Vicipéid gawiki https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Meán Speisialta Plé Úsáideoir Plé úsáideora Vicipéid Plé Vicipéide Íomhá Plé íomhá MediaWiki Plé MediaWiki Teimpléad Plé teimpléid Cabhair Plé cabhrach Catagóir Plé catagóire TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 4 2217 1085254 1083760 2022-08-20T23:31:27Z Alison 570 /* Teimpléid síólta eile */ +2 wikitext text/x-wiki {{aicearra|VP:HB|VP:BAILE|VP:HOME}} __NEWSECTIONLINK__ Is áit é an '''halla baile''' chun an Vicipéid a phlé is ceisteanna a chur. Is áit é chun fadhbanna teicniúla, polaisaithe agus oibrithe an Vicipéid a phlé. Is féidir leat nithe eile a bhaineann leis an Vicipéid a lua anseo freisin. ---- {| class="wikitable" style="float:right;" width="420px" |- ! align="center" | [[Íomhá:Vista-file-manager.png|50px|Archive]]<br />[[Vicipéid:How to archive a talk page|Cartlann]] |- | # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 1|Cartlann 1]] (suas go dtí 29 Deireadh Fómhair 2006) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 2|Cartlann 2]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2007) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 3|Cartlann 3]] (suas go dtí 29 Meán Fómhair 2008) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 4|Cartlann 4]] (suas go dtí 19 Deireadh Fómhair 2009) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 5|Cartlann 5]] (suas go dtí 21 Nollaig 2011) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 6|Cartlann 6]] (suas go dtí 13 Márta 2013) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 7|Cartlann 7]] (suas go dtí 20 Feabhra 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 8|Cartlann 8]] (suas go dtí 13 Deireadh Fómhair 2014) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 9|Cartlann 9]] (suas go dtí 17 Bealtaine 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 10|Cartlann 10]] (suas go dtí 1 Lúnasa 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 11|Cartlann 11]] (suas go dtí 25 Samhain 2015) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 12|Cartlann 12]] (suas go dtí 16 Bealtaine 2017) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 13|Cartlann 13]] (suas go dtí 31 Nollaig 2019) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 14|Cartlann 14]] (suas go dtí 31 Nollaig 2020) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 15|Cartlann 15]] (suas go dtí 31 Nollaig 2021) # [[Vicipéid:Halla baile/Cartlann 16|Cartlann 16]] (suas go dtí 31 Nollaig 2022) # [[Vicipéid:Halla baile]] (Leagan reatha) # |}<!--Template:Archivebox--> ==Íomhánna== Ba chóir dúinn cloí le rialacha agus cleachtais Wikipedia níos fearr chun barraíocht obair eagarthóireachta a sheachaint agus chun freastal níos fearr ar na léitheoirí. Seo nasc le leathanach ina bpléitear íomhánna ar Wikipedia: [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Manual_of_Style/Images]. Ní miste dúinn go léir é a léamh. I measc treoirlínte eile:<br> Is é an taobh deas an taobh réamhshocraithe do na híomhánna cé go bhfuil sé ceadmhach iad a aliltéarnadh chomh maith. <br> Seachain "sandwiching" (íomhánna ar chlé agus ar dheis ar an líne chéanna). <br> Ná cuir íomhánna ar bharr clé leathanaigh—má tá íomhá le bheith ann ar an taobh clé ar chor ar bith, cuir é i ndiaidh an chéad pharagraf agus i ndiaidh an chlár faisnéise araon. <br> Na cuirtear an iomarca íomhánna isteach in alt, go mór mhór muna gcuireann siad leis an méid faisnéise san alt.<br> Ní féidir íomhánna ar an taobh clé a sheachaint go hiomlán agus cuid de na boscaí sonraí WD chomh fada agus atá siad, ach déanaimis ár ndícheall. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:18, 27 Aibreán 2022 (UTC) * Yep, aontaím go ginearálta leat. Tá [[Plé_úsáideora:Alison/Cartlann_13#Bosca_Sonrai_;_Íomhanna_ar_chlé_le_bhur_dtoil|comhrá anseo]] roimhe, dála an scéil, agus déanfaidh mé mo dhícheall cloí leis as seo amach - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 22:01, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Teimpléid nua == ''(cé acu is fearr libh anseo; Gaeilge nó Béarla?)'' Haigh, a cháirde! Tá cúpla teimpléid nua againn anois === Teimpléid síólta de réir tíortha === ==== Ginearálta ==== * {{tl|síol-af}} * {{tl|síol-be}} * {{tl|Síol-br}} * {{tl|síol-ceanada}} * {{tl|síol-de}} * {{tl|Síol-ee}} * {{tl|Síol-eilv}} * {{tl|Síol-en}} * {{tl|Síol-es}} * {{tl|Síol-eu}} * {{tl|Síol-fin}} * {{tl|síol-fr}} * {{tl|síol-gd}} * {{tl|síol-ie}} * {{tl|Síol-in}} * {{tl|Síol-it}} * {{tl|síol-jp}} * {{tl|síol-lv}} * {{tl|síol-nl}} * {{tl|síol-nor}} * {{tl|síol-om}} * {{tl|Síol-pl}} * {{tl|síol-ru}} * {{tl|Síol-se}} ==== A bhaineann le tíreolaíocht ==== * {{tl|síol-tír-af}} * {{tl|síol-tír-be}} * {{tl|síol-tír-br}} * {{tl|síol-tír-ee}} * {{tl|síol-tír-fr}} * {{tl|síol-tír-lv}} * {{tl|síol-tír-om}} * {{tl|Síol-tír-pl}} * {{tl|síol-tír-ua}} === Teimpléid síólta eile === * {{tl|Síol-aisteoir‎}} * {{tl|Síol-bia}} * {{tl|Síol-bogearraí}} * {{tl|Síol-carr‎}} * {{tl|Síol-ceim}} * {{tl|Síol-creid}} - síolta a bhaineann le creideamh * {{tl|Síol-deoch}} * {{tl|Síol-galar}} * {{tl|Síol-gnó}} * {{tl|Síol-innealtóir‎}} * {{tl|Síol-irisleabhar}} * {{tl|síol-leabhar}} * {{tl|Síol-long}} * {{tl|Síol-long-mil}} * {{tl|Síol-Naitsíoch}} * {{tl|Síol-nuachtán}} * {{tl|Síol-ríomhaireacht‎}} * {{tl|Síol-scannán}} * {{tl|Síol-spás}} * {{tl|Síol-spórt}} * {{tl|Síol-tv}} === Teimpléid eile === {{Féach freisin|Vicipeid:Boscaí sonraí}} * {{tl|Catagóirí cothabhála}} - is féidir anois catagóir a ‘fholú’, chun é a cheilt ar na gnáth-léitheoirí. Baineann sé seo go príomha le catagóirí cothabhála (go minic as Béarla) * {{tl|cite DNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|cite ODNB}} - chun naisc / tagairt a chruthú chuig an Foclóir Beathaisnéis Náisiúnta ar WikiSource * {{tl|Daonra stairiúil}} - mar shámpla, féach [[Quimper]] * {{tl|Il-íomhánna‎}} - chun breis is íomhá amháin a thaispeáint "in-líne" * {{tl|Lang-ja}} * {{tl|lang-ua}} - chun teanga Úcráinis a chur in iúl * {{tl|ping}} - chun úsáideoir a chur ar an eolas, mar seo: {{ping|Alison}} * {{tl|Tuairisc ghearr}} - chun an tuairisc ghearr don lch a chruthú / athrú. De ghnáth, tagann sé seo ón WikiData. * {{tl|Teideal iodálach}} - iodálacha! Mar úsáid ar lgh de réir leabhair, scannáin, plandaí le ainmneacha Laidin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} - Ainmní, srl - 'Taxobox' * {{tl|WD Bosca Sonraí Airgead}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Albam}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Amhrán}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Anatamaíocht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bia}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bogearraí}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Bóthar}} - Bóithre agus [[Mótarbhealach]] * {{tl|WD Bosca Sonraí Carachtar‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Carr}} - Gluaisteáin * {{tl|WD Bosca Sonraí Ceannaire}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Coinbhleacht Mhíleata}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comhdhúil Cheimiceach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Comórtas Spóirt}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Córais Scríbhneoireachta}} - [[Aibítir]], Córais Scríbhneoireachta, srl. * {{tl|WD Bosca Sonraí Deoch}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Druga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Duine}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Eagraíochta‎}} - Bosca Sonraí chun eagraíochtaí a léiriú, ag baint úsáide as WikiData. * {{tl|WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} - Foirgnímh, srl * {{tl|WD Bosca Sonraí Galar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Imeacht}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Leabhar}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Nuachtán‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Réad Réalteolaíoch‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ceoil‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Saothar Ealaíne‎}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Scannáin}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Soitheach}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Teanga}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Trealamh Ríomhaireachta}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Uirlis Cheoil}} * {{tl|WD Bosca Sonraí Vicipéid}} * {{tl|WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} - deisithe anois! * {{tl|Blockquote}} * {{tl|Le haghaidh}} * {{tl|Fótamontáis}} - "Photo Montage" as Béarla - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 22:55, 27 Aibreán 2022 (UTC) == Just added Version 2 of the population template == Dia dhuit! I've added a better version of the population generator on the [[Caerdydd]] article. To use it, just copy the following: '''<nowiki>{{WD Population}}</nowiki>''' It should work on every location and should add a ref to the most recent citation automatically. Let me know if you need anything similar! Spraoi a bheith agat! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 15:52, 26 Bealtaine 2022 (UTC) == Using audiofiles, automated from Wikidata == {{Ping|Ériugena}} I was recently asked by Ériugena to enable audio clips on gawiki, which I did on [[Yr Hôb]] village article. it might be in the wrong position on the infobox, so please move it elswhere, or create a new line for it eg under the image? The template which you can place in any articles conected to WD is: <nowiki>{{wikidata|property|P443}}</nowiki> - just copy and paste! Having a Wikidata driven infobox however would automate this method. All the best! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 07:50, 13 Iúil 2022 (UTC) :I've now added the audio file in the Wikidata info box (Teimpléad:WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil). So if there's an audio file (pronunciation of placename) on Wikidata, it will now appear in all articles which has this wd infobox! Wonderful Wikidata! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 16:18, 13 Iúil 2022 (UTC) :: {{Ping| Llywelyn2000}} thanks for doing this - that's really super. It *is* in the wrong place, but I'll go ahead and create a new line item for it. Pronunciation = "fuaimniú". Thanks again - this is a really cool addition :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 17:42, 13 Iúil 2022 (UTC) :::Thanks! Let's meet up again soon! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 05:26, 14 Iúil 2022 (UTC) {{Ping| Llywelyn2000}} - I ended up getting this integrated into the infobox core, where it will only take space up if the Wikidata item is present, and titled it ''Fuaimniú''. Seems to work a bit better now :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 07:46, 24 Iúil 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 Iúil 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 Iúil 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Let's talk about the Desktop Improvements == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Join an online meeting with the team working on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]! It will take place on '''26 July 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' on Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Click here to join]'''. Meeting ID: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Dial by your location]. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Read more]]. See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 16:19, 25 Iúil 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/En_fallback&oldid=23430301 --> == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 Iúil 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 Iúil 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> qusqr66pxj42tejvt50ok413odzjyps 5 3316 1085277 1054647 2022-08-21T02:21:13Z Alison 570 /* Kevin Scannell */ ++ wikitext text/x-wiki Cabhair. Antóin anseo. An féidir duine daoibh mo phasfhocal a athshocrú? Níl rioahphost curtha isteach ariamh. le buíochas ==Liosta riarthóirí== *[[Úsáideoir:Kwekubo|Kwekubo]] *[[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] *[[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] *[[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] *[[Úsáideoir:Alison|Alison]] *[[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] *[[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] == Chun iarraidh a bheith id' Riarthóir == ===[[Úsáideoir:Hoopydink|Hoopydink]]=== Seo tá b’fhéidir ró go luath, ach tá me toilteanach go cúnaigh le foirgneamh Vicipéid. Eispéaras ar [http://en.wikipedia.org/wiki/User:Hoopydink Béarla Vicipéid]. [[Úsáideoir:Hoopydink|Hoopydink]] 12:24, 30 Iúil 2006 (UTC) ===[[Úsáideoir:Evertype|Evertype]]=== Bheadh mise sásta bheith i mo chomhriarthóir, más féidir liom cabhrú leat, a Ghabriel. [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] 18:40, 17 Oct 2004 (UTC) *Votáilím '''do''' Evertype. Tá na scileanna aige an suíomh a neartú. - [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]] 21:37, 22 Bea 2005 (UTC) *Votáilím '''ar son''' [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] --[[Úsáideoir:Breandán|Breandán]] 17:55, 1 Mei 2005 (UTC) *Tugaim vóta '''ar son''' Evertype - tá sé ag obair le fada agus go dílis linn.[[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 14:54, 8 Mei 2005 (UTC) :Rinneadh oibreoir córais de Evertype ar an 21 Meitheamh 2005. Féach ar [[m:Requests_for_permissions]]. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 12:09, 23 Mei 2005 (UTC) ::Go raibh maith agat. Cad is féidir linn a dhéanamh leis an gcomhéadan, mar sin? [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] 12:36, 23 Mei 2005 (UTC) ===[[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]]=== Bheinn buíoch dá bhféadfaí mé a cheapadh im´ riarthóir. Táim ag scríobh go fairsing ar an Vicipéid ó dheireadh Iúil 2004, agus tá fonn orm leanúint de, agus comhoibriú ar an oideasra agus ar na treoracha. Tá cuid mhór dem´ chuid alt faoim' ainm, Meabhar, agus déanaim obair go minic ar fud an suímh ag ceartú, go háirithe i gcúrsaí gramadaí, foclaíochta agus úsáid na teangan. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 20:57, 18 Oct 2004 (UTC) A Gabriel, an bhféadfainn bheith im´ riarthóir, chun cuidiú le treoir, oideasra, srl a chur i gceart. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 22:16, 4 Nov 2004 (UTC) A Gabriel, an bhféadfá freagra a thabhairt dom´ iarratas ar mo lch plé, led´ thoil. Fuaireas fógra go raibh focal faire nua agam, ach nílim cinnte an comhairthe é seo gur riarthóir anois mé. Le dea-mhéin. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 08:16, 8 Nov 2004 (UTC) :Féach ar [[meta:Requests_for_permissions#Gaeilge Wiki Admin problem]] *<s>Votálaíonn mé '''do''' Mheabhar. Duine an-ábalta is ea é. - [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]] 21:37, 22 Bea 2005 (UTC)</s> Ag baineadh amach mo vóta ar son Meabhar, toisc nach bhfuil fíor-mhuinín agam air, is dócha gur athróidh mé mo vóta siar i gceann tamaill. - [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]] 23:01, 23 Mei 2005 (UTC) *Ba bhaith liom mo vóta a thabhairt '''do''' [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]]--[[Úsáideoir:Breandán|Breandán]] 18:12, 1 Mei 2005 (UTC) *Tugaim vóta '''ar son''' Mheabhar. Is léir cén fáth --[[Úsáideoir:Happy|Happy]] 19:57, 8 Mei 2005 (UTC) *Is oth liom a rá go dtugaim vóta '''i gcoinne''' Meabhair i láthair na huaire. Níl meas aige ar téarmeolaíocht chaighdeánach, agus ní raibh sé béasach nuair a tharla argóint as ceisteanna tearmeolaíochta níos mó ná cúpla uair roimhe seo. Tá an-fhuinneamh aige, agus molaim dó leanúint ar aghaidh leis an obair mhaith a dhéanann sé ar son na Vicipéide. [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] 15:21, 20 Mei 2005 (UTC) *Vótálaím '''i gcoinne''' Meabhair. Tá claonadh aige faoi lathair chun easurraime le húsáideoirí eile maidir le cúrsaí plé. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 12:09, 23 Mei 2005 (UTC) *An-ait go deo an obair seo. An-ait an bheirt "riarthóir" nach bhfuil Gaeilge ag ceachtar acu, a bheith ag coinneáil gach duine eile amach. Ar ndóigh níor vótáladh ariamh do Ghabriel. Agus tugaim dúshlán dó é féin a chur os comhair na vótálaithe. Agus maidir le béasa, níl béas aige ná ag Evertype a bheith ag caitheamh anuas ar Ghaeilge ghlan mar gheall ar a gcuid neamh-thuiscint ar stair agus structúr na teangan, agus is ait gur ar éigin gur scríobh Evertype focal Gaeilge ó thosaigh mise, agus cinnte ba mhaith liom mo vóta féin dó a aistharraingt, mar is léir nach comhoibriú atá ar siúl aige féin ná ag Gabriel, agus nach míníonn siad a gcuid athraithe agus "rialacháin". Agus aontaím le Dalta go bhfuilim féin leis bréan den rírá seo, cé gur ait liom a chuid neamhchinnteacht siúd sa vótáil. Agus is an-ait caint árdnósach Ghabriel faoi ath-iarrachtaí ar riarthóireacht, tar éis dom a bheith á iarradh leis an gcuid is mó de bhliain, agus a bhfuil de mhíriar déanta aige den togra. Níl gá le cuid mhaith den treoir atá ar siúl aige. Agus is léir ó lgh an Bhéarla go moltar riarthóireacht a thabhairt amach go fial. Agus is léir domsa gur droch-Ghaeilge atá Gabriel ag sá fós ar an bpríomhlch agus in áiteanna eile. Is oth liom a rá go gcuireann an monaplacht seo as dom, agus do dhaoine eile, a bheith ag saothrú ar an dtogra, mar fiú agus muid ag scríobh ailt fiúntacha, déantar athraithe bacacha ar ár gcuid oibre ag na riarthóirí seo. Tuigtear dom anois cén fáth nach bhfuil ráth ar an dtogra. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 23:20, 5 Lúnasa 2005 (UTC) ===[[Úsáideoir:Dalta|Dalta]]=== <s>Cuirim m'ainm suas freisin chun a bheith i mo riarthóir. Más mhaith libh, a vicipéideorí, votáil domsa uimhir a haon agus déanfaidh mé mo dhicheall chun leagan Geailge neart Vicipéid a chruthaigh. Is é míle ailt a shroich mo phríomhaidhm agus dá mbeadh mé i mo riarthóir, ceapfaidh mé níos mó riarthóir chun an suíomh a tabhairt aire air i gceart. - [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]]</s> :Ag baineadh amach m'iarratas. Níl fonn orm a thuilleadh a bheith i mo riarthóir, tá'im bréan dena daoine ansin. Cabhróidh mé léi fós agus b'fhéidir go ndéanfaidh mé iarracht eile i gceann bliana nó dhó. - [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]] 3 Iúil 2005 21:36 (UTC) *Vótalaim '''ar son''' [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]]. Tá an Úsáideoir sin ag obair go dian ar son na Vicipéide.--[[Úsáideoir:Breandán|Breandán]] 17:53, 1 Mei 2005 (UTC) *Tugaim vóta '''ar son''' [[Úsáideoir:Dalta|Dalta]] - is léir dom go bhfuil díogras ann leis an togra a chur ar aghaidh. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 15:02, 8 Mei 2005 (UTC) *Tugaim '''ar son''' Dalta --[[Úsáideoir:Happy|Happy]] 19:57, 8 Mei 2005 (UTC) *Tugaim vóta '''neodrach''' maidir le Dalta i láthair na huaire. Measaim go bhfuil sé beagán nua don tionscadal, agus go mbeadh sé níos fearr dó a thuilleadh ama a chaitheamh anseo ag an Vicipéid, sula dhéanfar riarthóir de. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 12:09, 23 Mei 2005 (UTC) :Sin a bhí mo thuairim freisin, a Ghabriel, ach feicim go bhfuil sé ina riarthóir anois. [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] 12:35, 23 Mei 2005 (UTC) ===[[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]]=== Ainmniúim féin chun a bheith i mo riarthóir. Níl go leor Riarthóirí ar an vicipéid. Níl aon duine ciontach, ach tá cúpla díospóidí neamhréitithe fós, agus - más féidir liom - ba mhaith liom cabhair a thabairt. [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 12:51, 14 Meitheamh 2006 (UTC) :Tugaim vóta '''ar son''' Guliolopez (nó an bhfuil m'fhreagairt ró-dhéanach?). Tá sár-jab á dhéanamh aige chun eagar ceart a chur ar an Vicipéid. [[Úsáideoir:Sean an Scuab|Sean an Scuab]] 19:05, 1 Lúnasa 2007 (UTC) :Tugaim vóta '''ar son''' Guliolopez, gan dabht. Duine an-chuidiúil agus an-cháirdiúil is ea é - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 05:49, 19 Nollaig 2007 (UTC) (Longest. RfA. Evar!) ::Bronntar cearta oibreoir córais. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 12:39, 11 Eanáir 2008 (UTC) ===[[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]]=== A Chairde, I gcomhthéacs go bhfuil Gabriel ag tógáil vícíshos, ba mhaith liom mé féin a chur chun cinn mar chomhriarthóir. Aontaím le Guliolopez, thuas, nach bhfuil a dhóthain riarthóirí ar an Vicipéid. Mar eolas daoibh, tá céim mháistreachta agam sa ríomhaireacht agus dioplóma sa Ghaeilge agus oibrím i réimse na ríomhaireachta trí mheán na Gaeilge go laethúil sa Ghaeltacht. Tá mé tar éis roinnt mhaith alt a scríobh i réimse na ríomhaireachta agus rinne mé Catagóir na ríomhaireachta a ath-eagrú go mór. Tá mé tar éis a bheith ag útamáil thart le leagan de Mediawiki san obair le tamall anuas agus cé nach bhfuil ard-taithí bainte amach agam leis fós, tá mé sásta go bhfuil mo dhóthain taithí agam nach ndéanfaidh mé aon bhotún mór má thugtar pribhléidí riarthóra dom. Dá mbeinnse i mo riarthóir, bheadh sé i gceist agam díriú isteach ar chóras cabhrach na Vicipéide a thabhairt suas chun dáta le go mbeadh baill na Vicipéide in ann cabhair a lorg (go háirithe maidir le húsáid teimpléad) trí mheán na Gaeilge seachas a bheith ag brath ar Wikipedia i gcónaí. Le dea-ghuí, [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 09:36, 15 Bealtaine 2007 (UTC) :Tugaim vóta '''ar son''' Nmacu. Níl go leoir riarthóirí agus cheapaim go ndhéanfadh sé iarracht maith as. [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 10:22, 15 Bealtaine 2007 (UTC) :Tá mo vóta agat freisin. --[[Úsáideoir:An Tóin Mór|An Tóin Mór]] 13:04, 15 Bealtaine 2007 (UTC) :Tugaim vóta '''ar son''' Nmacu. Tá an suim, an béasacht agus an chumas riachtanach don jab aige. [[Úsáideoir:Sean an Scuab|Sean an Scuab]] 19:05, 1 Lúnasa 2007 (UTC) : Agus leatsa freisin. :Tugaim vóta '''ar son''' an duine seo - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 05:49, 19 Nollaig 2007 (UTC) ::Bronntar cearta oibreoir córais. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 12:39, 11 Eanáir 2008 (UTC) ===[[Úsáideoir:Panu Petteri Höglund|Panu]]=== Níl cearta an riarthóra agam féin, iontas na n-iontas. Ba mhaith liom iarratas a dhéanamh, mura miste. [[Úsáideoir:Panu Petteri Höglund|Panu Petteri Höglund]] 18:31, 24 Meitheamh 2007 (UTC) :Is oth liom a rá go dtugaim vóta '''i gcoinne''' [[Úsáideoir:Panu Petteri Höglund]]. Tá obair na gcapall déanta ag an úsáideoir seo i scríobh alt ar an Vicipéid. Tréaslaím leis as ucht na hoibre iontach atá curtha i gcrích aige. É sin ráite, ní gá gurb ionann duine a dhéanann sár-jab eagarthóireachta agus duine atá feiliúnach le bheith ina riarthóir. Tá gá go mbeadh bealach maith ag duine ag caitheamh le húsáideoirí eile agus go mbeadh meas aige ar thuairimí daoine eile (fiú má easaontaíonn sé go láidir leo). Cé go bhfeicim [[Úsáideoir:Panu Petteri Höglund]] ag cabhrú le roinnt úsáideoirí atá ar bheagán Gaeilge, tá samplaí eile feicithe agam agus é ag caitheamh go maslach le húsáideoirí eile. Le gairid, mhaslaigh sé úsáideoir agus mhol sé go ndéanfaí blocáil air mar gheall ar easaontas faoi ábhar. Sa chás sin, d'aontaigh mé go hiomlán lena argóint faoin ábhar (go gcoinneofaí teideal an ailt faoi [[Tennessee]] mar a bhí) ach, i mo thuirim, léirigh an bealach a dheileáil sé leis an easaontas nach bhfuil sé feiliúnach le bheith ina riarthóir faoi láthair. D'fhéadfaí a chur i mo leith go bhfuil mé claonta mar gheall ar eachtra a tharla le gairid nuair a d'ionsaigh sé mé faoi alt a d'athraigh mé (ghabh sé leithscéal liom ina dhiaidh). Tá súil agam nach bhfuil mé claonta – tá mé ag iarraidh a bheith oibiachtúil agus mé ag déanamh an mholta seo. Le meas, [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 13:34, 25 Meitheamh 2007 (UTC) ===[[Úsáideoir:Alison|Alison]]=== Ba mhaith liom Alison a ainmniú le bheith ina riarthóir buan ar an Vicipéid. Rinne sí sár-jab nuair a bhí sí ina riarthóir sealadach agus tá sí fós ag déanamh sár-obair ó thaobh an Vicipéid a choinneáil suas-le-dáta leis na hathruithe ar fad atá ag tarlú ar an Commons, etc. Sílim dá mbeadh pribhléidí riarthóra aici go bhféadfadh sí cur go mór leis an Vicipéid - níos mó ná mar atá sí faoi láthair agus í ar ais ina gnáth-úsáideoir. Mar sin, tugaim vóta '''ar son''' [[Úsáideoir:Alison]] - má tá sí sásta feidhmiú mar riarthóir arís. Le gach dea-ghuí, [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 12:02, 25 Eanáir 2008 (UTC) : Tá an-onóir agam an ainmniúcháin seo a glacadh :) Míle maith agat, a Nmacu - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 08:04, 27 Eanáir 2008 (UTC) :[[Image:Symbol support vote.svg|18px]]Tugaim vóta '''ar son''' [[Úsáideoir:Alison|Alison]] fosta. Tá sár-jab á dhéanamh aici. [[Úsáideoir:MacTire01|MacTire01]] 15:47, 25 Eanáir 2008 (UTC) :[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' [[Úsáideoir:Alison|Alison]]! [[Úsáideoir:Bastique|Bastique]] 21:33, 30 Eanáir 2008 (UTC) :[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] uasal, dílseacht, críonnacht, misneach. [[Úsáideoir:Eliz81|Eliz81]] 22:25, 30 Eanáir 2008 (UTC) :[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] Tugaim vóta '''ar son''' [[Úsáideoir:Alison|Alison]] freisin. [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 16:55, 31 Eanáir 2008 (UTC) ::Bunaithe ar na vótaí seo agus an méid ama a bhí ag daoine le vótáil, tá mé chun moladh do [[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Ghabriel]] go ndéanfaí riarthóir d'[[Úsáideoir:Alison|Alison]] anois. [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 11:04, 5 Feabhra 2008 (UTC) ::Bronntar cearta riarthóra ar Alison. Ba mhian liom mo ghuth féin a chur leis an ainmniú seo; comhghairdeachas! --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 18:50, 5 Feabhra 2008 (UTC) ::: [[Íomhá:WikiThanks.png|50px]] Go raibh míle maith agaibh go léir! Tá an-onóir agam - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 20:20, 5 Feabhra 2008 (UTC) ==Drochghaeilge== A Riarthóir, Tá drochainm ag an vicipéid mar gheall ar go bhfuil i bhfad an iomarca botún ann, agus gur léir gur duine nó daoine gan Ghaeilge atá ina bhun. Faoin am seo ba chóir go mbeadh na mílte alt air, ach nuair a fheiceann daoine truflais dhothuige in áit na Gaeilge ní bhacann siad leis. Tá buíochas ag dul don té a chuir ar bun é as ucht a chuid oibre, ach tá sé thar am do dhaoine a bhfuil a gcumas ar aonchéim lena ndíograis dul i mbun na riarthóireachta. Alfraits Tá an ceart agat, a Alfraits. Ach is cosúil gur fíor-dheacair do dhuine nó daoine éigin atá i mbun ceapadh riarthóraí ligean do Ghaeilgeoirí dul i mbun oibre, ach iad ag fíor-phlé le cupla riail nó iontráil foclóirí measartha a mheasann siad a bheith ceangailte ar dhaoine atá roinnt líofachta Gaeilge acu. [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 02:33, 23 Ean 2005 (UTC) ==An lch "Riarthóirí" ceangailte, 's é lán de dhearmaid== Rinneas iarracht an lch bunaidh ar ''Riarthóirí'' a cheartú faoi thrí, ach níl de thoradh air ach dul amú ama. An gá dom a rá go bhfuil an Ghaeilge atá ann thar a bheith bacach, agus gur náire a leithéid a bheith in airde, nuair atá neart daoine anseo a d'fhéadfadh é a cheartú? Agus sílim go bhfuil sé sin ar na cúiseanna nach bhfuil mórán dul ar aghaidh déanta ar an suíomh. Tá fiú lucht na Cornaise, Ghaeilge na hAlban agus gach mion-teanga, nach mór, sa tosach orainn, agus sílim gur chúis amháin air seo nach féidir feabhas a chur ar bhun-ábhar gan a bheith id' riarthóir. Agus tá mise á iarraidh sin ó Dheireadh Fómhair 2004 ar aghaidh! [[Úsáideoir:Meabhar|Meabhar]] 15:36, 8 Mei 2005 (UTC) == Vandal == I don't know, where to put this request... 83.143.18.69 is an open proxy used by the "unknown" vandal. Please block this IP infinitely. The vandal was active on many wikis today... --[[Úsáideoir:Thogo|Thogo]] 15:25, 28 Samhain 2006 (UTC) == Athbhreithniú den chóras - tuairimí == Tá sé soiléir go bhfuil an-chuid úsáideoirí anseo atá seantaithí acu leis an Vicipéid, MediaWiki agus na rudaí eile a ghabhann leis an dtionscadal seo. Ach tá an leathanach seo curtha i bhfolach, agus níl sé soiléir conas a roghnaítear riarthóirí. Ceapaim go bhfuil córas éigin riachtanach, agus mar sin tá moladh agam - tá fáilte roimh tuairimí: *Cuirfeadh an t-iarrthóir a (h)ainm ar an leathanach seo, le abairt nó dhó ar a spéis leis an Vicipéid. *Bheadh 14 lá ag na húsáídeoirí go léir a dtuairimí a thabhairt; ba féidir vótáil "tá" nó "níl", nó vóta neodrach a thabhairt. *Ba féidir leis na húsáideoirí ceisteanna a chur leis an iarrthóir, má cheapann siad go bhfuil sé sin riachtanach. *Tar éis an 14 lá a chaitheamh: **Muna bhfuil aon duine i gcoinne an iarrthóra, iarrfar ar maorlathach cearta oibreora córais a thabhairt dó/di ar an bpointe. **Má tá roinnt daoine i gcoinne an iarrthóra, ach tá sé soiléir go bhfuil an chuid is mó de dhaoine i bhfabhar é a cheapadh (.i. má tá comhdhearcadh na coitiantachta soiléir - ní leor tromlach simplí), déanfar riarthóir de/di ar an modh céanna. **Má tá sé soiléir nach bhfuil an chuid is mó de dhaoine i bhfabhar an iarrthóra, ní dhéanfar riarthóir de/di. *Muna éiríonn leis an iarrthóir, tá sé/sí saor iarratas eile a chur isteach sa todhchaí; is dócha go mbeadh sé inmholta dó/di a thuilleadh ama a chaitheamh anseo ag forbairt a chuid taithí, sula ndéanann sé/sí é sin. An bhfuil tuairimí ag aon duine maidir leis an moladh seo? Mar shampla, cad a cheapann sibh faoi 14 lá mar theorainn ama? --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 17:18, 23 Meitheamh 2007 (UTC) :Aontaím leis na moltaí thuasluaite. Measaim go bhfuil 14 lá féaráilte. Ag an am céanna, sílim go bhfuil gá go mbeadh méid áirithe vótaí caite i rith na tréimhse sin. Mar shampla, chuir mé m'ainm féin chun cinn breis agus mí ó shin ach níor caitheadh ach dhá vóta. B'fhearr liom dá mbeadh níos mó vótaí ná sin caite (agus ceisteanna ardaithe) sula ndéanfaí cinneadh. Le daonra chomh beag agus atá againn, déarfainn go mbeadh figiúr ar nós 4 vóta (ar a laghad) inmhianaithe agus go mbeadh ar a laghad 75% (go garbh) de na vótaí sin i bhfábhar an duine sin ag teastáil sula toghfaí iad. [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 12:54, 25 Meitheamh 2007 (UTC) : Aontaím leis freisin, ach is fearr liom 7 lá chomhsuil le vicí eile - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 21:01, 11 Eanáir 2008 (UTC) == Riarthóir nua == <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color: #f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> :''Coimeádtar an plé seo a leanas mar thuairisc cartlainne ar iarratas '''rathúil''' chun riarthóireacht a bhaint amach. <strong style="color:red">Ná hathraigh é</strong>. '''Toradh an phlé: 7/0/0 don dá iarrthóir.''' Tugadh cearta riarthóireachta do Tameamseo, <s>ach níor tugadh do Antóin, os rud é nach bhfuil sé sásta iad a ghlacadh faoi láthair. Tá gach fáilte roimhe iarratas a chur isteach sa todhchaí. --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 13:28, 14 Iúil 2009 (UTC)</s> agus do Antóin (tá sé [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Pl%C3%A9_Vicip%C3%A9ide%3ARiarth%C3%B3ir%C3%AD&diff=266261&oldid=263101 léirithe] aige go bhfuil sé sásta an ról a ghlacadh anois). --[[Úsáideoir:Gabriel Beecham|Gabriel Beecham]] 14:55, 14 Iúil 2009 (UTC) ---- Tá easpa riarthóirí ag an Vicipéid faoi láthair, cé go bhfuil seisear againn, ní feictear ach triúr - Guliolopez, Alison agus Nmacu ag déanamh a lán oibre. Tá a lán loitiméireacht ag dul ar aghaidh chomh maith. De bharr a gcuid oibre go léir, mholfainn [[Úsáideoir:Tameamseo]] agus [[Úsáideoir:Antóin]] mar riarthóirí don todhchaí.--[[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 22:19, 3 Meitheamh 2009 (UTC) :An bhfuil sé am fós moladh a chuir ar aghaidh maidir le Tameamseo a bheith ina riarthóir? --[[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 16:58, 12 Meitheamh 2009 (UTC) ====Vótaí ([[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] agus [[Úsáideoir:Antóin|Antóin]])==== *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - aontaím leat, is mar sin tugaim vótaí ar son [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] agus [[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] freisin :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 00:48, 4 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - tá obair fíor mhaith déanta ag an beirt acu. Bronnaim vótaí ar [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] agus [[Úsáideoir:Antóin|Antóin]]. --[[Úsáideoir:MacTire02|MacTire02]] 08:46, 4 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - De bharr obair mhaith leanúnach, tugaim mo vóta ar son an bheirt acu. --[[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 17:17, 4 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' Is dócha nach féidir liom vóta a chaitheamh ar mo shon féin! :) Ach caithim mo vóta ar son Antóin mar gheall ar a dhea-obair go léir. [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 23:45, 4 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - Tá cabhair a'iarraidh, agus tá an beirt acu iontaofa/cruthaithe mar eagarthóirí [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 10:36, 9 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - Mo thacaíocht do [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]], tá meon agus cumas an riarthóra aige/aici gan dabht. --[[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] 17:35, 4 Iúil 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - Beagánín mall, ach tacaím leis an dá ainmniúchán. Feicim go bhfuil [[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] tar éis diúltiú an uair seo mar gheall ar chúinsí ama. Ba bhreá liom dá ndéanfadh sé machnamh arís faoi nuair a bhíonn an t-am aige. Tá stádas riarthóra agam féin agus bímse náirithe, scaití, nuair a bhreathnaím ar a laghad a éiríonn liom a bhaint amach ceal ama na laethanta seo. Aontaím go gcabhródh sé go mór le leithéidí [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] agus [[Úsáideoir:Alison|Alison]] dá mbeadh breis riarthóirí ann - fiú más eagarthóirí iad nach mbíonn in ann a bheith páirteach an t-am ar fad (ar nós Antóin nó mé féin). Le dea-ghuí, [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] 10:02, 16 Meitheamh 2009 (UTC) Brón orm go bhfuil mé beagán mall arís. Maith go leor mar sin, táim sásta a bheith i mo riarthóir mar seo. Níl mórán ama agam fós, ach mar a deireann Nmacu thuas ní gá dom a bheith gníomhach gach uair sa lá. Déanfaidh mé mo dhícheall leis an méid ama atá le spáráil agam, mar a dhéanann mé cheana. Go raibh agaibh aris, as bhur dtacaíocht. Ceist amháin - an bhfuil liosta againn áit éigin faoi dualgais agus cúraim na riarthóirí? --[[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] 17:35, 4 Iúil 2009 (UTC) :Is féidir breathnú ar an "[[:en:WP:New admin school|New admin school]]" as Béarla. Múineann sé duit conas a bheith i do riarthóir. [[User:Footyfanatic3000|<font color="Green">'''Footyfanatic'''</font>]][[User talk:Footyfanatic3000|'''<font color="Green">3000</font>''']] 18:42, 4 Iúil 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - Tugaim tacaíocht do [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]]. Tá an spéis agus an chumas aige don jab. [[Úsáideoir:Sean an Scuab|Sean an Scuab]] 13:13, 24 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' - Tugaim tacaíocht d'[[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] má thá sé fós ina iarrthóir. [[Úsáideoir:Sean an Scuab|Sean an Scuab]] 13:18, 24 Meitheamh 2009 (UTC) ====Ceist==== Ar mhaith leo bheith ina riarthóirí? Muna bhfuil spéis acu inti, thabharfainn vóta(í) dóibh. Ach braitheann sé :) [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 10:30, 4 Meitheamh 2009 (UTC) :Bhuel, ní miste liom - ní raibh ar intinn agam me féin a mholadh mar iarrthóir. Ach is dócha go mbeinn sásta an post a ghlacadh. [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 23:45, 4 Meitheamh 2009 (UTC) :A chairde! Brón orm faoi mhoill. Go raibh maith agaibh as an ainmniúchán, táim bródúil go leor as. Ach ar an drochuair, caithfidh mé a rá nach bhfuil mórán ama agam faoi láthair. Is féidir liom teacht anseo anois is arís, ach ní féidir liom aon ghealltanas a thabhairt go mbeidh am agam an post a dhéanamh i gceart. Ach b'fhéidir an chéad uair eile, nuair atá cúrsaí níos ciúine san obair agus araile. --[[Úsáideoir:Antóin|Antóin]] 12:29, 6 Meitheamh 2009 (UTC) ::Bhuel, má bhfuil tú ag iarraidh an phost sa todhchaí, bí cinnte go gcuireann tú iarratas isteach. An bhfuil éinne eile ar an Vicipéid a mbeadh feiliúnach mar riarthóir? --[[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 11:47, 9 Meitheamh 2009 (UTC) :::A Footyfanatic, níl mórán taithí agat de réir cosúlachtaí (chruthaigh tú do chuntas i mí Aibreáin), ach b'fhéidir go mbeifeá oiriúnach. Ar mhaith leat iarratas a dhéanamh (anois nó sa todhchaí)? [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 23:46, 11 Meitheamh 2009 (UTC) ::::Bhuel, go raibh maith agat, ach mar a dúirt tú, níl go leor taithí agam ar an Vicipéid Ghaeilge fós. B'fhéidir cuirfidh mé m'ainm suas uair éigin amach anseo sa todhchaí, ach ní bheinn i mo riarthóir maith anois, dar liom. [[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 13:13, 12 Meitheamh 2009 (UTC) </div> <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color:#f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> :''Coimeádtar an plé seo a leanas mar thuairisc cartlainne ar iarratas riarthóireacht '''nár éirigh leis'''. <strong style="color:red">Ná hathraigh é</strong>. '''Toradh an phlé: 1/2/0 don iarrthóir.''' - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 08:19, 22 Samhain 2014 (UTC) ---- :Céard faoi Panu mar riarthóir? Feicim nár éirigh leis roimhe seo ach tá a lán obair déanta aige. [[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 13:15, 12 Meitheamh 2009 (UTC) ::Aontaím leat, agus ba mhaith leis iarratas a dhéanamh. [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 23:34, 13 Meitheamh 2009 (UTC) ===[[Úsáideoir:Panu Petteri Höglund|Panu]]=== Ba mhaith le Panu iarratas a dhéanamh. [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Pl%C3%A9_%C3%BAs%C3%A1ideora%3APanu_Petteri_H%C3%B6glund&diff=260424&oldid=260422] Tá sár-obair déanta aige ar an Vicipéid. Níor éirigh lena chéad iarratas (sa bhliain 2007) toisc go mbíodh sé drochbhéasach uaireanta ag an am sin, dar le Nmacu. Ach ceapaim go mba cheart go mbeadh cearta an riarthóra aige anois. [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 23:34, 13 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] - '''Ar son''' Níl saoi gan lucht![[Úsáideoir:Éóg1916|Éóg1916]] 10:46, 14 Meitheamh 2009 (UTC) *[[Image:Symbol oppose vote.svg|18px]] - '''i gcoinne'''. Aontaím le Tameamseo. In fact I'd go further and say go bhfuil Panu ar an eagarthóir IS FEARR anseo. Ó na hábhair atá againn anseo, is iad na hailt a chruthaigh sé na cinn: is fearr, is cáilíochta, is ceartaithe (ó thaobh an gramadach de), srl. (And - even beyond article creation and editting - Panu does more: he helps us with Grammar/srl across the board, writes "helper guides", etc). Ach, le h-ómós, nílim in ann taca leis an vóta sin :( Tá na fadhbanna "drochbhéasacha" ann fós, agus tá deacair aige de réir na mbunphrionsabal: , , , srl. It's great that we have someone protecting the quality of the content so diligently and passionately. But I'd be a little bit worried about someone having rollback, block, protect and similar rights when is an issue. Féach ar Alison. Téann sí i ngleic le hionsaitheoirí, loitiméirí, agus amadáin gach lá. In fact, I've never seen someone put up with so much shit - but she NEVER loses her cool. Is é ceann do na mbunphrionsabal atá tábhachtach don riarthóir - ach is dócha nach bhfuil sé ag Panu :( [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] 12:13, 14 Meitheamh 2009 (UTC) :Feicim a Ghuliolopez go bhfuil tú i gcoinne Panu mar riarthóir, ach an bhfuil aon samplaí agat de Phanu a bheith feargach le déanaí? Tá úsáideoirí in ann athrú thar am. --[[Úsáideoir:Footyfanatic3000|Footyfanatic3000]] 13:06, 14 Meitheamh 2009 (UTC) ::A Ghulio, tuigim go mbíodh fadhbanna ann, ach d'fhéach mé ar na rudaí atá déanta aige sna blianta 2008 agus 2009 agus ní fhaca mé rud ar bith ''le déanaí'' níos measa ná na cinn seo [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Pl%C3%A9_%C3%BAs%C3%A1ideora:Mia-etol&oldid=194122], [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Albainis&diff=prev&oldid=168316]. Roimhe sin, ní raibh mé sásta le cuid de na samplaí ó mhí Aibreáin 2008 - níor thaitin [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C3%A1draig_Mac_Piarais&diff=prev&oldid=152866] [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C3%A1draig_Mac_Piarais&diff=prev&oldid=152867] agus [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Corcaigh&diff=prev&oldid=152172] liom ar chor ar bith. Bhí fadhbanna le feiceáil sna samplaí sin maidir le , agus . Ach scríobh se na rudaí sin breis is bliain ó shin. Agus mé ag féachaint ar a "dhréachtaí" (mar a thugann an Vicipéid orthu) cheap mé go raibh feabhas tagtha ar an scéal agus go raibh iarrachtaí á dhéanamh aige cabhrú le daoine seachas bheith ag caitheamh go maslach leo, mar shampla [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Pl%C3%A9_%C3%BAs%C3%A1ideora:Mia-etol&oldid=194122], [http://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Pl%C3%A9_%C3%BAs%C3%A1ideora%3ASioraf&diff=154819&oldid=154787]. Ag an am céanna, tuigim cén fáth nach bhfuil tú lánchinnte faoi mar iarrthóir. Ach dá mbeadh sé sásta gealltanas a thabhairt do phobal na Vicipéide go mbeadh sé sásta féachaint chuige gur thuig sé , agus agus go gcloífeadh sé go daingean leo, an mbeifeá sásta seans a thabhairt dó? [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 16:24, 14 Meitheamh 2009 (UTC) :: (ec) Sámpla [http://ga.wikipedia.org/wiki/Plé_úsáideora:83.147.143.103 anseo] as cúpla lá o shin - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 16:26, 14 Meitheamh 2009 (UTC) * [[Image:Symbol oppose vote.svg|18px]] - '''i gcoinne'''. Brón orm, ach aontaím le Ghulio :( Panu is an ''awesome'' editor - the best and most prolific in my opinion. His knowledge and experience are second to none & he makes VP what it is. I wish I had a small fraction of his skill sa Ghaeilge. But he's far too for admin work, IMO. It's one of those universal cross-wiki rules and, unfortunately, AGF and kindness and level-headedness are vital for admin chores. I'm really sorry, but no - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 16:26, 14 Meitheamh 2009 (UTC) *Táim tar éis féachaint ar a "dhréachtaí" (mar a thugann an Vicipéid orthu) arís agus an uair seo go mór mhór ar chuid de na fadhbanna a bhí ann sular thosaigh mé féin ag obair ar an Vicipéid, agus ní mór dom a admháil go bhfuil amhras ag teacht orm anois. Gan amhras, tá sár-obair déanta aige anseo. Ach ní hionann scríbhneoir iontach agus riarthóir iontach. Bhíodh fadhbanna níos measa ann ná a shíl mé ar dtús. I mo thuairim féin, tá feabhas tagtha ar an scéál le déanaí. Ach tá fadhb amháin ann - fós nílim 100% cinnte go dtuigeann sé , , agus i gceart agus go mbeadh sé sásta cloí leo i gcónaí dá mbeadh cearta an riarthóra aige. Dá mbeadh pobal na Vicipéide cinnte faoi sin, ní dóigh liom go mbeadh fadhb ar bith fágtha. Nílim ag caitheamh vóta ina choinne ach ba mhaith liom bheith cinnte gur thuig sé na prionsabail atá luaite agam agus go mbeadh sé sásta cloí leo i gcónaí. Ansin ní bheadh fadhb ar bith ann mar tá an obair atá déanta aige go hiontach ar fad. [[Úsáideoir:Tameamseo|Tameamseo]] 17:52, 14 Meitheamh 2009 (UTC) </div> ===[[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]]=== <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color:#f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> :''Coimeádtar an plé seo a leanas mar thuairisc cartlainne ar iarratas '''rathúil''' chun riarthóireacht a bhaint amach. <strong style="color:red">Ná hathraigh é</strong>. '''Toradh an phlé: 2/0/0 don dá iarrthóir.''' Tugadh cearta riarthóireachta ar ais do Nmacu. Bhí sé/sí ina riarthóir roimhe seo, ach faoin polsaí trais-vicí, cailleadh an 'admin bit' - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 08:19, 22 Samhain 2014 (UTC) ---- A Chairde, Is fada ó bhí mé ag plé i gceart leis an Vicipéid agus baineadh an stádas riarthóra uaim dá bharr. Tá sé sin go hiomlan intuigthe agus níl aon fhadhb agam leis an gcinneadh. É sin ráite, bímse ag logáil isteach ó am go ham agus bímse ag plé le saol na ríomhaireachta agus saol an oideachais ar bhonn laethúil (tá pé scileanna eagarthóireachta a bhí agam fós agam, sílim). Mar a tharlaíonn sé, tá mé i measc grúpa daoine atá ag eagrú Aonach Eagarthóireachta seachtain ón Aoine seo chugainn do mhic léinn in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, le hiarracht a dhéanamh iad a spreagadh le tabhairt faoin eagarthóireacht ar an Vicipéid. Dá mbeadh mo stádas riarthóra agam arís, chabhródh sé liom tabhairt faoi thograí den chineál seo agus le cuidiú le riaradh na Vicipéide. An t-aon rud ná, níl an t-am agam díreach faoi láthair a bheith ag logáil isteach ar bhonn rialta agus mar sin, b'fhéidir gur fearr mo stádas a fhágáil mar ghnáthúsáideoir. Pé slí, bheadh mé sásta dá gcaithfeadh sibh vóta '''ar son''' nó '''i gcoinne''' an iarratais seo agus ní bheidh mé maslaithe ar chor ar bith más '''i gcoinne''' a bhíonn an toradh. Le dea-ghuí, [[Úsáideoir:Nmacu|Nmacu]] ([[Plé úsáideora:Nmacu|talk]]) 11:38, 28 Deireadh Fómhair 2014 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' – Áthas orm go bhfuil Nmacu tagtha ar ais. Bhí mé ag súil go dtiocfadh (suim agam sa tionscadal aistriúcháin a bhí idir lámha aigesean agus ag a mhic léinn). Tá a chuid scileanna de dhíth orainn anseo má bhíonn an deis aige anois a intinn a leagan ar an tionscadal. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|talk]]) 19:53, 28 Deireadh Fómhair 2014 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son'''. An-jab déanta ag mo dhuine ar an Vicipéid go dtí seo de réir cosúlachta. Ná laga Dia é! [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|talk]]) 13:31, 19 Samhain 2014 (UTC) </div> ===[[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]]=== <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color:#f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> :''Coimeádtar an plé seo a leanas mar thuairisc cartlainne ar iarratas '''rathúil''' chun riarthóireacht a bhaint amach. <strong style="color:red">Ná hathraigh é</strong>. '''Toradh an phlé: 3/0/1 don dá iarrthóir.''' Tugadh cearta riarthóireachta do SeoMac. Comhgáirdeas leat! Agus anois - lean ar ais ag obair! :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 16:44, 31 Eanáir 2017 (UTC) ---- Bheinn buíoch dá dtabharfaí cearta riarthóra dom. Le roinnt blianta anois táim ag déanamh mo dhíchill chun téacs suimiúil a scríobh do na léitheoirí agus botúin a ghlanadh suas. Thosaigh mé a dhul i gceann ceisteanna ginearálta eagarthóireachta tamall siar—stíl, comhéadan úsáideoirí uaireanta, an príomhleathanach, srl. Tá mé ag iarraidh níos mó de sin a dhéanamh. Níos tábhachtaí, ba mhaith liom a bheith ábalta úsáid dhíreach a bhaint as uirlisí mar chosc oiriúnach ar chuntais loitiméirí agus scriosadh leathanach nuair a bhíonn gá leis sin. Tá súil agam go ndéanfaidh gach duine anseo machnamh ar an iarratas seo agam agus go gcaithfidh sé nó sí vóta ar a shon nó ina choinne. Beir beannacht is bua! [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 04:14, 16 Eanáir 2017 (UTC) * Má táim im' [[Vicipéid:Riarthóirí|maorlathaí]] anseo, ní chead vóta a chathaimh. Ach beir bua, a SheoMac :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]} 19:57, 18 Eanáir 2017 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son'''[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 19:52, 26 Eanáir 2017 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] Tugaim vóta '''ar son''', in éineacht le hAlison. [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] ([[Plé úsáideora:Evertype|plé]]) 21:01, 26 Eanáir 2017 (UTC) *[[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' (ó chuid do na tiarnaí neamhchónaitheacha) [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] ([[Plé úsáideora:Guliolopez|plé]]) 22:15, 26 Eanáir 2017 (UTC) **Go raibh maith agaibh go léir! Déanfaidh mé mo dhícheall chun an tionscadal seo a chur chun cinn. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 18:07, 31 Eanáir 2017 (UTC) </div> ===[[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]]=== <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color:#f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> :''Coimeádtar an plé seo a leanas mar thuairisc cartlainne ar iarratas '''rathúil''' chun riarthóireacht a bhaint amach. <strong style="color:red">Ná hathraigh é</strong>. '''Toradh an phlé: 2/0/0 don iarrthóir.''' Mar sin, tugadh cearta riarthóireachta do Kevin Scannell. Comhgáirdeas leat! - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 08:58, 30 Meitheamh 2022 (UTC) ---- Bheinn lánsásta bheith i mo riarthóir anseo. Ba mhaith liom feabhas a chur ar an Vicipéid go ginearálta, agus cosc a chur ar an turscar/loitiméireacht/uathaistriúchán a fheicimid go minic anseo. [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 04:33, 23 Meitheamh 2022 (UTC) * [[Image:Symbol support vote.svg|18px]] Ar fheabhas! '''Ar son''' gan amhras! [[Úsáideoir:Evertype|Evertype]] ([[Plé úsáideora:Evertype|plé]]) 16:44, 26 Meitheamh 2022 (UTC) * [[Image:Symbol support vote.svg|18px]] '''Ar son''' gan amhras! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] 15:38, 26 Meitheamh 2022 (UTC) </div> n4mbqdgohe0ftx94k93gw764t8a89c1 0 4154 1085303 1054484 2022-08-21T11:31:45Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 wl. wikitext text/x-wiki {{Bosca Sonraí Páirtí Polaitíochta |dath = {{Sinn Féin/meta/color}} |ainm = Sinn Féin |lógó = [[Íomhá:SinnFeinLogo.png|220px]] |ceannasaíocht = [[Mary Lou McDonald]] |bunaithe = Bunfhoirm [[1905]]<br /> Foirm reatha [[1970]] |ceanncheathrú = 44 Cearnóg Parnell, [[BÁC]]. Agus<br />53 Bóthar na bhFál, [[Béal Feirste]] |idéeolaíocht = [[Sóisialachas]], [[Poblachtánachas in Éirinn|Poblachtánachas]] |suíocháin1 = {{Composition bar|36|160|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin2 = {{Composition bar|4|60|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin3 = {{Composition bar|80|949|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin4 = {{Composition bar|1|13|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin5 = {{Composition bar|27|90|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin6 = {{Composition bar|104|462|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |suíocháin8 = {{Composition bar|7|18|hex={{Sinn Féin/meta/color}}}} |cleamhnas = ''[[European United Left–Nordic Green Left]]'' |dathanna = [[Glas]] |gréasáin = [http://sinnfein.ie www.sinnféin.ie] }} Is páirtí náisiúnach bunreachtúla [[Éire]]annach é '''Sinn Féin'''. Tá [[stair]] fhada ag an bpáirtí seo, agus é ar thús cadhnaíochta ag cur shaoirse na hÉireann chun cinn le céad bliain anuas. B'é an páirtí seo a chuir cor i gcinniúint na hÉireann agus a bhain amach [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleách]]<nowiki/>as don tír. == Stair an Pháirtí == === Na blianta luatha === [[Íomhá:Arthur Griffith.jpg|clé|mion|244x244px|[[Art Ó Gríofa]]]] Bhunaigh [[Art Ó Gríofa]] “Cumann na nGaedheal” ar an [[30 Meán Fómhair]] [[1900]] a d’éirigh “Sinn Féin” níos déanaí sa bhliain 1905. Bhunaigh Art Ó Gríofa agus an "chéad" Sinn Féin ar an 28 Samhain 1905, sa Rotunda, BÁC.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.sinnfein.ie/contents/5591|teideal=Founding of Sinn Féin 1905 - BY Mícheál MacDonncha|work=www.sinnfein.ie|dátarochtana=2020-11-28}}</ref> Ba é [[Edward Martyn]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.nli.ie/1916/exhibition/en/content/stagesetters/other/arthurgriffith/index.pdf|teideal=1916|údar=nli.ie|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> a bhí sa chathaoir 28 Samhain 1905 sa Rotunda nuair a bunaíodh gluaiseacht Sinn Féin <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=665|teideal=MARTYN, Edward (1859–1923)|language=ga|work=ainm.ie|dátarochtana=2020-11-28}}</ref>. Ba é a gcéad uachtarán é. Mar ghluaiseacht a bhreathnaigh sé orthu agus ní mar pháirtí polaitiúil. . Bhí an Gríofach báúil le Poblacht neamhspleách in Éirinn. San am céanna, thuig sé nach mbeadh sé furasta a leithéid de chuspóir a bhaint amach, agus mar sin, b'í an chéad aidhm a chuir sé roimh an bpáirtí ná féinrialtas nó neamhspleáchas teoranta: ní bheadh sé réasúnta ná réadúil an nasc leis an mBreatain Mhór a bhriseadh go huile is go hiomlán, dar leis, ach feabhas mór a bheadh san fhéinrialtas teoranta féin. "Démhonarcacht" is féidir a thabhairt ar an réiteach a bhí i gceist ag an nGríofach, nó bhí a chuspóir múnlaithe ar an gcineál [[monarcacht]] dhúbailte a cuireadh i bhfeidhm ar an Ungáir sa bhliain [[1867]], nuair a bhí an tír sin ceangailte den Ostair in [[Impireacht na hOstaire agus na hUngáire]]. Ní raibh aon bhaint ag Sinn Féin le h[[Éirí Amach na Cásca]], ach mura raibh, is í an chiall chontrártha a bhain na húdaráis agus na nuachtáin araon as imeachtaí an Éirí Amach, nó bhí na focail ''The Sinn Féin Rebellion'' - ceannairc Shinn Féin - le léamh ar fud na háite tar éis an Éirí Amach. Nuair a cuireadh ceannairí an Éirí Amach, ar nós an Phiarsaigh féin, chun báis, d'éirigh na Náisiúnaithe i bhfad ní b'fhíochmhaire agus ní ba radacaí ina meon. Ní raibh eagraíocht pholaitiúil dá gcuid féin ag lucht an Éirí Amach, áfach, agus chuaigh siad chun caibidlíochta leis an nGríofach chun Sinn Féin a iompú ina pháirtí [[réabhlóid]]<nowiki/>each. [[Íomhá:Sinn Féin election poster - 1918.jpg|clé|mion|postaer, 1918]] === Sinn Féin i ndiaidh 1918 === Roimh thoghchán na bliana [[1918]], chuaigh ceannairí nua i seilbh Shinn Féin. D'fhág Art Ó Gríofa an halmadóir ag [[Éamon de Valera]] agus ag daoine eile a tháinig ina mbeo as an díoltas a d'agair na Gaill ar lucht an Éirí Amach. Ansin, bhí Sinn Féin ina pháirtí Poblachtánach go hiomlán. Bhuaigh an páirtí 73 shuíochán de na 105 cinn a bhí ar fáil in Olltoghchán na bliana [[1918]], agus ansin, d'fhógair feisirí an pháirtí nach mbeidís sásta [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Westminster]] a bhaint amach ná a gcuid suíochán a ghlacadh i bParlaimint na hImpireachta Gallda i Londain. I dtús na bliana [[1919]], tháinig feisirí Shinn Féin le chéile le [[Dáil Éireann]], nó parlaimint neamhspleách Phoblacht na hÉireann, a ghairm chun beatha. D'fhógair [[an Chéad Dáil]] seo neamhspleáchas na hÉireann, agus thosaigh [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh na Saoirse]] in Éirinn. I rith an chogaidh seo, bhí Sinn Féin i gceann rialtas réabhlóideach na hÉireann. Nuair a shínigh toscairí na hÉireann an Cogadh Angla-Éireannach, áfach, scoilt an páirtí ina dhá chuid. Chaith tromlach na dTeachtaí Dála a gcuid vótaí ar son an Chonartha, 64 vóta ar fad, ach mar sin féin, dhiúltaigh mionlach mór acu don Chonradh, 57 vóta ar fad. Thairis sin, bhí tromlach na nÓglach ag tacú leis an mionlach seo. [[Íomhá:Sinn Féin Bank at No. 6 Harcourt Street, Dublin following shelling.jpg|mion|Sinn Féin Bank, 1908 go D.F1921, 6 [[Sráid Fhearchair]], BÁC]] === Sinn Féin i ndiaidh an Chonartha === Bhí scoilt sa pháirtí maidir leis an g[[Conradh Angla-Éireannach]] sa bhliain 1921. An taobh de Shinn Féin a dhiúltaigh don [[Conradh Angla-Éireannach|Chonradh]], thug siad Sinn Féin orthu féin go fóill. Iad siúd a thacaigh leis an gConradh, is é an t-ainm a ghlac siad orthu féin ná [[Cumann na nGaedheal]] - nó ''Cumann na nGael'' i litriú an lae inniu. Chuir an dá pháirtí seo cogadh cruálach ar a chéile, Cogadh na gCarad, nó [[Cogadh Cathartha na hÉireann]]. B'iad lucht tacaithe an Chonartha a bhuaigh an cogadh, ach tar éis an chogaidh féin, ní raibh lucht an taoibh eile sásta a ndlisteanas a admháil. Bhunaigh na buaiteoirí tír fhéinrialaitheach i sé chontae fichead den tír - [[Saorstát Éireann]]. Mar sin, is minic a thugtar "Státairí" nó "Saorstátairí" orthu, agus ainm na bPoblachtánach ag tagairt do lucht an taoibh eile. Chaithfeadh Teachtaí Dála an tSaorstáit dílseacht a mhóidiú do Rí Shasana, rud nár thaitin le hÉamon de Valera ná leis na Poblachtánaigh eile. Mar sin féin, mhol de Valera do Shinn Féin páirt a ghlacadh sna toghcháin agus an chumhacht a bhaint amach sa tír ar dhóigh pholaitiúil, in áit na láimhe láidre. Chuir sé an cheist ar vóta ansin, agus nuair a chaill sé an vóta, d'fhág sé Sinn Féin le páirtí dá chuid féin - [[Fianna Fáil]] - a bhunú dóibh siúd a bhí sásta triail a bhaint as an gcóras polaitíochta bunreachtúla. [[Íomhá:Up Sinn Féin (6719164829).jpg|mion|"Up Sinn Féin", ar an Austin Armoured Car, 12 Aibreán 1920]] === Sinn Féin 1930 - 1970 === Nuair a thréig de Valera agus lucht leanúna Fhianna Fáil an páirtí, níor fágadh ach dream beag coimeádach sa pháirtí. Ní raibh caidreamh rómhaith ag iarsmaí Shinn Féin leis an [[IRA]], ach an oiread, cé gurbh iad siúd an fórsa ba thábhachtaí agus ba threise i bhfad sa pholaitíocht Phoblachtánach. Sa bhliain [[1939]], d'éirigh leis an bpáirtí agus leis an arm teacht chun réitigh sa deireadh thiar thall, ach mar sin féin, chuir polasaí neamhfhreastail an pháirtí an-bhac ar a fhás is ar a fhorbairt. Sna [[1960idí|seascaidí]], thiontaigh gluaiseacht na Poblachta ar chlé, nuair a rinne go leor de na Poblachtánaigh a gcuid féin den anailís [[Cumannachas|Mharxach]] ar chás na hÉireann. Ní raibh iomlán na gcomhaltaí sásta leis an gcasadh seo, agus ag Ard-Fheis an pháirtí sa bhliain [[1970]], chuaigh scoilt nua air. Iad siúd a chloígh leis an Náisiúnachas traidisiúnta, chuir siad [[IRA Sealadach|Sinn Féin Sealadach]] ar bun, agus an chuid eile, chuaigh siad le polaitíocht na heite chlé i Sinn Féin Oifigiúil. === Sinn Féin i ndiaidh na scoilte === [[Íomhá:Sinnfeinposter.jpg|mion|Póstaer Shinn Féin i m[[Baile Átha Cliath]].]] Is é Sinn Féin Sealadach an páirtí a bhíonn i gceist ag lucht an lae inniu, nuair a dhéanann siad tagairt do "Shinn Féin". I rith na d[[Trioblóidí]] sa Tuaisceart, ba nós dearcadh ar Shinn Féin mar chraobh pholaitiúil an IRA. Ba é [[Ruairí Ó Brádaigh]] a bhí ina chathaoirleach ar an bpáirtí i dtús báire, ach inniu, is é [[Gearóid Mac Ádhaimh]] an ceannaire. Ó na hochtóidí i leith, tháinig athrú ar sheasamh polaitiúil an pháirtí de réir a chéile, agus iad ag tréigean mheon na gleice armtha ar mhaithe leis an bpolaitíocht bhunreachtúil. Dá thoradh sin, scoilt an páirtí arís, agus sin faoi dhó. Sa bhliain 1986, ghlac an páirtí leis an moladh éirí as polasaí an neamhfhreastail i leith [[Dáil Éireann|Dháil Éireann]] agus suíocháin a lorg sa Dáil. Ansin, thréig Ruairí Ó Brádaigh agus lucht a leanúna an páirtí le [[Sinn Féin Poblachtach]] a bhunú. Tháinig scoilt nua ar an bpáirtí agus ar an IRA nuair a thoiligh an páirtí leis an sos cogaidh sa Tuaisceart. Iad siúd a dhiúltaigh don tsíocháin, bhunaigh siad an [[Fíor-IRA|Real-IRA]]. Mar sin féin, chuaigh Sinn Féin ó neart go neart sna toghcháin, agus in olltoghchán na Breataine sa bhliain 2005; bhuaigh an páirtí sé shuíochán, agus é ar an bpáirtí náisiúnaíoch is mó anois i dTuaisceart Éireann. [[Íomhá:Sinn Fein Ormeau.jpg|clé|mion|Oifig de chuid an pháirtí, Bóthar Ormeau, [[Béal Feirste]]]] == Sinn Féin an lae inniu == Tá Sinn Féin páirteach sna hinstitiúidí polaitiúla ó thuaidh agus ó dheas. Bhí [[Martin McGuinness|Máirtín Mac Aonghusa]] (Martin McGuinness) ina Leas-Chéadaire sna [[Tuaisceart Éireann|6 chontae]] sna 2010idí. Bhí borradh nach beag faoi thacaíocht don pháirt ó dheas ag an am sin. In [[Olltoghchán na hÉireann, 2020]], bhuaigh an páirtí 37 suíochán i [[Dáil Éireann|nDáil Éireann]] agus an líon is airde de vótaí céadrogha de na páirtithe ar fad, an toradh is fearr a bhí acu i stair an stáit neamhspleáigh. Meastar gur páirtí de chuid na [[Eite chlé|heite clé]] é Sinn Féin, agus iad ag tacú le ceartaí lucht oibre níos láidre, dáileadh níos cothroime den tsaibhreas, agus leibhéalta níos airde de chaitheamh poiblí. Meastar chomh maith gur páirtí [[Liobrálachas|liobrálach]] é i dtaobh na gceisteanna sóisialta, iad ag tacú mar shampla le haisghairm an ochtú leasú sa reifreann a ritheadh i bPoblacht na hÉireann i 2018.<ref>{{Lua idirlín|url=https://spunout.ie/life/article/labour-vs-sinn-fein|teideal=Labour vs Sinn Féin: what's the difference?|language=en|work=SpunOut.ie - Ireland's Youth Information Website|dátarochtana=2020-01-01}}</ref> == Ceannairí == * [[Edward Martyn]] (1905-08) * [[John Sweetman]] (1908) * [[Art Ó Gríofa]] (1908-17) * [[Éamon de Valera]] (1917-22 & 1923-26), níos déanaí ina cheannaire [[Fianna Fáil|Fhianna Fáil]] (1926–59) * [[J. J. O'Ceallaigh]] (1926-31) * [[Brian O'Higín]] (1931-33) * [[An tAth. Micheál O'Flanagan]] (1933-35) * [[Cathal Ó Marchadha]] (1935-37) * [[Margaret Buckley]] (1937-50) * [[Pádraig Mac Lógáin]] (1950-53) * [[Tomás Ó Dubhghaill]] (1953-54) * [[Pádraig Mac Lógáin]] (1954-62) * [[Tomás Mac Giolla]] (1962-70), níos déanaí ina cheannaire [[Páirtí na nOibrithe|Pháirtí na nOibrithe]] (1970-88) * [[Ruairí Ó Brádaigh]] (1970-83) níos déanaí ina cheannaire [[Sinn Féin Poblachtach|Shinn Féin Poblachtach]] (1986-anois) * [[Gearóid Mac Ádhaimh]] (1983-2018) * [[Mary Lou McDonald]] (2018 ar aghaidh) == Ógra Shinn Féin == Tá eite óg ag an pháirtí darb ainm Ógra Shinn Féin. Is eagraíocht í atá gníomhach ar chúrsaí a bhaineann le hógánach Éireannach dar leo féin. Tá siad i mbun feachtasaíochta ar réimse ábhar, mar shampla, ceisteanna sóisialta: drugaí, féinmharú, bochtanas mac léinn agus cearta na n-oibrithe, agus tá siad glórach ar athaontú na hÉireann agus cur chun cinn neamhspleáchas na tíre. [[Íomhá:Sinn Féin offices, Belfast.jpg|mion|Sinn Féin, Béal Feirste]] ==Polasaithe sna 2010dí== [[Íomhá:Irish Fiscal Compact referendum poster by Sinn Fein.jpg|mion]] ===Polasaí Sláinte Shinn Féin=== * Seirbhís uile-Éireann mar atá an [[National Health Service]] sa [[Ríocht Aontaithe]] * Teorainn le pá na ndochtúirí comhairleacha * Deireadh le costas ar othair a bhfuil cártaí leighis acu. * Ionaid Chúram Phríomhúil a leathnú * Deireadh a chur le fóirdheontais ar chúram príobháideach in otharlanna poiblí agus costas a ghearradh orthu siúd a bheidh ag baint úsaide as trealamh poiblí agus foireann phoiblí ina gcleachtas príobháideach * Scagthástáil cíche saor in aisce (d'[[ailse chíche]]) do gach bean os cionn 40 bliain. ==Struchtúr an Pháirtí== * cumainn * comhairlí ceantair * cúigí * Coiste Seasta * Ard-chomhairle == Tagairtí == <references />{{Páirtithe polaitíochta i bPoblacht na hÉireann}} [[Catagóir:Sinn Féin|Sinn Féin]] [[Catagóir:Páirtithe polaitíochta i bPoblacht na hÉireann]] [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Páirtithe polaitíochta i dTuaisceart Éireann]] [[Catagóir:Polaitíocht na Ríochta Aontaithe]] [[Catagóir:Páirtithe polaitíochta a bhunaíodh sa bhliain 1905]] 893yrz8xyg4m4obgw6youbpb0xbu7zh 0 4437 1085189 1054430 2022-08-20T22:02:13Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|Gramadach agus Gaeilge}} Seinneann '''Ben Kenney''' an dordghiotár sa bhanna [[Incubus]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síolta ceol}} [[Catagóir:Rac-cheoltóirí Meiriceánacha|Kenney, Ben]] [[Catagóir:Dord-ghiotáraithe Meiriceánacha|Kenney, Ben]] a8ol3h7ongyht7r380enlz32okk2ofd 0 4605 1084710 869675 2022-08-20T20:19:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] ab ea '''Titus Livius''' ([[59 RC]] - AD [[17]]), ar a thugtar '''Livias''' as Gaeilge. Scríobh sé saothar mór ar stair na [[an Róimh|Róimhe]], ''Ab Urbe Condita'', ó bhunús na cathrach (sa bhliain [[753 RC]] go traidisiúnta). B'as [[Padua]] é, baile ar an [[Po]] i dtuaisceart na [[an Iodáil|hIodáile]]. == Saol == [[File:Ab Urbe condita.tif|thumb|''Ab Urbe condita'', 1714]] Bhí ioncam maith ag an chlann ina rugadh Livias i bPadua. D'aistrigh sé go dtí an Róimh agus 29 mbliana aige, agus dúirt sé nár bhain sé aon pháirt amach sa tsaol poiblí, cé go raibh sé ina chara le [[Ágastas|hÁgastas]]. Bhí mac amháin agus iníon amháin aige. Thosaigh [[Claudius]] ag scríobh faoin stair nuair a mhol Livias dó é sin a dhéanamh. Bhí sé ag teastáil ó [[Caligula]] na saothair go léir a scríobh Livias a bhaint amach as na leabharlanna, agus na bustaí a rinneadh dó - chuir Caligula "verbosum in historia neglegentemque" ('ro-fhoclach agus neamhchúramach maidir le cúrsaí staire') air. == Saothair == Scríobh Livias saothair [[fealsúnacht]]a (cuid dóibh i bhfoirm agallaimh) agus [[reitric]]e (i bhfoirm litreacha, de réir dealraimh), ach níor tháinig na saothair seo anuas chuamar. Níl againn ach 35 as na 142 leabhar a bhíodh in ''[[Ab Urbe Condita]]''. * Leabhair 1-10: ón aimsir is sia siar a dtéann cuntas air suas go [[293 RC]]. Meascán de stair agus miotas atá i gceist leis. * Leabhair 21-45: ó [[218 RC|218]] go [[167 RC]] (níl leagain iomlána de leabhair 41 agus 43 againn). Tá an chuid eile de na 142 leabhar (thart ar 30 imleabhar nua-aimseartha) caillte. Baineann an saothar ar fad leis an tréimhse [[753 RC]] go [[9 RC]]. Taispeántar ag achoimriuithe (''Periochae'') ón [[4ú céad]] de beagnach gach aon leabhar gur lean a chuid staireolaíochta suas chun bháis [[Drusus]]. B'fhéidir go raibh sé ar intinn do Livias 150 leabhar a scríobh, suas chun bháis [[Ágastas|Ágastais]] (an áit a thosaíonn [[Tacatas]] an scríbhneoireacht). Bhain sé an-chuid ábhair as [[Fabius Pictor]], [[Coelius Antipater]], [[Polybius]], [[Cato]] agus [[Valerius Antias]] (a bhíodh á cháineadh ag Livias mar gheall ar áibhéil agus díchreidmheacht). == Livias mar staraí == Tá go leor difríochtaí idir Livias agus staraithe an lae atá inniu ann. Baineann a chuid staire le 750 bliana - ní raibh ócáid amháin, duine amháin, cogadh amháin srl. i gceist. Rinne sé tagairt go minic le húdaráis gan ainm agus le traidisiúin. D'úsáid sé foinsí gan bhreithniú orthu go grinn, d'ainneoin iarrachtaí chun rogha a dhéanamh orthu. Níor bunaíodh a chuid tuairimí ar taighde domhain, agus ghlac sé leis an nós ársa chun dearcadh moráltachta a úsáid maidir leis an stair. Ach i gcomhthéacs staire an lae inniu, tá sé i bhfad níos fearr ná daoine ar nós [[Sallast|Sallaist]]. Bhíodh sé ag lorg ar na fírinne, níor chreid sé fianaise amhrasach, luann sé a thuilleadh sleachta mar údarás ná daoine eile, agus cuireann sé cáilíochtaí áirithe i leith a chuid ráitis, sula mbeadh siad ró-scaoilte. Is minic a bhréagnaíonn Livias é féin, ach aithníonn sé go bhfuil mearbhall éigin ann i measc a chuid údaráis. == Stíl agus téamaí == Bhí sé ag teastáil ó Livias saothair ealaíne a dhéanamh de ''Ab Urbe Condita'', cosúil le [[filíocht]] maidir le stíl agus le plé an ábhair. File eipiciúil ab ea é i bprós, agus d'úsáid sé a lán íomhánna chun díograis, stíl drámaíochta, beocht, agus claonadh chun reitric a chur i leith. Ní théann sé ar seachmall, agus thug [[Seinice]] faoi deara go raibh cumas aige maidir le cur síos ar carachtair. Tá cumas [[Cicearó]]nach ar a dhearcadh agus a stíl ealaíne. Bhí Livias an-dílis don [[Impireacht Rómhánach|Impireacht]], agus bhí [[an Iodáil]], [[an Róimh]] agus [[Ágastas]] mar laochra dó. D'ainneoin go mbíodh an fhírinne mar chuspóir duit, níor éirigh leis cuntas cruinn a thabhairt ar lochtanna na Rómhánach mar gheall ar an leatrom sin, agus níor thug sé cothrom na Féinne do mhuintir na [[An Chartaig|Cartaige]] agus do mhuintir [[Samnium|Shamnium]]. Chreid sé i dtionchar na ndéithe agus i d[[tuar]]tha. == Naisc sheachtracha == * [http://www.uah.edu/student_life/organizations/SAL/claslattexts/livy/aburbe.html Téacs d'''Ab Urbe Condita''] * [http://www.livius.org/li-ln/livy/periochae/periochae00.html Téacs na bPeriochae] (as Béarla) {{Teimpléad:Litríocht na Sean-Róimhe}} [[Catagóir:Scríbhneoirí na Sean-Róimhe|Livias]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 59 RC]] [[Catagóir:Básanna i 17]] lqwm1iadxwtm5x0rc98g00azq6f3yra 0 4716 1085202 1025370 2022-08-20T22:09:22Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Falkensteiner Retabel Drehflügel rechts innen.jpg|mion|clé|Naomh Aindrias leis a chroch]] Is é '''Naomh Aindrias''' éarlamh [[Albain|na hAlban]], [[An Rúis|na Rúise]] agus [[An Rómáin|na Romáine]]. Is é a chroch ná 'Croch Naoimh Aindrias' agus is é bratach na hAlban. Tháinig cuma an chroich ón scéal gur maraíodh é ar croch trasnán. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Aindrias}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Mairtírigh]] pjff4d5ynoc9ha7zigqz6pzxzwslwzn 0 5344 1085108 1050342 2022-08-20T21:37:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh an '''Moinsíneoir Pádraig de Brún''' i nGráinseach Mhóicléir, [[Contae Thiobraid Árann]] ar an [[13 Deireadh Fómhair]] sa bhliain [[1889]]. Ba scoláire ilteangach é, agus chuir sé de dua air féin oidhreacht chultúrtha na hEorpa a tharraingt isteach sa Ghaeilge. Oirníodh ina shagart é sa bhliain [[1913]]. De shliocht oilte é: d'fhoghlaim sé uraiceacht na [[Fraincis]]e agus na [[Gearmáinis]]e óna mháthair, agus ba mháistir scoile é a athair. [[Íomhá:DanteFresco.jpg|thumb|right|upright|Dante i múrmhaisiú i nGailearaí Uffizi. [[Andrea del Castagno]] a rinne timpeall na bliana 1450.]] Rinne sé staidéar ar an matamaitic in Ollscoil Sorbonne i b[[Páras]] sa Fhrainc, mar ar bhain sé amach dochtúireacht. Chuir sé feabhas ar a chuid Fraincise agus Gearmáinise agus é ag siúl na Mór-Roinne. Shealbhaigh sé an Iodáilis trí staidéar príobháideach agus trí chuairteanna ar [[an Iodáil]], áit a raibh an Cairdinéal Mícheál de Brún, a dheartháir, ina chónaí sa [[An Róimh|Róimh]]. Ba [[Breac-Ghaeltacht|bhreac-Ghaeltacht]] é a cheantar dúchais agus é ina bhuachaill. Mhéadaigh a spéis sa Ghaeilge tar éis bhású cheannairí [[Éirí Amach na Cásca]] sa bhliain [[1916]], agus é d'aidhm aige feasta litríocht chlasaiceach na hEorpa a chur ar fáil i nGaeilge. Rinne sé na haistriúcháin is cáiliúla ar mhórshaothar na hEorpa: [[An Choiméide Dhiaga]] le [[Dainté Ailigéirí]] agus [[an Odaisé]] le [[Hóiméar]]. Bhí sé ina Ollamh le Matamaitic i gColáiste Phádraig i [[Maigh Nuad]] idir na blianta 1914 agus 1945, agus ba é Uachtarán Choláiste Ollscoile na Gaillimhe é ón mbliain 1945. Cheap [[Eamon de Valera]] é ina Chathaoirleach ar Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath agus bhí sé ina Chathaoirleach freisin ar Chomhairle Ealaíon na hÉireann. Rinneadh ''Chevalier de la Légion d'Honneur'' sa Fhrainc de agus bronnadh ''La Medaglia al merito della Repubblica Italiana'' air. Fuair Moinsíneoir Pádraig de Brún bás sa bhliain [[1960]]. == Foinsí == Breathnach, Diarmuid agus Ní Mhurchú, Máire, 'De Brún, Pádraig', ''1892-1982: Beathaisnéis a Ceathair'' (An Clóchomhar, 2002). {{DEFAULTSORT:Brun, Padraig de}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Contae Thiobraid Árann]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1889]] [[Catagóir:Básanna i 1960]] 8orghhbv2lmvtoho55i07trh37gbgys 0 6023 1084362 1052559 2022-08-20T19:07:13Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iarsheanadóir Meiriceánach é '''Charles Timothy "Chuck" Hagel''' (rugadh ar an [[4 Deireadh Fómhair]], [[1946]] é). Ba é Hagel an [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir]] sinsearach ó [[Nebraska]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Toghadh ar dtús é i [[1996]] agus arís i [[2002]]. Déantar cuir síos air mar éan corr polaitiúil, cosúil leis an Seanadóir Poblachtach agus seansaighdiúir [[John McCain]]. Rugadh i [[North Platte, Nebraska|North Platte]], Nebraska, é, bhain sé céimeanna amach ón Brown Institute for Radio and Television i 1966 agus ó [[Ollscoil Nebraska ag Omaha]] i 1971. D’fhreastail sé ar coisithe [[Arm na Stát Aontaithe|Airm SA]] ó 1967-68, ag fáil céim an tsáirsint (E-5). Throid sé i [[Cogadh Vítneam|Chogadh Vítneam]] agus fuair sé an Vietnamese Cross of Gallantry, an [[Purple Heart]], an [[Army Commendation Medal]], agus an Combat Infantryman Badge. I mí [[Lúnasa]] [[2004]], d’admhaigh Hagel go raibh sé machnamh ar pháirt a ghlacadh san fheachtas don uachtaránacht i [[2008]]. Labhair sé ag an toscaireacht Iowa ag an gComhdháil Náisiúnta Poblachtach sa bhliain 2004. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Hagel, Chuck}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] ddnquiicfqadb4hl5t10hnueda6cfqm 0 6602 1085207 759004 2022-08-20T22:21:15Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} B'í an '''Fhuascailt Dheiridh''' - nó ''Fuascailt Dheiridh na Ceiste Giúdaí'' ([[Gearmáinis]]: ''Endlösung der Judenfrage'') an t-ainm a bhí ag [[Adolf Hitler]] agus ag an rialtas [[Naitsí]]och ar an bplean a bhí acu [[Giúdachas|Giúdaigh]] na h[[An Eoraip|Eorpa]] a mharú. Ba chuid lárnach é de pholasaí na Naitsithe i rith an [[Dara Cogadh Domhanda]] ón mbliain [[1939]] go dtí bás Hitler sa bhliain [[1945]]. B'é [[Adolf Eichmann]] a chum is a cheap an téarma úd ''Endlösung''. B'í [[Oibríocht Reinhard]], nó marú na nGiúdach i n[[Gobharnóireacht Ghinearálta na Polainne]], sa bhliain [[1942]] an chéad mhóroibríocht a raibh baint aici leis an bhFuascailt Dheiridh. B'é an t[[Uileloscadh]], ina bhfuair ocht milliún Giúdach bás, príomhthoradh na scéime seo. == Féach freisin == * [[Adolf Hitler]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-Naitsíoch}} [[Catagóir:Stair na Gearmáine]] [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Frith-Ghiúdachas]] [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe]] i206g07s6mtef8ou6e9hdp660xeplep 0 6682 1084524 1022708 2022-08-20T19:59:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] [[Gaeilge]] ó [[na Rosa]] i n[[Gaeltacht]] [[Tír Chonaill|Thír Chonaill]] ba ea '''Séamus Ó Grianna''' ([[17 Samhain]] [[1891]] – [[27 Samhain]] [[1969]]<ref>"Séamus Ó Grianna" ag Ainm.ie, arna rochtain ar 27 Ean. 2016</ref>), nó '''"Máire"'''. == A mhuintir == Ba dheartháireacha leis an scríbhneoir [[Seosamh Mac Grianna]] agus an seanchaí [[Seán Bán Mac Grianna]]. Breacadh cuid mhaith seanchais síos óna dheirfiúr [[Annie Bhán]] freisin. B'é '''Jimí Fheidhlimí''' an t-ainm a bhí ag muintir na háite air, nó bhí a athair, Feidhlimí Dhónaill Phroinsiais, ar an t-aon fhear amháin i Rann na Feirste arbh ainm dó Feidhlimí. Níl i gceist le "Ó Grianna" ach Gaelú ar shloinne oifigiúil a mhuintire, mar atá, Greene. De réir an taighde a rinne Seán Bán, b'é "Grenery" nó "Mac Grianra" an leagan ba chirte. == A shaol == Rugadh Séamus Ó Grianna i Rann na Feirste (''Rinn'' na Feirste an leagan caighdeánta) sna Rosa sa bhliain 1891. Ina ghearrstócach dó, chaith sé tamall ag sclábhaíocht ar [[an Lagán]] agus in [[Albain]], agus b'ansin a casadh [[náisiúnachas in Éirinn|náisiúnaithe Éireannacha]] air an chéad uair. Léigh sé dialann phríosúin [[Seán Mistéal|Sheáin Mhistéil]], ceann de scríbhinní canónta an náisiúnachais Éireannaigh, agus chuaigh sé féin leis an náisiúnachas. I ndiaidh na tréimhse a chaith sé ina náibhí, d'éirigh leis dintiúirí an mhúinteora bunscoile a bhaint amach. Níor chaith sé ach tamall gairid ina mhúinteoir, ó nach raibh an obair ag teacht leis. [[Íomhá:Therossesmap23.png|clé|mion|Ceantar na Rosa le feiceáil i ndearg]] Bhí sé páirteach i g[[Cogadh na Saoirse in Éirinn|Cogadh na Saoirse]] agus i g[[Cogadh Cathartha na hÉireann|Cogadh na gCarad]], agus é in aghaidh [[Saorstát Éireann|an tSaorstáit]]. Ní raibh sé ag cur catha go díreach, áfach, nó bhí seisean agus a dheartháir, Seosamh, ag scríobh is ag stáitsiú drámaí beaga bolscaireachta mar chineál ''biblia pauperum'' le muintir na tuaithe a spreagadh chun Poblachtánachais. Tháinig na Saorstátairí ar a lorg go héasca, áfach, agus chaith siad an chuid ab fhearr den chogadh i mbraighdeánas. Tréimhse dhearóil ab ea an phríosúnacht seo i saol Shéamuis Uí Ghrianna, agus níor chaith sé mórán dúthrachta le cur síos a thabhairt uirthi ina chuid scríbhinní. Chaith Séamus seal ina eagarthóir ar mhíosachán [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]], ach ó ba rud é nárbh aon ribín réidh é mar dhuine, tugadh bata is bóthar dó go luath. Is amhlaidh go raibh de nós aige bheith ag fáil lochta is ag caitheamh anuas ar na [[Gaeilgeoir|Gaeilgeoirí]], ar chomh dona is a bhí a gcuid Gaeilge acu, ar chomh fannlag is a bhí a gcuid iarrachtaí an Ghaeilge a athbheochan. Bhain na léitheoirí sult as a chuid eascainí tamall, ach nuair a bhí sé tar éis íde bhéil a thabhairt do gach aon duine a raibh céim ar bith aige i ngluaiseacht na teanga, bhí sé thar am aige malairt jab a tharraingt air féin. Nuair a tháinig na Poblachtánaigh i gcumhacht, fuair Séamus Ó Grianna oifig gan chúram sa státseirbhís a chuir ar a chumas obair scríbhneoireachta a dhéanamh. Bhí sé in ann beagnach tríocha leabhar a chríochnú lena shaol, idir dhíolamaí gearrscéalta, úrscéalta agus dhírbheathaisnéis. Bhí Séamus pósta, murab ionann agus a dheartháir, Seán. Is é an grá leatrom príomhthéama a chuid scríbhneoireachta, rud a cheadaíonn don léitheoir a shíleadh go gcaithfidh sé nach raibh an t-ádh leis agus é ar lorg grá ina fhear óg dó. Nuair a fuair sé é féin in ospidéal agus é an dá scór d'aois cheana, thug sé taithneamh agus teasghrá do bhean óg a bhí ina banaltra ansin, agus b'é dea-dheireadh an scéil sin go ndeachaigh an brat pósta ar an dís acu. Díol suntais é nach labhraíodh Séamus Ó Grianna focal Gaeilge lena bhean - bhí sise dall ar an teanga cibé scéal é - ná lena chlann, a tógadh i m[[Baile Átha Cliath|Baile Átha Cliath.]] Mar is éasca a aithint ar a chuid leabhar dírbheathaisnéise, fuair sé é féin náirithe go hiomlán ina stócach beag dó, agus an múinteoir ag caitheamh anuas air is á bhualadh toisc é a bheith gan focal Béarla ina phluc. Is dealraitheach go ndeachaigh drochbhuille an chéad lá scoile go domhain i bhfeidhm air, agus náire na Gaeilge ag luí go searbh air. Nuair a tháinig sé i gcrann, d'fhoghlaim sé scoth an Bhéarla, agus é in ann an-ionsaí béil a dhéanamh sa teanga sin féin orthu siúd a shíl an dúrud díobh féin, cosúil le "lucht na veistí bána" (an mheánaicme uirbeach) agus lucht na n-ollscoileanna, ar ar thug sé ''congenital idiocy mumbling inanities in university robes'' ("amadáin chruthanta ag monamar baothchainte agus a gcuid róbaí ollscoile orthu"). Ní raibh Séamus ródhóchasach as todhchaí na Gaeilge riamh, agus é ag titim in umar an éadóchais ar fad de réir mar a bhí sé ag druidim le deireadh a shaoil. D'fhág sé iontas, alltacht agus fearg ar lucht na Gaeilge, nuair a chuaigh sé leis an ''[[Language Freedom Movement]]'', brúghrúpa frith-Ghaeilgeoireachta a bhí ag iarraidh an Ghaeilge a ruaigeadh as na scoileanna. Údar marana agus machnaimh do lucht na Gaeilge inniu féin go dtréigfeadh duine de mháistrí móra na Gaeilge an chúis ar dhóigh chomh suarach sin. == A shaothar == Is é an chéad saothar fada ficsin a tháinig ó pheann Shéamuis Uí Ghrianna ná an t-úrscéal sraithfhoilsithe ''Castar na Daoiní ar a Chéile is ní Chastar na Cnoic is na Sléibhte''. Is iomaí locht is féidir a fháil ar an scéal seo nach bhfuil ann, go bunúsach, ach an chéad triail a bhain an scríbhneoir as ceird an úrscéalaí. Tá ceann de phríomh-mhóitífeanna an scríbhneora le haithint ar an saothar seo cheana féin, is é sin, an grá leatrom. D'fhéach an scríbhneoir le cur síos a thabhairt ar thimpeallacht na mac léinn agus na ndaoine léannta uirbeacha, agus siúd is nár éirigh leis ach go lagmheasartha, b'iarracht mheabhrach é le litríocht na Gaeilge a phósadh le saol na cathrach. Na leabhair, idir úrscéalta agus ghearrscéalta, a d'fhoilsigh Séamus Ó Grianna ina dhiaidh sin, áfach, - an chuid is mó acu faoin ainm cleite "Máire", in ómós do sheanchaí clúiteach a bhólaí dúchais, Máire Chonnachtach - bhí siad dírithe ar chur síos a thabhairt ar nósanna Gaelacha na Gaeltachta. Is dócha go raibh scríbhneoireacht Shéamuis Uí Ghrianna ceaptha mar oideachas do na Gaeilgeoirí uirbeacha. Nó bhí Séamus, chomh maith lena [[Seosamh Mac Grianna|dheartháir]], riamh den tuairim gur sibhialtacht iomlán í sibhialtacht na nGael, agus, mar sin, níor leor an teanga a fhoghlaim gan an bhéasaíocht a fhoghlaim chomh maith a bhí fite fuaite leis an teanga. Mar sin, ní bhíonn an plota ag feidhmiú i leabhar tipiciúil le Séamas Ó Grianna ach mar chineál leithscéal le Gaeilge shaibhir dhúchasach Thír Chonaill a chur ar fáil don léitheoir. Is é an scéal céanna a insíonn sé uair i ndiaidh uaire. Mar a dúirt "[[Peigí Rose]]", duine de scríbhneoirí comhaimseartha Ghaeilge Uladh, bhí cineál "siondróm Rocky II" ar "Mháire" mar údar. B'ionann bunstruchtúr an scéil ina lán leabhar leis, agus an scéal bunaithe ar an ngrá leatrom, nó, níos minicí fós, ar an ngrá nach n-admhaítear, toisc go bhfuil an buachaill agus an cailín róchúthail. Is féidir, freisin, go bhfuil an bochtanas ag teacht idir iad agus an cleamhnas. Ansin, fágann an Cogadh Cathartha nó an imirce scartha ó chéile iad, agus ní chasfar ar a chéile iad ach ag uaigh duine acu, nó nuair atá siad ró-aosta cheana le teas nua a chur sa seanphaisiún fuaraithe. Is iad ''Caisleán Óir'' (imirce), ''Mo Dhá Róisín'' (is í Éire an dara Róisín, agus mar sin, is é an tírghrá a scarann an lánúin sa leabhar seo), agus ''Tairngreacht Mhiseoige'' na húrscéalta is clúití le Séamus Ó Grianna, ach d'fhoilsigh sé beagnach tríocha leabhar, idir úrscéalta, ghearrscéalta, agus dhá leabhar dírbheathaisnéise, mar atá, "Nuair a Bhí Mé Óg" agus "Saol Corrach". Maidir leis an úrscéal ''Bean Ruadh de Dhálach'', ceann de shaothair dheireanacha an scríbhneora, is féidir a rá go bhfuil sé as an ngnáth ar fad i measc a chuid úrscéalta. Dúirt [[Alan Titley]] ina mhórshaothar faoi na húrscéalta Gaeilge nach bhfuair an ceann seo a cheart riamh, ós rud é nach bhfuil gnáthlochtanna scríbhneoireachta "Mháire" ag baint leis ar aon nós, cé go bhfuil sé ag plé le gnáth-théamaí a chuid saothar, ar nós na himirce go Meiriceá, chinniúint dhosheachanta an duine, agus shaol na Gaeltachta fadó. Tá cuid mhór de scríbhinní Mháire as cló, agus níl sé furasta teacht orthu. Thairis sin, bhí sé an-mhíshásta leis an gcaighdeán nua, agus ní cheadaíodh sé a chuid leabhar a fhoilsiú ach sa seanlitriú agus sa chló Ghaelach. Mar sin féin, tá, ar a laghad, ''Tairngreacht Mhiseoige'', ''Nuair a Bhí Mé Óg'', ''Saol Corrach'', ''Caisleáin Óir'', agus díolaim dá chuid gearrscéalta (a tháinig i gcló sa bhliain [[1993]] faoin teideal ''Cora na Cinniúna'') ar fáil sa litriú nua. B'é [[Niall Ó Dónaill]] a réitigh na heagráin seo chun cló. I mbreis air sin, thosaigh [[Nollaig Mac Congail]] ag foilsiú sraith nua, ''Scríbhinní Mháire'', i ndiaidh na bliana [[2000]]. Tá an t-úrscéal úd ''Castar na Daoiní ar a Chéile...'' foilsithe an chéad uair faoi chlúdach leabhair sa chéad imleabhar den tsraith seo. == Litríocht le Séamus Ó Grianna == * ''Caisleáin Óir''. Cló Mercier, Baile Átha Cliath 1994 (úrscéal) * ''Castar na Daoine ar a Chéile''. Scríbhinní Mháire 1. Eagarthóir: Nollaig Mac Congáil. Coiscéim, Baile Átha Cliath 2002 (úrscéal, altanna) * ''[[Cith is Dealán]]''. Cló Mercier, Baile Átha Cliath agus Corcaigh 1994 (gearrscéalta) * ''Cora Cinniúna 1-2''. An Gúm, Baile Átha Cliath 1993 (gearrscéalta) * ''Cúl le Muir agus scéalta eile''. Oifig an tSoláthair, Baile Átha Cliath 1961 (gearrscéalta) * ''Na Blianta Corracha''. Scríbhinní Mháire 2. Eagarthóir: Nollaig Mac Congáil. Coiscéim, Baile Átha Cliath 2003 (altanna) Na Rosa * ''Nuair a Bhí Mé Óg''. Cló Mercier, Baile Átha Cliath agus Corcaigh 1986 (dírbheathaisnéis) * ''An Sean-Teach''. Oifig an tSoláthair, Baile Átha Cliath 1968 (úrscéal) * ''Tairngreacht Mhiseoige''. An Gúm, Baile Átha Cliath 1995 (úrscéal) * An Bhratach 1959. * Bean Ruadh de Dhálach 1966. * An Clár 's an Fhoireann 1955. * An Draoidín 1959. * Fód a' Bháis agus gearr-sgéalta eile 1955. * Fearra Fáil 1933. * Fallaing Shíoda 1956. * Le Clap-Sholas 1967. * Mo Dhá Róisín 1920. * Mícheál Ruadh 1925. * Ó Mhuir go Sliabh 1961. * Ó Neamh go hÁrainn 1953. * Oidhche Shamhraidh 1968. * Rann na Feirste 1942. * Saoghal Corrach 1945. * Suipín an Iolair 1962. * Scéal Úr agus Sean-scéal 1945. * An Teach nár Tógadh agus scéalta eile 1948. * Tráigh 'is Tuile 1955. * Thiar i dTír Chonaill 1940. * Úna Bhán 1962. == Litríocht faoi Shéamus Ó Grianna == * HODGINS, Tom: ''Máire - an fear á léiriú féin''. Coiscéim, Baile Átha Cliath 2006 * MAC CONGÁIL, Nollaig (eag.): ''Jonneen Khorduroy answers critics''. Léachtaí Cuimhneacháin ar Shéamas Ó Grianna 'Máire'. Coiscéim, Baile Átha Cliath 1992 ==Tagairtí== {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://dynamic.rte.ie/quickaxs/209-rte-scribhneoirifaoichabidil-2007-06-16.smil Clár RTE Raidió 1, “Scríbhneoirí Faoi Chaibidil 2008” (ábhar pléite)] * [http://www.searcs-web.com/ogriann.html Searc's web guide - Séamus Ó Grianna] {{DEFAULTSORT:Grianna, Seamus O}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1891]] [[Catagóir:Básanna i 1969]] [[Catagóir:Daoine as Contae Dhún na nGall]] [[Catagóir:Iarmhic Léinn Choláiste Phádraig, Droim Conrach]] pashrxy1oah5adtrs2fkurxcn8n38sh 0 7063 1084943 858296 2022-08-20T20:46:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Daniel Wu''' (吳彥祖; Wú Yànzǔ) i [[San Francisco, California]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ar [[30 Meán Fómhair]] [[1974]]. Tógadh in Orinda, [[California]] é agus d'fhreastail sé ar Ollscoil Oregon. Bhí dúil aige in [[ealaíona míleata]] [[An tSín|na Síne]] ó bhí sé ina ghasúr. Bhí sé i mbun club Wushu san ollscoil agus nuair a fuair sé a chéim san ailtireacht d'imigh sé leis go [[Hong Cong]] mar a bhfuair sé obair mar mhainicín agus mar aisteoir. Bhí sé i níos mó ná tríocha scannán go dtí seo. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wu,Daniel}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha|Wu, Daniel]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974|Wu, Daniel]] [[Catagóir:Daoine beo]] owqkxlb7cqdx59u4msxwxe107w2yfxj 0 7709 1084344 1070227 2022-08-20T18:57:27Z Kevin Scannell 340 Cealaíodh athrú 1024985 le [[Special:Contributions/110.137.194.74|110.137.194.74]] ([[User talk:110.137.194.74|plé]]) wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Olympic_flag.svg|200px|right|thumb|Na cúig fháinne Oilimpeacha]] Is eachtra [[spórt|spóirt]] idirnáisiúnta iad na '''Cluichí Oilimpeacha''' a bhíonn ar siúl gach ceithre bliana. Imrítear go leor spórt éagsúla sna [[Cluiche|cluichí]], agus tá cluichí ar leith ann do spóirt an t[[Samhradh|Samhraidh]] agus spóirt an [[Geimhreadh|Gheimhridh]]. Bunaíodh na Cluichí Oilimpeacha in [[Oilimpia]] na [[An tSean-Ghréig|Sean-Ghréige]], agus athbhunaíodh iad arís sa [[An Fhrainc|Fhrainc]] ag deireadh an [[19ú haois]]. Sa [[lá]] inniu, is é Coiste Idirnáisiúnta na gCluichí Oilimpeacha a eagraíonn na cluichí nua-aimseartha. == Éire == [[Íomhá:Olympic football (1900).jpg|clé|mion|Peil i b[[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1900|Páras sa bhliain 1900]] ]] Ba faoi ainm na [[An Bhreatain|Breataine]] a rinne [[Éireann|Éireannaigh]] iomaíocht ag [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1896|Cluichí Oilimpeacha na hAithne sa bhliain 1896]], i b[[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1900|Páras i 1900]] agus in [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1904|St. Louis i 1904]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/diobh-siud-a-shinigh-an-forogra-is-ainm-an-phiarsaigh-is-mo-ata-luaite-le-foirne-spoirt-ach-ba-ar-eamonn-ceannt-a-chuir-an-papa-fios/|teideal=Díobh siúd a shínigh an Forógra, is ainm an Phiarsaigh is mó atá luaite le foirne spóirt, ach ba ar Éamonn Ceannt a chuir an Pápa fios|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2019-07-03}}</ref> [[Íomhá:John J. Daly of Ireland winning the one mile handicap race at the 1904 Olympics.jpg|mion|John J. Daly, buaiteoir in [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1904|St. Louis sa bliain 1904]]]] Faoin am a dtáinig 1908 bhí roinnt de [[Lúthchleasaíocht|lúthchleasaithe]] na hÉireann ag éileamh go bhfaigheadh siad cead iomaíochta ar son a dtíre féin. Diúltaíodh dóibh, ach nuair a bhuail faitíos an lucht eagair go ndéanfadh na hÉireannaigh baghcat ar an ócáid, thoiligh siad ‘Great Britain and Ireland’ a thabhairt ar an bhfoireann. Ceadaíodh foireann [[haca]] agus foireann póló de chuid na tíre seo sa gcomórtas freisin mar chuid den réiteach. Cé nár shásaigh sin chuile dhuine bhí roinnt áithrid Éireannach a bhí sásta dul san iomaíocht agus faoin am a raibh na Cluichí thart bhí 23 bonn Oilimpeach buaite ag lúthchleasaithe a saolaíodh sa tír seo. == Na cluichí nua-aimseartha == Sa tábla seo tá sonraí na gcluichí ó 1896 (nuair a athbhunaíodh na cluichí) go dtí na cluichí is déanaí, chomh maith leis na cluichí atá deimhnithe as seo amach. Cealaíodh na cluichí i 1916, 1940 agus 1944 mar gheall ar na [[An Dara Cogadh Domhanda|cogaí domhanda]] a bhí ar siúl. {| class="prettytable" !rowspan="2" |Bliain !!colspan="3" | Cluichí an Oilimpiaid ([[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh]])!!colspan="3" | [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh]] |- ! Cluichí !! Óstchathair !! Tír !! Cluichí !! Óstchathair !! Tír |- style="background: #efefef;" |1896 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1896|I]] || [[An Aithin]] (1) || [[An Ghréig]] (1) || || || |- |1900 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1900|II]] || [[Páras]] (1) || [[An Fhrainc]] (1) || || || |- style="background: #efefef;" |1904 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1904|III]] || [[Saint Louis, Missouri|St. Louis]] (1) || [[S.A.M.]] (1) || || || |- |1906 || [[Cluichí Idirsháite 1906|Idirsháite]] || [[An Aithin]] || [[An Ghréig]] || || || |- style="background: #efefef;" |1908 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1908|IV]] || [[Londain]] (1) || [[An Ríocht Aontaithe]] (1) || || || |- |1912 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1912|V]] || [[Stócólm]] (1) || [[An tSualainn]] (1) || || || |- style="background: #efefef;" |1916 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1916|VI]] || ''[[Beirlín]]'' (cealaithe, [[An Chéad Cogadh Domhanda|CCD]]) || ''[[An Ghearmáin]]'' (cealaithe) || || || |- |1920 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1920|VII]] || [[Antwerpen]] (1) || [[An Bheilg]] (1) || || || |- style="background: #efefef;" |1924 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1924|VIII]] || [[Páras]] (2) || [[An Fhrainc]] (2) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1924|I]] || [[Chamonix]] (1) || [[An Fhrainc]] (1) |- |1928 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1928|IX]] || [[Amstardam]] (1) || [[An Ísiltír]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1928|II]] || [[St Moritz]] (1) || [[An Eilvéis]] (1) |-style="background: #efefef;" |1932 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1932|X]] || [[Los Angeles]] (1) || [[S.A.M.]] (2) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1932|III]] || [[Lake Placid, Nua Eabhrac|Lake Placid]], [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] (1) || [[S.A.M.]] (1) |- |1936 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1936|XI]] || [[Beirlín]] (1) || [[An Ghearmáin]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1936|IV]] || [[Garmisch-Partenkirchen]] (1) || [[An Ghearmáin]] (1) |-style="background: #efefef;" |1940 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1940|XII]] || ''[[Heilsincí]]'' (cealaithe, [[An Dara Cogadh Domhanda|DCD]]) || ''[[An Fhionlainn]]'' (cealaithe) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1940|(V)]] || [[Garmisch-Partenkirchen]] (cealaithe) || [[An Ghearmáin]] (cealaithe) |- |1944 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1944|XIII]] || ''[[Londain]]'' (cealaithe, [[An Dara Cogadh Domhanda|DCD]]) || ''[[An Ríocht Aontaithe]]'' (cealaithe) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1944|(V)]] || [[Cortina d'Ampezzo]] (cealaithe) || [[An Iodáil]] (cealaithe) |-style="background: #efefef;" |1948 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1948|XIV]] || [[Londain]] (2) || [[An Ríocht Aontaithe]] (2) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1948|V]] || [[St Moritz]] (2) || [[An Eilvéis]] (2) |- |1952 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1952|XV]] || [[Heilsincí]] (1) || [[An Fhionlainn]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1952|VI]] || [[Osló]] (1) || [[An Iorua]] (1) |-style="background: #efefef;" |1956 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1956|XVI]] || [[Melbourne]] (1) + [[Stócólm]] (2)^{('''[[#Stócólm|1]]''')} || [[An Astráil]] (1) + [[An tSualainn]] (2) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1956|VII]] || [[Cortina d'Ampezzo]] (1) || [[An Iodáil]] (1) |- |1960 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1960|XVII]] || [[An Róimh]] (1) || [[An Iodáil]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1960|VIII]] || [[Squaw Valley]], [[California]] (1) || [[S.A.M.]] (2) |-style="background: #efefef;" |1964 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1964|XVIII]] || [[Tóiceo]] (1) || [[An tSeapáin]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1964|IX]] || [[Innsbruck]] (1) || [[An Ostair]] (1) |- |1968 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1968|XIX]] || [[Cathair Mheicsiceo]] (1) || [[Meicsiceo]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1968|X]] || [[Grenoble]] (1) || [[An Fhrainc]] (2) |-style="background: #efefef;" |1972 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1972|XX]] || [[München]] (1) || [[An Ghearmáin]] (2) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1972|XI]] || [[Sapporo]] (1) || [[An tSeapáin]] (1) |- |1976 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1976|XXI]] || [[Montréal]], [[Québec]] (1) || [[Ceanada]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1976|XII]] || [[Innsbruck]] (2) || [[An Ostair]] (2) |-style="background: #efefef;" |1980 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1980|XXII]] || [[Moscó]] (1) || [[An tAontas Sóivéadach]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1980|XIII]] || [[Lake Placid, Nua Eabhrac|Lake Placid]], [[Nua Eabhrac]] (2) || [[S.A.M.]] (3) |- |1984 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1984|XXIII]] || [[Los Angeles]], [[California]] (2) || [[S.A.M.]] (3) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1984|XIV]] || [[Sairéavó]] (1) || [[An Iúgslaiv]] (1) |-style="background: #efefef;" |1988 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1988|XXIV]] || [[Seoul]] (1) || [[An Chóiré Theas]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1988|XV]] || [[Calgary, Alberta|Calgary]], [[Alberta]] (1) || [[Ceanada]] (1) |- |1992 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1992|XXV]] || [[Barcelona]] (1) || [[An Spáinn]] (1) || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1992|XVI]] || [[Albertville]] (1) || [[An Fhrainc]] (3) |-style="background: #efefef;" |1994|| || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1994|XVII]] || [[Lillehammer]] (1) || [[An Iorua]] (2) |- |1996 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1996|XXVI]] || [[Atlanta]], [[Georgia]] (1) || [[S.A.M.]] (4) || || || |-style="background: #efefef;" |1998 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 1998|XVIII]] || [[Nagano]] (1) || [[An tSeapáin]] (2) |- |2000 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2000|XXVII]] || [[Sydney]] (1) || [[An Astráil]] (2) || || || |-style="background: #efefef;" |2002 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2002|XIX]] || [[Cathair Salt Lake]], [[Utah]] (1) || [[S.A.M.]] (4) |- |2004 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2004|XXVIII]] || [[An Aithin]] (2) || [[An Ghréig]] (2) || || || |-style="background: #efefef;" |2006 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2006|XX]] || [[Torino]] (1) || [[An Iodáil]] (2) |- |2008 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2008|XXIX]] || [[Béising]] (1)^{('''[[#Hong Kong|2]]''')} || [[Daon-Phoblacht na Síne]] (1) || || || |-style="background: #efefef;" |2010 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2010|XXI]] || [[Vancouver]], [[Colóim Bhriotanach]] (1) || [[Ceanada]] (2) |- |2012 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2012|XXX]] || [[Londain]] (3) || [[An Ríocht Aontaithe]] (3) || || || |-style="background: #efefef;" |2014 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2014|XXII]] || [[Sochi]] || [[Cónaidhm na Rúise]] (1) |- |2016 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016|XXXI]] || [[Rio de Janeiro]] || [[An Bhrasaíl]] || || || |- style="background: #efefef;" |2018|| || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2018|XXII]] ||[[Pyeongchang]] ||[[An Chóiré Theas]] (1) |- |2020 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2020|XXXII]] || [[Tóiceo]] || [[An tSeapáin]] || || || |- style="background: #efefef;" |2022 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2022|XXIII]]|| [[Béising]] || [[Daon-Phoblacht na Síne]] (1) |- |2024 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2024|XXXIII]] || [[Páras]] (3) || [[An Fhrainc]] (3) || || || |- style="background: #efefef;" |2026 || || || || [[Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2026|XXV]]|| || |- |2028 || [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2028|XXXIV]] || [[Los Angeles]], [[California]] (3) || [[S.A.M.]] (4) || || || |} == Féach freisin == * [[Cluichí Oilimpeacha]] * [[Cluichí Eorpach]] * [[Cluichí Áiseach]] * [[Cluichí Domhan]] * [[Cluichí Ciúin]] * [[Cluichí Oilimpeacha do Dhaoine óga]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.olympic.org Suíomh oifigiúil na gCluichí Oilimpeacha] * [http://www.london2012.org/en Suíomh oifigiúil na gCluichí Oilimpeacha sa bhliain 2012 i Londain] * [http://www.vancouver2010.com Suíomh oifigiúil Chluichí Oilimpeacha an Gheimhridh sa bhliain 2010 i Vancouver] * [http://en.beijing2008.com Suíomh oifigiúil na gCluichí Oilimpeacha sa bhliain 2008 i mBéising] * [http://www.torino2006.org/index.php?lang=en Suíomh oifigiúil Chluichí Oilimpeacha an Gheimhridh sa bhliain 2006 i dTorino] * [http://www.athens2004.com/ Suíomh oifigiúil Chluichí Oilimpeacha an tSamhraidh sa bhliain 2004 san Aithin] * [http://www.saltlake2002.com/main.html Suíomh oifigiúil Chluichí Oilimpeacha an Gheimhridh sa bhliain 2002 i gCathair Salt Lake] [[Catagóir:Cluichí Oilimpeacha| ]] rpxjgu3z8oz9bh3lwisn2zis1mel7mi 0 7803 1084412 649728 2022-08-20T19:40:14Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[an Bhrasaíl|Brasaíleach]] is ea '''Geraldo José Rodrigues Alckmin''' ([[7 Samhain]], [[1952]] a rugadh é). Is é an Gobharnóir reatha an stáit [[São Paulo (stát)|São Paulo]] ó [[2003]] nuair a fuair an t-Iargobharnóir, [[Mário Covas]], bás sa oifig. Rugadh i [[Pindamonhangaba]], São Paulo é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Alckmin, Geraldo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Brasaíle]] ffzpxbl60xwgc3igf1f8dtulzc7525k 0 7913 1084672 1049875 2022-08-20T20:15:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}{{Glanadh}} Is tiománaí [[Foirmle a hAon]] ón Astráil é '''Mark Alan Webber'''. Rugadh é i [[Queanbeyan]], [[New South Wales]] ar an [[27 Lúnasa]], [[1976]]. Faoi láthair, tá sé ina chónaí in [[Aylesbury]], [[Buckinghamshire]], [[Sasana]]. Thosnaigh sé ag tiomáint go hiomaíoch sna cartanna, go dtí gur bhog sé suas go [[Foirmle Ford]] i [[1995]], áit gur bhuaigh sé roinnt rásanna. I [[1996]] chuaigh sé le foireann Van Diemen, agus chuaigh sé ag rásaíocht i bhFoirmle Ford sa Bhreatain Mhór. I [[1997]], bhog sé go [[Foirmle a Trí]] le foireann Alan Docking. [[1998]] agus d'aistrigh sé go dtí an Craobh GT FIA le AMG. Sa bhliain [[2000]], chuaigh sé go dtí an [[Craobh F3000]] le foireann [[Paul Stoddart]]. == Ag gluaiseacht i dtreo F1 == Níos déanaí sa bhliain fuair sé triail tiomána trí lá le [[Benetton]] ag [[Estoril]] sa [[An Phortaingéil|Phortaingéil]], áit ar imigh sé níos tapúla ná [[Giancarlo Fisichella]] agus [[Ralf Schumacher]]. Toisc seo fuair sé an post mar thriail tiománaí oifigiúil don fhoireann Benetton don bhliain [[2001]]. Sa bhliain chéanna, chríochnaigh sé sa dara háit i gCraobh Idirnáisiúnta Foirmle 3000 FIA leis an bhfoireann Supernova. == A chéad bhliain in F1 == Tar éis an gaiscíocht go léir sa bhliain roimhe sin, ghnóthaigh sé tiomáint leis an bhfoireann [[Minardi]] i bh[[Foirmle a hAon]]. Ina chéad rás, mar a tharlaíonn sé san Astráil, i Melbourne, críochnaigh sé sa cúigiú háit, le carr i bhfad níos moille ná na cinn eile timpeall air. Thug sé seo dhá phointe don craobh dó, agus b'shin iad na céad pointí gur fuair Minardi ón bhliain [[1999]]. Ag geall leis gach rás, chuaigh sé níos tapúla ná a bheirt comráid fhoireann, [[Alex Yoong]] agus [[Anthony Davidson]] ag amanta difriúla. == Ag Jaguar == Don [[Séasúr Foirmle a hAon 2003|séasúr 2003]] bhog sé go [[Jaguar Racing]]. Bhí sé mar príomh tiománaí an fhoireann, agus rinne sé 17 den 18 bpointe a scóráil an fhoireann a scóráil é féin. Níor éirigh chomh maith leis sa bhliain [[Séasúr Foirmle a hAon 2004|2004]], i gcoiteanna toisc nach raibh an carr, an R4, maith go leor. Ach i gcóir [[2005]] bhog sé go [[Williams]]. == Ag Williams == Taréis dó trí shéasúr a ghlacadh i gcarranna moille, cheap Mark go mbeadh seans aige cúpla rásanna a bhuachaint le Williams i [[2005]], ach bhí mí-ádh leis arís. Ní raibh an carr tapaidh go leor, agus bhí an tinneall ó [[BMW]] síos ar cumhacht i gcomparáid leis an gcuid eile do na foirne. Bhí sé ag tiomáint taobh le [[Nick Heidfeld]], agus don cuid is mó done séasúr, bhíodar taobh le taobh, sular ghortaigh Nick é féin ag rothaíocht, agus bhí air tarraingt amach ón cúig rás deirigh den séasúr. Ar deireadh, críochnaigh sé sa deichiú háit, sé pointe chun cinn ar Heidfeld, agus tar éis rostram amháin. I [[2006]], bhí sé ag tiomáint le [[Williams]] arís, ach an uair seo beidh [[Nico Rosberg]] mar a comráid foirne. Mar aon le sin, beidh soláthraí inneall agus boinn difriúil acu, le [[Cosworth]] agus [[Bridgestone]] faoi seach, ag tógaint áit [[BMW]] agus [[Michelin]]. == Torthaí iomláine Foirmle a hAon == ([[:Teimpléad:Eochair torthaí tiománaithe F1|Eochair]]) {| border="1" style="font-size: 95%; border-collapse: collapse;" |- style="background:gray" ! Bl ! Foir ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 ! 12 ! 13 ! 14 ! 15 ! 16 ! 17 ! 18 ! 