fan it [[Osmaanske Ryk]].
*[[1 july|1]]-[[12 july]] - Yn 'e [[Amerikaanske steat]] [[Nij-Jersey]] fine [[haaie-oanfallen yn Nij-Jersey (1916)|in stikmannich oanfallen]] fan in [[haai]] plak, wêrby't 4 [[dea]]den en 1 [[ferwûne]] falle.
*[[1 july]]-[[18 novimber]] - Yn 'e slepende [[Slach oan de Somme]], de grutste [[fjildslach]] oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] fan 'e [[Earste Wrâldoarloch]], besykje [[troepen]] út it [[Feriene Keninkryk]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Bermuda]], [[Britsk-Ynje]], [[Kanada]], [[Nijfûnlân]], [[Nij-Seelân]], [[Súd-Afrika]], [[Súd-Rodeezje]] en [[Frankryk]] troch de [[Dútslân|Dútske]] linys te brekken. Dat mislearret en de slach einiget yn in bloedige ympasse dêr't mear as 1,1 miljoen [[soldaten]] by [[sneuvelje]].
*[[25 july]] - Oan it [[Kaukasusfront (Earste Wrâldoarloch)|Kaukasusfront]] feroverje [[Ruslân|Russyske]] [[troepen]] de [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[stêd]] [[Erzincan]].
*[[4 augustus]] - Under it [[Ferdrach fan Deensk-West-Ynje]] ferkeapet [[Denemark]] de [[Deenske Famme-eilannen]] foar [[$]]25 miljoen yn [[goud]] oan 'e [[Feriene Steaten]]. De [[eilannegroep]] wurdt dêrtroch omfoarme ta de [[Amerikaanske Famme-eilannen]]. Reden foar de oankeap fan it gebiet is de Amerikaanske soarch oer de fêstiging fan [[Dútslân|Dútske]] [[militêr]]e bases op 'e eilannen nei in mooglike Dútske ynfal yn Denemark.
*[[12 augustus]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[rykskânselier]] [[Theobald von Bethmann-Hollweg]] en de [[Eastenryk-Hongarije|Eastenryksk-Hongaarske]] [[kânselier]] [[Karl von Stürgkh]] presintearje harren plannen oangeande de [[takomst]] fan [[Poalen]]. Dat moat in (yn namme) ûnôfhinklik [[grutfoarstedom]] wurde.
*[[17 augustus]] - [[Roemeenje]] slút yn it djipste geheim in [[militêr]] bûnsgenoatskip mei de [[Alliëarden]].
*[[27 augustus]] - [[Roemeenje]] ferklearret de oarloch oan [[Eastenryk-Hongarije]]. Roemeenske [[troepen]] dogge in ynfal fan [[Transsylvaanje]], in ûnderdiel fan it [[Keninkryk Hongarije]].
*[[28 augustus]] - [[Dútslân]] ferklearret de oarloch oan [[Roemeenje]].
*[[28 augustus]] - [[Itaalje]] ferklearret de oarloch oan [[Dútslân]].
*[[1 septimber]] - [[Bulgarije]] ferklearret de oarloch oan [[Roemeenje]].
*[[2 septimber]] - De [[Dobroedsja]], de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[kust]]stripe oan 'e [[Swarte See]], wurdt beset troch [[Dútslân|Dútske]], [[Bulgarije|Bulgaarske]] en [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[troepen]].
*[[12 septimber]]-[[11 desimber]] - Oan it [[Balkanfront (Earste Wrâldoarloch)|Balkanfront]] besykje de [[Alliëarden]] mei it [[Monastiroffinsyf]] om [[Bulgarije]] ta [[oerjefte]] te twingen en tagelyk de druk op [[Roemeenje]] te ferlichtsjen. Beide doelen mislearje, hoewol't der al wat terreinwinst op 'e Bulgaren boekt wurdt oan it [[Masedoanyske Front]].
*[[14 septimber|14]]-[[19 septimber]] - Yn 'e bloedige [[Slach om Tabora]] nimme [[Belgje|Belgyske]] [[troepen]] ûnder [[generaal]] [[Charles Tombeur]] [[Tabora]], de [[haadstêd]] fan [[Dútsk-East-Afrika]] yn.
*[[15 septimber]] - Oan it [[Westfront (Earste Wrâldoarloch)|Westfront]] sette de [[Feriene Keninkryk|Britten]], ûnder de [[Slach oan de Somme]], by [[Flers Courcelet]] foar it earst [[tank (wapen)|tank]]s yn as [[wapen|oarlochswapen]].
*[[17 septimber]] - Op it terrein fan 'e [[Amsterdamske Iisklub]] organisearret de [[sosjalistysk]]e [[politike partij|partij]] [[SDAP]] in massale [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] foar [[algemien kiesrjocht]], dêr't 40.000 minsken oan meidogge.
*[[9 oktober]] - Op [[Kreta]] rjochtet de [[Grikelân|Grykske]] âld-[[premier]] [[Eleftherios Venizelos]], dy't mei stilswijende stipe fan 'e [[Alliëarden]] iepentlik yn [[opstân]] kommen is tsjin 'e pro-[[Dútslân|Dútske]] Grykske [[kening]] [[Konstantyn I fan Grikelân|Konstantyn&amp;nbsp;I]], in eigen [[regear|tsjinregear]] op.
*[[16 oktober]] - Yn [[Djedda]], op it [[Arabysk Skiereilân]], besiket de [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ofsier]] [[T.E. Lawrence]] ('Lawrence of Arabia') [[prins]] [[Faisal I fan Irak|Faisal]], de [[soan]] fan [[Hûssein bin Ali]], de [[sjaryf|grutsjaryf]] fan [[Mekka]], dy't tsjin 'e [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] oerhearsking yn [[opstân]] kommen is. Nei syn weromkear yn [[Egypte]] sil de rie fan Lawrence derfoar soargje dat it Britske oerbefel de [[Arabyske Opstân]] stypje sil.
*[[19 oktober]] - [[Frankryk]] en it [[Feriene Keninkryk]] beslute om it [[Grikelân|Grykske]] [[regear|tsjinregear]] fan [[Eleftherios Venizelos]] te erkennen as it iennichste legitime regear fan Grikelân.
*[[21 oktober]] - By in oanslach yn [[Wenen]] wurdt de [[Eastenryk]]ske [[kânselier]] [[Karl von Stürgkh]] [[fermoarde]] troch de [[sosjalistysk]]e [[kranteman]] [[Friedrich Adler]].
*[[23 oktober]] - [[Dútslân|Dútske]], [[Bulgarije|Bulgaarske]] en [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[troepen]] nimme de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[stêd]] [[Constanţa]] yn.
*[[5 novimber]] - [[Keizer]] [[Willem II fan Dútslân]] en [[Frâns Joazef I fan Eastenryk-Hongarije]] proklamearje it (sabeare) ûnôfhinklike [[Keninkryk Poalen (1916-1918)|Keninkryk Poalen]].
*[[21 novimber]] - Yn 'e [[Eastenryk]]ske [[haadstêd]] [[Wenen]] [[ferstjerren|ferstjert]] yn 'e [[âlderdom]] fan 86 jier [[keizer]] [[Frâns Joazef&amp;nbsp;I fan Eastenryk-Hongarije]], nei't er 68 jier regearre hat. Hy wurdt opfolge troch syn [[omkesizzer]] [[Karel I fan Eastenryk-Hongarije|Karel&amp;nbsp;I]].
*[[26 novimber]] - It [[revolúsje|revolúsjonêre]] [[Grikelân|Grykske]] [[regear]] fan [[premier]] [[Eleftherios Venizelos]] ferklearret de oarloch oan [[Dútslân]].
*[[6 desimber]] - [[Fal fan Boekarest (1916)|Fal fan Boekarest]]: [[Dútslân|Dútske]] [[troepen]] ûnder lieding fan [[generaal]] [[August von Mackensen]] nimme de [[Roemeenje|Roemeenske]] [[haadstêd]] [[Boekarest]] yn.
*[[23 desimber|23]]-[[27 desimber]] - Oan it [[Eastfront (Earste Wrâldoarloch)|Eastfront]] lijt it [[Roemeenje|Roemeenske]] [[leger (lânmacht)|leger]] in nije nederlaach yn 'e [[Slach by Râmnicu Sărat (1916)|Slach by Râmnicu Sărat]]. De Roemeenske ferdigening stoart dêrnei yn, sadat de [[Sintrale Machten|Sintralen]] it hiele lân ûnder de foet rinne kinne.
*[[29 desimber]] - Yn 'e [[Ruslân|Russyske]] [[haadstêd]] [[Petrograd]] wurdt de yn paleisfermiddens tige ynfloedrike, mar ek tige kontroversjele [[mystikus]] [[Grigorij Raspûtin]] [[fermoarde]].
* ''sûnder datum'' - De [[Olympyske Spullen]] yn [[Berlyn]] wurde ôfsein fanwegen de oarloch.

== Berne ==
;maart
* [[2 maart|2]] - [[Anne Vondeling]], Frysk politikus († [[1979]])
* [[24 maart|24]] - [[Jo Smit]], Frysk skriuwer en sjoernalist († [[1991]])
;april
* [[1 april|1]] - [[Max Nord]], Nederlânsk dichter en sjoernalist († [[2008]])
;maaie
* [[16 maaie|16]] - [[Johannes Allen]], Deensk skriuwer († [[1973]])
* [[21 maaie|21]] - [[Tinus Osendarp]], Nederlânsk atleet († [[2002]])
* [[30 maaie|30]] - [[Gilles Quispel]], Nederlânsk teolooch († [[2006]])
* [[31 maaie|31]] - [[Bert Haanstra]], Nederlânsk filmregisseur († [[1997]])
;juny
* [[2 juny|2]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur († [[2007]])
* [[7 juny|7]] - [[Ids de Beer]], Frysk fersetsstrider († [[1945]])
* 7 - [[Pieter Tjeerdsma]], Frysk boargemaster († [[2010]])

;july
* [[1 july|1]] - [[Olivia de Havilland]], Britsk-Amerikaansk aktrise († [[2020]])
* [[10 july|10]] - [[Thijs Terpstra]], Frysk ûndernimmer, útjouwer en politikus († [[2006]])
;augustus
* [[24 augustus|24]] - [[Reimer van Tuinen]], Frysk skriuwer († [[2006]])
;septimber
* [[4 septimber|4]] - [[Feyo Schelto Sixma van Heemstra]] (Homme Eerntsma), Frysk skriuwer en keunsthistoarikus († [[1994]])
* [[13 septimber|14]] - [[Roald Dahl]], Welsk skriuwer († [[1990]])
;oktober
* [[26 oktober|26]] - [[François Mitterand]], presidint fan [[Frankryk]] († [[1996]])
* [[27 oktober|27]] - [[Theo Griep]], Sealterfrysk skriuwer († [[2007]])
;novimber
* [[24 novimber|24]] - [[Watze Tjebbe Beetstra]], Frysk apteker en skied- en nammekundige († [[2007]])
;desimber
* [[6 desimber|6]] - [[Hilda Neihardt]], Amerikaansk abbekate en publisiste († [[2004]])
* [[9 desimber|9]] - [[Kirk Douglas]], Amerikaansk akteur († [[2020]])

== Ferstoarn ==
* [[6 febrewaris]] - [[Rubén Darío]], Nikaragûaansk dichter, skriuwer en sjoernalist (* [[1867]])
* [[21 febrewaris]] - [[Wilco Rengers]], Frysk jurist en politikus (* [[1835]])
* [[11 maart]] - [[Johan Winkler]], Frysk dokter, sjoernalist en taalkundige (* [[1840]])
* [[17 maaie]] - [[Gat-yn-'e-Dei]] (''Hole-in-the-Day''), opperhaad fan 'e [[Odjibwe (folk)|Odjibwe]] (* [[1837]])
* [[7 april]] - [[Jan Bogtstra]], Frysk ûndernimmer en politikus (* [[1824]])
* [[21 novimber]] - keizer [[Frâns Joazef I fan Eastenryk]] (* [[1830]])
* [[29 desimber]] - [[Grigori Raspûtin]], Russysk mystikus (* [[1869]])

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1916| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>6qe1qctg0s8rulguqymtbuxmhgsxd4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1911</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1737</id>
    <revision>
      <id>1084028</id>
      <parentid>1083771</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:51:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8936" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1910-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[6 febrewaris]] - [[Frankryk]] fiert in [[wet]] yn dy't it begryp '[[sjampanje (wyn)|sjampanje]]' as wêzende in mûssearjende [[wyn (drank)|wynsoarte]] út 'e [[Sjampanje (regio)|Sjampanje]], sekuer omskriuwt en beskermet.
*[[20 april]] - Yn [[Portegal]] wurdt de [[skieding tusken tsjerke en steat]] ynfierd.
*[[20 april]] - De [[Agadirkrisis]] of Twadde Marokkaanske Krisis brekt út as [[Frankryk]] sabeare foar de beskerming fan [[Jeropa|Jeropeeske]] [[boarger]]s [[troepen]] nei it binnenlân fan it [[Keninkryk Marokko|Sultanaat Marokko]] stjoert. Eins is it de Frânsen te dwaan om Marokko yn harren macht te krijen. [[Dútslân]] hat dêr neat op tsjin, mar easket wol territoriale kompinsaasje foar himsels. As [[Spanje]] en it [[Feriene Keninkryk]] harren ek mei de saak bemuoie, rint it hast út op in grutte Jeropeeske [[oarloch]].
*[[6 maaie]] - [[Kening]] [[Edwert VII fan it Feriene Keninkryk]] komt nei in koart [[sykte|siikbêd]] te [[ferstjerren]].
*[[7 maaie]] - [[George V fan it Feriene Keninkryk|George V]], de twadde [[soan]] fan 'e [[ferstoarn]]e [[Edwert VII fan it Feriene Keninkryk|Edwert&amp;nbsp;VII]], folget syn [[heit]] op as [[kening fan it Feriene Keninkryk]].
*[[25 maaie]] - Nei súksessen fan 'e [[rebel]]len yn 'e [[Meksikaanske Boargeroarloch]] stapt [[diktator]] [[Porfirio Diaz]] op, dy't mei in tuskenskoft fan fjouwer jier al sûnt [[1877]] oan 'e macht is.
*[[26 maaie]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[Ryksdei]] kart in [[wet]] goed dy't [[Elzas-Loataringen]] sawol in [[grûnwet]] as in eigen [[parlemint]] jout.
*[[31 maaie]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[natuerkundige]] [[Ernest Rutherford]] presintearret in nij model foar it [[atoom]], dat ferskate oant no ta ûnopheldere ferskynsels ferklearje kin.
* [[10 juny]] - De [[Skouting yn Fryslân]] set útein.
*[[17 juny]] - Yn 'e [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[haadstêd]] [[Londen]] wurdt in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] foar ynfiering fan it [[frouljuskiesrjocht]] holden troch 40.000 [[suffrazjette]]s.
*[[1 july]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[kanonnearboat]] de ''Panther'' rint de troch de [[Frankryk|Frânsen]] behearske [[haven]] fan [[Agadir]], yn [[Marokko]], binnen. Hoewol't der gjin skot lost wurdt, is it drigemint dúdlik. De Agadirkrisis nimt dêrtroch soarchwekjende foarmen oan.
*[[7 july]] - De nije [[Meksiko|Meksikaanske]] [[presidint]] [[Francisco Madero]] hâldt syn triomfantlike yntocht yn [[Meksiko-Stêd]].
*[[24 july]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[wittenskipper]] en [[ûntdekkingsreizger]] [[Hiram Bingham III]] werûndekt yn 'e [[Perû]]viaanske [[Andes]] de âlde [[Inka-Ryk|Inka]]-[[stêd]] [[Machu Picchu]].
*[[15 augustus]] - Nei in [[Mynstaking yn Wales (1910-1911)|staking fan tsien moannen]] geane de [[mynwurker]]s yn [[Wales]] wer oan it wurk.
*[[10 augustus]] - Under druk fan 'e [[aartsbiskop fan Canterbury]] en [[kening]] [[George V fan it Feriene Keninkryk]] stimt it [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[Hegerhûs (Feriene Keninkryk)|Hegerhûs]] yn mei in [[wet]] dy't it [[fetorjocht]] fan it Hegerhûs opheft.
* [[21 augustus]] – De ''[[Mona Lisa]]'' fan [[Leonardo da Vinci]] wurdt stellen út it [[Louvre]] yn [[Parys]].
*[[14 septimber]] - By in [[opera (muzyk)|opera]]foarstelling yn [[Kiëv]] wurdt de [[Ruslân|Russyske]] [[premier]] [[Pjotr Stolypin]] [[fermoarde]] troch in [[Joaden|Joadsk]] lid fan 'e Russyske [[geheime tsjinst]].
*[[19 septimber]] - [[Reade Tiisdei]]: by de plechtige iepening fan 'e [[Steaten-Generaal]] op [[Prinskesdei]] hâldt de [[SDAP]] yn [[De Haach]] in [[demonstraasje (protest)|demonstraasje]] foar [[algemien kiesrjocht]] dêr't 20.000 minsken oan meidogge.
*[[29 septimber]] - [[Itaalje]] falt de [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] gebietsdielen [[Tripolitaanje]] en de [[Syrenaika]] binnen: begjin fan 'e [[Italjaansk-Turkske Oarloch]].
*[[7 oktober]] - Yn [[Nederlân]] wurdt troch de oanname fan 'e wizige [[Arbeidswet (Nederlân)|Arbeidswet]] [[berne-arbeid]] foar [[bern (persoan)|bern]] ûnder de tolve jier ferbean, útsein yn 'e [[agraryske sektor]].
*[[10 oktober]] - Yn [[Sina]] begjint de [[Sineeske Revolúsje (1911)|Sineeske Revolúsje]] of Xinhairevolúsje, wêrby't [[Pu Yi]], de lêste [[keizer]] fan 'e [[Qing-dynasty]], ôfset wurdt en de [[Republyk Sina]] útroppen wurdt.
*[[4 novimber]] - De [[Agadirkrisis]] wurdt [[frede|freedsum]] oplost as [[Frankryk]] en [[Dútslân]] in oerienkomst slute. Dútslân akseptearret dêrby dat it [[Keninkryk Marokko|Sultanaat Marokko]] in Frânsk [[protektoraat]] wurdt ûnder de namme [[Frânsk-Marokko]], yn ruil foar [[Nij-Kameroen]], in diel fan 'e [[Frânske Kongo]] dat no by [[Dútsk-Kameroen]] komt te hearren. Dy [[koloanje]] kriget dêrtroch tagong ta de [[rivier]] de [[Kongo (rivier)|Kongo]]. [[Spanje]] wurdt tefredensteld mei in brede stripe lân yn it noarden fan Marokko, dy't de koloanje [[Spaansk-Marokko]] komt te foarmjen. 
*[[10 novimber]] - By de werovering fan [[Nanjing]] op 'e [[rebel]]len rjochtet it [[Sina|Sineeske]] [[keizer]]lik [[leger (lânmacht)|leger]] [[Bloedbad fan Nanjing (1911)|in bloedbad]] oan.
*[[28 novimber]] - De [[Meksiko|Meksikaanske]] [[boer]]elieder [[Emiliano Zapata]] presintearret it [[Plan fan Ayala]], wêryn't in yngripende [[lânherfoarming]] regele wurdt.
*[[desimber]] - [[Ruslân|Russyske]] [[troepen]] dogge [[Russyske ynfal yn Perzje (1911)|in ynfal]] yn [[Perzje]] om in ein te meitsjen oan 'e tanimmende [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] ynfloed yn dat lân.
*[[1 desimber]] - De [[Nederlân]]ske [[natuerkundige]] [[Heike Kamerlingh Onnes]] ûntdekt it ferskynsel [[supergelieding]].
*[[11 desimber]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[kening]] [[George V fan it Feriene Keninkryk|George&amp;nbsp;V]] makket yn [[Britsk-Ynje]] de ferdieling fan [[Bingalen]] yn [[West-Bingalen (1905-1911)|West-Bingalen]] en [[East-Bingalen]] ûngedien en ferpleatst de [[koloanje|koloniale]] [[haadstêd]] fan [[Kalkutta]] nei [[Delly]].
*[[14 desimber]] - De [[Noarwegen|Noarske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[Roald Amundsen]] berikt as earste [[minske]] de [[Súdpoal]] en ferslacht dêrby syn [[Feriene Keninkryk|Britske]] rivaal, [[Robert Falcon Scott]].
*[[29 desimber]] - It [[Keninkryk Mongoalje]] ferklearret him ûnôfhinklik fan [[Sina]].

== Berne ==
;jannewaris
* [[18 jannewaris|18]] - [[Danny Kaye]], Amerikaansk akteur en komyk († [[1987]])
;febrewaris
* [[6 febrewaris|6]] - [[Ronald Reagan]], presidint fan 'e [[Feriene Steaten]] († [[2004]])
* [[14 febrewaris|14]] - [[Willem Kolff]],  Nederlânske ynternist en útfiner († [[2009]])
;maart
* [[25 maart|25]] - [[Jack Ruby]], Amerikaansk krimineel, moardner fan [[Lee Harvey Oswald]] († [[1967]])
;april
* [[25 april|25]] - [[Wiert Berghuis]], Frysk politikus en fersetsstrider († [[1989]])
;maaie
* [[1 maaie|1]] - [[Hotse Bartlema]], Frysk roeier († [[1987]])
* [[8 maaie|8]] - [[Robert Johnson]], Amerikaansk sjonger en muzikant († [[1938]])
* [[19 maaie|19]] - [[Annie M.G. Schmidt]], Nederlânsk berneboekeskriuwster († [[1995]])
* [[27 maaie|27]] - [[Hubert Humphrey]], Amerikaansk politikus († [[1978]])
;july
* [[16 july|16]] - [[Ginger Rogers]], Amerikaansk aktrise en dûnseresse († [[1995]])
;augustus
* [[22 augustus|22]] - [[Enric Valor i Vives]], Falinsiaansk ferteller en taalkundige († [[2000]])
* [[23 augustus|23]] - [[Albert Alberts]], Nederlânsk skriuwer en oersetter († [[1996]])
* [[31 augustus|31]] - [[Ebeltje Boekema-Hut]], Aldste frou fan Nederlân († [[2022]])
;oktober
* [[13 oktober|13]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster († [[2007]])
;novimber
* [[3 novimber|3]] - [[Kick Smit]], Nederlânsk fuotballer († [[1974]])
* [[20 novimber|20]] - [[Halbe Sikkes Doele]], Frysk oersetter en frisiast († [[1967]])
;desimber
* [[11 desimber|11]] - [[Naguib Mahfouz]], Egyptysk skriuwer en Nobelpriiswinner († [[2006]])
* [[25 desimber|25]] - [[Gryt Doele-Bokma]], Frysk fersetsstrydster († [[1996]])

== Ferstoarn ==
* [[20 jannewaris]] - [[Hugo Suringar]], Frysk útjouwer (* [[1834]])
* [[1 maart]] - [[J.H. van 't Hoff]], Nederlânsk natuer- en skiekundige en Nobelpriiswinner (* [[1852]])
* [[18 maaie]] - [[Gustav Mahler]], Eastenryksk komponist (* [[1860]])
* [[9 oktober]] - [[Lucius Columba Murray Bakker]], Frysk dokter en skriuwer (* [[1822]])
* [[25 oktober]] - [[Klaas Jeltes Hornstra]], Frysk bestjoerder (* [[1846]])
* [[29 oktober]] - [[Joseph Pulitzer]], Amerikaanske sjoernalist en krantemagnaat (* [[1847]])
;''datum ûnbekend''
*[[Hugo von Tschudi]], Eastenryksk-Switsersk keunsthistoarikus, museumdirekteur en konservator (* [[1851]])

==Literatuer==
;romans
* [[J.M. Barrie]], ''[[Peter and Wendy]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1911| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>sz20tr3xlpifv8atsfcyypda9p1hwd6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1909</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1739</id>
    <revision>
      <id>1083983</id>
      <parentid>1075922</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:19:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Berne */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9665" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[1900-er jierren]].
== Foarfallen ==
*[[2 jannewaris]] - De [[Earste Alvestêdetocht]], holden op inisjatyf fan [[Pim Mulier]], wurdt wûn troch [[Minne Hoekstra]] fan [[Wergea]] yn in tiid fan 13 [[oere]]n en 50 [[minuten]].
*[[9 jannewaris]] - De [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ekspedysje]] op [[Antarktika]], ûnder lieding fan [[Ernest Shackleton]], moat mei noch 97&amp;nbsp;[[myl]] te gean fanwegen gebrek oan [[iten]] it foarnimmen opjaan om 'e [[Súdpoal]] te berikken.
*[[13 febrewaris]] - Yn it [[Osmaanske Ryk]] twinge de [[Jong-Turken]] it ôftreden ôf fan [[grutfizier]] [[Mehmed Kâmil Pasja]].
* [[15 jannewaris]] - Yn [[Fryslân]] wurdt de [[Keninklike Feriening De Fryske Alve Stêden|Feriening De Fryske Alve Stêden]] oprjochte om yn it ferfolch de [[Alvestêdetocht]] te organisearjen. 
* [[15 jannewaris]] - De [[ekspedysje]] fan 'e [[Austraalje (lân)|Australiër]] [[Edgeworth David]] berikt as earste de [[magnetyske súdpoal]].
*[[16 febrewaris]] - It [[Keninkryk Servje]] kundiget de [[mobilisaasje]] ôf yn ferbân mei de oanboazjende spannings mei [[Eastenryk-Hongarije]] yn it ramt fan 'e [[Bosnyske Krisis]].
*[[22 febrewaris]] - It [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[marine|marine-eskader]] dat [[presidint]] [[Theodore Roosevelt]] op [[16&amp;nbsp;desimber]] [[1907]] by wize fan machtsfertoan op in [[reis]] om 'e wrâld stjoerde, komt wer thús.
*[[26 febrewaris]] - It [[Osmaanske Ryk]] erkent yn it ramt fan 'e [[Bosnyske Krisis]] de [[anneksaasje]] troch [[Eastenryk-Hongarije]] fan 'e Osmaanske gebietsdielen [[Bosnje]] en [[Hertsegovina]], yn ruil foar [[jild|finansjele skealeasstelling]]. [[Dútslân]], [[Frankryk]] en it [[Feriene Keninkryk]] bemiddelje yn it heech oprûne konflikt tusken Eastenryk-Hongarije en it [[Keninkryk Servje]], dat ek oanspraak makket op Bosnje en Hertsegovina.
*[[31 maart]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[rykskânselier]] [[Bernhard von Bülow]] makket yn in [[taspraak]] foar de [[Ryksdei]] dúdlik dat Dútslân oan 'e kant fan [[Eastenryk-Hongarije]] meifjochtsje sil as der yn it ramt fan 'e [[Bosnyske Krisis]] [[oarloch]] útbrekt mei [[Servje]] en/of [[Ruslân]] oer de Eastenryksk-Hongaarske [[anneksaasje]] fan [[Bosnje]] en [[Hertsegovina]]. Servje en Ruslân bine dêrop yn.
*[[6 april]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[ûntdekkingsreizger]] [[Robert Peary]] berikt as earste [[minske]] de [[Noardpoal]], yn it selskip fan [[Matthew Henson]] en fjouwer [[Eskimo's]].
*[[7 april|7]]-[[19 april]] - Mei de ûndertekening fan it [[amendemint|amendearre]] [[Ferdrach fan Berlyn (1878)]] troch de ûnderskate [[Jeropa|Jeropeeske]] grutmachten wurdt de [[Bosnyske Krisis]], dy't Jeropa op 'e râne fan in grutte [[oarloch]] brocht hat, delbêde.
*[[13 april]] - By [[steatsgreep yn it Osmaanske Ryk (13 april 1909)|in militêre steatsgreep]] yn it [[Osmaanske Ryk]], dy't rjochte is tsjin 'e [[Jong-Turken]], wurdt [[grutfizier]] [[Hüseyin Hilmi Pasja]] ôfset.
*[[18 april]] - Yn 'e [[Sint-Piterkatedraal]] yn [[Rome]] fynt de [[hillichferklearring]] fan [[Jeanne d'Arc]] plak.
*[[19 april]] - It [[Osmaanske Ryk]] erkent de ûnôfhinklikheid fan [[Bulgarije]].
*[[24 april]] - By [[steatsgreep yn it Osmaanske Ryk (24 april 1909)|in steatsgreep]] yn it [[Osmaanske Ryk]], gripe de [[Jong-Turken]] de macht werom dy't harren by de [[steatsgreep|kûp]] fan [[13&amp;nbsp;april]] ûntnommen wie. Harren lieder, [[Mahmut Şevket Pasja]], lit de ferantwurdliken foar dy eardere steatsgreep daliks [[terjochtstelle]].
*[[27 april]] - De [[Osmaanske Ryk|Osmaanske]] [[sultan]] [[Abdül Hamid&amp;nbsp;II]] wurdt troch de [[Jong-Turken]] twongen ta [[abdikaasje]] fanwegen syn stipe oan 'e steatsgreep tsjin harren fan [[13&amp;nbsp;april]] l.l. Hy wurdt opfolge troch syn [[broer]] [[Mehmed&amp;nbsp;V]].
*[[27 april]] - De bûnsgenoaten fan [[Eastenryk-Hongarije]] yn 'e [[Triple Alliânsje]], [[Dútslân]] en [[Itaalje]], erkenne formeel de [[Bosnyske Krisis|Eastenryksk-Hongaarske anneksaasje fan Bosnje en Hertsegovina]].
*[[1 maaie]] - Yn [[Frankryk]] wurdt by [[wet]] fêstlein hokker [[sterke drank]] oft him '[[konjak]]' neame mei.
*[[11 maaie]] - Yn [[Bloemfontein]] ûndertekenje fertsjintwurdigers fan 'e [[Britske Kaapkoloanje]], [[Natal (koloanje)|Natal]], de [[Transvaalkoloanje]] en de [[Oranjerivierkoloanje]] in [[ferdrach]] oer de oprjochting fan 'e [[Uny fan Súd-Afrika]] (mei yngong fan [[1910]]), dy't de status fan [[dominion]] krije sil binnen it [[Britske Ryk]].
*[[27 juny]] - De grutmachten dy't sûnt [[1898]] mei-inoar it [[eilân]] [[Kreta]], yn namme noch altyd in diel fan it [[Osmaanske Ryk]], [[besetting fan Kreta (1898-1909)|beset hâlde]] (it [[Feriene Keninkryk]], [[Frankryk]], [[Itaalje]] en [[Ruslân]]), begjinne mei de weromlûking fan harren [[troepen]]. Under fûleindige Osmaanske protesten nimme pleatslike [[Griken|Gryksk]]-[[Kreta|Kretinzyske]] autoriteiten it bestjoer fan Kreta oer.
*[[25 july]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[piloat]] [[Louis Blériot]] stekt as earste yn in [[fleanmasine]] [[It Kanaal]] oer, troch fan [[Kalês]] nei [[Dover (Ingelân)|Dover]] te fleanen.
*[[26 july]]-[[2 augustus]] - In [[staking|algemiene staking]] yn [[Kataloanje]] rint út op [[Katalaanske Arbeidersopstân (1909|in arbeidersopstân]] yn [[Barseloana (stêd)|Barseloana]]. Dêrby falle mear as hûndert [[dea]]den.
*[[5 augustus]] - It [[Osmaanske Ryk]] easket fan [[Grikelân]] dat dat [[lân]] him distansjearret fan it hisen fan 'e [[flagge fan Grikelân|Grykske flagge]] troch de [[befolking]] fan it Osmaanske [[eilân]] [[Kreta]].
*[[11 septimber]] - De [[Dútslân|Dútske]] [[astronoom]] [[Max Wolf]] werûndekt de [[Komeet fan Halley]]. Dêrmei komt foargoed fêst te stean dat dy [[komeet]] om 'e 76 jier by de [[Ierde]] weromkeart.
*[[13 oktober]] - Nettsjinsteande protesten út 'e hiele wrâld wurdt de [[anargisme|anargistyske]] foaroanman [[Francisco Ferrer Guardia]] yn [[Barseloana (stêd)|Barseloana]] op befel fan in [[Spanje|Spaanske]] [[militêr]]e [[rjochtbank]] [[eksekutearre]] om't er de [[Katalaanske Arbeidersopstân (1909)|arbeidersopstân fan july]] organisearre hawwe soe.
*[[26 oktober]] - By in [[oanslach]] yn [[Harbin]], yn [[Mantsjoerije]], wurdt de [[Japan]]ske [[politikus]] [[Ito Hirobumi]], dy't fjouwer kear [[premier]] fan Japan west hat en no de funksje fan [[residint|residint-generaal]] fan [[Koreä]] beklaaid, [[fermoarde]] troch de [[Koreä|Koreaanske]] [[nasjonalist]] [[An Jung-geun]].
*[[11 novimber]] - De [[Feriene Steaten]] geane oer ta de fêstiging fan in [[marine]]basis op 'e [[Hawaï-eilannen]], dy't de namme [[Marinstasjon Pearl Harbor]] krije sil.
*[[16 desimber]] - By [[steatsgreep yn Nikaragûa (1909)|in steatsgreep]] yn [[Nikaragûa]], dy't útfierd wurdt op oankringen en mei stipe fan 'e [[Feriene Steaten]], wurdt [[presidint]] [[José Santos Zelaya]] ôfset.
*[[17 desimber]] - [[Kening]] [[Leopold II fan Belgje]] komt nei in [[regear]]perioade fan 49 jier op 72-jierrige [[leeftyd]] te [[ferstjerren]].
*[[23 desimber]] - [[Albert I fan Belgje|Albert I]] folget syn [[ferstoarn]]e [[heit]] [[Leopold II fan Belgje|Leopold&amp;nbsp;II]] op as [[kening]] fan [[Belgje]].

== Berne ==
;febrewaris
* [[13 febrewaris|13]] - [[Herman Ridderbos]], Frysk heechlearaar teology († [[2007]])
* [[15 febrewaris|15]] - [[Miep Gies]], Nederlânsk fersetsfrou, freondinne fan [[Anne Frank]] († [[2010]])
* [[22 febrewaris|22]] - [[Aleksander Petsjersky]], Russysk-Joadsk ofsier, organisator en oanfierder fan de opstân fan de Joadske finzenen yn it ferneatigingskamp [[Sobibór]] († [[1990]]) 
;maart
* [[31 maart|31]] - [[Piet Jongeling]], Frysk sjoernalist, fersetsstrider, politikus en berneboekeskriuwer († [[1985]])
;april
* [[16 april|16]] - [[Bauke Miedema]], Frysk boer, astronoom en ynstrumintmakker († [[1995]])
* [[30 april|30]] - keninginne [[Juliana fan de Nederlannen]]  († [[2004]])
;maaie
* [[30 maaie|30]] - [[Benny Goodman]], Amerikaansk muzikant († [[1986]])
;septimber
* [[12 septimber|12]] - [[Bull Verweij|Hendrik &quot;Bull&quot; Verweij]], Nederlânsk ûndernimmer, mei-oprjochter [[VOO|Veronica]] († [[2010]])
* [[13 septimber|13]] - [[Frits Thors]], Nederlânsk nijslêzer († [[2014]])
* [[17 septimber|17]] - [[Gerard van Hulst]], Nederlânsk komponist, dirigint, skriuwer en keunstskilder († [[1990]])
* [[19 septimber|19]] - [[Ferdinand Porsche]], Eastenryksk automobylpionier († [[1998]])
;oktober
* [[13 oktober|13]] - [[Klaas Hanzen Heeroma]], Skylger dichter en taalkundige († [[1972]])
;novimber
* [[22 novimber|22]] - [[Douwe Tamminga]], Frysk dichter en skriuwer († [[2002]])
* [[24 novimber|24]] - [[Hotze de Roos]], Frysk berneboekenskriuwer († [[1991]])
* [[26 novimber|26]] - [[Eugène Ionesco]], Roemeensk-Frânsk skriuwer († [[1994]])

== Ferstoarn ==
* [[17 febrewaris]] - [[Geronimo]], opperhaad fan de [[Tsirikahûa (folk)|Tsirikahûa]]-[[Apachen]] (* [[1829]])
* [[3 july]] - [[Thomas McDougall]], Amerikaansk militêr (* [[1845]])
* [[9 septimber]] - [[Sjirk de Wal]], Frysk keatser (* [[1852]])
* [[17 desimber]] - kening [[Leopold II fan Belgje]] (* [[1835]])
* [[10 desimber]] - [[Reade Wolk]] (''Red Cloud''), opperhaad fan 'e [[Lakota (folk)|Lakota]] (* [[1822]])
* [[11 desimber]] - [[Myles Moylan]], Amerikaansk militêr (* [[1838]])
* [[26 desimber]] - [[Frederic Remington]], Amerikaansk keunstskilder (* [[1861]])
* [[27 desimber]] - [[Nicolaas Pierson]], Nederlânsk bankier en politikus (* [[1839]])

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:1909| ]]
[[Kategory:20e iuw]]</text>
      <sha1>mdhqv12vrqevftnctsu3hhp6v95bxe1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2007</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2845</id>
    <revision>
      <id>1083997</id>
      <parentid>1070195</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:30:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ oanfolling</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17425" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[2000-er jierren]].
== Foarfallen ==
;jannewaris
*[[1 jannewaris|1]] - [[Roemeenje]] en [[Bulgarije]] wurde lid fan 'e [[Jeropeeske Uny]].
*[[1 jannewaris|1]] - [[Sloveenje]] fiert de [[euro]] yn as [[muntienheid]].
* [[1 jannewaris|1]] - Yn [[Belgje]] binne de [[restaurant]]s tenei [[wet]]lik [[smoken|smookfrij]].
*[[1 jannewaris|1]] - It [[ferkearsfleantúch]] [[Adam Air-flecht 574]] stoart yn [[Yndoneezje]] yn in [[stoarm]] del, wêrby't alle 102 ynsittenden omkomme.
*[[8 jannewaris|8]] - Omreden fan it [[Russysk-Wytrussyske enerzjyskeel]] snijt [[Ruslân]] de befoarrieding mei [[ierdoalje]] oan [[Wyt-Ruslân]] ôf. Dat hat as bykommend gefolch dat ek [[Poalen]], [[Dútslân]] en de [[Oekraïne]] gjin oalje mear krije, om't de [[piiplieding]]s dêrhinne troch Wyt-Ruslân rinne.
*[[9 jannewaris|9]] - [[Steve Jobs]], de [[algemien direkteur]] fan [[Apple Ltd|Apple]], presintearret yn [[San Francisco]] de [[iPhone]], de earste [[smartphone]].
*[[11 jannewaris|11]] - [[Ruslân]] ferfettet de levering fan [[ierdoalje]] oan [[Wyt-Ruslân]], en dêrmei ek oan 'e [[Oekraïne]], [[Poalen]] en [[Dútslân]].
*[[15 jannewaris|15]] - Under druk fan 'e [[demokrasybeweging yn Nepal (2006)|demokrasybeweging]] fan [[2006]] docht yn [[Nepal]] [[kening]] [[Gayendra fan Nepal|Gayendra]] [[ôfstân fan 'e troan]]. De [[monargy]] wurdt dêrnei ôfskaft.
* [[15 jannewaris|15]] - [[Rafael Correa]] wurdt beëdige as nije [[presidint]] fan [[Ekwador]].

;febrewaris
*[[3 febrewaris|3]] - By [[bomoanslach op in merk yn Bagdad (3 febrewaris 2007)|in bomoanslach]] op in [[merk (hannelsgearkomste)|merk]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] komme teminsten 135 [[minske]]n om en reitsje 339 oaren [[ferwûne]].
* [[19 febrewaris|19]] - [[Noard-Korea]] seit ta syn [[atoombom|nukleêre program]] stopsette te sillen yn ruil foar [[ierdoalje]].
* [[25 febrewaris|25]] - [[Abdoulaye Wade]] wurdt op 'e nij keazen as [[presidint]] fan [[Senegal]].

;maart
* [[7 maart|7]] - De [[politike partij]] [[DeFriezen]] docht yn [[Fryslân]] foar de earste kear mei oan [[ferkiezing]]s.
* [[15 maart|15]] - In grut part fan 'e [[Fryske wetters|wetters]] yn [[Fryslân]] krije de [[Frysk]]e [[toponym|toponimen]] as offisjele [[namme]].
*[[23 maart|23]]-[[4 april]] - [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[marine]]personiel wurdt troch de [[Iraan]]ske [[marine]] [[finzen]] nommen yn [[see|wetters]] dêr't sawol [[Irak]] as Iraan oanspraak op meitsje. Hja wurde nei 12 dagen frijlitten.
* [[25 maart|25]] - De [[Jeropeeske Uny]] fiert har 50&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt; jierdei: yn [[1957]] waard it [[Ferdrag fan Rome]] tekene. Yn [[Berlyn]] wurdt de [[Ferklearing fan Berlyn]] tekene troch de [[foarsitter]]s fan de [[Jeropeeske Rie]] ([[Angela Merkel]]), de [[Jeropeeske Kommisje]] ([[José Manuel Durão Barroso]]) en it [[Jeropeesk Parlemint]] ([[Hans-Gert Pöttering]]).
* [[25 maart|25]] - [[SN Brussels Airlines]] en [[Virgin Express]] wurde gearfoege ta in nije [[loftfeartmaatskippij]]: [[Brussels Airlines]].
* [[26 maart|26]] - Yn it [[Nigearia|Nigeriaanske]] plak [[Gadako]] komme mear as 70 [[minske]]n om as in [[frachtauto]] fol [[benzine]] omwipt en yn 'e [[brân]] fljocht.

;april
* [[2 april|2]] - By [[ierdbeving yn de Salomonseilannen (2007)|in ierdbeving]] fan 8,1 op 'e [[skaal fan Richter]] en de [[tsûnamy]] dy't dêrtroch feroarsake wurd, komme op 'e [[Salomonseilannen]] 52 [[minske]]n om.
* [[2 april|2]] - [[Smoken]] yn iepenbiere romten en op it [[wurk]] is yn [[Wales]] tenei ferbean. 
*[[16 april|16]] - By it [[Bloedbad op Virginia Tech]] sjit de [[sljochtsinnigens|geastlik steurde]] [[studint]] [[Seung-Hui Cho]] 32 [[minske]]n [[dea]] en [[ferwûne]]t er 17 oaren op 'e [[kampus]] fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[universiteit]] [[Virginia Tech]].
*[[18 april|18]] - By [[bomoanslaggen yn Bagdad (18 april 2007)|in rige bomoanslaggen]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] komme krapoan 200 [[minske]]n om.
* [[25 april|25]] - [[Betinking]] [[Rommy Henstra]] yn it [[Cambuur stadion]].
*[[26 april|26]]-[[27 april|27]] - Yn 'e [[Estlân|Estyske]] [[haadstêd]] [[Tallinn]] en oare grutte [[stêd]]en yn it [[lân]] fynt de [[Brûnzen Nacht]] plak, wêrby't leden fan 'e [[etnysk]] [[Russyske minderheid yn Estlân]] in [[opskuor]] feroarsaakje by wize fan protest tsjin it ferpleatsen fan 'e saneamde [[Brûnzen Soldaat (Tallinn)|Brûnzen Soldaat]], in [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-[[monumint]] foar de [[Twadde Wrâldoarloch]].
[[Ofbyld:Lula-Sarkozy-cropped.jpg|120px|thumbnail|right|[[Nicolas Sarkozy]]]]

;maaie
* [[6 maaie|6]] - [[Nicolas Sarkozy]] wurdt keazen as [[presidint]] fan [[Frankryk]]. Mei 53% fan de stimmen wint er it fan [[Ségolène Royal]].
*[[17 maaie|17]] - De [[Russysk-Otterdokse Tsjerke]] fan it [[Patriargaat fan Moskou]] en de [[Russysk-Otterdokse Tsjerke om Utens]] werienje har nei in [[skisma]] fan 80 jier.
* [[26 maaie|26]] - [[Ruslân]] wurdt erkend as folsleine [[supermacht]] troch de [[Feriene Steaten]].&lt;ref&gt;http://www.kommersant.com/page.asp?id=768929&lt;/ref&gt;
*[[28 maaie|28]] - [[Nepal]] wurdt in [[sosjalistysk]]e [[republyk]].

;juny
*[[juny]] - De [[Palestina|Palestynske]] [[organisaasje]] [[Hamas]] ferjaget yn it ramt fan it [[konflikt tusken Fatah en Hamas]] de rivalisearjende [[Fatah]]-beweging en grypt alle macht yn 'e [[Gaza-stripe]]. Neitiid leit [[Fatah]] yn it [[Westjordaanlân]] it near op it oanhingjen fan Hamas. De [[Palestynske Autoriteit]] rekket dêrmei yn 'e praktyk ferdield yn twa aparte minysteatsjes.
* [[1 juny|1]] - De [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] [[Skanomodu (stúdzjeferiening)|Skanomodu]] wurdt oprjochte.
* [[5 juny|5]] - De [[romtesonde]] ''[[MESSENGER]]'', fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[romtefeart]]organisaasje [[NASA]], fljocht foar de twadde kear deunby [[Fenus (planeet)|Fenus]] lâns en giet fierder nei [[Merkuerius (planeet)|Merkuerius]].
*[[28 juny|28]]-[[3 septimber]] - By [[Grykske boskbrannen (2007)|oanhâldende boskbrannen]] yn [[Grikelân]], dy't útbrekke ûnder de [[Jeropeeske hjitteweach (2007)|Jeropeeske hjitteweach]] fan dizze [[simmer]], giet 2.711&amp;nbsp;[[km²]] lân yn flammen op en komme 84 [[minske]]n om.
*[[29 juny|29]] - De [[iPhone]], de earste [[smartphone]], komt yn 'e [[Feriene Steaten]] beskikber foar ferkeap.

;july
* [[7 july|7]]-[[29 july|29]] - De [[Omgong fan Frankryk]] wurdt holden. De tocht begjint yn [[Londen]].
* [[11 july|11]] - De [[East-Fryslân|Eastfryske]] [[politike partij]] [[Die Friesen]] wurdt oprjochte.
* [[12 july|12]]-[[25 july|25]] - Yn [[Fryslân]] wurdt it [[Sintrale Kommisje Skûtsjesilen|SKS]]-[[skûtsjesilen]] holden.
*[[17 july|17]] - It [[ferkearsfleantúch]] [[TAM Airlines-flecht 3054]] glidet op 'e [[Brazylje|Brazyljaanske]] [[Lofthaven Congonhas-São Paulo]] fan 'e [[lâningsbaan]] en ramt in [[warehûs]], wêrby't 199 [[minske]]n omkomme.
*[[24 july|24]] - Nei acht en in heal jier yn it [[tichthús (finzenis)|tichthús]] sitten te hawwen, wurde yn [[Lybje]] fiif [[Bulgarije|Bulgaarske]] [[ferpleechkundige]]n frijlitten. Dêrmei komt in ein oan 'e saneamde [[Libyske HIV-rjochtsaak]].
* [[24 july|24]] - De 5.000e side fan 'e [[Fryske Wikipedy]] wurdt skreaun: [[seksferslaving]].
* [[27 july|27]] - Yn [[Fryslân]] wurdt it [[Akwadukt Langdeel]] iepene.

;augustus
* [[1 augustus|1]] - De [[PC 2007|150e edysje]] fan 'e [[PC]] yn [[Frjentsjer]] wurdt wûn troch [[Johan van der Meulen]], [[Taeke Triemstra]] en [[Auke van der Graaf]].
*[[9 augustus|9]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[bankwêzen|bank]] [[BNP Paribas]] leit it near op 'e ferkeap fan belangen yn riskante [[hypoteek|hypoteken]] troch trije [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ynvestearringsfûns]]en. Dit is it ierste begjin fan 'e [[Bankekrisis]].
*[[14 augustus|14]] - By de [[bomoanslaggen op de Jezidyske mienskippen (2007)|bomoanslaggen op 'e Jezidyske mienskippen]], troch [[islamisme|islamistyske]] [[terrorist]]en te [[Katanija]] en [[Djaziera]] yn noardlik [[Irak]], komme 796 [[minske]]n om.
*[[15 augustus|15]] - Yn [[Birma]] brekt de [[Saffraanrevolúsje]] út, wêrby't [[boedisme|boedistyske]] [[mûnts]]en (yn [[saffraan]]kleurige [[pij]]en) foarop geane yn 'e protesten tsjin 'e [[militêr]]e [[diktatuer]] dy't it [[lân]] regearret.
*[[15 augustus|15]] - By [[ierdbeving yn Perû (2007)|in swiere ierdbeving]] fan 8.0 op 'e [[skaal fan Richter]] komme yn [[Perû]] teminsten 519 [[minske]]n om en reitsje mear as 1.300 oaren [[ferwûne]].
* [[20 augustus|20]] - [[Futsal Ljouwert]] wurdt [[Futsal Cambuur]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Cambuur_41562.aspx Omrop Fryslân: Futsal Ljouwert wurdt Cambuur]&lt;/ref&gt;

;septimber
* [[3 septimber|3]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] aventoersman [[Steve Fosset]] stoart mei  in [[fleanmasine]] del yn 'e [[Sierra Nevada (Kalifornje)]]. Syn [[stoflik omskot]] wurdt pas yn [[septimber]] [[2008]] weromfûn.
*[[6 septimber|6]] - De [[loftmacht]] fan [[Israel]] fiert [[Operaasje Wyngerd|in oanfal]] út yn [[Syrje]] op wat neffens Israelyske bewearings in [[nukleêre reäktor]] wêze soe.
*[[13 septimber|13]] - De [[Algemiene Gearkomste fan de Feriene Naasjes]] nimt de [[Ferklearring oangeande de Rjochten fan Lânseigen Folken]] (DRIP) oan.
*[[16 septimber|16]] - By it [[Bloedbad op it Nisoerplein]] iepenet in groepke [[wurknimmer]]s fan it [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[partikulier militêr bedriuw]] [[Blackwater (bedriuw)|Blackwater]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] it fjoer op ûnwapene [[boarger]]s. Dêrby falle 17 [[dea]]den en reitsje 20 oaren [[ferwûne]].

;oktober
* [[1 oktober|1]] - It [[Saailân]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] wurdt werynrjochte y.f.m. de bou fan it nije [[Frysk Museum]] oan 'e eastkant fan it [[plein]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Fries_Museum_42588.aspx Start werynrjochting Saailân]&lt;/ref&gt;
* [[19 oktober|19]] - Yn 'e [[Portegal|Portegeeske]] [[haadstêd]] [[Lissabon]] komme de [[regear]]ingslieders fan de [[Jeropeeske Uny]] it [[Ferdrach fan Lissabon (2007)|Ferdrach fan Lissabon]] oerien.&lt;ref&gt;[http://www.n-tv.de/867916.html n-tv:Reformvertrag steht] &lt;small&gt;''Dútsk''&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;

;novimber
* [[1 novimber|1]] - De [[Switserlân|Switserske]] [[tennis]]ster [[Martina Hingis]] wurdt posityf teste op [[kokaïne]] en hâldt op mei tennissen.
*[[6 novimber|6]] - By [[bomoanslach yn Mazar-i-Sjarif (2007)|in bomoanslach]] troch in [[selsmoardoanslach|selsmoardterrorist]] yn 'e [[Afganistan|Afgaanske]] [[stêd]] [[Mazar-i-Sjarif]] komme teminsten 50 [[minske]]n om, ûnder wa 6 leden fan it Afgaanske [[parlemint]].
* [[9 novimber|9]] - In [[Noardwesterstoarm]] jaget oer [[Tema:Fryslân|de Fryslannen]]. 
*[[16 novimber|16]] - De [[orkaan|sykloan]] [[Sykloan Sidr|Sidr]] komt oan lân yn [[Bangladesj]]. Dêrby fine mooglik wol 15.000 [[minske]]n de [[dea]].
[[Ofbyld:Seelterfryskewiky500.JPG|thumb|200px|De [[Sealterfryske Wikipedy]] op ''Wikipedia incubator''.]]

;desimber
*[[5 desimber|5]] - By [[Bloedbad yn de Westroads Mall|in sjitpartij]] yn it [[winkelsintrum]] [[Westroads Mall]], yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[stêd]] [[Omaha (Nebraska)]], falle 8 [[dea]]den en 4 [[ferwûne]]n.
* [[9 desimber|9]] - De [[Sealterfryske Wikipedy]] hat 500 siden.
* [[11 desimber|11]] - De [[sweeftrein]] dy't fan [[Amsterdam]] nei [[Grins (stêd)|Grins]] oanlein wurde soe, giet werom nei [[Dútslân]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Suderseeline_35373.aspx Sweeftrein wer nei Dútslân ta]&lt;/ref&gt;
*[[13 desimber|13]] - De lidsteaten fan 'e [[Jeropeeske Uny]] ûndertekenje it [[Ferdrach fan Lissabon (2007)|Ferdrach fan Lissabon]]. Dat is de [[Jeropeeske Grûnwet]] út [[2004]] ûnder in oare namme. Op dizze wize wurdt de ôfwizing fan dy [[grûnwet]] by [[referindum]] troch de [[befolking]]s fan [[Frankryk]] en [[Nederlân]] negearre.
* [[21 desimber|21]] - Yn [[Estlân]], [[Letlân]], [[Litouwen]], [[Malta]], [[Sloveenje]], [[Tsjechje]], [[Hongarije]] en [[Slowakije]] wurde de [[Schengen Oerienkomsten]] fan krêft.
* [[23 desimber|23]] - It [[Fryslân|Fryske]] [[doarp]] [[Grou (plak)|Grou]] hat in [[sport]]primeur troch in earste [[iisbaan]] fan [[keunststof]] yn 'e [[iepen loft]] te iepenjen.
*[[27 desimber|27]] - [[Benazir Bhutto]], de eardere [[premier]] fan [[Pakistan]], wurdt by [[moard op Benazir Bhutto|in bomoanslach]] yn [[Rawalpindi]] [[fermoarde]]. Behalven har komme ek teminsten 80 oare [[minske]]n om it libben.
*[[27 desimber|27]] - Der brekt in grutte opskuo] út yn 'e [[Kenia]]anske [[stêd]] [[Mombasa]] as [[Mwai Kibaki]] útroppen wurdt ta winner fan 'e troch ûngeregeldheden ûntsierde [[Keniaanske ferkiezings (2007)|Keniaanske ferkiezings]]. Dit is it begjin fan 'e [[Keniaanske Ferkiezingskrisis (2007-2008)]].
;''sûnder datum''
*[[Mauretaanje]] is it lêste lân op 'e wrâld dat [[slavernij]] by [[wet]] strafber stelt.

== Berne ==

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[10 jannewaris|10]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (* [[1925]])
* [[22 jannewaris|22]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint (* [[1917]])
;febrewaris
;maart
* [[6 maart|6]] - [[Feite de Jager]], Frysk keatser (* [[1915]])
* [[8 maart|8]] - [[Herman Ridderbos]], Frysk heechlearaar teology (* [[1909]])
* [[10 maart|10]] - [[Willy Wester]], Frysk moardslachtoffer (* [[1958]])
* [[21 maart|21]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus (* [[1918]])
;april
* [[8 april|8]] - [[Uilke Tuinstra]], Frysk dichter (* [[1915]])
* [[11 april||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder (* [[1922]])
* [[20 april|20]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer (* [[1930]])
* [[22 april|22]] - [[Rommy]], Frysk sjonger (* [[1950]])
;maaie
* [[15 maaie|15]] - [[Theo Griep]], Sealterfrysk skriuwer (* [[1916]])
* [[29 maaie|29]] - [[Jitze Grondsma]], Frysk skûtsjeskipper (* [[1948]])
;juny
* [[11 juny|11]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres (* [[1922]])
* [[18 juny|18]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster (* [[1925]])
* [[20 juny|20]] - [[Bart Tromp]], Nederlânsk sosjolooch en politikolooch (* [[1944]])
;july
* [[11 july|11]] - [[Lady Bird Johnson]], Amerikaansk presidintsfrou (* [[1912]])
* [[16 july|16]] - [[Ulbe Hannema]], Frysk sportbestjoerder, foarsitter [[PC]] (* [[1923]])
;augustus
* [[10 augustus|10]] - [[Theresa Lamebull]], Amerikaanske taalaktiviste (* [[1896]])
* [[14 augustus|14]] - [[Watze Tjebbe Beetstra]], Frysk apteker en skied- en nammekundige (* [[1916]])
* [[17 augustus|17]] - [[Jos Brink]], Nederlânsk presintator en kabaretier (* [[1942]])
;septimber
* [[4 septimber|4]] - [[Gerard Poiesz]], Frysk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Poiesz Supermerken]] (* [[1921]])
* [[6 septimber|6]] - [[Luciano Pavarotti]], Italjaansk operasjonger (* [[1935]])
* [[23 septimber|23]] - [[Berend Bijlsma]], Frysk ûnderwiisynspekteur (* [[1933]])
;oktober
* [[16 oktober|16]] - [[Deborah Kerr]], Skotsk aktrise (* [[1921]])
* [[30 oktober|30]] - [[Teun Tolman]], Frysk boer en politikus (* [[1924]])
;novimber
* [[16 novimber|16]] - [[Henk Hornstra]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1948]])
* [[25 novimber|25]] - [[Rinnie Kuiper]], Frysk keatser (* [[1927]])
* [[30 novimber|30]] - [[Harmen Abma]], Frysk keunstner (* [[1937]])
;desimber
* [[5 desimber]] - [[Foekje Dillema]], Frysk atlete (* [[1926]])
* [[13 desimber]] - [[Swaantsje Monderman]], Frysk dichteresse (* [[1928]])
* [[13 desimber]] - [[Floyd Red Crow Westerman]], Amerikaansk akteur, sjonger en aktivist (* [[1936]])
* [[27 desimber]] - [[Tjitte Piebenga]], Frysk skriuwer en literatuerkritikus (* [[1935]])

==Literatuer==
;romans
* [[Patricia Briggs]], ''[[Blood Bound]]''
* [[Elizabeth Moon]], ''[[Command Decision (roman fan Elizabeth Moon)|Command Decision]]''
* [[C.J. Cherryh]], ''[[Deliverer]]''
* [[Jeff Kinney (skriuwer)|Jeff Kinney]], ''[[Diary of a Wimpy Kid (boek)|Diary of a Wimpy Kid]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Libben fan in Labbekak'')&lt;/small&gt;
* [[J.K. Rowling]], ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows]]''
* [[Tanya Huff]], ''[[The Heart of Valor]]''
* [[Kristen Britain]], ''[[The High King's Tomb]]''
* [[Julie E. Czerneda]], ''[[Reap the Wild Wind]]''
* [[Lois McMaster Bujold]], ''[[The Sharing Knife: Legacy]]''
* [[Jim Butcher]], ''[[White Night (roman)|White Night]]''
;novelles
* [[Patricia Briggs]], ''[[Alpha and Omega (novelle)|Alpha and Omega]]''
;ferhalebondels
* ferskate auteurs, ''[[On the Prowl (ferhalebondel)|On the Prowl]]''
* [[Charlaine Harris]] en [[Toni L.P. Kelner]] (red.), ''[[Many Bloody Returns]]''
* [[P.N. Elrod]] (red.), ''[[My Big Fat Supernatural Honeymoon]]''
;koarte ferhalen
* [[Jim Butcher]], ''[[Heorot (koart ferhaal)|Heorot]]''
* Jim Butcher, ''[[It's My Birthday, Too]]''

==Films==
* ''[[3:10 to Yuma (film út 2007)|3:10 to Yuma]]''
* ''[[Beowulf (film út 2007)|Beowulf]]''
* ''[[Blades of Glory]]''
* ''[[The Bourne Ultimatum (film)|The Bourne Ultimatum]]''
* ''[[Fred Claus]]''
* ''[[The Game Plan (film)|The Game Plan]]''
* ''[[The Heartbreak Kid (film út 2007)|The Heartbreak Kid]]''
* ''[[I Am Legend (film)|I Am Legend]]''
* ''[[In the Valley of Elah]]''
* ''[[Into the Wild]]''
* ''[[Juno (film)|Juno]]''
* ''[[The Kingdom (film)|The Kingdom]]''
* ''[[Knocked Up (film)|Knocked Up]]''
* ''[[Live Free or Die Hard]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:2007| ]]
[[Kategory:21e iuw]]</text>
      <sha1>5bgk23vi05ingpre9bryogqh4udlqjt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084062</id>
      <parentid>1083997</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:22:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarn */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18866" xml:space="preserve">{{JiersideBoppe}}

{{Kalinders}}{{Kalinderjier}}
Dit jier makket ûnderdiel út fan it [[desennium]] fan 'e [[2000-er jierren]].
== Foarfallen ==
;jannewaris
*[[1 jannewaris|1]] - [[Roemeenje]] en [[Bulgarije]] wurde lid fan 'e [[Jeropeeske Uny]].
*[[1 jannewaris|1]] - [[Sloveenje]] fiert de [[euro]] yn as [[muntienheid]].
* [[1 jannewaris|1]] - Yn [[Belgje]] binne de [[restaurant]]s tenei [[wet]]lik [[smoken|smookfrij]].
*[[1 jannewaris|1]] - It [[ferkearsfleantúch]] [[Adam Air-flecht 574]] stoart yn [[Yndoneezje]] yn in [[stoarm]] del, wêrby't alle 102 ynsittenden omkomme.
*[[8 jannewaris|8]] - Omreden fan it [[Russysk-Wytrussyske enerzjyskeel]] snijt [[Ruslân]] de befoarrieding mei [[ierdoalje]] oan [[Wyt-Ruslân]] ôf. Dat hat as bykommend gefolch dat ek [[Poalen]], [[Dútslân]] en de [[Oekraïne]] gjin oalje mear krije, om't de [[piiplieding]]s dêrhinne troch Wyt-Ruslân rinne.
*[[9 jannewaris|9]] - [[Steve Jobs]], de [[algemien direkteur]] fan [[Apple Ltd|Apple]], presintearret yn [[San Francisco]] de [[iPhone]], de earste [[smartphone]].
*[[11 jannewaris|11]] - [[Ruslân]] ferfettet de levering fan [[ierdoalje]] oan [[Wyt-Ruslân]], en dêrmei ek oan 'e [[Oekraïne]], [[Poalen]] en [[Dútslân]].
*[[15 jannewaris|15]] - Under druk fan 'e [[demokrasybeweging yn Nepal (2006)|demokrasybeweging]] fan [[2006]] docht yn [[Nepal]] [[kening]] [[Gayendra fan Nepal|Gayendra]] [[ôfstân fan 'e troan]]. De [[monargy]] wurdt dêrnei ôfskaft.
* [[15 jannewaris|15]] - [[Rafael Correa]] wurdt beëdige as nije [[presidint]] fan [[Ekwador]].

;febrewaris
*[[3 febrewaris|3]] - By [[bomoanslach op in merk yn Bagdad (3 febrewaris 2007)|in bomoanslach]] op in [[merk (hannelsgearkomste)|merk]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] komme teminsten 135 [[minske]]n om en reitsje 339 oaren [[ferwûne]].
* [[19 febrewaris|19]] - [[Noard-Korea]] seit ta syn [[atoombom|nukleêre program]] stopsette te sillen yn ruil foar [[ierdoalje]].
* [[25 febrewaris|25]] - [[Abdoulaye Wade]] wurdt op 'e nij keazen as [[presidint]] fan [[Senegal]].

;maart
* [[7 maart|7]] - De [[politike partij]] [[DeFriezen]] docht yn [[Fryslân]] foar de earste kear mei oan [[ferkiezing]]s.
* [[15 maart|15]] - In grut part fan 'e [[Fryske wetters|wetters]] yn [[Fryslân]] krije de [[Frysk]]e [[toponym|toponimen]] as offisjele [[namme]].
*[[23 maart|23]]-[[4 april]] - [[Feriene Keninkryk|Britsk]] [[marine]]personiel wurdt troch de [[Iraan]]ske [[marine]] [[finzen]] nommen yn [[see|wetters]] dêr't sawol [[Irak]] as Iraan oanspraak op meitsje. Hja wurde nei 12 dagen frijlitten.
* [[25 maart|25]] - De [[Jeropeeske Uny]] fiert har 50&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt; jierdei: yn [[1957]] waard it [[Ferdrag fan Rome]] tekene. Yn [[Berlyn]] wurdt de [[Ferklearing fan Berlyn]] tekene troch de [[foarsitter]]s fan de [[Jeropeeske Rie]] ([[Angela Merkel]]), de [[Jeropeeske Kommisje]] ([[José Manuel Durão Barroso]]) en it [[Jeropeesk Parlemint]] ([[Hans-Gert Pöttering]]).
* [[25 maart|25]] - [[SN Brussels Airlines]] en [[Virgin Express]] wurde gearfoege ta in nije [[loftfeartmaatskippij]]: [[Brussels Airlines]].
* [[26 maart|26]] - Yn it [[Nigearia|Nigeriaanske]] plak [[Gadako]] komme mear as 70 [[minske]]n om as in [[frachtauto]] fol [[benzine]] omwipt en yn 'e [[brân]] fljocht.

;april
* [[2 april|2]] - By [[ierdbeving yn de Salomonseilannen (2007)|in ierdbeving]] fan 8,1 op 'e [[skaal fan Richter]] en de [[tsûnamy]] dy't dêrtroch feroarsake wurd, komme op 'e [[Salomonseilannen]] 52 [[minske]]n om.
* [[2 april|2]] - [[Smoken]] yn iepenbiere romten en op it [[wurk]] is yn [[Wales]] tenei ferbean. 
*[[16 april|16]] - By it [[Bloedbad op Virginia Tech]] sjit de [[sljochtsinnigens|geastlik steurde]] [[studint]] [[Seung-Hui Cho]] 32 [[minske]]n [[dea]] en [[ferwûne]]t er 17 oaren op 'e [[kampus]] fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[universiteit]] [[Virginia Tech]].
*[[18 april|18]] - By [[bomoanslaggen yn Bagdad (18 april 2007)|in rige bomoanslaggen]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] komme krapoan 200 [[minske]]n om.
* [[25 april|25]] - [[Betinking]] [[Rommy Henstra]] yn it [[Cambuur stadion]].
*[[26 april|26]]-[[27 april|27]] - Yn 'e [[Estlân|Estyske]] [[haadstêd]] [[Tallinn]] en oare grutte [[stêd]]en yn it [[lân]] fynt de [[Brûnzen Nacht]] plak, wêrby't leden fan 'e [[etnysk]] [[Russyske minderheid yn Estlân]] in [[opskuor]] feroarsaakje by wize fan protest tsjin it ferpleatsen fan 'e saneamde [[Brûnzen Soldaat (Tallinn)|Brûnzen Soldaat]], in [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-[[monumint]] foar de [[Twadde Wrâldoarloch]].
[[Ofbyld:Lula-Sarkozy-cropped.jpg|120px|thumbnail|right|[[Nicolas Sarkozy]]]]

;maaie
* [[6 maaie|6]] - [[Nicolas Sarkozy]] wurdt keazen as [[presidint]] fan [[Frankryk]]. Mei 53% fan de stimmen wint er it fan [[Ségolène Royal]].
*[[17 maaie|17]] - De [[Russysk-Otterdokse Tsjerke]] fan it [[Patriargaat fan Moskou]] en de [[Russysk-Otterdokse Tsjerke om Utens]] werienje har nei in [[skisma]] fan 80 jier.
* [[26 maaie|26]] - [[Ruslân]] wurdt erkend as folsleine [[supermacht]] troch de [[Feriene Steaten]].&lt;ref&gt;http://www.kommersant.com/page.asp?id=768929&lt;/ref&gt;
*[[28 maaie|28]] - [[Nepal]] wurdt in [[sosjalistysk]]e [[republyk]].

;juny
*[[juny]] - De [[Palestina|Palestynske]] [[organisaasje]] [[Hamas]] ferjaget yn it ramt fan it [[konflikt tusken Fatah en Hamas]] de rivalisearjende [[Fatah]]-beweging en grypt alle macht yn 'e [[Gaza-stripe]]. Neitiid leit [[Fatah]] yn it [[Westjordaanlân]] it near op it oanhingjen fan Hamas. De [[Palestynske Autoriteit]] rekket dêrmei yn 'e praktyk ferdield yn twa aparte minysteatsjes.
* [[1 juny|1]] - De [[Fryslân|Fryske]] [[studinteferiening]] [[Skanomodu (stúdzjeferiening)|Skanomodu]] wurdt oprjochte.
* [[5 juny|5]] - De [[romtesonde]] ''[[MESSENGER]]'', fan 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[romtefeart]]organisaasje [[NASA]], fljocht foar de twadde kear deunby [[Fenus (planeet)|Fenus]] lâns en giet fierder nei [[Merkuerius (planeet)|Merkuerius]].
*[[28 juny|28]]-[[3 septimber]] - By [[Grykske boskbrannen (2007)|oanhâldende boskbrannen]] yn [[Grikelân]], dy't útbrekke ûnder de [[Jeropeeske hjitteweach (2007)|Jeropeeske hjitteweach]] fan dizze [[simmer]], giet 2.711&amp;nbsp;[[km²]] lân yn flammen op en komme 84 [[minske]]n om.
*[[29 juny|29]] - De [[iPhone]], de earste [[smartphone]], komt yn 'e [[Feriene Steaten]] beskikber foar ferkeap.

;july
* [[7 july|7]]-[[29 july|29]] - De [[Omgong fan Frankryk]] wurdt holden. De tocht begjint yn [[Londen]].
* [[11 july|11]] - De [[East-Fryslân|Eastfryske]] [[politike partij]] [[Die Friesen]] wurdt oprjochte.
* [[12 july|12]]-[[25 july|25]] - Yn [[Fryslân]] wurdt it [[Sintrale Kommisje Skûtsjesilen|SKS]]-[[skûtsjesilen]] holden.
*[[17 july|17]] - It [[ferkearsfleantúch]] [[TAM Airlines-flecht 3054]] glidet op 'e [[Brazylje|Brazyljaanske]] [[Lofthaven Congonhas-São Paulo]] fan 'e [[lâningsbaan]] en ramt in [[warehûs]], wêrby't 199 [[minske]]n omkomme.
*[[24 july|24]] - Nei acht en in heal jier yn it [[tichthús (finzenis)|tichthús]] sitten te hawwen, wurde yn [[Lybje]] fiif [[Bulgarije|Bulgaarske]] [[ferpleechkundige]]n frijlitten. Dêrmei komt in ein oan 'e saneamde [[Libyske HIV-rjochtsaak]].
* [[24 july|24]] - De 5.000e side fan 'e [[Fryske Wikipedy]] wurdt skreaun: [[seksferslaving]].
* [[27 july|27]] - Yn [[Fryslân]] wurdt it [[Akwadukt Langdeel]] iepene.

;augustus
* [[1 augustus|1]] - De [[PC 2007|150e edysje]] fan 'e [[PC]] yn [[Frjentsjer]] wurdt wûn troch [[Johan van der Meulen]], [[Taeke Triemstra]] en [[Auke van der Graaf]].
*[[9 augustus|9]] - De [[Frankryk|Frânske]] [[bankwêzen|bank]] [[BNP Paribas]] leit it near op 'e ferkeap fan belangen yn riskante [[hypoteek|hypoteken]] troch trije [[Feriene Keninkryk|Britske]] [[ynvestearringsfûns]]en. Dit is it ierste begjin fan 'e [[Bankekrisis]].
*[[14 augustus|14]] - By de [[bomoanslaggen op de Jezidyske mienskippen (2007)|bomoanslaggen op 'e Jezidyske mienskippen]], troch [[islamisme|islamistyske]] [[terrorist]]en te [[Katanija]] en [[Djaziera]] yn noardlik [[Irak]], komme 796 [[minske]]n om.
*[[15 augustus|15]] - Yn [[Birma]] brekt de [[Saffraanrevolúsje]] út, wêrby't [[boedisme|boedistyske]] [[mûnts]]en (yn [[saffraan]]kleurige [[pij]]en) foarop geane yn 'e protesten tsjin 'e [[militêr]]e [[diktatuer]] dy't it [[lân]] regearret.
*[[15 augustus|15]] - By [[ierdbeving yn Perû (2007)|in swiere ierdbeving]] fan 8.0 op 'e [[skaal fan Richter]] komme yn [[Perû]] teminsten 519 [[minske]]n om en reitsje mear as 1.300 oaren [[ferwûne]].
* [[20 augustus|20]] - [[Futsal Ljouwert]] wurdt [[Futsal Cambuur]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Cambuur_41562.aspx Omrop Fryslân: Futsal Ljouwert wurdt Cambuur]&lt;/ref&gt;

;septimber
* [[3 septimber|3]] - De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] aventoersman [[Steve Fosset]] stoart mei  in [[fleanmasine]] del yn 'e [[Sierra Nevada (Kalifornje)]]. Syn [[stoflik omskot]] wurdt pas yn [[septimber]] [[2008]] weromfûn.
*[[6 septimber|6]] - De [[loftmacht]] fan [[Israel]] fiert [[Operaasje Wyngerd|in oanfal]] út yn [[Syrje]] op wat neffens Israelyske bewearings in [[nukleêre reäktor]] wêze soe.
*[[13 septimber|13]] - De [[Algemiene Gearkomste fan de Feriene Naasjes]] nimt de [[Ferklearring oangeande de Rjochten fan Lânseigen Folken]] (DRIP) oan.
*[[16 septimber|16]] - By it [[Bloedbad op it Nisoerplein]] iepenet in groepke [[wurknimmer]]s fan it [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[partikulier militêr bedriuw]] [[Blackwater (bedriuw)|Blackwater]] yn 'e [[Irak|Iraakske]] [[haadstêd]] [[Bagdad]] it fjoer op ûnwapene [[boarger]]s. Dêrby falle 17 [[dea]]den en reitsje 20 oaren [[ferwûne]].

;oktober
* [[1 oktober|1]] - It [[Saailân]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] wurdt werynrjochte y.f.m. de bou fan it nije [[Frysk Museum]] oan 'e eastkant fan it [[plein]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Fries_Museum_42588.aspx Start werynrjochting Saailân]&lt;/ref&gt;
* [[19 oktober|19]] - Yn 'e [[Portegal|Portegeeske]] [[haadstêd]] [[Lissabon]] komme de [[regear]]ingslieders fan de [[Jeropeeske Uny]] it [[Ferdrach fan Lissabon (2007)|Ferdrach fan Lissabon]] oerien.&lt;ref&gt;[http://www.n-tv.de/867916.html n-tv:Reformvertrag steht] &lt;small&gt;''Dútsk''&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;

;novimber
* [[1 novimber|1]] - De [[Switserlân|Switserske]] [[tennis]]ster [[Martina Hingis]] wurdt posityf teste op [[kokaïne]] en hâldt op mei tennissen.
*[[6 novimber|6]] - By [[bomoanslach yn Mazar-i-Sjarif (2007)|in bomoanslach]] troch in [[selsmoardoanslach|selsmoardterrorist]] yn 'e [[Afganistan|Afgaanske]] [[stêd]] [[Mazar-i-Sjarif]] komme teminsten 50 [[minske]]n om, ûnder wa 6 leden fan it Afgaanske [[parlemint]].
* [[9 novimber|9]] - In [[Noardwesterstoarm]] jaget oer [[Tema:Fryslân|de Fryslannen]]. 
*[[16 novimber|16]] - De [[orkaan|sykloan]] [[Sykloan Sidr|Sidr]] komt oan lân yn [[Bangladesj]]. Dêrby fine mooglik wol 15.000 [[minske]]n de [[dea]].
[[Ofbyld:Seelterfryskewiky500.JPG|thumb|200px|De [[Sealterfryske Wikipedy]] op ''Wikipedia incubator''.]]

;desimber
*[[5 desimber|5]] - By [[Bloedbad yn de Westroads Mall|in sjitpartij]] yn it [[winkelsintrum]] [[Westroads Mall]], yn 'e [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[stêd]] [[Omaha (Nebraska)]], falle 8 [[dea]]den en 4 [[ferwûne]]n.
* [[9 desimber|9]] - De [[Sealterfryske Wikipedy]] hat 500 siden.
* [[11 desimber|11]] - De [[sweeftrein]] dy't fan [[Amsterdam]] nei [[Grins (stêd)|Grins]] oanlein wurde soe, giet werom nei [[Dútslân]].&lt;ref&gt;[http://www1.omropfryslan.nl/Dossier_Suderseeline_35373.aspx Sweeftrein wer nei Dútslân ta]&lt;/ref&gt;
*[[13 desimber|13]] - De lidsteaten fan 'e [[Jeropeeske Uny]] ûndertekenje it [[Ferdrach fan Lissabon (2007)|Ferdrach fan Lissabon]]. Dat is de [[Jeropeeske Grûnwet]] út [[2004]] ûnder in oare namme. Op dizze wize wurdt de ôfwizing fan dy [[grûnwet]] by [[referindum]] troch de [[befolking]]s fan [[Frankryk]] en [[Nederlân]] negearre.
* [[21 desimber|21]] - Yn [[Estlân]], [[Letlân]], [[Litouwen]], [[Malta]], [[Sloveenje]], [[Tsjechje]], [[Hongarije]] en [[Slowakije]] wurde de [[Schengen Oerienkomsten]] fan krêft.
* [[23 desimber|23]] - It [[Fryslân|Fryske]] [[doarp]] [[Grou (plak)|Grou]] hat in [[sport]]primeur troch in earste [[iisbaan]] fan [[keunststof]] yn 'e [[iepen loft]] te iepenjen.
*[[27 desimber|27]] - [[Benazir Bhutto]], de eardere [[premier]] fan [[Pakistan]], wurdt by [[moard op Benazir Bhutto|in bomoanslach]] yn [[Rawalpindi]] [[fermoarde]]. Behalven har komme ek teminsten 80 oare [[minske]]n om it libben.
*[[27 desimber|27]] - Der brekt in grutte opskuo] út yn 'e [[Kenia]]anske [[stêd]] [[Mombasa]] as [[Mwai Kibaki]] útroppen wurdt ta winner fan 'e troch ûngeregeldheden ûntsierde [[Keniaanske ferkiezings (2007)|Keniaanske ferkiezings]]. Dit is it begjin fan 'e [[Keniaanske Ferkiezingskrisis (2007-2008)]].
;''sûnder datum''
*[[Mauretaanje]] is it lêste lân op 'e wrâld dat [[slavernij]] by [[wet]] strafber stelt.

== Berne ==

== Ferstoarn ==
;jannewaris
* [[10 jannewaris|10]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (* [[1925]])
* [[22 jannewaris|22]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint (* [[1917]])
;febrewaris
;maart
* [[6 maart|6]] - [[Feite de Jager]], Frysk keatser (* [[1915]])
* [[8 maart|8]] - [[Herman Ridderbos]], Frysk heechlearaar teology (* [[1909]])
* [[10 maart|10]] - [[Willy Wester]], Frysk moardslachtoffer (* [[1958]])
* [[21 maart|21]] - [[Klaas Sierksma]], Frysk heraldikus (* [[1918]])
;april
* [[8 april|8]] - [[Uilke Tuinstra]], Frysk dichter (* [[1915]])
* [[11 april||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder (* [[1922]])
* [[20 april|20]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer (* [[1930]])
* [[22 april|22]] - [[Rommy]], Frysk sjonger (* [[1950]])
;maaie
* [[15 maaie|15]] - [[Theo Griep]], Sealterfrysk skriuwer (* [[1916]])
* [[29 maaie|29]] - [[Jitze Grondsma]], Frysk skûtsjeskipper (* [[1948]])
;juny
* [[11 juny|11]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres (* [[1922]])
* [[18 juny|18]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster (* [[1925]])
* [[20 juny|20]] - [[Bart Tromp]], Nederlânsk sosjolooch en politikolooch (* [[1944]])
;july
* [[11 july|11]] - [[Lady Bird Johnson]], Amerikaansk presidintsfrou (* [[1912]])
* [[14 july|14]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger (* [[1921]])
* [[15 july|15]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus (* [[1936]])
* [[16 july|16]] - [[Ulbe Hannema]], Frysk sportbestjoerder, foarsitter [[PC]] (* [[1923]])
* [[23 july|23]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige (* [[1918]])
* [[30 july|30]] - [[Ingmar Bergman]], Sweedsk regisseur (* [[1918]])
;augustus
* [[8 augustus|8]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster (* [[1911]])
* [[10 augustus|10]] - [[Theresa Lamebull]], Amerikaanske taalaktiviste (* [[1896]])
* [[14 augustus|14]] - [[Watze Tjebbe Beetstra]], Frysk apteker en skied- en nammekundige (* [[1916]])
* [[17 augustus|17]] - [[Jos Brink]], Nederlânsk presintator en kabaretier (* [[1942]])
* [[29 augustus|29]] - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver (* [[1962]])
;septimber
* [[4 septimber|4]] - [[Gerard Poiesz]], Frysk ûndernimmer, mei-oprjochter [[Poiesz Supermerken]] (* [[1921]])
* [[6 septimber|6]] - [[Luciano Pavarotti]], Italjaansk operasjonger (* [[1935]])
* [[7 septimber|7]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus (* [[1926]])
* [[23 septimber|23]] - [[Berend Bijlsma]], Frysk ûnderwiisynspekteur (* [[1933]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur (* [[1916]])
* [[7 oktober|7]] - [[Henk van Brussel]],  Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrainer (* [[1936]])
* [[7 oktober|7]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige (* [[1925]])
* [[16 oktober|16]] - [[Deborah Kerr]], Skotsk aktrise (* [[1921]])
* [[19 oktober|19]] - [[Jan Wolkers]], Nederlânsk skriuwer (* [[1925]])
* [[20 oktober|20]] - [[Harm van der Meulen]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder en politikus (* [[1925]])
* [[30 oktober|30]] - [[Teun Tolman]], Frysk boer en politikus (* [[1924]])
* [[30 oktober|30]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur (* [[1928]])
;novimber
* [[16 novimber|16]] - [[Henk Hornstra]], Frysk politikus en bestjoerder (* [[1948]])
* [[25 novimber|25]] - [[Rinnie Kuiper]], Frysk keatser (* [[1927]])
* [[28 novimber|28]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter (* [[1922]])
* [[30 novimber|30]] - [[Harmen Abma]], Frysk keunstner (* [[1937]])
;desimber
* [[5 desimber|5]] - [[Foekje Dillema]], Frysk atlete (* [[1926]])
* [[6 desimber|6]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom (* [[1928]])
* [[10 desimber|10]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger (* [[1951]])
* [[13 desimber|13]] - [[Swaantsje Monderman]], Frysk dichteresse (* [[1928]])
* [[13 desimber|13]] - [[Floyd Red Crow Westerman]], Amerikaansk akteur, sjonger en aktivist (* [[1936]])
* [[27 desimber|27]] - [[Tjitte Piebenga]], Frysk skriuwer en literatuerkritikus (* [[1935]])
* [[27 desimber|27]] - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika (* [[1953]])

==Literatuer==
;romans
* [[Patricia Briggs]], ''[[Blood Bound]]''
* [[Elizabeth Moon]], ''[[Command Decision (roman fan Elizabeth Moon)|Command Decision]]''
* [[C.J. Cherryh]], ''[[Deliverer]]''
* [[Jeff Kinney (skriuwer)|Jeff Kinney]], ''[[Diary of a Wimpy Kid (boek)|Diary of a Wimpy Kid]]'' &lt;small&gt;(oerset yn it [[Frysk]] as ''It Libben fan in Labbekak'')&lt;/small&gt;
* [[J.K. Rowling]], ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows]]''
* [[Tanya Huff]], ''[[The Heart of Valor]]''
* [[Kristen Britain]], ''[[The High King's Tomb]]''
* [[Julie E. Czerneda]], ''[[Reap the Wild Wind]]''
* [[Lois McMaster Bujold]], ''[[The Sharing Knife: Legacy]]''
* [[Jim Butcher]], ''[[White Night (roman)|White Night]]''
;novelles
* [[Patricia Briggs]], ''[[Alpha and Omega (novelle)|Alpha and Omega]]''
;ferhalebondels
* ferskate auteurs, ''[[On the Prowl (ferhalebondel)|On the Prowl]]''
* [[Charlaine Harris]] en [[Toni L.P. Kelner]] (red.), ''[[Many Bloody Returns]]''
* [[P.N. Elrod]] (red.), ''[[My Big Fat Supernatural Honeymoon]]''
;koarte ferhalen
* [[Jim Butcher]], ''[[Heorot (koart ferhaal)|Heorot]]''
* Jim Butcher, ''[[It's My Birthday, Too]]''

==Films==
* ''[[3:10 to Yuma (film út 2007)|3:10 to Yuma]]''
* ''[[Beowulf (film út 2007)|Beowulf]]''
* ''[[Blades of Glory]]''
* ''[[The Bourne Ultimatum (film)|The Bourne Ultimatum]]''
* ''[[Fred Claus]]''
* ''[[The Game Plan (film)|The Game Plan]]''
* ''[[The Heartbreak Kid (film út 2007)|The Heartbreak Kid]]''
* ''[[I Am Legend (film)|I Am Legend]]''
* ''[[In the Valley of Elah]]''
* ''[[Into the Wild]]''
* ''[[Juno (film)|Juno]]''
* ''[[The Kingdom (film)|The Kingdom]]''
* ''[[Knocked Up (film)|Knocked Up]]''
* ''[[Live Free or Die Hard]]''

{{JiersideUnder}}
{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
{{Commonscat}}
}}
[[Kategory:2007| ]]
[[Kategory:21e iuw]]</text>
      <sha1>dn8ytax5ye9iv24kn16c9tz37u3f20l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Afrikaansk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3997</id>
    <revision>
      <id>1084092</id>
      <parentid>1083956</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:12:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40917" xml:space="preserve">{{Taaltabel|
namme = Afrikaansk |
eigen namme = Afrikaans |
sprutsen yn = [[Súd-Afrika]], [[Namybje]], fersprate mienskippen yn [[Kanada]], it [[Feriene Keninkryk]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Nij-Seelân]], [[Botswana]], [[Simbabwe]], [[Lesoto]], [[Argentynje]]  |
tal sprekkers = 6,45 miljoen as memmetaal, 10,3 miljoen as 2e of 3e taal.&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=afr Ethnologue.com] Afrikaans (sjoen op 12 oktober 2010)&lt;/ref&gt; 
| teljier = 2004 |
dialekten = [[Kaapsk Afrikaansk]], [[Eastgrins-Afrikaansk]], [[Oranjerivier-Afrikaansk]], [[Eastkaapsk Afrikaansk]], [[Earlamsk]]  | 
taalklassifikaasje = [[Yndo-Jeropeesk]]
* [[Germaanske talen|Germaansk]]
** [[Westgermaanske talen|West-Germaansk]]
*** [[Nederfrankysk]]
**** [[Nederlânsk]]
***** '''Afrikaansk'''|
skrift = it [[Latynske alfabet]] |
bibeloersetting =  [[1943]] |
taalstatus = offisjele taal yn [[Súd-Afrika]], erkende minderheidstaal yn [[Namybje]] |
taalkoade ISO 639-1 = af |
taalkoade ISO 639-2 = afr |
taalkoade ISO 639-3/DIS = afr |
}}
[[Ofbyld:Afrikaansdistrib.png|thumbnail|right|250|Yn it donkergriene gebiet wurdt troch mear as 70 persint fan de minsken Afrikaansk sprutsen, yn it ljochtgriene part is dat mear as 50 persint.]]

'''Afrikaansk''' (eigen namme: ''Afrikaans'') is in [[Westgermaanske talen|Westgermaanske taal]], basearre op it [[Nederlânsk]] fan de [[17e iuw]]. De taal waard pas op [[8 maaie]] [[1925]] offisjeel erkend&lt;ref&gt;Lill, D. van (2004). ''[http://books.google.com/books?id=j6v-i9joqhMC&amp;pg=PA38&amp;lpg=PA38&amp;dq=%228+mei+1925%22+afrikaans&amp;source=bl&amp;ots=wAVnWYUlRg&amp;sig=bdmENX6kws70X3Bd79D228k5ab4&amp;hl=nl&amp;ei=ky_SSt_tKpTZ-Qbz-ayEAw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=5&amp;ved=0CBQQ6AEwBA#v=onepage&amp;q=%228%20mei%201925%22%20afrikaans&amp;f=false Van Lill se Suid-Afrikaanse trivia]''. Zebra Press. Side 38.&lt;/ref&gt; en is sadwaande de tred jongste Germaanske taal dy’t in amtlike status hat (it [[Faeröersk]] waard yn [[1948]] amtlik erkend en it [[Lúksemboarchsk]] yn [[1984]]&lt;ref&gt;[http://www.talenwereld.nl/faeroer.html Over de totstandkoming van de Faeröerse spelling]&lt;/ref&gt;). It Afrikaansk wurdt it meast sprutsen yn [[Súd-Afrika]], it is dêr ek ien fan de alve offisjele talen. Dêrnjonken is it ek in wichtige taal yn [[Namybje]], dêr’t it as [[lingua franca]] brûkt wurdt. Yn totaal wurdt de taal troch likernôch 6,4 miljoen minsken as memmetaal brûkt. 

Afrikaansk en Nederlânsk binne noch foar in grut part ûnderling fersteanber. Ek foar [[Frysk]]-sprekkers is it Afrikaansk goed oan te learen. De útspraak en grammatika fan it Afrikaansk is mear analytysk en ienfâldiger as oare Germaanske talen. Neist it Nederlânsk, de wurdskat fan it Afrikaansk bestiet foar 85% út Nederlânske wurden, hawwe ek in protte oare talen it Afrikaansk beynfloede, bygelyks [[Maleisk]], [[Portegeesk]], [[Frânsk]], [[Dútsk]], [[Ingelsk]] en oare Afrikaanske talen.

== Klassifikaasje ==
* [[Yndo-Jeropeesk]]
** [[Germaanske talen|Germaansk]]
*** [[Westgermaansk]]
**** [[Nederdútsk]]
***** [[Nederfrankysk]]
****** [[Nederlânsk]]
******* Afrikaansk

It Afrikaansk wurdt sjoen as in ûndertaal fan it Nederlânsk. It is klassifisearre as Yndo-Jeropeeske taal, it is ûnderdiel fan de Westgermaanske tûke fan de Germaanske talen. Afrikaansk heart tegearre mei it Nederlânsk ta de Nederfrankyske taalgroep, dat wer fan it [[Aldnederlânsk]] ôfkomt. Nederfrankyske fariëteiten wurde yn [[Jeropa]] en Nederlân, it noarden fan [[Belgje]], [[Frânsk-Flaanderen]] yn [[Frankryk]] en it [[Dútslân|Dútske]] gebiet lâns de [[Ryn]] tusken [[Keulen]] en de grins mei Dútslân en Nederlân sprutsen. Bûten Jeropa wurde Nederfrankyske dialekten yn Súd-Afrika, Namybje, [[Suriname]], [[Kurasau]], [[Arûba]], [[Bonêre]], [[Saba]], [[Sint-Maarten (eilân)|Sint-Maarten]] en [[Sint Eustaasjes]] sprutsen. 

De Nederfrankyske dialekten wurde tegearre mei it [[Nedersaksysk]] ûnder it [[Nederdútsk]] groepearre. Der is in skieding ûntstien tusken it Nederdútsk en [[Heechdútsk]] fanwegen de [[Heechdútske klankferskowing]].&lt;ref&gt;Glück, H. (ed.): ''Metzler Lexikon Sprache'', siden 472, 473. Stuttgart, Weimar: Metzler, 2000&lt;/ref&gt;

=== Dialektyske stamme ===
It is net wis út hokker Nederfrankyske dialekten it Afrikaansk him krekt ûntwikkele hat. Der binne benammen in soad Hollânske grammatikale skaaimerken en lûden yn it Afrikaansk werom te finen, njonken inkele West-Flaamske ynfloeden. Earder waarden ek Siuwske ynfloeden ornearre, mar dizze gedachte is troch D.C. Hesseling op basis fan migraasjesifers wjerlein.&lt;ref&gt;[http://www.dbnl.nl/tekst/_taa008191101_01/_taa008191101_01_0003.htm Is de beleefdheidsvorm U 'n verbastering van UEd.?]&lt;/ref&gt;

== Skiednis fan it Afrikaansk ==
[[Ofbyld:South Africa Afrikaans speakers proportion map.svg|thumb|right|200px|Geografyske sprieding fan it Afrikaansk yn [[Súd-Afrika]]; it oandiel Afrikaansktaligen yn de befolking.]]
[[Ofbyld:Distribution of Afrikaans in Namibia.png|thumb|right|200px|Geografyske sprieding fan it Afrikaansk yn [[Namybje]]; it oandiel Afrikaansktaligen yn de befolking.]]

It Nederlânsk kaam oan op it [[Afrika]]anske kontinint doe't [[Jan van Riebeeck]] yn [[1652]] oan kaam by [[Kaap de Goeie Hope]] en dêr in koloanje stifte. Doe begûn ek de skreaune skiednis fan Súd-Afrika. De Kaapkoloanje waakste gau en fral Nederlanners en Flamingen, mar ek in soad [[Dútslân|Dútsers]] en [[Frankryk|Frânsen]], kamen foar de [[Feriene Eastyndyske Kompanjy]] yn de koloanje wenjen. De lêsten learden it Nederlânsk rap, ek harren nammen waarden faak fernederlânske. De befolkingsgroep dy't sa ûntstie, neamde himsels op in stuit [[Afrikaners]] of Boeren. Sûnt [[1740]] begûn de sprektaal in eigen libben te krijen. It Nederlânsk feroare stadich trochdat it troch oare talen beynfloede waard, lykas it [[Maleisk]] fan de Maleiers, dy't troch de Nederlanners as wurkkrêften nei Súd-Afrika helle waarden. Mar de skriuwtaal bleau oant [[1925]] folslein basearre op it Europeeske Nederlânsk. Der wie wyls wol in eigen foarm fan it Nederlânsk ûntstien, it ''[[Kaapsk-Nederlânsk]]''.

Doe't de [[Kaapkoloanje]] yn [[Grut-Brittanje|Britske]] hannen kaam, waard it [[Ingelsk]] de offisjele taal fan it gebiet. De Boeren lutsen hieltyd fierder it binnenlân yn, dêr't se trije steaten stiften, de [[Oranje Frijsteat]], de [[Transfaal]] en de [[Republyk Natalia]], dêr't it Nederlânsk de offisjele taal waard. Nei it útbrekken fan de Boerenoarloggen tusken de Britten en de Boeren, dy't ferlern waarden troch de Boeren, kamen ek dizze gebieten ûnder it bewâld fan de Britten. De Boeren kamen op foar it behâld fan harren taal en tradysjes. Yn [[1882]] waard it Nederlânsk njonken it Ingelsk de offisjele taal yn it Kaapske parlemint. Yn [[1888]] waard it Nederlânsk erkend as offisjele taal fan de Súd-Afrikaanske Republyk, it lettere Transfaal. Fan [[1910]] oant en mei [[1983]] wienen it Nederlânsk en it Ingelsk tegearre de offisjele talen fan Súd-Afrika. Al moat der rekken mei hâlden wurde dat sûnt [[1925]] it Nederlânsk troch it Afrikaansk ferfong waard, mar pas yn [[1983]] waard it Nederlânsk út de grûnwet helle.

Oant de [[19e iuw]] hat it Afrikaansk allinnich as sprektaal bestien en wie it [[Nederlânsk]] de formele skreaune taal. It Nederlânsk wie foaral de taal fan skoalle en tsjerke. De opkomst fan kranten hat derfoar soarge dat minsken foar it earst yn de eigen taal publisearje koenen. Hjir komt de earste foarm fan it Afrikaansk as skriuwtaal. It liket noch bot op it Nederlânsk en wurdt allinnich brûkt troch de [[blanken]]. Foar Kaapske [[islam|moslims]] wie it Afrikaansk neist it [[Arabysk]] al yn de njoggentjinde iuw as in folweardige taal brûkt foar de godstsjinst, mar dat wie mear om in praktyske reden. Sy woenen it islamitysk leauwe befoarderje. De Moslimmienskip wie net belutsen by de taalbeweging. 

Op [[14 augustus]] [[1875]] is it ''Genootskap van Regte Afrikaners'' yn [[Paarl]] stifte ûnder lieding fan [[Stephanus du Toit]]. Dizze organisaasje hie as doel om it Afrikaansk te befoarderjen en om de taal út te bouwen ûnder mear troch de [[bibel]] oer te setten. It oersetten fan de bibel wie klear yn [[1933]]. Yn de tweintichste iuw is de wurdskat fan it Afrikaansk útwreide, ûnder oare trochdat de taal in nije funksje as amtlike taal krige, wêrtroch't de taal yn it ûnderwiis, it bestjoer, de literatuer, de keunst en de wittenskip brûkt wurde koe, fan 50.000 oant likernôch 750.000 wurden. Der binne mear as 200 Afrikaanske wurdboeken útkaam.&lt;ref&gt;Jansen, Ena (1998). [http://books.google.com/books?id=UM7lm123MZoC&amp;pg=PA187&amp;lpg=PA187&amp;dq=750.000+woorden+afrikaans&amp;source=bl&amp;ots=KhyWyqohoA&amp;sig=wW8dFr45Y4eGYDcHhJ_uv4gtB-Q&amp;hl=nl&amp;ei=sybXSq_qEtGG-QbGibn8BQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;ved=0CAoQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=750.000%20woorden%20afrikaans&amp;f=false ''Afstand en verbintenis: Elisabeth Eybers in Amsterdam'']. Amsterdam University Press. Side 187&lt;/ref&gt; Om de taal út te bouwen binne faak wurden brûkt út it Nederlânsk.

== Dialekten ==
It Afrikaansk hat in stik as wat dialekten, dy't ferspraat oer Súd-Afrika en Namybje foarkomme. Fan dizze dialekten binne der guons dy't mear nijmoadrige Nederlânske ynfloeden krigen hawwe as oare. Dat komt trochdat se mear yn kontakt wienen mei it Europeeske Nederlânsk. De folgjende haaddialekten fan it Afrikaanske wurde hjoed de dei ûnderskieden:

* [[Kaapsk Afrikaansk]] (Afrikaansk: ''Kaapse Afrikaans''): Dit dialekt wurdt it meast sprutsen yn de [[West-Kaapprovinsje]], it dialekt hat in soad ynfloeden fan it Maleisk. 
* [[Eastgrinsk-Afrikaansk]] (''Oosgrens-Afrikaans''): Dit dialekt foarmet de basis fan it Standertafrikaansk. It wurdt benammen sprutsen yn de provinsjes [[Mpumalanga]], [[Gauteng]] en [[Limpopo]].
* [[Oranjerivier-Afrikaansk]] (''Oranjerivier-Afrikaans''): Dit dialekt wurdt sprutsen om de [[Oranjerivier]] hinne, it noardwesten fan Súd-Afrika en it suden fan Namybje. It dialekt is ûntstien troch it kontakt fan de kolonisten mei de ynhiemske [[Hottentotten]].
* [[Eastkaapsk Afrikaansk]] (''Oostkaaps Afrikaans''): Dit dialekt wurdt sprutsen yn de provinsje [[East-Kaap]].
* [[Oarlamsk]] (ek wol neamd: [[Oarlangs]], [[Oarlansk]]; Afrikaansk: ''Oorlams''): Dit dialekt wurdt it meast sprutsen yn it eardere Transfaal. It meastepart fan de sprekkers is swart. It dialekt hat in soad ynfloeden fan de [[Bantû]]talen en is sadwaande in [[kreoalsk|kreoaltaal]] basearre op it Afrikaansk.

Fan dizze dialekten hat it Kaapsk-Afrikaansk de measte ynfloed fan it hjoeddeiske Nederlânsk ûndergien.

De Nederlânske taalfariëteiten oan de Kaap tusken 1652 en om en de by 1800 binne selden op skrift setten, wat betsjut dat hjoed de dei net krekt te sizzen is hokker dialekten der sprutsen binne. Om 1800 hinne waarden de neikommende omgongsfariëteiten oan de Kaap sprutsen, nammentlik:
# Suver Nederlânsk (Suiwer Nederlands)
# Boarger Afrikaansk of Kaapsk-Hollânsk, brûkt troch de aristokrasy
# Hottentot-Hollânsk (of Hottentot-Afrikaansk)
# Slaven-Afrikaansk (Slawe-Afrikaans)
# Frjemdeling-Afrikaansk&lt;ref&gt;Merwe H.J.J.M. van der. (1970). ''Herkoms en Ontwikkeling van Afrikaans''. Afrikaanse Pers-Boekhandel: Johannesburg. Side 69&lt;/ref&gt;

De skriuwer [[A.N.E. Changuion]] beskriuwt yn [[1844]] de neikommende dialekten:
# Suver Nederlânsk
# Heech-Hollânsk, brûkt troch de boargerlike kringen oan de Kaap
# Plat-Kaapsk fan oare blanken en Ingelsken
# Plat-Kaapsk fan die Hottentotten en oar 'grau'.&lt;ref&gt;Changuion, A.N.E. (1844). ''De Nederduitsche Taal in Zuid-Afrika Hersteld''. Kaapstad: Richert Pike.&lt;/ref&gt;

Yn [[1875]] wie [[S.J. du Toit]] de miening tadien dat der trije soarten Afrikaansk sprutsen waarden oan de kop:
# Hearen-Afrikaansk (Heere-Afrikaansk)
# Boeren-Afrikaansk
# Hottentot-Afrikaansk&lt;ref&gt;E.H. Raidt. ''Taalvariasie in Negentiende-Eeuse Afrikaans''. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, jiergang 32(4), 240-256, side 241&lt;/ref&gt;

Du Toit wie fan miening dat de Boeren-Afrikaanders de wiere ynwenners fan Súd-Afrika wienen, dat neffens him moast it standertafrikaansk op dat dialekt basearre wurde.

== Fersprieding ==
Afrikaansk wurdt net allinnich yn Súd-Afrika sprutsen. Grutte Afrikaansktalige mienskippen bûten Súd-Afrika binne te finen yn bygelyks [[Namybje]], dêr’t 89.900 minsken de taal machtich binne.&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot; /&gt; Oare boarnen sprekke fan 160.000 memmetaal sprekkers, fierders soe mear as 75% fan de minsken it Afrikaansk machtich wêze.&lt;ref&gt;[http://users.telenet.be/gaston.d.haese/afrikaans.html Afrikaans], sjoen op 12 oktober 2010&lt;/ref&gt; Benammen om en yn Windhoek hinne wurdt de taal sprutsen, dêr wurdt de taal troch 25% fan de minsken thús sprutsen. &lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_map.asp?name=NA&amp;seq=10 Ethnologue.com] Languages of Namibia (sjoen op 12 oktober 2010)&lt;/ref&gt;

Yn Botswana wenje likernôch 20.000 Afrikaansktaligen, yn Sambia likernôch 41.000 en yn Swasilân 13.000. Ik yn Malawy wennet in lytse groep Afrikaansktaligen.&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=afr Ethnologue.com], Afrikaans (sjoen op 12 oktober 2010)&lt;/ref&gt; Bûten Afrika libje grutte mannichten Afrikaanders yn it [[Feriene Keninkryk]], 100.000 sprekkers,&lt;ref&gt;[http://www.statssa.gov.za/PublicationsHTML/Report-03-51-032003/html/Report-03-51-032003_12.html COMPARATIVE ASSESSMENT OF DATA ON SELF-DECLARED EMIGRATION, 2002 UPDATE], Stats Online (sjoen op 11 desimber 2009)&lt;/ref&gt; [[Nij-Seelân]], 21.000 sprekkers, [[Botswana]], 20.000 sprekkers, [[Austraalje (lân)|Austraalje]], 13.000 sprekkers en [[Kanada]], 24.000 sprekkers (neffens de folkstelling fan [[1974]], it tal Súd-Afrikaanske ymmigranten is nei dy tiid groeit nei 60.000). 

Afrikaansk is de haadtaal foar twa etnyske groepen yn Súd-Afrika: De [[Afrikaners]] en de [[Kleurlingen]].

== Skrift ==
It Afrikaansk wurdt meastentiids skreaun yn it [[Latynske alfabet]], mar guon groepen brûke ek it [[Arabysk alfabet|Arabyske skrift]]. Yn dat gefal wurdt it ''Getûlysk'' (Afrikaansk: Getoelies) neamd. Dit wurdt komt fan it Maleiske wurdt ''tulis'', dat &quot;skriuwe&quot; betsjut.

== Wurdskat fan it Afrikaansk ==
[[Ofbyld:Afrikaanse Patriot.jpg|thumb|left|250px|''De &quot;Afrikaanse Patriot&quot; út 1876.'']]

Tusken [[1900]] en de ein fan de [[20e iuw]] is de wurdskat fan it Afrikaansk waakst fan 50.000 oant 750.000 wurden.&lt;ref&gt;Raidt, Edith H (1991). ''Afrikaans en sy Europese Verlede''. Kaapstad: Nasou Beperk. Side 230&lt;/ref&gt; Mei it útbouwen fan Afrikaansk as in folweardige nijmoadrige amts- en wittenskipstaal binne der hûnderttûzenen wurden by de oarspronklike kearnwurdskat, wat fan it Nederlânsk oflaat is, foege. Alhoewol't Afrikaansk leksikaal sjoen foar it meastepart de Nederlânske woartels bewarre hat, is der, lykas by oare Europeeske talen dy't nei in nij oerseesk gebiet ferspraat binne, in tal wichtige ôfwikings fan it nijmoardige Nederlânsk.

=== Alde Nederlânske wurden ===
Lykas it [[Amerikaansk-Ingelsk]] in soad wurden út it [[17e iuw|17e]] en [[18e iuw|18e-iuw]]ske Ingelsk bewarre hat dy't yn it hjoeddeiske Britske Ingelsk al útstoarn binne (bygelyks ''fall'', wat yn Ingelân troch it [[Latynsk]]e ''autumn'' ferfong is), hawwe guon âlde Nederlânske wurden dy't yn it hjoeddeiske Nederlânsk net mear brûkt wurde, of hast net mear brûkt wurde, yn it Kaapsk-Nederlânsk noch wol in funksje.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Kaapsk-Nederlânsk/Afrikaansk
! Nederlânsk
! Frysk
|-
| ''bloeisel''
| ''bloesem''
| ''bluossem''
|-
| ''fontein''
| ''bron''
| ''boarne''
|-
| ''plaas''
| ''boerderij, hofstede, hoeve'''
| ''pleats''
|-
| ''navorsing''
| ''onderzoek''
| ''ûndersyk''
|-
| ''party''
| ''enige, menige''
| ''ienige''
|-
| ''ystervark''
| ''stekelvarken''
| ''stikelbaarch''
|}

=== Dialektyske wurden ===
Guon wurden út Nederlânske en Flaamske dialekten, dy't yn Nederlân en [[Flaanderen]] net ta de standerttaal hearre, binne al opnaam yn de kearnwurdskat fan it Kaapsk-Nederlânsk en Afrikaansk.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Kaapsk-Nederlânsk/Afrikaansk
! Nederlânsk
! Frysk
|-
| ''bees''
| ''rund''
| ''ko''
|-
| ''vark''
| ''zwijn, varken''
| ''baarch''
|-
| ''vat''
| ''nemen''
| ''krije''
|-
| ''spog''
| ''pochen''
| ''swetse''
|-
| ''kuier ('n besoek aflê)''
| ''kuieren (op je gemak wandelen)''
| ''kuierje'' 
|}

=== Wurden mei in oare betsjutting ===
Lykas yn oare oerseeske gebieten besiken Europeeske kolonisten ek oan de Kaap om mei bekende wurden út harren eigen wurdskat nei nije bisten, planten en oare saken te ferwizen. Sadwaande krigen guon Nederlânske wurden in nije kontekst en in nije betsjutting.

In grut tal foarbylden komt út de lânbou. In ''dam'' is yn it Nederlânsk in wâl, wylst yn it Afrikaansk it ek ferwiist nei it wetter dat troch de wâl tsjinhâlden wurdt. Afrikaners sizze bygelyks dat se ''in die dam gaan swem'', wêrmei se yn it ''daamwetter'' bedoele. De Súd-Afrikaanske taalkundige S.P.E. Boshoff skreau de betsjuttingsferskowing ta oan it ferskil tusken it wetterrike Nederlân en it drûge Súd-Afrika, alhoewol’t it deiboek fan Jan van Riebeeck, neffens J. du P. Scholtz ek bewiis levere dat de betsjuttingsferskowing al yn de Nederlânske omgongstaal oan de gong wie.&lt;ref&gt;Raidt (1991). Side 180&lt;/ref&gt;

It wurdt ''pad'' hat yn it Afrikaanske in rommere betsjutting krigen as yn it Nederlânsk, wêr’t dit allinnich nei in dyk ferwiist dy’t troch fuotstappen fan bisten of minsken makke is. Yn Súd-Afrika is it ek in synonym foar in tarredyk, en al yn de 18e iuw kamen der al wurden as ''padmaker'' yn de Kaapske taal foar, wat ferwize soe nei in opsichter dy’t in paad yn stân hâlde moast.&lt;ref name=&quot;Raidt&quot;&gt;Raidt (1991). Side 181&lt;/ref&gt;

''Vlei'', wat út it wurdt ''vallei'' fuortkomt, hat njonken de definysje &quot;delte tusken twa berchrigen&quot;, in spesifike Kaapske betsjutting krigen as in &quot;sompige leechte tusken bergen&quot; en in &quot;dúnmar&quot;. Yn de 18e en 19e iuw ferwezen reizgers al nei dit taalgebrûk.&lt;ref name=&quot;Raidt&quot; /&gt;

''Dalk'', dat in koarte foarm fan ''dadelik'' is, hat sels in heule nije betsjutting krigen. Wylst dadelik in bywurd foar tiid is, wurdt dalk yn it Afrikaansk as in bywurd mei modale funksje brûkt en is it in synonym foar &quot;miskien, mooglik&quot;. De âldste dokuminten, wêryn it Kaapsk-Nederlânske dalk foarkomt, datearret út de jierren [[1787]] en [[1789]]. &lt;ref&gt;Raidt (1991). Side 182&lt;/ref&gt;

== Grammatika ==
=== Persoanlik foarnamwurd ===
De [[persoanlike foarnamwurden]] binne:
: ''ek-my'' (ik-my)
: ''jy-jou'' (do-dy)
: ''hy-hom'' (hy-him)
: ''sy-haar'' (sy-har)
: ''ons'' (wy-ûs)
: ''julle'' (jim)
: ''hulle'' (sy-har)
* Persoanen kinne ek in meartal hawwe, bygelyksn: Japie – Japie-hulle (Japie &amp; co.)

=== Tiidwurden ===
* Yn it Afrikaansk wurde [[tiidwurd]]en kwealik ferfoege, yn tsjinstelling ta it Nederlânsk en Frysk. De [[nammefoarm]] en de [[tsjintwurdige tiid]] hawwe altyd deselde foarm, útsein by de tiidwurden ''zijn'' en ''hebben'' en by tiidwurden dy't in foarfoegsel hawwe.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! nammefoarm
! [[yndikatyf]] tsjintwurdige tiid
! Nederlânsk
! Frysk
|-
|wees || is || zijn || binne
|-
|hê || het || hebben || hawwe
|-
|aanneem||neem aan||aannemen || oannimme
|}

Tiidwurden wurde dêrnjonken net ferfoege nei persoan:
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Afrikaansk || Nederlânsk || Frysk
|-
|ek is || ik ben || ik bin
|-
|jy/u is || jij/u bent || do/jo binne
|-
|hy/sy/dit is || hij/zij/het is || hy/sy/it is
|-
|ons is || wij zijn || wy binne
|-
|julle is || jullie zijn || jim binne
|-
|hulle is || zij zijn || sy binne
|}

De [[ûnfolsleine ôfsluten tiid]] is kwa foarm folslein lyk oan de ûnfolsleine tsjintwurdige tiid. Om it ferskil mei de tsjintwurdige tiid dúdlik te krijen wurdt dizze foarm foarôfgien troch bywurden as ''toe''. De ienige útsûndering hjirop is it tiidwurd ''zijn'':

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Afrikaansk || Nederlânsk || Frysk
|-
|ek was || ik was || ik wie
|}

Yn de [[literatuer]] wurdt de [[folslein tsjintwurdige tiid]] faak brûkt yn stee fan de ûnfolsleine ôfsluten tiid. It ôfsluten mulwurd hat, lykas yn it Nederlânsk, it foarfoegsel 'ge', of it moat wêze dat der in oar foarfoegsel is:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Afrikaansk || Nederlânsk || Frysk
|-
|ek het gedrink || ik dronk || ik dronk
|-
|ek het vergeet || ik heb vergeten || ik bin fergjitten
|}

Yn oare gefallen wurdt yn it Afrikaansk lykas yn it Frysk, Nederlânsk en oare talen de folsleine tsjintwurdige tiid brûkt:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Afrikaansk || Nederlânsk || Frysk
|-
|ek het gedrink || ik heb gedronken || ik ha dronken
|}

=== Neehjiting ===
* It Afrikaansk brûkt - lykas bygelyks it Frânsk - in tautologyske dûbelde neehjitting, ôfkomstich út Nederlânske en Flaamske dialekten, bygelyks: ''hy het dit '''nie''' gedoen '''nie'''.''

=== Haadnammen ===
* [[Haadnamme]]n hawwe kwa [[fleksje]] allinnich noch iental en meartal. 
* Der is gjin grammatikaal geslacht.

=== Eigenskipswurden ===
* [[Eigenskipwurden|Eigenskipswurden]] hawwe lykas yn it Nederlânsk in bûgings-''e''. De bûging giet faak mei deleezje fan in bylûd, benammen yn ynterfokale posysje: hoog - hoë.

=== Utspraak, stavering en foarmen ===
* De Nederlânske ''ij'' wurdt yn etymologysk oan it Nederlânsk besibbe wurde skreaun mei in ''y'', lykas yn in soad gefallen yn it Frysk. Utsein yn it neifoegsel ''-lijk'', dat wurdt sa: ''waarskynlik – waarschijnlijk (wierskynlik)''.
* De Nederlânske ''ch'' wurdt yn it Afrikaansk as ''g'' stavere.
* De ''g'', ''v'' en ''d'' falle folslein fuort tusken twa lûden: ''die hoë boom is hoog.''
* De Nederlânske bylûdkombinaasje ''-cht'' en ''-st'' wurde yn it Afrikaansk ferienfâldige ta ''-g'' en ''-s'': ''lugpos – luchtpost (loftpost)'', ''oos – oost (east).''
* De Nederlânske bylûdkombinaasje ''-sch'' is yn it Afrikaansk, lykas yn it Frysk, ''-sk'': ''waarskynlik – waarschijnlijk''.
* De ''oo'' en ''ee'' binne [[twalûden]].
* De ''u'' is (hast) in i-klank, fanwegen de [[lûdrûning|ûntrûning]].
* De ''eu'' is fanwegen de lege ûntrûning feitlik in al wat rûne ''ië'' en docht tinken oan de Afrikaanske twaklank ''ee'': ''neut – noot (noat)'' en ''meul – molen (mûne)'' harket hast as it Afrikaanske ''neet – neet (nyt)'' en ''meel – meel (moal).''
* By de koarte ''i'' hat sterke reduksje plak hân, wêrtroch dizze as in [[schwa]] útsprutsen wurdt (lykas de ''e'' yn bygelyks ''keamer''): ''sit'', ''ding'' en ''vir'' kinne Nederlanners en Friezen as ''sut'', ''dung'' en ''veur'' opfange. 
* Yn it Afrikaansk wurdt gjin ûnderskied makke tusken de klanken ''au, ou, auw'' en ''ouw''; dizzen wurde yn it Afrikaansk allegear skreaun as ''ou'' en útsprutsen as in schwa + ''oe'': ''outomaties'', ''oud'', ''blou'', ''vertrou.''

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Afrikaansk || Nederlânsk|| Frysk
|rowspan=&quot;9&quot;|&amp;nbsp;
! Afrikaansk || Nederlânsk|| Frysk
|-----
| vir || voor || foar
| vry || vrij || frij
|-----
| my || mijn || myn
| lughawe || luchthaven || lofthaven
|-----
| skool || school || skoalle
| sleg || slecht || min
|-----
| eggenoot || echtgenoot || man
| saam || samen || mei-inoar/meielkoar
|-----
| aksie || actie || aksje
| voël || vogel || fûgel
|-----
| asseblief || alsjeblieft || asjebleaft
| goeienaand || goedenavond || goejûn
|-----
| oop || open || iepen
| oormôre || overmorgen || oaremoarn
|-----
| braai || braden || briede
| skoene || schoenen || skuon
|}

=== Syntaktyske relaasjes ===
De grammatika fan it Afrikaansk hat folle minder fleksje dan it Nederlânsk. Besitsrelaasjes wurde meastentiids útdrukt troch it foarnamwurd se, te fergelykjen mei it Fryske syn:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Afrikaansk
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Nederlânsk
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Frysk
|-
| die boeke '''van''' Gordimer || De boeken van Gordimer = De boeken die Gordimer heeft geschreven || De boeken fan Gordimer
|-
| die man '''se''' hond || De hond van de man (De man zijn/z'n hond) || De man syn hûn
|-
| die man wat ek gister gesien het '''se''' hond || De hond van de man die ik gisteren zag/ De man die ik gisteren zag z'n hond || De hûn fan de man dy't ik juster seach
|}

Grammatikale objekten kinne foarôfgien wurde troch it ferhâldingswurd vir (foar), mar dat is net ferplichte. By tiidwurden dy't mear as ien objekt as argumint hawwe kin vir lykwols allinnich foar it meiwurkend foarwerp pleatst wurde. Hjirtroch ûntsteane sinskonstruksjes dy't yn it Nederlânsk en Frysk net wenst binne:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Afrikaansk
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Nederlânsk
! class=&quot;hintergrundfarbe6&quot; | Frysk
|-
| Ek sien die man. || Ik zie de man. || Ik sjoch de man.
|-
| Ek sien '''vir''' die man. || Ik zie de man. || Ik sjoch de man.
|-
| Ek gee die man die boek. || Ik geef de man het boek. || Ik jou de man it boek
|-
| Ek gee die boek '''vir''' die man. || Ik geef de man het boek. || Ik jou de man it boek
|}

== Ynfloeden fan en op oare talen ==
It Afrikaanske is yn ‘e rin fan de skiednis troch oare talen beynfloede dan it yn Nederlân sprutsen Nederlânsk. It Maleisks, ferskate Bantûtalen, it [[Portegeesk]], it [[Frânsk]], it [[Dútsk]] en it Ingelsk hawwe allegear dúdlike spoaren yn it Afrikaansk efter litten.

=== Ynfloeden út it Maleisks ===
* Leksikale wurden út it Maleisks binne der in soad. Bygelyks:
** ''baie'' (tige)
** ''piering'' (pântsje)
** ''boetie'' (broerke)

* In opfallende karakteristyk fan it Afrikaansk is de reduplikaasje fan bywurden, tiidwurden en selsstannige namwurden. Ponelis skreaun dat systeem ta oan it Maleisks, wêr reduplikaasje in soad foarkomt.&lt;ref&gt;F. Ponelis (1997). ''Afrikaans. In: M.C. van den Toorn e.a., Geschiedenis van de Nederlandse taal''. Amsterdam University Press. Side 632.&lt;/ref&gt; In pear foarbylden:
** ''Plek-plek'' (hjir en dêr)
** ''Raas-raas'' (skimpend)
** ''Klap-klap'' (hieltyd wer klappe)

* Valkhoff nimt boppedat it fuortfallen fan de –t in bylûdgroepen, lykas yn lug, herfs en naak, as mooglike ynfloed fan it Maleisks.&lt;ref&gt;M.F. Valkhoff (1943). ''De expansie van het Nederlands''. Brussel: A. Manteau. Side 63.&lt;/ref&gt;

=== Ynfloeden út it Xhosa ===
* Leksikale ynfloed fan it Xhosa bestiet út lienwurden. Bygelyks:
** ''Kaya'' (hús)
** ''Aikona'' (nee, net, gjin)&lt;ref&gt;R.M. Hogg et al (2001). ''The Cambridge History of the English Language''. Cambridge University Press. Side 489.&lt;/ref&gt;

=== Ynfloeden út it Sûlû ===
It wurd ''moetie'', &quot;medisyn&quot;, is ôflaat fan it [[Sûlû (taal)|Sûlû]]-wurd ''umuthi''. Fan dit wurd binne ek oare ôfliedingen makke, bygelyks ''moetieman'' en ''moetiewinkel''.&lt;ref name=&quot;Rajend&quot;&gt;Rajend Mesthrie. ''Sien Language in South Africa''. Siden 200-206&lt;/ref&gt;

=== Ynfloeden út it Hottentotsk ===
* Den Besten (1986) neamd it [[Hottentotsk]] as meast wierskynlike boarne foar de dûbele ûntkenning yn it Afrikaansk.&lt;ref&gt;H. den Besten (1986), 'Double negation and the Genesis of Afrikaans'. In: P. Muysken &amp; N. Smith, Substrata versus Universals in Creole Genesis'. Amsterdam: John Benjamins:185-230.&lt;/ref&gt; In oare mooglike boarne is it [[West-Flaamsk]].