19 ! Foir |- | [[Séasúr Foirmle a hAon 2002|2002]] ! [[Minardi|Mina]] |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[2002 Australian Grand Prix|AUS]]'''<br /><small>5</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Malaeisia 2002|MAS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Brasaíle 2002|BRA]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix San Mairíne 2002|SMR]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#FFFFFF" align="center"| [[Grand Prix na Spáinne 2002|ESP]]<br /><small>dns</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hOstaire 2002|AUT]]<br /><small>12</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix Monacó 2002|MON]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix Ceanada 2002|CAN]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hEorpa 2002|EUR]]<br /><small>15</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Breataine 2002|GBR]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Fraince 2002|FRA]]<br /><small>8</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Gearmáine 2002|DEU]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hUngáire 2002|HUN]]<br /><small>16</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na mBeilg 2002|BEL]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hIodáile 2002|ITA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Stát Aontaithe 2002|USA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Seapáine 2002|JPN]]<br /><small>10</small> | | ! [[Minardi|Mina]] |- | [[Séasúr Foirmle a hAon 2003|2003]] ! [[Jaguar Racing|Jagu]] |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hAstráile 2003|AUS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Malaeisia 2003|MAS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Brasaíle 2003|BRA]]<br /><small>9</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix San Mairíne 2003|SMR]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Spáinne 2003|ESP]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hOstaire 2003|AUT]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix Monacó 2003|MON]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix Ceanada 2003|CAN]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hEorpa 2003|EUR]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Fraince 2003|FRA]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Breataine 2003|GBR]]<br /><small>14</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Gran Prix na Gearmáine 2003|DEU]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hUngáire 2003|HUN]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hIodáile 2003|ITA]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Stát Aontaithe 2003|USA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Seapáine 2003|JPN]]<br /><small>11</small> | | | ! [[Jaguar Racing|Jagu]] |- | [[Séasúr Foirmle a hAon 2004|2004]] ! [[Jaguar Racing|Jagu]] |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hAstráile 2004|AUS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Malaeisia 2004|MAS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix Bairéine 2004|BAH]]'''<br /><small>8</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix San Mairíne 2004|SMR]]<br /><small>13</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Spáinne 2004|ESP]]<br /><small>12</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix Monacó 2004|MON]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hEorpa 2004|EUR]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix Ceanada 2004|CAN]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Stát Aontaithe 2004|USA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Fraince 2004|FRA]]<br /><small>9</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Breataine 2004|GBR]]'''<br /><small>8</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Gearmáine 2004|DEU]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hUngáire 2004|HUN]]<br /><small>10</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na mBeilg 2004|BEL]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hIodáile 2004|ITA]]<br /><small>9</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Síne 2004|CHN]]<br /><small>10</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Seapáine 2004|JPN]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Brasaíle 2004|BRA]]<br /><small>ret</small> | ! [[Jaguar Racing|Jagu]] |- | [[Séasúr Foirmle a hAon 2005|2005]] ! [[WilliamsF1|Will]] |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hAstráile 2005|AUS]]'''<br /><small>5</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Malaeisia 2005|MAS]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix Bairéine 2005|BAH]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix San Mairíne 2005|SMR]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Spáinne 2005|ESP]]'''<br /><small>6</small> |bgcolor="#FFDF9F" align="center"| '''[[Grand Prix Monacó 2005|MON]]'''<br /><small>3</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hEorpa 2005|EUR]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix Ceanada 2005|CAN]]'''<br /><small>5</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Stát Aontaithe 2005|USA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Fraince 2005|FRA]]<br /><small>12</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Breataine 2005|GBR]]<br /><small>11</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Gearmáine 2005|DEU]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na hUngáire 2005|HUN]]'''<br /><small>7</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Tuirce 2005|TUR]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#CFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na hIodáile 2005|ITA]]<br /><small>14</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na mBeilg 2005|BEL]]'''<br /><small>4</small> |bgcolor="#EFCFFF" align="center"| [[Grand Prix na Brasaíle 2005|BRA]]<br /><small>ret</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Seapáine 2005|JPN]]'''<br /><small>4</small> |bgcolor="#DFFFDF" align="center"| '''[[Grand Prix na Síne 2005|CHN]]'''<br /><small>7</small> ! [[WilliamsF1|Will]] |} == Naisc sheachtracha == * [http://www.markwebber.com/ Suíomh oifigiúil Mark Webber (Béarla)] * [http://www.webber-racing.co.uk/ Club tacaíochta Mark Webber (Béarla)] * [http://www.manipef1.com/drivers/2006/mwebber.php Prófíl Mark Webber agus a statisticí (Béarla)] * [http://www.4mula1.ro/history/driver/Mark_Webber Statisticí Mark Webber (Béarla)] {{Fóirne Foirmle a hAon}} {{DEFAULTSORT:Webber, Mark}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976|Webber, Mark]] [[Catagóir:Tiománaithe Astrálacha Foirmle a hAon|Webber, Mark]] [[Catagóir:Daoine beo]] hiirprtzpgv58f6rs94bcl7zc01mx1y 0 8125 1085256 862724 2022-08-20T23:35:02Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Makkahi mukarramah.jpg|mion|clé|Masjid Al Haram, Meice.]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] mhór í '''Meice''' ([[Araibis]]: ''Makkah al-Mukarramah'', ''مكة المكرمة'') san [[An Araib Shádach|Araib Shádach]], [[príomhchathair]] Chúige Mhakka. De réir dhaonáireamh 2004 is é líon a lucht cónaithe 1,294,168. == Cathair naofa == Is í Meice an chathair is naofa san [[Ioslam]]. Tá [[al-Masjid al-Haram]] ("An Mosc Naofa") suite sa chathair, agus is é an áit is naofa sa dhomhain, de réir na [[Moslamach (an tIoslam)|Moslamach]]. == Oilithreacht == [[Íomhá:Supplicating Pilgrim at Masjid Al Haram. Mecca, Saudi Arabia.jpg|clé|mion|Masjid Al Haram. Meice]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] oilithreachta í Meice'''.''' Tá oilithreacht bhliantúil ann, an ''[[hajj]]''. Tá sé ar na cúig dhualgais reiligiúnach atá ar gach Moslamach an hajj a dhéanamh uair amháin i saol an duine, ar a laghad. Tarlaíonn an ''hajj'' i mí Du al-Hijja, an [[mí]] deireanach san fheisire na gealaí Ioslamach. Glacann na milliúin Moslamach páirt ann gach bliain. === Tubaistí === Bíonn an Déardaoin ar an lá is contúirtí den ''hajj'' gach bliain, mar go dtiteann sé ar Eid al-Adha, lá a maraíonn Moslamaigh caora agus de bharr go mbíonn an oiread sin oilithrigh ag marú na nainmhithe san aon áit amháin, ag an t-am céanna. [[Íomhá:Makkah (Mecca) (4).jpg|mion|333x333px|clé|Makkah, in aice le Meice, ó Abraj Al-Bait.]] Ar an [[24 Meán Fómhair]] [[2015]], bhí timpeall 2,500 básaithe<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/2015_Mina_stampede#cite_note-9</ref>; b'amhlaidh a brúadh i mullach a chéile iad. Dúirt an [[rialtas]] nach maraíodh ach 700, agus gur bhraith sé go raibh a locht fhéin ar roinnt oilithreach mar nár lean siad treoracha faoi mar ba cheart dóibh<ref>https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0925/730339-bainistiu-na-hoilithreachta-haj-cosanta/</ref>. Bhí fiosrúchán iomlán ordaithe ag Rí na hAraibe Sádaí, Salman, faoin mbealach a n-eagraítear an oilithreacht bhliantúil. Ach dúirt Rialtas na h[[An Iaráin|Iaráin]]<nowiki/>e gur chóir don Araib Shádach freagracht iomlán a ghlacadh as ar tharla. == Naisc sheachtracha == * [[Hajj]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:An Araib Shádach]] [[Catagóir:Cathracha]] [[Catagóir:An tIoslam]] qnlek29pbxg1hhlj5ok2edoutakt5di 0 8282 1084940 888762 2022-08-20T20:43:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir [[sacar|sacair]] é '''Danny Murphy''' (rugadh ar [[18 Márta]] [[1977]] in [[Chester]], [[Sasana]]). Imreoir lár-páirce a bhí ann. D'imir sé le Blackburn Rovers ag an deireadh (2012–2013), agus le [[Fulham F.C.]] roimhe sin. Bhí tréimhse maith ag Murphy le [[Club Sacair Learphoill|Liverpool F.C.]], ach d'fhág sé an club ar [[10 Lúnasa]], [[2004]] chun imirt le [[Charlton Athletic F.C.]] i [[Londain]]. Shínigh Murphy le Spurs ar [[31 Eanáir]] [[2006]]. D'imir Murphy leis an bhfoireann náisiúnta Sasanach chomh maith, agus cúl amháin aige. {{Stumpa-peileadóirsacair-en|Murphy, Danny}} {{DEFAULTSORT:Murphy, Danny}} [[Catagóir:Imreoirí sacair Shasana|Murphy, Danny]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977|Murphy, Danny]] [[Catagóir:Daoine beo]] hhwxuzogc1rbez0bff2tc10ajtcb375 0 8575 1084745 969582 2022-08-20T20:23:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dochtúir leighis|Lia]] ab ea '''John Snow''' ([[15 Márta]] [[1813]] - [[16 Meitheamh]] [[1858]]) a raibh dlúthbhaint aige le cúrsaí [[Míochaine phobail|sláinte phoiblí]] i [[Londain]] (a bhí buailte le [[calar]] sa bhliain [[1854]]). Laoch mór i bhforbairt leighis ab ea é. == Saol == Rugadh is tógadh Snow in [[Eabhrac]], [[Sasana]]. Ba é an duine is sine de naonúr clainne é. D'oibrigh a athair mar sclábhaí. Bhí sé ina phrintíseach, in aois a ceathair déag, ag [[máinlia]], darb ainm Thomas Harding i [[Newcastle upon Tyne|Newcastle on Tyne]]. I [[1836]] thosaigh sé a chuid staidéir sa scoil leighis Hunterian i Londain. [[Íomhá:Dr. John Snow.jpg|clé|mion|216x216px]] Sa bhliain [[1838]] cláraíodh é mar bhall de [[Coláiste Ríoga na Máinlianna in Éirinn|Coláiste Ríoga]] na Máinlianna i Sasana. Bronnadh céim air i [[1844]] agus bhain sé ballraíocht amach i gColáiste Ríoga na Lianna i [[1850]]. D’fhoghlaim sé conas [[ainéistéise]] a úsáid ó na Meiriceánaigh agus bhí inniúlacht mhaith aige sa chleachtadh sin. Thug sé [[éitear]] don [[Banríon Victoria|bhanríon Victoria]] dhá uair is í i luí seoil. Dob é an cur chuige a tharraing an clú is mó air áfach ná a choincheap gurb iad bitheoga ba chúis leis an [[calar]], in áit [[Truailliú|thruailliú aeir]] (tuairim a bhí fairsing fán am sin). [[Íomhá:Dr John Snow (24023399742).jpg|mion]] Sa bhliain 1854 bhí briseadh amach ollmhór de chalar i [[Soho]] i Londain. Mar gheall ar staidéar cruinn agus anailís staitistiúil, chruthaigh Snow gurb í an fhoinse [[uisce]] a bhí ag scaipeadh an [[Galar|ghalair]]. Rinne sé éacht nuair a cuireadh stop leis. D’fhoilsigh sé cur síos amháin in [[1849]], agus tar éis an briseadh amach i Soho in [[1855]], d’fhoilsigh sé aiste níos mó (''On the Mode of Communication of Cholera'' an teideal a bhí uirthi). Bhuail [[stróc]] é ar 10 Meitheamh 1858, agus fuair sé bás sé lá níos déanaí, in aois 45 dó. [[Íomhá:John Snow memorial and pub.jpg|clé|mion|Cuimhneachán]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Snow, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1813|Snow, John]] [[Catagóir:Básanna i 1858|Snow, John]] [[Catagóir:Daoine as Eabhrac]] [[Catagóir:Sláinte phoiblí]] [[Catagóir:Lianna Sasanacha]] [[Catagóir:Lianna sláinteachais phoiblí]] 5rkeg6q6pt1txpxb8bd6yscdard15vb 0 8954 1084958 1062520 2022-08-20T20:47:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is aisteoir [[Éire]]annach é '''Colm Ó Maonlaí'''. Saolaíodh Colm Ó Maonlaí ar an [[10 Nollaig]] [[1966]] i [[Baile Átha Cliath|mBaile Átha Cliath]]. Rinne sé staidéar ar an Léann Amharclainne i [[Coláiste na Tríonóide|gColáiste na Tríonóide]] i [[Baile Átha Cliath|mBaile Átha Cliath]]. Tháinig clú agus cáil air nuair a bhfuair sé páirt sa sobalchlár [[Eastenders]] mar an carachtar [[Tom Banks]] (Aibreán 2002 - Samhain 2002). Is cainteoir [[Gaeilge]] agus [[Béarla]] é, fuair sé a chuid scolaíochta sna scoileanna lánGhaeilge [[Scoil Lorcáin]] agus [[Coláiste Eoin]] agus chaith sé neart ama in Iarthair [[Contae Chiarraí|Chiarraí]]. Tá páirt ag Colm sa sobalchlár Fair City faoi láthair leis an gcaractar Rory Goff. == Rudaí fánacha == * Colm Ó Maonlaí is ainm dó ach déanann sé aisteoireacht faoi ainm a mháthar [[Eithne Lydon]] (aisteoir), i.e. Colm Lydon. * Is deartháir é leis le príomhamhránaí na [[Hothouse Flowers]], [[Liam Ó Maonlaí]]. * Bhí sé mar bhall den ghrúpa ceoil [[The Popes]] le [[Shane McGowan]] don albaim 'The Snake.' == Saothair aisteoireachta == * [[Fair City]] (2006) * [[Ros na Rún]] - * Rógairí - 2005 - 35nóiméad * The Bill - 274 (2004) Clár teilifíse (mar Cholm O'Maonlaie) - Seán Flynn * Doctors - A Secret Life (2004) Clár Teilifíse - Steve Welland * A Place to Stay (2003) - Seán Buaiteoir Scannán Gaia i 2003 * EastEnders - Tom Banks - Clár Teilifíse(2002) * Silent Grace - (2001) * Chaos - (2001) - Barry * Trí Scéal (2000) - Jimmy * An Leabhar (2000) - Colm Mac Lára * Deich gCoiscéim (2000) - Rosco [http://www.imdb.com/title/tt0471145/] * Rust - (1999)- Declan * The Haunting of Hell House (1999) (mar Cholm Lydon) - Reginald * I Could Read the Sky (1999) - Martin * Knocking on Death's Door (1999) - Young Doc Hadley * The Officer From France (1998) - O'Toole - (mar Cholm Lydon) * Middleton's Changeling (1998) - Alsemero * Aqua (1998) Tomás - (mar Cholm Lydon) * Zanzibar (1998) - Declan * Spastóireacht (1996) - Tadhg * Nothing Personal (1995) - Peter * Colleen Bawn (1995) - J Scanlan == Naisc sheachtracha == * [http://www.colmomaonlai.com Suíomh Neamh-Oifigiúl] * [http://www.imdb.com/name/nm0641805/ Bunachar IMDB] == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} {{DEFAULTSORT:Maonlai, Colm O}} [[Catagóir:Aisteoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Ceoltóirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine as Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Daoine beo]] 2d7i3jaggyo38jt374vly7rnw13h0nf 0 9311 1084346 856028 2022-08-20T18:58:27Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Clarence Saxby Chambliss''' ([[10 Samhain]] [[1943]]) an seanadóir sinsearach ó [[Georgia]] i [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Ba bhall den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Ceannaire Choiste an tSeanai um Talmhaíocht, Cothú agus Foraoiseacht a bhí ann. David Perdue, Poblachtach eile, a tháinig i gcomharbas air i Mí Eanáir, 2015. Rugadh i [[Warrenton]], [[Carolina Thuaidh]], é agus bhain sé céim amach as [[Ollscoil Georgia]] i [[1966]] agus céim dlí as [[Ollscoil Tennessee]] i [[1968]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Chambliss, Clarence Saxby}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1943]] l3cd766eqqrhbpikcaxmvj8flxr2x5k 0 9789 1084082 1062859 2022-08-20T13:05:30Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Máihícis]] go [[An Mhóháicis]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mháihícis'''. Labhair na Máihícigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 2txwsfdv7i6p4j7v9dl6f5enezvbln5 1084084 1084082 2022-08-20T13:06:43Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mhóháicis'''. Labhair na Móhácaigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5blu5suck98mtrpc37mz5v5s6aj27ai 1084085 1084084 2022-08-20T13:07:04Z Kevin Scannell 340 bosca ceart wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mhóháicis'''. Labhair na Móhácaigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] hfcvqtu4crhmkr7fq9p2jgle136g7fl 1084086 1084085 2022-08-20T13:08:41Z Kevin Scannell 340 Cealaíodh athruithe [[Special:Contributions/Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[User talk:Kevin Scannell|Plé]]); ar ais chuig leagan le [[User:Alison|Alison]] wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mháihícis'''. Labhair na Máihícigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 2txwsfdv7i6p4j7v9dl6f5enezvbln5 1084088 1084086 2022-08-20T13:11:16Z Kevin Scannell 340 Kevin Scannell moved page [[An Mhóháicis]] to [[An Mháihícis]] without leaving a redirect: mea culpa wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mháihícis'''. Labhair na Máihícigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 2txwsfdv7i6p4j7v9dl6f5enezvbln5 1084090 1084088 2022-08-20T13:13:00Z Kevin Scannell 340 bosca ceart wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} [[Teanga]] Indiach-Mheiriceánach atá díobhaí anois ba ea an '''Mháihícis'''. Labhair na Máihícigh an teanga seo i ngleann an [[Abhainn an Hudson|Hudson]] nuair a tharla an chéad teagmháil le [[An Eoraip|hEorpaigh]] i [[1609]]. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Máihícis}} [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] t6pb5nsxx7i3zydq22f4vv559okj47u 0 10429 1084659 859529 2022-08-20T20:14:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is peileadóir [[sacar|sacair]] é '''Michael Kojo Essien''' a rugadh ar [[3 Nollaig]] [[1982]] in [[Accra]], [[Gána]]. Tá saoránacht na [[An Fhrainc|Fraince]] aige óna bhlianta tosaigh imeartha sa Fhrainc. Cosantóir lár na páirce atá ann agus "the Bison" mar leasainm air as an stíl imeartha aige. D'imir sé do [[Chelsea F.C.]] sna blianta 2005–2014, do [[F.C. Internazionale Milano|Milan]] sa séasúr 2014–2015, agus do [[Panathinaikos FC]] sa séasúr 2015–2016. Bhí ina bhall d'fhoireann náisiúnta Ghána sna blianta 2002–2014. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair|Essien, Michael}} {{DEFAULTSORT:Essien, Michael}} [[Catagóir:Imreoirí sacair]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8f5nv2gi5oy42btxguab98vt0xdvs5k 0 10917 1084492 919958 2022-08-20T19:56:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is cóitseálaí agus iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Albain|Albanach]] é '''Stephen McManus''' a rugadh i [[Lannraig]] na hAlban ar [[10 Meán Fómhair]] [[1982]]. Tháinig sé in inmhe an spóirt in acadamh na hóige [[Ceiltigh Ghlaschú|Cheiltigh Ghlaschú]]. Cúlaí láir ab ea é. D'imir sé le Middlesborough ina dhiaidh sin. Nuair a d'imir sé leis na Ceiltigh bhíodh sé mar chaptaen na foirne. D'éirigh sé as an imirt agus thosaigh sé ag cóitseáil an fhoireann faoi bhun 18 do na Ceiltigh sa bhliain 2017. Sna blianta 2006–2010 d'imir sé d'foireann náisiúnta na hAlban. {{Stumpa-peileadóirsacair-alb|McManus, Stephen}} <!---Idirvicí---> {{DEFAULTSORT:McManus, Stephen}} [[Catagóir:Imreoirí sacair na hAlban]] [[Catagóir:Daoine as Glaschú]] [[Catagóir:Daoine beo]] airkdjfx5w07e5s9pn5mbl6tzuhboy8 0 10982 1084352 920723 2022-08-20T19:02:58Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[polaiteoir]] agus [[Dochtúir leighis|dochtúir]] [[SAM|Meiriceánach]] as [[Vermont]] é '''Howard Brush Dean III''' ([[17 Samhain]], [[1948]] a rugadh é). Ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é, toghadh go dtí Teach na nIonadaithe Vermont é sa bhliain [[1982]], agus toghadh ina leas-ghobharnóir é sa bhliain [[1986]]. Ba phoist páirtaimseartha iad, agus lean sé ag obair mar dhochtúir. Sa bhliain [[1991]], fuair gobharnóir Vermont Richard A. Snelling bás, agus rinne gobharnóir de Dean. Toghadh é ar feadh cúig tréimhse dhá-bhliain é Dean. Lorg sé an t-ainmniú [[Uachtarán na Stát Aontaithe|uachtaráin]] Daonlathach i 2004 ach níor éirigh léis. Toghadh ina chathaoirleach ar Choiste Náisiúnta Daonlathach é i Feabhra [[2006]]. [[Íomhá:Howard Dean DNC Winter Meet 0072 Howard Dean (32330888104).jpg|clé|mion|2017]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Dean, Howard}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] j9q9opda9tr8kpy7ktzn2unrx79rbdw 0 11018 1084502 887038 2022-08-20T19:57:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Somhairle Buí Mac Domhnaill''' (c. [[1505]]-[[1590]]), ar a dtugtar ''Sorley Boy MacDonnell'' as [[Béarla]], ina thaoiseach ar Chlann Domhnaill sna Glinne agus sa Rúta i g[[Contae Aontroma]]. Mac é le hAlastair Carach Mac Domhnaill a bhí ina thaoiseach ar shliocht Eoin Mhóir de Chlann Domhnaill, agus a bhí i gceannas ar Íle, Cholbhasa, Diúra agus ar Chionn Tíre, agus le Caitríona Nic Eoin. Tá cáil air toisc gur éirigh leis greim a choinneáil ar an gceantar sin beag beann ar mhóriarrachtaí [[Sasana|Shasana]] é a chur dá sheilbh. == An Saighdiúir == Chaith sé a óige idir Íle agus [[Gleannta Aontroma|Glinne Aontroma]]. Cailleadh Alastair Carach i [[1538]] agus tháinig an mac ba shine, Séamas Íleach, i gcomharbacht air. Fuair Somhairle Buí seilbh ar thallte sna Glinne. Tar éis briseadh a airm i gCath Ghleann Seasc i [[1565]] maraíodh Séamas Íleach agus thóg [[Seán Ó Néill|Ó Néill]] ina phríosúnach é agus coinníodh i d[[Tír Eoghain]] é gur maraíodh Ó Néill i [[Bun Abhann Duinne|mBun Abhann Doinne]] i 1567. Ceaptar go raibh Somhairle Buí i gcomhcheilg go rúnda lena dheartháir Alastair Óg Mac Domhnaill agus na Sasanaigh chun Ó Néill a mharú. == An Taoiseach == Nuair a d'fhill Somhairle ar a mhuintir ghabh sé ceannas ar thailte an teaghlaigh in [[Éire|Éirinn]]. In ainneoin ionsuithe Shasana ar na Glinne d'éirigh le Somhairle greim daingean a choinneáil ar a chuid tailte, agus ceantar an Rúta a bhaint de Mhic Uilín agus seilbh a ghlacadh air. [[Íomhá:Queen elisabeth I gravure.jpg|clé|mion| [[Eilís I Shasana|Banríon Shasana, Eilís I]] ]] I ndeireadh a shaoil, tar éis bhás a mhná, agus nuair a bhí radharc na súl ag teip air, rinne Somhairle síocháin le Sasana. Gheall sé dílseacht do [[Eilís I Shasana|Bhanríon Shasana, Eilís I]], agus ghéill Sasana an Rúta agus cuid mhór de na Glinne air. == Iarla Aontroma == Nuair a cailleadh Somhairle i [[1590]] d'fhág sé a bheirt mhac Séamas agus Raghnali seilbh go láidir ar a gcuid tailte. Bronnadh teideal ríoga ar Raghnal nuair a tháinig Séamas i gcumhacht i Sasana agus rinne sé Iarla Aontroma de. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Domhnaill, Somhairle Bui Mac}} [[Catagóir:Taoisigh Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Contae Aontroma]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1505]] [[Catagóir:Básanna i 1590]] bmntdbx543fvpt0iahhr8qs0el1i9nr 0 11044 1084668 1061006 2022-08-20T20:15:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} Is amhránaí reggae é '''Matisyahu''', ó [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceá]]. Is Giúdach Haisideach é, ón bpobal Chaibead-Lubabhitse in Crown Heights, [[Brooklyn]], Nua-Eabhrac. == Beathaisnéis == Rugadh Matisyahu leis an ainm '''Maitiú Pól Miller''' i West Chester, [[Pennsylvania]] agus bhog sé chuig White Plains, Nua-Eabhrac go gairid ina dhiaigh sin. Tógadh é mar Ghiúdach Athfhoirgneach, gan mórán cleachtadh. Lean sé an banna Jam Phish mar dhéagóir agus tháinig sé ar reggae tréimhse gairid ina dhiaidh sin. Thaitin tagairtí do "Zion" agus "Jah" sna hamhráin [[Bob Marley]] agus mar sin de leis. Agus é sé bliana déag d'aois, chuaigh sé chuig meánscoil san [[Iosráel]] chun staidéar a dhéanamh ar oidhreacht an [[Giúdachais]], agus d'aithrigh sé go mór a smaoineamh faoin reiligiún. Chuaigh sé go dtí scoil Hadar HaTorah chun Torah a staidéar, agus scríobh sé a chéad albam "''Shake Off The Dust... Arise''" ansin sular chríochnaigh sé a staidéir ansin. == Ceol == Tógann Matisyahu a lán tionchair ón Ghiúdachas ina liricí. Tá meascadh reggae, rap agus giotár rac-cheoil le cloisint sa cheol aige. Déantar comparáid idir Matisyahu agus amhránaithe cosúil le Sizzla, Buju Banton agus Sublime. Canann sé leis an mbanna Roots Tonic. Is iad Aaron Dugan ([[Giotár|giotár]]), Josh Werner ([[Dordghiotár|dordgiotar]]) agus Jonah David (drumaí) baill den banna sin. === Shake Off The Dust... Arise === Tháinig an albam seo amach sa bhliain 2004 leis an comhlacht bheag JDub. Tá tionchar an ''yeshiva'' láidir, le scéalta ón mBíobla i cúpla hamhráin agus tá caint ó dhá rabbi ar dhá "Interlude" agus an "Outro". Tá "Warrior" agus "King Without A Crown" na hamhráin is láidre san albam seo. # "Chop 'em Down" – 5:45 # "Tzama L'Chol Nafshi (Psalm – 63:2-3)" – 1:50 # "Got No Water" – 5:54 # "King Without A Crown" – 5:19 # "Interlude" – 0:54 # "Father in the Forest" – 4:59 # "Interlude" – 0:17 # "Aish Tamid" – 6:48 # "Short Nigun" – 1:46 # "Candle" – 6:22 # "Close My Eyes" – 4:55 # "Interlude" – 0:17 # "Exaltation – 5:04 # "Refuge" – 3:28 # "Interlude" – 0:23 # "Warrior" – 7:23 # "Outro" – 2:15 === Live At Stubbs === Seo albam ceoil beo ó chlub Stubbs in [[Austin, Texas]] ar oíche an 19ú Feabhra 2005. Scaoileadh é ar an 19ú Aibreáin sa bhliain céanna. Matisyahu agus Roots Tonic a sheinneann air, le Yoni mar MC ar "Beat Box". Chuaigh an albam isteach sna cairteacha ag uimhir 30. Bhris an t-amhrán "King Without A Crown" isteach sa Billboard Top 10. # "Sea to Sea" – 4:07 # "Chop 'Em Down" – 4:03 # "Warrior" – 7:58 # "Lord Raise Me Up" – 3:52 # "King Without a Crown" – 4:48 # "Aish Tamid" – 6:55 # "Beat Box" – 5:05 # "Fire and Heights" – 4:20 # "Exaltation" – 6:57 # "Refuge" – 4:02 # "Heights" – 3:23 # "Close My Eyes" – 4:26 === Youth === Scaoileadh an t-album seo ar an 7ú Márta 2006 ar JDub fós, ach le Epic Records freisin. Tá i bhfad níos mó tionchar ón popcheol le feiceáil ann. D'obair Bill Laswell ar mar '''producer''' agus bhí Roots Tonic ar ais arís. D'imigh sé díreach isteach san áit tosaigh ar na cairteacha iTunes an lá a tháinig sé amach, agus shuigh sé ar uimhir a 4 sna cairteacha Billboard ar feadh dhá seachtaine. Bhí físeán ceart déanta le haghaidh an amhráin "Youth". # "Fire Of Heaven / Altar Of Earth" – 3:59 # "Youth" – 4:18 # "Time of Your Song" – 4:27 # "Dispatch the Troops" – 4:05 # "Indestructible" – 4:09 # "What I'm Fighting For" – 2:11 # "Jerusalem" – 4:00 # "WP" – 3:58 # "Shalom/Saalam" – 1:06 # "Late Night in Zion" – 3:13 # "Unique is My Dove" – 3:24 # "Ancient Lullaby" – 4:18 # "King Without a Crown" – 3:42 Tá "Youth Dub" le fháil freisin ar Epic agus JDub. == An t-ainm == Tagann an t-aimn Matisyahu ón sagart Hasmonéach Mattathias (sa [[Gréigis]]) a dhearna éirí amach i gcoinne na Seiliúsaidigh sa dara céad roimh Chríost. Thóg Maitiú Miller an t-ainm seo nuair a tháinig sé ar ais sa Giúdachas, mar gur deantar dearmaid ar a haimn Íbhriú dlítheach óna ''bris''. Tháinig sé ar an ainm sin arís go déanaí - Feivish Hershel. Deir na rabbíocha leis Matisyahu a úsáid. == Suíomhacha Eile == * [http://www.myspace.com/matisyahu myspace.com/matisyahu] * [http://www.matismusic.com matismusic.com] [[Catagóir:Ceoltóirí Meiriceánacha]] 0igokaxeqbrdhesofqta7gw4yyv4v39 0 11195 1084345 968797 2022-08-20T18:58:00Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Robert Carlyle Byrd''' (a rugadh an [[20 Samhain]] [[1917]], agus a d'éag an [[28 Meitheamh]] [[2010]]) an seanadóir sinsearach ó [[Virginia Thiar]] i [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Ba bhall den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. Rugadh i [[North Wilkesboro]], [[Carolina Thuaidh]] sa bhliain [[1917]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://byrd.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe }} {{Síol-us}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe|Byrd, Robert]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917|Byrd, Robert]] [[Catagóir:Básanna in 2010|Byrd, Robert]] ggpii34j6i0liqub0vsq517mryfua72 0 11614 1084746 958413 2022-08-20T20:23:34Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Daniel O'Connell - Project Gutenberg 13103.jpg|deas|200px|thumb|[[Dónall Ó Conaill]], "an Fuascailteoir".]] Gluaiseacht pholaitiúil in [[Éire|Éirinn]] agus an [[Ríocht Aontaithe]] ag deireadh an [[18ú haois]] agus tús an [[19ú haois]] ab ea '''Fuascailt na gCaitliceach'''. An cuspóir a bhí ann ná na srianta a bhí ar na g[[Caitliceachas|Caitlicigh]] a laghdú nó a scriosadh, mar shampla [[na Péindlíthe]]. [[Íomhá:Bodleian Libraries, The Catholic petitioners, receiving the papal benediction.jpg|clé|mion|scigphictiúr ag an am: "Catholic petitioners" agus beannacht an phápa]] Ba é ceannaire na gluaiseachta an polaiteoir Caitliceach [[Dónall Ó Conaill]]. Sheas an Conallach i bhfothoghchán i g[[Contae an Chláir]] sa bhliain 1828. Bhuaigh sé, cé go raibh cosc air a shuíochán a thógáil suas i d[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe]] mar gheall ar an Mionn Ceannais. Ba é sin ba chúis leis an ngéarchéim ar tháinig Fuascailt na gCaitliceach ina diaidh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/2673168686040772|teideal=UCD School of Law|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-04-13}}</ref> Cuireadh [[dlí]] nua i bhfeidhm i dtreo go mbeadh cead ag an gConallach a shuíochán a ghlacadh mar bhí eagla ar an [[rialtas]] go mbeadh [[Réabhlóid|éirí amach]] eile ann in Éirinn.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=O'Connell: The Life of Daniel O'Connell, 1775-1847|url=https://books.google.fr/books/about/O_Connell.html?id=GEywkgEACAAJ&redir_esc=y|publisher=Weidenfeld and Nicolson|date=1991|language=en|author=Oliver MacDonagh}}</ref> Ritheadh an tAcht Faoisimh do Chaitlicigh sa bhliain 1829 nuair a bhí [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington|Arthur Wellesley]] (an chéad Diúc Wellington) ina [[Príomh-Aire|phríomh-aire]]. Tugadh aontú an rí ar an [[13 Aibreán]] [[1829]]. Thug an t-Acht cead d'fhir Chaitliceacha a bhí ábalta vótáil dul isteach i b[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|Parlaimint Shasana]] agus post a bheith acu i seirbhís an stáit nó sna [[fórsaí armtha]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ie}} [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach| ]] [[Catagóir:Stair na hÉireann]] c0o641wfp2851x7bz5gay7aclv5ycqa 0 11813 1085153 651659 2022-08-20T21:50:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Innealtóireacht|innealtóir]] agus geoiméadraí [[an Ghréig|Gréagach]] é '''Hearó''' (nó '''Hearón''') '''Chathair Alastair''' ([[Gréigis]]: Ήρων ο Αλεξανδρεύς) (c. [[10]] – [[70]]) i gCathair Alastair in Éigipt na Rómhánach, ''Aegyptus''. [[Íomhá:Aeolipile_illustration.png|thumb|An t-Aeolipile, inneall gaile Hearóin]] {{stumpa}} <!---Idirvicí---> [[Catagóir:Innealtóirí|Hearó]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 10|Hearó]] [[Catagóir:Básanna i 70|Hearó]] 2f9mv3yhr5oxm9qm4uhx1xg8v88wrfz 0 12224 1084477 759456 2022-08-20T19:54:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Thomas Babington Macaulay - Project Gutenberg eText 19222.jpg|thumb|Thomas Babington Macaulay ag aois 49 — greanadh de chuid W. Holl, ó líníocht de chuid [[George Richmond]]]] '''Thomas Babington''' (nó '''Babbington''') '''Macaulay, 1st Baron Macaulay,''' "''[[Privy Council]]'' na [[An Ríocht Aontaithe|Ríochta Aontaithe]]" ([[25 Deireadh Fómhair|25 D.Fómhair]] [[1800]] – [[28 Nollaig]] [[1859]]) ba [[Sasana]]ch, file, staraí agus polaiteoir Coimeadach [[an Bhreatain|Briotanach]] é, sa [[19ú haois|naoú haois déag]]. Ba ollscríobhneoir é freisin agus é i mbun aistí chritice, léirmheasa, agus aistí ar stair na Breataine a scríobh aige. {{stumpa}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)|Macaulay, Thomas]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1800|Macaulay, Thomas]] [[Catagóir:Básanna i 1859|Macaulay, Thomas]] lgcp30673m355lfexlimh4390gmfnjx 0 12375 1083879 932894 2022-08-20T12:05:49Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Iáva''' san [[An Indinéis|Indinéis]]. Tá príomhchathair na hIndinéise [[Iacárta]] lonnaithe ann. Tá daonra de 124 milliún duine ina gcónaí ar Iáva rud a chiallaíonn go bhfuil an daonra is airde d'oileán ar bith ar [[domhan]] aige. [[Catagóir:Oileáin na hIndinéise]] [[Catagóir:An Indinéis]] rb366u5cjgfesuffevf4r8nd56789pn 0 12387 1084622 1054295 2022-08-20T20:10:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[polaiteoir]] de chuid an [[Comhaontas Glas|Chomhaontais Ghlais]] é '''Niall Ó Brolcháin'''. Toghadh é mar sheanadóir i [[Seanad Éireann]] i 2009. Bhí sé ina chomhairleoir ar Chomhairle [[Gaillimh|Cathrach na Gaillimhe]] agus bhí sé mar mhéara na cathrach sin ó 2006-2007. Toghadh é mar chomhairleoir áitiúil ar dtús sa bhliain 2004 ach theip air a shuíochán a choinneáil sna toghcháin áitiúla i 2009. Sheas sé ar son an Chomhaontais Ghlais sna hOlltoghcháin sna blianta 2002 agus 2007 ach theip air a bheith tofa chun na Dála.<ref>http://www.electionsireland.org/candidate.cfm?ID=4810</ref> Tá sé mar urlabhraí ag an gComhaontas Glas ar Ghaillimh agus ar Ghnóthaí Tomhaltóirí. Bhí sé freagrach as Polasaí Sláinte an Chomhaontais Ghlais a chur le chéile agus chaith sé tréimhse mar Urlabhraí Sláinte. Bhí ról lárnach ag Ó Brolcháin i go leor de na feachtais ba rathúla, go náisiúnta agus go háitúil. == Obair Pholaitiúil == Chabhraigh Ó Brolcháin le Gaillimh a bheith ar an gCathair is Glaise, de réir cosúlachta, in [[Éireann|Éirinn]]. Bíonn [[Gaillimh]] go síoraí ar bharr na gcairteanna [[athchúrsáil|athchúrsála]] agus tá stádas saor ó bhruscar bainte amach aici i suirbhé IBAL, agus í chun tosaigh ar aon chathair eile in Éirinn. Maidir le cúrsaí [[fuinneamh|fuinnimh]], tá go leor tionscnaimh dhearfacha ag tarlú agus dá moladh ag na Glasaigh. Ritheann an cuid is mó d'fheithiclí na Comhairle Cathrach ar [[bithdíosal|bhithdíosal]] atá déanta as sean-ola glasraí agus atá meascaithe ag comhlacht áitiúil. Tá [[Bóthar na Trá]] á ghlasú le pleananna ann cumhacht gréine a úsáid chun an linn snámha a théamh. Is [[Toyota Prius]] é carr oifigiúil an Mhéara. Bronnadh dhá [[brat gorm|bhrat ghorma]] ar Chathair na Gaillimhe le gairid: ar Thrá Bhóthair na Trá agus ar Thrá na gCeann. Tá sé mar aidhm aige péire eile a fháil amach anseo. Tá sé mar aidhm aige freisin go mbeidh Cathair na Gaillimhe ar an gcéad Rialtas Áitiúil sa domhan a bhfuil an [[Brat Glas]] buaite ag chuile scoil. Mar Mhéara, chuir Niall bunú oifig nua iompair do [[Gaillimh|Ghaillimh]] chun cinn agus tá sé ag cur na [[Gaillimh]]e chun cinn mar chathair dhátheangach. Mhaoirsigh sé stráitéis radacach nua busanna do Chathair na Gaillimhe agus tá sé ag súil leis go bhfoilseofar Staidéar Riachtanas Áineasa agus Taitneamhachta go gairid. Tá sé ina Leas-Chathaoirleach ar Thionscadal Cheantar Abhantraí an Iarthair. Tá dul chun cinn á dhéanamh aige ar fheabhsúchán timpeallachta ar Uiscebhealaí na Gaillimhe a chothú freisin, chomh maith le bheith ag obair chun páirceanna na cathrach a fheabhsú. Tá Ó Brolcháin ag iarraidh go bhfeabhsófar Margadh Sráide na Gaillimhe, rud a bhfuil an-tóir air cheana féin.{{fíoras}} Tá Niall ina Chathaoirleach ar LTACC agus tá sé ag súil leis go ndéanfar athnuachan iomlán ar Láithreán Stad Cheathrú an Bhrúnaigh go gairid. Tá sé ina Chathaoirleach freisin ar Choiste Chathrach na Gaillimhe um Thimpeallacht Nádúrtha agus Uiscebhealaí, grúpa atá ag súil leis go dtosófar go luath ar an mór-obair chun na 10 gcinn d’eis-phíobáin séarachais dheireanacha i gCathair na Gaillimhe a bhaint amach. Mar Mhéara, chláraigh Niall Cathair na Gaillimhe mar an chéad chathair i [[Poblacht na hÉireann|bPoblacht na hÉireann]] a bhain stádas Chathair Shláintúil WHO [An Eagraíocht Dhomhanda Sláinte] amach, i [[Turku]] san [[An Fhionlainn|Fhionlainn]] le gairid. == Sonraí Pearsanta == Tá sé pósta le Niamh Mulvany agus tá siad ina gcónaí lena gcúigear páistí i gCnoc na Cathrach i gCathair na Gaillimhe. == Naisc Sheachtracha == * [http://www.niallobrolchain.ie Suíomh Néill Uí Bhrolcháin] * [http://www.greenparty.ie Suíomh an Chomhaontais Ghlais] * [http://www.galwaycity.ie Suíomh Chomhairle Cathrach na Gaillimhe] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Brolchain, Niall O}} [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann]] [[Catagóir:Baill den 23ú Seanad]] oyfajc4gfa0ez1zaovm2b43ofsijsua 0 12404 1084735 1050723 2022-08-20T20:22:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is amhránaí-cumadóir ceoil Meiriceánach é '''Josh Ritter''' a rugadh i [[Moscow, Idaho|Moscow]], [[Idaho]] i [[1976]]. Ba néareolaithe iad a thuismitheoirí. Thosaigh Ritter ag cumadh ceoil agus é ag freastáil ar Choláiste Oberlin. D'athraigh sé a phríomhábhar ó [[eolaíocht néarchórais]] agus d'fhág sé coláiste agus é cáilithe le phríomhábhar i Stair Mheiriceá agus Scéalcheoltíre. Tar éis dó a chéim a bhaint amach, thaisteal sé go hAlbain chun freastal ar Dhaonscoil na hAlban. Tá an stíl atá aige i dtraidisiún an cheoil tíre agus na mbailéad - é faoi thionchar [[Bob Dylan]], [[Bruce Springsteen]] agus [[Leonard Cohen]], i measc daoine eile - le béim ar íomhánna chasta le liricí shimplí. Bhí Ritter i láthair ag [[Féile Cheoil Tíre Newport]] 2002, [[Féile Oxegen]] 2005 agus bhí sé ar an gceannlíne le leithidí [[Joan Baez]]. D'eisigh Baez a leagan fhéin d'amhrán de chuid Ritterr, "Wings." Tháinig an chéad fhadcheirnín le Ritter ''Hello Starling'' isteach ag uimhir a dó i gcairteacha na hÉireann, ait a bhfuil lucht leanúna dílis ag Ritter. Síníodh é leis an lipéad Meiriceánach, [[V2 Records]], i 2005 agus ath-eisíodh ''[[Hello Starling]]''. Ar an 19ú Aibreán, [[2006]], eisíodh a albam is déanaí ''[[The Animal Years]]'' le léirmheasanna iontacha. Eisíodh in Éirinn an 5ú albam ó Ritter, ''[[The Historical Conquests of Josh Ritter]]'', ar an 7ú Meán Fómhair, 2007. == Misc == Mhol [[Stephen King]] ''The Animal Years'' mar an albam is fearr i 2006 in alt a scríobh sé do [[Entertainment Weekly]][http://www.ew.com/ew/article/0,,1564519,00.html alt]. Tá cónaí air i mBrooklyn lena bhean [[Dawn Landes]]. Is amhránaí-cumadóir ceoil í Dawn freisin. Shínigh Josh beart leabhair le [[Random House]] i 2009. Tá sé i mbun a chéad úrscéal a scríobh darbh ainm [[Bright's Passage]] a seolfar i 2011. == Dlúthdhioscaí == === Albaim === '''''[[Josh Ritter (Albam)|Josh Ritter]]''''' [[1999]] (Féin-Eisithe) '''''[[Golden Age of Radio (Albam)|Golden Age Of Radio]]''''' [[2001]] (Céad-Eisiúint), Eanáir 22 [[2002]] (Ath-Eisiúint) '''''[[Hello Starling]]''''' Meán Fómhair 9 [[2003]] '''''[[The Animal Years]]''''' Márta 20 [[2006]] (Sasana), Aibreán 11 [[2006]] (SAM) '''''[[In The Dark - Live At Vicar Street]]''''' Samhain 24 [[2006]] (Éireann amháin) '''''[[The Historical Conquests of Josh Ritter]]''''' 7ú Meán Fómhair [[2007]] in Éirinn '''''[[So Runs the World Away]]''''' [[2010]] (17ú Aibreán, 2010 SAM, Aibreán 23ú, 2010 in Éirinn, Bealtaine 4ú, 2010 gach ait eile) === EPanna === '''''[[Come & Find Me EP Athmheascadh]]''''' [[2002]] '''''[[4 Songs Live EP]]''''' Feabhra 22 [[2005]] '''''[[Good Man EP]]''''' Lúnasa 18 [[2006]] (Éireann amháin) '''''[[Girl In The War EP]]''''' Lúnasa 29 [[2006]], ([[iTunes]] EP digiteach) Samhain 27 [[2006]] (Sasana) '''''[[Live at the Record Exchange EP]]''''' Eanáir 30 [[2007]] '''''[[Live at the 9:30 Club]]''''' Aibreán 19 [[2008]] === Singil === * ''Hello Starling (Snow Is Gone)'' (Sasana) (Bealtaine 31, 2004) * ''Thin Blue Flame'' (SAM) (2005) * ''Lillian, Egypt'' (Sasana) (Bealtaine 29, 2006) * ''Wolves'' (SAM) (Iúil 25, 2006) * ''Mind's Eye'' (Deireadh Fómhair 15, 2007) * ''Right Moves'' (Nollaig 17, 2007) * ''Empty Hearts'' (Márta 31, 2008) * ''Real Long Distance'' (Bealtaine 5, 2008) == Féach freisin == * [[The Cake Sale]] == Naisc Sheachtracha == * [http://www.joshritter.com/ Suíomh oifigiúil] * [http://www.signaturesounds.com/ Signature Sounds] * [http://www.joshritteronline.co.uk/ Josh Ritter Ar Líne] * [http://www.dougrice.net/joshritter.html Suíomh Oifigiúil Lucht Leanúna Josh Ritter] * [http://www.threemonkeysonline.com/articlejosh%20ritter%20-%20american%20gothic.htm American Gothic - agallamh le Josh Ritter] * [http://www.fabchannel.com/joshritter Fabchannel.com - Físeán de cheolchoirm Josh Ritter in Amsterdam 2006] * [http://www.archive.org/details/JoshRitter Josh Ritter collection] Cartlann Cheoil Beo {{DEFAULTSORT:Ritter, Josh}} [[Catagóir:Ceoltóirí Meiriceánacha|Ritter, Josh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976|Ritter, Josh]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1kpv9axmsnjnb9zxiovbit3sz7x46p7 0 12449 1085273 933166 2022-08-21T00:32:52Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[bóthar]] in iarthar [[Bhéal Feirste]] é '''Bóthar na Seanchille'''. Tá thart ar 22,000 duine ina gcónaí sa cheantar. Is Protastúnaigh iad formhór muintir na Seanchille, agus is ceantar [[Dílseachas|Dílseach]] é chomh maith. [[Íomhá:Shopping in Shankill, Belfast. - panoramio.jpg|clé|mion]] Is iad [[Óglaigh Uladh]] agus Cumann Cosanta Uladh an dá ghrúpa paramíleata dílseacha atá láidir ann. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-ni}} [[Catagóir:Béal Feirste]] 0v87b4dfkn67vc1253ftpkkzps7xfc2 0 12510 1084854 927783 2022-08-20T20:34:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]], loighceoir, agus [[fealsamh]] a saolaíodh i [[Lincoln]] [[Sasana|Shasana]] is a d'oibrigh i gColáiste na Ríona i [[Corcaigh|gCorcaigh]] ab ea '''George Boole''' ([[2 Samhain]] [[1815]] – [[8 Nollaig]] [[1864]]). B'eisean a chéadcheap [[ailgéabar Boole]], is é sin, an cineál [[ailgéabar]] a úsáidtear le réasúnaíochtaí loighciúla a chur i bhfoirm mhatamaiticiúil. Is é ailgéabar Boole is bunús leis an [[ríomhaireacht]] nua-aimseartha go léir, agus ag caitheamh súil ar ais dúinn, is féidir linn a rá go raibh Boole ar dhuine acu siúd a bhunaigh an [[ríomheolaíocht]] mar bhrainse eolaíochta, cé nár tháinig an chéad [[ríomhaire]] ar an bhfód ach i bhfad i ndiaidh a lae. Thug Boole isteach teoiric na do-athraitheachta (1841), brainse nua sa [[Matamaitic|mhatamaitic]] a bhí bunúsach i d[[Teoiric choibhneasachta Einstein|teoiric coibhneasachta Einstein]]. [[Íomhá:George Boole, Cork (6921390393).jpg|clé|mion]] Tá cáil ar Boole freisin as na leabhair * ''Mathematical Analysis of Logic'' (Anailís Mhatamaiticiúil ar an [[Loighic]], 1847) agus * ''Laws of Thought'' (Dlíthe na Smaointeoireachta, 1854). Rinne Boole céimeanna chun cinn i dteoiric na seiteanna, [[Uimhir dhénártha|uimhreacha dénártha]] is an [[dóchúlacht]]. Tugtar an leasainm ''bunaitheoir na glanmhatamaitice'' air. == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boole, George}} [[Catagóir:Matamaiticeoirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1815]] [[Catagóir:Básanna i 1864]] awna42guiv5e22x6wch1w7awdnm6mxa 0 12688 1084576 1047599 2022-08-20T20:05:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacar|sacair]] é '''Quinton Fortune''' a rugadh ar [[17 Deireadh Fómhair]] [[1977]] in [[Cape Town]], san [[An Afraic Theas|Afraic Theas]]. D'imir sé le [[Tottenham Hotspur Football Club]] i Sasana sna 1990idí. Níl sé ag imirt le club ar bith faoi láthair. B'é Doncaster Rovers an club deireanach a d'imir sé leis. D'imir sé le [[Manchester United F.C.|Manchester United]] ó [[1999]] go [[2006]]. D'imir sé le [[Bolton Wanderers F.C.|Bolton Wanderers]] ón séasúr [[2006]]/[[2007]]. Mar gheall ar fhadhbanna a bhí aige le caipéisí oibre a fháil sa tír sin, d'aistrigh sé go dtí an [[An Spáinn|Spáinn]] mar ar chaith sé tamall le [[Atlético Madrid]]. Faoin bhliain 2014 bhí sé ar ais sa [[Ríocht Aontaithe]] mar leasbhainisteoir ar an bhfoireann faoi 21 le Cardiff City, sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]]. {{Stumpa-peileadóirsacair|Fortune, Quinton}} {{DEFAULTSORT:Fortune, Quinton}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Imreoirí sacair]] [[Catagóir:Daoine beo]] mm293wpdt96u7gz718kn6n4f3keiu1a 0 12815 1084924 856735 2022-08-20T20:41:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí €115 milliún buaite ag '''Dolores McNamara''' i 2005 sa [[Crannchur Náisiúnta|chrannchur]] Euromillions'''.''' Ar an [[31 Iúil|31ú Iúil]], [[2005]] cheannaigh sí ticéad Euromillions i [[siopa]] Spar i n[[Garraí Eoin]] agus bhí sí ag ól le roinnt dá cairde i dtigh tábhairne Tobin’s taobh dorais nuair a chonaic sí a huimhreacha ar an [[teilifís]]. Bhí €115 milliún buaite aici, an duais is mó riamh sa [[Crannchur Náisiúnta|chrannchur]]. == Saol == Rugadh '''Dolores McNamara''' i m[[Blackpool]], [[Lancashire]], [[Sasana]], ar an [[13 Eanáir|13ú Eanáir]], [[1960]] ach d’fhás sí suas i nGarraí Eoin i gcathair [[Luimneach|Luimnigh]], áit in a bhfuil sí fós ina cónaí. {{DEFAULTSORT:Mcnamara Dolores}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine as Luimneach]] [[Catagóir:Daoine beo]] nmre75im19i9bem4fukqyd55lh0xdlc 0 13176 1085224 1006151 2022-08-20T22:40:12Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Eagraíocht idirnáisiúnta sna [[1920idí]] agus [[1930idí]] a bhí '''i gConradh na Náisiún'''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.aistear.ie/news-details.php?ID=29|teideal=A Translator's View of Irish Terminology le hAntain Mac Lochlainn|work=www.aistear.ie|dátarochtana=2020-09-10}}</ref>'''.''' Bunaíodh an Conradh tar éis comhdháil [[Síocháin|síochán]]<nowiki/>a i [[Conradh Versailles|Versailles]], [[Páras]] sa bhliain 1919. == Bunú == Cé gur chuidigh [[an Rúis]] leis na comhghuaillithe [[an Chéad Chogadh Domhanda]] a bhaint<ref>[https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/An_Cogadh_Fuar.pdf An Cogadh Fuar], St Mary's, [[Béal Feirste]]</ref>, níor tugadh cuireadh dá gceannairí bheith páirteach i gComhdháil Síochána Pháras a shocraigh ceisteanna na hEorpa le [[Conradh Versailles]]. Mar sin, níor ligeadh do [[An tAontas Sóivéadach|APSS]] bheith páirteach i gConradh na Náisiún (roimh 1934). Ní raibh na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ina bhall riamh. [[Íomhá:The Gap in the Bridge.png|mion|280x280px|clé|Scigphictiúr - Ní raibh na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ina bhall]] == Neamhéifeachtach == Níl raibh an Conradh éifeachtach ach ar éigean. Bhí dí-armáil, cosc ar chogadh agus réiteach fadhbanna trí idirbheartaíocht mar aidhmeanna ag an gConradh. Ach ní raibh airm ag an gConradh, agus bhí sé ag brath ar na cumhachtaí móra lena rúin a chur i bhfeidhm (mar shampla, smachtbhannaí eacnamaíochta). Bhí drogall ar bhaill an chonartha iad a úsáid áfach. [[Íomhá:League of Nations Treaty Series vol 94.pdf|mion|clé]] == An faisisteachas agus cogadh == Tar éis ráthanna agus teipeanna sna [[1920í]], bhí sé soiléir nach raibh an Conradh in ann forrántacht chumhachtaí na hÁise a stopadh sna [[1930í]]. Nuair a bhris an [[An Dara Cogadh Domhanda]] amach sa bhliain [[1939]] ba léir go raibh teipthe ar phríomhaidhm an Chonartha: an cogadh a sheachaint. Tar éis an chogaidh, bunaíodh [[Eagraíocht na Náisiún Aontaithe]], atá fós ag déanamh oibre ar son na síochána sa lá atá inniu ann. == Éire == Bhí sé de chuspóir ag idirbheartaithe na hÉireann i [[Londain]] sa bhliain 1921 ballraíocht i gConradh na Náisiún a bhaint amach, ar comhchéim leis an Ríocht Aontaithe. Ar an [[10 Meán Fómhair]] [[1923]], ghlac [[Saorstát Éireann]] le ballraíocht i gConradh<ref>An Conradh: téacs <nowiki>https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/LON/Volume%2026/v26.pdf#page=9</nowiki></ref> na Náisiún (ACHT CUMANN NÁISIÚN (URRAÍOCHT), 1923).<ref>{{Lua idirlín|url=http://achtanna.ie/ga.act.1923.0041.1.html|teideal=ACHT CUMANN NÁISIÚN (URRAÍOCHT), 1923|údar=Office of the Houses of the Oireachtas House Services Directorate Bills Office|language=ga|work=achtanna.ie|dátarochtana=2020-09-10}}</ref> Chuaigh toscaireacht Éireannach, treoraithe ag [[Liam Tomás Mac Cosgair|Liam T  Mac Cosgair,]] chun Chonradh na Náisiún  sa  [[An Ghinéiv|Ghinéiv]] don lá mór. Dhearbhaigh sé seo aitheantas idirnáisiúnta ar stádas an tSaorstáit. I measc na ngníomhartha ní ba luaithe a rinne sé mar bhall de, chláraigh sé na hAirtiogail Chó-aontuithe do Chonnradh idir an Bhreatain Mhóir agus Éire (6 Nollaig 1921) leis an gConradh, d'ainneoin na hagóide ó rialtas na Ríochta Aontaithe.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.difp.ie/documents/1921treaty.pdf|teideal=The Anglo-Irish Treaty|údar=difp.ie|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> == Féach freisin == * [[Conradh Versailles]] * [[Náisiúin Aontaithe]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Eagraíochtaí idirnáisiúnta]] [[Catagóir:Polaitíocht idirnáisiúnta]] hxpxj1q7a1njl0ih9lj7u6g5tuv6a5e 0 13311 1084525 1048006 2022-08-20T19:59:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is cumadóir agus DJ ceoil [[An tSeapáin|Seapánaigh]] den seánra House é '''Satoshi Tomiie'''. Tá roinnt fuaimrianta cumtha aige, ina measc fuaimrian don Animatrix. Spreag a thuistí é ó aois óg chun an pianó a sheinnt. Bhí baint aige le bannaí éasúla le linn dó freastal ar an iarbhunscoil. D'fhás a chuid suime sa cheol agus sa snagcheol ach go háirithe. Níos déanaí d'fhorbair sé spéis sa cheol hip hap agus DJ'áil. Chuireadh cheist air comhoibriú le Frankie Knuckles ar ceann dá seiteanna. Thug Frankie, DJ seanbhunaaithe agus taithíoch, poitéinseal Tomiee faoi ndara. Uaidh sin chumadh an sáramhrán House "Tears". Bhog sé go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] nuair a bhfaca sé an deis a bhí ann dó. Ba léir dó go mbeadh sé deacair air dul chun chinn a déanamh ansin, cé go raibh clú air ar ais sa tSeapáin. Cheangail sé le Def Mix, áfach, agus d'fhás sé isteach ar ceann de na DJeanna is fearr ar domhain. Eisíodh a chéad dlúthdhiosca do [[Sony]], "Full Lick" i 2000 a raibh rath mór leis, i [[Sasana]] ach go háirithe. Tá dioscliosta agus liosta athmheascáin fada ag Tomiee. Tá roinnt meascáin DJ eisithe aige chomh maith, Nubreed 006 ar an lipéid Boxed, ina measc.<!--Is leis an lipéid ceol-House SAW Tomiie has a long resumé of remixes and original productions, and has released several DJ mixes including Nubreed 006 on Boxed. He is the owner of house music record label SAW.--> == Nasc Seachtrach == * [http://www.satoshitomiie.com/ Suíomh oifigiúil] == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Ceoltóirí Seapánacha]] n5ddf34i2neff0zdec0w4hang2qsoy2 0 13607 1084808 1045887 2022-08-20T20:29:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ceoltóir]], [[Cumadóireacht|cumadóir]] agus [[aisteoir]] [[An tSeapáin|Seapánach]] is ea '''[[Ichiro Mizuki]]''' (水木一郎, ''Mizuki Ichirou'') (rugadh '''Toshio Hayakawa''' (早川俊夫, ''Hayakawa Toshio'') ar [[7 Eanáir]], [[1948]] i d[[Tóiceo]], [[An tSeapáin]]). Bhí cúpla [[amhránaíocht|amhrán]] an-rathúil aige, mar shampla ''Mazinger Z'', ''Babel II'', ''Great Mazinger'', ''Steel Jeeg'', ''Combattler V'' agus ''Captain Harlock''. Bhain sé cáil amach sna [[2000í]] ina phríomh-[[amhránaí]] agus liriceoir sa bhanna JAM Project. I [[1968]], chuaigh Mizuki go Tóiceo, agus bhuail sé leis an cumadóir Kanae Wada. Mhol Wada dul ag caint le Nippon Columbia. Shínigh Mizuki conradh ceoil leo. Sheol sé amach a chéad singil, darbh ainm ''Kimi ni sasageru Boku no Uta'', i mí Meán Fómhair 1968. == Dioscliosta == === Albaim === * [[1989]] ''OTAKEBI Sanjou! Hoeru Otoko Ichiro Mizuki Best'' (OTAKEBI参上!吠える男 水木一郎ベスト) * [[1990]] ''Ichiro Mizuki OTAKEBI 2'' (水木一郎 OTAKEBI2) * 1990 ''Ichiro Mizuki All Hits Vol.1'' (水木一郎 大全集Vol.1) * [[1991]] ''Ichiro Mizuki All Hits Vol.2'' (水木一郎 大全集Vol.2) * 1991 ''Ichiro Mizuki Ballade Collection ~SASAYAKI~ Vol.1'' (水木一郎バラード・コレクション~SASAYAKI~Vol.1) * 1991 ''Ichiro Mizuki All Hits Vol.3'' (水木一郎 大全集Vol.3) * [[1992]] ''Ichiro Mizuki All Hits Vol.4'' (水木一郎 大全集Vol.4) * 1992 ''Ichiro Mizuki All Hits Vol.5'' (水木一郎 大全集Vol.5) * [[1993]] ''Dear Friend'' * [[1994]] ''Ichiro Mizuki no Tanoshii Asobi Uta'' (水木一郎のたのしいあそびうた) * [[1995]] ''Ichiro Mizuki Best & Best'' (水木一郎 ベスト&ベスト) * [[1997]] ''ROBONATION Ichiro Mizuki Super Robot Complete'' (ROBONATION 水木一郎スーパーロボットコンプリート) * [[1998]] ''Neppuu Densetsu'' (熱風伝説) * [[1999]] ''Neppuu Gaiden -Romantic Master Pieces-'' (熱風外伝-Romantic Master Pieces-) * [[2001]] ''Aniki Jishin ~30th Anniversary BEST~'' (アニキ自身~30th Anniversary BEST~) * [[2004]] ''Ichiro Mizuki Best of Aniking -Red Spirits-'' (水木一郎 ベスト・オブ・アニキング -赤の魂-) * 2004 ''Ichiro Mizuki Best of Aniking -Blue Spirits-'' (水木一郎 ベスト・オブ・アニキング -青の魂-) === Singil === * [[1968]] - ''Kimi ni sasageru Boku no Uta'' (君にささげる僕の歌) * [[1970]] - ''Dare mo inai Umi'' (誰もいない海) * [[1990]] - ''Natsukashi Kutte Hero ~I'll Never Forget You!~'' (懐かしくってヒーロー~I'll Never Forget You!~) * [[1992]] - ''Natsukashi Kutte Hero PartII ~We'll Be Together Forever!~'' (懐かしくってヒーロー・PartII~We'll Be Together Forever!~) * [[1994]] - ''SEISHUN FOR YOU ~Seishun no Uta~'' (SEISHUN FOR YOU~青春の詩~) * [[1997]] - ''221B Senki Single Version'' (221B戦記 シングルバージョン) * [[1999]] - ''Golden Rule ~Kimi wa mada Maketenai!~'' (Golden Rule~君はまだ負けてない!~) / ''Miage te goran Yoru no Hoshi wo'' (見上げてごらん夜の星を) == Liosta de téamamhrán == === Anime === * [[Genshi Shounen Rju]] (Genshi Shounen Ryuu ga Yuku) * [[Mazinger Z]] (Mazinger Z; Bokura no Mazinger Z) * [[Babel II]] (Babel Nisei; Seigi no Chou Nouryoku Shounen) * [[Great Mazinger]] (Ore wa Great Mazinger; Yuusha wa Mazinger) * [[Tekkaman: The Space Knight]] (Tekkaman no Uta; Space Knights no Uta) * [[Steel Jeeg]] (Koutetsu Jeeg no Uta; Hiroshi no Theme) * [[Combattler V]] (Combattler V no Theme; Yuke! Combattler V) * [[Magne Robo Gakeen]] (Tatakae! Gakeen; Takeru to Mai no Uta) * [[Mechander Robo]] (Try Attack! Mechander Robo; Sasurai no Hoshi Jimmy Orion) * [[Hyouga Senshi Guyslugger]] (Hyouga Senshi Guyslugger) * [[Voltes V]] (Chichi wo Motomete) * [[Baratack]] (Choujin Sentai Baratack) * [[Arrow Emblem Grand Prix no Taka]] (Grand Prix no Taka; Laser Blues) * [[Captain Harlock]] (Captain Harlock; Warera no Tabidachi) * [[Lupin III]] (Lupin Sansei Ai no Theme) * [[Golion]] (Tatakae! Golion; Gonin de Hitotsu) * [[Game Center Arashi]] (Game Center Arashi) * [[Hero Hero-kun]] (Mawari Himawari Hero Hero-kun) * [[The SoulTaker]] (SOULTAKER) * [[Godannar]] (Sangou no Hitsugi; ENGAGE!!! Godannar) * [[Koutetsushin Jeeg]] (STORMBRINGER) === Cluichí ríomhaire === * [[Ganbare Goemon ~Neo Momoyama Bakufu no Odori~]] (Double Impact) * [[Super Robot Wars Alpha]] (Ara buru Damashii; STEEL SOUL FOR YOU; Tomo yo ~Super Robot Wars Alpha~; Wa ni Teki Nashi) * [[Tatsunoko Fight]] (Denkou Sekka Volder) * [[Taiko no Tatsujin]] Tobikkiri! Anime Special (Gattai! Donranger Robo; Kitto Motto Zutto; Hibike! Taiko no Tatsujin) === Tokusatsu === * [[Choujin Barom One]] (Bokura no Barom One; Yuujou no Barom Cross) * [[Henshin Ninja Arashi]] (Arashi yo Sakebe; Warera wa Ninja) * [[Android Kikaider]] (Hakaider no Uta; Saburou no Theme) * [[Kamen Rider V3]] (Shounen Kamen Rider Tai no Uta) * [[Robot Keiji]] (Robot Keiji; Susume Robot Keiji) * [[Shiro Shishi Kamen]] (Shiro Shishi Kamen no Uta) * [[Inazuman]] (Chest! Chest! Inazuman) * [[Kamen Rider X]] (Setup! Kamen Rider X; Ore wa X Kaizorg) * [[Inazuman F]] (Inazuman Action) * [[Ganbare!! Robocon]] (Ganbare Robocon; Oira Robocon Robot dai!; Oira Robocon Sekai Ichi; Robocon Ondou; Hashire!! Robcon Undoukai; Robocon Gattsuracon) * [[Bouken Rockbat]] (Bouken Rockbat; Tetsu no Prince Blazer) * [[Kamen Rider Stronger]] (Kamen Rider Stronger no Uta; Kyou mo Tatakau Stronger; Stronger Action) * [[Shounen Tantei Dan]] (Yukuzo! BD7; Shounen Tantei Dan no Uta) * [[Akumaizer 3]] (Shouri da! Akumaizer 3; Susume Zaiderbeck) * [[The Kagestar]] (Kagayaku Taiyou Kagestar; Star! Star! Kagestar) * [[Ninja Captor]] (Tatakae! Ninja Captor; Oozora no Captor) * [[Kaiketsu Zubat]] (Jigoku no Zubat; Otoko wa Hitori Michi wo Yuku) * [[Daitetsujin 17]] (Oh!! Daitetsujin One Seven; One Seven Sanka) * [[Kyouryuu Sentai Koseidon]] (Kyouryuu Sentai Koseidon; Koseidon March) * [[Battle Fever J]] (Battle Fever Dai Shutsugeki; Battle Fever Sanka) * [[Honoo no Choujin Megaloman]] (Yuke! Yuke! Megaloman; Waga Kokoro no Rozetta Hoshi) * [[Kamen Rider (Skyrider)]] (Moero! Kamen Rider; Otoko no Na wa Kamen Rider; Haruka naru Ai ni Kakete; Kagayake! 8-Nin Rider) * [[Kamen Rider Super 1]] (Junior Rider Tai no Uta) * [[Taiyou Sentai Sun Vulcan]] (Ashita ga Arusa; Kagayake! Sun Vulcan; Kimi wa Panther; Taiyou March; Umi ga Yondeiru) * [[Andro Melos]] (Andro Melos; Kaette Koiyo Andro Melos) * [[Jikuu Senshi Spielvan]] (Jikuu Senshi Spielvan; Kimi on Nakama da Spielvan; Kesshou da! Spielvan) * [[Choujinki Metalder]] (Time Limit) * [[Kamen Rider BLACK RX]] (Eien no Tameni Kimi no Tameni) * [[Tokkei Winspector]] (Just Gigastreamer; Yume mo Hitotsu no Nakama-Tachi; Yuusha Winspector) * [[Voicelugger]] (Hoero! Voicelugger) * [[Hyakujuu Sentai Gaoranger]] (Hyakujuu Gattai! Gaoking; Samba de Gaoren) * [[Juuken Sentai Gekiranger]] (Tao) == Ról == '''Anime''' * ''[[Koraru no Tanken]]'' - Rat Hector * ''[[Space Carrier Blue Noah]]'' - Gruppenkommandeur * ''[[Dangaioh]] (OVA)'' - Yoldo * ''[[Happy Lucky Bikkuriman]]'' - La☆Keen '''Tokusatsu''' * ''[[Jikuu Senshi Spielvan]]'' - Dr. Ben * ''[[Voicelugger]]'' - Voicelugger Gold * ''[[Chou Ninja Tai Inazuma!|Chou Ninja Tai Inazuma!! SPARK]]'' - Shouryuusai Mizuki '''Fís-cluichí''' * ''[[Super Robot Wars Alpha 3]]'' - Keisar Ephes == Litríocht == * Hitoshi Hasebe: "Anison - Kashu Ichiro Mizuki Sanjuu Shuunen Kinen Nekketsu Shashinshuu" (兄尊(アニソン)―歌手水木一郎三十周年記念熱血写真集) (1999, Oakla Publishing) ISBN 4-87278-461-8 * Ichiro Mizuki & Project Ichiro: "Aniki Damashii ~Anime Song no Teiou / Mizuki Ichirou no Sho~" (アニキ魂~アニメソングの帝王・水木一郎の書~) (2000, Aspect) ISBN 4-7572-0719-0 == Naisc sheachtracha == {{commons|Ichiro Mizuki}} * [http://www.mizuki-spirits.com Ichiro Mizuki - Suíomh oifigiúil] * [http://anison.info/data/person/2316.html Ichiro Mizuki] - Anison Database * [http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/people.php?id=8769/ Ichiro Mizuki] - Anime News Network * [http://incolor.inetnebr.com/stuart/henshin/mi.htm Ichiro Mizuki] - Henshin Hall of Fame == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Mizuki, Ichiro}} [[Catagóir:Ceoltóirí Seapánacha|Mizuki, Ichiro]] [[Catagóir:Cultúr na Seapáine|Mizuki, Ichiro]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948|Mizuki, Ichiro]] [[Catagóir:Daoine beo]] 644wona7bc9vj9bp3gzu3g1qd2fofru 0 13988 1084788 823242 2022-08-20T20:27:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Péintéireacht|phéintéir]] nuachlasaiceach [[An Fhrainc|Francach]] é '''Jacques-Louis David''' ([[30 Lúnasa]] [[1748]] – [[29 Nollaig]] [[1825]]) Chuaigh a réimse tionchair go mór i bhfeidhm ar an phobal, agus bhreathnaigh daoine air mar an péintéir is suntasaí ina ré. Ins na blianta ó 1780 ar aghaidh, tháinig athrú ina rogha ón stíle ó shuaibhreosach [[Rococo]] go dtí a thréimhse chlasaiceach, a bhí níos déine agus níos cóngaraí do thimpeallacht mhorálta bhlianta dheireanach an tsean-réimis nó an ancien régime. [[Catagóir:Péintéirí Francacha|David, Jacques-Louis]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1748|David, Jacques-Louis]] [[Catagóir:Básanna i 1825|David, Jacques-Louis]] sombvy2kuu36ce6m6u7ji9fhoodkg85 0 14044 1085200 1021918 2022-08-20T22:05:46Z TGcoa 21229 /* Pápacht */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Pius X''' (nó '''Giuseppe Melchiorre Sarto,''' [[2 Meitheamh]] [[1835]] - [[20 Lúnasa]] [[2014|1914]]) mar [[Pápa|phápa]] ar an [[Eaglais Chaitliceach]] ó 1903 go dtí 1914 (nuair a bhris [[an Chéad Cogadh Domhanda]] amach). Tháinig sé i gcomharbacht ar [[Pápa Leo XIII|Leo XIII]] agus tháinig [[Pápa Beinidict XV|Benedict XV]] ina dhiaidh. == Saol == Rugadh Giuseppe Sarto i Riese san [[An Iodáil|Iodáil]] sa bhliain 1835. D'fhás sé suas i d[[teaghlach]] de dheichniúr [[Clann|clainne]]. Bhí a athair ina fhear a phoist agus bhí an clann bocht. Chuaigh sé le [[sagart]]<nowiki/>acht nuair a bhí sé cúig bliain d'aois agus cuireadh [[oideachas]] maith air, mar sin. Oirníodh Giuseppe Sarto ina shagart in 1828. Chaith sé tréimhse ghearr mar shagart paróiste, bhí sé ina reachtaire ar chliarscoil agus ansin riarthóir deoise Treviso. Ceapadh é mar [[easpag]] Mantua sa bhliain 1884. [[Íomhá:Biskup Sarto.jpg|clé|mion|Easpag Sarto]] Ceapadh Giuseppe Sarto mar chairdinéal agus ansin patrarc na Veinéise sa bhliain 1893, ceapachán polaitiúil. Bhí deacrachtaí idir an [[Cathair na Vatacáine|Vatacáin]] agus an Iodáil ag an am. Ní raibh sé ábalta dul ann go dtí 1894. === Pápacht === Tar éis bháis Leo XIII, [[Toghchán an Phápa|tógadh é mar phápa]] in 1903. Bhí sé thar a bheith diaganta is cosúil, agus labhair sé go cráifeach faoina chreideamh, a dúradh. Níor thaitin débhríocht na nua-aimsearthachta leis. Coimeádach cruthanta a bhí ann. {{Main|Ne Temere (forógra na hEaglaise Caitlicí)}} === Éire === Sa mbliain 1908, reáchtáladh ollchomórtas [[Lúthchleasaíocht|lúthchleasaíochta]] sa [[An Róimh|Róimh]] mar cheiliúradh ar Iubhaile Órga an Phápa Pius X , ar tugadh cuireadh do fhoirne lúthchleasaíochta as tíortha go leor ar fud an domhain a bheith san iomaíocht ann – Éire ina measc. Glacadh go fonnmhar leis an gcuireadh seo a d’fhág iomaitheoirí na hÉireann astu féin agus an píobaire Bhí an [[Réabhlóid|réabhlóidí]] [[Éamonn Ceannt]] sa mórshiúl tosaigh, ina cheann feadhna fiú ag seinm na bpíb, feistithe i bhfilleadh beag, Tuairiscítear go raibh an Pápa chomh tógtha sin leis an ócáid agus gur iarr sé deis labhartha leis an gceoltóir go mbronnfadh sé a bheannacht air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/diobh-siud-a-shinigh-an-forogra-is-ainm-an-phiarsaigh-is-mo-ata-luaite-le-foirne-spoirt-ach-ba-ar-eamonn-ceannt-a-chuir-an-papa-fios/|teideal=Díobh siúd a shínigh an Forógra, is ainm an Phiarsaigh is mó atá luaite le foirne spóirt, ach ba ar Éamonn Ceannt a chuir an Pápa fios|údar=Mártan Ó Ciardha|dáta=17 Aibreán 2016|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Féach freisin == * [[Ne Temere (forógra na hEaglaise Caitlicí)]] sa bhliain 1908 == Tagairtí == {{reflist}}{{Pápaí}} [[Catagóir:Pápaí]] [[Catagóir:Pápaí Iodálacha|Pius X]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1835|Pius X]] [[Catagóir:Básanna i 1914|Pius X]] [[Catagóir:Proinsiasaigh]] 3cgyn9d6khgzn3td2g4cgoh63pigwgh 1085279 1085200 2022-08-21T07:51:32Z TGcoa 21229 /* Éire */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Pius X''' (nó '''Giuseppe Melchiorre Sarto,''' [[2 Meitheamh]] [[1835]] - [[20 Lúnasa]] [[2014|1914]]) mar [[Pápa|phápa]] ar an [[Eaglais Chaitliceach]] ó 1903 go dtí 1914 (nuair a bhris [[an Chéad Cogadh Domhanda]] amach). Tháinig sé i gcomharbacht ar [[Pápa Leo XIII|Leo XIII]] agus tháinig [[Pápa Beinidict XV|Benedict XV]] ina dhiaidh. == Saol == Rugadh Giuseppe Sarto i Riese san [[An Iodáil|Iodáil]] sa bhliain 1835. D'fhás sé suas i d[[teaghlach]] de dheichniúr [[Clann|clainne]]. Bhí a athair ina fhear a phoist agus bhí an clann bocht. Chuaigh sé le [[sagart]]<nowiki/>acht nuair a bhí sé cúig bliain d'aois agus cuireadh [[oideachas]] maith air, mar sin. Oirníodh Giuseppe Sarto ina shagart in 1828. Chaith sé tréimhse ghearr mar shagart paróiste, bhí sé ina reachtaire ar chliarscoil agus ansin riarthóir deoise Treviso. Ceapadh é mar [[easpag]] Mantua sa bhliain 1884. [[Íomhá:Biskup Sarto.jpg|clé|mion|Easpag Sarto]] Ceapadh Giuseppe Sarto mar chairdinéal agus ansin patrarc na Veinéise sa bhliain 1893, ceapachán polaitiúil. Bhí deacrachtaí idir an [[Cathair na Vatacáine|Vatacáin]] agus an Iodáil ag an am. Ní raibh sé ábalta dul ann go dtí 1894. === Pápacht === Tar éis bháis Leo XIII, [[Toghchán an Phápa|tógadh é mar phápa]] in 1903. Bhí sé thar a bheith diaganta is cosúil, agus labhair sé go cráifeach faoina chreideamh, a dúradh. Níor thaitin débhríocht na nua-aimsearthachta leis. Coimeádach cruthanta a bhí ann. {{Main|Ne Temere (forógra na hEaglaise Caitlicí)}} ==== An Mhaighdean Mhuire ==== Sa bhliain 1908 d’ordaigh Pius X an fhéile, [[Taibhsiú na Maighdine Muire]] i [[Lourdes]]. a chomóradh ar fud an domhain ar an 11 Feabhra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.stbrendansbirr.ie/wp-content/uploads/2022/02/06022022.pdf|teideal=Taibhsiú na Maighdine Muire i Lourdes.|údar=Sr. Eileen’s Cúinne|dátarochtana=2022}}</ref> === Éire === Sa mbliain 1908, reáchtáladh ollchomórtas [[Lúthchleasaíocht|lúthchleasaíochta]] sa [[An Róimh|Róimh]] mar cheiliúradh ar Iubhaile Órga an Phápa Pius X , ar tugadh cuireadh do fhoirne lúthchleasaíochta as tíortha go leor ar fud an domhain a bheith san iomaíocht ann – Éire ina measc. Glacadh go fonnmhar leis an gcuireadh seo a d’fhág iomaitheoirí na hÉireann astu féin agus an píobaire Bhí an [[Réabhlóid|réabhlóidí]] [[Éamonn Ceannt]] sa mórshiúl tosaigh, ina cheann feadhna fiú ag seinm na bpíb, feistithe i bhfilleadh beag, Tuairiscítear go raibh an Pápa chomh tógtha sin leis an ócáid agus gur iarr sé deis labhartha leis an gceoltóir go mbronnfadh sé a bheannacht air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/diobh-siud-a-shinigh-an-forogra-is-ainm-an-phiarsaigh-is-mo-ata-luaite-le-foirne-spoirt-ach-ba-ar-eamonn-ceannt-a-chuir-an-papa-fios/|teideal=Díobh siúd a shínigh an Forógra, is ainm an Phiarsaigh is mó atá luaite le foirne spóirt, ach ba ar Éamonn Ceannt a chuir an Pápa fios|údar=Mártan Ó Ciardha|dáta=17 Aibreán 2016|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Féach freisin == * [[Ne Temere (forógra na hEaglaise Caitlicí)]] sa bhliain 1908 == Tagairtí == {{reflist}}{{Pápaí}} [[Catagóir:Pápaí]] [[Catagóir:Pápaí Iodálacha|Pius X]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1835|Pius X]] [[Catagóir:Básanna i 1914|Pius X]] [[Catagóir:Proinsiasaigh]] c2c0jj2flft4vge5znjeoqur5qxxird 0 14131 1084426 834418 2022-08-20T19:49:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]] ab ea '''Wolfram von Eschenbach''' a mhair sna Meánaoiseanna (rugadh am éigin idir 1160 agus 1180 é, agus básaíodh é i ndiaidh na bliana 1220). Tháinig sé chun saoil, de réir mar a chreidtear, in Obereschenbach in aice le hAnsbach sa Bhaváir i ndeisceart na Gearmáine. (Inniu, tugtar "Wolframs-Eschenbach" ar an áit in ómós don fhile.) Cosúil leis na filí Gearmánacha eile lena linn, bhí sé ina ''Mhinnesänger'', is é sin, bhí sé ag cumadh amhráin ghrá de réir choinbhinsiúin na filíochta cúirte, an cineál amhrán grá a dtugtar ''Minnesang'' air i stair litríochta na Gearmáinise. Tá naoi n-amhrán le Wolfram sa stíl seo fágtha againn. Thairis sin, áfach, scríobh sé laoithe fada eipiciúla. Is é an saothar is tábhachtaí dár scríobh sé ná ''Parzival'', arb é an chéad saothar Gearmáinise ina bpléitear [[an Soitheach Naofa]]. Tá an saothar bunaithe ar ''Perceval'' le [[Chrétien de Troyes]], file Fraincise, a scríobh sraith de laoithe eipiciúla faoi théamaí agus faoi mhóitífeanna na hArtúraíochta. Chuir Wolfram eireaball dá chuid féin leis an scéal neamhchríochnaithe a tháinig ó pheann Chrétien. Eipic thábhachtach eile leis is ea ''Willehalm'', agus é ag cur síos ar laochas is ar eachtraí an ridire úd Wilhelm nó Willehalm. Bhí an eipic seo, freisin, bunaithe ar mhianach scéil a tháinig ón bhFrainc. B'é Naomh Uilliam ó Gellone (755-812) ba bhun leis an gcarachtar liteartha sin Willehalm. Bhí stíl láidir ildaite ag Wolfram a bhí ag cur thar maoil le meafair, le híoróine agus le magadh. [[Catagóir:Scríbhneoirí Gearmánacha|Eschenbach, Wolfram von]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1170|Eschenbach, Wolfram von]] [[Catagóir:Básanna i 1220|Eschenbach, Wolfram von]] jldrtjrkr4v1eq9h12mwj2e1x2rgiwh 0 14294 1084597 927314 2022-08-20T20:07:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}{{Glanadh}} Bhí '''Patricia McKenna''' (ar [[13 Márta]] [[1957]] a rugadh í <ref>http://www.europarl.europa.eu/members/archive/term5/view.do?language=EN&id=2231</ref>) ar dhuine den bheirt Fheisirí Eorpacha a bhí ag an g[[Comhaontas Glas]] sa tréimhse 1994-2004. Bhí sí ina hionadaí ar son [[Baile Átha Cliath|Bhaile Átha Cliath]], ach theip uirthi a suíochán a choinneáil sa bhliain 2004. Sheas sí don Dáil in Olltoghchán 2007 i ndáilcheantar [[Baile Átha Cliath Láir|Bhaile Átha Cliath Láir]], ach níor éirigh léi a bheith tofa. Chuaigh sí san iomaíocht in éineacht le [[John Gormley]] le haghaidh cheannaireacht an Chomhaontais Ghlais in Iúil 2007, tar éis do [[Trevor Sargent]] éirí as an bpost sin. Bhí an bua ag John Gormley sa deireadh ach d'éirigh níos fearr le McKenna ná mar a bhíothas ag súil leis, nuair a d'éirigh léi breis is aon trian de vótaí na mball a fháil.<ref>http://www.rte.ie/news/2007/0718/greens.html</ref> == Cúlra agus stair pholaitiúil == Is iar-mhúinteoir as [[Caisleán an tSiáin]] i g[[Contae Mhuineacháin]] í McKenna. Bhí an chéad bhaint aici leis an g[[Comhaontas Glas]] ag deireadh na bliana 1986, nuair a chuaigh na Glasaigh Grattan Healy agus Petra Kelly, go mór i bhfeidhm uirthi go polaitiúil.<ref>A Journey to Change: 25 Years of the Green Party in Irish Politics, (Baile Átha Cliath 2006) lth. 138 ISBN 1-84588-559-7</ref> An chéad pháirt mhór a bhí aici sa pháirtí ná nuair a chabhraigh sí le ceolchoirm le '[[The Waterboys]]' a eagrú. Dheonaigh an banna ceoil seo a gcuid ama chun airgead a bhailiú le haghaidh an pháirtí i 1987. Chonacthas í ar an teilifís don chéad uair sa bhliain 1988, nuair a bhí sí féin agus John Gormley ar '[[The Late Late Show]]' le [[Gay Byrne]], thar ceann an Chomhaontais Ghlais. Baineadh geit mhór as an saol polaitiúil i 1994 nuair a d'éirigh le beirt d'iarrthóirí an Chomhaontais Ghlais sna toghcháin Eorpacha, is é sin, Patricia McKenna agus [[Nuala Ahern]]. Bhain McKenna barr na vótála amach i m[[Baile Átha Cliath]], le 14.53% den vóta<ref>http://www.electionsireland.org/result.cfm?election=1994E&cons=524</ref> agus gan ach buiséad toghcháin de thart ar £6,000 aici.<ref>A Journey to Change: 25 Years of the Green Party in Irish Politics, (Baile Átha Cliath 2006) lth. 141 ISBN 1-84588-559-7</ref> Toghadh arís í i 1999 le vóta níos ísle.<ref>http://www.electionsireland.org/result.cfm?election=1999E&cons=524</ref> Bhí McKenna go mór i mbéal an phobail le linn an reifrinn colscartha sa bhliain 1995, de bharr '[[Breithiúnas McKenna|Bhreithiúnas McKenna]]', nuair a d'éirigh léi bac bunreachtúil a chur ar chaitheamh airgead an státchiste náisiúnta, ar thaobh amháin den argóint i gcás reifrinn. Tá McKenna go mór ar son neodracht mhíleata na hÉireann agus is duine í atá amhrasach faoi fhorbairt neamhdhaonlathach an [[An tAontas Eorpach|Aontais Eorpaigh]] mar aonad polaitiúil. Sheas McKenna i gcoinne mhargaidh rialtais an Chomhaontais Ghlais le Fianna Fáil i Meitheamh 2007. Tá sí ina cónaí faoi láthair i nGlas Naíon i mBaile Átha Cliath, lena fear céile agus a dtriúr páistí. == Naisc sheachtracha == * [http://www.greenparty.ie/en/people/patricia_mckenna Próifíl McKenna ar shuíomh gréasáin an Chomhaontais Ghlais] * [http://www.youtube.com/watch?v=XAVKgDc6FLU Físeán toghcháin McKenna do thoghchán ceannaireachta an Chomhaontais Ghlais] * [http://www.politics.ie/viewtopic.php?p=727080#727080 Cóip den teachtaireacht ríomhphoist ó McKenna agus í ag lorg ainmniúchán le haghaidh cheannaireacht an Chomhaontais Ghlais] * [http://www.mycandidate.ie/candidate.php?cid=100 Próifíl McKenna ar mycandidate.ie] * [http://www.ifso.ie/documents/rms-2004-05-24.html Cóip d'óráid a tugadh i leith paitinní bogearraí, a bhfuil ráiteas inti ó McKenna] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:McKenna, Patricia}} [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann|McKenna, Patricia]] [[Catagóir:Daoine as Contae Mhuineacháin|McKenna, Patricia]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957|McKenna, Patricia]] [[Catagóir:Daoine beo]] orn81bty8fo8ohoc8f80qwjisfyai85 0 14358 1084941 652668 2022-08-20T20:44:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacar|sacair]] é '''Danny Guthrie'''. Imríonn sé faoi láthair le [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]. D'imir sé le [[Bolton Wanderers F.C.]] agus [[Liverpool Football Club]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en|Guthrie, Danny}} k8v4upz1edx27e93tabxvql5801re6r 0 14700 1084651 1011124 2022-08-20T20:13:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Staraí agus príomhúdar ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'' ab ea '''Mícheál Ó Cléirigh''' (t. 1590 – 1643) Scríobh sé na hAnnála in éineacht le ''Lughaidh Ó Cléirigh'', Fearghas Ó Maolchonaire agus Lughaidh Ó Duibhgeannáin. Duine den teaghlach clúiteach staraithe ó Chill Bhairdne i d[[Tír Chonaill]]. Tadhg an t-ainm a baistíodh air, agus tugadh Tadhg an tSléibhe go coitianta air, nó gur thóg sé an t-ainm Mícheál nuair a chuaigh sé sna [[Bráithre Proinsiasacha]] i g[[Coláiste Naomh Antaine]] i [[Lobháin]]. Faoi stiúir an ghairdiain, Aodh Buí Mac an Bhaird (1580-1635), cuireadh go [[Éire|hÉirinn]] ag bailiú seanchais ó lámhscríbhinní é, agus le cúnamh óna chomhleacaithe, Cú Choigcríche Ó Cléirigh, Fearfeasa Ó Maolchonaire, Lughaidh Ó Duibhgeannáin, chuir sé i dtoll a chéile ''An Reim Rioghroidhe'' i 1630, ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann|An Leabhar Gabhála]]'' i 1631, agus an t-ollsaothar ar a tugadh ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'' (1636). D’oibrigh sé freisin ar an naomhsheanchas agus ar fhoclóir a foilsíodh i 1643. Cailleadh i Lobháin é c.1643 Déantar léiriú ficseanúil ar Mhícheál Ó Cléirigh i Lobháin san úrscéal [[An Cléireach]] ([[Leabhar Breac]] 2007) le [[Darach Ó Scolaí]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cleirigh, Michael O}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Staraithe Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1590]] [[Catagóir:Básanna i 1643]] [[Catagóir:Daoine as Contae Dhún na nGall]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Proinsiasaigh]] [[Catagóir:Staraithe Éireannacha ón 17ú haois]] 2ozhpe4134pkj45iybzaibczamseciu 0 14990 1084404 934050 2022-08-20T19:28:50Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Titus Oates''' (Meán Fómhair 15, 1649 – Iúil 12/13, 1705) ina [[Mionnú Éithigh|éitheoir]] Sasanach a chum bréaga faoi chomhcheilg Chaitliceach i Sasana chun rí na linne, [[Séarlas II Shasana|Seárlas II]], a mharú. Thosaigh ráig ghéarleanúna nua i gcoinne na gCaitliceach mar gheall air seo agus ba é an tArdeaspag Éireannach, [[Oilibhéar Pluincéid]], a bhí ar an duine deireanach a cuireadh chun báis mar gheall ar eagla na comhcheilge. {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1649|Oates, Titus]] [[Catagóir:Básanna i 1705|Oates, Titus]] [[Catagóir:Frith-Chaitliceachas]] 14ufecgf4qzitdcgf4ll4dxkt8wt9db 0 15617 1084691 653234 2022-08-20T20:17:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacar|sacair]] ó [[Tuaisceart Éireann|Thuaisceart Éireann]] é '''Maik Taylor'''. Imríonn sé faoi láthair le [[Birmingham City F.C.|Birmingham City]]. [[Catagóir:Imreoirí sacair Thuaisceart Éireann|Taylor, Mark]] afqkh07hm9kgk19f7f8qpkrvzeg1vmp 0 15683 1085223 1025118 2022-08-20T22:38:13Z Alison 570 Níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Seanphálás ríoga de chuid na [[An Fhrainc|Fraince]] is ea '''Pálás Versailles''' (''Château de Versailles'' as [[Fraincis]]). Tá sé lonnaithe in Versailles, áit atá ina bruachbhaile de [[Páras|Pháras]] anois. Tosaíodh ar an bPálás a thógáil le linn [[Laoiseach XIV na Fraince|Laoiseach XIV]] agus rinneadh lárionad cumhachta de do mhonarcacht absalóideach na Fraince, réimeas a mhair go dtí [[Réabhlóid na Fraince (1789)|Réabhlóid na Fraince]]. Tá tarraingt na dturasóirí san áit go fóill. == Bunús an Árais Ríoga == Cuireadh tús leis an áitreabh ríoga in Versailles nuair a thóg [[Laoiseach XIII na Fraince|Laoiseach XIII]] lóistín sealgaireachta dó féin idir na blianta 1623 agus 1634. == Tógáil an Pháláis == Nuair a tháinig Laoiseach XIV i réim tháinig fonn air áit mhór réimis a bhunú dó féin chun a chumhacht a dhaingniú sa Fhrainc. Chinn sé ar ar lóistín sealgaireachta a athar i Versailles a mhéadú agus a mhaisiú chuige. Tosaíodh ar an obair sa bhliain 1662 agus an t-ailtire [[Louis La Vau]] ina bun. == Naisc Sheachtracha == * [http://www.chateauversailles.fr/ Suíomh gréasáin oifigiúil an Pháláis] == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-fr}} [[Catagóir:Stair na Fraince]] [[Catagóir:Foirgnimh agus struchtúir sa Fhrainc]] 0crnu70z4eeyp1j0vync3f060jio4wp 0 15700 1083884 832710 2022-08-20T12:10:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Sum]] (ceantar) atá suite i [[Bulgan (Cúige)|gCúige Bhulgan]] na [[An Mhongóil|Mongóile]] thuaidh is ea '''Teshig''' ([[Mongóilis]]: Тэшиг). {{Ceantair Bhulgan}} {{síol}} [[Catagóir:Ballaonaid na Mongóile]] 52pocuclgg5xdy4vx4pzbjtnobadohb 0 15894 1084898 1029947 2022-08-20T20:38:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Sagart]] agus scoláire Gaeilge ba ea '''Eoghan Ó Gramhnaigh''' ([[Béarla]]: ''Eugene O'Growney''). Rugadh é ar [[25 Lúnasa]] [[1863]] ag [[Baile Átha Faithlinn]] i m[[Baile Átha Buí]] i g[[Contae na Mí]] agus cailleadh é ar [[18 Deireadh Fómhair]] [[1899]] i [[Los Angeles]], [[California]]. Le [[An Béarla|Béarla]] a tógadh é, agus deirtear nach raibh a fhios aige go raibh an Ghaeilge ann nó gur thug mac léinn i gColáiste Naomh Fíonán s[[an Uaimh]] eolas dó uirthi. Chuaigh sé ar Choláiste Naomh Pádraig i [[Maigh Nuad]] sa bhliain 1882, agus lean sé air ag déanamh staidéir ar theanga, ar sheandachtaí agus ar stair na hÉireann. Théadh sé ar saoire sa Ghaeltacht, áit ar fhoghlaim sé conas an teanga a labhairt. Rinneadh sagart de sa bhliain 1888 agus ceapadh é mar shagart cúnta i m[[Baile na Carraige]] i g[[Contae na hIarmhí]]. Sa bhliain 1891 ceapadh é mar Ollamh le Léann Ceilteach i Maigh Nuad, agus timpeall an ama chéanna rinneadh eagarthóir [[Irisleabhar na Gaedhilge]] de, iris a raibh roinnt alt dá chuid foilsithe cheana inti. == ''Simple Lessons'' == [[Íomhá:Inscríbhinn ar uaigh Eoghain Uí Ghramhnaigh.jpg|thumb|deas|200px|An inscríbhinn os cionn uaigh an Ghramhnaigh]] [[Íomhá:Uaigh Eoghain Uí Ghramhnaigh.jpg|thumb|clé|180px|Tuama an Ghramhnaigh i g[[Coláiste Phádraig, Droim Conrach|Coláiste Phádraig]], [[Maigh Nuad]].]] Bhí Ó Gramhnaigh ar dhuine den dream a bhunaigh [[Conradh na Gaeilge]] sa bhliain 1893. Toghadh é mar Leas-Uachtarán an Chonartha toisc é a bheith mór le Dubhghlas de hÍde, agus bhí an post sin aige go dtí lá a bháis. Is é an saothar is mó a tharraing clú air "Simple Lessons in Irish," sraith ceachtanna a foilsíodh in Irisleabhar na Gaedhilge agus sa ''Weekly Freeman'' ar dtús. Ba é an Conradh a chuir na "Simple Lessons" amach ina [[leabhar]] sa bhliain 1894. Bhí ráchairt an-mhór air agus díoladh na mílte cóip de. Sa bhliain 1894, agus an tsláinte ag teip air, thug sé a aghaidh ar [[Arizona]] agus ar Chalifornia, mar a bhfuair sé bás den eitinn in aois a shé bliana is tríocha. Cuireadh é i Reilig Chalvaire os cionn Los Angeles. Sa bhliain 1903 aistríodh a chorp go dtí Maigh Nuad ar chomhairle chraobhacha Meiriceánacha Chumann na Gaeilge agus le cead uachtarán Mhaigh Nuad. == Tagairtí == * [http://www.answers.com/topic/eugene-o-growney] Welch, Robert (eag.), ''The Concise Oxford Companion to Irish Literature'' (Oxford, 1996/2000) * [http://sources.nli.ie/Record/PS_UR_046040/Details] Ábhar a bhaineann le hEoghan Ó Gramhnaigh i Leabharlann Náisiúnta na hÉireann. == Naisc Sheachtracha == * [http://www.maynoothcollege.ie/about/pastfigures.shtml Cuntas ar an nGramhnach ar shuíomh Mhaigh Nuad] * [http://www.litriocht.com/shop/product_info.php?manufacturers_id=103&products_id=2975 Beathaisnéis Sheáin Uí Cheallaigh faoin Athair Ó Gramhnaigh] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1863|Gramhnaigh, Eoghan Ó]] [[Catagóir:Básanna i 1899|Gramhnaigh, Eoghan Ó]] [[Catagóir:Alumni Choláiste Phádraig, Má Nuad]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Mí|Gramhnaigh, Eoghan Ó]] [[Catagóir:Sagairt Chaitliceacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha|Gramhnaigh, Eoghan Ó]] pija6fy4ck23ovodfk5trsxzdrm61ua 0 16153 1084296 1031571 2022-08-20T15:26:07Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Sutters Mill.jpg|mion|250px|clé|Muileann Sutter sa bhliain 1850.]] Ba muileann sábhadóireachta é '''Muileann Sutter''' ([[Béarla]]: ''Sutter's Mill'') gur leith an ceannródaí [[John Sutter]] sa [[19ú haois|naoú haois déag]]. Bhí sé suite i [[Coloma, California|Coloma]], [[California]], [[SAM]] ar bhruach [[Abhainn Mheiriceánach]] (Béarla: ''American River''). [[Íomhá:Sutters_mill.JPG|thumb|left|Athfhoirgníocht nua.]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:Fuadar Óir Chalifornia]] o5yfd4bx0c8xbru83ullfejeamc9mbj 1085084 1084296 2022-08-20T21:26:10Z Alison 570 Níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Sutters Mill.jpg|mion|250px|clé|Muileann Sutter sa bhliain 1850.]] Ba muileann sábhadóireachta é '''Muileann Sutter''' ([[Béarla]]: ''Sutter's Mill'') gur leith an ceannródaí [[John Sutter]] sa [[19ú haois|naoú haois déag]]. Bhí sé suite i [[Coloma, California|Coloma]], [[California]], [[SAM]] ar bhruach [[Abhainn Mheiriceánach]] (Béarla: ''American River''). [[Íomhá:Sutters_mill.JPG|thumb|left|Athfhoirgníocht nua.]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:Fuadar Óir Chalifornia]] qhlrsirvcpvrl44i1egqwovaosjk49z 0 16300 1085247 1029460 2022-08-20T23:18:31Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Council_Trent.jpg|deas|250px|thumb|Frith-Reifeirméisean]] Ré i stair na Críostaíochta ab ea an '''Frith-Reifeirméisean'''. Ag am an Reifirméisin, d’admhaigh go leor Caitlicigh go raibh lochtanna ar an Eaglais ach ní raibh sé i gceist acu dul chomh fada is a chuaigh [[Martin Luther]] chun cúrsaí a athrú. Dúirt an [[Pápa Pól III]] go raibh gá le leasuithe. Chuir sé tús le Comhairle Thrionta (1545-1563). Rinne an Chomhairle seo roinnt socraithe faoi dóigh ar cheart an Eaglais a reáchtáil agus cén dóigh ar cheart sagairt a thraenáil. Chomh maith leis sin, áfach, dúirt an Chomhairle nach raibh an ceart ag Luther ná ag [[John Calvin]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-stair}} [[Catagóir:Frith-Phrotastúnachas]] [[Catagóir:Stair na hEaglaise Caitlicí]] e7txgya953x07zuw98b5i2cdtd9nlba 0 16437 1085149 890067 2022-08-20T21:49:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} B'é '''Itamar Ben-Avi''' (31 Iúil, 1882 go 8 Aibreán, 1943) - céad mhac [[Eliezer Ben Yehúda]]. B'é Itamar Ben-Avi an chéad chainteoir dúchais Eabhraise le beagnach 2,000 bliain, de réir gach cosúlachta. Ainm eile a thugtar air ná Ben-Zion Ben-Yehúda. Rugadh é i gCathair na Sean-Iarúsailéime. Deborá a bhí ar a mháthair. Is ionann Itamar agus ainm an chrainn pailme, siombail an tSiónachais. Thosaigh sé ag baint feidhm as an leagan seo dá ainm i ndiaidh bhás a mháthar. Is ainm é a theastaigh uaithi a thabhairt air nuair a rugadh é ach ní raibh glacadh ag daoine timpeall uirthi leis mar ainm ag an am. Bhain sé feidhm as an ainm seo agus é i mbun chúrsaí liteartha go príomha. Níor labhair a thuismitheoirí ach Eabhrais leis ó lá go lá, rud fíor-neamhchoitianta san am sin, uathuil i ndairire. De réir sheanchas an teaghlaigh, níor labhair Itamar aon fhocal in aon teanga go dtí go raibh sé in aois a 4 bliana. Tá scéal ann gur chan a mháthair amhrán Rúisise leis tráth trí thimpiste nó trí dhearmad b'fhéidir agus nuair ba léir dá athair céard a tharla gur phléasc sé le fearg. Bhí tionchar mór ag an eachtra seo ar Itamar agus thosaigh sé ag caint ó shin amach. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ben-Avi, Itamar}} [[Catagóir:Eabhrais]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1882]] [[Catagóir:Básanna i 1943]] qfxyew9dp6q3cx09velwkq7j1tkozog 0 16486 1085083 1048722 2022-08-20T21:26:07Z Kevin Scannell 340 WD + glanadh wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Thosaigh gairm bheatha '''Yoshiyuki Tomino''' (富野 由悠季) sa bhliain [[1963]] ag scríobh scéalta agus scripteanna don chlár teilifíse ''Tetsuwan Atomu'' (“Astro boy”). In Aibreán 1979, thosaigh ''Mobile suit Gundam'' ag rith ar an teilifís. Bhuaigh sé stiúrthóir is fearr ag Aonach Idirnaisiúnta Beochana Thóiceo in 2006 as an scannán ''Mobile suit Zeta Gundam: Heirs to the Stars''. Bhuaigh dhá chlár teilifíse dá chuid an Gradam Beochana Animage: ''Mobile Suit Gundam'' i 1979-1980 agus ''Space Runaway Ideon'' sa bhliain 1980. Anois is arís, scríobh Tomino na hamhráin do chláracha teilifíse agus chuidigh sé le scríbhneoirí amhráin eile, mar shampla [[Neil Sedaka]]. == Gairm bheatha == "Maraigh ar fad iad" leasainm atá ag a lán de lucht leanúna Yoshiyuki, cé nach maraítear an oiread sin carachtar sna scéalta a scríobhann sé; faigheann cuid dá laochra bás ag sábháilt an Domhain (cé go bhfuair gach duine bás in ''Space runaway Ideon''). == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://en.wikipedia.org/wiki/Yoshiyuki_Tomino An Vicipeid Béarla - Yoshiyuki Tomino] * [http://homepage2.nifty.com/battling/tomino/index.htm An tSeapanaise Pobal Buladhai (ta Tomino an ceann de)] {{stumpa}} {{DEFAULTSORT:Tomino, Yoshiyuki}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Seapánacha]] 7nf9lthm6s0r1ie3vp8d9a419kc2d0m 0 16644 1085043 664996 2022-08-20T20:56:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is peileadóir sacair é [[Andy Cole]]. Imrionn sé [[sacair]] do [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] faoi láthair. Bhí sé ag imirt le [[Arsenal F.C.|Arsenal]], Fulham, [[Manchester City F.C.|Manchester City]], Portsmouth, agus [[Manchester United]] roimhe sin. {{Stumpa-peileadóirsacair-en|Cole, Andy}} 4n54qqxp1lk3y9yr51r6zwfajib4pky 0 16737 1084559 934812 2022-08-20T20:03:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[File|fhile]] as [[Cló Mhaigh Eo|Co. Mhaigh Eo]] é '''Riocard Bairéad''' a mhair  san [[18ú haois]] (1740 –1819)<ref>Fonn Ceoil, leabhrán c, [http://www.cogg.ie/wp-content/uploads/fonn-ceoil-leabhran-c.pdf COGG]</ref>. Léirítear fiáine an cheantair arbh as don fhile – [[Iorras]], Co. Mhaigh Eo – ina chuid [[filíocht]]<nowiki/>a.  Chaith sé seal ag [[Múinteoir|múin]]<nowiki/>eadh, ach d'éirigh sé as agus chuaigh chun cónaithe ar [[Feirmeoir|fheirm]] bheag. Ba Chaitliceach é. Phós sé dhá uair; ceann amháin ina [[An Protastúnachas|Phrotastúnach]], rud a bhí neamhghnách ag an am. Ba bhall de na [[Cumann na nÉireannach Aontaithe|hÉireannaigh Aontaithe]] é. Ghlac sé páirt san [[Éirí Amach 1798 in Éirinn|Éirí Amach]] i 1798 agus chaith seal i b[[príosún]]. I measc na [[Filíocht|ndánta]] a chum sé tá "''[[Preab san Ól]]''" agus "''[[Eoghan Cóir]]''". Cailleadh sa bhliain [[1819]] é (8 nó 18 Nollaig). == Eolas == * Nicholas Williams, ed., Riocard Bairéad: amhráin (Dublin: An Clóchomhar, 1978) * ''Éigse: a journal of Irish studies'' 16/3 (1976) Ó Concheanainn (Tomás), (Editor), National University of Ireland, Vol. 16, pp. 171–250. * Beiner, Guy (2004) 'Who were "the Men of the West"? Folk historiographies and the reconstruction of democratic histories', Folklore, 115:2, 201-221 * Dunne, Tom (1998), '"Subaltern Voices?" Poetry in Irish, Popular Insurgency and the 1798 Rebellion', Eighteenth-Century Life - Volume 22, Number 3, November 1998, pp. 31–44, Duke University Press == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1740|Baireád, Riocard]] [[Catagóir:Básanna i 1819|Baireád, Riocard]] [[Catagóir:Filí na hÉireann|Baireád, Riocard]] [[Catagóir:Gaeltacht Chontae Mhaigh Eo]] [[Catagóir:Iorras]] [[Catagóir:Daoine as Contae Mhaigh Eo|Baireád, Riocard]] qwlb3567ll3fjfloorr7okdd9mt0fsk 0 16799 1084359 896014 2022-08-20T19:05:46Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] é '''Mark Pryor''' (r. [[10 Eanáir]] [[1963]]). Bhí sé ina bhall de [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Sheanad Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Arkansas]] ó 2003 go 2015. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Daonlathach]] é. Togadh ar dtús go dtí an Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá i [[2003]]. Bhí sé ina bhall de Teach na nIonadaithe Arkansas ó 1991 go 1994 agus ina Ard-Aighne ar Arkansas ó 1999 go 2013. Ba é David Pryor, [[gobharnóir]] agus seanadóir SA ar son Arkansas, a athair. Rugadh in [[Fayetteville, Arkansas]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://Pryor.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Pryor, Mark}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] hdd24ch38df8xpgvl86samrb8hlordp 0 17132 1085089 1047941 2022-08-20T21:30:57Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba pheileadóir é Tomás Ó Sé<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tomás Ó Sé|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tom%C3%A1s_%C3%93_S%C3%A9&oldid=939769729|journal=Wikipedia|date=2020-02-08|language=en}}</ref> agus is tráchtaire é faoi láthair'''.''' Rugadh ar an 21 Meitheamh 1978. As [[Corca Dhuibhne]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Corca Dhuibhne|url=https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Corca_Dhuibhne&oldid=923248|journal=Vicipéid|date=2019-03-10|language=ga}}</ref> in iarthar [[Contae Chiarraí|Chontae Chiarraí]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kerry GAA|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kerry_GAA&oldid=940251724|journal=Wikipedia|date=2020-02-11|language=en}}</ref> dó. Chaith sé cúig déag bliana le [[CLG Coiste Chontae Chiarraí|foireann Chiarraí]] agus lena chlub, [[CLG na Gaeltachta|An Ghaeltacht]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=An Ghaeltacht GAA|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Ghaeltacht_GAA&oldid=939420429|journal=Wikipedia|date=2020-02-06|language=en}}</ref>. Uncail leis is ea an iarpheileadóir agus bainisteoir [[Páidí Ó Sé]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Páidí Ó Sé|url=https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C3%A1id%C3%AD_%C3%93_S%C3%A9&oldid=801943|journal=Vicipéid|date=2016-04-25|language=ga}}</ref> agus deartháireacha leis is ea [[Darragh Ó Sé]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Darragh Ó Sé|url=https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Darragh_%C3%93_S%C3%A9&oldid=858527|journal=Vicipéid|date=2017-09-06|language=ga}}</ref> agus [[Marc Ó Sé]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Marc Ó Sé|url=https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Marc_%C3%93_S%C3%A9&oldid=859536|journal=Vicipéid|date=2017-09-09|language=ga}}</ref>. Bhuaigh Ó Sé 5 theideal Uile-Éireann, 9 teideal Mumhan agus bhí sé ina Pheileadóir na Bliana i 2004. In 2013, go dtí gur scoir sé níos déanaí an bhliain sin, ba é an peileadóir idir-chontae is faide a bhí ag freastal air agus meastar go forleathan é mar cheann de na cinn is mó imreoirí an chluiche nua-aimseartha. == Gairme Peile == === Chlub === Rugadh é in Ard an Bhóthair, [[:en:Ventry|Ceann Trá]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Ventry|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ventry&oldid=919636973|journal=Wikipedia|date=2019-10-04|language=en}}</ref>, Contae Chiarraí, agus imríonn Ó Sé a pheil chlub lena chlub áitiúil darb ainm An Ghaeltacht agus tá an-rath air le linn a ghairme. Rinne sé a chéad uair le foireann shinsearach an chlub i lár na 1990idí agus bhí sé ina chluiche reatha i leath-líne ó shin. Sa bhliain 2000, shroich an Ghaeltacht an cluiche ceannais i [[:en:Kerry_Senior_Football_Championship|gcraobhchomórtas sinsearach]] an chontae den chéad uair riamh. Ba é taobh Ó Sé na cinn ab fhearr a bhí ag dul isteach sa chluiche, ach ní dhearnadh aon rud mar a bhí beartaithe ag an Dr. [[:en:Dr._Crokes|Croke]]. Mar thoradh ar líne scór 1–4 go 0–6 a bhí an-chrua, cailleadh an Ghaeltacht.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/dr-croke-s-shock-favourites-1.1118082|teideal=Dr Croke's shock favourites|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2020-02-15}}</ref> Sa bhliain 2001, ní raibh an Ghaeltacht ar aon intinn leis an defeat seo. Rinne an fhoireann athghrúpáil go maith agus bhain siad an dara cluiche contae as a chéile. Sholáthair an club [[:en:Austin_Stacks|Austin Stack]], atá lonnaithe i dTrá Lí, an freasúra ar an ócáid ​​seo, áfach, ach bhí ullmhúchán maith déanta ar thaobh Ó Sé. Thug bua 1–13 go 0–10 dochloíte bonn do bhuaiteoirí Uí Sé an chontae.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20060512112756/http://archives.tcm.ie/irishexaminer/2001/10/29/story15975.asp|teideal=Irish Examiner - 2001/10/29: Pain of previous defeats drives Gaeltacht to victory|dáta=2006-05-12|work=web.archive.org|dátarochtana=2020-02-15}}</ref> Ghéill an Ghaeltacht a gclub i 2002, ach an bhliain ina dhiaidh sin bhí taobh Ó Sé ar ais sa chomórtas craobhchomórtais contae. Ba iad Laune Rangers an comhraic ar an ócáid ​​seo, ach tháinig deireadh leis an gcluiche i gcrannchur 0–10. Bhí an athsheinm coicíse ina dhiaidh sin i bhfad níos dochloíte. Thug líne scór 0–12 go 2–4 bua don Ghaeltacht agus thug sé bonn buaiteoirí an dara contae do Ó Cinnéide i dtrí bliana. Cheadaigh an bua seo don chlub ionadaíocht a dhéanamh ar Chiarraí i gcraobhchomórtas na gclubanna cúige. D'éirigh go maith leis an bhfeachtas seo nuair a shroich taobh Ó Sé an cluiche ceannais i gcoinne Naomh Senan an Chláir. Mar sin féin, d’éirigh le muintir Chiarraí an cluiche a bhuachan sa deireadh chun bua 1–8 go 1-6 a bhaint amach, rud a thug bonn do bhuaiteoirí Chlub Ó Sé. Lean an Ghaeltacht lena máirseáil sa tsraith Uile-Éireann agus lean siad ar aghaidh ar [[:en:St._Patrick's_Day|Lá Fhéile Pádraig]] 2004 i gcluiche ceannais craobhchomórtais uile-Éireann. Chuir [[:en:Caltra_GAC|Caltra]], club as [[:en:County_Galway|Gaillimh]], an freasúra agus cluiche corraitheach ar fáil. Bhí [[Dara Ó Cinnéide]] ag tabhairt aghaidh ar briseadh croí i soicindí a bhí ag fáil bháis de bhrí nach raibh ach aon phointe amháin sa Ghaeltacht - 0–13 go 0–12. ====Contae==== ''<u><big>Sóisearach, Mionaoiseach, faoi 21</big></u>'' Tháinig Ó Sé chun tosaigh den chéad uair ar an radharc idirchontae mar bhall d'fhoireann peile sóisearach Chiarraí i 1995. An bhliain sin, bhain sé teideal [[Cúige Mumhan|Mumhan]] amach tar éis bua corraitheach 1-21 go 0–19 tar éis am breise i gcoinne [[Corcaigh|Chorcaí]]. 8] Tháinig deireadh le craobhchomórtais Chiarraí i gcluiche leathcheannais na hÉireann, nuair a bhris Londain go géire ar thaobh Uí Sé le 2-10 go 1–12. Faoi lár na 1990idí, chuaigh Ó Sé isteach i bhfoireann peile mionúr [[Contae Chiarraí|Chiarraí]]. I 1996 shroich Ciarraí an maor cúige, le Ó Sé ag tarraingt siar ar lár. Ba iad na hiomaitheoirí a bhí i gCorcaigh a chuir an freasúra ar fáil, ach thug 3–9 go 2–6 teideal Ó Sé a Munster sa mhionghráid. [9] Lean áit i gcraobhchomórtas na hÉireann go gasta agus bhí an fhreasúra i gcoinne Laoise. Bhí cluiche dlúth forbartha, áfach, agus chaill taobh Uí Sé go cúng 2–11 go 1–11. Faoi 1997, chuaigh Ó Sé isteach i bhfoireann Chiarraí faoi 21 agus cuireadh tús le seal trí bliana rathúil. Sa chéad bhliain a rinne sé d’éirigh le Ciarraí Corcaigh a bhaint amach tar éis athsheinm a dhéanamh ar theideal na Mumhan<ref>{{Lua idirlín|url=https://munster.gaa.ie/|teideal=Munster GAA {{!}} Aras Mumhan|language=en|work=Munster GAA|dátarochtana=2020-02-16}}</ref>. Cuireadh deireadh le taobh Uí Sé níos déanaí i gcluiche leathcheannais na hÉireann. I 1998, choinnigh Ciarraí a choróin faoi 21 sa Mhumhain tar éis defeat 3-10 go 1–11 ar [[Tiobraid Árann (baile)|Thiobraid Árann]]. Chuaigh taobh Ó Sé níos fearr ar an ócáid ​​seo trí bhabhta ceannais na hÉireann a bhaint amach. Sholáthair [[Contae Laoise|Laoise]] an freasúra, ach bhuaigh Kerry ar líne scór 2–8 go 0–11. Ba é an chéad teideal Uile-Éireann faoi 21 a bhí ag Ó Sé. Rinne Ciarraí trí theideal i gCúige Mumhan sa bhliain 1999 tar éis dó Corcaigh a thriail ar feadh sé phointe. Lean an dara leagan deiridh as Éirinn le chéile leis an Iarmhí ag cur freasúra ar fáil. Cé gurbh iad Ciarraí na cinn ab fhearr, chuaigh stair Laighean chun cinn trí stair a chruthú ar an gcéad teideal Uile-Éireann ar líne scór 0–12 go 0–9. Ba é seo an cluiche deireanach a rinne Ó Sé leis an bhfoireann faoi 21 faoi Chiarraí.<br /> [[Íomhá:Tyrone Blanket Defence.jpg|mion|Foireann Ciarraí]] ''<u><big>Sinsearach</big></u>'' Faoin am seo bhí Ó Sé ina bhall den fhoireann peile sinsearach i gCiarraí freisin. Rinne sé a chéad uair i gcluiche Craobhchomórtais na Mumhan i gcoinne Corcaigh i 1998. Imríonn sé do chiarraí ar leibhéal sinsearach ar feadh 15 bliana. Bhí gairm bheatha an-rathúil aige agus bhuaigh sé go leor dámhachtainí pearsanta, chomh maith le teidil leis na foirne. Bhuaigh sé a chéad Craobhchomórtas Sinsear na hÉireann, i 2000, agus ansin bhuaigh sé ocht gcinn eile. I nDeireadh Fómhair 2013, d'fhógair Ó Sé go raibh sé ar scor ó pheil idir-chontae<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/sport/gaa/impossible-to-replace-a-legend-like-tomas-245264.html|teideal=Impossible to replace a legend like Tomás|údar=Friday, October 04, 2013|dáta=2013-10-04|language=en|work=www.irishexaminer.com|dátarochtana=2020-02-16}}</ref>. Mhol [[:en:Maurice_Fitzgerald_(footballer)|Éamonn Fitzmaurice]], a bhí ag bainistiú Chiarraí ag an am, Ó Sé, ag rá go raibh sé "''the best wing back that I have seen play the game, In many ways Tomás epitomised everything that Kerry football is all about. His commitment, determination and never-say-die attitude were plainly visible every time he took to the pitch''."<br /> ==Beatha sna meáin== Thosaigh Ó Sé ag obair le [[The Sunday Game]] le [[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]] agus bhunaigh sé é féin mar anailísí rialta. Iarrtar air go minic an meaisín a bhí suiteáilte ag RTÉ ina stiúideo a úsáid agus is cosúil go bhfuair sé máistreacht air i gcomparáid lena chomh-anailísithe peile, ar nós an creakier [[Colm Ó Ruairc|Colm O'Rourke]]. [[Íomhá:RTÉ Radio Studio - Dundrum Shopping Centre.jpg|mion|RTÉ]] Bhí Ó Sé ag obair do RTÉ ar a gcraoladh teilifíse ar leathcheannais Chraobhchomórtas Peile Sinsearach 2019 idir [[Baile Átha Cliath]] agus [[Contae Mhaigh Eo|Maigh Eo]] i bPáirc an Chrócaigh Dé Sathairn 10 Lúnasa. Chuaigh Tomás go dtí an leithreas ag tús an dara leath. Bhí dhá phointe ag Maigh Eo ar feadh leath-ama. Faoin am ar fhill Tomás ar stiúideo RTÉ, tar éis dó é féin a fholmhú isteach sa leithreas, bhí Baile Átha Cliath tar éis scór 1-2 a bhaint amach ar a mbealach chun Maigh Eo a bhuachan agus a n-áit a dhearbhú sa chúigiú deiridh de chraobhchomórtas uile-Éireann SFC. Rinneadh tagairt do thuras Tomás go dtí an leithreas le linn na hanailíse iar-chluiche mar shampla ar cé chomh tapa agus a bhí Baile Átha Cliath tar éis an cluiche a chur i bhfabhar. Cé go raibh Tomás ar an leithreas (nó os a chionn sin) (dhiúltaigh sé an tslí ina raibh sé féin a scaoileadh amach), scóráil [[:en:Con_O'Callaghan_(Gaelic_footballer)|Con O'Callaghan]] an chéad cheann dá dhá sprioc sa chluiche, tar éis pointe Rock Rock . Chríochnaigh pointe ó Niall Scully an 1–2 a cailleadh nuair a bhí Tomás ar an leithreas nó os a chionn. Rinne [[:en:Joe_Brolly|Joe Brolly]], a scríobh an lá dár gcionn ar Sunday Independent, tagairt do "botúin" Sé Sé a bhí ag teacht le "leá" le Maigh Eo<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/sport/gaelic-games/gaelic-football/joe-brolly-mayo-had-players-but-not-the-men-to-win-all-ireland-38392692.html|teideal=Joe Brolly: 'Mayo had players but not the men to win All-Ireland'|language=en|work=independent|dátarochtana=2020-02-16}}</ref>. Ar chlár buaicphointí an Night Sunday ar an oíche i ndiaidh an chluiche, pléadh agus aistríodh turas Tomás chuig an leithreas arís mar chuid den anailís cluichí leathcheannais. Mar sin féin, níor nochtadh aon sonraí breise. Scríobhann Ó Sé sa [[Irish Independent]] freisin. ==Onóracha== [[Craobhchomórtas Sinsear na hÉireann sa Pheil|Craobhchomórtas Sinsear na hÉireann]] : (5) 2000, 2004, 2006, 2007, 2009. [[Íomhá:1928 Sam Maguire cup, GAA museum.jpg|mion|Sam Maguire]] [[:en:Munster_Senior_Football_Championship|Craobhchomórtas Peile Sinsearacha na Mumhan]] : (9) 2000, 2001, 2003, 2004, 2007,2010, 2011, 2013. [[Sraithchomórtas Peile Náisiúnta]] : (3) 2004, 2007, 2009. [[:en:All-Ireland_Under_21_Football_Championship|Craobhchomórtas Peile faoi 21 na hÉireann]] (1) 1998. [[:en:Munster_Under-21_Football_Championship|Craobhchomórtas Peile faoi 21 na Mumhan]]: (3) 1997, 1998, 1999. [[:en:Munster_Minor_Football_Championship|Craobhchomórtas Peile mionaoiseach na Mumhan]] : (1) 1996. [[:en:Munster_Senior_Club_Football_Championship|Craobhchomórtas Peile Clubanna Sinsearacha na Mumhan]] : (2) 2003, 2017. [[:en:Kerry_Senior_Football_Championship|Craobh Peile Sinsearach Chiarraí]] : (2) 2001, 2003. [[:en:Cork_Senior_Football_Championship|Craobh Peile Sinsearach Chorcaigh]] : (2) 2017, 2017. [[Sárimreoirí na Bliana|Sárimreoirí na Bliana :]] (5) 2004, 2005, 2007, 2008, 2009. [[:en:Texaco_Footballer_of_the_Year|Peileadóir na bliana]] : (1) 2009. ==Tagairtí== {{DEFAULTSORT:Se, Tomas O}} [[Catagóir:Daoine as Contae Chiarraí|Se, Tomas O]] [[Catagóir:Peileadóirí Chiarraí|Se, Tomas O]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978|Se, Tomas O]] [[Catagóir:Daoine beo]] emq6hc8bhtusld7hnbqecos9b0h9499 0 17139 1085099 955646 2022-08-20T21:34:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Peileadóir is ea '''Seán Bán O'Sullivan'''. As an gCromán i g[[Contae Chiarraí]] dó. Ghnóthaigh sé boinn uile-Éireann mar thosaí le [[CLG Coiste Chontae Chiarraí|sinsir an chontae]] sna blianta 2006, 2007 agus 2009. {{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Sullivan, Sean}} [[Catagóir:Daoine as Contae Chiarraí]] [[Catagóir:Peileadóirí Chiarraí]] [[Catagóir:Daoine beo]] coxv3sdz589wh0qxm5vnwlw3o3d3789 0 17144 1085172 932969 2022-08-20T21:55:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Peileadóir is ea '''Donnacha Walsh''' a rugadh ar [[3 Iúil]] [[1984]] i d[[Trá Lí]] i g[[Contae Chiarraí]]. Imríonn sé le [[CLG Coiste Chontae Chiarraí]] agus le Cumann Peile Réalt na Mara, an Cromán. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Walsh, Donnacha}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chiarraí]] [[Catagóir:Peileadóirí Chiarraí]] [[Catagóir:Daoine beo]] r92gm5xhidehap2hximjvldugjhc150 0 17255 1084957 779971 2022-08-20T20:47:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Peil Ghaelach|Peileadóir Gaelach]] agus [[Iománaíocht|iománaí]] is ea '''Conal "Keano" Keaney''' (Gaeilge: Conal Ó Cianaigh, rugadh ar 24 Meán Fómhair 1982). As [[Baile Átha Cliath]] dó, agus d'fhrestail sé ar [[Coláiste Thír An Iúir Duibhe|Choláiste Thír An Iúir Duibhe]]. Imríonn sé le [[CLG Coiste Contae Áth Cliath|foireann a chontae]] agus le Baile Buadáin Naomh Éanna (Ballyboden St Enda's). Is tosaí é. Bhuaigh sé Craobh Peile Faoi 21 na hÉireann agus Craobh Laighean le Baile Átha Cliath i 2003. Bhuaigh sé Craobh Sinsir Peile Laighean le Baile Átha Cliath i 2005, 2006, 2007, 2008 agus i 2009. Bhuaigh Conal [[Craobh Sinsear Iomána Bhaile Átha Cliath]] i 2007, 2008 agus i 2009 le Baile Buadáin Naomh Éanna. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Keaney, Conal}} [[Catagóir:Daoine as Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Peileadóirí Bhaile Átha Cliath]] fwuls3xdv4ayhutei7da7tp3j5oaabz 0 17365 1085050 886678 2022-08-20T20:57:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] [[an tSeirbia|Seirbiach]] í '''Ana Ivanović''' ([[Seirbis]]: Ана Ивановић) a rugadh ar an [[6 Samhain]] [[1987]] i m[[Béalgrád]]. Bhuaigh sí Craobhchomórtas Oscailte Leadóige na [[An Fhrainc|Fraince]] sa bhliain 2008. == Naisc == * [http://www.anaivanovic.com/ Suíomh oifigiúil] {{commonscat|Ana Ivanović}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ivanovic, Ana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine Seirbiacha|Ivanović, Ana]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987|Ivanović, Ana]] [[Catagóir:Daoine beo]] nt5tpoklarscxv9i65vqbx2wx5mn3jo 0 17657 1083868 1026909 2022-08-20T11:59:47Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is foirgneamh sa Cheantar Laidineach i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] é an '''Sorbonne'''. Bhunaigh an diagaí Robert de Sorbon sa [[13ú haois|13ú céad]] é mar choláiste diagachta agus ba chuid de h[[Ollscoil Pháras]] é. Sa bhliain [[1970]], scaradh Ollscoil Pháras i dtrí ollscoil déag agus cuid mhaith acu le hainm an Sorbonne ina dteideal féin. Tá cuid de na hollscoileanna seo lonnaithe i gceantar stairiúil an Sorbonne timpeall ''rue des Écoles'', i gcúigiú ''arrondissement'' Pháras. == Féach freisin == [[Íomhá:Front of the Sorbonne.jpg|mion|clé|''La Sorbonne'']] * [[:Catagóir:Foirgnimh agus struchtúir sa Fhrainc|Foirgnimh agus struchtúir sa Fhrainc]] * [[Sorbonne Université ‎]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Cómhaoin|Category:La Sorbonne|Sorbonne}} {{síol}} [[Catagóir:Páras]] [[Catagóir:Université de Paris]] [[Catagóir:Foirgnimh agus struchtúir sa Fhrainc]] 3zc75xjis0a05ryi4c6mz5kryvqskat 10 17777 1085174 1064155 2022-08-20T21:56:51Z Alison 570 >ga wikitext text/x-wiki <includeonly><cite style="font-style:normal">{{#if:{{{author|}}}{{{last|}}} |{{#if:{{{authorlink|}}} |[[{{{authorlink}}}|{{#if: {{{last|}}} |{{{last}}}{{#if: {{{first|}}} |, {{{first}}} }} |{{{author}}} }}]] |{{#if:{{{last|}}} |{{{last}}}{{#if: {{{first|}}} |, {{{first}}} }} |{{{author}}} }} }} }}{{#if:{{{author|}}}{{{last|}}} |{{#if:{{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki> {{{coauthors}}} }}{{#if:{{{date|}}} |&#32;({{{date}}}) |{{#if:{{{year|}}} |{{#if:{{{month|}}} |&#32;({{{month}}} {{{year}}}) |&#32;({{{year}}}) }} }} }} }}{{#if:{{{author|}}}{{{last|}}} | . }}{{#if:{{{author|}}}{{{last|}}}{{{year|}}}{{{date|}}} | &#32; }}{{#ifeq:{{{quotes|}}} | no | | {{#if: {{{curly|}}}|“|"}} }}{{#if:{{{url|}}}{{{pmc|}}} |{{#ifeq:{{{title|}}}||<span class=error plainlinks>Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or [http://tools.wikimedia.de/~verisimilus/Bot/DOI_bot/doibot.php?edit=on&user=Cite_journal&page={{FULLPAGENAMEE}} click here] and a bot will try to complete the citation details for you.</span>&#32;}}[{{#if:{{{url|}}}|{{{url|}}}|http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid={{{pmc}}}}} {{{title}}}] |{{{title}}} }}{{#ifeq:{{{quotes|}}} | no | | {{#if:{{{curly|}}}|”|"}} }}{{#if:{{{language|}}} | &#32;(as {{{language}}}) }}{{#if:{{{format|}}} | &#32;({{{format}}}) }}{{#if:{{{author|}}}{{{last|}}} | | &#32;{{#if:{{{date|}}} |&#32;({{{date}}}) |{{#if:{{{year|}}} |{{#if:{{{month|}}} |&#32;({{{month}}} {{{year}}}) |&#32;({{{year}}}) }} }} }} }}{{#if:{{{journal|}}} |. ''{{{journal}}}'' }}{{#if:{{{volume|}}} |&#32;'''{{{volume}}}''' }}{{#if:{{{issue|}}} |&#32;({{{issue}}}) }}{{#if:{{{pages|}}} |<nowiki>:</nowiki> {{{pages}}} }}{{#if:{{{publisher|}}} |.