=== Ynfloeden út it Portegeesk ===
* Portegeeske lienwurden binne bygelyks:
** ''Moveer'' (fergje); fan ''mover''
** ''Novas'' (Nijs); fan ''novas''
** ''Maai/paai'' (Heit/mem); fan ''mãe/pai''
** ''Bredie'' (fleis); fan ''bredo''&lt;ref name=&quot;Rajend&quot; /&gt;
** ''Kombers'' (tekken); fan ''cobertas''&lt;ref name=&quot;Rajend&quot; /&gt;
** ''Kraal'' (hok, kou); fan ''curral''&lt;ref name=&quot;Rajend&quot; /&gt;

* Ponelis (1997) neamd it gebrûk fan vir foar in saaklik foarwerpssin as in konstruksje dy’t lyk oan de Portegeeske konstruksje mei a foarme is. &lt;ref&gt;F. Ponelis (1997). ''Afrikaans. In: M.C. van den Toorn e.a., Geschiedenis van de Nederlandse taal''. Amsterdam University Press. Side 632-636.&lt;/ref&gt;

=== Ynfloeden út it Frânsk ===
De ynfloed fan it Frânsk op it Afrikaansk dat troch de Frânske [[hugenoaten]] sprutsen waard yn de [[17e iuw]] dy’t nei Súd-Afrika lutsen liket grutter as dat dizze is. Dit komt trochdat de measte Frânske wurden troch it Nederlânsk yn it Afrikaansk bedarre binne.&lt;ref&gt;[http://www.freewebs.com/tomenmarloes/dejodenhugenoten.htm De taalkundige gevolgen van de komst van Joden en Hugenoten naar Europa] (sjoen op 12 oktober 2010)&lt;/ref&gt; De wichtichste Afrikaanske wurden dy’t fuort út it Frânsk komme binne de nammen fan guon [[par]]ren; ''pawee'', ''sermyn'' en ''bermotersan''.&lt;ref&gt;C.J. Coradie, taalgeskiedneis, 1986.&lt;/ref&gt;

=== Ynfloed fan it Afrikaansk op it Súd-Afrikaansk Ingelsk ===
It Afrikaansk hat in strange ynfloed hân op it [[Súd-Afrikaansk Ingelsk]]. It falt benammen Ingelsktaligen út oare parten fan de wrâld op dat it Ingelske wurd ''barbecue'' net brûkt wurdt yn Súd-Afrika. Ynstee dêrfan brûke de Ingelsktalige Afrikanen it Afrikaanske wurd ''braai'', wat ôflaat is fan it Nederlânske wurd “braden”.&lt;ref name=&quot;List slang&quot;&gt;[http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_South_African_slang_words List fan Afrikaanske slangwurden]&lt;/ref&gt; Ek wurdt yn it Súd-Afrikaansk Ingelsk wurden as ''howzit'' (hoe giet it?) en ''issit'' (is dat sa?) brûkt. As immen issit? seit is it fatsoenlik om mei ''ja'' te antwurdzjen, omdat it Afrikaansk/Nederlânske wurd “ja” it Amerikaansk-Ingelske wurd ''yeah'' ferfangt.&lt;ref name=&quot;List slang&quot; /&gt; It Afrikaanske wurd ''gooi'' is ek tige populêr ûnder de jongerein. Sa komme yn it Súd-Afrikaanske Ingelsk sinnen foar wêrfan it hast wis is dat Ingelsken út oare parten fan de wrâld it net begripe kinne. Bygelyks: ''That bloke tuned my ma he’s gonna gooi a geelbek on the braai, have a dop and eat some droë wors afterwards'' (dy fint sei tsjin myn mem dat hy in “geelbek” op ‘e barbecue docht, in boarrel drinken giet en dêrnei fette woarst iten giet).&lt;ref name=&quot;List slang&quot; /&gt; Der binne in soad fan sokke wurden en útdrukkings.

=== Feringelsking ===
[[Ofbyld:Panneau Blyde River.jpg|thumb|right|200px|''In twatalich (Ingelsk-Afrikaansk) boerd yn de [[Blyderivierspoort]].'']]

It Afrikaansk is de meast fersprate en de tred grutste taal fan Súd-Afrika, mar stiet ûnder swiere druk. It Ingelsk wint gau terrein fan it Afrikaansk by de oerheid, mar ek yn it iepenbiere libben. Faak wurdt it Afrikaansk sjoen as taal fan de [[Apartheid]]. It Afrikaansk wurdt troch likernôch seis miljoen minsken as memmetaal sprutsen yn Súd-Afrika, dêrnjonken brûke sa'n 200.000 minsken yn Namybje Afrikaansk as memmetaal. Yn Súd-Afrika sprekke de measte minsken (likegoed blank, swart as kleurling) it Afrikaansk as twadde of tredde tal, dêrtroch komt it tal minsken dat de taal machtich is tusken de 15 en 20 miljoen. Ek wurdt it Afrikaansk sprutsen troch ymmigranten oer de heule wrâld, der libje in soad Afrikanersmienskippen yn Kanada, Austraalje, Nij-Seelân, de Feriene Steaten en Ingelân. Sa wenje der yn [[Londen]] 100.000 Afrikaansktaligen en yn [[Fankoever]] en [[Toronto]] 40.000.&lt;ref&gt;[http://www.biltongmakers.com/biltong150_newsletter-2006-06.html Biltongmakers.com], sjoen op 12 oktober 2010&lt;/ref&gt;

Nei de ein fan de [[Twadde Frijheidskriich]] is in grut part fan Súd-Afrika ferstedelikt. De [[Witwatersrand]] wie in plak wêr't in soad minsken hinne lutsen. Yn dit gebiet waard it meast Ingelsk sprutsen, wêrtroch in soad Afrikaners feringelsk binne.

Yn de tweintiger jierren fan de [[20e iuw]] waard de earste Afrikaanske hegeskoalle stifte en waarden de Afrikaners oanmoedige om harren memmetaal te brûke. Sa waard besike de feringelsking tsjin te gean. Op it earst wie dit ek in grut súkes en waard der sels begûn mei it weren fan [[Anglisisme]]s út it Afrikaansk, mar sûnt de jierren '90 fan de 20e iuw is it tij wer keart yn it foardiel fan it Ingelsk.

De measte universiteiten skeakelen nei it Apartheidsrezjym oer nei Ingelsk as ûnderwiistaal. Ek waarden ferskate nammen fan plakken en provinsjes feroare yn Bantûtalige; de Noordelike Provinsie waard Limpopo, Oos-Transvaal waard Mpumalanga en de haadstêd fan de Noordelike Provinsie, Pietersburg, waard Polokwane. It regear wol ek de namme fan de haadstêd Pretoria feroarje yn Tshwane.

Ingelsk hat hjoed de dei in soad ynfloed op it Afrikaansk. De Afrikaanske wurdskat en sinsbou hawwe it swier te lijen ûnder de Ingelske ynfloed. In soad Afrikaanske âlden stjoere harren bern hjoed de dei nei in Ingelsktalige skoalle. Ek wurdt der troch Afrikaanske âlden noch wol Afrikaansk mei elkoar sprutsen, mar mei harren bern kommunisearje hja yn it Ingelsk.

== Erkenning ==
[[Ofbyld:AfrikaanseTaalmonumentObelisks.jpg|thumb|right|250px|''It Afrikaanske Taalmonumint yn Paarl.'']]
[[Ofbyld:Nederlandse taalmonument.jpg|thumb|right|250px|''It Nederlânske taalmonumint yn Burgersdorp, Súd-Afrika.'']]

It Afrikaansk is ien fan de alve [[offisjele talen fan Súd-Afrika]], wêr it troch de [[Uny fan Súd-Afrika]] op [[8 maaie]] [[1925]] erkend waard as offisjele taal njonken it Nederlânsk. Wat de amtlike status oanbelanget is it dêrmei de tred jongste Germaanske taal fan de wrâld, allinnich it [[Faeröersk]] (amtlik erkend yn 1948) en it [[Lúksemboarchsk]] (erkend yn 1984) binne jongere Germaanske talen.

Alhoewol’t it Afrikaansk de meast sprutsen taal fan Namybje is, is it Ingelsk yn dat lân de ienichste offisjele taal. Dit is dien om te foarkommen dat [[Dútsk]]taligen harren eftersteld fiele soenen as it Afrikaansk as offisjele taal yndield wurde soe en oarsom. It Afrikaansk is al in erkende streektaal yn Namybje.

It Genootskap van Regte Afrikaners waard yn [[1875]] stifte en soarge foar it ferheffen fan it Afrikaansk as de kultuertaal dy’t letter in offisjele taal fan Súd-Afrika wurde soe. Dit wie it begjin fan de [[Afrikaanske Taalbeweging]]. Alhoewol’t der earst lytsachtsjend reagearre waard op dizze besikings fan in “Hottentottaal sûnder grammatika”, is de Afrikaanske Taalbeweging úteinlik dochs súksesfol west. Soartgelikense inisjativen foar it befoarderjen fan de lokale taalfariëteit binne naam yn de [[Feriene Steaten]], [[Brazylje]], [[Quebec (provinsje)|Québec]] en [[Noarwegen]], mar al dizze besyksels binne mislearre.

It Afrikaansk waard troch de Uny fan Súd-Afrika yn 1925 erkend as offisjele taal njonken it Nederlânsk. Yn [[1961]] wienen it Ingelsk en it Afrikaansk de offisjele talen fan it lân, mar it Nederlânsk en it Afrikaansk waarden ek dizze kear wer sjoen as synonimen. Yn [[1983]] is dit rjocht lutsen en waard it Nederlânsk út de grûnwet fan it lân helle, wêrmei der rjocht dien waard oan de skieding fan it Nederlânsk en Afrikaansk yn 1925.

De [[Nederlânske Taaluny]] ûnderhâld spesjale bannen mei Súd-Afrika, mar de saak leit polityk tige gefoelich.&lt;ref&gt;[http://www.onzetaal.nl/homofkuit/h0810.php Moet de Nederlandse Taalunie het Afrikaans ondersteunen?] (sjoen op 12 oktober 2010)&lt;/ref&gt; Oan de universiteiten fan [[Gent]], [[Keulen]], [[Wenen]] en [[Göttingen]] wurdt Afrikaansk as byfak jûn binnen de stúdzje fan de [[Neerlandistyk]].

=== Nasjonalisme ===
Oanhingers fan de mei it [[nasjonaal-sosjalisme]] sympatisearjende minister [[Daniël François Malan]] besochten lykwols om in gruttere kyl te driuwen tusken it Afrikaansk fan de blanke Súd-Afrikaanske befolking en it Nederlânsk.&lt;ref&gt;J.J. le Roux (1921). ''Handleiding in het Afrikaans voor Nederlanders''. Amsterdam: S.L. van Looy. Side 4.&lt;/ref&gt; As gefolch fan it belied fan Malan waarden úteinlik in soad Súd-Afrikaanske kleurlingen út “blanke” doarpen ferdreaun, wat laat dat in imago fan it Afrikaansk fan nasjonalistyske taal en taal fan de apartheid by de net-blanke befolking fan Súd-Afrika.&lt;ref&gt;Ponelis, F.A. (1992). ''Standaardafrikaans in oorgang.'' V.N. Webb (red.), Afrikaans ná Apartheid. Pretoria. J.L. van Schaik. Siden 69-90&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Scholtz, J. du P. (1980). ''Wording en Ontwikkeling van Afrikaans''. Kaapstad: Tafelberg uitgewers. Side 9&lt;/ref&gt;

=== Taalmonuminten ===
It [[Nederlânsk taalmonumint]] yn [[Burgersdorp]] is stifte yn [[1893]], as neitins oan de erkenning fan it Nederlânsk as offisjele taal yn de [[Kaapkoloanje]] yn [[1882]]. It Afrikaanse Taalmonument stiet yn [[Paarl]], [[West-Kaap]], Súd-Afrika. Dizze monuminten binne as ienige monuminten op de wrâld oan in taal wijd. It Afrikaanske taalmonumint is boud op in heuvel en hat útsjoch op it Ynstitút foar Leararenoplieding yn Paarl. It monumint wie ree yn [[1975]], en betinkt it heale iuwsfeest fan de erkenning fan it Afrikaansk as selsstannige kultuertaal.

== Foarbylden ==
=== Foarbyldsinnen ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;width:28%;&quot;| Afrikaansk
! [[Ynternasjonaal Fonetysk Alfabet|YFA]] || [[Nederlânsk]] || [[Frysk]]
|-
|'''Hallo! Hoe gaan dit?''' || [ɦaləu ɦu xaˑn dət] || Hallo! Hoe gaat het? || Hoi. Hoe giet it?
|-
|'''Baie goed, dankie.''' || [bajə xuˑt danki] || Heel goed, dank je. || Tige goed, tanke.
|-
|'''Praat jy Afrikaans?''' || [prɑˑt jəi afrikɑ̃ˑs] || Spreek je Afrikaans? || Praatst do Afrikaansk?
|-
|'''Praat jy Engels?''' || [prɑˑt jəi ɛŋəls] || Spreek je Engels? || Praatst do Ingelsk?
|-
|'''Ja.''' || {{IPA|[jɑˑ]}} || Ja. || Ja.
|-
|'''Nee.''' || {{IPA|[neˑə]}} || Nee. || Nee.
|-
|''''n Bietjie.''' || [ə biki] || Een beetje. || In bytsje.
|-
|'''Wat is jou naam?''' || [vat əs jəu nɑˑm] || Wat is jouw naam? &lt;br /&gt; Hoe heet je? || Wat is dyn namme?
|-
|'''Die kinders praat Afrikaans.''' || [di kənərs prɑˑt afrikɑˑns] || De kinderen praten Afrikaans. || De bern prate Afrikaansk.
|-
|'''Ek is lief vir jou.''' || [ək əs lif fəɾ jo] || Ik heb je lief. &lt;br /&gt; Ik hou van jou. || Ik ha dy leaf.
|}

=== Us Heit ===
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
|-
! Us Heit
! Onze Vader (Tradisjonele Nederlânske ferzje)
! Ons Vader (ferzje yn it hjoeddeiske Afrikaansk)
|-
| Us Heit dy't yn de himelen is. Jins namme wurde hillige.
Jins keninkryk komme.
Jins wollen barre allyk yn 'e himel sa ek op ierde.
Jou ús hjoed ús deistich brea.
En ferjou ús ús skulden, allyk ek wy ferjouwe ús skuldners.
En lied ús net yn fersiking, mar ferlos ús fan 'e kweade.
|Onze Vader die in de hemel zijt, uw naam worde geheiligd.
Uw rijk kome.
Uw wil geschiede op de aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schuld, zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven.
En leid ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwade.
| Ons Vader in die hemel, laat u Naam geheilig word.
Laat u Koninkryk kom.
Laat u wil geskied.
Soos in die hemel, net so ook op die aarde.
Gee ons vandag ons daaglikse brood en vergewe ons skulde, net soos ons ook óns skuldenaars vergewe.
En lei ons nie in versoeking nie, maar verlos ons van die bose.
|}

== Spellingswize ==
Yn it ferline binne der ferskate spellingsfoarmen foar it Afrikaansk brûkt, bygelyks de Patriotspelling fan it [[Genootskap van Regte Afrikaners]] (RGA) en de getoelies fan de Moslimmienskip. Sûnt [[1914]] is de ''Taalkommissie fan de Suid-Afrikaanse Akademy vir Wetenskap en Kuns'' ferantwurdlik foar de normearring fan it Afrikaansk. De spellingsrigels fan de Taalkommisje wurdt publisearre yn de ''Afrikaanse woordelys en spelreëls''.

De reden foar it ynfieren fan in Afrikaanske spelling hat al krityk hân. Der waard beweard dat yn Afrikaansk it skrift de sprutsen taal folge moat – ''ons skryf soos ons praat'' (wy skriuwe sa't wy prate). Mar de Afrikaanske spelling is net ynfierd om de sprektaal te folgen. Afrikaanske en Nederlânske wurden wurde ommers op deselde manear útsprutsen, bygelyks: ''richting'' – ''rigting'', ''provincie'' – ''provinsie'', ''nationaal'' – ''nasionaal'', ''vrouw'' – ''vrou''. Dochs hat de Taalkommisje besletten de spelling te feroarjen.

De reden foar it ynfieren fan de Afrikaanske spelling hat west om de twa talen fan elkoar te skiede. It skrift dat feroare waard moast de skieding sjen litte.

== Wurdboek fan de Afrikaanske Taal ==
It [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]], algemien bekend as de WAT, is it grutste ferklearjende Afrikaanske wurdboek. Dit ferklearjende wurdboek besiket it Afrikaanske yn syn wiidste foarm te beskriuwe. Afrikaansk is yn al syn ferskiningsfoarmen, nammentlik standerttaal, streektaal, selskipstaal en de ferskate Afrikaanske dialekten, yn it wurdboek opnaam. Op it stuit binne der trettjin dielen útkaam. It trettjinde part, dy’t oer de letter ''R'' giet, is yn [[2009]] útbrocht. It is ek op it ynternet en op kompakt skiif beskikber.

== Keppelings om utens ==
* {{af}} [http://www.afrikaans.nu/index.htm Afrikaans.nu], Afrikaans hoort by Nederlands
* {{en}} [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=afr Ethnologue.com], Ethnologue oer it Afrikaansk
* {{en}} [http://www.roepstem.net/engels.html De Roepstem], An introduction to Afrikaans
* {{af}} [http://www.atkv.org.za/ Afrikaanse Taal en Kultuurvereniging]
{{YnterWiky|code=af}}

{{boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
}}

{{Nijsgjirrige side}}

[[Kategory:Afrikaansk| ]]
[[Kategory:Afrikaners]]
[[Kategory:Westgermaanske talen]]
[[Kategory:Taal yn Súd-Afrika]]
[[Kategory:Taal yn Botswana]]
[[Kategory:Taal yn Lesoto]]
[[Kategory:Taal yn Namybje]]
[[Kategory:Taal yn Simbabwe]]</text>
      <sha1>mmwcj37d6nffy3q54advs35h4zbuyf2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Skiednis fan Jeropa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5033</id>
    <revision>
      <id>1084124</id>
      <parentid>1018193</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T03:07:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kwamikagami</username>
        <id>929</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kâlde kriich */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25133" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Roman expansion 264 BC Shepherd.jpg|right|thumb|300px|De grutte fan it Romeinske Ryk tusken 264 f.Kr. oant 180 n.Kr.]]
[[Ofbyld:Abraham Ortelius Map of Europe.jpg|right|thumb|300px|In kaart fan [[Jeropa]] yn 1595]]
Dit artikel jout in oersjoch fan de '''skiednis fan Jeropa''', dat wol sizze: fan de [[skiednis]] fan de minsk op it [[Jeropa|Jeropeeske]] kontinint. Dizze side omskriuwt it tiidrek fan de earste mins fan 35.000 f.Kr. oant de Jeropeeske Uny mei 27 lidsteaten.

== Prehistoarysk Jeropa ==
Neffens it trijeperioadesysteem, makke om de prehistoarje yn tiidrekken op te dielen, is de ferdieling fan de prehistoaryske tiidrekken sa:
* [[Stientiid]]
* [[Brûnstiid]]
* [[Izertiid]]

=== [[Stientiid]] ===
==== Palaeolityk ====
''[[Homo erectus]]'' en de [[Neandertaler]]s setten har rom foar’t de [[Minske|''Homo sapiens'']] der wie yn Jeropa ta wenjen. De bonken fan de earste Jeropeaan binne yn [[Dmanisy]], [[Georgje]] fûn en binne sa 2.000.000 âld. De ierste fynsten fan anotoamysk moderne minsken yn [[Jeropa]] binne fan 35.000 f.Kr. Bewiis fan permaninte bewenning datearret fan de 7e iuw f.Kr. yn hjoeddeisk [[Bulgarije]], [[Roemeenje]] en [[Grikelân]].

==== Neolityk ====
[[Ofbyld:European Late Neolithic.gif|thumb|Neolitysk Jeropa]]

It Neolitysk tiidrek is yn de 6e iuw f.Kr. yn Sintraal-Jeropa en yn de 5e en 6e iuw yn Noard-Jeropa. Der hat gjin Jeropawide prehistoaryske kultuer west.

=== [[Brûnstiid]] ===
De earst skriuwende beskavings yn Jeropa wienen de [[Minoyske beskaving|Minoanen]] op it Grykske eilân [[Kreta]] en letter de [[Mysene|Miseanen]] yn oare parten fan it hjoeddeiske [[Grikelân]] fan de 2e iuw f.Kr. ôf.

==== [[Kelten]] ====

Om 400 f.Kr. hinne, fersprate de [[La Tene-kultuer]] him oer in grut gebiet oan de [[Middellânske See]] oan it [[Ibearysk Skiereilân]] ta, mingt mei oare folksgroepen foarmen hja de Keltiberyske kultuer. Letter wreiden hja har ek út nei [[Anatoalje]]. Trochdat de Kelten gjin skrift hiene, is der net folle bekend oer dizze groep. De Romeinen kamen mei har yn ‘e kunde en it hat doe bliken dien dat de Kelten in sterke groep meiinoar foarmen, wylst har organisaasje tige min wie.

=== [[Izertiid]] ===
[[Ofbyld:Napoli BW 2013-05-16 16-24-01.jpg|thumb|[[Aleksander de Grutte]]]]
==== [[Alde Grikelân]] en de [[Balkan (skiereilân)|Balkan]] ====
Oan ‘e ein fan it Brûns tiidrek gongen de âlde Grykske keninkrykjes ûnder, folge troch de [[Grykske Tsjustere Iuwen]] en it [[Klassike Grikelân]]. De Balkan hat yn it Izer tiidrek bewenne west troch it [[Paleo-Balkan talen|Palaeo-Balkan]] folk, lykas [[Trasiëns]] en de [[Yllirianen]]

==== [[Itaalje]] ====
Yn klassike [[Itaalje]] hawwe ferskate etnyske groepen wenne foar de Romeinske dominânsje. Net alle groepen wienen alike folle besibbe meiinoar. Guon hawwe [[Italyske talen]] praat, oaren wienen Hellentyske kolonisten dy't Gryksk praten, wylst oaren wer oare Yndo-Jeropeesk talen praten of somtiden sels hielendal oare talen.

==== Noard-Jeropa ====
Noard-Jeropa wie it wengebiet fan de [[Germanen]]; hjir kamen nei alle gedachten de Friezen ek wei. Tacitus wie ien fan de Romeinen dy’t in soad oer de Noard-Jeropeanen oan it begjin fan de Kristlike jiertelling skreaun hawwe.

== Helleenske en Romeinske Ryk ==
[[Ofbyld:Europe map 220BC.PNG|thumb|Jeropa yn 220 f.Kr.]]
{{Apart|Romeinske Ryk}}

De Helleenske beskaving begûn mei it foarmjen fan stêd-steaten; de wichtichsten dêrfan wienen: [[Atene]], [[Korint]], [[Sirakuse]] en [[Sparta]]. Dy stêdsteaten hienen ferskate oerheden en kulturen, en hjir ûntwikkelen har ek oare saken lykas [[sosjale wittenskip]], [[sport]], [[teäter (keunstfoarm)|teäter]] en [[muzyk]]. De Helleenske stêdsteaten stiften koloanjes oan de kust fan de [[Swarte See]] en de Middellânske See. Yn de 4e iuw f.Kr. fersloech de Masedoanyske kening [[Filippus II fan Masedoanje|Filippus&amp;nbsp;II]] de Grykske stêdsteaten, en hja moasten ûnder Masedoanysk bewâld gearwurkje. [[Aleksander de Grutte]] ûndernaam in fjildtocht en brocht de Masedoanyske kultuer nei [[Perzyske Ryk|Perzje]], [[Egypte]] en [[Yndia]].

In protte saken by de Romeinen wienen oernaam út de Helleenske kultuer. It waaksen fan [[Romeinske Ryk|Rome]] bûten it hjoeddeiske Itaalje hat it begjin west fan it Romeinske Ryk.

== Midsiuwen ==
{{Apart|Midsiuwen}}

[[Ofbyld:Europe 814.jpg|thumb|right|300px|[[Jeropa]], [[814]].]]

De Midsiuwen krigen harren namme (''mids-iuwen'': tuskentiid) trochdat men dizze perioade yn de [[Renêssânse]] as in tuskenperioade seach. Us part fan’e wrâld wie ommers nei de fal fan de [[Romeinske Ryk|Romeinen]] ôfsnien fan de klassike kultuer en it kaam der letter pas wer mei yn oanrekking troch de krústochten; de Arabieren hienen in soad wurk fan de klassike skriuwers bewarre. [[Petrarca]] (± 1300) neamde dizze perioade de tiden fan ''tenebrae'' (''tsjusterens'') en sûnt 1469 waard benammen de term ''media tempestas'' (''tuskentiid'') brûkt. Pas yn de 17e iuw ([[Christoph Keller]] en [[Georg Horn]]) waard de term ''medium aevum'' (''Midsiuwen'') húsriem.

De term 'midsiuwen' is gildt fansels allinnich foar [[West-Jeropa]] nei de fal fan it Romeinske Ryk fan it Westen. Yn [[East-Jeropa]] foel Konstantinopel earst yn de [[15e iuw]]. Dêrmei is der gjin tuskentiid tusken de ein fan de [[Aldheid]] en it begjin fan de Renêssânse. Foar oare parten fan de wrâld leit dy oergong tusken aldheid en nije tiid faak hielendal oars.

== Renessânse en Reformaasje ==

Fanwegen de efterútgong fan de [[Byzantynske Keizerryk|Byzantynske beskaving]], en de bedriging dêrfan troch de [[Turken]], gongen in soad Byzantynske gelearden nei it feiligere Itaalje en namen ek in soad kennis út de Aldheid mei dy’t yn [[Konstantinopel]] bewarre wie. Ek de plondering fan Konstantinopel troch de krúsfarders yn [[1204]] brocht neist in soad materiële bút ek in soad yn it westen ferlern giene kennis werom nei West-Jeropa. Dit op 'e nij yn 'e kunde kommen mei dizze antike literatuer, filosofy en kultuer yn it algemien wie in wichtige, geastlike, faktor ta it opkommen fan it [[Humanisme]] en de [[Renêssânse]].

[[Petrarch]] skreau om it jier 1330 hinne: 'Ik libje no, ik soe leaver berne wêze wollen yn in oare tiid.' Hy wie entûsjast oer de Grykske en Romeinske âldheid mei ferneamde manlju fan doe. Yn 1421 sleat [[Sina]] alle hannel mei it bûtenlân ôf. De Arabieren fûnen in nije merk yn it westen en de stêden oan de Middellânske See bloeiden op. [[Matteo Palmieri]] skreau om it jier 1430 hinne: 'Yndied mei no eltse tinkende geast god tanksizze dat hy de permisje krigen hat om yn in nij tiidrek berne te wurden.' It hat de berte fan de renêssânse west; in nij tiidrek dêr't wiisheid tige wichtich yn wie.

De renêssânse krige syn gerak troch it woeksene omtinken oan de Latynske en Grykske âldheid. Dat sette keunstners en skriuwers dêrta, gebrûk te meitsjen fan Grykske en Romeinske foarbylden foar har wurk. Der wie ek fierdere ûntwikkeling troch minsken lykas [[Leonardo da Vinci]]. In protte Grykske teksten kamen fan Islamityske boarnen dy't har allyksa ferbettere hienen. Wichtige politike oerweagings komme ek út dizze perioade. [[Machiavelli]]'s politike skriuwen yn ''De Prins'' waard letter de basis foar absolutisme en real-polityk, krekt sa wichtich wie winliken it gebrûk fan de keunsten troch it regear om har macht te uterjen.

De korrupsje yn 'e katolike tsjerke befoardere de protestânske [[reformaasje]]. Dy krige ek folgers út oare kriten, benammen by prinsen en keningen dy't harren macht fersterkje woenen troch harren steatlike sibskip mei de katolike tsjerke te ferbrekken. Njonken [[Maarten Luter]] kamen ek oare ideën fan 'e grûn lykas [[Jehannes Kalvyn]] waans [[kalvinisme]] hieltyd mear ynfloed krige yn in protte lannen en Kening [[Hindrik VIII]] fan [[Ingelân]] dy't briek mei de katolike tsjerke yn Ingelân en útein sette mei de [[Anglikaanske Tsjerke]]. Fersterke troch de dy religieuze ferskillen brutsen oeral oarloggen út, en njonkelytsen krigen ferskate monargyen mear macht.

De protestântske reformaasje hat lykwols ek laat ta in sterke beweging yn 'e katolike tsjerke, bekend as de ''[[Tsjin-reformaasje]]'', dy't al rjochte wie op it tsjingean fan de korrupsje mar dan troch it fuortsjerkjen fan it katolike dogma. In wichtige groep yn 'e katolike tsjerke dy't fuortkaam is út dy beweging binne de [[Jezuïten]], dy't holpen hawwe by it behâld fan it katolykisme yn East-Jeropa. Dochs hat de katolike tsjerke troch de reformaasje syn foarnaamste plak ferlern; grutte parten fan Jeropa stienen net mear ûnder it katolike ynfloed en keningen yn oare katolike lannen namen yn har eigen keningriken de behearsking fan de tsjerklike ynstânsjes oer .

Oars as yn West-Jeropa, wienen de lannen yn Sintraal Jeropa, de [[Poalsk-Letske Uny]] en [[Hongarije]], mear tolerân. Wylst hja de dominânsje fan de katolike tsjerke besochten te behâlden, joegen hja ek romte foar oar leauwen. Sintraal Jeropa rekke skieden tusken Katoliken, Protestanten, Ortodoksen en Joaden.

In oare wichtige ûntwikling yn dizze rite wie it waaksen fan Grut-Jeropeeske ideeën. [[Eméric Crucé]] (1623) kaam mei it idee fan in Jeropeeske ried, mei de yntinsje it einigjen fan oarloggen yn Jeropa; alhoewol't de Jeropeeske lannen, útsein it Russyske en it Ottomaanske Ryk, yn it [[Ferdrach fan London, 1518|Ferdrach fan London]] de frede oerien kamen, hat it besykjen fan in lange-termyn-frede net in súkses west. De measte oarloggen brutsen nei in pear jier op 'e nij út. Ek de reformaasje makke foar frijwat iuwen de Jeropeeske frede ûnmooglik.

Yn de 15e iuw, oan 'e ein fan de midsiuwen, woeks de macht fan guon monargyen lykas [[Frankryk]], [[Ingelân]] en [[Spanje]]. Oan de oare kant woeks ek de macht fan it parlemint yn it [[Poalsk-Letske Ryk]], dat rjochten oernaam fan de Poalske kening. Yn guon oare lannen waard de nije macht fan de steat oanfochten troch it parlemint. Nije lannen kamen op dy't gearwurking wienen fan territoriale hearskers, stêden, ridders en republiken.

== Revolúsje en kriich ==
=== Koloniale ekspânsje ===
Al dy oarloggen koenen de nije steaten der net tsjinhâlde om de wrâld te ûntdekken en te feroverjen, benammen yn [[Aazje]] ([[Sibearje]]) en yn it krekt ûntdutsen [[Amearika]]. Yn de 15e iuw liede [[Portegal]] mei it geografyske ferkenne fan de wrâld, folgjend troch [[Spanje]] yn de iere 16e iuw. Hja wienen de earste steaten dy't út ein sette mei koloanjes yn [[Amearika]] en hannel stasjons oan de kust fan [[Afrika]] en Aazje, mar hja wienen gau folge troch [[Frankryk]], [[Ingelân]] en [[Nederlân]]. Yn [[1552]] feroveret de Russyske [[tsaar]] [[Ivan de Ferskriklike|Ivan IV de Ferskriklike]] [[Kazan (stêd)|Kazan]] en de [[Yermak Timofeyevich|Yermak]]'s reis fan [[1580]] hat ta it anneksearjen fan Sibearje ta [[Ruslân]] laat.

Koloniale ekspânsje bejoech him yn de folgjende iuwen (mei soms in tebeksetter, lykas de [[Amearikaanske Revoluusje]] en de ûnôfhinklikens oarloggen yn in stikmannich Amearikaanske koloanjes). Spanje hie yn parten fan [[Noard-Amearika]] de macht, en foar in grutter diel fan [[Sintraal-Amearika]] en [[Súd-Amearika]], it [[Karibysk gebiet]] en de [[Filipinen]]; [[Grut-Brittanje]] krige gâns [[Austraalje (wrâlddiel)|Austraalje]] en [[Nij-Seelân]], in grut diel fan [[Yndia]], en in grut diel fan [[Afrika]] en [[Noard-Amearika]]; Frankryk hie dielen fan [[Kanada]] en Yndia (benei alles gien ferlern oan Grut-Brittanje yn [[1763]]), Yndosina en in grut part fan Afrika; Nederlân behelle East-Yndje (no [[Yndoneezje]]) en in pear eilannen yn it Karibysk gebiet; Portegal behelle [[Brazylje]] en ûnderskate gebietsdielen yn Afrika en Aazje; letter hawwe lannen as [[Belgje]], [[Dútslân]], [[Itaalje]] en [[Ruslân]] koloanjes behelle.

De ekspânsje hat de ekonomy fan lannen dy't koloanjes hienen fertuten dien. De oarloggen yn Jeropa wienen doe foar in grut part betelle fan ynkomsten út de koloanjes wei.

=== Ier moderne tiidrek: 16e, 17e en 18e iuw ===
De reformaasje hat tige wichtich west wat de ienheid fan Jeropa oanbelanget. Guon naasjes wienen alhiel of foar in part útinoar skuord troch it nije leauwen, yntern en fan frjemde legers. [[Frankryk]] bygelyks hat in tal oarloggen om it leauwen hân, ferneamd as de [[Frânske religy oarloggen]], dêr't it [[Hûs fan Bourbon]] it yn wûn. Yn [[Ingelân]] hienen hja ûnder [[Elizabeth I fan Ingelân|Elizabeth]] mear ienheid troch it Anglikaanske leauwen. In grut diel fan it hjoeddeistige [[Dútslân]] wie partsjen yn in grut tal lytse steaten en keningrykjes, meiinoar it [[Hillige Roomske Ryk]]. Oant de [[Tritichjierrige kriich]] wie religy it haadmotyf foar kriich, tenei soe nasjonalisme de basis foar konflikten yn Jeropa wurde. Allinich de [[Poalsk-Letske Uny]] wie tolerânsje fan religy akseptearre.
 
Oan it begjin fan dizze rite kaam kapitalisme yn it plak foar feuedalisme, lykwols allinnich yn it westlike part fan Jeropa. It útwreidzjen fan de koloniale grinzen resultearre yn in ekonomyske revoluusje. Yn de perioade woeks de moderne wittenskip en it tapassen fan fynsten op it technolysk mêd. Yberyske ferkennings yn 'e nije wrâld, dêr't [[Christopher Columbus]] mei út ein sette yn [[1492]], hienen al gau omtinken fan de [[Ingelân|Ingelsen]] en [[Frankryk|Frânsen]]. Dizze nije hannelsfoarmen efter de kimen frege om ynternasjonale ferdraggen. 
[[Ofbyld:Europe map 1648.PNG|thumb|Kaart fan Jeropa oan de ein fan de Tritichjierige kriich]]

Nie it [[Ferdrach fan Westfalen]] dy't einige yn de [[Tritichjierrige kriich]], waard [[Polityk absolutisme|Absolutisme]] de nije standerd op it kontinent. Jeropeeske militêre konflikten bleaunen en dat hie ynfloed op 'e Jeropeeske boargers. Yn it mear ûntwikkele noard-westen, joech de [[Tiid fan Ferljochting]] nije filosofyske mooglikheden, en wiidwiedich omtinken oan [[literatuer]], mei mooglik wurden troch de [[drukparse]], skoep nije sekulêre krêften yn beweging. Op 'en nij wie de [[Poalsk-Letske Uny]] in útsûndering, mei in unyk kwasy-demokratyske [[Gouden Frijheid]]

East-Jeropa wie in arena fan konflikten foar lânferoerings tusken [[Sweden]], de [[Poalsk-Letske Uny]] en it [[Ottomaanske Ryk]]. Yn dizze rite gong stadichoan de krêft fan dizze trije naasjes ferlern, en folge troch de monargyen [[Ruslân]], [[Prusen]] en [[Eastenryk]]. Om 1800 hinne binne dizze trije naasjes de trije machten wurden, mei dêrtusken it ferdielde [[Poalen]], mei Sweden en Turkije dy't in grut gebiet ferlern hawwe oan Ruslân en Eastenryk. In protte Joaden flechte nei West-Jeropa, en stifte Joadske mienskippen wêr't hja yn de midsiuwen ferdreaun wienen.

=== Frânske revoluusje ===
[[Ofbyld:Prise_de_la_Bastille.jpg|right|300px|thumb|It bestoarmjen fan de Bastille]]
{{Apart|Frânske Revolúsje}}

Yn de lette 18e iuw wie Frankryk's sinteraasje striemin. Troch oerdiedich foarstlike útjeften en djoere oarloggen, lykas de [[Frankryk yn de Amearikaanske Revolusjonêre kriich|Frânske yntervinsje]] yn de [[Amearikaanske kriich foar Unôfhinklikens]], wie de steat bankerot. Efter it iderkear op 'en nij besykjen fan finansjele fernijings, waard [[Louis XVI fan Frankryk|Louis XVI]] ferfolge om it gearroppen fan de [[Steaten-Generaal fan 1789|Steaten-Generaal]], in ôffurdiging fan it lân mei trije skiften: de geastlikheid, de adel, en de mienskip. De leden fan de Steaten-Generaal kamen yn maaie 1789 gear yn it Paleis fan [[Versailles]], mar de diskusje wat kiessysteem hja skielk brûken moasten kaam net fan de grûn. Yn juny, de tredde Steaten gearkomste, bywenne troch leden fan de earste twa, ferklearden harsels ta de Nasjonale fertsjinwurdiging fan Frankryk en hja swarden in eed ôf om de steaten net te ûntbine oant Frankryk in wet makke hie. Doe wie der in opskuor yn [[Parys]], ferneamd om it bestoarmjen fan de [[Bastille]] finzenes ([[14 july]]).
 
Dêrnei woe de folksfertsjinwurdiging in konstitúsjonele monargy, en yn de neikommende twa jierren wienen ferskate wetten goedkard. Oan it begjin gong de Kening akkoart mei de feroarings en wie noch hieltyd populêr ûnder it folk, mar doe't de anty-royalisme woeks mei de driging fan in útlânske ynvaazje, flechte de kening mei syn famylje. Hy waard werkenne troch it folk en werombrocht nei Parys. Op [[12 jannewaris]] [[1793]] hawwe hja de Kening beskuldige fan lânferried, en waard er ekskutearre. Op [[20 septimber]] [[1972]]  skafte de [[Nasjonale Konfinsje]] de monargy ôf en ferkearden Frankryk in [[republyk]].

=== Napoleonityske oarloggen ===


[[Napoleon Bonaparte]] wie de meast ferneamde generaal fan Frankryk yn 'e revolusjonêre oarloggen, mei it feroverjen fan grutte dielen fan Itaalje en betwong de Eastenrikers mei frede. Yn [[1799]] kaam er werom fan [[Egypte]] en ûnderwurp er it regear, yn it plak dêrfan kaam der in [[Frânsk Konsulaat|konsulaat]], mei himsels as Earste Konsul. Op [[2 desimber]] [[1804]], efter in mislearre eksekúsje op him kroande hy himsels ta [[keizer]]. 

Yn [[1805]] woe Napoleon Grut-Brittanje binnenfalle, mar in nije Britske alliânsje mei Ruslân en Eastenryk twong him himsels mear ta te lizzen op it kontinent, wylst op 21 oktober 1805 de Frânske seemacht ferslein waard troch de Britten yn 'e [[Slach by Trafalgar]]. Op [[2 desimber]] wint Napoleon fan in Eastenryksk-Russysk leger yn de [[Slach by Austerlitz]], en twong Eastenryk dêrmei har werom te lûken út it [[Hillige Roomske Ryk]].

Yn 1806 sette fjirde koalysje út ein, op 14 [[oktober]] ferslaat Napoleon de Prusen by de [[Slach by Jena-Auerstedt]], marsjeerde troch Dútslân en fersloech de Russen op [[14 juny]] [[1807]] by de [[Slach by Friedland]], it [[Ferdrach fan Tilsit]] parte Jeropa tusken Frankryk en Ruslân en lei de basis foar it [[Hartochdom Warsjau]]. Op [[12 juny]] [[1812]] foel Napoleon Ruslân binnen mei in ''[[La Grande Armée|Grande Armée]]'' fan likernôch 700,000 soldaten. Efter de mjitbere oerwinnings by [[Slach by Smolensk (1812)|Smolensk]] en [[Slach by Borodino|Borodino]] feroverde Napoleon [[Moskou]], dat baarnend ferlitten wie troch it Russyske leger, hy waard twongen om him werom te lûken, en op it paad werom is suver eltsenien fan syn leger stoarn, mar 93,000 ha it oerlibbe. 

Yn [[1813]] kearde it tij foar Napoleon, en waard ferslein yn 'e [[Slach by Leipzig]] yn oktober 1813. Nei de ynvaazje fan [[Parys]] waard er ferbanne nei it eilân [[Elba]]. Op 1 maart [[1815]] kaam er werom besocht noch ien kear in leger gear te roppen mar waard yn 'e [[Slach by Waterloo]] ferslein.   

=== Kongres fan Wenen ===
[[Ofbyld:Kaart Jeropa nei Weensk kongres.jpg|thumb|Jeropa nei it [[Kongres fan Wenen]]]]
It [[kongres fan Wenen]] wie in konferinsje tusken fertsjinwurdigers fan de wichtichste Jeropeeske machten [[Prusen]], [[Eastenryk]], [[Ruslân]] en [[Ingelân]]. Doel wie it op 'e nij ferpartsjen fan it grûngebiet fan de Jeropeeske steaten. It waard holden yn [[Wenen]] fan [[1 oktober]] [[1814]] oant [[9 juny]] [[1815]]. Wylst Napoleon werom kaam, gongen de diskusjes gewoan fierder, en it akkoard waard úteinlik njoggen dagen foar de [[Slach by Waterloo]] tekene. Neffens it [[Ferdrach fan Parys]] fan maaie 1814 hearde frede mei Frankryk al net mear ta de mooglikheden.

De eardere Frânske gebieten, ferovere yn it tiidrek 1795 - 1810 troch [[Ruslân]] en [[Prusen]], soenen al neffens it Ferdrach fan Parys net weromjûn wurde oan Frankryk. Dêrnêst anneksearre Ruslân de eastlike helte fan Poalen, Prusen anneksearre de westlike helte en rûchwei it hjoeddeiske [[Noardryn-Westfalen]]. It súdlike part fan Poalen waard anneksearre troch [[Eastenryk]]. Tusken de grutte steaten yn bleau allinnich [[Republyk fan Krakow]] selsstânnich.

It Hillich Roomske Ryk omfieme 300 steaten mar nei it oprjochtsjen fan it [[Dútske Bûn]] bleauwen der lykwols 37 steaten oer. Dizze steaten krigen harren gerak ûnder tafersjoch fan Prusen en [[Eastenryk]].

=== Nei it kongres fan Wenen ===

Nei de Russysk-Ottomaanske kriich yn 1877 en 1878 soenen [[Roemeenje]], [[Servje]], [[Montenegro]] en [[Grut-Bulgarije]] ûnôfhinklik wurde. Der wie hast in kriich tusken Ruslân en Ingelân, meidat Ruslân tefolle macht krige hie yn East-Jeropa. [[Bismarck]] stelde út [[Kongres fan Berlyn]] út, dêr't lytsere lannen partsjen wurde soenen troch de grutte steaten fan Jeropa. Bismarck spile sa mei de grutte Jeropeeske steaten dat se gjin anty-koalysje tsjin Dútslân foarmje koenen. Sa koe Bismarck Dútslân tarêde op 'e Earste Wrâldkriich. 

== Wrâldkriich en frede ==
=== Wrâldoarloggen ===
{{Sjochek|namme= Earste Wrâldkriich}}

Yn 1914 kaam it ta in kriich tusken ferskate Jeropeeske lannen. Oan de iene kant Dútslân, [[Eastenryk-Hongarije]], it [[Ottomaanske Ryk]] en Bulgarije (de Sintrale Machten), tsjin Servje, Grut-Brittanje, Ruslân en Frankryk. Itaalje die fan 1915 ôf mei en de Feriene Steaten fan 1917 ôf. Nettsjinsteande it ferlies fan Ruslân yn 1917 (de kriich wie ien fan de grutste redenen foar de [[Russyske Revolúsje]], dat ta it begjin fan de [[Sowjetuny]] laat hie), ferlearen de Sintrale Machten de kriich yn de hjerst fan 1918. It [[Ferdrach fan Versailles]] (1919) kamen de winners drege betingsten foar Dútslân oerien en nije steaten krigen erkening (lykas Poalen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Eastenryk, Joegoslaavje, Finlân, Estlân, Letlân, Litouwen). 
{{Sjochek|namme= Twadde Wrâldkriich}}
Dútslân sette op 1 septimber 1939 útein mei de Twadde Wrâldkriich. Dútslân hie rige fan grutte militêre boppeslaggen oant 1943. Yn 1943 kaam de militêre delgong foar it Dútske Ryk. De [[Alliearden|Alliearde]] machten wûnen yn Noard-Afrika, en feroverden Itaalje yn 1943. Nei [[D-Day]] waard Frankryk yn 1944 ferovere. De Sowjetuny ferovere [[Berlyn]] yn de [[Slach om Berlyn]] yn maaie 1945, en mei it ferstjerren fan [[Adolf Hitler]] kaam de kriich yn 'e maitiid fan 1945 ta in ein. Meiïnoar stoaren sa'n 55 miljoen minsken yn de Twadde Wrâldkriich.

=== Kâlde kriich ===
{{Sjochek|namme= Kâlde Kriich}}
[[Ofbyld:Iron Curtain map.svg|thumb|Lannen yn read hearden by it Warsjaupakt, lannen yn blau fan de NATO, Joegoslaavje en Albaanje wienen wol kommunistysk mar hearden net by it Warsjaupakt]]
Troch de beide wrâldoarloggen rekke Jeropa har dominante posysje yn de wrâld kwyt. Troch de [[Konferinsje fan Jalta]] wienen de Jeropeeske op 'en nij lutsen, en partsje Jeropa yn twa machtsblokken, de westlike lannen en it eastblok. De [[Feriene Steaten fan Amearika|Feriene Steaten]] and west-Jeropa ([[Grut-Brittanje]], [[Frankryk]], [[Itaalje]], [[West-Dútslân]] ensfh.) kamen gear yn de [[Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje|NAFO]] alliânsje om har te hoedjzen foar in mooglike [[Sowjetuny]] oanfal. Letter stiften de Sowjetuny en east-Jeropa ([[Poalen]], [[Tsjechoslowakije]], [[Hongarije]], [[Roemeenje]], [[Bulgarije]], [[East-Dútslân]]) it [[Warsjaupakt]] om har te hoedzjen foar in mooglike F.S. oanfal.

Stadich begûn west-Jeropa mei in proses fan útwreiden politike en ekonomyske yntegraasje, langst nei in feriene Jeropa om in oare kriich foar te wêzen. Dat proses hat de bases lein foar organisaasjes as de [[Jeropeeske Uny]] en de [[Ried fan Jeropa]].

De [[Solidarność]] beweging yn de 80er jierren ferswakke it kommunistyske regear yn [[Poalen]]. De Sowjetlieder [[Mikhail Gorbatsjov]] wie de ynisjator fan de [[glasnost]] en [[perestroika]], dêr't de Sowjetynfloed yn Jeropa minder fan wurden is. Yn [[1991]] klappe de hiele Sowjetuny yninoar, dêr't 15 nije lannen út ûntstien binne, mei [[Ruslân]] dat de sitten fan de Sowjetuny yn de [[Feriene Naasjes#Feiligensried|Feiligensried]] fan de Feriene Naasjes oernommen hat.

Etnyske spanningen op de [[Balkan (skiereilân)|Balkan]] nei it ferstjerren fan [[Josip Broz Tito|Tito]] laten ta it útinoar fallen fan [[Joegoslaavje]]. Fjouwer naasjes ([[Sloveenje]], [[Kroaasje]], [[Bosnje]] en [[Masedoanje (lân)|Masedoanje]]) fan de seis Joegoslavyske republiken ferklearden harsels ûnôfhinklik, mei kriich as gefolch, yn guon parten oant [[1995]]. De oare twa republiken foarmen de nije Joegoslavyske Republyk ([[Servje en Montenegro]]), mei [[Slobodan Milošević]] as haad fan de steat. Presidint [[Slobodan Milosevic|Milošević]] fan [[Servje en Montenegro]] late de kriich yn [[Kosovo]], yn 1999 waard er troch it ynternasjonaal gerjocht yn De haach oanklage foar oarlochsmisdieden en misdieden tsjin it minskdom.

Nei it kâlde-kriich tiidrek, besochten de NATO en de Jeropeeske Uny de bannen mei lannen út it âlde [[Warsjaupakt]] te fersterkjen.

=== Jeropeeske Uny ===
{{Sjochek|namme= Jeropeeske Uny}}

Op [[23 july]] [[1952]] waard de Jeropeeske Mienskiep foar Koalen en Stiel oprjochte. Dat wie de foarrinner fan de Jeropeeske Uny. De mienskiplike Jeropeeske munt, de [[euro]], wie yn 1999 klear. De nije munt kaam yn 2002 yn omrin en de âlde muntienheden wienen net langer mear jildich.  
De grutste útwreiding fan de Jeropeesk Uny wie yn [[2004]], doe't der 10 nije lidsteaten by kamen, yn 2007 kamen [[Bulgarije]] en [[Roemeenje]] derby, meiïnoar hat de Jeropeeske Uny 27 lidsteaten.

[[Kategory:Jeropa]]
[[Kategory:Skiednis fan Jeropa| ]]</text>
      <sha1>3bwt6j92lzoqkrdcvx7xdt19xa0kdl4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grut-Brittanje (betsjuttingsside)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7488</id>
    <revision>
      <id>1084075</id>
      <parentid>1083936</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:02:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="512" xml:space="preserve">&quot;'''Grut-Brittanje'''&quot; of &quot;'''Grut-Brittannië'''&quot; hat yn de Wikipedy ferskate betsjuttings:

* [[Grut-Brittanje]], in ûnsekuer synonym foar it Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Noard-Ierlân
==Oare betsjuttings==
* [[Grut-Brittanje (eilân)]], in grut eilân yn de noardlike Atlantyske Oseaan
* [[Keninkryk Grut-Brittanje]], in histoaryske steat dy't bestie fan 1707 oant 1801
* [[Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Ierlân]], in histoaryske steat dy't bestie fan 1801 oant 1922

{{neibetsjuttings}}</text>
      <sha1>3jh2x61jbwf3t48r63buohxc79zwam9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Easterfaart</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12872</id>
    <revision>
      <id>1083999</id>
      <parentid>1014704</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>plaatsjes</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1064" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Hindeloopen, stadszicht vanaf het bruggetje bij de Sudersewei met de Grote Kerk RM22171 op de achtergrond IMG 2502 2018-04-19 10.08.jpg|thumb|De Easterfeart oan de eastkant fan Hylpen]]
'''Easterfaart''' ([[Hylpersk]]: ''Aesterfaart'') is in [[feart (wetterwei)|feart]] yn de gemeente [[Súdwest-Fryslân]], dy't fan [[Hylpen]] nei it easten rint en by de [[N359]] oanslút op de [[Dyksfeart (Nijefurd)|Dyksfeart]] en de [[Nije Feart (Hylpen)|Nije Feart]].

De namme ''Aesterfaart'' jildt sûnt 15 maart 2007 as de offisjele namme, as ferfanging foar de eardere offisjele namme ''Oude Oostervaart''. ''Aest'' (sprek út as: aast) betsjut yn it Hylpersk: ''east''.

De twaënheale kilometer lange Easterfeart is part fan de rûte fan de [[Alvestêdetocht]].

== Sjoch ek ==
[[Ofbyld:Elfstedentocht, reportage, Bestanddeelnr 906-2818.jpg|thumb|Riders op de Easterfeart by de Alvestêdetocht fan 1954]]
* [[Fryske wetters]]

[[Kategory:Hylpen]]
[[Kategory:Kanaal yn Hylpen (gemeente)]]
[[Kategory:Kanaal yn Nijefurd]]
[[Kategory:Kanaal yn Súdwest-Fryslân]]</text>
      <sha1>g96e32h1287c0ymin9x4sm934b89ch5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ienzermole</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20089</id>
    <revision>
      <id>1084000</id>
      <parentid>1062728</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="999" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Edens - Edense Molen.jpg|200px|thumb|right|Ienzermole yn 2008]]
De '''Ienzermole''' by [[Iens]] waard nei alle gedachten boud yn [[1847]]. Yn 1958 en 1995 wienen der reastauraasjes. De houten achtkante [[wynmole]] mei in flecht fan 10 meter is in [[grûnsiler]]. De [[poldermole]] is oanwiisd as reservegemaal by slimme wetteroerlêst. It wetter wurdt mei in houten [[fizel (wetterskroef)|fizel]] útmeald.

Eigener fan de Ienzermole is de [[Stifting De Fryske Mole]]. It is in [[ryksmonumint]].

== Sjoch ek ==
* [[Mole yn Fryslân]]

== Keppeling om utens ==
* [http://www.molens.nl/cgi/molen/db2.cgi?db=default&amp;uid=default&amp;view_records=1&amp;ID=*&amp;tab=algemeen&amp;nh=770&amp;mh=1&amp;tab=algemeen De Hollandsche Molen oer De Ienzermole]

[[Kategory:Iens]]
[[Kategory:Mole yn Littenseradiel]]
[[Kategory:Mole yn Súdwest-Fryslân]]
[[Kategory:Ryksmonumint yn Littenseradiel]]
[[Kategory:Ryksmonumint yn Súdwest-Fryslân]] 
[[Kategory:Muonts (mole)]]
[[Kategory:Poldermole]]
[[Kategory:Bouwurk út 1847]]</text>
      <sha1>tdjg8yb3ncxsf88elrw5btl13ispwpk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Izeren Gerdyn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23359</id>
    <revision>
      <id>1084125</id>
      <parentid>902064</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T05:19:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kwamikagami</username>
        <id>929</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Iron Curtain map.svg|thumb|Rin fan it Izeren Gordyn (skydsline tusken it westen (blauw) en it eastblok (read))]]

It '''Izeren Gerdyn''' wie eartiids, yn it tiidrek flak nei de oarloch oant de jierren njoggentich fan de [[20e iuw]], in fiktive grins troch Jeropa hinne dat it [[Kommunisme|kommunistyske]] '[[Eastblok]]' (de [[Sowjetuny]] mei harren [[fazalsteat]]en of &quot;satellytsteaten&quot; yn [[East-Jeropa]]) en it [[Kapitalisme|kapitalistyske]] '[[Westerske wrâld|Westen]]' (de westerske lannen ûnder lieding fan de [[Feriene Steaten|Feriene Steaten fan Amearika]]). 

Dizze grins ûntstie nei de [[Twadde Wrâldkriich]] en hâlde fuortendaliks op nei de ynienstoarting fan de macht fan de kommunistyske partijen yn East-Jeropa en it útinoar fallen fan it Sowjetympearium. It 'gerdyn' wie it symboal fan de [[Kâlde Kriich]]. 

== Grinsoergong Helmstedt-Marienborn ==
&lt;gallery&gt;
Image:Grensovergang-helmstedt-marienborn-paspoortcontrole-personenautos-04.JPG|Paspoartkontrole persoane-auto's
Image:Grensovergang-helmstedt-marienborn-paspoortcontrole-vrachtautos.JPG|Paspoartkontrôle frachtweinen
Image:Grensovergang-helmstedt-marienborn-lichtmast-commandotoren-brug.JPG|Ljochtmêst Kommandotuorren
Image:Grensovergang-helmstedt-marienborn-lichtmast-02.JPG|Ljochtmêst
Image:Grensovergang-helmstedt-marienborn-kantoor.JPG|Kantoar grinsoergong
&lt;/gallery&gt;

[[Kategory:Kâlde Kriich]]</text>
      <sha1>kz07p0n2o16efydem0dgj8x64aviikt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moermansk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29920</id>
    <revision>
      <id>1084143</id>
      <parentid>951594</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:35:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Pear dinkjes oanpast, kategory feroare.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1411" xml:space="preserve">{{stobbe-geografy}}
[[Ofbyld:MurmanskHarbour.jpg |thumb|right|300px|''Haven fan Moermansk'']]
[[Ofbyld:MurmanskProspektLenin.jpg|thumb|right|300px|''Sintrum Moermansk'']]
'''Moermansk''' ([[Russysk]]: Мурманск) is in stêd oan de Moermankust fan de [[Barentssee]] yn it noardwesten fan de [[Ruslân|Russyske Federaasje]]. Moermansk is de haadstêd fan de bestjoerlike regio, de [[oblast]] [[Moermansk (oblast)|Moermansk]].

Moermansk hat 279.064 (2022) ynwenners en is de grutste stêd boppe de [[poalsirkel]]. Moermansk leit op it [[Kola-skiereilân]] en is in wichtige marinebasis. Dit komt omdat de haven it hiele jier troch frij fan iis bliuwt troch de waarme(re) [[Golfstream]].
 
== Keppelings om utens ==
{{commonscat|Murmansk}}
* [http://atomic.msco.ru/cgi-bin/common.cgi?lang=eng&amp;skin=menu1&amp;fn=first Atomyske iisbrekkersfloat]
* [http://maps.google.com/maps?ll=68.976381,33.075714&amp;amp;spn=0.119116,0.468361&amp;amp;t=k&amp;amp;hl=en Satellytfoto fan Moermansk by Google Maps]
* [http://www.supertravelnet.com/map/1/241_6061_7.jpg Kaart fan Moermansk]
* [http://www.cnn.com/video/?JSONLINK=/video/world/2009/05/20/eor.chance.murmansk.cnn Fideo oersjoch fan Moermansk yn it Ingelsk, 4½ minuten, 2009]
* [http://www.naval-history.net/WW1z05NorthRussia.htm British North Russian Expeditionary Force 1918–1919 (based at Murmansk)]

[[Kategory:Plak yn Moermansk (oblast)]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1916]]</text>
      <sha1>7sg6slzjh0yu8zuult5dnc6su5use2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Allaert fan Everdingen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29937</id>
    <revision>
      <id>1084003</id>
      <parentid>855857</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T15:22:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>[[]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2214" xml:space="preserve">[[File:Portrait of Allaert van Everdingen.jpg|thumb|Alaert fan Everdingen&lt;br&gt;&lt;small&gt;Ut Houbraken's ''[[Groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen]]'' (Amsterdam, 1719)&lt;/small&gt;
]]
'''Allaert fan Everdingen''', ek ''Aldert Pieters fan Everdingen'' neamd (doopt [[Alkmar]], [[18 juny]] [[1617]] - beïerdige [[Amsterdam]], [[8 novimber]] [[1675]]), wie in Nederlânsk [[keunstskilder]], bekend fan syn lânskippen, en grafikus ([[etser]]). Hy wie de broer fan de skilder [[Caesar fan Everdingen|Caesar Boetius fan Everdingen]]. 

== Libben ==
Fan Everdingen wie learling fan [[Roelant Savery]] yn [[Utert (stêd)|Utert]]. Hy reizge yn [[1640]] nei [[Sweden]] en gong doe't er werom wie yn [[1645]] yn de lear by [[Pieter de Molijn]] yn [[Haarlim]], dêr't er him ek nei wenjen sette. Yn [[1657]] ferhuze er nei [[Amsterdam]].

== Wurk ==
Krektas [[Jacob fan Ruisdael]] wie Fan Everdingen bekend as skilder fan wetterfallen en behindige boskgesichten.

Yn [[Kopenhagen]] hingje fiif wetterfallen fan Fan Everdingen. Ien is datearre 1647, in oare 1649. In de [[Hermitaazje (Sint-Petersburch)|Hermitaazje]] yn [[Sint Petersburch]] is in skilderij út 1647 en yn de [[Alde Pinakoteek|Alte Pinakothek]] yn [[München]] ien út 1656.

&lt;gallery widths=&quot;180&quot; heights=&quot;180&quot;&gt;
Ofbyld:Allart van Everdingen - De geschutgieterij Julita Bruk van de familie Trip.jpg|De geskutjitterij Julita Bruk fan de famylje Trip
File:Allaert van Everdingen - Scandinavian Landscape - WGA7562.jpg|Skandinavysk lânskip, 1647
Ofbyld:Allart van Everdingen - Forest Scene with Water-Mill.jpg|Bosk mei wettermûne'', 1650
File:Allaert van Everdingen - Scandinavian Wooded Landscape - WGA7560.jpg|Skandinavysk bosklânskip
&lt;/gallery&gt;

{{boarnen|boarnefernijing=
* Anonym, [http://www.rkd.nl/rkddb/dispatcher.aspx?action=search&amp;database=ChoiceArtists&amp;search=priref=26851 RKD''artists&amp;'', Recordnummer 26851] (Ryksburo foar Keunsthistoaryske Dokumintaasje), gjin datum.
----
{{commonscat|Allaert van Everdingen}}
}}

{{DEFAULTSORT:Everdingen, Allaert}}
[[Kategory:Nederlânsk keunstskilder]]
[[Kategory:Nederlânsk grafikus]]
[[Kategory:Nederlânsk etser]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1617]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 1675]]</text>
      <sha1>k9jhl9utja6b18blzz537b2i6r0us62</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Badpaviljoen Hylpen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31359</id>
    <revision>
      <id>1084001</id>
      <parentid>895999</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T15:12:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>+ ynfoboks</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3977" xml:space="preserve">{{Ynfoboks bouwurk
| namme                       = 
| ôfbylding                   = Badpaviljoen nabij Hindeloopen.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 
| ôfbyldingstekst             = 
| lân                         = 
| bestjoerlike ienheid 1      = Gemeente
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Súdwest-Fryslân]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| plak                        = [[Hylpen]]
| adres                       = Westerdijk 2
| koördinaten                 = 
| type bouwurk                = Paviljoen	
| subtype                     = 
| keatling                    = 
| boujier                     = 1913/1914
| sloopjier                   = 
| arsjitekt                   = 
| yngenieur                   = 
| boustyl                     = [[Art Nouveau]] ynfloeden, iere betonbou
| oerbrêget                   = 
| tunnelet ûnder              = 
| wei of spoar                = 
| monumintale status          = [[Ryksmonumint]]
| monumintnûmer               = [https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/513627 513627]
| hichte                      = 
| lingte                      = 
| breedte                     = 
| draachkrêft                 = 
| oerflak                     = 
| tal ferdjippings            = 
| tal keamers                 = 
| kapasiteit                  = 
| kosten                      = 
| webside                     = 
}}
It '''badpaviljoen''' fan [[Hylpen]], yn de folksmûle ''Badhûs'' oan de Westerdyk, [[Iselmar]]dyk, yn Hylpen. It paviljoen waard yn [[1913]] boud yn ferbân mei it opkommende toerisme fan it strân oan de [[Sudersee]]. Dy fraach nei romte blykte sa grut te wêzen, dat de ''Badvereeniging Hindeloopen'' al it jier dêrnei de opdracht joech ta de bou fan in nij badpaviljoen. It gebou oan de eardere suderseedyk hat eleminten út de [[Jugendstil |Art Nouveau]]. De betonnen konstrukje fan it gebou bestiet út meardere blokken wêrby't op it boppeste blok fjouwer hoektuorkes setten binne mei in tintedak. It paviljoen is in tige bysûnder foarbyld fan de earste tapassing fan it boumateriaal beton. De oerdekte galarij en sierlike tuorkes joegen it gebou ek in koloniaal oansjen. Troch in soad ferbouwings yn it ferline ferlear it gebou dy alluere. It pân is ûnder mear om syn unisiteit erkend as [[ryksmonumint]]. 

Sûnt 2009 hat it paviljoen gjin horekafunksje mear en stiet it leech. It paviljoen stie der yn 2010 sa min by dat it yn de Top-10 fan meast bedrige ryksmonuminten kaam&lt;ref&gt;Leeuwarder Courant d.d. 26 februari 2010 [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/page.do?code=LC&amp;id=LCNO-01-011-20100226&amp;aid=LC-20100226-NO01011012 2,3 Betonnen badpaviljoen brokkelt af]&lt;/ref&gt; Yn 2010 stelde Deputearre Steaten fan Fryslân € 136.000 beskikber foar spoedeaskjende reparaasjes oan it pân.&lt;ref&gt;Ljouwerter Krante d.d. 8 april 2010 [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/page.do?code=BCH&amp;id=BCH-01-003-20100408&amp;aid=BCH-20100408-01003004 2,3 Miljoen voor restauraties van Friese monumenten]&lt;/ref&gt;

== It badpaviljoen eartiids ==
&lt;gallery widths=&quot;180&quot; heights=&quot;180&quot;&gt;
Ofbyld:Badpaviljoen Hylpen Frysk Fotoargyf (2).jpg|''Badpaviljoen Hylpen'' 
Ofbyld:Badpaviljoen Hylpen Frysk Fotoargyf.JPG|''Badpaviljoen Hylpen''
&lt;/gallery&gt;

{{Boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
----
*[http://www.kich.nl/kich2010/rapport.jsp?id_qualifier=ODB:Rijksmonumentnr&amp;id=513627 Rykstsjinst foar it Kultureel Erfguod]
* Stenvert, Ronald [et.al.] (2000) [http://www.dbnl.org/tekst/sten009monu06_01/sten009monu06_01_0082.php ''Fryslân. Monumenten in Nederland, diel 6 - Hindeloopen (Hylpen) (gemeente Nijefurd)]'' Zeist: Rykstsjinst foar de Monimintesparch / Swol: Waanders. ISBN 90 400 9476 4
----
{{Koördinaten|52_55_59.49_N_5_24_14.38_E_scale:500|52°55'59&quot; NB, 5°24'14&quot; EL}} 
}}
[[Kategory:Bouwurk yn Hylpen]]
[[Kategory:Bouwurk yn Nijefurd]]
[[Kategory:Bouwurk yn Súdwest-Fryslân]]
[[Kategory:Bouwurk út 1913]]</text>
      <sha1>3l2ixwaqnzaar5z5gmttawzxc70v4tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Geert Vledder</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34958</id>
    <revision>
      <id>1084009</id>
      <parentid>932069</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T16:00:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1134" xml:space="preserve">'''Geart Hendriks Vledder''' ([[Eagmaryp]], [[1926]] - [[Grou (plak)|Grou]], [[2014]]) wie direkteur fan it [[Pedagogysk Advysburo]] fan de [[Fryske Akademy]] sûnt [[1965]]. Dêrfoar wie er ûnderwizer yn [[Nijhoarne]] en [[Grou (plak)|Grou]] (1950-1965, sûnt 1956 as skoalhaad). Hy skreau mei syn frou [[Janny van der Knoop]], dy't ek selsstannich berneboeken yn de Fryske proefstavering skreau, Fryske learboeken foar it leger ûnderwiis. Syn krewearjen foar in oare Fryske stavering, de saneamde proefstavering, brocht him in soad krityk, mar yn ûnderwiisfermniddens ek in protte wurdearring. Fan 1966-1974 wied er riedslid en sûnt 1967 [[wethâlder]] (oant 1974).

{{boarnen|boarnefernijing=
* {{EvhhF|Vledder, Geert Hendriks}}
}}

{{DEFAULTSORT:Vledder, Geart}}
[[Kategory:Frysk ûnderwizer]]
[[Kategory:Frysk pedagooch]]
[[Kategory:Frysk publisist]]
[[Kategory:Skriuwer yn it Frysk]]
[[Kategory:Frysk politikus]]
[[Kategory:Frysk gemeenteriedslid]]
[[Kategory:Frysk wethâlder]]
[[Kategory:Persoan berne yn Eagmaryp]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn Grou]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1926]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2014]]</text>
      <sha1>5e80zpqbffp5jkr2g8nqvpjxooojwva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Janny van der Knoop</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34959</id>
    <revision>
      <id>1084002</id>
      <parentid>856919</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T15:17:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>+ kou</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1584" xml:space="preserve">'''Janny Vledder-Van der knoop''' ([[It Mar (buorskip)|It Mar]], [[3 maart]] [[1925]] - [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]], [[18 juny]] [[2007]]) wie ûnderwizeresse en Frysk skriuwster fan [[berneboek]]en.

Se skreau tsientallen Fryske berneboeken dy't ek yn it [[Nederlânsk]] ferskynden. Se wie aktyf by it [[Sint-Piter|Sint Piterfeest]] yn [[Grou (plak)|Grou]] en is yn 2004 beneamd ta Sint Pitergenoat.

Janny en har man [[Geart Vledder]] ferhuzen ein augustus [[2003]] út Grou wei. Se ruilen harren wenning oan de Swanneblom yn foar in appartemint yn serviceflat Hearenhage op It Hearrenfean.

== Wurk: berneboeken ==
(in seleksje)
* 1962 : ''Melle mich''
* 1971 : ''Fon Teddy en Wûf''
* 1972 : ''De slyde fon Klaas''
* 1981 : ''Jentsje syn koekje''
* 1981 : ''Jentsje syn bear''
* 1981 : ''Jentsje syn auto''
* 1986 : ''Jentsje syn pot''
* 1986 : ''Jentsje syn wein''
* 1987 : ''Kamera op Kameroen''
* 1988 : ''Jentsje yn ’t bad''
* 1988 : ''Jentsje en de lampe''
* 1988 : ''Jentsje syn bal''
* 1995 : ''Jentsje syn pemper''
* 1995 : ''Jentsje syn sobber''
* 1996 : ''Meinte : in bysûndere freonskip''

== Keppeling om utens ==
* [https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/51-v/154-vledder-van-der-knoop-janny Profyl by sirkwy.frl]

{{DEFAULTSORT:Knoop, Janny van der}}
[[Kategory:Frysk ûnderwizer]]
[[Kategory:Frysk berneboekeskriuwer]]
[[Kategory:Skriuwer yn it Frysk]]
[[Kategory:Persoan berne op It Hearrenfean]]
[[Kategory:Persoan stoarn op It Hearrenfean]]
[[Kategory:It Mar]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1925]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2007]]</text>
      <sha1>l3q4cl207rrfnl6np787pmznuf34ink</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berjocht:GBR</title>
    <ns>10</ns>
    <id>37965</id>
    <revision>
      <id>1084074</id>
      <parentid>1083935</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:02:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Wikiice&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="183" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Flag of the United Kingdom.svg|20px|Flagge fan Grut-Brittanje]]&amp;nbsp;[[Grut-Brittanje|GBR]]&lt;noinclude&gt;
[[Kategory:Berjochten Flagge mei YOK-Koade|{{PAGENAME}}]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5bmnnr846b9ntl2rpcmjxijz0g18ysd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sikko Berent Drijber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44341</id>
    <revision>
      <id>1084013</id>
      <parentid>853551</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T17:38:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Wurkpaad */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1625" xml:space="preserve">'''Sikko Berent Drijber''' ([[Gryptsjerk]], [[1 maart]] [[1849]] - [[Hurdegaryp]], [[9 jannewaris]] [[1936]]) wie in [[Nederlân]]sk [[boargemaster]].

== Famylje ==
Drijber waard berne yn Grypstjerk yn [[Grinslân]] as soan fan [[dûmny]] Berent Drijber en Catharina Sipka Willemina Oltkamp. Hy waard ferneamd nei syn pake Sikke Berends Drijber, ûnderdirekteur fan de [[Maatskippij fan Woldiedichheid]]. Hy wie in folle neef fan boargemaster [[Koos Drijber]] en luitenant-generaal [[Sipko Drijber]]. 

== Wurkpaad ==
Drijber wie fan 1873 oant 1876 stedssekretaris fan [[Warkum]] en waard dêrnei boargemaster fan [[Ezinge]]. Nei in jier ferruile er Ezinge foar [[East-Dongeradiel]]. Yn 1880 waard er beneamd as boargemaster fan [[Tytsjerksteradiel]]. Hy wenne yn Tytsjerksteradiel oan de Ryksstrjitwei yn [[Hurdegaryp]]. Neist boargemaster wie Drijber ûnder mear lid fan de [[Provinsjale Steaten fan Fryslân]] en sekretaris-ûntfanger fan it wetterskip It Suawâldsterfjild. Hy waard beneamd as [[Offisier yn de Oarder fan Oranje-Nassau]] (1935).

== Sjoch ek ==
* [[Drijber (famylje)]] 

{{DEFAULTSORT:Drijber, Sikko}}
[[Kategory:Nederlânsk amtner]]
[[Kategory:Nederlânsk politikus]]
[[Kategory:Nederlânsk boargemaster]]
[[Kategory:Frysk amtner]]
[[Kategory:Frysk politikus]]
[[Kategory:Boargemaster fan East-Dongeradiel]]
[[Kategory:Boargemaster fan Tytsjerksteradiel]]
[[Kategory:Ofsier yn de Oarder fan Oranje-Nassau]]
[[Kategory:Frysk persoan fan Nederlânsk komôf]]
[[Kategory:Grinslânsk persoan]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn Hurdegaryp]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1849]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 1936]]</text>
      <sha1>dcclnrwpy4gf0cdqf9s87siyhcpbn7m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tûla</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49018</id>
    <revision>
      <id>1084131</id>
      <parentid>1079947</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5112" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld                      = [[Ofbyld:Tula Kremlin view.JPG|300px]] &lt;small&gt;''Kremlyn fan Tûla''&lt;/small&gt; |
Flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Tula.svg|100px]] |
Wapen                       = [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula.png|60px]] |
Ynwennertal                 = 461.245 (↓) (gemeente) &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt; |
Oerflak                     = 1500 km² |
Befolkingstichtens          = 307,5 ynw. /km² |
Stêdekloft                  = |
Hichte                      = 170 m boppe seenivo |
Lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1              = Oblast |
Namme bestj. ienh. 1        = [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]] |
Bestj. ienh. 2              = |
Namme bestj. ienh. 2        = |
Stifting                    = 1146 |
Postkoade                   = 300000–301505 |
Tiidsône                    = [[UTC]] +3|
Simmertiid                  = |
Koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_12_0_N_37_37_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 12' N 37° 37' E}} |
Webside                     = [http://www.tula.ru/ tula.ru] ||
}}
[[Ofbyld:Location Tula.png|thumb|260px|''Lokaasje fan Tûla yn de oblast Tûla'']]
'''Tûla''' ([[Russysk]]: Тула) is in yndustrystêd yn [[Ruslân]] en ek de haadstêd fan de [[oblast]] [[Tûla (oblast)|Tûla]], sa'n 200 km besuden [[Moskou]]. De stêd leit oan de rivier de [[Upa]] en it rivierke de [[Tûlitsa (rivier)|Tûlitsa]], dêr't de stêd ek nei ferneamd is. 

De stêd hat in âlde [[sitadel]] (in [[kremlyn]]). De famylje [[Demidov (famylje)|Demidov]] hat in wichtige rol yn de ûntjouwing fan de stêd spile.

De ferneamde Russyske skriuwer [[Lev Tolstoj]] (1828–1910) wenne yn de bûtenpleats [[Jasnaja Poljana]] ûnder Tûla dy't de wichtichste toeristyke attraksje fan de oblast Tûla waard. 

== Ekonomy ==
Al goed fjouwer iuwen is Tûla is in wichtich sintrum fan [[yndustry]] en tal fan ambachten. Fral metallurgy, masinebou en metaalbewurking binne fan grut belang, mei as wichtige ôfnimmer definsje, en fierder ek de fiedselyndustry.

== Befolkingsûntwikkeling ==
{| 
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1811 || align=&quot;right&quot; | 52.100
|-
| 1840 || align=&quot;right&quot; | 51.700
|-
| 1863 || align=&quot;right&quot; | 56.700
|-
| 1897 || align=&quot;right&quot; | 114.700
|-
| 1914 || align=&quot;right&quot; | 139.700
|-
| 1923 || align=&quot;right&quot; | 123.300
|-
| 1926 || align=&quot;right&quot; | 150.100
|-
| 1939 || align=&quot;right&quot; | 272.200
|-
| 1956 || align=&quot;right&quot; | 320.000
|-
| 1959 || align=&quot;right&quot; | 351.000
|-
|}
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1962 || align=&quot;right&quot; | 342.000
|-
| 1967 || align=&quot;right&quot; | 377.000
|-
| 1970 || align=&quot;right&quot; | 462.000
|-
| 1973 || align=&quot;right&quot; | 486.000
|-	
| 1976 || align=&quot;right&quot; | 502.000
|-
| 1979 || align=&quot;right&quot; | 514.000
|-
| 1982 || align=&quot;right&quot; | 524.000
|-
| 1986 || align=&quot;right&quot; | 534.000
|-
| 1989 || align=&quot;right&quot; | 540.000
|-
| 1992 || align=&quot;right&quot; | 541.400
|-
|}
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1996 || align=&quot;right&quot; | 528.700
|-
| 1998 || align=&quot;right&quot; | 519.000
|-
| 2000 || align=&quot;right&quot; | 506.100
|-
| 2001 || align=&quot;right&quot; | 499.000
|-
| 2003 || align=&quot;right&quot; | 481.200
|-
| 2005 || align=&quot;right&quot; | 465.900
|-
| 2006 || align=&quot;right&quot; | 509.000
|-
| 2010 || align=&quot;right&quot; | 492.000?
|-
| 2022 || align=&quot;right&quot; | 461.245
|}
|}


== It besjen wurdich ==
* It [[kremlyn fan Tûla]]
* [[Alderheljenkatedraal (Tûla)]]
* [[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn]]
* [[Untsliepeniskatedraal (Tûla)|Untsliepeniskatedraal bûten it kremlyn]]

{{clear}}
== Stedsbyld Tûla ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Nikitskaya tower Tula Kremlin.JPG|''Nikitskajatoer''
Ofbyld:Spasskaya Tower of the Tula Kremlin 3.jpg|''Spasskаjаtoer''
Ofbyld:Tower Odoyevsky gate Tula Kremlin.JPG|''Toer fan de Odojevskipoarte''
Ofbyld:Тула,Кремль,Собор Успенский, общий вид.jpg|''[[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Uspenskikatedraal]]''
Ofbyld:Temple of Flor and Laurus in Tula.JPG|''[[Floarus- en Laurustsjerke (Tûla) |Floarus en Laurus-tsjerke]]''
Ofbyld:Bogoyavlenskaya Church in Tula.JPG|''Ferkundigingstsjerke''
Ofbyld:Church of Prince Volodymyr 2.JPG|''Prins Vladimirtsjerke''
Ofbyld:Transfiguration Church Tula 2.JPG|''Transfiguraasjetsjerke''
Ofbyld:Monument of Levsha.JPG|''Monumint fan Levsja''
Ofbyld:Palace of Pioneers in Tula 2.JPG|''Paleis fan de Pioniers''
Ofbyld:Tula samovar Museum.JPG|''Tûla, [[Samovaar]]museum''
Ofbyld:Upa-river.jpg|''Rivier de Upa ûnder Tûla''
&lt;/gallery&gt;

{{DEFAULTSORT:Tula}}
[[Kategory:Tûla| ]]
[[Kategory:Plak yn Tûla (oblast)]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1146]]</text>
      <sha1>e903d9xag0mv47yhfzuakn6b4lg95kr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084132</id>
      <parentid>1084131</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5076" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld                      = [[Ofbyld:Tula Kremlin view.JPG|300px]] &lt;small&gt;''Kremlyn fan Tûla''&lt;/small&gt; |
Flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Tula.svg|100px]] |
Wapen                       = [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula.png|60px]] |
Ynwennertal                 = 461.245 (↓) (gemeente) &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt; |
Oerflak                     = 1500 km² |
Befolkingstichtens          = 307,5 ynw. /km² |
Stêdekloft                  = |
Hichte                      = 170 m boppe seenivo |
Lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1              = Oblast |
Namme bestj. ienh. 1        = [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]] |
Bestj. ienh. 2              = |
Namme bestj. ienh. 2        = |
Stifting                    = 1146 |
Postkoade                   = 300000–301505 |
Tiidsône                    = [[UTC]] +3|
Simmertiid                  = |
Koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_12_0_N_37_37_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 12' N 37° 37' E}} |
Webside                     = [http://www.tula.ru/ tula.ru] ||
}}
[[Ofbyld:Location Tula.png|thumb|260px|''Lokaasje fan Tûla yn de oblast Tûla'']]
'''Tûla''' ([[Russysk]]: Тула) is in yndustrystêd yn [[Ruslân]] en ek de haadstêd fan de [[oblast]] [[Tûla (oblast)|Tûla]], sa'n 200 km besuden [[Moskou]]. De stêd leit oan de rivier de [[Upa]] en it rivierke de [[Tûlitsa (rivier)|Tûlitsa]], dêr't de stêd ek nei ferneamd is. 

De stêd hat in âlde [[sitadel]] (in [[kremlyn]]). De famylje [[Demidov (famylje)|Demidov]] hat in wichtige rol yn de ûntjouwing fan de stêd spile.

De ferneamde Russyske skriuwer [[Lev Tolstoj]] (1828–1910) wenne yn de bûtenpleats [[Jasnaja Poljana]] ûnder Tûla dy't de wichtichste toeristyke attraksje fan de oblast Tûla waard. 

== Ekonomy ==
Al goed fjouwer iuwen is Tûla is in wichtich sintrum fan [[yndustry]] en tal fan ambachten. Fral metallurgy, masinebou en metaalbewurking binne fan grut belang, mei as wichtige ôfnimmer definsje, en fierder ek de fiedselyndustry.

== Befolkingsûntwikkeling ==
{| 
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1811 || align=&quot;right&quot; | 52.100
|-
| 1840 || align=&quot;right&quot; | 51.700
|-
| 1863 || align=&quot;right&quot; | 56.700
|-
| 1897 || align=&quot;right&quot; | 114.700
|-
| 1914 || align=&quot;right&quot; | 139.700
|-
| 1923 || align=&quot;right&quot; | 123.300
|-
| 1926 || align=&quot;right&quot; | 150.100
|-
| 1939 || align=&quot;right&quot; | 272.200
|-
| 1956 || align=&quot;right&quot; | 320.000
|-
| 1959 || align=&quot;right&quot; | 351.000
|-
|}
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1962 || align=&quot;right&quot; | 342.000
|-
| 1967 || align=&quot;right&quot; | 377.000
|-
| 1970 || align=&quot;right&quot; | 462.000
|-
| 1973 || align=&quot;right&quot; | 486.000
|-	
| 1976 || align=&quot;right&quot; | 502.000
|-
| 1979 || align=&quot;right&quot; | 514.000
|-
| 1982 || align=&quot;right&quot; | 524.000
|-
| 1986 || align=&quot;right&quot; | 534.000
|-
| 1989 || align=&quot;right&quot; | 540.000
|-
| 1992 || align=&quot;right&quot; | 541.400
|-
|}
| valign=&quot;top&quot; |
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; Jier &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp; &amp;nbsp;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Ynwennertal
|-
| 1996 || align=&quot;right&quot; | 528.700
|-
| 1998 || align=&quot;right&quot; | 519.000
|-
| 2000 || align=&quot;right&quot; | 506.100
|-
| 2001 || align=&quot;right&quot; | 499.000
|-
| 2003 || align=&quot;right&quot; | 481.200
|-
| 2005 || align=&quot;right&quot; | 465.900
|-
| 2006 || align=&quot;right&quot; | 509.000
|-
| 2010 || align=&quot;right&quot; | 492.000?
|-
| 2022 || align=&quot;right&quot; | 461.245
|}
|}


== It besjen wurdich ==
* It [[kremlyn fan Tûla]]
* [[Alderheljenkatedraal (Tûla)]]
* [[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn]]
* [[Untsliepeniskatedraal (Tûla)|Untsliepeniskatedraal bûten it kremlyn]]

{{clear}}
== Stedsbyld Tûla ==
&lt;gallery&gt;
Ofbyld:Nikitskaya tower Tula Kremlin.JPG|''Nikitskajatoer''
Ofbyld:Spasskaya Tower of the Tula Kremlin 3.jpg|''Spasskаjаtoer''
Ofbyld:Tower Odoyevsky gate Tula Kremlin.JPG|''Toer fan de Odojevskipoarte''
Ofbyld:Тула,Кремль,Собор Успенский, общий вид.jpg|''[[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Uspenskikatedraal]]''
Ofbyld:Temple of Flor and Laurus in Tula.JPG|''[[Floarus- en Laurustsjerke (Tûla) |Floarus en Laurus-tsjerke]]''
Ofbyld:Bogoyavlenskaya Church in Tula.JPG|''Ferkundigingstsjerke''
Ofbyld:Church of Prince Volodymyr 2.JPG|''Prins Vladimirtsjerke''
Ofbyld:Transfiguration Church Tula 2.JPG|''Transfiguraasjetsjerke''
Ofbyld:Monument of Levsha.JPG|''Monumint fan Levsja''
Ofbyld:Palace of Pioneers in Tula 2.JPG|''Paleis fan de Pioniers''
Ofbyld:Tula samovar Museum.JPG|''Tûla, [[Samovaar]]museum''
Ofbyld:Upa-river.jpg|''Rivier de Upa ûnder Tûla''
&lt;/gallery&gt;

{{DEFAULTSORT:Tula}}
[[Kategory:Tûla| ]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1146]]</text>
      <sha1>5yjgrm2vytj8p02imw5c4qni4audksf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Steven Sterk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51971</id>
    <revision>
      <id>1083984</id>
      <parentid>1022228</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>.nl ---&gt; .frl</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4223" xml:space="preserve">{{Oar|de Fryske útjouwer|Steven Sterk (betsjuttingsside)}}
'''Steven Sterk''' ([[De Lemmer]], [[19 maart]] [[1958]]) is in Frysk skriuwer, útjouwer en boekhanneler út [[Tsjalbert]].

== Biografy ==
=== Boekhanneler en útjouwer ===
Sterk waard berne op 'e Lemmer, mar brocht syn jonge jierren troch yn [[Sleat (stêd)|Sleat]]. Nei de middelbere skoalle keas er foar in oplieding oan de skoalle fan de sjoernalistyk yn [[Utert (stêd)|Utert]]. Stikjes skriuwen is neat wat fan kaam, dat hy waard húsman. Hy wie ûnderwilens mei frou en dochter ferhuze nei [[Drachten]]. Dêr wie er begûn mei in hanneltsje yn twaddehâns boeken. Dat hanneltsje rûn sels sa goed, dat er in boekhannel iepene yn Utert, tichteby de [[Domtoer]]. 

Neist boekhanneler is er ek útjouwer, tsjintwurdich by [[Utjouwerij Bornmeer]] fan [[De Gordyk]]. Earder hie er al syn eigen útjouwerij oprjochte: Utjouwerij Steven Sterk. Yn 1998 publisearre dy útjouwer it earste boek: ''Akten fan Winter'' fan [[Eeltsje Hettinga]], dat de [[Fedde Schurerpriis]] fan 1999 wûn. Hy joech dêrnei ferskate útjeftes út, lykas de ''Ilias en Odusseia'' fan [[Homêros]], oerset troch [[Klaas Bruinsma (literêr oersetter)|Klaas Bruinsma]] en ''Asega, is het dingtijd'' fan [[Oebele Vries]].
Mei yngong fan 1 jannewaris 2006 fusearren Utjouwerij Steven Sterk en Utjouwerij Bornmeer, de lêste wie yn 1992 oprjochte troch Louw Dijkstra en Robert Seton. Offisjeel krige it de namme ''20 Leafdesdichten en in liet fan wanhoop BV'', dy't hannelet ûnder de namme ''Bornmeer''. It joech bestsellers út, bygelyks ''De Oerpolder'' fan [[Hylke Speerstra]]. Begjin jannewaris 2012 begûn Louw Dijkstra in eigen útjouwerij, Robert Seton en Steven Sterk setten troch mei Bornmeer.

=== Skriuwer ===
Sterk hat him ek ûntwikkele as skriuwer. Syn earste boek ferskynde yn 1985 ûnder de titel ''Ier wurk''. It is in boek mei in ferskaat oan koarte en langere teksten sûnder titel. Yn dy tiid wie er ek begûn mei it skriuwen fan in roman, it idee dêrfoar hie er al in skoftke, mar it woe der net rjocht útkomme. Uteinlik hat in sa'n 20 jier duorre ear't it boek ôf wie. Yn oktober 2004 ferskynde de roman ''Regaad yn ’e himel''. It boek giet oer in man dy't nei syn dea yn 'e himel telâne komt, mar it is net wat er der him fan foarsteld hie. It is in satire op de [[Grifformearde Tsjerken yn Nederlân|grifformearde tsjerke]] of it [[kristendom]] én op minsken dy’t sa bot fan har gelyk oertsjûge binne, dat se alle feiten oan dat gelyk oanpasse.

In 2003 publisearre Nederlânsk skriuwer Ronald Giphart it boekje ''Der is gjin dêr, dêre''. It is allinne yn it Frysk ferskynd en wie in idee fan Steven Sterk. It is oerset troch Sterk sels en Eeltsje Hettinga.

Nei ''Regaad yn 'e himel'' joech er oan foarearst net wer in boek te skriuwen, om't er syn tiid en enerzjy jaan woe oan it útjaan fan bysûndere útjeften yn it Fryske taalgebiet. Dochs ferskynde der begjin april 2012 dochs wer in boek fan de hân fan Sterk. It hat de titel ''De midden en de beide einen'' en bestiet út fyftjin ferhalen. Yn dy ferhalen sjocht Sterk werom op syn libbenspaad, de autobiografyske ferhalen hawwe in universele kearn.

== Bibliografy ==
;eigen wurk
* 1985: ''Ier Wurk'' (sammelbondel)
* 2004: ''Regaad yn 'e Himel'' ([[roman]])
* 2012: ''De Midden en de Beide Einen'' ([[koart ferhaal|koarte ferhalen]])
;oersettings
* 2003: ''[[Der Is Gjin Dêr, Dêre]]'' (nei [[Ronald Giphart]])

== Keppeling om utens ==
*[http://www.bornmeer.nl Webstee fan Utjouwerij Bornmeer] 
*[https://www.sirkwy.frl/index.php/skriuwers-biografyen/48-s/261-sterk-steven Skriuwersynformaasje by Sirkwy]

{{DEFAULTSORT:Sterk, Steven}}
[[Kategory:Frysk útjouwer]]
[[Kategory:Frysk ûndernimmer]]
[[Kategory:Frysk romanskriuwer]]
[[Kategory:Frysk koarte-ferhaleskriuwer]]
[[Kategory:Skriuwer yn it Frysk]]
[[Kategory:Frysk oersetter]]
[[Kategory:Oersetter nei it Frysk]]
[[Kategory:Nederlânsk útjouwer]]
[[Kategory:Nederlânsk ûndernimmer]]
[[Kategory:Nederlânsk romanskriuwer]]
[[Kategory:Nederlânsk koarte-ferhaleskriuwer]]
[[Kategory:Nederlânsk oersetter]]
[[Kategory:Nederlânsk persoan fan Frysk komôf]]
[[Kategory:Persoan berne op De Lemmer]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1958]]</text>
      <sha1>534szdzo91tk7w7wx2uslvg5kctxnen</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104306</id>
    <revision>
      <id>1084140</id>
      <parentid>1079944</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:17:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6743" xml:space="preserve">{{Ynfoboks bouwurk
| namme                       = Untsliepeniskatedraal
&lt;small&gt;Успе́нский собо́р&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = Успенский собор Тульского Кремля.JPG
| ôfbyldingsbreedte           = 260px
| ôfbyldingstekst             = 
| lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = oblast
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| plak                        = [[Ofbyld:Flag of Tula.png|20px]] [[Tûla]]
| adres                       = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_11_41.78_N_37_37_12.51_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 11' N 37° 37' E}}   
| type bouwurk                = [[Katedraal]] 
| keatling                    = 
| boujier                     = 1762-1766 
| sloopjier                   = 
| arsjitekt                   = Net bekend
| boustyl                     = Barok
| oerbrêget                   = 
| tunnelet ûnder              = 
| wei of spoar                = 
| monumintale status          = Kultureel monumint fan regionaal belang
| monumintnûmer               = [https://ru-monuments.toolforge.org/wikivoyage.php?id=7110014002 7110014002]
| hichte                      = 
| lingte                      = 
| oerflak                     = 
| tal ferdjippings            = 
| kosten                      = 
| webside                     = [https://tulaeparhia.ru/category/blagochiniya/tsentralnoe-blagochinie-g-tula/uspenskij-sobor-tulskogo-kremlya/ De katedraal op de side fan it bisdom]
}}
De '''Katedraal fan de Untsliepenis fan de Mem Gods yn it kremlyn fan Tûla''' ([[Russysk]]: Успенский собор Тульского кремля; Uspenski sobor Tûlskoje Kremlja) is in [[Russysk-Otterdokse Tsjerke|otterdokske]] tsjerke yn de [[Ruslân|Russyske]] stêd [[Tûla]]. De katedraal stiet yn it [[kremlyn fan Tûla]] tichteby de Kazantoer en is it bekendste tsjerkegebou fan de stêd. De katedraal waard tusken 1762 en 1766 boud. De tafoeging &quot;yn it kremlyn fan Tûla&quot; is om de katedraal te ûnderskieden fan in katedraal mei deselde namme dy't krekt efkes bûten de muorren fan it kremlyn stiet.   

== Skiednis ==
[[Ofbyld:Historical images of the Dormition at the Kremlin (Tula, Russia) 8.JPG|thumb|left|200px|''De toer nei de brân (1936)'']]
Oarspronklik stie der yn it kremlyn fan Tûla in houten katedraal út 1626, dy't wijd wie oan de Aartsingel Gabriël. De earste stiennen katedraal waard yn de jierren 1670-1680 boud en wijd oan de ûntsliepenis fan de Mem Gods. Noch gjin iuw letter rekke de katedraal yn ferfal en folge der ôfbraak.

Mei de bou fan de hjoeddeiske katedraal waard op 7 maaie 1762 útein set. Al nei twa jier wie it eksterieur fan de nijbou foltôge. De wijing folge lykwols net earder as op 19 oktober 1766. De Untsliepeniskatedraal wie in ûnferwaarme tsjerke en tsjinsten fûnen allinnich fan Peaske oant de Foarbeatiid plak. 

Seis jier letter waard in begjin makke oan de bou fan in klokketoer, dy't yn 1781 ree kaam. Fan binnen waard de katedraal fan 1765 oant 1767 beskildere troch skilders út Jaroslavl, dy't wurken yn de bêste tradysje fan de Jaroslavl-skoalle.   
[[Ofbyld:Uspensky-cathedral-tula.jpg|thumb|left|200px|''De katedraal foar de lêste restauraasje'']]
Yn de Sovjet-tiid waard de katedraal yn 1930 sletten. It wie it doel om der in ateïstysk museum yn ûnder te bringen, mar dy plannen waarden nea realisearre. In pear jier letter waarden in tal ikoanen en liturgysk materjaal fan de katedraal oerbrocht nei de Nikolaastsjerke. Nei de Twadde Wrâldkriich naam de belangstelling fan it arsjitekturale belang fan de eardere tsjerke stadichoan ta. Yn 1961 tsjinne it gebou as pakhûs foar produkten.   

De restauraasje fan de katedraal sette yn maaie 1965 útein, in jier nei't al begûn wie mei ûndersyk nei en de restauraasje fan it kremlyn. Nei in renovaasje oan it tek, it fergulden fan de sipels en reparaasjes oan it muorrewurk waard yn de jierren 1980 begûn mei de restauraasje fan de ikonostase. Fan ôf 1988 begûnen Moskouse keunstners ek mei de restauraasje fan de fresko's yn de tsjerke. In lêste restauraasje fûn plak yn 2013. De koepels waarden op 'e nij fergulde en de tsjerke griis farve.

Yn 1991 waard de Untsliepeniskatedraal wer oan it bisdom Tûla oerdroegen. 

== Klokketoer ==
De fjouwer ferdjippings tellende klokketoer waard fan 1772 oan 1776 boud. Yn de toer kamen 22 klokken te hingjen en dêr boppe waard in oerwurk pleatst. Under de toer waard in ferwaarme tsjerke ta eare fan Tichon fan Amathus ynrjochte. De tsjerke yn de klokketoer waard yn 1894 oerdroegen oan de lytse mienskip fan de [[âldleauwenden]], dy't yn it begjin fan de 20e iuw in eigen tsjerke bouwe lieten.  

Yn de jûn fan 28 septimber 1936 bruts in brân yn de boppenste ferdjippings fan de toer út. Om't de druk fan de wetterslangen net tarikkend wie, slagge it allinnich om de ûnderste ferdjippings fan de toer te behâlden. De brân feroarsake ek skea oan de fresko's oan de westlike kant fan de tsjerke. Fanwegen de nuodlike sitewaasje foar it ferkear om de toer hinne, waard der yn 1937 besletten om de toer folslein ôf te brekken.     

De rekonstruksje fan de klokketoer sette yn 2012 útein. Nei de rekonstruksje fan de toer waard op de earste ferdjipping wer in tsjerke iepene. De oan Dimitri Donskoi wijde tsjerke waard op 12 septimber 2015 konsekrearre.  

Yn 2015 waard de klokketoer tegearre mei de restaurearre katedraal feestlik iepene. 
== Ofbylden == 
&lt;center&gt;&lt;gallery perrow=6 widths=&quot;200px&quot; heights=&quot;150px&quot;&gt;
Тула,Кремль,Собор Успенский , Герб Российской Империи на фасаде собора.jpg|''Dûbelkoppige earn''
Тула, Кремль. Успенский собор. Фрагмент декора северной части фасада.JPG|''Muorredekoraasjes''
Успенский собор, фрески.jpg|''Fresko's''
Памятник Дмитрию Донскому (у стен Успенского собора).jpg|''Stânbyld [[Dmitri Donskoj]]''
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:ru:Успенский собор Тульского кремля]] 
----
{{Commonscat|Church of the Dormition at the Kremlin (Tula, Russia)|Untsliepeniskatedraal, Tûla}}
}}
[[Kategory:Tûla]]
[[Kategory:Katedraal yn Ruslân]]
[[Kategory:Bouwurk út 1766]]
[[Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>tgn921zbayffdryha5u8uofvt6o7xdr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alderheljenkatedraal (Tûla)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104307</id>
    <revision>
      <id>1084135</id>
      <parentid>1079942</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:14:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Kategory tafoege</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5485" xml:space="preserve">{{Ynfoboks bouwurk
| namme                       = Alderheljenkatedraal
&lt;small&gt;Всехсвятский собор&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = All Saints Cathedral (Tula, Russia).jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 260px
| ôfbyldingstekst             = 
| lân                         = [[File:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = oblast
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| plak                        = [[File:Flag of Tula.png|20px]] [[Tûla]]
| adres                       = Ulitsa L. Tolstogo
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_10_50.7_N_37_36_45_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 10' N 37° 36' E}}
| type bouwurk                = [[Katedraal]] 
| keatling                    = 
| boujier                     =	1773-1825 
| sloopjier                   = 
| arsjitekt                   = 
| boustyl                     = Neo-klassisisme mei barokke ynfloeden
| oerbrêget                   = 
| tunnelet ûnder              = 
| wei of spoar                = 
| monumintale status          = Kultureel monumint fan federaal belang
| monumintnûmer               = [https://ru-monuments.toolforge.org/wikivoyage.php?id=7110054005 7110054005]
| hichte                      = 
| lingte                      = 
| oerflak                     = 
| tal ferdjippings            = 
| kosten                      = 
| webside                     = {{ru}} [https://tulaeparhia.ru/category/blagochiniya/tsentralnoe-blagochinie-g-tuly/vsehsvyatskij-kafedralnyj-sobor/ Side fan de tsjerke]
}}
De '''Alderheljenkatedraal''' ([[Russysk]]: Всехсвятский собор; Vsechsvjatski sobor) is in [[Russysk-Otterdokse Tsjerke|otterdokske]] [[katedraal]] fan it otterdokske bisdom Tûla yn [[Tûla]], [[Ruslân]]. Troch't de katedraal boud waard op in ferhege diel fan de stêd is de tsjerke fan hast alle kanten te sjen. 

== Skiednis ==
Nei in ferbod fan [[Katarina de Grutte|Katarina II]] op it begraven fan minksen yn stêden namen de autoriteiten fan Tûla it beslút om súdlik fan de stêd in nij tsjerkhôf oan te lizzen. De earste tsjerke op it tjerkhôf wie fan hout, mar yn maart 1773 waard al tastimming jûn in stiennen tsjerke ta eare fan de [[werkomst fan Kristus]] te bouwen mei in oan de [[Lazarus fan Betanië|ferrizenis fan Lazarus]] en Alderheljen wijde kapel. De bou waard finansjeel mooglik makke troch de hanneler Gerasim Stefanovitsj Sûsjkin. Sûsjkin stoar al yn 1774 en waard yn de tsjerke beïerdige. De bou waard troch syn skoansoan Ivan Afanasievitsj Gerasim fuortset. Yn 1776 wie de tsjerke klear en waard it gebou konsekrearre. 
[[File:Ангел на колокольне.JPG|thumb|250px|left|''Ingel op de klokketoer'']]
Yn 1788 waard tastimming frege om de tsjerke fan in boppetsjerke te foarsjen. De twadde ferdjipping waard yn twa jier tiid boud, mar op 8 augustus 1790 nei it fieren fan de liturgy stoarte ien fan de fiif koepels yn en mei de fal waarden de ferwulften fan de beneden- en boppe tsjerke brutsen. Trije minsken kamen om by dit foarfal. It duorre fiif jier oant der wer in tsjinst fierd waard yn de benedentsjerke. De boppetsjerke waard yn 1797 foltôge en yn 1825 konsekrearre.

De tsjerke waard yn it [[Sovjet-Uny|Sovjet-tiidrek]] oerdroegen oan de oanhingers fan de [[Libbene Tsjerke]], in ôfsplissing fan de Russysk-Otterdokske Tsjerke. Nei it sluten fan de [[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Untsliepeniskatedraal]] rôpen de fernijers harren tsjerke út as de katedraal. Yn 1944 waard de katedraal lykwols werom jûn oan it bisdom fan de Russysk-Otterdokske Tsjerke.

De muorren fan de beneden- en boppetsjerke waarden yn de jierren 1955-1960 troch de Moskouse skilders Pavel Aleksandrovitsj Gladkov en Viktor Michailovitsj Golûbev fan fresko's foarsjoen. Yn 1960 krigen de katedraal en de klokketoer de status fan monumint. 

Yn 1988 foarme de katedraal it sintrum fan de festiviteiten om it 1000-jierrich jubileum fan it kerstenjen fan de Rûs.

== Klokketoer ==
Yn it begjin fan de 19e iuw waard begûn mei it ynsammeljen fan jild foar de bou fan in klokketoer. It jild kaam mar stadich en pas yn 1833 waard in begjin makke oan de bou. Nei in fearnsiuw wie de toer foar noch net iens de helte ôf, mar dêrnei kaam der faasje yn it projekt en yn 1863 waard de toer foltôge. De toer mei in hichte fan 82 meter telt trije ferdjippings en hat in hege spits. 

Tusken it begjin fan de bou fan de tsjerke en de klokketoer sit mear as in heale iuw, mar slagge de arsjitekt V.F. Fedoseev, in learling fan [[Carlo Rossi (arsjitekt)|Carlo Rossi]], der yn om fan beide bouwurken in ienheid te meitsjen. De toer is fersierd mei bylden fan ingels dy't de werkomst fan Kristus en it [[Dei fan it Oardiel|Jongste Gerjocht]] oankundigje.

{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%85%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80_(%D0%A2%D1%83%D0%BB%D0%B0)]
----
{{Commonscat|All Saints Cathedral (Tula, Russia)|Alderheljenkatedraal, Tûla}}
}}
[[Kategory:Tûla]]
[[Kategory:Katedraal yn Ruslân]]
[[Kategory:Bouwurk út 1776]]
[[Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>c46v60r0pelsn9zxbq4pztftdt1u4s5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Untsliepeniskatedraal (Tûla)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104308</id>
    <revision>
      <id>1084139</id>
      <parentid>1079945</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:17:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4090" xml:space="preserve">{{Ynfoboks bouwurk
| namme                       = Untsliepeniskatedraal
&lt;small&gt; Успенский собор&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = Успенский Собор в Туле.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 
| ôfbyldingstekst             = 
| lân                         = [[File:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = oblast
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| plak                        = [[File:Flag of Tula.png|20px]] [[Tûla]]
| adres                       = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_11_34_N_37_37_10_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 11' N 37° 37' E}}
| type bouwurk                = [[Katedraal]] 
| keatling                    = 
| boujier                     = 1898-1902
| sloopjier                   = 
| arsjitekt                   = E.V. Skavronski
| boustyl                     = Russysk-byzantynske styl
| oerbrêget                   = 
| tunnelet ûnder              = 
| wei of spoar                = 
| monumintale status          = Kultureel monumint fan regionaal belang
| monumintnûmer               = [https://ru-monuments.toolforge.org/wikivoyage.php?id=7110023000 7110023000]
| hichte                      = 
| lingte                      = 
| oerflak                     = 
| tal ferdjippings            = 
| kosten                      = 
| webside                     = [https://tulaeparhia.ru/category/blagochiniya/tsentralnoe-blagochinie-g-tula/svyato-uspenskij-kafedralnyj-sobor/ De katedraal op de side fan it bisdom]
}}
De '''Katedraal fan de Untsliepenis fan de Mem Gods''' ([[Russysk]] Успенский собор; Uspenski sobor) is in [[Russysk-Otterdokse Tsjerke|otterdokse]] katedraal yn de [[Ruslân|Russyske]] stêd [[Tûla]].  De tusken 1898 en 1902 boude katedraal wie oant 1917 de [[katolikon]] fan it kleaster mei deselde namme en stiet fuortby it [[kremlyn fan Tûla]]. De Untsliepeniskatedraal moat net betiizge wurde mei de [[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Untsliepeniskatedraal]] yn it kremlyn.

== Skiednis ==
[[Ofbyld:Тула Интерьер 2 этажа Церкви Успения Пресвятой Богородицы.jpg|thumb|left|250px|''Ynterieur'']]
Op it plak fan de tsjintwurdige Untsliepeniskatedraal waard yn de 18e iuw in kleaster mei in stiennen tsjerke boud. De tsjerke waard yn de jierren 1791-1792 troch nijbou ferfongen, mar wie al yn 1857 yn in minne steat doe't der in útwreiding plak fûn. It ferfal gyng no noch hurder en lang om let moast dy tsjerke wike foar de  hjoeddeiske Untsliepeniskatedraal.   

De bou fan de nije katedraal duorre fjouwer jier en wie op 24 oktober 1902 ree. Yn 1909 waard de katedraal binnen mar diels ek bûten beskildere. 

Mei't de bolsjewiken oan de macht kamen, kaam der in ein oan it kleaster en waard de katedraal sletten. Yn 1930 waard besocht de katedraal op te blazen, mar dat slagge net want it die bliken dat it gebou te sterk wie. Dêrnei waard in diel fan de regionale oerheidsargiven yn de katedraal opslein.  

Oan it ein fan de jierren 1980 fûn der in restauraasje plak. De koepels waarden wer op 'e nij ynstallearre en it fûnemint fan de katedraal ferstevige. 

Op 8 septimber 2006 krige de otterdokse mienskip de katedraal werom. De benedentsjerke waard op 24 jannewaris 2007 ynwijd en op 10 maaie 2012 folge nei de foltôging fan de restauraasje de wijing de boppetsjerke.
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:ru:Успенский собор (Тула)]]
----
{{Commonscat|Cathedral of the Dormition at Uspensky Convent (Tula, Russia)|Untsliepeniskatedraal, Tûla}}
}}

{{DEFAULTSORT:Untsliepeniskatedraal (Tula)}}
[[Kategory:Tûla]]
[[Kategory:Katedraal yn Ruslân]]
[[Kategory:Bouwurk út 1902]]
[[Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>9xi4mvrrw4trhhfilbxdbosrnjbblp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Tûla</title>
    <ns>14</ns>
    <id>104313</id>
    <revision>
      <id>1084133</id>
      <parentid>951635</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:10:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94" xml:space="preserve">{{Commonscat|Tula|Tûla}}
[[Kategory:Plak yn Tûla (oblast)]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1146]]</text>
      <sha1>81iwpm5e17tqoyg2wqhylmw8raaobu2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Floarus- en Laurustsjerke (Tûla)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104314</id>
    <revision>
      <id>1084137</id>
      <parentid>1079949</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:16:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3689" xml:space="preserve">{{Ynfoboks bouwurk
| namme                       = Floarus- en Laurustsjerke
&lt;small&gt;Церковь Флора и Лавра&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = Saints Florus and Laurus Church (Tula, Russia) 2.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 260px
| ôfbyldingstekst             = 
| lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = oblast
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|20px]] [[Tûla (oblast)|Tûla]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| plak                        = [[Ofbyld:Flag of Tula.png|20px]] [[Tûla]]
| adres                       = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|54_12_01_N_37_36_42_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 12' N 37° 36' E}}
| type bouwurk                = [[Tsjerke]] 
| keatling                    = 
| boujier                     = 1772-1796
| sloopjier                   = 
| arsjitekt                   = 
| boustyl                     = Barok
| oerbrêget                   = 
| tunnelet ûnder              = 
| wei of spoar                = 
| monumintale status          = Kultureel monumint fan federaal belang
| monumintnûmer               = [https://ru-monuments.toolforge.org/wikivoyage.php?id=7100113000 7100113000]
| hichte                      = 
| lingte                      = 
| oerflak                     = 
| tal ferdjippings            = 
| kosten                      = 
| webside                     = [https://tulaeparhia.ru/category/blagochiniya/zapadnoe-blagochinie-g-tula/hram-v-chest-mchch-flora-i-lavra/ De tsjerke op de side fan it bisdom]
}}
De '''Floarus- en Laurustsjerke''' ([[Russysk]]: Церковь Флора и Лавра; tsjerkov Flora i Lavla) is in [[Russysk-Otterdokse Tsjerke|otterdoksk]] tsjerkegebou yn [[Tûla]], [[Ruslân]]. 

== Skiednis ==
[[Ofbyld:Храм Святых Флора и Лавра.jpg|thumb|left|200px|''De tsjerke mei de noch net werboude toer'']]
De parochy fan de oarspronklik houten tsjerke út de 17e iuw bestie benammen út wapenmasters en hie twa kapellen: ien dy't wijd wie oan de martlers [[Floarus en Laurus]] en ien ta eare fan [[Kosmas en Damianus]].   

Yn it begjin fan de 18e iuw waard op it plak fan de houten tsjerke in stiennen tsjerke mei itselde patrosinium boud. Op 'en doer rekke de tsjerke wat te lyts foar it tal parochianen en sa waard it beslút nommen de tsjintwurdige tsjerke te bouwen. De earste stien waard lein yn 1772 en de konsekraasje wie yn 1796. In hege klokketoer fan fjouwer ferdjippings waard yn 1830 njonken de tsjerke boud.

De tsjerke waard yn de [[Sovjet-Uny|Sovjet]]-tiid sletten en de klokketoer ôfbrutsen. Yn de jierren 1990 krige it bisdom de tsjerke werom en waard der útein set mei it opknappen fan it gebou.

Yn de tsjerke wurde twa ikoanen bewarre, ien fan it Feodorovskaja Ikoan fan de Mem Gods en ien fan de Teotokos fan Bogoljubovo. De ikoanen wurde fereare en binne ferneamd fanwegen genêzings tidens de pest yn 1771. 
 
De tsjerke hat in sneinsskoale, in bibleteek en de oan de tsjerke ferbûne geastliken binne aktyf yn de missy.
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:ru:Успенский собор (Тула)]]
----
{{Commonscat|Saints Florus and Laurus Church (Tula, Russia)|Floarus- en Laurustsjerke, Tûla}}
}}
[[Kategory:Tûla]]
[[Kategory:Tsjerkegebou yn Ruslân]]
[[Kategory:Eastersk-otterdoks tsjerkegebou]]
[[Kategory:Bouwurk út 1796]]
[[Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>5drlrk7xn75eb700orhbm6hwkc7v40j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grut-Brittanje (betsjuttings)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115303</id>
    <redirect title="Grut-Brittanje (betsjuttingsside)" />
    <revision>
      <id>1084081</id>
      <parentid>1083945</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:08:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Grut-Brittanje (betsjuttingsside)]]</text>
      <sha1>ctedrn3k4wzxhnuo28ivjhmluzgazjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grut-Brittannië (betsjuttingsside)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115305</id>
    <redirect title="Grut-Brittanje (betsjuttingsside)" />
    <revision>
      <id>1084082</id>
      <parentid>1083946</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:08:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Grut-Brittanje (betsjuttingsside)]]</text>
      <sha1>ctedrn3k4wzxhnuo28ivjhmluzgazjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grut-Brittanje (eilân)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115310</id>
    <revision>
      <id>1084076</id>
      <parentid>1083937</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:03:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Tulp8&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11210" xml:space="preserve">{{Of|it eilân Grut-Brittanje|it lân|it Feriene Keninkryk}}
{{Oar|it eilân Grut-Brittanje|Grut-Brittanje (betsjuttingsside)}}
[[File:England,_Scotland_and_Wales_within_the_UK_and_Europe.svg|right|thumb|350px|De [[geografy]]ske lizzing fan Grut-Brittanje.]]
'''Grut-Brittanje''' of '''Grut-Brittannië''' ([[Ingelsk]]: ''Great Britain''; [[Kornysk]]: ''Breten Veur''; [[Skotsk]]: ''Great Breetain''; [[Skotsk-Gaelysk]]: ''Breatainn Mhòr''; [[Welsk]]: ''Prydain Fawr'') is in tige grut [[eilân]] yn it [[noardeast]]like part fan 'e [[Atlantyske Oseaan]], foar de [[kust]] fan it [[Jeropa|Jeropeeske]] [[fêstelân]]. It is it grutste eilân fan 'e [[arsjipel]] fan 'e [[Britske Eilannen]] en omfiemet de [[histoarysk]]e [[lân|lannen]] [[Ingelân]], [[Skotlân]] en [[Wales]]. Tsjintwurdich makket it diel út fan it [[Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Noard-Ierlân]], dat yn 'e folksmûle faak ek koartwei 'Grut-Brittanje' neamd wurdt.

==Geografy==
Grut-Brittanje is in [[eilân]] yn it [[noarden]] fan 'e [[Atlantyske Oseaan]], dat deun foar de [[kust]] fan [[Noardwest-Jeropa]] leit. It is sa grut dat it de skieding foarmet tusken de iepen [[oseaan]] en in [[binnensee]] dy't fierhinne tusken it eilân en it [[Jeropa|Jeropeeske]] [[fêstelân]] ynklamme leit: de [[Noardsee]]. Grut-Brittanje hat in [[oerflak]] fan 209.331&amp;nbsp;km², wêrmei't it it grutste eilân fan Jeropa is en it op acht nei grutste eilân fan 'e wrâld. Fan it uterste noarden ([[John o' Groats]], yn [[Skotlân]]) oant it uterste suden ([[Land's End]], yn [[Cornwall]]) mjit it eilân 968&amp;nbsp;km. Westlik fan Grut-Brittanje leit in oar grut eilân, [[Ierlân (eilân)|Ierlân]]. Tegearre foarmje dy beide eilannen, yn 'e mande mei mear as tûzen folle lytsere eilantsjes, de [[arsjipel]] fan 'e [[Britske Eilannen]].
[[File:Satellite_image_of_Great_Britain_and_Northern_Ireland_in_April_2002.jpg|left|thumb|200px|In [[satellyt]]foto fan Grut-Brittanje.]]

Yn it [[suden]] wurdt Grut-Brittanje begrinzge troch [[it Kanaal]], yn it [[súdwesten]] troch de [[Keltyske See]] en it [[Kanaal fan Bristol]], yn it [[westen]] troch it [[Kanaal fan Sint Joaris]], de [[Ierske See]] en it [[Noarderkanaal (Britske Eilannen)|Noarderkanaal]], yn it [[noardwesten]] troch de iepen [[Atlantyske Oseaan]], de [[Skotske See]], de [[Lytse Minch]], en de [[Noardlike Minch]], yn it [[noarden]] troch de iepen Atlantyske Oseaan en de [[Pentland Firth]], yn it [[easten]] troch de [[Noardsee]] en yn it [[súdeasten]], ta einbeslút, foarmet it 34&amp;nbsp;km brede [[Nau fan Kalês]] (of de Strjitte fan Dover) de smelle skieding mei it Jeropeeske fêstelân. Sûnt [[1994]] wurdt Grut-Brittanje mei [[Frankryk]], oare kant it wetter, ferbûn troch de [[Kanaaltunnel]].

[[Polityk]] is Grut-Brittanje fan âlds ferdield yn trije [[lân|lannen]] (no lânsdielen), te witten: [[Skotlân]] yn it noarden, [[Ingelân]] yn 'e midden en yn it suden, en [[Wales]] yn it westen. Dat lêste gebiet, Wales, beslacht in grut [[skiereilân]] dat it [[Kymrysk Skiereilân]] hjit. Súdlik dêrfan, oare kant it [[Kanaal fan Bristol]], stekt in oar skiereilân, [[Cornwall]], in hiel ein nei it súdwesten ta út. [[Geografy]]sk wurdt Grut-Brittanje behearske troch in stikmannich [[berchtme]]n: de [[Skotske Heechlannen]] yn it hege noarden; it [[Súdskotsk Berchlân]] dat de grins fan Skotlân mei Ingelân markearret; it [[Penninysk Berchtme]] dat him as in soarte fan [[wringe (rêchbonke)|wringe]] troch de midden fan Ingelân fan 'e Skotske grins oant de [[Midlannen]] ta útstrekt, en it [[Kymrysk Berchtme]] yn it binnenlân fan Wales. De grutste [[rivier]]en fan Grut-Brittanje binne de [[Teems]] en de [[Severn (rivier)|Severn]], dy't beide troch it ridlik flakke suden fan it eilân streame.
[[File:Stonehenge2007_07_30.jpg|right|thumb|250px|It [[prehistoarje|prehistoaryske]] [[monumint]] [[Stonehenge]], yn [[Wiltshire]].]]