&#32;{{#if:{{{location|}}} |{{{location}}}:&#32; }}{{{publisher}}} }}{{#if:{{{doi|}}} |. doi:{{#if: {{{doi_brokendate|}}} | {{#tag:nowiki|{{{doi}}}}} (inactive [[{{{doi_brokendate|}}}]]) {{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Pages with DOIs broken since {{#time: Y | {{{doi_brokendate|}}} }}]] }} | <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/{{urlencode:{{{doi}}}}} {{#tag:nowiki|{{{doi}}}}}]</span> }} }}{{#if:{{{issn|}}} |. [[International Standard Serial Number|ISSN]] [http://worldcat.org/issn/{{{issn}}} {{{issn}}}] }}{{#if:{{{pmid|}}} |. PMID {{{pmid}}} }}{{#if:{{{pmc|}}} | {{#if:{{{url|}}} |. [[PubMed Central|PMC]]:[http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid={{{pmc}}} {{{pmc}}}]}} }}{{#if:{{{bibcode|}}} |. [[Bibcode]]:&nbsp;[http://adsabs.harvard.edu/abs/{{{bibcode}}} {{{bibcode}}}] }}{{#if:{{{oclc|}}} |. [[OCLC]] [http://worldcat.org/oclc/{{urlencode:{{{oclc}}}}} {{{oclc}}}] }}{{#if:{{{id|}}} |. {{{id}}} }}{{#if:{{{accessdate|}}} |<span class="reference-accessdate">. Dáta rochtana: {{{accessdate}}}{{#if: {{{accessyear|}}} | , [[{{{accessyear}}}]] }} }}{{#if:{{{accessmonthday|}}} | &#32;Dáta rochtana: {{{accessmonthday}}}, {{{accessyear}}} }}{{#if:{{{accessdaymonth|}}} | &#32;Dáta rochtana: {{{accessdaymonth}}} {{{accessyear}}}</span> }}{{#if:{{{laysummary|}}} |. [{{{laysummary}}} Lay summary]{{#if: {{{laysource|}}}|&nbsp;&ndash;&nbsp;''{{{laysource}}}''}} }}{{#if:{{{laydate|}}} | &#32;([[{{{laydate}}}]]) }}.{{#if:{{{quote|}}} | &#32;“{{{quote}}}” }}</cite><!-- This is a COinS tag (http://ocoins.info), which allows automated tools to parse the citation information: --><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004<!-- -->&rft_val_fmt={{urlencode:info:ofi/fmt:kev:mtx:journal}}<!-- Field descriptions: http://www.openurl.info/registry/docs/mtx/info:ofi/fmt:kev:mtx:journal -->&rft.genre=article<!-- article: a document published in a journal. (genre could also be (the entire) journal, issue, conference, proceeding, preprint, or unknown) -->{{#if: {{{title|}}} | &rft.atitle={{urlencode:{{{title}}}}} }}<!-- Article title. -->{{#if: {{{journal|}}} | &rft.jtitle={{urlencode:{{{journal}}}}} }}<!-- Journal title. Use the most complete title available ... "journal of the american medical association" -->{{#if: {{{date|}}} | &rft.date={{urlencode:{{{date}}}}} | {{#if: {{{year|}}} | &rft.date={{urlencode:{{{year}}}}} }} }}<!-- Date of publication. (ISO 8601) -->{{#if: {{{volume|}}} | &rft.volume={{urlencode:{{{volume}}}}} }}<!-- Volume designation usually expressed as a number but could be roman numerals or non-numeric, i.e. "124", or "VI". -->{{#if: {{{issue|}}} | &rft.issue={{urlencode:{{{issue}}}}} }}<!-- This is the designation of the published issue of a journal ... could be non-numeric -->{{#if: {{{author|}}} | &rft.au={{urlencode:{{{author}}}}} }}<!-- This data element contains the full name of a single author, i. e. "Smith, Fred M", "Harry S. Truman". -->{{#if: {{{last|}}} | &rft.aulast={{urlencode:{{{last}}}}} }}<!-- First author's family name. This may be more than one word ... i.e. Smith, Fred James is recorded as "aulast=smith" -->{{#if: {{{first|}}} | &rft.aufirst={{urlencode:{{{first}}}}} }}<!-- First author's given name or names or initials. This data element may contain multiple words and punctuation, i.e, "Fred James" -->{{#if: {{{pages|}}} | &rft.pages={{urlencode:{{{pages}}}}} }}<!-- Start and end pages, i.e. "53-58". This can also be used for an unstructured pagination statement when data relating to pagination cannot be interpreted as a start-end pair, i.e. "A7, C4-9", "1-3,6". -->{{#if: {{{issn|}}} | &rft.issn={{urlencode:{{{issn}}}}} }}<!-- International Standard Serials Number (ISSN). The issn may contain a hyphen, i.e. "1041-5653" -->{{#if: {{{pmid|}}} | &rft_id=info:pmid/{{urlencode:{{{pmid}}}}}}}<!-- PubMed ID -->{{#if: {{{pmc|}}} | &rft_id=info:pmc/{{urlencode:{{{pmc}}}}}}}<!-- PubMed Central ID -->{{#if: {{{doi|}}} | &rft_id=info:doi/{{urlencode:{{{doi}}}}} }}<!-- DOI -->{{#if: {{{url|}}} | &rft_id={{urlencode:{{{url}}}}} }}<!-- URL -->"><span style="display: none;">&nbsp;</span></span></includeonly><noinclude>Más mian leat úsáid a bhaint as an teimpléad seo, léigh [[:en:Template:Cite journal/doc|Cite journal/doc]] [[Catagóir:Teimpléid|Cite]]<templatedata> { "params": { "author": { "label": "Údair", "description": "Na húdair don foilseachán", "suggested": true }, "last": { "label": "Sloinne", "example": "Breathnach" }, "authorlink": { "label": "Nasc an údair", "description": "Nasc go h-alt nó leathanach an údair" }, "first": { "label": "Ainm", "example": "Áine" }, "coauthors": { "label": "Chomhúdair" }, "date": { "label": "Dáta", "description": "An dáta a foilsítear an saorthú", "suggested": true }, "year": { "label": "bliain" }, "month": { "label": "mí" }, "quotes": { "label": "athfhriotal" }, "curly": {}, "url": { "label": "URL", "suggested": true }, "pmc": { "label": "pmc", "description": "uimhir pmc", "example": "345678" }, "title": { "label": "Teideal", "example": "An Teideal Mór", "suggested": true }, "language": { "label": "teanga", "example": "Gaeilge" }, "format": { "label": "formáid", "example": "PDF" }, "journal": { "label": "Teideal Foilsithe", "suggested": true }, "volume": { "label": "Imleabhar", "suggested": true }, "issue": { "label": "Eagrán", "suggested": true }, "pages": { "label": "leathanaigh" }, "publisher": { "label": "foilsitheoir" }, "location": { "label": "suíomh" }, "doi": { "label": "doi", "description": "uimhir doi", "example": "10.1038/news070508-7" }, "doi_brokendate": { "label": "Dáta DOI briste", "description": "An dáta a faightear nasc an DOI briste" }, "issn": {}, "pmid": {}, "bibcode": {}, "oclc": {}, "id": {}, "accessdate": {}, "accessyear": {}, "accessmonthday": {}, "accessdaymonth": {}, "laysummary": {}, "laysource": {}, "laydate": {}, "quote": {} }, "maps": { "citoid": { "title": "title", "caseName": "title", "nameOfAct": "title", "url": "url", "publisher": "publisher", "label": "publisher", "company": "publisher", "studio": "publisher", "network": "publisher", "distributor": "publisher", "university": "publisher", "publicationTitle": "journal", "proceedingsTitle": "journal", "encyclopediaTitle": "journal", "dictionaryTitle": "journal", "programTitle": "journal", "bookTitle": "journal", "date": "date", "issueDate": "date", "dateEnacted": "date", "dateDecided": "date", "place": "location", "ISSN": [ "issn" ], "PMCID": "pmc", "PMID": "pmid", "pages": "pages", "firstPage": "pages", "codePages": "pages", "reporterVolume": "volume", "codeVolume": "volume", "volume": "volume", "seriesNumber": "issue", "patentNumber": "issue", "episodeNumber": "issue", "billNumber": "issue", "documentNumber": "issue", "publicLawNumber": "issue", "docketNumber": "issue", "issue": "issue", "DOI": "doi", "oclc": "oclc", "language": "language", "contributor": "coauthors", "translator": "coauthors", "podcastor": "author", "director": "author", "programmer": "author", "cartographer": "author", "interviewee": "author", "performer": "author", "sponsor": "author", "artist": "author", "inventor": "author", "editor": "author", "author": "author" } } } </templatedata> </noinclude> 80lnvrs6tgm35cvzkn95ouechb4m15k 0 17898 1085058 1061921 2022-08-20T20:58:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear [[gnó]] agus bailitheoir ab ea '''Sir Alfred Chester Beatty''' ([[1875]] – [[19 Eanáir]] [[1968]]) == Meiriceá == Rugadh é i g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]] sa bhliain [[1875]]. Ba é an duine ab óige de thriúr mac. Bailitheoir [[Stampa poist|stampaí]], [[mianra]]í agus buidéal [[snaois]]e Síneach ab ea é ina óige. Tar éis a chuid scolaíochta i Nua-Eabhrac, bhain sé céim amach mar innealtóir miandóireachta ó [[Ollscoil Columbia]]. Chuaigh sé go [[Denver]] agus thosaigh sé ag bun an scála ag sluaisteáil carriage i mianaigh. D’oibrigh sé go dian agus bhain sé clú idirnáisiúnta amach go pras mar innealtóir mianadóireachta. Bhí an leasainm 'Rí an Chopair' air. Bhunaigh sé comhairleacht miandóireachta fíor-rathúil i Nua-Eabhrac i [[1908]]. Bhí sé pósta le Grace Madeleine Rickard ag an am seo agus bhí beirt pháistí acu. Fuair sí bás le [[fiabhras tíofóideach]] sa bhliain [[1911]], áfach. [[Íomhá:Chester Beatty Door.jpg|clé|mion|Leabharlann]] == An Bhreatain == Agus é in easláinte, chuaigh Beatty go dtí [[an Bhreatain]]. Bhunaigh sé comhairleacht nua i [[Londain]] agus cheannaigh sé Teach Baroda i n[[Gairdíní Phálas Kensington]] a bhliain [[1912]]. I [[1913]], phós sé Meiriceánach eile, Edith Dunn. Bhí sé ag bailiú ar bhonn níos fairsinge anois, agus é ag ceannach lámhscríbhinní Eorpacha agus Peirseacha. Cuireadh a shuimeanna ar bhealach nua nuair a bhí sé féin agus a bhean nua san [[An Éigipt|Éigipt]] i [[1914]], mar cheannaigh sé roinnt cóipeanna maisithe den [[An Córan|Koran]] sna basáir. Spreagadh a shuim i bpéintéireacht Shíneach agus Sheaipíneach agus é san [[An Áise|Áise]] i [[1917]]. [[Íomhá:Dublin Castle Chester Beatty Library Plaque.JPG|clé|mion|Leabharlann]] Tarraingíodh a shúil ar ábhar fíormhaisithe, peannaireacht álainn agus ceangal bhreátha, ach bhí luí aige le téacsanna a chaomhnú dá luacht stairiúil. Rinne Chester Beatty cion mór do sholáthar amhábhar straitéiseach do na Comhghuaillithe le linn [[an Dara Cogadh Domhanda]], agus rinneadh ridire de ina dhiaidh sin. == Éire == I [[1950]], d’aistrigh Chester Beatty a bhailiúchán go [[Baile Átha Cliath]]. Bhí leabharlann aige don bhailiúchán, agus osclaíodh í sa bhliain [[1954]]. Bronnadh an chéad saoránacht oinigh Éireannach riamh air I [[1957]]. Fuair Chester Beatty bás sa bhliain [[1968]], agus tá a uaigh suite i [[Reilig Ghlas Naíon]]. Fágadh a bhailiúcháin le huacht chun leas an phobail, agus ceann d’institiúidí náisiúnta na hÉireann is ea [[Leabharlann Chester Beatty]] ag [[Caisleán Bhaile Átha Cliath]] anois. [[Íomhá:Glasnevin Cemetery, officially known as Prospect Cemetery (4163473083).jpg|mion| Beatty curtha i [[Reilig Ghlas Naíon|Reilig Ghlas Naíon]] ]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Beatty, Alfred Chester}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Daoine a cuireadh i Reilig Ghlas Naíon]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1875]] [[Catagóir:Básanna i 1968]] n5mtd0urgr1kwik2m1hjf11l7kd3zaw 0 17976 1085091 990433 2022-08-20T21:32:05Z Kevin Scannell 340 Replaced content with "Ba rí [[Bréifne]] é '''Tighearnán Ua Ruairc''', (Sa Bhéarla ''Tiernan O'Rourke''). Chuimsigh Bréifne a linne [[Deoise na Cille Móire]] an lá atá inniu ann agus achar eile 'Iarthar Bréifne' nó 'Bréifne Uí Ruairc' i [[Contae Liatroma|gContae Liatroma]]. Ba rí é gan trua gan taise agus ceann de na rithe cúige ba rathúla in Éirinn, sa [[12ú haois|Dara Céad Déag]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ruairc, Tighearnan Ua}} Catagóir:Daoine as Contae Liatrom..." wikitext text/x-wiki Ba rí [[Bréifne]] é '''Tighearnán Ua Ruairc''', (Sa Bhéarla ''Tiernan O'Rourke''). Chuimsigh Bréifne a linne [[Deoise na Cille Móire]] an lá atá inniu ann agus achar eile 'Iarthar Bréifne' nó 'Bréifne Uí Ruairc' i [[Contae Liatroma|gContae Liatroma]]. Ba rí é gan trua gan taise agus ceann de na rithe cúige ba rathúla in Éirinn, sa [[12ú haois|Dara Céad Déag]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ruairc, Tighearnan Ua}} [[Catagóir:Daoine as Contae Liatroma]] [[Catagóir:Monarcaí]] mog772arxozma8t6ta8ucb8z1hlm6xz 1085092 1085091 2022-08-20T21:32:14Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba rí [[Bréifne]] é '''Tighearnán Ua Ruairc''', (Sa Bhéarla ''Tiernan O'Rourke''). Chuimsigh Bréifne a linne [[Deoise na Cille Móire]] an lá atá inniu ann agus achar eile 'Iarthar Bréifne' nó 'Bréifne Uí Ruairc' i [[Contae Liatroma|gContae Liatroma]]. Ba rí é gan trua gan taise agus ceann de na rithe cúige ba rathúla in Éirinn, sa [[12ú haois|Dara Céad Déag]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ruairc, Tighearnan Ua}} [[Catagóir:Daoine as Contae Liatroma]] [[Catagóir:Monarcaí]] hed21miy8dmyki7ur8mren4gll07jkh 0 18491 1084466 889466 2022-08-20T19:53:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is stiúrthóir agus scríbhneoir [[SAM|Meiriceánach]] é '''Timothy "Tim" William Burton'''. Ghnóthaigh sé duais cineama an ''Golden Globe'' le haghaidh an scannáin ''Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street''. Tá stíl dhorcha agus ghotach aige. D’obair sé leis na haisteoirí [[Johnny Depp]] agus [[Helena Bonham-Carter]] in a lán scannán, mar shampla: ''Edward Scissorhands'', ''Ed Wood'', ''Sleepy Hollow'', ''Charlie agus an Monarchan Seacláide'' agus ''Corpse Bride''. Sa bhliain 2007, rinne sé ''Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street'', leis na haisteoirí Johnny Depp agus Helena Bonham-Carter sna príomhpháirteanna. Bhuaigh an scannán duais le haghaidh an "scannán is fearr", agus an "aisteoir is fearr". {{DEFAULTSORT:Burton, Tim}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958|Burton, Tim]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha|Burton, Tim]] [[Catagóir:Daoine beo]] plphah5k2ug0ovkf5n3otom4jj08oj7 0 19130 1085221 1049112 2022-08-20T22:35:53Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Council of Four Versailles.jpg|mion|clé|Príomh-Aire [[Lloyd George]] na Ríochta Aontaithe, Príomh-Aire [[Vittorio Emanuele Orlando]] na hIodáile, Príomh-Aire [[Georges Clemenceau]] na Fraince agus Uachtarán [[Woodrow Wilson]] na Stát Aontaithe.]] Conradh síochána idirnáisíunta ba ea '''Conradh Versailles''', a chuir deireadh leis an g[[An Chéad Chogadh Domhanda|Céad Cogadh Domhanda]] idir na Comhghuaillithe agus [[an Ghearmáin]]. [[File:The signing of the peace treaty of Versailles.webm|mion|clé|thumbtime=5|físeán]]Síníodh é ar an [[28 Meitheamh]] [[1919]] i b[[Pálás Versailles]] i b[[Páras]] na [[an Fhrainc|Fraince]], cothrom cúig bliana ón lá a d'fheallmharaíodh [[Ard-diúc Franz Ferdinand na hOstaire]], ceann de na heachtraí ba mhó a chuir tús leis. Cé gur chuir an sos cogaidh (a bhí sínithe ar an [[11 Samhain]] [[1918]]) stad leis an troid féin, lean an idirbheartaíocht ar aghaidh ar feadh sé mhí ag Comhdháil Síochána Pháras sular ghlacadh leis. [[Íomhá:Map Europe 1923-en.svg|mion|clé|Teorainneacha nuaː rinneadh an Ghearmáin féin níos lú]] == Coinníollacha == Gearradh coinníollacha diana ar an n[[An Ghearmáin|Gearmáin]], éilimh mhíréasúnta, a bhain dá sealúchas tíre agus dá críochtheorainneacha.<ref>{{Lua idirlín|url=http://centenaries.ucd.ie/wp-content/uploads/2015/04/83980-UCD-Decade-of-Centenaries_A5-IRISH_FA_download_v2.pdf|teideal=10 mBliana na gCuimhneachán|údar=An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath|dáta=2016}}</ref> • D’admhaigh an Ghearmáin gurbh iadsan ba ciontaí as an Chéad Chogadh Domhain. an Chéad Chogadh Domhanda.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/topics/world-war-i/treaty-of-versailles-1|teideal=Treaty of Versailles|údar=History com Editors|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2021-06-28}}</ref> • Bhí ar an Ghearmáin cúiteamh cogaidh a íoc chuig tíortha eile, buaiteoirí an Chogaidh; d'éiligh siad 132 bhilliún marg [[Ór|óir]] (Reichsmark ag an am), suim ollmhór agus neamhréalaíoch amach is amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/topics/world-war-i/treaty-of-versailles-1|teideal=Treaty of Versailles|údar=History com Editors|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2021-06-28}}</ref> Ní raibh na hacmhainní ag an Ghearmáin ar chor ar bith chun freastal ar an éileamh. • Rinneadh an Ghearmáin féin níos lú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://itunesu-assets.itunes.apple.com/itunes-assets/CobaltPublic5/v4/e3/6e/36/e36e3655-2c0f-3e4e-d8a8-1db3f5f1ab17/310-6154328676385989101-F_s_an_Fhaisisteachais.pdf|teideal=Fás an Fhaisisteachais|údar=Coláiste Oirial|dátarochtana=2021}}</ref> • Ní bheadh aon [[Aerfhórsa|aerfhorsa]] ag an Ghearmáin agus ní bheadh ach [[Fórsaí armtha|arm]] / [[Cabhlach cogaidh|cabhlach]] beag acu. == Fadhbanna == [[Íomhá:Treaty of Versailles Reparations -- Let's see you collect.png|mion|clé|Suim ollmhór agus neamhréalaíoch amach is amach. Sgicphictiúr ó SAM sa bhliain 1921]] === An Rúís === Cé gur chuidigh [[an Rúis]] leis na comhghuaillithe [[an Chéad Chogadh Domhanda]] a bhaint, níor tugadh cuireadh dá gceannairí bheith páirteach i gComhdháil Síochána Pháras a shocraigh ceisteanna na hEorpa le Conradh Versailles.<ref>[https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/An_Cogadh_Fuar.pdf An Cogadh Fuar], St Mary's, [[Béal Feirste]]</ref> Mar sin, níor ligeadh do [[An tAontas Sóivéadach|APSS]] bheith páirteach i g[[Conradh na Náisiún]] (roimh 1934). === Iodáil === Níor tugadh mórán aird ar an Iodáil. === Éire === Níor ligeadh Rialtas Sealadach na hÉireann isteach sa Chomhdháil. === Conradh na Náisiún === Bunaíodh [[Conradh na Náisiún]] ach ní raibh an Conradh éifeachtach ach ar éigean.[[Íomhá:19181225 League of Nations - promotion - The New York Times.jpg|mion|Fograíocht sa [[The New York Times|New York Times]], 1918]] === Dí-armáil uilechoitinn === Ag comhdháil síochána Pháras agus na comhghuaillithe ag socrú Chonradh Versailles i 1919 shocraigh siad go dí-armálfaí gach tír. In ainneoin na socruithe seo ba í an Ghearmáin an t-aon tír amháin a chomhlíon an téarma seo den chonradh. == Na Naitsithe == Bhí gá le Conradh Versailles, a raibh fuath ag na Gearmánaigh air, a chealú ar fad. Bhain [[Adolf Hitler|Hitler]] agus na [[Naitsíochas|Naitsithe]] tairbhe i gcónaí as an fhuath a bhí ag muintir na Gearmáine ar an Chonradh. Cháin [[bolscaireacht]] na Naitsithe an Conradh agus gheall Hitler é a fhreaschur (.i. deireadh a chur leis) nuair a bheadh an chumhacht sa Ghearmáin aige.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/Hitler.pdf|teideal=An Ghearmáin Naitsíoch|údar=StMarys-belfast.ac.uk|dátarochtana=2021}}</ref> Ba mhian le Hitler na téarmaí míleata i gConradh Versailles, a chuir teorainn le harm na Gearmáine, a chur ar ceal. [[Íomhá:19181215 Woodrow Wilson Sees Enduring Peace Only In A League of Nations - The New York Times.jpg|mion|Nollaig 1918]] Ghnóthaigh na geallúintí seo cuid mhór tacaíochta do Hitler agus do na Naitsithe. Mar shampla, sliocht as an Chlár 25 Pointe na Naitsitheː<blockquote>"Éilímid go mbeidh na Gearmánaigh uilig aontaithe i nGearmáin Mhór amháin a bheidh bunaithe ar an cheart ar fhéintreorú náisiúnta. Éilímid comhionnanas do mhuintir na Gearmáine agus iad ag plé le náisiúin eile agus deireadh a chur le conarthaí síochána Versailles agus Saint Germain. Éilímid talamh agus críocha (coilíneachtaí) lenár ndaoine a chothú agus a lonnú iontu."<ref name=":0" /></blockquote>Agus shampla eile, Hitler ag scríobh faoi thionchar Chonradh Versailles ar mhuintir na Gearmáine ina leabhar Mein Kampf.ː<blockquote>'Tá an Conradh greanta agus dóite isteach in intinn agus i gcroí mhuintir na Gearmáine. Mothóidh 60 milliún duine lasracha na feirge agus na náire ina n-anam. Ansin scairtfidh na daoine as béal a chéile: “Beidh airm againn in athuair”.'<ref name=":0" /></blockquote>Fiú amháin i bhFeabhra 1933 bhí Hitler ag insint don arm go mbeadh deireadh le Conradh Versailles agus go mbeadh atharmáil mar phríomhthosaíocht acu.<ref name=":0" /> Ach ag an am céanna, sa bhliain 1933, d’ordaigh Hitler do thoscairí na Gearmáine a áitiú ar na tíortha eile a bhí i láthair gur chóir dóibh eiseamláir na Gearmáine a leanúint agus díarmáil a dhéanamh. Nuair a dhiúltaigh an Fhrainc glacadh leis seo tharraing Hitler an Ghearmáin amach as an chomhdháil agus as [[Conradh na Náisiún]] chomh maith.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.wdl.org/en/item/11592/|teideal=Disarmament Conference, Geneva, 1933|dáta=1933|language=en|work=www.wdl.org|dátarochtana=2021-06-28}}</ref> In Eanáir 1935 bhí pobalbhreith ann lena shocrú cé a bhí chun an t[[An tSáir|Sáir]] (ceantar sa Ghearmáin a baineadh díobh i ndiaidh Chonradh Versailles) a reáchtáil. Ba é seo an chéad bhua suntasach ina pholasaí eachtrach ag Hitler mar vótáil 90% de na daoine i bhfabhar dul ar ais faoi smacht na Gearmáine.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * [[Conradh na Náisiún]] == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:An Chéad Chogadh Domhanda]] [[Catagóir:Conradh Versailles]] [[Catagóir:Naitsíochas]] pqrwc07pddzd6ebv67dm5gamo5ocu42 0 19194 1084660 940107 2022-08-20T20:14:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} De réir finscéil, b'é '''Méró''' (411-457) ([[Laidin]]: ''Meroveus'' nó ''Merovius''; [[Fraincis]]: ''Mérovée'' [[Gearmáinis]] Merovech) bunaitheoir ríshliocht [[Na Meirvínsigh|Meirvínseach]] na bhFranc Sailíneach, treibh a bhain ardcheannas amach i measc na bhFranc níos déanaí ar aghaidh. Is í an chiall atá leis an bhfocal 'Marwig' sa tsean Ghearmáinis ná 'troid (wi-g) iomráiteach (ma-ri)'. Cuir seo i gcomparáid le "mare" (Gaeilge: cáiliúil) agus "vecht" (Gaeilge: troid), san Ollainnis nua-aimseartha. Thug an chéad ríshliocht ríoga de chuid na bhFranc "Meirvínsigh" ("sliocht Mhéró") orthu féin. Is beag an t-eolais ata ar fáil mar gheall air ina dhiaidh sin i stair na bhFranc. D'ainmhígh [[Gregorius Turonensis]] é, ach uair amháin, mar athair [[Childéric I]] agus ag an am céanna ag cur amhras ar a shliocht ó [[Chlodio]]. Admháiltear sa lá atá inniu ann go bhfaigheann an míniú seo a fhoirmiú i bhfinscéal arna dtuairisciú ag Frédégaire. Idirshuigh sé ar thagairt Ghregorius, ag rá gurb é Méró mac an bhanríon, bean Chlodio; ach go raibh a athair ina dhia-farraige, bistea Neptuni. Níl aon fhianaise stairiúla eile ann gur mhair Méró riamh. Tá roinnt taighdeoirí den tuairim go raibh Méró ina dhia nó ina leath-dhia ag na bhFrainc roimh iad a bheith iompaithe ina gCríostaithe. Bhí sé molta go dtagraíonn Méró d'abhainn "Merwede" na hOllainne, sa lá atá inniu ann atá mar chuid den deilt "Réin-Meus-Scheldt" ach go stairiúil a bhí ina phríomh fhochuideachta na [[An Réin|Réine]], sa cheantar ina raibh, de réir na staraithe Rómhánach, áit chónaithe na bhFranc Sailíneachan ann uair amháin. Tugann teoiric eile le fios gur finscéal é seouilig a chruthaíodh chun stair mhiotaseolaíoch a thabhairt mar thacaíocht do riail na bhFranc in Iarthar na hEorpa. [[Catagóir:Ríshliocht na Meirvínseach]] [[Catagóir:Ríthe na bhFranc]] [[Catagóir:Pobal na bhFranc]] [[Catagóir:Francaigh]] obf0f039ezzjpicl68fyyknmtpe5w58 0 19627 1085250 961880 2022-08-20T23:25:47Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Is éard a bhí i gceist le '''Ad exstirpanda''' ná [[bulla de chuid an Phápa]] Innocent IV. Eisíodh ar an [[15 Bealtaine]] [[1252]] é. Bhain sé le bealaigh le dul i ngleic le heiricigh. Tá aithne air mar an chéad cháipéis ó Phápa a lig do na firéinn céasadh a chleachtadh ar dhaoine a raibh eiriceacht churtha ina leith. Bhí tionchar ollmhór ag an gcáipéis seo ar stair eaglais na [[an Mheánaois|meánaoiseanna]]. Sé an sliocht a bhaineann leis an gcéasadh, as [[An Laidin|Laidin]], ná: {{Cquote|''"Teneatur praeterea potestas, seu rector, omnes haereticos quos captos habuerit, cogere, citra membri diminutionem et mortis periculum, […] errores suos expresse fateri, et accusare alios haereticos quos sciunt […]"''}} Aistriúchán: {{Cquote|''"Ba cheart don duine i gcumhacht, iachall a chuir ar chuile eiriceach, atá gafa aige, gan iad a fhágaint le míchumas buan no iad a chur i mbaol a mbáis, a ndearmaid a admháil agus eiricigh eile a bhfuil aithne acu orthu a ainmniú."''}} De bharr an fhorógra seo cuireadh eiricigh ar chomhchéim le dúnmharfóirí agus coirpigh eile. [[Catagóir:Céasadh]] [[Catagóir:An Chúistiúnacht]] opo84luedcyzmcs1g8kqmra9nuce5sz 1085300 1085250 2022-08-21T11:14:28Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Is éard a bhí i gceist le '''''Ad exstirpanda''''' ná [[bulla de chuid an Phápa]] Innocent IV. Eisíodh ar an [[15 Bealtaine]] [[1252]] é. Bhain sé le bealaigh le dul i ngleic le heiricigh. Tá aithne air mar an chéad cháipéis ó Phápa a lig do na firéinn céasadh a chleachtadh ar dhaoine a raibh eiriceacht churtha ina leith. Bhí tionchar ollmhór ag an gcáipéis seo ar stair eaglais na [[an Mheánaois|meánaoiseanna]]. Sé an sliocht a bhaineann leis an gcéasadh, as [[An Laidin|Laidin]], ná: {{Cquote|''"Teneatur praeterea potestas, seu rector, omnes haereticos quos captos habuerit, cogere, citra membri diminutionem et mortis periculum, […] errores suos expresse fateri, et accusare alios haereticos quos sciunt […]"''}} Aistriúchán: {{Cquote|''"Ba cheart don duine i gcumhacht, iachall a chuir ar chuile eiriceach, atá gafa aige, gan iad a fhágaint le míchumas buan no iad a chur i mbaol a mbáis, a ndearmaid a admháil agus eiricigh eile a bhfuil aithne acu orthu a ainmniú."''}} De bharr an fhorógra seo cuireadh eiricigh ar chomhchéim le dúnmharfóirí agus coirpigh eile. [[Catagóir:Céasadh]] [[Catagóir:An Chúistiúnacht]] pnx50jng6ndsfc5qz17nk9myml6pprb 0 19953 1085305 1017138 2022-08-21T11:33:53Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Fionnóg]] go [[Fionnúig]]: logainm.ie wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Sráidbhaile in [[Poblacht na hÉireann|Éirinn]] is ea '''Fionnóg'''. Tá an sráidbhaile suite in iardheisceart na tíre i g[[Contae Chiarraí]]. {{Síol}} [[Catagóir:Bailte i gContae Chiarraí]] hum9vswa4x0bwln6cosm7b6kfctt5ts 1085309 1085305 2022-08-21T11:34:11Z Kevin Scannell 340 logainm.ie wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Sráidbhaile in [[Poblacht na hÉireann|Éirinn]] is ea '''Fionnúig'''. Tá an sráidbhaile suite in iardheisceart na tíre i g[[Contae Chiarraí]]. {{Síol}} [[Catagóir:Bailte i gContae Chiarraí]] bbutast667uklt04s3e7cxehh2pkk3u 0 21004 1083882 654950 2022-08-20T12:08:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Baile in [[Éire|Éirinn]] is ea '''Cill Dalua'''. Tá sé suite in iarthar na tíre i g[[Contae an Chláir]] i g[[Cúige Mumhan]]. Bhí 1035 duine ina gcónaí ann sa bhliain 2006, de réir an daonáirimh. {{síol}} [[Catagóir:Bailte i gContae an Chláir]] m7jnup3fg60ccsziizkqx5m1g6sbdh1 0 21140 1084894 655006 2022-08-20T20:38:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Easpag [[an Fhionlainn|Fionlannach]] ab ea '''Ericus Erici Sorolainen''' ([[1546]] - [[1625]]). Bhí baint aige leis an b[[polaitíocht]] agus le [[litríocht]] na [[Fionlainnis]]e. Easpag ab ea é ó 1583 ar aghaidh. Sna 1620idí, chuir sé in eagar díolaim seanmóiríochta. Scríobh sé caiticiosma Fionlainnise freisin. Maidir le Paavali Juusten, b'as [[Laidin]] ba mhó a bhí sé ag scríobh, ach scríobh seisean caiticiosma sa teanga dhúchais freisin. == Saothair == * ''Catechismus'' ([[1614]]) * ''Postilla'' (Eagrán I [[1621]], Eagrán II [[1625]]) * ''Kirkkokäsikirjan suomennos'' ([[1614]]) {{DEFAULTSORT:Sorolainen, Ericus Erici}} [[Catagóir:An Fhionlainn]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1546]] [[Catagóir:Básanna i 1625]] eb9c5wtj4sk42cmwga1clf0yn5scc2v 0 21189 1084307 1068954 2022-08-20T16:08:13Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Tá 6.38 mhilliún '''duine in Éirinn''' (Gaeilge: ''Muintir na hÉireann'', ''na hÉireannaigh'', ''na Gaeil'') (Béarla: ''The People of Ireland'') (Ultais: ''Tha fowk o Airlann''). Is de bhunadh [[Na Ceiltigh|Ceilteach]] an chuid is mó den daonra, a tháinig i dtír ó mhór-roinn na [[An Eoraip|hEorpa]] thar na cianta. Bhí cuid mhaith inimirce, freisin, ó am go ham ó thíortha eile, go háirithe as [[Alba]], agus ar bhonn níos lú, as [[Sasana]]. Is [[Caitliceachas|Caitlicigh]] formhór (os cionn 70%) an daonra. Is [[Protastúnachas|Protastúnaigh]] formhór na coda eile, beagán níos mó ná leath na ndaoine in [[Cúige Uladh|Ulaidh]], agus iad roinnte idir eaglaisí éagsúla, go háirithe [[Preispitéireachas|Preispitéirigh]] agus Anglacaigh (a bhaineann le h[[Eaglais na hÉireann]]. Féach ar an alt [[Creideamh in Éirinn]] le tuilleadh sonraí). {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q27. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |sort=569 |section=31 |links=local |columns=number:#,P18,label:nome,P569,P570,P19 }} == Daoine cáiliúla as Éirinn == {| class='wikitable sortable' style='width:100%' !# !Íomhá !Ainm !Dáta breithe !Dáta báis !Áit bhreithe |- |style='text-align:right'| 1 | [[Íomhá:St Brendan the Navigator - geograph.org.uk - 332894.jpg|center|128px]] | [[Naomh Breandán]] | 0484 | 0578 | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 2 | [[Íomhá:Birr St. Brendan's Church St. Brendan Window 2010 09 10.jpg|center|128px]] | [[Brendan mac Nemainn]] | 0500s | 0573 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 3 | [[Íomhá:Columba at Bridei's fort.jpg|center|128px]] | [[Colm Cille]] | 0521-12-07 | 0597-06-09 | [[Contae Dhún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 4 | [[Íomhá:Cork (47) 1.jpg|center|128px]] | [[Naomh Fionnbarra]] | 0550 | 0623 | [[Droichead na Bandan]] |- |style='text-align:right'| 5 | | [[Naomh Damhnait]] | 0700s | 0700s | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 6 | [[Íomhá:Saint Virgilius, Salzburg.jpg|center|128px]] | [[Naomh Feargal]] | 0700 | 0784-11-27 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 7 | [[Íomhá:Johannes Scottus Eriugena.jpg|center|128px]] | [[Johannes Scotus Eriugena]] | 0810 | 0877 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 8 | [[Íomhá:Brian Boru, King of Munster.jpg|center|128px]] | [[Brian Bóramha]] | 0941 | 1014-04-23 | [[Cill Dalua]] |- |style='text-align:right'| 9 | [[Íomhá:Dermot Mac Murrough.JPG|center|128px]] | [[Diarmaid Mac Murchadha]] | 1110 | 1171-05-01 | [[Cúige Laighean]] |- |style='text-align:right'| 10 | [[Íomhá:Wexford Church of the Immaculate Conception South Aisle Window Saint Laurentius O Toole Detail 2010 09 29.jpg|center|128px]] | [[Lorcán Ua Tuathail]] | 1128 | 1180-11-14 | [[Díseart Diarmada]] |- |style='text-align:right'| 11 | | [[Gearóid Mór Mac Gearailt]] | 1456 | 1513-09-03 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 12 | | [[Gearóid Óg Mac Gearailt]] | 1487 | 1534-09-02 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 13 | [[Íomhá:Thomas FitzGerald, 10th Earl of Kildare.jpg|center|128px]] | [[Tomás Mac Gearailt]] | 1513 | 1537 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 14 | | [[Maighréad de Bhál]] | 1515 | 1584 | [[Contae na Mí]] |- |style='text-align:right'| 15 | [[Íomhá:James Ussher by Sir Peter Lely.jpg|center|128px]] | [[James Ussher]] | 1581-01-04 | 1656-03-21 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 16 | [[Íomhá:Robert Boyle 0001.jpg|center|128px]] | [[Robert Boyle]] | 1627-01-25 | 1691-12-30<br/>1691-12-31 | [[Lios Mór]] |- |style='text-align:right'| 17 | [[Íomhá:Patrick Sarsfield, Earl of Lucan.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Sáirséal]] | 1655 | 1693-08-21 | [[Leamhcán]] |- |style='text-align:right'| 18 | [[Íomhá:William Molyneux - Kneller.jpg|center|128px]] | [[William Molyneux]] | 1656-04-17 | 1698-10-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 19 | [[Íomhá:Jonathan Swift by Charles Jervas detail.jpg|center|128px]] | [[Jonathan Swift]] | 1667-11-30 | 1745-10-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 20 | [[Íomhá:Maurice O'Connor.jpg|center|128px]] | [[Toirdhealbhach Ó Cearbhalláin]] | 1670 | 1738-03-25 | [[Contae na Mí]] |- |style='text-align:right'| 21 | [[Íomhá:George Berkeley by Jonh Smibert.jpg|center|128px]] | [[George Berkeley]] | 1685-03-12 | 1753-01-14 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 22 | | [[Seán Clárach Mac Domhnaill]] | 1691 | 1754 | ''[[:d:Q4518970|Q4518970]]'' |- |style='text-align:right'| 23 | [[Íomhá:George Browne.JPG|center|128px]] | [[Seoirse de Brún]] | 1698-06-15 | 1792-02-18<br/>1792-09-18 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 24 | [[Íomhá:Laurence Sterne by Sir Joshua Reynolds.jpg|center|128px]] | [[Laurence Sterne]] | 1713-11-24 | 1768-03-18 | [[Cluain Meala]] |- |style='text-align:right'| 25 | [[Íomhá:Arthur Guinness.jpg|center|128px]] | [[Arthur Guinness]] | 1725 | 1803-01-23 | [[Cill Droichid]] |- |style='text-align:right'| 26 | [[Íomhá:EdmundBurke1771.jpg|center|128px]] | [[Edmund Burke]] | 1729-01-12 | 1797-07-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 27 | [[Íomhá:Henry Grattan.jpg|center|128px]] | [[Henry Grattan]] | 1746-07-03 | 1820-06-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 28 | [[Íomhá:Dorothy Jordan.jpg|center|128px]] | [[Dorothea Jordan]] | 1761-11-22 | 1816-07-05 | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 29 | [[Íomhá:James Hoban circa 1800 - Crop.jpg|center|128px]] | [[James Hoban]] | 1762 | 1831-12-08 | [[Callainn]] |- |style='text-align:right'| 30 | [[Íomhá:Edmund Ignatius Rice.JPG|center|128px]] | [[Éamann Iognáid Rís]] | 1762-06-01 | 1844-08-29 | [[Callainn]] |- |style='text-align:right'| 31 | [[Íomhá:Theobald Wolfe Tone - Project Gutenberg 13112.png|center|128px]] | [[Theobald Wolfe Tone]] | 1763-06-20 | 1798-11-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 32 | [[Íomhá:LordEdwardFitzgerald.jpg|center|128px]] | [[An Tiarna Éadbhard Mac Gearailt]] | 1763-10-15 | 1798-06-04 | ''[[:d:Q5047391|Q5047391]]'' |- |style='text-align:right'| 33 | [[Íomhá:Sir Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington.png|center|128px]] | [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington]] | 1769-05-01 | 1852-09-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 34 | [[Íomhá:Lord Castlereagh Marquess of Londonderry.jpg|center|128px]] | [[Robert Stewart, Bíocunta an Chaisleáin Riabhaigh]] | 1769-06-18 | 1822-08-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 35 | [[Íomhá:Daniel O'Connell.png|center|128px]] | [[Dónall Ó Conaill]] | 1775-08-06 | 1847-05-15 | [[Cathair Saidhbhín]] |- |style='text-align:right'| 36 | [[Íomhá:Daguerrotipo Brown.jpg|center|128px]] | [[William Brown (aimiréal)|William Brown]] | 1777-06-22 | 1857-03-03 | [[Béal Easa]] |- |style='text-align:right'| 37 | [[Íomhá:Robert Emmet--The Irish Patriot.jpg|center|128px]] | [[Roibeard Emmet]] | 1778-03-04 | 1803-09-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 38 | [[Íomhá:Raiftearaí.jpg|center|128px]] | [[Antoine Raiftearaí]] | 1779-03-30 | 1835-12-25 | [[Coillte Mách]] |- |style='text-align:right'| 39 | [[Íomhá:Thomas Moore 2.jpg|center|128px]] | [[Thomas Moore]] | 1779-05-28 | 1852-02-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 40 | | [[Alexander Mitchell]] | 1780-04-13 | 1868-06-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 41 | [[Íomhá:John field.jpg|center|128px]] | [[John Field]] | 1782-07-26 | 1837-01-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 42 | [[Íomhá:Sir Richard Griffith.png|center|128px]] | [[Richard Griffith]] | 1784-09-20 | 1878-09-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 43 | [[Íomhá:Edward Sabine Maull&Fox BNF Gallica.jpg|center|128px]] | [[Edward Sabine]] | 1788-10-14 | 1883-06-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 44 | | [[George Petrie]] | 1790-01-01 | 1866-01-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 45 | | [[Robert Adams]] | 1791 | 1875-01-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 46 | [[Íomhá:John Thomas Romney Robinson by James Simonton c1850s.png|center|128px]] | [[Thomas Romney Robinson|John Thomas Romney Robinson]] | 1792-04-23 | 1882-02-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 47 | [[Íomhá:Eugene OCurry-Social England 1904-p889-with-header.jpg|center|128px]] | [[Eoghan Ó Comhraí]] | 1794-11-20 | 1862-07-30 | [[Contae an Chláir]] |- |style='text-align:right'| 48 | [[Íomhá:Humphrey Lloyd.jpg|center|128px]] | [[Humphrey Lloyd]] | 1800-04-16 | 1881-01-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 49 | [[Íomhá:Smith O'Brien, The Irish Patriot.jpg|center|128px]] | [[William Smith O’Brien|William Smith O'Brien]] | 1803-10-17 | 1864-06-18 | [[Caisleán Dhrom Ólainn]] |- |style='text-align:right'| 50 | [[Íomhá:William Stokes (1804 - 1878).jpg|center|128px]] | [[William Stokes]] | 1804-10-01 | 1878-01-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 51 | [[Íomhá:William Rowan Hamilton painting.jpg|center|128px]] | [[William Rowan Hamilton]] | 1805-08-04 | 1865-09-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 52 | | [[Robert Murphy]] | 1806 | 1843 | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 53 | [[Íomhá:Odonovan.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Donnabháin]] | 1806-07-25 | 1861-12-10 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 54 | [[Íomhá:Robert Kane (chemist).jpg|center|128px]] | [[Robert Kane]] | 1809-09-24 | 1890-02-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 55 | [[Íomhá:Anton abbadia.png|center|128px]] | [[Antoine Thomson d'Abbadie]] | 1810-01-03 | 1897-03-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 56 | | [[Robert Mallet]] | 1810-06-03 | 1881-11-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 57 | [[Íomhá:Thomas Davis Young Irelander.JPG|center|128px]] | [[Tomás Dáibhis]] | 1814-10-14 | 1845-09-16 | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 58 | [[Íomhá:Thomas Antisell (1817-1893).jpg|center|128px]] | [[Thomas Antisell]] | 1817-01-16 | 1893-06-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 59 | [[Íomhá:Johnoshanassy.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Seachnasaigh]] | 1818 | 1883-05-18 | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] |- |style='text-align:right'| 60 | [[Íomhá:Catherine Hayes.jpg|center|128px]] | [[Cáitríona Ní hAodha]] | 1818-10-29 | 1861-08-11 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 61 | [[Íomhá:SS-stokes.jpg|center|128px]] | [[George Gabriel Stokes]] | 1819-08-13 | 1903-02-01 | [[Contae Shligigh]] |- |style='text-align:right'| 62 | [[Íomhá:John Tyndall (scientist).jpg|center|128px]] | [[John Tyndall]] | 1820-08-02 | 1893-12-04 | [[Contae Cheatharlach]] |- |style='text-align:right'| 63 | [[Íomhá:Archbishop-Croke.jpg|center|128px]] | [[Thomas Croke]] | 1824-05-28 | 1902-07-22 | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 64 | [[Íomhá:McGee-sm.jpg|center|128px]] | [[Thomas D'Arcy McGee]] | 1825-04-13 | 1868-04-07 | [[Cairlinn]] |- |style='text-align:right'| 65 | [[Íomhá:PSM V79 D211 George Johnston Stoney.png|center|128px]] | [[George Johnstone Stoney]] | 1826-02-15 | 1911-07-05 | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- |style='text-align:right'| 66 | [[Íomhá:Whitleystokes.jpg|center|128px]] | [[Whitley Stokes]] | 1830-02-28 | 1909-04-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 67 | [[Íomhá:Patrick Cardinal Moran.jpg|center|128px]] | [[Patrick Francis Moran]] | 1830-12-16 | 1911-08-16 | [[Leithghlinn an Droichid]] |- |style='text-align:right'| 68 | [[Íomhá:Jeremiah O'Donovan Rossa.jpg|center|128px]] | [[Diarmaid Ó Donnabháin Rosa|Diarmaid Ó Donnabháin Rossa]] | 1831-09 | 1915-06-29 | [[Ros Ó gCairbre]] |- |style='text-align:right'| 69 | [[Íomhá:BrotherWalfrid(AndrewKerins).jpg|center|128px]] | [[Andrew Kerins]] | 1840-05-18 | 1915-04-17 | [[Contae Shligigh]] |- |style='text-align:right'| 70 | [[Íomhá:Lawrence Parsons.jpg|center|128px]] | [[Laurence Parsons]] | 1840-11-17 | 1908-08-29 | [[Biorra]] |- |style='text-align:right'| 71 | [[Íomhá:JohnPhilipHolland.jpg|center|128px]] | [[Seán Pilib Ó Maolchalann]] | 1841-03-01 | 1914-08-12 | [[Lios Ceannúir]] |- |style='text-align:right'| 72 | | [[Marcus Daly]] | 1841-12-05 | 1900-11-12 | [[Baile Shéamais Dhuibh]] |- |style='text-align:right'| 73 | [[Íomhá:ThomasBracken-NZ.JPG|center|128px]] | [[Thomas Bracken]] | 1843-12-21 | 1898-02-16 | [[Cluain Eois]] |- |style='text-align:right'| 74 | [[Íomhá:John Boyle O'Reilly cph.3a02114.jpg|center|128px]] | [[John Boyle O'Reilly]] | 1844-06-28 | 1890-08-10 | [[Contae na Mí]] |- |style='text-align:right'| 75 | [[Íomhá:Michael davitt.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Dáibhéad]] | 1846-03-25 | 1906-05-30 | [[An tSráid]] |- |style='text-align:right'| 76 | [[Íomhá:Charles Stewart Parnell photograph.jpg|center|128px]] | [[Charles Stewart Parnell]] | 1846-06-27 | 1891-10-06 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- |style='text-align:right'| 77 | | [[Mícheál Ó Cíosóig]] | 1847-09-20 | 1906-11-27 | [[Cora Finne]] |- |style='text-align:right'| 78 | | [[Bram Stoker]] | 1847-11-08 | 1912-04-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 79 | [[Íomhá:Dublin St. Patrick's Cathedral North Transept Window King Cormac of Cashel Detail Irish Royal Regiment 2012 09 26.jpg|center|128px]] | [[Sarah Purser]] | 1848-03-22 | 1943-08-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 80 | [[Íomhá:Herbert Kitchener 1914.jpg|center|128px]] | [[Horatio Kitchener]] | 1850-06-24 | 1916-06-05 | [[Béal Átha Longfoirt]] |- |style='text-align:right'| 81 | [[Íomhá:George Francis FitzGerald.jpg|center|128px]] | [[George Francis Fitzgerald]] | 1851-08-03 | 1901-02-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 82 | [[Íomhá:John Dillon.jpg|center|128px]] | [[Seán Diolún]] | 1851-09-04 | 1927-08-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 83 | [[Íomhá:Count Plunkett.JPG|center|128px]] | [[An Cunta Pluincéad]] | 1851-12-03 | 1948-03-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 84 | [[Íomhá:Laurence Ginnell.jpg|center|128px]] | [[Labhrás Mag Fhionnail]] | 1852-04-09 | 1923-04-17 | [[Dealbhna]] |- |style='text-align:right'| 85 | [[Íomhá:Charles Villiers Stanford.jpg|center|128px]] | [[Charles Villiers Stanford]] | 1852-09-30 | 1924-03-29 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 86 | [[Íomhá:William O'Brien 1917.jpg|center|128px]] | [[William O'Brien]] | 1852-10-02 | 1928-02-25 | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 87 | [[Íomhá:Sir Edward Carson, bw photo portrait seated.jpg|center|128px]] | [[Edward Carson]] | 1854-02-09 | 1935-10-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 88 | [[Íomhá:Oscar Wilde portrait.jpg|center|128px]] | [[Oscar Wilde]] | 1854-10-16 | 1900-11-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 89 | [[Íomhá:Talbot.jpg|center|128px]] | [[Matt Talbot]] | 1856-05-02 | 1925-06-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 90 | [[Íomhá:George bernard shaw.jpg|center|128px]] | [[George Bernard Shaw]] | 1856-07-26 | 1950-11-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 91 | [[Íomhá:John Redmond 1917.JPG|center|128px]] | [[Seán Mac Réamainn]] | 1856-09-01 | 1918-03-06 | [[Contae Loch Garman]] |- |style='text-align:right'| 92 | | [[John Joly]] | 1857-11-01 | 1933-12-08 | [[Breacánach]] |- |style='text-align:right'| 93 | [[Íomhá:Daniel Mannix.jpg|center|128px]] | [[Daniel Mannix]] | 1864-03-04 | 1901-09-23<br/>1963-11-06 | [[An Ráth]] |- |style='text-align:right'| 94 | [[Íomhá:George Charles Beresford by Sir William Orpen.jpg|center|128px]] | [[George Charles Beresford]] | 1864-07-10 | 1938-02-21 | [[Contae Liatroma]] |- |style='text-align:right'| 95 | [[Íomhá:Roger Casement.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Mac Easmainn]] | 1864-09-01 | 1916-08-03 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 96 | | [[Tomás Ceannt]] | 1865 | 1916-05-09 | [[Caisleán Ó Liatháin]] |- |style='text-align:right'| 97 | [[Íomhá:William Butler Yeats by George Charles Beresford.jpg|center|128px]] | [[W. B. Yeats]] | 1865-06-13 | 1939-01-28 | [[Dumhach Thrá]] |- |style='text-align:right'| 98 | [[Íomhá:MacBride.jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Giolla Bhríde]] | 1868-05-07 | 1916-05-05 | [[Cathair na Mart]] |- |style='text-align:right'| 99 | [[Íomhá:Arthur Griffith (1871-1922).jpg|center|128px]] | [[Art Ó Gríofa]] | 1872-03-31 | 1922-08-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 100 | [[Íomhá:Peig sayers headstone.jpg|center|128px]] | [[Peig Sayers]] | 1873 | 1958 | [[Dún Chaoin]] |- |style='text-align:right'| 101 | [[Íomhá:Shack-endurance.png|center|128px]] | [[Ernest Shackleton]] | 1874-02-15 | 1922-01-05 | [[Cill Cathaigh]] |- |style='text-align:right'| 102 | [[Íomhá:Cathalbrugha.JPG|center|128px]] | [[Cathal Brugha]] | 1874-07-18 | 1922-07-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 103 | | [[Mícheál Ó Mulláin]] | 1874-12-01 | 1916-05-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 104 | [[Íomhá:Mancini - Hugh Lane.jpg|center|128px]] | [[Hugh Lane]] | 1875-11-09 | 1915-05-07 | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 105 | [[Íomhá:Michael O'Hanrahan.JPG|center|128px]] | [[Mícheál Ó hAnnracháin]] | 1877-03-17 | 1916-05-04 | [[Ros Mhic Thriúin]] |- |style='text-align:right'| 106 | [[Íomhá:Tom Crean.jpg|center|128px]] | [[Tom Crean|Tomás Ó Croidheáin]] | 1877-07-20 | 1938-07-27 | [[Abhainn an Scáil]] |- |style='text-align:right'| 107 | [[Íomhá:Thomas MacDonagh.png|center|128px]] | [[Tomás Mac Donnchadha]] | 1878-02-01 | 1916-05-03 | [[Cloch Shiurdáin]] |- |style='text-align:right'| 108 | [[Íomhá:Eileen Gray.jpg|center|128px]] | [[Eileen Gray]] | 1878-08-09 | 1976-10-31 | [[Inis Córthaidh]] |- |style='text-align:right'| 109 | [[Íomhá:Orpen OSJGogarty.jpg|center|128px]] | [[Oliver St. John Gogarty]] | 1878-08-17 | 1957-09-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 110 | [[Íomhá:FrancisSheehy-Skeffington.gif|center|128px]] | [[Proinsias Mac Síthigh-Sceimhealtún]] | 1878-12-23 | 1916-04-26 | [[Coill an Chollaigh]] |- |style='text-align:right'| 111 | [[Íomhá:Terrence mac swiney.jpg|center|128px]] | [[Traolach Mac Suibhne]] | 1879-03-28 | 1920-10-25 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 112 | [[Íomhá:Patrick Pearse cph.3b15294.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Mac Piarais]] | 1879-11-10 | 1916-05-03 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 113 | [[Íomhá:Austin Stack.jpg|center|128px]] | [[Aibhistín de Staic]] | 1879-12-07 | 1929-04-27 | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 114 | | [[James Walsh]] | 1880-02-20 | 1948-11-30 | [[Droichead na Bandan]] |- |style='text-align:right'| 115 | [[Íomhá:Sean ocasey 1924.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Cathasaigh]] | 1880-03-30 | 1964-09-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 116 | [[Íomhá:William Thomas Cosgrave.jpg|center|128px]] | [[Liam Tomás Mac Cosgair]] | 1880-06-06 | 1965-11-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 117 | [[Íomhá:RobertChildersBarton.jpg|center|128px]] | [[Riobárd Bartún]] | 1881-03-04 | 1975-08-10 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- |style='text-align:right'| 118 | [[Íomhá:Williepearse.jpg|center|128px]] | [[Liam Mac Piarais]] | 1881-11-15 | 1916-05-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 119 | [[Íomhá:PadraicColum.jpeg|center|128px]] | [[Padraic Colum]] | 1881-12-08 | 1972-01-11 | [[Contae an Longfoirt]] |- |style='text-align:right'| 120 | [[Íomhá:James Joyce by Alex Ehrenzweig, 1915 cropped.jpg|center|128px]] | [[James Joyce]] | 1882-02-02 | 1941-01-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 121 | [[Íomhá:Sean T OKelly WhiteHouse 19390517.jpg|center|128px]] | [[Seán T. Ó Ceallaigh]] | 1882-08-25 | 1966-11-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 122 | | [[Ruairí Ó Conchúir]] | 1883 | 1922-12-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 123 | [[Íomhá:Seán Mac Diarmada.png|center|128px]] | [[Seán Mac Diarmada]] | 1883-02-28 | 1916-05-12 | [[Coillte Clochair]] |- |style='text-align:right'| 124 | [[Íomhá:Peadar Kearney.jpg|center|128px]] | [[Peadar Ó Cearnaigh]] | 1883-12-12 | 1942-11-24 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 125 | | [[Tomás Mac Curtáin|Tomás Mac Curtain]] | 1884-03-20 | 1920-03-20 | [[Mainstir Na Morna]] |- |style='text-align:right'| 126 | | [[Mary Colum]] | 1884-06-13 | 1957-10-22 | [[Cúil Mhuine]] |- |style='text-align:right'| 127 | [[Íomhá:John McCormack cph.3a03759.jpg|center|128px]] | [[John McCormack]] | 1884-06-14 | 1945-09-16 | [[Baile Átha Luain]] |- |style='text-align:right'| 128 | | [[Tomás Ághas]] | 1885-01-12 | 1917-09-25 | [[Lios Póil]] |- |style='text-align:right'| 129 | [[Íomhá:General Richard Mulcahy bust.JPG|center|128px]] | [[Risteard Ó Maolchatha]] | 1886-05-10 | 1971-12-16 | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 130 | | [[Seosamh Mac Craith]] | 1887 | 1966-03-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 131 | | [[Énrí Ó Beóláin]] | 1887-04-27 | 1922-08-02 | [[Baile Phib]] |- |style='text-align:right'| 132 | [[Íomhá:Francis Ledwidge edited-copy.jpg|center|128px]] | [[Francis Ledwidge]] | 1887-08-19 | 1917-07-31 | [[Baile Shláine]] |- |style='text-align:right'| 133 | [[Íomhá:Joseph Mary Plunkett.jpg|center|128px]] | [[Seosamh Pluincéad]] | 1887-11-21 | 1916-05-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 134 | [[Íomhá:Conn Colbert.JPG|center|128px]] | [[Conchur Ó Colbaird]] | 1888-10-19 | 1916-05-08 | [[Contae Luimnigh]] |- |style='text-align:right'| 135 | [[Íomhá:Michael Collins 1922.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Coileáin]] | 1890-10-16 | 1922-08-22 | [[Cloich na Coillte]] |- |style='text-align:right'| 136 | [[Íomhá:Sean-Heuston.jpg|center|128px]] | [[Seán Heuston]] | 1891-02-21 | 1916-05-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 137 | [[Íomhá:Edwarddaly.jpg|center|128px]] | [[Éamonn Ó Dálaigh]] | 1891-02-25 | 1916-05-04 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 138 | | [[Seán A Mac Coisdealbha]] | 1891-06-20 | 1976-01-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 139 | | [[Caoimhín Ó hUiginn]] | 1892-06-07 | 1927-07-10 | [[An Sráidbhaile (Laois)|An Sráidbhaile]] |- |style='text-align:right'| 140 | [[Íomhá:Eoin O'Duffy.png|center|128px]] | [[Eoin Ó Dubhthaigh]] | 1892-10-20 | 1944-11-30 | [[Contae Mhuineacháin]] |- |style='text-align:right'| 141 | | [[Peadar O'Donnell]] | 1893-02-22 | 1986-05-13 | [[An Clochán Liath]] |- |style='text-align:right'| 142 | [[Íomhá:Liamlynchira.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Loingsigh]] | 1893-11-09 | 1923-04-10 | [[Contae Luimnigh]] |- |style='text-align:right'| 143 | | [[Dónall Ó Braoin]] | 1894-08-11 | 1969-12-27 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- |style='text-align:right'| 144 | [[Íomhá:Austin Clarke 1896-1974.jpg|center|128px]] | [[Austin Clarke]] | 1896-05-09 | 1974-03-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 145 | | [[John Lighton Synge]] | 1897-03-23 | 1995-03-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 146 | | [[Cáit Ní Bhriain]] | 1897-12-03 | 1974-08-13 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 147 | | [[Máirtín Sabhaois]] | 1898 | 1919-12-19 | [[Baile Easa Dara]] |- |style='text-align:right'| 148 | [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 102-08594, Daniel A. Binchy.jpg|center|128px]] | [[D. A. Binchy]] | 1899 | 1989 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 149 | | [[Seán F. Lemass]] | 1899-07-15 | 1971-05-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 150 | | [[John Doherty]] | 1900 | 1980-01-26 | [[Ard an Rátha]] |- |style='text-align:right'| 151 | | [[Liam Ó Neachtain]] | 1900 | 1963-12-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 152 | | [[John Desmond Bernal]] | 1901-05-10 | 1971-09-15 | [[Aonach Urmhumhan]] |- |style='text-align:right'| 153 | [[Íomhá:Dankeating.jpg|center|128px]] | [[Dan Keating]] | 1902-01-02 | 2007-10-02 | [[Caisleán na Mainge]] |- |style='text-align:right'| 154 | [[Íomhá:Kevin Barry.jpg|center|128px]] | [[Kevin Barry]] | 1902-01-20 | 1920-11-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 155 | | [[Séamus Diolún]] | 1902-09-26 | 1986-02-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 156 | [[Íomhá:Kathleen Yardley Lonsdale (1903-1971).jpg|center|128px]] | [[Kathleen Lonsdale]] | 1903-01-28 | 1971-04-01 | [[Droichead Nua]] |- |style='text-align:right'| 157 | [[Íomhá:Ernest Walton.jpg|center|128px]] | [[Ernest Walton|Ernest Thomas Sinton Walton]] | 1903-10-06 | 1995-06-25 | [[Dún Garbhán]] |- |style='text-align:right'| 158 | [[Íomhá:Patrick Kavanagh monument at Grand Canal, Dublin.jpg|center|128px]] | [[Patrick Kavanagh]] | 1904-10-21 | 1967-11-30 | [[Inis Caoin]] |- |style='text-align:right'| 159 | [[Íomhá:Samuel Beckett, Pic, 1.jpg|center|128px]] | [[Samuel Beckett]] | 1906-04-13 | 1989-12-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 160 | | [[Dónal Ó Caoimh]] | 1907-06-02 | 1967-06-02 | [[Mainistir Fhear Maí]] |- |style='text-align:right'| 161 | | [[Niall Ó Dónaill]] | 1908 | 1995 | ''[[:d:Q3753938|Q3753938]]'' |- |style='text-align:right'| 162 | [[Íomhá:Vincent Coll leaving court NYWTS.jpg|center|128px]] | [[Uinseann Ó Colla (Mad Dog Coll)|Uinseann Ó Colla]] | 1908-07-20 | 1932-02-08 | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 163 | | [[Cearbhall Ó Dálaigh]] | 1911-02-12 | 1978-03-21 | [[Bré]] |- |style='text-align:right'| 164 | | [[Wilfrid Brambell]] | 1912-03-22 | 1985-01-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 165 | | [[Nollaig de Brún]] | 1915-12-20 | 1997-05-21 | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 166 | | [[Louis le Brocquy]] | 1916-11-10 | 2012-04-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 167 | | [[Ruairí Brugha]] | 1917-02-15 | 2006-01-31 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 168 | [[Íomhá:Jack Lynch 1967 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Loingsigh]] | 1917-08-15 | 1999-10-20 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 169 | | [[Conchúr Crús Ó Briain]] | 1917-11-03 | 2008-12-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 170 | [[Íomhá:Dan O'Herlihy 1955.JPG|center|128px]] | [[Dan O'Herlihy]] | 1919-05-01 | 2005-02-17 | [[Contae Loch Garman]] |- |style='text-align:right'| 171 | | [[Paddy Coad]] | 1920-04-04 | 1992-08-03 | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 172 | | [[Liam Mac Cosgair]] | 1920-04-13 | | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 173 | | [[Mícheál Ó hEithir]] | 1920-06-02 | 1996-11-24 | [[Glas Naíon]] |- |style='text-align:right'| 174 | | [[Donnchadha Ó Máille]] | 1921 | 1968-03-10 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 175 | | [[Cathal Goulding|Cathal Ó Goillín]] | 1922-01-02 | 1998-12-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 176 | | [[Eamonn Andrews]] | 1922-12-19 | 1987-11-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 177 | [[Íomhá:BRENDANBEHAN.jpg|center|128px]] | [[Breandán Ó Beacháin]] | 1923-02-09 | 1964-03-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 178 | | [[Pádraig Ó hIrighile]] | 1923-05-02 | 2008-04-12 | [[Sráid na Cathrach]] |- |style='text-align:right'| 179 | | [[Seán P. Mac Uilliam]] | 1923-07-08 | 2007-07-09 | [[Contae an Chabháin]] |- |style='text-align:right'| 180 | [[Íomhá:Bernadette O'Farrell - Sponsor, July 25, 1959.jpg|center|128px]] | [[Bernadette O'Farrell]] | 1924 | 1999 | [[Biorra]] |- |style='text-align:right'| 181 | [[Íomhá:Tomás Mac Giolla.jpg|center|128px]] | [[Tomás Mac Giolla]] | 1924-01-25 | 2010-02-04 | [[Aonach Urmhumhan]] |- |style='text-align:right'| 182 | [[Íomhá:Charles Haughey 1967.jpg|center|128px]] | [[Cathal Ó hEochaidh]] | 1925-09-16 | 2006-06-13 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- |style='text-align:right'| 183 | | [[Seoirse Ó Colla]] | 1925-10-18 | 1983-02-17<br/>1983-09-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 184 | [[Íomhá:Garret FitzGerald Lisbon 2009 crop.jpg|center|128px]] | [[Gearóid Mac Gearailt]] | 1926-02-09 | 2011-05-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 185 | [[Íomhá:Milo O'Shea 1967.jpg|center|128px]] | [[Milo O'Shea]] | 1926-06-02 | 2013-04-02 | [[Baile Átha Cliath]]<br/>[[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] |- |style='text-align:right'| 186 | [[Íomhá:Hugh Leonard, Playwright, 2004.jpg|center|128px]] | [[Hugh Leonard]] | 1926-11-09 | 2009-02-12 | [[Deilginis]] |- |style='text-align:right'| 187 | | [[Pádraig Ó Fiannachta]] | 1927 | | [[Contae Chiarraí]] |- |style='text-align:right'| 188 | | [[Frank O'Farrell]] | 1927-10-09 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 189 | [[Íomhá:Val Doonican.png|center|128px]] | [[Val Doonican]] | 1928-02-03 | 2015-07-02 | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 190 | | [[William Trevor]] | 1928-05-24 | | [[Baile Mhistéala]] |- |style='text-align:right'| 191 | [[Íomhá:Statue of John B Keane in Listowel - geograph.org.uk - 506946.jpg|center|128px]] | [[John B. Keane]] | 1928-07-21 | 2002-05-30 | [[Lios Tuathail]] |- |style='text-align:right'| 192 | | [[Peadar de Barra]] | 1928-08-10 | 2016-08-26 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 193 | | [[Seán Sabhat]] | 1929 | 1957-01-01 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 194 | | [[David Kelly]] | 1929-07-11 | 2012-02-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 195 | | [[Caoimhín Ó hIfearnáin]] | 1929-08-20 | 2013-01-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 196 | | [[T. P. McKenna]] | 1929-09-07 | 2011-02-13 | [[Contae an Chabháin]] |- |style='text-align:right'| 197 | | [[Niall Tóibín]] | 1929-11-21 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 198 | | [[Éamon de Buitléar]] | 1930-01-22 | 2013-01-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 199 | [[Íomhá:Micheál Ó Muircheartaigh in Villa Maria, Waterville. 2012.JPG|center|128px]] | [[Mícheál Ó Muircheartaigh]] | 1930-08-20 | | [[An Daingean]] |- |style='text-align:right'| 200 | [[Íomhá:Richard Harris 1985.jpg|center|128px]] | [[Richard Harris]] | 1930-10-01 | 2002-10-25 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 201 | | [[Brian Pádraig Ó Luineacháin]] | 1930-11-17 | 1995-11-01 | [[Dún Dealgan]] |- |style='text-align:right'| 202 | | [[Jackie Healy-Rae]] | 1931-03-09 | 2014-12-05 | [[Cill Garbháin]] |- |style='text-align:right'| 203 | [[Íomhá:Séan Ó Riada.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Riada]] | 1931-08-01 | 1971-10-03 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 204 | [[Íomhá:Dervla Murphy.jpg|center|128px]] | [[Dervla Murphy]] | 1931-11-28 | | [[Lios Mór]] |- |style='text-align:right'| 205 | | [[Christy Brown]] | 1932-06-05 | 1981-09-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 206 | [[Íomhá:Ruairí Ó Brádaigh 2004.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Ó Brádaigh]] | 1932-10-02 | 2013-06-05 | [[An Longfort]] |- |style='text-align:right'| 207 | [[Íomhá:Gay Byrne.JPG|center|128px]] | [[Gay Byrne]] | 1934-08-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 208 | [[Íomhá:Ronnie drew 2004.jpg|center|128px]] | [[Ronnie Drew]] | 1934-09-16 | 2008-08-16 | [[Dún Laoghaire]] |- |style='text-align:right'| 209 | | [[Thomas Kilroy]] | 1934-09-23 | | [[Callainn]] |- |style='text-align:right'| 210 | | [[John McGahern]] | 1934-11-12 | 2006-03-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 211 | | [[Bríd Rodgers]] | 1935-02-20 | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 212 | | [[Ronnie Delany|Ronnie Delaney]] | 1935-03-06 | | [[An tInbhear Mór]] |- |style='text-align:right'| 213 | | [[Tim Pat Coogan]] | 1935-04-22 | | [[Baile na Manach]] |- |style='text-align:right'| 214 | | [[Breandán Ó Buachalla]] | 1936 | 2010-05-20 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 215 | | [[Mícheál Ó Laoire]] | 1936-05-08 | 2006-05-11 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 216 | [[Íomhá:Mick O'Dwyer in the Timeless Landscape.JPG|center|128px]] | [[Mícheál Ó Duibhir]] | 1936-06-09 | | [[An Coireán]] |- |style='text-align:right'| 217 | | [[Alan Kelly (imreoir)|Alan Kelly]] | 1936-07-05 | 2009-05-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 218 | | [[Feargal Quinn]] | 1936-11-27 | | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 219 | | [[Mícheál Ó Conaill]] | 1937-01-04 | | [[Oileán Dairbhre]] |- |style='text-align:right'| 220 | | [[Máire Uí Ruairc]] | 1937-05-31 | | [[Baile Átha Luain]] |- |style='text-align:right'| 221 | | [[Réamann Mac Searraigh]] | 1938-04-29 | | [[Sligeach]] |- |style='text-align:right'| 222 | [[Íomhá:Terry Wogan MBE Investiture cropped.jpg|center|128px]] | [[Terry Wogan]] | 1938-08-03 | 2016-01-31 | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 223 | | [[Bill O'Herlihy]] | 1938-09-26 | 2015-05-25 | [[An Glaisín]] |- |style='text-align:right'| 224 | | [[Frank Kelly]] | 1938-12-28 | 2016-02-28 | [[An Charraig Dhubh]] |- |style='text-align:right'| 225 | [[Íomhá:20070610 - Ian Gibson en la Feria del Libro de Madrid.jpg|center|128px]] | [[Ian Gibson]] | 1939-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 226 | | [[Labhrás Ó Murchú]] | 1939-08-14 | | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- |style='text-align:right'| 227 | [[Íomhá:Cardinal Sean Patrick Brady.jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Brádaigh]] | 1939-08-16 | | ''[[:d:Q5309129|Q5309129]]'' |- |style='text-align:right'| 228 | [[Íomhá:Joe dolan2.jpg|center|128px]] | [[Joe Dolan]] | 1939-10-16 | 2007-12-26 | [[An Muileann gCearr]] |- |style='text-align:right'| 229 | | [[Pádraig Ó Rathaille (Paddy Reilly)|Pádraig Ó Rathaille]] | 1939-10-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 230 | | [[Nuala Ó Faoláin]] | 1940-03-01 | 2008-05-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 231 | [[Íomhá:Proinsias De Rossa.jpg|center|128px]] | [[Proinsias De Rossa]] | 1940-05-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 232 | [[Íomhá:Binchy33.jpg|center|128px]] | [[Maeve Binchy]] | 1940-05-28 | 2012-07-30 | [[Deilginis]] |- |style='text-align:right'| 233 | [[Íomhá:Michael Gambon.jpg|center|128px]] | [[Michael Gambon]] | 1940-10-19 | | ''[[:d:Q2088319|Q2088319]]'' |- |style='text-align:right'| 234 | | [[Luke Kelly]] | 1940-11-17 | 1984-01-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 235 | [[Íomhá:Michael D. Higgins 2006.jpg|center|128px]] | [[Mícheál D. Ó hUiginn]] | 1941-04-18 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 236 | [[Íomhá:Fionnula Flanagan1.jpg|center|128px]] | [[Fionnula Flanagan]] | 1941-12-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 237 | | [[Dónal McCann]] | 1943-05-07 | 1999-07-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 238 | [[Íomhá:Michael Noonan.jpg|center|128px]] | [[Micheál Ó Nuanáin]] | 1943-05-21 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 239 | | [[GOAL]] | 1944 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 240 | [[Íomhá:Mary Robinson World Economic Forum 2013 crop.jpg|center|128px]] | [[Máire Mhic Róibín]] | 1944-05-21 | | [[Béal an Átha]] |- |style='text-align:right'| 241 | [[Íomhá:Senator Paul Coghlan.PNG|center|128px]] | [[Paul Coghlan]] | 1944-06-01 | | [[Cill Airne]] |- |style='text-align:right'| 242 | [[Íomhá:Vincent Browne.jpg|center|128px]] | [[Vincent Browne]] | 1944-07-17 | | [[Béal an Átha, Contae Luimnigh]] |- |style='text-align:right'| 243 | [[Íomhá:Seán Barrett Ceann Comhairle 2015.png|center|128px]] | [[Seán Barrett]] | 1944-08-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 244 | | [[Bernard Ó hAilín]] | 1944-09-09 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 245 | [[Íomhá:Emmet Stagg 2014.jpg|center|128px]] | [[Emmet Stagg]] | 1944-10-01 | | [[Contae Mhaigh Eo]] |- |style='text-align:right'| 246 | | [[Brian O'Shea]] | 1944-12-09 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 247 | | [[Bernard Durkan]] | 1945-03-26 | | [[Béal Átha na Muice]] |- |style='text-align:right'| 248 | [[Íomhá:Liam O'Flinn.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Floinn]] | 1945-04-15 | | ''[[:d:Q2084287|Q2084287]]'' |- |style='text-align:right'| 249 | | [[Ailéin de Diúc]] | 1945-04-20 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 250 | [[Íomhá:Donnchadh Mac Fhionnghaile.jpg|center|128px]] | [[Donnchadh Mac Fhionnlaoich]] | 1945-04-27 | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 251 | [[Íomhá:Jim-Higgins-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]] | [[Jim Higgins]] | 1945-05-04 | | [[Béal Átha hAmhnais]] |- |style='text-align:right'| 252 | [[Íomhá:Christy Moore in Vicar Street.jpg|center|128px]] | [[Christy Moore]] | 1945-05-07 | | [[Droichead Nua]] |- |style='text-align:right'| 253 | | [[Jack Wall]] | 1945-07-01 | | [[Díseart Diarmada]] |- |style='text-align:right'| 254 | [[Íomhá:Eamon Dunphy 2013.jpg|center|128px]] | [[Eamonn Dunphy]] | 1945-08-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 255 | | [[Liam Ó Leathlobhair]] | 1945-10-01 | 2005-10-22 | ''[[:d:Q4237564|Q4237564]]'' |- |style='text-align:right'| 256 | [[Íomhá:Mick lally.jpg|center|128px]] | [[Mick Lally]] | 1945-11-10 | 2010-08-31 | [[Tuar Mhic Éadaigh]] |- |style='text-align:right'| 257 | | [[Nollaig Ó Sceacháin]] | 1945-12-06 | | [[Droichead Binéid]] |- |style='text-align:right'| 258 | [[Íomhá:Eoin Hand (1981).jpg|center|128px]] | [[Eoin Hand]] | 1946-03-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 259 | [[Íomhá:Ruairi Quinn.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Ó Cuinn]] | 1946-04-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 260 | [[Íomhá:Peter-Sutherland-2011.jpg|center|128px]] | [[Peter Sutherland]] | 1946-04-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 261 | | [[Dan Neville]] | 1946-12-08 | | [[Contae Luimnigh]] |- |style='text-align:right'| 262 | | [[David Feldman (saineolaí stampaí)|David Feldman]] | 1947 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 263 | [[Íomhá:Donal-lunny-the-basement-sydney-australia-24-03-06.jpg|center|128px]] | [[Donal Lunny]] | 1947-03-10 | | [[Tulach Mhór]] |- |style='text-align:right'| 264 | [[Íomhá:Eric Byrne 2010.jpg|center|128px]] | [[Eric Byrne]] | 1947-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 265 | | [[Jim Walsh]] | 1947-05-05 | | [[Ros Mhic Thriúin]] |- |style='text-align:right'| 266 | [[Íomhá:BrutonJohn.png|center|128px]] | [[Seán de Briotún]] | 1947-05-18 | | [[Dún Búinne]] |- |style='text-align:right'| 267 | | [[Brendan Shine]] | 1947-06-06 | | [[Baile Átha Luain]] |- |style='text-align:right'| 268 | | [[Paschal Mooney]] | 1947-10-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 269 | | [[Seán Ardagh]] | 1947-11-25 | 2016-05-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 270 | | [[Tony Gregory]] | 1947-12-05 | 2009-01-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 271 | [[Íomhá:Pat Kenny.jpg|center|128px]] | [[Pat Kenny]] | 1948-01-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 272 | [[Íomhá:Rory Gallagher 1982.jpg|center|128px]] | [[Rory Gallagher]] | 1948-03-02 | 1995-06-14 | [[Béal Átha Seanaidh]] |- |style='text-align:right'| 273 | [[Íomhá:Pat the Cope Gallagher MEP 1.jpg|center|128px]] | [[Pat the Cope Gallagher]] | 1948-03-10 | | [[Ailt an Chorráin]] |- |style='text-align:right'| 274 | | [[Moss Keane]] | 1948-07-27 | 2010-10-05 | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 275 | [[Íomhá:Fergus O'Dowd 2013.jpg|center|128px]] | [[Fergus O'Dowd]] | 1948-09-01 | | [[Dúrlas Éile]] |- |style='text-align:right'| 276 | [[Íomhá:Mary White Green Party.jpg|center|128px]] | [[Mary White]] | 1948-11-24 | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- |style='text-align:right'| 277 | [[Íomhá:Joan Burton crop.jpg|center|128px]] | [[Joan Burton]] | 1949-02-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 278 | [[Íomhá:Pat Rabbitte, May 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pádraic Ó Coinín]] | 1949-05-18 | | [[Clár Clainne Mhuiris]] |- |style='text-align:right'| 279 | [[Íomhá:Joe Higgins.jpg|center|128px]] | [[Joe Higgins]] | 1949-05-20 | | [[Lios Póil]] |- |style='text-align:right'| 280 | | [[Martin Cahill]] | 1949-05-23 | 1994-08-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 281 | [[Íomhá:Shane Ross elected 2011.jpg|center|128px]] | [[Shane Ross]] | 1949-07-11 | | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 282 | [[Íomhá:Charlie McCreevy portrait.jpg|center|128px]] | [[Cathal Mac Riabhaigh]] | 1949-09-30 | | [[Na Solláin]] |- |style='text-align:right'| 283 | [[Íomhá:Paddy Keenan ACF.jpg|center|128px]] | [[Paddy Keenan]] | 1950-01-30 | | [[Baile Átha Troim]] |- |style='text-align:right'| 284 | [[Íomhá:Gabriel Byrne 2010.jpg|center|128px]] | [[Gabriel Byrne]] | 1950-05-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 285 | | [[Éamon Ó Cuív]] | 1950-06-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 286 | [[Íomhá:Frances Fitzgerald 2011.jpg|center|128px]] | [[Frances Fitzgerald]] | 1950-08-01 | | [[Cromadh]] |- |style='text-align:right'| 287 | | [[Risteard Mac An Earraigh]] | 1950-08-29 | | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 288 | | [[Ned O'Sullivan]] | 1950-11-25 | | [[Lios Tuathail]] |- |style='text-align:right'| 289 | | [[Geraldine Kennedy]] | 1951 | | [[Trá Mhór]] |- |style='text-align:right'| 290 | | [[Noel Coonan]] | 1951-01-06 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- |style='text-align:right'| 291 | | [[M.J. Ó Nualláin]] | 1951-01-25 | | [[Muine Bheag]] |- |style='text-align:right'| 292 | | [[Tom Fleming]] | 1951-02 | | [[Cill Airne]] |- |style='text-align:right'| 293 | [[Íomhá:Alan Shatter.jpg|center|128px]] | [[Alan Shatter]] | 1951-02-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 294 | [[Íomhá:EndaKenny.jpg|center|128px]] | [[Éanna Ó Coinnigh]] | 1951-04-24 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- |style='text-align:right'| 295 | [[Íomhá:BertieAhernBerlin2007-bis.jpg|center|128px]] | [[Parthalán Ó hEachthairn]] | 1951-09-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 296 | [[Íomhá:Geldof, Bob (IMF 2009).jpg|center|128px]] | [[Bob Geldof]] | 1951-10-05<br/>1954-10-05 | | [[Dún Laoghaire]] |- |style='text-align:right'| 297 | [[Íomhá:Michealod.jpg|center|128px]] | [[Micheál Ó Domhnaill]] | 1951-10-07 | 2006-07-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 298 | [[Íomhá:Gay Mitchell.jpg|center|128px]] | [[Gabriel de Mhistéal]] | 1951-12-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 299 | | [[Angela Farrell]] | 1952 | | [[Dún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 300 | | [[Doireann Ní Bhriain]] | 1952 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 301 | [[Íomhá:Martin Ferris TD (6133609624).jpg|center|128px]] | [[Martin Ferris]] | 1952-02-10 | | [[Contae Chiarraí]] |- |style='text-align:right'| 302 | | [[Tom Hayes]] | 1952-02-16 | | [[An Gabhailín]] |- |style='text-align:right'| 303 | [[Íomhá:Dermot Morgan Grave.jpg|center|128px]] | [[Dermot Morgan]] | 1952-03-31 | 1998-02-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 304 | [[Íomhá:Kelly, Seán-9813.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Ceallaigh]] | 1952-04-26 | | [[Contae Chiarraí]] |- |style='text-align:right'| 305 | | [[Gearóid de Paor]] | 1952-06-27 | | [[Áth an Choite|Áth na Choite]] |- |style='text-align:right'| 306 | [[Íomhá:Mairebrennan2.jpg|center|128px]] | [[Moya Brennan|Máire Ní Bhraonáin]] | 1952-08-04 | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 307 | [[Íomhá:Louis Walsh2009July.jpg|center|128px]] | [[Louis Walsh]] | 1952-08-05 | | [[Coillte Mách]] |- |style='text-align:right'| 308 | [[Íomhá:Minister Jimmy Deenihan at the Feile na Greine Festival, Tech Amergin, Waterville, Co Kerry. 2012.JPG|center|128px]] | [[Jimmy Deenihan]] | 1952-09-11 | | [[Leic Snámha]] |- |style='text-align:right'| 309 | [[Íomhá:Flickr - DEEEP Project - MEP Liam Aylward, Ireland.jpg|center|128px]] | [[Liam Aighleart]] | 1952-09-27 | | [[Contae Chill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 310 | [[Íomhá:Willie O'Dea 2009.jpg|center|128px]] | [[Willie O'Dea]] | 1952-11-01 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 311 | [[Íomhá:Pat Cox (2009).jpg|center|128px]] | [[Pádraig Mac an Choiligh]] | 1952-11-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 312 | | [[Eoin Ó Riain]] | 1953-02-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 313 | | [[Maurice Cummins]] | 1953-02-25 | | [[Contae Phort Láirge]] |- |style='text-align:right'| 314 | | [[Brian Kerr]] | 1953-03-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 315 | | [[Michael Lowry]] | 1953-03-13 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- |style='text-align:right'| 316 | [[Íomhá:Richard Bruton 2011.jpg|center|128px]] | [[Richard Bruton]] | 1953-03-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 317 | [[Íomhá:Pierce Brosnan Deauville 2014.jpg|center|128px]] | [[Pierce Brosnan]] | 1953-05-16 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 318 | [[Íomhá:Colm Meaney in 2007.jpg|center|128px]] | [[Colm Meaney]] | 1953-05-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 319 | [[Íomhá:Kathleen Lynch 2013.jpg|center|128px]] | [[Kathleen Lynch]] | 1953-06-07 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 320 | | [[Frank McGuinness]] | 1953-07-29 | | [[Bun Cranncha]] |- |style='text-align:right'| 321 | [[Íomhá:Caoimhghín Ó Caoláin speaking to press 2013 crop.jpg|center|128px]] | [[Caoimhghín Ó Caoláin]] | 1953-09-18 | | [[Muineachán]] |- |style='text-align:right'| 322 | | [[Marian Harkin]] | 1953-11-26 | | [[Contae Shligigh]] |- |style='text-align:right'| 323 | [[Íomhá:Michael Ring 2012 cropped.jpg|center|128px]] | [[Michael Ring]] | 1953-12-24 | | [[Cathair na Mart]] |- |style='text-align:right'| 324 | | [[Sandie Jones]] | 1954 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 325 | | [[Éilís Ní Dhuibhne]] | 1954-02-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 326 | | [[Róisín Ní Shoirtéil]] | 1954-04-25 | | [[Droim Conrach]] |- |style='text-align:right'| 327 | | [[Daragh O'Malley]] | 1954-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 328 | | [[Mícheál Mac Síthigh]] | 1954-07-28 | | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 329 | [[Íomhá:Mary Davis 1.jpg|center|128px]] | [[Mary Davis]] | 1954-08-06 | | [[Béal Átha na Muice]] |- |style='text-align:right'| 330 | [[Íomhá:John Halligan 2011.jpg|center|128px]] | [[John Halligan]] | 1955-01 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 331 | | [[Maighread Ní Dhomhnaill]] | 1955 | | [[Ceanannas]] |- |style='text-align:right'| 332 | [[Íomhá:Paddy Burke 2014.jpg|center|128px]] | [[Paddy Burke]] | 1955-01-15 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- |style='text-align:right'| 333 | [[Íomhá:John McGuinness 2006.jpg|center|128px]] | [[John J. McGuinness]] | 1955-03-15 | | [[Cill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 334 | [[Íomhá:Brendan Gleeson.jpg|center|128px]] | [[Brendan Gleeson]] | 1955-03-29<br/>1955-11-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 335 | | [[Bobby Aylward]] | 1955-04-01 | | [[Muileann an Bhata]] |- |style='text-align:right'| 336 | [[Íomhá:Maryolympia.jpg|center|128px]] | [[Mary Black]] | 1955-05-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 337 | [[Íomhá:Colm toibin 2006.jpg|center|128px]] | [[Colm Tóibín]] | 1955-05-30 | | [[Inis Córthaidh]] |- |style='text-align:right'| 338 | [[Íomhá:Donovan6602.jpg|center|128px]] | [[Denis O'Donovan]] | 1955-07-23 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 339 | [[Íomhá:James Reilly April 2014.jpg|center|128px]] | [[James Reilly]] | 1955-08-16 | | [[Lusca]] |- |style='text-align:right'| 340 | [[Íomhá:Joe Duffy.jpg|center|128px]] | [[Joe Duffy]] | 1956-01-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 341 | | [[Liam Brady]] | 1956-02-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 342 | | [[Kevin Moran]] | 1956-04-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 343 | | [[Brendan Smith]] | 1956-06-01 | | [[An Cabhán]] |- |style='text-align:right'| 344 | [[Íomhá:Cathal.jpg|center|128px]] | [[Cathal Ó Searcaigh]] | 1956-07-12 | | [[Gort an Choirce]] |- |style='text-align:right'| 345 | [[Íomhá:Willie Penrose 2005 cropped.jpg|center|128px]] | [[Willie Penrose]] | 1956-08-01 | | [[Baile na Carraige]] |- |style='text-align:right'| 346 | | [[John Perry]] | 1956-08-15 | | [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]] |- |style='text-align:right'| 347 | [[Íomhá:Nessa Childers MEP Ireland 01.JPG|center|128px]] | [[Nessa Childers]] | 1956-10-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 348 | [[Íomhá:Charlie Flanagan 2014.jpg|center|128px]] | [[Charles Flanagan]] | 1956-11-01 | | [[Móinteach Mílic]] |- |style='text-align:right'| 349 | | [[Shane McEntee]] | 1956-12-19 | 2012-12-21 | [[An Obair]] |- |style='text-align:right'| 350 | | [[David Stanton]] | 1957-02-15 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 351 | [[Íomhá:Seán Crowe 2014.jpg|center|128px]] | [[Seán Crowe]] | 1957-03-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 352 | | [[Pat Breen]] | 1957-03-21 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- |style='text-align:right'| 353 | | [[Fintan O'Toole]] | 1958 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 354 | | [[Seán Fleming]] | 1958-02-01 | | [[Contae Laoise]] |- |style='text-align:right'| 355 | | [[James Bannon]] | 1958-03-06 | | [[Contae an Longfoirt]] |- |style='text-align:right'| 356 | [[Íomhá:Doyleroddy33.jpg|center|128px]] | [[Roddy Doyle]] | 1958-05-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 357 | [[Íomhá:Veronica Guerin 1.jpg|center|128px]] | [[Veronica Guerin]] | 1958-07-05 | 1996-06-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 358 | | [[Siobhan Fahey]] | 1958-09-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 359 | | [[Tony Mulcahy]] | 1959-04-12 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 360 | | [[Brian Seosamh Ó Luineacháin]] | 1959-05-21 | 2011-06-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 361 | [[Íomhá:Mary Hanafin cropped.jpg|center|128px]] | [[Máire Ní Ainifín]] | 1959-06-01 | | [[Dúrlas Éile]] |- |style='text-align:right'| 362 | | [[Deirdre Clune]] | 1959-06-01 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 363 | | [[Anthony Lawlor]] | 1959-06-13 | | [[Baile Eoin]] |- |style='text-align:right'| 364 | [[Íomhá:Mairead McGuinness, Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]] | [[Máiréad Nic Aonasa]] | 1959-06-13 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 365 | [[Íomhá:Altan - Mardis de Plouescat 2013 05.JPG|center|128px]] | [[Mairéad Ní Mhaonaigh]] | 1959-07-26 | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 366 | [[Íomhá:John Gormley TD, Minister for the Environment, Heritage and Local Government.jpg|center|128px]] | [[John Gormley]] | 1959-08-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 367 | [[Íomhá:Prendergast, Phil-9374.jpg|center|128px]] | [[Phil Prendergast]] | 1959-09-20 | | [[Contae Chill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 368 | | [[Billy Timmins]] | 1959-10-01 | | [[Bealach Conglais]] |- |style='text-align:right'| 369 | [[Íomhá:Declan-Kidney-09-05-23.jpg|center|128px]] | [[Declan Kidney]] | 1959-10-20 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 370 | | [[Mary Byrne]] | 1959-11-03 | | [[Baile Formaid]] |- |style='text-align:right'| 371 | [[Íomhá:Brian Cowen at White House on Saint Patrick's Day 2009.jpg|center|128px]] | [[Brian Ó Comhain]] | 1960-01-10 | | [[Clóirtheach]] |- |style='text-align:right'| 372 | | [[Seán Ó Fearghaíl]] | 1960-04-17 | | [[Contae Chill Dara]] |- |style='text-align:right'| 373 | [[Íomhá:Bono at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|center|128px]] | [[Bono]] | 1960-05-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 374 | | [[Packie Bonner]] | 1960-05-24 | | [[Ailt an Chorráin]] |- |style='text-align:right'| 375 | | [[John Curran]] | 1960-06-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 376 | | [[Frances Black]] | 1960-06-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 377 | [[Íomhá:Andrew Doyle Ireland Senate of Poland.JPG|center|128px]] | [[Andrew Doyle]] | 1960-07-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 378 | [[Íomhá:Phil Hogan.jpg|center|128px]] | [[Phil Hogan]] | 1960-07-04 | | [[Cill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 379 | [[Íomhá:Micheál Martin.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Máirtín]] | 1960-08-01 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 380 | [[Íomhá:John Spillane 1 2010 (cropped).JPG|center|128px]] | [[John Spillane]] | 1961 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 381 | | [[Barry McGuigan]] | 1961-02-28 | | [[Muineachán]] |- |style='text-align:right'| 382 | [[Íomhá:Enyasweet.jpg|center|128px]] | [[Enya]] | 1961-05-17 | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 383 | [[Íomhá:LarryMullenJr.jpg|center|128px]] | [[Larry Mullen]] | 1961-10-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 384 | [[Íomhá:Seán Haughey 2010.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó hEochaidh]] | 1961-11-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 385 | [[Íomhá:Danielodonnellindublin2.jpg|center|128px]] | [[Daniel O'Donnell]] | 1961-12-12 | | [[Cionn Caslach]] |- |style='text-align:right'| 386 | | [[Seán Ó Céirín]] | 1962-07-19 | 2001-08-21 | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 387 | [[Íomhá:George Lee at count.jpg|center|128px]] | [[George Lee (iriseoir)]] | 1962-09-27 | | [[Teach Mealóg]] |- |style='text-align:right'| 388 | | [[Paul Doolin]] | 1963-03-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 389 | [[Íomhá:Graham Norton 2004-12-04.jpg|center|128px]] | [[Graham Norton]] | 1963-04-04 | | [[Cluain Dolcáin]] |- |style='text-align:right'| 390 | | [[Michael Creed]] | 1963-06-29 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 391 | [[Íomhá:Eamon Ryan Green Party.jpg|center|128px]] | [[Éamon Ryan]] | 1963-07-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 392 | [[Íomhá:Todd Carty.jpg|center|128px]] | [[Todd Carty]] | 1963-08-31 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 393 | [[Íomhá:Deirdre de Búrca at Lisbon 2.jpg|center|128px]] | [[Déirdre de Búrca]] | 1963-10 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 394 | | [[Paul Bradford]] | 1963-12-01 | | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 395 | [[Íomhá:Brian-Crowley-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]] | [[Brian Mac Amhlaidh]] | 1964-03-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 396 | | [[Aengus Mac Grianna]] | 1964-07-09 | | [[Ráth Eanaigh]] |- |style='text-align:right'| 397 | [[Íomhá:Steve Collins.jpg|center|128px]] | [[Steve Collins]] | 1964-07-21 | | ''[[:d:Q2088319|Q2088319]]'' |- |style='text-align:right'| 398 | [[Íomhá:Aengus O Snodaigh TD.jpg|center|128px]] | [[Aengus Ó Snodaigh]] | 1964-07-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 399 | | [[Ray D'Arcy]] | 1964-09-01 | | [[Cill Dara]] |- |style='text-align:right'| 400 | | [[Colm Ó Cíosóig]] | 1964-10-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 401 | [[Íomhá:Liam Ó Maonlaí 1990.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Maonlaí]] | 1964-11-07 | | [[Baile na Manach]] |- |style='text-align:right'| 402 | | [[Marina Carr]] | 1964-11-17 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- |style='text-align:right'| 403 | [[Íomhá:Mary Coughlan.jpg|center|128px]] | [[Máire Ní Chochláinn]] | 1965-05-28 | | [[Dún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 404 | | [[Alan Mathews]] | 1965-06-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 405 | [[Íomhá:Dominic Hannigan.jpg|center|128px]] | [[Dominic Hannigan]] | 1965-07 | | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 406 | [[Íomhá:Christopher Nolan at WonderCon 2010 1.JPG|center|128px]] | [[Christopher Nolan (scríbhneoir)|Christopher Nolan]] | 1965-09-06 | 2009-02-20 | [[An Muileann gCearr]] |- |style='text-align:right'| 407 | | [[Ardal O'Hanlon]] | 1965-10-08 | | [[Carraig Mhachaire Rois]] |- |style='text-align:right'| 408 | [[Íomhá:The Cliff (Denis Irwin).JPG|center|128px]] | [[Denis Irwin]] | 1965-10-31<br/>1965-10-08 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 409 | | [[Diarmuid Wilson]] | 1965-11-20 | | [[Contae an Chabháin]] |- |style='text-align:right'| 410 | [[Íomhá:David McWilliams.jpg|center|128px]] | [[David McWilliams]] | 1966 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 411 | | [[Sharon Ní Bheoláin]] | 1966-02-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 412 | [[Íomhá:Jim stynes.jpg|center|128px]] | [[Jim Stynes]] | 1966-04-23 | 2012-03-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 413 | [[Íomhá:Quinn, Niall.jpg|center|128px]] | [[Niall Quinn]] | 1966-10-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 414 | [[Íomhá:Liadh Ní Riada.jpg|center|128px]] | [[Liadh Ní Riada]] | 1966-11-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 415 | [[Íomhá:FIL 2013 - Sinéad O'Connor 08.JPG|center|128px]] | [[Sinéad O'Connor]] | 1966-12-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 416 | [[Íomhá:Liam Twomey, May 2015 (17744432900) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Liam Twomey]] | 1967-04-03 | | [[Cloich na Coillte]] |- |style='text-align:right'| 417 | | [[Ruth Coppinger]] | 1967-04-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 418 | | [[Barra Mac Aindriú]] | 1967-05-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 419 | | [[Michael Carruth]] | 1967-07-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 420 | [[Íomhá:John Deasy 2015.jpg|center|128px]] | [[John Deasy (Fine Gael)|John Deasy]] | 1967-10-08 | | [[Dún Garbhán]] |- |style='text-align:right'| 421 | | [[John Delaney]] | 1967-10-16 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 422 | [[Íomhá:Richard Boyd Barrett flipped.jpg|center|128px]] | [[Richard Boyd Barrett]] | 1967-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 423 | | [[Michael Moynihan (polaiteoir Corcaíoch)|Michael Moynihan]] | 1968-01-12 | | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 424 | [[Íomhá:Niamh Kavanagh in Oslo 2010.jpg|center|128px]] | [[Niamh Kavanagh]] | 1968-02-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 425 | [[Íomhá:Jillian van Turnhout.jpg|center|128px]] | [[Jillian van Turnhout]] | 1968-03-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 426 | [[Íomhá:Clare Daly.jpg|center|128px]] | [[Clare Daly]] | 1968-04 | | [[Contae Chill Dara]] |- |style='text-align:right'| 427 | [[Íomhá:Graham Linehan 2013 (8735745502).jpg|center|128px]] | [[Graham Linehan]] | 1968-05-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 428 | [[Íomhá:Ivana Bacik.jpg|center|128px]] | [[Ivana Bacik]] | 1968-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 429 | | [[Margaret Murphy O'Mahony]] | 1969 | | [[Droichead na Bandan]] |- |style='text-align:right'| 430 | | [[Paul Seevers]] | 1969 | | [[Sligeach]] |- |style='text-align:right'| 431 | [[Íomhá:Staunton, Steve.jpg|center|128px]] | [[Steve Staunton]] | 1969-01-19 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 432 | | [[Timmy Dooley]] | 1969-02-13 | | [[Contae an Chláir]] |- |style='text-align:right'| 433 | [[Íomhá:Fenlon.jpg|center|128px]] | [[Pat Fenlon]] | 1969-03-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 434 | [[Íomhá:Mary Lou McDonald 2009.jpg|center|128px]] | [[Mary Lou McDonald]] | 1969-05-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 435 | [[Íomhá:Minister Brian Hayes at Sneem River.JPG|center|128px]] | [[Brian Hayes]] | 1969-08-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 436 | | [[Áine Collins]] | 1969-09-01 | | [[Bántír]] |- |style='text-align:right'| 437 | [[Íomhá:Ken Doherty PHC 2012-3.jpg|center|128px]] | [[Ken Doherty]] | 1969-09-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 438 | [[Íomhá:Sonia osullivan 2000-2.jpg|center|128px]] | [[Sonia O'Sullivan]] | 1969-11-28 | | [[An Cóbh]] |- |style='text-align:right'| 439 | [[Íomhá:Dara Murphy 2015.jpg|center|128px]] | [[Dara Murphy]] | 1969-12-02 | | [[Gleann Maghair]] |- |style='text-align:right'| 440 | | [[Michelle Smith]] | 1969-12-16 | | [[Rath Cúil]] |- |style='text-align:right'| 441 | [[Íomhá:GlenHansard.jpg|center|128px]] | [[Glen Hansard]] | 1970-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 442 | [[Íomhá:PatScullyManager.jpg|center|128px]] | [[Pat Scully]] | 1970-06-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 443 | | [[Seán Óg de Paor]] | 1970-12-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 444 | | [[Noel Harrington]] | 1970-12-24 | | [[Baile Chaisleáin Bhéarra]] |- |style='text-align:right'| 445 | [[Íomhá:Pixie McKenna at the BAFTA's (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pixie McKenna]] | 1971-01-20 | | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 446 | | [[Mark Geary]] | 1971-01-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 447 | | [[Joe McHugh]] | 1971-07-16 | | [[Carraig Airt]] |- |style='text-align:right'| 448 | | [[Conor McPherson]] | 1971-08-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 449 | [[Íomhá:Roy Keane cropped.jpg|center|128px]] | [[Roy Keane]] | 1971-08-10 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 450 | [[Íomhá:PadraigHarrington2004RyderCup.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Harrington]] | 1971-08-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 451 | [[Íomhá:The Cranberries en Barcelona 11.jpg|center|128px]] | [[Dolores O'Riordan|Dolores Ní Ríordáin]] | 1971-09-06 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 452 | [[Íomhá:SKenny.jpg|center|128px]] | [[Stephen Kenny]] | 1971-10-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 453 | [[Íomhá:Eoin Ó Broin 2012.jpg|center|128px]] | [[Eoin Ó Broin]] | 1972 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 454 | [[Íomhá:Dara Ó Briain.jpg|center|128px]] | [[Dara Ó Briain]] | 1972-02-04 | | [[Bré]] |- |style='text-align:right'| 455 | | [[Rachel Allen]] | 1972-03-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 456 | [[Íomhá:Simon Coveney2.png|center|128px]] | [[Síomón Ó Cómhanaigh]] | 1972-06-16 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 457 | [[Íomhá:Seán Sherlock.JPG|center|128px]] | [[Seán Sherlock]] | 1972-12-06 | | [[Maigh Eala]] |- |style='text-align:right'| 458 | | [[Eimear Quinn]] | 1973 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 459 | [[Íomhá:Paul Kehoe TD.jpg|center|128px]] | [[Paul Kehoe]] | 1973-01-11 | | [[Contae Loch Garman]] |- |style='text-align:right'| 460 | [[Íomhá:Mick Devine.jpg|center|128px]] | [[Michael Devine]] | 1973-03-19 | | [[An Cóbh]] |- |style='text-align:right'| 461 | [[Íomhá:Ryan Tubridy.jpg|center|128px]] | [[Ryan Tubridy]] | 1973-05-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 462 | [[Íomhá:Marc MacSharry 2014.jpg|center|128px]] | [[Marc MacSharry]] | 1973-07-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 463 | | [[Billy Woods]] | 1973-10-24 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 464 | [[Íomhá:Damien Rice live 2.jpg|center|128px]] | [[Damien Rice]] | 1973-12-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 465 | | [[Martin Conway]] | 1974-04-08 | | [[Inis Díomúin]] |- |style='text-align:right'| 466 | [[Íomhá:Andrea corr glastonbury.jpg|center|128px]] | [[Andrea Corr]] | 1974-05-17 | | [[Dún Dealgan]] |- |style='text-align:right'| 467 | | [[Darragh O'Brien]] | 1974-07-08 | | [[Mullach Íde]] |- |style='text-align:right'| 468 | [[Íomhá:Imelda May (1).jpg|center|128px]] | [[Imelda May]] | 1974-07-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 469 | [[Íomhá:Paschal Donohoe 2012.jpg|center|128px]] | [[Paschal Donohoe]] | 1974-09-19 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 470 | | [[Damien Dempsey]] | 1975 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 471 | | [[Darragh Ó Sé]] | 1975-04-01 | | [[Ceann Trá]] |- |style='text-align:right'| 472 | [[Íomhá:Alan Kelly 2011.jpg|center|128px]] | [[Alan Kelly (polaiteoir)|Alan Kelly]] | 1975-07-13 | | [[An Port Rua]] |- |style='text-align:right'| 473 | | [[Diarmuid Ó Murchú]] | 1975-08-22 | | [[An Daingean]] |- |style='text-align:right'| 474 | | [[Ollie Cahill]] | 1975-09-29 | | [[Cluain Meala]] |- |style='text-align:right'| 475 | | [[Dawn Martin]] | 1976 | | [[Dún Dealgan]] |- |style='text-align:right'| 476 | [[Íomhá:Brendan McCahey live performance 2014-07-14 20-23.jpg|center|128px]] | [[Brendan McCahey]] | 1976 | | [[Machaire Cluaine]] |- |style='text-align:right'| 477 | | [[Iasan Scorlóg]] | 1976-01-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 478 | [[Íomhá:Stephen Gately.jpg|center|128px]] | [[Stephen Gately]] | 1976-03-17 | 2009-10-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 479 | [[Íomhá:Finnan.jpg|center|128px]] | [[Steve Finnan]] | 1976-04-24 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 480 | | [[Cillian Murphy]] | 1976-05-25 | | [[Dúglas]] |- |style='text-align:right'| 481 | [[Íomhá:Colin Farrell TIFF 2012.jpg|center|128px]] | [[Colin Farrell]] | 1976-05-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 482 | | [[Catherine Noone]] | 1976-06-24 | | [[Clár Clainne Mhuiris]] |- |style='text-align:right'| 483 | [[Íomhá:Aodhán Ó Ríordáin.jpg|center|128px]] | [[Aodhán Ó Ríordáin]] | 1976-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 484 | | [[Arthur Spring]] | 1976-07-05 | | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 485 | [[Íomhá:3968-owen heary (6168875642).jpg|center|128px]] | [[Owen Heary]] | 1976-10-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 486 | [[Íomhá:Lynn Boylan (Lynn Ní Bhaoigheallain).jpg|center|128px]] | [[Lynn Ní Bhaoighealláin|Lynn Boylan]] | 1976-11-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 487 | | [[Dónal Ó Sheancháin]] | 1977-01-04 | | [[Lios Mór]] |- |style='text-align:right'| 488 | [[Íomhá:RonanKeating.jpg|center|128px]] | [[Ronan Keating]] | 1977-03-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 489 | | [[Thomas Byrne]] | 1977-06-01 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 490 | [[Íomhá:JonathanRhysMeyersApr06.jpg|center|128px]] | [[Jonathan Rhys Meyers]] | 1977-07-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 491 | | [[Brian Ó Domhnaill]] | 1977-10-18 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 492 | [[Íomhá:Peter Stringer Munster.jpg|center|128px]] | [[Peter Stringer]] | 1977-12-13 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 493 | | [[Glen Crowe]] | 1977-12-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 494 | [[Íomhá:Alan Farrell 2014.jpg|center|128px]] | [[Alan Farrell]] | 1977-12-29 | | [[Mullach Íde]] |- |style='text-align:right'| 495 | [[Íomhá:Damien English 2015.jpg|center|128px]] | [[Damien English]] | 1978-02-21 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 496 | | [[Jason Byrne]] | 1978-02-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 497 | [[Íomhá:Shane Horgan.JPG|center|128px]] | [[Shane Horgan]] | 1978-07-18 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 498 | [[Íomhá:John Paul Phelan 2014.jpg|center|128px]] | [[John Paul Phelan]] | 1978-09-27 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 499 | [[Íomhá:Nicky Byrne 2009.jpg|center|128px]] | [[Nicky Byrne]] | 1978-10-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 500 | | [[Kathryn Thomas]] | 1979-01-01 | | [[Ceatharlach]] |- |style='text-align:right'| 501 | | [[Anraí Ó Sibhleáin]] | 1979-01-11 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 502 | [[Íomhá:Leo Varadkar 2008.jpg|center|128px]] | [[Leo Varadkar]] | 1979-01-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 503 | [[Íomhá:Brian O'Driscoll 2.jpg|center|128px]] | [[Brian O'Driscoll]] | 1979-01-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 504 | [[Íomhá:Sheamus as WWE Champion.jpg|center|128px]] | [[Sheamus]] | 1979-01-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 505 | [[Íomhá:DDuff.JPG|center|128px]] | [[Damien Duff]] | 1979-03-02 | | [[Baile Buadáin]] |- |style='text-align:right'| 506 | | [[Mícheál Caomhánach]] | 1979-04-06 | | ''[[:d:Q15221129|Q15221129]]'' |- |style='text-align:right'| 507 | [[Íomhá:Shane Filan.jpg|center|128px]] | [[Shane Filan]] | 1979-07-05 | | [[Sligeach]] |- |style='text-align:right'| 508 | [[Íomhá:Richard Dunne 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Richard Dunne]] | 1979-09-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 509 | [[Íomhá:James heffernan.png|center|128px]] | [[James Heffernan]] | 1979-10-03 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 510 | [[Íomhá:Paul O'Connell warmup.jpg|center|128px]] | [[Paul O'Connell]] | 1979-10-20 | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 511 | | [[Paul Galvin]] | 1979-11-02 | | [[Leic Snámha]] |- |style='text-align:right'| 512 | | [[Elaine Cassidy]] | 1979-12-31 | | [[Cill Chomhghaill]] |- |style='text-align:right'| 513 | [[Íomhá:Kate O'Connell in 2014.jpg|center|128px]] | [[Kate O'Connell]] | 1980-01-03 | | [[Cill Bheagáin]] |- |style='text-align:right'| 514 | [[Íomhá:Lucindacreighton.jpg|center|128px]] | [[Lucinda Creighton]] | 1980-01-20 | | [[Clár Clainne Mhuiris]] |- |style='text-align:right'| 515 | [[Íomhá:Gary Doherty.jpg|center|128px]] | [[Gary Doherty]] | 1980-01-31 | | [[Carn Domhnach]] |- |style='text-align:right'| 516 | [[Íomhá:Colin Healy.jpg|center|128px]] | [[Colin Healy]] | 1980-03-14 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 517 | [[Íomhá:Brianmcfadden.jpg|center|128px]] | [[Brian McFadden]] | 1980-04-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 518 | [[Íomhá:Kian Egan 2009.jpg|center|128px]] | [[Kian Egan]] | 1980-04-29 | | [[Sligeach]] |- |style='text-align:right'| 519 | [[Íomhá:Mark Feehily 2011.jpg|center|128px]] | [[Mark Feehily]] | 1980-05-28 | | [[Sligeach]] |- |style='text-align:right'| 520 | [[Íomhá:Robbie Keane 2011.jpg|center|128px]] | [[Robbie Keane]] | 1980-07-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 521 | [[Íomhá:Graham Canty.jpg|center|128px]] | [[Graham Ó Cáinte]] | 1980-07-23 | | [[Beanntraí]] |- |style='text-align:right'| 522 | [[Íomhá:Keith Andrews 2011.jpg|center|128px]] | [[Keith Andrews]] | 1980-09-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 523 | [[Íomhá:Manchester - Old Trafford - Manchester United vs Crawley Town.jpg|center|128px]] | [[John O'Shea]] | 1981-04-30 | | [[Port Láirge]] |- |style='text-align:right'| 524 | [[Íomhá:Stephen Hunt 2011.jpg|center|128px]] | [[Stephen Hunt]] | 1981-08-01 | | [[Port Laoise]] |- |style='text-align:right'| 525 | | [[Stiofán Cluxton]] | 1981-09-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 526 | | [[Una Healy]] | 1981-10-10 | | [[Poblacht na hÉireann]] |- |style='text-align:right'| 527 | | [[Brian Shelley]] | 1981-11-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 528 | [[Íomhá:Aidan Price.jpg|center|128px]] | [[Aidan Price]] | 1981-12-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 529 | | [[Robert Troy]] | 1982-01 | | [[Baile na Carraige]] |- |style='text-align:right'| 530 | [[Íomhá:Sinkevichinring.jpg|center|128px]] | [[Kenny Egan]] | 1982-01-07 | | [[Cluain Dolcáin]] |- |style='text-align:right'| 531 | [[Íomhá:Joe Gamble Writing.jpg|center|128px]] | [[Joe Gamble]] | 1982-01-14 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 532 | [[Íomhá:Brendan Griffin, T.D. Fine Gael.JPG|center|128px]] | [[Brendan Griffin]] | 1982-03 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 533 | [[Íomhá:Eoghan Murphy 2014.png|center|128px]] | [[Eoghan Murphy]] | 1982-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 534 | | [[Darren Sutherland]] | 1982-04-18 | 2009-09-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 535 | [[Íomhá:Farrenmark.JPG|center|128px]] | [[Mark Farren]] | 1982-05-01 | 2016-02-03 | [[Dún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 536 | [[Íomhá:John OFlynn.jpg|center|128px]] | [[John O'Flynn]] | 1982-07-11 | | [[An Cóbh]] |- |style='text-align:right'| 537 | [[Íomhá:Andy Reid.png|center|128px]] | [[Andy Reid]] | 1982-07-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 538 | [[Íomhá:Liam Kearney.jpg|center|128px]] | [[Liam Kearney]] | 1983-01-10 | | [[Conaithe]] |- |style='text-align:right'| 539 | [[Íomhá:KeithFahey Augsburg.jpg|center|128px]] | [[Keith Fahey]] | 1983-01-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 540 | | [[Martin Coleman]] | 1983-02-15 | | [[Béal Átha an Cheasaigh]] |- |style='text-align:right'| 541 | [[Íomhá:Paul Murphy 2013.jpg|center|128px]] | [[Paul Murphy (Polaiteoir Éireannach)|Paul Murphy]] | 1983-04-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 542 | | [[Colm Cúipéir]] | 1983-06-03 | | [[Cill Airne]] |- |style='text-align:right'| 543 | [[Íomhá:Stephen Kelly 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Stephen Kelly]] | 1983-09-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 544 | [[Íomhá:Kevin Doyle.png|center|128px]] | [[Kevin Doyle]] | 1983-09-18 | | [[Maigh Arnaí]] |- |style='text-align:right'| 545 | [[Íomhá:Denis Behan Writing.jpg|center|128px]] | [[Denis Behan]] | 1984-01-02 | | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 546 | [[Íomhá:Glenn Whelan 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Glenn Whelan]] | 1984-01-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 547 | [[Íomhá:Kbrennan2.JPG|center|128px]] | [[Killian Brennan]] | 1984-01-31 | | [[Droichead Átha]] |- |style='text-align:right'| 548 | [[Íomhá:Tommy Bowe.jpg|center|128px]] | [[Tommy Bowe]] | 1984-02-22 | | [[Muineachán]] |- |style='text-align:right'| 549 | | [[Bernard Brogan]] | 1984-04-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 550 | [[Íomhá:Stephen Rice (footballer).jpg|center|128px]] | [[Stephen Rice]] | 1984-10-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 551 | | [[Dave Mooney]] | 1984-10-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 552 | [[Íomhá:Willo Flood 3.jpg|center|128px]] | [[Willo Flood]] | 1985-04-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 553 | [[Íomhá:Jonathan Sexton - 2013-09-04.jpg|center|128px]] | [[Jonathan Sexton]] | 1985-07-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 554 | [[Íomhá:Roy O'Donovan.png|center|128px]] | [[Roy O'Donovan]] | 1985-08-10 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 555 | | [[Mark Vaughan]] | 1985-10-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 556 | [[Íomhá:Paul McShane 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Paul McShane]] | 1986-01-06 | | [[Cill Mhantáin]] |- |style='text-align:right'| 557 | [[Íomhá:JoeyO'Brien.JPG|center|128px]] | [[Joey O'Brien]] | 1986-02-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 558 | [[Íomhá:Rob Kearney 2015 RWC.jpg|center|128px]] | [[Rob Kearney]] | 1986-03-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 559 | [[Íomhá:Katie Taylor 2012.jpg|center|128px]] | [[Katie Taylor]] | 1986-06-02 | | [[Bré]] |- |style='text-align:right'| 560 | [[Íomhá:Stephen Ireland.jpg|center|128px]] | [[Stephen Ireland]] | 1986-08-22 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 561 | | [[Lisa Chambers]] | 1986-08-24 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- |style='text-align:right'| 562 | [[Íomhá:Simon Harris 2012.jpg|center|128px]] | [[Simon Harris]] | 1986-12-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 563 | [[Íomhá:Shane Long.png|center|128px]] | [[Shane Long]] | 1987-01-22 | | [[Gort na hUamha]] |- |style='text-align:right'| 564 | [[Íomhá:Darren O'Dea 2011.jpg|center|128px]] | [[Darren O'Dea]] | 1987-02-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 565 | | [[Diarmuid O'Carroll]] | 1987-03-16 | | [[Cill Airne]] |- |style='text-align:right'| 566 | | [[Gary Deegan]] | 1987-09-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 567 | [[Íomhá:David O'Leary and Ronan Finn.jpg|center|128px]] | [[Ronan Finn]] | 1987-12-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 568 | [[Íomhá:Robert Sheehan 2012.jpg|center|128px]] | [[Robert Sheehan]] | 1988-01-07 | | [[Port Laoise]] |- |style='text-align:right'| 569 | | [[Tomás Breathnach (peileadóir)]] | 1988-02-26 | | [[Trá Lí]] |- |style='text-align:right'| 570 | [[Íomhá:Padraig Amond.