==Skiednis==
Yn it fiere ferline wie Grut-Brittanje ferskate kearen troch in [[lânbrêge]] mei it [[Jeropa|Jeropeeske]] [[fêstelân]] ferbûn doe't ûnder [[iistiid|iistiden]] in grut part fan it [[wetter]] op 'e [[ierde]] fêstsiet yn [[iis|lâniis]] en de [[seespegel]] dêrtroch folle leger wie. De ierste [[minsklik]]e bewenners fan it eilân moatte yn sa'n snuorje út Jeropa oerstutsen wêze. Der binne [[Fuotprinten fan Happisburgh|minsklike fuotprinten]] fûn yn [[Norfolk (greefskip)|Norfolk]], dy't datearje fan likernôch 780.000 jier lyn. De earste [[homo sapiens|moderne minsken]] berikten Grut-Brittanje nei alle gedachten omtrint 30.000 jier lyn, hoewol't it gebiet troch de lêste [[iistiid]] wer folslein ûntfolke rekke. Doe't de [[gletsjer]]s har likernôch 11.000 jier lyn werom begûnen te lûken, waard Grut-Brittanje werbefolke troch lju dy't neffens [[genetika|genetysk ûndersyk]] ôfkomstich wiene fan it [[Ibearysk Skiereilân]] (ynstee fan út [[Frankryk]], sa't men earder ferwachtsje soe). Doe't troch it ranen fan it lâniis de seespegel wer begûn te stiigjen, waard Grut-Brittanje omtrint 10.000 jier lyn skaat fan it eilân [[Ierlân (eilân)|Ierlân]], en likernôch 8.000 jier lyn fan it fêstelân fan [[Jeraazje]].
[[File:Floral_Badge_of_Great_Britain.svg|left|thumb|140px|It blomme-embleem fan [[Keninkryk Grut-Brittanje|Grut-Brittanje]], mei de [[Tudorroas]] fan Ingelân en de [[stikel]] fan [[Skotlân]].]]

De earste permaninte [[delsetting]]s op Grut-Brittanje datearje fan likernôch 6.000 jier lyn. Troch de saneamde [[Klokbekerkultuer]], dy't om [[2500 f.Kr.]] ûntstie of arrivearre, waarden [[ierdewurk]]ene [[beker|drinkbeker]]s en oar [[taffelsreau]] makke. Omtrint dyselde tiid waarden grutte [[neolitikum|neolityske]] [[monumint]]en oanlein, lykas [[Stonehenge]], yn [[Wiltshire]]. Yn 'e [[Izertiid]] fêstigen har [[Kelten]] op it eilân dy't fan 'e [[Halstatt-kultuer|Halstatt]]- en [[La Tène-kultuer]]en út [[Midden-Jeropa]] wiene, en dy't de eardere bewenners meitiid [[kulturele assimilaasje|assimilearren]]. Under de [[Romeinske Tiid]] waard Grut-Brittanje yn it jier [[43]] troch [[keizer]] [[Klaudius]] [[Romeinske ferovering fan Brittanje|ferovere]]. Allinnich Skotlân (of [[Kaledoanje]], sa't de Romeinen seine) bleau bûten it [[Romeinske Ryk]]. Oan 'e noardgrins fan it troch de Romeinen behearske diel fan it eilân waard letter de [[Muorre fan Hadrianus]] boud om ynfallen troch de Kaledoanyske stammen tsjin te gean.

Neitiid foarme it grutste part fan Grut-Brittanje iuwenlang de [[Romeinske provinsje Brittanje]]. It wie yn dy snuorje dat it [[kristendom]] foar it earst op it eilân yntrodusearre waard.  Under it [[ferfal fan it Romeinske Ryk]] waarden yn [[410]] de Romeinske [[legioen]]en fan it eilân weromlutsen en kaam der in [[ein oan it Romeinske bewâld yn Brittanje]]. Dat makke de wei frij foar de [[Angelsaksyske kolonisaasje fan Grut-Brittanje]], wêrby't ûnder it [[Grutte Folkeferfarren]], yn 'e [[fyfde iuw]], de [[Germanen|Germaanske]] [[Saksen (folk)|Saksen]], [[Angelen]] en yn mindere mjitte ek [[Jutten]] en guon [[Friezen]] har heitelân oan 'e [[kontinint]]ale [[Noardsee]]kust ferlieten en oerstieken nei Grut-Brittanje. De [[Angelsaksen]], sa't dy Germanen nei ferrin fan tiid neamd waarden, feroveren Ingelân en súdlik Skotlân en setten har dêr permanint nei wenjen, wêrby't se de pleatslike Keltyske befolking meitiid assimilearren, krekt sa't de Kelten dat earder sels dien hiene mei de [[prehistoarje|prehistoaryske]] eilânbewenners.
[[File:Portrait_of_King_James_I_&amp;_VI_(1618-1620).jpg|right|thumb|180px|Kening [[Jakobus VI fan Skotlân]], dy't as Jakobus I ek op 'e Ingelske troan kaam.]]

Yn it troch de Angelsaksen behearske gebiet foarmen har nei ferrin fan tiid sân [[keninkriken]], dy't mei-inoar bekend kamen te stean as de [[Heptargy]]: [[Keninkryk East-Anglia|East-Anglia]], [[Keninkryk Mercia|Mersia]], [[Keninkryk Noardumbrje|Noardumbrje]], [[Keninkryk Kent|Kent]], [[Keninkryk Esseks|Esseks]], [[Keninkryk Susseks|Susseks]] en [[Keninkryk Wesseks|Wesseks]]. Under druk fan 'e [[ynfallen fan de Wytsingen]] fûn der fan 'e [[njoggende iuw]] ôf in ienwurdingsproses plak, dat yn [[927]] late ta de stifting fan it [[Keninkryk Ingelân]]. Underwilens wie yn it noarden fan Grut-Brittanje troch de feriening fan it [[Pikten|Keninkryk fan 'e Pikten]] mei it Skotske [[Keninkryk Dalriada]] yn [[843]] it [[Keninkryk Skotlân]] ûntstien. Yn [[1066]] brocht de [[Normandyske Ynvaazje]] (fan Ingelân) grutte [[politike]] en [[maatskiplik]]e feroarings tewei yn alle dielen fan Grut-Brittanje. It [[Prinsdom Wales]], dat in stikmannich as los sân oaninoar hingjende rykjes omfieme, bleau as trêde ûnôfhinklike macht op Grut-Brittanje bestean oant [[1282]], doe't it [[Ferovering fan Wales troch Edwert I|ferovere waard]] troch [[kening]] [[Edwert&amp;nbsp;I fan Ingelân]].

Trochdat it [[Hûs Tudor|Ingelske keningshûs]] yn [[1603]] mei de [[dea]] fan [[keninginne]] [[Elizabeth I fan Ingelân|Elizabeth&amp;nbsp;I]] útstoar, kaam doe yn Ingelân har [[efterneef]], de [[Skotske kening]] [[Jakobus VI fan Skotlân|Jakobus&amp;nbsp;VI]] op 'e troan. Dêrmei ûntstie in [[personele uny]] tusken de beide keninkriken dy't in goede iuw letter, yn [[1707]] omset waard yn in [[Uny fan 1707|politike uny]]. De keninkriken Ingelân en Skotlân giene doe op yn it nije [[Keninkryk Grut-Brittanje]]. Dat bestie oant [[1801]], doe't troch in nije ienwurding mei it [[Keninkryk Ierlân]] it [[Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Ierlân]] ûntstie. Yn [[1922]], nei de [[sesesje|ôfskieding]] fan 'e [[Ierske Frijsteat]], waard dat lân omneamd ta it [[Feriene Keninkryk fan Grut-Brittanje en Noard-Ierlân]], dat hjoed de dei noch bestiet.

==Demografy==
Yn [[2011]] hie Grut-Brittanje in [[befolking]] fan likernôch 61&amp;nbsp;miljoen minsken, wêrfan't fierwei it grutste part yn [[Ingelân]] wenne. Dêrmei is Grut-Brittanje it op twa nei tichtstbefolke eilân fan 'e wrâld, nei [[Java]], yn [[Yndoneezje]], en [[Honsjû]], yn [[Japan]]. De grutste [[stêd]] op it eilân wie [[Londen]], de [[haadstêd]] fan sawol Ingelân as it hiele [[Feriene Keninkryk]], dy't yn it súdeasten fan Grut-Brittanje deunby de [[mûning]] fan 'e [[Teems]] leit en in befolking fan mear as 8&amp;nbsp;miljoen minsken hat. Lânseigen talen dy't op Grut-Brittanje sprutsen wurde, binne it [[Ingelsk]] (yn [[Ingelân]], mar ek yn 'e oare lânsdielen), it [[Welsk]] (yn [[Wales]]), it [[Skotsk]] en it [[Skotsk-Gaelysk]] (yn [[Skotlân]]) en it [[Kornysk]] (yn [[Cornwall]]). Op it mêd fan [[religy]] hinget it meastepart fan 'e befolking fan Grut-Brittanje it [[kristendom]] noch oan, hoewol't der in oanwaaksende groep [[ateïsme|ateïsten]] en [[agnostisisme|agnosten]] bestiet, wylst der fierders troch [[ymmigraasje]] út benammen [[Súd-Aazje]] grutte groepen [[moslim]]s, [[hindoeïsme|hindoes]] en [[sikhisme|sikhs]] op it eilân kommen binne.

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Great_Britain ''References'', op dizze side].
----
{{commonscat|Great Britain}}
}}

[[Kategory:Grut-Brittanje (eilân)| ]]
[[Kategory:Britske Eilannen]]
[[Kategory:Eilân yn de Atlantyske Oseaan]]
[[Kategory:Eilân yn de Noardsee]]
[[Kategory:Eilân yn it Feriene Keninkryk]]</text>
      <sha1>bzuvxd7oas6m0bl32p9rmau21a8xczi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grut-Brittanje</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116367</id>
    <redirect title="Feriene Keninkryk" />
    <revision>
      <id>1084073</id>
      <parentid>1083934</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/92.67.192.180|92.67.192.180]]&quot; ([[Meidogger oerlis:92.67.192.180|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Feriene Keninkryk]]</text>
      <sha1>opv8vk10p7teasiocplplwv6m0cl04c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Oerlis:Grut-Brittanje</title>
    <ns>1</ns>
    <id>116368</id>
    <redirect title="Oerlis:Feriene Keninkryk" />
    <revision>
      <id>1084080</id>
      <parentid>1083941</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:06:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bewurkings fan &quot;[[Wiki:Contributions/Lheg|Lheg]]&quot; ([[Meidogger oerlis:Lheg|oerlis]]) werom set ta de ferzje fan &quot;Ieneach fan 'e Esk&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Oerlis:Feriene Keninkryk]]</text>
      <sha1>60qgwwi54ztqizhpigfcin5adtie5ts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Theo Sontrop</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120320</id>
    <revision>
      <id>1084035</id>
      <parentid>920611</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T18:56:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bibliografy */ kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3519" xml:space="preserve">{{Ynfoboks skriuwer
| ôfbylding             = Schrijvers, literatuur, taal- en literatuurwetenschap, feminisme, vrouwenemancip, Bestanddeelnr 925-6492.jpg
| ôfbyldingstekst       = Germaine Greer &amp; Theo Sontrop (1972)
| ôfbyldingsbreedte     = 
| oar pseudonym         = 
| echte namme           = Theodorus Alexander Leonardus Maria Sontrop 
| nasjonaliteit         = {{Flagge_NL}} [[Nederlân]]sk
| berne                 = [[2 maaie]] [[1931]] 
| berteplak             = [[Haarlim]]
| stoarn                = [[3 septimber]] [[2017]]
| stjerplak             = [[Flylân]]
| etnisiteit            = 
| taal                  = [[Nederlânsk]]	
| sjenre                = 
| perioade              = 
| streaming             = 
| tema's                = 
| bekendste wurk(en)    = 
| útjouwer              = [[J.M. Meulenhoff]], [[De Arbeiderspers]]
| prizen                = 
| jierren aktyf         = 
| webside               = [http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=sont001 Profyl Sontrop yn de DBNL]
}}
'''Theodorus Alexander Leonardus Maria (&quot;Theo&quot;) Sontrop''' ([[Haarlim]], [[2 maaie]] [[1931]] – [[Flylân]], [[3 septimber]] [[2017]]) wie in [[Nederlân]]sk [[dichter]], [[letterkunde|letterkundige]] en [[útjouwer]].&lt;ref&gt;[https://nos.nl/artikel/2191232-oud-uitgever-theo-sontrop-overleden.html ''Oud-uitgever Theo Sontrop overleden''], NOS.nl, 3 septimber 2017.&lt;/ref&gt;

== Wurkpaad ==
Sontrop studearre oan de [[Universiteit Utert|Ryksuniversiteit Utert]], mar wie fan 1 desimber 1956 oant 19 jannewaris 1959 ek [[redakteur]] fan it oan de [[Universiteit fan Amsterdam]] ferbûne studintewykblêd [[Propria Cures]]. Hy arbeide op mei redakteuren lykas [[Piet Borst]], [[Hugo Brandt Corstius]], [[Joop Goudsblom]], [[Renate Rubinstein]] en [[Aad Nuis]].

Letter waard Sontrop learaar en wie er belutsen by [[útjouwerij]] [[J.M. Meulenhoff]]. Fan 1972 oant 1991 wied er direkteur fan útjouwerij [[De Arbeiderspers]]. Yn dy jierren makken Theo Sontrop en haadredakteur [[Martin Ros]] De Arbeiderspers fan in [[sosjaaldemokraty|sosjaaldemokratyske]], op it gruttte publyk oriïntearre útjouwerij, ta ien fan de [[literatuer|literêr]] toanoanjaannde útjouwerijen fan Nederlân, mei in breed fûns fan Nederlânske, [[Flaanderen|Flaamske]] en ynternasjonale (fertaalde) auteurs. Under syn direkteurskip waard de rige [[Privé-domein]] in begryp. Hy helle ônder oaren [[Geerten Meijsing]] en [[F.B. Hotz]] nei De Arbeiderspers. Sontrop waard as direkteur opfolge troch [[Ronald Dietz]].

Theo Sontrop hie yn de jierren tachtich in [[kollumn]] yn it [[satire|satiryske]] [[VPRO]]-radioprogramma [[Borát]]. Sontrop ferhuze yn 1991 fan [[Amsterdam]] nei [[Flylân]].

== Oars wat ==
Theo Sontrop figuerearret yn 'Jagtlust' (1998) fan [[Annejet van der Zijl]], dêr't de rûnte om [[Fritzi Harmsen van Beek]] hinne yn beskreaun wurdt.

== Bibliografy ==
* ''Langzaam kromgroeien'' (1962)
* ''Marmerkijker'' (1971)
* ''Het alfabet'' (1975)
* ''Galante momenten'' (1994) Dit objekt hat tsien kwatrinen fan Sontrop en tsien [[ets]]en fan Janneke Viegers. Ferskynde yn Amsterdam by Rob Cox. Oplage fan 45 nûmere en ûndertekene eksemplaren.
* ''Gedichten 1962-1996'' (1996)

{{boarnen|boarnefernijing=
&lt;references/&gt;
}}	

{{DEFAULTSORT:Sontrop, Theo}}
[[Kategory:Nederlânsk dichter]]
[[Kategory:Nederlânsk letterkundige]]
[[Kategory:Nederlânsk útjouwer]]
[[Kategory:Nederlânsk tydskriftredakteur]]
[[Kategory:Persoan stoarn op Flylân]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1931]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2017]]</text>
      <sha1>tbmaja7mhi17qqm6pqoqobfc94uglpb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alice Boughton</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122433</id>
    <revision>
      <id>1084012</id>
      <parentid>1067507</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T16:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Biografy */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4729" xml:space="preserve">{{Keunstner
| ôfbylding                    = Alice Boughton Portrait Magazine (crop).jpg
| ôfbyldingstekst              = Alice Boughton om 1916 hinne
| ôfbyldingsbreedte            = 
| echte namme                  = 
| nasjonaliteit                = {{Flagge US}} [[FSA|Amerikaansk]]
| berne                        = [[14 maaie]] [[1866]] 
| berteplak                    = [[New York City]]
| stoarn                       = [[21 juny]] -[[1943]]
| stjerplak                    = 
| etnisiteit                   = 
| wurksum as                   = Fotograaf, portretfotograaf
| perioade                     = 
| streaming                    = [[Pikturalisme]]
| medium                       = 
| bekendste wurk(en)           = 
| jierren aktyf                = 1890–1931
| prizen                       = 
| webside                      = gjin
}}
'''Alice Boughton''' ([[Brooklyn (New York)]], [[14 maaie]] [[1866]] - [[21 juny]] -[[1943]]) wie in [[FSA|Amerikaansk]] [[Fotograaf|fotografe]].

== Biografy ==
Alice Boughton wie in dochter fan Frances Ayres en William H. Boughton, in abbekaat yn New York. Se studearre oan de private keunstakademy [[Pratt Institute]]. Dêr kaam se yn kontakt mei fotografy en krige ûnder oare kunde oan [[Gertrude Käsebier]] en waard in skoftke dy har assistinte. Yn 1890 iepene se har eigen portretstudio oan East 23rd Street yn New York. Yn 1901 folge se in keunstoplieding yn [[Rome (stêd)|Rome]] en studearre se fotografy yn Parys, dêr't se fannijs mei Käsebier gearwurke yn har simmerstudio. Fan doe ôf oan hie se in protte súkses op eksposysjes, ûnder oaren yn [[291 (Art Gallery)|Art Gallery 291]] fan [[Alfred Stieglitz]]. Stieglitz, dy't har al sûnt 1902 bewûndere, makke har yn 1906 ek lid fan de artistike fotografyferiening [[Photo-Secession]]. Yn 1909 waarden in tal fan har foto’s publisearre yn it paadsljochtsjende keunstfototydskrift [[Camera Work]]. Wilens gie se troch mei eksposearjen oer de hiele wrâld, ûnder mear yn [[Londen]], Parys, [[Wenen]] en [[De Haach]].

Behalven as [[pikturalisme|pikturalistysk]] keunstfotografe krige Boughtons namme ek ynternasjonaal klank as portretfotografe. Se portrettearre tal fan foaroansteande keunstners en akteurs, dêr't [[Eugene O'Neill]], [[John Butler Yeats]], [[William Butler Yeats]], [[Henry James]], [[Walter de la Mare]], [[G.K. Chesterton]], [[Maxim Gorky]], [[John Burroughs]], [[Ruth St. Denis]], [[Eleonora Duse]], [[Yvette Guilbert]], [[Albert Pinkham Ryder]], [[George Arliss]] en [[Robert Louis Stevenson]] ûnder wiene. Har portret fan dy lêste ynspirearre [[John Singer Sargent]] ta syn bekende skilderij fan de ferneamde skriuwer fan ''[[Skateilân|Treasure Island]]''.

Fan de jierren tweintich ôf wurke Boughton nau op mei keunstdosinte Ida Haskell (1861-1932), dy't hja as learling al kennen leard hie yn har Pratt-tiid. Yn 1926 makke se mei har in grutte reis troch Jeropa. Yn 1931 sleat se har fotostudio en sette sy har mei Haskell nei wenjen yn Brookhaven op [[Long Island (New York)|Long Island]]. Boughton stoar yn 1943 oan [[longûntstekking]].

In protte fan Boughtons wurk sit hjoed de dei yn de kolleksje fan it [[Metropolitan Museum of Art]], de [[National Portrait Gallery]] yn Londen en yn it foto- en filmmuseum [[George Eastman]] House yn New York.

== Galery ==
&lt;gallery widths=&quot;184&quot; heights=&quot;184&quot;&gt;
Boughton denise.jpg|Ruth St. Denise
Alice Boughton-Dawn.jpg|Dawn, Camera Work 1909
AliceBoughton-Nude.jpg|Nude, Camera Work 1909
Comforted 1906 alice boughton.jpg|Comforted, 1906
Alice boughton two women under a tree.jpg|Two women under a tree, 1906
Danish Girl - Alice Boughton 1909.jpg|Deensk famke, 1909
ONeill-Eugene-LOC.jpg|[[Eugene O'Neill]]
Jack Butler Yeats.jpg|[[Jack Butler Yeats]]
Albert Pinkham Ryder.jpg|[[Albert Pinkham Ryder]]
Robert Louis Stevenson by Sargent.jpg|[[John Singer Sargent|Sargents]] portret fan [[Robert Louis Stevenson|Stevenson]], nei in foto fan Boughton
&lt;/gallery&gt;

== Keppelings om utens ==
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20110725103508/http://brookhavensouthhaven.org/hamletpeople/tng/getperson.php?personID=I9382&amp;tree=hamlet Biografyske gegevens]
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20080517083646/http://brookhavensouthhaven.org/history/Boughton/BoughtonAlicObituaryAdvance.htm Biografy Boughton]
* {{en}}[http://www.npg.org.uk/collections/search/person.php?LinkID=mp07790&amp;role=art Portretten makke troch Alice Boughton]
{{Commonscat}}

{{boarnen|boarnefernijing=
* Nederlânsktalige Wikipedia, ''Alice Boughton'' en in lyts tal feiten fan de Ingelsktalige Wikipedia, ''Alice Boughton''.
}}	


{{DEFAULTSORT:Boughton, Alice}}
[[Kategory:Amerikaansk fotograaf]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1866]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 1943]]</text>
      <sha1>pf6lp86rxgeez7zv3ebxo46ojfef99e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kostroma</title>
    <ns>0</ns>
    <id>142068</id>
    <revision>
      <id>1084141</id>
      <parentid>996044</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:30:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12405" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld=  [[File:Ipatiev Monastery in Kostroma.jpg|280px]] ''[[Ipatjev-kleaster]]'' | |
Flagge= [[File:Flag of Kostroma (Kostroma Oblast).svg|100px]] |
Wapen= [[File:Coat of Arms of Kostroma.svg|75px]] | 
Ynwennertal= 277.021 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt; |
Oerflak= 144,5 km² |
Befolkingstichtens= 1917,1 ynw./km² |
Stêdekloft= |
Hichte= 110 m &lt;small&gt;sintrum&lt;/small&gt; |
Lân= [[File:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1= Oblast |
Namme bestj. ienh. 1= [[File:Flag of Kostroma Oblast.svg|20px]] [[Kostroma (oblast)|Kostroma]] |
Bestj. ienh. 2=  |
Namme bestj. ienh. 2= |
Stifting= 1152 |
Tiidsône= |
Simmertiid= (UTC+3) |
Koördinaten= {{Koördinaten yn tekst|57_46_00_N_40_56_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|57° 46' N 40° 56' E}}|
Webside= [http://www.gradkostroma.ru/index.aspx Side gemeente]
}}
'''Kostroma''' ([[Russysk]]: Кострома) is in stêd oan de [[Wolga]] yn [[Ruslân]]. It is it bestjoerlike sintrum fan it oblast Kostroma. De stêd leit likernôch 345 kilometer fan de haadstêd [[Moskou]].

Kostroma waard stifte yn de 12e iuw en wie yn de 13e iuw de haadstêd fan it foarstendom Kostroma. Yn it sintrum binne in soad gebouwen út it [[neoklassisisme|klassisistyske]] tiidrek fan de lette 18e-19e iuw bewarre bleaun. Fan de monuminten fan foar de tiid fan [[Peter de Grutte]] binne de meast ynteressante kompleksen it [[Ipatjev-kleaster]] en it Epifany-kleaster fan Sint-Anastasia. De stêd makket diel út fan de [[Gouden Ring fan Ruslân]].

== Skiednis ==
Oer it algemien jildt it jiertal 1152 as stifting fan de stêd. Dat jiertal waard foar it earst yn de 18e iuw troch de ferneamde russyske histoarikus Vassili Tatisjtsjev as stiftingsjier ornearre. Mar it âldste bewiis fan Kostroma datearret út 1213, wêryn't it plak yn it ramt fan in fjildtocht fan foarst Konstantin fan Rostov neamd wurdt, dy't Kostroma ôfbaarne liet. De kroniken neame dan yn 1238 Kostroma op 'e nij, yn dat gefal yn it ramt fan in oanfal fan [[Batû Khan]].

Om't der fjierder, op dy twa jiertallen nei, skraach oare boarnen binne oer de skiednis fan Kostroma is ek de namme fan it plak net mei wissichheid te ferklearjen. Lykas it hydronym fan de rivier mei deselde namme soe it wêze kinne dat de namme fan de [[Finsk-Oegryske talen]] ôfstamt en oarspronklik ''kostrum'' (fêsting) hjitten ha. Neffens in oare ferklearring waard it plak nei de East-Slavyske goadinne Kostroma ferneamd, dy't foar it kristenjen yn de kontrijen troch de bewenners fereare waard. Beide oannames oer de namme fan de stêd wize der lykwols op dat it hjoeddeiske stedsgebiet fan Kostroma al folle langer foar de offisjele stifting bewenne waard.  

=== Kostroma yn it midsiuwen ===
[[File:Kostroma kreml.jpg|thumb|left|260px|&lt;center&gt;''It kremlyn fan Kostroma mei de Untsliepeniskatedraal''&lt;/center&gt;]]

It gebiet waard yn de 13e iuw slim bedrige troch de Gouden Horde en in earste ferdigeningslokaasje op it plak kin yn de jierren 1240 ûntstien wêze, doe't grutfoarst Jaroslav II fan Vladimir it gebiet tadield krige. Oan de hege en mei bosken begroeide lofter kant fan de Wolga soe de earste houten fêsting boud wêze, letter ferfongen troch in net mear besteand [[kremlyn]]. Jaroslav joech ek opdracht om de earst bekende tsjerke fan Kostroma te bouwen: de houten Teodor Stratelates-tsjerke. Under syn soan Vassili Jaroslavitsj, dy't 30 jier hearske, wie Kostroma tydlik in selsstannich foarstendom. Nei Vassili's dea foel Kostroma wer ta oan it foarstendom Vladimir.  
[[File:Церковь Воскресения Христова на Дебре, Кострома.jpg|thumb|260px|&lt;center&gt;''Opstanningstsjerke''&lt;/center&gt;]]
Yn de tiid fan Vassili Jaroslavitsj waard by de mûning fan de Kostroma it Ferlosserkleaster efter de Fiver stifte, dêr't de hjoeddeiske tsjerke mei deselde namme op itselde plak noch oan tinken docht. Nei alle gedachten ûntstie oan it begjin fan de 14e iuw dêr it tsjintwurdich bekende Ipatjev-kleaster, dat mei ferdigeningswurken in funksje krige om de stêd te beskermjen. 

Fanôf 1364 waard Kostroma in diel fan it Grutfoarstendom Moskou. De delsetting oan de rivier waard lykwols faak oerfallen troch [[Usjkûjniks]], piraten út Novgorod. Dêrom ferhûze  yn 1419 de delsetting nei in heger plak dat bekend waard as it kremlyn fan Kostroma. Dat wie ek it plak dêr't it earste stiennen gebou fan Kostroma boud waard, de yn 1934 ferneatige Untsliepeniskatedraal. De geunstige lokaasje oan de hege wâl fan de Wolga makke dat it plak yn nuodlike tiden faak brûkt waard om hinne te flechtsjen. Sa socht yn 1382 [[Dmitri Donskoj]] en syn famylje dêr harren taflecht doe't de Gouden Horde Moskou oanfoel. 

De houten gebouwen fan Kostroma feroarsaken lykas oeral yn Ruslân regelmjittich brannen, dy't grutte dielen fan de stêd ferneatige. Fan alle midsiuwske houten gebouwen is der yn it stedsgebiet fan Kostroma gjin ien bewarre bleaun.    

=== Kostroma ûnder it tsarendom ===
Kostroma waard ûnder it tsaristyske Ruslân fanôf de 16e iuw ien fan de belangrykste stêden. Oan it ein fan de 16e iuw stie fral it Ipatjev-kleaster heech yn oansjen, dat grutte sommen jild taskood krige fan de Godûnov's, dy't tochten dat de stifter fan it kleaster út harren skaai stamde. Fan de gebouwen dy't yn dy tiid boud waarden binne der in pear bewarre bleaun; it binne de âldste arsjitektonyske monuminten fan de stêd. Yn de koarte tiid dat [[Boris Godûnov]] as tsaar hearske ûnstiene ek de hjoeddeiske ferdigingsmuorren fan it kleaster.        
[[File:Bogojavlensky monastery Kostroma.jpg|thumb|left|260px|&lt;center&gt;''It Epifanykleaster yn de 19e iuw''&lt;/center&gt;]]

Mar in pear jier letter, yn de [[Tiid fan de Unstjoer]], stie it kleaster mei hiel Kostroma yn it sintrum fan de politike ûntwikkelings yn Ruslân. Yn 1606 folge de besetting fan it kleaster troch it Poalsk-Litouske leger fan oanhingers fan de saneamde [[twadde falske Dimitri|Falske Dmitri II]], dy't it brûkten as in militêr fort. It belis fan it kleaster troch in russysk folksleger duorre moannenlang, doe't it lang om let yn septimber 1609 oermastere wurde koe. Yn de maaitiid fan 1613 bea it kleaster de lettere Romanov-tsaar [[Michael I fan Ruslân|Michael]] ûnderdak. Troch't Michael yn it Ipatjev-kleaster wenne doe't er as earste tsaar fan de Romanov's keazen waard, jildt Kostroma as widze fan de Romanov's. Oant de ôfskaffing fan de [[monargy]] brocht eltse russyske tsaar minstens ien kear in besite oan de stêd.

=== It ûntstean fan it hjoeddeiske stedsbyld ===
Nei't de rêst yn Ruslân yn de rin fan de 17e iuw werom kearde koe de stêd û.o. troch de goede ferbinings ekonomysk yn belang tanimme. Yn it midden fan de iuw wie Kostroma nei Moskou en Jaroslavl de grutste stêd fan it tsarendom. De stêd spile in grutte rol yn it ferfeardigjen fan smei-izer, sjippe, lear, ikoanen en sulverwurk. Troch it gefaar fan brân begûn stadichoan stien as boumaterjaal it hout te ferfangen. Sa ûntstiene ek bûten it Ipatjev-kleaster stiennen bouwurken, dêr't guon fan noch altiten te besjen binne. It neamen wurdich binne de Tsjerke fan de Opstanning fan Kristus yn it Wâld en guon gebouwen fan it Epifanykleaster. It sintrum fan de stêd waard foarme troch it kremlyn, dat oan de kant fan de Wolga lei.

Yn de 18e iuw sette de ferbou fan [[flaaks]] en de tekstylyndustry yn en om Kostroma it stimpel op de ekonomyske ûntwikkeling. It brocht rykdom en der ûnstiene grutte hûzen foar de keaplju yn it stedssintrum. Yn 1767 die [[Katarina de Grutte]] de stêd oan doe't se oer de Wolga reizge. Fuort dêrnei krige de stêd in eigen wapen, mei it ôfbyld fan in skip dy't de besite fan de keizerin symbolisearre. Yn de bestjoersherfoarmings fan de jierren 1770 waard Kostroma de haadstêd fan in selsstannich gûvernemint yn it [[Keizerryk Ruslân|Russyske Keizerryk]].

Nei't yn 1773 grutte dielen fan de noch foar de meast houten bebouwing fan de stêd ôfbaarnde, waarden de represintative gebouwen allinne noch fan stien wer opboud. It neffens it weropbouplan fan 1781 behearsket ek tsjintwurdich noch it oansjen fan it histoaryske diel fan Kostroma: de sintrale merk yn 1790, it bestjoersgebou fan it gûvernemint (1806-1808) en de [[empire]]gebouwen fan de stedsmilysje en de toer fan de brânwar. By de útfiering fan it plan bleau it oarspronklik strjittepatroan om it kremlyn en it sintrale plein beholden.
&lt;center&gt;&lt;gallery perrow=6 widths=&quot;1000px&quot; heights=&quot;190px&quot;&gt;
File:Pano-susanin-square-kostroma.jpg|thumb|''Susaninskaja Plein''
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
=== 20e iuw ===
Yn 1887 krige de stêd oansluting op it spoar. De yndustrialisaasje fan Kostroma fûn tsjin it ein fan de 19e en it begjin fan de 20e iuw syn hichtepunt. It 300-jierrich jubileum fan de Romanov-dynasty waard yn 1913 yn de stêd mei grutte plechtichheden fierd, mar it sa mei soarch oppoetste oansjen fan de stêd as widze fan de Romanov's gyng mei de ôfskaffing fan de monargy troch de [[Oktoberrevolúsje|revolúsje]] yn febrewaris en oktober 1917 mei ien grutte haal ferlern. Foar meardere desinnia rekke Kostroma ek de sintrumfunksje as haadstêd fan in provinsje kwyt. Begjin 1929 kaam der in ein oan it gûvernemint Kostroma, dat opgyng yn de nije oblasten Jaroslavl en Ivanovo. Yn de jierren 1930 sette, lykas yn de rest fan Ruslân, in twadde weach fan yndustrialisaasje yn. Yn deselde tiid waard ek it earste stiennen gebou fan de stêd opblaasd, de [[Untsliepeniskatedraal (Kostroma)|Untsliepeniskatedraal]]. It ferlechje wie dat de stiennen sloopmaterjaal nedich wie foar de bou fan in flaaksfabryk. Mei de katedraal waarden ek tsientallen oare tsjerken yn en bûten it kremlyn ôfbrutsen.  

It tsjintwurdige oblast Kostroma mei Kostroma as haadstêd waard yn 1944 foarme. 

Yn de [[Twadde Wrâldkriich]] bleau de stêd tanksij de lizzing yn it efterlân fan de [[Sovjet-Uny]] foar kriichsgeweld sparre. Yn de jierren 1960 en 1970 ûnstiene yn Kostroma nije yndustry, wêrûnder de grutste waarmte-krêftsintrale fan Europa.           

Sûnt de jierren 1970 heart Kostroma ta de toeristyske Gouden Ring.
== Befolkingsûntwikkeling ==
[[File:Dress (19th c., Central Russia, Kostroma gov.) 3.jpg|thumb|200px|&lt;center&gt;''19e-iuwske Frouljusdracht yn it gûvernemint Kostroma''&lt;/center&gt;]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- class=&quot;&quot;
! Jier
! Ynwennertal
|-
| 1825 || align=&quot;right&quot; | 16.874
|-
| 1870 || align=&quot;right&quot; | 27.178
|-
| 1897 || align=&quot;right&quot; | 41.336
|-
| 1939 || align=&quot;right&quot; | 121.325
|-
| 1959 || align=&quot;right&quot; | 171.720
|-
| 1970 || align=&quot;right&quot; | 223.042
|-
| 1979 || align=&quot;right&quot; | 254.725
|-
| 1989 || align=&quot;right&quot; | 278.414
|-
| 2002 || align=&quot;right&quot; | 278.750
|-
| 2010 || align=&quot;right&quot; | 268.742
|-
| 2022 || align=&quot;right&quot; | 277.021 
|}
== It besjen wurdich ==
Troch't de stêd de histoaryske bebouwing fan de 18e oant de 19e iuw goed bewarre hat heart de stêd tsjintwurdich ta de stêden fan Ruslân dy't arsjitektonysk it meast it besjen wurdich binne. Ek it strjittepatroan yn de binnenstêd hat de tiid goed trochstien. Grutte en lytse strjitten begjinne fanôf it sintrale plein en soargje dat it paad yn de stêd goed te finen is, ek foar minsken dy't net bekend binne yn Kostroma. De measte gebouwen kinne te gean besocht wurde. Njonken de binnenstêd is benammen it Ipatjev-kleaster it besjen tige wurdich.
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;125px&quot; caption=&quot;Ofbylden&quot;&gt;
Ofbyld:Романовский музей. Общий вид.jpg|''Romanov-museum''
Ofbyld:Дом Стожарова (3).jpg|''Houten arsjitektuer yn Kostroma (Simanovski-strjitte 14)''
Ofbyld:Богоявленский 6 внутри монастыря.jpg|''Epifanykleaster''
Ofbyld:Церковь Всемилостивого Спаса (1712) из села Фоминское Костромского района Костромской обл.jpg|''Houten tsjerke yn it Sloboda Museum fan Kostroma''
Ofbyld:Церковь Спаса Всемилостивого в Рядах (1766) в Костроме.jpg|''Sintrale merk mei de Ferlossertsjerke &quot;yn 'e rige&quot;''
Ofbyld:Каланча в Костроме.JPG|''Brânwargebou''
&lt;/gallery&gt;
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:de:Kostroma]]
----
{{reflist}}
{{Commonscat|Kostroma}}
}}
[[Kategory:Kostroma| ]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1152]]
[[Kategory:Gouden Ring (Ruslân)]]</text>
      <sha1>9vz98wvzzwkid007qv3qny700hrrcph</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084142</id>
      <parentid>1084141</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:30:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12366" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld=  [[File:Ipatiev Monastery in Kostroma.jpg|280px]] ''[[Ipatjev-kleaster]]'' | |
Flagge= [[File:Flag of Kostroma (Kostroma Oblast).svg|100px]] |
Wapen= [[File:Coat of Arms of Kostroma.svg|75px]] | 
Ynwennertal= 277.021 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt; |
Oerflak= 144,5 km² |
Befolkingstichtens= 1917,1 ynw./km² |
Stêdekloft= |
Hichte= 110 m &lt;small&gt;sintrum&lt;/small&gt; |
Lân= [[File:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1= Oblast |
Namme bestj. ienh. 1= [[File:Flag of Kostroma Oblast.svg|20px]] [[Kostroma (oblast)|Kostroma]] |
Bestj. ienh. 2=  |
Namme bestj. ienh. 2= |
Stifting= 1152 |
Tiidsône= |
Simmertiid= (UTC+3) |
Koördinaten= {{Koördinaten yn tekst|57_46_00_N_40_56_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|57° 46' N 40° 56' E}}|
Webside= [http://www.gradkostroma.ru/index.aspx Side gemeente]
}}
'''Kostroma''' ([[Russysk]]: Кострома) is in stêd oan de [[Wolga]] yn [[Ruslân]]. It is it bestjoerlike sintrum fan it oblast Kostroma. De stêd leit likernôch 345 kilometer fan de haadstêd [[Moskou]].

Kostroma waard stifte yn de 12e iuw en wie yn de 13e iuw de haadstêd fan it foarstendom Kostroma. Yn it sintrum binne in soad gebouwen út it [[neoklassisisme|klassisistyske]] tiidrek fan de lette 18e-19e iuw bewarre bleaun. Fan de monuminten fan foar de tiid fan [[Peter de Grutte]] binne de meast ynteressante kompleksen it [[Ipatjev-kleaster]] en it Epifany-kleaster fan Sint-Anastasia. De stêd makket diel út fan de [[Gouden Ring fan Ruslân]].

== Skiednis ==
Oer it algemien jildt it jiertal 1152 as stifting fan de stêd. Dat jiertal waard foar it earst yn de 18e iuw troch de ferneamde russyske histoarikus Vassili Tatisjtsjev as stiftingsjier ornearre. Mar it âldste bewiis fan Kostroma datearret út 1213, wêryn't it plak yn it ramt fan in fjildtocht fan foarst Konstantin fan Rostov neamd wurdt, dy't Kostroma ôfbaarne liet. De kroniken neame dan yn 1238 Kostroma op 'e nij, yn dat gefal yn it ramt fan in oanfal fan [[Batû Khan]].

Om't der fjierder, op dy twa jiertallen nei, skraach oare boarnen binne oer de skiednis fan Kostroma is ek de namme fan it plak net mei wissichheid te ferklearjen. Lykas it hydronym fan de rivier mei deselde namme soe it wêze kinne dat de namme fan de [[Finsk-Oegryske talen]] ôfstamt en oarspronklik ''kostrum'' (fêsting) hjitten ha. Neffens in oare ferklearring waard it plak nei de East-Slavyske goadinne Kostroma ferneamd, dy't foar it kristenjen yn de kontrijen troch de bewenners fereare waard. Beide oannames oer de namme fan de stêd wize der lykwols op dat it hjoeddeiske stedsgebiet fan Kostroma al folle langer foar de offisjele stifting bewenne waard.  

=== Kostroma yn it midsiuwen ===
[[File:Kostroma kreml.jpg|thumb|left|260px|&lt;center&gt;''It kremlyn fan Kostroma mei de Untsliepeniskatedraal''&lt;/center&gt;]]

It gebiet waard yn de 13e iuw slim bedrige troch de Gouden Horde en in earste ferdigeningslokaasje op it plak kin yn de jierren 1240 ûntstien wêze, doe't grutfoarst Jaroslav II fan Vladimir it gebiet tadield krige. Oan de hege en mei bosken begroeide lofter kant fan de Wolga soe de earste houten fêsting boud wêze, letter ferfongen troch in net mear besteand [[kremlyn]]. Jaroslav joech ek opdracht om de earst bekende tsjerke fan Kostroma te bouwen: de houten Teodor Stratelates-tsjerke. Under syn soan Vassili Jaroslavitsj, dy't 30 jier hearske, wie Kostroma tydlik in selsstannich foarstendom. Nei Vassili's dea foel Kostroma wer ta oan it foarstendom Vladimir.  
[[File:Церковь Воскресения Христова на Дебре, Кострома.jpg|thumb|260px|&lt;center&gt;''Opstanningstsjerke''&lt;/center&gt;]]
Yn de tiid fan Vassili Jaroslavitsj waard by de mûning fan de Kostroma it Ferlosserkleaster efter de Fiver stifte, dêr't de hjoeddeiske tsjerke mei deselde namme op itselde plak noch oan tinken docht. Nei alle gedachten ûntstie oan it begjin fan de 14e iuw dêr it tsjintwurdich bekende Ipatjev-kleaster, dat mei ferdigeningswurken in funksje krige om de stêd te beskermjen. 

Fanôf 1364 waard Kostroma in diel fan it Grutfoarstendom Moskou. De delsetting oan de rivier waard lykwols faak oerfallen troch [[Usjkûjniks]], piraten út Novgorod. Dêrom ferhûze  yn 1419 de delsetting nei in heger plak dat bekend waard as it kremlyn fan Kostroma. Dat wie ek it plak dêr't it earste stiennen gebou fan Kostroma boud waard, de yn 1934 ferneatige Untsliepeniskatedraal. De geunstige lokaasje oan de hege wâl fan de Wolga makke dat it plak yn nuodlike tiden faak brûkt waard om hinne te flechtsjen. Sa socht yn 1382 [[Dmitri Donskoj]] en syn famylje dêr harren taflecht doe't de Gouden Horde Moskou oanfoel. 

De houten gebouwen fan Kostroma feroarsaken lykas oeral yn Ruslân regelmjittich brannen, dy't grutte dielen fan de stêd ferneatige. Fan alle midsiuwske houten gebouwen is der yn it stedsgebiet fan Kostroma gjin ien bewarre bleaun.    

=== Kostroma ûnder it tsarendom ===
Kostroma waard ûnder it tsaristyske Ruslân fanôf de 16e iuw ien fan de belangrykste stêden. Oan it ein fan de 16e iuw stie fral it Ipatjev-kleaster heech yn oansjen, dat grutte sommen jild taskood krige fan de Godûnov's, dy't tochten dat de stifter fan it kleaster út harren skaai stamde. Fan de gebouwen dy't yn dy tiid boud waarden binne der in pear bewarre bleaun; it binne de âldste arsjitektonyske monuminten fan de stêd. Yn de koarte tiid dat [[Boris Godûnov]] as tsaar hearske ûnstiene ek de hjoeddeiske ferdigingsmuorren fan it kleaster.        
[[File:Bogojavlensky monastery Kostroma.jpg|thumb|left|260px|&lt;center&gt;''It Epifanykleaster yn de 19e iuw''&lt;/center&gt;]]

Mar in pear jier letter, yn de [[Tiid fan de Unstjoer]], stie it kleaster mei hiel Kostroma yn it sintrum fan de politike ûntwikkelings yn Ruslân. Yn 1606 folge de besetting fan it kleaster troch it Poalsk-Litouske leger fan oanhingers fan de saneamde [[twadde falske Dimitri|Falske Dmitri II]], dy't it brûkten as in militêr fort. It belis fan it kleaster troch in russysk folksleger duorre moannenlang, doe't it lang om let yn septimber 1609 oermastere wurde koe. Yn de maaitiid fan 1613 bea it kleaster de lettere Romanov-tsaar [[Michael I fan Ruslân|Michael]] ûnderdak. Troch't Michael yn it Ipatjev-kleaster wenne doe't er as earste tsaar fan de Romanov's keazen waard, jildt Kostroma as widze fan de Romanov's. Oant de ôfskaffing fan de [[monargy]] brocht eltse russyske tsaar minstens ien kear in besite oan de stêd.

=== It ûntstean fan it hjoeddeiske stedsbyld ===
Nei't de rêst yn Ruslân yn de rin fan de 17e iuw werom kearde koe de stêd û.o. troch de goede ferbinings ekonomysk yn belang tanimme. Yn it midden fan de iuw wie Kostroma nei Moskou en Jaroslavl de grutste stêd fan it tsarendom. De stêd spile in grutte rol yn it ferfeardigjen fan smei-izer, sjippe, lear, ikoanen en sulverwurk. Troch it gefaar fan brân begûn stadichoan stien as boumaterjaal it hout te ferfangen. Sa ûntstiene ek bûten it Ipatjev-kleaster stiennen bouwurken, dêr't guon fan noch altiten te besjen binne. It neamen wurdich binne de Tsjerke fan de Opstanning fan Kristus yn it Wâld en guon gebouwen fan it Epifanykleaster. It sintrum fan de stêd waard foarme troch it kremlyn, dat oan de kant fan de Wolga lei.

Yn de 18e iuw sette de ferbou fan [[flaaks]] en de tekstylyndustry yn en om Kostroma it stimpel op de ekonomyske ûntwikkeling. It brocht rykdom en der ûnstiene grutte hûzen foar de keaplju yn it stedssintrum. Yn 1767 die [[Katarina de Grutte]] de stêd oan doe't se oer de Wolga reizge. Fuort dêrnei krige de stêd in eigen wapen, mei it ôfbyld fan in skip dy't de besite fan de keizerin symbolisearre. Yn de bestjoersherfoarmings fan de jierren 1770 waard Kostroma de haadstêd fan in selsstannich gûvernemint yn it [[Keizerryk Ruslân|Russyske Keizerryk]].

Nei't yn 1773 grutte dielen fan de noch foar de meast houten bebouwing fan de stêd ôfbaarnde, waarden de represintative gebouwen allinne noch fan stien wer opboud. It neffens it weropbouplan fan 1781 behearsket ek tsjintwurdich noch it oansjen fan it histoaryske diel fan Kostroma: de sintrale merk yn 1790, it bestjoersgebou fan it gûvernemint (1806-1808) en de [[empire]]gebouwen fan de stedsmilysje en de toer fan de brânwar. By de útfiering fan it plan bleau it oarspronklik strjittepatroan om it kremlyn en it sintrale plein beholden.
&lt;center&gt;&lt;gallery perrow=6 widths=&quot;1000px&quot; heights=&quot;190px&quot;&gt;
File:Pano-susanin-square-kostroma.jpg|thumb|''Susaninskaja Plein''
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;
=== 20e iuw ===
Yn 1887 krige de stêd oansluting op it spoar. De yndustrialisaasje fan Kostroma fûn tsjin it ein fan de 19e en it begjin fan de 20e iuw syn hichtepunt. It 300-jierrich jubileum fan de Romanov-dynasty waard yn 1913 yn de stêd mei grutte plechtichheden fierd, mar it sa mei soarch oppoetste oansjen fan de stêd as widze fan de Romanov's gyng mei de ôfskaffing fan de monargy troch de [[Oktoberrevolúsje|revolúsje]] yn febrewaris en oktober 1917 mei ien grutte haal ferlern. Foar meardere desinnia rekke Kostroma ek de sintrumfunksje as haadstêd fan in provinsje kwyt. Begjin 1929 kaam der in ein oan it gûvernemint Kostroma, dat opgyng yn de nije oblasten Jaroslavl en Ivanovo. Yn de jierren 1930 sette, lykas yn de rest fan Ruslân, in twadde weach fan yndustrialisaasje yn. Yn deselde tiid waard ek it earste stiennen gebou fan de stêd opblaasd, de [[Untsliepeniskatedraal (Kostroma)|Untsliepeniskatedraal]]. It ferlechje wie dat de stiennen sloopmaterjaal nedich wie foar de bou fan in flaaksfabryk. Mei de katedraal waarden ek tsientallen oare tsjerken yn en bûten it kremlyn ôfbrutsen.  

It tsjintwurdige oblast Kostroma mei Kostroma as haadstêd waard yn 1944 foarme. 

Yn de [[Twadde Wrâldkriich]] bleau de stêd tanksij de lizzing yn it efterlân fan de [[Sovjet-Uny]] foar kriichsgeweld sparre. Yn de jierren 1960 en 1970 ûnstiene yn Kostroma nije yndustry, wêrûnder de grutste waarmte-krêftsintrale fan Europa.           

Sûnt de jierren 1970 heart Kostroma ta de toeristyske Gouden Ring.
== Befolkingsûntwikkeling ==
[[File:Dress (19th c., Central Russia, Kostroma gov.) 3.jpg|thumb|200px|&lt;center&gt;''19e-iuwske Frouljusdracht yn it gûvernemint Kostroma''&lt;/center&gt;]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- class=&quot;&quot;
! Jier
! Ynwennertal
|-
| 1825 || align=&quot;right&quot; | 16.874
|-
| 1870 || align=&quot;right&quot; | 27.178
|-
| 1897 || align=&quot;right&quot; | 41.336
|-
| 1939 || align=&quot;right&quot; | 121.325
|-
| 1959 || align=&quot;right&quot; | 171.720
|-
| 1970 || align=&quot;right&quot; | 223.042
|-
| 1979 || align=&quot;right&quot; | 254.725
|-
| 1989 || align=&quot;right&quot; | 278.414
|-
| 2002 || align=&quot;right&quot; | 278.750
|-
| 2010 || align=&quot;right&quot; | 268.742
|-
| 2022 || align=&quot;right&quot; | 277.021 
|}
== It besjen wurdich ==
Troch't de stêd de histoaryske bebouwing fan de 18e oant de 19e iuw goed bewarre hat heart de stêd tsjintwurdich ta de stêden fan Ruslân dy't arsjitektonysk it meast it besjen wurdich binne. Ek it strjittepatroan yn de binnenstêd hat de tiid goed trochstien. Grutte en lytse strjitten begjinne fanôf it sintrale plein en soargje dat it paad yn de stêd goed te finen is, ek foar minsken dy't net bekend binne yn Kostroma. De measte gebouwen kinne te gean besocht wurde. Njonken de binnenstêd is benammen it Ipatjev-kleaster it besjen tige wurdich.
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;125px&quot; caption=&quot;Ofbylden&quot;&gt;
Ofbyld:Романовский музей. Общий вид.jpg|''Romanov-museum''
Ofbyld:Дом Стожарова (3).jpg|''Houten arsjitektuer yn Kostroma (Simanovski-strjitte 14)''
Ofbyld:Богоявленский 6 внутри монастыря.jpg|''Epifanykleaster''
Ofbyld:Церковь Всемилостивого Спаса (1712) из села Фоминское Костромского района Костромской обл.jpg|''Houten tsjerke yn it Sloboda Museum fan Kostroma''
Ofbyld:Церковь Спаса Всемилостивого в Рядах (1766) в Костроме.jpg|''Sintrale merk mei de Ferlossertsjerke &quot;yn 'e rige&quot;''
Ofbyld:Каланча в Костроме.JPG|''Brânwargebou''
&lt;/gallery&gt;
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:de:Kostroma]]
----
{{reflist}}
{{Commonscat|Kostroma}}
}}
[[Kategory:Kostroma| ]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1152]]
[[Kategory:Gouden Ring (Ruslân)]]</text>
      <sha1>2sepazsdkkn05uztvcldody0ilspe54</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedy:Links nei betsjuttingssiden/data</title>
    <ns>4</ns>
    <id>146043</id>
    <revision>
      <id>1084126</id>
      <parentid>1083671</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T06:10:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edoderoobot</username>
        <id>20995</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>#dp-update</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5169" xml:space="preserve">Dizze side wurdt geregeldwei troch in bot opnij oanmakke.Sjoch de skiednis fan de side wannear, en troch hokker bot.At hjir links meiteld binne dy't net repareard hoege te wurden, foegje dy dan ta op [[Wikipedy:Links_nei_betsjuttingssiden/skips]].
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Artikel !! XtraLinks !! Oantal !! Links 
|-
|1||[[Wide Ie]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Wide%20Ie links]
|-
|2||[[Aldegea]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Aldegea links]
|-
|3||[[Grins]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Grins links]
|-
|4||[[Austraalje]]||3||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Austraalje links]
|-
|5||[[Hasselt]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Hasselt links]
|-
|6||[[Utert]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Utert links]
|-
|7||[[NAFO]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=NAFO links]
|-
|8||[[Wikel]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Wikel links]
|-
|9||[[Dalmaasje]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Dalmaasje links]
|-
|10||[[It Hearrenfean]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=It%20Hearrenfean links]
|-
|11||[[Boergonje]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Boergonje links]
|-
|12||[[Auwerk]]||3||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Auwerk links]
|-
|13||[[Turf]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Turf links]
|-
|14||[[Veghel]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Veghel links]
|-
|15||[[Ryddjip]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Ryddjip links]
|-
|16||[[Dwinger]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Dwinger links]
|-
|17||[[Quatrebras]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Quatrebras links]
|-
|18||[[Sybrandus Johannes Fockema Andreae]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Sybrandus%20Johannes%20Fockema%20Andreae links]
|-
|19||[[Lúksemboarch]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=L%C3%BAksemboarch links]
|-
|20||[[Barneveld]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Barneveld links]
|-
|21||[[Middelburch]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Middelburch links]
|-
|22||[[Sint-Martinustsjerke]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Sint-Martinustsjerke links]
|-
|23||[[Wimbledon]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Wimbledon links]
|-
|24||[[CDU]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=CDU links]
|-
|25||[[Martinus van Scheltinga]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Martinus%20van%20Scheltinga links]
|-
|26||[[Realisme]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Realisme links]
|-
|27||[[Tyfus]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Tyfus links]
|-
|28||[[Petrus]]||2||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Petrus links]
|-
|29||[[Skaai]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Skaai links]
|-
|30||[[Ira]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Ira links]
|-
|31||[[Konstruktivisme]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Konstruktivisme links]
|-
|32||[[Don]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Don links]
|-
|33||[[Boereprotest 2019]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Boereprotest%202019 links]
|-
|34||[[Oflûken]]||1||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Ofl%C3%BBken links]
|-
|35||[[Loppersum]]||12||[https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiki%3AWat+is+hjirmei+keppele&amp;namespace=0&amp;target=Loppersum links]
|}

Fri Jul 22 21:00:05 2022-Sat Jul 23 08:10:52 2022</text>
      <sha1>fq2ac2npck7ww452t6g37gkcy7kv0n6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Meidogger:FreyaSport/kladblok</title>
    <ns>2</ns>
    <id>152621</id>
    <revision>
      <id>1083973</id>
      <parentid>1083925</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferskil Jierlist &amp; Kategory festoarnen (21-7-2022) */ Ferstoarnen 2007</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4271" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot; style=&quot;border:1px #AAAAAA solid; background-color: #F9F9F9; font-size:102%;&quot; width=&quot;100%&quot; 
| rowspan=&quot;6&quot; | [[Ofbyld:Kladblok.png|100px]]
|-
| align=&quot;left&quot; valign=&quot;middle&quot; | Dit is it [[Wikipedia:Kladblok|persoonlijke kladblok]] fan '''[[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]'''.
|-
| Dit kladblok is een sub-side fan [[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]. It tsjinnet as testromte en om opsetsjes te meitsjen foar artikels. En is gjin artikel yn de ensyklopedy.
|-
| It is net de bedoeling dat tredden wizigingen oanbringe yn in oar syn kladblok.
|}

===== Listen fan flaggen =====

;Geografysk
* [[List fan berjochten fan flaggen|Flaggen]]
* [[List fan berjochten Flagge mei Lân-oantsjutting|Flaggen mei Lân-oantsjutting]]
* [[List fan flaggen fan Fryske gemeenten|Flaggen fan Fryske gemeenten]] ''(gjin berjochten)''
* [[List fan flaggen fan doarpen yn Fryslân|Flaggen fan Fryske doarpen]] ''(gjin berjochten)''
* [[Wikipedy:List fan berjochten Flagge mei Nasjonaliteit-oantsjutting|Flaggen mei Nasjonaliteit-oantsjutting]]

;Sport
* [[List fan berjochten Flagge mei YOK-koade|Flaggen mei Ynternasjonaal Olympysk/Paralympysk Komitee koade]]

--------------
==Ferskil Jierlist &amp; Kategory festoarnen (21-7-2022)==
	
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!
![[2009]]
![[2008]]
![[2007]]
![[2006]]
![[2005]]
![[2004]]
![[2003]]
![[2002]]
![[2001]]
![[2000]]
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen jierlist ||30||43||24||33||33||20||11||18||16||13
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen kategory ||41||56||46||52||50||55||35||53||39||40
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil ||11||13||22||19||17||35||24||35||23||27
|-
| align=&quot;left&quot; | Tal reade keppelingen jierlist ||14||4||7||3||4||0||2||0||0||1
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil sûnder reade keppelingen ||25||17||39||22||21||35||26||35||23||28
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil fuortwurke ||&lt;small&gt;21-7-2022&lt;/small&gt;||&lt;small&gt;22-7-2022&lt;/small&gt;|| || || || || || || || 
|}
==Ferstoarnen 2007==
;jannewaris
* [[10 jannewaris|10]] - [[Herman Bode]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (* [[1925]])
* [[22 jannewaris|22]] - [[Sjoerd Nieuwland]], Frysk dirigint (* [[1917]])
;maart
* [[6 maart|6]] - [[Feite de Jager]], Frysk keatser (* [[1915]])
* [[8 maart|8]] - [[Herman Ridderbos]], Frysk heechlearaar teology (* [[1909]])
;april
* [[11 april||11]] - [[Kurt Vonnegut]], Amerikaansk skriuwer en skilder (* [[1922]])
* [[20 april|20]] - [[Kees Visscher]], Nederlânsk skriuwer (* [[1930]])
;juny
* [[11 juny|11]] - [[Hanny Michaelis]], Nederlânsk dichteres (* [[1922]])
* [[18 juny|18]] - [[Janny van der Knoop]], Frysk skriuwster (* [[1925]])
;july
* [[14 july|14]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger (* [[1921]])
* [[15 july|15]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus (* [[1936]])
* [[23 july|23]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige (* [[1918]])
* [[30 july|30]] - [[Ingmar Bergman]], Sweedske regisseur (* [[1918]])
;augustus
* [[8 augustus|8]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster (* [[1911]])
* [[29 augustus|29]] - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver (* [[1962]])
;septimber
* [[3 septimber|3]] - [[Theo Sontrop]], Nederlânsk dichter, letterkundige en útjouwer (* [[1931]])
* [[7 septimber|7]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus (* [[1926]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur (* [[1916]])
* [[7 oktober|7]] - [[Henk van Brussel]],  Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrainer (* [[1936]])
* [[7 oktober|7]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige (* [[1925]])
* [[19 oktober |19]] - [[Jan Wolkers]], Nederlânsk skriuwer (* [[1925]])
* [[20 oktober|20]] - [[Harm van der Meulen]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder en politikus (* [[1925]])
* [[30 oktober|30]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur (* [[1928]])
;novimber
* [[28 novimber|28]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter (* [[1922]])
;desimber
* [[6 desimber|6]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom (* [[1928]])
* [[10 desimber|10]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger (* [[1951]])
* [[27 desimber|27]] - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika (* [[1953]])</text>
      <sha1>48rgc697zpsfezb5lpv6zstgxbz7yr2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1083998</id>
      <parentid>1083973</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:31:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ferstoarnen 2007 */ Ferstoarnen 2007 bywurke oant en mei juny</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3625" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot; style=&quot;border:1px #AAAAAA solid; background-color: #F9F9F9; font-size:102%;&quot; width=&quot;100%&quot; 
| rowspan=&quot;6&quot; | [[Ofbyld:Kladblok.png|100px]]
|-
| align=&quot;left&quot; valign=&quot;middle&quot; | Dit is it [[Wikipedia:Kladblok|persoonlijke kladblok]] fan '''[[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]'''.
|-
| Dit kladblok is een sub-side fan [[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]. It tsjinnet as testromte en om opsetsjes te meitsjen foar artikels. En is gjin artikel yn de ensyklopedy.
|-
| It is net de bedoeling dat tredden wizigingen oanbringe yn in oar syn kladblok.
|}

===== Listen fan flaggen =====

;Geografysk
* [[List fan berjochten fan flaggen|Flaggen]]
* [[List fan berjochten Flagge mei Lân-oantsjutting|Flaggen mei Lân-oantsjutting]]
* [[List fan flaggen fan Fryske gemeenten|Flaggen fan Fryske gemeenten]] ''(gjin berjochten)''
* [[List fan flaggen fan doarpen yn Fryslân|Flaggen fan Fryske doarpen]] ''(gjin berjochten)''
* [[Wikipedy:List fan berjochten Flagge mei Nasjonaliteit-oantsjutting|Flaggen mei Nasjonaliteit-oantsjutting]]

;Sport
* [[List fan berjochten Flagge mei YOK-koade|Flaggen mei Ynternasjonaal Olympysk/Paralympysk Komitee koade]]

--------------
==Ferskil Jierlist &amp; Kategory festoarnen (21-7-2022)==
	
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!
![[2009]]
![[2008]]
![[2007]]
![[2006]]
![[2005]]
![[2004]]
![[2003]]
![[2002]]
![[2001]]
![[2000]]
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen jierlist ||30||43||24||33||33||20||11||18||16||13
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen kategory ||41||56||46||52||50||55||35||53||39||40
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil ||11||13||22||19||17||35||24||35||23||27
|-
| align=&quot;left&quot; | Tal reade keppelingen jierlist ||14||4||7||3||4||0||2||0||0||1
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil sûnder reade keppelingen ||25||17||39||22||21||35||26||35||23||28
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil fuortwurke ||&lt;small&gt;21-7-2022&lt;/small&gt;||&lt;small&gt;22-7-2022&lt;/small&gt;|| || || || || || || || 
|}
==Ferstoarnen 2007==
;july
* [[14 july|14]] - [[Romke Kalma]], Frysk konsert-, opera en oratoariumsjonger (* [[1921]])
* [[15 july|15]] - [[Schelto Patijn]], Nederlânsk politikus (* [[1936]])
* [[23 july|23]] - [[Ernst Otto Fischer]], Dútsk skiedkundige (* [[1918]])
* [[30 july|30]] - [[Ingmar Bergman]], Sweedske regisseur (* [[1918]])
;augustus
* [[8 augustus|8]] - [[Gesina Lechte-Siemer]], Sealterfrysk skriuwster (* [[1911]])
* [[29 augustus|29]] - [[Richard Jewell]], Amerikaansk befeiliger en wetshanthaver (* [[1962]])
;septimber
* [[3 septimber|3]] - [[Theo Sontrop]], Nederlânsk dichter, letterkundige en útjouwer (* [[1931]])
* [[7 septimber|7]] - [[Hartman Hoekstra]], Frysk politikus (* [[1926]])
;oktober
* [[5 oktober|5]] - [[Leo de Hartogh]], Nederlânsk akteur (* [[1916]])
* [[7 oktober|7]] - [[Henk van Brussel]],  Nederlânsk fuotballer en fuotbaltrainer (* [[1936]])
* [[7 oktober|7]] - [[Johannes Faber]], Frysk skiedkundige (* [[1925]])
* [[19 oktober |19]] - [[Jan Wolkers]], Nederlânsk skriuwer (* [[1925]])
* [[20 oktober|20]] - [[Harm van der Meulen]], Nederlânsk fakbûnsbestjoerder en politikus (* [[1925]])
* [[30 oktober|30]] - [[Paul Römer (telefyzjeregisseur)|Paul Römer]], Nederlânsk kameraman en regisseur (* [[1928]])
;novimber
* [[28 novimber|28]] - [[Boeli van Leeuwen]], Nederlânsk-Antiljaansk skriuwer en dichter (* [[1922]])
;desimber
* [[6 desimber|6]] - [[Henri Debehogne]], Belgysk astronoom (* [[1928]])
* [[10 desimber|10]] - [[Arne Jansen]], Nederlânsk sjonger (* [[1951]])
* [[27 desimber|27]] - [[Benazir Bhutto]], Pakistaansk politika (* [[1953]])</text>
      <sha1>ejwm6rvanfb72qxb7wul4g8yj4lw1xk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084066</id>
      <parentid>1083998</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T19:24:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ferstoarnen 2007 bywurke</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2038" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot; style=&quot;border:1px #AAAAAA solid; background-color: #F9F9F9; font-size:102%;&quot; width=&quot;100%&quot; 
| rowspan=&quot;6&quot; | [[Ofbyld:Kladblok.png|100px]]
|-
| align=&quot;left&quot; valign=&quot;middle&quot; | Dit is it [[Wikipedia:Kladblok|persoonlijke kladblok]] fan '''[[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]'''.
|-
| Dit kladblok is een sub-side fan [[{{NAMESPACE}}:{{{1|{{BASEPAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}]]. It tsjinnet as testromte en om opsetsjes te meitsjen foar artikels. En is gjin artikel yn de ensyklopedy.
|-
| It is net de bedoeling dat tredden wizigingen oanbringe yn in oar syn kladblok.
|}

===== Listen fan flaggen =====

;Geografysk
* [[List fan berjochten fan flaggen|Flaggen]]
* [[List fan berjochten Flagge mei Lân-oantsjutting|Flaggen mei Lân-oantsjutting]]
* [[List fan flaggen fan Fryske gemeenten|Flaggen fan Fryske gemeenten]] ''(gjin berjochten)''
* [[List fan flaggen fan doarpen yn Fryslân|Flaggen fan Fryske doarpen]] ''(gjin berjochten)''
* [[Wikipedy:List fan berjochten Flagge mei Nasjonaliteit-oantsjutting|Flaggen mei Nasjonaliteit-oantsjutting]]

;Sport
* [[List fan berjochten Flagge mei YOK-koade|Flaggen mei Ynternasjonaal Olympysk/Paralympysk Komitee koade]]

--------------
==Ferskil Jierlist &amp; Kategory festoarnen (21-7-2022)==
	
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!
![[2009]]
![[2008]]
![[2007]]
![[2006]]
![[2005]]
![[2004]]
![[2003]]
![[2002]]
![[2001]]
![[2000]]
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen jierlist ||30||43||24||33||33||20||11||18||16||13
|-
| align=&quot;left&quot; | tal ferstoarnen kategory ||41||56||46||52||50||55||35||53||39||40
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil ||11||13||22||19||17||35||24||35||23||27
|-
| align=&quot;left&quot; | Tal reade keppelingen jierlist ||14||4||7||3||4||0||2||0||0||1
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil sûnder reade keppelingen ||25||17||39||22||21||35||26||35||23||28
|-
| align=&quot;left&quot; | ferskil fuortwurke ||&lt;small&gt;21-7-2022&lt;/small&gt;||&lt;small&gt;22-7-2022&lt;/small&gt;||&lt;small&gt;22-7-2022&lt;/small&gt;|| || || || || || || 
|}</text>
      <sha1>ky8lh2xvjr0h1v4drf6rnzpdgtlr825</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedy:List fan berjochten Flagge mei Nasjonaliteit-oantsjutting</title>
    <ns>4</ns>
    <id>155667</id>
    <revision>
      <id>1084006</id>
      <parentid>1082755</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T15:31:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* L */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6006" xml:space="preserve">Op dizze side steane alle berjochten fan flaggen mei Nasjonaliteit-oantsjutting sammele. 

==Foarbyld==
{{Ynfoboks sporter
| nasjonaliteit        = {{NORnasj}}
}}

==Gebrûk==
Tusken &lt;nowiki&gt;{{}}&lt;/nowiki&gt; de trije letters fan it lân folge troch in nasj. Bygelyks: &lt;nowiki&gt;{{NORnasj}}&lt;/nowiki&gt; yn jo artikel wurdt it dan {{NORnasj}}.

Op dizze side steane de berjochten op alfabetyske folgoarder.


==Berjochten Flagge==

{{abc}}

===A===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
| [[Argentynje]] || [[Berjocht:ARGnasj|ARGnasj]]|| {{ARGnasj}}
|-
| [[Austraalje (lân)|Austraalje]] || [[Berjocht:AUSnasj|AUSnasj]]|| {{AUSnasj}}
|-
| [[Eastenryk]] || [[Berjocht:AUTnasj|AUTnasj]] || {{AUTnasj}}
|}

===B===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Belgje]] || [[Berjocht:BELnasj|BELnasj]]|| {{BELnasj}}
|-
|[[Brazylje]] || [[Berjocht:BRAnasj|BRAnasj]]|| {{BRAnasj}}
|-
|[[Bulgarije]] || [[Berjocht:BULnasj|BULnasj]]|| {{BULnasj}}
|}

===D===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Denemark]]|| [[Berjocht:DENnasj|DENnasj]]|| {{DENnasj}}
|-
|[[Dútslân]]|| [[Berjocht:GERnasj|GERnasj]]|| {{GERnasj}}
|}

===E===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Ekwador]]|| [[Berjocht:ECUnasj|ECUnasj]]|| {{ECUnasj}}
|}

===F===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Finlân]]||[[Berjocht:FINnasj|FINnasj]]|| {{FINnasj}}
|-
|[[Frankryk]]||[[Berjocht:FRAnasj|FRAnasj]]||{{FRAnasj}}
|-
|[[Feriene Keninkryk]] || [[Berjocht:GBRnasj|GBRnasj]]||{{GBRnasj}}
|-
|[[Feriene Steaten]] || [[Berjocht:USAnasj|USAnasj]]||{{USAnasj}}
|}

===G===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Grikelân]]||[[Berjocht:GREnasj|GREnasj]]|| {{GREnasj}}
|}

===I===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Itaalje]]||[[Berjocht:ITAnasj|ITAnasj]]||{{ITAnasj}}
|-
|[[Ierlân]]||[[Berjocht:IRLnasj|IRLnasj]]||{{IRLnasj}}
|}

===J===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Japan]]||[[Berjocht:JAPnasj|JAPnasj]]||{{JAPnasj}}
|}

===K===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Kanada]]||[[Berjocht:CANnasj|CANnasj]]||{{CANnasj}}
|-
|[[Kazakstan]]||[[Berjocht:KAZnasj|KAZnasj]]||{{KAZnasj}}
|-
|[[Kolombia]]||[[Berjocht:COLnasj|COLnasj]]||{{COLnasj}}
|}

===L===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Lúksemboarch]]||[[Berjocht:LUXnasj|LUXnasj]]||{{LUXnasj}}
|-
|[[Litouwen]]||[[Berjocht:LTUnasj|LTUnasj]]||{{LTUnasj}}
|}

===M===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Meksiko]]||[[Berjocht:MEXnasj|MEXnasj]]||{{MEXnasj}}
|-
|[[Monako]]||[[Berjocht:MONnasj|MONnasj]]||{{MONnasj}}
|}

===N===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Nederlân]]||[[Berjocht:NEDnasj|NEDnasj]]||{{NEDnasj}}
|-
|[[Noarwegen]]||[[Berjocht:NORnasj|NORnasj]]||{{NORnasj}}
|-
|[[Nij-Seelân]]||[[Berjocht:NZLnasj|NZLnasj]]||{{NZLnasj}}
|}

===P===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Poalen]]||[[Berjocht:POLnasj|POLnasj]]||{{POLnasj}}
|-
|[[Portegal]]||[[Berjocht:PORnasj|PORnasj]]||{{PORnasj}}
|}

===R===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Servje]]||[[Berjocht:SRBnasj|SRBnasj]]||{{SRBnasj}}
|-
|[[Roemeenje]]||[[Berjocht:ROMnasj|ROMnasj]]||{{ROMnasj}}
|-
|[[Ruslân]]||[[Berjocht:RUSnasj|RUSnasj]]||{{RUSnasj}}
|}

===S===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Sloveenje]]||[[Berjocht:SLOnasj|SLOnasj]]||{{SLOnasj}}
|-
|[[Spanje]]||[[Berjocht:ESPnasj|ESPnasj]]||{{ESPnasj}}
|-
|[[Súd-Afrika]]||[[Berjocht:RSAnasj|RSAnasj]]||{{RSAnasj}}
|-
|[[Slowakije]]||[[Berjocht:SVKnasj|SVKnasj]]||{{SVKnasj}}
|-
|[[Sweden]]||[[Berjocht:SWEnasj|SWEnasj]]||{{SWEnasj}}
|-
|[[Switserlân]]||[[Berjocht:SUInasj|SUInasj]]||{{SUInasj}}
|}

===T===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Tailân]]||[[Berjocht:THAnasj|THAnasj]]||{{THAnasj}}
|-
|[[Tsjechje]]||[[Berjocht:CZEnasj|CZEnasj]]||{{CZEnasj}}
|}

===U===

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Oekraïne]]||[[Berjocht:UKRnasj|UKRnasj]]||{{UKRnasj}}
|-
|[[Oezbekistan]]||[[Berjocht:UZBnasj|UZBnasj]]||{{UZBnasj}}
|}

===Y===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
|-
|[[Yslân]]||[[Berjocht:ISLnasj|ISLnasj]]||{{ISLnasj}}
|}

==Histoariske Flaggen==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Lân
!Berjocht 
!class=&quot;unsortable&quot;|Risseltaat 
!Opmerkingen
|-
|[[Spanje]]||[[Berjocht:ESPnasj1938|ESPnasj1938]]||{{ESPnasj1938}}||Flagge fan Spanje fan [[1936]] oant [[1938]]
|-
|[[Spanje]]||[[Berjocht:ESPnasj1945|ESPnasj1945]]||{{ESPnasj1945}}||Flagge fan Spanje fan [[1938]] oant [[1945]]
|-
|[[Spanje]]||[[Berjocht:ESPnasj1977|ESPnasj1977]]||{{ESPnasj1977}}||Flagge fan Spanje fan [[1945]] oant [[1977]]
|-
|[[Spanje]]||[[Berjocht:ESPnasj1981|ESPnasj1981]]||{{ESPnasj1981}}||Flagge fan Spanje fan [[1977]] oant [[1981]]
|-
|[[Itaalje]]||[[Berjocht:ITAnasj1946|ITAnasj1946]]||{{ITAnasj1946}}||Flagge fan Itaalje fan [[1861]] oant [[1946]] 
|-
|[[Súd-Afrika]]||[[Berjocht:SAFnasj|SAFnasj]]||{{SAFnasj}}||flagge fan Súd-Afrika fan [[1928]] oant [[1994]]
|-
|[[Sovjet-Uny]]||[[Berjocht:URSnasj|URSnasj]]||{{URSnasj}}||flagge fan de Sovjet-Uny fan [[1922]] oant [[1991]]
|-
|[[West-Dútslân]]||[[Berjocht:FRGnasj|FRGnasj]]||{{FRGnasj}}||flagge fan West-Dútslân fan [[1949]] oant [[1990]]
|-
|[[East-Dútslân]]||[[Berjocht:GDRnasj|GDRnasj]]||{{GDRnasj}}||flagge fan East-Dútslân fan [[1949]] oant [[1990]]
|}

[[Kategory:Flagge]]</text>
      <sha1>bphdh99w2surye4j2nxl4ok4lyvbxh2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>List fan Fryske bierbrouwerijen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158620</id>
    <revision>
      <id>1084150</id>
      <parentid>1082821</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T09:37:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Leopstm</username>
        <id>33922</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2250" xml:space="preserve">Yn de provinsje [[Fryslân]] besteane 41 aktive [[bierbrouwerij]]en (stân fan saken juny 2022). Dit binne allegearre ambachtlike doarps-, steds- en mikrobrouwerijen. Guon fan dizze brouwerijen binne feriene yn in kollektyf [[CRAFT]].

Dit is in list fan Fryske brouwerijen:
{{TOCright}}

== 8 ==

* [[Brouwerij 84]] - [[Wolvegea]]

== A ==

* [[Admiraals Bierbrouwerij]] - [[Aldtsjerk]]
* [[Amelander Bierbrouwerij]] - [[Ballum]] ([[it Amelân]])

== B ==

* [[Broud Troch Freonen]] - [[Akkrum]]
* [[Het BrouwDOK]] - [[Harns (stêd)|Harns]]
* [[Brouwerij Bjuster]] - [[Grou (plak)|Grou]]
* [[Brouwerij Bonifatius 754]] - [[Dokkum]]
* [[Bierbrouwerij Bûsdoek]] - [[Burgum]]

== D ==

* [[De Heer'n van Stellingwarf]] - Wolvegea
* [[Brouwerij Diggelfjoer]] - [[Drachten]]
* [[DÎJK Bier]] - [[Bûtenpost]]
* [[Brouwerij Dogger]] - [[Húns]]
* Drachtsterbrouwers: Koningshert Bier - Drachten
* [[Brouwerij Dockum]] - Dokkum

== F ==

* [[Fortuna Vlieland]] - [[East-Flylân]] ([[Flylân]])
* [[Brouwerij De Freonskip]] - Burgum
* [[De Friese Bierbrouwerij Us Heit B.V.]] - [[Boalsert]]

== G ==

* Grutte Pier - [[Wyns (Tytsjerksteradiel)|Wyns]]
* [[Brouwerij Gudzekop]] - [[Goaiïngaryp]]

== I ==
* [[In de Brouwerij]] - [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]

== J ==
* [[Jouster Bierbrouwerij]] - [[De Jouwer]]

== K ==

* King Cask - West-Terschelling
* [[Kleine Beer Brouwerij]] - [[De Lemmer]]
* [[Brouwerij de Kroon op Leeuwarden]] - Ljouwert

== L ==

* [[Brouwerij Lev]] - Ljouwert

== M ==

* [[Marren Bier]] - De Jouwer
* [[Mahabier Bierbrouwerij]] - [[Oerterp]]
* Middelseebrouwerij - [[Folsgeare|Folsgare]]

== N ==

* Bierbrouwerij Noarder Dragten - Drachten

== R ==

* Brouwerij Redbad - Ljouwert

== S ==

* Bierbrouwerij Schoemrakker - [[West-Skylge]] ([[Skylge]])
* Skûtsjebier - [[Wynjewâld]]
* Sneker Pypke - [[Snits]]
* Stadsbrouwerij Sneek - Snits

== T ==

* Terschellinger Bieren - [[Baaidunen]] (Skylge)
* [[Tsjerkebier]] - [[Easterwierrum]]

== W ==

* Wâldpyk Brouwerij - [[It Hearrenfean (plak)|it Hearrenfean]]
* Warhero Brewery - Ljouwert
* Brouwerij Westeinder - Ljouwert
* De Walster - [[Hurdegaryp]]

== Z ==

* Zwaluw Bierbrouwers - [[De Fochtel]]

[[Kategory:Nederlânske bierbrouwerij]]
[[Kategory:Kultuer yn Fryslân]]</text>
      <sha1>s24s6x1iplp3fip2wra58ypi5c8w8da</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084152</id>
      <parentid>1084150</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T11:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Leopstm</username>
        <id>33922</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2254" xml:space="preserve">Yn de provinsje [[Fryslân]] besteane 41 aktive [[bierbrouwerij]]en (stân fan saken juny 2022). Dit binne allegearre ambachtlike doarps-, steds- en mikrobrouwerijen. Guon fan dizze brouwerijen binne feriene yn in kollektyf [[CRAFT]].

Dit is in list fan Fryske brouwerijen:
{{TOCright}}

== 8 ==

* [[Brouwerij 84]] - [[Wolvegea]]

== A ==

* [[Admiraals Bierbrouwerij]] - [[Aldtsjerk]]
* [[Amelander Bierbrouwerij]] - [[Ballum]] ([[it Amelân]])

== B ==

* [[Broud Troch Freonen]] - [[Akkrum]]
* [[Het BrouwDOK]] - [[Harns (stêd)|Harns]]
* [[Brouwerij Bjuster]] - [[Grou (plak)|Grou]]
* [[Brouwerij Bonifatius 754]] - [[Dokkum]]
* [[Bierbrouwerij Bûsdoek]] - [[Burgum]]

== D ==

* [[De Heer'n van Stellingwarf]] - Wolvegea
* [[Brouwerij Diggelfjoer]] - [[Drachten]]
* [[DÎJK Bier]] - [[Bûtenpost]]
* [[Brouwerij Dogger]] - [[Húns]]
* Drachtsterbrouwers: Koningshert Bier - Drachten
* [[Brouwerij Dockum]] - Dokkum

== F ==

* [[Fortuna Vlieland]] - [[East-Flylân]] ([[Flylân]])
* [[Brouwerij De Freonskip]] - Burgum
* [[De Friese Bierbrouwerij Us Heit B.V.]] - [[Boalsert]]

== G ==

* Grutte Pier - [[Wyns (Tytsjerksteradiel)|Wyns]]
* [[Brouwerij Gudzekop]] - [[Goaiïngaryp]]

== I ==
* [[In de Brouwerij]] - [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]

== J ==
* [[Jouster Bierbrouwerij]] - [[De Jouwer]]

== K ==

* King Cask - West-Terschelling
* [[Kleine Beer Brouwerij]] - [[De Lemmer]]
* [[Brouwerij de Kroon op Leeuwarden]] - Ljouwert

== L ==

* [[Brouwerij Lev]] - Ljouwert

== M ==

* [[Marren Bier]] - De Jouwer
* [[Mahabier Bierbrouwerij]] - [[Oerterp]]
* Middelseebrouwerij - [[Folsgeare|Folsgare]]

== N ==

* [[Bierbrouwerij Noarder Dragten]] - Drachten

== R ==

* Brouwerij Redbad - Ljouwert

== S ==

* Bierbrouwerij Schoemrakker - [[West-Skylge]] ([[Skylge]])
* Skûtsjebier - [[Wynjewâld]]
* Sneker Pypke - [[Snits]]
* Stadsbrouwerij Sneek - Snits

== T ==

* Terschellinger Bieren - [[Baaidunen]] (Skylge)
* [[Tsjerkebier]] - [[Easterwierrum]]

== W ==

* Wâldpyk Brouwerij - [[It Hearrenfean (plak)|it Hearrenfean]]
* Warhero Brewery - Ljouwert
* Brouwerij Westeinder - Ljouwert
* De Walster - [[Hurdegaryp]]

== Z ==

* Zwaluw Bierbrouwers - [[De Fochtel]]

[[Kategory:Nederlânske bierbrouwerij]]
[[Kategory:Kultuer yn Fryslân]]</text>
      <sha1>o5f64t42uodeeiwvz68wshp3nveyqvm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tûla (oblast)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158772</id>
    <revision>
      <id>1084129</id>
      <parentid>1079981</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:06:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13397" xml:space="preserve">{{Universele ynfoboks gebiet (mei flagge)
| namme                       = Tûla oblast
&lt;small&gt;Ту́льская о́бласть&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = [[Ofbyld:Map of Russia - Tula Oblast.svg|300px]]
| flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|border|100px]]
| wapen                       = [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula oblast.png|60px]]
| soarte gebiet               = [[Oblast]]
| ynwennertal                 = 1.432.570 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt;
| oerflak                     = 25.679 km²
| befolkingstichtens          = 56 ynw. / km²
| sels yn te foljen 1         = 
| namme sels yn te foljen 1   = 
| sels yn te foljen 2         = 
| namme sels yn te foljen 2   = 
| sels yn te foljen 3         = 
| namme sels yn te foljen 3   = 
| lân                         = [[File:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = federaal distrikt
| namme bestjoerlike ienheid 1= Sintraal Federaal Distrikt
| bestjoerlike ienheid 2      = ekonomyske regio
| namme bestjoerlike ienheid 2= Sintrale Ekonomyske Regio
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| bestjoerlike ienheid 4      = 
| namme bestjoerlike ienheid 4= 
| haadplak                    = Tûla
| grutste plak                = Tûla
| sels yn te foljen 4         = taal
| namme sels yn te foljen 4   = [[Russysk]]
| sels yn te foljen 5         = Etnyske groepen
| namme sels yn te foljen 5   = Russen 95,3% &lt;br&gt; Oekraïners 1%, Armeenjers 0,6% &lt;br&gt; Stân 2010
| sels yn te foljen 6         = 
| namme sels yn te foljen 6   = 
| sels yn te foljen 7         = 
| namme sels yn te foljen 7   = 
| stifting                    = 26 septimber 1937
| tiidsône                    = [[UTC]] +3
| simmertiid                  = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|55_49_00.0_N_37_20_00.0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 49' N 37° 20' E}}   
| sels yn te foljen 8         = 
| namme sels yn te foljen 8   = 
| sels yn te foljen 9         =  
| namme sels yn te foljen 9   = 
| webside                     = [https://www.tula.ru https://www.tula.ru]
}}
De '''oblast Tûla''' ([[Russysk]]: Ту́льская о́бласть, Tulskaja oblast) is in federale bestjoersienheid yn [[Ruslân]]. It leit [[geografy]]sk yn it [[Europa|Europeeske]] diel fan it lân en makket diel út fan it Sintrale Federale Distrikt. Haadstêd is [[Tûla]]. 

De oblast heart ta de meast ûntwikkele en ferstedske gebieten fan Ruslân. De measte ynwenners fan de oblast wenje yn de stêdekloft Tûla-Novomoskovsk, in stedsk gebiet mei in befolking fan mear as ien miljoen.

== Geografy ==
Tusken it sintrum fan Tûla en it sintrum fan Moskou lizze 185 km; fan de stedsgrinzen ôf is dat 150 km. De lingte fan de hiele oblast is fan noard nei súd likernôch 200 km, wylst dy fan wêst nei east 190 km is. 
[[File:Упа в Опочне - panoramio.jpg|thumb|left|250px|''De Upa'']]
De oblast grinzget mei de klok mei oan de oblast [[Moskou (oblast)|Moskou]] yn it noarden en dan oan de oblasten [[Rjazan (oblast)|Rjazan]] (easten), [[Lipetsk (oblast)|Lipetsk]] (súdeasten), [[Orjol (oblast)|Orjol]] (súdwêst) oant [[Kalûga (oblast)|Kalûga]] yn it wêst.  

Yn de oblast streame mear as 1.600 rivieren en streamkes. De wichtichste rivieren binne de:

* [[Don (rivier yn Ruslân)|Don]] 
* [[Oka (rivier yn Jeropeesk Ruslân)|Oka]]
* [[Upa (rivier)|Upa]] 

Natuerlike rykdommen yn de oblast binne izererts, brúnkoal en kalkstien.

== Bestjoerlike yndieling en stêden ==
[[Ofbyld:Тула. Областная администрация.jpg|thumb|260px|''Dûma fan Tûla oblast'']]
De oblast Tûla hat 30 stedske plakken te ferdielen yn 19 stêden en 11 plakken mei in steds karakter ([[flekke]]), dy't yn twa stedssdisrikten en 19 rajons lizze. 

== Befolkingsûntwikkeling ==
De oblast Tûla is ien fan de oblasten mei in hurd sakjend ynwennertal. Dat hat te meitsjen mei fergrizing; likernôch in tredde fan de ynwenners sit yn de groep fan de minsken dy't mei pinsioen binne.

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! Jier !! 1897 || 1926 || 1939 || 1959 || 1970 || 1979 || 1989 || 2002 ||  2022
|-
| '''Befolking''' || 1.419.456 || 1.504.851  || 2.048.695  || 1.920.308 || 1.952.467  || 1.907.575  || 1.861.411 || 1.675.758 ||  1.432.570  
|}

=== Stêden ===
{|
|-
| style=&quot;text-align:left;&quot; | 
|-
|
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
|- class=&quot;hintergrundfarbe5&quot;
! Stêd
! Russysk
! Bestjoersienheid
! Ynwenners
! Stêd sûnt
! class=&quot;unsortable&quot; | Wapen
! class=&quot;unsortable&quot; | Lokaasje
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Aleksin]]* || Алексин || [[Aleksinski rajon]] || 57.102 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Aleksin (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|54_30_0_N_37_4_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 30' N 37° 4' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Arsenjevo (Tûla)|Arsenjevo]] || Арсеньево || [[Arsenjevski rajon]] || 4.622 || || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_44_15_N_36_39_45_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 44' N 36° 39' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Beljov]]* || Белёв || [[Beljovski rajon]] || 12.484 || 1147 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Belyov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|53_48_0_N_36_7_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 48' N 36° 7' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Bogoroditsk]]* || Богородицк || [[Bogoroditski rajon]] || 30.199 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Bogoroditsk (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_46_20.3_N_38_07_40.1_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 46' N 38° 07' E}} 		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Bolochovo]]* || Болохово || [[Kirejevski rajono]] || 8.738 || 1943 || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_4_58.8_N_37_49_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 4' N 37° 49' E}} 		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Donskoi]]* || Донской || stedsdistrikt || 61.477 || 1939 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Donskoi (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_58_1.2_N_38_19_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 58' N 38° 19' E}} 		 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Dûbna (Tûla)|Dûbna]] || Дубна || [[Dûbenski rajon]] || 5.655 ||  ||  || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_9_21.6_N_36_57_28.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 9' N 36° 57' E}}  	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Jasnogorsk]]* || Ясногорск || [[Jasnogorski rajon]] || 14.984 ||  || [[Ofbyld:Coat of Arms of Yasnogorsk (Tula oblast) (1987).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_28_58.8_N_37_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 28' N 37° 42' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Jefremov]]* || Ефремов || [[Jefremovski rajon]] || 33.965 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Efremov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_9_0_N_38_7_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 9' N 38° 7' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kimovsk]]* || Кимовск || [[Kimovski rajon]] || 25.142 || 1773 || [[Ofbyld:Kimovsk gerb.gif|40px]] ||  style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_58_1.2_N_38_31_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 58' N 38° 31' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kirejevsk]]* || Киреевск || [[Kirejevski rajon]] || 26.277 || 1956 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Kireevsk (Tula oblast) (1990).png|40px]] ||  
{{Koördinaten yn tekst|58_55_58.8_N_37_55_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|58° 55' N 37° 55' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kûrkino (Tûla)|Kûrkino]] || Куркино || [[Kûrkinski rajon]] || 4.856 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_26_13.2_N_38_40_12_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 26' N 38° 40' E}}		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Lipki]]* || Липки || [[Kirejevski rajon]] || 8.084 ||  || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_57_0_N_37_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 57' N 37° 42' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Novogûrovski]] || Новогуровский || stedsdistrikt || 3.342 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_28_1.2_N_37_19_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 28' N 37° 19' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Novomoskovsk (Ruslân)|Novomoskovsk]]* || Новомосковск || stedsdistrikt || 121.674|| 1930 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Novomoskovsk (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_1_58.8_N_38_16_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 1' N 38° 16' E}}
|-	
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Odojev]] || Одоев || [[Odojevski rajon]] || 5.134 || ||  [[Ofbyld:Coat of Arms of Odoev (Tula oblast) (2001).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|53_56_31.2_N_38_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 56' N 38° 42' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Pervomaiski (Tûla, Sjtsjokino)|Pervomaiski]] || Первомайский || [[Sjtsjokinski rajon]] || 8.829 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_2_16.8_N_37_30_18_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 2' N 37° 30' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Plavsk]]* || Плавск || [[Plavski rajon]] || 15.563 || 1949 || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_42_0_N_37_18_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 42' N 37° 18' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Zaokski]] || Заокский || [[Zaokski rajon]] || 6.196 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_44_6_N_37_24_3.6_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 44' N 37° 24' E}}		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sjtsjokino]]* || Щёкино || [[Sjtsjokinski rajon]] || 56.263 || 1938 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Schyokino (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_0_0_N_37_31_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 0' N 37° 31' E}}			
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Slavny (Tûla)|Slavny]] || Славный || [[Arsenjevski rajon || 1.796 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_32_45.6_N_36_28_30_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 32' N 36° 28' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sovetsk (Tûla)|Sovetsk]]* || Советск || [[Sjtsjokinski rajon]] || 7.246 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_55_58.8_N_37_37_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 55' N 37° 37' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sûvorov]]* || Суворов || [[Sûvorovski rajon]] || 17.006 || 1954 || [[Ofbyld:Coat of arms of Suvorov (2014).gif|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_7_1.2_N_36_30_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 7' N 36° 30' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tjoploje (Tûla, Tjoplo-Ogarjowski)|Tjoploje]] || Тёплое || [[Tjoplo-Ogarjowski rajon]] || 4.838 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_37_0_N_37_35_30_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 37' N 37° 35' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tsjekalin]]* || Чекалин || [[Sûvorovski rajon]] || 866 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Likhvin (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_6_0_N_36_15_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 6' N 36° 15' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tsjern (Tûla)|Tsjern]] || Чернь || [[Tsjernski rajon]] || 6.183 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Chern (Tula oblast) (1778).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_27_00_N_36_54_36_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 27' N 36° 54' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tûla]]* || Тула || stedsdistrikt || 461.245 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_12_0_N_37_37_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 12' N 37° 37' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Uzlvaja]]* || Узловая || [[Uzlovski rajon]] || 49.155 ||  || [[Ofbyld:Coat of Arms of Uzlovaya (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_59_0_N_38_10_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 59' N 38° 10' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Venjov]]* || Венёв || [[Beljovski rajon]] || 13.691 ||   || [[Ofbyld:Coat of Arms of Venyov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_21_0_N_38_16_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 21' N 38° 16' E}} 	 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Volovo (Tûla)|Volovo]] || Волово || [[Kirejevski rajon]] || 3.560 ||  ||  || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_33_20_N_38_01_20_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 33' N 38° 01' E}}
|}
|}
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:ru:Тульская область]]
{{reflist}}
----
{{Commonscat|Tula Oblast|Tûla oblast}}
}}
{{DielgebietenRuslân}}
{{DEFAULTSORT:Tula (oblast)}}
[[Kategory:Tûla (oblast)| ]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1937]]</text>
      <sha1>on09a5brxh12f9h5ugmuxdh1uwahw38</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084149</id>
      <parentid>1084129</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T08:01:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13329" xml:space="preserve">{{Universele ynfoboks gebiet (mei flagge)
| namme                       = Tûla oblast
&lt;small&gt;Ту́льская о́бласть&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = [[Ofbyld:Map of Russia - Tula Oblast.svg|300px]]
| flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Tula Oblast.svg|border|100px]]
| wapen                       = [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula oblast.png|60px]]
| soarte gebiet               = [[Oblast]]
| ynwennertal                 = 1.432.570 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt;
| oerflak                     = 25.679 km²
| befolkingstichtens          = 56 ynw. / km²
| sels yn te foljen 1         = 
| namme sels yn te foljen 1   = 
| sels yn te foljen 2         = 
| namme sels yn te foljen 2   = 
| sels yn te foljen 3         = 
| namme sels yn te foljen 3   = 
| lân                         = [[File:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = federaal distrikt
| namme bestjoerlike ienheid 1= Sintraal Federaal Distrikt
| bestjoerlike ienheid 2      = ekonomyske regio
| namme bestjoerlike ienheid 2= Sintrale Ekonomyske Regio
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| bestjoerlike ienheid 4      = 
| namme bestjoerlike ienheid 4= 
| haadplak                    = Tûla
| grutste plak                = Tûla
| sels yn te foljen 4         = taal
| namme sels yn te foljen 4   = [[Russysk]]
| sels yn te foljen 5         = Etnyske groepen
| namme sels yn te foljen 5   = Russen 95,3% &lt;br&gt; Oekraïners 1%, Armeenjers 0,6% &lt;br&gt; Stân 2010
| sels yn te foljen 6         = 
| namme sels yn te foljen 6   = 
| sels yn te foljen 7         = 
| namme sels yn te foljen 7   = 
| stifting                    = 26 septimber 1937
| tiidsône                    = [[UTC]] +3
| simmertiid                  = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|55_49_00.0_N_37_20_00.0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 49' N 37° 20' E}}   
| sels yn te foljen 8         = 
| namme sels yn te foljen 8   = 
| sels yn te foljen 9         =  
| namme sels yn te foljen 9   = 
| webside                     = [https://www.tula.ru https://www.tula.ru]
}}
De '''oblast Tûla''' ([[Russysk]]: Ту́льская о́бласть, Tulskaja oblast) is in federale bestjoersienheid yn [[Ruslân]]. It leit [[geografy]]sk yn it [[Europa|Europeeske]] diel fan it lân en makket diel út fan it Sintrale Federale Distrikt. Haadstêd is [[Tûla]]. 

De oblast heart ta de meast ûntwikkele en ferstedske gebieten fan Ruslân. De measte ynwenners fan de oblast wenje yn de stêdekloft Tûla-Novomoskovsk, in stedsk gebiet mei in befolking fan mear as ien miljoen.

== Geografy ==
Tusken it sintrum fan Tûla en it sintrum fan Moskou lizze 185 km; fan de stedsgrinzen ôf is dat 150 km. De lingte fan de hiele oblast is fan noard nei súd likernôch 200 km, wylst dy fan wêst nei east 190 km is. 
[[File:Упа в Опочне - panoramio.jpg|thumb|left|250px|''De Upa'']]
De oblast grinzget mei de klok mei oan de oblast [[Moskou (oblast)|Moskou]] yn it noarden en dan oan de oblasten [[Rjazan (oblast)|Rjazan]] (easten), [[Lipetsk (oblast)|Lipetsk]] (súdeasten), [[Orjol (oblast)|Orjol]] (súdwêst) oant [[Kalûga (oblast)|Kalûga]] yn it wêst.  

Yn de oblast streame mear as 1.600 rivieren en streamkes. De wichtichste rivieren binne de:

* [[Don (rivier yn Ruslân)|Don]] 
* [[Oka (rivier yn Jeropeesk Ruslân)|Oka]]
* [[Upa (rivier)|Upa]] 

Natuerlike rykdommen yn de oblast binne izererts, brúnkoal en kalkstien.

== Bestjoerlike yndieling en stêden ==
[[Ofbyld:Тула. Областная администрация.jpg|thumb|260px|''Dûma fan Tûla oblast'']]
De oblast Tûla hat 30 stedske plakken te ferdielen yn 19 stêden en 11 plakken mei in steds karakter ([[flekke]]), dy't yn twa stedssdisrikten en 19 rajons lizze. 

== Befolkingsûntwikkeling ==
De oblast Tûla is ien fan de oblasten mei in hurd sakjend ynwennertal. Dat hat te meitsjen mei fergrizing; likernôch in tredde fan de ynwenners sit yn de groep fan de minsken dy't mei pinsioen binne.

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! Jier !! 1897 || 1926 || 1939 || 1959 || 1970 || 1979 || 1989 || 2002 ||  2022
|-
| '''Befolking''' || 1.419.456 || 1.504.851  || 2.048.695  || 1.920.308 || 1.952.467  || 1.907.575  || 1.861.411 || 1.675.758 ||  1.432.570  
|}

=== Stêden ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
|- 
! Stêd
! Russysk
! Bestjoersienheid
! Ynwenners
! Stêd sûnt
! class=&quot;unsortable&quot; | Wapen
! class=&quot;unsortable&quot; | Lokaasje
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Aleksin]]* || Алексин || [[Aleksinski rajon]] || 57.102 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Aleksin (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|54_30_0_N_37_4_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 30' N 37° 4' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Arsenjevo (Tûla)|Arsenjevo]] || Арсеньево || [[Arsenjevski rajon]] || 4.622 || || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_44_15_N_36_39_45_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 44' N 36° 39' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Beljov]]* || Белёв || [[Beljovski rajon]] || 12.484 || 1147 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Belyov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|53_48_0_N_36_7_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 48' N 36° 7' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Bogoroditsk]]* || Богородицк || [[Bogoroditski rajon]] || 30.199 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Bogoroditsk (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_46_20.3_N_38_07_40.1_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 46' N 38° 07' E}} 		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Bolochovo]]* || Болохово || [[Kirejevski rajono]] || 8.738 || 1943 || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_4_58.8_N_37_49_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 4' N 37° 49' E}} 		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Donskoi]]* || Донской || stedsdistrikt || 61.477 || 1939 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Donskoi (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_58_1.2_N_38_19_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 58' N 38° 19' E}} 		 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Dûbna (Tûla)|Dûbna]] || Дубна || [[Dûbenski rajon]] || 5.655 ||  ||  || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_9_21.6_N_36_57_28.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 9' N 36° 57' E}}  	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Jasnogorsk]]* || Ясногорск || [[Jasnogorski rajon]] || 14.984 ||  || [[Ofbyld:Coat of Arms of Yasnogorsk (Tula oblast) (1987).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_28_58.8_N_37_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 28' N 37° 42' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Jefremov]]* || Ефремов || [[Jefremovski rajon]] || 33.965 || 1777 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Efremov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_9_0_N_38_7_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 9' N 38° 7' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kimovsk]]* || Кимовск || [[Kimovski rajon]] || 25.142 || 1773 || [[Ofbyld:Kimovsk gerb.gif|40px]] ||  style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_58_1.2_N_38_31_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 58' N 38° 31' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kirejevsk]]* || Киреевск || [[Kirejevski rajon]] || 26.277 || 1956 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Kireevsk (Tula oblast) (1990).png|40px]] ||  
{{Koördinaten yn tekst|58_55_58.8_N_37_55_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|58° 55' N 37° 55' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kûrkino (Tûla)|Kûrkino]] || Куркино || [[Kûrkinski rajon]] || 4.856 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_26_13.2_N_38_40_12_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 26' N 38° 40' E}}		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Lipki]]* || Липки || [[Kirejevski rajon]] || 8.084 ||  || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_57_0_N_37_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 57' N 37° 42' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Novogûrovski]] || Новогуровский || stedsdistrikt || 3.342 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_28_1.2_N_37_19_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 28' N 37° 19' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Novomoskovsk (Ruslân)|Novomoskovsk]]* || Новомосковск || stedsdistrikt || 121.674|| 1930 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Novomoskovsk (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_1_58.8_N_38_16_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 1' N 38° 16' E}}
|-	
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Odojev]] || Одоев || [[Odojevski rajon]] || 5.134 || ||  [[Ofbyld:Coat of Arms of Odoev (Tula oblast) (2001).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |  {{Koördinaten yn tekst|53_56_31.2_N_38_42_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 56' N 38° 42' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Pervomaiski (Tûla, Sjtsjokino)|Pervomaiski]] || Первомайский || [[Sjtsjokinski rajon]] || 8.829 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_2_16.8_N_37_30_18_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 2' N 37° 30' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Plavsk]]* || Плавск || [[Plavski rajon]] || 15.563 || 1949 || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_42_0_N_37_18_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 42' N 37° 18' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Zaokski]] || Заокский || [[Zaokski rajon]] || 6.196 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_44_6_N_37_24_3.6_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 44' N 37° 24' E}}		
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sjtsjokino]]* || Щёкино || [[Sjtsjokinski rajon]] || 56.263 || 1938 || [[Ofbyld:Coat of Arms of Schyokino (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_0_0_N_37_31_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 0' N 37° 31' E}}			
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Slavny (Tûla)|Slavny]] || Славный || [[Arsenjevski rajon || 1.796 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_32_45.6_N_36_28_30_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 32' N 36° 28' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sovetsk (Tûla)|Sovetsk]]* || Советск || [[Sjtsjokinski rajon]] || 7.246 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_55_58.8_N_37_37_58.8_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 55' N 37° 37' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sûvorov]]* || Суворов || [[Sûvorovski rajon]] || 17.006 || 1954 || [[Ofbyld:Coat of arms of Suvorov (2014).gif|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_7_1.2_N_36_30_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 7' N 36° 30' E}}	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tjoploje (Tûla, Tjoplo-Ogarjowski)|Tjoploje]] || Тёплое || [[Tjoplo-Ogarjowski rajon]] || 4.838 || || || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_37_0_N_37_35_30_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 37' N 37° 35' E}} 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tsjekalin]]* || Чекалин || [[Sûvorovski rajon]] || 866 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Likhvin (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_6_0_N_36_15_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 6' N 36° 15' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tsjern (Tûla)|Tsjern]] || Чернь || [[Tsjernski rajon]] || 6.183 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Chern (Tula oblast) (1778).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_27_00_N_36_54_36_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 27' N 36° 54' E}}  
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Tûla]]* || Тула || stedsdistrikt || 461.245 || || [[Ofbyld:Coat of Arms of Tula.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_12_0_N_37_37_1.2_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 12' N 37° 37' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Uzlvaja]]* || Узловая || [[Uzlovski rajon]] || 49.155 ||  || [[Ofbyld:Coat of Arms of Uzlovaya (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_59_0_N_38_10_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 59' N 38° 10' E}} 	
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Venjov]]* || Венёв || [[Beljovski rajon]] || 13.691 ||   || [[Ofbyld:Coat of Arms of Venyov (Tula oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|54_21_0_N_38_16_0_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 21' N 38° 16' E}} 	 
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Volovo (Tûla)|Volovo]] || Волово || [[Kirejevski rajon]] || 3.560 ||  ||  || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|53_33_20_N_38_01_20_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|53° 33' N 38° 01' E}}
|}

{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Russysktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:ru:Тульская область]]
{{reflist}}
----
{{Commonscat|Tula Oblast|Tûla oblast}}
}}
{{DielgebietenRuslân}}
{{DEFAULTSORT:Tula (oblast)}}
[[Kategory:Tûla (oblast)| ]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1937]]</text>
      <sha1>ccfq2y25sjagngleysz790fna8doe6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berjocht:Star Wars personaazjes</title>
    <ns>10</ns>
    <id>158785</id>
    <revision>
      <id>1084120</id>
      <parentid>1083851</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:05:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5890" xml:space="preserve">{|style=&quot;font-size:90%; margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;&quot; width=100% class=toccolours 
!  align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; colspan=&quot;2&quot;| &lt;div style=&quot;float:left;width:0px;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/div&gt; [[personaazje]]s út ''[[Star Wars]]'' ||
|-
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode IV – A New Hope|Episode&amp;nbsp;IV]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Raymus&amp;nbsp;Antilles]]&amp;nbsp;• [[Wedge&amp;nbsp;Antilles]]&amp;nbsp;• [[C-3PO]]&amp;nbsp;• [[Chewbacca]]&amp;nbsp;• [[Biggs&amp;nbsp;Darklighter]]&amp;nbsp;• [[Jan&amp;nbsp;Dodonna]]&amp;nbsp;• [[Obi-Wan&amp;nbsp;Kenobi]]&amp;nbsp;• [[Beru&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Owen&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Leia Organa|prinsesse&amp;nbsp;Leia&amp;nbsp;Organa]]&amp;nbsp;• [[R2-D2]]&amp;nbsp;• [[Luke&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Han&amp;nbsp;Solo]]&amp;nbsp;• [[Wilhuff&amp;nbsp;Tarkin]]&amp;nbsp;• [[Darth&amp;nbsp;Vader]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back|Episode&amp;nbsp;V]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Lando&amp;nbsp;Calrissian]]&amp;nbsp;• [[Boba&amp;nbsp;Fett]]&amp;nbsp;• [[Palpatine|keizer&amp;nbsp;Palpatine]]&amp;nbsp;• [[Firmus&amp;nbsp;Piett]]&amp;nbsp;• [[Yoda]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi|Episode&amp;nbsp;VI]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Gial&amp;nbsp;Ackbar]]&amp;nbsp;• [[Bib&amp;nbsp;Fortuna]]&amp;nbsp;• [[Jabba&amp;nbsp;de&amp;nbsp;Hutt]]&amp;nbsp;• [[Mon&amp;nbsp;Mothma]]&amp;nbsp;• [[Darth Vader|Anakin&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Wicket Wystri Warrick|Wicket]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode I – The Phantom Menace|Episode&amp;nbsp;I]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Saché&amp;nbsp;Adova]]&amp;nbsp;• [[Mas&amp;nbsp;Amedda]]&amp;nbsp;• [[Eirtaé&amp;nbsp;Ballory]]&amp;nbsp;• [[Sio&amp;nbsp;Bibble]]&amp;nbsp;• [[Depa Billaba]]&amp;nbsp;• [[Jar&amp;nbsp;Jar&amp;nbsp;Binks]]&amp;nbsp;• [[Adi Gallia]]&amp;nbsp;• [[Nute&amp;nbsp;Gunray]]&amp;nbsp;• [[Qui-Gon&amp;nbsp;Jinn]]&amp;nbsp;• [[Ki-Adi-Mundi]]&amp;nbsp;• [[Eeth Koth]]&amp;nbsp;• [[Plo Koon]]&amp;nbsp;• [[Darth&amp;nbsp;Maul]]&amp;nbsp;• [[Rugor&amp;nbsp;Nass]]&amp;nbsp;• [[Padmé&amp;nbsp;Amidala]]&amp;nbsp;• [[Quarsh&amp;nbsp;Panaka]]&amp;nbsp;• [[Even Piell]]&amp;nbsp;• [[Yarael Poof]]&amp;nbsp;• [[Oppo Rancisis]]&amp;nbsp;• [[Sabé]]&amp;nbsp;• [[Sebulba]]&amp;nbsp;• [[Shmi&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Palpatine|Darth&amp;nbsp;Sidious]]&amp;nbsp;• [[Roos&amp;nbsp;Tarpals]]&amp;nbsp;• [[Saesee Tiin]]&amp;nbsp;• [[Rabé&amp;nbsp;Tonsort]]&amp;nbsp;• [[Finis&amp;nbsp;Valorum]]&amp;nbsp;• [[Watto]]&amp;nbsp;• [[Mace&amp;nbsp;Windu]]&amp;nbsp;• [[Yaddle]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode II – Attack of the Clones|Episode&amp;nbsp;II]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[greve&amp;nbsp;Dooku]]&amp;nbsp;• [[Jango&amp;nbsp;Fett]]&amp;nbsp;• [[Kit&amp;nbsp;Fisto]]&amp;nbsp;• [[Agen&amp;nbsp;Kolar]]&amp;nbsp;• [[Cliegg&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Bail&amp;nbsp;Organa]]&amp;nbsp;• [[Poggle&amp;nbsp;de&amp;nbsp;Mindere]]&amp;nbsp;• [[Aayla&amp;nbsp;Secura]]&amp;nbsp;• [[Shaak&amp;nbsp;Ti]]&amp;nbsp;• [[Greve Dooku|Darth&amp;nbsp;Tyranus]]&amp;nbsp;• [[Luminara&amp;nbsp;Unduli]] &lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode III – Revenge of the Sith|Episode&amp;nbsp;III]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Stass&amp;nbsp;Allie]]&amp;nbsp;• [[generaal&amp;nbsp;Grievous]] &lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode VII – The Force Awakens|Episode&amp;nbsp;VII]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[BB-8]]&amp;nbsp;• [[Kaydel&amp;nbsp;Ko&amp;nbsp;Connix]]&amp;nbsp;• [[Poe&amp;nbsp;Dameron]]&amp;nbsp;• [[Finn (Star Wars)|Finn]]&amp;nbsp;• [[Armitage Hux]]&amp;nbsp;• [[Maz&amp;nbsp;Kanata]]&amp;nbsp;• [[kaptein&amp;nbsp;Phasma]]&amp;nbsp;• [[Kylo&amp;nbsp;Ren]]&amp;nbsp;• [[Rey (Star Wars)|Rey]]&amp;nbsp;• [[Snoke]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre&amp;nbsp;yn&amp;nbsp;''[[Star Wars: Episode VIII – The Last Jedi|Episode&amp;nbsp;VIII]]'''''&amp;nbsp; || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[DJ (Star Wars)|DJ]]&amp;nbsp;• [[Amilyn&amp;nbsp;Holdo]]&amp;nbsp;• [[Rose&amp;nbsp;Tico]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode IX – The Rise of Skywalker|Episode&amp;nbsp;IX]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Zorii&amp;nbsp;Bliss]]&amp;nbsp;• [[D-O]]&amp;nbsp;• [[Jannah (Star Wars)|Jannah]]&amp;nbsp;• [[Enric&amp;nbsp;Pryde]]&amp;nbsp;• [[Kylo Ren|Ben&amp;nbsp;Solo]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Rogue One: A Star Wars Story|Rogue One]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Cassian&amp;nbsp;Andor]]&amp;nbsp;• [[Jyn&amp;nbsp;Erso]]&amp;nbsp;• [[Saw&amp;nbsp;Gerrera]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Solo: A Star Wars Story|Solo]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Tobias Beckett]]&amp;nbsp;• [[Qi'ra]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 90%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn oare media'''&amp;nbsp; || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;| [[Din&amp;nbsp;Djarin]]&amp;nbsp;• [[Cara&amp;nbsp;Dune]]&amp;nbsp;• [[Grogu]]&amp;nbsp;• [[Bo-Katan&amp;nbsp;Kryze]]&amp;nbsp;• [[Satine Kryze]]&amp;nbsp;• [[Din Djarin|de&amp;nbsp;Mandaloriaan]]&amp;nbsp;• [[Savage Opress]]&amp;nbsp;• [[Fennec&amp;nbsp;Shand]]&amp;nbsp;• [[Sifo-Dyas]]&amp;nbsp;• [[Aurra&amp;nbsp;Sing]]&amp;nbsp;• [[Hera&amp;nbsp;Syndulla]]&amp;nbsp;• [[Ahsoka&amp;nbsp;Tano]]&amp;nbsp;• [[Asajj&amp;nbsp;Ventress]]&amp;nbsp;• [[Paz&amp;nbsp;Vizsla]]&amp;nbsp;• [[Sabine&amp;nbsp;Wren]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>7zy14y1nl9a0z1cet40lfd931hliaaz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084121</id>
      <parentid>1084120</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:10:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5905" xml:space="preserve">{|style=&quot;font-size:90%; margin:0.5em 0 0.5em 0; clear:both;&quot; width=100% class=toccolours 
!  align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; colspan=&quot;2&quot;| &lt;div style=&quot;float:left;width:0px;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/div&gt; [[personaazje]]s út ''[[Star Wars]]'' ||
|-
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode IV – A New Hope|Episode&amp;nbsp;IV]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Raymus&amp;nbsp;Antilles]]&amp;nbsp;• [[Wedge&amp;nbsp;Antilles]]&amp;nbsp;• [[C-3PO]]&amp;nbsp;• [[Chewbacca]]&amp;nbsp;• [[Biggs&amp;nbsp;Darklighter]]&amp;nbsp;• [[Jan&amp;nbsp;Dodonna]]&amp;nbsp;• [[Obi-Wan&amp;nbsp;Kenobi]]&amp;nbsp;• [[Beru&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Owen&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Leia Organa|prinsesse&amp;nbsp;Leia&amp;nbsp;Organa]]&amp;nbsp;• [[R2-D2]]&amp;nbsp;• [[Luke&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Han&amp;nbsp;Solo]]&amp;nbsp;• [[Wilhuff&amp;nbsp;Tarkin]]&amp;nbsp;• [[Darth&amp;nbsp;Vader]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back|Episode&amp;nbsp;V]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Lando&amp;nbsp;Calrissian]]&amp;nbsp;• [[Boba&amp;nbsp;Fett]]&amp;nbsp;• [[Palpatine|keizer&amp;nbsp;Palpatine]]&amp;nbsp;• [[Firmus&amp;nbsp;Piett]]&amp;nbsp;• [[Yoda]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi|Episode&amp;nbsp;VI]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Gial&amp;nbsp;Ackbar]]&amp;nbsp;• [[Bib&amp;nbsp;Fortuna]]&amp;nbsp;• [[Jabba&amp;nbsp;de&amp;nbsp;Hutt]]&amp;nbsp;• [[Mon&amp;nbsp;Mothma]]&amp;nbsp;• [[Darth Vader|Anakin&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Wicket Wystri Warrick|Wicket]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode I – The Phantom Menace|Episode&amp;nbsp;I]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Saché&amp;nbsp;Adova]]&amp;nbsp;• [[Mas&amp;nbsp;Amedda]]&amp;nbsp;• [[Eirtaé&amp;nbsp;Ballory]]&amp;nbsp;• [[Sio&amp;nbsp;Bibble]]&amp;nbsp;• [[Depa Billaba]]&amp;nbsp;• [[Jar&amp;nbsp;Jar&amp;nbsp;Binks]]&amp;nbsp;• [[Adi Gallia]]&amp;nbsp;• [[Nute&amp;nbsp;Gunray]]&amp;nbsp;• [[Qui-Gon&amp;nbsp;Jinn]]&amp;nbsp;• [[Ki-Adi-Mundi]]&amp;nbsp;• [[Eeth Koth]]&amp;nbsp;• [[Plo Koon]]&amp;nbsp;• [[Darth&amp;nbsp;Maul]]&amp;nbsp;• [[Rugor&amp;nbsp;Nass]]&amp;nbsp;• [[Padmé&amp;nbsp;Amidala]]&amp;nbsp;• [[Quarsh&amp;nbsp;Panaka]]&amp;nbsp;• [[Even Piell]]&amp;nbsp;• [[Yarael Poof]]&amp;nbsp;• [[Oppo Rancisis]]&amp;nbsp;• [[Sabé]]&amp;nbsp;• [[Sebulba]]&amp;nbsp;• [[Shmi&amp;nbsp;Skywalker]]&amp;nbsp;• [[Palpatine|Darth&amp;nbsp;Sidious]]&amp;nbsp;• [[Roos&amp;nbsp;Tarpals]]&amp;nbsp;• [[Saesee Tiin]]&amp;nbsp;• [[Rabé&amp;nbsp;Tonsort]]&amp;nbsp;• [[Finis&amp;nbsp;Valorum]]&amp;nbsp;• [[Watto]]&amp;nbsp;• [[Mace&amp;nbsp;Windu]]&amp;nbsp;• [[Yaddle]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode II – Attack of the Clones|Episode&amp;nbsp;II]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[greve&amp;nbsp;Dooku]]&amp;nbsp;• [[Jango&amp;nbsp;Fett]]&amp;nbsp;• [[Kit&amp;nbsp;Fisto]]&amp;nbsp;• [[Agen&amp;nbsp;Kolar]]&amp;nbsp;• [[Cliegg&amp;nbsp;Lars]]&amp;nbsp;• [[Bail&amp;nbsp;Organa]]&amp;nbsp;• [[Poggle&amp;nbsp;de&amp;nbsp;Mindere]]&amp;nbsp;• [[Aayla&amp;nbsp;Secura]]&amp;nbsp;• [[Shaak&amp;nbsp;Ti]]&amp;nbsp;• [[Greve Dooku|Darth&amp;nbsp;Tyranus]]&amp;nbsp;• [[Luminara&amp;nbsp;Unduli]] &lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode III – Revenge of the Sith|Episode&amp;nbsp;III]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Stass&amp;nbsp;Allie]]&amp;nbsp;• [[generaal&amp;nbsp;Grievous]] &lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode VII – The Force Awakens|Episode&amp;nbsp;VII]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[BB-8]]&amp;nbsp;• [[Kaydel&amp;nbsp;Ko&amp;nbsp;Connix]]&amp;nbsp;• [[Poe&amp;nbsp;Dameron]]&amp;nbsp;• [[Finn (Star Wars)|Finn]]&amp;nbsp;• [[Armitage Hux]]&amp;nbsp;• [[Maz&amp;nbsp;Kanata]]&amp;nbsp;• [[kaptein&amp;nbsp;Phasma]]&amp;nbsp;• [[Kylo&amp;nbsp;Ren]]&amp;nbsp;• [[Rey (Star Wars)|Rey]]&amp;nbsp;• [[Snoke]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre&amp;nbsp;yn&amp;nbsp;''[[Star Wars: Episode VIII – The Last Jedi|Episode&amp;nbsp;VIII]]'''''&amp;nbsp; || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[DJ (Star Wars)|DJ]]&amp;nbsp;• [[Amilyn&amp;nbsp;Holdo]]&amp;nbsp;• [[Rose&amp;nbsp;Tico]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Star Wars: Episode IX – The Rise of Skywalker|Episode&amp;nbsp;IX]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Zorii&amp;nbsp;Bliss]]&amp;nbsp;• [[D-O]]&amp;nbsp;• [[Jannah (Star Wars)|Jannah]]&amp;nbsp;• [[Enric&amp;nbsp;Pryde]]&amp;nbsp;• [[Kylo Ren|Ben&amp;nbsp;Solo]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Rogue One: A Star Wars Story|Rogue One]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Cassian&amp;nbsp;Andor]]&amp;nbsp;• [[Jyn&amp;nbsp;Erso]]&amp;nbsp;• [[Saw&amp;nbsp;Gerrera]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre yn ''[[Solo: A Star Wars Story|Solo]]''''' || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Tobias Beckett]]&amp;nbsp;• [[Qi'ra]]&lt;br&gt;
|- style=&quot;text-align:left;&quot;
| style=&quot;font-size: 95%; background:#DCDCDC&quot; | &amp;nbsp;'''yntrodusearre&amp;nbsp;yn&amp;nbsp;oare&amp;nbsp;media'''&amp;nbsp; || align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;| [[Din&amp;nbsp;Djarin]]&amp;nbsp;• [[Cara&amp;nbsp;Dune]]&amp;nbsp;• [[Grogu]]&amp;nbsp;• [[Bo-Katan&amp;nbsp;Kryze]]&amp;nbsp;• [[Satine Kryze]]&amp;nbsp;• [[Din Djarin|de&amp;nbsp;Mandaloriaan]]&amp;nbsp;• [[Savage Opress]]&amp;nbsp;• [[Fennec&amp;nbsp;Shand]]&amp;nbsp;• [[Sifo-Dyas]]&amp;nbsp;• [[Aurra&amp;nbsp;Sing]]&amp;nbsp;• [[Hera&amp;nbsp;Syndulla]]&amp;nbsp;• [[Ahsoka&amp;nbsp;Tano]]&amp;nbsp;• [[Asajj&amp;nbsp;Ventress]]&amp;nbsp;• [[Paz&amp;nbsp;Vizsla]]&amp;nbsp;• [[Sabine&amp;nbsp;Wren]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>guielqfizn8lklerb0qi5i73tjhgaww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kremlyn fan Tûla</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158787</id>
    <revision>
      <id>1084138</id>
      <parentid>1080855</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:17:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3329" xml:space="preserve">[[File:Tula asv2019-09 img04 Kremlin aerial view.jpg|thumb|280px|''Loftôbyld fan it kremlyn fan Tûla'']]
It '''Kremlyn fan Tûla''' ([[Russysk]]: Тульский кремль) is de 16e-iuwsk monumint fan federale betsjutting yn de [[Ruslân|Russyske]] stêd [[Tûla (oblast)|Tûla]].

== Beskriuwing ==
It yn de jierren 1514-1520 boude kremlyn hat 12,7 meter hege muorren mei in dikte fan 2,8 oant 3,2 meter, de muorren dy't it rjochthoekige terrein omfiemje hawwe meiïnoar in lingte fan 1066 meter. Der binne njoggen tuorren, wêrfan't fjouwer ek as poarte tsjinje. It grûngebiet fan it kremlyn beslacht 6 hektare, dêr't in museumgebou en twa katedralen (de [[Untsliepeniskatedraal yn it kremlyn fan Tûla|Untsliepeniskatedraal]] en de [[Epifanykatedraal (Tûla)|Epifanykatedraal]]) steane. Sûnt 2010 is it kremlynkompleks restaurearre en opkreazge. By dy restauraasje waard ek de yn 1936 ferneatige toer fan de Untsliepeniskatedraal werboud. De kantelen fan de muorren lykje op dy fan de kremlynmuorre fan Moskou.

== Skiednis ==
Nei't Tûla ûnder grutfoarst [[Ivan III fan Moskou| Ivan de Grutte]] by it Grutfoarstendom Moskou foege waard, joech [[Vasili III fan Moskou|Vasili Ivanovitsj]] yn 1507 opdracht om op de lofter kant fan de [[Upa (rivier)|Upa]] in iken fêsting te bouwen, dy't yn 1509 foltôge wie. Yn 1514 folge de opdracht foar de bou fan in stiennen kremlyn. 

Wylst [[Ivan de Ferskriklike|Ivan de Grousume]] mei syn leger tsjin Kazan focht, belegere Krim-kahn Devlet I Gerai Tûla. Oant de fersterkings út [[Kolomna]] kamen om de stêd te ûntsetten, moasten de bewenners sels mei helpe de stêd te ferdigenjen.

Yn 1607 waard it kremlyn foar in skoft beset troch de rebellenlieder [[Ivan Bolotnikov]], oarspronklik in út de [[liifeigenskip]] flechte [[Kosakken|kosak]], dy't miende foar tsarevitsj [[Dmitri fan Uglitsj|Dmitri Ivanovitsj]] te fjochtsjen. Tsaar [[Vasili IV fan Ruslân|Vasili IV]] slagge der lang om let de opskuor del te slaan mei it  plan om in daam yn de Upa oan te lizzen, sadat it kremlyn der ûnder strûpte. Ta neitins oan dy slûchslimme set waard yn 1953 in obeliks oprjochte. 

Mei it útwreidzjen fan it ryk rekke Tûla syn strategyske posysje as grinsstêd kwyt en sa ek de ferdigeningsfunksje fan de fêsting. Tsjintwurdich is it in wichtich monumint fan de stêd.

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;125px&quot; caption=&quot;Ofbylden&quot;&gt;
Ofbyld:Тульский кремль. Вид с площади Ленина.JPG|''Kremlyn mei súdlike Odojevski poarte''
Ofbyld:Tula Kremlin 5.JPG|''Ferlossertoer''
Ofbyld:Тула,Кремль,Собор Успенский, общий вид.jpg|''Untsliepeniskatedraal''
Ofbyld:Вид на башню Водяных ворот с набережной реки Упы.jpg|''Toer mei Wetterpoarte''
Ofbyld:Тульский Кремль. Богоявленский собор - panoramio.jpg|''Epifanykatedraal''
Ofbyld:Тульский кремль 12.jpg|''Binnenmuorren mei de Nikitaja toer&quot;''
&lt;/gallery&gt;

{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútskktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:de:Tulaer Kreml]]
----
{{Commonscat|Tula Kremlin|Kremlyn fan Tûla}}
}}
[[Kategory:Tûla]]
[[Kategory:Kremlyn|Tûla]]
[[Kategory:Bouwurk út 1520]]
[[Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>fa24jrmui4rayv1d8baygh0jrigcb56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berjocht:Star Wars planeten</title>
    <ns>10</ns>
    <id>158837</id>
    <revision>
      <id>1084117</id>
      <parentid>1081815</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:03:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1609" xml:space="preserve">{| class=toccolours style=&quot;font-size:90%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;&quot; width=&quot;100%&quot;
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; | [[planeten]] út ''[[Star Wars]]''
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Ahch-To]]&amp;nbsp;• [[Alderaan]]&amp;nbsp;• [[Bespin]]&amp;nbsp;• [[Cereänen|Cereä]]&amp;nbsp;• [[Chagrianen|Champala]]&amp;nbsp;• [[Corellia]]&amp;nbsp;• [[Coruscant]]&amp;nbsp;• [[Crait (Star Wars)|Crait]]&amp;nbsp;• [[Dagobah]]&amp;nbsp;• [[Dathomir]]&amp;nbsp;• [[Kel Dor|Dorin]]&amp;nbsp;• [[D'Qar]]&amp;nbsp;• [[Endor (Star Wars)|Endor]]&amp;nbsp;• [[Exegol]]&amp;nbsp;• [[Geonosis]]&amp;nbsp;• [[Nautolanen|Glee Anselm]]&amp;nbsp;• [[Hoth]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi|Iktotch]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi|Iktotchon]]&amp;nbsp;• [[Zabraks|Iridonia]]&amp;nbsp;• [[Jakku]]&amp;nbsp;• [[Kaleesh|Kalee]]&amp;nbsp;• [[Kaminoänen|Kamino]]&amp;nbsp;• [[Wookiees|Kashyyyk]]&amp;nbsp;• [[Kessel (Star Wars)|Kessel]]&amp;nbsp;• [[Lanniks|Lannik]]&amp;nbsp;• [[Dugs|Malastare]]&amp;nbsp;• [[Mandalorianen|Mandalore]]&amp;nbsp;• [[Mirialanen|Mirial]]&amp;nbsp;• [[Mon Calamari|Mon&amp;nbsp;Cala]]&amp;nbsp;• [[Mustafar]]&amp;nbsp;• [[Naboo]]&amp;nbsp;• [[Hutts|Nal&amp;nbsp;Hutta]]&amp;nbsp;• [[Neimoïden|Neimoïdia]]&amp;nbsp;• [[Palliduvanen|Palliduva]]&amp;nbsp;• [[Quermianen|Quermia]]&amp;nbsp;• [[Twi'leks|Ryloth]]&amp;nbsp;• [[Scarif]]&amp;nbsp;• [[Togruta|Shili]]&amp;nbsp;• [[Takodana]]&amp;nbsp;• [[Endor (Star Wars)|Tana]]&amp;nbsp;• [[Tatooine]]&amp;nbsp;• [[Thisspiasanen|Thisspias]]&amp;nbsp;• [[Tholothianen|Tholoth]]&amp;nbsp;• [[Toydarianen|Toydaria]]&amp;nbsp;• [[Utapau]]&amp;nbsp;• [[Yavin]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>5a02z8a9x1koloxkgnklykm7tm7udxd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084123</id>
      <parentid>1084117</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1609" xml:space="preserve">{| class=toccolours style=&quot;font-size:90%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;&quot; width=&quot;100%&quot;
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; | [[planeten]] út ''[[Star Wars]]''
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Ahch-To]]&amp;nbsp;• [[Alderaan]]&amp;nbsp;• [[Bespin]]&amp;nbsp;• [[Cereänen|Cereä]]&amp;nbsp;• [[Chagrianen|Champala]]&amp;nbsp;• [[Corellia]]&amp;nbsp;• [[Coruscant]]&amp;nbsp;• [[Crait (Star Wars)|Crait]]&amp;nbsp;• [[Dagobah]]&amp;nbsp;• [[Dathomir]]&amp;nbsp;• [[Kel Dor|Dorin]]&amp;nbsp;• [[D'Qar]]&amp;nbsp;• [[Endor (Star Wars)|Endor]]&amp;nbsp;• [[Exegol]]&amp;nbsp;• [[Geonosis]]&amp;nbsp;• [[Nautolanen|Glee Anselm]]&amp;nbsp;• [[Hoth]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi|Iktotch]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi|Iktotchon]]&amp;nbsp;• [[Zabraks|Iridonia]]&amp;nbsp;• [[Jakku]]&amp;nbsp;• [[Kaleesh|Kalee]]&amp;nbsp;• [[Kaminoänen|Kamino]]&amp;nbsp;• [[Wookiees|Kashyyyk]]&amp;nbsp;• [[Kessel (Star Wars)|Kessel]]&amp;nbsp;• [[Lanniks|Lannik]]&amp;nbsp;• [[Dugs|Malastare]]&amp;nbsp;• [[Mandalorianen|Mandalore]]&amp;nbsp;• [[Mirialanen|Mirial]]&amp;nbsp;• [[Mon Calamari|Mon&amp;nbsp;Cala]]&amp;nbsp;• [[Mustafar]]&amp;nbsp;• [[Naboo]]&amp;nbsp;• [[Hutts|Nal&amp;nbsp;Hutta]]&amp;nbsp;• [[Neimoïden|Neimoïdia]]&amp;nbsp;• [[Palliduvanen|Palliduva]]&amp;nbsp;• [[Quermianen|Quermia]]&amp;nbsp;• [[Twi'leks|Ryloth]]&amp;nbsp;• [[Scarif]]&amp;nbsp;• [[Togruta|Shili]]&amp;nbsp;• [[Takodana]]&amp;nbsp;• [[Endor (Star Wars)|Tana]]&amp;nbsp;• [[Tatooine]]&amp;nbsp;• [[Thisspiasanen|Thisspias]]&amp;nbsp;• [[Tholothianen|Tholoth]]&amp;nbsp;• [[Toydarianen|Toydaria]]&amp;nbsp;• [[Utapau]]&amp;nbsp;• [[Yavin]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>rya41r7iw4afcg2x4444xsgbyxk0imm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berjocht:Star Wars rassen</title>
    <ns>10</ns>
    <id>158838</id>
    <revision>
      <id>1084118</id>
      <parentid>1081814</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:03:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1382" xml:space="preserve">{| class=toccolours style=&quot;font-size:90%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;&quot; width=&quot;100%&quot;
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; | [[bûtenierdsk libben]] út ''[[Star Wars]]''
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | rassen fan yntelliginte [[bûtenierdske wêzens]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Cereänen]]&amp;nbsp;• [[Chagrianen]]&amp;nbsp;• [[Dugs]]&amp;nbsp;• [[Ewoks]]&amp;nbsp;• [[Geonosianen]]&amp;nbsp;• [[Gunganen]]&amp;nbsp;• [[Hutts]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi]]&amp;nbsp;• [[Jawa's]]&amp;nbsp;• [[Kaleesh]]&amp;nbsp;• [[Kaminoänen]]&amp;nbsp;• [[Kel&amp;nbsp;Dor]]&amp;nbsp;• [[Lanniks]]&amp;nbsp;• [[Mandalorianen]]&amp;nbsp;• [[Mirialanen]]&amp;nbsp;• [[Mon&amp;nbsp;Calamari]]&amp;nbsp;• [[Nautolanen]]&amp;nbsp;• [[Neimoïden]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Pau'anen]]&amp;nbsp;• [[Quermianen]]&amp;nbsp;• [[Thisspiasanen]]&amp;nbsp;• [[Tholothianen]]&amp;nbsp;• [[Togruta]]&amp;nbsp;• [[Toydarianen]]&amp;nbsp;• [[Tusken-kapers]]&amp;nbsp;• [[Twi'leks]]&amp;nbsp;• [[Ugnaughts]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Utai]]&amp;nbsp;• [[Wookiees]]&amp;nbsp;• [[Zabraks]]&lt;br&gt;
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | bûtenierdske [[floara]] en [[fauna]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[bantha]]&amp;nbsp;• [[rancor]]&amp;nbsp;• [[sarlacc]]&amp;nbsp;• [[tauntaun]]&amp;nbsp;• [[wampa]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>kwl3ry1ru9chdrlrjffxglm75o33yfj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084119</id>
      <parentid>1084118</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:03:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1408" xml:space="preserve">{| class=toccolours style=&quot;font-size:90%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;&quot; width=&quot;100%&quot;
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; | [[bûtenierdsk libben]] út ''[[Star Wars]]''
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | rassen fan yntelliginte [[bûtenierdske wêzens]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Cereänen]]&amp;nbsp;• [[Chagrianen]]&amp;nbsp;• [[Dugs]]&amp;nbsp;• [[Ewoks]]&amp;nbsp;• [[Geonosianen]]&amp;nbsp;• [[Gunganen]]&amp;nbsp;• [[Hutts]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi]]&amp;nbsp;• [[Jawa's]]&amp;nbsp;• [[Kaleesh]]&amp;nbsp;• [[Kaminoänen]]&amp;nbsp;• [[Kel&amp;nbsp;Dor]]&amp;nbsp;• [[Lanniks]]&amp;nbsp;• [[Mandalorianen]]&amp;nbsp;• [[Mirialanen]]&amp;nbsp;• [[Mon&amp;nbsp;Calamari]]&amp;nbsp;• [[Nautolanen]]&amp;nbsp;• [[Neimoïden]]&amp;nbsp;• [[Palliduvanen]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Pau'anen]]&amp;nbsp;• [[Quermianen]]&amp;nbsp;• [[Thisspiasanen]]&amp;nbsp;• [[Tholothianen]]&amp;nbsp;• [[Togruta]]&amp;nbsp;• [[Toydarianen]]&amp;nbsp;• [[Tusken-kapers]]&amp;nbsp;• [[Twi'leks]]&amp;nbsp;• [[Ugnaughts]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Utai]]&amp;nbsp;• [[Wookiees]]&amp;nbsp;• [[Zabraks]]&lt;br&gt;
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | bûtenierdske [[floara]] en [[fauna]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[bantha]]&amp;nbsp;• [[rancor]]&amp;nbsp;• [[sarlacc]]&amp;nbsp;• [[tauntaun]]&amp;nbsp;• [[wampa]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>jn13v665fbl29sb7qanjupio3n3v1xx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084122</id>
      <parentid>1084119</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T23:11:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1408" xml:space="preserve">{| class=toccolours style=&quot;font-size:90%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;&quot; width=&quot;100%&quot;
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#C0C0C0&quot; width=&quot;100%&quot; | [[bûtenierdsk libben]] út ''[[Star Wars]]''
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | rassen fan yntelliginte [[bûtenierdske wêzens]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Cereänen]]&amp;nbsp;• [[Chagrianen]]&amp;nbsp;• [[Dugs]]&amp;nbsp;• [[Ewoks]]&amp;nbsp;• [[Geonosianen]]&amp;nbsp;• [[Gunganen]]&amp;nbsp;• [[Hutts]]&amp;nbsp;• [[Iktotchi]]&amp;nbsp;• [[Jawa's]]&amp;nbsp;• [[Kaleesh]]&amp;nbsp;• [[Kaminoänen]]&amp;nbsp;• [[Kel&amp;nbsp;Dor]]&amp;nbsp;• [[Lanniks]]&amp;nbsp;• [[Mandalorianen]]&amp;nbsp;• [[Mirialanen]]&amp;nbsp;• [[Mon&amp;nbsp;Calamari]]&amp;nbsp;• [[Nautolanen]]&amp;nbsp;• [[Neimoïden]]&amp;nbsp;• [[Palliduvanen]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Pau'anen]]&amp;nbsp;• [[Quermianen]]&amp;nbsp;• [[Thisspiasanen]]&amp;nbsp;• [[Tholothianen]]&amp;nbsp;• [[Togruta]]&amp;nbsp;• [[Toydarianen]]&amp;nbsp;• [[Tusken-kapers]]&amp;nbsp;• [[Twi'leks]]&amp;nbsp;• [[Ugnaughts]]&amp;nbsp;• [[Utapau|Utai]]&amp;nbsp;• [[Wookiees]]&amp;nbsp;• [[Zabraks]]&lt;br&gt;
|-
! align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; width=&quot;100%&quot; | bûtenierdske [[floara]] en [[fauna]]
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[bantha]]&amp;nbsp;• [[rancor]]&amp;nbsp;• [[sarlacc]]&amp;nbsp;• [[tauntaun]]&amp;nbsp;• [[wampa]]&lt;br&gt;
|-
|}</text>
      <sha1>2e0c2krt02suy43cotxw3hqvp65r0m4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Brjansk (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159420</id>
    <revision>
      <id>1084146</id>
      <parentid>1082628</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Bryansk Oblast|Plakken yn 'e oblast Brjansk}}

[[Kategory:Brjansk (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Brjansk (oblast)]]</text>
      <sha1>0bbqn9ub4cou679u1ns300cf6eqp3sk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Rjazan (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159442</id>
    <revision>
      <id>1084147</id>
      <parentid>1082631</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:42:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Rjyazan Oblast|Plakken yn 'e oblast Rjazan}}

[[Kategory:Rjazan (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Rjazan (oblast)]]</text>
      <sha1>eks99p5jxo3tevg9t2rienoqfr0484z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Tambov (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159444</id>
    <revision>
      <id>1084148</id>
      <parentid>1082634</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T07:43:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="156" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Tambov Oblast|Plakken yn 'e oblast Tambov}}

[[Kategory:Tambov (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Tambov (oblast)]]</text>
      <sha1>smqcv10qftejyv9wqk1czut8r1mvmvc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nieuwegein</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159697</id>
    <revision>
      <id>1084068</id>
      <parentid>1083861</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T21:45:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Skiednis */ in pear dinkjes alfêst...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5977" xml:space="preserve">{{Wurk}}
{{Ynfoboks gemeente
| namme                       = Nieuwegein
| ôfbyld                      = [[Ofbyld:Vreeswijk.OudeSluis.jpg|300px]] ''Alde slûs yn Vreeswijk''
| flagge                      = [[Ofbyld:Vlag_gemeente_Nieuwegein.png|border|125px]]
| wapen                       = [[Ofbyld:Coat_of_arms_of_Nieuwegein.svg|80px]] 
| lokaasje                    = [[Ofbyld:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0356_(2016).png|300px]] 
| lân                         = {{Flagge NL}} [[Nederlân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = provinsje
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[File:Utrecht_(province)-Flag.svg|border|20px]] [[Utert (provinsje)|Utert]]
| bestjoerlike ienheid 2      = 
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| boargemaster                = Frans Backhuijs ([[Folkspartij foar Frijheid en Demokrasy|VVD]])
| haadplak                    = Nieuwegein
| grutste plak                = Nieuwegein
| ynwennertal                 = 64.534 &lt;small&gt;(31 jannewaris 2022)&lt;/small&gt;
| befolkingstichtens          = 2.745 / [[km²]]
| oerflak                     = 25,65  km²
| wêrfan lân                  = 23,51 km²
| wêrfan wetter               = 2,14 km²
| tal stêden                  = 
| tal doarpen                 = 1
| ferkearsieren               = [[Ofbyld:NL-A2.svg|23px|border]], [[Ofbyld:NL-A12.svg|30px|border]], [[Ofbyld:NL-A27.svg|30px|border]] &lt;br&gt; Flugge tram Utert-Nieuwegein  
| oprjochte                   = [[1971]]
| perioade 1                  = 
| namme perioade 1            = 
| perioade 2                  = 
| namme perioade 2            = 
| perioade 3                  = 
| namme perioade 3            = 
| perioade 4                  = 
| namme perioade 4            = 
| perioade 5                  = 
| namme perioade 5            = 
| opheft                      = 
| opgien yn                   = 
| no part fan                 = 
| netnûmer                    = 030 
| postkoades                  = 3430-3439
| tiidsône                    = [[UTC]] +1
| simmertiid                  = UTC +2
| webside                     = [http://www.nieuwegein.nl/ www.nieuwegein.nl]
}}
[[Ofbyld:Gem-Nieuwegein-OpenTopo.jpg|300px|thumb|''Topografyske gemeentekaart fan Nieuwegein]]
'''Nieuwegein'' is in plak en gemeente yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Utert (provinsje)|Utert]] en leit justjes súdlik fan de stêd [[Utert (stêd)|Utert]]. De gemeente hat 64.534 ynwenners (2022)&lt;ref&gt;Sintraal Buro foar de Statistyk&lt;/ref&gt; en is in eardere [[groeikearn]]. De gemeente ûntstie yn [[1971]] nei de fúzje fan de twa eardere gemeenten [[Vreeswijk]] en [[Jutphaas]].

== Namme ==
Yn it gebiet tusken de eardere doarpen Vreeswijk en Jutphaas lei eartiids in lyts plak, ''Geyne''. Dat plak krige yn [[1285]] [[stedsrjochten]], dochs waard al rillegau, yn [[1313]] ferwoastge yn in kriich tusken de [[biskop fan Utert]] en de [[greve fan Hollân]]. Hjoed-de-dei docht it [[Hûs Oudegein]] noch oan dy tiid weromtinken. De gemeentebestjoeren fan Vreeswijk en Jutphaas hawwe foar in skoftke oan itt stinnen west oer in nije namme. Ynearsten soe it'' 't Gein'' wurde, mar waard kediisd om it ''Nieuwegein'', nei it âlde plak, te neamen.

== Skiednis ==
Yn de 1960-er en 1970-er jierren wie der yn Nederlân in weach fan [[suburbanisaasje]]. Bewenners fan de grutte stêden yn de [[Rânestêd]] teagen nei de omlizzende gemeenten. It regear koôrdinearre dy bewegings sa as ûnder oare it [[Griene Hert]] syn romten en lânskiplike wearden behâlde te litten. It waard gemeneten dêrnei net mear tastien om selsstannich grutte bouprojekten te ûntwikkeljen en út te fieren. Ynstee waard troch de sintrale oerheid sels boulokaasjes oanwiisd. Om Utert hinne lei it swiertepunt fan ûntjouwing súdlik fan de stêd.

Al yn [[1958]] bestie der by it provinsjebestjoer fan Utert plannen en brûk it gebiet tusken de doarpen Vreeswijk en Jutphaas folslein foar grutskalige wentebou, dêr't der, mei dy twa gemeenten ynbegrepen, in nij plak troch ûntstean soe. Yn it noardlik gebiet wie Jutphaas al dwaande mei it bouwen fan de wyk ''Wijkersloot'' en Vreeswijk yn it suden wie dwaande mei de wyk ''Zandveld''. Dêrtroch woeksen de beide plakken al nei inoar ta.

Op [[12 juny]] [[1969]] besleaten de gemeenterieden fan de gemeenten Vreeswijk en Jutphaas om harren sels op te heffen en op [[1 july]] [[1971]] wiene se gearfoege ta d enije gemeente Nieuwegein. Nieuwegein is yn hjoeddeistige begripen in folsleine stêd.

== Geografy ==
De gemeente leit ynsletten tusken de rykswegen [[Rykswei 2|A2]], [[Rykswei 12|A12]] en [[Rykswei 27|A27]]. De rivier de [[Lek (rivier)|Lek]] foarmet de súdgrins fan de gemeente. Fierder rinne it [[Lekkanaal]], it [[Amsterdam-Rynkanaal]] en it [[Merwedekanaal]] troch de gemeente hinne.

De gemeente wurdt begrinzge troch de stêd [[Utert (stêd)|Utert]] yn it noarden, de gemeente [[Houten]] yn it easten, de gemeente [[Fiifhearelannen (gemeente)|Fiifhearelannen]] yn it suden en de gemeente [[Iselstein]] yn it westen.

=== Wiken ===
== Wijken ==
De gemeente Nieuwegein bestiet út de folgjende wiken:
{| class=vatop
|
* Batau-Noard
* Batau-Súd
* Blokhoeve
* Sintrum
* De Wiers, bedriuweterrein
* Doorslag
* Fokkesteeg
* Galecop
* Het Klooster, bedriuweterrein
* Hoge Landen, bûtengebiet
* Hoog-Zandveld
|width=25|
|
* Huis de Geer
* Lekboulevard
* Laagraven-Liesbosch, bedriuweterrein
* Merwestein
* Oudegein], park
* Plettenburg, bedriuweterrein
* [[Vreeswijk]]
* [[Jutphaas]]-Wijkersloot
* Zandveld
* Zuilenstein
|}

== Ofbylden==

== Keppeling om utens ==
* [http://www.nieuwegein.nl/ Offisjele webside fan de gemeente Nieuwegein]
{{CommonsLyts}}

{{Boarnen|boarnefernijing=
{{Reflist}}
}}

{{Koördinaten|52_1_12_N_5_5_31_E_type:city(45000)_scale:100000_region:NL|52° 1' 12&quot; NB, 5° 5' 31&quot; EL}}

{{GemeentenUtert}}
[[Kategory:Nieuwegein]]
[[Kategory:Plak yn Nieuwegein]]
[[Kategory:Gemeente yn Utert]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1971]]</text>
      <sha1>9iyap1g517wl9w2kvkaa81bu4ah45og</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cas Enklaar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159699</id>
    <revision>
      <id>1084069</id>
      <parentid>1083929</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T21:48:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3076" xml:space="preserve">{{Akteur
| ôfbylding                    = 
| ôfbyldingstekst              = 
| ôfbyldingsbreedte            = 
| echte namme                  = Casper Willem Enklaar 
| nasjonaliteit                = {{NEDnasj}}
| berne                        = [[22 april]] [[1943]]
| berteplak                    = [[De Helder]]
| stoarn                       = [[20 july]] [[2022]]
| stjerplak                    = [[Amsterdam]]
| regionale identiteit         = 
| etnisiteit                   = 
| jierren aktyf                = [[1970]]-[[2022]] 
| prizen                       = 
| webside                      = 
}}
'''Casper Willem (Cas) Enklaar ''' ([[De Helder]],  [[22 april]] [[1943]] – [[Amsterdam]], [[20 july]] [[2022]]) wie in [[Nederlân]]sk [[akteur]]. 

==Karriêre==
Enklaar folge de [[De Teäterskoalle (Amsterdam)|Amsterdamske Toanielskoalle]], dêr't er yn [[1968]] ôfstudearre. Dêrnei begûn er by ''Toanielgroep Centrum''. Yn [[1970]] wie er belutsen by de oprjochting fan ''Het Werkteater'', en bleau dêrfoar wurkjen oant hy it yn [[1985]] ferwiksele foar ''Toneelgroep Baal''. Letter stapte er oer nei ''Toneelgroep Amsterdam''.

Enklaar makke ek diel út fan de fêste ploech fan regisseur [[Theo van Gogh (regisseur)|Theo van Gogh]], en spile ûnder oare yn ''Een dagje naar het strand'', ''Terug naar Oegstgeest'', ''Loos'', ''Vals licht'', ''Medea'', ''Baby Blue'' en ''In het belang van de staat''.
Dêrneist spile er yn bekende films fan oare regisseurs, lykas ''De bunker'', ''[[Flodder (film)|Flodder]]'', ''[[Lang Leve de Koningin]]'', ''[[Abeltje (film)|Abeltje]]'', ''Oorlogsrust'', ''Het woeden der hele wereld'', ''De vliegende Hollander'' en ''Masterclass''.

Enklaar spile faak yn it teater, ûnder mear yn ''Uit liefde'' en ''Wilhelmina, Je maintiendrai''. As lêste binne der noch de nedige tv-programma's, lykas ''[[Loenatik]]'', ''Pleidooi'', ''[[Koefnoen (telefyzjeprogramma)|Koefnoen]]'' en ''De dikke man''. 

Enklaar ferstoar op 20 july 2022, yn 'e aldens fan 79 jier oan de gefolgen fan [[Kanker|sloktermkanker]]

==Filmografy==
{{Filmografy|as=akteur}}
|-
{{Filmografy/Titel|titel=tillefyzje}}
|-
|1984
|Een dagje naar het strand
|Bernard
|
|-
|1986
|[[Flodder (film)|Flodder]]
|Eksintrike buorman
|''Enklaar wie de buorman dy 't Henkie betrape by syn ynbraak om't er piano spile.''
|-
|1987
|Terug naar Oegstgeest
|âlde Jan
|-
|1989
|Loos
|De Vries
|-
|1992
|De Bunker
|Van Zalingen
|-
|1993
|Vals licht
|de heit fan Simon
|
|-
|1995
|Lang leve de Koningin
|Witte Loper
|
|-
|1995
|De Vliegende Hollander
|Opkeaper
|
|-
|1998
|[[Abeltje (film)|Abeltje]]
|húsfeint
|
|-
|2001
|Baby Blue
|Coroner
|-
|2004
|[[Erik of het klein insectenboek (film)|Erik of het klein insectenboek]]
|deagraver 2
|
|-
|2005
|Masterclass
|acteur 1
|
|-
|2005
|Medea
|Middelink
|-
|2006
|Het woeden der gehele wereld
|Dokter Gobert
|
|}

{{DEFAULTSORT:Enklaar, Cas}}
[[Kategory:Nederlânsk toanielakteur]]
[[Kategory:Nederlânsk telefyzje-akteur]]
[[Kategory:Nederlânsk filmakteur]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1943]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>o4t1el4e17t8rvcw2ptjtd32gv72f8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Henri Garcin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159700</id>
    <revision>
      <id>1084070</id>
      <parentid>1083930</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T21:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alle oare Wikipedyen útsein nl: jouwe foar dizze akteur de Belgyske en/of de Frânske nasjonaliteit, mar yn elts gefal net de Nederlânske.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3456" xml:space="preserve">{{Akteur
| ôfbylding                    = 
| ôfbyldingstekst              = 
| ôfbyldingsbreedte            = 
| echte namme                  = Anton Albers
| nasjonaliteit                = {{BELnasj}}&lt;br&gt;{{FRAnasj}}
| berne                        = [[11 april]] [[1928]]
| berteplak                    = [[Antwerpen]]
| stoarn                       = [[13 juny]] [[2022]]
| stjerplak                    = [[Parys]]
| regionale identiteit         = 
| etnisiteit                   = 
| jierren aktyf                = [[1964]]-[[2022]] 
| prizen                       = 
| webside                      = 
}}
'''Henri Garcin ''' wie it pseudonym fan '''Anton Albers''' ([[Antwerpen]],  [[11 april]] [[1928]] – [[Parys]], [[13 juny]] [[2022]]) [[Belgje|Belgysk]]-[[Frankryk|Frânsk]] akteur fan [[Nederlân|Nederlânsk]] komôf.

Garcin  wenne sûnt [[1949]] yn Parys. Hy spile yn films, telefyzjesearjes en telefyzjefilms en dêrneist yn toanielstikken. Hy hat yn ferskate films fan [[Yves Boisset]] en fan [[Alex van Warmerdam]] spile en waard yn Nederlân bekend as ''heit Victor'' yn de film [[Abel (film)|Abel]]. Op 13 juny 2022 ferstoar Henri Garcin yn Parys yn 'e âldens fan 94 jier. 

==Filmografy==
{{Filmografy|as=akteur}}
|-
{{Filmografy/Titel|titel=tillefyzje}}
|-
| 1964 
| Mata-Hari, agent H21
| Gaston
|-
| 1965 
| La Vie de château
|Julien
|-
| 1974 
| Les Guichets du Louvre
| Ernst Jünger
|-
| 1971 
| Pic et pic et colegram
|
|-
| 1972 
| La Nuit bulgare
|Paul Tarset
|-
| 1974 
| |Verdict
|master Lannelongue
|-
| 1977 
| Le Juge Fayard dit Le Shériff
| substituut Picot
|-
| 1977 
| Une femme, un jour
| Jean-Paul
|''de oare helte''
|-
| 1980 
| C'est pas moi, c'est lui
|Georges Vallier
|
|-
| 1980 
| La Femme flic
|de procureur uit [[Noard-Frankryk]]
|-
| 1980 
| Cocktail Molotov
|Anne's styffaar
|-
| 1981 
| La Femme d'à côté
|Philippe Bauchard
|-
| 1982 
| Qu'est-ce qu'on attend pour être heureux
|regisseur
|
|-
| 1984 
| Charlots connection
|Marcaud
|
|-
| 1986 
| [[Abel (film)|Abel]]
|heit Victor
|
|-
| 1990 
| Un week-end sur deux
|agint fan Camille
|
|-
| 1990 
| Koko Flanel
|Didier de Merengue
|
|-
| 1992 
| De Noorderlingen
| biskop
|
|-
| 1996 
| Le Huitième jour
|bankdirekteur
|
|-
| 1996 
| De jurk
|Van Tilt
|
|-
| 1999 
| No Trains No Planes
| Joop
|
|-
| 2001 
| Het Negende uur
| Agincourt
|
|-
| 2003 
| Grim
| Don Felipe
|
|-
| 2004 
| San Antonio
| Switsersk bankier
|-
| 2005 
| Aux Abois
|Sarrebry
|
|-
| 2005 
| Il ne faut jurer de rien !
| Talleyrand
|-
| 2006 
| [[The Pink Panther (2006)|The Pink Panther]]
| de presidint
|
|-
| 2006 
| Adama Meshuga'at
| Stephan
|
|-
| 2006 
| Henry Dunant, du rouge sur la croix
|generaal Dufour
|
|-
| 2006 
| Mon meilleur ami
|Étienne Delamotte
|
|-
| 2008 
| Ça se soigne?
|Bernard
|''de heit fan Adrienne''
|-
| 2012 
| Het Meisje en de Dood
|Marcus
|
|-
| 2013 
|Boven is het stil
|Heit
|
|-
| 2015 
| Schneider vs. Bax
|Gerard
|-
| 2016 
| [[Tonio (film)|Tonio]]
| Pake Natan
|
|}

{{DEFAULTSORT:Garcin, Henri}}
[[Kategory:Belgysk toanielakteur]]
[[Kategory:Belgysk telefyzje-akteur]]
[[Kategory:Belgysk filmakteur]]
[[Kategory:Frânsk toanielakteur]]
[[Kategory:Frânsk telefyzje-akteur]]
[[Kategory:Frânsk filmakteur]]
[[Kategory:Belgysk persoan fan Nederlânsk komôf]]
[[Kategory:Frânsk persoan fan Nederlânsk komôf]]
[[Kategory:Frânsk persoan fan Belgysk komôf]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1928]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>ei4f9fydyok1wbi87uranwaq206ym2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shinzo Abe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159701</id>
    <revision>
      <id>1083974</id>
      <parentid>1083938</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:10:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>[[]] oars</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3423" xml:space="preserve">{{Politikus
| ôfbylding                   = Shinzō Abe Official.jpg
| ôfbyldingstekst             = Shinzo Abe (2015)
| ôfbyldingsbreedte           = 
| namme                       = 
| echte namme                 = Shinzo Abe
| nasjonaliteit               = {{JAPnasj}}
| bertedatum                  = [[21 septimber]] [[1954]]
| berteplak                   = [[Nagato]]
| stjerdatum                  = [[8 july]] [[2022]]
| stjerplak                   = [[Kashihara]]
| dynasty                     = 
| etnisiteit                  = 
| regionale identiteit        = 
| partij                      = [[Liberaal-Demokratyske Partij|LDP]]
| prizen                      = 
| ûnderskiedings              = 
| funksje1                    = Premier
| regear1                     = 
| amtsperioade1               = 2006-2007
| foargonger1                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger1                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje2                    = Premier
| regear2                     = 
| amtsperioade2               = 2012-2020
| foargonger2                 = [[Yoshihiko Noda]]
| opfolger2                   = [[Yoshihide Suga]]
| funksje3                    = Partijfoarsitter fan de Liberaal-Demokratyske Partij
| regear3                     = 
| amtsperioade3               = 2012-2020
| foargonger3                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger3                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje4                    = Sekretaris-generaal fan it Kabinet
| regear4                     = 
| amtsperioade4               = 2005-2006
| foargonger4                 = [[Hiroyuki Hosoda]]
| opfolger4                   = [[Yasuhisa Shiozaki]]
| funksje5                    = 
| regear5                     = 
| amtsperioade5               = 
| foargonger5                 = 
| opfolger5                   = 
| funksje6                    = 
| regear6                     = 
| amtsperioade6               = 
| foargonger6                 = 
| opfolger6                   = 
| funksje7                    = 
| regear7                     = 
| amtsperioade7               = 
| foargonger7                 = 
| opfolger7                   = 
| funksje8                    = 
| regear8                     = 
| amtsperioade8               = 
| foargonger8                 = 
| opfolger8                   = 
| regear9                     = 
| amtsperioade9               = 
| foargonger9                 = 
| opfolger9                   = 
| webside                     = 
}}
Shinzo Abe ([[Japansk]]: 安倍晋三, Abe Shinzō)  ([[Nagato]], [[21 septimber]] [[1954]] – [[Kashihara]], [[8 july]] [[2022]]) wie in [[Japan]]sk politikus fan de [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|Liberaal-Demokratyske Partij]] (LDP). Tusken [[2006]] en [[2007]] en tusken [[2012]] en [[2020]] wie er premier fan Japan. Abe wie de jongste Japanske premier en de earste dy't nei de [[Twadde Wrâldkriich]] berne waard. Hy waard sjoen as in konservatyf politikus.
 
Op 8 july 2022 waard er it slachtoffer fan in oanslach. Hy waard by it jaan fan in ferkiezings taspraak yn de stêd [[Nara]] delsketten troch in earder lid fan de [[Japanske Maritime Selsferdigeningstroepen]] mei in psychyske steurnis. Abe stoar in pear oeren nei de oanslach yn in sikehûs yn Kashihara.

{{DEFAULTSORT:Abe, Shinzo}}
[[Kategory:Japansk politikus]]
[[Kategory:Premier fan Japan]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1954]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>aqem5kxwq6bg7tvj571s2lgavjzig4n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1083975</id>
      <parentid>1083974</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:11:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>oars</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3431" xml:space="preserve">{{Politikus
| ôfbylding                   = Shinzō Abe Official.jpg
| ôfbyldingstekst             = Shinzo Abe (2015)
| ôfbyldingsbreedte           = 
| namme                       = 
| echte namme                 = Shinzo Abe
| nasjonaliteit               = {{JAPnasj}}
| bertedatum                  = [[21 septimber]] [[1954]]
| berteplak                   = [[Nagato]]
| stjerdatum                  = [[8 july]] [[2022]]
| stjerplak                   = [[Kashihara]]
| dynasty                     = 
| etnisiteit                  = 
| regionale identiteit        = 
| partij                      = [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|LDP]]
| prizen                      = 
| ûnderskiedings              = 
| funksje1                    = Premier
| regear1                     = 
| amtsperioade1               = 2006-2007
| foargonger1                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger1                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje2                    = Premier
| regear2                     = 
| amtsperioade2               = 2012-2020
| foargonger2                 = [[Yoshihiko Noda]]
| opfolger2                   = [[Yoshihide Suga]]
| funksje3                    = Partijfoarsitter fan de Liberaal-Demokratyske Partij
| regear3                     = 
| amtsperioade3               = 2012-2020
| foargonger3                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger3                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje4                    = Sekretaris-generaal fan it Kabinet
| regear4                     = 
| amtsperioade4               = 2005-2006
| foargonger4                 = [[Hiroyuki Hosoda]]
| opfolger4                   = [[Yasuhisa Shiozaki]]
| funksje5                    = 
| regear5                     = 
| amtsperioade5               = 
| foargonger5                 = 
| opfolger5                   = 
| funksje6                    = 
| regear6                     = 
| amtsperioade6               = 
| foargonger6                 = 
| opfolger6                   = 
| funksje7                    = 
| regear7                     = 
| amtsperioade7               = 
| foargonger7                 = 
| opfolger7                   = 
| funksje8                    = 
| regear8                     = 
| amtsperioade8               = 
| foargonger8                 = 
| opfolger8                   = 
| regear9                     = 
| amtsperioade9               = 
| foargonger9                 = 
| opfolger9                   = 
| webside                     = 
}}
Shinzo Abe ([[Japansk]]: 安倍晋三, Abe Shinzō)  ([[Nagato]], [[21 septimber]] [[1954]] – [[Kashihara]], [[8 july]] [[2022]]) wie in [[Japan]]sk politikus fan de [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|Liberaal-Demokratyske Partij]] (LDP). Tusken [[2006]] en [[2007]] en tusken [[2012]] en [[2020]] wie er premier fan Japan. Abe wie de jongste Japanske premier en de earste dy't nei de [[Twadde Wrâldkriich]] berne waard. Hy waard sjoen as in konservatyf politikus.
 
Op 8 july 2022 waard er it slachtoffer fan in oanslach. Hy waard by it jaan fan in ferkiezings taspraak yn de stêd [[Nara]] delsketten troch in earder lid fan de [[Japanske Maritime Selsferdigeningstroepen]] mei in psychyske steurnis. Abe stoar in pear oeren nei de oanslach yn in sikehûs yn Kashihara.

{{DEFAULTSORT:Abe, Shinzo}}
[[Kategory:Japansk politikus]]
[[Kategory:Premier fan Japan]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1954]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>igqie9zf9f7mtln9h0bwfp6zi3nf9t4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1083976</id>
      <parentid>1083975</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T14:12:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>+ kou</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3582" xml:space="preserve">{{Politikus
| ôfbylding                   = Shinzō Abe Official.jpg
| ôfbyldingstekst             = Shinzo Abe (2015)
| ôfbyldingsbreedte           = 
| namme                       = 
| echte namme                 = Shinzo Abe
| nasjonaliteit               = {{JAPnasj}}
| bertedatum                  = [[21 septimber]] [[1954]]
| berteplak                   = [[Nagato]]
| stjerdatum                  = [[8 july]] [[2022]]
| stjerplak                   = [[Kashihara]]
| dynasty                     = 
| etnisiteit                  = 
| regionale identiteit        = 
| partij                      = [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|LDP]]
| prizen                      = 
| ûnderskiedings              = 
| funksje1                    = Premier
| regear1                     = 
| amtsperioade1               = 2006-2007
| foargonger1                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger1                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje2                    = Premier
| regear2                     = 
| amtsperioade2               = 2012-2020
| foargonger2                 = [[Yoshihiko Noda]]
| opfolger2                   = [[Yoshihide Suga]]
| funksje3                    = Partijfoarsitter fan de Liberaal-Demokratyske Partij
| regear3                     = 
| amtsperioade3               = 2012-2020
| foargonger3                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger3                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje4                    = Sekretaris-generaal fan it Kabinet
| regear4                     = 
| amtsperioade4               = 2005-2006
| foargonger4                 = [[Hiroyuki Hosoda]]
| opfolger4                   = [[Yasuhisa Shiozaki]]
| funksje5                    = 
| regear5                     = 
| amtsperioade5               = 
| foargonger5                 = 
| opfolger5                   = 
| funksje6                    = 
| regear6                     = 
| amtsperioade6               = 
| foargonger6                 = 
| opfolger6                   = 
| funksje7                    = 
| regear7                     = 
| amtsperioade7               = 
| foargonger7                 = 
| opfolger7                   = 
| funksje8                    = 
| regear8                     = 
| amtsperioade8               = 
| foargonger8                 = 
| opfolger8                   = 
| regear9                     = 
| amtsperioade9               = 
| foargonger9                 = 
| opfolger9                   = 
| webside                     = 
}}
Shinzo Abe ([[Japansk]]: 安倍晋三, Abe Shinzō)  ([[Nagato]], [[21 septimber]] [[1954]] – [[Kashihara]], [[8 july]] [[2022]]) wie in [[Japan]]sk politikus fan de [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|Liberaal-Demokratyske Partij]] (LDP). Tusken [[2006]] en [[2007]] en tusken [[2012]] en [[2020]] wie er premier fan Japan. Abe wie de jongste Japanske premier en de earste dy't nei de [[Twadde Wrâldkriich]] berne waard. Hy waard sjoen as in konservatyf politikus.
 
Op 8 july 2022 waard er it slachtoffer fan in oanslach. Hy waard by it jaan fan in ferkiezings taspraak yn de stêd [[Nara]] delsketten troch in earder lid fan de [[Japanske Maritime Selsferdigeningstroepen]] mei in psychyske steurnis. Abe stoar in pear oeren nei de oanslach yn in sikehûs yn Kashihara.

== Keppeling om utens ==
* {{en}} [https://japan.kantei.go.jp/98_abe/meibo/daijin/abe_e.html Profyl op de offisjele webside fan de premier fan Japan]

{{DEFAULTSORT:Abe, Shinzo}}
[[Kategory:Japansk politikus]]
[[Kategory:Premier fan Japan]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1954]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>5jff03khp4gfyg2z3k7relu44ofw5rp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084071</id>
      <parentid>1083976</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T21:57:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>/* Keppeling om utens */ kt</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3712" xml:space="preserve">{{Politikus
| ôfbylding                   = Shinzō Abe Official.jpg
| ôfbyldingstekst             = Shinzo Abe (2015)
| ôfbyldingsbreedte           = 
| namme                       = 
| echte namme                 = Shinzo Abe
| nasjonaliteit               = {{JAPnasj}}
| bertedatum                  = [[21 septimber]] [[1954]]
| berteplak                   = [[Nagato]]
| stjerdatum                  = [[8 july]] [[2022]]
| stjerplak                   = [[Kashihara]]
| dynasty                     = 
| etnisiteit                  = 
| regionale identiteit        = 
| partij                      = [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|LDP]]
| prizen                      = 
| ûnderskiedings              = 
| funksje1                    = Premier
| regear1                     = 
| amtsperioade1               = 2006-2007
| foargonger1                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger1                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje2                    = Premier
| regear2                     = 
| amtsperioade2               = 2012-2020
| foargonger2                 = [[Yoshihiko Noda]]
| opfolger2                   = [[Yoshihide Suga]]
| funksje3                    = Partijfoarsitter fan de Liberaal-Demokratyske Partij
| regear3                     = 
| amtsperioade3               = 2012-2020
| foargonger3                 = [[Junichiro Koizumi]]
| opfolger3                   = [[Yasuo Fukuda]]
| funksje4                    = Sekretaris-generaal fan it Kabinet
| regear4                     = 
| amtsperioade4               = 2005-2006
| foargonger4                 = [[Hiroyuki Hosoda]]
| opfolger4                   = [[Yasuhisa Shiozaki]]
| funksje5                    = 
| regear5                     = 
| amtsperioade5               = 
| foargonger5                 = 
| opfolger5                   = 
| funksje6                    = 
| regear6                     = 
| amtsperioade6               = 
| foargonger6                 = 
| opfolger6                   = 
| funksje7                    = 
| regear7                     = 
| amtsperioade7               = 
| foargonger7                 = 
| opfolger7                   = 
| funksje8                    = 
| regear8                     = 
| amtsperioade8               = 
| foargonger8                 = 
| opfolger8                   = 
| regear9                     = 
| amtsperioade9               = 
| foargonger9                 = 
| opfolger9                   = 
| webside                     = 
}}
Shinzo Abe ([[Japansk]]: 安倍晋三, Abe Shinzō)  ([[Nagato]], [[21 septimber]] [[1954]] – [[Kashihara]], [[8 july]] [[2022]]) wie in [[Japan]]sk politikus fan de [[Liberaal-Demokratyske Partij (Japan)|Liberaal-Demokratyske Partij]] (LDP). Tusken [[2006]] en [[2007]] en tusken [[2012]] en [[2020]] wie er premier fan Japan. Abe wie de jongste Japanske premier en de earste dy't nei de [[Twadde Wrâldkriich]] berne waard. Hy waard sjoen as in konservatyf politikus.
 
Op 8 july 2022 waard er it slachtoffer fan in oanslach. Hy waard by it jaan fan in ferkiezings taspraak yn de stêd [[Nara]] delsketten troch in earder lid fan de [[Japanske Maritime Selsferdigeningstroepen]] mei in psychyske steurnis. Abe stoar in pear oeren nei de oanslach yn in sikehûs yn Kashihara.

== Keppeling om utens ==
* {{en}} [https://japan.kantei.go.jp/98_abe/meibo/daijin/abe_e.html Profyl op de offisjele webside fan de premier fan Japan]

{{DEFAULTSORT:Abe, Shinzo}}
[[Kategory:Japansk politikus]]
[[Kategory:Premier fan Japan]]
[[Kategory:Japansk konservatyf]]
[[Kategory:Japansk misdieslachtoffer]]
[[Kategory:Persoan dy't omkommen is by in moardoanslach]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1954]]
[[Kategory:Persoan stoarn yn 2022]]</text>
      <sha1>5gjmd51q7ief2ol9nxrwbwnv58lez8a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koergan (oblast)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159705</id>
    <revision>
      <id>1083972</id>
      <timestamp>2022-07-22T13:54:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Universele ynfoboks gebiet (mei flagge) | namme                       = Koergan oblast &lt;small&gt;Курганская область&lt;/small&gt; | ôfbylding                   = [[Ofbyld:Map of Russia - Kurgan Oblast.svg|300px]] | flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Kurgan Oblast.svg|border|100px]] | wapen                       = [[Ofbyld:Coat of arms of Kurgan Oblast.svg|60px]] | soarte gebiet               = [[Oblast]] | ynwennertal                 = 805.510 (2022)...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10175" xml:space="preserve">{{Universele ynfoboks gebiet (mei flagge)
| namme                       = Koergan oblast
&lt;small&gt;Курганская область&lt;/small&gt;
| ôfbylding                   = [[Ofbyld:Map of Russia - Kurgan Oblast.svg|300px]]
| flagge                      = [[Ofbyld:Flag of Kurgan Oblast.svg|border|100px]]
| wapen                       = [[Ofbyld:Coat of arms of Kurgan Oblast.svg|60px]]
| soarte gebiet               = [[Oblast]]
| ynwennertal                 = 805.510 (2022)
| oerflak                     = 71.488 km² 
| befolkingstichtens          = 11,27  ynw./km² 
| sels yn te foljen 1         = 
| namme sels yn te foljen 1   = 
| sels yn te foljen 2         = 
| namme sels yn te foljen 2   = 
| sels yn te foljen 3         = 
| namme sels yn te foljen 3   = 
| lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|border|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = federaal distrikt
| namme bestjoerlike ienheid 1= Oeral
| bestjoerlike ienheid 2      = ekonomyske regio
| namme bestjoerlike ienheid 2= Oeral
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| bestjoerlike ienheid 4      = 
| namme bestjoerlike ienheid 4= 
| haadplak                    = [[Koergan]]
| grutste plak                = [[Koergan]]
| sels yn te foljen 4         = taal
| namme sels yn te foljen 4   = [[Russysk]]
| sels yn te foljen 5         = Etnyske groepen
| namme sels yn te foljen 5   = Russen (92,5%), Tataren (1,9%),&lt;br&gt; Basjkieren (1,4%) &lt;small&gt;(stân: 2010)&lt;/small&gt;
| sels yn te foljen 6         = 	
| namme sels yn te foljen 6   = 
| sels yn te foljen 7         = 
| namme sels yn te foljen 7   = 
| stifting                    = 6 febrewaris 1943
| tiidsône                    = [[UTC]]+5 ([[MSK]]+2))
| simmertiid                  = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|55_34_00_N_64_45_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 34' N 64° 45' E}}  
| sels yn te foljen 8         = 	
| namme sels yn te foljen 8   = 
| sels yn te foljen 9         =  
| namme sels yn te foljen 9   = 
| webside                     = [http://www.admobl.kurgan.ru www.admobl.kurgan.ru]
}}
De '''oblast Koergan''' ([[Russysk]]: Курганская область, transl.: ''Koerganskaja oblast'') is in [[oblast]] yn [[Ruslân]]. Haadstêd fan de oblast is de stêd mei deselde namme, [[Koergan]]. Koergan is Russysk foar '[[Koergan (grêfhichte)|grêfheuvel]]' en hinget gear mei de [[Koergankultuer]]. Somtiden wurdt it gebiet ek oantsjut as de 'Transoeral' (Russysk: Зауралье; ''Zaoeralje'').

== Skiednis ==
[[Ofbyld:Dalmatovo church5.jpg|thumb|left|250px|''Dalmatovo'']]
De russyske kolonisaasje sette yn de 17e iuw útein. De earste delsettings wiene Dalmatovo (1644), Kataisk (1655), Koergan en Sjadrinsk (1662). Dielen fan de oblast hearden op ferskate mominten by de gûverneminten Tobolsk, Perm en Orenburg. Yn de tiid fan de [[Sovjet-Uny]] hearde it gebiet by de oblasten Oeral, Omsk en Tsjeljabinsk. Nei de Dútske oanfal op Ruslân yn 1941 waarden meiïnoar 16 grutte bedriuwen út it westen fan it lân nei it gebiet fan it takomstige oblast evakuëarre. De oblast Koergan waard op 6 febrewaris 1943 stifte. 

De oblast waard op 30 oktober 1959 mei de 'Oarder fan Lenin' ûnderskieden.

== Geografy ==
De oblast leit yn it súdwesten fan it Sibearyske Leechlân. It gebiet hat de foarm fan in trijehoek en de haadstêd leit yn it sintrum dêrfan. Yn it suden grinzget de oblast oan [[Kazachstan]], yn it westen oan de oblast [[Tsjeljabinsk (oblast)|Tsjeljabinsk]], yn it noarden oan de oblast [[Sverdlovsk (oblast)|Sverdlovsk]] en yn it easten oan de oblast [[Tjûmen (oblast)|Tjûmen]]. Fan noard nei súd is de oblast 290 km lang en fan west nei east mear as 430 km. It lânskip wurdt oerhearske troch flakke steppen, dy't tsjintwurdich foar de lânbou brûkt wurde. Likernôch in fyfte diel bestiet út bosk. Yn de oblast lizze mear as 3000 marren en 400 rivieren. De grutste rivieren binne de Tobol en de Isset.     

== Klimaat ==
It gebiet hat in kontinintaal klimaat mei kâlde winters en waarme simmers. De trochsnit temperatueren binne yn jannewaris −18 °C en yn july +19 °C. De delslach is 400 mm yn 't jier; de tiid dat der wat groeit 160 oant 165 dagen.

== Bestjoerlike yndieling en stêden ==
De oblast is ûnderferdield yn 24 [[rajon]]'s en twa stedsdistrikten. De twa stedsdistrikten binne Koergan en de stêd Sjadrinsk. Meiïnoar hat de oblast njoggen steden en seis plakken mei in stedsk karakter.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:left&quot;
|+ Stêden en plakken mei in stedsk karakter
|-
! Stêd
! Russysk
! Rajon
! Ynwenners 
! Wapen
! Lokaasje
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Dalmatovo]] || Далматово || Dalmatovski rajon || 11.938 (2021)  || [[Ofbyld:Coat of Arms of Dalmatovo (2006).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|56_16_00_N_62_55_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 16' N 62° 55' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Joergamysj]] || Юргамыш ||  Joergamysjski rajon || 7.518 (2021 )|| [[Ofbyld:Coat of Arms of Yurgamysh.gif|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_22_30_N_64_28_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 22' N 64° 28' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kargapolje]] || Каргаполье || Kargapolski rajon ||  8.005 (2021) || [[Ofbyld:COA Kargapolsky District.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_57_20_N_64_26_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 57' N 64° 26' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Kataisk]] || Катайск|| Kataiski rajon ||  12.341 (2021) || [[Ofbyld:Coat of Arms of Kataysk (Kurgan oblast).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|56_18_00_N_62_34_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 18' N 62° 34' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Krasny Oktjabr (Koergan, Kargapolski)|Krasny Oktjabr]] || Красный Октябрь || Kargapolski rajon || 4.230 (2021) || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_38_30_N_64_48_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 38' N 64° 48' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Koergan]] || Курган || Stedsdistrikt ||  304.727 (2022) || [[Ofbyld:Kurgan coat of arms.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_26_27_N_65_20_28_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 26' N 65° 20' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Koertamysj]] || Куртамыш || Koertamysjski rajon ||  16.401 (2021) || [[Ofbyld:COA of Kurtamysh.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; |{{Koördinaten yn tekst|54_54_00_N_64_26_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|54° 54' N 64° 26' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Lebjazje (Koergan)|Lebjazje]] || Лебяжье || Lebjazjevski rajon ||  5.425 (2021)  || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_16_00_N_66_30_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 16' N 66° 30' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Makûsjino]] || Макушино || Makûsjinski rajon || 7.680 (2021) || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_12_00_N_67_15_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 12' N 67° 15' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Misjkino (Koergan)|Misjkino]] || Мишкино || Misjkinski rajon ||  7.392 (2021) || [[Ofbyld:Герб Мишкино.jpg|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_20_20_N_63_55_03_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 20' N 63° 55' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Petûchovo]] || Петухово || Petûchovski rajon || 9.916 (2021) || [[Ofbyld:Coat of Arms of Petukhovo.png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_04_00_N_67_53_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 04' N 67° 53' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sjadrinsk]] || Шадринск || Stedsdistrikt ||  74.400 (2021) || [[Ofbyld:Coat of Arms of Shadrinsk (2001).jpg|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|56_05_00_N_63_38_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 05' N 63° 38' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sjtsjûtsje]] || Щучье || Sjtsjûtsjanski rajon || 9.346 (2021) || [[Ofbyld:Coat of Arms of Schuche (2013).jpg|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_13_00_N_62_46_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 13' N 62° 46' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Sjûmicha]] || Шумиха || Sjûmichinski rajon ||  17.141  (2021)|| [[Ofbyld:Coat of arms of Shumikha (2005).png|40px]] || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_14_00_N_63_17_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 14' N 68° 17' E}}
|-
| style=&quot;text-align:left&quot; | [[Vargasji]] || Варгаши || Vargasjinski rajon|| 9.080 (2021) || &amp;nbsp; || style=&quot;text-align:center&quot; | {{Koördinaten yn tekst|55_22_21_N_65_49_07_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 22' N 65° 49' E}}
|}

== Befolkingsferrin ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:450px&quot;
|-
! style=&quot;text-align:left;&quot;| Jier || 1926 || 1939 || 1959 || 1970 || 1979 || 1989 || 2002 || 2022
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|style=&quot;text-align:left;&quot;| '''Ynwenners''' || 1.236.000 || 976.000 || 999.170 || 1.085.560 || 1.080.459 || 1.103.665 || 1.019.532 || 805.510
|}

== Ekonomy ==
It Transsibearyske Spoar ferbynt de oblast mei de ekonomyske sintra fan de Europeeske en Aziatyske dielen fan Ruslân. Troch de ûnôfhinklikheid fan Kazachstan leit de oblast lykwols mear oan it rânegebiet fan Ruslân as foarhinne. De wichtichste sektoaren binne de masjinebou (foar de lânbou, oanlis fan strjitten en gemy-yndustry), foedselferwurking en lânbou. Oars as yn de omlizzende gebieten hat de oblast gjin grutte oaljefoarrieden yn 'e grûn. Wol is de oblast ryk oan boumaterialen; yn it suden wurdt ek izererts fûn.
{{Boarnen|boarnefernijing=
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dútsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis: [[:de:Oblast Tjumen]]
{{reflist}}
----
{{Commonscat|Kurgan Oblast|Koergan oblast}}
}}
{{DielgebietenRuslân}}
{{DEFAULTSORT:Koergan (oblast)}}
[[Kategory:Koergan (oblast)| ]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1959]]</text>
      <sha1>sieyagfamcmk9eydvu93cmgb8lpmljk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159706</id>
    <redirect title="De groote schouburgh der Neder­lantsche konstschilders en schilderessen" />
    <revision>
      <id>1084004</id>
      <timestamp>2022-07-22T15:23:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>Ferwiist troch nei [[De groote schouburgh der Neder­lantsche konstschilders en schilderessen]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">#REDIRECT [[De groote schouburgh der Neder­lantsche konstschilders en schilderessen]]</text>
      <sha1>1klrvig1d4cwstxagdfqirap5ckj965</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berjocht:LTUnasj</title>
    <ns>10</ns>
    <id>159707</id>
    <revision>
      <id>1084005</id>
      <timestamp>2022-07-22T15:27:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>Berjocht:LTUnasj</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148" xml:space="preserve">[[Ofbyld:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Litouwen|Litousk]]&lt;noinclude&gt;
[[Kategory:Berjochten Flagge mei nasjonaliteitsoantsjutting|LTU]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0lm8xz69q217njrhotj2ywekm847w9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Omgong fan Itaalje foar froulju</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159708</id>
    <revision>
      <id>1084007</id>
      <timestamp>2022-07-22T15:47:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>wurk</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4758" xml:space="preserve">{{wurk}}
{{Sportevenemint
| namme             = Giro Donne
| ôfbylding         =
| ôfbyldingsbreedte = 
| ûnderskrift       = 
| plak              = [[Itaalje]]
| jier              = 
| data              = [[juny]],&lt;br&gt;[[july]]
| sport             = [[hurdfytsen]]
| organisator       = PMG Sport
| ferienigings      = 
| lannen            = 
| atleten           = 
| eveneminten       = 
| iepening          = 
| sluting           = 
| earste            = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| lêste             = 
| aktueel           =
| foarige           = [[Omgong fan Itaalje 2022]]
| folgjende         = [[Omgong fan Itaalje 2023]]
}}
De '''Omgong fan Itaalje''' (''[[Italjaansk]]: Giro Donne'' van 2013-2020 ''Giro Rosa'') is in [[hurdfytsen|hurdfytswedstryd]] yn Itaalje foar froulju. Wurdt yn de [[simmer]] yn etappen troch gâns Itaalje fytst.

=== Winners Rôze trui ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Jier
! Winner
! Nasjonaliteit
! Ploech
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| [[Maria Canins]]
|{{ITAnasj}}
|
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1989|1989]]
|  [[Roberta Bonanomi]] 
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1990|1990]]
|  [[Catherine Marsal]]
| {{FRAnasj}}
| 
|-
| colspan=4 align=center bgcolor=&quot;lightgrey&quot;| ''1991 &amp; 1992 Omgong net organisearre
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1993|1993]]
|  [[Lenka Ilavská]] 
| {{CZEnasj}}
|Swann Hooch
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1994|1994]]
|  [[Michela Fanini]]
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1996|1996]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1997|1997]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| Sprint
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1999|1999]]
|  [[Joane Somarriba]] 
| {{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2000|2000]]
|  [[Joane Somarriba]] 
|{{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2001|2001]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2002|2002]]
|  [[Svetlana Boebnenkova]] 
| {{RUSnasj}}
|  Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2003|2003]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Prato Marathon Bike
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2004|2004]]
|  [[Nicole Cooke]] 
| {{GBRnasj}}
| Safi-Pasta Zara-Manhattan
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2005|2005]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Bigla
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2006|2006]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nobili Rubinetterie - Menikini - Cogeas
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2007|2007]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nürnberger Versicherung
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]]
|  [[Fabiana Luperini]]
| {{ITAnasj}}
| Menikini - Selle Italia - Master Colors
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2009|2009]]
|  [[Claudia Häusler]] 
| {{GERnasj}}
| Cervélo TestTeam
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2010|2010]]
|  [[Mara Abbott]] 
| {{USAnasj}}
| Peanut Butter &amp; Co.
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2011|2011]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Nederland Bloeit
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2012|2012]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2013|2013]]
|  [[Mara Abbott]]
| {{USAnasj}}
| Exergy TWENTY16
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2014|2014]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2015|2015]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2016|2016]]
|  [[Megan Guarnier]]
| {{USAnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2017|2017]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2018|2018]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2019|2019]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2020|2020]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2021|2021]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Team SD Worx
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2022|2022]] 
| [[Annemiek van Vleuten]] 
| {{NEDnasj}}
| Movistar
|-
|}

{{Boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
}}

[[Kategory:Hurdfytsen]]
[[Kategory:Omgong fan Itaalje| ]]
[[Kategory:Sportevenemint yn Itaalje]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1988]]</text>
      <sha1>ls4y5nfa9hnzhh34p7rsx4b0un8ijec</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084008</id>
      <parentid>1084007</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T15:54:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>/* Winners Rôze trui */ Measte oerwinningen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5128" xml:space="preserve">{{wurk}}
{{Sportevenemint
| namme             = Giro Donne
| ôfbylding         =
| ôfbyldingsbreedte = 
| ûnderskrift       = 
| plak              = [[Itaalje]]
| jier              = 
| data              = [[juny]],&lt;br&gt;[[july]]
| sport             = [[hurdfytsen]]
| organisator       = PMG Sport
| ferienigings      = 
| lannen            = 
| atleten           = 
| eveneminten       = 
| iepening          = 
| sluting           = 
| earste            = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| lêste             = 
| aktueel           =
| foarige           = [[Omgong fan Itaalje 2022]]
| folgjende         = [[Omgong fan Itaalje 2023]]
}}
De '''Omgong fan Itaalje''' (''[[Italjaansk]]: Giro Donne'' van 2013-2020 ''Giro Rosa'') is in [[hurdfytsen|hurdfytswedstryd]] yn Itaalje foar froulju. Wurdt yn de [[simmer]] yn etappen troch gâns Itaalje fytst.

=== Winners Rôze trui ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Jier
! Winner
! Nasjonaliteit
! Ploech
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| [[Maria Canins]]
|{{ITAnasj}}
|
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1989|1989]]
|  [[Roberta Bonanomi]] 
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1990|1990]]
|  [[Catherine Marsal]]
| {{FRAnasj}}
| 
|-
| colspan=4 align=center bgcolor=&quot;lightgrey&quot;| ''1991 &amp; 1992 Omgong net organisearre
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1993|1993]]
|  [[Lenka Ilavská]] 
| {{CZEnasj}}
|Swann Hooch
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1994|1994]]
|  [[Michela Fanini]]
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1996|1996]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1997|1997]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| Sprint
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1999|1999]]
|  [[Joane Somarriba]] 
| {{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2000|2000]]
|  [[Joane Somarriba]] 
|{{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2001|2001]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2002|2002]]
|  [[Svetlana Boebnenkova]] 
| {{RUSnasj}}
|  Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2003|2003]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Prato Marathon Bike
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2004|2004]]
|  [[Nicole Cooke]] 
| {{GBRnasj}}
| Safi-Pasta Zara-Manhattan
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2005|2005]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Bigla
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2006|2006]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nobili Rubinetterie - Menikini - Cogeas
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2007|2007]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nürnberger Versicherung
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]]
|  [[Fabiana Luperini]]
| {{ITAnasj}}
| Menikini - Selle Italia - Master Colors
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2009|2009]]
|  [[Claudia Häusler]] 
| {{GERnasj}}
| Cervélo TestTeam
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2010|2010]]
|  [[Mara Abbott]] 
| {{USAnasj}}
| Peanut Butter &amp; Co.
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2011|2011]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Nederland Bloeit
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2012|2012]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2013|2013]]
|  [[Mara Abbott]]
| {{USAnasj}}
| Exergy TWENTY16
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2014|2014]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2015|2015]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2016|2016]]
|  [[Megan Guarnier]]
| {{USAnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2017|2017]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2018|2018]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2019|2019]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2020|2020]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2021|2021]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Team SD Worx
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2022|2022]] 
| [[Annemiek van Vleuten]] 
| {{NEDnasj}}
| Movistar
|-
|}

==== Measte oerwinningen ====
5x
* [[Fabiana Luperini]] wûn de Omgong fan 1995 oant en mei 1998 en yn 2008.
4x
* [[Anna van der Breggen]] wûn de Omgong yn 2015, 2017, 2020 en 2021 .
3x
* [[Nicole Brändli]] wûn de Omgong yn 2001, 2003 en 2005 
* [[Marianne Vos]] wûn de Omgong yn 2011, 2012 en 2014 
* [[Annemiek van Vleuten]] wûn de Omgong yn 2018, 2019 en 2022


{{Boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
}}

[[Kategory:Hurdfytsen]]
[[Kategory:Omgong fan Itaalje| ]]
[[Kategory:Sportevenemint yn Itaalje]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1988]]</text>
      <sha1>eq50l0fzmb41m2n8vj5f66vmoxgq2an</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084010</id>
      <parentid>1084008</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T16:07:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <comment>Omgong fan Itaalje foar froulju</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6167" xml:space="preserve">{{Sportevenemint
| namme             = Giro Donne
| ôfbylding         =
| ôfbyldingsbreedte = 
| ûnderskrift       = 
| plak              = [[Itaalje]]
| jier              = 
| data              = [[juny]],&lt;br&gt;[[july]]
| sport             = [[hurdfytsen]]
| organisator       = PMG Sport
| ferienigings      = 
| lannen            = 
| atleten           = 
| eveneminten       = 
| iepening          = 
| sluting           = 
| earste            = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| lêste             = 
| aktueel           =
| foarige           = [[Omgong fan Itaalje 2022]]
| folgjende         = [[Omgong fan Itaalje 2023]]
}}
De '''Omgong fan Itaalje''' (''[[Italjaansk]]: Giro Donne'' van 2013-2020 ''Giro Rosa'') is in [[hurdfytsen|hurdfytswedstryd]] yn [[Itaalje]] foar [[froulju]]. Wurdt yn de [[simmer]] yn etappen troch gâns Itaalje fytst.

==Skiednis==
Yn de [[jierren 90]] duorre de Omgong faak tolve dagen en waard yn de perioade [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]-[[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]] fjouwer kear op rige wûn troch de Italjaanske [[Fabiana Luperini]] dy't yn [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]] noch in fiifde oerwinning taheakke in rekôr dat noch altyd stiet ''(2022)''. Yn de earste jierren fan de 21e iuw bestie de ''Giro Donne'' meastal út in prolooch en njoggen etappen. Yn desimber [[2012]] waard bekend dat organisator ''Epinike'' him nei trije jier weromluts. Yn april [[2013]] waard lykwols in wertekene en oant acht ritten ynkoarte Omgong oankundige dy't yn july ferriden waard ûnder de nije namme ''Giro Rosa''. Fan [[2014]] ôf duorret de Giro wer tsien dagen (prolooch of ploegetiidrit en njoggen etappen ), útsûndering wie 2020 mei njoggen etappen. Nei opnij in organisaasje wiksel waard de Omgong yn [[2021]] ferriden as de ''Giro d'Italia Internazionale Femminile'' en yn [[2022]] wer as de ''Giro Donne''.

=== Winners Rôze trui ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Jier
! Winner
! Nasjonaliteit
! Ploech
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| [[Maria Canins]]
|{{ITAnasj}}
|
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1989|1989]]
|  [[Roberta Bonanomi]] 
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1990|1990]]
|  [[Catherine Marsal]]
| {{FRAnasj}}
| 
|-
| colspan=4 align=center bgcolor=&quot;lightgrey&quot;| ''1991 &amp; 1992 Omgong net organisearre
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1993|1993]]
|  [[Lenka Ilavská]] 
| {{CZEnasj}}
|Swann Hooch
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1994|1994]]
|  [[Michela Fanini]]
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1996|1996]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1997|1997]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| Sprint
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1999|1999]]
|  [[Joane Somarriba]] 
| {{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2000|2000]]
|  [[Joane Somarriba]] 
|{{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2001|2001]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2002|2002]]
|  [[Svetlana Boebnenkova]] 
| {{RUSnasj}}
|  Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2003|2003]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Prato Marathon Bike
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2004|2004]]
|  [[Nicole Cooke]] 
| {{GBRnasj}}
| Safi-Pasta Zara-Manhattan
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2005|2005]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Bigla
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2006|2006]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nobili Rubinetterie - Menikini - Cogeas
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2007|2007]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nürnberger Versicherung
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]]
|  [[Fabiana Luperini]]
| {{ITAnasj}}
| Menikini - Selle Italia - Master Colors
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2009|2009]]
|  [[Claudia Häusler]] 
| {{GERnasj}}
| Cervélo TestTeam
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2010|2010]]
|  [[Mara Abbott]] 
| {{USAnasj}}
| Peanut Butter &amp; Co.
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2011|2011]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Nederland Bloeit
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2012|2012]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2013|2013]]
|  [[Mara Abbott]]
| {{USAnasj}}
| Exergy TWENTY16
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2014|2014]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2015|2015]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2016|2016]]
|  [[Megan Guarnier]]
| {{USAnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2017|2017]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2018|2018]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2019|2019]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2020|2020]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2021|2021]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Team SD Worx
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2022|2022]] 
| [[Annemiek van Vleuten]] 
| {{NEDnasj}}
| Movistar
|-
|}

==== Measte oerwinningen ====
5x
* [[Fabiana Luperini]] wûn de Omgong fan 1995 oant en mei 1998 en yn 2008.
4x
* [[Anna van der Breggen]] wûn de Omgong yn 2015, 2017, 2020 en 2021 .
3x
* [[Nicole Brändli]] wûn de Omgong yn 2001, 2003 en 2005 
* [[Marianne Vos]] wûn de Omgong yn 2011, 2012 en 2014 
* [[Annemiek van Vleuten]] wûn de Omgong yn 2018, 2019 en 2022


{{Boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
}}

[[Kategory:Hurdfytsen]]
[[Kategory:Omgong fan Itaalje| ]]
[[Kategory:Sportevenemint yn Itaalje]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1988]]</text>
      <sha1>5x672v883g9qgbskghwet17so1tns3r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084011</id>
      <parentid>1084010</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T16:08:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FreyaSport</username>
        <id>40716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>lyts flaterke</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6193" xml:space="preserve">{{Sportevenemint
| namme             = Giro Donne
| ôfbylding         =
| ôfbyldingsbreedte = 
| ûnderskrift       = 
| plak              = [[Itaalje]]
| jier              = 
| data              = [[juny]],&lt;br&gt;[[july]]
| sport             = [[hurdfytsen]]
| organisator       = PMG Sport
| ferienigings      = 
| lannen            = 
| atleten           = 
| eveneminten       = 
| iepening          = 
| sluting           = 
| earste            = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| lêste             = 
| aktueel           =
| foarige           = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2022]]
| folgjende         = [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2023]]
}}
De '''Omgong fan Itaalje''' (''[[Italjaansk]]: Giro Donne'' van 2013-2020 ''Giro Rosa'') is in [[hurdfytsen|hurdfytswedstryd]] yn [[Itaalje]] foar [[froulju]]. Wurdt yn de [[simmer]] yn etappen troch gâns Itaalje fytst.

==Skiednis==
Yn de [[jierren 90]] duorre de Omgong faak tolve dagen en waard yn de perioade [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]-[[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]] fjouwer kear op rige wûn troch de Italjaanske [[Fabiana Luperini]] dy't yn [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]] noch in fiifde oerwinning taheakke in rekôr dat noch altyd stiet ''(2022)''. Yn de earste jierren fan de 21e iuw bestie de ''Giro Donne'' meastal út in prolooch en njoggen etappen. Yn desimber [[2012]] waard bekend dat organisator ''Epinike'' him nei trije jier weromluts. Yn april [[2013]] waard lykwols in wertekene en oant acht ritten ynkoarte Omgong oankundige dy't yn july ferriden waard ûnder de nije namme ''Giro Rosa''. Fan [[2014]] ôf duorret de Giro wer tsien dagen (prolooch of ploegetiidrit en njoggen etappen ), útsûndering wie 2020 mei njoggen etappen. Nei opnij in organisaasje wiksel waard de Omgong yn [[2021]] ferriden as de ''Giro d'Italia Internazionale Femminile'' en yn [[2022]] wer as de ''Giro Donne''.

=== Winners Rôze trui ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Jier
! Winner
! Nasjonaliteit
! Ploech
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1988|1988]]
| [[Maria Canins]]
|{{ITAnasj}}
|
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1989|1989]]
|  [[Roberta Bonanomi]] 
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1990|1990]]
|  [[Catherine Marsal]]
| {{FRAnasj}}
| 
|-
| colspan=4 align=center bgcolor=&quot;lightgrey&quot;| ''1991 &amp; 1992 Omgong net organisearre
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1993|1993]]
|  [[Lenka Ilavská]] 
| {{CZEnasj}}
|Swann Hooch
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1994|1994]]
|  [[Michela Fanini]]
| {{ITAnasj}}
| 
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1995|1995]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1996|1996]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1997|1997]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| GS Gelati Sanson
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1998|1998]]
|  [[Fabiana Luperini]] 
| {{ITAnasj}}
| Sprint
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 1999|1999]]
|  [[Joane Somarriba]] 
| {{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2000|2000]]
|  [[Joane Somarriba]] 
|{{ESPnasj}}
| Alfa Lum
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2001|2001]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2002|2002]]
|  [[Svetlana Boebnenkova]] 
| {{RUSnasj}}
|  Edil Savino
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2003|2003]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Prato Marathon Bike
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2004|2004]]
|  [[Nicole Cooke]] 
| {{GBRnasj}}
| Safi-Pasta Zara-Manhattan
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2005|2005]]
|  [[Nicole Brändli]] 
| {{SUInasj}}
| Team Bigla
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2006|2006]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nobili Rubinetterie - Menikini - Cogeas
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2007|2007]]
|  [[Edita Pučinskaitė]]
| {{LTUnasj}}
| Nürnberger Versicherung
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2008|2008]]
|  [[Fabiana Luperini]]
| {{ITAnasj}}
| Menikini - Selle Italia - Master Colors
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2009|2009]]
|  [[Claudia Häusler]] 
| {{GERnasj}}
| Cervélo TestTeam
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2010|2010]]
|  [[Mara Abbott]] 
| {{USAnasj}}
| Peanut Butter &amp; Co.
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2011|2011]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Nederland Bloeit
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2012|2012]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2013|2013]]
|  [[Mara Abbott]]
| {{USAnasj}}
| Exergy TWENTY16
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2014|2014]]
| [[Marianne Vos]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2015|2015]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Rabobank-Liv Woman
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2016|2016]]
|  [[Megan Guarnier]]
| {{USAnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2017|2017]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2018|2018]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2019|2019]]
| [[Annemiek van Vleuten]]
| {{NEDnasj}}
| Mitchelton-Scott
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2020|2020]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Boels Dolmans
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2021|2021]]
| [[Anna van der Breggen]]
| {{NEDnasj}}
| Team SD Worx
|-
| [[Omgong fan Itaalje foar froulju 2022|2022]] 
| [[Annemiek van Vleuten]] 
| {{NEDnasj}}
| Movistar
|-
|}

==== Measte oerwinningen ====
5x
* [[Fabiana Luperini]] wûn de Omgong fan 1995 oant en mei 1998 en yn 2008.
4x
* [[Anna van der Breggen]] wûn de Omgong yn 2015, 2017, 2020 en 2021 .
3x
* [[Nicole Brändli]] wûn de Omgong yn 2001, 2003 en 2005 
* [[Marianne Vos]] wûn de Omgong yn 2011, 2012 en 2014 
* [[Annemiek van Vleuten]] wûn de Omgong yn 2018, 2019 en 2022


{{Boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
}}

[[Kategory:Hurdfytsen]]
[[Kategory:Omgong fan Itaalje| ]]
[[Kategory:Sportevenemint yn Itaalje]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1988]]</text>
      <sha1>047f05kspvrro5nopx68vzi8d4u77yj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koergan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159709</id>
    <revision>
      <id>1084014</id>
      <timestamp>2022-07-22T18:18:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Stêd mei flagge| Ofbyld              = [[Ofbyld:Памятник Красину, Курган.jpg|300px]] | Flagge              = [[Ofbyld:Kurgan flag.png|border|80px]] | Wapen               = [[Ofbyld:Kurgan coat of arms.png|60px]] | Ynwennertal         = 304.727 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt;| Oerflak             = 393,03 km²| Befolkingstichtens  = 774,7 ynw./km² | Stêdekloft          = | Hichte              = 75 m (sintrum)  | Lân                 = Ofbyld:Flag of Russia....&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3421" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld              = [[Ofbyld:Памятник Красину, Курган.jpg|300px]] |
Flagge              = [[Ofbyld:Kurgan flag.png|border|80px]] |
Wapen               = [[Ofbyld:Kurgan coat of arms.png|60px]] |
Ynwennertal         = 304.727 &lt;small&gt;(2022)&lt;/small&gt;|
Oerflak             = 393,03 km²|
Befolkingstichtens  = 774,7 ynw./km² |
Stêdekloft          = |
Hichte              = 75 m (sintrum)  |
Lân                 = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1      = Oblast (prov.) |
Namme bestj. ienh. 1= [[Ofbyld:Flag of Kurgan Oblast.svg|20px]] [[Koergan (oblast)|Koergan]] |
Bestj. ienh. 2      = |
Namme bestj. ienh. 2= |
Stifting            = Stifting: [[1680]] &lt;br&gt; Stêd: [[1782]] |
Tiidsône            = [[UTC]] +5 |
Simmertiid          = gjin [[simmertiid]] |
Koördinaten         = {{Koördinaten yn tekst|55_26_27_N_65_20_28_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|55° 26' N 65° 20' E}} |	
Webside             = [https://www.kurgan-city.ru/ kurgan-city.ru]|
}}
'''Koergan''' ([[Russysk]]: Курган) is in stêd yn [[Ruslân]]. It is de haadstêd fan de [[oblast]] mei [[Koergan (oblast)|deselde namme]]. De stêd leit yn it súdwesten fan [[Sibearje]]] oan de rivier de [[Tobol]] op sa'n 1970 kilometer eastlik fan [[Moskou]]. Koergan hat in oansluting op it trans-Siberische spoar. 

== Skiednis ==
De stêd waard yn 1662 stifte as it fort 'Tsarjovo Gorodisjtsje' (&quot;Tsarestêd&quot;), in grinspost om it lân te beskermjen tsjin de nomaden. By de oanfallen waard Tsarjovo Gorodisjtsje in pear kear plondere en platbaarnd. Tsjin it ein fan de 17e iuw ferhûze de delsetting 8 kilometer de stream ôf. It fort bestie yn it midden fan de 18e iuw út de âlde stêd yn it houten kremlyn en in nije stêd mei in stedsmuorre, bolwurken en in grêft. Troch't it ryk him fierder útwreide en it plak gjin grinspost mear wie ferlear it de ferdigeningsfunksje. Yn de jierren 1760 waard it fort ôfbrutsen en yn 1782 krige it plak syn hjoeddeiske namme en de status fan stêd. 

De namme Koergan is ôflaat fan in grutte [[Koergan (grêfhichte)|grêfheuvel]], Tsjarjov koergan, dy't net fier fan de oarsproklike delsetting leit. De stêd waard in plak foar ferballe politike finzenen. In soad [[dekrabristen]] en [[Poalen|Poalske]] nasjonalisten fan de opstân 1836-1864 wennen yn Koergan. Yn 1895 bestie hast de helte fan de sântûzen ynwenners fan de sted út politike ballings.   

Sûnt healwei de 19e iuw waard Koergan in hannelssintrum foar lânbouprodykten. Troch de oansluting op it trans-Sibearyske spoar yn 1893 koe ek de yndustry groeie en it tal ynwenners woeks oan. Yn 1917 hie de stêd al 40.000 ynwenners en hast 60 bedriuwen.  

Yn de [[Twadde Wrâldkriich]] ferhûzen in soad bedriuwen út it westen fierder Ruslân yn, sadat Koergan noch mear yndustry krige. Yn 1943 waard Koergan de haadstêd fan de nije oblast Koergan. Yn de jierren 1950 waarden grutte fabriken boud, dy't tsjintwurdich it stedsbyld behearskje.

== Ekonomy ==
Koergan hat sa'n 80 grutte en middelgrutte bedriuwen. Masjinebou en de produksje fan boumaterialen binne sterk fertsjintwurdige. De stêd hat goede ferbinings mei twa stasjons, in oansluting mei it trans-Sibearyske spoar en in lofthaven.

== Berne ==
* [[Jûlia Savitsjeva]], sjongeres
{{clear}}
{{Commonscat|Kurgan, Kurgan Oblast|Koergant}}
[[Kategory:Plak yn Koergan (oblast)]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1680]]</text>
      <sha1>dl8mj1qctalgijbxi1mzu8n0y2f281v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Koergan (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159710</id>
    <revision>
      <id>1084015</id>
      <timestamp>2022-07-22T18:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Settlements in Kurgan Oblast|Plakken yn 'e oblast Koergan}}  [[Kategory:Koergan (oblast)]] [[Kategory:Plak yn Sibearje|Koergan (oblast)]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="150" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Kurgan Oblast|Plakken yn 'e oblast Koergan}}

[[Kategory:Koergan (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Sibearje|Koergan (oblast)]]</text>
      <sha1>2t0r6o35y8dpic5rtpcieao19qhqm70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Koergan (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159711</id>
    <revision>
      <id>1084016</id>
      <timestamp>2022-07-22T18:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Kurgan Oblast|Koergan (oblast)}}  {{DEFAULTSORT:Koergan (oblast)}} [[Kategory:Oblast fan Ruslân|Koergan (oblast)]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1959]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" xml:space="preserve">{{Commonscat|Kurgan Oblast|Koergan (oblast)}}

{{DEFAULTSORT:Koergan (oblast)}}
[[Kategory:Oblast fan Ruslân|Koergan (oblast)]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1959]]</text>
      <sha1>byp632zv8g3rpnkpqm277hyuz1mnbxt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tsjoenster (beoefender fan tsjoenderij)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159712</id>
    <redirect title="Tsjoender" />
    <revision>
      <id>1084067</id>
      <timestamp>2022-07-22T19:40:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <comment>Ferwiist troch nei [[Tsjoender]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tsjoender]]</text>
      <sha1>iutqysiia0phwqeongkxgt91m1hb3g9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Japansk konservatyf</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159713</id>
    <revision>
      <id>1084072</id>
      <timestamp>2022-07-22T21:57:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>nij</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" xml:space="preserve">[[Kategory:Japansk persoan|Konservatyf]]
[[Kategory:Konservatyf]]</text>
      <sha1>i8qglj0xmibnd1p7dphu4u35fhyzh51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ofbyld:General Hux (Star Wars).jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>159714</id>
    <revision>
      <id>1084108</id>
      <timestamp>2022-07-22T22:21:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>In ôfbylding fan Armitage Hux, in personaazje út 'e ''Star Wars''-franchise.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" xml:space="preserve">== Gearfetting ==
In ôfbylding fan Armitage Hux, in personaazje út 'e ''Star Wars''-franchise.
== Lisinsje ==
{{Auteursrjocht standert}}</text>
      <sha1>ow97sqhm1yncp4c7lvxplfjsnshbm2o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084109</id>
      <parentid>1084108</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T22:21:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Lisinsje */ red</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="451" xml:space="preserve">== Gearfetting ==
In ôfbylding fan Armitage Hux, in personaazje út 'e ''Star Wars''-franchise.
== Lisinsje ==
Dit is in ôfbyld mei copyright, dat eigendom is fan Lucasfilm, mar ûnder '''Kêst 15a fan de Auteurswet''' is it tastien om sok materiaal te brûken as yllústraasje of foar de folsleinens, salang't it brûkt wurdt foar it doel dêr't it foar makke is en salang't de eigner fan it copyright dúdlik fermeld wurdt, wat ik hjirby dien haw.</text>
      <sha1>6g8cg8sikxq9mh6ayxz9s7h8swmy32b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Armitage Hux</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159715</id>
    <revision>
      <id>1084110</id>
      <timestamp>2022-07-22T22:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>nije side</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14415" xml:space="preserve">{{Fiktyf of legindarysk personaazje
| ôfbylding            = General Hux (Star Wars).jpg
| ôfbyldingstekst      = 
| ôfbyldingsbreedte    = 220px
| namme                = Armitage Hux&lt;br&gt;&lt;small&gt;personaazje út ''[[Star Wars]]''&lt;/small&gt;
| oare namme(n)        = 
| bynamme              = 
| sekse                = [[manlik]]
| soarte personaazje   = [[minske]]
| nasjonaliteit        = [[File:Flag of the First Order.svg|border|20px]] [[Earste Oarder (Star Wars)|Galaktysk]]
| berop/amt            = [[militêr]]
| besibbe personaazjes = [[Kylo Ren]]&lt;br&gt;[[opperste lieder Snoke|Snoke]]&lt;br&gt;[[kaptein Phasma]]
| attributen           = 
| geastlike heit       = [[Lawrence Kasdan]]&lt;br&gt;[[J.J. Abrams]]&lt;br&gt;[[Michael Arndt]]
| útjouwer             = 
| ûntstean             = [[2015]]
}}
'''Armitage Hux''' ([[Ingelsk]]e [[útspr.]]: [ɑː(ɹ)mɪˈtɑːʒ ˈhʌks], likernôch: &quot;aa(r)-mit-&lt;u&gt;taazj&lt;/u&gt; &lt;u&gt;haks&lt;/u&gt;&quot;), ornaris bekend as '''generaal Hux''', is in [[fiktyf]] [[personaazje]] út 'e [[Star Wars|''Star Wars''-franchise]]. Hy is ien fan 'e [[antagonist]]en út 'e trije [[film]]s fan 'e [[Star Wars-ferfolchtrilogy|''Star Wars''-ferfolchtrilogy]], dy't tusken [[2015]] en [[2019]] makke waarden. It personaazje fan Hux waard betocht troch de [[senarioskriuwer]]s fan it earste diel, ''[[Star Wars: Episode&amp;nbsp;VII&amp;nbsp;– The Force Awakens]]'', te witten: [[Lawrence Kasdan]], [[Michael Arndt]] en [[J.J. Abrams]]. Hux is in ûnoangename [[minsklik]]e [[man (sekse)|man]] dy't as [[generaal]] lieding jout oan 'e [[kriichsmacht]] fan 'e [[Earste Oarder (Star Wars)|Earste Oarder]] yn 'e striid tsjin it [[Ferset (Star Wars)|Ferset]]. It personaazje fan Armitage Hux waard yn alle trije films spile troch [[akteur]] [[Domhnall Gleeson]], dy't foar syn [[aktearjen]] lof rispe by [[filmkritisy]] likegoed as by [[fan (persoan)|fans]], hoewol't de ferskowende rol fan Hux yn 'e [[filmtrilogy]] op minder begryp rekkenje koe.

==Fiktive biografy==
===Eftergrûn===
Ut oare ''[[Star Wars]]''-media wurdt dúdlik dat Armitage Hux [[berne]] is op 'e [[planeet]] Arkanis út in [[relaasje (ynterpersoanlike bân)|relaasje]] tusken syn [[heit]] Brendol Hux, de kommandant fan 'e [[militêre akademy|Militêre Akademy]] fan Arkanis, en in [[kokenfaam]]. As [[jonkje]] flechtet Hux nei de dea fan [[keizer]] [[Palpatine]] en de nederlaach fan it [[Galaktysk Keizerryk]] yn 'e [[Galaktyske Boargeroarloch]] mei syn heit nei de oerbleaune planetestelsels dy't noch troch de Keizerlike [[Striidkrêften]] behearske wurde yn 'e Unbekende Regioanen fan it [[Stjerrestelsel]]. Dêr wurdt er oplaat ta [[ofsier]] en nimt er letter tsjinst yn 'e kriichsmacht fan 'e Keizerlike Rompsteat.

===Yn ''The Force Awakens''===
Yn ''[[Star Wars: Episode&amp;nbsp;VII&amp;nbsp;– The Force Awakens]]'' ([[2015]]), it earste diel fan 'e [[Star Wars-ferfolchtrilogy|''Star Wars''-ferfolchtrilogy]], wurdt Armitage Hux yntrodusearre as in [[generaal]] fan hege [[militêre rang|rang]] yn 'e [[Earste Oarder (Star Wars)|Earste Oarder]]. Dat is in [[diktatuer|diktatoriale]] en [[faksist]]oïde [[organisaasje]] dy't stribbet nei de folsleine oerhearsking fan it Stjerrestelsel, en dy't fuortkommen is út 'e Keizerlike Rompsteat. Spesifyk is Hux de [[kommandant]] fan 'e [[Stjerredeaderbasis]], in ta in ekstreem krêftich [[massaferneatigingswapen]] omboude [[planeet]], dêr't hiele [[planetestelsel]]s mei ferdylge wurde kinne.

Hux makket yn 'e film mei û.o. de [[Sith-ridder]] [[Kylo Ren]] en [[kaptein Phasma]], dy't de [[stoarmtroeper (Star Wars)|stoarmtroepers]] oanfierd, diel út fan 'e misje fan 'e Earste Oarder nei de [[woastyn]]planeet [[Jakku]]. Dêr moatte se in [[lânkaart|stjerrekaart]] mei de lokaasje fan it [[ballingsoard]] fan 'e [[Jedi-master]] [[Luke Skywalker]] sjen te besetten foar't dy yn 'e hannen fan it [[Ferset (Star Wars)|Ferset]] falt. It plan mislearret as de [[robot]] [[BB-8]] mei de stjerrekaart ûntkomt en de [[desersje|desertearjende]] stoarmtroeper [[Finn (Star Wars)|Finn]] de [[finzen]]nommen fersetspiloat [[Poe Dameron]] befrijt.

Werom yn 'e Stjerredeaderbasis kriget Hux fan [[opperste lieder Snoke]], de oprjochter fan 'e Earste Oarder, it befel om it massaferneatigingswapen yn te setten tsjin it planetestelsel fan Hosnian-Primus, dat op dat stuit de (rûlearjende) sit is fan it [[regear]] fan 'e [[Galaktyske Republyk|Nije Republyk]] en de Galaktyske [[Senaat]]. Ear't de Stjerredeaderbasis foar de earste kear as [[wapen]] ynset wurdt, hâldt Hux in [[taspraak]] foar syn sammele [[troepen]] wêryn't er syn [[fanatisme]] sjen lit en de ein fan 'e Galaktyske Republyk oankundiget. Neitiid lit er de Stjerredeaderbasis ynsette tsjin Hosnian-Primus, mei de folsleine ferneatiging fan dat planetestelsel en de dea fan miljarden [[yntelligint]]e wêzens as gefolch. Mei't ek de [[romtemacht]] fan 'e Republyk foar it oergrutte part yn it planetestelsel stasjonearre wie, is it Ferset dêrnei noch it iennichste obstakel dat tusken de Earste Oarder en de totale hearskippij oer it Stjerrestelsel yn stiet.

Letter rapportearret Hux oan Snoke dat Kylo Ren opholden is mei de syktocht nei BB-8, om't er mient dat er de stjerrekaart troch it gebrûk fan [[de Krêft]] ek wol út it [[ûnthâld (psychology)|ûnthâld]] fan 'e troch him finzen nommen [[Rey (Star Wars)|Rey]] helje kin, dy't de kaart sjoen hat. Snoke oarderet Hux om 'e Stjerredeaderbasis ta te rieden om it planetestelsel [[D'Qar|Ileenium]] te ferneatigjen, mei't dêr op 'e planeet [[D'Qar]] it [[haadkertier]] fan it Ferset fêstige is. Ear't dat syn beslach krije kin, wurdt by in [[militêre operaasje]] fan it Ferset lykwols in keatlingreäksje yn gong set dy't de Stjerredeaderbasis sels ferneatigje sil. As Hux dat oan Snoke trochjout, kriget er opdracht om 'e basis te [[evakuaasje|ûntromjen]] en Ren by him te bringen.

===Yn ''The Last Jedi''===
Yn ''[[Star Wars: Episode&amp;nbsp;VIII&amp;nbsp;– The Last Jedi]]'' ([[2017]]) fiert Hux it befel oer de float fan 'e Earste Oarder dy't de fersetsbasis op [[D'Qar]] oanfalt krekt as dy troch it Ferset ûntromme wurdt. Hy besiket op syn typyske [[bombast]]yske wize te reägearjen op in berjocht fan fersetspiloat [[Poe Dameron]], dy't lykwols beart dat er it antwurd fan Hux net ûntfangt. Ynstee giet er troch mei te freegjen nei &quot;generaal Hugs&quot; (Ingelsk foar &quot;omearming&quot;) en jout er in minder as flaaikjende beskriuwing fan dyselde foar it gefal dat de [[kommunikaasje]]ofsieren fan 'e Earste Oarder net begripe wa't er bedoelt. Neitiid jout Hux lieding oan 'e [[stjerreslachskip]]pen fan 'e Earste Oarder by de konfrontaasje mei de efterhoede fan it Ferset, wêrby't er it stjerreslachskip de ''Fulminatrix'' ferliest, hoewol't de priis fan dy oerwinning foar de fersetslju heech is.

As Hux letter oan Snoke rapportearret wat der bard is, [[beskrobbing|beskrobbet]] dy him foar syn falen en jout er him yn eigen persoan by de float fan 'e Earste Oarder. Hux wit wer yn in goed boekje by de opperste lieder te kommen troch de ynset fan in nij [[apparaat]] wêrmei't [[romteskip]]pen sels troch de [[hyperromte]] folge wurde kinne. Dat set er yn tsjin 'e flechtsjende fersetsfloat, sadat de stjerreslachskippen fan 'e Earste Oarder binnen in heale minút op it plak ferskine dêr't de fersetsfloat út 'e hyperromte kommen is. Hux set in nije oanfal yn, wêrby't in foltreffer op 'e [[brêge (skip)|brêge]] fan it [[flaggeskip]] fan it Ferset, de [[kruser]] ''Raddus'', hast de hiele lieding fan it Ferset út 'e ljochten helpt. De fersetsfloat, dy't bestiet út lytsere, fluggere romteskippen, kin by in efterfolging mei minder-as-[[ljochtfaasje]] krekt bûten it berik fan 'e [[ploffer (Star Wars)|plofferkanonnen]] fan 'e gruttere, loggere stjerreslachskippen fan 'e Earste Oarder bliuwe. Hux wit lykwols dat it Ferset op dizze wize gau troch syn [[brânstof]] hinne wêze sil en dat de folsleine ferdylging fan it Ferset dus mar in kwestje fan tiid is.

Wannear't it Ferset noch mar ien skip oer hat, de ''Raddus'', betinkt [[fise-admiraal]] [[Amilyn Holdo]] in mûklist om 'e fersetslju mei [[kamûflaazje|kamûflearre]] transportskippen oer te bringen nei de planeet [[Crait (Star Wars)|Crait]], dêr't de efterfolging fuort by lâns komt. Underwilens besykje Finn, BB-8 en [[monteur]] [[Rose Tico]] it apparaat te [[sabotearjen]] dat Hux brûkt om 'e fersetsskippen troch de hyperromte te folgjen. Dêrta ynfiltrearje se it flaggeskip fan opperste lieder Snoke, mar se wurde ûntdutsen en finzen nommen troch kaptein Phasma foar't se har plan útfiere kinnen hawwe. De [[hacker]] dy't se ynhierd hawwe, [[DJ (Star Wars)|DJ]], keapet syn eigen frijheid troch Hux opmerksum te meitsjen op 'e kamûflearre transportskippen fan it Ferset, wêrnei't Hux befel jout om dy ien foar ien oan grôt te sjitten. Holdo keart dêrop de ''Raddus'' om en raamt mei de [[faasje fan it ljocht]] de float fan 'e Earste Oarder, dy't grutte skea oprint. De oerbleaune transportskippen kinne dêrtroch ûntkomme nei Crait, dêr't de restearjende 400 fersetslju beskûl sykje yn in âlde basis fan it [[Rebelleferbûn (Star Wars)|Rebelleferbûn]] út 'e [[Galaktyske Boargeroarloch]].

Underwilens ûntdekt Hux dat opperste lieder Snoke [[fermoarde]] is. Ren is [[bewusteleas]] as Hux de [[troanseal]] binnenkomt, en Hux risselwearret om him te deadzjen, mar as Ren op dat stuit by sinnen komt, ferberget er syn bedoelings gau. Neffens Ren is Snoke ombrocht troch Rey. Hux protestearret yn 't earstoan tsjin it foarnimmen fan Ren om no sels opperste lieder te wurden, mar betinkt him as Ren de Krêft brûkt om him te [[ferstikking|smoaren]]. Neitiid jouwe se tegearre lieding oan 'e oanfal fan 'e troepen fan 'e Earste Oarder op 'e fersetsbasis op Crait. Dêrby jout Ren op in stuit it befel om mei alle kanonnen dy't beskikber binne op 'e Jedi-master [[Luke Skywalker]] te [[sjitten]], mar nei in skoftke lit Hux it (yneffektive) bombardemint hohâlde. Ren wol dan Skywalker sels te liif, en as Hux him beskrobbet om't de útrûging fan it Ferset wichtiger is as syn persoanlike fete mei Skywalker, brûkt Ren de Krêft om Hux it swijen op te lizzen troch him tsjin in wand oan te bûtsen dat er bewusteleas rekket. Hux komt wer yn byld as de troepen fan 'e Earste Oarder de ferlitten fersetsbasis binnenkomme, nei't Ren syn fiksaasje op Skywalker de fersetslju de kâns jûn hat om te ûntkommen. Dêrby partet er Ren fan efteren in sinistere, [[lulk]]e blik ta. 

===Yn ''The Rise of Skywalker''===
Yn ''[[Star Wars: Episode&amp;nbsp;IX&amp;nbsp;– The Rise of Skywalker]]'' ([[2019]]) is Hux [[ferbittering|ferbittere]] rekke troch it gebrek oan [[respekt]] dat er fan opperste lieder Kylo Ren kriget en teffens troch syn rivaliteit mei generaal [[Enric Pryde]], dy't him allegeduerigen besiket te ûndermynjen om't er op syn [[posysje (funksje)|posysje]] út is. Wannear't dúdlik wurdt dat [[keizer]] [[Palpatine]] [[weropstanning|út 'e dea opstien]] is en op 'e ferburgen [[Sith]]-wrâld [[Exegol]] in reuseftige float stjerreslachskippen bouwe litten hat troch de grizelige oan him tawijde [[sekte]] fan 'e [[Ivige Sith]], lit Ren him troch Palpatine beprate om 'e lapen mei him gear te smiten. Hux fynt dat ûnbegryplik, om't foar him dúdlik is dat Palpatine de sterkere partner yn in bûnsgenoatskip is, en dat de Earste Oarder troch de Ivige Sith oernommen wurde sil.

As Finn, Poe Dameron en de [[Wookiee]] [[Chewbacca]] finzen nommen binne en [[stânrjochtlik eksekutearre]] wurde sille, is Hux dejinge dy't harren rêdt troch de stoarmtroepers om te bringen dy't de eksekúsje útfiere sille. It docht bliken dat Hux de anonime [[ynformant]] binnen de Earste Oarder is, dy't it Ferset al in skoftke wichtige ynformaasje taspilet. As Finn him ûnderstiet oer syn [[motyf (beweechreden)|motiven]], byt Hux him ta dat er neat om it Ferset jout, mar nammenste mear om Kylo Ren, dy't er [[hate]]t. Hy wol alles wol dwaan om Ren fale te litten. Dat liket Finn in plausibele ferklearring ta. Foar't it trijetal ûntsnapt, [[ferwûning|ferwûnet]] Finn Hux op syn eigen fersyk, om't it fertocht lykje soe as se oan him ûntkamen wylst hy gjin skramke oprûn hie. Nettsjinsteande dy foarsoarchsmaatregel leaut Pryde lykwols neat fan Hux syn ferhaal dat de finzenen him en syn mannen oermânsk wurden en ûntsnapt binne. Hy stelt daliks fêst dat er de [[spion]] fan it Ferset ûntdutsen hat en sjit Hux dea.

==Spilers fan 'e rol yn 'e ''Star Wars''-filmsearje==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! jierren
! film
! akteur
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[1977]]
| ''[[Star Wars: Episode IV – A New Hope]]''
| rowspan=&quot;7&quot;| n.f.t. &lt;small&gt;(personaazje ûntbrekt)&lt;/small&gt;
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[1980]]
| ''[[Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[1983]]
| ''[[Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[1999]]
| ''[[Star Wars: Episode I – The Phantom Menace]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2002]]
| ''[[Star Wars: Episode II – Attack of the Clones]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2005]]
| ''[[Star Wars: Episode III – Revenge of the Sith]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2008]]
| ''[[Star Wars: The Clone Wars (film)|Star Wars: The Clone Wars]]''
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2015]]
| ''[[Star Wars: Episode VII – The Force Awakens]]''
| [[Domhnall Gleeson]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2016]]
| ''[[Rogue One: A Star Wars Story]]''
| n.f.t. &lt;small&gt;(personaazje ûntbrekt)&lt;/small&gt;
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2017]]
| ''[[Star Wars: Episode VIII – The Last Jedi]]''
| Domhnall Gleeson
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2018]]
| ''[[Solo: A Star Wars Story]]''
| n.f.t. &lt;small&gt;(personaazje ûntbrekt)&lt;/small&gt;
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | [[2019]]
| ''[[Star Wars: Episode IX – The Rise of Skywalker]]''
| Domhnall Gleeson
|-
|}

==Keppelings om utens==
*{{en}}[https://starwars.fandom.com/wiki/Armitage_Hux Artikel oer Armitage Hux yn Wookieepedia, de offisjele ''Star Wars''-Wikipedy]

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/General_Hux ''References'', op dizze side].
}}
{{Star Wars personaazjes}}

{{DEFAULTSORT:Hux, Armitage}}
[[Kategory:Personaazje út Star Wars]]
[[Kategory:Fiktyf generaal]]
[[Kategory:Fiktyf oarlochsmisdiediger]]
[[Kategory:Fiktyf kriichshear]]
[[Kategory:Fiktyf moardslachtoffer]]
[[Kategory:Fiktyf personaazje yntrodusearre yn 2015]]</text>
      <sha1>qytgq5fnz0f6tbw7jqa9e5ruv40cmpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Generaal Hux</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159716</id>
    <redirect title="Armitage Hux" />
    <revision>
      <id>1084111</id>
      <timestamp>2022-07-22T22:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>Ferwiist troch nei [[Armitage Hux]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Armitage Hux]]</text>
      <sha1>cglzdz90tt401sdnrlna68h5111rgs6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hux (Star Wars)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159717</id>
    <redirect title="Armitage Hux" />
    <revision>
      <id>1084115</id>
      <timestamp>2022-07-22T22:55:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>Ferwiist troch nei [[Armitage Hux]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Armitage Hux]]</text>
      <sha1>cglzdz90tt401sdnrlna68h5111rgs6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Snoke (Star Wars)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159718</id>
    <redirect title="Snoke" />
    <revision>
      <id>1084116</id>
      <timestamp>2022-07-22T22:55:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ieneach fan 'e Esk</username>
        <id>13292</id>
      </contributor>
      <comment>Ferwiist troch nei [[Snoke]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Snoke]]</text>
      <sha1>hkvblyvtakcfebnaam8saqg9k76nfoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjadrinsk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159719</id>
    <revision>
      <id>1084127</id>
      <timestamp>2022-07-23T06:58:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Stêd mei flagge| Ofbyld              = [[Ofbyld:Shadrinsk photo0001mini.jpg|300px]] ''Stedhûs'' | Flagge              = [[Ofbyld:Flag of Shadrinsk (Kurgan oblast).png|100px]] | Wapen               = [[Ofbyld:Coat of Arms of Shadrinsk (2001).jpg|40px]] | Ynwennertal         = 74.400 &lt;small&gt;(2021)&lt;/small&gt;| Oerflak             = 171,5 km²| Befolkingstichtens  = 428,42 ynw./km² | Stêdekloft          = | Hichte              = 80 m (sintrum)  | Lân                 = Ofb...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2409" xml:space="preserve">{{Stêd mei flagge|
Ofbyld              = [[Ofbyld:Shadrinsk photo0001mini.jpg|300px]] ''Stedhûs'' |
Flagge              = [[Ofbyld:Flag of Shadrinsk (Kurgan oblast).png|100px]] |
Wapen               = [[Ofbyld:Coat of Arms of Shadrinsk (2001).jpg|40px]] |
Ynwennertal         = 74.400 &lt;small&gt;(2021)&lt;/small&gt;|
Oerflak             = 171,5 km²|
Befolkingstichtens  = 428,42 ynw./km² |
Stêdekloft          = |
Hichte              = 80 m (sintrum)  |
Lân                 = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]] |
Bestj. ienh. 1      = Oblast (prov.) |
Namme bestj. ienh. 1= [[Ofbyld:Flag of Kurgan Oblast.svg|20px]] [[Koergan (oblast)|Koergan]] |
Bestj. ienh. 2      = |
Namme bestj. ienh. 2= |
Stifting            = Stifting: [[1662]] &lt;br&gt; Stêd: [[1781]] |
Tiidsône            = [[UTC]] +5 |
Simmertiid          = gjin [[simmertiid]] |
Koördinaten         = {{Koördinaten yn tekst|56_05_00_N_63_38_00_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 05' N 63° 38' E}} |	
Webside             = [https://www.shadrinsk-city.ru/ shadrinsk-city.ru]|
}}
'''Sjadrinsk'''  ([[Russysk]]: Ша́дринск) is in stêd yn de [[oblast]] [[Koergan (oblast)|Koergan]], [[Ruslân]]. De stêd leit oan de lofter kant fan de [[Iset]] (yn it [[Ob]]-bekken), op 146 kilometer noardwestlik fan de oblasthaadstêd [[Koergan]].

== Skiednis ==
Yn 1662 waard it plak as de ostrog Sjadrinski (houten fort) boud ûnder [[Aleksej I fan Ruslân|Aleksej I]]. Eartiids waard dêr ien fan de grutste merken yn de [[Oeral]] holden. De stêd krige yn 1781 de status fan stêd. Fral yn de 19e iuw ûntjoech it plak him as in wichtich sintrum foar it efterlân fan de Oeral fan ambachten, hannel en kultuer.

Tsjin it ein fan de 19e iuw rekke de fleur der wat út; de stêd krige ynearsten gjin oansluting op it spoar en beide takken fan it Trans-Sibearyske spoar (súdlik oer Tsjeljabinsk en noardlik oer Jekaterineburch-Tjûmen) omsilen it plak. Mar yn oktober 1913 krige ek Sjadrink in spoarferbining, dy't yn 1933 opwurdearre waard en in direkte oansluting krige op de Trans-Sibearyske ferbining Jekaterineburch-Koergan.  

== Bestjoer ==
Sjadrinsk is in stedsdistrikt yn de oblast Koergan. Dêrnjonken is it ek it bestjoerlik sintrum foar it Sjadrinski rajon, ek al makket de stêd dêr sels gjin diel fan út.
{{clear}}
{{Commonscat|Shadrinsk|Sjadrinsk}}
[[Kategory:Plak yn Koergan (oblast)]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1662]]</text>
      <sha1>a16c9d4ukmniyhk0ampm9n6sbg3if78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak stifte yn 1662</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159720</id>
    <revision>
      <id>1084128</id>
      <timestamp>2022-07-23T06:59:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;[[Kategory:1662]] [[Kategory:Plak stifte yn de 17e iuw|1662]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" xml:space="preserve">[[Kategory:1662]]
[[Kategory:Plak stifte yn de 17e iuw|1662]]</text>
      <sha1>51ltrj5gatmqev2pwf3g9z31fdyveds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Tûla (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159721</id>
    <revision>
      <id>1084130</id>
      <timestamp>2022-07-23T07:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Tula Oblast|Tûla (oblast)}}  {{DEFAULTSORT:Tûla (oblast)}} [[Kategory:Oblast fan Ruslân|Tûla (oblast)]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1937]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="172" xml:space="preserve">{{Commonscat|Tula Oblast|Tûla (oblast)}}

{{DEFAULTSORT:Tûla (oblast)}}
[[Kategory:Oblast fan Ruslân|Tûla (oblast)]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1937]]</text>
      <sha1>hbf7aumspmdfmichaqa2r5uuwelkxmp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Tûla (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159722</id>
    <revision>
      <id>1084134</id>
      <timestamp>2022-07-23T07:12:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Settlements in Tula Oblast|Plakken yn 'e oblast Tûla}}  [[Kategory:Tûla (oblast)]] [[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Tûla (oblast)]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Tula Oblast|Plakken yn 'e oblast Tûla}}

[[Kategory:Tûla (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Tûla (oblast)]]</text>
      <sha1>dh8eqyvqvcr4c2p4w040uobh0df2jdu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Bouwurk yn Tûla (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159723</id>
    <revision>
      <id>1084136</id>
      <timestamp>2022-07-23T07:16:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;[[Kategory:Tûla (oblast)]] [[Kategory:Bouwurk nei oblast|Tûla oblast]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">[[Kategory:Tûla (oblast)]]
[[Kategory:Bouwurk nei oblast|Tûla oblast]]</text>
      <sha1>a9uims2xt1ybn5rktukgoydkvisa1qj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Moermansk (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159724</id>
    <revision>
      <id>1084144</id>
      <timestamp>2022-07-23T07:37:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Murmansk Oblast|Oblast Moermansk}}  [[Kategory:Oblast fan Ruslân|Moermansk (oblast)]] [[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1938]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" xml:space="preserve">{{Commonscat|Murmansk Oblast|Oblast Moermansk}}

[[Kategory:Oblast fan Ruslân|Moermansk (oblast)]]
[[Kategory:Bestjoerlike ienheid oprjochte yn 1938]]</text>
      <sha1>mjj9ungvr06svn9l60xnn90rvp6fkx8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategory:Plak yn Moermansk (oblast)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>159725</id>
    <revision>
      <id>1084145</id>
      <timestamp>2022-07-23T07:39:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RomkeHoekstra</username>
        <id>10582</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;{{Commonscat|Settlements in Murmansk Oblast|Plakken yn 'e oblast Moermansk}}  [[Kategory:Moermansk (oblast)]] [[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Moermansk (oblast)]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167" xml:space="preserve">{{Commonscat|Settlements in Murmansk Oblast|Plakken yn 'e oblast Moermansk}}

[[Kategory:Moermansk (oblast)]]
[[Kategory:Plak yn Jeropeesk Ruslân|Moermansk (oblast)]]</text>
      <sha1>f86oucvnwe07nxl7nt6uvf62g8vnohb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bierbrouwerij Noarder Dragten</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159726</id>
    <revision>
      <id>1084151</id>
      <timestamp>2022-07-23T11:43:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Leopstm</username>
        <id>33922</id>
      </contributor>
      <comment>Side makke mei &quot;'''Bierbrouwerij Noarder Dragten''' is in bierbrouwerij yn [[Drachten]] en is oprjochte yn 2015 troch ''Johan de Jong''. De brouwerij is oansletten by [[CRAFT]].  == Skiednis ==  Sûnt 2012 waarden al bieren broud troch yn groep freonen, mar de brouwerij waard offisjeel yn 2015 start. Yn 2020 ferhuze Bierbrouwerij Noarder Dragten nei de hjoeddeistige lokaasje oan de ''Oosterstraat'' yn Drachten.  Bierbrouwerij Noarder Dragten hat yn 2021 dielnaam oan de ynternasjonale Londo...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1373" xml:space="preserve">'''Bierbrouwerij Noarder Dragten''' is in bierbrouwerij yn [[Drachten]] en is oprjochte yn 2015 troch ''Johan de Jong''. De brouwerij is oansletten by [[CRAFT]].

== Skiednis ==

Sûnt 2012 waarden al bieren broud troch yn groep freonen, mar de brouwerij waard offisjeel yn 2015 start. Yn 2020 ferhuze Bierbrouwerij Noarder Dragten nei de hjoeddeistige lokaasje oan de ''Oosterstraat'' yn Drachten.

Bierbrouwerij Noarder Dragten hat yn 2021 dielnaam oan de ynternasjonale London Beer Competition. De bieren Bonobo, Quadraap en King Kong waarden elk beleanne mei in Silver Award.

== Hjoed ==

De brouwerij sit yn ien pân mei in brasserij en in proeflokaal yn ''Onder de Brouwer''. Hjir kinne bieren preaun wurde, mar men kin der ek telâne foar in lunch, buorrel of diner. Dêrneist is der de bier- en wiskyspesjaalsaak ‘Apen &amp; Bieren’, mei sa’n 500 ferskillende bieren en 250 wisky's yn it assortimint.

== Assortimint ==

* Resusaap - proefbier: Milkstout en Westcoast IPA
* Bockito - Bockbier
* Gibbon - Blond
* Aapiejee - IPA
* Quadraap - Quadrupel
* Bonobo - Black IPA
* King Kong - Tripel
* 2 Apen - Dubbel
* Wytzen Aap - Weizen
* Witte Aap - Witbier

== Keppeling om utens ==

* [https://bierbrouwerijnoarderdragten.nl/ Webstek fan Bierbrouwerij Noarder Dragten]

[[Kategory:Fryske bierbrouwerij]]
[[Kategory:Bedriuw oprjochte yn 2015]]
[[Kategory:Drachten]]</text>
      <sha1>h01mgw87g3obewrbt4q6g1wit3mjxhg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1084153</id>
      <parentid>1084151</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T11:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drewes</username>
        <id>2754</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1371" xml:space="preserve">'''Bierbrouwerij Noarder Dragten''' is in bierbrouwerij yn [[Drachten]] en is oprjochte yn 2015 troch ''Johan de Jong''. De brouwerij is oansletten by [[CRAFT]].

== Skiednis ==
Sûnt 2012 waarden al bieren broud troch yn groep freonen, mar de brouwerij waard offisjeel yn 2015 start. Yn 2020 ferhuze Bierbrouwerij Noarder Dragten nei de hjoeddeistige lokaasje oan de ''Oosterstraat'' yn Drachten.

Bierbrouwerij Noarder Dragten hat yn 2021 dielnaam oan de ynternasjonale London Beer Competition. De bieren Bonobo, Quadraap en King Kong waarden elk beleanne mei in Silver Award.

== Hjoed ==
De brouwerij sit yn ien pân mei in brasserij en in proeflokaal yn ''Onder de Brouwer''. Hjir kinne bieren preaun wurde, mar men kin der ek telâne foar in lunch, buorrel of diner. Dêrneist is der de bier- en whiskyspesjaalsaak ‘Apen &amp; Bieren’, mei sa’n 500 ferskillende bieren en 250 whisky's yn it assortimint.

== Assortimint ==
* Resusaap - proefbier: Milkstout en Westcoast IPA
* Bockito - Bockbier
* Gibbon - Blond
* Aapiejee - IPA
* Quadraap - Quadrupel
* Bonobo - Black IPA
* King Kong - Tripel
* 2 Apen - Dubbel
* Wytzen Aap - Weizen
* Witte Aap - Witbier

== Keppeling om utens ==
* [https://bierbrouwerijnoarderdragten.nl/ Webstek fan Bierbrouwerij Noarder Dragten]

[[Kategory:Fryske bierbrouwerij]]
[[Kategory:Bedriuw oprjochte yn 2015]]
[[Kategory:Drachten]]</text>
      <sha1>96allbfmde11ssf9waprmob9lsujnq3</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>