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Amond]] | 1988-04-15 | | [[Ceatharlach]] |- |style='text-align:right'| 571 | [[Íomhá:UFC 189 World Tour Aldo vs. McGregor London 2015 (18776759002) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Conor McGregor]] | 1988-07-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 572 | [[Íomhá:Stokes Nov2010.jpg|center|128px]] | [[Anthony Stokes]] | 1988-07-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 573 | [[Íomhá:Jay OShea v Stoke cropped.jpg|center|128px]] | [[James O'Shea]] | 1988-08-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 574 | [[Íomhá:Kathryn Reilly.jpg|center|128px]] | [[Kathryn Reilly]] | 1988-09-17 | | [[Baile Shéamais Dhuibh]] |- |style='text-align:right'| 575 | [[Íomhá:Seamus Coleman (cropped).jpg|center|128px]] | [[Séamus Coleman]] | 1988-10-11 | | [[Dún na nGall]] |- |style='text-align:right'| 576 | [[Íomhá:Cillian Sheridan.jpg|center|128px]] | [[Cillian Sheridan]] | 1989-02-23 | | [[Coill an Chollaigh]] |- |style='text-align:right'| 577 | | [[John Joe Nevin|John Joseph Nevin]] | 1989-06-07 | | [[An Muileann gCearr]] |- |style='text-align:right'| 578 | [[Íomhá:Nell Ní Chróinín 2014.jpg|center|128px]] | [[Nell Ní Chróinín]] | 1990 | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 579 | [[Íomhá:Simon Zebo (cropped).jpg|center|128px]] | [[Simon Zebo]] | 1990-03-16 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 580 | [[Íomhá:Hozier Troubadour West Hollywood.jpg|center|128px]] | [[Hozier]] | 1990-03-17 | | [[Bré]] |- |style='text-align:right'| 581 | | [[Lucy O'Byrne]] | 1991<br/>1992 | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 582 | [[Íomhá:Jack Gleeson (August 2012) (headshot).jpg|center|128px]] | [[Jack Gleeson]] | 1992-05-20 | | [[Corcaigh]] |- |style='text-align:right'| 583 | [[Íomhá:Ruder-EM 2016 27.JPG|center|128px]] | [[Gary O'Donovan]] | 1992-12-30 | | [[An Sciobairín]] |- |style='text-align:right'| 584 | [[Íomhá:Ruder-EM 2016 27.JPG|center|128px]] | [[Paul O'Donovan]] | 1994-04-19 | | [[An Sciobairín]] |- |style='text-align:right'| 585 | [[Íomhá:Aoifenifhearraigh.jpg|center|128px]] | [[Aoife Ní Fhearraigh]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- |style='text-align:right'| 586 | | [[Aodh Mac Gabhráin]] | | | [[Contae an Chabháin]] |- |style='text-align:right'| 587 | | [[Brenda Power]] | | | [[Cill Chainnigh]] |- |style='text-align:right'| 588 | [[Íomhá:Aine Lawlor and Cathal Mac Coille.jpg|center|128px]] | [[Cathal Mac Coille]] | | | [[Cluain Dolcáin]] |- |style='text-align:right'| 589 | | [[Eoin Brosnan]] | | | [[Cill Airne]] |- |style='text-align:right'| 590 | | [[Heather Humphreys]] | | | [[Cúil Darach]] |- |style='text-align:right'| 591 | | [[Seán Hayes (polaiteoir)‎|Seán Hayes]] | | 1941 | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 592 | | [[Patrick Donoghue]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 593 | | [[Peter Burke]] | | | [[An Muileann gCearr]] |- |style='text-align:right'| 594 | | [[Josepha Madigan]] | | | [[Carraig an tSionnaigh]] |- |style='text-align:right'| 595 | | [[Jim O'Callaghan]] | | | [[Carraig an tSionnaigh]] |- |style='text-align:right'| 596 | | [[Niamh Smyth]] | | | [[Contae an Chabháin]] |- |style='text-align:right'| 597 | [[Íomhá:Lynn Ruane.png|center|128px]] | [[Lynn Ruane]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- |style='text-align:right'| 598 | | [[Michael Lawson]] | | | [[Cúil Darach]] |- |style='text-align:right'| 599 | | [[Tim Lombard]] | | | [[Contae Chorcaí]] |- |style='text-align:right'| 600 | | [[Robbie Gallagher]] | | | ''[[:d:Q2404974|Q2404974]]'' |- |style='text-align:right'| 601 | [[Íomhá:Paul Gavan 2016.jpg|center|128px]] | [[Paul Gavan]] | | | [[Luimneach]] |- |style='text-align:right'| 602 | | [[Catherine Ardagh]] | | | ''[[:d:Q4237564|Q4237564]]'' |- |style='text-align:right'| 603 | | [[Colette Kelleher]] | | | [[Maigh Chromtha]] |} {{Wikidata list end}} {{Cómhaoin|Category:People of Ireland|Muintir na hÉireann}} {{síol-ie}} [[Catagóir:Daoine Éireannacha| ]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha in Éirinn]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha i dTuaisceart Éireann]] t1ab0wmuhpxlp1g8hni0jv4nfv7kss6 0 22014 1084354 1053493 2022-08-20T19:03:44Z 2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is ceann de na [[Teangacha Ceilteacha|teangacha Ceilteacha]] í an '''Ghaeilge''' (nó ''Gaeilge na hÉireann'' mar a thugtar uirthi corruair), agus ceann den dtrí cinn de teangacha Ceilteacha ar a dtugtar na [[Teangacha Gaelacha|teangacha Gaelacha]] (Gaeilge, [[Gaeilge Mhanann]] agus [[Gaeilge na hAlban]]) go háirithe. Labhraítear in [[Éire|Éirinn]] go príomha í, ach tá cainteoirí Gaeilge ina gcónaí in áiteanna eile ar fud an domhain. Is í an teanga náisiúnta nó dhúchais agus an phríomhtheanga oifigiúil i b[[Poblacht na hÉireann]] í an Ghaeilge. Tá an [[An Béarla|Béarla]] luaite sa [[Bunreacht na hÉireann|Bhunreacht]] mar theanga oifigiúil eile. Tá aitheantas oifigiúil aici chomh maith i d[[Tuaisceart Éireann]], ar cuid den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] é. Ar an [[13 Meitheamh]] [[2005]] d'aontaigh airí gnóthaí eachtracha an [[An tAontas Eorpach|Aontais Eorpaigh]] glacadh leis an nGaeilge mar theanga oifigiúil oibre san AE. Ón [[1 Eanáir (Lá Caille)|1 Eanáir]] 2007 cuireadh tús leis an stádas oifigiúil seo, agus ba é an tAire Nollaig Ó Treasaigh, T. D., an chéad aire Éireannach a labhair Gaeilge ag cruinniú de chuid Chomhairle na nAirí, an 22 Eanáir 2007. Tá go leor ainmneacha eile réigiúnda nó stairiúla ar an teanga freisin: ''Gaedhealg'', ''Gaedhilge'' agus ''Gaedhilg'' (i g[[Conamara]]); ''Gaedhilic'', ''Gaeilic'' agus ''Gaeilig'' (in áiteanna i gCúige [[Cúige Uladh|Uladh]] agus [[Maigh Eo]]); ''Gaedhealaing'', ''Gaoluinn'' agus ''Gaeilinn'' (i b[[Port Láirge]]); ''Gaelainn'' (sa [[Cúige Mumhan|Mhumhain]]); ''Gaedhlag'' ([[Ó Méith]], [[Contae Ard Mhacha|Ard Mhacha]] agus [[Contae Lú|Lú]]); agus ''Guithealg'' nó ''Goidelc'' (sa [[an tSean-Ghaeilge|tSean-Ghaeilge]]). Go minic, níl i gceist leo seo ach litrithe malartacha ar an bhfocal "Gaeilge" agus iad ag baint leis an tréimhse réamhchaighdeánach (féach thíos chun a thuilleadh eolais a fháil), ach tabhair faoi deara gurb iondúil inniu a úsáidtear an leagan Muimhneach d'ainm na teanga, ''Gaelainn'', le tagairt a dhéanamh do chanúint an chúige ina gcluinfeá an t-ainm seo uirthi. D'fheicfeá ''Gaoluinn'', leis, toisc gur mar ''é'' fada a fhuaimnítear ''ao'' an litrithe sna [[canúint]]í deisceartacha. [[Íomhá:Trier_Stadtbibliothek_137_Fol_56.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Trier_Stadtbibliothek_137_Fol_56.jpg|clé|mion|8ú haois:  Collectio Canonum Hibernensis sa Trier Stadt[[Leabharlann|bibliothek]] (137 Fol 56), [[An Ghearmáin]], agus níos déanaí, an Civitate Dei (Augustinus)]] == Stair == === An tSean-Ghaeilge agus an tOgham === B'é an t[[Ogham]] an chéad chóras scríofa don Ghaeilge, ach is gnách an teanga a chur ar pár i litreacha Laidineacha le níos mó ná míle bliain anuas. Sa tseachtú haois a tháinig an chéad leagan caighdeánaithe den teanga, mar atá, an tSean-Ghaeilge, ar an bhfód, agus í sách difriúil fós leis an gcineál Gaeilge a labhraítear inniu. D'úsáidtí Sean-Ghaeilge, ar dtús, i ngluaiseanna míniúcháin a chuirtí le téacsanna Laidine, le cuidiú leis na daltaí óga nach raibh ach ag foghlaim theanga na Críostaíochta Caitlicí. [[Íomhá:Irish_Verse_in_Codex_Boernerianus.JPG|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Irish_Verse_in_Codex_Boernerianus.JPG|mion|[[An Bíobla]] (1 Cor 2-3) a scríobh manach Éireannach i [[Sankt Gallen]], [[An Eilvéis]]]] De réir a chéile, áfach, thosaigh na manaigh ag breacadh síos na scéalta miotaseolaíochta, leithéidí na [[Rúraíocht]]a is na [[Fiannaíocht]]a. Ní raibh siad chomh drochamhrasach i leith na seanscéalta Págánacha agus a shílfeá, ach mar sin féin bhain siad gach tagairt nithiúil don chreideamh réamh-Chríostaí de na leaganacha a rinne siad de na scéalta seo. Mar sin, fág is go bhfuil blas na Págántachta ar na seanscéalta [[Gaeil|Gaelacha]] ó thaobh an spioraid agus an tsaoldearcaidh, is deacair aon tagairt do dhéithe Págánta na gCeilteach a aithint iontu. Tá gramadach agus litriú na bhfocal sna scríbhinní Oghaim ní ba seanaimseartha ná an tSean-Ghaeilge féin, cé go mbaineann an chuid is deireanaí de na hOghamchlocha leis an tréimhse chéanna. Mar sin, is dócha go ndearna na manaigh iarracht d'aon turas ar stíl nua scríbhneoireachta a thabhairt isteach nach mbeadh cosúil le stíl ''Phágánta'' na nOghamchloch. ===An Mheán-Ghaeilge === De réir a chéile, tháinig meath ar thraidisiún scríofa na [[An tSean-Ghaeilge|Sean-Ghaeilge]], agus an [[An Mheán-Ghaeilge|Mheán-Ghaeilge]] ag teacht ina háit. [[Teangacha Ceilteacha|Teanga]] cineál measctha is ea an Mheán-Ghaeilge, nó is deacair aon [[An Caighdeán Oifigiúil|chaighdeán]] nó norm ceart a leagan amach di. Tá idir chaint na ndaoine agus [[Gramadach na Gaeilge|ghramadach]] chasta na Sean-Ghaeilge ag dul trí chéile sa Mheán-Ghaeilge, agus thairis sin, is féidir [[forcheartú]] a fheiceáil ansin—is é sin, iarrachtaí teipthe ar chloí le caighdeán na Sean-Ghaeilge nach bhfuil ceart de réir an chaighdeáin sin ''ná'' de réir chaint na ndaoine. Tabhair faoi deara go dtugann téacsleabhair áirithe "Meán-Ghaeilge" ar an Nua-Ghaeilge Chlasaiceach freisin. Ní botún é seo go díreach, ach cleachtas a d'imigh as úsáid idir an dá linn. [[Íomhá:Elizabeth I's primer on Irish.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Elizabeth%20I's%20primer%20on%20Irish.jpg|mion|leabhar frásaí (1560-1580) a scríobh Sir Christopher Nugent, 9th Baron of Delvin.  Bhain [[Eilís I Shasana]] úsáid as is cosúil]] === An Nua-Ghaeilge === Le teacht an dóú haois déag, múnlaíodh an caighdeán nua—caighdeán a bhí sách cóngarach do chaint na ndaoine, an chuid ba mhó léinn acu ar a laghad—ar a dtugtar an [[Nua-Ghaeilge Chlasaiceach]]. Caighdeán sách dian atá inti, agus í saor go hiomlán ó gach cineál canúnachais. Is fíor go raibh cead ag na filí úsáid a bhaint as dhá leagan chanúnacha den fhocal chéanna le freastal ar riachtanais na ríme is na rithime (abair, ''clach'' agus ''cloch''), ach níorbh ionann sin is a rá go mbeadh an file seo níos claonta chun an leagan seo a úsáid agus an file úd eile níos doirte d'fhoirm a chanúna féin—bhí an bheirt acu ag úsáid an dá fhoirm, de réir mar a d'éilíodh dlíthe na filíochta. Chuir tosach na séú haoise déag agus maidhm [[Cath Chionn tSáile|Chionn tSáile]] deireadh sách giorraisc le saothrú na Nua-Ghaeilge Clasaicí. An cineál Gaeilge a scríobhtaí i mblianta dorcha na b[[na Péindlíthe|Péindlíthe]], má scríobhtaí in aon chor í, ní raibh ann ach meascán den chanúint áitiúil agus cibé blúirín den teanga Chlasaiceach a bhí foghlamtha ag an scríbhneoir, agus an chanúint ag fáil an lámh in uachtar ar an gcaighdeán clasaiceach le himeacht na gcéadta bliain. === Le Déanaí === [[Íomhá:Ga_mid_allophones.svg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Ga_mid_allophones.svg|clé|mion|allafóin Ga mid]] I ndeireadh na [[19ú haois|naoú haoise déag]], cuireadh an Nua-Ghaeilge chomhaimseartha ar bun. Ar dtús, rinne lucht an ghlanteangachais, a raibh daoine ar nós [[Risteard de Hindeberg]] orthu, iarrachtaí áirithe ar chaighdeán na Nua-Ghaeilge Clasaicí a athréimniú, ach ba é an scríbhneoir biseach úd, an tAthair [[Peadar Ua Laoghaire]], a rug bua ar de Hindeberg agus tugadh tús áite do chaint na ndaoine. Is é sin le rá gur bunaíodh an Nua-Ghaeilge scríofa ar an nGaeilge a bhí á labhairt ag muintir na Gaeltachta, seachas ar Ghaeilge Cheitinn. De bharr an ról ar leith a bhí ag an Athair Peadar agus ag a chuid scríbhneoireachta in athbhunú na Gaeilge mar theanga scríofa, chuaigh canúint an Athar Pheadair é féin (.i. Canúint na [[Cúige Mumhan|Mumhan]]) go mór i bhfeidhm ar mhúnla na Gaeilge ag tús an chéid seo caite. Bhí tionchar Ghaeilge na Mumhan fós le feiceáil i gcuid mhaith mhór de na téacsleabhair a foilsíodh go dtí lár na 1950idí. Níos déanaí, áfach, agus d'ainneoin go raibh sé de nós ag daoine áirithe an Ghaeilge chaighdeánach a cáineadh as ucht í a bheith ró-Mhuimhneach, bhí tionchar níos láidre ag na canúintí eile ar an gCaighdeán Oifigiúil (m. sh. córas na mbriathra agus córas na réamhfhocal). == Stádas na Gaeilge == ===Poblacht na hÉireann=== Is í an teanga náisiúnta nó dhúchais agus an phríomhtheanga oifigiúil i b[[Poblacht na hÉireann]] í. Dar leis an daonáireamh 2016, tá 73,804 duine ina gcainteoirí dúchasaigh sa tír. Sa daonáireamh 2016, dúirt 10% de na daoine ag freagairt go labhraíonn siad an Ghaeilge, laethúil nó seachtainiúil.<ref>http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp10esil/p10esil/</ref> ====Gaeltacht==== {{Príomhalt|An Ghaeltacht}} [[Íomhá:Gaeltacht.svg|thumb|Gaeltachtaí oifigiúla]] Is éard is '''Gaeltacht''' ann ná ceantar ina bhfuil [[an Ghaeilge]] aitheanta mar theanga an phobail ann, go stairiúil ar a laghad. B'é ba bhrí leis an bhfocal sin ''Gaeltacht'' fadó ná [[Gaelachas]], ach ó thosaigh an Ghaeilge ag dul as úsáid in áiteanna in [[Éire|Éirinn]], tosaíodh ag tabhairt "Gaeltacht" nó "ceantair Ghaeltachta" ar na háiteanna sa tír ina bhfuil Gaeilge á labhairt i gcónaí mar theanga thraidisiúnta a théann go nádúrtha ó ghlúin go glúin. Is léir, áfach, gurb iomaí áit sa Ghaeltacht oifigiúil ina bhfuil an Béarla in uachtar anois, mar shampla [[Cloch na Rón]], [[an Achréidh]] agus [[Maigh Cuilinn]] i g[[Contae na Gaillimhe]], nó [[Ailt an Chorráin]] agus [[Gleann Bharr]] i g[[Contae Dhún na nGall]], [[Acaill]], [[Béal an Mhuirthead]] agus [[an tSraith]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] chomh maith leis an gcuid is mó d'[[Uíbh Ráthach]] i g[[Contae Chiarraí]] Theas. ===Tuaisceart Éireann=== {{Príomhalt|An Ghaeilge i dTuaisceart Éireann}} Tá aitheantas oifigiúil ag an nGaeilge i d[[Tuaisceart Éireann]], atá mar chuid den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]]. Tá stádas [[Líonraí Gaeilge]] ag dhá háit i dTuaisceart Éireann: Carn Tóchair agus Béal Feirste. ===Parlaimint na hEorpa=== Tháinig an Ghaeilge ina teanga oifigiúil i b[[Parlaimint na hEorpa]] sa bhliain 2007, le ciall gur féidir le feisirí líofa sa Ghaeilge an teanga a labhairt sa Pharlaimint agus ag na coistí. ===Lasmuigh na hÉireann=== == Litríocht na Gaeilge == Thosaigh litríocht na Gaeilge ag forbairt as an nua, nuair a tháinig úrscéal an [[Peadar Ua Laoghaire|Athar Peadar Ua Laoghaire]], ''[[oldwikisource:Séadna|Séadna]]'', i gcló go gairid i ndiaidh do [[Dubhghlas de hÍde|Dhubhghlas de hÍde]] a óráid mhór a thabhairt uaidh faoi chomh tábhachtach is a bhí sé an galldachas a ruaigedh as [[Éire|Éirinn]]. Is fíor nach raibh i leabhar an Athar Peadar ach dornán scéalta ón mbéaloideas, agus iad ceangailte le chéile le scéal an ghréasaí Séadna féin, fear a dhíol a anam leis an diabhal agus ar diúltaíodh faoina ligean isteach in Ifreann chomh maith leis na Flaithis. Mar sin féin, bhí Gaeilge líofa nádúrtha ann, rud a thaitin go mór mór le lucht athbheochana na teangan. I ndiaidh ''Shéadna'', aistriúcháin nó athinsintí ar scéalta clasaiceacha ba mhó a tháinig ó pheann an Athar Pheadair, leithéidí an leagain Ghaeilge a rinne sé de ''[[Don Quixote]]'', agus dála go leor daoine aithnidiúla eile i saol na Gaeilge, scríobh sé dírbheathaisnéis freisin, ''Mo Scéal Féin'', a áirítear ar bhunchlocha litríocht na Gaeilge chomh maith céanna. Is mar réabhlóidí ba mhó a bhain [[Pádraig Mac Piarais]] amach a chlú iarbháis, ach is gá aird a tharraingt air gur scríbhneoir Gaeilge a bhí ann, leis. Scríobh sé roinnt gearrscéalta rómansúla, traigéideacha fiú, agus iad suite i saol na Gaeltachta. Is é "Eoghainín na nÉan" an ceann is mó a théann i bhfeidhm ar an léitheoir, go háirithe ar an léitheoir atá eolach ar chinniúint an scríbhneora.[[Íomhá:Cainteoirí Gaeilge - Irish Speakers.svg|deas|thumb|Cainteoirí Gaeilge sa bhliain 2007.]]Bhí [[Pádraic Ó Conaire]] ina státseirbhíseach sóisearach i Londain nuair a chuala sé iomrá ar athbheochan liteartha na Gaeilge. B'as Gaillimh dó, agus canúint an cheantair timpeall aige, siúd is gur féidir lorg Ghaeilge Chontae an Chláir a aithint ar a stíl fosta, canúint a chuaigh i léig idir an dá linn. Scríobh sé scéalta faoi imirce na nÉireannach go Sasana, faoin saol crua a bhí acu thall ansin, faoin bhfánaíocht agus faoi athbheochan an spioraid náisiúnta. B'é an t-úrscéal greanntragóideach úd "Deoraíocht" a mhórshaothar. Thairis sin, scríobh sé roinnt mhaith gearrscéalta agus altanna iriseoireachta. Is iad na dírbheathaisnéisí Gaeltachta a cuireadh i gcló idir an dá chogadh domhanda, áfach, na clasaicigh mhóra chomhaimseartha. An triúr is clúití acu, is iad ''An tOileánach'' le [[Tomás Ó Criomhthain]], ''Peig''—tuairisc a thug [[Peig Sayers]] ar imeachtaí a beatha féin, agus "Fiche Bliain ag Fás" le [[Muiris Ó Súilleabháin]]. B'as an mBlascaod Mór do na dírbheathaisnéisithe seo: seandaoine a bhí sa chéad dís acu, agus iad ag tabhairt cur síos ar a saol féin i nGaeilge ghlan an oileáin; ach fear óg a bhí i Muiris, agus súil eile ar fad aige ar na cineálacha imeachtaí a bhí ar siúl san áit. Thar aon rud eile, bhí na leabhair seo ceaptha le Gaeilge mhaith dhúchasach de chuid na sean-[[An Ghaeltacht|Ghaeltachta]] aonteangaí a scaipeadh i measc na scoláirí, ach is é an gnáthghearán inniu ná gur baineadh mí-úsáid pholaitiúil as na leabhair seo—[[Peig Sayers|Peig]] go háirithe—le coimeádachas cultúrtha agus reiligiúnda a chur chun cinn i measc na bpáistí, dála shíolteagasc na dtíortha ollsmachtúla. [[Íomhá:geill_sli.jpg|thumb|[[Comhartha tráchta]] "Géill Slí" i g[[Contae Phort Láirge]]|clé]] Is deacair gan an cheist a chur, nárbh fhearr do na máistrí scoile an dírbheathaisnéis ó Ghaeltacht [[Cúige Uladh|Chúige Uladh]], ''Rotha Mór an tSaoil'' le [[Micí Mac Gabhann]], a chur os comhair na ndaltaí in áit an triúr Blascaodach. Scéal is ea é gur beag duine nach gcuirfeadh sé spéis ann, nó bhí saol suimiúil ag Micí: chuaigh sé go Meiriceá le hór a bhaint as talamh sioctha Alasca in Klondyke, agus é ag saothrú luach a phasáiste ag rúpáil oibre anseo is ansiúd, aon áit a raibh na fostóirí sásta post a thabhairt d'Éireannach a bhí—mar a fheictear don léitheoir—dall go leor ar an mBéarla an chuid ba mhó den am. Bhí muintir na gcúigí eile ag fáil deacair ciall a bhaint as an litríocht [[Cúige Mumhan|Mhuimhneach]]. Mar sin, bhí siad den tuairim gur chóir a gceart a bhaint amach do na canúintí eile sa litríocht. B'iad an bheirt deartháireacha ó na Rosa, [[Séamus Ó Grianna]] agus [[Seosamh Mac Grianna]], na scríbhneoirí ba mhó ó [[Cúige Uladh|Chúige Uladh]]. Bhí siad páirteach i g[[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Saoirse na hÉireann]] agus i g[[Cogadh Cathartha na hÉireann]], agus chaith siad tamall i mbraighdeanas i ndiaidh an dá chogadh, ach bhain gach duine acu deireadh súile den náisiúnachas a fhad agus a bhí leas mhuintir na Gaeltachta i gceist. Tá an frustrachas le haithint ar go leor dár scríobh siad. Mar sin féin, bhí siad sách difriúil le chéile mar scríbhneoirí. Scríobhadh Seosamh, an duine ab óige acu, leabhair uaillmhianacha ardealaíonta, leithéidí an úrscéil ''An Druma Mór'' agus na dírbheathaisnéise ''Mo Bhealach Féin''; ach sháraigh air mórán ratha a bhaint amach dó mar scríbhneoir. Tháinig críoch dheifnideach lena chuid scríbhneoireachta nuair a cuireadh i dteach na ngealt é agus síocóis dhúlagrach ag luí ar a intinn. Maidir le Séamus, áfach, chaith sé a shaol ag scríobh leabhar i ndiaidh a chéile i stíl sheanaimseartha rómansúil, go dtí gur éirigh sé as an nGaeilge ar fad roimh dheireadh a bheatha sna seascaidí. Le teann éadóchais i dtaobh thodhchaí na teanga, chuaigh sé leis an ngluaiseacht [[Language Freedom Movement|''Language Freedom Movement'']], a bhí in aghaidh mhúineadh éigeantach na Gaeilge. [[Íomhá:Aire-leanai.jpg|deas|thumb|Comhartha bóthair.]] [[Íomhá:Irish road sign.png|thumb|Fógra dátheangach i mBéarla agus Gaeilge]] Is é [[Máirtín Ó Cadhain]] an scríbhneoir Gaeilge ba thábhachtaí san fhichiú haois, áfach. Duine nua-aimseartha ar fad a bhí ann, fear a chuir spéis bheo bhíogúil i gcúrsaí a chomhaimsire sa bhaile is i gcéin, agus é ag baint úsáide as gach cineál cleasa nua ina chuid scríbhneoireachta leis an teanga agus an litríocht a thabhairt i gcrann. Scríobh sé roinnt mhaith gearrscéalta agus trí úrscéal nár tháinig ach an chéad cheann acu, ''Cré na Cille'', amach lena shaol féin. Úrscéal atá ann a thugann cur síos criticiúil ar shaol na Gaeltachta ó bhéal na marbhán atá ag déanamh créafóige sa reilig—rud ba mhó a shamhlófaí le litríocht [[Meiriceá Theas|Mheiriceá Theas]]. Connachtach a bhí i Máirtín, agus é ag cloí le gramadach a chanúna féin, fiú i gcomhthéacsanna ar ghá, dar leat, caighdeánú níos déine ná sin a chur i bhfeidhm ar an teanga. Ní raibh drogall ar bith air roimh fhocail de chuid canúintí eile, ó [[Gaeilge na hAlban|Ghaeilge na hAlban]], ón Nua-Ghaeilge Chlasaiceach agus ó bhéarlagair na dtéarmadóirí i mBaile Átha Cliath a ghlacadh isteach ina chuid Gaeilge de réir mar a theastódh uaidh. Go háirithe i ndiaidh an dara cogadh domhanda, chuaigh scríbhneoirí neamh-Ghaeltachta i mbun pinn, daoine nár fhoghlaim an teanga ach ar scoil. Rinne cuid acu léirscrios ar an teanga leis na struchtúir amscaí Béarlachais a d'úsáididis ina gcuid scríbhneoireachta, ach ón taobh eile de, d'éirigh le cuid acu téamaí nua a thabhairt isteach i litríocht na teanga. Áirítear [[Diarmaid Ó Súilleabháin]] agus [[Eoghan Ó Tuairisc]] ar daoine de na scríbhneoirí is tábhachtaí acu siúd. Bhí Eoghan Ó Tuairisc ina dhealbhadóir agus ina ealaíontóir sula ndeachaigh sé leis an scríbhneoireacht. Scríobh sé na húrscéalta tábhachtacha stairiúla ''L'Attaque'', faoi imeachtaí Bhliain na bhFrancach i g[[Contae Mhaigh Eo]], agus ''Dé Luain'', faoi [[Éirí Amach na Cásca]]. Tá an leabhar seo scríofa de réir mar a chomhcheanglaítear na smaointí, seachas de réir mar a thiteann na himeachtaí amach. Scríobh [[Breandán Ó Doibhlin]] aistí agus úrscéalta uaillmhianacha nua-aimseartha, agus bhí [[Seán Ó Ríordáin|Seán Ó Riordáin]] ar fhilí móra na tíre de réir gach caighdeán. == An Cló Gaelach == [[Íomhá:Gaelic-font-Corcaigh.png|deas|thumb|An focal "Corcaigh" scríofa sa chló Gaelach.]] Bhí ceist an chaighdeáin litrithe fite fuaite le ceist an chló Ghaelaigh, mar a thugtar air. Is é an rud atá i gceist leis an gcló Gaelach ná leagan ar leith den aibítir Laidneach agus é bunaithe ar stíl peannaireachta na sean-lámhscríbhinní. Leis an nGaeilge is mó a shamhlaítear an stíl inniu, ach le fírinne, tá sí an-chosúil leis an mionpheannaireacht a chleachtaítí i Mór-roinn na hEorpa i laethanta [[Séarlas Mór|Shéarlais Mhóir]]. Mar shampla, cuireadh an chéad fhoclóir Laidine-Gearmáinise, an t[[Abrogans]], ar pár i litreacha atá an-chosúil leis an gcló Gaelach. Cé is moite d'fhoirmeacha na litreach féin, is é an ponc scriosta nó an ''punctum delens'' príomhchomhartha sóirt an chló Ghaelaigh. Ar dtús, sna lámhscríbhinní Laidine sna Meánaoiseanna, ba nós litreacha a scríobhadh de thaisme a chur ar neamhní tríd an bponc seo a chur os a gcionn—sin é an tuige go dtugtar "ponc scriosta" air. Ós rud é gurb ionann an litir f- a shéimhiú agus an fhuaim f- a bhá go hiomlán, thosaigh na scríobhaithe an ponc scriosta a úsáid mar chomhartha do shéimhiú an f-. De réir a chéile, fairsingíodh an úsáid seo ar na consain shéimhithe eile, cé gurbh é athrú na fuaime, in áit a scriosta, a bhí i gceist lena séimhiú-san. [[Íomhá:1913 Seachtain na Gaeilge poster.jpg|mion|[[Seachtain na Gaeilge]], 1913]] Nuair a chuaigh an chéad leabhar Gaeilge i gcló i réimeas [[Eilís I Shasana|Éilís a hAon]], a choimisiúnaigh foilsiú litríochta Protastúnaí sa Ghaeilge, gearradh clófhoireann ar leith le haghaidh na Gaeilge. Bhí an chlófhoireann seo ceaptha le bheith cosúil le peannaireacht na lámhscríbhinní Gaeilge, le go mbeadh na leabhair ní ba soléite acu siúd a bhí i dtaithí na léitheoireachta sa teanga. Is féidir a rá nár tháinig an cló Gaelach, mar ''chló'', ar an bhfód roimhe sin. Nuair a tháinig an caighdeán nua litrithe agus gramadaí i bhfeidhm i ndeireadh na ndaichidí, caitheadh an cló Gaelach i dtraipisí freisin, díomaite den chorrúsáid a bhaintear as mar mhaisiú. Dháiríre, is ar éigean is féidir teacht trasna ar leabhar Gaeilge ina mbeadh an cló Gaelach á úsáid in éineacht leis an litriú nua. Is dócha nach bhfuil ach aon sampla amháin ann—''Na Glúnta Rosannacha'' le [[Niall Ó Dónaill]], a d'fhoilsigh Oifig an tSoláthair sa bhliain [[1952]], an chéad uair. == Stór focal == Tá isteach nó amach le 42,000 ceannfhocal i bh[[Foclóir Uí Dhónaill]] (gan foirmeacha éagsúla a áireamh, mar shampla bróg, bróga, bróige, bhróg is mar sin de). Tá 56,000 téarma aonfhoclach ar Téarma.ie, 36,000 ach sin nach bhfuil in FGB. Mar sin féin tá cumas ar leith sa Ghaeilge comhfhocail úra a chruthú mar shampla "páirc", "páircín", "mórpháirc", "mionpháirc". == Naisc le hábhar eile a bhaineann leis an nGaeilge == * [[An Caighdeán Oifigiúil]] * [[An Ghaeltacht]] * [[Gaeltacht Bhéal Feirste|An Ghaeilge i gContae Aontroma]] * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[An Ghaeilge i Meiriceá]] * [[An Ghaeilge i Muir Chairib]] * [[An Ghaeilge i gCeanada]] * [[Foclóirí Gaeilge]] * [[Gaeilge Chonnacht]] * [[Gaeilge na Mumhan]] * [[Canúint Ghaeilge Uladh|Gaeilge Uladh]] * [[Gramadach na Gaeilge]] * [[Liosta giorrúchán]] * [[Vicipéid:Áiseanna]] == Naisc sheachtracha == * ''[http://de.wikisource.org/wiki/Die_araner_mundart Die araner mundart]'' (cuntas fóneolaíoch de chanúint na [[Oileáin Árann|nOileán Árann]], ó 1899; as Gearmáinis) * [http://www.gaeilge.ie Foras na Gaeilge] * [http://www.smo.uhi.ac.uk/gaeilge/gaeilge.html Sabhal Mòr Ostaig] - Gaeilge ar an Ghreasán *{{Lua idirlín |url=https://gaeilge.org.au/leamh/an-luibin|teideal=An Lúibín|údar=Colin Ryan|dátarochtana=13 Aibreán 2022 |foilsitheoir=Cumann Gaeilge na hAstráile}} == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Ghaeilge, An}} {{Teangeolaíocht na Gaeilge}} {{Teangacha oifigiúla an AE}} {{Teangacha Ceilteacha}} [[Catagóir:Teangacha Ceilteacha]] [[Catagóir:Teangacha na hEorpa]] [[Catagóir:Teangacha na hÉireann]] [[Catagóir:Gaeilge| ]] igt050afbm0zge9urk1euosexhwmwb6 1084410 1084354 2022-08-20T19:34:41Z Kevin Scannell 340 Cealaíodh athruithe [[Special:Contributions/2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E|2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E]] ([[User talk:2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E|Plé]]); ar ais chuig leagan le [[User:Alison|Alison]] wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is ceann de na [[Teangacha Ceilteacha|teangacha Ceilteacha]] í an '''Ghaeilge''' (nó ''Gaeilge na hÉireann'' mar a thugtar uirthi corruair), agus ceann den dtrí cinn de theangacha Ceilteacha ar a dtugtar na [[Teangacha Gaelacha|teangacha Gaelacha]] (Gaeilge, [[Gaeilge Mhanann]] agus [[Gaeilge na hAlban]]) go háirithe. Labhraítear in [[Éire|Éirinn]] go príomha í, ach tá cainteoirí Gaeilge ina gcónaí in áiteanna eile ar fud an domhain. Is í an teanga náisiúnta nó dhúchais agus an phríomhtheanga oifigiúil i b[[Poblacht na hÉireann]] í an Ghaeilge. Tá an [[An Béarla|Béarla]] luaite sa [[Bunreacht na hÉireann|Bhunreacht]] mar theanga oifigiúil eile. Tá aitheantas oifigiúil aici chomh maith i d[[Tuaisceart Éireann]], ar cuid den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] é. Ar an [[13 Meitheamh]] [[2005]] d'aontaigh airí gnóthaí eachtracha an [[An tAontas Eorpach|Aontais Eorpaigh]] glacadh leis an nGaeilge mar theanga oifigiúil oibre san AE. Ón [[1 Eanáir (Lá Caille)|1 Eanáir]] 2007 cuireadh tús leis an stádas oifigiúil seo, agus ba é an tAire Nollaig Ó Treasaigh, T. D., an chéad aire Éireannach a labhair Gaeilge ag cruinniú de chuid Chomhairle na nAirí, an 22 Eanáir 2007. Tá go leor ainmneacha eile réigiúnda nó stairiúla ar an teanga freisin: ''Gaedhealg'', ''Gaedhilge'' agus ''Gaedhilg'' (i g[[Conamara]]); ''Gaedhilic'', ''Gaeilic'' agus ''Gaeilig'' (in áiteanna i gCúige [[Cúige Uladh|Uladh]] agus [[Maigh Eo]]); ''Gaedhealaing'', ''Gaoluinn'' agus ''Gaeilinn'' (i b[[Port Láirge]]); ''Gaelainn'' (sa [[Cúige Mumhan|Mhumhain]]); ''Gaedhlag'' ([[Ó Méith]], [[Contae Ard Mhacha|Ard Mhacha]] agus [[Contae Lú|Lú]]); agus ''Guithealg'' nó ''Goidelc'' (sa [[an tSean-Ghaeilge|tSean-Ghaeilge]]). Go minic, níl i gceist leo seo ach litrithe malartacha ar an bhfocal "Gaeilge" agus iad ag baint leis an tréimhse réamhchaighdeánach (féach thíos chun a thuilleadh eolais a fháil), ach tabhair faoi deara gurb iondúil inniu a úsáidtear an leagan Muimhneach d'ainm na teanga, ''Gaelainn'', le tagairt a dhéanamh do chanúint an chúige ina gcluinfeá an t-ainm seo uirthi. D'fheicfeá ''Gaoluinn'', leis, toisc gur mar ''é'' fada a fhuaimnítear ''ao'' an litrithe sna [[canúint]]í deisceartacha. [[Íomhá:Trier_Stadtbibliothek_137_Fol_56.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Trier_Stadtbibliothek_137_Fol_56.jpg|clé|mion|8ú haois:  Collectio Canonum Hibernensis sa Trier Stadt[[Leabharlann|bibliothek]] (137 Fol 56), [[An Ghearmáin]], agus níos déanaí, an Civitate Dei (Augustinus)]] == Stair == === An tSean-Ghaeilge agus an tOgham === B'é an t[[Ogham]] an chéad chóras scríofa don Ghaeilge, ach is gnách an teanga a chur ar pár i litreacha Laidineacha le níos mó ná míle bliain anuas. Sa tseachtú haois a tháinig an chéad leagan caighdeánaithe den teanga, mar atá, an tSean-Ghaeilge, ar an bhfód, agus í sách difriúil fós leis an gcineál Gaeilge a labhraítear inniu. D'úsáidtí Sean-Ghaeilge, ar dtús, i ngluaiseanna míniúcháin a chuirtí le téacsanna Laidine, le cuidiú leis na daltaí óga nach raibh ach ag foghlaim theanga na Críostaíochta Caitlicí. [[Íomhá:Irish_Verse_in_Codex_Boernerianus.JPG|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Irish_Verse_in_Codex_Boernerianus.JPG|mion|[[An Bíobla]] (1 Cor 2-3) a scríobh manach Éireannach i [[Sankt Gallen]], [[An Eilvéis]]]] De réir a chéile, áfach, thosaigh na manaigh ag breacadh síos na scéalta miotaseolaíochta, leithéidí na [[Rúraíocht]]a is na [[Fiannaíocht]]a. Ní raibh siad chomh drochamhrasach i leith na seanscéalta Págánacha agus a shílfeá, ach mar sin féin bhain siad gach tagairt nithiúil don chreideamh réamh-Chríostaí de na leaganacha a rinne siad de na scéalta seo. Mar sin, fág is go bhfuil blas na Págántachta ar na seanscéalta [[Gaeil|Gaelacha]] ó thaobh an spioraid agus an tsaoldearcaidh, is deacair aon tagairt do dhéithe Págánta na gCeilteach a aithint iontu. Tá gramadach agus litriú na bhfocal sna scríbhinní Oghaim ní ba seanaimseartha ná an tSean-Ghaeilge féin, cé go mbaineann an chuid is deireanaí de na hOghamchlocha leis an tréimhse chéanna. Mar sin, is dócha go ndearna na manaigh iarracht d'aon turas ar stíl nua scríbhneoireachta a thabhairt isteach nach mbeadh cosúil le stíl ''Phágánta'' na nOghamchloch. ===An Mheán-Ghaeilge === De réir a chéile, tháinig meath ar thraidisiún scríofa na [[An tSean-Ghaeilge|Sean-Ghaeilge]], agus an [[An Mheán-Ghaeilge|Mheán-Ghaeilge]] ag teacht ina háit. [[Teangacha Ceilteacha|Teanga]] cineál measctha is ea an Mheán-Ghaeilge, nó is deacair aon [[An Caighdeán Oifigiúil|chaighdeán]] nó norm ceart a leagan amach di. Tá idir chaint na ndaoine agus [[Gramadach na Gaeilge|ghramadach]] chasta na Sean-Ghaeilge ag dul trí chéile sa Mheán-Ghaeilge, agus thairis sin, is féidir [[forcheartú]] a fheiceáil ansin—is é sin, iarrachtaí teipthe ar chloí le caighdeán na Sean-Ghaeilge nach bhfuil ceart de réir an chaighdeáin sin ''ná'' de réir chaint na ndaoine. Tabhair faoi deara go dtugann téacsleabhair áirithe "Meán-Ghaeilge" ar an Nua-Ghaeilge Chlasaiceach freisin. Ní botún é seo go díreach, ach cleachtas a d'imigh as úsáid idir an dá linn. [[Íomhá:Elizabeth I's primer on Irish.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Elizabeth%20I's%20primer%20on%20Irish.jpg|mion|leabhar frásaí (1560-1580) a scríobh Sir Christopher Nugent, 9th Baron of Delvin.  Bhain [[Eilís I Shasana]] úsáid as is cosúil]] === An Nua-Ghaeilge === Le teacht an dóú haois déag, múnlaíodh an caighdeán nua—caighdeán a bhí sách cóngarach do chaint na ndaoine, an chuid ba mhó léinn acu ar a laghad—ar a dtugtar an [[Nua-Ghaeilge Chlasaiceach]]. Caighdeán sách dian atá inti, agus í saor go hiomlán ó gach cineál canúnachais. Is fíor go raibh cead ag na filí úsáid a bhaint as dhá leagan chanúnacha den fhocal chéanna le freastal ar riachtanais na ríme is na rithime (abair, ''clach'' agus ''cloch''), ach níorbh ionann sin is a rá go mbeadh an file seo níos claonta chun an leagan seo a úsáid agus an file úd eile níos doirte d'fhoirm a chanúna féin—bhí an bheirt acu ag úsáid an dá fhoirm, de réir mar a d'éilíodh dlíthe na filíochta. Chuir tosach na séú haoise déag agus maidhm [[Cath Chionn tSáile|Chionn tSáile]] deireadh sách giorraisc le saothrú na Nua-Ghaeilge Clasaicí. An cineál Gaeilge a scríobhtaí i mblianta dorcha na b[[na Péindlíthe|Péindlíthe]], má scríobhtaí in aon chor í, ní raibh ann ach meascán den chanúint áitiúil agus cibé blúirín den teanga Chlasaiceach a bhí foghlamtha ag an scríbhneoir, agus an chanúint ag fáil an lámh in uachtar ar an gcaighdeán clasaiceach le himeacht na gcéadta bliain. === Le Déanaí === [[Íomhá:Ga_mid_allophones.svg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Ga_mid_allophones.svg|clé|mion|allafóin Ga mid]] I ndeireadh na [[19ú haois|naoú haoise déag]], cuireadh an Nua-Ghaeilge chomhaimseartha ar bun. Ar dtús, rinne lucht an ghlanteangachais, a raibh daoine ar nós [[Risteard de Hindeberg]] orthu, iarrachtaí áirithe ar chaighdeán na Nua-Ghaeilge Clasaicí a athréimniú, ach ba é an scríbhneoir biseach úd, an tAthair [[Peadar Ua Laoghaire]], a rug bua ar de Hindeberg agus tugadh tús áite do chaint na ndaoine. Is é sin le rá gur bunaíodh an Nua-Ghaeilge scríofa ar an nGaeilge a bhí á labhairt ag muintir na Gaeltachta, seachas ar Ghaeilge Cheitinn. De bharr an ról ar leith a bhí ag an Athair Peadar agus ag a chuid scríbhneoireachta in athbhunú na Gaeilge mar theanga scríofa, chuaigh canúint an Athar Pheadair é féin (.i. Canúint na [[Cúige Mumhan|Mumhan]]) go mór i bhfeidhm ar mhúnla na Gaeilge ag tús an chéid seo caite. Bhí tionchar Ghaeilge na Mumhan fós le feiceáil i gcuid mhaith mhór de na téacsleabhair a foilsíodh go dtí lár na 1950idí. Níos déanaí, áfach, agus d'ainneoin go raibh sé de nós ag daoine áirithe an Ghaeilge chaighdeánach a cáineadh as ucht í a bheith ró-Mhuimhneach, bhí tionchar níos láidre ag na canúintí eile ar an gCaighdeán Oifigiúil (m. sh. córas na mbriathra agus córas na réamhfhocal). == Stádas na Gaeilge == ===Poblacht na hÉireann=== Is í an teanga náisiúnta nó dhúchais agus an phríomhtheanga oifigiúil i b[[Poblacht na hÉireann]] í. Dar leis an daonáireamh 2016, tá 73,804 duine ina gcainteoirí dúchasaigh sa tír. Sa daonáireamh 2016, dúirt 10% de na daoine ag freagairt go labhraíonn siad an Ghaeilge, laethúil nó seachtainiúil.<ref>http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp10esil/p10esil/</ref> ====Gaeltacht==== {{Príomhalt|An Ghaeltacht}} [[Íomhá:Gaeltacht.svg|thumb|Gaeltachtaí oifigiúla]] Is éard is '''Gaeltacht''' ann ná ceantar ina bhfuil [[an Ghaeilge]] aitheanta mar theanga an phobail ann, go stairiúil ar a laghad. B'é ba bhrí leis an bhfocal sin ''Gaeltacht'' fadó ná [[Gaelachas]], ach ó thosaigh an Ghaeilge ag dul as úsáid in áiteanna in [[Éire|Éirinn]], tosaíodh ag tabhairt "Gaeltacht" nó "ceantair Ghaeltachta" ar na háiteanna sa tír ina bhfuil Gaeilge á labhairt i gcónaí mar theanga thraidisiúnta a théann go nádúrtha ó ghlúin go glúin. Is léir, áfach, gurb iomaí áit sa Ghaeltacht oifigiúil ina bhfuil an Béarla in uachtar anois, mar shampla [[Cloch na Rón]], [[an Achréidh]] agus [[Maigh Cuilinn]] i g[[Contae na Gaillimhe]], nó [[Ailt an Chorráin]] agus [[Gleann Bharr]] i g[[Contae Dhún na nGall]], [[Acaill]], [[Béal an Mhuirthead]] agus [[an tSraith]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] chomh maith leis an gcuid is mó d'[[Uíbh Ráthach]] i g[[Contae Chiarraí]] Theas. ===Tuaisceart Éireann=== {{Príomhalt|An Ghaeilge i dTuaisceart Éireann}} Tá aitheantas oifigiúil ag an nGaeilge i d[[Tuaisceart Éireann]], atá mar chuid den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]]. Tá stádas [[Líonraí Gaeilge]] ag dhá háit i dTuaisceart Éireann: Carn Tóchair agus Béal Feirste. ===Parlaimint na hEorpa=== Tháinig an Ghaeilge ina teanga oifigiúil i b[[Parlaimint na hEorpa]] sa bhliain 2007, le ciall gur féidir le feisirí líofa sa Ghaeilge an teanga a labhairt sa Pharlaimint agus ag na coistí. ===Lasmuigh na hÉireann=== == Litríocht na Gaeilge == Thosaigh litríocht na Gaeilge ag forbairt as an nua, nuair a tháinig úrscéal an [[Peadar Ua Laoghaire|Athar Peadar Ua Laoghaire]], ''[[oldwikisource:Séadna|Séadna]]'', i gcló go gairid i ndiaidh do [[Dubhghlas de hÍde|Dhubhghlas de hÍde]] a óráid mhór a thabhairt uaidh faoi chomh tábhachtach is a bhí sé an galldachas a ruaigedh as [[Éire|Éirinn]]. Is fíor nach raibh i leabhar an Athar Peadar ach dornán scéalta ón mbéaloideas, agus iad ceangailte le chéile le scéal an ghréasaí Séadna féin, fear a dhíol a anam leis an diabhal agus ar diúltaíodh faoina ligean isteach in Ifreann chomh maith leis na Flaithis. Mar sin féin, bhí Gaeilge líofa nádúrtha ann, rud a thaitin go mór mór le lucht athbheochana na teangan. I ndiaidh ''Shéadna'', aistriúcháin nó athinsintí ar scéalta clasaiceacha ba mhó a tháinig ó pheann an Athar Pheadair, leithéidí an leagain Ghaeilge a rinne sé de ''[[Don Quixote]]'', agus dála go leor daoine aithnidiúla eile i saol na Gaeilge, scríobh sé dírbheathaisnéis freisin, ''Mo Scéal Féin'', a áirítear ar bhunchlocha litríocht na Gaeilge chomh maith céanna. Is mar réabhlóidí ba mhó a bhain [[Pádraig Mac Piarais]] amach a chlú iarbháis, ach is gá aird a tharraingt air gur scríbhneoir Gaeilge a bhí ann, leis. Scríobh sé roinnt gearrscéalta rómansúla, traigéideacha fiú, agus iad suite i saol na Gaeltachta. Is é "Eoghainín na nÉan" an ceann is mó a théann i bhfeidhm ar an léitheoir, go háirithe ar an léitheoir atá eolach ar chinniúint an scríbhneora.[[Íomhá:Cainteoirí Gaeilge - Irish Speakers.svg|deas|thumb|Cainteoirí Gaeilge sa bhliain 2007.]]Bhí [[Pádraic Ó Conaire]] ina státseirbhíseach sóisearach i Londain nuair a chuala sé iomrá ar athbheochan liteartha na Gaeilge. B'as Gaillimh dó, agus canúint an cheantair timpeall aige, siúd is gur féidir lorg Ghaeilge Chontae an Chláir a aithint ar a stíl fosta, canúint a chuaigh i léig idir an dá linn. Scríobh sé scéalta faoi imirce na nÉireannach go Sasana, faoin saol crua a bhí acu thall ansin, faoin bhfánaíocht agus faoi athbheochan an spioraid náisiúnta. B'é an t-úrscéal greanntragóideach úd "Deoraíocht" a mhórshaothar. Thairis sin, scríobh sé roinnt mhaith gearrscéalta agus altanna iriseoireachta. Is iad na dírbheathaisnéisí Gaeltachta a cuireadh i gcló idir an dá chogadh domhanda, áfach, na clasaicigh mhóra chomhaimseartha. An triúr is clúití acu, is iad ''An tOileánach'' le [[Tomás Ó Criomhthain]], ''Peig''—tuairisc a thug [[Peig Sayers]] ar imeachtaí a beatha féin, agus "Fiche Bliain ag Fás" le [[Muiris Ó Súilleabháin]]. B'as an mBlascaod Mór do na dírbheathaisnéisithe seo: seandaoine a bhí sa chéad dís acu, agus iad ag tabhairt cur síos ar a saol féin i nGaeilge ghlan an oileáin; ach fear óg a bhí i Muiris, agus súil eile ar fad aige ar na cineálacha imeachtaí a bhí ar siúl san áit. Thar aon rud eile, bhí na leabhair seo ceaptha le Gaeilge mhaith dhúchasach de chuid na sean-[[An Ghaeltacht|Ghaeltachta]] aonteangaí a scaipeadh i measc na scoláirí, ach is é an gnáthghearán inniu ná gur baineadh mí-úsáid pholaitiúil as na leabhair seo—[[Peig Sayers|Peig]] go háirithe—le coimeádachas cultúrtha agus reiligiúnda a chur chun cinn i measc na bpáistí, dála shíolteagasc na dtíortha ollsmachtúla. [[Íomhá:geill_sli.jpg|thumb|[[Comhartha tráchta]] "Géill Slí" i g[[Contae Phort Láirge]]|clé]] Is deacair gan an cheist a chur, nárbh fhearr do na máistrí scoile an dírbheathaisnéis ó Ghaeltacht [[Cúige Uladh|Chúige Uladh]], ''Rotha Mór an tSaoil'' le [[Micí Mac Gabhann]], a chur os comhair na ndaltaí in áit an triúr Blascaodach. Scéal is ea é gur beag duine nach gcuirfeadh sé spéis ann, nó bhí saol suimiúil ag Micí: chuaigh sé go Meiriceá le hór a bhaint as talamh sioctha Alasca in Klondyke, agus é ag saothrú luach a phasáiste ag rúpáil oibre anseo is ansiúd, aon áit a raibh na fostóirí sásta post a thabhairt d'Éireannach a bhí—mar a fheictear don léitheoir—dall go leor ar an mBéarla an chuid ba mhó den am. Bhí muintir na gcúigí eile ag fáil deacair ciall a bhaint as an litríocht [[Cúige Mumhan|Mhuimhneach]]. Mar sin, bhí siad den tuairim gur chóir a gceart a bhaint amach do na canúintí eile sa litríocht. B'iad an bheirt deartháireacha ó na Rosa, [[Séamus Ó Grianna]] agus [[Seosamh Mac Grianna]], na scríbhneoirí ba mhó ó [[Cúige Uladh|Chúige Uladh]]. Bhí siad páirteach i g[[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Saoirse na hÉireann]] agus i g[[Cogadh Cathartha na hÉireann]], agus chaith siad tamall i mbraighdeanas i ndiaidh an dá chogadh, ach bhain gach duine acu deireadh súile den náisiúnachas a fhad agus a bhí leas mhuintir na Gaeltachta i gceist. Tá an frustrachas le haithint ar go leor dár scríobh siad. Mar sin féin, bhí siad sách difriúil le chéile mar scríbhneoirí. Scríobhadh Seosamh, an duine ab óige acu, leabhair uaillmhianacha ardealaíonta, leithéidí an úrscéil ''An Druma Mór'' agus na dírbheathaisnéise ''Mo Bhealach Féin''; ach sháraigh air mórán ratha a bhaint amach dó mar scríbhneoir. Tháinig críoch dheifnideach lena chuid scríbhneoireachta nuair a cuireadh i dteach na ngealt é agus síocóis dhúlagrach ag luí ar a intinn. Maidir le Séamus, áfach, chaith sé a shaol ag scríobh leabhar i ndiaidh a chéile i stíl sheanaimseartha rómansúil, go dtí gur éirigh sé as an nGaeilge ar fad roimh dheireadh a bheatha sna seascaidí. Le teann éadóchais i dtaobh thodhchaí na teanga, chuaigh sé leis an ngluaiseacht [[Language Freedom Movement|''Language Freedom Movement'']], a bhí in aghaidh mhúineadh éigeantach na Gaeilge. [[Íomhá:Aire-leanai.jpg|deas|thumb|Comhartha bóthair.]] [[Íomhá:Irish road sign.png|thumb|Fógra dátheangach i mBéarla agus Gaeilge]] Is é [[Máirtín Ó Cadhain]] an scríbhneoir Gaeilge ba thábhachtaí san fhichiú haois, áfach. Duine nua-aimseartha ar fad a bhí ann, fear a chuir spéis bheo bhíogúil i gcúrsaí a chomhaimsire sa bhaile is i gcéin, agus é ag baint úsáide as gach cineál cleasa nua ina chuid scríbhneoireachta leis an teanga agus an litríocht a thabhairt i gcrann. Scríobh sé roinnt mhaith gearrscéalta agus trí úrscéal nár tháinig ach an chéad cheann acu, ''Cré na Cille'', amach lena shaol féin. Úrscéal atá ann a thugann cur síos criticiúil ar shaol na Gaeltachta ó bhéal na marbhán atá ag déanamh créafóige sa reilig—rud ba mhó a shamhlófaí le litríocht [[Meiriceá Theas|Mheiriceá Theas]]. Connachtach a bhí i Máirtín, agus é ag cloí le gramadach a chanúna féin, fiú i gcomhthéacsanna ar ghá, dar leat, caighdeánú níos déine ná sin a chur i bhfeidhm ar an teanga. Ní raibh drogall ar bith air roimh fhocail de chuid canúintí eile, ó [[Gaeilge na hAlban|Ghaeilge na hAlban]], ón Nua-Ghaeilge Chlasaiceach agus ó bhéarlagair na dtéarmadóirí i mBaile Átha Cliath a ghlacadh isteach ina chuid Gaeilge de réir mar a theastódh uaidh. Go háirithe i ndiaidh an dara cogadh domhanda, chuaigh scríbhneoirí neamh-Ghaeltachta i mbun pinn, daoine nár fhoghlaim an teanga ach ar scoil. Rinne cuid acu léirscrios ar an teanga leis na struchtúir amscaí Béarlachais a d'úsáididis ina gcuid scríbhneoireachta, ach ón taobh eile de, d'éirigh le cuid acu téamaí nua a thabhairt isteach i litríocht na teanga. Áirítear [[Diarmaid Ó Súilleabháin]] agus [[Eoghan Ó Tuairisc]] ar daoine de na scríbhneoirí is tábhachtaí acu siúd. Bhí Eoghan Ó Tuairisc ina dhealbhadóir agus ina ealaíontóir sula ndeachaigh sé leis an scríbhneoireacht. Scríobh sé na húrscéalta tábhachtacha stairiúla ''L'Attaque'', faoi imeachtaí Bhliain na bhFrancach i g[[Contae Mhaigh Eo]], agus ''Dé Luain'', faoi [[Éirí Amach na Cásca]]. Tá an leabhar seo scríofa de réir mar a chomhcheanglaítear na smaointí, seachas de réir mar a thiteann na himeachtaí amach. Scríobh [[Breandán Ó Doibhlin]] aistí agus úrscéalta uaillmhianacha nua-aimseartha, agus bhí [[Seán Ó Ríordáin|Seán Ó Riordáin]] ar fhilí móra na tíre de réir gach caighdeán. == An Cló Gaelach == [[Íomhá:Gaelic-font-Corcaigh.png|deas|thumb|An focal "Corcaigh" scríofa sa chló Gaelach.]] Bhí ceist an chaighdeáin litrithe fite fuaite le ceist an chló Ghaelaigh, mar a thugtar air. Is é an rud atá i gceist leis an gcló Gaelach ná leagan ar leith den aibítir Laidneach agus é bunaithe ar stíl peannaireachta na sean-lámhscríbhinní. Leis an nGaeilge is mó a shamhlaítear an stíl inniu, ach le fírinne, tá sí an-chosúil leis an mionpheannaireacht a chleachtaítí i Mór-roinn na hEorpa i laethanta [[Séarlas Mór|Shéarlais Mhóir]]. Mar shampla, cuireadh an chéad fhoclóir Laidine-Gearmáinise, an t[[Abrogans]], ar pár i litreacha atá an-chosúil leis an gcló Gaelach. Cé is moite d'fhoirmeacha na litreach féin, is é an ponc scriosta nó an ''punctum delens'' príomhchomhartha sóirt an chló Ghaelaigh. Ar dtús, sna lámhscríbhinní Laidine sna Meánaoiseanna, ba nós litreacha a scríobhadh de thaisme a chur ar neamhní tríd an bponc seo a chur os a gcionn—sin é an tuige go dtugtar "ponc scriosta" air. Ós rud é gurb ionann an litir f- a shéimhiú agus an fhuaim f- a bhá go hiomlán, thosaigh na scríobhaithe an ponc scriosta a úsáid mar chomhartha do shéimhiú an f-. De réir a chéile, fairsingíodh an úsáid seo ar na consain shéimhithe eile, cé gurbh é athrú na fuaime, in áit a scriosta, a bhí i gceist lena séimhiú-san. [[Íomhá:1913 Seachtain na Gaeilge poster.jpg|mion|[[Seachtain na Gaeilge]], 1913]] Nuair a chuaigh an chéad leabhar Gaeilge i gcló i réimeas [[Eilís I Shasana|Éilís a hAon]], a choimisiúnaigh foilsiú litríochta Protastúnaí sa Ghaeilge, gearradh clófhoireann ar leith le haghaidh na Gaeilge. Bhí an chlófhoireann seo ceaptha le bheith cosúil le peannaireacht na lámhscríbhinní Gaeilge, le go mbeadh na leabhair ní ba soléite acu siúd a bhí i dtaithí na léitheoireachta sa teanga. Is féidir a rá nár tháinig an cló Gaelach, mar ''chló'', ar an bhfód roimhe sin. Nuair a tháinig an caighdeán nua litrithe agus gramadaí i bhfeidhm i ndeireadh na ndaichidí, caitheadh an cló Gaelach i dtraipisí freisin, díomaite den chorrúsáid a bhaintear as mar mhaisiú. Dháiríre, is ar éigean is féidir teacht trasna ar leabhar Gaeilge ina mbeadh an cló Gaelach á úsáid in éineacht leis an litriú nua. Is dócha nach bhfuil ach aon sampla amháin ann—''Na Glúnta Rosannacha'' le [[Niall Ó Dónaill]], a d'fhoilsigh Oifig an tSoláthair sa bhliain [[1952]], an chéad uair. == Stór focal == Tá isteach nó amach le 42,000 ceannfhocal i bh[[Foclóir Uí Dhónaill]] (gan foirmeacha éagsúla a áireamh, mar shampla bróg, bróga, bróige, bhróg is mar sin de). Tá 56,000 téarma aonfhoclach ar Téarma.ie, 36,000 ach sin nach bhfuil in FGB. Mar sin féin tá cumas ar leith sa Ghaeilge comhfhocail úra a chruthú mar shampla "páirc", "páircín", "mórpháirc", "mionpháirc". == Naisc le hábhar eile a bhaineann leis an nGaeilge == * [[An Caighdeán Oifigiúil]] * [[An Ghaeltacht]] * [[Gaeltacht Bhéal Feirste|An Ghaeilge i gContae Aontroma]] * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[An Ghaeilge i Meiriceá]] * [[An Ghaeilge i Muir Chairib]] * [[An Ghaeilge i gCeanada]] * [[Foclóirí Gaeilge]] * [[Gaeilge Chonnacht]] * [[Gaeilge na Mumhan]] * [[Canúint Ghaeilge Uladh|Gaeilge Uladh]] * [[Gramadach na Gaeilge]] * [[Liosta giorrúchán]] * [[Vicipéid:Áiseanna]] == Naisc sheachtracha == * ''[http://de.wikisource.org/wiki/Die_araner_mundart Die araner mundart]'' (cuntas fóneolaíoch de chanúint na [[Oileáin Árann|nOileán Árann]], ó 1899; as Gearmáinis) * [http://www.gaeilge.ie Foras na Gaeilge] * [http://www.smo.uhi.ac.uk/gaeilge/gaeilge.html Sabhal Mòr Ostaig] - Gaeilge ar an Ghreasán *{{Lua idirlín |url=https://gaeilge.org.au/leamh/an-luibin|teideal=An Lúibín|údar=Colin Ryan|dátarochtana=13 Aibreán 2022 |foilsitheoir=Cumann Gaeilge na hAstráile}} == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Ghaeilge, An}} {{Teangeolaíocht na Gaeilge}} {{Teangacha oifigiúla an AE}} {{Teangacha Ceilteacha}} [[Catagóir:Teangacha Ceilteacha]] [[Catagóir:Teangacha na hEorpa]] [[Catagóir:Teangacha na hÉireann]] [[Catagóir:Gaeilge| ]] 5mxsdrddwha3i1k5iqw44j3yvd9pwmv 0 22122 1085119 960575 2022-08-20T21:41:56Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:SIR MORTIMER WHEELER 1890-1976 Archæologist lived here.jpg|thumb|]] [[Seandálaíocht|Seandálaí]] Albanach ab ea '''Sir Robert Eric Mortimer Wheeler''' (10/9/1890-22/7/1976); eisean a cheap an saghas tochailte a thugtar an "Kenyon-Wheeler method" air (bhain an seandálaí Kathleen Kenyon tairbhe as sna [[1950idí|caogaidí]]). Rinne sé staidéar in Ollscoil Londan; ceapadh é mar stiúrthóir Iarsmalann Náisiúnta na Breataine Bige sa bhliain 1920 agus ba é caomhnóir Iarsmalann Londan é ó 1926 go 1944. Rinne sé mórán tochailte sa [[An Bhreatain|Bhreatain]]; sa bhliain 1944 ceapadh é mar Ard-Stiúrthóir na Seandálaíochta san [[India]] agus rinne tochailt i láithreáin i ngleann an Indiaigh; eisean a tháinig ar láithreáin Mohenjo-daro agus Harappa (1921). D'fhill sé abhaile sa bhliain 1948 agus rinneadh ollamh de in Institiúid nua na Seandálaíochta. Bhí iomrá leis de bharr a chuid leabhar agus a ndearna sé de chraoladh ar an [[raidió]] agus ar an [[teilifís]], rud a léirigh scéal an ama a chuaigh thart do phobal mór. Rinneadh ridire de sa bhliain 1952. Sna [[1930idí|tríochaidí]], nuair a bhí sé ag iniúchadh Maiden Castle, daingean ársa atá i ngar do [[Dorchester]], bhain sé leas as bolscaireacht faoi fhiúntas na seandálaíochta chun mna áitiúla agus mic léinn a mhealleadh chun dul ag obair dó saor in aisce. Ba dheas an tseift í: ní raibh le déanamh ag an seandálaí ach an gnó a stiúradh, agus is iomaí duine a bhain tairbhe as an gcleas ó shin. == Modh Kenyon-Wheeler == De réir an mhodha seo foroinntear an talamh ina chearnóga atá isteach is amach le cúig mhéadar an taobh; déantar na cearnóga a thochailt, agus balc caol idir gach ceann díobh a fhágtar gan tochailt, é ag léiriú na stratam chun gur féidir foinse gach iarsma a dhéanamh amach go cruinn. Tá fadhbanna ag baint leis an modh seo: ní féidir é a úsáid mura bhfuil strataim ann, is beag an mhaith é i dtochailt mhór, agus ní thugann sé deis do sheandeolaithe eile an láithreán a thochailt arís le modhanna nua. Tá tochailt limistéir oscailte tagtha ina ionad, mórán, cé go mbaintear feidhm as an "Modh" go fóill sa [[an tSín|tSín]] agus san India. == Saothair == * ''Archaeology from the Earth'', 1954. * ''Still Digging, Michael Joseph Ltd'', 1955. * ''Hill Forts of Northern France'', Londain, 1957. * ''The Indus Civilization'', Cambridge, 1962. * ''Roman art and architecture'', 1964. * ''Civilizations of the Indus Valley and Beyond'', 1966. {{DEFAULTSORT:Wheeler, Mortimer}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1890]] [[Catagóir:Básanna i 1976]] [[Catagóir:Seandálaithe]] q81gn1swsqyqntpuezbet3vm5gwqdl9 0 22282 1084495 961894 2022-08-20T19:56:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[scríbhneoir]] clúiteach i n[[Gearmáinis]] ón [[Ostair]] é [[Stefan Zweig]] (rugadh [[28 Samhain]] [[1881]] i [[Vín]] agus d'éag [[22 Feabhra]] [[1942]] sa [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]]). == Saol == Bhí cónaí air ó [[1919]] go [[1934]] i [[Salzburg]] s[[an Ostair]]. [[An Giúdachas|Giúdach]] ab ea é agus theith sé roimh na [[Naitsithe]] go [[Sasana]], i dtús. Ansin chaith sé achar gairid i [[Nua-Eabhrac]] sular chuir sé faoi sa [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]]. Bhí saol cruthaitheach scríbhneoireachta thar a bheith torthúil aige agus chuir sé idir dánta, gearrscéalta, úrscéalta, drámaí agus sliochtanna stairiúla i bhfoirm beathaisnéisí i gcló. [[Íomhá:IV 1927.521 Stefan Zweig WP.jpg|clé|mion|286x286px]] Sa bhliain 1942, agus dóchas caillte aige sa chine dhaonna, i bhfianaise an uafáis bhí ar siúl s[[an Eoraip]] chuir sé féin agus a bhean chéile lámha ina mbásanna féin. == Saothar == Ceann de na húrscéalta is aitheanta dár scríobh sé ná [[Schachnovelle (ÚrscéalFichille)|Schachnovelle (Úrscéal Fichille)]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zweig, Stefan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1881]] [[Catagóir:Básanna i 1942]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Gearmánacha]] 0fstvpivpzsptza1v1hdsc7pku64d2j 0 22443 1084779 695481 2022-08-20T20:26:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Is éard a bhí i gceist le '''Compántas na gCaitliceach''' (''Cumann na gCaitliceach'' uaireanta ) ([[Béarla]]: ''The Catholic Association'') ná an eagraíocht pholaitiúil a bhunaigh [[Dónall Ó Conaill]] sa chéad leath den [[19ú haois|naoú haois déag]] le feachtas a chur ar son [[Fuascailt na gCaitliceach|Fhuascailt na gCaitliceach]] i Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann. Bhí an Compántas ar cheann de na slua-eagraíochtaí [[polaitíocht|polaitiúla]] is luaithe a tháinig ar an bhfód s[[an Eoraip]]. == Bunú an Chompántais == Ba é Dónall Ó Conaill a chur an Compántas ar bun sa bhliain [[1823]]. Ní raibh ann ar dtús ach ceann eile d'eagraíochtaí den chineál céanna a bhí á mbunú le deich mbliana anuas. Níor bhláthaigh aon cheann de na cinn a bhí ann roimh an gCompántas. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ie}} [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] l9irmbrx6yxfjd5ptx10dc7xjdfa97b 0 22470 1085125 959139 2022-08-20T21:43:41Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} I g[[Gaillimh|cathair na Gaillimhe]], 3 Feabhra 1766, a rugadh '''Maitias Séamas Ó Coinmhí''' (Ó Coinmhidhe). De mhuintir Ógáin a mháthair agus Gaeilgeoir dúchais ab ea nach raibh focal Béarla aige nó go raibh sé thar ocht mbliana d’aois, ós lena sheanmhuintir taobh amuigh den chathair a bhí sé ina chónaí. Bhí a mhuintir deisiúil; cuireadh ar scoil i n[[Gaillimh]] é agus d’fhoghlaim sé [[Béarla]], [[Fraincis]], [[Laidin]] agus [[Gréigis]], in éineacht le rince agus pionsóireacht. Bhí sé thar barr mar dhornálaí agus mar snámhóir. Sagairt Abhistíneacha is mó a chuir oideachas air, cé go raibh raibí mar mháistir príobháideach aige. In aois a sé déag rinneadh printíseach d'aturnae de chuid mhuintir Bhrianach. Rinneadh iarracht ar an mBrianach a thógáil lá agus an bheirt acu ag déanamh ar Bhaile Átha Cliath; throid siad seisear constábla agus d’éalaigh, agus chuir athair Maitias go dtí oileán Grenada sna hIndiacha Thiar é. I seilbh na Fraince a bhí Grenada, ach ba ghearr go bhfuair Sasana greim air. D’imigh Ó Coinmhí leis agus shroich sé Philadelphia i dtús na bliana 1784 in aois a ocht mbliana déag. Fógra Saoirse Mheiriceá a mheall é ó bhí Stáit Aontaithe Mheiriceá ann le hocht mbliana. [[Íomhá:Ball players.jpg|thumb|Imreoirí liathróide de chuid na Seactach (''Choctaw'') agus na Lacótach (''Lakota''). D'fhoghlaim Ó Coinmhí teangacha a leithéidí. George Catlin a rinne an pictiúr sna 1830í]] Saol Meiriceánach a bhí aige as sin amach: é ar fiannas i mílíste Pennsylvania, ina thrádálaí leis na hIndiacha, ina mháistir scoile, agus ina thaistealaí. Phós sé bean an-óg arbh as Corcaigh dá máthair, agus bhí iníon leo, Cecelia, ar bhunaitheoirí [[Siúracha na Carthanachta]] i Meiriceá. Thug sé tamall i bPittsburgh agus bhain amach New Orleans, áit a raibh faill aige leis an gcreideamh a chleachtadh gan dua: Caitliceach tréan ab ea Ó Coinmhí i gcónaí. Chuir sé foclóir Spáinnise i dtoll a chéile, agus nuair a bhí sin críochnaithe aige sa bhliain 1812 thosaigh sé ar fhoclóir Béarla-Gaeilge. Is leis a chaith sé formhór a shaoil as sin amach, agus lámhscríbhinn thoirtiúil atá ann. Theip air foilsitheoir a fháil dó de bharr a mhéid, rud a ghoill air go mór. ''An Foclóir Béarla-Gaoidheilge'' a thug sé air, agus tuairim is 14,000 focal Gaeilge ann – sin 50,000 slipeanna nó cártaí eolais. Is cosúil go raibh eolas éigin aige ar thuairim is céad teanga, agus teangacha Indiacha ina measc. ==Foinsí== Mac Aonghusa, Proinsias, ‘An Ghaeilge i Meiriceá’ as ''Go Meiriceá Siar - Na Gaeil agus Meiriceá: cnuasach aistí'', Stiofáin Ó hAnnracháin (eag.). An Clóchomhar Tta 1979. == Naisc == * [[An Ghaeilge i Meiriceá]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Coinmhi, Maitias Seamas O}} [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1766]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Gaillimhe]] <br /> [[Catagóir:Daoine ilteangach]] 9btp2jg8urw7simw6ad932yt82m5ior 0 22471 1085109 777178 2022-08-20T21:37:51Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Pádraig Phiarais Cundún''' ([[1777]]-[[1857]]) gar do [[Bhaile Mhac Óda]], [[Contae Chorcaí]], agus tháinig clú air mar fhile agus mar fhear grinn. Bhí feirm aige in Uíbh Mac Coille láimh le h[[Eochaill]], ach sa bhliain 1826, in aois a naoi mbliana is daichead, thug sé a mhuirín leis go dtí [[Nua-Eabhrac (stát)|Stát Nua-Eabhrac]] agus d’fhódaigh sé é féin in Utica, áit a raibh gaolta leis cheana. Bhí Canáil mhór Erie á ghearradh ann timpeall na bliana 1826 agus [[Gaeilge]] ag mórán de na hoibrithe. Chuir an Cundúnach aithne ar a lán acu. [[Íomhá:1832 Erie Canal.jpg|thumb|center|600px|SeanChanáil Erie 1832: cainteoirí Gaeilge a thochail cuid mhaith di, agus aithne ag an gCundúnach orthu.]] Cheannaigh an Cundúnach feirm ar cairde; sa bhliain 1834, nuair a bhí an costas íoctha aige, thosaigh sé ag scríobh abhaile. Idir na blianta 1834 agus 1857 chuir sé neart litreacha agus [[filíocht|dánta]] abhaile i nGaeilge, agus tóir orthu ar fud a cheantair dhúchais. Ag seo sliocht as litir leis (30 Márta 1852): :''Féach feirmeoirí na tíre seo, bíonn bia is deoch gach uile lá insan bhliain acu chomh maith is a bheadh ag aon duine uasal. Ní bhíonn aon scorn orthu iad féin, a mná is a gclann do chaitheamh a gcoda ar aonchlár lena lucht oibre: aonbhia is aonchlár a bhíonn acu uile. Ní dheinid siad dála Sheáin an scadáin, a chognadh a chuid a chuid insan seomra go hamplach doicheallach. Agus samhailt eile Sheáin de chineál daoine, is beag an dolaidh iad a bheith mar atáid, go cúthail cráite faoi láimh daoirse Gall, óir is follas go bhfáiscfidís féin an tsnaidhm ar an mbocht chomh docht is a dhéanfadh an Gall nó fós níos measa dá mbeadh ar a gcumas.''<ref>Ó Buachalla, Breandán, ‘Litreacha Phádraig Phiarais Cundún,’ as ''Go Meiriceá Siar'', Stiofán Ó hAnnracháin (eag.), An Clóchomhar Tta 1979, lch 36.</ref> Chuir [[Risteard Ó Foghludha]] (Fiachra Éilgeach) an cnuasach go léir in eagar sa bhliain 1932. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc == [[An Ghaeilge i Meiriceá]] == Naisc Sheachtracha == * [http://www.answers.com/topic/p-draig-phiarais-c-nd-n Answers.com - Pádraig Phiarais Cúndún] [[Catagóir:Filí na hÉireann|Cundun, Padraig Phiarais]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1777|Cundun, Padraig Phiarais]] [[Catagóir:Básanna i 1857|Cundun, Padraig Phiarais]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach|Cundun, Padraig Phiarais]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chorcaí|Cundun, Padraig Phiarais]] b09pwz9gcpuhqwoxpeediz5em52d098 0 22661 1085204 1050506 2022-08-20T22:13:03Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:RGBL I 1935 S 1145.jpg|thumb|Iris oifigiúil na Gearmáine Naitsíche, inar foilsíodh Dlíthe Nürnberg]] Is éard a bhí i gceist le '''dlíthe Nürnberg''' nó ''Nürnberger Gesetze'' as [[Gearmáinis]] ná na [[dlí]]<nowiki/>the [[Ciníochas|ciníocha]] sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] [[Naitsíochas|Naitsíoch]] a choisc ar na [[Giúdaigh]] "Airianaigh" a [[Pósadh|phósadh]] agus a bhain saoránacht [[an Ghearmáin|na Gearmáine]] díobh. Bhí sé mar aidhm ag na dlíthe seo a gcearta sibhialta, polaitiúla agus dlíthiúla a bhaint de na Giúdaigh. Ba iad na dlíthe an chéad mhórchéim reachtaíochta in éadan na nGiúdach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/Hitler.pdf|teideal=An Ghearmain Naitsioch|údar=St Marys, Béal Feirste|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 183-2004-0312-505, Nürnberg, Reichsparteitag, Grundstein Kongreßhalle.jpg|clé|mion|220x220px|[[15 Meán Fómhair]] [[1935]]ː [[Adolf Hitler|Hitler]] le linn Ard-Fheis [[Naitsíochas|pháirtí na Naitsithe]]]] == Stair == [[Íomhá:Anti-Semitismus 1933.jpg|clé|mion|Póstaer i 1933ː "A Ghearmánachaǃ Cosnaígí sibh féinǃ Ná ceannaígí earraí ó na Giúdaighǃ" Ba é an tús a chuir na Naitsithe lena bhfeachtas in éadan na nGiúdach Réalta Dháiví a phéinteáil ar thosaigh siopaí ar le Giúdaigh iad. B’fhusa iad a aithint lá ní b’fhaide anonn.]] Rith an Reichstag na dlíthe ar [[15 Meán Fómhair]] [[1935]], le linn Ard-Fheis [[Naitsíochas|pháirtí na Naitsithe]] a bhí ar siúl i gcathair [[Nürnberg]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://twitter.com/ucdlawschool/status/1305816128602533889|teideal=ghlac an Reichstag leis "An Dlí um Chosaint Fola agus Onóra na Gearmáine"|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=|language=ga|work=Twitter|dátarochtana=2020-09-15}}</ref> Méadaíodh an t-idirdhealú seo le himeacht aimsire. Faoi 1938 bhí sé riachtanach ag Giúdaigh cártaí aitheantais a iompar le J an-soiléir orthu (‘Jude’ an Ghearmáinis ar ‘Giúdach’). Bliain ina dhiaidh sin bhí ar Ghiúdaigh ainmneacha baiste nua a ghlacadh: Sarah do na mná agus Israel do na fir. == Na dlíthe == Rinne dlíthe Nürnberg saoránaigh den dara grád de na Giúdaigh ina dtír féin. De réir dhlíthe Nürnberg, bhí na saoránaigh le rangú ó thaobh [[Creideamh|creidimh]] agus [[cine]] de. Chaithfeadh gach duine imréiteach [[Ginealach|ginealais]] a fháil lena chinntiú nach raibh Giúdaigh i measc a shinsear. I dtús báire cinntíodh gur géillsinigh iad na Giúdaigh agus ní saoránaigh. Bhain sé seo a gcearta polaitiúla díobh. Ansin cinntíodh go raibh [[pósadh]] agus caidreamh [[Gnéas|gnéis]] taobh amuigh den phósadh mí-dhleathach idir Giúdaigh agus Airianaigh. An duine a bhí i dteideal na [[saoránach]]<nowiki/>ta, ba [[Gearmánaigh|Ghearmánaigh]] iad tuismitheoirí a mháthar is a athar, nó ar a laghad, eachtrannaigh "ghaolmhara", Airianacha a bhí iontu. Más triúr nó ceathrar Giúdach a bhí ann, ba Ghiúdach é an duine féin. Más Giúdach amháin nó beirt Ghiúdach a bhí ann, ba mheascach é an duine - ''Mischling'' an téarma Gearmáinise. === Bunús === Ba é ba bhunús leis na dlíthe ná cineál réasúnú bréageolaíoch, is é sin, glacadh leis mar phrionsabal go raibh máchail [[Géinitic|ghéiniteach]], [[Bitheolaíocht|bhitheolaíoch]] ar na Giúdaigh, agus gur chóir na Giúdaigh a dhealú ó na "hAirianaigh" lena chinntiú nach dtolgfadh an "cine Airianach" an mháchail seo ó na Giúdaigh. == An reachtaíocht == {{Athfhriotal|align=left|width=70%| ;An Dlí um Chosaint Fola agus Onóra na Gearmáine (15 Meán Fómhair 1935) Ó tuigeadh dúinn go bhfuil an fhuil ghlan riachtanach lena chinntiú go mairfidh muintir na Gearmáine beo, agus ós é ár ndiantoil muintir na Gearmáine a choinneáil beo breabhsánta go deo na ndeor, reachtaigh muidne, ''Reichstag'' na Gearmáine, an dlí seo leanas: ;§ 1. :#Ní ceadmhach d'aon Ghiúdach géillsineach de chuid an Stáit a phósadh a bhfuil fuil Ghearmánach nó ghaolmhar ann. Níl aon phósadh bailí a shocraítear ina ainneoin sin, na póstaí san áireamh a shocraítear thar lear le teacht timpeall ar an dlí seo. :#Ní féidir ach le hIonchúisitheoir an Stáit tús a chur leis na nósanna imeachta le pósadh a chur ar neamhní. ;§ 2. :Ní ceadmhach d'aon Ghiúdach dul i gcomhriachtain sheachphosta le géillsineach de chuid an Stáit a bhfuil fuil Ghearmánach nó ghaolmhar ann. ;§ 3. :Ní ceadmhach d'aon Ghiúdach bean aimsire a fhostú le haghaidh oibreacha tí agus tinteáin, ach í a bheith níos sine ná 45 bliana d'aois. ;§ 4. :Ní ceadmhach d'aon Ghiúdach bratach an ''Reich'' nó an bhratach náisiúnta a chur ar foluain ná dathanna an Reich a thaispeáint. Ón taobh eile de, is ceadmhach dó dathanna na nGiúdach a thaispeáint. Ceart é seo atá faoi chosaint an Stáit. ;§ 5. :#Aon duine a sháróidh an cosc atá leagtha amach in §1, gearrfar pionós daoroibre air. :#Aon duine a sháróidh an cosc atá leagtha amach in §2, gearrfar téarma príosúnachta nó daoroibre air. :#Aon duine a sháróidh an cosc atá leagtha amach in §3 nó in §4, gearrfar téarma príosúnachta aon bhliana amháin nó níos lú air agus fíneálfar é, nó gearrfar ceann den dá phionós seo air. ;§ 6. :Eiseoidh Aire Gnóthaí Inmheánacha an ''Reich'', in éineacht le Fear Ionaid an ''Führer'' agus le hAire Dlí agus Cirt an ''Reich'', na rialacháin dhlíthiúla agus riaracháin is gá chun an dlí seo a chur i bhfeidhm nó a chomhlánú. ;§ 7. :Tiocfaidh an Dlí seo i bhfeidhm ar an gcéad lá i ndiaidh lá a fhógartha, ach amháin §3, a thiocfaidh i bhfeidhm ar an 1 Eanáir 1936. Nürnberg ar an 15 Meán Fómhair 1935 ''Führer'' agus Seansailéir an ''Reich''. Aire Gnóthaí Inmheánacha an ''Reich''. Aire Dlí is Cirt an ''Reich''. Fear Ionaid an ''Führer''. }} [[Íomhá:Nuremberg laws Racial Chart.jpg|mion|clé|Cairt a scaipeadh le Dlíthe Nürnberg a mhíniú, ón mbliain 1935. <br> Ba Ghiúdaigh iad na daoine a raibh triúr nó níos mó dá ngarthuismitheoirí ina nGiúdaigh, rud a léiríodh le ciorcal dubh. <br> Ba Ghearmánaigh iad siúd a raibh na ciorcail bhána acu. <br> <br> Míníonn an chairt na coincheapa <br> ''# Deutschblütiger'' - Gearmánach de réir folaíochta <br> ''# Mischling zweiten Grades'' - meascach den dara grád, is é sin, ceathrú-Ghiúdach <br> ''# Mischling ersten Grades'' - meascach den chéad ghrád, nó leath-Ghiúdach, - ''# ...'' agus Giúdaigh. <br> Mar is léir ón gcairt, bhí sé ceadaithe do mheascaigh den dara grád "Airianaigh" a phósadh. <br> Ach chaithfeadh meascach den chéad ghrád ceadúnas ar leith a lorg ó na húdaráis.]] {{Athfhriotal|align=left|width=70%| ;An Dlí um Shaoránacht an ''Reich'' (15 Meán Fómhair 1935) Tá an ''Reichstag'' tar éis an dlí seo a leanas a ghlacadh d'aontoil, a fhógraítear leis seo: ;§ 1. :#Is éard atá i gceist le géillsineach de chuid an Stáit ná duine a ndlítear cosaint an ''Reich'' dó agus a bhfuil dualgaisí ar leith air dá réir sin. :#Bronntar stádas an ghéillsinigh ar an duine de réir mar atá leagtha amach sa Dlí um Shaoránacht an ''Reich'' agus an Stáit. ;§ 2. :#Is éard atá i gceist le saoránach de chuid an ''Reich'' ná géillsineach de chuid an Stáit a bhfuil fuil Ghearmánach nó ghaolmhar ann agus é á chur in iúl lena iompraíocht go bhfuil sé chomh hábalta agus atá sé fonnmhar a dhicheall a dhéanamh ar mhaithe le muintir na Gearmáine agus leis an ''Reich'' féin. :#Bronntar saoránacht an ''Reich'' ar an duine trí Theastas Saoránachta an ''Reich'' a eisiúint. :#Níl cearta iomlána polaitiúla, mar atá siad leagtha amach sa dlí, ach ag na saoránaigh. ;§ 3. :Eiseoidh Aire Gnóthaí Inmheánacha an ''Reich'', in éineacht le Fear Ionaid an ''Führer'' agus le hAire Dlí agus Cirt an ''Reich'', na rialacháin dhlíthiúla agus riaracháin is gá chun an Dlí seo a chur i bhfeidhm agus a chomhlánú. Nürnberg ar an 15 Meán Fómhair, ag Ard-Fheis na Saoirse ''Führer'' agus Seansailéir an ''Reich'' Adolf Hitler Aire Gnóthaí Inmheánacha Frick }} ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:Frith-Ghiúdachas]] [[Catagóir:Dlí Gearmánach]] [[Catagóir:Eoiginic]] [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:An tUileloscadh]] r66wcun56s90bvkd3nfdw8odoulil99 0 22797 1084527 916010 2022-08-20T19:59:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ban-aisteoir Francach í '''Sarah Bernhardt''', a rugadh ar an [[22 Deireadh Fómhair]] [[1844]] agus a fuair bás ar an [[26 Márta]] [[1923]]. Rugadh Bernhardt i b[[Páras]] agus fuair sí bás sa chathair chéanna. Cuireadh i [[Reilig Père-Lachaise]] í. Deirtear gurb í Bernhardt "the most famous actress the world has ever known".<ref>http://www.nybooks.com/articles/20151</ref> == Leabhair == * ''Dans les Nuages, Impressions d'une Chaise Charpentier'' (1878) * ''L'Aveu, drame en un acte en prose'' (1888) * ''Adrienne Lecouvreur, drame en six actes'' (1907) * ''Ma Double Vie'' (1907), & * ''Un Coeur d'Homme, pièce en quatre actes'' (1911) * ''Petite Idole'' (1920; as ''The Idol of Paris'', 1921) * ''L'Art du Théâtre: la voix, le geste, la prononciation, etc.'' * ''Sarah Bernhardt My Grandmother'' (1940) == Leabharliosta == * [[Françoise Sagan]], ''Sarah Bernhardt, le rire incassable'' (Robert Laffont, Paris, 1987) * ''Portrait(s) de Sarah Bernhardt'', catalogue de l'exposition ''Sarah Bernhardt ou le divin mensonge'' (BNF, 2000) sous la direction de Noëlle Guibert (Éd. Bibliothèque nationale de France, Paris - 208 pages - ISBN 2-7177-2113-4) * [[Jacques Lorcey]], ''Sarah Bernhardt, l'art et la vie'', préface d'Alain Feydeau (Séguier, Paris, 2005 - 160 pages - ISBN 2-84049-417-5) * Lorcey, Jacques. ''Sarah Bernhardt, l'art et la vie'', Paris : Éditions Séguier, 2005. 160 pages. Avec une préface d'Alain Feydeau. ISBN 2-84049-417-5. * Menefee, David W. ''Sarah Bernhardt in the Theater of Films and Sound Recordings''. North Carolina: McFarland, 2003. * Menefee, David W. ''The First Female Stars: Women of the Silent Era''. Connecticut: Praeger, 2004. * [[Cornelia Otis Skinner|Skinner, Cornelia Otis]]. ''Madame Sarah''. Paragon House, 1966. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{commons|Sarah Bernhardt|Sarah Bernhardt}} * [http://www.sarah-bernhardt.com/ ] * [http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=261395&pageno=1 ''La Tosca''] * [http://www.udenap.org/extraits_sonores/voix_disparues/bernhardt_sarah_phedre.mp3 A guth] [[Catagóir:Ban-aisteoirí Francacha|Bernhardt, Sarah]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1844]] [[Catagóir:Básanna i 1923|Bernhardt, Sarah]] lul0mxd3a723wlcgq8t3e8f9jubxekh 0 22850 1084433 858672 2022-08-20T19:50:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] Sasanach é '''Wes Brown''', a rugadh i Longsight, [[Manchain]] ar an [[13 Deireadh Fómhair]] [[1979]]. Imríonn sé ina chúlaí le [[Manchester United]] i [[Sasana]] agus le foireann idirnáisiúnta Shasana. Is [[cosantóir]] é. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en|Brown, Wes}} {{DEFAULTSORT:Brown, Wes}} [[Catagóir:Imreoirí sacair Shasana]] [[Catagóir:Daoine as Manchain]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Daoine beo]] tvvapp2i8jnzttf5n327dmfhgeafl7s 0 23384 1084886 924987 2022-08-20T20:37:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is dócha gur shagart é '''Fear Dorcha Ó Mealláin''' agus gurbh ó [[Contae an Dúin|Chontae an Dúin]] é. B'fhile é, ach níl ach aon dán amháin againn óna láimh. É ag scríobh le linn [[Oilibhéar Cromail|Chromail]]. Mí Lúnasa na bliana 1652 d'ordaigh Parlaimint Shasana do gach Caitliceach agus do mhórán Ríogaithe, d'aicme ab airde ná aicme an sclábhaí nó an cheárdaí, iad féin agus a dteaghlach a aistriú chun [[Connacht]] agus chun Contae an Chláir, áit a mbeadh píosa beag talún rompu. Ba mhinic a rinneadh an t-aistriú sa gheimhreadh agus ar dhrochbhóithre, agus cailleadh na céadta. Is leis sin a bhaineann dán Uí Mealláin, ''An Díbirt go Connachta''. Tá sé scríofa i leagan scaoilte d'fhilíocht na scol agus cuireann Ó Mealláin in iúl gur fearr ár dtoil a chur le toil Dé: ''Beag bheas linn ag dul san uaigh''. Déantar comparáid idir cás na nGael agus cás na nIosraeilíteach fadó - gnáth-théama sa 17ú haois i ndánta den saghas seo. :''Amhlaidh sin do-ghéanfar libh'', :''do-ghéabhaidh sibh gach maith ar dtús'': :''atá bhur ndúiche ar neamh'' :'''s ná bígí leamh in bhur gcúis'' == Tagairtí == * Beresford Ellis, Peter (1975). ''Hell or Connaught! The Cromwellian Colonization of Ireland 1652-1660'', Hamish Hamilton, ISBN 241890713 * de Brún, Pádraig agus Ó Buachalla, Breandán agus Ó Coincheanainn, Tomás (eag.) (athchló 1975). ''Nua-Dhuanaire: Cuid 1'', Institiúid Ardléinn Bhaile Átha Cliath. * Ó Tuama, Seán agus Kinsella, Thomas (athchló 1985). ''An Duanaire 1600-1900: Poems of the Dispossessed'', The Dolmen Press, ISBN 0-937702-02-1. {{DEFAULTSORT:Meallain, Fear Dorcha O}} [[Catagóir:Daoine as Contae an Dúin]] [[Catagóir:Filí na hÉireann]] i8jopd2am0klrnx6vn9jvhry8v1dnvq 0 23397 1085166 958112 2022-08-20T21:53:40Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'as [[Tiobraid Árann]] d''''Eoghan Ó Riain''' (''Eugene Ryan'') (1864-1905), Éireannach a a bhí ina chónaí in [[Sydney]] na [[An Astráil|hAstráile]] sa chuid dheireanach den [[19ú haois]]. Bhí sé chun tosaigh i measc lucht saothraithe na Gaeilge ann, agus é mór leis an Dr [[Nioclás Ó Domhnaill]], Gaeilgeoir nótáilte as [[Melbourne]] a scríobh alt suimiúil faoin Rianach nuair a chuaigh sé siúd i gcré. Rugadh an Rianach i dTiobraid Árann sa bhliain 1864 agus tháinig go dtí an Astráil nuair a bhí sé timpeall aon bhliain amháin is fiche d’aois. Duine iléirimiúil a bhí ann, múinteoir scoile, ceoltóir agus fear teangeacha. [[Fraincis]], [[Iodáilis]] agus [[Spáinnis]] ar a thoil aige, Sínis freisin más fíor don Domhnallach, agus scoth Gaeilge. A uncail Diarmaid, múinteoir oilte, a chuir oideachas air, agus fuair an Rianach a chuid céimeanna i gColáiste Bhráithre Phádraig i [[Maigheann Rátha]]. == An Rianach san Astráil == Mar bhaill de Bhráithre Phádraig a tháinig Eoghan féin agus a dheartháir Bernard chun na hAstráile, agus bhí Eoghan ina mhúinteoir in Maitland agus in Armidale in [[New South Wales]]. D'fhág sé an t-ord agus chuaigh ag obair san ''University College'' in Redfern, Sydney, áit ar thug sé dhá bhliain déag, é ag cur ógánach trí scrúduithe an Mháithreánaigh le haghaidh na hOllscoile nó trí scrúduithe na seirbhíse poiblí. Deirtear gur mhúin sé Gaeilge ann, agus rith sé ranganna don Chonradh. Phós sé ach ní raibh clann aige. [[Íomhá:St Andrew's Cathedral, Town Hall, Sydney from The Powerhouse Museum Collection.jpg|thumb|Sydney: an Halla Cathrach sa 19ú haois]] Ba chliobaire d’fhear groí é an Rianach, féasóg fhada dhubh agus blagaid air. É gealgháireach i gcónaí agus mór le cách, rud a cheil (dar leis an Domhnallach) an dáiríreacht a bhí ann. Fear mór iománaíochta ba ea é a thacaigh go tréan leis an gclub áitiúil. Bhí cuma Ghaelach fiú ar a mhodh imeachta, ó b’eisean an t-aon duine amháin i Sydney a raibh ''jaunting car'' aige agus í le feiceáil ar Bhóthar Botany laethanta saoire. Bhí teach tábhairne aige i Sráid Sheoirse Thiar in Sydney, agus eolas le fáil air ó chuntas bríomhar Niocláis Uí Dhomhnaill air: ochtar nó deichniúr páistí ag cleachtadh ríle nó poirt thuas an staighre, fidiléir agus píobaire le cloisteáil, gasra Muimhneach ag cíoradh chúrsaí an lae i nGaeilge i bparlús eile, fear an tí ina dhuine den chuideachta ó am go chéile, lucht imeartha cártaí go glórach ina gclúid féin: ‘An t-aon!’ ‘An t-aon harta!’ ‘Sonas ar do láimh, a bhuachaill,’ ‘An cuireata!’ ‘Mo ghraidhn thú, a Mhíchíl,’ ‘An cíoná!’ ‘T’anam ‘un Dia,’ ‘Is linne an cluiche’. Bhí an Rianach ar a dhícheall ag cur chúis ''Home Rule'' chun cinn, é ina bhall de choistí agus d’fhochoistí agus airgead á bhailiú aige. Cailleadh é sa bhliain 1905 in aois a bhliana is dhá scór – bás roimh am – agus fuarthas teachtaireacht chomhbhróin ó Willy Redmond, ceannaire an pháirtí Éireannaigh in Westminster. Ní fios cén taobh a rachadh sé leis tar éis Sheachtain na Cásca, nuair a bhí na seanchuspóirí imithe le gaoth. == Tagairtí == * O'Donnell, Nicholas: 'Death of Eugene Ryan,' ''The Advocate'' (Melbourne), 15 Iúil 1905. * 'Mr. Eugene J. Ryan's Funeral,' ''The Advocate'' (Melbourne), 15 Iúil 1905. == Féach freisin == * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[Liosta stairiúil lucht Gaeilge san Astráil]] {{DEFAULTSORT:Riain, Eoghan O}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Astrálacha]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine as Contae Thiobraid Árann]] pem37ov83dpobrtfo3fu0njj4bb2beu 0 23399 1084610 1010469 2022-08-20T20:08:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Nioclás Ó Domhnaill''' (1862 - 1920) ar an scoláire Gaeilge ba mhó san Astráil lena linn. Taispeánann na [[Grianghrafadóireacht|grianghraif]] fear téagartha measúil, [[spéaclaí]] air agus [[féasóg]] ghearr dhubh. == Luathshaol == Rugadh é ar fheirm bheag i mBallengarook, ceantar in [[Victoria]] i ndeisceart na [[An Astráil|hAstráile]], ar [[9 Meitheamh]] [[1862]], do Mhícheál Ó Domhnaill as Camas, [[Contae Luimnigh]], agus do Shiobhán de Barra as Lios Coinéad sa chontae céanna. B’as Contae Luimnigh cuid mhaith dá chomharsana agus Gaeilge á labhairt ina measc. Tá fianaise ann go raibh Gaeilge ó dhúchas ag máthair Niocláis, agus dúirt sé go raibh an teanga ar a toil ag Léan (Ellen), deirfiúr a máthar. [[Íomhá:Limericklandscape.jpg|thumb|240px|Contae Luimnigh]] Nuair a bhí Nioclás trí bliana d’aois cailleadh a athair de bharr timpiste mharcaíochta. Bhí éirim aigne ag Nioclás cuireadh ar scoil ag St Mary's, Melbourne Thiar, é sa bhliain 1871. An bhliain dar gcionn d'fhill sé ar Ghisborne, in aice le Ballengarook, agus chuaigh ar ais go dtí Melbourne sa bhliain 1876 chun a chuid scolaíochta a chríochnú i gColáiste Naomh Pádraig. D’aistrigh an teaghlach go dtí Melbourne, [[príomhchathair]] na coilíneachta, agus chuaigh Siobhán ag obair. Bhain Nioclás céim MB amach sa bhliain 1884 in Ollscoil Melbourne agus chuaigh le leigheas in North Melbourne, an chuid ba Ghaelaí den chathair. Phós sé Mary Ann Bruen, éadaitheoir óg a bhain a hathair le [[Contae Ros Comáin]] agus a máthair le [[Contae na Gaillimhe]]. Seans, mar sin, go raibh Gaeilge ag Mary Ann. Rugadh naonúr clainne don lánúin, cé gur cailleadh cúigear acu ina leanaí. Cailleadh Mary Ann féin in aois a naoi mbliana is daichead agus ceathrar clainne uirthi, rud a ghoill go trom ar an Domhnallach. == An Ghaeilge == [[Íomhá:Melbourne international exhibition 1880.jpg|thumb|left|Melbourne - an ''Royal Exhibition Building'' a tógadh le linn Uí Dhomhnaill agus a ndearna sé óráid ann.]] Chuir an Domhnallach craobh de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]] ar bun i Melbourne sa bhliain 1901, in éineacht le [[Thomas Cunningham Curran]] agus [[Morgan Jageurs]]. Chuir cainteoirí dúchais i Melbourne an-suim in obair na craoibhe, go háirithe an líon mór daoine ar féidir leo Gaeilge a labhairt gan í a léamh ná a scríobh. Bhain obair Uí Dhomhnaill le hathbheochan bheag Ghaeilge in Melbourne. Bhí téacsleabhair Ghaeilge á ndíol sa chathair, leithéidí ''Simple Lessons in Irish'' (1894) ó lámh [[Eoghan Ó Gramhnaigh|Eoghain Uí Ghramhnaigh]]. Níor mhair an chraobh ach roinnt blianta, áfach. D’fhoghlaim Nioclás scríobh na Gaeilge ar chomhairle [[Eoghan Ó Riain|Eoghain Uí Riain]], Gaeilgeoir as [[Sydney]]. Gach seachtain scríobhadh sé colún Gaeilge dar theideal “Our Gaelic Column” in ''The Advocate'', nuachtán Caitliceach. Lean “Our Gaelic Column” ó 12 Iúil 1902 go dtí deireadh na bliana 1912. Filíocht agus amhráin is mó a bhíodh ann, agus bhí lámh san obair ag an Athair [[William Ganly]], uncail an scríbhneora [[Liam Ó Flaithearta]]. Bhailigh Nioclás timpeall 600 leabhar agus a leath i nGaeilge. Inniu tá siad le fáil i Lárionad Léinn Choláistí Mhuire agus Newman, a bhaineann le hOllscoil Melbourne. Tá dhá lámhscríbhinn shuimiúla sa bhailiúchán: * an scríobhaí [[Seosamh Ó Longáin]] (1818-1880) a bhreac ceann acu, cóip 256 leathanach den seanscéal ''[[Táin Bó Cuailgne]]'', sa bhliain 1862, agus * bailiúchán scéalta ó lámh roinnt scríobhaithe eile is ea an dara ceann. == Polaitíocht == Bhí Nioclás sáite i gcúis an [[Rialtas Dúchais|Rialtais Dúchais]] in [[Éire|Éirinn]]. Bhí sé chun tosaigh in eagraíochtaí náisiúnacha Éireannacha in Melbourne. Ba mhór an babhta air Éirí Amach na Cásca. Chuaigh an ghlúin óg le [[Sinn Féin]] agus tháinig scoilt sna heagraíochtaí Éireannacha in Melbourne. Sa bhliain 1919 d'éirigh Nioclás as gnóthaí poiblí. Bhí air a chéad chuairt ar Éirinn a chur ar athlá de bharr na dTrioblóidí thall, agus fuair sé bás i Melbourne ar an 14 Eanáir 1920 in aois a sheacht mbliana is caoga. D'fhág sé iníon agus triúr mac ina dhiaidh. [[Íomhá:The Historical Victorian Magazine - January 1911 (Vol 1 No 1).pdf|mion|The Historical Victorian Magazine - January 1911]] Bhí an Domhnallach ar bhunaitheoirí an ''Australian Natives' Association'' agus ba chomhairleoir é de chuid Chumann Ríoga Staire Victoria. == Naisc sa Vicipéid == * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[Eoghan Ó Riain]] * [[Liosta stairiúil lucht Gaeilge san Astráil]] == Tagairtí == * [[Val Noone|Ó Nuadháin, Val]] & Ryan, Colin: 'Nioclás Ó Domhnaill: Laoch na Gaeilge san Astráil' in ''Feasta'', Bealtaine 2009 * ''Victorian Historical Magazine'', 8, no 29, Nov 1920, lch 14. * ''The Advocate'' (Melbourne), 11 Dec 1915, 24 Jan 1920. * ''Freeman's Journal'' (Sydney), 22 Jan 1920. * Tobin, G. M.: ''The Sea-Divided Gael: A Study of the Irish Home Rule Movement in Victoria and New South Wales, 1880-1916'' (Tráchtas M.A., Australian National University, 1970) * McConville, Chris, 'O'Donnell, Nicholas Michael (1862–1920),' ''Australian Dictionary of Biography'': http://adb.anu.edu.au/biography/odonnell-nicholas-michael-7879 * [http://www.isos.dias.ie/irish/index.html] Suíomh a thaispeánann lámhscríbhinni Gaeilge ó Éirinn agus ón Astrail, agus lámhscríbhinni ar leis an Domhnallach iad san áireamh. {{DEFAULTSORT:Domhnaill, Nioclas O}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Astrálacha]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1862]] [[Catagóir:Básanna i 1920]] [[Catagóir:Gaeilgeoirí]] [[Catagóir:Scoláirí Gaeilge]] 7qb0uwqrfmlxmqtt7qhhpmxcejq4hj7 0 23496 1084516 859657 2022-08-20T19:58:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacar|sacair]] [[An Spáinn|Spáinneach]] é '''Sergio Ramos'''. Imríonn sé faoi láthair le [[Real Madrid C.F.|Real Madrid]]. Rugadh é [[30 Márta]] [[1986]] in Camas, [[Andalucía]]. Ar 17 Lúnasa 2015, agus i ndiaidh tuairimíocht faoina aistriú go [[Manchester United F.C.|Manchester United]], ghlac Ramos conradh nua cúig bliana le Real Madrid, rud a cheanglaíonn é leis an gclub sin go dtí an bhliain 2020. Rinneadh captaen de i ndiaidh aistrú Casillas go [[FC Porto]].<ref>{{cite news|teideal=Sergio Ramos signs his contract extension with Real Madrid|url=http://www.realmadrid.com/en/news/2015/08/sergio-ramos-signs-his-contract-extension-with-real-madrid|accessdate=17 August 2015|publisher=Real Madrid|date=17 August 2015}}</ref> Bhronn [[UEFA]] an teideal Laoch na hImeartha air ar 28ú Bealtaine 2016 i ndiaidh bua Real Maidrid (5–3) i gcoinne [[Atlético Madrid]].<ref>{{cite news |teideal=Spot-on Real Madrid defeat Atlético in final again |url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2016/matches/round=2000638/match=2015789/postmatch/report/index.html |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=28 May 2016 |accessdate=29 May 2016}}</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{Stumpa-peileadóirsacair-es|Ramos, Sergio}} {{DEFAULTSORT:Ramos, Sergio}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Imreoirí sacair]] [[Catagóir:Daoine beo]] et5vi07czddsqmk6wpj6kb9nzm5ubsg 0 23542 1085117 1017705 2022-08-20T21:41:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Taoiseach]] de Mhuintir Bhriain ba ea '''Murchadh Ó Briain''' (c.1618 – [[19 Meán Fómhair]] [[1674]]), an chéad Iarla Inse Uí Chuinn. Idir na blianta 1624 agus 1654 bhí teideal an 6ú Barún Inse Uí Chuinn air. ''Murchadh an Dóiteáin'' a bhí air i mbéal an ghnáthphobail de bharr a ndearna sé de scrios i gCúige Mumhan. Bhí sé ar na huaisle Protastúnacha ba mhó in Éirinn. Rinne sé saighdiúireacht in Arm Spáinneach na hIodáile idir na blianta 1636 agus 1639. D’fhill sé abhaile, phós iníon an Ridire William St Leger, Uachtarán Chúige Mumhan, agus rialaigh an cúige sin tar éis bhás St Leger. Nuair a d’éirigh na hÉireannaigh amach sa bhliain 1641 chuaigh sé i leith na gcoilíneach Sasanach agus na bProtastúnach, agus choinnigh sé smacht ar Chorcaigh agus ar iardheisceart na hÉireann in ainm an Rí go dtí gur shocraigh [[Séamas de Buitléir]], an chéad Diúc Urmhumhan, an Sos Mór i Mí Mheán Fómhair, 1643. Sa bhliain 1642 ruaig sé arm de chuid an [[Comhcheangal na hÉireann|Chomhcheangail]] faoi cheannas [[Gearóid de Barra|Ghearóid de Barra]] ag [[Cath Lios Cearúill]], arm a bhí ag déanamh ar Chorcaigh. Dealraíonn sé go raibh gráin ar leith aige ar mhórcheannasaí eile, [[Eoghan Rua Ó Néill]]. Ba mhór idir an bheirt. Bhí an Niallach ag taobhú leis na náisiúnaithe Caitliceacha, agus bhí cúis shinseartha leis an bhfaltanas freisin, sa mhéid gur maraíodh seanathair an Bhrianaigh (Murchadh eile) sa bhliain 1597 agus é ag troid le saighdiúirí a chuaigh i bpáirt le hAodh Rua Ó Néill, uncail Eoghain. == Fear na Parlaiminte == Nuair a theip ar an mBrianach post Uachtarán Chúige Mumhan a fháil ó Shéarlas I, post a tugadh d’Iarla Portland, tháinig colg air. D’fhill sé ar Éirinn agus chuaigh i bpáirt le lucht na Parlaiminte; ruaig sé na Caitlicigh as Corcaigh, as Eochaill agus as Ceann Sáile, agus bhuaigh ar an gComhcheangal san iardheisceart. Chreach sé Caiseal sa bhliain 1647 agus rinne sé léirscrios ar Chúige Mumhan, rud a tharraing ''Murchadh an Dóiteáin'' air mar leasainm. Rug sé bua mór ar arm Thiobóid Taaffe, an chéad Iarla Chairlinn, ag [[Cath Chnoc na nEas]] i Mí na Samhna 1647, bua a mhill Arm an Chomhcheangail i gCúige Mumhan. [[Íomhá:kilkenny castle.jpg|250px|thumb|Caisleán Chill Chainnigh. Ba í Cill Chainnigh príomhchathair an Chomhcheangail.]] == Fear an Rí == Tháinig imní air de barr an [[Vote of No Addresses (Vóta Gan Aithisc)|“Vóta Gan Aithisc”]], vóta i bParlaimint Shasana a thug dúshlán an Rí, agus thaobhaigh sé go poiblí le Séarlas i Mí Mhárta 1648. Dúirt sé gur chóir sos cogaidh a shocrú le lucht an Chomhcheangail, ach tharla easaontas idir an tArd-Chomhairle agus ionadaí an Phápa, an tArd-Easpag Rinuccini, dá bharr. D’fháiltigh an Brianach roimh [[Séamas de Buitléir|Shéamas de Buitléir, Marcas Urmhumhan]], nuair a d’fhill sé siúd ar Éirinn sa bhliain 1648, agus thacaigh sé leis an Dara Síocháin, sos cogaidh a thug na Ríogaithe agus lucht an Chomhcheangail le chéile i gcoinne Pharlaimint Shasana. Chaith an Brianach cuid mhaith de na blianta 1648 agus 1649 ag iarraidh deireadh a chur le comhrac an Niallaigh in aghaidh chomhar an Chomhcheangail agus na Ríogaithe. Chríochnaigh an comhrac faoi shamhradh na bliana 1649, ach bhain sé de neart na Ríogaithe agus iad ag cur i gcoinne Chromail. Bhí an Brianach i láthair ag Cath Ráth Maonais nuair a buadh go dona ar na Ríogaithe, cé gur tháinig a chuid saighdiúirí ina gcúlgharda idir an fuíoll agus an namhaid. Trí mhí ina dhiaidh sin d’ionsaigh sé na Parlaimintigh ach buadh air ag Cath an Inbhir Mhóir sa bhliain 1649, agus bhain an díomua seo go mór dá chlú. I gceann bliana bhí droch-chuma ar chás na Ríogaithe. I Mí Mhárta bhris Broghill an cath ar roinnt complachtaí a bhí dílis don Bhrianach go fóill, agus faoi Mhí na Bealtaine 1650 bhí mórán dá chuid saighdiúirí Protastúnacha eile dulta leis na Parlaimintigh. Ba ghearr go ndeachaigh an Brianach chun na Fraince ina dheoraí in éineacht leis an mBuitléarach. == Athbhunú == Thug an Brianach Séarlas II ar a thaobh agus rinneadh Iarla de sa bhliain 1654. Bhí sé ag troid san Iodáil in arm na Fraince agus arís sa Chatalóin i rith Chogadh na mBuanaithe sna blianta 1654 agus 1655, nuair a d’iompaigh sé ina Chaitliceach. Nuair a tháinig Séarlas i réim fuair an Brianach a chuid tailte ar ais i gCúige Mumhan, ach ceileadh an Uachtaránacht air toisc gur Chaitliceach é. Eisean a bhí i gceannas fórsa sluaíochta gan rath a chuir Séarlas II chun cuidiú leis na Portaingéalaigh sa bhliain 1662, agus ina dhiaidh sin chónaigh sé go suaimhneach in Éirinn go dtí lá a bháis sa bhliain 1674. == Tagairtí == * Ó Siochrú, Mícheál, ''Confederate Ireland 1642-49'', Four Courts Press, Dublin 1999. * Lenihan, Padraig, ''Confederate Catholics at War 1641-49'', Cork University Press, Cork 2001. * Ohlmeyer, Jane agus Kenyon, John (eag), ''The Civil Wars'', Oxford University Press, Oxford 1998. * Canny, Nicholas, ''Making Ireland British 1580-1650'', Oxford University Press, Oxford 2001. == Féach Freisin == * [[Gearóid de Barra]] == Naisc Sheachtracha == * [http://www.british-civil-wars.co.uk/biog/inchiquin.htm/ Beathaisnéis Thiarna Inse Uí Chuinn] * [http://www.british-civil-wars.co.uk/glossary/confederation-kilkenny.htm The Confederate Assembly of Kilkenny], ''British Civil Wars, Commonwealth and Protectorate, 1638–1660'' [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1641]] [[Catagóir:Básanna i 1674]] [[Catagóir:Saighdiúirí Éireannacha]] [[Catagóir:Taoisigh Éireannacha]] 9vnuxfrqcx7kul05jv2q6klxdczz9vr 0 23965 1084877 788177 2022-08-20T20:36:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'é an tUasal '''Francesc Macià i Llussà''' ([[Vilanova i la Geltrú]], [[21 Deireadh Fómhair]], [[1859]] - [[Barcelona]], [[25 Nollaig]], [[1933]]) an 122ú Uachtarán na Catalóine agus bhí sé ina oifigeach in Airm na Spáinne roimhe sin. == Saol == Bhain Macià an céim 'leifteanantchoirnéal' amach le linn a ghairmréim mhíleata. Bhí sé i gceannas ar an t-ionsaí a rinne oifigigh an airm ar an iris ''La Veu de Catalunya'' sa bhliain 1905, agus b'éigean dó éirí as an arm. B'ionadaí é do Barcelona ó 1914 go 1923. Bhunaigh Macià an [[Estat Català]], páirtí polaitíochta le haghaidh an neamhspleáchais a bhaint amach. Rinne Macià iarracht éirí amach a chur ar bun in aghaidh deachtóireachta [[Miguel Primo de Rivera]]. Bhí an t-éirí amach seo lárnaithe i [[Prats de Molló]] ([[Roussillon]]). Chuir Gendarmerie na Fraince cosc ar an cheannairc. Ach mar thoradh ar an mhéid a thit amach, bhí an-mheas ghnóthaithe do chúis na [[An Chatalóin|Catalóine]]. {{DEFAULTSORT:Macia i Llussa, Francesc}} [[Catagóir:Daoine Catalónacha]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Catalóine]] [[Catagóir:Uachtaráin Gheneralitat de Catalunya]] [[Catagóir:Adhlacthaí i reilig Monjuïc, Barcelona]] 3anuhfj1xniq9tu90tffdw7ron91ux2 0 24472 1084418 863634 2022-08-20T19:45:51Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is é '''BBC Thuaisceart Éireann''' (Béarla: ''BBC Northern Ireland'') an craoltóir [[teilifís]]e agus [[raidió]] is mó i d[[Tuaisceart Éireann]]. Ceann de réigiúin an [[BBC]] is ea BBC Thuaisceart Éireann, chomh maith le [[BBC Cymru|BBC Cymru/Wales]] sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]] agus [[BBC Alba|BBC Alba/Scotland]] in [[Albain]]. Tá 700 duine fostaithe acu i m[[Béal Feirste]]. == Gaeilge == Tá Roinn na Gaeilge ag BBC Thuaisceart Éireann agus tá cláir theilifíse i nGaeilge acu freisin. Ar BBC Raidió Uladh tá clár laethúil i nGaeilge agus ar suíomh BBC tá rogha Gaeilge. == Teilifís == * [[BBC Thuaisceart Éireann a hAon]] * [[BBC Thuaisceart Éireann a Dó]] == Raidió == * [[BBC Raidió Uladh]] (92-95 FM) * [[BBC Raidió Feabhail]] (93.1 FM) == Naisc sheachtracha == * http://www.bbc.co.uk/northernireland/ * http://www.bbc.co.uk/gaeilge/ == Tagairtí == {{Reflist}} {{Teilifís in Éireann}} {{síol-ni}} [[Catagóir:Cultúr Thuaisceart Éireann]] [[Catagóir:Stáisiúin teilifíse na hÉireann]] [[Catagóir:BBC]] siupg1fmlxfm3ij4azte443m32xudak 0 25101 1084455 853589 2022-08-20T19:52:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Ba ridire Albanach agus úinéir talaimh é '''Uilleam Uallas''' ( 1272 - 23 Lúnasa, 1305), a bhain clú amach mar cheannaire le linn Chogadh Neamhspleáchais na hAlban. Sa lá atá inniu ann, tá cuimhne air mar tírghráthóir agus laoch náisiúnta na hAlban. Chomh maith le Andrew Moray, chloígh sé arm na Sasanach ag Blàr Droichead Shruighlea, agus d'fhreastail sé mar Chaomhnór na hAlban go dtí gur buadh air i [[Blàr na h-Eaglaise Brice (1298)|mBlàr na h-Eaglaise Brice]]. Cúpla bliain ina dhiaidh sin, gabhadh Wallace i Robroyston, in aice le [[Glaschú|Ghlaschú]], agus tugadh ina phríosúnach é don [[Éadbhard I Shasana|Rí Éadbhard I Shasana]], a chuir chun báis é mar bhrathadóir.{{síol}} [[Catagóir:Stair na hAlban]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1272]] [[Catagóir:Básanna i 1305]] e9onl7rqegkxjjuwiy8ywvnhre96mim 0 25327 1084671 1048975 2022-08-20T20:15:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir [[sacair]] gairmiúil é '''Martin Petrov'''. As an m[[An Bhulgáir|Bulgáir]] dó. Rugadh Petrov ar an 15 Eanáir 1979. Ba é Botev Vratsa a chéad fhoireann ghairmiúil. D'imir sé le CSKA Sofia ina dhiaidh sin, agus ansin d'imigh go Servette san Eilvéis. D'éirigh go maith leis ag Wolfsburg agus i samhradh na bliana 2005 cheannaigh Atlético Madrid é (€10 milliún). I mí Iúil 2007 cheannaigh Manchester City é. D'imigh sé go Bolton Wanderers sa bhliain 2010. Ba imreoir tábhachtach é d'fhoireann náisiúnta na Bulgáire (1999–2011). {{DEFAULTSORT:Petrov, Martin}} [[Catagóir:Imreoirí sacair na Bulgáire|Petrov, Martin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979|Petrov, Martin]] [[Catagóir:Daoine beo]] dja6suzduvk1b3o5l125xb9oz0zrl3q 0 25375 1084446 1046469 2022-08-20T19:51:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ceoltóir [[rapcheol|rapcheoil]] nó [[hip-hap]] é '''Vincent Luvineri''' nó '''Vinnie Paz''' nó '''Ikon the Verbal Hologram''' ([[19 Lúnasa]] [[1977]] - ). Tá sé ina bhall den ghrupa ''Jedi Mind Tricks'' agus den ghrúpa mór ''Army of the Pharaohs''. Is [[Moslamach]] sé, agus tá Allah lárnach ina chuid [[ceol|ceoil]]. Tá aithne air mar liriceoir. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Rapcheoltóirí]] [[Catagóir:Amhránaithe]] 76rdkg4nlcg1nopu89qjj8rhs3fttgr 0 25593 1085147 656398 2022-08-20T21:49:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|tá mionbhotúin ann}} [[Íomhá:Dealbhbrugg.jpg|thumb|right|Dealbh chuimhneacháin Jan Breydel agus [[Pieter de Coninck]] san Grote Markt i mBrugge.]] Cuirtear i leith '''Jan Breydel''' (a rugadh i [[Brugge|mBrugge]] sa 13ú haois) go raibh sé i gceannas an [[Brugse Metten]], sé sin, an ceannairc in aghaidh [[Pilib IV na Fraince]] ( ''Fraincis: Philippe IV de France''). Stiúir Breydel a bhí ina bhúistéir, mar aon le [[Pieter de Coninck]] a bhí ina bhfíodóir, an [[Brugse Metten]] i mí na Bealtaine, sa bhliain 1302. Thart ar trí seachtaine roimh, ar an 1ú Bealtaine, bhí siad páirteach in ionsaí ar chaisleán [[Male|Mhale]] agus i ndíothúchán iomlán a gharastúin Fhrainceach. Léiríonn na cartlanna i [[Brugge|mBrugge]], go raibh Jan Breydel i láthair ó 8 Iúil go dtí 10 Iúil, 1302, i [[Kortrijk|gKortrijk]], mar soláthraí feoil do na trúpaí. Ar bhonn an taifead seo, glactar leis go ginearálta go raibh sé ag throid ar an 11ú Iúil, sa bhliain 1302 i [[Cath na Spor Ór|gCath na Spor Ór]] (Ollainnis:Guldensporenslag). [[Catagóir:Pléimeannaigh]] [[Catagóir:Stair Bhrugge]] [[Catagóir:Daoine as Brugge]] [[Catagóir:Ceannaircí Fhlóndras]] qbbtlv252pregh7emnyq9zv6pk3g4pt 0 25706 1084637 865539 2022-08-20T20:11:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] é '''Gearóid Majella''' ([[6 Aibreán]] [[1726]] – [[16 Deireadh Fómhair]] [[1755]]). Rugadh i [[Muro Lucano]], [[Basilicata]], san [[An Iodáil|Iodáil]] é agus fuair sé bás i [[Caposele|gCaposele]], [[Campania]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gearóid Majella}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1726]] [[Catagóir:Básanna i 1755]] jjbuytd6k8ypny0fjirwblgzj50ilvn 0 25814 1085187 967928 2022-08-20T22:01:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]] i 1939-1941, ab ea '''Billy Conn''' ([[8 Deireadh Fómhair]] , [[1917]] – [[29 Bealtaine]], [[1993]]) nó '''William David Conn'''. Tá aithne uirthi mar '''''The Pittsburgh Kid''''' chomh maith. Throid sé i gcoinne [[Joe Louis]], i 1941 agus arís 1946. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Conn, Billy}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917]] [[Catagóir:Básanna i 1993]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 4bobcoufhridy0q6kk7owk0sdl9nbat 0 25835 1084648 937738 2022-08-20T20:12:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[churadh domhanda [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|marcmheáchain]] agus [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|meánmheáchain]], ab ea '''Mickey Walker''' ([[13 Iúil]] [[1903]] (1901 de réir cuid foinsí) – [[28 Aibreán]] [[1981]]). Bhí aithne air mar ''Toy Bulldog''. In [[Elizabeth, New Jersey|Elizabeth]], [[New Jersey]], a rugadh Walker, agus in Freehold, sa stát céanna, a fuair sé bás. Rinne sé dornálaíocht ar bhunús gairmiúil ó 1919 go 1935. I ndiaidh éirí as cró na dornálaíochta dó, d'fhoscail sé bialann agus chuaigh sé leis an b[[péintéireacht]] freisin. D'éirigh leis sa dá iarracht. Sa bhliain 1990, bhí sé ar an gcéad ghrúpa dá glacadh isteach insan International Boxing Hall of Fame. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Walker, Mickey}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1903]] [[Catagóir:Básanna i 1981]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 1bjeynnyk88y6ztyvr0c2j3yey8s87m 0 25995 1084633 926482 2022-08-20T20:11:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Isan Naofa''' éarlamh [[Llanisien]] na Breataine Bige. Tá Llanisien suite ar imeall [[Merthyr Tydfil|Mherthyr Tydfil]]. {{síol}} [[Catagóir:Naoimh|Isan]] [[Catagóir:An Bhreatain Bheag]] 212jkxx8mi9kmfwv9sta8b1bcqg7b71 0 26221 1084573 698475 2022-08-20T20:04:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Drámadóir]] agus [[úrscéal]]aí [[An Spáinn|Spáinneach]] a bhí i '''Ramón María del Valle-Inclán''' (fíorainm: ''Ramón José Simón Valle Peña''; rugadh i Vilanova de Arousa ar an [[28 Deireadh Fómhair]] [[1866]] é, agus fuair sé bás i [[Santiago de Compostela]] ar an [[5 Eanáir]] [[1936]]). Bhí sé ar tús cadhnaíochta i ngluaiseacht na [[litríocht]]a nua-aimseartha sa Spáinn, agus áirítear ar scríbhneoirí "[[Glúin na Bliana 1898 (litríocht na Spáinne)|Ghlúin na Bliana 98]]" é. Tá sé ar na scríbhneoirí is tábhachtaí i stair litríochta na Spáinne agus na dtíortha Spáinnise go léir. Bhí sé go tréan in aghaidh an réalachais sa litríocht, agus é ina radacach dhéanta ag cur catha ar an traidisiúnachas in amharclannaíocht na Spáinne. I gcúrsaí [[polaitíocht]]a, bhí sé ina ríogaí ar dtús, is é sin, bhí sé ag tacú le lucht an ríogachais, an dream a bhí ag iarraidh an rítheaghlach Búrbónach a chur i réim sa Spáinn in athuair (''Carlismo'' an téarma Spáinneach). I rith na mblianta, áfach, chuaigh sé chun radacachais, agus d'iompaigh sé ina ainrialaí. Bhí an fhorbairt polaitíochta seo ag dul in éineacht le forbairt a chuid tuairimí i gcúrsaí ealaíne: i dtús báire, bhí sé ag déanamh aithrise ar na siombalaithe Francacha, ach de réir a chéile, chuaigh sé ag baint trialach as na clis is radacaí sa stáitsiú agus ina chuid scríbhinní. Ina chuid drámaí, bíonn an stáitse ag athrú go minic is go tobann, agus maisíocht de dhíth le treoracha an drámadóra a chur i gcrích. Cé go raibh sé ina fhear mhór ceannairce ar an stáitse, b'éigean dó a chuid a shaothrú ag scríobh [[Garrfhicsean|garrfhicsin]]. Fear driseogach a bhí ann, agus nuair a bhí troid aige le scríbhneoir eile, ghortaigh sé caol a leathláimhe go dona, ionas gurbh éigean an lámh go léir a bhaint de, nuair a tháinig athlasadh sa lámh. Amach ó na drámaí, scríobh sé úrscéalta freisin. D'imir a úrscéal ''Tirano Banderas'' an-tionchar ar na húrscéalta faoi dheachtóirí a scríobhadh i [[Meiriceá Laidineach]] san fhichiú haois, cosúil le ''Yo el Supremo'' le hAugusto Roa Bastos. Maidir leis na drámaí, is iad ''Luces de Bohemia'' agus ''Divinas Palabras'' an dá cheann is tábhachtaí acu. Sna drámaí seo, chuir sé tús le coincheap nua drámaíochta sa Spáinn: ''esperpento'', nó dráma anchúinseach a chuireann na carachtair i láthair mar a bheadh scigphictiúir iontu, agus a chaitheann go cruálach leis na scigcharachtair seo. {{DEFAULTSORT:del Valle-Inclán, Ramón}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] a5jqr41653k1isjxhsdbfk49hskdxpc 0 26397 1084818 968807 2022-08-20T20:30:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba cumadóir é '''Henryk Mikołaj Górecki''' (''Fuaimniú Polannach: [ˈxɛnrɨk mʲiˈkɔwaj ɡuˈrɛtski]''). Rugadh é ar [[6 Nollaig]] [[1933]] in Czernica, Silesia, sa [[An Pholainn|Pholainn]]. Cumadóir sa cheol clasaiceach comhaimseartha is ea é. Rinne Górecki staideár ag Ard-Scoil Cheoil an Stáit in Katowice ó [[1955]] go dtí [[1960]]. I measc a shaothar tá; ''Siansa Uimh. 2'' agus ''Siansa Uimh.3'', ''Beatus Vir'' 1981, an t-iomann ''Miserere, Kleines Requiem für eine Polka'' agus ''Good Night'' a chum sé le deireanas. Fuair sé bás ar [[12 Samhain]] [[2010]]. Seachas dhá achar ghearra a bheith ag staidéar i bPáras, agus seal caite ina chónaí i m[[Beirlín]], tá an chuid is mó dá shaol caite ag Górecki i ndeisceart na Polainne. Don chuid is mó cumadóir reiligiúnach é fós. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Górecki, Henryk}} [[Catagóir:Cumadóirí Polannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1933]] [[Catagóir:Básanna in 2010]] 0y2vlnsy3ji6sb300x7pjyfwije9rcw 0 26658 1084581 834444 2022-08-20T20:05:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Pointias Píoláit''' (Laidin: Pilatus, Gréigis: Πόντιος Πιλᾶτος) ina mhaor (nó gobharnóir) ar an gcúige [[Impireacht na Róimhe|Rómhánach]] [[Iúdáia]] idir na [[Blianta neamhthuairiscithe Íosa|blianta]] 26-36. An teideal a bhí aige ná 5ú Prócadóir [[Iúdáia]], agus cuimhnítear é mar an duine a cheadaigh céasadh [[Íosa Críost]]. Luaitear Píoláit i ngach ceann de na [[Soiscéal|soiscéil]], agus aontaítear go raibh drogall air Íosa a chur chun [[Bás|báis]]. == Imeachtaí Aoine an Chéasta == De réir mar a deirtear sa [[An Bíobla|Bhíobla]], tháinig na hard[[Sagart|sagairt]] agus na seanóirí le chéile ar [[maidin]] le socrú le chéile go gcuirfí Íosa chun báis. Chuir siad an bhreith seo faoi bhráid an [[Gobharnóir|ghobharnór]]<nowiki/>a [[Impireacht Rómhánach|Rómhánaigh]], Pointias Pioláit, nach raibh ró-fhonnmhar chun Íosa a chur chun báis. [[Íomhá:Pontius Pilate Inscription.JPG|mion|Inscríbhinn]] Faoi bhrú na n-[[Giúdachas Raibíneach|ardsagart]] agus na seanóirí, áfach, agus iad siúd ag gríosú na gramaisce in aghaidh Íosa, ghéill Pioláid Íosa a chur chun báis. Theastaigh ó na hardsagairt Íosa a mharú mar bhlaisféimeoir, ó bhí sé tar éis a rá gurbh é mac [[Dia|Dé]] é, ach d'áitigh siad ar Phioláit gur ceannairceoir agus tuathghríosóir ab ea Críost a bhí ag iarraidh "[[rí]] na [[An Giúdachas|nGiúdach]]" a ghairm de féin - is é sin, rí a bhí ag beartú na [[An Róimh|Rómhánaigh]] a ruaigeadh as [[Iarúsailéim]] agus ríocht [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleách]] na [[Giúdachas|nGiúdach]] a bhunú. Tugadh le fios do Phioláit "nach mbeadh sé ina chara mhaith ag [[Impireacht na Róimhe|Impire na Róimhe]]", ach oiread, mura mbeadh sé sásta an bhreith bháis a dhearbhú. == Féach freisin == * [[Aoine an Chéasta]] * [[Impireacht na Róimhe]] * [[Íosa Críost]] {{síol}} [[Catagóir:Impireacht na Róimhe]] [[Catagóir:Íosa Críost]] ngo0argch31kz05jtwlp1hfz3vopk0m 0 26661 1084365 656754 2022-08-20T19:09:41Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[An Cholóim|Colómach]] ba ea''' Leonardo Canal González''' ([[6 Samhain]] [[1822]] - [[5 Bealtaine]] [[1894]]<ref>http://www.lablaa.org/blaavirtual/biografias/canaleon.htm</ref>). Rugadh é i mbaile [[Pamplona]] ar an 6ú Samhain 1822. Fuair sé a chuid oideachais sa dlí in Ollscoil i [[Bogotá|mBogotá]], san [[Colegio Mayor de Nuestra Senora del Rosario]] , agus ina theannta sin bhí sé ag feidhmiú mar Leas-Reachtaire ann. I lár an chogaidh chathartha, d'ainmnigh an tUachtarán [[Mariano Ospina Rodriguez]] é mar ghobharnóir ar Santander. Chosain sé an rialtas i Santander agus d'ionsaigh sé [[Tunja]], áit ar chaill sé an cath in aghaidh an Ghobharnóra agus Ghinearáil na Liobrálach [[Santos Gutiérrez Prieto]]. Tháinig an cogaidh go dtí Santander de bharr an chaillte sin. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Canal Gonzalez, Leonardo}} [[Catagóir:Polaiteoirí Colómacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1822]] [[Catagóir:Básanna i 1894]] r6gpnwwmanc2o44aourw8twba27hnnf 0 26678 1084847 947405 2022-08-20T20:33:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Saighdiúir Angla-Éireannach agus ministir Anglacánach, ab ea ''' George Walker''' (c.1618 - 1690) ar a dtugtar "Cosantóir Dhoire". [[Íomhá:Walls of Derry (13), August 2009.JPG|thumb|Inscríbhinn ar phlionta Walker, Ballaí Dhoire, Lúnasa 2009]] == Teaghlaigh == Rugadh George Walker timpeall na bliana 1618 i [[Baile na h-Uige|mBaile na h-Uige]], [[Albain]]. Mac le George Walker ab ea é, reachtaire Dheoise na Cille Móire agus Seansailéir Ard Mhacha (a fuair bás sa bhliain 1677), agus Ursula Stanhope, iníon an Ridire John Stanhope, as Melwood, Sasana. Bhí oideachas faighte ag Walker in [[Ollscoil Ghlaschú]]. Phós sé [[Isabella Barclay]], agus rugadh roinnt páistí dóibh.<ref>Classic Encyclopedia</ref> Tá go leor de shliocht George Walker ina gcónaí in Éirinn, sa Bhreatain, agus sna Stáit Aontaithe. == Léigear Dhoire == Ba Dhochtúir Diachta é Walker a bhí ina chomh-Ghobharnóir ar Chathair Dhoire, chomh maith le Robert Lundy, le linn an léigir sa bhliain 1689. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.npg.org.uk/live/search/portrait.asp?search=sp&sText=George+Walker&rNo=0 National Portrait Gallery] * [http://www.ocotilloroad.com/geneal/walker1.html#GEOR3 George Walker Genealogy Page] {{DEFAULTSORT:Walker, George}} [[Catagóir:Alumni Ollscoil Ghlaschú]] [[Catagóir:Stair Dhoire]] [[Catagóir:Ministrí Anglacánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1618]] [[Catagóir:Básanna i 1690]] n7m86z02ln4c24sc2828y7w4pgt81my 0 26867 1085160 913680 2022-08-20T21:52:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|Infobox, srl}} Is aisteoir agus déantóir [[fíon]]a [[an Fhrainc|Francach]] é '''Gérard Xavier Marcel Depardieu''' (rugadh [[27 Nollaig]], [[1948]]). Tá roinnt duaiseanna buaite aige ina measc Duais de chuid an [[Gradam an Acadaimh|Acadaimh]] do phríomhról an scannáin ''Cyrano de Bergerac'' agus duais an [[Golden Globe]] don aisteoir is fearr sa scannán ''Green Card''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Depardieu, Gerard}} [[Catagóir:Aisteoirí Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí gradam Aisteoir is Fearr i gCoiméide nó Ceoldráma sna gradaim Golden Globe]] i2z7tx6inn9sfw0dpizrz1bcivif0b0 0 27024 1085225 1048040 2022-08-20T22:41:14Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é ''Lord Haw-Haw'' an leas-ainm a bhí ar '''William Joyce''' ([[24 Aibreán]], [[1906]] – [[3 Eanáir]], [[1946]]). Ba pholaiteoir [[faisisteach]] agus [[Craoltóireacht|craoltóir]] bolscaireachta de chuid na [[Naitsíoch]] é, bolscaireacht a craoladh sa [[Ríocht Aontaithe]] i rith an [[Dara Cogadh Domhanda]]. Rugadh Joyce i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] ach d'fhreastail sé ar [[Coláiste Iognáid|Choláiste Iognáid]] i nGaillimh. Dúradh faoi William Joyce, dílseoir óg i gcathair na Gaillimhe go raibh [[An Ghaeilge|Gaeilge]] líofa aige.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cic.ie/en/books/published-books/sa-bhearna-bhaoil-gaillimh-1913-1923|teideal=Sa Bhearna Bhaoil: Gaillimh 1913-1923|údar=Cormac Ó Comhraí|dáta=|work=www.cic.ie|dátarochtana=2021-01-03}}</ref> Chuir rialtas na Breataine chun báis é de bharr tréasa mar thoradh ar a ghníomhaíochtaí bolscaireachta i rith an [[Cogadh|chogaidh]]. Tá sé curtha inniu i gCo na Gaillimhe.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie//archives/2016/0812/808823-galway-grave-for-haw-haw/|teideal=Galway Grave For Haw-Haw|language=en|work=RTÉ Archives|dátarochtana=2021-01-03}}</ref> [[Íomhá:LordHeeHaw.png|mion|left|Cartún "Tokio Jokio", bolscaireacht [[An Bhriotáin|Briotanach]] sa bhliain 1943]] Tá cuntas faoi Joyce ag David O’Donoghue in ''Hitler’s Irish voices; the story of German radio’s wartime Irish service (''1998). == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-Naitsíoch}} {{DEFAULTSORT:Joyce, William}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1906]] [[Catagóir:Básanna i 1946]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1906]] [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:Craoltóirí sa Dara Cogadh Domhanda]] a6nfanydnirtl8oqhurn4jj0dcov3zh 0 27316 1084460 1015621 2022-08-20T19:52:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[scríbhneoir]] agus [[iriseoir]] Éireannach é '''Torlach Mac Con Midhe''' a rugadh i m[[Baile Átha Cliath]].<ref name="c">http://www.coisceim.ie/aistieorpacha.html</ref> Chaith sé a laethanta saoire mar pháiste i nDoire Colmcille agus i dTír Chonaill, dúchas muintir a mháthar, muintir Uí Chreag (ceannródaí i ngluaiseacht na Gaeilge ab ea a shean-uncail, Séamus Ó Creag<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=319|teideal=Ó CREAG, Séamus (1863–1934)|language=ga|work=ainm.ie|dátarochtana=2021-02-08}}</ref>). Chuaigh sé ar scoil leis na hÍosánaigh i gColáiste Belvedere i mBÁC. Ghnóthaigh sé céim i d[[Teanga (cumarsáid)|teangacha]] i gColáiste na hOllscoile [[Baile Átha Cliath]]. Rinne sé staidéar iarchéime ar theangeolaíocht ag Ollscoil Simon Fraser i g[[Ceanada]], áit ar bhronnadh Ph.D. air i 1982 de bharr tráchtais ar stair na teangeolaíochta. Tá leabhair agus ailt idir léannta agus eile foilsithe aige i n[[Gaeilge]], i bh[[Fraincis]], i nGearmáinis agus i [[Rómainis]] [[An Eilvéis|na hEilvéise]]. Tá sé ina chónaí in [[Chur]] na h[[An Eilvéis|Eilvéise]] agus é ina iriseoir agus ina scríbhneoir saor. Scríobhadh sé don [[Irish Times]] agus do [[La Quotidiana]] (nuachtán lae na Rómainise). == Saothar == Tá ceithre [[leabhar]] neamhfhicsin foilsithe aige: * ''Iarsmaí na Teanga: Na Teangacha Ceilteacha i Stair Smaointeachas na hEorpa'' ([[Coiscéim]] [[2005]]), * ''Muintir Sléibhe agus a Teanga: lucht na Rómainise san Eilvéis'' (Coiscéim [[2009]]) * ''Aistí Eorpacha'' (Coiscéim 2015)<ref name="c" /> agus *''Aistí Eorpacha 2'' (Coiscéim 2021). Tá suíomh Idirlín ag an dá leabhar seo<ref>{{Lua idirlín|url=https://aistieorpacha.wordpress.com/|teideal=Aistí Eorpacha|language=ga|work=Aistí Eorpacha|dátarochtana=2020-09-21}}</ref>. Tá [[úrscéal]] faoin [[An Réamhstair|réamhstair]] foilsithe aige freisin: ''Crothla agus Cnámha'' (Coiscéim 2018). Tá suíomh Idirlín ag an leabhar seo<ref>{{Lua idirlín|url=https://crothla7cnamha.wordpress.com/|teideal=Crothla agus Cnámha|language=ga|work=Crothla agus Cnámha|dátarochtana=2019-02-05}}</ref>. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Iriseoirí Éireannacha|Mac Con Midhe, Torlach]] [[Catagóir:Iriseoirí The Irish Times]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Gaeilge]] [[Catagóir:Gaeilgeoirí]] 5gr9ft0xqrokxnk8ndopdscpq3r2d8q 0 27735 1085103 1061726 2022-08-20T21:36:11Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} [[Íomhá:Quintus Caecilius Metellus Pius.jpg|thumb|250px|Bonn airgid de Quintus Caecilius Metellus Pius]] Bhain '''Quintus Caecilius Metellus Pius''' (ca 130 R.Ch nó 127 R.Ch – 63 R.Ch) clú agus cáil amach mar phoiliteor agus mar shaighdiúr Rómhánach in aimsir Phoblacht Rómhánach Déanach. Ba bhall é de na ''optimates''. Ainmníodh é 'Pius' mar gheall ar achainí a rinne sé sa bhliain 99 R.Ch. chun a athair a fháil ar ais ón deoraíocht <ref>Cic. P. Red. 37; Ad Quir. 6; Arch. 6; Vell. II 15, 3</ref> agus ceartais a rinneadh chun a cognomen don Constance, frontality agus inflexibility leis a throid sé i gcónaí ar a athair ar athshlánú agus ar ais chun na Róimhe. Toghadh é ina [[Quaestor]] sa bhliain 97 R.Ch, ina ''Tribunus'' sa bhliain 92 agus ina ''[[Pontifex Maximus|Phontifex Maximus]]'' sa bhliain 81, ina [[Phraetor]] sa bhliain 89 RC, agus ansin ina [[Consul|Chonsul]] sa bhliain 80. Tharraing sé amach ón Róimh le linn na troideanna sibhialta idir [[Marius]] agus [[Sulla]], ag filleadh ar ais ina dhiaidh sin le Sulla. == Saol == Mac [[Quintus Caecilius Metellus Numidicus]] ab ea é, a bhfuair a leasainm mar gheall ar a chrábhadh macúil agus a chuid iarrachtaí chun a athair a shaoradh ón deoraíocht. Mar [[praetor|phraetor]] sa bhliain 89 RC C., ba cheann de na ceannasaithe é in arm na Rómhánach le linn an Dara Cogadh Sóisialta, agus bhain sé clú amach ina throid in aghaidh na [[Samnitigh|Samniteach]]. Ghlaoigh Seanad na Róimhe (Laidin: Senatus Romanus ) ar ais chun na Róimhe é i gcomhair na cathrach a chosaint ó ionsaí [[Gaius Marius|Ghaius Marius]] agus [[Lucius Cornelius Cinna]]. Theip air an chathair a chosaint, áfach, agus nuair a chaill sé Cath Phorta Colline, theith sé ar dtús chuig [[Liguria]] agus ansin go dtí an Afraic, áit a d'fhan sé trí bliana. == Tagairtí == {{reflist}} 23qc88glx7lvvwbaxx0ecuccmimhj2j 0 27836 1084823 968903 2022-08-20T20:31:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Láithreoir teilifíse, aisteoir agus amhránaí [[an Bhrasaíl|Brasaíleach]] ab ea '''Hebe Maria Camargo''' ([[8 Márta]], [[1929]] - [[29 Meán Fómhair]], [[2012]]). "Rainha da tv brasileira" ("Banríon theilifís na Brasíle") a dtugtar uirthi. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Camargo, Hebe}} [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse]] [[Catagóir:Daoine Brasaíleacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna in 2012]] iuktvvhhsulajagwdstoo4lz53i9wpu 0 27837 1084686 888328 2022-08-20T20:16:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Manuel Rivas''', a rugadh ar an [[24 Deireadh Fómhair]] [[1957]] in [[A Coruña]], an scríbhneoir comhaimseartha is tábhachtaí a dhéanann a chuid oibre trí mheán na Gailísise. Scríobhann sé prós, filíocht, aistí agus gné-ailt, agus is í [[an Ghailísis]] príomhtheanga a chuid saothair, cé go bhfuil colún aige ar an nuachtán mór Spáinnise ''[[El País]]'' freisin. Is é an t-úrscéal úd ''O lapis do carpinteiro'' ("Peann luaidhe an chearpantóra") an saothar is cáiliúla dár scríobh sé, agus é aistrithe gona lán teangacha coimhthíocha, an Béarla ina measc. Tháinig sé i gcló sa bhunteanga an chéad uair sa bhliain 1998.' {{DEFAULTSORT:Rivas, Manuel}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Spáinneacha|Rivas, Manuel]] [[Catagóir:An Ghailísis|Rivas, Manuel]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957|Rivas, Manuel]] [[Catagóir:Daoine beo]] o0kxdtzeol2axvm60d7020arbqd8vk1 0 27915 1084367 856462 2022-08-20T19:10:08Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} Uachtarán na [[An Phoblacht Dhoiminiceach|Poblachta Doiminicí]] is ea '''Leonel Fernández'''. Rugadh i [[Santo Domingo]] é, ar an [[26 Nollaig]], [[1953]]. Ba iad José Antonio Fernández Collado agus Yolanda Reyna Romero a thuismitheoirí. Chuaigh an teaghlach go dtí na [[SAM|Stáit Aontaithe]] agus chaith sé a óige i Washington Heights, [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Nuair a bhí sé réidh leis an ardscoil d'fhill sé ar a thír dhúchais agus rinne sé staidéar ar an dlí ag Universidad Autónoma de Santo Domingo. Chuaigh sé le [[polaitíocht]] agus chláraigh leis an PLD nuair a bunaíodh é sa bhliain 1973, nuair a d'éirigh [[Juan Bosch]] as an PRD chun páirtí nua a bhunú. Bhí Fernández ina dhalta ag Bosch agus sheas sé leis mar iarrthóir don leas-uachtaránacht i dtoghchán na huachtaránachta sa bhliain 1994. Toghadh é féin ina uachtarán dhá bhliain ina dhiaidh sin agus dhírigh sé ar leasuithe polaitiúla agus [[eacnamaíocht|eacnamaíocha]] a dhéanamh. Mhéadaigh sé rannpháirtíocht na tíre i bhfóraim ar nós Eagraíocht na Stát Meiriceánach agus an "Miami Summit". D'fhás an geilleagar Doiminiceach a seacht faoin gcéad sa bhliain ar an meán le boilsciú íseal agus cuireadh tús le han-chuid tógála ar fud na tíre. Chuir sé fáilte roimh infheistíocht ón iasacht ach ba bheag a rinne sé chun leasuithe sóisialta a chur ar bun. Níor cheadaigh an bunreacht dó rith arís sa chéad toghchán eile, sa bhliain 2000, agus toghadh Hipólito Mejía ón PRD ina áit. Bhí Fernández ar ais i gcumhacht áfach tar éis an toghcháin a tionóladh ar an 16 Bealtaine 2004 agus tromlach mór ag a pháirtí. Atoghadh é mar nár éirigh le Mejía bail mhaith a chur ar an ngeilleagar. Meastar gur mar gheall ar mhéadú i bpraghas ola agus teip na heacnamaíochta tar éis an [[9/11|ionsaí ar Nua-Eabhrac ar an 11 Meán Fómhair 2001]] a thiontaigh an pobal in aghaidh an rialtais. Bhí i bhfad barraíocht airgid faighte ar iasacht ag Mejía agus theip ar na bancanna ba mhó sa tír mar gheall ar a gcuid caimiléireachta. Tháinig Fernández i gcumhacht arís ar an 16 Lúnasa 2004. Is cosúil go bhfuil muinín ag daoine as ó thaobh an gheilleagair de ach go gceapann siad gur cuma leis faoi cheisteanna sóisialta. Níl formhór an phobail ag baint leasa rómhóir as fás na heacnamaíochta. Cuirtear ina leith nach bhfuil go leor infheistíochta á dhéanamh aige i soláthar bia, fuinnimh, leictreachais, oideachais agus leasú na gcúirteanna. Is beag dul chun cinn atá déanta i gcoinne na caimiléireachta. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Fernández, Leonel}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Poblachta Doiminicí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7icyke5v60ylzwjrxi5cvahbpjs72ts 0 28129 1084508 1044692 2022-08-20T19:57:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ealaíontóir [[Sín]]each a bhí i '''Yuanji Shi Tao''', nó '''Zhu Ruoji''' (scríobhtar Shitao i [[An tSínis|Sínís]] thraidisiúnta mar 石濤; [[pinyin]]: Shí Taō; 1642–1707). == Saol == Rugadh Zhu Ruoji i gcontae Quanzhou, i gcúige [[Guangxi]], sa bhliain 1642. Bhain a athair, Zhu Hengjia, le huaisle na Ming. Feallmharaíodh Zhu Hengjia agus a mhuintir sa bhliain 1644 nuair a rinne na [[Manchúraigh]] concas ar an tír. D'éirigh le seirbhíseach éalú uathu leis an mac óg. Chuaigh sé go [[mainistir]] [[An Búdachas|Bhúdaíoch]]. Sa mhainistir seo a tógadh an buachaill. Tar éis dó an mhainistir a fhágáil, thaistil sé go ceantair éagsúla ar fud na tíre. D'aistrigh sé ó Wuchang go hAnhui sna 1660í. Sna 1680í bhí cónaí air i [[Nanjing]] agus Yangzhou. Sa bhliain, 1690 d'aistrigh sé go [[Béising]] chun pátrún a fháil. Níor éirigh leis an iarracht seo áfach agus thiontaigh sé ina Thaoch sa bhliain 1693 agus d'fhill ar Yangzhou, mar ar fhan sé i dteaichín beag simplí go lá a bháis sa bhliain 1707. == Saothar == Bhí sé ina [[Callagrafaíocht|challagrafóir]] agus ina [[Filíocht|fhile]]. An [[Péintéireacht|phéintéireacht]] is mó a thuill clú dó, áfach. [[Íomhá:10000points mechants.jpg|mion|lár|650px|''10,000 Pointe Gránna'', an chuid dheis de scrolla, dúch ar pháipéar, 1685]] == Tionchar == Bhí an-tionchar ag stíl Shi Tao ar phéintéirí mar <ref> '' Trois mille ans de peinture chinoise'', Yang Xin, Richard M. Barnhart, Nie Chongzheng, James Cahill, Lang Shaojun, Wu Hung, Éditions Philippe Picquier, ISBN 2-87730-667-4</ref> : * [[Zhu Da]] * [[Chen Shizeng]] * [[Liu Haisu]] * [[Fu Baoshi]] * [[Li Keran]] * [[Zhu Qizhan]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/shitao.html Shitao in Artcyclopedia] * * [http://www.chinaonlinemuseum.com/painting-shi-tao.php Shi Tao at China Online Museum] * [http://www.chinaonlinemuseum.com/gallery-shi-tao.php Painting Gallery of Shi Tao] at China Online Museum * [http://www.wenhuacn.com/meishu/article.asp?classid=107&articleid=2728 Several Paintings] * [http://vr.theatre.ntu.edu.tw/fineart/painter-ch/shitao/shitao.htm Works] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1642]] [[Catagóir:Básanna i 1707]] [[Catagóir:Péintéirí Síneacha]] ax6pmdsvf9563qnrr0t8iby9rs63whc 0 28358 1084549 1044039 2022-08-20T20:02:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Stiúrthóir agus léiritheoir [[scannánaíocht|scannán]] [[An Pholainn|Polannach]] é '''Roman Rajmund Polański''' a rugadh i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] ar [[17 Lúnasa]] [[1933]] do thuismitheoirí Polannacha. Chuaigh siad ar ais go dtí an Pholainn go gairid roimh thús [[an Dara Cogadh Domhanda]]. Cé gur de phór na nGiúdach a bhídís tháinig siad slán ón [[Uileloscadh]]. Thosaigh sé a ghairmréim leis an scannán ''Nóż w wodzie'' ("Scian san uisce") sa Pholainn sa bhliain 1962. Faoin am chéanna, chuaigh sé go dtí an Fhrainc, áit a ndearna sé cúpla scannán, ach bhí sé barúlach nach raibh gnó na scannánaíochta sa tír sin fáilteach roimh scannánaí nua ón gcoigríoch, agus sa bhliain 1965, d'aistrigh sé go Sasana. Rinne sé scannáin ansin i gcomhoibriú leis an scriptscríbhneoir Francach Gérard Brach: ''Repulsion'' sa bhliain 1965, ''Cul-de-Sac'' sa bhliain 1966, agus ''The Fearless Vampire Killers'' sa bhliain 1967. Ina dhiaidh sin, chuaigh Polański go dtí na Stáit Aontaithe. Ba é ''Rosemary's Baby'' an chéad scannán a stiúir sé thall ansin. Sa bhliain 1969, mharaigh [[Charles Manson]] agus a lucht leanúna Sharon Tate, an t-aisteoir óg mná a raibh Polański pósta uirthi ag an am. Ina dhiaidh sin, thréig Polański na Stáit Aontaithe go ceann tamaill, agus d'fhill sé ar an Eoraip. Chuaigh a leagan de thragóid [[Macbeth (dráma)|Mhic Bheatha]] le [[William Shakespeare]] ar an scáileán sa bhliain 1971. Bhí na léirmheastóirí idir dhá chomhairle faoi chomh lán le foréigean a bhí an scannán, chomh maith leis an léiriú nua-aimseartha a bhí ag an stiúrthóir ar an dráma - léiriú a bhí go mór faoi thionchar an amharclannaí Pholannaigh [[Jan Kott]] agus a leabhair ''Szekspir współczesny'' ("Shakespeare comhaimseartha"). Rinne sé ionsaí gnéis ar pháiste 13 bliain d'aois i Los Angeles sa bhliain 1977. {{DEFAULTSORT:Polanski, Roman}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1933]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Polannacha]] 33afnkqjfxwriru9kqr4yw45ojvewsg 0 29059 1085130 1062482 2022-08-20T21:44:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} [[hip hap|Rapcheoltóir]] [[SAM|Meiriceánach]] is ea '''Christopher Bridges''' ('''Ludacris'''), a rugadh in [[Atlanta]], [[Georgia]] ar an [[11 Meán Fómhair]] [[1977]]. Bhí an amhráin ''Money Maker'' no.1 ar an Billboard Hot 100 i [[2006]]. D'oibrigh sé le [[Justin Bieber]] ar an amhráin, "Baby", agus bhí sé an t-amhrain mór ar an domhain. ==Dioscliosta== *''Incognegro'' (1998) *''Back for the First Time'' (2000) *''Word of Mouf'' (2001) *''Chicken-n-Beer'' (2003) *''The Red Light District'' (2004) *''Release Therapy'' (2006) *''Theater of the Mind'' (2008) *''Battle of the Sexes'' (2010) *''Ludaversal'' (2015) == Tagairtí == {{reflist}} {{Stumpa}} [[Catagóir:Rapcheoltóirí]] [[Catagóir:Amhránaithe]] jusxzhfuanv3uu5su17ubh8ikf0f73j 0 29241 1084685 1030557 2022-08-20T20:16:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] [[An Chríostaíocht|Críostaí]] agus údar [[Soiscéal Mharcais|Soiscéal Naofa Íosa Críost de réir Mharcais]] é '''Naomh Marcas Soiscéalaí''' ([[Sean-Ghréigis]]: Μάρκος; r. t. 15 – b. Earrach na bliana 68).<ref>[https://web.archive.org/web/20160805012901/http://www.anbioblanaofa.org/pdf/470Sois.pdf AnBioblaNaofa.org] ar Archive.org</ref> Siombail Mharcais is ea an [[leon]]. San Eaglais Chaitliceach ceiliúrtar Féile Mharcais ar [[25 Aibreán]]. == Féach freiisin == * [[Naomh Matha Soiscéalaí|Matha Soiscéalaí]] * [[Naomh Lúcás Soiscéalaí|Lúcás Soiscéalaí]] * [[Eoin Soiscéalaí]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Marcas Soiscealai}} [[Catagóir:Básanna i 68]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Mairtírigh]] [[Catagóir:Naoimh]] derv94glkaoh9sic5p9o4iuv6md7htr 0 29394 1085229 1027879 2022-08-20T22:47:00Z Alison 570 W+D wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 102-14439, Rede Adolf Hitlers zum Ermächtigungsgesetz.jpg|mion|clé|Óráid ó Hitler sa Reichstag agus an bille á chur chun tosaigh aige]]{{glanadh}} Ritheadh '''an tAcht Údaraithe''' ([[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]: Ermächtigungsgesetz) i [[Reichstag]] na [[an Ghearmáin|Gearmáine]] agus shínigh an tUachtarán [[Paul van Hindenburg]] é an 23 Márta 1933. Ba é an tAcht seo an dara príomhchéim, i ndiaidh [[Loscadh Reichstag (1933)|Loscadh Reichstag]], inar fuarthas cumhacht iomlánach go dlíthiúil ag [[Adolf Hitler]]. Reachtaíodh an t[[Acht Údaraithe na bliana 1933|Acht Údaraithe]] (Ermächtigungsgesetz nó Enabling Act) le 441 vóta ar a shon agus 94 vóta ina éadan ar 23 Márta 1933.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Enabling act|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Enabling_act&oldid=945205789|journal=Wikipedia|date=2020-03-12|language=en}}</ref> Chuir an dlí seo ar chumas na Naitsithe na cearta agus na pribhléidí saoirse a bhí ag na daoine faoi [[Poblacht Weimar|Bhunreacht Weimar]] a chur ar ceal. Tagann ainm an Achta óna stádas dlíthiúil mar acht údaraithe arna bronnadh údarás ar an g[[Comh-Aireacht]] dlíthe a achtú gan rannpháirtíocht an [[Reichstag]] do théarma 4 bliana. Ba é ainm foirmiúil an Achta Údaraithe ná '''''Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich''''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Dlí maidir le hAnacair na nDaoine agus an Náisiúin a Leigheas''). == Téacs == Tá an tAcht Údaraithe an-ghearr, mar an gcuid is mó de na dlíthe a ritheadh le linn an phróiseas ''[[Gleichschaltung]]''. Tá sé sin neamhghnách, go háirithe agus iarmhairtí an Achta á gcur i gcuntas. Mar sin de, cuirtear ar fáil go hiomlán é as Gearmáinis agus as Gaeilge: '''''Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich''''' '''Dlí maidir le hAnacair na nDaoine agus an Náisiúin a Leigheas''' ''Der Reichstag hat das folgende Gesetz beschlossen, das mit Zustimmung des Reichsrats hiermit verkündet wird, nachdem festgestellt ist, daß die Erfordernisse verfassungsändernder Gesetzgebung erfüllt sind:'' Tá an Reichstag tar éis an dlí seo a leanas, a fhógraítear le toiliú ón Reichsrat, agus a suiteadh gur comhlíonadh na ceanglais maidir le leasú bunreachta, a achtú: '''Artikel 1''' ''Reichsgesetze können außer in dem in der Reichsverfassung vorgesehenen Verfahren auch durch die Reichsregierung beschlossen werden. Dies gilt auch für die in den Artikeln 85 Abs. 2 und 87 der Reichsverfassung bezeichneten Gesetze.'' I dteannta an nóis imeachta mar a fhorordaítear leis an mbunreacht, féadfar freisin dlíthe ón Reich a achtú ag rialtas an Reich. Áirítear é seo na dlíthe dá dtagraítear in Airteagal 85 Mír 2 agus in Airteagal 87 den bhunreacht. '''Artikel 2''' ''Die von der Reichsregierung beschlossenen Reichsgesetze können von der Reichsverfassung abweichen, soweit sie nicht die Einrichtung des Reichstags und des Reichsrats als solche zum Gegenstand haben. Die Rechte des Reichspräsidenten bleiben unberührt.'' Féadfar le dlíthe a achtaíodh ag rialtas an Reich claonadh ón mbunreacht fad nach mbeidh éifeacht acu ar institiúidí de chuid an Reichstag agus ar institiúidí de chuid an Reichsrat. Fanann cearta an Uachtaráin go hiomlán. '''Artikel 3''' ''Die von der Reichsregierung beschlossenen Reichsgesetze werden vom Reichskanzler ausgefertigt und im Reichsgesetzblatt verkündet. Sie treten, soweit sie nichts anderes bestimmen, mit dem auf die Verkündung folgenden Tage in Kraft. Die Artikel 68 bis 77 der Reichsverfassung finden auf die von der Reichsregierung beschlossenen Gesetze keine Anwendung.'' Eiseofar dlíthe a achtaítear ag rialtas an Reich ag an Seansailéir agus fógrófar in Iris an Reich iad. Mura bhforordaítear dáta difriúil, tiocfaidh siad i bhfeidhm an lá i ndiaidh lá a bhfógra. Ní bhaineann Airteagail 68 go 77 den Bhunreacht le dlíthe a achtaítear ag rialtas an Reich. '''Artikel 4''' ''Verträge des Reiches mit fremden Staaten, die sich auf Gegenstände der Reichsgesetzgebung beziehen, bedürfen für die Dauer der Geltung dieser Gesetze nicht der Zustimmung der an der Gesetzgebung beteiligten Körperschaften. Die Reichsregierung erläßt die zur Durchführung dieser Verträge erforderlichen Vorschriften.'' Ní gá formheas ó chomhlachtaí an reachtais a bheith le conarthaí de chuid an Reich arna dtabhairt i gcrích le stáit choigríche a bheidh éifeacht acu ar ábhair reachtaíochta ón Reich. Eiseofar rialtas an Reich na rialacháin is gá maidir le cur i gcrích conarthaí den sort sin. '''Artikel 5''' ''Dieses Gesetz tritt mit dem Tage seiner Verkündung in Kraft. Es tritt mit dem 1. April 1937 außer Kraft, es tritt ferner außer Kraft, wenn die gegenwärtige Reichsregierung durch eine andere abgelöst wird.'' Tiocfaidh an dlí seo i bhfeidhm ar lá a fhógra. Rachaidh sé in éag an 1 Aibreán 1937 nó dá gcuirfeadh rialtas eile in ionad rialtas an Reich láithrigh. == Cúlra == I ndiaidh a cheapacháin mar sheansailéir na Gearmáine an 31 Eanáir 1933, d'iarr Hitler ar Uachtarán von Hindenburg an Reichstag a lánscor. Sceidealaíodh olltoghchán ar 5 Márta 1933. De bhun an Reichstag a dhó sé lá roimh an olltoghchán, eachtra a chuir na Naitsithe síos air mar thús réabhlóide cumannaí, achtaíodh Foraithne Dhóiteán Reichstag. Cuireadh saoirsí sibhialta agus cearta habeas corpus (i measc rudaí eile) ar fionraí leis an bhForaithne sin. Bhain Hitler úsáid as an bhforaithne chun ruathar a dhéanamh ar oifigí an Pháirtí Chumannaigh agus chun ionadaithe an pháirtí a ghabháil, agus mar sin díchuireadh go héifeachtach iad mar fhórsa polaitiúil. Cé go bhfuair an NSDAP cúig mhiliún vóta níos mó ná san olltoghchán deireanach, theip orthu tromlach glan a fháil sa pharlaimint agus bhí orthu brath ar 52 suíochán a gcomhpháirtí, Daonpháirtí Náisiúnta na Gearmáine, chun tromlach beag a fháil. Chun é sin a sheachaint, d'iarr Hitler ar an gComh-Aireacht ar an 15 Márta, le linn an gcéad cruinnithe i ndiaidh an toghcháin, pleananna a dhreachtú chun Acht Údaraithe a achtú a dtabharfadh cumhacht reachtaíochta don chomh-aireacht ar feadh ceithre bliana. Forbraíodh an tAcht Údaraithe ag na Nasithe chun cumhacht pholaitiúil iomlán a fháil. Mar sin, ní bheadh ar na Nasithe tacaíocht a fháil ón tromlach sa Reichstag nó margáil a dhéanamh lena gcomhpháirtí sa pharlaimint. == Féach freisin == * [[Loscadh Reichstag (1933)|Loscadh Reichstag (Feabhra 1933)]] * [[Poblacht Weimar]] * [[Gearmáin na Naitsithe]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe]] [[Catagóir:1933]] d00l2phtm64jrnpgrj8h0f6hlbsw0jp 0 29483 1084863 940012 2022-08-20T20:35:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]] Laidine le linn tréimhse na [[Poblacht na Róimhe|Poblachta]] ba ea '''Gaius Catullus Valerius''' (ca. 84 RC - ca. 54 RC). Léitear a chuid saothar marthanach go forleathan, agus bíonn tionchar acu go fóill ar fhilíocht na linne seo agus ar chineálacha eile ealaíne. == Beathaisnéis == Tháinig Catullus ó theaghlach mór le rá eachaíochta de chuid [[Verona]] sa Ghaill Chisalpach, agus, de réir [[Naomh Iaróm]], rugadh é i Verona féin. Tá sé le tuiscint ó bheathaisnéis [[Iúil Caesar]] le [[Suetonius]] gur dhuine den uaisaicme é athair Catullus, agus go dtagadh Caesar ar chuairt chuige, nuair a bhí sé ina leaschonsal ar an Ghaill Chis-Alpach agus an Ghaill Trans-Alpach araon. I ceann dá chuid dánta, cuireann Catullus síos ar a fhilleadh sonasach ar ais chuig villa a theaghlaigh ag [[Sirmio]] ar Loch Garda in aice le Verona. Bhí seilbh ag an bhfile freisin ar villa in aice leis an ionad saoire faiseanta [[Tibur]] (sé sin 'Tivoli' an lae inniu). Ní mór a ghearáin mar gheall ar a bhochtaineacht a ghlacadh le gráinnín salainn. Is cosúil gur chaith an file an chuid is mó dá luath-aosachta sa Róimh. I measc a chairde ansin, bhí na filí [[Licinius Calvus]], [[Helvius Cinna]], [[Quintus Hortensius]] (mac an óráidí agus céile comhraic [[Cicero|Chicero]]) agus an beathaisnéisí [[Cornelius Nepos]], ar a thiomnaigh Catullus a ''libellus'', ar a bhfuil a chlú bunaithe. Dealraíonn sé go raibh aithne aige ar an bhfile [[Marcus Furius Bibaculus]]. Tá roinnt de lucht a chomhaimsire luaite aige in a chuid filíochta, lena n-áirítear Cicero, Caesar agus [[Gnaeus Pompeius Magnus|Poimpéas]]. Dar le scéilín coinnithe ag [[Suetonius]], níor shéan Caesar gur tharraing aortha Catullus droch-cháil air ina chuid filíochta, ach nuair a ghabh Catullus a leithscéal faoi, creidtear go bhfuair sé cuireadh chun dinnéir uaidh. Bhí Catullus sa Róimh, is dócha, nuair a thit sé go domhain i ngrá le "Clodia", an té a thug Catullus "Lesbia" uirthi ina dhánta grá agus gránach. Bean sofaisticiúla ó theach uasaicmeach an phaitrígh Claudii Pulchri agus deirfiúr an pholaiteora mínáirigh [[Publius Clodius Pulcher]]. Ina dhánta cuireann Catullus síos ar roinnt céimeanna éagsúla i bhforás an a ghaol le "Lesbia":an eofóiria tosaigh, amhras, scaradh, agus borradh an chrá trí thionchar caillteanais. Ní mór go leor ceisteanna a fhágáil fós gan fhreagraí - an cheist is tábhachtaí ar fad ná nach bhfuil sé soiléir cén fáth ar scoilt an lánúin - ach léiríonn dánta Catullus doimhneacht dhearfach agus léargas síceolaíoch faoin gcaidreamh. Ceann dá leithéid, le léargas ar chúiseanna a scaradh ó "Lesbia ", is ea dán 11, atá dírithe ar a chompánaigh Furius agus Aurelius ina n-iarrtar orthu masla slán a tabhairt ar aghaidh chuig Lesbia. Chaith sé samhradh na bliana 57 RC go 56 RC san arm i m[[An Bhitín|Bitín]] ar fhoireann an cheannasaí [[Gaius Memmius]], agus é san Oirthear, thaistil sé go dtí [[an Traí]] chun deasghnátha a dhéanamh ar thuama a dheartháir. imeacht atá ar thaifead aige i ndán corraitheach. Ní mhaireann aon bheathaisnéis ársa den fhile: caitear a shaol a mheas ó na tagairtí scaipthe faoi ag údair ársa eile agus as a chuid dánta. Dá bhrí sin, tá sé neamhchinnte cathain a rugadh Catullus, agus cathain a bhfuair sé bás. De réir [[Naomh Iaróm]] ina leagan de Chronicon, cailleadh é ina tríochadú bliain ar an saol, agus gur rugadh é sa bhliain 87 RC. Ach tá tagairtí ina chuid dánta ar imeachtaí a tharla sna blianta 55 agus 54 RC ach glacann go leor scoláirí leis na dátaí 84 RC - 54 RC, ag ceapadh gur chomhtharlaigh a chuid dánta is déanaí agus foilsiú a 'libellus' le bhliain a bháis, tairiscint gurb éadóig. [[Íomhá:REmpire-29 Bithynia.png|thumb|An Bhitín]] Bhí meas forleathan ar a dhánta ag filí eile, ach bhí gráin ar Cicero orthu mar gheall gur cheap sé go raibh siad dímhorálta. Níor mheasadh riamh Catullus i measc na n-údar sna scoileanna canónta. Mar sin féin, chuaigh sé i bhfeidhm ar bhfilí amhail [[Óivid]], [[Horáit]], agus [[Virgil]]. Tar éis a athfhionnachtain sna Meánaoiseanna déanacha, fuair Catullus lucht molta arís. Bhain a stíl scríbhneoireachta, a cheaptar a bheith soiléir agus gáirsiúil, croitheadh as go leor léitheoirí, idir ársa agus nua-aimseartha. {{Teimpléad:Litríocht na Sean-Róimhe}} [[Catagóir:Filí na Sean-Róimhe|Catullus]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 84 RC]] [[Catagóir:Básanna i 54 RC]] ei91s85ean3u5z2emqim35y2mlon8fy 0 29682 1084813 920058 2022-08-20T20:30:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Hokusai portrait.jpg|thumb|upright|Hokusai (féinphortráid ón bhliain 1839)]] [[Ealaíontóir]] [[An tSeapáin|Seapánach]] ba ea '''Katsushika Hokusai'''. Rugadh in Edo (ar a dtugtar [[Tokyo]] anois) é sa bhliain 1760. ''36 Radharc ar Shliabh Fuji'' (富嶽三十六景, Fugaku Sanjūroku-kei) an saothar is mó a thuill clú dó. == Leabharliosta == * [[Richard Douglas Lane|Lane, Richard]] (1989). ''Hokusai: Life and Work.'' E.P. Dutton, New York. ISBN 0-525-24455-7. * Nagata, Seiji (1995). "Hokusai: Genius of the Japanese Ukiyo-e." Kodansha International, Tokyo. * Smith, Henry D. II (1988). ''Hokusai: One Hundred Views of Mt. Fuji.'' George Braziller, Inc., Publishers, New York. ISBN 0-8076-1195-6. * Weston, Mark (1999). ''Giants of Japan: The Lives of Japan's Most Influential Men and Women.'' New York: Kodansha International. ISBN 1-56836-286-2. * Ray, Deborah Kogan (2001). "Hokusai : the man who painted a mountain" Frances Foster Books, New York. ISBN 0-374-33263-0 * Bowie, Theodore (1964). ''The Drawings of Hokusai.'' Indiana University Press, Bloomington. * Forrer, Matthi (1988). ''Hokusai'' Rizzoli, New York. ISBN 0-8478-0989-7. * Forrer, Matthi; van Gulik, Willem R., and Kaempfer, Heinz M. (1982). ''Hokusai and His School: Paintings, Drawings and Illustrated Books.'' Frans Halsmuseum, Haarlem. ISBN 90-70216-02-7 * Hillier, Jack (1955). ''Hokusai: Paintings, Drawings and Woodcuts.'' Phaidon, London. * Hillier, Jack (1980). ''Art of Hokusai in Book Illustration.'' Sotheby Publications, London. ISBN 0-520-04137-2. * [[Richard Douglas Lane|Lane, Richard]] (1989). ''Hokusai: Life and Work.'' E.P. Dutton. ISBN 0-525-24455-7. * van Rappard-Boon, Charlotte (1982). ''Hokusai and his School: Japanese Prints c. 1800–1840 (Catalogue of the Collection of Japanese Prints, Rijksmuseum, Part III).'' Rijksmuseum, Amsterdam. {{commonscat|36 Views of Mount Fuji|Fugaku Sanjūroku-kei}} == Naisc == {{commonscat|Katsushika Hokusai}} * [http://digitalmuseum.rekibun.or.jp/app/selected/edo-tokyo?no=200709 Saothar] * [http://www.metmuseum.org/Works_of_Art/viewOne.asp?dep=6&viewMode=0&item=JP1847 "The Great Wave at Kanagawa."] * [http://www.book-navi.com/hokusai/hokusai-e.html Músaem in Obuse na Seapáine] [[Catagóir:Péintéirí]] [[Catagóir:Daoine Seapánacha]] rgjyor2sswn97f4m3jh6x8qfldfbo5v 0 30147 1085232 658332 2022-08-20T22:50:46Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 183-2004-0312-507, Nürnberg, Reichsparteitag, Rede Adolf Hitler.jpg|thumb|[[Hitler]] ag caint i Nürnberg sa bhliain 1933]] Is éard a bhí i gceist le h'''Ard-Fheis Nürnberg''' ná Ard-Fheis Pháirtí Náisiúnta Sóisialach Lucht Oibre na Gearmáine, is é sin, na [[Naitsithe]]. Sna blianta 1923-1938, bhí sé de nós ag na Naitsithe teacht le chéile in [[Nürnberg]], agus nuair a tháinig siad i gcumhacht sa bhliain 1933, d'fhás agus d'fhorbair an Ard-Fheis dá réir. Stáitsíodh na hArd-Fheiseanna mar imeachtaí móra [[bolscaireacht]]a, agus deasghnátha dúisitheacha ar cois le cuma chinniúnach a chur ar na himeachtaí. Sna blianta 1933 agus 1934, scannánaigh an stiúrthóir cáiliúil mná [[Leni Riefenstahl]] na hArd-Fheiseanna, agus stáitsíodh na himeachtaí le taobhshúil ar an scannánú, ''Der Sieg des Glaubens'' ("Bua an Chreidimh") a bhí ar an gcéad scannán, ach baineadh an ceann sin den chúrsaíocht nuair a cuireadh [[Ernst Röhm]] agus ceannairí eile an SA chun báis. Bhí clú agus cáil ar scannán na bliana 1934, ''Triumph des Willens'' ("Caithréim na Tola"), áfach, agus tá léirmheastóirí scannán an lae inniu féin barúlach go bhfuil fiúntas [[scannánaíocht]]a ag baint leis an saothar sin cé gur bolscaireacht Naitsíoch atá ann. == Ard-Fheiseanna Nürnberg == Ba nós leis na Naitsithe ainmneacha a thabhairt ar na hArd-Fheiseanna a bhí bainteach le himeachtaí náisiúnta go gairid roimh an Ard-Fheis # 1923 - Céad Chomhdháil an Pháirtí; [[München]], 27 Eanáir 1923. # 1923 - "Lá na hArd-Fheise Gearmánaí", [[Nürnberg]], 1 Meán Fómhair 1923. # 1926 - Dara Comhdháil an Pháirtí; Comhdháil Athbhunaithe an Pháirtí, [[Weimar]], 4 Iúl 1926. # 1927 - Tríú Comhdháil an Pháirtí; Lá na Muscailte, Nürnberg, an 20 Lúnasa 1927; rinneadh an scannán bolscaireachta ''[[Eine Symphonie des Kampfwillens]]'' ("Siansa don Fhonn Troda") ag an Ard-Fheis seo. # 1929 - Ceathrú Comhdháil an Pháirtí; Lá an tSuaimhnis, Nürnberg, an 2 Lúnasa 1929; rinneadh an scannán bolscaireachta ''[[Der Nürnberger Parteitag der NSDAP]]'' ("Ard-Fheis an NSDAP i Nürnberg") ag an Ard-Fheis seo. # 1933 - Cúigiú Comhdháil an Pháirtí. Baisteadh "Ard-Fheis an Bhua" (''Reichsparteitag des Sieges'') ar an gceann seo, ó bhí an páirtí díreach tar éis an chumhacht a ghabháil agus deireadh a chur le [[Poblacht Weimar]]. Rinne [[Leni Riefenstahl]] an scannán bolscaireachta úd ''[[Der Sieg des Glaubens]]'' ag an Ard-Fheis seo. # 1934 - Séú Comhdháil an Pháirtí: Ní raibh aon téama ag an Ard-Fheis seo i dtús báire. Níos déanaí, áfach, tugadh "Ard-Fheis na hAontachta agus an Nirt" (''Reichsparteitag der Einheit und Stärke''), "Ard-Fheis na Cumhachta" (Reichsparteitag der Macht) nó "Ard-Fheis na Tola" (''Reichsparteitag des Willens'') uirthi. Rinne Leni Riefenstahl an scannán ''[[Triumph des Willens]]'' ag an Ard-Fheis seo. # 1935 - Seachtú Comhdháil an Pháirtí; "Ard-Fheis na Saoirse" (''Reichsparteitag der Freiheit''). Déanann "saoirse" tagairt don tseirbhís mhíleata éigeantach a tugadh isteach le déanaí agus mar sin saoradh ó [[Conradh Versailles|Chonradh Versailles]]. Rinne Leni Riefenstahl a scannán ''[[Tag der Freiheit: Unsere Wehrmacht]]'' ("Lá na Saoirse: Ár bhFórsaí Cosanta") ag an Ard-Fheis seo, agus reachtaíodh [[Dlíthe Nürnberg]]. # 1936 - Ochtú Comhdháil an Pháirtí; "Ard-Fheis na hOnóra" (''Reichsparteitag der Ehre''): Is é an tuiscint a bhí ag lucht ceannais an [[NSDAP]] go "bhfuair an Ghearmáin a honóir ar ais", nuair a chuaigh fórsaí armtha na Gearmáine i seilbh [[Dúiche na Réine|Dhúiche na Réine]] in Iarthar na Gearmáine. Roimhe sin, ní raibh trúpaí armtha ar bith ag an nGearmáin sa chuid sin den tír, ó nach raibh sé ceadaithe i gconradh síochána Versailles. Rinneadh scannánú áirithe ag an Ard-Fheis seo, agus sa bhliain 1937, chuaigh cuid de na pictiúir ar an scáileán mar chuid den scannán turasóireachta ''[[Festliches Nürnberg]]'' ("Nürnberg, Cathair na bhFéilte"). # 1937 - Naoú Comhdháil an Pháirtí; "Ard-Fheis na hOibre" (''Reichsparteitag der Arbeit''). Tagairt é seo don dóigh a ndeachaigh an dífhostaíocht i laghad ó tháinig na Naitsithe i gcumhacht. Ba í an [[Ardeaglais Solais]] a thuill clú don Ard-Fheis áirithe seo. De réir mar a bhí pleanáilte ag [[Albert Speer]], díríodh 152 sholas cuardaigh timpeall ar Zeppelinfeld (Gort Zeppelin) suas ar an spéir, ionas go sílfeá gur ballaí foirgnimh a bhí ann. Thairis sin, tháinig an Prionsa Chichibu, deartháir Impire na Seapáine, go Nürnberg le freastal ar an Ard-Fheis, mar chuid de na hiarrachtaí leis an gcaidreamh cairdiúil a spreagadh idir an Ghearmáin agus an tSeapáin a spreagadh. Na pictiúir a scannánaíodh ag an Ard-Fheis seo, chuaigh siad ar an scáileán mar chuid de ''Festliches Nürnberg'' freisin. # 1938 - Deichiú Comhdháil an Pháirtí. Bhí an Ghearmáin díreach tar éis [[Anschluss|an Ostair a nascghabháil]], agus mar sin, tugadh "Ard-Fheis na Gearmáine Móire" (''Reichsparteitag Großdeutschland'') ar an ócáid seo. # 1939 - Aonú Comhdháil Déag an Pháirtí. Baisteadh "Ard-Fheis na Síochána" (''Reichsparteitag des Friedens'') ar an Ard-Fheis seo lena thabhairt le fios don tsaol mhór nach raibh ach síocháin ag teastáil ó mhuintir na Gearmáine. Cuireadh an Ard-Fheis seo ar ceal, áfach, nó is amhlaidh a thosaigh ionsaí na Gearmáine ar an b[[An Pholainn|Polainn]] ar an lá roimh thús pleanáilte na hArd-Fheise (an 1 Meán Fómhair 1939). Ba í an eachtra seo a chuir tús leis an [[Dara Cogadh Domhanda]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe]] 4w9sy2q92n5m9pb4jq4bz4qx8qyz44s 0 30162 1084885 786268 2022-08-20T20:37:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba pholaiteoir agus [[Cairteachas|Chairteach]] é '''Feargus O'Connor''' ([[1794]] – [[30 Lúnasa]] [[1855]]). {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1794]] [[Catagóir:Básanna i 1855]] [[Catagóir:Cairteachas]] 3ipp6gmhyjnulik9y00gl2dx3qplao4 0 30178 1084436 960202 2022-08-20T19:50:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceann de cheannairí [[Éirí Amach na dTuathánach]] i [[Sasana]] ab ea '''Wat Tyler''' ([[4 Eanáir]] [[1341]] – [[15 Meitheamh]] [[1381]]). Mharaigh oifigigh de chuid an Rí Risteard II é ag [[Smithfield]], [[Londain]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tyler, Wat}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1341]] [[Catagóir:Básanna i 1381]] [[Catagóir:Éirí Amach na dTuathánach]] fko3hae7wmovn1bry8k7ydqse74j12h 0 30184 1084952 832835 2022-08-20T20:47:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Cúbla Cán''' ([[23 Meán Fómhair]] [[1215]] – [[18 Feabhra]] [[1294]]) impire na Mongólach. {{síol}} [[Catagóir:Stair na Mongóile]] [[Catagóir:Stair na hÁise]] [[Catagóir:Impireacht na Mongólach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1215]] [[Catagóir:Básanna i 1294]] 3a5kqt7aujdri77j0ul3xp6jt38qnz2 0 30198 1085001 866611 2022-08-20T20:52:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba cheannaire de chuid [[an tSile|na Sile]] é '''Bernardo O'Higgins Riquelme''' ([[20 Lúnasa]] [[1778]] – [[24 Deireadh Fómhair]] [[1842]]). Rugadh i g[[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] Chillán é. [[Éire]]annach ba ea a athair, [[Ambrós Ó hUiginn]]. Isabel Riquelme an t-ainm a bhí ar a mháthair. Bhí tionchar mór ag Bernardo ar stair na Sile agus é ina cheannaire sa Chogadh Saoirse agus ina uachtarán ar an stát [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleách]] nua. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ohiggins, Bernardo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1778]] [[Catagóir:Básanna i 1842]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 5u4p895q16zmf6bit4yvqm9uu8tlzzh 0 30199 1085053 658375 2022-08-20T20:57:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba riarthóir coilíneach é '''Ambrós Ó hUiginn''' ([[1720]] – [[19 Márta]] [[1801]]). I [[Sligeach]], in [[Éire|Éirinn]], a rugadh é. D'aistrigh sé go [[Cádiz]] na Spáinne sa bhliain 1751 agus thug sé a aghaidh ar Mheiriceá Theas sa bhliain 1756. Bhí sé ina ghobharnóir míleata ar an [[an tSile|tSile]] ó 1788 go 1796 agus leasrí ar [[Peiriú|Pheiriú]] ina dhiaidh sin (1796-1801). Athair [[Bernardo O'Higgins]] a bhí ann. {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1720]] [[Catagóir:Básanna i 1801]] 6prb0p22gmy66nk7zhcd0m3cz3c6xz3 0 30315 1085000 889565 2022-08-20T20:52:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba amhránaí agus ceoltóir [[Éire]]annach é '''Tom McBride '''. Rugadh é i m[[Baile na Lorgan]], [[Contae Mhuineacháin]] ar an [[18 Meán Fómhair]], [[1936]]. Fuair sé bás ar [[17 Aibreán]] [[2018]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Big Tom}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1936]] [[Catagóir:Ceoltóirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Contae Mhuineacháin]] 67v2vqej89ilye3dwefis8mcsihf2s4 0 30325 1084583 857936 2022-08-20T20:05:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[eagarthóir]] [[Sasana]]ch [[Pobal Éireannach na Breataine|de phór na hÉireann]] é '''Piers Morgan''' (rugadh '''Piers Stefan O'Meara'''). Rugadh é i n[[Guildford]], [[Surrey]] ar an [[25 Márta]], [[1965]]. Bhí sé ina eagarthóir ar an ''[[News of the World]]'' (1994–1995) agus ar an ''[[Daily Mirror]]'' (1995–2004). Tá sé ina stiúrthóir eagarthóireachta ar nuachtán náisiúnta do pháistí, ''First News''. Bhí sé ina bhreitheamh ar ''[[Britain's Got Talent]]'' agus ''[[America's Got Talent]]'' agus bhuaigh sé seó dar teideal ''[[The Celebrity Apprentice]]''. Tá ocht leabhar scríofa aige. {{DEFAULTSORT:Morgan, Piers}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1965]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine beo]] 78kb3nrzgy1r909e0w9kl0r6rqlyx18 0 30339 1084824 927965 2022-08-20T20:31:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is amhránaí agus ceoltóir [[Pobal Éireannach na Breataine|de phór na hÉireann]] í '''Hazel O'Connor'''. Rugadh í i [[Coventry]], [[Sasana]] ar an 16 Bealtaine, 1955. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Oconnor, Hazel}} {{Síolta ceol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Amhránaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Ceoltóirí Sasanacha]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine beo]] oog83ho5f2es76932bfacox6p7vqqth 0 30342 1084463 801572 2022-08-20T19:53:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina churadh domhanda trom-mheáchain éadrom , ab ea '''Tommy Patrick Loughran''' ([[29 Samhain]], [[1902]] – [[7 Iúil]], [[1982]]). Tá aithne uirthi mar ''Phantom of Philly''. {{síol}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|Loughran, T]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1902|Loughran]] [[Catagóir:Básanna i 1982|Loughran]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach|Loughran, T]] a5082sq1t8ju5n4djrrf3qzpdwdyvtd 0 30343 1084761 968853 2022-08-20T20:25:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Joseph William "Joe" Frazier'''. Rugadh é ar [[12 Eanáir]], [[1944]] agus d'éag ar [[7 Samhain]], [[2011]]. ''Smokin' Joe'' an leasainm a bhí air. Tháinig Frazier chun tosaigh mar throdaí den scoth sna 1960í déanacha, agus chloí sé [[Jerry Quarry]], Oscar Bonavena, Buster Mathis, Eddie Machen, Doug Jones, George Chuvalo agus Jimmy Ellis go dtí gur bhuaigh sé an teideal domhanda trom-mheáchain sa bhliain 1970. Bhuaigh sé ar [[Muhammad Ali]] ar phointí sa "Troid den Aois" sa bhliain 1971. Chaill Frazier a theideal dhá bhliain ina dhiaidh sin nuair a leagadh amach é ag [[George Foreman]]. Tháinig sé ar ais, agus bhuail sé Joe Bugner, ach chaill sé an ath-cluiche in aghaidh Ali. {{Catcómhaoin}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Frazier, J}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] 26wgu7rr6d26aqsgfnoh0z9woi2nlax 0 30384 1084737 703707 2022-08-20T20:22:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba cheannaire míleata [[An Rúis|Rúiseach]] [[Diaspóra na nGael|de phór na hÉireann]] é '''Joseph Cornelius O'Rourke''' ([[1646]]–[[1719]]). {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1772|O'Rourke, J]] [[Catagóir:Básanna i 1849|O'Rourke, J]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach|O'Rourke, J]] 04e5gxpp9ndhv13w2xpivoqxyhfqowm 0 30496 1084635 1010163 2022-08-20T20:11:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] é '''Iaróm''' ([[347]] – [[30 Meán Fómhair]] [[420]]) nó ''Eusebius Sophronius Hieronymus'' mar a bhí aithne air. Rugadh i [[Stridon]] é agus fuair sé bás s[[an Bheithil]]. {{síol}} [[Catagóir:Naoimh|Iaróm]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 347|Naomh Iaróm]] [[Catagóir:Básanna i 420|Naomh Iaróm]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] akywz90ue815oj0wrukznh6biimbq1u 0 30641 1084805 1048373 2022-08-20T20:29:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Polaiteoir|pholaiteoir]] [[An Phacastáin|Pacastánach]] é '''Imran Farooq''' (Urdúis: عمران فاروق; 14 Meitheamh, [[1960]] - [[16 Meán Fómhair]], [[2010]]). Ba bhall suntasach é den gluaiseacht pholaitiúil, an Ghluaiseacht Aontaithe Náisiúnta (GAN) ([[Urdúis]]: متحدہ قومی موومنٹ, Béarla: Muttahida Qaumi Movement) chomh maith le bheith ina iar-pharlaiminteoir.<ref>http://www.mqm.org/ Láithreán Gréasáin an GAN </ref> == Feallmharú == Dúnmharaíodh Farooq in aice a theach i dtuaisceart [[Londain]] ar an tráthnóna an 16 Meán Fómhair <ref>2010.http://www.dawn.com/wps/wcm/connect/dawn-content-library/dawn/news/pakistan/metropolitan/04-imran-farooq-qs-02 DAWN, 17 M.Fómhair, 2010. </ref><ref>http://www.guardian.co.uk/uk/2010/sep/17/imran-farooq-murdered-london-home The Guardian, 17 M.Fómhair, 2010 </ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Farooq, Imran}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Básanna in 2010]] [[Catagóir:Polaiteoirí as an bPacastáin]] j7zg2ydkdcg1h4pysjvsz99xkkdzivp 0 30742 1084700 1030560 2022-08-20T20:18:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is údar [[An Bíobla|Soiscéal Naofa]] Íosa Críost [[Soiscéal Lúcáis|de réir Lúcáis]] é '''Lúcás.'''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearmann.com/node/187283|teideal=Lúcás 10:1-9 {{!}} Tearmann|work=www.tearmann.com|dátarochtana=2019-10-18}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160805012901/http://www.anbioblanaofa.org/pdf/470Sois.pdf AnBioblaNaofa.org] ar Archive.org</ref> == Féach freiisin == * [[Naomh Matha Soiscéalaí|Matha Soiscéalaí]] * [[Naomh Marcas Soiscéalaí|Marcas Soiscéalaí]] * [[Eoin Soiscéalaí]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Mairtírigh|Lúcás Soiscéalaí]] [[Catagóir:Naoimh|Lúcás Soiscéalaí]] 4nigamfxowm9npmijuqtbt6fo8ia9t4 0 30783 1085029 1029981 2022-08-20T20:55:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Nia le h[[Eoghan Rua Ó Néill]] ab ea '''Aodh Dubh''', [[1611]]–[[1660]], agus mac le h[[Art Óg Ó Néill]]. Sa [[Bhruiséil]], in Ísiltír an Spáinne, a rugadh é. Eisean a bhí i gceannas ar chosaint [[Cluain Meala|Chluain Meala]] nuair a d'ionsaigh [[Oilibhéar Cromail]] an baile lena 10,000 saighdiúir ón "Model Army", is ní dhéanfadh Cromwell dearmad air go brách. In aon lá amháin troda an [[8 Bealtaine]], [[1650]], chaill Cromwell breis is 3,000 saighdiúir, níos mó ná an líon a chaill sé le linn 10 mbliana cogaíochta i [[Sasana]] sa chogadh cathartha in aghaidh an rí [[Séarlas I Shasana|Charles I]]. De bharr shár-oirbheartaíocht Uí Néill a chaill Cromwell a chuid saighdiúirí, mar ba shaighdiúir gairmiúil Aodh Dubh, a fuair chuid taithí mhíleata sna cogaí iomadúla in Ísiltír na Spáinne. An lá dár gcionn, nuair a thóg Cromwell Cluain Meala, bhí Aodh Dubh agus a 1,200 saighdiúir imithe thar abhainn na [[An tSiúr|Siúire]]. Níor bhuail Cromwell le hAodh Dubh riamh arís, ach mhair Aodh Dubh chun a bheith i gceannas ar chosaint [[Luimneach|Luimnigh]] ar nia Cromwell, [[Henry Ireton]], sa bhliain [[1650]]-51. D'éirigh leis an gcosaint sa chéad ionsaí a dhein na Sasanaigh ar Luimneach sa bhliain [[1650]], agus bhí ar Ó Néill géilleadh sa bhliain [[1651]] mar bhí daonra na cathrach ag fáil bháis den ocras is den ghalar. Nuair a ghéill Luimneach, deineadh príosúnach d'Aodh Dubh, ach dhein sé é féin a chosaint chomh maith sin nár crochadh é, mar a tharlaíodh le ceannairí eile na nGael sa tréimhse chorraithe úd. Cuireadh go [[Londain]] é, marar chaith sé cúpla bliain sa phríosún i d[[Túr Londan]]. [[Íomhá:Henry Ireton2.jpg|clé|mion|Henry Ireton]] Scaoileadh saor é nuair a léirigh Ambasadóir na [[Spáinne]] go Sasana gur ghéillsineach Spáinneach é Aodh Dubh. Chuaigh sé chun na Spáinne, marar ceapadh ina ghinearál airtléire é, is marar chuir sé éirí amach sa [[An Chatalóin|Chatalóin]] faoi chois. D'aithin an Spáinn mar 5ú Iarla Thír Eoghain é. Sa bhliain [[1660]], agus [[Séarlas II Shasana|Charles II]] ar ais mar rí ar Shasana, dhein Aodh Dubh iarratas go dtabharfaí ar ais tailte a shinsear i d[[Tír Eoghain]] dó, ach dhiúltaigh an rí Sasanach dá iarratas, agus fuair sé bás níos déanaí an bhliain sin. [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1611]] [[Catagóir:Básanna i 1660]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Saighdiúirí Éireannacha]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] 9n3j7qvdref96zsmdaphtselahjjpfm 0 30810 1084711 658681 2022-08-20T20:19:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba chunt [[An tSacsain|Sacsanach]] é '''Liudolf''' (rugadh thart ar 805, fuair bás 12 Márta 864 nó 866), mac an chunta ([[Gearmáinis]]: Graf) Brún (Brunhart) agus a bhean chéile Gisla von Verla; thug údair diúc Oirthir na Sacsaine (Laidin: ''Dux orientalis Saxonum'') agus cunta Ostfalen air níos déanaí ar aghaidh. Mhéadaigh Liudolf ar a shealúchais i oirthear na Sacsaine, agus bhí sé ina cheannaire (Dux) sa chogadh idir Rí Ludwig der Deutsche i gcoinne na [[Normannach]] agus na [[Slavach]]. Ghabh an 'Teaghlach Liudolfinger' uaidh, ar a dtugtar freisin 'Ríshliocht Otto'; is é an ball is sine atá fíoraithe. bjixjwsv3n4fvcinint9sirajzo0rvg 0 30813 1084141 658685 2022-08-20T14:01:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Slavic europe.svg|thumb|Tíortha le tromlach na ndaoine ina Slavaigh de réir eitneachaise agus ina mbíonn ar a laghad teanga náisiúnta Slavach amháin ann. {{legend|#7cdc87|[[Slavais an Iarthair]]}} {{legend|#008000|[[Slavais an Oirthir]]}} {{legend|#004040|[[Slavais an Deiscirt]]}}]] Is grúpa eitneach iad na '''Slavaigh''' agus is daoine Ind-Eorpacha iad. Cónaíonn siad, go príomha, i lár agus in oirthear na [[Eoraip|hEorpa]]. Ó thús an 6ú haois spréigh siad amach agus lonnaigh siad san chuid is mo de Lár agus Oirthear na hEorpa agus na Balcáin. Shocraigh go leor acu níos déanaí sa [[An tSibéir|tSibéir]] agus i Lár na hÁise nó chuaigh siad ar imirce chuig chodanna eile den domhan. Bíonn cónaí ar phobail na Slavaise i níos mó na leath de chríoch na hEorpa. == Féach freisin == * [[Teangacha Slavacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Slavaigh| ]] pmigmqonojj8y8u6u3q5elfsmuqxds1 0 30980 1084603 968859 2022-08-20T20:08:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bh'''í Otto von Habsburg''' ina cheannaire ar na Habsburg ó 1922 go dtí 2007 (rugadh in Reichenau an der Rax, [[20 Samhain]] [[1912]] agus d'éag ar an [[4 Iúil]] [[2011]] sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]]). Mac le hImpire na [[An Ostair-Ungáir|hOstaire agus an Ungáir]] Carlo agus a chéile Zita di Borbone-Parma ab ea é. Bhí sé ina bhall de [[Parlaimint na hEorpa|Pharlaimint na hEorpa]] ar son an páirtí polaitíochta Ghearmánach an [[CSU]] agus bhí cónaí air i [[An Bhaváir|mBaváire]] na Gearmáine. Bhí sé ina a shaoránach den Ghearmáin, an Ostair, an Ungáir agus an Chróit. Lig sé dá mhac Carlo teacht ina áit i 2007. Tá a chorp curtha san Kapuzinergruft in [[Vín]], taobh lena bhean chéile, leis an chuid is mó de na Habsburghaí ón bhliain [[1633]] anuas. Tá a chroí curtha s[[an Ungáir]]. {{DEFAULTSORT:Habsburg, Otto von}} [[Catagóir:Básanna in 2011]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] [[Catagóir:Daoine Ostaracha]] [[Catagóir:Daoine Ungáracha]] [[Catagóir:Teaghlach Habsburgach‎|Otto]] 1r53nyp367th1y6144j54zwwu3cbfbg 0 31059 1085203 1030552 2022-08-20T22:10:19Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:KellsFol028vPortMatt.jpg|mion|clé|Naomh Matha Soiscéalaí, [[Leabhar Cheanannais]]]] Is [[naomh]] [[An Chríostaíocht|Críostaí]] agus údar [[Soiscéal Mhatha|Soiscéal Naofa Íosa Críost de réir Mhatha]] é '''Naomh Matha'''.<ref>[https://web.archive.org/web/20160805012901/http://www.anbioblanaofa.org/pdf/470Sois.pdf AnBioblaNaofa.org] ar Archive.org</ref> == Féach freiisin == * [[Naomh Marcas Soiscéalaí|Marcas Soiscéalaí]] * [[Naomh Lúcás Soiscéalaí|Lúcás Soiscéalaí]] * [[Eoin Soiscéalaí]] ==Tagairtí== {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Matha Soiscéalaí}} [[Catagóir:Dáréag Aspal]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Mairtírigh|Matha]] [[Catagóir:Naoimh|Matha]] mtnwplcdmuyunzhfbylebbc5zwjhlgo 0 31193 1084564 711554 2022-08-20T20:03:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Taiscéalaí]], scríbhneoir, agus saighdiúir [[Sasana]]ch ab ea '''Richard Francis Burton''' ([[19 Márta]] [[1821]] – [[20 Deireadh Fómhair]] [[1890]]). {{DEFAULTSORT:Burton, Richard Francis}} {{síol}} [[Catagóir:Taiscéalaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1821]] [[Catagóir:Básanna i 1890]] thqc53h1vczax195ec7ug1tbnnddz7o 0 31229 1085236 787194 2022-08-20T22:58:39Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 146-1970-041-46, München, zerstörte Ohel-Jakob-Synagoge.jpg|mion|clé|An [[Sionagóg]] Ortadocsach Ohel Jakob , Herzog-Rudolf-Straße, [[München]], tar éis an t-ionsaí ar an 9 Samhain, 1938]] Is éard a bhí i gceist le '''Kristallnacht''', nó ''Oíche na Gloine Briste'', ar a dtugtar freisin ''Reichskristallnacht'', ''Pogromnacht'', agus ''Novemberpogrome'', ná pogram nó sraith d'ionsaithe i gcoinne na [[Giúdachas|nGiúdach]] ar fud [[Gearmáin na Naitsithe|Ghearmáin na Naitsithe]] agus páirteanna na [[An Ostair|hOstaire]] ar an 9-10 Samhain, sa bhliain [[1938]]. Scriosadh tithe Giúdacha maille le siopaí, bailte agus sráidbhailte, nuair a d'ionsaigh baill den fhórsa paraimíleatach ([[Gearmáinis]]: ''Sturmabteilung'') agus sibhialtaigh foirgnimh le ceapoird, ag fágáil na sráideanna clúdaithe le píosaí d'fhuinneoga briste- bunús an téarma "Oíche na Gloine Briste". Maraíodh 91 Giúdach, agus glacadh 30,000 Giúdach fireannn - an ceathrú cuid d'fhir Giúdacha na Gearmáine - chuig [[sluachampa géibhinn|sluachampaí géibhinn]], áit ar céasadh iad ar feadh tréimhse míosa, le os cionn 1,000 duine acu ag fáil bháis. Scriosadh timpeall 1,668 [[sionagóg]], agus loisceadh 267 dóibh. I [[Vín]], scriosadh 95 sionagóg nó tithe urnaí. == Féach freisin == * [[:Catagóir:Frith-Sheimíteachas|Frith-Sheimíteachas]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-Naitsioch}} [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe]] asfyctqxp1lcw29u880w83itpyhuw9r 0 31238 1084640 890814 2022-08-20T20:11:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] í '''Caitríona''' ([[282]] – [[305]]). Rugadh i g[[Cathair Alastair]], [[an Éigipt]] í agus fuair sí bás ann freisin. {{síol}} [[Catagóir:Naoimh|Caitríona]] [[Catagóir:Mairtírigh|Caitríona]] ssun3wq4t0pgr8l0obzz8qx53tgvimp 0 31462 1084505 658980 2022-08-20T19:57:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba laochra [[An Albáin|Albánach]] é '''George Kastrioti Skanderbeg ''' ([[6 Bealtaine]] [[1405]] – [[17 Eanáir]] [[1468]]). {{síol}} [[Catagóir:An Albáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1405]] [[Catagóir:Básanna i 1468]] 3kmmzi1x1jp4g4riznhrtpsuq69boyi 0 31574 1084339 952817 2022-08-20T18:54:25Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'údar Seapánach é '''Tōson Shimazaki''' (島崎 藤村 - Shimazaki Tōson) (25 Márta 1872 – 22 Lúnasa 1943). De ghnáth déantar tagairt dó mar ''Tōson''. Thosaigh sé mar fhile rómánsach agus tharraing cáil air féin ina dhiaidh sin mar nádúraí mór sa phrós. Bhí sé ag scríobh i ré Meiji, i ré Taisho agus sa chéad chuid de ré Showa. == A óige == Rugadh Tōson mar Haturi Shimazaki i gcathair Nakatsugawa i Maoracht Gifu. Chaith sé a óige amuigh faoin tuath i gCeantar Kiso agus d'fhág é sa bhliain 1881. D'fhág an áit úd a rian ar a shaothar, agus baineann sí, mar shampla, le ''Yoakemae'' (夜明け前 ''Roimh Éirí na Gréine'', 1929-1935), an t-úrscéal is mó clú dá chuid. Tá sé sin bunaithe ar shaol a athar, Shimazaki Masaki, a chuaigh as a mheabhair agus a bhí marbh faoin am a raibh Toson i gceann a cheithre bliana déag. Cairde a mhuintire a thóg ina dhiaidh sin é. Fuair an deirfiúr ba shine aige bás le galar meabhrach, agus mhaígh Tōson go raibh dubhachas ann a thug sé óna thuismitheoirí. == I mbun oibre == Sa bhliain 1891 bhain sé céim amach in Ollscoil Meiji Gakuin agus an bhliain dar gcionn thosaigh sé ag múineadh Béarla i Scoil Bhan Meiji. Tháinig suim aige i gcúrsaí litríochta de bharr an chaidrimh a bhí aige le [[Kocho Baba]] (馬場孤蝶 ''Baba Kochō'') agus [[Shukotsu Togawa]] (戸川秋骨 ''Togawa Shūkotsu''), beirt scríbhneoirí. Chuaigh Tōson i ngrúpa a bhain le ''Bungakukai'' (文學界), iris liteartha. Bhí sé an-mhór le [[Kitamura Tokoku]], údar rómánsach, agus d'fhág a fhéinmharú siúd lorg buan air féin agus ar a shaothar. Sa bhliain 1895 rinne sé cónaí in Sendai i dtuaisceart na Seapáine agus é ina oide in Ollscoil Tohoku Gakuin. Foilsíodh ''Wakanashū'' (若菜集), an chéad díolaim filíochta aige, sa bhliain 1897, agus tháinig iomrá air dá bharr. == An scríbhneoir == Moladh Tōson as an saghas nua véarsaíochta a chum sé in ''Wakanashū'' agus as an mbaint a bhi aige le Rómánsachas Liteartha Meiji (明治浪漫主義 ''Meiji Rōman Shugi''). D'fhoilsigh Tōson ceithre dhíolaim eile sula ndeachaigh sé i gceann an phróis. Ba é ''Peacú'' (破戒　''Hakai'') an chéad úsceal uaidh, scéal faoi mhúinteoir ar ''burakumin'' é (duine a bhaineann le sainaicme "shuarach") agus a cheileann an smál sin ar an saol. Tá meas ar an saothar seo mar an gcéad úrscéal nádúraíoch i litríocht na Seapáine. Bhí buairt ag roinnt leis an saothar seo ar shlí eile: cailleadh trí pháiste an údar agus é ag scríobh an úrscéil. Cuntas maoithneach fileata ar an gcaidreamh a bhí aige ar scríbhneoirí ''Bungakukai'' atá in ''Haru'' (春 ''Earrach'', 1908), an dara húrscéal óna lámh. Is dóigh le mórán daoine gurb é ''Ie'' (家 ''Teaghlach'', 1910-1911) a phríomhshaothar. Cuntas é ar mheath dhá theaghlach chúigeacha a bhfuil gaol acu leis an bpríomhphearsa. Ba é ''Shinsei'' (新生 ''Beatha Nua'', 1918-1919) an t-úrscéal ba scannalaí a scríobh sé. Cuireann sé síos ar an gcaidreamh collaí a bhí aige le Komako, a neacht, agus a fhios aige go raibh fios an scéil ag a hathair (an deartháir ba shine aige). Nuair a d'éirigh Komako torrach chuaigh Tōson chun na Fraince le fearg a ghaolta a sheachaint. Dúirt sé gur dhual athar dó an rud a rinne sé, ach cáineadh go forleathan é as a drochiompar agus as an eachtra a chur ar sochar dó féin trí úrscéal a dhéanamh di. Nuair a d'fhill sé ar an tSeapáin chuaigh sé ag teagasc in Ollscoil Waseda. Sa bhliain 1929 thosaigh sé ag scríobh ''Yoake mae'', úrscéal stairiúil faoi [[Athghairm Meiji]] ó thaobh gníomhaí chúigigh. Tá áthas air siúd nuair a chuirtear an tImpire i réim arís agus barúil aige gurb é athbhuanú an traidisiúin dhúchasaigh é, ach tagann díomá air roimh a bhás. Tá an-dealramh ag an bpríomhphearsa le hathair Shimazaki. Tháinig ''Yoake mae'' amach ina shraithscéal ar ''Chūō kōron'', iris liteartha, ar feadh sé bliana, agus foilsíodh é mar úrscéal dhá chuid. Sa bhliain 1935 ceapadh Tōson mar an gcéad chathaoirleach den chraobh Sheapánach de [[PEN]] Idirnáisúnta. Sa bhliain 1943 thosaigh sé ag cur amach ''Geata an Oirthir'' (東方の門 ''Tōhō no mon''), scéal a leanfadh ''Yoake mae'', ina shraithscéal, agus bhí sé sin gan chlabhsúr fós nuair a fuair Shimazaki bás le taom croí in aois a bhliana is seachtó. Tá a uaigh ag teampall Jifuku-ji in Oiso i Maoracht Kanagawa. == Naisc sheachtracha == * [[Litríocht na Seapáine]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Féach freisin == * Bourdaghs, Michael (2003). ''The Dawn That Never Comes: Shimazaki Tōson and Japanese Nationalism''. New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-12980-7 * McClellan, Edwin (1969). ''Two Japanese Novelists: Sōseki & Tōson.'' Chicago: University of Chicago Press. 10-ISBN 0-226-55652-2 13-ISBN 978-0-226-55652-9 (crua) [athchló Tuttle Publishing, Tokyo, 1971-2004. 10-ISBN 0-8048-3340-0 13-ISBN 978-0-8048-3340-0 (bog)] * Shimazaki Tōson (Cecilia Sagawa Seigle a d'aistrigh) (1976). ''The Family''. Tokyo: University of Tokyo Press. ISBN 0-8600-8254-5 * Shimazaki Tōson (William E. Naff a d'aistrigh) (1987). ''Before the Dawn''. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-0914-9 * Shimazaki Tōson (Kenneth Strong a d'aistrigh) (1995). ''Broken Commandment''. Tokyo: University of Tokyo Press. ISBN 0-86008-191-5 [[Catagóir:Scríbhneoirí Seapánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1872]] [[Catagóir:Básanna i 1943]] rijhr5jopylk94lrzefcoa7uv3mglhi 0 31625 1085145 1047438 2022-08-20T21:48:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} Ba é '''John Pascoe Fawkner''' (22 Deireadh Fómhair [[1792]] – 4 Meán Fómhair [[1869]]) lonnaitheoir na hAstráile agus bunaitheoir chathair [[Melbourne]] (chomh maith le [[John Batman]]). == Tús a shaoil == Rugadh John Pascoe Fawkner i [[Cripplegate]], [[Londain]], sa bhliain [[1792]], mac John Fawkner agus a bhean chéile Hannah (neé Pascoe). Seoladh a athair go dtí [[an Astráil]] mar príosúnach (fuair sé earraí goidte) agus é ach aon bhliain déag d’aois, agus chuaigh John óg leis. Shroich siad sa choilíneacht nua [[Bá Sullivan]] sa bliain [[1803]], ach d’aistríodh leis na príosúnaigh eile iad go [[Van Dieman’s Land]] sa bhliain ina dhiaidh. Fuair athair Fawkner a shaoirse, agus thosaigh sé comhlacht bháicéara. Nuair a bhí sé ina fhear óg, bhuail Fawkner le Eliza Cobb. D’aistraigh siad go [[Launceston]] sa bhliain 1819, agus le cead an gobharnóra [[George Arthur]], phós siad ar [[5 Nollaig]], 1822. Bhunaigh siad bácús, comhlacht adhmaid, siopa leabhar, nuachtán (''The Launceston Advertiser'') sa bhliain 1829, plandlann agus úllord. == Melbourne == I mí Aibreáin [[1835]], cheannaigh Fawkner an bád ''Enterprize'' chun lonnaíocht oiriúnach a fháil i gceantar [[Bá Port Phillip]]. D’imigh ''Enterprize'' Launceston i mí Lúnasa 1835, ach bhí ar Fawkner fanacht mar gheall ar na creidiúnaithe. Chuaigh an ''Enterprize'' isteach an [[Abhainn Yarra]] ar [[15 Lúnasa]], agus thosaigh na lonnaitheorí a stór a thógáil agus an talamh a ghlanadh. Shroich teaghlach Fawkner i gceantar Port Phillip ar an Aoine, 16 Deireadh Fómhair 1835, ar an dara turas ''Enterprize''. Cailleadh é ar 4 Deireadh Fómhair, 1869 ar Shráid Smith, [[Collingwood]]. {{stumpa}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1792|Fawkner, John Pascoe]] [[Catagóir:Básanna i 1869|Fawkner, John Pascoe]] 7sx05a96qxsy2yzscvxmsjwwf6b1cli 0 31796 1084579 1049521 2022-08-20T20:05:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[gramadóir|ghramadóir]] [[Laidin]]each é '''Priscianus Caesariensis''', ar a dtugtar go minic '''Priscin'''. Scríobh sé an leabhar ''Institutiones grammaticae'' ("Bunsraitheanna gramadaí") ar an ábhar. Bhí an téacsleabhar seo ina chaighdeán chun staidéar a dhéanamh ar an Laidin le linn na [[An Mheánaois|Meánaoiseanna]] agus sholáthair sé an t-amhábhar le haghaidh na ngramadóir tuairimeach. == Beathaisnéis == Níl mórán eolais againn faoi shaol Phriscian. Ba de shliocht na Gréige é , agus rugadh agus tógadh é i Caesarea ([[Cherchell]] an lae inniu, [[an Ailgéir]]) príomhchathair an cúige Rómhánach [[Mauretania Caesariensis]]. Dar le [[Cassiodorus]], mhúin sé Laidin i [[Cathair Chonstaintín|gCathair Chonstaintín]]. I measc a mhionoibreacha tá an [[dán molta]] ([[Sean-Ghréigis]]: πανήγυρις (panégyris)) chuig [[Anastasius]] (491-518), scríofa sa bhliain 512 (circa), a chuidíonn len a thréimhse ama a fháil amach dúinn. Ina theannta sin, tá foscript sna lámhscríbhinní ''Institutiones grammaticae'' a thugann le fios gur chóipeáil Flavius Theodorus, a bhí ina chléireach san rúnaíocht impiriúil, an obair (526, 527). [[Catagóir:Teangeolaithe]] [[Catagóir:Gramadóirí laidineacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí laidineacha]] [[Catagóir:6ú haois déag daoine]] jwyquwe9s5flclnw6wupivzkgksdzzc 0 31965 1084500 958034 2022-08-20T19:56:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Gliaire]] as [[An Tráicia|Tráicia]] a bhí ina cheannaire sa Tríú Cogadh Sclábhánta in aghaidh [[Impireacht na Róimhe]] ab ea '''Spartachas''' ([[Laidin]]: '''Spartacus'''; [[111 RC]] – [[71 RC]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Spartachas}} [[Catagóir:Impireacht na Róimhe]] [[Catagóir:Gliairí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 111 RC]] [[Catagóir:Básanna i 71 RC]] 67w8m6c741cs38gf3ciamthgrhgxd8y 0 32417 1085027 757919 2022-08-20T20:55:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Taoiseach na Cherusker ([[Laidin]]: ''Cherusci'') ba ea '''Arminius''', ar a dtugtar freisin '''Armin''' nó '''Hermann''' (r. 18 RC/17 RC i Magna Germania; b. [[21|AD 21]] i nGermania) a chlaoígh arm Rómhánach i g[[Cath Fhoraois Teutoburg]]. Bhí sé in ann tionchar díreach a fheidhmiú ar comhghuaillíocht de treibheanna gaolmhara Gearmánacha a choimeád le chéile iad i gcoinne na Rómhánach ach tar dó a bheith treascartha ag an ginearál Rómhánach Germanicus, nia an Impire [[Tiberius Julius Caesar Augustus|Tibir]] (Laidin: Tiberius Julius Caesar Augustus), chuaigh a thionchar i léig agus feallmharaíodh é. Cé nár éirigh le hArminius sa deireadh aontacht a chruthú i measc na dtreibheanna Gearmánacha, d'fhág caillteanas na léigiún Rómhánach san bhforaois Teutoburg iarmhairt fadiarmhartach ar an stair ina dhiaidh sin, ní amháin ar na treibheanna Gearmánacha ach freisin ar an Impireacht Rómhánach. Ba é feachtas Ghermanicus an feachtas mór míleata deireanach Rómhánach ar bhruach thoir na Réine. [[Catagóir:Daoine a rugadh sna 10ú RC]] [[Catagóir:Básanna i 21]] [[Catagóir:Daoine ársa]] [[Catagóir:Gearmánaigh ársa]] [[Catagóir:Págántacht ársa]] [[Catagóir:Rómhánaigh Germanacha]] [[Catagóir:Reibiliúin in aghaidh Impireachta na Róimhe]] hu2em04k04rlvgmbadertvl57hkjsce 0 32535 1085086 1062069 2022-08-20T21:27:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]] ba ea '''Uilliam Nuinseann''' ([[1550]] - [[30 Meitheamh]] [[1625]]) agus mac do Risteard Nuinseann, an t-ochtú Barún Dealbhna. Bhí sé ar dhuine de na Sean-Ghaill úd a raibh baint acu le dhá dhúchas. [[Íomhá:IMG DelvinCastle1779c.jpg|thumb|220px|deas|Seanchaisleán na Nuinseannach i nDealbhna, Co. na hIarmhí (1181)]] Bhí sé ag déanamh léinn in Ollscoil [[Oxford]] sa bhliain 1571 agus é bliain is fiche d'aois. Ba é a dheartháir Criostóir Nuinseann, an naoú Barún, a scríobh príméar Gaeilge d'[[Eilís I Shasana|Éilís I, banríon Shasana]]. Bhí Uilliam pósta le Janet Marward, iníon le Walter Marward, Barún Scríne, agus sa bhliain 1580 bhí sé páirteach i gceannairc Bhealach Conglais. Nuair a cuireadh comhcheilg ina leith, siúd ó thuaidh go dtí [[Torlach Luineach Ó Néill]] agus go dtí Mag Uidhir é. Ina dhiaidh sin thug sé a aghaidh ar Albain agus ar an mór-roinn. Tugadh pardún dó nuair a d'fhill sé abhaile sa bhliain 1584. == A shaothar == Chum Uilliam Nuinseann roinnt [[filíocht]]a [[Gaeilge]], agus is léir go raibh sé oilte go maith uirthi. Deirtear gur scríobh sé filíocht Bhéarla freisin. Bhí sé mór le [[Giolla Brighde Ó hEódhasa]], sagart agus file nótálta a cailleadh i [[Lováin]]. Sa dán ''Triall ó Dhealbhna'' cuireann sé in iúl an t-uaigneas atá air agus é ar a choimeád: :''Dá bhfaomhadh Dia dhamh tar mh'ais'' :''rochtain dom dhomhan dúthchais,'' :''ó Ghallaibh ní ghéabhainn dol'' :''go clannaibh séaghainn Sacsan.'' :''Dá mbeith nár baoghal muire'' :''fágbháil leasa Laoghhaire, '' :''mo mheanma siar ní séanta -'' :''triall ó Dhealbhna is dodhéanta...'' == Léigh freisin == * Ua Brádaigh, T. (1965). 'Na Nuinsionnaigh, mór-theaghlach Gall-Ghaelach, agus an cultúr Gaelach,' ''Ríocht na Midhe 3'', 211-21, lgh 215-19. * De Brún, Pádraig, Ó Buachalla, Breandán agus Ó Concheanainn, Tomás (eag.) (1975). ''Nua-Dhuanaire, Cuid 1''. Institiúid Ardléinn Bhaile Átha Cliath, Baile Átha Cliath. == Féach freisin == * [[Aodh Mac Cathmhaoil]] * [[Brian Mac Giolla Phádraig]] * [[Dáibhí Ó Bruadair]] * [[Fear Flatha Ó Gnímh]] * [[Giolla Brighde Ó hEódhasa]] * [[Pádraig Ó Duincín]] * [[Piaras Feiritéar]] * [[Seathrún Céitinn]] * [[Tadhg Óg Ó Cianáin]] [[Catagóir:Básanna i 1625|Nuinseann, Uilliam]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1550|Nuinseann, Uilliam]] m8qbs5sfee7pr1ztidt43r079ecptgk 0 32581 1085180 659450 2022-08-20T21:58:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File agus cumadóir eipeagram de chuid na Róimhe sa chéad aois RCh ba ea '''Cornificia''' (c. 85 RCh - c. 40 RCh). [[Íomhá:RomaViaAppiaAntica03.JPG|thumb|250px|deas|Via Appia: cuid de Róimh Cornificia a mhair.]] == A beatha == Ba í Cornificia iníon Quintus Cornificius agus deirfiúr (Quintus) Cornificius, file, praetóir agus águr (fáistineach), agus phós sí fear darbh ainm Camerius. B'fhéidir gurb é seo an fear céanna a luann Catullus file i ndán dá chuid (uimhir 55).<ref>Stevenson, Jane: ''Women Latin Poets: Language, Gender, and Authority from Antiquity to the Eighteenth Century'', lch 34. Oxford University Press 2005. ISBN 978-0-19-818502-4</ref> Na poist a bhí ag Cornificius cuireann siad in iúl gur muintir chéimiúil atá i gceist.<ref name=CIL>[[Corpus Inscriptionum Latinarum]], vol. VI, 1300a</ref> Giúistís nó ceannasaí míleata a bhí i bpraetóir, agus dhéanfadh an t-ágar dul amach ar thoil na ndéithe trí iompar na n-éan a scrúdú. == A saothar == Níl aon chuid de shaothar Cornificia le fáil anois.<ref>Stevenson, Jane: ''Women Latin Poets: Language, Gender, and Authority from Antiquity to the Eighteenth Century'', lch 34. Oxford University Press 2005. ISBN 978-0-19-818502-4</ref> Mar sin féin, bhí fáil ar a saothar ar feadh i bhfad. Déanann Naomh Iaróm (347-420) trácht uirthi ina ''Chroinic'' agus é ag cur síos ar a deartháir: "Huius soror Cornificia, cuius insignia extant epigrammata" (Ba í Cornificia a dheirfiúr, a bhfuil a cuid eipeagram dearscnaitheacha fós ann.<ref>[http://www.tertullian.org/fathers/jerome_chronicle_00_eintro.htm The Chronicle of St Jerome] online at tertullian.org</ref> Fiú nuair a cailleadh a saothar bhí iomrá éigin uirthi. Cuireann [[Giovanni Boccaccio]] síos uirthi in ''De mulieribus claris'' (Cuntas ar mhná cáiliúla) (1362), á rá gur éirigh léi clú buan a bhaint amach<ref>et Cornificio germano fratri, eiusdem evi poete insigni, eque esset illustris in gloria. Nec contenta tantum tam fulgida facultate valuisse, verbis—reor—sacris inpellentibus Musis ad describendum heliconicum carmen sepissime calamo doctas apposuit manus, colo reiecto, et plurima ac insignia scripsit epygramata .... Potuit hec, nature non abiectis viribus, ingenio et vigiliis femineum superasse sexum, et sibi honesto labore perpetuum quesisse nomen.... [http://www.fh-augsburg.de/%7Eharsch/Chronologia/Lspost14/Boccaccio/boc_m086.html caput 86] (''Bhain an urraim chéanna léi is a bhain lena dheartháir, Cornificius, file clúiteach de chuid na linne. Níor leor léi an barr a bhreith léi in ealaín a bhí chomh héachtach sin, ach chrom sí ar véarsaí Heiliceanacha a scríobh le lámh a bhí seanchleachta leis an bpeann, trí ghríosú na mBéithe naofa… B'fhéidir léi, bean a bhí gach pioc chomh maith leis na fir, a gnéas a shárú le saothar agus le héirim, agus clú buan a ghnóthú le hobair cheart…'').</ref> Déanann [[Laura Cereta]], daonnachaí nótálta de chuid na hAthbheochana agus crann seasta na mban, tagairt di i gceann dá gcuid litreacha.<ref> Adde Cornificiam Cornificii Poetae germanam, cuius natus in litteras amor tantas artes acquisiit, ut & diceretur Castalio latice nutrita, & epigrammata descripserit Heliconiis floribus omni loco semper amoena. [http://www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/cereta/seite106.html Epistulae] (''Cuir leis an gcuid eile Cornificia, deirfiúr Cornificius file, ar bhláthaigh a grá bunaidh don litríocht chomh mór sin go ndeirtí gur cothaíodh í le bainne bhéithe Chastáilia agus a scríobh eipeagraim a bhí maisithe riamh i ngach áit le bláthanna Heileacain'').</ref> == Leacht == Tá leacht le fáil fós sa Róimh agus inscríbhinn air a deir: CORNIFICIA Q. F. CAMERI Q. CORNIFICIUS Q. F. FRATER PR. AUGUR (Cornificia, iníon Quintus, bean chéile Camerius, agus Quintus Cornificius a deartháir, Praetóir agus Ágar).<ref>Corpus Inscriptionum Latinarum, vol. VI, 1300a.</ref> == Féach freisin == * [[Eusebius]], ''[[Chronicon (Eusebius)|Chronicon]]'', ed. R. Helm ([[Leipzig]], Germany 1913), 159 2-5 == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Básanna i 40 RC]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 85 RC]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Iodálacha]] nr6abiiehsdv9516rz2fomk8rpmrt9n 0 32669 1084613 916314 2022-08-20T20:09:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ban-[[aisteoir]] [[pornagrafaíocht|pornagrafach]] í '''Nikki Rhodes''' (a rugadh í ar [[20 Eanáir]] [[1982]] i g[[California]], [[S.A.M.]]). Thosnaigh sí ag obair i scannáin phornagrafacha sa bhliain 2006 nuair a bhí sí tuairim is 26 bliana d'aois. Tá sí tar éis bheith i níos mó ná 70 scannán ó [[Nollaig]] 2009 i leith. Rugadh í i [[Simi Valley]] i [[California]]. Dalta an-chliste a bhí inti, agus thosnaigh sí an [[ollscoil]] ag aois a 15 bliana, agus rinne sí staidéar ar an dlí ar feadh dhá bhliain go leith. Ba é an chéad scannán a ghlac sí páirt ann ná ''Rated T for Teens'' le [[Mark Wood]]. Sa bhliain 2009 bhuaigh sí gradam AVN don scannán ''Night of the Giving Head''. {{DEFAULTSORT:Rhodes, Nikki}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Ban-aisteoirí Meiriceánacha|Rhodes, Nikki]] [[Catagóir:Daoine beo]] j6zb7dog5jhb9n7p9yf18vecahghb0l 0 32670 1084809 891979 2022-08-20T20:29:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-[[Cruicéad|chruicéadaí]] agus tráchtaire cruicéid [[Sasana]]ch is ea '''Ian Botham'''. Rugadh é ar [[24 Samhain]] [[1955]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Botham, Ian}} [[Catagóir:Cruicéad|Botham, Ian]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955|Botham, Ian]] [[Catagóir:Daoine beo]] 2s5538nt853f1t1l917sezsc6ib7w50 0 32671 1084372 890760 2022-08-20T19:11:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-[[Cruicéad|chruicéadaí]] [[An Astráil|Astrálach]] is ea '''Glenn Donald McGrath '''. Rugadh é ar [[9 Feabhra]] [[1970]] in Dubbo, [[New South Wales]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McGrath, Glenn}} [[Catagóir:Cruicéad|McGrath, Glenn]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970|McGrath, Glenn]] [[Catagóir:Daoine beo]] jlodnsyqrofolfke2hfy4o9fh7iof7w 0 32679 1084921 968450 2022-08-20T20:41:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Cruicéad|Cruicéadaí]] [[An Astráil|Astrálach]] ab ea '''Donald George Bradman'''. Rugadh é ar [[27 Lúnasa]] [[1908]] agus fuair bás ar [[25 Feabhra]] [[2001]]. {{commonscat}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bradman, Donald}} [[Catagóir:Cruicéad]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna in 2001]] j3g7h6yfi41znd5xnin43rh2d7cwywm 0 32709 1084759 925911 2022-08-20T20:24:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Joseph Louis Barrow '''. ([[13 Bealtaine]], [[1914]] – [[12 Aibreán]] [[1981]]. Bhí aithne air mar ''the Brown Bomber''. {{síol-us}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|Louis, Joe]] [[Catagóir:Básanna i 1981|Louis, Joe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1914|Louis, Joe]] ru62z09ononagpcsqkjrr28n5x044cu 0 32710 1084785 925897 2022-08-20T20:27:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''James John Corbett ''' ([[15 Meán Fómhair]] , [[1866]] – [[18 Feabhra]], [[1933]]). Tá aithne uirthi mar ''"Gentleman Jim"''. {{síol}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|CorbettJames J.]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866|CorbettJames J.]] [[Catagóir:Básanna i 1933|Corbett, James J.]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach|Corbett, James J.]] gw5vbaxkmgyjgaow33kzqqm9y448rbm 0 32749 1084669 967989 2022-08-20T20:15:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Mary Faustina Kowalska''' ([[25 Lúnasa]] [[1905]] – [[5 Deireadh Fómhair]] [[1938]]). Rugadh í mar Helena Kowalska i n[[Głogowiec]], [[an Pholainn]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kowalska, Mary F}} [[Catagóir:Naoimh Polannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1905]] [[Catagóir:Básanna i 1938]] [[Catagóir:Daoine Polannacha]] 6dxma5yb2qm7frhlrqzxq2b92gw4itk 0 32759 1084624 668356 2022-08-20T20:10:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Duine den [[An Dá Aspal Déag|Dáréag Aspal]] [[Íosa]] ba ea '''Naomh Tomás'''. {{síol}} [[Catagóir:Naoimh|Tomás]] [[Catagóir:Mairtírigh|Tomás]] [[Catagóir:Dáréag Aspal|Tomás]] homwnuiszw9r52e6in25ijh1ab03lgj 0 32902 1084792 932137 2022-08-20T20:27:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} '''Jack the Ripper''' (''Seac an Réabthóir'') a thugtar ar shraith[[Dúnmharú|dhúnmharfóir]] nár gabhadh riamh, a bhí gníomhach i gceantracha bochta thart timpeall ar [[Whitechapel]], [[Londain]] sa bhliain [[1888]]. Maraíodh striapacha go brúidiúil. Bhí an dúnmharfóir ag gearradh na b[[Putóg mhór|putóg]] astu mar a bheadh sé ag foghlaim [[anatamaíocht]]<nowiki/>a - mar sin creideann a lán inniu féin gur [[Dochtúir leighis|dochtúir]] nó [[máinlia]] a bhí ann. Glactar leis gur cúigear a mharaigh sé (cuirtear mná eile san áireamh ó am go chéile). ==Cúlra an scéil == Timpeall ar lár na [[19ú haois|naoú haois déag]] bhí lucht inimirce ag tonnadh isteach ó [[Éirinn]], agus iad ag cur fúthu i gcathracha móra [[An Bhreatain Mhór|na Breataine Móire]], [[East End]] i Londain san áireamh. Ón mbliain [[1882]], bhí dídeanaithe Giúdacha ó [[Impireacht na Rúise]] agus ó Oirthear na hEorpa ag socrú síos sna plódcheantair chéanna. Bhí ceantar Whitechapel plódaithe thar a acmhainn, agus cheal oibre is tithíochta tháinig ísealaicme ar leith ar an bhfód san áit. Bhí gadaíocht, alcólachas agus foréigean ag rith damhsa ansin, agus is iomaí bean nár fágadh de shlí bheatha aici ach striapachas. [[Íomhá:MaryKellyDeathCertificate Ripper 100.jpg|clé|mion|299x299px|Deimhniú báis, Mary Kelly]] I Mí Dheireadh Fómhair [[1888]] mheasúnaigh [[Údarás Póilínithe na Príomhchathrach]], nó an ''Metropolitan Police'', go raibh 1200 striapach agus 62 dhrúthlann ag obair in Whitechapel. Tháinig trioblóidí idir na dreamanna éagsúla sna sálaí ag an mbochtanas. Chuaigh dreamanna éagsúla amach ag léirsiú lena gceart a éileamh, agus na póilíní ag iarraidh na léirsitheoirí a smachtú le lámh láidir, rud nár mhaolaigh ar an míshuaimhneas ar aon nós. [[Íomhá:Londres sur les traces de Jack the Ripper (2).jpg|mion|300x300px]] Bhí Whitechapel ar coipeadh le [[ciníochas]], coirpeachas, trioblóidí sóisialta agus [[bochtanas]], agus is é an dearcadh a bhí ag muintir na cathrach ar an gceantar gurbh é prochóg shuarach na mímhoráltachta é. Sa bhliain 1888, chuaigh dúnmharuithe Jack the Ripper ar fud na [[nuachtán]], rud nár bhain a dhath de mhíchlú Whitechapel. ==Na dúnmharuithe == San am seo bhí fir anaithnid ag ionsaí ban in East End chomh minic is go bhfuil sé deacair ainghníomhartha Jack a aithint thar an gcuid eile acu. Chuir Údarás Póilíní na Príomhchathrach aon dúnmharú déag san áireamh agus iad ag fiosrú an scéil, an chéad cheann acu rinneadh ar an [[3 Aibreán]] [[1888]], agus an ceann deireanach, thit sé amach ar an [[13 Feabhra]], [[1891]]. Ba iad seo "dúnmharuithe Whitechapel" de réir théarmaíocht na bpóilíní, ach is doiligh a rá arbh é an ciontóit céanna a rinne iad go léir. [[Íomhá:Illustrated Police News - Jack the Ripper 2.png|clé|mion|Illustrated Police News, c 1888]] Go bunúsach glactar le cúig cinn acu mar "chúigear canónta", is é sin, na dúnmharuithe a bhfuil lorg láimhe Jack le haithint orthu. Is iad comharthaí sóirt a chuid oibre ná gearrthaí doimhne sa scornach, drochíde a tugadh do na baill ghiniúna, baint an inneachair as an mbolg agus lorg an fhoréigin ar an aghaidh, dar leis an gcuid is mó acu siúd a chuir spéis i scéal Jack. An chéad dá chás a fiosraíodh mar dhúnmharuithe i Whitechapel, ní áirítear ar an gcúigear canónta iad. Ba iad [[Emma Elizabeth Smith]] agus [[Martha Tabram]] na híospartaigh. Rinneadh robáil agus ionsaí gnéis ar Smith i [[Sráid Osborn]], Whitechapel ar an [[3 Aibreán]], 1888. Sádh maide de chineál éigin isteach ina faighin, ionas gur polladh an peireatóineam aici, agus fuair sí bás le h[[Peireatóiníteas|athlasadh an pheireatóinéim]] an lá arna mhárach in Ospidéal Londan (inniu: [[Ospidéal Ríoga Londan]], i mBóthar Whitechapel). Dúirt sí gur ionsaigh beirt nó triúr fear í, agus nach raibh i nduine acu ach déagóir. Bhí na hiriseoirí comhaimseartha ag áitiú gur bhain an t-ionsaí seo le sraith na ndúnmharuithe i Whitechapel, ach is dóigh leis an gcuid is mó de na húdair a bhfuil ábhar éigin scríofa acu faoi Jack nach raibh i gceist ach foréigean droinge nach raibh baint aige le Jack ar aon nós. [[Íomhá:MaryJaneKelly Ripper 100.jpg|thumb|Grianghraf a tógadh ag láthair na coire ([[9 Samhain]], 1888)]]Maraíodh Martha Tabram ar an [[7 Lúnasa]], 1888, agus d'aithin lucht na foiréinsice 39 gcneá sáite ar a colainn. Chomh brúidiúil is a bhí an cás, bhí na póilíní claonta chun a shíleadh gurbh é Jack a rinne an obair, ach inniu, glactar leis gur murdaróir éigin eile a bhí i gceist. Cé gur tugadh drochíde don bhean bhocht, níorbh í an drochíde chéanna a thugadh Jack dá chuid íospartach. ==An "Cúigear Canónta" == Is iad an "cúigear canónta" ná Mary Ann Nichols, Annie Chapman, Elizabeth Stride, Catherine Eddowes, agus Mary Jane Kelly. [[Íomhá:Jack the Ripper tour sign 1.jpg|mion]] Thángthas ar chorpán Nichols timpeall ar fiche nóiméad roimh a ceathair a'chlog ar maidin Dé hAoine 31 Lúnasa 1888 ar an tsráid ar a dtugtaí Buck's Row san am - is é sin, Sráid Durward, Whitechapel, mar is aithin do lucht an lae inniu í. Bhí dhá ghearradh domhain trasna an sceadamáin, agus cneá dhomhain sprochailleach in íochtar an bhoilg, chomh maith le mionghearrthaí a bhí déanta leis an scian chéanna. Tugadh corpán Annie Chapman faoi deara timpeall ar a sé a chlog ar maidin Dé Sathairn [[8 Meán Fómhair]] [[1888]] in aice leis an cúldoras ag 29 Sráid Hanbury, [[Spitalfields]]. Bhí an scornach gearrtha faoi dhó, mar a bhí ar Nichols. Bhí an bolg scortha suas go hiomlán, agus ní ba deireanaí cuireadh cronú san útaras. Nuair a bhí an cróinéir ag déanamh a fhiosrúcháin féin, dúirt finné amháin go bhfaca sé Chapman timpeall ar a leathuair i ndiaidh a cúig ar maidin agus fear dubh "leath giobach, leath galánta" ina cuideachta. Maraíodh Stride agus Eddowes go moch ar maidin, Dé Domhnaigh, [[30 Meán Fómhair]] [[1888]]. Thángthas ar chorpán Stride timpeall ar bhuille a chlog ar maidin in Dutfield's Yard, in aice le Sráid Berner (inniu, Sráid Henriques), [[Whitechapel]]. Ba é ba thrúig bháis di ná gearradh glan amháin sa phríomhartaire ar an taobh clé dá muineál. Ní raibh an ghnáth-drochíde le feiceáil ar íochtar a boilg, áfach, agus mar sin tá siad ann nach bhfuil cinnte gur chóir í a áireamh ar dhuine d'íospartaigh Jack. Na finnéithe a shíl go raibh siad tar éis Stride a aithint i gcuideachta fir roimhe sin, ní raibh siad ar aon fhocal faoi éagasc an fhir, nó bhí cuid acu ag áitiú gur fear geal gléigeal a bhí ann, an chuid eile den tuairim gur fear dubh duairc a bhí i gceist; cuid acu dúirt siad gur gioblachán bocht a bhí ann, an chuid eile barúlach go raibh sé ag caitheamh culaith ghalánta. [[Íomhá:Jack the Ripper Museum.jpg|clé|mion]] == Na híospartaigh == * [[Mary Ann Nichols]] * [[Annie Chapman]] * [[Elizabeth Stride]] * [[Catherine Eddowes]] * [[Mary Jane Kelly]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Sraithmharfóirí]] [[Catagóir:Coirpigh]] coy68gysi6k1r28qrbpigmgq6fi790d 0 32916 1084748 856688 2022-08-20T20:23:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] is ea '''John Patrick McEnroe, Jr.'''. Rugadh in [[Wiesbaden]], [[An Ghearmáin]] é ar an [[16 Feabhra]], [[1959]]. {{DEFAULTSORT:McEnroe, John}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine beo]] obe6k0drnuozpui8oufv4shpx6xkvpk 0 32917 1085192 965768 2022-08-20T22:02:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] ba ea '''Arthur Robert Ashe, Jr. '''. Rugadh i [[Richmond]], [[Virginia]] é ar an 14 Iúil 1943 agus fuair bás ar an 6 Feabhra, 1993. {{DEFAULTSORT:Ashe, Arthur}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1943]] [[Catagóir:Básanna i 1993]] fmz83vqsznbllpvbke098c9rtc9x75n 0 32923 1084725 968868 2022-08-20T20:21:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba amhránaí agus ceoltóir [[Pobal Éireannach na Breataine|de phór na hÉireann]] í '''Kathleen O'Rourke''' nó '''Kathy Kirby'''. Rugadh in [[Ilford]], [[Essex]] í ar an 20 Deireadh Fómhair, 1938 agus fuair sí bás ar an 19 Bealtaine, 2011. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Kirby, Kathy}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] [[Catagóir:Amhránaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Ceoltóirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine as an London Borough of Redbridge]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 1pqstke8uqh7uobn8ltrmc83fuihvwb 0 32933 1084616 859683 2022-08-20T20:09:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bean aithnidiúil na [[Teilifís|teilifíse]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánaí]] as [[Jersey Shore]] is ea '''Nicole Elizabeth "Snooki" Polizzi'''. Rugadh i [[Santiago]], [[an tSile]] í an [[23 Samhain]], [[1987]]. {{DEFAULTSORT:Polizzi, Nicole}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] blbzsclmhlbbfegrne81p2zs252myjv 0 32990 1085037 659673 2022-08-20T20:56:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba í '''Johanna "Anne" Mansfield Sullivan Macy''' ([[14 Aibreán]] [[1866]] – [[20 Deireadh Fómhair]] [[1936]]) múinteoir [[Helen Keller]]. [[Gael-Mheiriceánach]] a bhí inti. Rugadh i [[Massachusetts]] í. Ní raibh radharc na súl go maith aici agus d'fhreastail sí ar an Perkins School for the Blind. Ghlac sí post mar mhúinteoir Keller sa bhliain 1887 agus ba í an obair seo ba mhó a thuill clú di. Cailleadh sa bhliain 1936 i [[Nua-Eabhrac]] í. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan Macy, Anne}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 56i5fwt8novbzsw1pnmpqeg8jreugq7 0 33777 1084552 856328 2022-08-20T20:02:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Panama]]ch, a bhí ina churadh domhanda éadrom-mheáchan, ab ea '''Roberto Durán Samaniego''' (a rugadh ar [[16 Meitheamh]], [[1951]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Durán, Roberto}} [[Catagóir:Dornálaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Daoine beo]] hgtjiomb4xzgrool28rf6sbabj5938q 0 34205 1085113 952055 2022-08-20T21:39:45Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Tá an t-iomrá le '''Natsume Sōseki''' (夏目 漱石) (9 Feabhra 1867 – 9 Nollaig 1916), scríbhneoir a baisteadh mar Natsume Kinnosuke (夏目 金之助), gurb é an t-úrscéalaí Seapánach is suntasaí de [[ré Meiji]] (1968-1912) é. Chumadh sé haiku agus dánta den saghas Síneach, agus b'eolaí ar litríocht na Breataine é. == A óige == [[Íomhá:1000 yen Natsume Soseki.jpg|thumb|right|270px|Íomhá Natsume Sōseki ar aghaidh bancnóta 1000 yen (1984).]] Rugadh é in Babashita i réigiún Edo d’Ushigome (Kikui in Shinjuku mar a thugtar inniu air). Ní raibh a thuismitheoirí ró-óg nuair a rugadh é: bhí a mháthair daichead bliain d’aois agus a athair trí bliana is caoga, agus gan leanbh eile ag teastáil uathu.<ref>McClellan, Edwin. ''Two Japanese Novelists: Sōseki & Tōson'', Tuttle Publishing, 2004. ISBN 0-8048-3340-0</ref> Bhí seisear clainne ann cheana, agus bhí páiste breise ina thrillín ar an teaghlach, rud a d’fhág smál ar a mhuintir.<ref>McLellan 2004.</ref> Ghabh lánúin gan chlann Natsume ar altramacht sa bhliain 1868, cé gur scar siad nuair a bhí sé naoi mbliana d’aois<ref>McLellan 2004.</ref>. D'fhill sé ar a muintir féin. D'fhreastail Natsume ar mheánscoil i dTóiceo, áit ar tháinig lé aige le [[litríocht na Síne]]. Shamhlaigh sé go bhféadfadh sé dul le scríbhneoireacht é féin feasta, ach níor thaitin an mian seo lena mhuintir, agus chuaigh sé ar Ollscoil Impiriúil Thóiceo le staidéar a dhéanamh ar ailtireacht. Thosaigh sé ag foghlaim Béarla freisin agus barúil aige go bhféadfadh sé leas a bhaint as an teanga sin feasta ina chuid staidéir.<ref>McLellan 2004.</ref> Sa bhliain 1887 bhuail Natsume le [[Masaoka Shiki]], cara a chabhraigh leis agus é ag cumadh haiku. Thosaigh sé ag cur Sōseki (focal Síneach a chiallaíonn “ceanndána”) lena chuid dánta. Sa bhliain 1990 thosaigh sé ag déanamh staidéir sa Roinn Litríochta Béarla, áit ar chuir sé snas agus caoi ar a chuid Béarla, agus nuair a bhain sé céim amach sa bhliain 1893 chuaigh sé i mbun múinteoireachta i scoileanna éagsúla. Idir an dá linn bhí sé ag foilsiú haiku agus filíocht Shíneach ar nuachtáin agus ar thréimseacháin. Sa bhliain 1895 phós sé Nakane Kyoko. == Londain 1901-03 == Sa bhliain 1900 chuir Rialtas na Seapáine Natsume chun staidéar a dhéanamh sa Bhreatain. Shocraigh sé ar gan dul ar Ollscoil Cambridge toisc nárbh acmhainn dó ar scoláireacht rialtais é<ref>Brodey and Tsunematsu 2000, lch 7.</ref> agus chuaigh ar Choláiste na hOllscoile, Londain. Bhí saol cráite aige i Londain agus é ag cothú na háite istigh lena chuid leabhar. D’fhan sé i gceithre teach i ndiaidh a chéile, agus níor thaitin leis ach an ceann deireanach, áit chónaithe Priscilla agus Elizabeth Leale, deirfiúracha. Bhí dúil acu i litríocht mar a bhí aige féin (go háirithe i saothar Shakespeare), agus ba bhinn leis a gcuid Fraincise, teanga a bhí ar a dtoil acu. Chuir a intinn chráite uaigneach imní orthu, agus spreag siad chun dul amach agus tabhairt faoin rothaíocht é. Chuir sé bailchríoch ar an eolas a bhí aige ar litríocht an Bhéarla agus d’fhill sé ar an tSeapáin sa bhliain 1903. Sa tSeapáin chuaigh sé in áit Koizumi Yakumo ([[Lafcadio Hearn]]) sa Chéad Scoil ab Airde, agus ansin ceapadh é ina ollamh le litríocht an Bhéarla in Ollscoil Impiriúil Thóiceo, mar ar mhúin sé teoiric agus critic liteartha. == Saol liteartha == Thosaigh Natsume ag scríobh i ndáiríre sa bhliain 2003 agus é ag foilsiú filíochta, ach níor thuill aon saothar dá chuid clú mór dó go dtí gur fhoilsigh sé ''Cat atá ionam'', úrscéal aorach, sa bhliain 1905. Tháinig éileamh ar an leabhar agus iomrá leis féin.<ref>Mostow, Joshua S.. ''The Columbia Companion to modern East Asian literature'', Columbia University Press, 2003, lch 88. ISBN 978-0-231-11314-4</ref> Tháinig gearrscéalta óna lámh ina dhiaidh seo agus roinnt úrscéalta eile. D’éirigh chomh leo seo gurbh fhéidir leis an ollscoil a fhágáil. Chuaigh sé ag obair do ''Asahi Shimbun'' sa bhliain 1907 agus é ag teacht i dtír ar a pheann. Ba mhinic é ag plé na gaolmhaireachta idir cultúr an Iarthair agus cultúr na Seapáine. Scríobh sé úrscéal in aghaidh na bliana go dtí an bhliain 1916, nuair a cailleadh le hothras boilg é. Bhain Natsume tairbhe as na téamaí a leanas: an bochtanas, an choimhlint idir an fonn agus an dualgas, saoirse an duine aonair in aghaidh leas an ghrúpa, an coimhthíos, tionsclú na tíre agus an toradh a bhí air, an aithris a rinne an tSeapáin ar nósanna an Iarthair agus an t-olcas i nádúr an duine. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc == [[Litríocht na Seapáine]] == Foinsí == * Bargen, Doris D.. ''Suicidal Honor: General Nogi and the Writings of Mori Ogai and Natsume Sōseki''. University of Hawaii Press (2006). ISBN 0-8248-2998-0 * Brodey, I. S. and S. I. Tsunematsu. ''Rediscovering Natsume Sōseki'' (Kent: Global Oriental, 2000) * Doi, Takeo: W. J. Tyler a d’aistrigh. ''The Psychological World of Natsume Sōseki''. Harvard University Asia Center (1976). ISBN 0-674-72116-0 * Gessel, Van C. ''Three Modern Novelists: Soseki, Tanizaki, Kawabata.'' Kodansha International, 1993 * Keene, Donald. ''Dawn to the West: Japanese Literature of the Modern Era: Fiction,'' Caibidil 12. An dara eagrán ceartaithe, Columbia University Press, 1998. * Milward, Peter. ''The Heart of Natsume Sōseki: First Impressions of His Novels''. Azuma Shobo (1981). * Olson, Lawrence. ''Ambivalent Moderns: Portraits of Japanese Cultural Identity''. Savage, Maryland: Rowman & Littlefield (1992). ISBN 0-8476-7739-7 * Ridgeway, William N.. ''A Critical Study of The Novels of Natsume Sōseki, 1867–1916''. Edwin Mellen Press (2005). ISBN 0-7734-6230-9 * Yu, Beongchoeon. ''Natsume Sōseki''. Macmillan Publishing Company (1984). ISBN 0-8057-2850-3 [[Catagóir:Scríbhneoirí Seapánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1867]] [[Catagóir:Básanna i 1916]] gzsvhp9f365usi0tpcbg53g8aocls0j 0 34211 1084890 1064126 2022-08-20T20:37:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba ghníomhaí cearta daonna<ref name="haaretz">{{cite web|url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1110755.html|teideal=Campaign seeks to keep rights activist out of prison|last=Levinson|first=Chaim|publisher=HAARETZ.com|accessdate=2009-09-17}}</ref> as [[Iosrael]] é '''Ezra Nawi''' (nó ''Ezra Yizhak Nawi'' nó ''Ezra Yitzchak Nawi'') a tháinig chun cinn go hidirnásiúnta tar éis gur ciontaíodh é sa bhliain [[2007]] as páirt a ghlacadh i gcíréib agus ionsaí a dhéanamh ar phóilín bainteach le scrios theach Arabach sa [[Bhruach Thiar]] ag [[Póilíní Teorainn na hIosráile]]. == Cúlra == Rugadh é sa bhliain [[1952]]. Pluiméireacht an cheird a bhí aige. Bhíodh baint aige le gluaiseacht óige cumannach agus é ina ógánach agus thosaigh sé amach sa ghníomhaiocht pholaitiúil tar éis [[an Chéad Intifada]] sna [[1980]]dí. == Polaitíocht == Tháinig sé chun cinn go hidirnásiúnta tar éis gur ciontaíodh é sa bhliain 2007 as páirt a ghlacadh i gcíréib agus ionsaí a dhéanamh ar phóilín bainteach le scrios theach Arabach sa Bhruach Thiar ag Póilíní Teorainn na hIosráile.<ref>[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1916699,00.html?xid=rss-topstories-cnnpartner TIME. 2011-7-29]</ref><ref> [http://www.youtube.com/watch?v=ysIaQUJWBdk Físeán fada de ghabháil Nawi, 2011-7-29] </ref> == Conspóid == Ciontaíodh Ezra Nawi in Iosrael as [[sodamacht]] a dhéanamh ar ógánach Palaistíneach sa bhliain [[1992]].<ref>http://www.irishtimes.com/newspaper/frontpage/2011/0730/1224301621244.html</ref><ref> http://www.haaretz.co.il/hasite/spages/1110480.html</ref><ref>http://www.shalomlife.com/news/13374/west-bank-sexual-assaults-silenced--page2/ </ref><ref>http://israel-academia-monitor.com/index.php?type=large_advic&advice_id=8056&page_data%5Bid%5D=173&cookie_lang=en</ref> Ciontaíodh é as úsáid mhídhleathach a bhaint as uirlisí troda is as coireanna a bhaineann le drugaí, agus tá dhá sheal caite sa phríosúín aige dá mbarr, sna blianta [[1997]] agus [[2006]].<ref> http://www.haaretz.co.il/hasite/spages/1110480.html</ref><ref>http://www.court.gov.il/BookReader/getbook.asp?path=\\172.25.40.101\idc_repository\125\181\CE0BB4F0D60E4E66A130EC5937F58BC1&OlvDataProto=file&Language=Hebrew&Hebrew=1&ReaderStyle=ILCourts&h=D4E15570A70729F8ABCEE1CA7D964B0A&OnePageMode=1</ref> B'iarpháirtí é Ezra Nawi den pholaiteoir Éireannach [[David Norris]].<ref>http://cdn.thejournal.ie/media/2011/05/DNmagill1.jpg</ref> Scríobh [[David Norris]] litir i 1997 chun Nawi a cabhrú.<ref>[http://www.rte.ie/news/2011/0730/norrisletter.pdf Litir a scríobh David Norris i 1997]</ref><ref>[http://www.independent.ie/national-news/i-am-not-a-paedophile-says-norris-expartner-2839306.html "I am not a paedophile, says Norris ex-partner", Independent.ie, 8 Lúnasa 2011 ]</ref> == Tagairtí == {{reflist|2}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.thenation.com/doc/20090713/nawi Israel's Man of Conscience] le hEzra Nawi, ''The Nation'', Meitheamh 29, 2009 * [http://www.youtube.com/watch?v=ysIaQUJWBdk Físeán de ghabháil Nawi]. ''YouTube'' {{DEFAULTSORT:Nawi, Ezra}} [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna Giúdacha]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna as Iosrael]] [[Catagóir:Daoine LADT as Iosrael]] [[Catagóir:Pluiméirí]] [[Catagóir:Mizrahi Jews]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Daoine atá beo]] [[Catagóir:Míúsáid ghnéis ar leanaí]] [[Catagóir:Daoine beo]] g3m2ckoj4h7bk94kc77kdjtkibef6e3 0 34279 1085123 1061763 2022-08-20T21:43:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{Athbhreithniú}} Lúthchleasaí Rúiseach is ea '''Maksim Viktorovich Sidorov''' ([[Rúisis]]: Максим Викторович Сидоров; rugadh an 13 Bealtaine, 1986), a bhfuil iomrá air mar chaiteoir meáchain. An t-urchar is fearr a rinne sé 21.45 méadar.<ref>http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=o/age=n/season=2011/sex=M/all=n/legal=A/disc=SP/detail.html</ref>. == Gairm == * '''2011''' Bhuaigh Sidorov a chéad bonn idirnáisiúnta craobhchomórtais nuair a chaith sé 20.55m don bhonn cré-umha ag [[European Indoor Athletics Championships|Craobhchomórtais na hEorpa faoi dhíon]] i b[[Páras]]. Chaith sé 21.45m ar an 22ú Iúil chun Comórtas Náisiúnta na Rúise a bhuachan.<ref>http://eng.rusathletics.com/sor/sor.php?sor_in=2182&ppr=1</ref>. Chiallaigh sé seo gur thóg sé áit [[David Storl]] agus [[Aleksandr Lobynya]] mar an lúthchleasaí is fearr san Eoraip agus sa Rúis sa bhliain 2011.<ref>http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=o/age=n/season=2011/sex=M/all=n/legal=A/disc=SP/detail.html</ref> * '''2010''' Theip go dona ar Shidorov áit a fháil sa chluiche ceannais i gcur an mheáchain ag an 13ú [[IAAF]] [[Craobh Domhanda Lúthchleasaíochta]], nuair a chríochnaigh sé sa 7ú háit sa ghrúpa cáilíochta, agus sa 14ú háit as an iomlán le hurchar 19.88m<ref>http://www.iaaf.org/athletes/biographies/country=RUS/athcode=210830/index.html</ref> == Éachtaí == {| class="wikitable" |- !colspan="6"|Ar son na [[Rúis]]e |- |2005 |[[:en:2005 European Athletics Junior Championships|Craobhchomórtais na hEorpa Sóisearach]] |[[Kaunas]], [[An Liotuáin]] |bgcolor="cc9966" | 3ú |19.32 m |- |2007 |[[Universiade Samhraidh]] |[[Bangkok]], [[An Téalainn]] |bgcolor="gold" | 1ú |20.01 m |- |2009 |[[Craobh an Domhain]] |[[Berlin]], [[An Ghearmáin]] |31ú (q) |[18.92 m |- |2010 |[[Craobh an Domhain Faoi-dhíon]] |[[Doha]], [[Catar]] |14ú (q) |19.88 m |- |2011 |[[Craobhchomórtais na hEorpa Faoi-dhíon]] |[[Páras]], [[An Fhrainc]] |bgcolor="cc9966" | 3ú |20.55 m |} == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Sidorov, Maksim}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Lúthchleasaithe Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 89rjvlsq8k84mf5gzkb02iulrkam7ht 0 34555 1084932 888961 2022-08-20T20:42:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacar|sacair]] é '''David de Gea Quintana''' (rugadh 7 Samhain 1990 i [[Maidrid]] sa [[an Spáinn|Spáinn]]). [[Cúl báire]] atá ann, agus é ag imirt faoi láthair le [[Manchester United]]. Thosaigh sé ag imirt nuair nach raibh sé ach aon bhliain déag d'aois. Imríonn sé d'fhoireann náisiúnta na Spáinne. {{stumpa-peileadóirsacair-es}} {{DEFAULTSORT:De Gea, David}} [[Catagóir:Imreoirí sacair na Spáinne]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine as Maidrid]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7gqd98d4623yyc6sotnegl9xzrj511y 0 34631 1085144 898396 2022-08-20T21:48:11Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is léiritheoir teilifíse agus raidió agus aisteoir [[Sasana]]ch é '''Jonathan Ross'''. Rugádh é sa bhliain [[1960]] in [[St Pancras, Londain|St Pancras]], [[Londain]]. Phós sé Jane Goldman i 1988. Tá dhá iníonacha agus mac amhá aige. Scríobh sé ''Why Do I Say These Things?'' i 2008. Chuaigh sé go Norlington School for Boys. Ros Mhic Thriúin is eol do chuid guth sainiúil. Thosaigh sé a ghairm beatha mar thaighdeoir ar chláir teilifíse. {{DEFAULTSORT:Ross, Jonathan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse Sasanacha]] br1nt8xbc8vz9oxl0sezv2a192p200z 0 34679 1084815 660228 2022-08-20T20:30:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir sacair de chuid na Seapáine é '''Hidetoshi Nakata''' (中 田 英 寿 sa t[[Seapáinis]]) (rugadh é ar an [[22 Eanáir]], [[1977]] i [[Kofu]]). Bhí sé mar imreoir lár na páirce le roinnt clubanna san [[Eoraip]] chomh maith, agus le [[Bell Mare Hiratsuka]] ina thír dhúchais. Thuill a chuid imeartha clú agus cáil dó mar cheann de na himreoirí is fearr sa tSeapáin. Ba é Nakata an t-aon duine Seapáineach a roghnaigh [[FIFA]] dá ngrádú den 125 peileadóir ab fhearr riamh, sa bhliain [[2004]], agus vótáileadh mar [[Imreoir na Bliana san Áise]] é sna blianta [[1997]] agus [[1998]]. Bhuaigh Nakata an [[Serie A]] le [[MAR Roma]] sa bhliain [[2001]] agus an bhliain ina diaidh an [[Coppa Italia]] le [[Parma FC]]. [[Catagóir:Imreoirí sacair ón tSeapáin]] aktqzdpmt9iycph0l19y00cgcjfwab8 0 34697 1084347 882218 2022-08-20T18:59:00Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gobharnóir [[New Jersey]] sna [[Stáit Aontaithe]] ab ea '''Christopher James “Chris” Christie''' (a rugadh ar [[6 Meán Fómhair]] [[1962]] i [[Newark]], [[New Jersey]]). Ba é an 55ú gobharnóir é i stair an stáit úd. Toghadh é i Samhain na bliana [[2009]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Tháinig sé i gcomharbas ar Jon Corzine, an 54ú gobharnóir agus ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]]. Sular toghadh mar ghobharnóir é, d’oibrigh Christie mar Aturnae na Stát Aontaithe do Dhúiche New Jersey. Ar 16 Eanáir tháinig Doug Phillips den Pháirtí Daonalathach i gcomharbacht air mar ghobharnóir. Is de shliocht measctha Éireannach Sicileach é Christie. Tógadh i Livingston, [[fobhaile]] compordach siar ó Newark é. Bhain sé céimeanna amach ó Ardscoil Livingston, Ollscoil Delaware ([[Baitsiléir Ealaíne]] san [[eolaíocht pholaitiúil]], 1984) agus Scoil Dlí [[Ollscoil Seton Hall]] (Juris Doctor, 1987). Glaodh chun [[Barra (dlí)|Barra]] New Jersey é sa bhliain 1987 agus chun Barra Chúirt Dhúiche na Stát Aontaithe sa bhliain chéanna. Sa bhliain 1986, phós Christie Mary Pat Foster, a casadh air nuair a bhí siad ina mic léinn ag Ollscoil Delaware. Chuaigh sí seo leis an infheistíocht bhaincéireachta agus í ag obair don ghnólacht Wall Street úd Cantor Fitzgerald. D’éirigh sí as an bpost sin i ndiaidh ionsaithe [[9/11]] (chaill Cantor Fitzgerald níos mó dá chuid fostaithe sna hionsaithe úd ná aon chomhlacht eile.) Tá ceathrar páistí acu. I Mendham Township, New Jersey atá siad ina gcónaí, in áit Drumthwacket, teach oifigiúil an ghobharnóra i bPrinceton. Tá tuairimí coimeádacha ag Chris Christie, agus lena chois sin modh oibre diongbháilte agus bealach cainte atá borb dar lena lán. Lochtaíonn sé an ionsaitheacht sa pholaitíocht, áfach. Tá Christie ag tarraingt éisteacht nach beag chuige féin ó cheann ceann na tíre le tamall anuas agus bhí iomrá leis mar iarrthóir Poblachtach d'uachtaránacht na tíre. Ar 11 Deireadh Fómhair 2011, thug Christie tacaíocht do [[Mitt Romney]] sa rás don uachtaránacht.<ref>http://www.foxnews.com/politics/2011/10/11/christie-to-endorse-romney-for-president/ "Christie Endorses Romney Ahead of GOP Debate", Fox News</ref> Bhí sé gníomhúil i bhfeachtas [[Donald Trump]] sa bhliain 2016 agus é seo ar lorg uachtaránacht na tíre. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.state.nj.us/governor/ Suíomh oifigiúil ghobharnóir New Jersey] * [http://www.nga.org/cms/home/governors/current-governors/col2-content/main-content-list/christopher-christie.html Beathaisnéis ag suíomh an National Governors Association] * [http://topics.nytimes.com/top/reference/timestopics/people/c/christopher_j_christie/index.html Ábhar faoi Christie ag an NY Times] {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Christie, Chris}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine as New Jersey]] [[Catagóir:Daoine beo]] hqnvljvigf7jjlda33eyiaymq34hqx6 0 34806 1084349 1062711 2022-08-20T18:59:31Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir Meiriceánach agus gobharnóir [[Nua-Eabhrac (stát)|Stát Nua-Eabhrac]] is ea '''Andrew Mario Cuomo''' (a rugadh ar [[6 Eanáir]] [[1957]] in [[Queens]], Nua-Eabhrac). Is é Andrew Cuomo an mac is sine ag Mario Cuomo (a rugadh sa bhliain 1932), a bhí ina ghobharnóir ar Stát Nua-Eabhrac freisin, agus ag Matilda Raffa. Tá dearthóir, Chris, ag Andrew chomh maith le deirfiúr, Maria. D'fhreastail sé ar Archbishop Molloy High School (1975) agus bhain céimeanna amach ó Ollscoil Fordham (1979) agus ó Scoil Dlí Albany (1982). Ón bhliain 1991 go dtí an bhliain 2003 bhí Andrew Cuomo pósta le Kerry Kennedy, iníon le [[Robert Kennedy]] agus [[Ethel Kennedy]]. Rinne Cuomo agus Kennedy colscaradh. Tá triúr iníonacha acu: Mariah Matilda Kennedy Cuomo (a rugadh sa bhliain 1995), Cara Ethel Kennedy Cuomo (1995) agus Michaela Andrea Cuomo (1997). == Saol polaitiúil == Aturnae Ginearálta Stát Nua-Eabhrac a bhí in Andrew Cuomo idir na blianta 2006 agus 2010. Tá saineolas aige ar chúrsaí lóistín agus tithíochta, agus d’oibrigh sé i gcoinne an truaillithe pholaitiúil. D’oibrigh sé ar feadh roinnt blianta i rialtas an Uachtarán [[Bill Clinton]] mar rúnaí stáit ar son tithíochta. Tá sé mór le Bill Clinton go fóill. Toghadh é mar ghóbhanóir ar Stát Nua-Eabhrac sa bhliain 2010 i gcomharbas ar David Paterson, a bhí sa phost úd i ndiaidh d'Elliot Spitzer, an ghobharnóir roimhe sin, éirí as an phost mar gheall ar scannal faoi striapaigh. Ba bhaill den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] iad Paterson agus Spitzer, mar i gcéanna le Andrew Cuomo. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.governor.ny.gov/ Suíomh oifigiúil an Ghobharnóir Andrew M. Cuomo] * [http://www.nga.org/cms/home/governors/current-governors/col2-content/main-content-list/andrew-cuomo.html Beathaisnéis ag suíomh an National Governors Association] {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Cuomo, Andrew}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daoine beo]] imc5oo8e3jjbd7ix7fclkpngpi8x0q1 0 34829 1084991 952665 2022-08-20T20:51:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba Rí [[Gwynedd]] é '''Cadfan ap Iago''' (c. 580 – c. 625) (lean a réimeas ó c. 616 go dtí c. 625). Is beag an méid atá ar eolas againn ar stair Ghwynedd ón tréimhse seo, agus níl mórán eolais againn faoi Chadfan agus a réimeas. Faightear cibé eolas atá againn mar gheall ar an duine stairiúil ó a láithreas sna ginealaigh ríoga, as a bhronnadh do Naomh Beuno le haghaidh mainistreach ag Clynnog Fawr, agus as a leac uaighe inscríofa. Ba mhac agus chomharba an Rí [[Iago ap Beli]] é Cadfan, agus tá sé liostaithe sna [[ginealaigh Harley]] agus i nginealaigh Choláiste Íosa , MS. 20. [[Catagóir:Daoine a rugadh i 580]] [[Catagóir:Básanna i 625]] [[Catagóir:Monarcaí]] [[Catagóir:Ríthe]] [[Catagóir:Ríthe Gwynedd]] [[Catagóir:Daoine ón mBreatain Bheag]] [[Catagóir:Stair na Breataine Bige]] [[Catagóir:Rialtóirí san Eoraip sa 17ú hAois]] cm2zu7vnimk54kf9nzn3qn2u7n4l0np 0 34838 1084731 660335 2022-08-20T20:21:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba pholaiteoir [[sóisialach]] Gearmánach é '''Julius Leber''' (16 Samhain, 1891 - 5 Eanáir, 1945), comhalta den [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]], agus ba chéile comhraic gníomhach é in aghaidh an [[Naitsíochas|Naitsíochais]]. Ghlac sé páirt san chomhcheilg ar an 20 Iúil 1944, iarracht chun [[Adolf Hitler]] a fheallmharú. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Leber, Julius}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1891]] [[Catagóir:Básanna i 1945]] [[Catagóir:Daoine as Haut-Rhin]] [[Catagóir:Daoine as an Alsáis-Lorráin]] [[Catagóir:Caitlicigh Rómhánacha Ghearmánacha]] [[Catagóir:Polaiteoirí Pháirtí Daonlathach Sóisialta na Gearmáine]] [[Catagóir:Baill den Reichstag i bPoblacht Weimar]] [[Catagóir:Daoine daortha ag cúirteanna na Naitsithe]] b0wlqwbtnybha91f9gsoy46b9g8ctoe 0 34850 1085251 1029794 2022-08-20T23:27:17Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Galileo before the Holy Office.jpg|mion|clé|350px|Léiriúchán de chuid an 19ú haois de''[[Galileo Galilei|Galileo]] roimh an Oifig Naofa'', le [[Joseph-Nicolas Robert-Fleury]]]] Is éard a bhí i gceist leis '''an tIonchoisne''' ([[An Laidin|Laidin]]: ''Inquisitio Haereticae Pravitatis'' - An fiosrúchán ar shaobhadh eiriciúil ) ná [[eiriceach|eiricigh]] a chuardach, a chur fá thriail agus a smachtú, ag institiúidí éagsúla laistigh de chóras ceartais na [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|hEaglaise Chaitlicí Rómhánaí]]. Thosaigh sé amach sa [[12ú haois]], le tabhairt isteach an céasadh le haghaidh géarleanúna na heiriceachta. Baineadh úsáid as cleachtais ionchoisne chomh maith le haghaidh coireanna in aghaidh an [[dlí Canónta|dlí Chanónta]]. == Sainmhíniú == Is féidir leis an téarma '''An tIonchoisne''' a bheith infheidhme maidir le haon cheann de na hinstitiúidí éagsúla a throid i gcoinne na n-eiriceach (nó ciontóirí eile in aghaidh an dlí Chnónta) laistigh de chóras ceartais na hEaglaise Chaitlicí Rómhánaí. Go hiondúil, úsáidtear an téarma "An tIonchoisne" i gcomhthéacs na hEaglaise Chaitlicí Rómhánaí. D'fhéadfadh sé bheith bainteach freisin le; * binse eaglasta * hinstitiúid na hEaglaise Caitlicí le haghaidh troid in éadan eiriceachta. * roinnt gluaiseachtaí spochta stairiúla i gcoinne eiriceachta. (ionstraimithe ag roinnt grúpaí / daoine aonair laistigh den Eaglais Chaitliceach nó laistigh de stát Caitliceach) * triail an duine aonair ar chúiseamh i gciona na heiriceachta. Go ginearálta, bhain an tIonchoisne ach le hiompar eiriciúil lucht leanúna nó le hiompaithigh Caitliceacha, agus níor bhain sé leo siúd a bhí lasmuigh dá dlínse, cosúil le [[An Giúdachas|Giúdaigh]] nó [[An tIoslam|Moslamaigh]]. == Binsí agus institiúidí ionchoisne == Roimh an 12ú haois, cheil an [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Eaglais Chaitliceach]] ionchoisne cheana féin, go hiondúil trí chóras toirmisc eaglasta nó príosúnachta, ach sin gan úsáid a bhaint as chéasadh, agus is annamh go raibh bású i gceist. Chuir roinnt grúpaí reiligiúnacha in aghaidh a leithéid de phionóis, cé gur bhain roinnt tíortha úsáid as phionós an bháis in aghaidh na heiriceachta. Sa 12ú haois, chun dul i ngleic le fás an Chatárachais, ghlach níos mó rialtas tuata páirt sa bhrú faoi chois na n-eiriceach. Chuir an Eaglais ar chomhairlí comhdhéanta de easpaig agus ardeaspaigh ionchoisní a bhunú. Bunaíodh an chéad ionchoisne i Languedoc (i ndeisceart na Fraince) sa bhliain 1184. Sa 13ú haois, chuir an [[Pápa Gréagóir IX]] (réimeas 1227-1241) de dhualgas an tIonchoisne fá stiúrú na nOrd Déirce, go mórmhór na [[Ord Doiminiceach|Doiminicigh]]. Bhain siad úsáid as nós imeachta fiosrúchánach, cleachtas dlí a bhí coiteann ag an am sin. Mheas siad an eiriceacht ina n-aonar, ag baint úsáide as na húdaráis áitiúla chun binse a bhunú agus chun na n-eiriceach a ionchúiseamh. Tar éis dheireadh an dara haois déag, bheadh Ardchúistiúnaí (Laidin: ''Inquisitor Generalis'') i gceannas ar gach ionchoisne, nós a leanadh ar aghaidh go dtí an 19ú haois. Ag tús an 16ú haois, bhí an cuma ar an scéal go raibh seasamh ceannasach bainte amach ag an Eaglais Chaitliceach mar an t-údarás reiligiúnach bunaithe i lár agus in iarthair na hEorpa agus an creideamh in uachtar ar thírdhreach ina raibh an Giúdachas, an Waldeinsiachas, an Hussiteachas, an Lollardachas agus ar dheireadh na Moslamaigh cloíte [[al-Andalus]] (Múraigh na na Spáinne) fágta gan bhrí i dtéarmaí a líon nó a dtionchar. Nuair a bhraith institiúidí na heaglaise iad féin faoi bhagairt ag eiriceacht agus siosma an Reifirméisin Phrotastúnaigh, frithghníomhaigh siad. Ar 21 Iúil, 1542, d'fhógair an Pápa Pól III an ''Licet ab initio'' an Bunreacht Aspalda, agus bunaíodh 'Príomh-Chomhthionól Naofa an Ionchoisne Uilígh', agus foireann de chairdinéil agus d'oifigigh eaglasta aige. Bhí de chúram ar an bPríomh-Chomhthionól seo "ionracas an chreidimh a chothabháil agus earráidí agus bréagfhoirceadail a scrúdú agus a thoirmeasc." == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{DEFAULTSORT:Ionchoisne, An}} [[Catagóir:An Chúistiúnacht]] m997wh1i93kijtvcftgmokdq28ii8rp 0 34877 1084142 946082 2022-08-20T14:02:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach agus náisiún iad '''na Breatnaigh''' ([[An Bhreatnais]]: ''Cymry'') a bhaineann leis [[an Bhreatain Bheag]] agus an [[An Bhreatnais|Bhreatnais]] (ar a dtugtar freisin an [[An Chomraig|Chomraig]]<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Cadwaladr, Dilys; Jones, T. Hughes; Morgan, Huana; Powell, J. D.; Williams, J. J.; Williams, J. O.|date=1948|url=|title=Sgéalta ó'n gComraig|journal=|volume=|issue=|Aistritheoir=Seán de Búrca, M.A.|publisher=Oifig an tSoláthair|language=Gaeilge|pages=55}}</ref>). Tugann [[John Davies]] le fios gur féidir le tionscnamh "náisiún na Breataine Bige" a rianú siar go dtí deireadh an [[4ú haois]] agus tús an [[5ú haois]], tar éis imeacht [[Impireacht na Róimhe|na Rómhánach]] ón Bhreatain, cé gur cosúil go raibh na [[Teangacha Ceilteacha#Na Teangacha Breatnacha|teangacha P-Cheilteacha]] á labhairt sa Bhreatain Bheag i bhfad níos faide na sin. Úsáidtear an téarma 'Breatnaigh' le haghaidh daoine ón Bhreataine Bheag agus daoine le sinsearacht na Breataine Bige a airíonn iad féin nó a airítear go bhfuil oidhreacht chultúrtha agus tionscnamh eitneach coiteanna acu. {{síol}} [[Catagóir:An Bhreatain Bheag]] [[Catagóir:Cultúr na gCeilteach]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha sa Ríocht Aontaithe]] [[Catagóir:Sochaí Bhreatnach|Daoine]] [[Catagóir:Dreamanna eitneacha]] 5va0wcmfzufya2vhcmymf4cs2dynada 0 34967 1084881 938311 2022-08-20T20:36:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba bhanlaoch Sheacaibíteach í '''Fionnghal NicDhòmhnaill''' ([[1722]] – [[4 Márta]] [[1790]]). Rugadh in [[Alba]]in í, i nGearra Bhailteasar ar [[Uibhist a Deas]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dhomhnaill, Fionnghal}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1722]] [[Catagóir:Básanna i 1790]] 8a9fnkxc7qfn0escte6ayc269isk5fo 0 35013 1084474 1058214 2022-08-20T19:54:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|meánmheáchan]] agus agus ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Thomas "Hitman" Hearns''' (a rugadh ar [[18 Deireadh Fómhair]], [[1958]] i g[[Grand Junction]], [[Tennessee]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hearns, Thomas}} [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] [[Catagóir:Daoine beo]] j8p6lnypo3vt8zeli79l5xa52nvmhr1 0 35015 1084796 925902 2022-08-20T20:28:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''John Arthur ("Jack") Johnson''' ([[31 Márta]] [[1878]] – [[10 Meitheamh]] [[1946]]). Bhí aithne air mar an ''Galveston Giant''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Johnson, Jack}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1946]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1878]] gjoo6djeci5mri04mrgqsudvkk2dd5d 0 35018 1084765 925913 2022-08-20T20:25:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Jersey Joe Walcott''' (a rugadh ''Arnold Raymond Cream'' ar an [[31 Eanáir]], [[1914]] – [[25 Feabhra]] [[1994]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Walcott, Jersey Joe}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1994]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1914]] hlhriwlky1d3ke06u4a6r0jb3utsu88 0 35036 1085191 967424 2022-08-20T22:02:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir [[Gearmánach]] a bhí in '''B. Traven''' ([[Feabhra]], [[1882]]? – [[26 Márta]], [[1969]]?) nach bhfuil a fhios againn mórán ina leith. Scríobh sé sraith úrscéalta eachtránaíochta faoi [[Meicsiceo|Mheicsiceo]], áit ar shocraigh sé síos i ndiaidh dó an [[Eoraip]] a fhágáil ina dhiaidh. Creidtear gurbh ionann eisean agus an t-ealaíontóir agus an t-ainrialaí [[Ret Marut]], a chuaigh ar imirce ón Eoraip timpeall ar an mbliain [[1924]]. Dealraíonn sé gurbh é [[Otto Feige]] a fhíorainm agus gur rugadh i Schwiebus, cúige Bhrandenburg (inniu: [[Świebodzin]] sa [[An Pholainn|Pholainn]]) é sa bhliain [[1882]], ach tá teoiricí eile ann freisin. Bhí baint aige le [[Berick Traven Torsvan]] agus [[Hal Croves]], beirt fhear a bhí sásta, in amanna éagsúla de shaol Traven, freastal ar a chuid gnóthaí i bhfianaise daoine eile, agus creidtear gurbh é Traven féin a bhí i gceist le Torsvan agus Croves, is é sin, nach raibh i gceist leo ach ainmneacha ceilte a ghlac Traven air féin. Is éard a d'áitigh Torsvan agus Croves, áfach, nach raibh iontu ach idirghabhálaithe a bhí ag tabhairt aire do ghnóthaí Traven. Fuair Croves bás ar an [[26 Márta]], [[1969]] i g[[Cathair Mheicsiceo]]. Is iad na húrscéalta is clúitiúla dár tháinig ó pheann Traven ná ''Der Schatz der Sierra Madre'' ("Stórchiste Sierra Madre") agus ''Das Totenschiff'' ("Long na Marbh"), chomh maith le "sraith ''Caoba''", is é sin, sraith an mhahagaine: ''Der Karren'' ("An Trucail"), ''Regierung'' ("Rialtas"), ''Der Marsch ins Reich der Caoba'' ("An Mhairseáil go Ríocht an ''Caoba''"), ''Die Troza'' ("An ''Troza''"), ''Die Rebellion der Gehenkten'' ("Éirí Amach na gCrochairí"), agus ''Ein Generál kommt aus dem Dschungel'' ("Ginearál ag Teacht amach as an Dufair"). Scríobh Traven a chuid leabhar as [[Gearmáinis]] agus d'aistrigh sé go [[Béarla]] iad ina dhiaidh sin, agus is minic a d'athraigh sé mionrudaí nó fiú imeachtaí scéil sna haistriúcháin. D'áitíodh sé féin gur aistriúcháin a bhí sna téacsanna Gearmáinise agus gurbh iad na leaganacha Béarla na bunscéalta, ach ní ghlacann na saineolaithe an ráiteas seo i ndáiríre. Bhí úrscéalta Traven lán eachtraí sceitimíniúla agus iad suite i saol corrach Mheicsiceo i ré na réabhlóide, ach san am chéanna, bhí siad ar maos le criticeoireacht Shóisialach ar an g[[caipitleachas]]. == Léigh freisin == * TRAVEN, B: ''Der Schatz der Sierra Madre''. Mit Materialien, zusammengestellt von Jörg Schubert. Ernst Klett Verlag, Stuttgart/Düsseldorf/Leipzig 2007. ISBN 3-12-260880-4 * TRAVEN, B: ''Das Totenschiff''. Diogenes Taschenbuch und Büchergilde Gutenberg, Frankfurt am Main 1983. ISBN 978-3-257-21098-9 {{DEFAULTSORT:Traven, B}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Ainmneacha Cleite Scríbhneoirí]] 6p9cl9m7oey2m6vp1oeyugblmgec050 0 35138 1084829 944287 2022-08-20T20:31:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An rialtóir deireanach de chuid lár na [[An Bhreatain Bheag|Breataine Bige]] roimh dheireadh na hionradh [[Normannaigh]] ab ea '''Gwenwynwyn ab Owain Cyfeiliog''' (a chailleadh circa 1216). == Sinsir == Garmhac le [[Owain Gwynedd|hOwain Gwynedd]] ab ea é, a bhí i réimeas faoi Powys Theas ón mbliain [[1195]], tar éis sheilbh a ghlacadh óna athair, [[Owain Cyfeiliog]]. == Comhrac le Llywelyn Mór == Nuair a ghlac sé seilbh ar [[Powys Wenwynwyn|Phowys Wenwynwyn]], chuaigh sé i gcomhrac le [[Llywelyn Mór]], rialtóir [[Gwynedd]], a raibh dúil aige a dhlínse féin a leathnú faoi na Breataine Bige go hiomlán. == Comhrac le Eoin, Rí Shasana == Bhí [[Eoin Shasana]] i bhfabhar do Gwenwynwyn go rinneadh comhaontas pósta idir Llywelyn agus iníon tabhartha Shéain. Bhí síocháin eatarthu ina dhiaidh sin go dtí [[1208]]. Mar thoradh ar ghníomhiochtaí Gwenwynwyn, ghlac Seán seilbh arna thailte agus thugadh cead do Llywelyn [[Ceredigion]] agus [[Powys]] a ghoid. Ní thugadh a chuid thailte ar ais go ceann dhá bhliain, ach mar gheall ar an ndoicheall a bhí aige don Sasanaigh, chuaigh sé i gcomhaontas le Llywelyn, a mhair ó 1212 go dtí 1216, nuair a thug Seán roinnt thailte de chuid Gwenwynwyn ar ais dó. Dá bharr sin, thit na prionsaí [[Breatnacha]] as a gcéile arís. == Bás agus Comharbhacht == Rinne Llywelyn ionradh ar Phowys,agus creidtear gur d’éag Gwenwynwyn sa bhliain chéanna. Maireadh lena mhac [[Gruffydd ap Gwenwynwyn]] é, ar a gcuirtear an locht do bhás [[Llywelyn Deireanach]], an prionsa dúchasach deireanacha de chuid na Breataine Bige. [[Catagóir:Stair na Breataine Bige]] s95tk4r29zhtzkb9har6y1dx6dt7yoq 0 35161 1084558 891528 2022-08-20T20:03:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[ginearál|ghinearál]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''Robert Edward Lee ''' ([[19 Eanáir]] [[1807]] – [[12 Deireadh Fómhair]] [[1870]]). Ar phlandáil darbh ainm Stafford Hall i gContae Westmoreland i [[Virginia]] a rugadh é. Rinne sé seirbhís in [[Arm na Stát Aontaithe]] ó 1829 go 1861. Nuair a cuireadh tús le [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] chuaigh Lee leis an Chonaidhm, is é sin, stáit an deiscirt, agus cuireadh é i gceannas ar Arm Virginia Thuaidh, post a bhí aige go dtí deireadh an chogaidh sa bhliain 1865. Ina dhiaidh sin, chaith sé tamall ina uachtarán ar Ollscoil William and Mary i Virginia agus ba sa stát céanna, i Lexington, a fuair sé bás sa bhliain 1870. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lee,Robert E}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1807]] [[Catagóir:Básanna i 1870]] [[Catagóir:An Chónaidhm]] bbnh9id4azim895w6ii3z8q4y6pqh6h 0 35257 1084331 703814 2022-08-20T18:29:24Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Orasaigh''', gar do [[Barraigh|Bharraigh]] sna [[Na hOileáin Siar|hOileáin Siar]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], in [[Albain]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Orasaigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] cw7p59tra073l0ka2lne6xp14eg146r 0 35259 1084628 1049461 2022-08-20T20:10:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Mairtíreach is ea '''Naomh Saidhbhín''' ([[Laidin]]: ''Sancta Sabina'') a bhí cónaí uirthi san impire Rómhánach ag deireadh na céad aoise agus tús na dara aoise. Duine den uasaicme ba ea í - ba bhaintreach leis an Seanadóir Vailintín í agus iníon le Hearóid Mellatarius. Thiontaigh sí ina [[Críostaíocht|Críostaí]] trí thionchar a cara, Naomh Serapia. Cúisíodh Serapia as ucht í a bheith ina cailleach agus baineadh an ceann di. Ghabh Saidhbhín ar chorp a cara agus d'adhlacadh í an corp san uaigh a bhí ullmhaithe di ag a clann. Cúisíodh í a bheith ina Críostaí agus cuireadh chun báis í tuaraim is 125. == Oidhreacht == D'adhradh í mar naomh. Ceiliúrtar a féile ar [[29 Lúnasa]]. Tuaraim is 430, tógadh a corp go dtí cnoc Aibhintín na Róimhe agus adhlacadh iad i mbaislice in ómós do Saidhbhín agus Serapia. San lae inniu, cuirtear Sancta Sabina ag an teampall sin atá i gcúram na nDoiminiceach. Faightear an ainm Saidhbhín nó Sabina ag cailíní in Éirinn atá baint ag a gclann leis an ord Doiminiceach. [[Catagóir:Naoimh Iodálacha|Saidhbhín]] [[Catagóir:Mairtírigh|Saidhbhín]] 9nzdusmtdhe888ktyvfd8ag6onbn2ej 0 35370 1084872 802196 2022-08-20T20:36:06Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uirlis}} [[Íomhá:Poignard 0.188.1 2 fond.jpg|mion|clé|Miodóga Neoiliteacha Uachtair]] Is éard is '''miodóg''' (nó '''duirc''') ann ná [[scian]] le barr géar a bhí deartha nó gur féidir léi a bheith úsáidte mar uirlisí troda i gcomhair sáite. Téann dearadh na huirlise siar go dtí aimsir [[An Réamhstair|réamhstaire]] an duine, agus baineadh úsáid as miodóga ón tréimhse sin ar aghaidh do dtí an lá atá inniu ann i gcomhfhorrántais nó achrainn dlúth-chomhrac. D'úsáid go leor cultúr ársa miodóga maisithe chun críocha deasghnátha agus searmanais, treocht a lean go dtí na linne seo i bhfoirm sceana ealaíne. Caithfidh go ndeachaigh cruth sainiúil agus úsáid stairiúil na miodóige i gcion go mór ar shaol an duine ar an domhan. [[Íomhá:Dagger horse head Louvre OA7892 full.jpg|mion|Miodóg Mogólach ón [[India]]]] == Féach freisin == * [[Claíomh]] {{DEFAULTSORT:Miodog}} [[Catagóir:Miodóga]] rvotelprzac3wc2nvb2fvcz2ltt1ztw 0 35438 1084396 660758 2022-08-20T19:26:14Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:PKruger 1898 VA0952.jpg|mion|clé|Paul Kruger]] Polaiteoir de chuid na hAfraice Theas ab ea '''Stephanus Johannes Paulus Kruger''' nó '''Paul Kruger''' ([[10 Deireadh Fómhair]], [[1825]] - [[14 Iúil]], [[1904]]). Tugadh an leas ainm ''Uncail Pól'' (Afracáinis: "Oom Paul") air chomh maith. Bhí sé in a uachtarán ar Phoblacht na hAfraice Theas. Bhain sé cáil idirnáisiúnta amach mar urlabhraí na mBórach ina gcoimhlint in aghaidh na Breataine le linn [[Dara Cogadh na mBórach]] (1899-1902). == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-af}} {{DEFAULTSORT:Kruger, P}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1825]] [[Catagóir:Básanna i 1904]] [[Catagóir:Polaiteoirí na hAfraice Theas]] 9dy5k23wz21qe0ny1wa0cqmyi7a3pww 0 35652 1084649 1054128 2022-08-20T20:12:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Éireannach]], [[Teachta Dála]] do cheantar [[Loch Garman]], iarbhainisteoir sacair agus forbróir tógála é '''Mick Wallace ''' ([[Gaeilge]]: '' Micheál de Bhailís'') (rugadh é [[9 Samhain]], [[1955]]). Tá sé ina bhall neamhspleách den [[Dáil]]. Tá cáil ar leith air as a chuid éadaí gáifeacha; léinte bándearga ina measc, a thagann salach ar rialacháin na Dála corruair, chomh maith lena ghruaig fhada. Sheas sé san [[Olltoghchán na hÉireann, 2016|Olltoghchán 2016]] agus toghadh é le 11.1% de na vótaí céad rogha. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Teachtaí Dála an 31ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 32ú Dáil}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wallace, Mick}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann]] [[Catagóir:Baill den 32ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 31ú Dáil]] [[Catagóir:Daoine as Contae Loch Garman]] [[Catagóir:Daoine beo]] etfpzg3nbf8yo116bg7kelc81ngsw62 0 35924 1084481 699212 2022-08-20T19:55:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Údar bisiúil luath-Críostaí ón Chartaiga i gCúige Rómhánach na hAfraice ab ea '''Quintus Septimius Florens Tertullianus''', nó '''Tertullian''' (c. 160 -. C 225 AD), Is é an chéad údar [[Críostaíocht|Críostaí]] é a tháirg corpas fairsing de [[litríocht]] na Críostaíochta as [[Laidin]]. Bhí sé ina luath-chosantóir suntasach Críostaí agus ina phoileimiceoir i gcoinne [[eiriceacht]]a. Tugtar "athair na Críostaíochta Laidiní" agus "bunaitheoir dhiagacht an Iarthair" air. [[Catagóir:Carthage]] [[Catagóir:Aithreacha na hEaglaise]] [[Catagóir:Diagairí na Críostaíochta]] [[Catagóir:Breitheanna i 155]] [[Catagóir:Básanna i 235]] [[Catagóir:Iompaithigh chun na Críostaíochta]] [[Catagóir:Diagairí]] [[Catagóir:Frith-Ghnóiseachas]] [[Catagóir:Frith-Ghiúdachas]] [[Catagóir:Septimii| Florens Tertullianus, Quintus]] [[Catagóir:Rómhánaigh ón Afraic]] gnhlrylswi2rd49g5thcce8x3zi4z9z 0 36063 1084803 968762 2022-08-20T20:29:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An tSualainn|Sualannach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Jens Ingemar Johansson''' (a rugadh ar an [[22 Meán Fómhair]], [[1932]] – [[30 Eanáir]] [[2009]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Johansson, Ingemar}} [[Catagóir:Dornálaithe Sualannacha]] [[Catagóir:Básanna in 2009]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1932]] gr2tvzej3k3xhmwfi4mg8pxs6iym4ly 0 36106 1084997 931569 2022-08-20T20:51:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Ríocht Aontaithe|Briotanach]] [[Pobal Éireannach na Breataine|de phór na hÉireann]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]] agus [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|meánmheáchan]], ab ea '''Robert James "Bob" Fitzsimmons ''' a rugadh ar an [[26 Bealtaine]], [[1863]] i [[Helston]], [[Corn na Breataine]] aguas fuair bás ar an [[22 Deireadh Fómhair]] [[1917]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fitzsimmons, Bob}} [[Catagóir:Dornálaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Básanna i 1917]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1863]] 8izrxia9eiw7ime7jv9d9oobokten1h 0 36119 1083875 1041285 2022-08-20T12:03:37Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] s[[an t-Eilean Sgitheanach]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Caol Reatha''' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caol Reatha}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:An t-Eilean Sgitheanach]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] stw3xpazgiccy1hgwg3w7trq57uoxgi 1083876 1083875 2022-08-20T12:04:07Z Kevin Scannell 340 tag wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] s[[an t-Eilean Sgitheanach]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Caol Reatha'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/kylerhea/|title=Kylerhea|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caol Reatha}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:An t-Eilean Sgitheanach]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] aehwsacnn6iur6o693wfdnf4bnlvrza 1083877 1083876 2022-08-20T12:04:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] s[[an t-Eilean Sgitheanach]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Caol Reatha''' nó '''Caol Reithe'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/kylerhea/|title=Kylerhea|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caol Reatha}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:An t-Eilean Sgitheanach]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] k8gwcxqtnppyvbskoos3dogrl3t4tao 0 36134 1084689 1013332 2022-08-20T20:17:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Na hOileáin Fhilipíneacha|Filipíneach]], a bhí ina churadh domhanda, is ea '''Emmanuel "Manny" Dapidran Pacquiao''' (a rugadh ar [[17 Nollaig]], [[1978]] i g[[Kibawe]], [[na hOileáin Fhilipíneacha]]). I mí Mheán Fómhair 2021, d’fhógair Manny Pacquiao a iarrthóireacht do thoghchán uachtaránachta 2022. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pacquiao, Manny}} [[Catagóir:Dornálaithe]] [[Catagóir:Na hOileáin Fhilipíneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] [[Catagóir:Daoine beo]] lcf5s6evhm8fg7trgeg4na72qcmumps 0 36135 1084784 925899 2022-08-20T20:27:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''James Jackson Jeffries''' ([[15 Aibreán]], [[1875]] – [[3 Márta]] [[1953]]. Bhí aithne air mar ''The Boilermaker''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jeffries, James J.}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1953]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1875]] g7re3b579pf2xgx8oj0ilv5e1387fyg 0 36220 1084461 1058136 2022-08-20T19:53:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Tony Zale''' a rugadh '''Anthony Florian Zaleski''' ar an [[29 Bealtaine]], [[1913]] i n[[Gary, Indiana]] agus fuair bás ar an [[20 Márta]], [[1997]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zale, Tony}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1913]] bbckh3u361op907q5tkce6z353pjg7m 0 36328 1084609 931568 2022-08-20T20:08:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Éire]]annach, a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh domhanda meánmheáchan]], ab ea '''John Edward Kelly''' nó '''Nonpareil Dempsey ''' a rugadh ar an [[15 Nollaig]], [[1862]] s[[an Currach]], [[Contae Chill Dara]] agus fuair bás ar an [[1 Samhain]], [[1895]]. [[File:FitzsimmonsDempseyNOLAJan1891FB1.JPG|clé|mion|240x240px|Fitzsimmonsn vs Dempsey]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dempsey, Nonpareil}} [[Catagóir:Dornálaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1862]] [[Catagóir:Básanna i 1895]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chill Dara]] ta3c9s3f0s69fmy1d4verh08fkbn2r3 0 36505 1084770 905305 2022-08-20T20:25:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba í '''Jeanne d'Albret''' banríon [[Ríocht Navarre|Navarre]] ó 1555 go 1572. Rugadh i [[Saint-Germain-en-Laye]] í sa bhliain 1528. Ba iad Henri II d'Albret (1503-1555), rí Navarre (1517-1555), agus Marguerite d'Angoulême (1492-1549) a tuismitheoirí. Mac léi ba ea Henri de Bourbon, an chéad rí [[Bourbon]]. Bhí Jeanne ina ceannaire ar na [[Huguenot]]s ([[Protastúnaigh]] sa [[an Fhrainc|Fhrainc]]). == Leabharliosta == * {{cite book | last = Roelker | first = Nancy Lyman | title = Queen of Navarre, Jeanne d'Albret: 1528-1572 | publisher = Belknap Press of Harvard University Press | location = Cambridge Massachusetts | year = 1968 | isbn = 0674741501 }} * Bernard Berdou d'Aas, ''Jeanne III d'Albret. Chronique (1528-1572)'', Paris, Atlantica 2002. * Bernard Berdou d'Aas, ''Jeanne d'Albret reine de Navarre et vicomtesse de Béarn. Lettres suivies d'une ample déclaration'', Paris, Atlantica, 2007. {{DEFAULTSORT:Albret, Jeanne d'}} [[Catagóir:Ríthe Navarre]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1528]] [[Catagóir:Básanna i 1572]] lqigldc9w91onndiuynqzlq6w85cery 0 36582 1084975 894475 2022-08-20T20:49:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Aibhéardaí [[An Bhreatain|Briotanach]] ab ea '''Charles Cunningham Boycott''' ([[12 Márta]] [[1832]] – [[19 Meitheamh]] [[1897]]). Thug an pobal cúl droma dó (dúdhiúltú sóisialta); is é sin le rá, ní bheadh baint ná páirt ag an bpobal leis. As a shloinne a tháinig na focail ''baghcat'' agus ''baghcatáil'' agus na macasamhla i d[[Teanga (cumarsáid)|teanga]]<nowiki/>cha eile. == Tagairtí == {{Reflist}} <nowiki/>{{síol}} {{DEFAULTSORT:Boycott, Charles}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1832]] [[Catagóir:Básanna i 1897]] gbo23vdq7gsn6s8h95k8oiz8kjjkfey 0 36721 1084459 661409 2022-08-20T19:52:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba aisteoir [[An tSeapáin|Seapánach]] é '''Toshiro Mifune''' a rugadh 1ú Aibreán 1920 agus a d'éag 24ú Nollaig 1997. == Naisc sheachtracha == * [http://www.mifuneproductions.co.jp/mifune.html Leathanach oifigiúil Toshiro Mifune] * [http://www.imdb.com/name/nm0001536/ Toshiro Mifune - IMDb] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mifune, Toshiro}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1920]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] [[Catagóir:Aisteoirí Seapánacha]] pi6p93ka8jnji44671aqxnby2wozm8r 0 36895 1084933 889458 2022-08-20T20:42:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is peileadóir [[sacair]] [[Tír na mBascach|Bascach]]/[[an Spáinn|Spáinneach]] é '''David Zurutuza Veillet'''. Rugadh ar an 19 [[Iúil]] sa bhliain [[1986]] é, agus imríonn sé leis an gclub [[Real Sociedad]]. Imríonn sé i lár na páirce. Tá saoránacht Spáinneach agus Fhrancach aige. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zurutuza, David}} [[Catagóir:Imreoirí sacair na Spáinne|Zurutuza, David]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986|Zurutuza, David]] [[Catagóir:Daoine beo]] qw2uz3svgkxikxp4744vsgnon513cbv 0 37333 1084762 951735 2022-08-20T20:25:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Údar Astrálach is ea '''Joan Elizabeth London'''. Rugadh í ar an [[24 Iúil]] [[1948]] i b[[Perth]] san [[Iarthar na hAstráile|Astráil Thiar]]. Tá gearrscéalta, úrscéalta agus scripteanna scannáin scríofa aici. Bhain sí céim amach in Ollscoil na hAstráile Thiar, áit ar ndearna sí staidéar ar Fhraincis agus ar Bhéarla. Díoltóir leabhar í agus mhúineadh sí Béarla mar theanga iasachta.<ref>Wilde, Hooton agus Andrews (1994), lch 475-6</ref> Tá sí ina cónaí in Fremantle.<ref>http://www.swf.org.au/component/option,com_events/task,view_detail/agid,174/year,2008/month,05/day,23/Itemid,182/ The Sydney Writers' Festival 2008</ref> Tá dhá bhailiúchán de ghearrscéalta curtha amach aici, ''Sister Ships'' agus ''Letter to Constantine''. Ghnóthaigh an chéad cheann ''The Age Book of the Year'' (1986), agus ghnóthaigh an dara ceann an ''[[Steele Rudd]] Award'' agus an ''West Australian Premier's Award for Fiction'' (1994 araon), sular nascadh le chéile faoin teideal ''The New Dark Age'' iad. D'fhoilsigh sí dhá úrscéal, ''Gilgamesh'' and ''The Good Parents''. Moltar a prós as a chaolchúis agus a ghreantacht, agus dúradh faoi ''The Good Parents'' gurbh úrscéal álainn smaointe agus mothúchán é. Taispeántar sruthanna gan srian sa saol agus na gluaiseachtaí móra intleachtúla a théann i bhfeidhm ar shaol an duine. Tá críonnacht ann, ach aithnítear go bhfuil diamhair na cluana gan fuascailt fós.<ref>http://www.nytimes.com/2009/02/22/books/review/Robinson-t.html?pagewanted=all 'Kept Women,' Roxana Robinson, Sunday Book Review, ''New York Times'', 19 Feabhra 2009</ref> == Duaiseanna agus ainmniúcháin == * 2009: New South Wales Premier's Literary Awards: Christina Stead Prize for Fiction - ''The Good Parents''. * 2003: Tasmania Pacific Rim Region Prize: ''Gilgamesh'' ar an ngearrliosta. * 2002: The Age Book of the Year Fiction Award do ''Gilgamesh'' * 2002: Miles Franklin Award: ''Gilgamesh'' ar an ngearrliosta. * 2002: New South Wales Premier's Literary Awards: ''Gilgamesh'' ar an ngearrliosta. * 1994: Steele Rudd Award: ''Letter to Constantine''. * 1994: Western Australian Premier's Book Awards: ''Letter to Constantine''. * 1986: The Age Book of the Year Book of the Year and Fiction Award: ''Sister Ships''. * 1986: Western Australia Week Literary Award: ''Sister Ships''. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.randomhouse.com.au/Authors/Default.aspx?Page=Author&ID=London,%20Joan Joan London ag Random House Australia] * [http://www.abc.net.au/radionational/programs/bookshow/joan-londons-the-good-parents/3263544 Agallamh le Ramona Koval ar an Book Show, Radio National (Australian Broadcasting Corporation)] == Féach freisin == * Wilde, W., Hooton, J. & Andrews, B (1994). ''The Oxford Companion of Australian Literature'' 2nd ed. South Melbourne, Oxford University Press [[Catagóir:Scríbhneoirí Astrálacha|London, Joan]] 9zx6udbz5vpfa49ri2zwto8zd6xpwnn 0 37396 1085235 1061040 2022-08-20T22:55:01Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Meitheal machnaimh [[Naitsíoch]] ab ea '''SS Ahnenerbe''' (''Oidhreacht na Sinsear'' is brí leis an bhfocal ''Ahnenerbe'') a bhí ceaptha le fianaise léannta nó eolaíoch a tháirgeadh le hidé-eolaíocht [[Ciníochas|chiníoch]] na Naitsithe a thacú. Ba iad [[Heinrich Himmler]], Hermann Wirth, agus Richard Walther Darré a bhunaigh Ahnenerbe ar an 1 Iúil 1935. Ba é cuspóir Ahnenerbe ná taighde a dhéanamh ar stair agus ar sheandálaíocht an chine Airianaigh agus sluaíochtaí a eagrú le dul ar lorg fianaise. Theastaigh ó Himmler agus lucht a leanúna a chruthú, go bunúsach, gurbh iad na pobail "Airianacha" a bhí i gceannas ar an domhan anallód. Ar dtús, ba é an t-ainm oifigiúil a bhí ar Ahnenerbe ná ''Studiengesellschaft für Geistesurgeschichte‚ Deutsches Ahnenerbe e.V.'' ("Cumann Staidéir na Réamhstaire Intleachtúla, Oidhreacht Ghearmánach na Sinsear, Cumann Cláraithe"), agus sa bhliain 1937 fuair an cumann ainm nua, ''Forschungs- und Lehrgemeinschaft das Ahnenerbe e.V.'' ("An Pobal Taighde agus Teagaisc 'Oidhreacht na Sinsear', Cumann Cláraithe"). Seasann na litreacha ''e.V.'' do na focail ''eingetragener Verein'', cumann atá cláraithe go hoifigiúil i rollaí na n-údarás. == Stair == [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 183-S72707, Heinrich Himmler.jpg|thumb|upright|Bunaitheoir na hinstitiúide agus ''Reichsführer der SS'', nó fear ardcheannais an SS, Heinrich Himmler]] I Mí Eanáir 1929, cuireadh Heinrich Himmler i gceannas ar an [[SS]], nach raibh ach ag tosú san am. Ansin, d'eagraigh sé feachtas mór earcaíochta, agus tháinig fás agus forbairt ar an SS, nó ní raibh ann ach trí chéad duine sa bhliain 1929, ach dhá bhliain ina dhiaidh sin bhí ballra deich míle duine ag an SS. Ansin chrom Himmler ar an SS a iompú ina scothaicme cine nach bhfanfadh ach fir óga "Nordacha" inti. Chuir Himmler córas nua maorlathais ar bun leis an obair seo a dhéanamh, mar atá, ''Rasse- und Siedlungshauptamt'', is é sin, an Príomhúdarás um Chúrsaí Cine agus Athlonnaithe. Ba é an t''Obergruppenführer'' Richard Walther Darré a cuireadh i gceann an phríomhúdaráis seo, agus ba é an t-údarás sin a shocraíodh, an raibh na hearcaigh nua sách glan ó thaobh an chine de le go ndéanfaidís gnó mar bhaill de chuid an SS. Cuireadh ranganna ar fáil do rúcaigh an SS le go bhfoghlaimeoidís uraiceacht an chiníochais, agus bhí tuilleadh eolais le léamh ar an ''SS-Leitheft'', iris an SS. Ar an 1 Iúil 1935, bhí cruinniú ag Himmler le cúigear saineolaithe ciníochais de chuid Darré, chomh maith le Herman Wirth, fear de réamhstaraithe móra na [[An Ghearmáin|Gearmáine]]. B'ansin a chum is a cheap siad bunsmaoineamh Ahnenerbe, is é sin, eagraíocht a bheadh ag déanamh staidéir ar "stair intleachtúil na réamhársaíochta". Bheadh Himmler ina "Mhaoirseoir" ar an gcumann taighde seo, agus Wirth ina Chathaoirleach. Bhronn [[Adolf Hitler|Hitler]] céim an Ard-Rúnaí, nó ''Reichsgeschäftsführer'', ar Wolfram Sievers. Bhí smaointí agus idéanna aisteacha ag Wirth áfach, agus tugadh le fios dó gurbh fhearr dó imeacht, nó theastaigh ó Himmler cuma na heolaíochta a bheith ar fhoilsiúcháin na meithle machnaimh. D'éirigh Wirth as sa bhliain 1937, agus tháinig Walther Wüst ina áit. Saineolaí ar chultúr na h[[India]] a bhí in Wüst, agus ba é Sievers a d'earcaigh le haghaidh Ahnenerbe é, ó bhí Wüst ábalta cúrsaí eolaíochta a shimpliú agus a dhéanamh intuigthe ag an gcosmhuintir. Bhí Wüst ag obair in Ollscoil Ludwig Maximilian i [[München]], agus é ina spiaire ag seirbhís slándála an SS, is é sin, an SD (''Sicherheitsdienst''). Níorbh é SS Ahnenerbe an t-aon mheitheal mhachnaimh sa Ghearmáin Naitsíoch a bhí dírithe ar smaointeachas bréageolaíoch a tháirgeadh leis an gciníochas a chur chun cinn. Bhí a lárúdarás féin ag an bpríomhidé-eolaí Alfred Rosenberg, ''Amt Rosenberg'' nó Údarás Rosenberg, agus é ceaptha le hoiliúint idé-eolaíoch an bhallra sa pháirtí Naitsíoch a chur chun cinn, agus bhí Rosenberg agus Wirth in adharca a chéile ar chúiseanna idé-eolaíochta sular tháinig ''Ahnenerbe'' ar an bhfód. Maidir le Karl Maria Wiligut, an t-oifigeach Ostarach a bhí i gceannas an taighde staire ag an bPríomhúdarás um Chúrsaí Cine agus Athlonnaithe (''Rasse- und Siedlungshauptamt''), bhí teoiricí aiféiseacha bréag- nó neamheolaíocha aigesean agus é mór le Himmler go pearsanta, ionas nach raibh an dara suí sa bhuaile ag lucht Ahnenerbe ach a chuid smaointeoireachta a chur san áireamh agus a ghlacadh i ndáiríribh, cé gur chuir na hidéanna sin isteach ar na hiarrachtaí ciníochas a chur chun cinn mar eolaíocht. == Blianta an Chogaidh == Nuair a thosaigh an Dara Cogadh Domhanda, thit sé ar chrann Ahnenerbe creachadh na seod cultúrtha a eagrú sna tíortha a d'fhorghabh fórsaí armtha na Gearmáine. In Aibreán na bliana 1942 chaill Ahnenerbe a stádas mar institiúid neamhspleách, nó rinneadh cuid d'fhoireann phearsanta Himmler de. Sna tíortha forghafa ina raibh teangacha Gearmáinice a labhairt - an Ísiltír, an Bheilg, an Iorua agus an Danmhairg - chuidigh Ahnenerbe leis na hiarrachtaí saighdiúirí áitiúla "Airianacha" a earcú don SS. San am chéanna bhí scéimeanna bolscaireachta ar obair ag Ahnenerbe a bhí dírithe ar chuspóirí cogaidh na Gearmáine a dhéanamh inghlactha ag muintir na dtíortha seo. Bhí na Gearmánaigh dóchasach as na scéimeanna seo mar ghléas le tacaíocht an phobail a bhaint de na gluaiseachtaí frithbheartaíochta a bhí ag cur catha ar na trúpaí forghabhála. Bhí saineolaithe de chuid Ahnenerbe sáite sna turgnaimh le daoine freisin. Sa bhliain 1942 bunaíodh an Institiúid um Taighde ar Chuspóirí Cosanta (''Institut für wehrwissenschaftliche Zweckforschung'') faoi scáth Ahnenerbe, agus cuid d'obair na hInstitiúide ab ea na daoine - cimí as na campaí géibhinn - a chéasadh le fuacht, le haerbhrú íseal nó le gás nimhe le heolas a bhailiú faoin teacht aniar a bhí i gcolainn an duine. Ba iad na dochtúirí Naitsíocha Sigmund Rascher agus August Hirt a bhí i gceannas ar na turgnaimh seo. Bhí Rascher ag oibriú an fhuachta agus an ísealbhrú ar chimí in Dachau (in aice le München), agus Hirt ag baint trialach as an ngás nimhe (an [[gás mustaird]], ClCH₂CH₂SCH₂CH₂Cl) i gcampa Natzweiler (san Alsáis, an Fhraic, a bhí nascghafa ag an nGearmáin san am). Sa bhliain 1943 tháinig beirt antraipeolaithe de chuid Ahnenerbe, Bruno Beger agus Hans Fleischhacker, go hAuschwitz le grúpa cimí Giúdacha a roghnú. Theastaigh uathu bailiúchán antraipeolaíoch de chnámharlaigh Ghiúdacha a thiomsú, agus leis an gcuspóir seo a chomhlíonadh, tugadh na Giúdaigh go Natzweiler áit ar maraíodh le gás iad. Bhí sé ceaptha ag Beger agus Fleischhacker na cnámharlaigh a bhronnadh ar an ollscoil Ghearmánach i Strasbourg (nó Strassburg, mar a thugtar ar an áit as Gearmáinis). == I nDiaidh an Chogaidh == Daoradh Wolfgang Sievers, Ard-Rúnaí Ahnenerbe, chun báis i bpróis dlí na ndochtúirí Naitsíocha i Nürnberg ar an 20 Lúnasa 1947. Ar an 2 Meitheamh 1948, cuireadh chun báis é i bPeannadlann Landsberg - an áit chéanna inar chaith Hitler seal ina phríosúnach sna fichidí. Maidir le Rascher, cuireadh chun báis ar ordú Himmler é go gairid roimh dheireadh an chogaidh. D'éirigh le cuid mhaith de shaineolaithe Ahnenerbe, áfach, teacht réasúnta slán as na himeachtaí i ndiaidh an chogaidh, agus chuaigh siad le saothar eolaíochta arís i ndiaidh tamaill. Sa bhliain 1980, mar shampla, rinne Hermann Wirth iarracht músaem antraipeolaíochta a chur ar bun lena chuid smaointeachais a scaipeadh, agus tacaíocht aige ó pholaiteoir chomh frith-Naitsíoch le [[Willy Brandt]], ach nuair a d'fhoilsigh an seachtanán ''Der Spiegel'' alt cuimsitheach faoi chúlra Naitsíoch Wirth, cuireadh tionscadal an mhúsaeim ar ceal. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe]] 9l57yq7qn0sf27uva8nm75jjzmatxb3 0 37609 1085150 1054592 2022-08-20T21:50:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:HieroII syracusa.jpg|thumb|Séadchomhartha uaighe d'Iéro II i [[Sioracús]]]] Ba rí [[An Ghréig|Gréagach]] [[an tSicil|Sicileach]] de chuid na [[Sioracús, an tSicil|Sioracúise]] é '''Iéro II''' ([[Sean-Ghréigis]]:Ἱέρων) (c. 308 RC - 215 RC) ón bhliain 270 go dtí 215 RC, agus ba mhac neamhdhlisteanach é d'uasal Sioracúsach, Hierocles, a mhaígh go raibh gaol aige le Ghelon. Bhí sé ina ghinearál do [[Piorr na hIpíre|Phiorr na hIpíre]], agus ba dhuine tábhachtach é san Chéad Chogadh Púnach. {{síol}} [[Catagóir:Daoine anallód]] [[Catagóir:Gréagaigh na Sicile]] [[Catagóir:Stair na Sicile]] r67q69kife8gkaboaehkh60f59cpptr 0 37611 1084887 696152 2022-08-20T20:37:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bundúchasach Tasmánach ba ea '''Fanny Cochrane Smith''' (1834 – 1905). Deirtear gurbh í an duine deireanach a raibh teanga Bhundúchasach Thasmánach ar a toil aici, agus ise a rinne an t-aon taifeadadh amháin den teanga sin. == Beatha == Bhí a tuismitheoirí, Tanganutura and Nicermenic, ar na Bundúchasaigh a chuir [[George Augustus Robinson]] ina gcónaí ar Oileán Flinders sna 1830í. Ní fios cén t-ainm Bundúchasach a bhí uirthi, ó thug Robinson ainmneacha Eorpacha ar na Bundúchasaigh go léir. Sa bhliain 1842 chuaigh sí isteach sa Queen's Orphan School, [[Hobart]], ag foghlaim conas a bheith ina cailín aimsire, ach is crua an smacht a bhí ar na páistí agus is beag a d'fhoghlaim siad. Chaith sí tamall ar Oileán Flinders i dteach an chaiticheasmóra Robert Clark, áit a raibh saol crua ainnis aici ar bheagán pá. Bhí sé Bhundúchasach is daichead ar an oileán agus sa bhliain 1847 aistríodh iad go dtí Camas na nOisrí (Oyster Cove). Chuaigh Fanny féin ann chun cónaí lena máthair agus lena deirfiúr tar éis a bheith tamall ar aimsir in Hobart. Sa bhliain 1854 phós sí an Sasanach William Strong, athdhaoránach agus sábhadóir. Thuill siad a mbeatha le claíodóireacht agus le teach lóistín in Hobart, ach bhí caidreamh ag Fanny fós ar a muintir. Thogh an lánúin píosa talaimh in aice le Camas na nOisrí agus bhí aon duine dhéag clainne orthu. Tar éis bhás [[Trugernanner]] sa bhliain 1876 d'fhógair Fanny gurbh ise an Bundúchasach Tasmánach deireanach de shliocht neamh-measctha. Sa bhliain 1889, mar sin, chuir rialtas na coilíneachta £26 leis an deontas bliantúil (£24) a tugadh di nuair a phós sí agus bhronn 300 acra uirthi. Lean sí uirthi ag sealgaireacht, ag bailiú bia dúchasach agus luibheanna leighis, ag déanamh ciseán, ag tumadh ar thóir iasc sliogánach agus ag cleachtadh nósanna creidimh a muintire. Sna blianta 1899 agus 1903 rinne sí amhráin a thaifeadadh ar shorcóirí céaracha - an t-aon taifeadadh amháin a rinneadh riamh de theanga Bhundúchasach Thasmánach. D'iompaigh Fanny agus a fear céile ina Meitidistigh go luath. Bhailigh sí mórán airgid don eaglais agus ise a choinníodh an phicnic bhliantúil ar siúl. Thagadh daoine chun go mbainfidís sult as na rincí agus na hamhráin Bhundúchasacha a bhí aici. Cailleadh William sa bhliain 2003 agus fuair Fanny bás de [[niúmóine]] agus de phlúrasaí sa bhliain 1905. Bhí timpeall 400 duine ar a sochraid, rud a thaispeáin an meas agus an cion a bhí ag daoine uirthi. De shliocht Fanny Cochrane Smith cuid mhór de phobal Bundúchasach Lia Pootah na Tasmáine. == Naisc == [[Palawa kani]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.atsic.gov.au/news_room/atsic_news/June_2004/feature_14.asp Alt de chuid ATSIC ar Fanny Cochrane Smith] * [http://www.adb.online.anu.edu.au/biogs/A110661b.htm Australian Dictionary of Biography: Fanny Cochrane Smith] * Tá taifeadadh Fanny Cochrane Smith agus eolas air le fáil ag [http://aso.gov.au/titles/music/fanny-cochrane-smith-songs/ Australianscreen Online] * Tá 'Fanny Cochrane Smith’s Tasmanian Aboriginal Songs' le fáil ag [http://nfsa.gov.au/collection/national-collection/sound/sounds-australia/about-registry/ Sounds of Australia Registry] * [http://images.statelibrary.tas.gov.au/Search/Search.asp?Letter=S&Subject=Smith%2C+Fanny+Cochrane+-+1834%3F-1905 State Library of Tasmania Images] Photos of Smith, Fanny Cochrane == Le léamh == N. J. B. Plomley, ''Weep in Silence'', Hobart 1987 ''Mercury'' (Hobart), 14 Meán Fómhair 1882, 31 Deireadh Fómhair 1899, 23 Márta 1949 pcn74t5mgu0h3rn4ut617kn9tek2cjy 0 38116 1083869 711162 2022-08-20T12:00:24Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Tórr'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Torr}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] rw91lnqkhddmsau8n5ig0x578glsp4k 1083870 1083869 2022-08-20T12:00:59Z Kevin Scannell 340 ref wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Tórr'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/kintore/|title=Kintore|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Torr}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 0ak5bt2kok5xe2g3n0k9ro1z8oi9uk9 1083871 1083870 2022-08-20T12:01:20Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Ceann Tórr]] go [[Ceann Tòrr]]: gd wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Tórr'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/kintore/|title=Kintore|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Torr}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 0ak5bt2kok5xe2g3n0k9ro1z8oi9uk9 1083873 1083871 2022-08-20T12:01:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Tòrr'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/kintore/|title=Kintore|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Torr}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 4tfx00anmhcr9voqf7psyjp02mex836 0 38118 1085121 835153 2022-08-20T21:42:36Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Snagcheol]]tóir agus sacsafónaí Meiriceánach is ea '''Mantana Roberts''', a rugadh i [[Chicago]], [[Illinois]]. Sa bhliain 2002 chuaigh sí go Nua-Eabhrac agus bhunaigh sí an mbanna ceoil ''Sticks and Stones'' le Josh Abrams agus an drumadóir Sead Taylor. D'imir siad gceolchoirmeacha go minic san amharclann ''The Velvet Longue''. Is é Roberts an scríbhneoir an tionscadail ''Coin Coin'' faoi stair, cuimhní cinn, agus teaghlaigh, agus sa bhliain 2011 scaoileadh sí an t-albam ''COIN COIN chapter one: libres Gens couleur''. == Albaim == * ''Sticks and Stones'' (481 music, 2002) * ''Shed Grace'' (Thrill Jockey, 2003) * ''The Calling'' (Utech, 2004) * ''Lines for Lacy'' (s/r, 2006) * ''The Chicago Project'' (Central Control International, 2008) * ''COIN COIN Chapter One: Gens de couleur libres'' (Constellation, 2011) * ''Live in London'' (Central Control International, 2011) {{síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Roberts, Matana}} [[Catagóir:Snagcheoltóirí Meiriceánacha]] ixbehao3gj1z1oag5qwchzyk0vp01k7 0 38548 1084487 953773 2022-08-20T19:55:41Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Náisiún Ioslaim]] go [[Náisiún Ioslam]]: 4ú díochlaonadh sna foclóirí nua wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Noi flag 2.svg|mionsamhail]] Is é an '''Náisiúin Ioslaim''' gluaiseacht nua creidimh a bunaíodh i Detroit, [[Michigan]] ag [[Wallace Fard Muhammad]] i mí Iúil [[1930]]. Is iad na spriocanna atá luaite chun feabhas a chur ar an riocht spioradálta, meabhrach, sóisialta agus eacnamaíochta na hAfra-Mheiriceánaigh sna Stáit Aontaithe agus gach ceann de chine daonna.<ref>http://www.noi.org/about.shtml</ref> == References == {{Reflist|2}} [[Catagóir:Náisiún Ioslaim]] dtp76hkz03haihypis4zk5y6pwcv590 1084504 1084487 2022-08-20T19:57:19Z Kevin Scannell 340 WD+Gramdach wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:Noi flag 2.svg|mionsamhail]] Is é an '''Náisiúin Ioslam''' gluaiseacht nua creidimh a bhunaigh [[Wallace Fard Muhammad]] i Detroit, [[Michigan]] i mí Iúil [[1930]]. Is iad na spriocanna atá luaite chun feabhas a chur ar riocht spioradálta, meabhrach, sóisialta agus eacnamaíochta na nAfra-Mheiriceánach sna Stáit Aontaithe agus gach ceann de chine daonna.<ref>http://www.noi.org/about.shtml</ref> == References == {{Reflist|2}} [[Catagóir:Náisiún Ioslaim]] 36vncl65yi9eiv74tm439vz827o5hht 0 39095 1084075 713169 2022-08-20T13:00:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Hóipeach]] go [[Hóipigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Hopi.jpg|deas|250px|thumb|Hóipeach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Hóipigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hoipeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] e60iazkwl5nuh6vfxwoet0rdewk9wv0 1084143 1084075 2022-08-20T14:02:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Hopi.jpg|deas|250px|thumb|Hóipeach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Hóipigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hoipeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 2t95144543rp0dj1lc0vmslaa7r7mxr 0 39096 1084077 713161 2022-08-20T13:01:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Aruacach]] go [[Aruacaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Arowak village.jpg|deas|250px|thumb|Aruacach]] Is dream eitneach de chuid na [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''hAruacach'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aruacach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] npcyuxwh54okz1o5za4evvfcgjmwcy8 1084144 1084077 2022-08-20T14:02:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Arowak village.jpg|deas|250px|thumb|Aruacach]] Is dream eitneach de chuid na [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''hAruacach'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aruacach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] hu8k3btya8qx8wwywxfl6ruxskmo65m 0 39097 1084145 952988 2022-08-20T14:02:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Comanche portraits.jpg|deas|250px|thumb|Cómáinsí]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''Cómáinsí''' (Comanche: Nʉmʉnʉʉ) a shíolraíonn ó na [[Machairí Móra]] in iarthuaisceart [[Texas]], oirthear [[Nua-Mheicsiceo]], oirdheisceart [[Colorado]], iardheisceart [[Kansas]], iarthar [[Oklahoma]] agus tuaisceart [[Chihuahua]]. I Stáit Aontaithe Mheiriceá an lae inniu, tugtar aitheantas oifigiúil orthu mar an Náisiún Cómáinsí le ceanncheathrú acu i [[Lawton, Oklahoma]]. "Tiarnaí na Machairí Móra" a thugtaí orthu. Síolraíonn ainm na treibhe ón teideal a thug na h[[Ute]] orthu: kɨmantsi ("namhaid"). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cómáinsí}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] d467gcoxxqlyhm2chl5g16k9xjucapi 1084158 1084145 2022-08-20T14:05:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''Cómáinsí''' (Comanche: Nʉmʉnʉʉ) a shíolraíonn ó na [[Machairí Móra]] in iarthuaisceart [[Texas]], oirthear [[Nua-Mheicsiceo]], oirdheisceart [[Colorado]], iardheisceart [[Kansas]], iarthar [[Oklahoma]] agus tuaisceart [[Chihuahua]]. I Stáit Aontaithe Mheiriceá an lae inniu, tugtar aitheantas oifigiúil orthu mar an Náisiún Cómáinsí le ceanncheathrú acu i [[Lawton, Oklahoma]]. "Tiarnaí na Machairí Móra" a thugtaí orthu. Síolraíonn ainm na treibhe ón teideal a thug na h[[Ute]] orthu: kɨmantsi ("namhaid"). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cómáinsí}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5wamozmtxx7czdkr5vyg0se9mpwmlxt 0 39098 1084079 1042972 2022-08-20T13:02:32Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Móháic]] go [[Móhácaigh]]: NEID, etc. wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Móháic'''. Tugannsa na Móháic na ''Kanien'kéha'' (Muintir na [[Breochloch|Breochloich]]<nowiki/>e) orthu féin, agus tugann na Móháic ''Kanien'kehá:ka'' (Áit Na Muintire Na Breochloiche) ar a dtír. Cuid acu a labhraíonn [[Máihícis]]. Bhí na Móháic ina mball de cónadhm [[Iroquois|Haudenosaunee]]. Tá siad ina gcónaí i [[Nua-Eabhrac]] agus i [[Québec|gQuébec]]. Sa cónadhm Haudenosaunee, "Na Coimeádaithe An Dorais Oirthearaigh " a tugthar orthu, mar tá siad ina gcónaí in oirthear. Kanesatake, Kahnawake, agus Akwesasne a tugthat ar na pobail Móháic i gQuébec. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mohaic}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] tjtc05j7wo2s0von6rgkqv1gnze27ws 1084081 1084079 2022-08-20T13:05:08Z Kevin Scannell 340 litriú wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Móhácaigh'''. Tugann na Móhácaigh na ''Kanien'kéha'' (Muintir na [[Breochloch|Breochloiche]]) orthu féin, agus tugann na Móhácaigh ''Kanien'kehá:ka'' (Áit Na Muintire Na Breochloiche) ar a dtír. Cuid acu a labhraíonn [[Máihícis]]. Bhí na Móhácaigh ina mball de cónaidhm [[Iroquois|Haudenosaunee]]. Tá siad ina gcónaí i [[Nua-Eabhrac]] agus i [[Québec|gQuébec]]. Sa cónaidhm Haudenosaunee, "Na Coimeádaithe An Dorais Oirthearaigh " a tugtar orthu, mar tá siad ina gcónaí in oirthear. Kanesatake, Kahnawake, agus Akwesasne a tugthat ar na pobail Mhóhácacha in Québec. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mohacaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 7gu826hois12v77nyhdw8q0iac4yig5 1084087 1084081 2022-08-20T13:10:15Z Kevin Scannell 340 níl alt ann de réir cosúlachta... bhí sé nasctha le "Mohican", mea culpa wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Móhácaigh'''. Tugann na Móhácaigh na ''Kanien'kéha'' (Muintir na [[Breochloch|Breochloiche]]) orthu féin, agus tugann na Móhácaigh ''Kanien'kehá:ka'' (Áit Na Muintire Na Breochloiche) ar a dtír. Cuid acu a labhraíonn an Mháháicis. Bhí na Móhácaigh ina mball de cónaidhm [[Iroquois|Haudenosaunee]]. Tá siad ina gcónaí i [[Nua-Eabhrac]] agus i [[Québec|gQuébec]]. Sa cónaidhm Haudenosaunee, "Na Coimeádaithe An Dorais Oirthearaigh " a tugtar orthu, mar tá siad ina gcónaí in oirthear. Kanesatake, Kahnawake, agus Akwesasne a tugthat ar na pobail Mhóhácacha in Québec. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mohacaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 98ppdxyol9i6c86byqvjuvh6lcszacq 0 39099 1084091 713165 2022-08-20T13:15:37Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Cairibeach]] go [[Cairibigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Cairibeach'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cairibeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] a9q6ziipgy4t7ns82mtb4obl84452ng 1084093 1084091 2022-08-20T13:17:06Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Cairibigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cairibigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] ny7uaw2iimd7s0gyvsgebcfi5itof87 1084146 1084093 2022-08-20T14:02:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Cairibigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cairibigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 2edwflm8vmjs1a0586bkpl0opzl1ta8 0 39100 1084094 713167 2022-08-20T13:17:22Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Mähsette Kuiuab Chief of the Cree indians 0022v.jpg|deas|250px|thumb|Craíoch]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Craígh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Craígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] k6lv2uqr7slx095ju3gsspe3mubvuvb 1084095 1084094 2022-08-20T13:17:31Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Craíoch]] go [[Craígh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Mähsette Kuiuab Chief of the Cree indians 0022v.jpg|deas|250px|thumb|Craíoch]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Craígh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Craígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] k6lv2uqr7slx095ju3gsspe3mubvuvb 1084147 1084095 2022-08-20T14:03:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Mähsette Kuiuab Chief of the Cree indians 0022v.jpg|deas|250px|thumb|Craíoch]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Craígh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Craígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] ojnqls4qquq3dyhc8gxfmdl2q9it6ev 0 39101 1084148 713163 2022-08-20T14:03:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:In Summer, Kiowa.jpg|deas|250px|thumb|Cióbha]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Cióbha'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ciobha}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] a2w1qvf8gkglc1nvyeaolhdawqgzwzz 1084165 1084148 2022-08-20T14:06:12Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Cióbha'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ciobha}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] oflwqew29xn7c2jet4s8ivtpx0pjudt 0 39102 1084149 1008508 2022-08-20T14:03:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Rabbit-Tail.jpg|deas|250px|thumb|Sioiseoiní]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Sioiseoiní''' ''([[Béarla]]: Shoshone)''. Tá baint acu le Idaho, Wyoming, Nevada agus Utah. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sioiseoiní}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] [[Catagóir:Wyoming|*]] [[Catagóir:Utah|*]] [[Catagóir:Nevada|*]] [[Catagóir:Idaho|*]] nfqqttyxg96oq1alptnkew99c3ewd7v 0 39103 1084097 1060737 2022-08-20T13:19:13Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Guaránach]] go [[Guaránaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Íomhá:Guaranies-brazil.JPG|clé|250px|thumb|Guaránach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''Guaránaigh'''. Cónaíonn siad i [[Meiriceá Theas]], i b[[Paragua]] sa chuid is mó. === Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Guaranach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5ra99617f6ux48rp13v63ae2eyqca2f 1084099 1084097 2022-08-20T13:20:02Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} [[Íomhá:Guaranies-brazil.JPG|clé|250px|thumb|Guaránach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] iad na '''Guaránaigh'''. Cónaíonn siad i [[Meiriceá Theas]], i b[[Paragua]] den chuid is mó. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Guaranach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] ap90q8mm8ptqojeaciluwtia2mzo36z 0 39104 1084100 713155 2022-08-20T13:20:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Algonquins.jpg|deas|250px|thumb|Algancach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na h'''Algancaigh'''. Labhraíonn cuid acu [[Teangacha Algóinciacha|Algóincis]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Algancaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] ikl3whnrphndtr61wmstouc0xumc9nz 1084101 1084100 2022-08-20T13:21:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Algancach]] go [[Algancaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Algonquins.jpg|deas|250px|thumb|Algancach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na h'''Algancaigh'''. Labhraíonn cuid acu [[Teangacha Algóinciacha|Algóincis]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Algancaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] ikl3whnrphndtr61wmstouc0xumc9nz 1084150 1084101 2022-08-20T14:03:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Algonquins.jpg|deas|250px|thumb|Algancach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na h'''Algancaigh'''. Labhraíonn cuid acu [[Teangacha Algóinciacha|Algóincis]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Algancaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] dybvyuhz4s906se1kn2zsnnh2sbg626 0 39105 1084151 713156 2022-08-20T14:03:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:San Lorenzo Monument 3.jpg|deas|250px|thumb|Na hOilmicigh]] Ba dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''hOilmicigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Oilmicigh, Na h}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 6emgt3qr17euw4u6qspzs5w7zgyw17v 0 39106 1084152 713164 2022-08-20T14:03:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:QuechuaWoman.jpg|deas|250px|thumb|Na Ceatsuaigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Ceatsuaigh'''. Labhríonn an formhór díobh [[an Cheatsuais]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceatsuaigh, Na}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5mvmb6jg2s7331zfv4tnaxt5xq52pxi 0 39107 1084111 1030334 2022-08-20T13:28:41Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Máigheach]] go [[Máighigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Manzanero cine.jpg|deas|250px|thumb|Máigeach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaich Dhúchasach]] iad na '''Máighigh''', cuid acu a labhraíonn [[An Mháigeanis|Mháigeanis]]. [[Íomhá:Mayan 'Saint' Maximón with offerings, guarded by a brotherhood in Santiago Atitlán, Guatemala.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Mayan%20'Saint'%20Maxim%C3%B3n%20with%20offerings,%20guarded%20by%20a%20brotherhood%20in%20Santiago%20Atitl%C3%A1n,%20Guatemala.jpg|clé|mion|'Naomh" Maximon, dia de chuid na [[Máigeach|Máigheach]]]] <br /> == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Maigeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] lwh05jcfzaoe31hbibxxcllwiptpc7o 1084114 1084111 2022-08-20T13:29:39Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Manzanero cine.jpg|deas|250px|thumb|Máigeach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaich Dhúchasach]] iad na '''Máighigh'''. Labhraíonn cuid acu na [[teangacha Máigheacha]]. [[Íomhá:Mayan 'Saint' Maximón with offerings, guarded by a brotherhood in Santiago Atitlán, Guatemala.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Mayan%20'Saint'%20Maxim%C3%B3n%20with%20offerings,%20guarded%20by%20a%20brotherhood%20in%20Santiago%20Atitl%C3%A1n,%20Guatemala.jpg|clé|mion|'Naomh" Maximon, dia de chuid na [[Máigeach|Máigheach]]]] <br /> == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Maigeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] f21sgij3madner7h366h0c29p3nuoj2 1084153 1084114 2022-08-20T14:04:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Manzanero cine.jpg|deas|250px|thumb|Máigeach]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaich Dhúchasach]] iad na '''Máighigh'''. Labhraíonn cuid acu na [[teangacha Máigheacha]]. [[Íomhá:Mayan 'Saint' Maximón with offerings, guarded by a brotherhood in Santiago Atitlán, Guatemala.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Mayan%20'Saint'%20Maxim%C3%B3n%20with%20offerings,%20guarded%20by%20a%20brotherhood%20in%20Santiago%20Atitl%C3%A1n,%20Guatemala.jpg|clé|mion|'Naomh" Maximon, dia de chuid na [[Máigeach|Máigheach]]]] <br /> == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Maigeach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] pm3rdcz47t7q8lwfh1zj1zirhdpmawe 0 39128 1084822 968902 2022-08-20T20:31:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Pórtó Ríce]]ach, a bhí ina churadh domhanda, ab ea '''Héctor Camacho Matías''' (a rugadh ar an [[24 Bealtaine]], [[1962]] – [[24 Samhain]] [[2012]]). Tá aithne air mar ''Macho Camacho'' {{síol}} {{DEFAULTSORT:Camacho, Héctor}} [[Catagóir:Dornálaithe]] [[Catagóir:Básanna in 2012]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5mds0r5ydoey77wfgat1eufwswf827i 0 39357 1084332 663153 2022-08-20T18:30:23Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Contae Mhuineacháin]] é '''Cúil Darach'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cuil Darach}} [[Catagóir:Bailte in Éirinn]] [[Catagóir:Bailte i gContae Mhuineacháin]] pmq4daumwdn2mgcgh5kpnzfg1luupvx 0 39366 1085183 878404 2022-08-20T22:00:51Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|Forbair, infobox, idirvicí, tagairtí, srl}} [[Íomhá:Chris Brown 5, 2012.jpg|mion|Chris Brown sa bhliain 2012]] Is amhránaí, aisteoir agus ceoltóir rap é '''Chris Brown''' a rugadh ar an 5 Bealtaine 1989 i [[Tappahannock]], [[Virginia]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. == Dioscliosta == * ''[[Chris Brown (albam)|Chris Brown]]'' (2005) * ''[[Exclusive (albam)|Exclusive]]'' (2007) * ''[[Graffiti (Chris Brown albam)|Graffiti]]'' (2009) * ''[[F.A.M.E. (albam)|F.A.M.E.]]'' (2011) * ''[[Fortune (albam)|Fortune]]'' (2012) * ''[[X (albam)|X]]'' (2014) * ''[[Fan of a Fan: The Album]]'' (le [[Tyga]]) (2015) * ''[[Heartbreak on a Full Moon]]'' (2017) == Gradaim agus ainmniúcháin == Tá 83 gradam buaite ag Brown. Tá 265 ainmniúchán faighte aige. == Tagairtí == {{reflist}} {{síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Brown, Chris}} [[Catagóir:Amhránaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] gxe0wsazj5rttr8h656oi4ja1u1p287 1085184 1085183 2022-08-20T22:01:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|Forbair, infobox, idirvicí, tagairtí, srl}} Is amhránaí, aisteoir agus ceoltóir rap é '''Chris Brown''' a rugadh ar an 5 Bealtaine 1989 i [[Tappahannock]], [[Virginia]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. == Dioscliosta == * ''[[Chris Brown (albam)|Chris Brown]]'' (2005) * ''[[Exclusive (albam)|Exclusive]]'' (2007) * ''[[Graffiti (Chris Brown albam)|Graffiti]]'' (2009) * ''[[F.A.M.E. (albam)|F.A.M.E.]]'' (2011) * ''[[Fortune (albam)|Fortune]]'' (2012) * ''[[X (albam)|X]]'' (2014) * ''[[Fan of a Fan: The Album]]'' (le [[Tyga]]) (2015) * ''[[Heartbreak on a Full Moon]]'' (2017) == Gradaim agus ainmniúcháin == Tá 83 gradam buaite ag Brown. Tá 265 ainmniúchán faighte aige. == Tagairtí == {{reflist}} {{síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Brown, Chris}} [[Catagóir:Amhránaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8x9uvmt4qat6g0g7fwtuktr8bw3vnkr 0 39371 1084511 814751 2022-08-20T19:58:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is pearsa teilifíse, údar agus bainisteoir ceoil [[Sasanach]] í '''Sharon Rachel Osbourne''' (Rugadh í ar an 9 Deireadh Fómhair, 1952). Tá sí pósta ar an gcumadóir amhrán sa cheol [[trom-mhiotalach]] [[Ozzy Osbourne]]. Is ó na cláir theilifíse ''[[The Osbournes]]'', ''[[X Factor]]'' agus ''[[America's Got Talent]]'' is mó atá cáil uirthi. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Osbourne, Sharon}} [[Catagóir:Údair Shasanacha]] [[Catagóir:Bainisteoirí ceoil]] [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Breithiúna The X Factor]] [[Catagóir:Daoine beo]] p1nmkbooto0hht81b2bv125wwgmwb9b 0 40713 1084627 932844 2022-08-20T20:10:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Duine den [[An Dá Aspal Déag|Dáréag Aspal]] [[Íosa]] ba ea '''Naomh Séamas Beag'''. {{síol}} [[Catagóir:Naoimh|Séamas Beag]] [[Catagóir:Dáréag Aspal|Séamas Beag]] jwftelppi7e3mw3eyvyup26febd915m 0 40767 1085110 834026 2022-08-20T21:38:22Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Olav der Heilige07.jpg|mion|Bonn ón bhliain 1023]] Ba é '''Olav II Haraldsson''' rí na h[[An Iorua|Iorua]] ón bhliain 1015 go 1028. {{síol}} [[Catagóir:Monarcaí]] a0oqpkbq9wja40oygaq7tfbyjgblvfa 0 41186 1084338 862013 2022-08-20T18:52:58Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile fearainn]] suite i g[[Contae Ard Mhacha]] é '''Droim Crí'''. Is í [[Eaglais (foirgneamh)|Eaglais]] na Deascabhála séipéal an pharóiste. Le tamall anuas, tá sé faoi deara maidir leis an tseirbhís an Oird Oráisteach. Tá an tseirbhís ar siúl gach bliain ar an [[An Domhnach|Domhnach]] roimh 12 Iúil. Is é an tseirbhís, i.e., paráid na hOrangemen, an chúis le coimhlint seicteach idir [[An Protastúnachas|Protastúnaigh]] agus [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitlicigh]], ar bhóthar Garvaghy. Tá sé seo ag dul ar feadh 200 bliain. Bunaíodh an tOrd Oráisteach i [[Loch gCál]], Co. Ard Mhacha, sa bhliain 1795. Sa bhliain 1998 cuireadh cosc ar na Paráidí. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Droim Cri}} [[Catagóir:Contae Ard Mhacha]] a5hqdzkxvrx30kaocswwxsgsh5yee17 0 41825 1084563 1051877 2022-08-20T20:03:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Sasana]]ch de bhunadh na hÉireann ab ea '''Richard Henry Geoghegan''' ([[8 Eanáir]], [[1866]] - [[27 Deireadh Fómhair]], [[1943]]). Mar fhear óg, bhí cónaí air ar feadh tamaill i [[Washington|Stát Washington]], i [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] (SAM, agus ansin, bhog sé go dtí [[Alasca]], a bhí ansin ina chríoch de chuid SAM). Ba litríochtchara iontach é agus is cosúil gurb é an chéad Esperantach ag a raibh Béarla mar mháthair theanga aige. == A shaol i Sasana == Nuair a bhí sé 3 bliana d'aois, thit se ar an staighre sa bhaile, agus mar thoradh ar an eachtra seo, bhí sé craplaithe ar feadh a shaoil, ag siúl le deacracht agus go minic le cúnamh a shlat siúil. Amhail is go raibh sé mar chúiteamh as a chuid bhaic fhisiciúil, ó aois óg thaispeáin sé cumas intleachtúil neamhghnách, go háirithe i bhfoghlaim teangacha. Timpeall na haoise 17, thosaigh sé ag cur spéise i gcórais scríbhinn an Oirthir agus chláraigh sé le h[[Ollscoil Oxford]], i mí Eanáir 1884, chun staidéar a dhéanamh ar theanga na [[an tSínis|Sínise]]. Léirigh sé é féin mar mhac léinn den scoth, ag bhaint dámhachtainí scoláireachta amach faoi dhó, ach níor bhain sé riamh céim amach. San [[Ollscoil Oxford]], d'fhan an tSínis ina réimse staidéir neamhdhioplóma go dtí 1936. {{DEFAULTSORT:Geoghegan, Richard H.}} [[Catagóir:Teangeolaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Teangeolaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Esperanto]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866]] [[Catagóir:Básanna i 1943]] p88c6q52jhk7kszj995uzaa5hzohyeq 0 42007 1084789 962318 2022-08-20T20:27:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Swallow Hole, Castle Bay, Lough Mask - geograph.org.uk - 178933.jpg|mion|[[Loch Measca]]]] Tugtar '''Dúnmharuithe Mhám Trasna''' ar eachtra a tharla ar an [[17 Lúnasa]] [[1882]] ina dúnmharaíodh fear darbh ainm Seán Seoighe agus ceathrar dá mhuintir i [[Mám Trasna]], ceantar [[An Ghaeltacht|Gaeltachta]] i g[[Contae Mhaigh Eo]]. Frítheadh ochtar ciontach as, agus daoradh [[Pionós an bháis|pionóis an bháis]] ar thriúr dóibh. Glactar leis sa lá atá inniu ann go raibh duine amháin den triúr siúd a crochadh - [[Maolra Seoighe]] - neamhchiontach ar fad, ach déanadh neamhaird iomlán dá fhianaise ós rud é gur cainteoir [[An Ghaeilge|Gaeilge]] a bhí ann agus ní raibh ach an Béarla ag lucht na cúirte. Tá mí-chlú tabhaithe ag an gcás ó shin i leith mar gheall ar shárú chearta teanga Mhaolra Seoighe agus na cosantóirí eile. [[Íomhá:Maam Cross Lough Maamwee geograph-3178854-by-Ben-Brooksbank.jpg|mion|Maam Cross agus na sléibhte]] [[Íomhá:MaolraSeoighe.jpeg|clé|mion|376x376px|[[Maolra Seoighe]]]] == Eachtraí an dhúnmharaithe == Is ceantar iargúlta Gaeltachta é Mám Trasna, atá ar bhruach [[Loch Measca]] ar an teorainn idir [[Contae na Gaillimhe|Chontae na Gaillimhe]] agus Contae Mhaigh Eo. Ar an 17 Lúnasa 1882, rinne drong de fhir áitiúla ruathar fuilteach ar theach cónaithe Sheán Seoighe le gunnaí agus maidí. Maraíodh cúigear den teaghlach san iomlán - Séan féin, a bhean Bríd, a n-iníon Peigí agus Mairéad, máthair Sheáin. Níor bhásaigh a mhac Micheál ar an toirt, ach déag sé san ospidéal an lá dár gcionn de bharr a ghortuithe. Níor tháinig ach duine amháin slán as an slad, an buachaill óg Patsy. Níltear ar aon tuairim faoi spreagadh na bhfear. Maíonn teoiric amháin go raibh Seán Seoighe ina chisteoir ar cheann de na cumainn rúnda a bhí ag cur in aghaidh na [[Sasana|Sasanach]]. Dearbhaítear go raibh sé ag goideadh [[Airgead (eacnamaíocht)|airgid]] ó chistí an chumainn, agus thug na fir faoi chun díoltas a bhaint amach. == An cás cúirte == Gabhadh deichniúr san iomlán agus tugadh ós comhair na cúirte i m[[Baile Átha Cliath]] iad - * Maolra Seoighe féin, * beirt dheartháireacha dá chuid (Martin agus Páidín), * a nia Tom, * triúr ó Cheapach na Creiche (Pat, Michael agus John Casey), * Casey eile (Tom) ó Ghleann Sal agus * Anthony Philbin ón gCeapach Dhubh. Rud a chuir go mór le cás an stáit ná gur thug beirt de na fir fianaise in aghaidh na bhfear eile. "Baineann croí an scéil le crochadh éagórach agus príosúnú saoil ar dhaoine neamhchiontacha bunaithe ar fhianaise bhréige, ar bhrathadóirí, agus ar mhímhacántacht na n-údarás agus na n-uaisle".<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.litriocht.com/táirge%20/agoir-maolra-seoighe-agus-dunmharuithe-mham-trasna/|teideal=Éagóir. Maolra Seoighe agus dúnmharuithe Mhám Trasna|dáta=2016-04-20|language=en-GB|work=Litríocht|dátarochtana=2019-08-17}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ie}} [[Catagóir:Gaeltachtaí Chontae na Gaillimhe]] [[Catagóir:Ceartas]] [[Catagóir:Dúnmharuithe]] [[Catagóir:Dúnmharfóirí]] j0qfy1v26ssfzzbdoz1oxjztwvc165e 0 43235 1085114 873837 2022-08-20T21:40:08Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{athbhreithniú}} [[Íomhá:Hermano Pedro.jpg|thumb|Naomh Peadar Betancur]] Ba mhisinéir [[Spáinn]]each a d'oibrigh i n[[Guatamala]] é '''Naomh Peadar Betancur''' ([[21 Márta]] [[1626]] - [[25 Aibreán]] [[1667]]). Rugadh in [[Tenerife]] s[[na hOileáin Chanáracha]] é sa bhliain [[1626]]. Fuair ​​sé bás in aois 41 bhliain in [[La Antigua]], Guatamala. Canónaíodh é go hoifigiúil ar an [[30 Iúil]] [[2002]]. <!-- i dteaghlach de peasants. Mar leanbh a léirigh sé spioradáltacht mór. Ag 23 d'fhág sé mar mhisinéir [[Proinsiasaigh|bProinsiasach]] le Guatamala, áit ar bhunaigh sé an Ord Betlemitas agus scáthláin chun aire a thabhairt do na boicht agus faoi mhíbhuntáiste. A chuid oibre carthanachta leathadh go luath ar fud [[Meiriceá Láir]]. Fuair ​​sé bás ag aois 41 i [[La Antigua Guatemala]]. Bhí sé fógartha ag Naomh an [[Pápa Eoin Pól II]] i [[2002]] é, ar an gcúis seo, an chéad naomh de na Na hOileáin Chanáracha, Guatemala agus Meiriceá Láir. Déantar a Lá Féile a cheiliúradh ar [[24 Aibreán]]. --> == Naisc sheachtracha == {{commonscat|Peter of Saint Joseph Betancur|Pedro de San José Betancur}} * [http://www.ewtn.com/SPANISH/Saints/Santos/Pedro_Betancur_oraciones.htm Oraciones Beethlemitas] * [http://www.ewtn.com/SPANISH/Saints/Santos/Pedro_Betancur.htm Biografía de San Pedro de San José de Betancur] * [http://www.obrashermanopedro.org/ Obras del Hermano Pedro] * [http://www.eldia.es/2010-04-11/sur/7-Genes-aborigenes-Santo-Hermano-Pedro.htm Orígenes del Santo Hermano Pedro] {{DEFAULTSORT:Betancur, Peadar de San José}} [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1626]] [[Catagóir:Básanna i 1667]] omrx56b7xfvz8icm36i402kq2ny41pg 0 43407 1084901 827572 2022-08-20T20:39:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Engelbert Dollfuss''' ([[4 Deireadh Fómhair]] [[1892]] – [[25 Iúil]] [[1934]]) ina cheannaire ar [[an Ostair]]. D'éirigh sé ina phost mar cheannaire - agus [[Deachtóireacht|deachtóir]] - na hOstaire sa bhliain 1932. Frith[[Cumannachas|chumannach]] ba ea Dollfuss. Bhí sé mór le deachtóir eile, [[Benito Mussolini]] san [[Iodáil]]. == Feallmharú == Bhí [[Coup d'état|''coup d'état'']] i [[Vín]] i 1934. Feallmharaigh na Naitsithe Dollfuss. Bhí air teaghlach Dollfuss chun teitheadh san Iodáil. == Luathshaol == In Texing i ndeisceart na hOstaire a rugadh é. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Dollfuss,Engelbert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1892]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] 2lozk6wl6pczwkvmp877iznvf2abuz2 0 43617 1084364 675183 2022-08-20T19:08:22Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[bruachbhaile]] suite i g[[Corcaigh]] é '''Cnoc na hAoine'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cnoc na hAoine}} [[Catagóir:Contae Chorcaí]] 88dg9ogcokucwaa6w4ecp8wxphkx9y4 0 43652 1084961 695330 2022-08-20T20:47:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Meitéareolaíocht|Meitéareolaí]] ó [[Nua-Eabhrac]] ab ea '''Cleveland Abbe''' ([[1836]]-[[1916]]). Scríobh sé mar gheall ar an [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]] is an aeráid. Freagrach as córas caighdeánach ama [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stát Aontaithe]] a chur ar aghaidh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 0uyn6tzc8g2t0bh53d97boqbw93ah4z 0 43684 1084842 890848 2022-08-20T20:33:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i n[[Den Helder]] [[An Ísiltír|na hOllainne]] is ea '''Gerardus 't Hooft''' ([[1946]]-). Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice le [[Martinus Veltman]] i [[1999]] as a [[Taighde|thaighde]] ar struchtúr candamach na n-imoibrithe leictrealaga. D'fhoilsigh sé ''In Search of the Ultimate Building Blocks'' (Sa Tóir ar na Brící Bunúsacha Tógála, 1995), agus le [[Wei Chen]], ''Introduction to General Relativity'' (Buntús na Coibhneasachta Ginearálta, 2001). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hooft, Gerardus t}} [[Catagóir:Fisiceoirí|Hooft, Gerardus]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946|Hooft, Gerardus]] [[Catagóir:Daoine beo]] aozsqtp7dfhifu1iegzayjhpa7mdd7s 0 43734 1084103 1062804 2022-08-20T13:22:56Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An Mháigeanis]] go [[Teangacha Máigheacha]]: litriú wikitext text/x-wiki {{glanadh-mar|Gramadach!}} {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is grúpa teangacha í an '''Mháigheanis''', nó in áit an fine teangacha Maya, a labhraítear i Meiriceá Láir Thuaidh. Labhraíonn 6 milliún [[Máigeach|Máigheagh]] dúchasach ar a laghad na teangacha Maya, go príomha i n[[Guatamala]], i [[Meicsiceo]], sa [[An Bheilís|Bheilís]] agus in [[Hondúras]]. Sa bhliain 1996, d'aithin Guatamala go foirmiúil 21 teanga Maya de réir ainm<ref>Spence, ''et al.'' (1998).</ref>, agus d'aithin Meicsiceo ocht gcinn níos mó. == Caidreamh le teaghlaigh eile == Níl an Mháigeanis léirigh aon cheangal géiniteach le teaghlaigh teanga eile. == Foranna == Tá an Mháigeanis doiciméadaithe go han-mhaith, agus tá a scéim rangaithe ginealais inmheánach glacadh leis go forleathan agus a bunaíodh, ach amháin i gcás roinnt miondifríochtaí neamhréitithe. Folaíonn na foranna: * [[Huastecanis]] * [[Yucatecanis]] * [[Ch'olanis]] * [[Q'anjobalanis]] * [[Mameanis]] * [[Quicheanis]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-teanga}} {{DEFAULTSORT:Mhaigeanais, an}} [[Catagóir:Finte teangacha]] [[Catagóir:Teangacha]] [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Meicsiceo]] q2g76lgfv5ltcn98sm5290y53addh2f 1084110 1084103 2022-08-20T13:28:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is grúpa teangacha é na '''Teangacha Máigheacha''' a labhraítear i Meiriceá Láir den chuid is mó. Labhraíonn 6 milliún [[Máighigh]] ar a laghad na teangacha Máigheacha, go príomha i n[[Guatamala]], i [[Meicsiceo]], sa [[An Bheilís|Bheilís]] agus in [[Hondúras]]. Sa bhliain 1996, d'aithin Guatamala go foirmiúil 21 teanga Mháigheach de réir ainm<ref>Spence, ''et al.'' (1998).</ref>, agus d'aithin Meicsiceo ocht gcinn níos mó. == Caidreamh le teaghlaigh eile == Níl aon cheangal géiniteach soiléir idir na teangacha Máigheacha agus aon fhine teanga eile. == Fo-Ranna == Tá na teangacha Máigheacha doiciméadaithe go han-mhaith, agus glactar leis scéim rangaithe inmheánach go forleathan, ach amháin i gcás roinnt miondifríochtaí neamhréitithe. Na fotheangacha a aithnítear: * [[Huastecanis]] * [[Yucatecanis]] * [[Ch'olanis]] * [[Q'anjobalanis]] * [[Mameanis]] * [[Quicheanis]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-teanga}} {{DEFAULTSORT:Teangacha Maigheacha}} [[Catagóir:Finte teangacha]] [[Catagóir:Teangacha]] [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:Meicsiceo]] 6tamr7npc1iizvy4c19g2kx13ulgzlw 0 43890 1084322 676209 2022-08-20T18:08:59Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:GlenkeenCivilParishInNorthTipperary.jpg|deas|250px|thumb|Gleann Caoin]] Is [[paróiste]] suite i g[[Contae Thiobraid Árann]] é '''Gleann Caoin'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleann Caoin}} [[Catagóir:Contae Thiobraid Árann]] agxkdo3slkxq03zzdqmpoda7sitj6uz 0 44217 1085106 951676 2022-08-20T21:36:51Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Patrick Geary'''<ref>Níl a fhios go díreach cén sloinne a bheadh ar Geary i nGaeilge sa chás seo: tá baint ag “Ó Gadhra” le Contae Chorcaí, ach tá “Mac Gadhra” le fáil i gContae Ros Comáin. Féach MacLysaght, lch 121.</ref> ar na saighdiúirí a tháinig ó [[Éire|Éirinn]] go dtí an [[Astráil]] ar an long daoránach ''Britannia'' sa bhliain 1797.<ref> Bhí an long seo ar cheann de chúig long Éireannacha a bhain Botany Bay amach idir na blianta 1791 agus 1791: ba iad ''Boddingtons'', ''Queen'', ''Marquis Conrnwallis'' agus ''Sugar Cane'' na cinn eile. Féach Hall.</ref> [[Íomhá:Sydney Cove, Port Jackson in the County of Cumberland - F. F. delineavit, 1769.jpg|thumb|Sydney Cove sa bhliain 1788. Francis Fowkes a tharraing.]] Bhí Gaeilge ag Geary, mar tá sé luaite mar ateangaire cúirte in Sydney ar an 20 Lúnasa 1808 ar son Patrick Henchan, daoránach a raibh gadaíocht curtha ina leith.<ref>Hall, lch 238.</ref> Is féidir talamh slán a dhéanamh de ó thaobh na staitisticí teanga de go raibh roinnt éigin cainteoirí Gaeilge le fáil sna longa úd,<ref>Féach na staitisticí teanga in Fitzgerald, Garret: ‘Estimates for baronies of minimum level of Irish-speaking amongst successive decennial cohorts: 1771-1781 to 1861-1871,’ ''Proceedings of the Royal Irish Academy'', Volume 84, Dublin 1984.</ref> ach is annamh tagairt phearsanta den saghas seo le fáil mar léargas ar luathstair na Gaeilge san Astráil. == Nótaí == {{reflist}} == Tagairtí == * Hall, Barbara (2006). ''Death or Liberty: The Convicts of the Britannia, Ireland to Botany Bay, 1797''. Hall. ISBN 0-9581499-2-5 * MacLysaght, Edward (1978). ''The Surnames of Ireland''. Irish Academic Press. ISBN 0-7165-2278-0 == Naisc == * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[Liosta stairiúil lucht Gaeilge san Astráil]] {{DEFAULTSORT:Geary, Patrick}} [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] m53ibsnkpal0mi574a304gj1bf1i0bs 0 44619 1085054 784253 2022-08-20T20:57:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] a rugadh gar do Verona [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Altichiero''' (c 1330-c 1395). D'oibrigh sé ansin, agus meastar gurb é a bhunaigh Scoil Verona. D'aistrigh sé go Padua, áit a bhfuil freascónna da chuid i [[Baisleac|mBaisleac]] Antaine ([[1372]]-[[1379]]) agus Aireagal Sheoirse ([[1377]]-[[1384]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} ru6uy85o2tkwmrudft4ccchal8lls2l 0 44719 1084586 969403 2022-08-20T20:06:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] Meiriceánach a saolaíodh in [[Indianapolis]], [[Indiana]] ab ea '''Philip Warren Anderson''' ([[13 Nollaig]] [[1923]] - [[29 Márta]] [[2020]]). Rinne sé [[taighde]] bunúsach ar sháinniú [[Leictreon|leictreoin]] in ábhar ar mí-eagar, obair a d'oscail an bealach do ghrianchealla, [[Trasraitheoir|trasraitheoirí]] [[scannáin thanaí]], is xéaragrafaíocht. Chuidigh sé i míniú iamhairt [[Brian David Josephson|Josephson]], na forshilteachta is an [[Maighnéadas|mhaighnéadais]]. I gcomhar le [[John van Vleck]] is [[Nevill Mott]], bhuaigh sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain [[1977]] as a staidéar bunúsach teoiriciúil ar [[struchtúr leictreonach]] córas maighnéadach is córas ar mí-eagar. Fuair sé bás in [[Princeton, New Jersey]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Anderson,Philip Warren}} [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1923]] [[Catagóir:Básanna in 2020]] 54g8vqb0145garqfl9rv88ybp8y688d 0 44850 1085028 785610 2022-08-20T20:55:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Réalteolaí]] as [[Cathair Alastair]] ab ea '''Arastarcas as Samas''' (c 215-145 RC). Chruthaigh sé go raibh [[an Ghrian]] i bhfad níos faide amach ón [[An Domhan|Domhan]] ná [[an Ghealach]]. Thairg sé freisin go raibh an Ghrian i lár chóras na [[Pláinéad|bpláinéad]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} j6q3k5p2e5ld5u5pb2yv4ioiokd7m92 0 44965 1084605 955272 2022-08-20T20:08:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Baictéareolaí a rugadh i [[Halifax, Albain Nua]] i [[Ceanada|gCeanada]] ab ea '''Oswald Theodore Avery''' ([[21 Deireadh Fómhair]] [[1877]] &ndash; [[20 Feabhra]] [[1955]]). I [[1944]] thaispeáin sé gur féidir athrú géiniteach a dhéanamh i mbaictéir le [[Aigéad dí-ocsairibeanúicléasach|DNA]], léargas a bhí bunúsach don [[Bitheolaíocht mhóilíneach|bhitheolaíocht mhóilíneach]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Avery, Oswald T}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1877]] [[Catagóir:Básanna i 1955]] [[Catagóir:Bitheolaithe Ceanadacha]] f5eclvclwfx7k1wgp0437rzok6a5lgq 0 45080 1084752 696942 2022-08-20T20:24:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Clódóir a saolaíodh i Wolverley [[Sasana|Shasana]] ab ea '''John Baskerville''' ([[28 Eanáir]] [[1706]] &ndash; [[8 Eanáir]] [[1775]]). Ó [[1740]] bhí gnó seapánaithe aige i [[Birmingham|mBirmingham]], ag cur vearnaise seapánaí ar mhiotal is [[leathar]]. Ó timpeall [[1750]] ar aghaidh chuaigh sé le múnlú litreacha miotalacha don [[Clóbhualadh|chlóbhualadh]], agus dhear is tháirg na clónna a ainmníodh as. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baskerville, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1706]] [[Catagóir:Básanna i 1775]] [[Catagóir:Clódóirí]] 51ig0eadrfmny985zm1kwl73ivkfi8v 0 45081 1084612 968449 2022-08-20T20:09:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh in Usman [[An Rúis|na Rúise]] ab ea '''Nikolai Gennadiyevich Basov''' ([[14 Nollaig]] [[1922]] &ndash; [[1 Iúil]] [[2001]]). Shaothraigh sé an teoiric faoin [[méasar]] i [[1955]], agus d'fhionn an [[léasar]] i [[1958]]. Lena chomhghleacaí Alexandr Prokhorov is Charles Townes, bhuaigh sé [[Duais Nobel]] sa bhfisic i [[1964]] as an saothar seo. I Moscó a bhfuair sé bás. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Basov, Nicolay}} [[Catagóir:Fisiceoirí Rúiseacha]] [[Catagóir:Ceapadóirí Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1922]] [[Catagóir:Básanna in 2001]] q0hma857bnbgnohlould7yz8uvoqfhb 0 45133 1085017 760826 2022-08-20T20:54:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Maisitheoir leabhar a rugadh i mBrighton [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Aubrey Vincent Beardsley''' ([[21 Lúnasa]] [[1872]]-[[16 Márta]] [[1898]]). Cáil air as a chuid [[Póstaer|phóstaer]] agus léaráidí dubha is bána d'eagrán léirithe de ''Le Morte d'Arthur'' (Bás Artúir) de chuid Thomas Mallory is leabhair eile. Fuair sé bás ag an [[eitinn]] i Menton na [[An Fhrainc|Fraince]] sa bhliain 1898 agus é 25 bliana d'aois. [[Íomhá:Le morte d-arthur-201.gif|mion|Léaráid le Aubrey Beardsley do ''Le Morte d'Arthur'']] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beardsley, Aubrey Vincent}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1872]] [[Catagóir:Básanna i 1898]] qe4b54tquahlcqz93jss9u8n35oaalz 0 45146 1084755 919321 2022-08-20T20:24:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]] ab ea '''Johannes Georg Bednorz''' a rugadh ar [[16 Bealtaine]] [[1950]]. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] sa bhfisic i [[1987]] le Alexander Müller bliain i ndiaidh foilsiú a bhfionnachtana ar [[Forsheoltacht|fhorsheoltacht]] in ábhair cheirmeacha ag [[teocht]] réasúnta ard, ar dtús ag 23°K, 12°K níos airde ná uasteocht na forsheoltachta go dtí sin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bednorz, Johannes}} [[Catagóir:Fisiceoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1950]] [[Catagóir:Daoine beo]] l4sykrczmpdlf5fky0ugf8ul5vlu4jq 0 45171 1085012 968841 2022-08-20T20:53:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Imdhíoneolaí a rugadh i [[Caracas|gCaracas]], [[Veiniséala]], is a d'oibrigh sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ón mbliain [[1940]] ar aghaidh is ea '''Baruj Benacerraf''' ([[29 Deireadh Fómhair]] [[1920]] – [[2 Lúnasa]] [[2011]]). Rinne sé [[taighde]] ar fhreagairt imdhíonach na colainne i gcoinne ábhar coimhthíoch (antaiginí) agus thaispeáin gur freagairt a bhraitheann ar [[Géinitic|ghéinitic]] an duine í, gur struchtúir ar leith ar dhromchlaí na gceall, dúchasach don duine sin, atá freagrach as an bhfreagairt. Chuir an t-eolas seo go mór le laghdú ar dhiúltú orgán i [[máinliacht]] trasphlandaithe. Roinn sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain 1980 le [[Jean Dausset]] is [[George Davis Snell]]. Fuair sé bás i m[[Bostún]], [[Massachusetts]]. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Benacerraf, Baruj}} [[Catagóir:Lianna]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1920]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] ofkdh51jn5ifi1zrzm5k0tziff1zq9a 0 45222 1084716 815183 2022-08-20T20:20:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir [[An Ungáir|Ungárach]] ab ea '''László Biró''' ([[29 Meán Fómhair]] [[1899]] – [[24 Deireadh Fómhair]] [[1985]]). I m[[Budapest|Búdapeist]] a rugadh é. Toisc [[Giúdachas|Giúdach]] é theith seisean agus a dhearthóirí ó na [[Naitsíochas|Naitsigh]] agus chuir siad fúthu san [[An Airgintín|Airgintín]] sa bhliain 1943. Nuair a tugadh isteach dúch beo-thriomaithe do nuachtáin, cheap sé an peann gránbhiorach i [[1931]], agus tugadh a ainm air. [[Íomhá:Bolígrafo marca birome I.jpg|mion|Luathfhógra i gcomhair an bhiró. ''Birome'' a tugadh air i Spáinnis.]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Biro, Laszlo}} [[Catagóir:Ceapadóirí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1899]] [[Catagóir:Básanna i 1985]] swzpbci47j38hchdhsmh3o7b6jv0urd 0 45235 1084544 698600 2022-08-20T20:01:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Múinteoir, aireagóir agus leasaitheoir sóisialta ab ea '''Sir Rowland Hill''', KCB, FRS ([[3 Nollaig]] [[1795]] &ndash; [[27 Lúnasa]] [[1879]]). I [[Worcestershire]], [[Sasana]] a rugadh é. Chuir sé feachtas ar bun leis an gcóras poist a leasú sa tír úd, bunaithe ar [[Postas|phostas]] pingine agus réamhíocaíocht. D'éag sé i [[Hampstead]] i [[Londain]] sa bhliain 1879. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hill, Roland}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1795]] [[Catagóir:Básanna i 1879]] m0vzqobcpqu1w1ovsordwohdccfxpne 0 45271 1084705 894263 2022-08-20T20:19:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Eitleoir, déantúsóir agus dearthóir gléasanna a rugadh i gCambrai [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''Louis Charles Joseph Blériot''' ([[1 Iúil]] [[1872]] – [[1 Lúnasa]] [[1936]]). Rinne sé an chéad eitilt in [[eitleán]] thar [[Muir nIocht|Mhuir nIocht]] ó Baraques go [[Dover]] i [[1909]]. Bhí 100 [[paitinn]] aige ar éagsúlacht rudaí mar ghluaisrothair, eitleáin agus mar sin de. Fuair sé bás i b[[Páras]]. [[Íomhá:Ernest Montaut19.jpg|mion|An eitilt thar Mhuir nIocht, pictiúr le Ernest Montaut]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bleriot, Louis}} [[Catagóir:Eitleoirí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1872]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] kptpf876vsmgs75c9fk9xmv1krwnip1 0 45275 1085209 973432 2022-08-20T22:24:17Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 101III-Zschaeckel-206-35, Schlacht um Kursk, Panzer VI (Tiger I).jpg|250px|mionsamhail|deas|Saighdiúirí Gearmánacha i mbun cogaidh le linn [[an Dara Cogadh Domhanda]]]] "Cogadh tintrí" nó cogadh ar luas lasrach, is ea '''Blitzkrieg''', beartaíocht cogaidh a d'úsáid arm [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] i 1939-1941, [[Tanc|tancanna]] tapa is [[Aerárthach|aerárthaigh]] fhadraonacha buamála ag obair i gcomhar. Rinne sé neamhaird den fhriotaíocht a bhí eagraithe ina sraitheanna os a gcomhair, agus dhírigh ar chúl a namhad. D'éirigh go maith leis ar dtús, gur éirigh leis na [[Comhghuaillithe]] beartaíocht chuí a eagrú ina choinne. [[Íomhá:Levels of War – German Blitzkrieg, 1940.png|clé|mion]] == Féach freisin == * [[An Blitz]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol-Naitsíoch}} [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:Cogaíocht]] lp9yht5m1kajs2fiaof5mdexiht234l 0 45287 1084618 969244 2022-08-20T20:09:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i n[[Dordrecht]], [[An Ísiltír|na hOllainne]] is a d'oibrigh sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ab ea '''Nicolaas Bloembergen''' (1920-2017). Rinne sé [[taighde]] bunúsach ar [[athshondas núicléach maighnéadach]], feabhsú an [[Méasar|mhéasair]] is an [[Léasar|léasair]], agus speictriméadaracht le léasair. Roinn sé [[Duais Nobel]] na Fisice le Arthur Schawlaw is Kai Siegbahn i [[1981]] as a shaothar ar léasair. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bloembergen, Nicolaas}} [[Catagóir:Fisiceoirí Ollannacha]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1920]] [[Catagóir:Básanna in 2017]] 2cbipckmsn0zdhapqay3ivplop4uf9w 0 45292 1084698 716003 2022-08-20T20:18:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir [[Ceol|ceoil]] is [[Dordveidhil|dordveidhleadóir]] a rugadh i Lucca [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Luigi Rudolfo Boccherini''' ([[19 Feabhra]] [[1743]] – [[28 Bealtaine]] [[1805]]). Cáil air as a chuid ceol seomra, coinséartónna dordveidhle is sonáidí. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boccherini, Luigi}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1743]] [[Catagóir:Básanna i 1805]] [[Catagóir:Ceoltóirí Iodálacha]] [[Catagóir:Cumadóirí Iodálacha]] rfkix050jh3dzu28q9gr95dd9dwy7i5 0 45322 1084699 701648 2022-08-20T20:18:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh sa [[Vín]] ab ea '''Ludwig Edouard Boltzmann''' ([[20 Feabhra]] [[1844]] – [[5 Meán Fómhair]] [[1906]]). Chuidigh sé go mór le forbairt [[Teoiric chinéiteach na ngás|theoiric chinéiteach na ngás]] is na meicnice staitistiúla. Shaothraigh sé prionsabal chomhroinnt an fhuinnimh i ngás (a dtugtar ''dlí Boltzmann'' air), agus ainmníodh [[Tairiseach Boltzmann|an tairiseach ''k'']] sa phrionsabal seo as. Tagann a ainm isteach i n[[dlí Stefan-Boltzmann]] freisin, a chuireann síos ar [[radaíocht dúchoirp]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boltzmann, Edouard}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1844]] [[Catagóir:Básanna i 1906]] [[Catagóir:Fisiceoirí Ostaracha]] jtvmocuvb8x9nfcrhr7z4eijhlh9c4i 0 45341 1084830 701912 2022-08-20T20:32:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:General Philip Sheridan Memorial - Rienzi.JPG|mion|Dealbh an Ghinearál Philip Sheridan, saothar de chuid Borglum]] Dealbhóir a rugadh i St. Charles, [[Idaho]] ab ea '''John Gutzon de la Mothe Borglum''' ([[25 Márta]] [[1867]] – [[6 Márta]] [[1941]]). Imircigh Mhormónta ón [[Danmhairg]] ab iad a thuismitheoirí. Bhain sé cáil as a shaothair ollmhóra, cosúil leis an [[dealbhóireacht]] cuimhneacháin náisiúnta ar [[Sliabh Rushmore|Shliabh Rushmore]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Borglum,Gutzon}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1867]] [[Catagóir:Básanna i 1941]] [[Catagóir:Dealbhóirí Meiriceánacha]] om9zhsscogjw3tfttbuvx7ouhuxilq0 0 45362 1084667 758219 2022-08-20T20:14:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir a rugadh i m[[Birmingham]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Matthew Boulton''' ([[3 Meán Fómhair]] [[1728]] – [[17 Lúnasa]] [[1809]]). I gcomhar le [[James Watt]], bhunaigh sé [[monarcha]] chun innill gaile a dhéanamh sa bhliain [[1774]]. D'fheabhsaigh sé innealra chun monadh a dhéanamh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boulton,Matthew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1728]] [[Catagóir:Básanna i 1809]] [[Catagóir:Innealtóirí Sasanacha]] n3g32a2ldy7o8zb63nvj48xm0ytqrx3 0 45385 1084738 789403 2022-08-20T20:22:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir agus glasadóir a rugadh i Stainborough [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Joseph Bramah''' ([[13 Aibreán]] [[1748]] – [[9 Nollaig]] [[1814]]). Cheap sé fáisceán hiodrálach, [[meaisín]] chun [[uimhreacha]] a chur ar bhancnótaí, agus glas sábhála a d'fhan gan piocadh ar feadh 50 bliain. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bramah, Joseph}} [[Catagóir:Ceapadóirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1748]] [[Catagóir:Básanna i 1814]] byu8ykvm0t5499ebapsmxxqdszpjg9e 0 45391 1084846 790944 2022-08-20T20:33:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] a rugadh in Argenteuil [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''Georges Braque''' ([[13 Bealtaine]] [[1882]] – [[31 Lúnasa]] [[1963]]). Duine de bhunaitheoirí an Chiúbachais, a chomhoibrigh le [[Picasso]] ([[1908]]-[[1914]]). Tar éis [[An Chéad Chogadh Domhanda|an chéad chogadh domhanda]] shaothraigh sé stíl neamhgheoiméadrach leath-theibí dá chuid féin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Braque,Georges}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1882]] [[Catagóir:Básanna i 1963]] [[Catagóir:Péintéirí Francacha]] gw4e9u5nnhwzmc8fafsrfnfr0fxxfoa 0 45396 1084440 898859 2022-08-20T19:50:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] a saolaíodh in [[Xiamen]], [[Amoy]], sa [[An tSín|tSín]] ab ea '''Walter Houser Brattain''' ([[20 Feabhra]] [[1902]] – [[13 Deireadh Fómhair]] [[1987]]). D'oibrigh sé i saotharlanna Bell Telephone ar airíonna [[dromchla]] leathsheoltóirí. Chuidigh sé le forbairt an [[Trasraitheoir|trasraitheora]] pointe teagmhála. Bhuaigh sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain 1955 le [[John Bardeen|Bardeen]] is [[William Bradford Shockley|Shockley]] as. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Brattain, Walter}} [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1902]] [[Catagóir:Básanna i 1987]] g8snrprmpco8tztvshymaf8enyppc6w 0 45405 1084675 859528 2022-08-20T20:15:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Aisteoir [[an Bhrasaíl|Brasaíleach]] is ea '''Marjorie Dias de Oliveira''' ([[8 Márta]], [[1982]] a rugadh í). == Aisteoir == * 2003: ''Malhação'' ... ''Fabiana'' * 2004: ''Malhação'' ... ''Natasha Ferreira'' * 2006: ''Páginas da Vida'' ... ''Marina Andrade Rangel'' * 2006: ''Sob Nova Direção'' ... ''Nely Li'' * 2007: ''Duas Caras'' ... ''Maria Paula Fonseca do Nascimento'' * 2009: ''Caminho das Índias'' ... ''Tônia (Antônia Cavinato)'' * 2010: ''S.O.S. Emergência'' ... ''Flávia Menezes'' * 2011: ''Amor em Quatro Atos'' ... ''Letícia'' * 2011: ''Malu de Bicicleta'' ... ''Sueli'' * 2011: ''Cine Conhecimento'' ... - * 2011: ''A Vida da Gente'' ... ''Manuela Fonseca'' * 2012: ''Lado a Lado'' ... ''Laura Assunção'' * 2013: ''O Tempo e o Vento'' ... ''Bibiana'' == CD == * 2005: Marjorie Estiano * 2007: Flores, Amores e Bla, blá, blá * 2013: TBA === DVD === * 2005: Marjorie Estiano e Banda ao Vivo == External Links == * [http://www.imdb.com/name/nm1597010] * [http://www.marjorieestiano.com.br/ Marjorie Estiano official website] * [http://www.marjorie.umw.com.br/ Marjorie Estiano on Universal Music website] * [http://www.youtube.com/user/marjorieoficial/videos?view=0] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Estiano, Marjorie}} [[Catagóir:Daoine Brasaíleacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] t6677b63izt9vwb83kxp1zoavq9iu8h 0 45433 1085139 931364 2022-08-20T21:46:56Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Kalidas.jpg|thumb|upright=1.1|]] File agus drámadóir ab ea '''Kālidāsa''' ([[Devanāgarī]]: {{lang|sa|कालिदास}}, floruit sa chúigiú céad). <ref name="eb">''[[Encyclopædia Britannica]]''. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/310169/Kalidasa "Kalidasa (Indian author)"].</ref> Níl mórán eolais againn faoina shaol, ach áirítear ar rogha scríbhneoirí litríocht na h[[India]] é. == Saothar == I [[Sanscrait]] a chum Kālidāsa a chuid dánta agus drámaí. Scríobh sé trí dhráma - Abhijnanashakuntala, Vikramorvashi, agus Malavikagnimitra - chomh maith le dánta dar teideal Raghuvamsha, Kumarasambhava agus Meghaduta. Is é Abhijnanashakuntala ("Aithint Shakuntala") a phríomhshaothar. Tá clú agus cáil ar na híomhánna agus samhlacha áille i saothar Kālidāsa. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc == * [http://www.sacred-texts.com/hin/sha/index.htm ''Kalidasa: Translations of Shakuntala and Other Works''] by [[Arthur W. Ryder]] * [http://www.imagi-nation.com/moonstruck/clsc60.html Beathaisnéis] * [http://www.claysanskritlibrary.org Clay Sanskrit Library] p * [http://oll.libertyfund.org/Home3/AuthorBioPage.php?recordID=0140 Kalidasa] ag ''The Online Library of Liberty'' == Leabharliosta == * [[K. D. Sethna]]. Problems of Ancient India, p.&nbsp;79-120 (chapter: "The Time of Kalidasa"), 2000 New Delhi: Aditya Prakashan. ISBN 81-7742-026-7 * [[V. Venkatachalam]]. Fresh light on Kalidasa's historical perspective, Kalidasa Special Number (X), The Vikram, 1967, pp.&nbsp;130–140. * Dorothy Matilda Figueira. Translating the Orient: The Reception of Sakuntala in Nineteenth Century Europe. State University of New York Press, 1991. SBN=978-0-7914-0327-3. * Manohar Laxman Varadpande: ''History of Indian Theatre. Classical Theatre.'' Abhinav Publications, New Delhi 2005, 93–148 {{DEFAULTSORT:Kalidasa}} [[Catagóir:Kālidāsa| ]] r0et2al5l1eqzngtjr516crw8fsmz1g 1085140 1085139 2022-08-20T21:47:10Z Kevin Scannell 340 -pic wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File agus drámadóir ab ea '''Kālidāsa''' ([[Devanāgarī]]: {{lang|sa|कालिदास}}, floruit sa chúigiú céad). <ref name="eb">''[[Encyclopædia Britannica]]''. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/310169/Kalidasa "Kalidasa (Indian author)"].</ref> Níl mórán eolais againn faoina shaol, ach áirítear ar rogha scríbhneoirí litríocht na h[[India]] é. == Saothar == I [[Sanscrait]] a chum Kālidāsa a chuid dánta agus drámaí. Scríobh sé trí dhráma - Abhijnanashakuntala, Vikramorvashi, agus Malavikagnimitra - chomh maith le dánta dar teideal Raghuvamsha, Kumarasambhava agus Meghaduta. Is é Abhijnanashakuntala ("Aithint Shakuntala") a phríomhshaothar. Tá clú agus cáil ar na híomhánna agus samhlacha áille i saothar Kālidāsa. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc == * [http://www.sacred-texts.com/hin/sha/index.htm ''Kalidasa: Translations of Shakuntala and Other Works''] by [[Arthur W. Ryder]] * [http://www.imagi-nation.com/moonstruck/clsc60.html Beathaisnéis] * [http://www.claysanskritlibrary.org Clay Sanskrit Library] p * [http://oll.libertyfund.org/Home3/AuthorBioPage.php?recordID=0140 Kalidasa] ag ''The Online Library of Liberty'' == Leabharliosta == * [[K. D. Sethna]]. Problems of Ancient India, p.&nbsp;79-120 (chapter: "The Time of Kalidasa"), 2000 New Delhi: Aditya Prakashan. ISBN 81-7742-026-7 * [[V. Venkatachalam]]. Fresh light on Kalidasa's historical perspective, Kalidasa Special Number (X), The Vikram, 1967, pp.&nbsp;130–140. * Dorothy Matilda Figueira. Translating the Orient: The Reception of Sakuntala in Nineteenth Century Europe. State University of New York Press, 1991. SBN=978-0-7914-0327-3. * Manohar Laxman Varadpande: ''History of Indian Theatre. Classical Theatre.'' Abhinav Publications, New Delhi 2005, 93–148 {{DEFAULTSORT:Kalidasa}} [[Catagóir:Kālidāsa| ]] ds25kytz5sqvv5kky7z8lyyp4dqf7tv 0 45476 1084664 722650 2022-08-20T20:14:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil a rugadh i g[[Köln]] [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Max Christian Friedrich Bruch''' ([[6 Eanáir]] [[1838]] – [[2 Deireadh Fómhair]] [[1920]]). Cáil air as a choinseartó [[veidhlín]] i mionghléas G, agus an ''Schottische Fantasie'' (Fantaisíocht Albanach). Fuiair sé bás i m[[Beirlín]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bruch, Max}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1838]] [[Catagóir:Básanna i 1920]] [[Catagóir:Cumadóirí Gearmánacha]] t2dpu9gw27ekpnnz7rmyuwkvgmiexki 0 45557 1084927 797875 2022-08-20T20:41:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil is orgánaí [[An Danmhairg|Danmhargach]]-[[An Ghearmáin|Ghearmánach]] a rugadh sa [[An Danmhairg|Danmhairg]], in Oldsloe (sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] anois) nó Helsingborg (sa [[An tSualainn|tSualainn]] anois) ab ea '''Diderik Buxtehude''' ([[1637]] – [[9 Bealtaine]] [[1701]]). Ina orgánaí in Eaglais Mhuire i [[Lübeck]] ó [[1668]], d'eagraigh sé ceolchoirmeacha cáiliúla dá cheol reiligiúnda orgáin féin gach [[Aidbhint]]. Is cuid de ghnáth-stór cheoil an orgáin a chuid cumadóireachta agus seinntear a phíosaí ceoil go minic ag ceadail agus ceolchoirmeacha inniu. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Buxtehude,Diderik}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1637]] [[Catagóir:Básanna i 1701]] [[Catagóir:Cumadóirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Cumadóirí Danmhargacha]] 26zt6f5nwcj2rrsbrspqv0wzqpa3b5f 0 45558 1084968 754262 2022-08-20T20:48:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Meitéareolaíocht|Meitéareolaí]] a rugadh i gKloetinge [[An Ísiltír|na hOllainne]] ab ea '''Christophorus Hendrick Diederick Buys Ballot''' ([[10 Deireadh Fómhair]] [[1817]] – [[3 Feabhra]] [[1890]]). Úsáidtear '''Christoph''' freisin i gcomhar a chéad ainm. I [[1857]] shaothraigh sé dlí Buys Ballot, a chuireann síos ar an gceangal idir réimsí ardbhrú is ísealbhrú agus treo na gaoithe. In Utrecht na hÍsiltíre a fuair sé bás. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Buys Ballot, Christoph}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1817]] [[Catagóir:Básanna i 1890]] [[Catagóir:Meitéareolaithe Ollannacha]] g6y39l6umy55oq5whs6v7qlgg2ffo82 0 45574 1084853 886470 2022-08-20T20:34:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó a rugadh i [[Birmingham|mBirmingham]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''George Cadbury''' ([[19 Meán Fómhair]] [[1839]] – [[24 Deireadh Fómhair]] [[1922]]). Lena dheartháir Richard ([[1835]]–[[1899]]) leathnaigh sé gnó [[cócó]] is [[seacláid]]e a n-athar, agus bhunaigh baile beag eiseamlárach do na hoibrithe ina monarchana i m[[Bournville]] (1879), réamhtheachtaire do bhealaí nua-aoiseacha soláthar tithe is pleanáil baile. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cadbury, George}} [[Catagóir:Lucht gnó]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1839]] [[Catagóir:Básanna i 1922]] jjilwyvpjiz7r64gsrlzr0aercnj65r 0 45593 1084990 794827 2022-08-20T20:51:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Dealbhóir [[An Ghréig|Gréagach]] a d'oibrigh san [[An Aithin|Aithin]] ab ea '''Cailemachas''' ([[5ú haois RC|5ú céad RC]]). Luaitear é mar cheapadóir an cholúin Choraintigh san [[ailtireacht]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} ctifmfdxn98w7dror48wtz0tfg7yls5 0 45784 1084575 823184 2022-08-20T20:05:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Nádúraí is [[scríbhneoir]] [[SAM|Meiriceánach]] a saolaíodh i Springdale, [[Pennsylvania]] ab ea '''Rachel Louise Carson''' ([[27 Bealtaine]] [[1907]] – [[14 Aibreán]] [[1964]]). Ina leabhar cáiliúil ''Silent Spring'' (Earrach Ciúin, 1962) dhírigh sí aird an phobail ar na deacrachtaí a leanann úsáid [[Lotnaidicíd|lotnaidicídí]] sa [[talmhaíocht]]. Ceannródaí ar na gluaiseachtaí caomhnaithe comhshaoil. ==Naisc sheachtracha== *[http://www.rachelcarson.org/ Suíomh rachelcarson.org, arna rochtain ar 11 Feabhra 2017] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Carson, Rachel L}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Eolaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1907]] [[Catagóir:Básanna i 1964]] 74yfqlyi6j2kwdgcmhm0r2hbfl5a189 0 45788 1084812 801527 2022-08-20T20:30:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Seandálaíocht|Seandálaí]] a rugadh i [[Swaffham]], [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Howard Carter''' ([[1874]]-[[1939]]). I measc a fhionnachtanna iomráiteacha san [[An Éigipt|Éigipt]] bhí tuamaí [[Haitseapsút|Haitseapsúit]] ([[1909]]), [[Tútmósa IV|Thútmósa IV]] is [[Tútancáman|Thútancámain]] ([[1922]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Carter, Howard}} [[Catagóir:Seandálaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine as Londain]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1874]] [[Catagóir:Básanna i 1939]] fi1c9npi0h32f2rv78fto3c1r3aelqo 0 45790 1084911 884392 2022-08-20T20:40:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir a rugadh i Marnham [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Edmund Cartwright''' ([[24 Aibreán]] [[1743]] – [[30 Deireadh Fómhair]] [[1823]]). Cheap sé seol a bhí fuinnmhithe le hinneall ([[1785]]–[[1790]]), ach cuireadh ina éadan go fíochmhar agus níor éirigh leis feidhm phraiticiúil a bhaint as go dtí isteach sa [[19ú haois|19ú céad]]. Chomh maith leis an seol luaite thuas, tugadh [[paitinn]] dó sa bhliain 1789 ar inneall déanta rópa agus sa bhliain 1792 i gcomhair [[inneall gaile]] fuinnmhithe le [[alcól]] in ionad [[uisce]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cartwright, Edmund}} [[Catagóir:Ceapadóirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1743]] [[Catagóir:Básanna i 1823]] ovhqhm07v1wp4pxs5r9biw3mcjulrf1 0 45934 1085003 681530 2022-08-20T20:52:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Saliera.png|mion|Saliera (sailtéar) Cellini, ór ar bhonn éabainn agus cruan air in áiteanna (Páras, 1540-43)]] Gabha óir, dealbhóir, greanadóir is údar a rugadh i bh[[Flórans|Firenze]] [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Benvenuto Cellini''' ([[3 Samhain]] [[1500]] &ndash; [[13 Feabhra]] [[1571]]). Cáil air as a [[Dírbheathaisnéis|dhírbheathaisnéis]] ''Vita'' (Beatha, 1558-1562), sáiltéar óir a rinne sé do Phroinsias I [[An Fhrainc|na Fraince]], agus a dhealbh [[cré-umha]] [[Peirséas]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cellini, Benvenuto}} [[Catagóir:Dealbhóirí Iodálacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Iodálacha]] krgztrw4b4eck4erhkvtgn01imaau0k 0 45967 1084476 790923 2022-08-20T19:54:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Dearthóir is déantóir troscán a rugadh gar d'[[Otley]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Chippendale''' ([[16 Meitheamh]] [[1718]] &ndash; [[Samhain]] [[1779]]). Ardcháil air as a leabhar ''The Gentleman and Cabinet-Maker's Director'' (Treoir an Fhir Uasail is an Chaibinéadaire, 1754) a thug raon cuimsitheach dearthaí i gcomhair troscán i stíleanna Rocócó, ''chinoiserie'' is [[Athbheochan Ghotach|na hAthbheochana Gotaí]]. Fuair sé bás den [[eitinn]] in [[Hoxton]], i Sasana. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chippendale, Thomas}} [[Catagóir:Dearthóirí troscáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1718]] [[Catagóir:Básanna i 1779]] lpjg5710vxw9syeoweyrd63gpnago5e 0 45992 1085080 906913 2022-08-20T21:00:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh i Haifa [[Iosrael]] is ea '''Aaron Ciechanover''' ([[1 Deireadh Fómhair]] [[1947]]). Roinn sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain [[2004]] le [[Avram Hershko]] is [[Irwin Rose]] as a [[Fionnachtain|fhionnachtain]] go bhfuil meicníocht ann chun próitéiní a dhíghrádú trí mheán úibicitín. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ciechanover,Aaron}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1947]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí Iosraelacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] e4oixdl8hzbkm5xz5k5u5mmp1z7tp9a 0 46001 1084963 800205 2022-08-20T20:48:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] a rugadh i bh[[Flórans|Firenze]] [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Cimabue''' (Cenni di Peppi, c 1240-c 1302). Ar dtús rinne sé [[péintéireacht]] thraidisiúnta Bhiosántach, ach d'iompaigh go luath ar an nádúr, rud a raibh tionchar suntasach aige ar a dhalta Giotto. Rinne sé cuid mhaith freascónna in Eaglais Phroinsias Assisi, ach rinneadh an-damáiste dóibh sa [[Crith talún|chrith talún]] ansin i [[1997]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 4j5fb3wruy6mj3ukn8wcbnmgipygf2n 0 46079 1084431 705955 2022-08-20T19:49:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Taiscéalaí a rugadh i gCaroline, [[Virginia]] ab ea '''William Clark''' ([[1 Lúnasa]] [[1770]] – [[1 Meán Fómhair]] [[1838]]). Comhcheannaire le [[Meriwether Lewis]] ar an gcéad aistear fillte trasna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stát Aontaithe]] ón [[An tAigéan Atlantach|Aigéan Atlantach]] go dtí [[an tAigéan Ciúin]] ([[1804]]-[[1806]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Clark William}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1770]] [[Catagóir:Básanna i 1838]] [[Catagóir:Taiscéalaithe Meiriceánacha]] e176uugb5l4shx64d6e16nywl6d8vjz 0 46209 1084966 800049 2022-08-20T20:48:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir is ceapadóir a rugadh i [[Cambridge|gCambridge]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Christopher Sydney Cockerell''' ([[1910]]-[[1999]]). Rinne sé obair ar [[raidió]] is radar ar dtús, agus dhírigh go príomha ar hidridinimic. Go luath sna [[1950idí]] cheap sé an [[sciorrárthach]], ar féidir leis taisteal thar uisce is tír. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} kh3fmakzugj4s44tym54slvr6j63chu 0 46240 1084498 814343 2022-08-20T19:56:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh i m[[Brooklyn]], [[Nua-Eabhrac]] ar [[17 Samhain]] [[1922]] is ea '''Stanley Cohen'''. Tar éis do [[Rita Levi-Montalcini]] fachtóir fhás na néaróg a fhionnadh, d'aonraigh sé an fachtóir a d'fhionn fachtóir fhás na heipideirme. Sna [[1970idí]], ag obair le Herbert Boyer, chruthaigh sé an chéad [[orgánach]] [[Aigéad dí-ocsairibeanúicléasach|DNA]] athchuingrigh. Le Levi-Montalcini, bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] i [[1986]] as a shaothar ar na [[fachtóirí fáis]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cohen, Stanley}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1922]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí Meiriceánacha]] 7o4ffe7ax7ozre3l78yhketpfwq2kw9 0 46304 1084534 760903 2022-08-20T20:00:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir a rugadh i [[Hartford, Connecticut]] ab ea '''Samuel Colt''' ([[19 Iúil]] [[1814]] &ndash; [[10 Eanáir]] [[1862]]). Thóg sé a chéad [[Paitinn|phaitinn]] amach sa bhliain [[1835]] ar [[gunnán|ghunnán]]. Tar éis an chogaidh i [[Meicsiceo]] ([[1846]]-[[1848]]) chinn arm Mheiriceá glacadh leis an ngunnán seo mar chaighdeán don arm iomlán, rud a rinne stór do chomhlacht Colt. D'éag sé in Hartford sa bhliain 1862. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Colt, Samuel}} [[Catagóir:Ceapadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1814]] [[Catagóir:Básanna i 1862]] rbno3co1zrgdhwq4s2p0nropbjg0w03 0 46372 1085023 814244 2022-08-20T20:54:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i Wooster, Ohio ab ea '''Arthur Holly Compton''' ([[10 Meán Fómhair]] [[1892]] – [[15 Márta]] [[1962]]). Chuidigh sé le forbairt an bhuama adamhaigh. Roinn sé [[Duais Nobel]] na Fisice i [[1927]] as iarmhairt Compton a aimsiú, méadú i dtonnfhaid [[X-ghathanna]] nuair a imbhuaileann siad le [[Leictreon|leictreoin]] in adaimh le meáchain ísle adamhacha. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Compton, Arthur}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1892]] [[Catagóir:Básanna i 1962]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] ng2sdz4gc8tm9s6cgujzgaj6i9s7ort 0 46392 1085170 884596 2022-08-20T21:54:37Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Réalteolaí]] a rugadh i [[Baile Átha Cliath|mBaile Átha Cliath]] ab ea '''Edward Joshua Cooper''' ([[1798]]-[[1863]]). I [[1830]] fuair sé [[Caisleán Mharcraí]] i [[Baile Easa Dara|mBaile Easa Dara]], [[Contae Shligigh]], le hoidhreacht, agus thóg [[réadlann]] ann. Thomhais sé neasionaid 60,066 [[réalta]], nach raibh ach 8,965 cinn acu ar eolas roimhe sin. Cúntóir Cooper, Andrew Graham, a rinne an chuid is mó den obair. D'fhoilsigh an [[rialtas]] na torthaí seo i g''Catalogue of Stars near the Ecliptic, observed at Markree'' (Catalóg na Réaltaí gar don [[Éiclipteach]] a breathnaíodh i Marcraí, 4 imleabhar, 1851-1856). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cooper, Edward J}} [[Catagóir:Réalteolaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Polaiteoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1798]] [[Catagóir:Básanna i 1863]] syb4oxjg7bdu63h71swm3amme41p3e0 0 46395 1085079 737779 2022-08-20T21:00:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil a rugadh i [[Nua-Eabhrac]] ab ea '''Aaron Copland''' ([[14 Samhain]] [[1900]] – [[2 Nollaig]] [[1990]]). I measc a shárshaothar le tagairtí láidre do cheol traidisiúnta Mheiricea, tá an dá bhailé ''Billy the Kid'' (Liaimín Óg, 1938) agus ''Appalachian Spring'' ([[Earrach]] Apaláiseach, 1944). Chum sé scóir do scannáin, dhá [[Ceoldráma|cheoldráma]], agus 3 shiansa freisin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Copland,Aaron}} [[Catagóir:Básanna i 1990]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1900]] c8366n1gqpfn4ofwl78241lgheudnha 0 46597 1084533 789198 2022-08-20T20:00:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir a rugadh i [[Manchain]] [[Shasana|Sasana]] ab ea '''Samuel Crompton''' ([[3 Nollaig]] [[1753]] – [[26 Meitheamh]] [[1827]]). I [[1779]] cheap sé an mhiúil sníomhacháin, [[meaisín]] a tháirg [[snáithe]] a bhí iontach mín. Bhí air an meaisín a dhíol le déantúsóir i m[[Bolton]], ach níos déanaí bronnadh duais náisiúnta £5,000 air. [[Íomhá:Mule-jenny.jpg|mion|Miúil sníomhacháin a dhear Crompton]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Crompton, Samuel}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1753]] [[Catagóir:Básanna i 1827]] [[Catagóir:Ceapadóirí Sasanacha]] oac7gwtm3rc6ktiwqfpeu2u23g7brr8 0 46874 1084970 968960 2022-08-20T20:48:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh in Thames Ditton, [[Surrey]], [[Sasana|Shasana]] is ea '''Christian René Marie, Vicomte de Duve''' ([[2 Deireadh Fómhair]] [[1917]] – [[4 Bealtaine]] [[2013]]). Chabhraigh sé le fionnadh na [[líseasóm]] a chuimsíonn [[Einsím|einsímí]] taobh istigh de chealla [[Ainmhí|ainmhithe]] is [[Planda|plandaí]], agus rinne [[taighde]] ar a bhfeidhmeanna is na galair a bhaineann lena mífheidhmiú. Roinn sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] is George Palade as an saothar seo sa bhliain [[1974]]. In Grez-Doiceau, sa Bheilg, a fuair sé bás. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:De Duve,Christian Rene}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917]] [[Catagóir:Básanna in 2013]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí]] 1umx188wgoefftgswy3r5wofy1zyybz 0 46902 1084962 899164 2022-08-20T20:48:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir [[Ceol|ceoil]] a rugadh i St Germain du Val [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''Clément Philibert Léo Delibes''' ([[21 Feabhra]] [[1836]] – [[16 Eanáir]] [[1891]]). Scríobh sé ceoldrámaí éadroma mar ''Le roi l'a dit'' agus ''Lakmé'' ([[1883]]) a raibh rath thar na bearta orthu, agus tá cáil air as a bhailé ''Coppélia'' ([[1870]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Delibes, Clement P}} [[Catagóir:Cumadóirí Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1836]] [[Catagóir:Básanna i 1891]] 3wv2e1lfx3wpyecjxny914voxvfuate 0 46983 1084929 810667 2022-08-20T20:41:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] [[An Ghréig|Gréagach]] a d'oibrigh i [[Cathair Alastair|gCathair Alastair]] ab ea '''Diafantas''' (c 200-c 284). Is eol gur scríobh sé 3 shaothar, ach ní mhaireann ach 6 leabhar dá ''Arithmetica'' ([[Uimhríocht]]), an tráchtas is luaithe ar an [[ailgéabar]] atá ar fáil. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 74dmuq1dv94botqy3r9j867x386q4dp 0 47319 1084592 885634 2022-08-20T20:06:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Imdhíoneolaí a rugadh i [[Brisbane|mBrisbane]] na [[An Astráil|Astráile]], a fuair amach i [[1974]], lena chomhghleacaí Rolf Zinkernagel, conas go beacht a aithníonn an [[córas imdhíonach]] cealla atá ionfhabhtaithe le [[víreas]] is ea '''Peter Charles Doherty''' (a rugadh ar [[15 Deireadh Fómhair]] [[1940]]). Bhuaigh siad [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] i [[1996]] as seo. Cheaptaí gur leor an [[víreas]] féin a bheith sa bhfuil chun an córas imdhíonachta a spreagadh chun feidhmithe, tríd an víreas a aithint mar [[antaigin]] ag [[antashubstaintí]] na [[Fuil|fola]] is na T-chealla a chur á ndíothú. Ach bíonn na víris istigh i gcealla éagsúla, agus conas a d'aithneodh an córas na cealla infhabhtaithe thar na cealla sláintiúla? Thaispeáin na taighdeoirí nach ndéanann na T-chealla trodacha a gcuid oibre ach nuair a bhíonn dhá réamhchoinníoll ann: antaiginí ón víreas (nó ón [[Baictéar|mbaictéar]]), agus próitéiní histeachomhoiriúnacha cuí. Ba chéim mhór ar aghaidh an léargas seo chun modh oibre na himdhíonachta a mhíniú. == Naisc sheachtracha == * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1996/doherty-bio.html A bheathaisnéis Nobel] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Doherty, Peter Charles}} [[Catagóir:Daoine Astrálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0q84vpk838xpjit7yy4ii58qg8dv6f3 0 47334 1084869 823178 2022-08-20T20:35:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ceimic|Ceimicí]] Éireannach a rugadh in [[Colombo]], sa tSiolóin ([[Srí Lanca]] inniu) ab ea '''Frederick George Donnan''' ([[6 Meán Fómhair]] [[1870]] – [[16 Nollaig]] [[1956]]). Agus é ag obair i gColáiste Ollscoile Londan, rinne sé [[taighde]] turgnamhach bunúsach ar chothromaíochtaí sreabhadh ian trasna scannán, meicníocht atá bunúsach d'fheidhmiú ceall bitheolaíoch. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Donnan, Frederick S}} [[Catagóir:Ceimiceoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1870]] [[Catagóir:Básanna i 1956]] f9w0my2uohq837bhnczdd3an1dvnjyk 0 47392 1084514 960209 2022-08-20T19:58:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Dúnmharú|dúnmharfóir]] ón [[Afraic Theas]] é '''Shan Mohangi''' a tharraing míchlú air féin in [[Éirinn]] sna [[1960]]dí. Mac léinn leighis (22 bliana d'aois) i g[[Coláiste Ríoga na Máinlianna in Éirinn]] a bhí ann nuair a mharaigh sé cailín óg, Hazel Mullen, sa [[Bialann|bhialann]] ''The Green Tureen'' sa bhliain [[1963]]. Tharraing an cás go leor cainte is conspóide toisc gur bhain sé corp an chailín, a bhí 16 bliana déag ag an am, óna chéile. Rinne Mohangi iarracht fáil réidh leis an g[[Corp an duine|corp]] trí chócaireáil a dhéanamh air, a cloigeann san áireamh, san oigheann sa bhialann ag 95 [[Sráid Fhearchair|Shráid Fhearchair]]. Bhí sé ag obair ann mar chócaire. Chaith sé ceithre bliana sa [[Príosún|phríosún]] as an 7 mbliana a daoradh air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/world-news/africa/politician-exposed-as-man-behind-grisly-irish-killing-26523040.html|teideal=Politician exposed as man behind grisly Irish killing|language=en|work=independent|dátarochtana=2020-04-29}}</ref> == Saol nua == Ciontaíodh é as [[dúnorgain]] faoi dheireadh. Cuireadh ar ais chun an [[Afraic Theas]] é timpeall 1967 D'athraigh sé a ainm go ''Narentuk Jumuna'' thall. D'éirigh go maith leis sa [[Gnó|ghnó]] i [[Natal]] (a fhód dúchais). Bhí sé ag iarraidh seasamh mar MP i d[[Parlaimint|Teach na dTeachtaí]] sa bhliain 2009 ach theip air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/shan-mohangi-s-dublin-past-comes-back-to-haunt-him-1.729751|teideal=Shan Mohangi's Dublin past comes back to haunt him|údar=Bill Corcoran|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2020-04-29}}</ref> == Féach freisin == ''Shan Mohangi, 95 Harcourt Street'' le Kevin Higgins. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Dúnmharfóirí]] [[Catagóir:Daoine ón Afraic Theas]] n35x67bboalf2f43wa5l7z6losu6trj 0 47576 1084572 804221 2022-08-20T20:04:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ealaíontóir]] is dearthóir a rugadh i Le Havre [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''Raoul Dufy''' ([[3 Meitheamh]] [[1877]] – [[23 Márta]] [[1953]]). Tháirg sé an-chuid dearthaí fabraice, léirithe greanta leabhar agus, ó [[1919]] ar aghaidh, sraith sceitsí breátha peannaireachta de radhairc mhara, geallta bád is radhairc ráschúrsaí. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dufy, Raoul}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1877]] [[Catagóir:Básanna i 1953]] [[Catagóir:Péintéirí Francacha]] 3p4va3vazw8j0xryc8vw365of8dknnh 0 47702 1085033 760980 2022-08-20T20:55:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil a rugadh gar do [[Prág|Phrág]] ab ea '''Antonin Leopold Dvořák''' ([[8 Meán Fómhair]] [[1841]] - [[1 Bealtaine]] [[1904]]). Struchtúr clasaiceach ina chuid ceoil, ach anáil láidir Shlavónach. Bhain sé cáil idirnáisiúnta lena ''Stabat Mater'' (Sheas an Mháthair, 1880). Scríobh sé a 9ú siansa, ''Z nového světa'' (Ón Domhan Úr, 1893) sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]]. {{DEFAULTSORT:Dvorak, Antonin}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1841]] [[Catagóir:Básanna i 1904]] [[Catagóir:Cumadóirí Seiceacha]] pky5vgo0x2ql27jrmjoas3wamhy6ue2 0 47883 1084323 836793 2022-08-20T18:24:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Cluain Eraird]] go [[Mainistir Chluain Ioraird]]: alt faoin mhainistir + logainm.ie wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Clonard Monastic Site Anglican Church 2007 08 26.jpg|deas|250px|thumb|Cluain Eraird]] Ba [[Mainistir|mhainistir]] suite i g[[Contae na Mí]] í '''Cluain Eraird'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cluain Eraird}} [[Catagóir:Bailte i gContae na Mí]] 1und7cklkj8ihgon9va4gfzs7alzxii 1084325 1084323 2022-08-20T18:25:07Z Kevin Scannell 340 ainm wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Clonard Monastic Site Anglican Church 2007 08 26.jpg|deas|250px|thumb|Cluain Eraird]] Ba [[Mainistir|mhainistir]] suite i g[[Contae na Mí]] í '''Mainistir Chluain Ioraird'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mainistir Cluain Ioraird}} [[Catagóir:Bailte i gContae na Mí]] b91kfqrvonn30k8ir94gkhwj22hbjex 1084326 1084325 2022-08-20T18:25:16Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Ba [[Mainistir|mhainistir]] suite i g[[Contae na Mí]] í '''Mainistir Chluain Ioraird'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mainistir Cluain Ioraird}} [[Catagóir:Bailte i gContae na Mí]] j9g07mi252bxqkts6wvdrpmglvmhnsq 0 47948 1084851 949460 2022-08-20T20:34:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir is daonchara a rugadh i Waterville, [[Nua-Eabhrac]] ab ea '''George Eastman''' ([[12 Iúil]] [[1854]]–[[14 Márta]] [[1932]]). I [[1889]] rinne sé an scannán trédhearcach ceallalóide a d'úsáid Edison is ceapadóirí eile i bhforbairt na grianghrafadóireachta, agus níos déanaí, sa [[Cineamatagrafaíocht|chineamatagrafaíocht]], siamsaíocht, is [[tionscal]] na scannán. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eastman, George}} [[Catagóir:Ceapadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Lucht gnó]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1854]] [[Catagóir:Básanna i 1932]] edl8pauoejy76nb7vcxsa1g7catlfle 0 47958 1084376 814352 2022-08-20T19:12:56Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fiseolaíocht|Fiseolaí]] a rugadh i [[Melbourne]] [[An Astráil|na hAstráile]] ab ea '''an Ridire John Carew Eccles''' ([[27 Eanáir]] [[1903]] – [[2 Bealtaine]] [[1997]]). Rinne sé [[taighde]] ar [[néarfiseolaíocht]], agus bhuaigh [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]], le Hodgkin is [[Andrew Huxley]], as a shoiléirithe ar na meicníochtaí ianacha a bhaineann le spreagadh scannán na cille néarógaí. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eccles, John Carew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1903]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] [[Catagóir:Fiseolaithe Astrálacha]] mmsshres5qup1tm7uasf5lau7kv4nc0 0 47960 1085161 969070 2022-08-20T21:52:26Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a saolaíodh i [[Nua-Eabhrac]] is ea '''Gerald Maurice Edelman''' ([[1 Iúil]] [[1929]] – [[17 Bealtaine]] [[2014]]<ref>http://www.faz.net/aktuell/wissen/hirnforscher-gerald-edelman-gestorben-darwins-gehirn-12946590.html Fógra mairbh (i nGearmáinis)</ref>). Rinne sé [[taighde]] ceannródaíoch ar mhiaileóma ilchodach is tacar na n-[[aimínaigéad]] sna próitéiní ann, struchtúr is comhdhéanamh na n-[[antashubstaintí]] atá lárnach i gcosaint na colainne i gcoinne ionfhabhtuithe in [[Veirteabrach|ainmhithe veirteabracha]], an duine ina measc, agus [[atáirgeadh]] [[Aigéad dí-ocsairibeanúicléasach|DNA]] plasmaid giosta in vitro. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain 1972 le Rodney Porter as an obair ar antashubstaintí. Cáil air as leabhair a chuir an [[eolaíocht]] chun cinn i measc an phobail, ina measc ''Second Nature: Brain science and human knowledge'' (An Dara Nádúr: Eolaíocht Inchinne is Eolas Daonna, 2006). == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Edelman, Gerald}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna in 2014]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí Meiriceánacha]] jfv3v0xaygpyw250fl5f88l185e9ksi 0 47964 1085032 906945 2022-08-20T20:55:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Néaramháinlia is taidhleoir a rugadh in Avença na Portaingéile ab ea '''António Caetano de Abreu Freire Egas Moniz''' ([[29 Samhain]] [[1874]] – [[13 Nollaig]] [[1955]]). Aithnítear é mar bhunaitheoir na síceamháinliachta nua-aimseartha. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain 1949 le Walter Hess as gearradh na [[Néaróga Cráiniacha|néaróg]] ceangailte idir an maothán réamhthosaigh san [[inchinn]] is an chuid eile den inchinn (lóbaitime) a fhorbairt mar chóireáil bhunúsach ar mhí-eagair mheabhracha áirithe. D'fhorbair sé an aingeaghrafaíocht freisin chun siadaí inchinne a [[Diagnóisiú|dhiagnóisiú]]. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caetano, Antonio de Abreu}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1874]] [[Catagóir:Básanna i 1955]] 483n10mp7locy78tjew1goqaoztq6dc 0 48057 1084454 873108 2022-08-20T19:52:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fiseolaíocht|Fiseolaí]] a rugadh i [[Stócólm]] [[An tSualainn|na Sualainne]] ab ea '''Ulf Svante von Euler''' ([[7 Feabhra]] [[1905]] – [[9 Márta]] [[1983]]). Saolaíodh é do bheirt eolaithe, Hans von Euler-Chelpin, ollamh le ceimic, agus Astrid Cleve, ollamh le [[luibheolaíocht]] agus [[geolaíocht]]. Gearmánach ab ea a athair; bronnadh Duais Nobel air sa bhliain 1929. D'oibrigh Ulf in Institiúid Karolinska. Tháinig sé den chéad uair ar phrostaglaindin i [[1936]]. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice ([[míochaine]]) i [[1970]] le [[Bernard Katz]] is [[Julius Axelrod]] as noraidreinilín (noireipineifrín) a aonrú is a aithint mar [[néaratharchuradóir]] sa chóras néarógach comhbhraiteach. [[Uachtarán]] ar Fhondúireacht Nobel níos déanaí. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Euler, Ulf von}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1905]] [[Catagóir:Básanna i 1983]] [[Catagóir:Fiseolaithe Sualannacha]] 7cri6eanhpw0uiic3cf5y6haj3w0enr 0 48066 1084782 855068 2022-08-20T20:26:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] Pléimeannach a rugadh i [[Maastricht]] [[An Ísiltír|na hOllainne]], meastar ab ea '''Jan van Eyck''' (c 1389-1441). An chéad ardphéintéir san ealaín nua réalaíoch san Ollainn sa [[15ú haois|15ú céad]]. Sampla maith dá shárshaothar is ea ''Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw'' (Portráid Giovanni Arnolfini ar a phósadh, 1434). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:van Eyck, Jan}} [[Catagóir:Péintéirí Ollannacha]] si36157p7bsox1jsz5at5una46cj4f9 0 48070 1085105 749154 2022-08-20T21:36:36Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gabha óir is seodóir a rugadh i [[Cathair Pheadair|gCathair Pheadair]] ab ea '''Peter Carl Fabergé''' (Karl Gustavovich, [[1846]]-[[1920]]). Thosaigh sé ag déanamh gnáthsheodra, ach de réir a chéile dhear is chruthaigh sé baill níos saothraithe fantaisí, go háirithe na huibheacha impiriúla [[An Cháisc|Cásca]] a d'ordaigh an Sár Alexander III dá bhansár i [[1884]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 0tkhshrjx0x76e25a1148d00ibjxrp2 0 48231 1084714 758375 2022-08-20T20:20:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] a rugadh i bPisa [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Leonardo Fibonacci''' (Leonardo Pisano, c [[1170]] &ndash; c [[1250]]), an matamaiticeoir meánaoiseach is cáiliúla dá raibh ann. Chuir sé an [[córas deachúil]] chun cinn, agus d'fhorbair an [[uimhirtheoiric]] go mór. Tháinig sé ar [[Seicheamh Fibonacci|sheicheamh Fibonacci]], na slánuimhreacha ina bhfuil gach uimhir cothrom le suim an dá uimhir roimpi (0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13…). {{Fréamh an Eolais}} {{DEFAULTSORT:Fibonacci, Leonardo}} {{síol}} hk4xhwt1c1u028pd1jep0rb49s33f1x 0 48234 1084947 770502 2022-08-20T20:46:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Airgeadaí a rugadh i Stockbridge, [[Massachusetts]] ab ea '''Cyrus West Field''' ([[30 Samhain]] [[1819]] – [[12 Iúil]] [[1892]]). Chabhraigh sé le maoiniú an chéad chábla teileagrafaíochta trasna an Atlantaigh i [[1866]], a leagadh tar éis cuid mhaith iarrachtaí. Bhunaigh sé comhlacht an New York, Newfoundland & London Telegraph i [[1854]], agus comhlacht an Atlantic Telegraph i [[1856]], ach chaill an-chuid airgid sna fiontair seo. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Field, Cyrus West}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1819]] [[Catagóir:Básanna i 1892]] [[Catagóir:Airgeadaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Fiontraithe Meiriceánacha]] 563s4i63kpylbtk99rdqe6vipu0ohm9 0 48406 1084981 701792 2022-08-20T20:50:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir [[Ceol|ceoil]] a rugadh i [[Liège]] [[An Bheilg|na Beilge]] ab ea '''César Auguste Jean Guillaume Hubert Franck''' ([[10 Nollaig]] [[1822]] – [[8 Samhain]] [[1890]]). Cáil air as líon beag sárshaothar a chum sé agus é thar aois a 50. Is iad na cinn is fearr eolais orthu ná sonáid [[veidhlín]], ceathairéad téide, siansa, agus na ''Variations symphoniques'' (Breachnuithe Siansacha, 1885) i gcomhair ceolfhoirne is [[pianó]]. I b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] a bhfuair sé bás. {{Commons|César Franck|César Franck}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Franck,Cesar}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1822]] [[Catagóir:Básanna i 1890]] [[Catagóir:Ceapadóirí]] qxnnclauwiladkujro022d7yoa0e8c4 0 48693 1084955 803939 2022-08-20T20:47:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Nádúraí is lia a rugadh i [[Zürich]] ab ea '''Conrad von Gesner''' ([[1516]]-[[1565]]). Scoláire iomráiteach san Athbheochan. I measc a shaothar bhí ''Historia Animalium'' (Stair na nAinmhithe, 1551-1558) ina ndearna sé iarracht gach a raibh ar eolas ar gach [[ainmhí]] a chuimsiú. Bhailigh sé níos mó ná 500 [[planda]] nach raibh aon chur síos orthu, agus scríobh ar leighis, [[mianreolaíocht]] is [[fealsúnacht]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} i6xzbfbzxb1m8i4sjn4mrjnxbsx8pvr 0 48697 1084707 929219 2022-08-20T20:19:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gabha óir, teilgeoir [[cré-umha]] is dealbhóir a rugadh i bh[[Flórans|Firenze]] [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Lorenzo Ghiberti''' ([[1378]] – [[1 Nollaig]] [[1455]]). I [[1401]] bhuaigh sé comórtas chun péire geataí cré-umha a [[Teilgean (miotalóireacht)|theilgean]] don bhaistealann in Ardeaglais Firenze, atá ann fós. [[Íomhá:Florença - Portões do Paraíso (146).jpg|mion|Geataí na baistealainne in Ardeaglais Firenze. "Geataí Pharthais" a bhaist [[Michelangelo]] orthu.]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ghiberti, Lorenzo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1378]] [[Catagóir:Básanna i 1455]] [[Catagóir:Ealaíontóirí Iodálacha]] ir239prgtg58m8o4k4u7pkd2obv30fn 0 48709 1084984 786591 2022-08-20T20:50:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] [[SAM|Meiriceánach]] a rugadh i Zanesville, [[Ohio]] ab ea '''Cass Gilbert''' ([[24 Samhain]] [[1859]] – [[17 Meitheamh]] [[1934]]). Dhear sé an chéad [[ilstórach]] spéire, [[foirgneamh]] Woolworth i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] (1912), a raibh 60 urlár ann: an foirgneamh ab airde ar [[An Domhan|Domhan]] ag an am. [[Íomhá:Woolworth bldg nov2005d.jpg|mion|Foirgneamh Woolworth]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gilbert, Cass}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1859]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] 0lje61e8g01h4cfrkyspoh5cen76wil 0 48728 1084444 1070510 2022-08-20T19:51:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisiceoir]] a rugadh i [[Moscó]] ab ea '''Vitaly Lazarevich Ginzburg''' ([[4 Deireadh Fómhair]] [[1916]] – [[8 Samhain]] [[2009]]). Sa bhliain [[2003]], le [[Alexei Alexeyevich Abrikosov|Alexei Abrikosov]] is [[Anthony Leggett]], bhuaigh sé [[Duais Nobel na Fisice]] as a [[Taighde|thaighde]] ceannródaíoch ar fhorsheoltóirí is [[forshreabhacht]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ginzburg, Vitaly L.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] [[Catagóir:Básanna in 2009]] [[Catagóir:Fisiceoirí Rúiseacha]] l6nzwmwath9lp2hdcx67xz2ruw7iku7 0 48802 1084967 777122 2022-08-20T20:48:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil a rugadh in Erasbach na [[An Bhaváir|Baváire]] ab ea '''Christoph Willibald [Ritter] von Gluck''' ([[2 Iúil]] [[1714]] – [[15 Samhain]] [[1787]]). I [[Páras|bPáras]] sna [[1770í|1770idí]] déanacha, thug sé stíl ceoldrámaíochta isteach, stíl Fhrancach, éagsúil ó stíl choitianta [[An Iodáil|na hIodáile]] a luaití le Niccolo Piccinni ([[1728]]–[[1800]]). B'éacht a [[Ceoldráma|cheoldráma]] rathúil ''Iphigénie en Tauride'' (Ifigéine sa Táirid, 1779). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gluck,Christoph}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1714]] [[Catagóir:Básanna i 1787]] [[Catagóir:Cumadóirí Gearmánacha]] 3li2fmx5w2cs8w499888yq8na1z93vh 0 48829 1084988 906946 2022-08-20T20:50:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí cille a rugadh i gCorteno [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Camillo Golgi''' ([[7 Iúil]] [[1843]] – [[21 Eanáir]] [[1926]]). D'fhionn sé coirpíní Golgi i gcealla [[Ainmhí|ainmhithe]] de bhrí gur éirigh leis iad a ruaimniú le salainn mhiotalacha (a bhfuil finíocht acu leo) agus a dhéanamh feiceálach faoin [[Micreascóp solais|micreascóp]]. D'oscail a chuid [[taighde]] réimsí nua taighde ar an [[néarchóras]], na horgáin chéadfacha, na [[Matán|matáin]], agus na [[faireog]]a. Roinn sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain [[1906]] le [[Santiago Ramón y Cajal]] as an saothar bunúsach ceannródaíoch seo. Fuair sé bás in [[Pavia]] na hIodáile. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Golgi, Camillo}} [[Catagóir:Bitheolaithe Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1843]] [[Catagóir:Básanna i 1926]] 1w3b3p4gwi2qa32ew20llvyh0m5vk0v 0 48910 1084938 898858 2022-08-20T20:42:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i [[Washington, D.C.|Washington DC]] is ea '''David Jonathan Gross''' ([[1941]]-).Roinn sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain 2004 le [[Frank Wilczek]] is David Politzer as a shaothar [[taighde]] ar an bhfórsa láidir sa [[Núicléas adamhach|núicléas]], a léirigh go bhfuil saoirse asamtóiteach i dteoiric an fhórsa láidir ([[crómaidinimic chandamach]]), agus go méadaíonn an fórsa seo idir dhá [[Cuarc|chuarc]] de réir mar a bhogann siad amach óna chéile. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] pk8h4dwiy5supaobbe79arluh8hbotn 0 48943 1085124 911889 2022-08-20T21:43:33Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Uirlis}} [[Íomhá:Colt_Autentica.jpg|clé|250px|mion|Gunnán]] [[Piostal]] aonbhairille le craos rothlaithe agus cuasáin i gcomhair 6 chartús, a chuireann cartús nua sa líne scaoilte go huathoibríoch tar éis gach scaoilte. Rinne [[Samuel Colt]] an chéad sampla praiticiúil i [[1835]], ag baint feidhm as gníomhú chocáil an chasúr scaoilte chun sorcóirbhairille na gcraoschuasán a rothlú céim ar aghaidh. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gunnan}} [[Catagóir:Gunnaí]] hnpi4um3iuuwx38nlweg92u6wsx0rd3 0 49029 1084451 814278 2022-08-20T19:51:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i Waldstein [[An Ostair|na hOstaire]] ab ea '''Victor Franz Hess''' ([[24 Meitheamh]] [[1883]] – [[17 Nollaig]] [[1964]]). Thóg sé soithigh ianúcháin suas i mbalúin leis ([[1911]]-[[1912]]) agus fuair amach gur mhéadaigh an déine radaíochta de réir na hairde san [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]]. Chruthaigh sé gur tháinig an [[radaíocht]] ardfhuinnimh ón spás amuigh, gur radaíocht chosmach í. Chabhraigh sé le ráta astaithe alfacháithníní ó ghram [[raidiam]] a thomhas i [[1918]]. Roinn sé [[Duais Nobel]] na Fisice le Carl Anderson i [[1936]] as a shaothar bunúsach ar [[Gathanna cosmacha|ghathanna cosmacha]]. D'éag sé i Mount Vernon, [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]]. Chuir sé faoi sna Stáit Aontaithe sa bhliain 1938 chun géarleanúint na Naitsíoch a sheachaint. Ba Ghiúdach í an chéad bhean chéile aige. D'fhan siad sna Stáit Aontaithe agus sa bhliain 1944 ghlac sé saoránacht Mheiriceánach. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hess, Victor Franz}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1883]] [[Catagóir:Básanna i 1964]] [[Catagóir:Fisiceoirí Ostaracha]] 0knkpljfiw1ra0b1r3pp5pw70vndyn6 0 49030 1084438 814396 2022-08-20T19:50:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fiseolaíocht|Fiseolaí]] a rugadh i bhFrauenfeld [[An Eilvéis|na hEilvéise]] ab ea '''Walter Rudolf Hess''' ([[17 Márta]] [[1881]] – [[12 Lúnasa]] [[1973]]). Rinne sé [[taighde]] ar rialú bhrú na [[Fuil|fola]], ráta buailte an chroí, agus a ngaolta siúd le [[riospráid]]. Ó [[1925]] dhírigh a thaighde ar fheidhmeanna na struchtúr ag bun na [[Inchinn|hinchinne]]. Shaothraigh sé leictreoidí míne snáthaide le pointí áitiúla san inchinn a spreagadh, agus thaispeáin gur athraigh spreagthaí ag pointí ar leith sa [[hipeatalamas]] [[teocht]] na colainne, ráta an chroí, nó brú na fola, rud a chuir fearg, spreagadh chun gnéis, nó [[codladh]] ar dhuine. Sa bhliain [[1949]] bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] le António Egas Muniz as a shaothar cuimsitheach ar an inchinn. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hess, Walter}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1881]] [[Catagóir:Básanna i 1973]] [[Catagóir:Fiseolaithe Eilvéiseacha]] jhv6cywhgnj6bpxz3ju8ywuyl6zg9bm 0 49033 1084467 968481 2022-08-20T19:53:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Antraipeolaí a rugadh i Larvik na h[[Iorua]] ab ea '''Thor Heyerdahl''' ([[6 Deireadh Fómhair]] [[1914]] &ndash; [[18 Aibreán]] [[2002]]). Sa bhliain [[1947]] sheol sé rafta balsa, ''[[Kon-Tiki]]'', trasna [[An tAigéan Ciúin|an Aigéin Chiúin]] ó [[Peiriú|Pheiriú]] go hoileánra Thuamatú chun taispeáint gurbh fhéidir le hIndiaigh Pheiriú taisteal go dtí an [[An Pholainéis|Pholainéis]] agus cur fúthu ansin — ach níl aon fhianaise go ndearna siad amhlaidh. I [[1970]] sheol sé bád paipíre, ''Ra II'', ó [[Maracó|Mharacó]] go dtí na hIndiacha Thiar. I [[1977]]-1978 rinne sé an t-aistear ón Iaráic go [[Diobúití]] ar bhád [[giolcach]], ''Tigris''. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hyerdahl, Thor}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1914]] [[Catagóir:Básanna in 2002]] ph3neidoqez8bldszx42nmwoaubjjqm 0 49136 1084561 906907 2022-08-20T20:03:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí a rugadh i Neston [[Sasana|Shasana]] is ea '''Tim Hunt''' ([[1943]]-). Le Paul Nurse is Leland Hartwell, bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain [[2001]] as a raibh léirithe acu mar gheall ar phríomhrialaitheoirí timthriall na cille, rud a ligeann do dhochtúirí [[diagnóisiú]] níos cruinne a dhéanamh ar [[ailse]]. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 5at5uqccaevyv65z2sqhl1blgn2ul2m 0 49144 1084733 768132 2022-08-20T20:22:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí a rugadh i [[Londain]] ab ea '''an Ridire Julian Sorrell Huxley''' ([[22 Meitheamh]] [[1887]] – [[14 Feabhra]] [[1975]]). Dhírigh sé ar eolas is torthaí na heolaíochta a chur i bhfeidhm ar fhadhbanna sóisialta is polaitiúla, agus cheap teoiric eitice a bhí bunaithe ar [[roghnú nádúrtha]]. Ceapadh é mar an gcéad ardstiúrthóir ar UNESCO ([[1946]]–[[1948]]). Garmhac le [[Thomas Henry Huxley|T. H. Huxley]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Huxley, Julian}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1887]] [[Catagóir:Básanna i 1975]] [[Catagóir:Bitheolaithe Sasanacha]] fegsqci9ijxxexrluptlsukz8wye3nz 0 49145 1084473 790931 2022-08-20T19:54:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí a rugadh in Ealing [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Henry Huxley''' ([[4 Bealtaine]] [[1825]] – [[29 Meitheamh]] [[1895]]). An príomhthacadóir le smaointeoireacht Darwin. Chuir sé [[peirspictíocht]] antraipeolaíoch le cur chuige Darwin ar an [[éabhlóid]] ina leabhar cáiliúil ''Man's Place in Nature'' (Ionad an Duine sa Nádúr, 1863). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Huxley, Thomas H}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1825]] [[Catagóir:Básanna i 1895]] [[Catagóir:Bitheolaithe Sasanacha]] ck9fmg4aohfy7kn8gw95y8uwdf7x3sx 0 49151 1085135 967234 2022-08-20T21:46:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó a saolaíodh in Allentown, [[Pennsylvania]] is ea '''Lee Iacocca''' (Lido Anthony, [[1924]]-). D'oibrigh sé i gcomhlacht Ford, ina [[uachtarán]] air i [[1970]]-1978. Uachtarán ar chorparáid [[Chrysler]] i [[1978]] agus í i gcruachás suntasach airgeadais, agus d'éirigh leis an comhlacht a shábháil. Scríobh sé dhá leabhar ar a chleachtadh: Iacocca (i gcomhar le William Kovak, 1985) agus ''Talking Straight'' (Ag Labhairt go Díreach, 1989). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} j55i6xymf118i17vcdh2gxiyy6lfh8l 0 49357 1084909 791741 2022-08-20T20:39:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Lia a saolaíodh i mBerkeley [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Edward Jenner''' (17 Bealtaine [[1749]] - 26 Eanáir [[1823]]). I [[1796]] d'ionaclaigh sé páiste le [[bolgach bó]], agus dhá mhí níos déanaí le [[bolgach]] Dé. Níor tholg an páiste an galar marfach seo. Ina dhiaidh sin tháinig [[vacsaíniú]] le bheith an-choiteann mar chosaint i gcoinne galar éagsúil. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jenner, Edward}} [[Catagóir:Lianna Sasanacha]] [[Catagóir:Bitheolaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Bolgach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1749]] [[Catagóir:Básanna i 1823]] 7nt61cmami6snd3bknawqgrsfjk7hoo 0 49358 1084754 898870 2022-08-20T20:24:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisiceoir]] a rugadh i [[Hamburg]] [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Johannes Hans Daniel Jensen''' ([[1907]]-[[1973]]). Rinne sé [[taighde]] bunúsach ar struchtúr sceallach na gcáithníní fonúicléacha i gcosúlacht ar struchtúr sceallach na [[leictreon]] san adamh. Roinn sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain [[1963]] le [[Maria Goeppert-Mayer]] is Eugene Wigner. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Fisiceoirí Gearmánacha]] 3u4j2jj6cvv6n059fl0x2itiot0phvt 0 49364 1084920 885369 2022-08-20T20:41:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Pailé-antrapeolaí a rugadh i [[Chicago]] is ea '''Donald Carl Johanson''' (r. [[28 Meitheamh]] [[1943]]). Agus é i mbun tochailtí antraipeolaíocha in Afar san [[An Aetóip|Aetóip]] i [[1972]]-1977, tháinig sé ar iontaisí homainidí, 3-4 mhilliún bliain d'aois, atá fíorthábhachtach do réamhstair an chine dhaonna. Ina measc bhí Lucy, sampla baineann atá leathiomlán, agus fuílligh de ghrúpa 13 indibhid eile. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Johanson, Donald}} [[Catagóir:Antraipeolaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1943]] [[Catagóir:Daoine beo]] noza8cx0xu895khe2n521nc3kn32wo9 0 49370 1084799 711052 2022-08-20T20:28:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i [[Londain]], an chéad ailtire [[Sasana]]ch a bhain cáil mhór amach ab ea '''Inigo Jones''' ([[15 Iúil]] [[1573]] – [[21 Meitheamh]] [[1652]]). Rinne sé staidéar ar dhearadh san Iodáil, agus thug an stíl [[Pallaidiachas|Phallaidiach]] isteach i Sasana. I measc a dhearthaí Pallaidiacha bhí Teach na Banríona i nGreenwich (1635) agus an Fleiteach i Whitehall (1622). == Gailearaí == <gallery> Íomhá:Queens House.jpg|Teach na Banríona, Greenwich Íomhá:Banqueting House London.jpg|An Fleiteach, Whitehall Íomhá:Bottom storey façade Banqueting House.JPG|Garamharc ar an bhFleiteach Íomhá:Banqueting House 801.jpg|Taobh istigh den Fhleitheach Íomhá:Nebot covent garden market clean.jpg|Covent Garden </gallery> {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jones,Inigo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1573]] [[Catagóir:Básanna i 1652]] [[Catagóir:Ailtirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine as Londain]] 60mik44qhghud0mgmvpwbnbl5wn6ith 0 49419 1085046 807044 2022-08-20T20:57:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] a rugadh i dTambov [[An Rúis|na Rúise]] ab ea '''Andrey Nikolayevich Kolmogorov''' ([[25 Aibreán]] [[1903]] – [[20 Deireadh Fómhair]] [[1987]]). Rinne sé [[taighde]] bunúsach i réimsí éagsúla: feidhmeanna athróige réadaí, anailís feidhmeanna, [[loighic mhatamaiticiúil]], [[toipeolaíocht]], teoiric na suaiteachta, teoiric an eolais, agus [[cibirnitic]]. Cáil air as teoiric aicsímeach na dochúlachta, a leabhar ''Grundbegriffe der Wahrscheinlichkeitsrechnung'' (Uraiceacht na Dóchúlachta, 1933), agus a shaothar le Alexander Khinchin ([[1894]]-[[1959]]) ar [[slabhra Markov|phróisis Markov]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kolmogorov, Andrey Nikol}} [[Catagóir:Matamaiticeoirí Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1903]] [[Catagóir:Básanna i 1987]] awvcei7nz0jdkfqkfk82bg3g3vusp8i 0 49422 1084518 995377 2022-08-20T19:58:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceannródaí [[roicéad]] is [[Innealtóireacht|innealtóir]] aeraspáis a rugadh i Zhitomir na h[[An Úcráin|Úcráine]] ab ea '''Sergey Pavlovich Korolyov''' ([[12 Eanáir]] [[1907]] – [[30 Nollaig]] [[1966]]). D'fhorbair sé an chéad [[diúracán balaistíoch idirilchríochach]] [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadach]]. Níos déanaí, bhí ina cheannaire ar an gclár spáis Sóivéadach. [[Íomhá:Сергей Павлович Королёв (портрет).jpg|mion|Sergey Korolyov|alt=|219x219px]][[Íomhá:The Soviet Union 1969 CPA 3731 stamp (Sergei Korolev).jpg|mion|Eisíodh an stampa seo in onóir Korolyov sa bhliain 1969, rud a thaispeánann a thábhacht don [[Aontas Sóivéadach]].|clé|202x202px|alt=]] == Luathshaol == Chaith Korolyov 6 bliana i ngéibhinn ag tosnú sa bhliain 1938 as bac a chur ar dul chun cinn chlár roicéad an [[Aontas Sóivéadach|Aontais Shóivéadaigh]] agus cúbláil a dhéanamh ar chiste na heagraíochta poiblí ina raibh sé ag obair. Ach déanta na fírinne, chaith sé an t-airgead ar thástáil roicéad gan aon rath. Sa bhliain 1952 rinneadh ball den [[Cumannachas|Pháirtí Cumannach]] de. Agus ar [[19 Aibreán]] [[1957]] d'aithin an stát nach raibh aon bhunús riamh leis na coireanna a cuireadh ina leith le linn feachtas polaitiúil na [[1930idí]]. == Dearthóir roicéad == Tugadh a chlú ar ais dó sna blianta i ndiaidh an [[Dara Cogadh Domhanda]] de réir mar a aithníodh a shárchumas mar dhearthóir roicéad. D'fhorbair sé an chéad [[diúracán balaistíoch idirilchríochach]] [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadach]]. Faoin na [[1960idí]] ní raibh aon duine níos tábhachtaí ná é i gcóras aeraspáis na Sóivéadach agus iad i gcomórtas leis na [[SAM|Stát Aontaithe]], "Rás an Spáis" mar a thugadh air. "An Príomhdhearthóir" a thugtaí ar Korolyov ar eagla go mbeadh a fhios ag [[Rialtas|rialtas Mheiriceá]] cérbh é agus go maróidís é. [[Íomhá:Stamp of Kazakhstan 596.jpg|clé|mion|Почтовая марка Казахстана из серии "День космонавтики", «100 лет С. П. Королеву», 2007, № 596]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Korolyov, Sergey}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1907]] [[Catagóir:Básanna i 1966]] [[Catagóir:Teicneolaíocht spáis]] [[Catagóir:Diúracáin]] [[Catagóir:Innealtóirí Rúiseacha]] n1h0g7ybzgo6q8870p54hgsomqdwcvc 0 49484 1084566 778318 2022-08-20T20:04:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Seodóir is dearthóir earraí gloine a rugadh in Ay [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''René Lalique''' ([[6 Aibreán]] [[1860]] &ndash; [[1 Bealtaine]] [[1945]]). A dhearthaí gloine, maisithe le figiúirí rilífe, [[Ainmhí|ainmhithe]] is [[Bláth (planda)|bláthanna]], an-suntasach i ngluaiseachtaí na hEalaíne Nua agus Deco. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1860]] [[Catagóir:Básanna i 1945]] {{DEFAULTSORT:Lalique, Rene}} p05653oywd1c14kaqc9rtgim96vn614 0 49520 1085004 823342 2022-08-20T20:52:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] is innealtóir sibhialta a rugadh i bhFulneck [[Sasana|Shasana]], ach a d'imigh do na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] i [[1795]] ab ea '''Benjamin Henry Latrobe''' ([[1 Bealtaine]] [[1764]] – [[3 Meán Fómhair]] [[1820]]). Thug sé stíl na hAthbheochana Gréagaí isteach ansin. Ina shuirbhéir ar fhoirgnimh phoiblí i [[Washington, D.C.|Washington, DC]] ([[1803]]-[[1817]]). Dhear is thóg sé a shárshaothar, [[Baisleac]] Dheastógáil na Maighdine Muire i m[[Baltimore, Maryland]], ó [[1805]]. Fuair sé bás i [[New Orleans]], [[Louisiana]]. [[Íomhá:Ext-Night.jpg|mion|[[Baisleac]] Dheastógáil na Maighdine Muire i m[[Baltimore, Maryland]]]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Latrobe, Benjamin H}} [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Ailtirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1764]] [[Catagóir:Básanna i 1820]] dr7eyj9tfn71rmbx4rhf8qie7k984t3 0 49581 1085177 804500 2022-08-20T21:57:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i Rye, [[Nua-Eabhrac]] is ea '''David Morris Lee''' ar an ([[20 Eanáir]] [[1931]]). Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] sa bhfisic lena chomhghleacaithe Robert Richardson is Douglas Osheroff i [[1996]] as [[forshreabhacht]] He-3 a fhionnadh sna [[1970idí]]. Ritheann ábhar forshreabhach gan [[slaodacht]] trí phóireanna an-bheaga, agus má rothlaítear é, cruthaítear mionchuilithí ann a fhreagraíonn do rialacha candamacha. Thaispeáin Pjotr Kapitza i [[1937]] gur forshreabhach é príomhiseatóp heiliam, He-4, nuair a fhuaraítear go 2.7 K é. D'éirigh le Lee is a chomhghleacaithe He-3 a fhuarú go dtí .002 K, rud nach ndearnadh roimhe sin. Mar fhotháirge agus trí thimpiste, chruthaigh siad gur forshreabhán He-3 ag an [[teocht]] fhíoríseal seo. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lee, David Morris}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1931]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] 2cttvcix7avrdennmzd3kwgfakae1r6 0 49582 1084456 816614 2022-08-20T19:52:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] a saolaíodh i [[Shang-hai]] is ea '''Tsung-Dao Lee''' (r. [[24 Samhain]] [[1926]]). Foilsíonn sé a chuid saothar leis an ainm '''T. D. Lee'''. Bhain a phríomhshaothar le bréagnú dhlí na paireachta (a thairg go bhfuil frithcháithnín comhionann áit éigin sa [[An Chruinne|Chruinne]] do gach [[cáithnín fo-adamhach]], ach le cruth íomhá scáthánaí) sa [[Fórsa núicléach lag|bhfórsa núicléach lag]]. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice sa bhliain [[1957]] i gcomhpháirt le [[Chen-Ning Yang]]. Ceann de na daoine ab' óige a bhfuair Duais Nobel riamh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lee, Tsung-Dao}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1926]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] 4cj7gsp5mbmevjdxdqhx1vbj9cdsoly 0 49584 1085193 814262 2022-08-20T22:03:02Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a saolaíodh ar [[26 Márta]] [[1938]] i [[Londain]] is ea '''Sir Anthony "Tony" James Leggett'''. Treoraí domhanda i bhfisic na hísealteochta. Sa bhliain [[2003]], le h[[Alexei Alexeyevich Abrikosov|Alexei Abrikosov]] is [[Vitaly L. Ginzburg|Vitaly Ginzburg]], bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice as a [[Taighde|thaighde]] ceannródaíoch ar fhorsheoltóirí agus [[forshreabhacht]]. Tá sé ina ollamh le fisic ag Ollscoil Illinois, Urbana-Champaign ón bhliain 1983 i leith. Tá saoránacht Bhriotanach agus Mheiriceánach aige. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Leggett, Anthony}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fisiceoirí Sasanacha]] lkzr9n3k1f71avuez2btkcet4w2a4mp 0 49661 1084604 810240 2022-08-20T20:08:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir aerloingseoireachta a rugadh in Anklam [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Otto Lilienthal''' ([[23 Bealtaine]] [[1849]] – [[10 Lúnasa]] [[1896]]). Rinne sé staidéar ar eitilt na n-éan chun meaisíní eitilte níos troime ná an t-aer a thógáil, cosúil le dearthaí éanfhir da Vinci. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lilienthal, Otto}} [[Catagóir:Eitleoirí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1849]] [[Catagóir:Básanna i 1896]] ta52vs9jt2uiw591nyixt4dqmwcedol 0 49717 1084355 687923 2022-08-20T19:03:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Ruaim]] choimpléascach phlandúil a úsáideadh go traidisiúnta mar tháscaire [[pH]]. Bíonn sí dearg i dtuaslagáin [[Aigéad|aigéadacha]], agus gorm i dtuaslagáin [[Alcaile|alcaileacha]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} tg04862wt9wyxcz5sv0t5gj7h71rx5p 0 49837 1084437 968871 2022-08-20T19:50:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Cosantóir]] comhshaoil is cearta daonna a rugadh i Nyeri na Céinia ab ea '''Wangari Maathai''' ([[1 Aibreán]] [[1940]] – [[25 Meán Fómhair]] [[2011]]). Bhain sí amach dochtúireacht in [[anatamaíocht]] na n-ainimhithe. Sa bhliain [[1977]] bhunaigh sí Gluaiseacht an Chreasa Ghlais, an scéim [[plandáil|plandála]] crann ba mhó riamh san [[An Afraic|Afraic]], agus aidhm aici [[bithéagsúlacht]] a chur chun cinn is ionannas níos láidre a thabhairt do mhná sa tsochaí. Bhuaigh sí [[Duais Nobel na Síochána]] sa bhliain [[2004]], an chéad bhean Afracach a bhuaigh an duais sin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Maathai,Wangari}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Eolaithe]] [[Catagóir:Daoine Céiniacha]] t9vnjneglbbl1pcc33krsi8ph5vz4c7 0 49843 1084948 806700 2022-08-20T20:46:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir an inneall bainte, a rugadh i Rockbridge, [[Virginia]] ab ea '''Cyrus Hall McCormick''' ([[1809]]-[[1884]]). Rinne sé 6 mhilliún inneall bainte le linn a shaoil, agus réabhlóid sa bhfeirmeoireacht. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} lby4x5tposcwrneesntto6c2mm8ubk9 0 49887 1084831 887397 2022-08-20T20:32:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Mahler-signature.svg|mion|Síniú]] Cumadóir ceoil a rugadh i gKaliště na Seice (an Bhóihéim in impireacht [[An Ostair|na hOstaire]] ag an am) ab ea '''Gustav Mahler''' ([[7 Iúil]] [[1860]] – [[18 Bealtaine]] [[1911]]). Ina shaothar tá cuid mhaith amhrán, 9 siansa mórscála, agus siansa neamhchríochnaithe amháin. An t-amhrán is cáiliúla uaidh is ea ''Das Lied von der Erde'' (Amhrán [[An Domhan|an Domhain]], 1908–1909). Nasc ab ea Mahler idir traidisiún Ostra-Ghearmánach an 19ú haois agus nua-aoiseachas an luath 20ú haois. Cé gur aithníodh a stádas mar stiúrthóir agus é beo fós, ní raibh tóir leanúnach ar a chuid saothar agus le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]] cuireadh cosc air sna tíortha a bhí faoi smacht na Naitsíoch. I ndiaidh 1945 chuir glúin nua d'éisteoirí fáilte roimh a chuid ceoil, agus bhí sé ar na cumadóirí ba mhó a shaothar seinnte agus taifeadta. Fanann an stádas sin aige go dtí an lá atá inniu ann. Rugadh isteach i dteaghlach [[Giúdachas|Giúdach]] a raibh an [[An Ghearmáinis|Ghearmáinis]] acu. Ba léir a thallann cheoil agus é an-óg. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mahler, Gustav}} [[Catagóir:Cumadóirí Ostaracha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1860]] [[Catagóir:Básanna i 1911]] i3jv546vpyzxapwmsu49tpv2l7r19ia 0 49930 1085141 950587 2022-08-20T21:47:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Self-Portrait (1908 or 1910-1911) (Kazimir Malevich).jpg|thumb|right|Kazimir Malevich, féinphortráid (1912)]] [[Péintéir]] a rugadh i g[[Cív]] [[An Úcráin|na hÚcráine]] ab ea '''Kazimir Severinovich Malevich''' ([[23 Feabhra]] (11 Feabhra sa tseanstíl), [[1879]]–[[15 Bealtaine]] [[1935]]). Le Mondrian, ina cheannródaí luath ar an teibíocht íon san ealaín. Bhunaigh sé an ghluaiseacht uachtaraíoch sa [[An Rúis|Rúis]] timpeall [[1913]]. Bhí an [[ealaín nua-aoiseach]] seo bunaithe ar 4 chruth simplí: an [[dronuilleog]], an [[ciorcal]], an [[triantán]], is an chrois. Léirigh sé íonacht aestéitiúil na gluaiseachta nuair a phéinteáil [[cearnóg]] bhán ar chúlionad bán. [[File:Kazimir Malevich, 1915, Black Suprematic Square, oil on linen canvas, 79.5 x 79.5 cm, Tretyakov Gallery, Moscow.jpg|thumb|''Cearnóg Dhubh'', 1915]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Malevich, Kazimir S}} [[Catagóir:Péintéirí Úcranacha]] [[Catagóir:Péintéirí Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1879]] [[Catagóir:Básanna i 1935]] ab0h3wxd5h92q3oyfoh8391n42spj77 0 49985 1084577 786548 2022-08-20T20:05:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] a rugadh i Lováin [[An Bheilg|na Beilge]] ab ea '''Quentin Massys''' (c 1466-1530). Is pictiúir eaglasta an chuid is mó dá shaothar, ach [[réalachas]] iontu. Pictiúir cáiliúil uaidh is ea ''Erasmus'' ([[1517]]). [[Íomhá:Quentin Massys 001.jpg|mion|An t-Iasachtóir Airgid agus a Bhean Chéile, 1514]] [[Íomhá:Quentin Matsys - A Grotesque old woman.jpg|mion|Seanbhean Anchúinseach, t. 1513]] [[Íomhá:Quentin Massys- Erasmus of Rotterdam.JPG|mion|Erasmus, 1517]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Massys, Quentin}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1466]] [[Catagóir:Básanna i 1530]] [[Catagóir:Péintéirí Pléimeanacha]] 25458sag4wsf0npgnt6xbvp2h4u7d23 0 50120 1084980 968487 2022-08-20T20:50:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí móilíneach a rugadh i mBahia Blanca na h[[An Airgintín|Airgintíne]] ab ea '''César Milstein''' ([[8 Deireadh Fómhair]] [[1927]] – [[24 Márta]] [[2002]]). I gcomhar le Georges Köhler, rinne sé [[taighde]] bunúsach ar tháirgeadh [[antashubstaintí]] mónaclónacha, agus roinn [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] i [[1984]] le Neils Jerne is Köhler as. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Milstein, Cesar}} [[Catagóir:Bitheolaithe Airgintíneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1927]] [[Catagóir:Básanna in 2002]] dfcnlldzeminmdpt4d8h885ygzu6f5n 0 50249 1084790 814377 2022-08-20T20:27:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh i [[Páras|bPáras]] ab ea '''Jacques Lucien Monod''' ([[9 Feabhra]] [[1910]] &ndash; [[31 Bealtaine]] [[1976]]). Lena chomhghleacaí [[François Jacob]], rinne sé [[taighde]] bunúsach ar mheicníochtaí géiniteacha rialaithe, agus shaothraigh teoiric an [[obrón|obróin]], géin a rialaíonn géinte eile trí nascadh le cuid ar leith den [[Aigéad dí-ocsairibeanúicléasach|DNA]]. Roinneadar [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] i [[1965]] le André Lwoff. D'fhoilsigh sé ''Le Hasard et la Nécessité'' (Seans agus [[Riachtanas]], 1970), leabhar ar [[Fealsúnacht|fhealsúnacht]] na beatha bunaithe ar an [[Bitheolaíocht|mbitheolaíocht]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Monod, Jacques}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1910]] [[Catagóir:Básanna i 1976]] [[Catagóir:Bitheolaithe Francacha]] pfyn0st5xexokdcxvq20rhlo0oj1hga 0 50411 1085111 935518 2022-08-20T21:39:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Cairdinéal]] is fealsamh a saolaíodh i gKues [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Nioclás as Kues''' ([[1401]]-[[1464]]). Eolaí Athbheochana roimh am, a scríobh ar [[réalteolaíocht]], [[matamaitic]], [[fealsúnacht]] is [[bitheolaíocht]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} b52bduxr0pxuwu6ko3j8uhxmpp3d9is 0 50426 1084453 816609 2022-08-20T19:52:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir aerloingseoireach, eitleoir agus taiscéalaí Artach a rugadh i Lauro [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Umberto Nobile''' ([[21 Eanáir]] [[1885]] – [[30 Iúil]] [[1978]]). Thóg sé na haerlonga ''Norge'' agus ''Italia'', ach scriosadh an ''Italia'' ag filleadh ón Mol Thuaidh sa bhliain [[1928]]. D'éag Nobile sa [[An Róimh|Róimh]] in aois a 93 bliana. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nobile, Umberto}} [[Catagóir:Innealtóirí Iodálacha]] [[Catagóir:Eitleoirí Iodálacha]] [[Catagóir:Taiscéalaithe Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1885]] [[Catagóir:Básanna i 1978]] 0wetnrgggdf9licr2ixjzbq2vlgslla 0 50533 1084868 705239 2022-08-20T20:35:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] radharc tíre a rugadh i [[Hartford, Connecticut]] ab ea '''Frederick Law Olmsted''' ([[26 Aibreán]] [[1822]] – [[28 Lúnasa]] [[1903]]). An príomhailtire in athchóiriú [[an Pháirc]] Láir i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Dhear sé suíomh an Taispeántais Dhomhanda Cholambaigh i [[Chicago]], Páirc Jackson (Chicago), [[Prospect Park]] ([[Brooklyn]]), páirceanna i [[Washington, D.C.|Washington]], agus campas na hollscoile i mBerkeley, [[California]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Olmsted,Frederick Law}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1822]] [[Catagóir:Básanna i 1903]] [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] nxbajuf3t8uywl9eeucwmvvmdapr248 0 50562 1085075 717127 2022-08-20T20:59:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:OrteliusWorldMap.jpeg|mion|''Typus Orbis Terrarum'', ceann de na léarscáileanna is luaithe de chuid Ortelius]] Cairtghrafaí a rugadh in Antwerp [[An Ísiltír|na hOllainne]] ab ea '''Abraham Ortels Ortelius''' ([[14 Aibreán]] [[1527]] – [[28 Meitheamh]] [[1598]]). D'fhoilsigh sé an chéad atlas, ''Teatrum Orbis Terrarum'' ([[Amharclann]] [[An Domhan|an Domhain]]), sa bhliain 1570. Thiomnaigh Ortelius an t-atlas do rí na [[An Spáinn|Spáinne]], a rinne cairtghrafaí ríoga de mar chúiteamh. San oifig sin bhí teacht ag Ortelius ar a lán eolais ó thaiscéalaithe Spáinneacha sna cartlanna ríoga sa tír sin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ortelius,Abraham}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1527]] [[Catagóir:Básanna i 1598]] [[Catagóir:Cartagrafaithe Pléimeannacha]] axjunwr558s53q99be8jwf5qkiudetm 0 50607 1085049 854299 2022-08-20T20:57:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i b[[Padua]] [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Andrea Palladio''' nó '''Andrea di Pietro della Gondola''' ([[30 Samhain]] [[1508]] – [[19 Lúnasa]] [[1580]]), an t-ailtire is ceannasaí i stair an iarthair. Oileadh ar dtús é mar shaor cloiche. Chaith sé roinnt blianta sa [[An Róimh|Róimh]] ag déanamh staidéir is ag líniú na seanfhothrach. Rinne sé a chéad tionscnamh ailtireachta i [[Vicenza]] nuair a d'atóg an seanhalla tionóil is margaidh ansin ina [[Foirgneamh|fhoirgneamh]] taibhseach poiblí a dtugtar ''an Bhaisleac'' air. Thóg sé tithe móra is paláis baile d'uaisle na cathrach sin, ina measc an Villa Rotonda, an Villa Foscari, an Villa Emo, is an Villa Poiana. Bhain sé úsáid as colúnáidí le colúin chlasaiceacha, áiléir oscailte, cruinneacháin, áirsí, peidiméidí is na hairíonna go léir a chonaic sé i bhfothraigh na Róimhe, ach cumtha go siméadrach maorga álainn. D'fhoilsigh sé ''I quattro libri dell'architettura'' (Ceithre Leabhar na hAiltireachta, 1570) le cur síos go cuimsitheach ar a stíl [[Pallaidiachas|Phallaidiach]], monagraf bunaidh na hailtireachta nua-aoisí. Tinfeadh d'ailtirí ó shin i leith. [[Íomhá:Palazzo Chiericati (Vicenza).jpg|mion|Dhear Andrea Palladio an Palazzo Chiericati.]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Palladio,Andrea}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1508]] [[Catagóir:Básanna i 1580]] [[Catagóir:Ailtirí Iodálacha]] 44szz3t3yr0ieqo7vbktxxla0k82kym 0 50621 1085107 770896 2022-08-20T21:37:14Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Pappus - Mathematicae collectiones, 1660 - 846395.jpg|thumb|''Mathematicae collectiones'', 1660]] [[Matamaiticeoir]] Gréagach ab ea '''Papas Chathair Alastair''' (4ú céad). Tá a ''Synagoge'' (Bailiúchán, 8 n-imleabhar) fós ar fáil, ach é neamhiomlán. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} ctblhfrtpufgkg79wuizt48zkpfx0y5 0 50668 1084556 722642 2022-08-20T20:02:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceannasaí cabhlaigh is taiscéalaí a rugadh i gCresson Springs, [[Pennsylvania]] ab ea '''Robert Edwin Peary''' ([[6 Bealtaine]] [[1856]] – [[20 Feabhra]] [[1920]]). I b[[Portland, Maine|Portland]], [[Maine]] a d'fhás sé aníos. Rinne sé 8 n-aistear mara go cósta [[An Ghraonlainn|na Graonlainne]], ag baint an chósta thoir amach i [[1891]]-[[1892]] tríd an [[oighear]] a thrasnú. I gceannas ar an gcéad aistear go dtí an [[Mol Thuaidh]], [[1909]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Peary, Robert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1856]] [[Catagóir:Básanna i 1920]] [[Catagóir:Taiscéalaithe Meiriceánacha]] 956c5hym0dszc4nf26lb43r9smrw2g5 0 50737 1084429 898895 2022-08-20T19:49:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fisiceoir a rugadh ar [[5 Samhain]] [[1948]] in Wilkes-Barre, [[Pennsylvania]], is ea '''William D. Phillips'''. Roinn sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain [[1997]] le [[Steven Chu]] is [[Claude Cohen-Tannoudji]] as a [[Taighde|dtaighde]] le bealaí a shaothrú chun adaimh a fhuarú is a sháinniú le léas [[Léasar|léasair]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Phillips, William}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] gsl51zd4mwrq1zqxmmonq5e2xxwmrww 0 50800 1085048 931054 2022-08-20T20:57:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Dealbhóir a rugadh i bPontadera [[An Iodáil|na hIodáile]] ab ea '''Andrea Pisano''' (c 1290-1349). D'oibrigh sé i bh[[Flórans|Firenze]] agus chríochnaigh na doirse [[cré-umha]] is luaithe ar an mbaistealann ansin (1336). Fuair sé bás in Orvieto. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pisano, Andrea}} [[Catagóir:Dealbhóirí Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1290]] [[Catagóir:Básanna i 1349]] 11dtjfeyzpux5q3k537vb3om6f6y9pg 0 50852 1084531 789416 2022-08-20T20:00:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Leasaitheoir sóisialta a rugadh i [[Briostó|mBriostó]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Samuel Plimsoll''' ([[10 Feabhra]] [[1824]] – [[3 Meitheamh]] [[1898]]). D'áitigh sé ar an [[rialtas]] dlí a rith chun iachall a chur ar úinéirí long marc ar leith — diosca ciorclach le líne chothrománach tríd an lár (líne Plimsoll, an tslat)—a phéinteáil ar thaobh gach loinge chun comharthú nár cheadaithe an long a lódáil don tslat, le líne Plimsoll ag leibhéal dhromchla an uisce. Ghnóthaigh sé an leasainm ‘cara na [[mairnéalach]]’ as an mbeart seo. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Plimsoll, Samuel}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1824]] [[Catagóir:Básanna i 1898]] [[Catagóir:Leasaitheoirí sóisialta Sasanacha]] rtxr8ny8v7dvo5848wy999btqwy95vk 0 50876 1084507 729424 2022-08-20T19:57:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] a rugadh i bPithiviers [[An Fhrainc|na Fraince]] ab ea '''Siméon Denis Poisson''' ([[21 Meitheamh]] [[1781]] – [[25 Aibreán]] [[1840]]). Rinne sé [[taighde]] ar [[Meicnic|mheicnic]] neamhaí, [[leictreamaighnéadas]], [[airíonna meicniúla]] ábhar ([[cóimheas Poisson]]), agus [[dóchúlacht]], inar bhunaigh sé an dlí a rialaíonn dáileacháin mhóra [[Uimhir randamach|uimhreacha randamacha]] (''dáileadh Poisson''). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Poisson, Simeon Denis}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1781]] [[Catagóir:Básanna i 1840]] [[Catagóir:Matamaiticeoirí Francacha]] mdai5jg9fleamjenpuyhg3ul3c1bill 0 51017 1085059 968491 2022-08-20T20:58:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadach]] a rugadh in Atherton [[An Astráil|na hAstráile]] ab ea '''Alexandr Mikhailovich Prokhorov''' ([[11 Iúil]] [[1916]] – [[8 Eanáir]] [[2002]]). Bhuaigh sé [[Duais Nobel na Fisice]] sa bhliain 1964 lena chomhghleacaí Nikolai Basov agus Charles Townes as a shaothar bunúsach ar [[leictreonaic]] chandamach, a raibh aimplitheoirí is ascaltóirí, bunaithe ar phrionsabal an [[Méasar|mhéasair]] is an [[Léasar|léasair]], mar thoradh air. Ceapadh é freisin mar phríomheagarthóir ar Mhórchiclipéid an Aontais Shóivéadaigh. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Prokhorov,Alexandre Mikhailovich}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] [[Catagóir:Básanna in 2002]] [[Catagóir:Fisiceoirí Rúiseacha]] igityy8guvr1myejco0b97lbh6xsw1p 0 51094 1084977 814251 2022-08-20T20:49:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i dTiruchirappalli na h[[An India|India]] ab ea an '''Ridire Chandrasekhara Venkata Raman''' ([[7 Samhain]] [[1888]] – [[21 Samhain]] [[1970]]). In [[Tiruchirappalli]], i stát [[Tamil Nadhu]], san [[India]], a rugadh é. Ar son a chuid [[taighde]] ar fhorleathadh, scaipeadh is athrú [[tonnfhad]] [[Solas|solais]] mhonachrómataigh in ábhair thrédhearcacha, a ainmníodh as, bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice sa bhliain [[1930]]. Fuair sé bás in [[Bangalore]], i [[Mysore]], san India. Ba uncail le [[Subramanayan Chandrasekhar]] ar thaobh a athar é. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Raman, Chandrasekhara Venkata}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1888]] [[Catagóir:Básanna i 1970]] [[Catagóir:Fisiceoirí Indiacha]] dt3g1jqxhm4gmibr9d1ondta8nt79wl 0 51100 1084528 814380 2022-08-20T19:59:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Lia is histeolaí a rugadh i bPetilla de Aragón [[An Spáinn|na Spáinne]] ab ea '''Santiago Ramón y Cajal''' ([[1 Bealtaine]] [[1852]] – [[17 Deireadh Fómhair]] [[1934]]). Rinne sé [[taighde]] bunúsach ar mhicreastruchtúr an néarchórais, agus tarchur néar-ríog san [[inchinn]]. I measc a bhfoilseachán bhí ''Estudios sobre la Degeneración y Regeneración del Sistema Nervioso'' (Staidéir ar Mheath is Athghiniúint an Néarchórais, 1913-1914). Roinn sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] le [[Camillo Golgi]] i [[1906]] as an saothar ceannródaíoch seo. D'éag sé i [[Maidrid]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ramon, Santiago y C}} [[Catagóir:Lianna Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1852]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] dxn9ngr736binjszon2w4h2mxo2m9al 0 51110 1085101 934110 2022-08-20T21:34:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Persian Scholar pavilion in Viena UN (Rhazes).jpg|thumb|Rhazes]] Lia is ailceimicí Peirseach a raibh cónaí air i m[[Bagdad]] ab ea '''Razi''' (Abu Bakr Muhammad ibn Zakariya ar-Razi, c 10ú céad). Tionchar fiúntach ag a [[Ciclipéid|chiclipéid]] ar [[eolaíocht]] [[míochaine]] sa [[Meánaois|Mheánaois]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 7sa1cjxrk3b443onwv82bonlkvjxfuy 0 51153 1084439 932656 2022-08-20T19:50:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Lia míleata a rugadh i mBelroi, [[Virginia]] ab ea '''Walter Reed''' ([[13 Meán Fómhair]] [[1851]]-[[22 Samhain]] [[1902]]). Rinne sé [[taighde]] i [[1900]] a thaispeáin gur tarchuireadh an [[fiabhras buí]] le corrmhíolta, agus de thoradh an léargais seo díothaíodh an galar i gCúba. Ainmníodh [[Ospidéal]] Míleata Walter Reed i [[Washington, D.C.|Washington]] as. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Reed, Walter}} [[Catagóir:Lianna ó na Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1851]] [[Catagóir:Básanna i 1902]] iv3o91zshc6a74rxz2y6bny9u3fkqax 0 51155 1085102 770892 2022-08-20T21:35:47Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Regiomontanus - De triangulis planis et sphaericis libri, per Henrichum Petri et Petrum Pernam - 4683051.tif|thumb|''De triangulis planis et sphaericis libri'']] [[Matamaiticeoir]] is [[réalteolaí]] a rugadh i gKönigsberg [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Regiomontanus''' (Johannes Müller, [[1436]]-[[1476]]). Bhunaigh sé staidéar an ailgéabair is na triantánachta sa Ghearmáin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} a9frjtptrira4m5fbpggfuuzelt2gw1 0 51207 1084820 724518 2022-08-20T20:30:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i bPriestley Plantation, Paróiste St. James, [[Louisiana]] ab ea '''Henry Hobson Richardson''' ([[29 Meán Fómhair]] [[1838]] – [[27 Aibreán]] [[1886]]). Thosaigh sé athbheochan Rómhánúil sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]], agus mar thoradh tháinig stíl ailtireachta oirirc Mheiriceánach chun cinn. Dhear sé eaglaisí—Eaglais na Tríonóide i m[[Bostún]] ([[1872]]–[[1877]]), mar shampla—Foirgnimh Chondae Allegheny i [[Pittsburgh|bPittsburgh]] (1884–1888), agus na hallaí cónaithe in [[Ollscoil Harvard]] ([[1879]]–[[1884]]). Áirítear é, in éineacht le [[Louis Sullivan]] agus [[Frank Lloyd Wright]], mar dhuine de "Thríonóid Ailtireachta na Stát Aontaithe". Fuair sé bás in Brookline, Massachusetts. == Gailearaí == <gallery perrow=4> Íomhá:Allegheny County Courthouse pittsburgh.jpg|Cúirt Chondae Allegheny, Pittsburgh Íomhá:RichardsonAlleghenyCHBridge.jpg|An droichead a nascann foirgnimh Chondae Allegheny Íomhá:Ames Free Library (North Easton, MA) - oblique view.JPG|Dhear Henry Richardson an Ames Free Library i North Easton, [[Massachusetts]] Íomhá:Warder-Totten House.JPG|Warder-Totten House, [[Washington, D.C.]] </gallery> ==Naisc Sheachtracha== [http://www.dmoz.org/Arts/Architecture/History/Architects/R/Richardson,_Henry_Hobson/ Naisc a bhaineann le H. H. Richardson] {{Commonscat|H. H. Richardson}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Richardson, Henry}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1838]] [[Catagóir:Básanna i 1886]] [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] 21mwrvvy0nnijrcrxja5vkx6264m5jz 0 51210 1084973 813242 2022-08-20T20:49:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Seismeolaí [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] a rugadh i Hamilton, [[Ohio]] ab ea '''Charles Francis Richter''' ([[26 Aibreán]] [[1900]] – [[30 Meán Fómhair]] [[1985]]). Le Beno Gutenberg, chum sé [[scála Richter]] chun neart [[crith talún]] a thomhas ([[1927]]–[[1935]]). I gcomhar le Gutenberg d'fhoilsigh sé ''Seismicity of the Earth'' (Seismeacht [[An Domhan|an Domhain]], 1954). Scríobh sé ''Elementary Seismology'' (Uraiceacht na Seismeolaíochta, 1959) freisin. Fuair sé bás in [[Pasadena, California|Pasadena]], [[California]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Richter, Charles Francis}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1900]] [[Catagóir:Básanna i 1985]] [[Catagóir:Seismeolaithe Meiriceánacha]] cnw7fojy0xyyvsh94hu387nw8ci13r8 0 51214 1084855 901415 2022-08-20T20:34:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] a rugadh i mBreselentz [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Georg Friedrich Bernhardt Riemann''' ([[17 Meán Fómhair]] [[1826]] – [[6 Iúil]] [[1866]]). D'fhreastail sé ar Ollscoileanna Göttingen agus Bheirlín. Go luath, rinne sé saothar suntasach ar theoiric na bhfeidhmeanna, agus tá cáil mhór air as a shaothar chun [[geoiméadracht]] neamh-Eoiclídeach a fhorbairt. Fuair sé bás i Selasca na h[[An Iodáil|Iodáile]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Riemann, Bernhardt}} [[Catagóir:Matamaiticeoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1826]] [[Catagóir:Básanna i 1866]] hmsynn6gtnoggwa5lj9569xy91teop3 0 51291 1084798 769503 2022-08-20T20:28:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bitheolaí a rugadh ar an [[16 Iúil]] [[1926]] in [[Brooklyn]], [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] is ea '''Irwin A. Rose'''. Roinn sé [[Duais Nobel]] sa [[Ceimic|cheimic]] sa bhliain [[2004]] le [[Avram Hershko]] is [[Aaron Ciechanover]] as a [[Fionnachtain|bhfionnachtain]] go bhfuil meicníocht ann chun próitéiní a dhíghrádú trí mheán úibicitine. Fuair sé bás ar an 2 Meitheamh 2015. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rose|Irwin}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1926]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí Meiriceánacha]] nk0pqagnzo5rs08xmoanzm9dyalu1h9 0 51298 1084736 968608 2022-08-20T20:22:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] is gníomhaí Polannach-Bhriotanach i gcoinne arm núicléach, a rugadh i [[Vársá]] na [[An Pholainn|Polainne]] ab ea '''Joseph Rotblat''' ([[4 Samhain]] [[1908]] – [[31 Lúnasa]] [[2005]]). Rugadh é mar '''Jósef Rotblat'''. Cónaí air sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] ó [[1939]]. D'oibrigh sé ar an [[Tionscadal Manhattan]] i Saotharlann Los Alamos, i [[Nua-Mheicsiceo]], sa bhliain 1944. Dhírigh sé ar fheidhmeanna síochánta na fisice núicléiche. Chabhraigh sé leis na [[Comhdháil Pugwash|comhdhálacha bliantúla i bPugwash]] faoi theorannú arm núicléach. Roinn sé [[Duais Nobel na Síochána]] leis na comhdhálacha seo i [[1995]]. Giúdach a bhí ann agus chaill sé a bhean chéile, Tola, san [[Uileloscadh]], cé gur éirigh le deirfiúr agus gaolta eile teacht slán as. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rotblat, Josef}} [[Catagóir:Fisiceoirí Polannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna in 2005]] 3vzgquflhhkcsev4u9uh08320j24emu 0 51313 1085045 784684 2022-08-20T20:56:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Péintéir]] [[An Rúis|Rúiseach]], an péintéir Rúiseach dealbh ab fhearr riamh, meastar ab ea '''Andrey Rublyev''' (c 1360-c 1430). Phéinteáil sé dealbha in ardeaglaisí na Creimile, Vladimir is [[Moscó|Mhoscó]]. Timpeall 1422 rinne sé a shaothar is cáiliúla, dealbh na Tríonóide, léirithe le 3 aingeal grástúil. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} g3rprhw8wjxhrm8wmm6i3bvkol0h1pl 0 51323 1084892 912944 2022-08-20T20:38:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:ernest rutherford sig.jpg|mion|A shíniú]] [[Fisic|Fisicí]] a rugadh gar do Nelson na Nua-Shéalainne, ceannródaí i staidéar ar an bhfisic fhonúicléach ab ea '''Ernest Rutherford''' ([[30 Lúnasa]] [[1871]] &ndash; [[19 Deireadh Fómhair]] [[1937]]). Chuir sé go mór le nua-thuiscint ar struchtúr an adaimh. I [[1903]], le [[Frederick Soddy]], thairg sé go dtarlaíonn [[radaighníomhaíocht]] de bharr díscaoileadh adamh. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Ceimic|Ceimice]] i [[1908]] as a shaothar ar radaighníomhaíocht. Fuair sé bás i g[[Cambridge]], [[Sasana]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rutherford, Ernest}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1871]] [[Catagóir:Básanna i 1937]] [[Catagóir:Fisiceoirí]] 59acq6dgas8ja8da1ng54num343wm64 0 51331 1084606 969147 2022-08-20T20:08:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Néareolaí]] a rugadh i [[Londain]] is a d'oibrigh i [[Nua-Eabhrac]] is ea '''Oliver Wolf Sacks''' (9 Iúil 1933 – 30 Lúnasa 2015). Bhí othair a raibh suanghalar ar leith tolgtha acu faoina chúram. Bhain sé cáil amach nuair a foilsíodh a thuarascáil ar an bhfaoiseamh neamhbhuan a fuair siad tar éis L-dopa a thógáil, ''Awakenings'' (Múscailtí, 1973: rinneadh scannán de i [[1990]]). Scríobh sé ''The Man who Mistook his Wife for a Hat'' (An Fear a Thóg a Bhean Chéile in Ainriocht Hata, 1986) agus ''The Island of the Colorblind'' (Oileán na nDathdhall, 1998) ar riochtaí néareolaíochta a léirigh siomtóim neamhghnácha. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sacks, Oliver W}} [[Catagóir:Néareolaothe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1933]] [[Catagóir:Básanna in 2015]] mq28bmnbyt7bm2clkgpa91fpfho33mz 0 51385 1085005 906794 2022-08-20T20:52:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh i [[Halmstad]] [[An tSualainn|na Sualainne]] is ea '''Bengt Ingemar Samuelsson''' (r. [[21 Bealtaine]] [[1934]]). Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain [[1982]] le [[Sune Bergström]] is [[John Vane]] as a bhfionnachtana ar phrostaglaindin agus comhábhair ghaolmhara. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Samuelsson, Bengt}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1934]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Bithcheimiceoirí Sualannacha]] 5tl6t19i07h4g674eu0rjjcj3qmft80 0 51414 1084471 791078 2022-08-20T19:54:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir a rugadh i Shilstone [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Savery''' (c 1650 – 1715). Shaothraigh sé is fuair [[paitinn]] ar ghaireas chun uisce a chaidéalú as mianaigh (1698) trí ghal faoi bhrú a chur isteach i seomra iata ina raibh uisce, an chéad inneall praiticiúil gaile. Rinne sé roinnt díobh gur tháinig sé le chéile le [[Thomas Newcomen]] chun a inneall siúd a fhorbairt, inneall loine gaile a bhí níos éifeachtaí praiticiúla. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Savery, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1650]] [[Catagóir:Básanna i 1715]] [[Catagóir:Innealtóirí Sasanacha]] [[Catagóir:Ceapadóirí Sasanacha]] ij052xz24j9k8abqn9aymcn79tpksy7 0 51463 1085025 806575 2022-08-20T20:54:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir ceoil a rugadh i [[Vín]] na h[[An Ostair|Ostaire]] ab ea '''Arnold Schoenberg''' ([[13 Meán Fómhair]] [[1874]] – [[13 Iúil]] [[1951]]). Nuair a seinneadh a shiansa aireagail den chéad uair i [[1907]] tharla círéib de bhrí gur thréig sé coincheap traidisiúnta na tonúlachta. Thug sé coincheap an dá thon shrathacha déag isteach, agus chuir i bhfeidhm ina cheol níos déanaí é. Ghlac sé saoránacht na [[SAM|Stát Aontaithe]] agus d'éag sé in [[Los Angeles]], [[California]]. ==Naisc sheachtracha== *[http://brahms.ircam.fr/composers/composer/2902/ Beathaisnéis ag IRCAM (fr). Arna rochtain ar 24 Meith. 2016] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Schoenberg, Arnold}} [[Catagóir:Cumadóirí ceoil Ostaracha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1874]] [[Catagóir:Básanna i 1951]] magspd1gb1tg3gb8lk2zn3hyt02ix28 0 51471 1084732 946328 2022-08-20T20:22:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] in [[Ollscoil Harvard]] ab ea '''Julian Schwinger''' ([[12 Feabhra]] [[1918]]–[[16 Iúil]] [[1994]]). Roinn sé [[Duais Nobel]] na Fisice i [[1965]] le [[Sin-Itiro Tomonaga]] is [[Richard Feynman]] as a saothar ar [[leictridinimic chandamach]], atá tábhachtach i bhfisic na mbuncháithníní. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Schwinger, Julian}} [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1918]] [[Catagóir:Básanna i 1994]] r22be116ei6j45irnexq0vhpelvndn9 0 51497 1084849 745884 2022-08-20T20:33:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i nGawcott [[Sasana|Shasana]], treoirailtire na hathbheochana Gotaí sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] ab ea '''Sir George Gilbert Scott''' ([[13 Iúil]] [[1811]] – [[27 Márta]] [[1878]]). Dhear sé Leacht Cuimhneacháin Albert ([[1862]]–[[1863]]), stáisiún is óstán Naomh Pancras (1865) i [[Londain]], agus [[Ollscoil Ghlaschú]] (1865). Thosaigh sé ag dearadh teach na mbocht ach rinne sé saincheird ina dhiaidh sin de shéipéil agus d'ardeaglaisigh. Cuirtear 800 bhfoirgneamh ar fad ina leith. ==Gailearaí== <gallery> Íomhá:Louth Workhouse - geograph.org.uk - 134024.jpg|Teach na mBocht in [[Louth, Lincolnshire]] Íomhá:St Pancras station, London (CJ Allen, Steel Highway, 1928).jpg|Stáisún Naomh Pancras, Londain (grianghraf ó 1928) Íomhá:Albert Memorial.jpg|Leacht Cuimhneacháin Albert, Londain (1860idí) Íomhá:Anglicancath.jpg|Ardeaglais Anglacánach in [[Baile Sheáin|St. John's]], [[Talamh an Éisc agus Labradar]] (1847–1905) </gallery> {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Scott,George Gilbert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1811]] [[Catagóir:Básanna i 1878]] [[Catagóir:Ailtirí Sasanacha]] l3io3xaietk4476w1rhr9kpbbdpq2df 0 51578 1085055 795584 2022-08-20T20:58:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir, aisteoir agus drámadóir [[Gearmánach]] a rugadh i bPrág ab ea '''Johan Aloys Senefelder''' ([[6 Samhain]] [[1771]] – [[26 Feabhra]] [[1834]]). De thaisme a d'fhionn sé teicníocht na [[Liteagrafaíocht|liteagrafaíochta]] nuair a scríobh ar [[aolchloch]] le peann bealaidh ([[1796]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Senefelder, Aloys}} [[Catagóir:Ceapadóirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Aisteoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Drámadóirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1771]] [[Catagóir:Básanna i 1834]] 6xk2foaczrd9j0ehwy26nbabbna97zh 0 51605 1084470 791193 2022-08-20T19:54:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Caibinéadaire a rugadh i [[Stockton-on-Tees]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Sheraton''' ([[1751]] – [[22 Deireadh Fómhair]] [[1806]]). Tháirg sé raon dearthaí nua-chlasaiceacha a d'fhág rian láidir ar stíl chomhaimseartha troscáin. Duine den triúr dearthóirí troscáin i Sasana san 18ú haois é: Thomas Sheraton, [[Thomas Chippendale]] agus [[George Hepplewhite]]. [[Íomhá:Chairs by Sheraton.jpg|mion|Cathaoireacha a dhear Thomas Sheraton]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sheraton, Thomas}} [[Catagóir:Dearthóirí troscáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1751]] [[Catagóir:Básanna i 1806]] 4rz28gy7c89mhe6ybb2v0421k0dbuli 0 51642 1084807 815469 2022-08-20T20:29:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir aerloingseoireachta a rugadh i [[Cív|gCív]] [[An Úcráin|na hÚcráine]] ab ea '''Igor Ivan Sikorsky''' ([[25 Bealtaine]] [[1889]] – [[26 Deireadh Fómhair]] [[1972]]). De chúlra eitneach [[An Rúis|Rúiseach]] é a chuir faoi sna [[SAM|Stáit Aontaithe]] agus a ghlac saoránacht Mheiriceánach. Thóg agus d'eitil sé an chéad [[eitleán]] 4 inneall i [[1913]] agus, i [[1939]], an chéad héileacapatar rathúil. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sikorsky, Igor}} [[Catagóir:Innealtóirí Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1889]] [[Catagóir:Básanna i 1972]] 0wwhqcuzk0kdtlmws1e5htb4u4rnrn9 0 51652 1085093 791228 2022-08-20T21:32:40Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Simpson - Miscellaneous tracts on some curious and very interesting subjects in mechanics, physical-astronomy and speculative mathematics, 1768 - 598998.tif|mion|''Miscellaneous tracts'', 1768]] [[Matamaiticeoir]] a rugadh i [[Nuneaton]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Simpson''' ([[20 Lúnasa]] [[1710]] – [[14 Bealtaine]] [[1761]]). D'fhoilsigh sé sraith fhada saothar ar [[ailgéabar]], [[triantánacht]], [[dóchúlacht]] is ábhair eile ([[1737]]–[[1757]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Simpson, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1710]] [[Catagóir:Básanna i 1761]] [[Catagóir:Matamaiticeoirí Sasanacha]] 4xjxz8g4sohfi6jougd1v5ssrs3et7b 0 51719 1084766 804403 2022-08-20T20:25:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ceimic|Ceimicí]] Danmhargach is ea '''Jens C. Skou''' a rugadh ar [[8 Deireadh Fómhair]] [[1918]] i Limveg na Danmhairge. Roinn sé [[Duais Nobel]] sa cheimic le [[Paul Boyer]] is [[John Walker]] i [[1997]] as a shaothar [[taighde]] ar an [[einsím]] ianiompartha Na<small>⁺</small>/K<small>⁺</small>-ATPase. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Skou, Jens}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1918]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Ceimiceoirí Danmhargacha]] qkaf20lmz0qj3s962ste85aredlmmrr 0 51756 1085009 787858 2022-08-20T20:53:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir a rugadh i Litomyšl i [[Poblacht na Seice|bPoblacht na Seice]] (sa Bhóihéim in impireacht [[An Ostair|na hOstaire]] ag an am) ab ea '''Bedřich Smetana''' ([[1824]]-[[1884]]). A shaothar cumadóireachta an-náisiúnaíoch, ina measc 9 [[Ceoldráma|gceoldráma]], ''Prodana Nevěsta'' (An Bhrídeach Bhabhtálaithe, 1866) go háirithe, saothair seomra, siansaí, agus sraith dánta siansacha ''Má Vlast'' (Mo Thír Dhúchais, 1874-1879). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} in6d5fqm274tl2gck6yxlle1geydkh1 0 51768 1084555 711730 2022-08-20T20:02:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] [[Sasana]]ch ab ea '''Robert Smythson''' (c [[1535]] – [[15 Deireadh Fómhair]] [[1614]]). Thosaigh sé mar shaor cloiche. Ba é an chéad saothar dá chuid a taifeadadh Longleat (1568), agus meastar gur dhear sé é. Ba é Wollaton Hall i [[Nottingham]] ([[1580]]-[[1588]]) a shárshaothar, [[caisleán]] meánaoiseach bréige le gnéithe clasaiceacha is [[faisean]] Pléimeannach fite ann. D'fhorbair sé plean nua ceartingearach leis an halla mór suite trasna, rud a bhí réabhlóideach maidir leis na féidearthachtaí spásúla i bhfoirgnimh chomhaimseartha. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Smythson,Robert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh sna 1530í]] [[Catagóir:Básanna i 1614]] [[Catagóir:Ailtirí Sasanacha]] sjt8pzu7d4wq1krd6iv514ohx3ede38 0 51823 1085024 785634 2022-08-20T20:54:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i gKaliningrad [[An Rúis|na Rúise]] (Königsberg [[An Phrúis|na Prúise]] ag an am) ab ea '''Arnold Sommerfeld''' ([[1868]]-[[1951]]). Le Felix Klein, shaothraigh sé teoiric an ghíreascóip. D'fhorbair sé an teoiric chandamach chun gur féidir samhail chandamach [[Niels Bohr|Bohr]] a chur in oiriúint do mhóilíní il-[[leictreon]]. Rinne sé saothar mór ar theoiric an leictreoin sa staid mhiotalach freisin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1864]] [[Catagóir:Básanna i 1951]] 12rfqgnpez6uk786tbq3stuhw8ehifr 0 51886 1084704 763428 2022-08-20T20:18:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir, veidhleadóir is stiúrthóir a rugadh i mBraunschweig [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] ab ea '''Louis (Ludwig) Spohr''' ([[5 Aibreán]] [[1784]] – [[22 Deireadh Fómhair]] [[1859]]). Cáil air mar chumadóir don [[veidhlín]]: scríobh sé 17 coincéartó dó. Bhí áit thábhachtach ag a chuid shaothar idir an clasaiceachas agus an rómánsachas. I g[[Cassel]] na Gearmáine a fuair sé bás. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Spohr, Louis}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1784]] [[Catagóir:Básanna i 1859]] [[Catagóir:Cumadóirí Gearmánacha]] bkdcggp3v9urbmrgjlrea875rj7ojwb 0 51946 1085146 736680 2022-08-20T21:48:56Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Jan Steen (Dutch) - The Drawing Lesson - Google Art Project.jpg|thumb|150px|Péintéir, 1665, J. Paul Getty Museum, Los Angeles]] [[Péintéir]] a rugadh i Leyden [[An Ísiltír|na hOllainne]] ab ea '''Jan Havickszoon Steen''' (1626-1679). I measc a phictiúr is mó cáil tá gnáthradhairc shóisialta is baile gnáthdaoine, mar shampla, ''De musikale aanbidder'' (An Ceacht Ceoil, 1667). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} ftku1g9hf37xmk9eaesov1zhtbud4dy 0 52005 1084562 810073 2022-08-20T20:03:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir [[An Ghearmáin|Gearmánach]] a rugadh i [[München]] ab ea '''Richard Strauß''' ([[11 Meitheamh]] [[1864]] – [[8 Meán Fómhair]] [[1949]]). Cáil air as a dhánta siansacha ''Till Eulenspiegels lustige Streiche'' (Cleasa Meidhreacha Till Eulenspiegel, 1894-1895), ''Also sprach Zarathustra'' (Mar Seo a Labhair Saratóst, 1895-1896) agus a [[Ceoldráma|cheoldráma]] ''Der Rosenkavalier'' (Fear Uasal na Rós, 1911). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Strauss, Richard}} [[Catagóir:Ceapadóirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1864]] [[Catagóir:Básanna i 1949]] l99auii98b9hvbncl6r1101eczkxmk0 0 52046 1084703 724520 2022-08-20T20:18:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i m[[Bostún]] ab ea '''Louis Henry Sullivan''' ([[3 Meán Fómhair]] [[1856]] – [[14 Aibreán]] [[1924]]). Shaothraigh sé bealach turgnamhach tógála [[ilstórach]] is bloic oifigí trí bhíthin creatlacha feidhmeacha cruach, i [[Foirgneamh|bhFoirgneamh]] Gage agus [[Stocmhalartán]] [[Chicago]]. Tugadh athair an nua-aoiseachais air. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan, Louis}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1856]] [[Catagóir:Básanna i 1924]] [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] rs5o9xvtlw2qka1o9dyeo2urdtvjou6 0 52152 1085076 931040 2022-08-20T21:00:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Loingseoir is taiscéalaí a rugadh gar do Groningen [[An Ísiltír|na hOllainne]] ab ea '''Abel Janszoon Tasman''' (c [[1603]] – [[1659]]). Ar a chéad aistear taiscéalaíoch i [[1642]] tháinig sé ar an oileán ar thug sé Tír van Diemen air ([[an Tasmáin]] anois) is [[an Nua-Shéalainn]], agus i [[1643]] Tonga is Fidsí. Rinne sé a dhara aistear i [[1644]] go cósta thiar thuaidh [[An Astráil|na hAstráile]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tasman, Abel }} [[Catagóir:Taiscéalaithe Ollannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1603]] [[Catagóir:Básanna i 1659]] lrrx7yvicd317v780g2qlvi6r629xjb 0 52156 1084908 906932 2022-08-20T20:39:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bithcheimic|Bithcheimicí]] a rugadh i mBoulder, [[Colorado]] ab ea '''Edward Lawrie Tatum''' ([[1909]]-[[1975]]). I gcomhar le George Beadle, rinne sé [[taighde]] ar choincleacha aráin agus tháinig ar an gcoincheap go raibh géinte ar leith a rialaigh táirgeadh [[Einsím|einsímí]] ar leith, géin amháin i gcomhair próitéine amháin. I gcomhar le [[Joshua Lederberg]], léirigh sé go n-atáirgeann [[Baictéar|baictéir]] trí tháthú [[gnéas]]<nowiki/>ach. Bhuaigh an triúr [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht|Fiseolaíochta]] nó an [[Míochaine|Leighis]] sa bhliain [[1958]] as. == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} a5malw0sga7ncicboe1opc851k9xui1 0 52275 1084483 779586 2022-08-20T19:55:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Sliabhadóir a rugadh i Khumbu, i [[Neipeal]], ab ea '''Tenzing Norgay''' ([[1914]] - [[9 Bealtaine]] [[1986]]). Mar '''Namgyal Wangdi''' a rugadh é. De réir foinsí áirithe, ba i Tsa-Chu, i nGleann Kama, sa [[An Tibéid|Tibéid]], a rugadh é. I [[1953]] d'éirigh leis mullach [[Sliabh Everest (Teomólungma)|Shliabh Everest]] a bhaint amach le [[Edmund Hillary]], an chéad uair a d'éirigh le daoine é a dhreapadh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tenzing Norgay}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1914]] [[Catagóir:Básanna i 1986]] [[Catagóir:Sléibhteoirí]] edo7b0gb47zncsjwt35ijfzawzz8g42 0 52399 1084568 969223 2022-08-20T20:04:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Innealtóir [[ríomhaire]], ceapadóir an ríomhphoist, a rugadh i Vale Mills, [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]], sa bhliain 1941 ab ea '''Ray Tomlinson'''. Rinne sé obair do Roinn Cosanta [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stát Aontaithe]] ar líonra ríomhaire ghníomhaireacht na scéimeanna ardtaighde (ARPANET), réamhtheachtaire don [[Idirlíon]]. I [[1971]] cheap sé bealach chun teachtaireacht a sheoladh ó úsáideoir ar ríomhaire amháin chuig úsáideoir ar ríomhaire i gcéin. Roghnaigh sé an [[Siombail|tsiombail]] @ chun ainm an úsáideora a scaradh ó ainm an ríomhaire a bheadh ag fáil na teachtaireachta. D'fhás Tomlinson aníos i Vale Mills, Nua-Eabhrac. Rinne sé staidéar insan Rensselaer Polytechnic Institute in [[Troy, New York|Troy]], New York, áit ar bhain sé céim B.S. amach i 1963 agus ansin sa [[MIT|Massachusetts Intstitute of Technology]]. Bhronn MIT céim M.S. air sa bhliain 1965. Fuair sé bás ar an 5 Márta 2016. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tomlinson, Ray}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Básanna in 2016]] [[Catagóir:Ceapadóirí Meiriceánacha]] 7ejwbw6h3owzhy9ajrcgbghgh3airoi 0 52617 1084972 892151 2022-08-20T20:49:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Eitleoir ceannródaíoch a rugadh i [[Melbourne]] [[An Astráil|na hAstráile]] ab ea '''Charles Thomas Philippe Ulm''' ([[18 Deireadh Fómhair]] [[1898]] – [[3 Nollaig]] [[1934]]). Le Charles Kingford Smith ([[1879]]–[[1935]]), rinne sé aistir thaiscéalaíocha eitleoireachta i [[1927]]–1931. D'iompair sé an chéad aerphost idir an Astráil, [[an Nua-Shéalainn]] is an Nua-Ghuine i 1934. An bhliain chéanna agus é ag taiscéaladh eitiltí rialta aerphoist trasna [[An tAigéan Ciúin|an Aigéin Chiúin]] le beirt chompánach in [[eitleán]] innill chúplaigh, cailleadh é gar do [[Haváí]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ulm, Charles}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1898]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] [[Catagóir:Eitleoirí Astrálacha]] e50rbvkwfm91u9hek1ethl97c5kdfcb 0 52650 1084848 736606 2022-08-20T20:33:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Loingseoir is taiscéalaí a rugadh i gKing's Lynn [[Sasana|Shasana]] ab ea '''George Vancouver''' ([[22 Meitheamh]] [[1757]] – [[10 Bealtaine]] [[1798]]). Bhí sé le [[James Cook]] ar a dhara is a 3ú haistear [[farraige]], agus ceapadh ina chaptaen i [[1794]] é. Rinne sé [[suirbhéireacht]] ar [[an Astráil]] is [[an Nua-Shéalainn]]. Ach cáil níos mó air as cruinneas is fairsinge a shuirbhéireachta ar chósta [[Meiriceá Thuaidh|Mheiriceá Thuaidh]] leis an [[An tAigéan Ciúin|Aigéan Ciúin]] ó [[San Francisco]] suas go [[deisceart]] [[Alasca]] sna blianta 1791-95. Tá roinnt áiteanna in iarthuaisceart Mheiriceá Thuaidh ainmnithe ina dhiaidh, mar shampla, [[Vancouver]] sa [[An Cholóim Bhriotanach|Cholóim Bhriotanach]], [[Oileán Vancouver]], agus [[Vancouver, Washington]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Vancouver,George}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1757]] [[Catagóir:Básanna i 1798]] [[Catagóir:Taiscéalaithe Sasanacha]] 233kkqokadxvpepzk7gfcu654nwgk3m 0 52663 1085122 988771 2022-08-20T21:42:50Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] a rugadh i Waalwijk [[An Ísiltír|na hOllainne]] is ea '''Martinus J. G. Veltman''' a rugadh ar [[27 Iúil]] [[1931]] - 2021. Chaith sé an chéad leath dá shaolré san Ollainn, an dara leath sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]]. Bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice le Gerardus 't Hooft i [[1999]] as a chuid [[taighde]], go luath ina shaolré, ar shoiléiriú an struchtúir chandamaigh sna himoibrithe leictrealaga san [[Núicléas adamhach|núicléas]]. D'fhoilsigh sé ''Facts and Mysteries in Elementary Particle Physics'' (Fíorais is Rúndiamhra i bhFisic na mBuncháithníní, 2003). == Tagairtí == {{reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Veltman, Martinus}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1931]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fisiceoirí na hÍsiltíre]] q1hq71p86sabdwqwlnixp8kgagwracf 0 52726 1084971 771542 2022-08-20T20:49:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] is ceapadóir a saolaíodh i n[[Gloucester]] [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Charles Wheatstone''' ([[6 Feabhra]] [[1802]] – [[19 Deireadh Fómhair]] [[1875]]). Cheap sé an [[consairtín]] i [[1829]], agus fuair [[paitinn]] don teileagraf leictreach i [[1837]]. Cheap sé formhéadaitheoir fuaime agus thug [[micreafón]] air. Rinne sé [[taighde]] ar chiorcaid leictreacha, tomhas friotaíochta, agus dathanna is radharc na súl. Ní hé a cheap [[droichead]] Wheatstone, a úsáidtear chun friotaíochtaí a chur i gcomparáid le chéile is a ainmníodh as, ach léirigh sé a áisiúlacht is chuir chun cinn é go mór. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wheatstone,Charles}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1802]] [[Catagóir:Básanna i 1875]] [[Catagóir:Fisiceoirí Sasanacha]] [[Catagóir:Ceapadóirí Sasanacha]] c6nbkze4f0ciwsrovwex48i2rcx3595 0 52740 1084873 856362 2022-08-20T20:36:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] teoiriciúil a saolaíodh ar an [[9 Aibreán]] [[1951]] i Mineola, [[Nua-Eabhrac]] is ea '''Frank Wilczek'''. Sa bhliain [[2004]], le David Gross is David Politzer, bhuaigh sé [[Duais Nobel]] na Fisice as a shaothar [[taighde]] ar an [[Fórsa núicléach láidir|bhfórsa núicléach láidir]], agus an léiriú go bhfuil saoirse asamtóiteach i dteoiric an fhórsa láidir ([[crómaidinimic chandamach]]) is go méadaíonn an fórsa seo idir dhá [[Cuarc|chuarc]] de réir mar a bhogann siad amach óna chéile. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wilczek,Frank}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1cnqlt6fuiclg9jqh6g3uaus62vz0up 0 52741 1085047 886677 2022-08-20T20:57:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Matamaiticeoir]] [[Sasana]]ch is ea '''Andrew John Wiles''' a saolaíodh in [[Cambridge]] ar [[11 Aibreán]] [[1953]]. I [[1993]] d'fhógair sé go raibh [[teoirim dheireanach Fermat]], ceann de na dúshláin matamaitice is sine dá bhfuil ann, réitithe aige. Ghlac na matamaiticeoirí lena réiteach go hoifigiúil an bhliain dár gcionn. Sa bhliain 2016 bronnadh an Gradam Abel air as an éacht sin. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wiles, Andrew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] [[Catagóir:Matamaiticeoirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] t0l98im4vumn3z24y2y02lr3no42kbs 0 52745 1084959 802288 2022-08-20T20:47:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ailtireacht|Ailtire]] a rugadh i Cheltenham [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Colin St John Wilson''' ([[1922]]-[[2007]]). Dhear sé síneadh [[Músaem na Breataine|Mhúsaem na Breataine]] ([[1973]]-[[1979]]) agus [[Leabharlann]] na Breataine ([[1962]]-[[1997]]). {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} lei9goisurt9n1lz3bulnmcr7ro3bgh 0 52767 1084692 804575 2022-08-20T20:17:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Máinlia]] cairdiatóracsach a rugadh i gCaireo is ea '''Magdi Habib Yacoub''' (r. [[16 Samhain]] [[1935]]). Is de theaghlach Coptach é. Rinne sé staidéar ag Ollscoil Caireo. D'oibrigh sé sa [[An Bhreatain|Bhreatain]]. Chaith sé seal ag teagasc agus ag cleachtadh in [[Chicago]] agus sa [[An Nigéir|Nigéir]] freisin. Duine de na ceannródaithe in athphlandáil an chroí is na [[scamhóg]]. Chuir sé carthanas ar bun, Chain of Hope, a chuireann máinliacht le fáil do pháistí. [[File:Order of Merit Dorothy Hodgkin (cropped).jpg|200px|thumb|Right|Order of Merit, 2014]] {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Yacoub, Magdi Habib}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1935]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Máinlianna]] 4jn21itrzbudwaqh90bzjdbthx9pjlq 0 52769 1084545 968893 2022-08-20T20:01:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] [[míochaine]] a rugadh i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] is ea '''Rosalyn Sussman Yalow''' ([[19 Iúil]] [[1921]] –[[30 Bealtaine]] [[2011]]). Sna [[1950idí]] shaothraigh sí teicníocht na raidimdhíonmheasúnachta, agus bhain feidhm aisti chun staidéar a dhéanamh ar na hormóin pheipteacha. As an saothar seo roinn sí [[Duais Nobel]] na [[Fiseolaíocht]]a nó an [[Leigheas|Leighis]] le Roger Guillemin is [[Andrew Victor Schally]] sa bhliain [[1977]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Yalow,Rosalyn Sussman}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1921]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] [[Catagóir:Fisiceoirí Meiriceánacha]] n94po10t7cxvxfn5tq4uzvk9ku7f3yr 0 52772 1084965 901694 2022-08-20T20:48:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Píolóta]] a rugadh i Myra, [[Virginia Thiar]] ar an [[13 Feabhra]] [[1923]] is ea '''Charles Elwood (Chuck) Yeager''', agus an chéad phíolóta a bhris bac na fuaime nó [[luas na fuaime]], is é sin a d'eitil ar luas [[forshonach]], níos mó ná 340 m s<small>^-1</small> nó 1224 km u<small>^-1</small>. Roimhe sin, ní raibh na h[[Eolaí|eolaithe]] cinnte go seasfadh [[aerárthach]] strus na toinne turrainge a tharlódh is bac na fuaime á shárú. [[Íomhá:Photograph of Captain Charles E. Yeager - NARA - 542345.tif|clé|mion|Bealtaine 1948]] Fuair Yeager traenáil mar phíolóta troda ar dtús. Sa bhliain [[1947]] a rinne sé a éacht, in aerárthach [[taighde]] [[roicéad]], Bell X-1A. Sa bhliain [[1953]] d'éirigh le Yeager an churiarracht a shárú nuair a d'eitil sé an t-aerárthach céanna ag 2.5 oiread luas na fuaime (Mach 2.5). [[Íomhá:Bell X-1 color.jpg|clé|mion|Bell X-1]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Yeager,Chuck}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1923]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Eitleoirí Meiriceánacha]] i77jhizcna29y22axa6595gt3tdn5wg 0 52777 1085022 785663 2022-08-20T20:54:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] ar an bhfeirmeoireacht a rugadh i [[Londain]] ach a chaith cuid mhaith dá shaol i mBradfield [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Arthur Young''' ([[1741]]-[[1820]]). Rinne sé an-chuid [[turgnamh]] ar a fheirm bheag ansin. D'fhoilsigh sé a thorthaí, agus bhí ina cheannródaí i bhforbairt na feirmeoireachta mar [[eolaíocht]]. Bhunaigh sé an iris ''Annals of Agriculture'' (Annála na Talmhaíochta) i [[1784]]. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1741]] [[Catagóir:Básanna i 1820]] jdrftika6qtu2p0k7xtn2az6g4fejwa 0 52780 1084468 771377 2022-08-20T19:53:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Young - Mathematical elements of natural philosophy, 2002 - 3933182 F.tif|thumb|''Mathematical elements of natural philosophy'', eagrán ón mbliain 2002]] [[Fisic|Fisicí]] is lia a rugadh i Milverton [[Sasana|Shasana]] ab ea '''Thomas Young''' ([[13 Meitheamh]] [[1773]] – [[10 Bealtaine]] [[1829]]). Rinne sé [[taighde]] ar radharc na súl agus [[optaic]]. Chuir sé teoiric thonnach an [[Solas|tsolais]] chun cinn. Rinne sé amach teoiric Young-Helmholtz faoi radharc daite na súl. Léirigh sé struchtúr na súile agus chuir síos ar astiogmatacht. Shainmhínigh sé [[modal Young]] agus léirigh a fheidhmeanna. Chuidigh sé go mór le fuascailt na rúnscríbhinní ar [[Leac Rosetta]] ón Éigipt. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Young,Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1773]] [[Catagóir:Básanna i 1829]] [[Catagóir:Fisiceoirí Sasanacha]] [[Catagóir:Lianna Sasanacha]] [[Catagóir:Eolaithe Sasanacha]] c7s0fs1z8yghfk2u7pc5tjan6fsoa5e 0 52789 1085165 713088 2022-08-20T21:53:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Oifigeach in arm [[An Ghearmáin|na Gearmáine]] a rugadh i g[[Konstanz]] ab ea '''Graf von Zeppelin, Ferdinand Adolf August Heinrich''' ([[8 Iúil]] [[1838]] – [[3 Márta]] [[1917]]). Thóg sé an chéad [[aerlong]] dhocht, an seipilín, [[1897]]–[[1900]]. Thóg sé [[monarcha]] aerlong i bhFriedrichshafen. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zeppelin,Ferdinand von}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1838]] [[Catagóir:Básanna i 1917]] [[Catagóir:Eitleoirí Gearmánacha]] kzwf2dsn9fnm9k0fwmgqef4tkmg06iq 0 52790 1084866 696295 2022-08-20T20:35:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Fisic|Fisicí]] Ollannach ([[16 Iúil]] [[1888]] &ndash; [[10 Márta]] [[1966]]) ab ea '''Frederik (Frits) Zernike'''. Bhuaigh Zernike [[Duais Nobel]] sa bhfisic sa bhliain [[1953]] as an [[Micreascóp solais|micreascóp]] paschodarsnachta a fhorbairt, chun gur féidir [[Fíochán|fíocháin]] gan ruaimniú a iniúchadh. {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zernike, Frits}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1888]] [[Catagóir:Básanna i 1966]] [[Catagóir:Fisiceoirí Ollannacha]] ecofcqqh518r17b8lnwq5dq5g9hn0cm 0 52858 1085070 719589 2022-08-20T20:59:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {| class="wikitable" |- | Ainm iomlán: || Nick van de Wall (ar a dtugtar Afrojack) |- | Dáta breithe: || Naoú lá de mhí Meán Fómhair i 1987 |- | Aois: || 26 |- | Náisiúntacht: || Ollannach |- | Chéad amhrán: || 'Drop Down (Do My Dance)' le Partysquad |} Rugadh '''Afrojack''' ar [[9 Meán Fómhair|an naoú lá de mhí Meán Fómhair]] i [[1987]]. Rugadh agus tógadh é i mbruachbhaile de [[Rotterdam]] darb ainm Spijkenisse, san [[An Ísiltír|Ísiltír]]. Is DJ é. Thosaigh Afrojack ag déanamh ceol i 2008 agus seoladh sé a chéad amhrán ‘Drop Down (Do My Dance)’ le Partysquad. Chuaigh sé go dtí uimhir a dó dhéag sna cairteanna san Ísiltír. Seoladh sé freisin ‘Take Over Control’ le ealaíontóir Ollannach Eva Simons i 2010, ‘The Way We See The World’ le Dimitri Vegas, Like Mike agus Nervo, ‘No Beef’ le Steve Aoki agus ‘Lunar’ le David Guetta i 2011, ‘Can’t Stop Me’ le Shermanology agus ‘Rock the House’ i 2012 agus ‘As Your Friend’ le Chris Brown agus chuid amhrán nua ‘The Spark’ le Spree Wilson i 2013. Chomhstiúraigh Afrojack an t-amhrán ‘Give Me Everything’ le Pitbull, Ne-Yo agus Nayer. Bhain sé uimhir a haon amach sna cairteanna sa Ríocht Aontaithe, Meiriceá, Ceanada agus An Bheilg agus bhuaigh sé go leor duaiseanna. Chuaigh Afrojack go dtí Tomorrowland i 2011 agus bhí an t-amhrán ‘The Way We See The World’ an rosc-amhrán de Tomorrowland i 2011. Freisin chuaigh Afrojack go dtí an EMAs 2013san Ísiltír áit a raibh sé ina pháirtí. Ritheann Afrojack an lipéad taifeadta ar a dtugtar ‘Wall Recordings’ a bhfuil DJ’s cosúil le R3hab, Sidney Samson agus é féin sínithe air. [[Catagóir:Ceoltóirí Ollannacha|Afrojack]] 3egs3hbk2bmcxfylobm5oaqythaddh5 1085081 1085070 2022-08-20T21:04:00Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Afrojack''' ar [[9 Meán Fómhair|an naoú lá de mhí Meán Fómhair]] i [[1987]]. Rugadh agus tógadh é i mbruachbhaile de [[Rotterdam]] darb ainm Spijkenisse, san [[An Ísiltír|Ísiltír]]. Is DJ é. Thosaigh Afrojack ag déanamh ceol i 2008 agus seoladh sé a chéad amhrán ‘Drop Down (Do My Dance)’ le Partysquad. Chuaigh sé go dtí uimhir a dó dhéag sna cairteanna san Ísiltír. Seoladh sé freisin ‘Take Over Control’ le ealaíontóir Ollannach Eva Simons i 2010, ‘The Way We See The World’ le Dimitri Vegas, Like Mike agus Nervo, ‘No Beef’ le Steve Aoki agus ‘Lunar’ le David Guetta i 2011, ‘Can’t Stop Me’ le Shermanology agus ‘Rock the House’ i 2012 agus ‘As Your Friend’ le Chris Brown agus chuid amhrán nua ‘The Spark’ le Spree Wilson i 2013. Chomhstiúraigh Afrojack an t-amhrán ‘Give Me Everything’ le Pitbull, Ne-Yo agus Nayer. Bhain sé uimhir a haon amach sna cairteanna sa Ríocht Aontaithe, Meiriceá, Ceanada agus An Bheilg agus bhuaigh sé go leor duaiseanna. Chuaigh Afrojack go dtí Tomorrowland i 2011 agus bhí an t-amhrán ‘The Way We See The World’ an rosc-amhrán de Tomorrowland i 2011. Freisin chuaigh Afrojack go dtí an EMAs 2013san Ísiltír áit a raibh sé ina pháirtí. Ritheann Afrojack an lipéad taifeadta ar a dtugtar ‘Wall Recordings’ a bhfuil DJ’s cosúil le R3hab, Sidney Samson agus é féin sínithe air. [[Catagóir:Ceoltóirí Ollannacha|Afrojack]] jcegafbblopzm37sw736ep0evzr9j6u 0 52899 1085008 1046660 2022-08-20T20:53:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Mairnéalach [[Sasana]]ch is ea '''Sir Charles Benedict Ainslie''' nó '''Ben Ainslie''' mar is fearr aithne air, a rugadh i [[Macclesfield]] [[Sasana]]. Thosaigh sé ag foghlaim ceird na seoltóireachta nuair a bhi sé ocht mbliana d’aois. Ghlac sé páirt san “Optimist World Championships” in 1989, nuair a bhi sé dá bhliain déag d’aois. ==Cluichí Oilimpeacha== Tá Ben Ainslie áirithe ar an seoltóir is fearr ar domhan. Bhuaigh se boinn sna [[Cluichí Oilimpeacha]] cúig bliana i ndiaidh a chéile. Glac se páirt sa Cluichí Oilimpeacha in [[Atlanta]], [[Sydney]], [[Aithin]], [[Beijing]] agus [[Londain]]. Bhuaigh sé bonn airgead in Atlanta san laser, agus bhuaigh sé bonn óir i Sydney. Tar éis seo bhog sé go dtí an Finn. Bhuaigh se tri bhonn óir san Athin, Beijing agus Londain. == Americas Cup == Anois tá Ben ag seoltóireacht le Oracle san Americas Cup. Bhuaigh sé an chomórtas sa bhliain 2014. Bhí se ag seoiltóireacht le daoine cáilúla cosúil le [[Jimmy Spithill]] agus [[Tom Slingsby]]. == Comórtais == Bhuaigh sé a lán comórtas, cosúil le: *1995 IYRU Youth Sailing World Championships agus le 1993 Laser Radial World Championships *1995 IYRU Youth Sailing World Championships in Hamilton, Bermuda *1998 Laser World Championships *1999 Laser World Championships *2002 Finn World Championships *2003 ISAF Sailing World Championships *2004 Finn World Championships *2005 Finn World Championships *2008 Finn World Championships *2010 ISAF Open Match Racing World Championship *1st 2012 Finn World Championships {{DEFAULTSORT:Ainslie, Ben}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine beo]] tuu8ahqn4m602gufp17yslo454fmqv3 0 53099 1083881 1041854 2022-08-20T12:07:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Druim Earbainn'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim Earbainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] mn1skrabgsh1aix9jp0gp8ndn3sidf8 0 53103 1084653 859664 2022-08-20T20:13:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir peile Meiriceánaí é '''Michael Oher''' leis an Baltimore Ravens. Rugadh é ar [[28 Bealtaine]] [[1986]] i d[[Tennessee]]. Nuair a bhí sé óg, bhí a lán fadhbanna ag a gclann. Thóg a mham drugaí agus bhí a dhaid i bpríosún ar feadh i bhfad. Chuaigh Michael go dtí aon scoil déag sula raibh sé trí bliana déag d'aois. Nuair a bhí Oher seacht mbliana, cuireadh faoi churam altrama ach níor fhan sé le teaghlach ar bith. Bhí sé gan dídean ó am go ham. Bhí sé iontach ar spórt. D'imir sé cispheil, peil Mheiriceánach agus discus. Ní raibh a lán oideachais aige agus bhí sé dian air freastal ar scoil. D'fhaigheadh sé F nó D ina chuid scrúduithe. Bhuail sé le Sean agus Leigh-Anne Tuohy i 2004, beirt thuismitheorí a raibh páistí acu i scoil Mhichíl. D'fhan Michael leis an chlann agus ghlac na Tuohy's é tar éis tamaill. Fuair sé teagascóir agus d'athraigh sé na ''D''anna go h''A''nna. Chuaigh sé go dtí Ollscoil Tennessee agus d'imir sé ar an bhfoireann peile Meiriceánaí, Ole Miss Rebels. Phioc na Baltimore Ravens é sa bhliain 2009 i ndréacht an NFL. Bhuaigh seisean agus a fhoireann an Superbowl sa bhliain 2012. Rinneadh scannán de shaol Michael Oher, ''The Blind Side'', a scaoileadh sna hamharclanna sna Stáit Aontaithe ar 20 Samhain 2009. Quinton Aaron a rinne páirt Michael Oher, in éineacht le [[Sandra Bullock]] agus [[Tim McGraw]] mar an chúpla a d'uchtaigh é. Ainmníodh ''The Blind Side'' do [[Academy Awards]] sna catagóirí Best Picture agus Best Actress. Fuair Bullock [[Oscar]] as a ról mar Leigh Anne Tuohy. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Oher, Michael}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Peileadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] d7i4uu0eyfcsr9366eevuboc9umo4xq 0 53144 1084550 947217 2022-08-20T20:02:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is eacnamaí as [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stáit Aontaithe]] é '''Roger Bruce Myerson'''. Rugadh i m[[Bostún]], [[Massachusetts]] é ar [[29 Márta]] [[1951]]. Rinne sé staidéar in [[Ollscoil Harvard]]. Anois tá sé ina chónaí i [[Chicago]], [[Illinois]]. In éineacht le [[Eric Maskin]] agus [[Leonid Hurwicz]], bhuaigh sé [[Duais Nobel]] i [[2007]]. == Nasc seachtrach == * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/2007/myerson-autobio.html Dírbheathaisnéisín] (Béarla) {{DEFAULTSORT:Myerson,Roger}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Eacnamaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] a8214ge5gmv279au9ds9y6rm7tigb88 0 53797 1085088 1013590 2022-08-20T21:29:30Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Uilleam mac Eanraig''' (nó '''Uilliam mac Eanric''' sa Mheán-Ghaeilge) ar a dtugtar an leasainm '''Garbh''' freisin, i gceannas mar Rí na hAlban ó 1165 go 1214 (49 bliain). Bhí an dara réimeas is faide aige i stair na hAlban, roimh Acht an Aontais le Sasana, sa bhliain 1707. Bheadh ​​an tréimhse is faide ag [[Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire|Séamas VI]] (i réim ó 1567 go dtí 1625). ==Luathshaol== Rugadh Uilleam c. 1142, le linn réimeas a sheanathar Daibhidh I na hAlban. Ba iad a thuismitheoirí ná Eanric mac Dabíd (mac an Rí) agus Ada de Warenne. Bhí Uilleam timpeall 10 mbliana d’aois nuair a d’éag a athair sa bhliain 1152, rud a d'fhág gurb é a dheartháir is sine Máel Coluim léiroidhre dá sheanathair. Is óna athair a bhfuair Uilleam an tIarlacht Northumbria ó oidhreacht. Fuair Daibhidh I bás an bhliain dár gcionn, agus d'éirigh Uilleam ina oidhre toimhdean don rí nua, Máel Coluim IV. Sa bhliain 1157, chaill Uilleam Iarlacht Northumbria d'Anraí II Shasana. ==Réimeas== Níor mhair Máel Coluim IV an-fhada, agus ar a bhás an 9 Nollaig 1165, ag aois 24, tháinig Uilleam i gcoróin. Corónaíodh an monarc nua an 24 Nollaig 1165. I gcodarsnacht lena dheartháir lag reiligiúnach, bhí Uilleam teann láidir, ruafholtach agus ceanndána. Ba mhonarc éifeachtach é, ach mhill iarrachtaí mí-ámharach smacht arís a fháil ar a oidhreacht athartha Northumbria ó na hAngla-Normannaigh a réimeas. [[Catagóir:Ríthe na nAlbanach]] ==Naisc sheachtracha== *'''Eachdraidh na h-Alba'''. http://www.e-storas.com/resources/educationScotlandMicrosites/scotlands-history-gaelic/gaidhlig.educationscotland.gov.uk/scotlandshistory/makingthenation/malcolmthemaiden/index.html 5kh0i0bdx2so6d7a06d6bqj9seycif4 0 54085 1084639 967913 2022-08-20T20:11:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Caitríona Siena''' ([[25 Márta]] [[1347]] – [[29 Aibreán]] [[1380]]), a rugadh ''Caterina di Giacomo di Benincasa'' i [[Siena]], san [[An Iodáil|Iodáil]]. == Tagairtí == {{reflist}}[[File:Caterina - Libro della divina dottrina, circa 1475 - 2367969.jpg|thumb|''Libro della divina dottrina'', c. 1475]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caitríona an Siena}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1347]] [[Catagóir:Básanna i 1380]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] lfd2k645cy0j04jge1yt754ptcleez3 0 54492 1084632 967914 2022-08-20T20:11:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Januarius''' (c.[[3ú aois]] – c[[305]])., a rugadh i [[Napoli]] san [[An Iodáil|Iodáil]] agus a fuair bás i b[[Pozzuoli]], [[Campania]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Januarius}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Básanna i 305]] sgbt0kwridzux3ks8cypem2wywrxakn 0 54497 1084816 714467 2022-08-20T20:30:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Kellie Castle Gardens.jpg|mion|Na gairdíní ag Caisleán Uí Cheallaigh]] [[Dealbhóireacht|Dealbhóir]] [[Albain|Albanach]] ab ea '''Hew Martin Lorimer''' ([[22 Bealtaine]] [[1907]] – [[1 Meán Fómhair]] [[1993]]). I n[[Dún Éideann]], in Albain, a rugadh é. [[Ailtireacht|Ailtire]] a bhí ina athair, Sir Robert Lorimer. Oileadh Hew ag an Loretto School in Musselburgh agus ansin ag Coláiste Magdalen, [[Ollscoil Oxford]]. D'imigh sé ó Oxford, áfach, gan chéim, chun staidéar a chur ar an dearadh agus an dealbhóireacht ag Edinburgh College of Art. Tar éis a chéim a bhaint amach ón scoil úd, rinne sé printíseacht le Eric Gill, dealbhóir agus saor cloiche. Dealbhóir ailtireachta a bhí in Hew Lorimer. Chuir sé spéis mhór freisin i gcúrsaí creidimh. Ar a mhórshaothair, áirítear na figiúirí ar aghaidh Leabharlann Náisiúnta na hAlban (1950–1955) agus [[Bana Thighearna nan Eilean]] (1957–1958), dealbh mhór den [[Muire|Mhaighdean Mhuire]] agus [[Íosa Críost|a leanbh]] ar [[Uibhist a Deas]]. Chónaigh Lorimer i gCaisleán Uí Cheallaigh, i bh[[Foibhe]], áit a cheannaigh sé sa bhliain 1948 agus a bhí ina sheilbh go dtí 1970. Tá an caisleán agus na gairdíní timpeall air caomhnaithe anois mar iarsmalann ina léirítear saothar Hew agus Robert Lorimer. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Lorimer,Hew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1907]] [[Catagóir:Básanna i 1993]] [[Catagóir:Dealbhóirí Albanacha]] 2mlns4389kgt3cz18s5f87n1530jrrj 0 54678 1083880 728221 2022-08-20T12:07:18Z Kevin Scannell 340 WD+tag wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle Mhoireibh]] é '''Dalais'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/dallas/|title=Dallas|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dalais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] 63fulbbanuws2ofwovys49p6dbnc2i3 0 54985 1084422 850360 2022-08-20T19:48:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Polaitíocht|Polaiteoir]] agus duine d'éirim na [[An Chóiré|Cóiré]] ab ea '''Yun Chi-ho''' (Cóiréis:윤치호, carachtair Shínise:尹致昊, 26 Nollaig [[1864]] - 9 Nollaig [[1945]]). [[Oideachas]]óir agus smaointeoir [[Liobrálachas|liobrálach]] a bhí ann. Bhí sé ina ghníomhaí ar son [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchas]] na [[An Chóiré|Cóiré]] óna Seapánaigh ar dtús. Comhoibritheoir de chuid na Seapánaigh ba ea é ó na [[1910idí]] amach, is cosúil. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Yun, Chi-ho}} [[Catagóir:An Chóiré]] mf1ry7h3fxpsl3vct2r1vqyoe36scjh 0 55141 1084154 872672 2022-08-20T14:04:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[File:Historical borders of Belarusians.png|thumb|300px|right| Críoch Eitneach na Bealarúiseach<br /> {{Legend|#F0C500|De réir [[Yefim Karskiy|Y. Karskiy]] (1903)}} {{Legend|#F00000|De réir [[Mitrofan Dovnar-Zapol'skiy|M. Dovnar-Zapol'skiy]] (1919)}} {{Legend|#000000|Stát-Teorainneacha nua-aimseartha}} ]] Is grúpa eitneach oir-Shlavach iad na '''Bealarúisigh''' ([[Bealarúisis]]: беларусы, ''belarusy'' ), agus tá móramh acu sa [[Phoblacht na Bealarúise|Bhealarúis]]. Maíonn os cionn 8 milliún duine a bhfuil náisiúntacht Bhealarúiseach acu, sa lá atá inniu ann. [[Catagóir:Daoine Bealarúiseacha| *]] [[Catagóir:Grúpaí Eitneacha sa Chasacstáin]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha Slavacha]] [[Catagóir:Rus]] rocgy4a8wjz89xjnlqalbqjpotq85wb 1084181 1084154 2022-08-20T14:08:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach oir-Shlavach iad na '''Bealarúisigh''' ([[Bealarúisis]]: беларусы, ''belarusy'' ), agus tá móramh acu sa [[Phoblacht na Bealarúise|Bhealarúis]]. Maíonn os cionn 8 milliún duine a bhfuil náisiúntacht Bhealarúiseach acu, sa lá atá inniu ann. [[Catagóir:Daoine Bealarúiseacha| *]] [[Catagóir:Grúpaí Eitneacha sa Chasacstáin]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha Slavacha]] [[Catagóir:Rus]] snoycl0g4tkoszlard2yf45v3wrqlz6 0 55393 1084366 728250 2022-08-20T19:09:53Z Kevin Scannell 340 ref wikitext text/x-wiki Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Druim a' Chapaill'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/drumchapel/|title=Drumchapel|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim a' Chapaill}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] 9g2gsh6j1ev7p4g0sp5dmrt1ruejbf8 1084368 1084366 2022-08-20T19:10:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Druim a' Chapaill]] go [[Druim a' Chaibeil]]: ainmean-aite.scot wikitext text/x-wiki Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Druim a' Chapaill'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/drumchapel/|title=Drumchapel|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim a' Chapaill}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] 9g2gsh6j1ev7p4g0sp5dmrt1ruejbf8 1084370 1084368 2022-08-20T19:10:52Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Druim a' Chapaill'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/drumchapel/|title=Drumchapel|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim a' Chapaill}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] 1gwq7jm9b2ado6z4ul2kwnlzg1vuoqz 1084371 1084370 2022-08-20T19:11:10Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Druim a' Chaibeil'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/drumchapel/|title=Drumchapel|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim a' Chaibeil}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] q5j9vev65ogvg6l1cthlhm8q3kio3x8 0 56677 1084630 967925 2022-08-20T20:10:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Naomh Liúsaidh''' ([[283]] – [[304]])., a rugadh i [[Sioracús, an tSicil|Sioracús]] í, [[an tSicil]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Liúsaidh}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 283]] [[Catagóir:Básanna i 304]] [[Catagóir:Daoine Iodálacha]] ef3lm63gdh6jyqo3en3knwxac1573dd 0 57081 1084386 1025644 2022-08-20T19:18:47Z Kevin Scannell 340 bosca níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[stáisiún]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] é '''Caladh Àird Rosain'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caladh Aird Rosain}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Àir a Tuath]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 053swkig5ozbi38kmf2qabgp77hvdl0 1084389 1084386 2022-08-20T19:19:22Z Kevin Scannell 340 ref wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[stáisiún]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] é '''Caladh Àird Rosain'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/placename/ardrossan/|title=Ardrossan|dátarochtana=2022-08-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caladh Aird Rosain}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Àir a Tuath]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] f1ryrvwrkyn5cynr7tafj4g5bivszuj 0 58018 1084434 734193 2022-08-20T19:50:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Oifigeach [[An Ghearmáin|Gearmánach]] ab ea '''Werner Karl von Haeften''' a bhí ina aidiúnach ag [[Claus Schenk von Stauffenberg|Claus von Stauffenberg]], ceann feadhna na gcomhcheilgeoirí a rinne iarracht [[Adolf Hitler]], deachtóir na Gearmáine, a mharú ar an 20 Iúil 1944. Rugadh Haeften ar an [[9 Deireadh Fómhair]] [[1908]], agus cuireadh chun báis é ar an [[21 Iúil]] [[1944]]. Ba iad Hans von Haeften agus Agnes von Brauchitsch tuismitheoirí Werner Karl. Oifigeach agus cartlannaí ab ea an t-athair—bhí sé ina ghinearál agus, seal sna 1930idí, ina stiúrthóir ar an ''Reichsarchiv'' (cartlann náisiúnta na Gearmáine). Chuaigh an mac leis an dlí mar shlí bheatha, ach ar ndóigh chaith sé seal sna saighdiúirí le céim oifigigh a bhaint amach. Bhí sé ag obair ina shaineolaí dlí i mbanc áirithe i [[Hamburg]], ach nuair a thosaigh an [[Dara Cogadh Domhanda]], chuaigh sé chun cogaidh chomh maith le duine. Goineadh go trom é sa chathéadan thoir, is é sin sa [[An Rúis|Rúis]], agus i ndiaidh dó tamall a chaitheamh ag téarnamh san ospidéal fuair sé post i gceanncheathrú an ''Ersatzheer'', is é sin, an chuid den ''Wehrmacht'' a bhí fágtha sa bhaile ag tabhairt aire don Ghearmáin féin. Bhí Haeften sáite go domhain i bpleananna na comhcheilge, agus é ag leanúint Stauffenberg go tiubh, mar is dual don aidiúnach. Bhí sé i láthair freisin nuair a d'fhág Stauffenberg an buama sa teach ina raibh Hitler agus na ginearáil ag teacht le chéile. Nuair a tháinig chun solais nár mharaigh an buama Hitler i ndiaidh an iomláin, gabhadh Haeften in éineacht le Stauffenberg, agus nuair a bhí na comhcheilgeoirí á gcur chun báis, chaith Haeften é féin os comhair Stauffenberg le hé féin a íobairt ar son an fhir eile. Adhlacadh Haeften agus Stauffenberg, chomh maith leis na fir a básaíodh ag an ócáid chéanna, i Seanreilig Naomh Maitias i Schöneberg, [[Beirlín]]. Go gairid ina dhiaidh sin, áfach, d'ordaigh [[Heinrich Himmler]], ceannasaí an [[SS]], na fir a dhí-adhlacadh agus na corpáin a chur trí thine. {{DEFAULTSORT:Haeften, Werner von}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna i 1944]] 7qct6xkllnbsa1guzkz79a16ks26wop 0 58034 1084837 916369 2022-08-20T20:32:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ban-aisteoir Meiriceánach í '''Gina Torres''' a rugadh ar [[25 Aibreán]] [[1969]] i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Bhí róil aici sna cláir [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']], ''Hannibal'' agus ba í Cas sa tsraith scannán "''An Matrix''". B'as [[Cúba]] a muintir. Is Jessica Lourdes Pearson í sa chlár ''[[Suits]]'' atá ar [[USA (bealach)|USA]]. {{DEFAULTSORT:Torres, Gina}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] [[Catagóir:Ban-aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Firefly]] [[Catagóir:Daoine beo]] lxwt7tl1gy5d555xr6iseui49d01hn2 0 58038 1084521 890641 2022-08-20T19:59:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Aisteoir as [[Nua-Eabhrac]] is ea Seán Maher ([[Béarla]]: Sean Maher). Rugadh é ar [[16 Aibreán]] [[1975]] in Pleasantville, [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]]. Bhain sé cáil amach nuair a ghlac sé ról [[Síomón Tam|Simon]] sa chlár [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']] agus sa scannán atá bunaithe air, ''Serenity''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Maher, Sean}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Firefly]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1nfr7s50wvyb6903pxtnlthq6ppg719 0 58064 1084763 916006 2022-08-20T20:25:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ban-aisteoir [[Ceanada|Ceanadach]] a rugadh sa bhliain [[1982]] is ea '''Jewel Staite'''. Bhain sí stádas cultais i fáinní finscéalta eolaíocht mar gheall ar a róil mar [[Kaywinnet Lee Frye|Kaylee]] sa tsraith [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']] agus Jennifer Keller i ''[[Stargate Atlantis]]''. {{DEFAULTSORT:Staite, Jewel}} [[Catagóir:Ban-aisteoirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Firefly]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] cm99lnoyiidohli1idic9ix5lm9v1y1 0 58127 1084673 942843 2022-08-20T20:15:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Aisteoir [[Sasana]]ch is ea '''Mark Sheppard''' a rugadh ar [[30 Bealtaine]] [[1964]]. Ghlac sé ról Badger sa tsraith teilifíse [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']]. Bhí ceann de an príomhpháirteanna aige, mar atá ''[[Arracht na Seachtaine (The X-Files)|Arracht na Seachtaine]]'' [[Bob / Cecil L'Ively]] ar eipeasóid amháin na sraithe teilifíse ''[[The X-Files]]'', [[Fire (eipeasóid The X-Files)|Fire]]. ==A chúlra== De shliocht Shasanach, [[Éire]]annach, Ghearmánach iad muintir Mark Sheppard. Mac le W. Morgan Sheppard, aisteoir Sasanach, atá ann. I [[Londain]] Shasana a rugadh é. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sheppard, Mark}} [[Catagóir:Aisteoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Aisteoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Firefly]] [[Catagóir:Aoi-réaltaí The X-Files]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] p0tv36fv68xj9q14iderkgzu4ar0dd8 0 58128 1084658 804543 2022-08-20T20:13:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is aisteoir Meiriceánach é '''Michael Fairman''', a rugadh i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] ar [[25 Feabhra]] [[1934]]. Ghlac sé ról Niska sa tsraith teilifíse [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fairman,Michael}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1934]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Firefly]] rusdra0ezjhswx7h61k3bnaol42rb57 0 58129 1084969 1048951 2022-08-20T20:48:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ban-aisteoir Meiriceánach a rugadh agus a togadh i d[[Tennessee]] í '''Christina Hendricks'''. Bhain sí clú agus cáil amach nuair a ghlac sí ról Joan Harris sa tsraith ''Mad Men''. Tá aithne uirthi freisin mar Saffron sa chlár [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']] freisin. [[Catagóir:Ban-aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Firefly]] rmnv0ckoyuzxbru17sa1znyq3qcyde0 0 58149 1085007 970485 2022-08-20T20:52:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir teilifíse agus ealaíontóir greannáin a rugadh is a tógadh i [[Massachusetts]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|SAM]] is ea '''Ben Edlund'''. Tá aithne air mar gheall ar a chuid oibre ar chláir ar nós ''The Tick'' agus [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']]. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Edlund, Ben}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Daoine beo]] c9unzyc2ifk7q8svkcodh7egja9nkjj 0 58150 1084778 894340 2022-08-20T20:26:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir teilifíse agus léiritheoir as [[Iowa]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|SAM]] is ea Jane Espenson. Rugadh í ar 14 Iúil 1964 in [[Ames, Iowa]] agus is ann a tógadh agus a oileadh í. Tá aithne uirthi mar gheall ar a cuid oibre ar chláir ar nós ''[[Buffy The Vampire Slayer]]'', [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']] agus ''[[Game of Thrones]]''. ==Naisc sheachtracha== *[https://www.amc.com/talk/2009/04/caprica-produce Í faoi agallamh ag AMC. An dáta rochtana ná 16 Samhain 2018.] {{DEFAULTSORT:Espenson, Jane}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] ciskfzot9vm8ewrr0m3hrn0hposp1fg 0 58153 1084739 735957 2022-08-20T20:22:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir scáileáin as [[Pórtó Ríce|Phórtó Ríce]] is ea '''José Molina'''. Bhain sé cáil amach nuair a d'oibrigh sé ar an chlár [[Firefly (sraith teilifíse)|''Firefly'']]. 8e9oqxhwitvftdn24jytqmxkj57iwpl 0 58193 1084599 862980 2022-08-20T20:07:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Amhránaí agus scríbhneoir amhrán folk-rock [[Sasanach]] is ea '''Michael David Rosenberg''' nó '''Passenger''' mar is fearr aithne air (rugadh [[17 Bealtaine]] [[1984]]). Bhí Rosenburg ina phríomhamhránaí agus scríbhneoir amhrán in Passenger, banna ceoil, agus nuair a bhris an banna ceoil suas sa bhliain 2009, lean sé ag casadh amhrán faoin ainm céanna. Bhain a shingil “Let Her Go” barr na gcairteanna in a lán tíortha. == Saol Luath == Rugadh Rosenberg in [[Brighton & Hove]], [[Sussex Thoir]], i Sasana do mháthair Shasanach agus d’athair [[SAM|Meiriceánach]] arbh as Vineland, [[New Jersey]] dó. [[Giúdaigh]] ab iad muintir a athar. D’fhoghlaim sé an giotár clasaiceach agus é ina bhuachaill, agus nuair a bhí sé timpeall is 14-15 d’aois, thug sé faoi amhráin a scríobh. Níor leag sé a intinn ar a chuid oibre scoile in [[Brighton]], ach chaith sé a chuid ama ar an gceol ina háit sin. D’éirigh sé as an scoil in aois a 16 bliana le gairm an [[Ceol|cheoil]] a chleachtadh, agus chaith sé cúpla bliain mar cheoltóir sráide i Sasana agus san [[Astráil]]. Tá cónaí air in Brighton anois. == Dioscliosta == * ''Wide Eyes Blind Love'' (2009) * ''Divers & Submarines'' (2010) * ''Flight of the Crow'' (2010) * ''[[All the Little Lights]]'' (2012) * ''[[Whispers]]'' (2014) * ''[[Whispers II]]'' (2015) * ''[[Young as the Morning Old as the Sea]]'' (2016) * ''[[The Boy Who Cried Wolf]]'' (2017) == Naisc sheachtracha == * [http://passengermusic.com/ Suíomh oifigiúil Passenger. Aisghabháladh ar 9 Meán Fómhair 2014] <br> {{Síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Amhránaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7vbw1efiem19l38t9uz2zqizuxrvfv3 0 58440 1085157 1004896 2022-08-20T21:51:35Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is DJ é '''Grandmaster Flash'''. Cruthaíonn sé ceol [[hip-hap]]. '''Joseph Saddler''' is fíór-ainm dó. Rugadh Joseph ar an gcéad lá do mhí Eanáir, 1958 in [[Bridgetown]], [[Barbados]]. Is as Meiriceá é agus d'fhás sé suas sna [[Bronx]], [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Thosaigh sé ag cruthú ceoil nuair a bhí sé ina dhéagóir. Sa bhliain 1978 bhunaigh sé an grúpa ceoil Grandmaster Flash and the Furious Five agus scaoil siad a gcéad amhrán, "Superrappin", agus a gcéad albam, ''The Message''. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Flash, Grandmaster}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] [[Catagóir:Ceoltóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 873ysc3etrnwhz1n7n03e9fq3skn06e 0 58447 1084626 967991 2022-08-20T20:10:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Sisile''' sa [[dara haois]], a rugadh i [[an tSicil|Sicil]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Sisile}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine Iodálacha]] 46xwmqb5m0s0mcm4k3v7dzj9l7lqdw9 0 58663 1084171 747786 2022-08-20T14:07:09Z Dowlinme 27972 wd bosca sonraí wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i m[[Berkshire]] é '''Reading'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Reading}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Sasana]] [[Catagóir:Berkshire]] accdpi5q0q5briaio9x7dvnexm74vyx 0 58721 1084838 960075 2022-08-20T20:32:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[eitpheil]]e [[An Bhrasaíl|Brasaíleach]] é '''Gilberto Amauri Godoy Filho''' nó '''Giba''' a rugadh in [[Londrina]] na Brasaíle ar [[23 Nollaig]] [[1976]]. {{Síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976]] [[Catagóir:Imreoirí eitpheile]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine Brasaíleacha]] dwu0azew4fskdj20lilzf3n6dctoh2t 0 59071 1084328 1015682 2022-08-20T18:26:46Z Kevin Scannell 340 Bosca níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Ballintubber Abbey.jpg|mion|177x177px|Suíomh]] [[Íomhá:Ballintubber Abbey North Transept Stained Glass Window 2007 08 12.jpg|clé|mion|462x462px]] Is [[mainistir]] ríoga í '''Mainistir Bhaile an Tobair''' atá lonnaithe dhá [[Ciliméadar|chiliméadar]] thoir thuaidh ón sráidbhaile, [[Baile an Tobair]], i [[Contae Mhaigh Eo|gContae Mhaigh Eo]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ballintubberabbey.ie/|teideal=Ballintubber Abbey|language=en-US|work=Ballintubber Abbey|dátarochtana=2021-04-01}}</ref>[[File:Ballintubber Abbey eastern elevation.JPG|Mainistir Bhaile an Tobair, ón taobh thoir|thumb|177x177px]] [[File:Ballintubber Abbey cloisters.JPG|Radharc ón taobh thuaidh.<br>Clabhstraí & iarsmaí eile.|thumb|177x177px]] [[Íomhá:Ballintubber Abbey North Transept Northern Side Chapel 2007 08 12.jpg|clé|mion|266x266px]] == Stair == [[Íomhá:Ballintubber Abbey Crossing And Vault 2007 08 12.jpg|mion|177x177px]] Bhunaigh an rí, Craobhdearg Uí Chonchubhair (nó Cathal Crobdearg Ua Conchobair) an mhainistir sa bhliain 1216.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.tourmakeady.com/g_ballintubber.html|teideal=BAILE AN TOBAIR|údar=Tourmakeady.com|work=www.tourmakeady.com|dátarochtana=2021-04-01}}</ref> Cé go ndearnadh go leor damáiste ar an mainistir agus gur cuireadh faoi chois í i rith an [[Reifirméisean|Reifirméisin]], lean Caitlicigh ag úsáid na mainistreach, fiú [[na Péindlíthe|i rith thréimhse na bPéindlíthe]]. Tá sé ráite go raibh [[Seán na Sagart]] curtha i Mainistir Bhaile an Tobair, thíos faoi chrann mór inniu.<ref name=":0" /> Athchóiríodh an séipéal agus cuireadh díon nua air in am do chomóradh 750 bliain sa bhliain 1966. In 1997 athchóiríodh Teach na Caibidle agus limistéar an Dórtúir agus cuireadh díon orthu. Phós [[Pierce Brosnan]] san áit. Rinneadh athchóiriú ar an sciathán thoir ar fad roimh cheiliúradh an ocht gcéid in 2016. [[Íomhá:Ballintubber Abbey High Altar 2007 08 12.jpg|mion|177x177px]] == Inniu == [[Íomhá:BALLINTUBBER ABBEY - panoramio.jpg|mion|177x177px]] Tá sé ráite gurb é an t-aon séipéal in Éirinn a bhí bunaithe ag rí agus atá fós á úsáid sa lá atá inniu ann.<ref name=":0" /> Tá músaem beag ann. Tá roinnt rudaí suimiúla le feiceáil taobh amuigh den mhainistir, ina measc turas na croise, Mainséar buan agus slí an phaidrín. Is í an tsean-mhainistir túsphointe an tslí [[Oilithreacht|oilithreachta]] go cruach Phádraig ar a dtugtar [[Tochar Phádraig]] a bhí ligthe i ndearmad le fada ach atá anois beo arís mar oilithreacht trasna na tíre agus mar shiúlóid thurasóireachta.<ref name=":0" /> == Féeach freisin == * [http://www.ballintubberabbey.ie/ Suíomh] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Mainistreacha na hÉireann]] [[Catagóir:Contae Mhaigh Eo]] tk8jsk2wse1ew4uxvp5rzga7yfbel4o 0 59139 1084546 986148 2022-08-20T20:01:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Rós Líoma''' ([[20 Aibreán]] [[1586]] – [[24 Lúnasa]] [[1617]]), a rugadh mar Isabel Flores y de Oliva i [[Líoma]], [[Peiriú]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Ros Lioma}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1586]] [[Catagóir:Básanna i 1617]] [[Catagóir:Naoimh de chuid Pheiriú]] e11vqbigane7ldmdadqo91ktrtjb4wt 0 59201 1085065 967992 2022-08-20T20:59:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Aignéas na Róimhe''' ([[291]] – [[304]]). == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Aigneas na Roimhe}} [[Catagóir:Naoimh Rómhánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 291]] [[Catagóir:Básanna i 304]] [[Catagóir:Daoine Rómhánacha]] c5m9ypvame122p5uxskjl9tj7r3hzz3 0 59311 1084547 968805 2022-08-20T20:01:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Coirpeach [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''Ronnie Lee Gardner''' ([[16 Eanáir]] [[1961]] – [[18 Iúil]] [[2010]]). Gearradh [[pionós an bháis]] air sa bhliain 1985, rud a chuaigh le ceann de na [[Dúnmharú|dúnmharuithe]] a rinne sé. Is é an duine is déanaí sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] a cuireadh chun báis le scuad lámhaigh. Theastaigh bás den chaoi seo uaidh féin, agus dúradh gur roghnaigh sé an bás sin as siocair a chúlra [[Mormannachas|Mhormannaigh]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Gardner, Ronnie L}} [[Catagóir:Coirpigh Mheiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine as Salt Lake City]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Básanna in 2010]] l8xjjbyuh68v581wc2f27yh02u7npgn 0 59546 1084678 967999 2022-08-20T20:16:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Naomh [[Caitliceach]] is ea '''Naomh Maria Goretti''' ([[16 Deireadh Fómhair]] [[1890]] – [[6 Iúil]] [[1902]]), a rugadh i g[[Corinaldo]] [[an Iodáil|san Iodáil]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Maria Goretti}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1890]] [[Catagóir:Básanna i 1902]] [[Catagóir:Daoine Iodálacha]] 7ttnxjb4a6vl6jbryxubahzokbpff37 0 59570 1084641 885359 2022-08-20T20:12:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] í '''Agata na Sicile''' ([[231]] – [[251]]). Rugadh i g[[Catania]], [[an tSicil]] í. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Agata na Sicile}} [[Catagóir:Naoimh Sicileach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 231]] [[Catagóir:Básanna i 251]] [[Catagóir:Daoine Sicileach]] bbfw717cvws12r8xsio69bj02lvr34j 0 59607 1084729 967986 2022-08-20T20:21:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Naomh Kateri Tekakwitha''' ([[1657]] – [[17 Aibreán]] [[1680]]), a rugadh in [[Auriesville, Nua Eabhrac|Ossernenon]] í, [[Iroquois|Cónaidhmeach Iroquois]]. Ba [[Móháic|Mhóháic]] í. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Kateri Tekakwitha}} [[Catagóir:Naoimh Bundúchasaigh Meiriceánach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1657]] [[Catagóir:Básanna i 1680]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5jojdka2vuf90sj5lpt9uymxqa7gbyj 0 59668 1085182 749043 2022-08-20T21:59:51Z Kevin Scannell 340 pic+cur síos -> bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Cléópatra Thea''' ([[Gréigis]]: '''Κλεοπάτρα Θεά''', a chiallaíonn "Cleopatra an [[Bandia]]") (c.164 – 121 RC), a sloinne '''Eueteria''' (fómhar maith/séasúr torthúil) an rialtóir na [[Impireacht Seleucid|hImpireachta Seleucid]] [[Heilléinic]]. Rialaigh sí [[An tSiria]] ó [[125 RC]] tar éis an bás an [[Demetrius II Nicator]]. Sa deireadh, comh-rialaigh sí lena mac [[Antiochus VIII Grypus]], agus nimhigh sé í i [[121 RC]] nó [[120 RC]]. == Beathaisnéis == D'éirigh Cléópatra Thea mór [[An Éigipt|san Éigipt]] mar an iníon Ptolemy VI agus Cléópatra II. Is dócha gur rugadh sí timpeall [[164 RC]]. 3p145u6f4dnz3rbboeoiy8aznqvzh4r 0 60220 1085094 834393 2022-08-20T21:32:58Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir, iriseoir agus cógaiseoir [[An Ghearmáin|Gearmánach]] ab ea Heinrich Theodor Fontane (1819 - 1898). Do rugadh é i Neuruppin agus do fuair sé bás i m[[Beirlín]]. Do bhain sé ana-cháil amach dó féin ina ghairm mar scríbhneoir réadach. Tá cúpla ceann dá chuid saothar, mar shampla an t-úrscéal ''Effi Briest'', i measc na saothair is cáiliúla sa litríocht na Gearmáine. {{Síol}} 42fh2dm5z2gah0pfi550857ayfvkaw5 0 60221 1084876 1029941 2022-08-20T20:36:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir, dochtúir, manach agus sagart [[An Fhrainc|Francach]] ab ea François Rabelais (1483 nó 1494 - 1553). Do rugadh é í La Devinière agus do fuair sé bás i b[[Páras]]. Is iad ''[[Pantagruel]]'' (1532) agus ''[[Gargantua]]'' (1534) a shaothair is iomráití. {{Síol}} [[Catagóir:Beinidictigh]] [[Catagóir:Filí Francacha]] [[Catagóir:Lianna Francacha]] [[Catagóir:Proinsiasaigh]] [[Catagóir:Scoláirí Francacha]] eoxcp181ihpsauzib240roopqfzymx0 0 60225 1084155 753449 2022-08-20T14:04:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:%D0%A2%D1%83%D1%85%D1%8C%D1%8F_%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B8.jpg|deas|250px|thumb|Suvaisigh]] Is grúpa eitneach [[Tuirciceach]] iad na '''Suvaisigh'''. Is í [[an tSuvaisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suvaisigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] al59h06yr01thekp1jgt2ak3up6wgqr 1084212 1084155 2022-08-20T14:14:12Z Kevin Scannell 340 -pic briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[Tuirciceach]] iad na '''Suvaisigh'''. Is í [[an tSuvaisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suvaisigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] rbqgd795c2murap3aj7qy76wpy8um6x 0 60230 1084156 753249 2022-08-20T14:04:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Wikidanesju8.jpg|deas|250px|thumb|Danair]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Danair'''. Is í [[an Danmhairgis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Danair}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 7cz5gmn7yim1o6nmjvlb6kymubgek0c 1084215 1084156 2022-08-20T14:14:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Danair'''. Is í [[an Danmhairgis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Danair}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] rnkajttfq4k9r4at71hrwvwhdev6fb1 0 60234 1084157 753346 2022-08-20T14:04:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Lithuanian_folklore_performance.jpg|deas|250px|thumb|Liotuánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Liotuánaigh'''. Is í [[an Liotuáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Liotuánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 8kcnfqf4wkwbjumbsfe4pwsxikjsur0 1084267 1084157 2022-08-20T14:24:13Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Liotuánaigh'''. Is í [[an Liotuáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Liotuánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] iinbnsyygwugqwl2o81pwpgxoa9oneg 0 60237 1084159 753417 2022-08-20T14:05:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Josef_Mathauser_-_Praotec_%C4%8Cech_na_ho%C5%99e_%C5%98%C3%ADp.jpg|deas|250px|thumb|Seicigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seicigh'''. Is í [[an tSeicis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seicigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] gj7co6er6p66zux26g8fh0n0pvpq70m 0 60238 1084160 829203 2022-08-20T14:05:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Gallen-Kallela_Allmogelif.jpg|deas|250px|thumb|Fionlannaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Fionlannaigh'''. Is í [[an Fhionlainnis]] agus [[Sualainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fionlannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] cm1p8mqz3kw4bnybi96kjbwepwa0u95 1084268 1084160 2022-08-20T14:25:54Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Fionlannaigh'''. Is í [[an Fhionlainnis]] agus [[Sualainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fionlannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] dvzifrwxmim4qm8ju25gqgs16vbfccn 0 60239 1084161 902611 2022-08-20T14:05:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Swedes (ethnic group).jpg|300px|thumb|Sualannaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sualannaigh'''. Is í [[an tSualainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sualannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] lm6zpyy0nfavalxi287faluf912brs5 1084269 1084161 2022-08-20T14:26:39Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sualannaigh'''. Is í [[an tSualainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sualannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] fy72e5y3jc1ghq106ifegxw0fg27956 0 60240 1084162 899048 2022-08-20T14:05:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Famous_Bulgarians_mosaic_3.jpg|deas|250px|thumb|Bulgáraigh]] Is grúpa eitneach [[Theas Slavaigh|Theas Slavach]]<ref>[https://www.britannica.com/topic/Slav Slavaigh]</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC&pg=PA134&dq=&hl=bg&ei=kPIOTYvSLIyOjAeVn6C9Dg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CD0Q6AEwBQ#v=onepage&q=&f=false |title=One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups, James Minahan, Greenwood Publishing Group, 2000, ISBN 0-313-30984-1, pp. 134 – 135 |publisher=Google Books |accessdate=2011-11-13}}</ref><ref>[https://www.academia.edu/32675557/Cultural_Proximity_of_the_Slavic_Nations Cóngaracht Cultúrtha na Náisiún Slavach]</ref> iad na '''Bulgáraigh'''. Is í [[an Bhulgáiris]] a bpríomhtheanga. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bulgaraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] gnsfjndgvhuonqigjx46k416vwztui9 1084270 1084162 2022-08-20T14:27:27Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[Theas Slavaigh|Theas Slavach]]<ref>[https://www.britannica.com/topic/Slav Slavaigh]</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC&pg=PA134&dq=&hl=bg&ei=kPIOTYvSLIyOjAeVn6C9Dg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CD0Q6AEwBQ#v=onepage&q=&f=false |title=One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups, James Minahan, Greenwood Publishing Group, 2000, ISBN 0-313-30984-1, pp. 134 – 135 |publisher=Google Books |accessdate=2011-11-13}}</ref><ref>[https://www.academia.edu/32675557/Cultural_Proximity_of_the_Slavic_Nations Cóngaracht Cultúrtha na Náisiún Slavach]</ref> iad na '''Bulgáraigh'''. Is í [[an Bhulgáiris]] a bpríomhtheanga. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bulgaraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] k3wswnkbs0oh0k34x3kj8pz40bg9rap 0 60241 1084163 753412 2022-08-20T14:05:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:%D0%A0%D1%83%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8_-_Romanians_3.jpg|deas|250px|thumb|Rómánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Rómánaigh'''. Is í [[an Rómáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rómánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 5k6taar0f37e52qww2tg7f8xf33iyas 1084271 1084163 2022-08-20T14:28:27Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Rómánaigh'''. Is í [[an Rómáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rómánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] tw5drs3xwnu01phqjtpl5r8vybddpve 0 60242 1084164 818170 2022-08-20T14:06:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Famous_Hungarians2.jpg|deas|250px|thumb|Ungáraigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Ungáraigh'''. Is í [[an Ungáiris]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ungáraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Daoine Ungáracha]] 8j15utssvaflhyq4xz8xp4qvemiwdzl 1084272 1084164 2022-08-20T14:29:15Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Ungáraigh'''. Is í [[an Ungáiris]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ungáraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Daoine Ungáracha]] c5jdr3h2336lg68fl823l3swokhcdpb 0 60243 1084166 753320 2022-08-20T14:06:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Norwegians_(ethnicgroup)b.png|deas|250px|thumb|Ioruaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Ioruaigh'''. Is í [[Ioruais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ioruaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 182ty6abo4ujiyqrb0hnlpa1euvgdkc 1084273 1084166 2022-08-20T14:30:02Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Ioruaigh'''. Is í [[Ioruais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ioruaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] p4mh04poagkm4qpeo8hoecxodxqd3dk 0 60245 1084167 778688 2022-08-20T14:06:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Eesti_rahvarõivad-EE_1.jpg|deas|250px|thumb|Eastónaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Eastónaigh'''. Is í [[an Eastóinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eastónaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] c1224fpqqcg0wfvmfgxu3ok26ppaftf 0 60246 1084168 753337 2022-08-20T14:06:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Laitviaigh'''. Is í [[an Laitvis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Laitviaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] ot166iwm4o3chp4sqqlag8val6ta4i2 0 60248 1084169 966989 2022-08-20T14:06:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Serbs_30_collage_1.jpg|deas|250px|thumb|Seirbiaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seirbiaigh'''. Is í [[an tSeirbis]] a bpríomhtheanga. * [[:Catagóir:Daoine Seirbiacha|Daoine Seirbiacha]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Seirbiaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Daoine Seirbiacha]] 21k5mambwk5llic53osqvx8nqam7sgd 1084274 1084169 2022-08-20T14:31:58Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seirbiaigh'''. Is í [[an tSeirbis]] a bpríomhtheanga. * [[:Catagóir:Daoine Seirbiacha|Daoine Seirbiacha]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Seirbiaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:Daoine Seirbiacha]] lq22p6ycmgm4kd0e5nu51dhrrqeyfk8 0 60249 1084170 753426 2022-08-20T14:06:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Slóivéanaigh'''. Is í [[an tSlóivéinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Slóivéanaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] doink50o5tiplrffb980vdu34dty1dd 0 60250 1084172 753427 2022-08-20T14:07:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Svks2.jpg|deas|250px|thumb|Slóvacaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Slóvacaigh'''. Is í [[an tSlóvaicis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Slóvacaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] q1wxv0hqghyzg2s6z30tl40xutaygmb 0 60251 1084173 805401 2022-08-20T14:07:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Huculi_1902.png|deas|250px|thumb|Úcránaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Úcránaigh'''. Is í [[an Úcráinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Úcránaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 32l2x4x1252c2lim8qn5mwl42sf40er 0 60252 1084174 753265 2022-08-20T14:07:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Famous_Dutch_People.jpg|deas|250px|thumb|Dúitsigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Dúitsigh'''. Is í [[an Ollainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dúitsigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] kyi46avyvwxv3ir089du7e8rocc91l0 1084275 1084174 2022-08-20T14:34:42Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Dúitsigh'''. Is í [[an Ollainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dúitsigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] j2309quc5h3bpk0zg9zxru8dodjnrd2 0 60254 1084175 964746 2022-08-20T14:07:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[File:Georgians (montage of 35).jpg|deas|250px|thumb|Seoirsigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seoirsigh'''. Is í [[Seoirsis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seoirsigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 5aaswgc8872j4plfribqlcnzm2xf0ss 1084276 1084175 2022-08-20T14:35:28Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seoirsigh'''. Is í [[Seoirsis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seoirsigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] prsok20gvif7gk1rr9t4qg8fn7x4vim 0 60259 1084176 753198 2022-08-20T14:07:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Breton_people_mosaic.jpg|deas|250px|thumb|Briotánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Briotánaigh'''. Is í [[an Bhriotáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Briotánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] cvh1h4pb8abflkwqyx4hf35goodtc7o 0 60273 1085095 866566 2022-08-20T21:33:10Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File [[Francaigh |Francach]] ab ea '''Étienne Mallarmé''', nó '''Stéphane Mallarmé''' ([[1842]] - [[1898]]) mar is fearr aithne air. Do rugadh é an 18ú lá de Mhárta i [[Páras |bPáras]] agus do fuair sé bás an 9ú lá de mhí Mheán Fómhair i [[Valvains]]. Eisean a chuir tús le hathnuachan ar [[Litríocht na Fraince|fhilíocht na Fraince]] sa dara leath den 19ú haois, rud a dhein sé le dánta ar nós '<nowiki/>'''''<nowiki/>'''sonnet en X''<nowiki/>'<nowiki/> (1899) agus '<nowiki/>''<nowiki/>Un coup de dés jamais n'abolira le hasard''<nowiki/>' (1897). Tá a thionchar le feiscint fós sa lá atá inniu ann, mar shampla i bhfilíocht [[Yves Bonnefoy]]. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Mallarme, Stephane}} [[Catagóir:Filí Francacha]] 4oz9fiechy61uir6dpwr0x6e0xdn9s5 0 60277 1084177 753462 2022-08-20T14:08:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Peter_Minuit_portrait_New_Amsterdam_1600s_light.jpg|deas|250px|thumb|Vallúnach]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Vallúnaigh'''. Is í [[an Fhraincis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Vallúnaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] aktkczyz81niirvc8i046l8j3j767uu 0 60278 1084178 974851 2022-08-20T14:08:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:24_Basque_people.jpg|deas|250px|thumb|Bascaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Bascaigh'''. Is í [[an Bhascais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bascaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] f9y5mqqs06e96s8xdkn30ts40i3sto9 0 60279 1084179 753428 2022-08-20T14:08:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Sorbs_national-costume1.jpg|deas|250px|thumb|Sorbaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sorbaigh'''. Is í [[an tSoirbis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sorbaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] gar0gfpfksbmqtrpwmta7ipqihpu89o 0 60286 1084631 898363 2022-08-20T20:11:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] na bhfear grinn é '''Labhrás''' ([[225]] – [[258]]). Rugadh in [[Huesca|Osca]], Hispania ([[An Spáinn]]) é. Nuair a dhiúltaigh Labhrás maoin na hEaglaise a thabhairt uaidh is amhlaidh gur daoradh chun báis é<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-saol-gan-ghreann.aspx|teideal=Saol gan gheann|údar=beo.ie|dáta=Márta 2010|dátarochtana=}}</ref>. Cheangail na [[An Róimh|Rómhánaigh]] ar bior é agus lasadh [[tine]] faoi. Arsa an naomh agus é a róstadh beo beathach: “Iompaigh timpeall mé. Táim déanta ar an dtaobh seo.” == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Labhrás}} [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 225]] [[Catagóir:Básanna i 258]] [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] cg3m3du4l5duhqnprln4osdv51gy5vd 0 60287 1084180 901123 2022-08-20T14:08:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Montserrat_Caball%C3%A9_1969cr.jpg|mion|Amhránaí Catalónach Montserrat Caballé (1933-2018)]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Catalónaigh'''. Is í [[an Chatalóinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Catalónaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] hxnlgyt6kejgg8dr1g7zlc0qd4cobnw 0 60318 1084182 753136 2022-08-20T14:08:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Tintamarre_during_National_Acadian_Day_2009,_Caraquet_New_Brunswick.jpg|deas|250px|thumb|Acadaigh]] Is grúpa eitneach [[Meiriceá Thuaidh|Meiriceánach]] iad na '''Acadaigh'''. Is í [[an Fhraincis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Acadaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 8suz3pfu21ayp4wj6t7kz572n8jfzw3 0 60319 1084183 778690 2022-08-20T14:09:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Adaigéigh'''. Is í [[an Adaigéis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Adaigéigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 771xmm1r0srwq5kqzh8kzgwodn5ikbb 0 60320 1084184 1026268 2022-08-20T14:09:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Afrikaner_Commandos2.JPG|deas|250px|thumb|Afracánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Afracánaigh'''. Is í [[Afracáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Afracánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] ex4t1q2gnwgbac80xilgny6r13nh0sp 1084277 1084184 2022-08-20T14:39:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Afrikaner_Commandos2.JPG|deas|250px|thumb|Afracánaigh]] Is grúpa eitneach ón [[An Afraic Theas|Afraic Theas]] iad na h'''Afracánaigh''' ([[Afracáinis]]: [afriˈkɑːnərs]) de shliocht lonnaitheoirí Ollannacha a tháinig go [[Rinn an Dóchais]] go luath sa 17ú agus san 18ú haois. Go traidisiúnta, bhí siad chun tosaigh ar pholaitíocht na hAfraice Theas agus ar earnáil talmhaíochta tráchtála roimh 1994. Is í an [[Afracáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Afracánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] 6jtn2xiygop3clxhidrf9oj5tp6flyj 0 60321 1084185 753492 2022-08-20T14:09:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Ámácaigh'''. Is í [[Peirsis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ámácaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] s4k04b98ejoiv6p5fxqzv1mq4ijgzps 0 60322 1084134 753149 2022-08-20T13:45:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Altaígh]] go [[Altáígh]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki [[Íomhá:SB_-_Altai_man_in_national_suit_on_horse.jpg|deas|250px|thumb|Altaígh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Altaígh'''. Is í [[an Altáís]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Altaígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 1hzq2g47uf0jk1rwkq3dyeqb0nmjtlc 1084136 1084134 2022-08-20T13:46:15Z Kevin Scannell 340 téarma.ie wikitext text/x-wiki [[Íomhá:SB_-_Altai_man_in_national_suit_on_horse.jpg|deas|250px|thumb|Altaígh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na h'''Altáígh'''. Is í [[an Altáís]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Altaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 01r37rnk8j4h9gnetyt5wfbb1bzl7ra 0 60324 1084186 753154 2022-08-20T14:09:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Peasant_Family_of_Ramallah_1900-1910.jpg|deas|250px|thumb|Arabaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic Thuaidh|Tuaidh-Afracach]] agus [[an Meánoirthear]] iad na '''Arabaigh'''. Is í [[an Araibis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Arabaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic Thuaidh]] [[Catagóir:An Meánoirthear]] 2qfz97az0ogimi7ppcdtcjsqybx6mg3 0 60325 1084137 774704 2022-08-20T13:47:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Aisceailígh'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Aisceail%EDoch/|title=“Aisceailíoch” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is í [[an Albáinis]] a bpríomhtheanga. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aisceailigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 4y8oxungttzgj3u4l2sh4u4hl2kzs7c 1084187 1084137 2022-08-20T14:09:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Aisceailígh'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Aisceail%EDoch/|title=“Aisceailíoch” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is í [[an Albáinis]] a bpríomhtheanga. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aisceailigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 0596pz5rij2epdfvdfc537qrqlvkimf 0 60326 1084188 797245 2022-08-20T14:09:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:SyriacChurch-Mosul.jpg|deas|250px|thumb|Aisiriaigh ag séipéal Siriceach san luath-20ú haois]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na h'''Aisiriaigh'''. Is iad [[an tSiria]], [[an Iaráic]], agus codanna den [[An Tuirc|Tuirc]] agus den [[An Iaráin|Iaráin]] a dtíortha dúchais. Is [[An Chríostaíocht|Críostaithe]] iad. Le blianta anois agus iad ag fulaingt faoi ghéarleanúint chreidmheach, tá an oiread díobh ina gcónaí thar lear agus atá fágtha ina mbuntíortha. Is í [[an Asairis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aisiriaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 3duhfc83gx4eg5lmtghugf82ho32ql0 0 60327 1084189 753143 2022-08-20T14:10:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Aymara_ceremony_copacabana_4.jpg|deas|250px|thumb|Aidhmearaigh]] Is grúpa eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Aidhmearaigh'''. Is í [[Aidhmearais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aidhmearaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] s4bvrz1newlhk1ti1qeuk1th7dddck6 1084279 1084189 2022-08-20T14:42:25Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Aymara_ceremony_copacabana_4.jpg|deas|250px|thumb|Aidhmearaigh]] Is grúpa eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Aidhmearaigh'''. Is í [[an Aidhmiris]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aidhmearaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] q5je63ryfm0k6fkv0httt77dv7scb48 0 60335 1084190 753172 2022-08-20T14:10:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:King_Moshoeshoe_of_the_Basotho_with_his_ministers.jpg|deas|250px|thumb|Basútaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Basútaigh'''. Is í [[an tSútúis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Basutaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] gyeyeke9kih1msmuxbmb6z2c3zh9q19 0 60336 1084191 753174 2022-08-20T14:10:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Beangálaigh'''. Is í [[an Bheangáilis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beangálaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] rdddmav3f7hz20jgt5rt977sjbmkmol 0 60337 1084192 953775 2022-08-20T14:10:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Boranvileth.jpg|deas|250px|thumb|Bóránaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Bóránaigh'''. Cónaíonn siad i ndeisceart na h[[An Aetóip|Aetóipe]] agus i dtuaisceart na [[Céinia]]. Is cuid den ghrúpa Oromo iad (is iad na Barentu an phríomhghrúpa Oromach eile). Is í [[an Bhoránais]] príomhtheanga na mBóránach. Canúint de chuid na h[[An Oraimis|Oramais]] atá inti. Tá timpeall is 7 milliún Bóránach ann. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boranaigh} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] drytkfesnlb9skkv1bfnq8x6yz2zj23 0 60345 1085152 1051501 2022-08-20T21:50:41Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir [[Gearmánaigh|Gearmánach]] de mhuintir Mann ab ea Luiz Heinrich Mann (1871 - 1950), nó '''Heinrich Mann''' mar is fearr aithne air. Do rugadh é i gcathair [[Lübeck]] ar an 27ú lá de Mhárta agus do fuair sé bás i gcathair [[Santa Monica, California|Santa Monica]], i g[[California]] i [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], ar an 11ú lá de Mhárta. Ba é an scríbhneoir cáiliúil [[Thomas Mann]] a dheartháir beag. D'fhág Heinrich Mann an [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] sa bhliain 1933, mar gheall ar gur thánadar na [[Naitsíochas|Naitsithe]] i gcumhacht. Do scríobh sé a dhá shárshaothar, na húrscéalta ''[[Die Jugend des Königs Henri Quatre]]'' (1935) agus ''[[Die Vollendung des Königs Henri Quatre]]'' (1938), nuair a bhí sé ar deoraíocht sna SAM. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Mann, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1871]] [[Catagóir:Básanna i 1950]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Gearmánacha]] 40vuhgrkjqfhibckkloktngwu4hfum1 0 60350 1084193 774705 2022-08-20T14:10:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Bairisches_Mundartgebiet.PNG|deas|250px|thumb|Baváraigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Baváraigh'''. Is í [[an Ghearmáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baváraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] r3qtjhde0ipf9ge51zu8rbaowt5upn7 0 60351 1084195 753191 2022-08-20T14:11:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Bosnien_Volkstrachten.JPG|deas|250px|thumb|Boisniaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Boisniaigh'''. Is í [[an Bhoisnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boisniaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] o3d21o5f0s0e7uvchybllt6p3fd1je1 0 60352 1084196 816648 2022-08-20T14:11:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Caistíligh'''. Is í [[an Spáinnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caistíligh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 0jxmhc0lv9qx9y8qxrza3kvcypmq97g 0 60353 1084197 752968 2022-08-20T14:11:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Chamorro people in 1915.jpg|mion|Seamóraigh sa bhliain 1915]] Is grúpa eitneach iad na '''Seamóraigh''' a chónaíonn i n[[Guam]] agus sna h[[Oileáin Marshall Thuaidh]] san [[Aigéan Ciúin]]. Is críocha de chuid na [[SAM|Stát Aontaithe]] iad seo agus cónaíonn na mílte díobh sa tír úd anois, go mór mhór i [[Haváí]] agus i stáit an chósta thiar. Is í [[Seamóiris]] a dteanga dhúchasach thraidisiúnta, ach tá an Béarla ag glacadh a háit de réir a chéile. [[Teangacha Malae-Pholainéiseacha|Teanga Mhalae-Pholainéiseach]] atá sa tSeamóiris. Bhí tionchar mór ag na [[Spáinnigh]] san am a chuaigh thart. Ghlac na Seamóraigh córas na n[[Uimhir|uimhreacha]] ón [[Spáinnis]], mar shampla. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seamoraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] kbnqsjohwf9o2u8o3lx7r9sz7r17e7i 1084280 1084197 2022-08-20T14:44:15Z Kevin Scannell 340 -pic wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach iad na '''Seamóraigh''' a chónaíonn i n[[Guam]] agus sna h[[Oileáin Marshall Thuaidh]] san [[Aigéan Ciúin]]. Is críocha de chuid na [[SAM|Stát Aontaithe]] iad seo agus cónaíonn na mílte díobh sa tír úd anois, go mór mhór i [[Haváí]] agus i stáit an chósta thiar. Is í [[Seamóiris]] a dteanga dhúchasach thraidisiúnta, ach tá an Béarla ag glacadh a háit de réir a chéile. [[Teangacha Malae-Pholainéiseacha|Teanga Mhalae-Pholainéiseach]] atá sa tSeamóiris. Bhí tionchar mór ag na [[Spáinnigh]] san am a chuaigh thart. Ghlac na Seamóraigh córas na n[[Uimhir|uimhreacha]] ón [[Spáinnis]], mar shampla. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seamoraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] d7ze921cl8g5eentvin56kigvf9geeb 0 60354 1084198 860834 2022-08-20T14:11:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Chechense._Match._a_wedding_match._George_Kennan._1870-1886.jpg|deas|250px|thumb|Seisniagh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seisniagh'''. Is í [[Seisnis]] a bpríomhtheanga. [[Poblachtaí na Rúise|Poblacht]] chónaidhme de chuid na [[An Rúis|Rúise]] is ea '''an tSeisnia'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seisniagh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:An tSeisnia]] [[Catagóir:An Rúis]] f2kn7y4i0mtm9ydczofh94xe18v5hn2 1084281 1084198 2022-08-20T14:45:05Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Chechense._Match._a_wedding_match._George_Kennan._1870-1886.jpg|deas|250px|thumb|Seisniagh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Seisniagh'''. Is í [[Seisnis]] a bpríomhtheanga. [[Poblachtaí na Rúise|Poblacht]] chónaidhme de chuid na [[An Rúis|Rúise]] is ea [[an tSeisnia]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seisniagh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] [[Catagóir:An tSeisnia]] [[Catagóir:An Rúis]] a0cmbid4sxbhmyp2vqespm5c5neq1yv 0 60367 1084199 753020 2022-08-20T14:11:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Corsacaigh'''. Is í [[an Chorsaicis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Corsacaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] ginhvubg8jwyxiv2dtwy4g7g2hmkc2l 0 60372 1084200 753024 2022-08-20T14:12:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Fijians,_Raviravi,_Fiji,_Summer_2006.jpg|deas|250px|thumb|Fidsígh]] Is grúpa eitneach [[Fidsí|na Fidsí]] iad na '''Fidsígh'''. Is í [[an Fhidsis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fidsígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Mheilinéis]] pag3ciqy32kx2tlhkk1wxe9x94scn6z 0 60441 1084201 894784 2022-08-20T14:12:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Falkland-Islanders.jpg|deas|250px|thumb|Fáclannaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Fáclannaigh'''. Is í [[an Béarla]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fáclannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] jqlkhk52vecmphbjh4y1vh6tphftsqa 0 60442 1084202 774706 2022-08-20T14:12:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Diane_douglas-willard_haida.jpg|deas|250px|thumb|Haídigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Haídigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Haídigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] jjw1l5kc1hdepidl2g32y3vo8wwd51c 0 60443 1084203 889974 2022-08-20T14:12:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Pinayavatar.jpg|deas|250px|thumb|Filipínigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Filipínigh'''. Is í [[an Fhilipínis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Puinseábaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] p1mackp7e1kjp1tgq4m4yvvmnx9q6cx 0 60444 1084117 1024509 2022-08-20T13:33:07Z Kevin Scannell 340 gram wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Tsou_youth_of_Taiwan_(pre-1945).jpg|deas|250px|thumb|Bundúchasaigh Formósach]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Bundúchasaigh Fhormósacha'''. Is iad [[teangacha Formósach]] a bpríomhtheangacha. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bundúchasaigh Fhormósacha}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 5ltmyb9ex41eghwvkbxc940qjmztyku 1084118 1084117 2022-08-20T13:33:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Bundúchasaigh Formósach]] go [[Bundúchasaigh Fhormósacha]]: gram wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Tsou_youth_of_Taiwan_(pre-1945).jpg|deas|250px|thumb|Bundúchasaigh Formósach]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Bundúchasaigh Fhormósacha'''. Is iad [[teangacha Formósach]] a bpríomhtheangacha. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bundúchasaigh Fhormósacha}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 5ltmyb9ex41eghwvkbxc940qjmztyku 1084204 1084118 2022-08-20T14:12:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Tsou_youth_of_Taiwan_(pre-1945).jpg|deas|250px|thumb|Bundúchasaigh Formósach]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Bundúchasaigh Fhormósacha'''. Is iad [[teangacha Formósach]] a bpríomhtheangacha. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bundúchasaigh Fhormósacha}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] j714ct73561icpx6q9mlx4c766ffnrr 0 60447 1084205 774708 2022-08-20T14:12:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Kamehameha_I.png|deas|250px|thumb|Haváígh]] Is grúpa eitneach [[an Pholainéis|Polainéiseach]] iad na '''Haváígh'''. Is í [[an Haváis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Haváígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Pholainéis]] 8nrfqt43113pds5r0i1jyj39qev2iqp 0 60448 1084206 774709 2022-08-20T14:13:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Havasupai_woman.jpg|deas|250px|thumb|Havasúpaigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Havasúpaigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Havasúpaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] i9c39f0q930v1ks9vk75w3fazkznwho 0 60449 1084207 778692 2022-08-20T14:13:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Cornelius_Krieghoff_001.jpg|deas|250px|thumb|Ceanadaigh Francach]] Is grúpa eitneach [[Meiriceá Thuaidh|ó Mheiriceá Thuaidh]] iad na '''Ceanadaigh Francach'''. Is í [[an Fhraincis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceanadaigh Francach}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Meiriceá Thuaidh]] 9p8dg3ckat8x8694cqa8qyv2rxsjmvs 0 60450 1084208 1008354 2022-08-20T14:13:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:US Army ethnolinguistic map of Afghanistan -- circa 2001-09.jpg|mion]] Is grúpa eitneach san [[An Afganastáin|Afganastáin]] (agus sa [[An Phacastáin|Phacastáin]]) é an '''lucht Hazara'''. Maireann an chuid is mó den phobal mionlaigh san Hazarajat,<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=55 ar a laghad maraithe in ionsaí buamála san Afganastáin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0509/1217818-55-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsai-buamala-san-afganastain/|date=2021-05-09|language=en|author=Nuacht RTÉ}}</ref> i lár na hAfganastáine (na cúigí [[Bamyan]], Ghor, Maidan Wardak, agus Daykundi). [[Moslamaigh]] [[Siach|Siaigh]] den chuid is mó is ea iad. Thacaigh lucht Hazara na [[Meiriceánaigh|Meireacánigh]] san [[An Afganastáin|Afganastáin]] le linn na [[2000idí]] agus [[2000idí|2010idí]]. Déanann na [[Sunnaíochas|Sunnaígh]] (de chuid an [[Stát Ioslámach|Stát Ioslamach]], mar shampla) ionsaithe [[Seicteachas|seicteach]]<nowiki/>a ar lucht Hazara go minic (mar shampla, [[Ionsaí buamála ar scoil i gCabúl (2021)|Ionsaí buamála ar scoil]] i g[[Cabúl]] sa bhliain 2021). [[Íomhá:Bamyan Valley in 2012.jpg|mion|[[Bamyan]]]] Is í an Hazaragi príomhtheanga an luchta, canúint na [[Dairis|Dairise]] ([[an Pheirsis]]). == Féach freisin == * [[Ionsaí buamála ar scoil i gCabúl (2021)]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Hasáraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] [[Catagóir:An Afganastáin]] [[Catagóir:An Phacastáin]] [[Catagóir:An tIoslam]] [[Catagóir:An Pheirsis]] 7ttungq9es0ybbogduemzihjcn56mk3 0 60451 1084209 774710 2022-08-20T14:13:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Tathamiche.jpg|deas|250px|thumb|Ualapaigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Ualapaigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ualapaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] luqrcbqq9euubi1e1275ef1ma8qmkm8 0 60453 1084210 774712 2022-08-20T14:13:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Japanese_People.jpg|deas|250px|thumb|Seapánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Seapánaigh'''. Is í [[an tSeapáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seapánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] t54fc0zkoez0fdefav4i645ltftxm77 0 60486 1084211 1048375 2022-08-20T14:14:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:KatrinaKaif.jpg|deas|250px|thumb|Caismírigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Caismírigh'''. Is í [[an Phuinseáibis]], [[an Hiondúis]] agus [[an Urdúis]] a bpríomhtheangacha. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caismírigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] qaelrx2pzedvlmjrucv7xf074bvnem4 0 60487 1084213 781404 2022-08-20T14:14:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Kazakh-Mongolian_Eagle_Hunter.JPG|deas|250px|thumb|Casacstánach le seabhac seilge]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Casacstánaigh'''. Is í [[an Chasaicis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Casacstánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] o08xkcq6jv1puqef1sxfq5q5w28ym5b 0 60488 1084214 774730 2022-08-20T14:14:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Korean_costume-Hanbok-Dangui-Seuranchima-01.jpg|deas|250px|thumb|Cóiréigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Cóiréigh'''. Is í [[an Chóiréis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cóiréigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] raed4ec3d3jhss44owpktchm62fj3ei 0 60489 1084216 879220 2022-08-20T14:14:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:KurdishNoble.jpg|deas|250px|thumb|Coirdínigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Coirdínigh'''. Is í an [[An Choirdis|Choirdis]] a bpríomhtheanga. == Na Coirdínigh sa Tuirc == Is iad na Coirdínigh an dream [[Eitneolaíocht|eitneach]] is mó sa [[An Tuirc|Tuirc]] a bhfuil [[Teanga (cumarsáid)|teanga]] agus nósanna dá gcuid féin acu. Ach is deacair breithiúnas maith a thabhairt ar a gcéatadán, ós rud é nach gceadaíonn reachtaíocht na Tuirce go dtabharfaí aitheantas ar bith do na saindreamanna [[Eitneolaíocht|eitneacha]] sna [[Daonáireamh|daonáirimh]]. Is é oirdheisceart na tíre fód traidisiúnta dúchais na gCoirdíneach, ach chuaigh cuid mhór acu a chónaí in [[Iostanbúl]] nó go dtí na [[Cathair (lonnaíocht)|cathracha]] móra eile, ós rud é go bhfuil an t-atmaisféar níos [[Liobrálachas|liobrálaí]] iontu. Sna ceantair oirdheisceartacha, áfach, tá Arm na Tuirce ag cur [[Cogadh|catha]] ar na treallchogaithe Coirdíneach atá ar lorg [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchais]]. Fuair tríocha míle duine [[bás]] ar a laghad sa choimhlint seo ó na [[1970idí]] anuas, agus an [[daonra]] sibhialta go mór mór thíos leis an g[[cogadh]] seo.{{síol}} {{DEFAULTSORT:Coirdínigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] [[Catagóir:An Tuirc|*]] 799x372dinh2z0a2ettk046vmwm2kya 0 60490 1084217 848448 2022-08-20T14:14:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Kyrgyz_people.png|deas|250px|thumb|Cirgeasaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Cirgeasaigh'''. Is í [[Cirgisis|an Chirgisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cirgeasaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] gjsd6o57s504m39k9yw2f458vu45gbz 0 60491 1084218 774733 2022-08-20T14:14:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Khon_Lao_collage.jpg|deas|250px|thumb|Laosaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Laosaigh'''. Is í [[an Laoisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Laosaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 7eeodwamhy8hm2rdabmf6zvt066x9a1 0 60492 1084219 774734 2022-08-20T14:15:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Antandroy_traditional_dancing.jpg|deas|250px|thumb|Malagásaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Malagásaigh'''. Is í [[an Mhalagáisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Malagásaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] 881x0yxelafmss0ci1548kny5er56ok 0 60493 1084220 831424 2022-08-20T14:15:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Portret_van_de_Sultan_van_Lingga_Riouw_met_zijn_gevolg_Batavia_TMnr_60003185.jpg|deas|250px|thumb|Malaeich]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Malaeich'''. Is í [[an Mhalaeis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Malaeich}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] gz3dgrvjzwqxaos1b43mkcd27vdok9t 0 60494 1084222 776388 2022-08-20T14:15:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Nicolas_Isouard.jpg|deas|250px|thumb|Máltaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Máltaigh'''. Is í [[an Mháltais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Máltaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 5bpzito1ph8h2xmwuip7i3xwll1zn58 0 60495 1084223 806987 2022-08-20T14:15:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Manchu_noble_ladies_in_1900s.jpg|deas|250px|thumb|Manchúraigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Manchúraigh'''. Is í [[an tSínis]] a bpríomhtheanga inniu. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Manchúraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 671x7cbh0lc43tnhdfqe233a25knrks 0 60496 1084224 1035661 2022-08-20T14:15:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg|deas|250px|thumb|Mongólaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Mongólaigh'''. Is í [[an Mhongóilis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mongólaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] nzzf6ji0rdzyrpvgzao22affwok99og 0 60497 1084225 889673 2022-08-20T14:16:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Mandinka_Dancing,_Women%27s_Cultural_Celebration,_Gambia_2006.jpg|deas|250px|thumb|Mandancaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Mandancaigh'''. Is í [[an Mhandancais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mandancaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] lyrdzn56l6hmiz8fyl93wtlilzz5fga 0 60498 1084226 816649 2022-08-20T14:16:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Manúisigh'''. Is í [[an Fhraincis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Manúisigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 24gvlowhzenokkkdad6s9jklk8onjwi 0 60500 1084227 774739 2022-08-20T14:16:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Johannes_Leimena.jpg|deas|250px|thumb|Molacaígh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Molacaígh'''. Is í [[an Mholacais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Molacaígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] tk0ki0nhim8o16d6cq29a3kkx31vojq 0 60502 1084228 774741 2022-08-20T14:16:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Nauruan-warrior-1880ers.jpg|deas|250px|thumb|Nárúigh]] Is grúpa eitneach [[An Mhicrinéis|na Micrinéise]] iad na '''Nárúigh'''. Is í [[an Nárúis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nárúigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Mhicrinéis]] aov8mh6uv0gjpq1g9bbqjhnftv6etp2 0 60503 1084229 822876 2022-08-20T14:16:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Ossetian_mosaic.jpg|deas|250px|thumb|Oiséataigh]] [[File:Ossetian tribes.png|thumb|right|250px]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Oiséataigh'''. Is í [[an Oiséitis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Oiséataigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] c47qdx9yz71anem2118jgyusgdns0dw 0 60504 1084230 929225 2022-08-20T14:17:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Dost Mohammad Khan, Bhopal.jpg|deas|250px|thumb|Paistiúnaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Paistiúnaigh'''. Is í [[an Phaistis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Paistiúnaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 06lp4zr3whb7njizndh1a7ckpu15sd3 0 60505 1084231 1029157 2022-08-20T14:17:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Leila_Hatami_Cannes_2013.jpg|deas|250px|thumb|Peirsigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Peirsigh'''. Is í [[an Pheirsis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Peirsigh}} [[Catagóir:An Pheirs]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] f0fqb6wiyqup54ubn8bccwo5aulwkpn 0 60657 1084629 967917 2022-08-20T20:10:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Rita an Cascia''' ([[1381]] – [[22 Bealtaine]] [[1457]]), a rugadh ''Margherita Lotti'' i [[Roccaporena]], [[an Iodáil|san Iodáil]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Naomh Rita}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1381]] [[Catagóir:Básanna i 1457]] qm6jv5z22251d4vlt86lh1o56fbxr16 0 60667 1084232 1050615 2022-08-20T14:17:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Seoinigh'''. Is iad an grúpa eitneach is mó sa t[[Siombáib]], i ndeisceart agus in oirthear na tíre go príomha. Tá cónaí ar chuid Seoinigh i [[Mósaimbíc]] freisin. Is í [[an tSeoinis]] a bpríomhtheanga. Is í an teanga Afracach is mó cainteoirí dúchais san Afraic Fho-Shaharach í. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seoinigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] id79ghvj491d1ong011krsytgzxpc8e 0 60669 1084233 774803 2022-08-20T14:17:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Chan_Kusalo_cremation_15.jpg|deas|250px|thumb|Téalannaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Téalannaigh'''. Is í [[Téalainnis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Téalannaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] r0ain4ryjthykoxzkel5vch6e8ow9bx 0 61205 1084234 778694 2022-08-20T14:17:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Egypt-Nubian_wedding.jpg|deas|250px|thumb|Núibiaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Núibiaigh'''. Is í [[an Araibis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Núibiaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] ql6fojx3wdds8vct0s8lulk7uisayh6 0 61207 1084235 774963 2022-08-20T14:17:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Rewi_Manga_Maniapoto,_by_Gottfried_Lindauer.jpg|mion|Polainéisigh]] Is grúpa eitneach iad na '''Polainéisigh''' a chónaíonn san [[Aigéan Ciúin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Polainéisigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] 5cnmb1lkkwcn78k67iqobgxe79j5fiq 0 61209 1084236 797337 2022-08-20T14:18:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Tupua_Tamasese_Lealofi_III.jpg|mion|Tupua Tamasese Lealofi III, ardtaoiseach agus ceannaire san fheachtas ar son neamhspleáchas Shamó]] Is grúpa eitneach san [[an tAigéan Ciúin|Aigéan Ciúin]] Theas iad na '''Samóigh''' (Tagata Māo'i). Is í [[an tSamóis]] a bpríomhtheanga. [[Íomhá:Samoa Familie.JPG|mion|Teaghlach Samóch san 21ú haois]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Samoigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha sa Pholainéis]] 4kbvrkrdrv758cjlkrupae92u8xia2m 0 61582 1084237 788396 2022-08-20T14:18:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Costumes of Sardinia 1880s 01.jpg|200px|mionsamhail|deas]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sairdínigh'''. Is í [[an tSairdín]], [[oileán]] in iarthar na [[An Mheánmhuir|Meánmhara]], a dtír dhúchais. Tá breis is 1.6 milliún duine ina gcónaí ar an oileán. Is í [[an tSairdínis]] a bpríomhtheanga. [[Teangacha Rómánsacha|Teanga Rómánsach]] í agus timpeall is 68% de mhuintir na Sairdíne ábalta í a labhairt. Níl an cumas sin ach ag 13% de na páistí ar an oileán, áfach, mar gheall ar bhrú láidir ón [[An Iodáilis|Iodáilis]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sairdinigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] 1rfdoj8q4mblcjp9uz5lvrmds6vfokf 0 61583 1084238 775059 2022-08-20T14:18:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Massika_and_Wakusasse.jpg|deas|250px|thumb|Sácaigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Sácaigh'''. cuid acu a labhraíonn [[Teangacha Algóinciacha|Algóincis]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sácaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] k6ri2lbtpawhnr26zfoh757k7iknt98 0 61585 1084239 763503 2022-08-20T14:18:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Sinhalese_People.png|deas|250px|thumb|Siolónaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Siolónaigh'''. Is í [[an tSiolóinis]] a bpríomhtheanga. Tá siad dúchasach do [[Srí Lanca|Shrí Lanca]] i ndeisceart na h[[An Áise|Áise]]. Is iad 75% de dhaonra Shrí Lanca, 15 milliún san iomlán. Tá féiniúlacht na Siolónach bunaithe ar a d[[teanga]], oidhreacht staire agus creideamh. Leanann an chuid is mó díobh [[Búdachas]] den chineál ''Theraveda'', gí go bhfuil cuid díobh ina gCríostaithe inniu. Cónaíonn na Siolónaigh i dtuaisceart láir, lár, deisceart agus iarthar Shrí Lanca. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siolonaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] f44p1v4cbysgxl8r0seyona768cj14v 0 61595 1084240 763598 2022-08-20T14:18:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Bundesarchiv_Bild_183-2004-0203-502,_Bei_Agram,_kroatische_Sinti_und_Roma-Frauen_und_Kinder.jpg|deas|250px|thumb|Sintígh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sintígh'''. Is í [[an tSintis]] a bpríomhtheanga. Is pobal [[Romanaigh|Romanach]] iad a chónaíonn i lár na hEorpa sa chuid is mó cé go bhfuil pobail díobh ann in áiteanna eile, go mór mhór tuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]], deisceart na [[An Fhrainc|Fraince]] (''manouches'' a thugtar orthu ansin) agus sa Bhrasaíl. Lucht siúil a bhíodh iontu ach bíonn cónaí buan orthu de ghnáth anois. ==Stair== Dála na Romanach téanann sinsireacht na Sintígh siar go dtí an [[India]]. Bhain siad an [[Ghearmáin]] agus an [[Ostair]] amach am éigin sna [[Meánaois]]eanna déanacha. Le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]] rinne na [[Naitsíochas|Naitsithe]] géarleanúint orthu. Bhí orthu triantán donn a chaitheamh ar a gcuid éadaí le cur in iúil do chách cérbh iad agus mar chomhartha gur strainséirí gan áit oiriúnach dóibh sna tíortha úd. Sa Ghearmáin agus san Ostair, díbríodh a lán de na Sintígh thar tír amach go hOirthear na hEorpa, go dtí an [[An Iúgslaiv|Iúgslaiv]] go háirithe. Fuair líon mór díobh bás sna campaí san [[Uileloscadh]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sintigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] g2jsved93lwxsqrah5q8c2vlkwmz4dy 1084284 1084240 2022-08-20T14:53:28Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Sintígh'''. Is í [[an tSintis]] a bpríomhtheanga. Is pobal [[Romanaigh|Romanach]] iad a chónaíonn i lár na hEorpa sa chuid is mó cé go bhfuil pobail díobh ann in áiteanna eile, go mór mhór tuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]], deisceart na [[An Fhrainc|Fraince]] (''manouches'' a thugtar orthu ansin) agus sa Bhrasaíl. Lucht siúil a bhíodh iontu ach bíonn cónaí buan orthu de ghnáth anois. ==Stair== Dála na Romanach téanann sinsireacht na Sintígh siar go dtí an [[India]]. Bhain siad an [[Ghearmáin]] agus an [[Ostair]] amach am éigin sna [[Meánaois]]eanna déanacha. Le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]] rinne na [[Naitsíochas|Naitsithe]] géarleanúint orthu. Bhí orthu triantán donn a chaitheamh ar a gcuid éadaí le cur in iúil do chách cérbh iad agus mar chomhartha gur strainséirí gan áit oiriúnach dóibh sna tíortha úd. Sa Ghearmáin agus san Ostair, díbríodh a lán de na Sintígh thar tír amach go hOirthear na hEorpa, go dtí an [[An Iúgslaiv|Iúgslaiv]] go háirithe. Fuair líon mór díobh bás sna campaí san [[Uileloscadh]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sintigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] edkvf4ka55cms3ip7v5l1c7pbjggu8r 0 61596 1084241 894863 2022-08-20T14:19:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:En-chief-sitting-bull.jpg|deas|250px|thumb|Suíúigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Suíúigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suíúigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] nv3hx9x5fhmtlor96vh6pslfz44myg4 0 61597 1084242 775068 2022-08-20T14:19:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Swazi_Warriors.jpg|deas|250px|thumb|Suasaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Suasaigh'''. Is í [[an tSuaisis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suasaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] 51coj3ds5uzmr57ngcwti4xkhptxwa5 0 61598 1084243 775069 2022-08-20T14:19:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Soomaaliyeed.jpg|deas|250px|thumb|Somálaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Somálaigh'''. Is í [[an tSomáilis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Somálaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] olzs6ll33fctmsfxp3x2zqx1qi2n49e 1084287 1084243 2022-08-20T14:56:28Z Kevin Scannell 340 -pic wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Somálaigh'''. Is í [[an tSomáilis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Somálaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] m7uiofmvsh0nhtcjnhv20ocjhobpjea 0 61638 1084244 833869 2022-08-20T14:19:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Native_Tahitians.jpg|deas|250px|thumb|Taihítígh, am éigin idir 1870 agus 1890]] Is grúpa eitneach i d[[Taihítí]] iad na '''Taihítígh'''. Is í [[an Taihítis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Taihítígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Pholainéis]] 0cb587wcx34gnk9y198p4xknptfv2py 0 61639 1084245 996260 2022-08-20T14:19:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Atta Muhammad Nur visiting the Shrine of Hazrat Ali in August 29, 2010.jpg|deas|250px|thumb|Táidsíceastánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Táidsíceastánaigh'''. Is í [[an Táidsícis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Táidsíceastánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] bwu4yhry3qekpovuuw93qtb9xgfo47i 0 61656 1084246 775089 2022-08-20T14:20:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Bundesarchiv_Bild_135-BB-152-11,_Tibetexpedition,_Tibeter_mit_Handm%C3%BChle.jpg|deas|250px|thumb|Tibéadaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Tibéadaigh'''. Is í [[an Tibéidis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tibéadaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] j6svbez3h7amha3tr5my5568xiwiipa 0 61657 1084247 775090 2022-08-20T14:20:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Portret_van_Sidi_Amed_een_Tuareg_vluchteling_uit_Mali_te_Dori_TMnr_20010117.jpg|deas|250px|thumb|Tuargaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Tuargaigh'''. Is í [[an Tuargais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tuargaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] cb6vcy1kg1nrfxyet9onr3opormwmx4 0 61658 1084121 775091 2022-08-20T13:36:33Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Turcamánaigh]] go [[Tuircméanastánaigh]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Turkmen_man_with_camel.jpg|deas|250px|thumb|Turcamánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Turcamánaigh'''. Is í [[an Turcamánais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Turcamánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] iexor2x22c8dagjjxtiuxi6kp9r5mhb 1084248 1084121 2022-08-20T14:20:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Turkmen_man_with_camel.jpg|deas|250px|thumb|Turcamánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Turcamánaigh'''. Is í [[an Turcamánais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Turcamánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] mjoyi33atus9sow7u1zrlvd9t5ucx3l 0 61660 1084249 1002884 2022-08-20T14:20:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Turks collage.png|deas|250px|thumb|Cuid de na Turcaigh cháiliúla nó bisiúla ar fud an domhain]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Turcaigh'''. Is í [[an Tuircis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Turcaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 5yg93yler2maj0lu51wr7n1gd247qd2 0 61661 1084250 944678 2022-08-20T14:20:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Costumes_of_Uzbek_men.jpg|deas|250px|thumb|Úisbéiceastánaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na ''' Úisbéiceastánaigh'''. Is í [[an Úisbéiceastáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Úisbéiceastánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] mk9ev9j0enrwhqa8d787spj2rdso7z8 0 61664 1084787 763734 2022-08-20T20:27:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Úrscéal|Úrscéalaí]] [[SAM|Meiriceánach]] ab ea '''James Albert Michener''' ([[3 Feabhra]] [[1907]] – [[16 Deireadh Fómhair]] [[1997]]). Rugadh é i g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]] agus tógadh é i [[Doylestown, Pennsylvania|Doylestown]], in oirthuaisceart [[Pennsylvania]]. Fuair sé bás in [[Austin, Texas|Austin]], [[Texas]]. Scríobh sé breis is 40 leabhar, ficsean sa chuid ba mhó. Bhídís go minic le feiceáil ar liostaí na leabhar móréilimh. Meastar gur ceannaíodh 75 milliún cóip dá chuid leabhar. Ságaí teaghlaigh a bhí i gcuid mhaith de na leabhair, agus na scéalta suite in áiteanna éagsúla ar fud an domhain: dhéanadh sé cur síos cruinn ar stair na n-áiteanna. ''Tales of the South Pacific'' an chéad leabhar leis a fuair fáilte ó léitheoirí—bronnadh an Pulitzer Prize for Fiction air sa bhliain 1948. Rinneadh scannáin, drámaí agus mionsraitheanna teilifíse as roinnt dá leabhar. Daonchara a bhí ann. Thug sé timpeall is $100 milliún dollar do charthanais agus d'eagraíochtaí liteartha agus oideachasúla. Thug sé $37 milliún d'[[Ollscoil Texas]]. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Michener, James}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1907]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] ari8rryd9nho1qqoc94rwuo998nn1je 0 61718 1084251 775129 2022-08-20T14:20:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:1997_277-2A_Wodaabe_leaving_camp.jpg|deas|250px|thumb|Vodábaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Vodábaigh'''. Is í [[an Fhuláinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Vodábaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] q38r8vs3deqdoo5j12pd8xc37x5yoc3 0 61720 1084252 775130 2022-08-20T14:21:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Wassaja.jpg|deas|250px|thumb|Iavapaigh]] Is dream eitneach [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánaigh Dhúchasacha]] iad na '''Iavapaigh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Iavapaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 00ahpti4ucib2lazpuu2kyykgnyqrcz 0 61723 1084253 892251 2022-08-20T14:21:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Kwarastatedrummers.jpg|deas|250px|thumb|Iarúbaigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na h'''Iarúbaigh'''. Is í [[an Iarúibis]] a bpríomhtheanga. Tá cónaí ar an gcuid is mó de na hIarúbaigh sa Nigéir, ach tá mionlach suntasach Iarúbach le fáil i mBeinín chomh maith. Chuaigh Iarúbaigh ar fud an domhain, áfach, agus teacht ar phobail diaspóra ina lán tíortha, Éire féin san áireamh. Glactar leis go bhfuil dhá scór milliún Iarúbach ann ar fad, a bheag nó a mhór. Tá a gcreideamh traidisiúnta Afracach ag na hIarúbaigh, ach tá na heaglaisí éagsúla Críostaí agus an tIoslam sách láidir ina measc inniu. Le fírinne tá siad níos éagsúla ó thaobh an reiligiúin de ná an chuid is mó de na grúpaí eitneacha san Afraic. Na hIarúbaigh nach gcloíonn leis an ''orisha'' is minic a thugann siad urraim don tseanreiligiún mar rud cultúrtha. Ar na saolta seo tá féilte agus imeachtaí an tseanchreidimh ag tarraingt tuilleadh tinrimh i dtír na nIarúbach. ==Seanchreideamh na nIarúbach== Is é an t-''orisha'' an coincheap lárnach i seanchreideamh na nIarúbach. D'fhéadfá a rá gur déithe iad na h-''orisha''í éagsúla, ach is féidir a rá freisin gur ioncholluithe iad ar ghnéithe éagsúla Dé. Mar shampla, seasann ''Ogun'' don mhiotal, don chogadh agus don bhua, agus is é ''Shango'' a sheasann don toirneach agus don cheart - rí na splancarnaí agus breitheamh an chirt, mar a déarfaí, Carachtar suimiúil é ''Eshu'', a bhfuil dhá nádúr ann: an cleasaí agus an múinteoir. Teachtaire é Eshu freisin agus é ag tabhairt teachtaireachtaí na ndaoine chuig na déithe - tuigeann sé gach teanga agus gach canúint dhaonna. Is é Olorun nó Oorun dia na gréine, agus is ceann d'ioncholluithe an Ard-Dé é. Is é Olodumare an cruthaitheoir, agus is é Olofin atá suite idir an spéir agus an talamh. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Iarúbaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] 6yccrveykcot47snb8basrdrd3qe08d 0 61730 1084585 765618 2022-08-20T20:06:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File Meiriceánach ab ea '''Phillis Wheatley''' (t. [[1753]] – [[5 Nollaig]] [[1784]]). An chéad duine Afrai-Mheiriceánach ar foilsíodh a saothar liteartha a bhí inti. Rugadh Whearley timpeall na bliana 1753 san [[An Afraic Thiar|Afraic Thiar]]. Rinneadh sclábhaí di ina aois a 7 mbliana agus cuireadh go Meiriceá í. I m[[Bostún]], [[Massachusetts]], cheannaigh ceannaí darbh ainm John Wheatley í mar shearbhónta dá bhean chéile. San áit agus san am úd ba ghnách sloinne a úinéara a thabhairt ar sclábhaí sa chás go raibh sloinne ag teastáil. Phillis a tugadh uirthi i mBéarla mar tugadh go Meiriceá í i long darbh ainm an ''Phillis''. Thug iníon an teaghlaigh ceachtanna léitheoireachta agus scríbhneoireachta di. Nuair a thuig an teaghlach a chliste agus a bhí sí, tugadh tuilleadh oideachais di. Rinne sí staidéar ar an nGréigis agus Eabhrais. Fuair sí a saoirse ar bhás John Wheatley. Phós sí agus rug sí leanbh. Cuireadh a fear céile, John Peters, i bpríosún de bharr a chuid fiacha. D'éirigh Phillis tinn agus John sa phríosún, agus d'éag sí. Fuair a leanbh bás trí huaire go leith ina dhiaidh sin. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wheatley, Phillis}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1753]] [[Catagóir:Básanna i 1784]] [[Catagóir:Filí Meiriceánacha]] 2z71i37q5g1oqcjf9y91v83w1xbki6a 0 61731 1084458 927559 2022-08-20T19:52:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is amhránaí Sualannach í '''Tove Lo''' (fíorainm: ''Ebba Tove Elsa Nilsson''), a rugadh ar an [[29 Deireadh Fómhair]] [[1987]] i [[Stócólm]]. ==Dioscliosta== ===Albaim=== * ''Queen of the Clouds'' (2014) ===EPs=== * ''Truth Serum'' (2013) ===Singlí=== * "''Love Ballad''" (2012) * "''Out of Mind''" (2013) * "''Habits/Stay High''" (2014) * "''Not on Drugs''" (2014) * "''Heroes (We Could Be'')" ft. Alesso (2014) * "''Talking Body''" (2015) {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lo, Tove}} [[Catagóir:Ceoltóirí Sualannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1z13lpijd6or71gjyietryixeoizx3o 0 61929 1085096 943335 2022-08-20T21:33:29Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba státaire de bhunadh na [[An Aithin Chlasaiceach|hAithne]], [[Dlí|reachtóir]], agus [[file]] é Solon (/ soʊlɒn, soʊlən /; Gréigis: Σόλων; c 638 – c. 558 BC). Tá eolas ar Solon teoranta d'uireasa faisnéise agus fianaise seandálaíochta a chlúdaíonn na [[An Aithin|hAithne]], sa luath 6ú haois RC. Bhain sé sult as filíocht a scríobh, mar bholscaireacht tírghrá, agus le haghaidh a leasuithe bunreachtúla a chosaint. Ar an drochuair, níl fágtha againn anois ach blúirí dá chuid oibreacha. Dealraíonn sé go léiriú iad d' idirsleachta, cumtha ag údair níos déanaí ar aghaidh, agus is féidir go bhfuil blúirí curtha síos dó, go mícheart. Bíonn cuimhne aor ach go háirithe le haghaidh a chuid iarrachtaí chun reachtaíochta a chur i bhfeidhm in aghaidh meatha pholaitiúil, eacnamaíocha, agus mhorálta san Aithin ársa. Theip ar a leasuithe sa ghearrthéarma, ach is minic a fhaigheann sé an chreidiúnt as bunsraith dhaonlathas na hAitne a leagadh síos. Is iad na húdair ársa ar nós [[Héaradatas]] agus [[Plútarc]] na príomhfhoinsí faisnéise, cé gur scríobh siad faoi Solon i bhfad tar éis a bháis, ag am nuair nach raibh smacht acadúil bainteach leis an stair. Bhí claonadh ag óráidithe sa Ceathrú hAois, ar nós [[Aischines]], na dlíthe go léir dá gcuid féin a lua le Solon. Nochtann an seandálaíocht spléachaidh dúinn de thréimhse Sholon i bhfoirm inscríbhinní neamhiomlán, ach is beag eile atá againn. I gcás roinnt scoláirí, níl in "ár n-eolas" ar Sholon ach togán ficseanúil bunaithe ar easpa fianaise agus creideann daoine eile gur féidir moll mór eolais a chur ina leith. agus bíonn suim ag mic léinn staire i dtréimhse Sholon agus iad ag tabhairt faoi ceisteanna ar teorainneacha agus nádúr na staire. [[Catagóir:Filí]] [[Catagóir:Státairí na Sean-Ghréige]] [[Catagóir:An Aithin Chlasaiceach]] [[Catagóir:An tSean-Ghréig]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 638 RC]] [[Catagóir:Básanna i 558 RC]] hhaauygcbee0vlbqw61ai8ugl9neh19 0 61972 1085064 944321 2022-08-20T20:59:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba státaire Gréagach é '''Aischines''' (''[[An tSean-Ghréigis]]: Αἰσχίνης, Aischínēs / ɪskɨniːz / 314 RC 389''), agus bhí se ina cheann de na deich n-óráidithe de chuid na [[An Aitice|hAitice]]. [[Catagóir:Státairí na Sean-Ghréige]] [[Catagóir:An tSean-Gréige]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 389 RC]] [[Catagóir:Básanna i 314 RC]] h0yftq2ejg3ujofpwk7e76d6xyrorkf 0 62266 1084413 876776 2022-08-20T19:41:28Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir agus eacnamaí [[An Bhrasaíl|Brasaíleach]] atá in '''Dilma Rousseff''', a rugadh ar [[14 Nollaig]] [[1947]] i m[[Belo Horizonte]]. Ba í uachtarán na Brasaíle í.<ref name=>[http://www.bbc.com/news/world-latin-america-29782073 Brazil elections: Dilma Rousseff promises reform after poll win]BBC News</ref> Tá sí ceangailte leis an Partido dos Trabalhadores (PT) (''"Páirtí na nOibrithe"''). Cuireadh mí-úsáid rialacha an bhuiséid ina leith sa bhliain 2016. Ar 12 Bealtaine 2016, tháinseáil Seanad na Brasaíl í agus chuir siad a huachtaránacht ar fionraí go dtagann a dtriall foirmeálta chun deiridh. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rousseff, Dilma}} [[Catagóir:An Bhrasaíl]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Brasaíle]] [[Catagóir:Uachtaráin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1947]] [[Catagóir:Daoine beo]] qpbr3qyrqq7ryecnuefq39ov00vnbv6 0 62416 1084343 804621 2022-08-20T18:57:22Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is tráchtaire polaitiúil, údar, craoltóir agus [[polaitíocht|polaiteoir]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Patrick Joseph "Pat" Buchanan''' (rugadh [[2 Samhain]] [[1938]]). == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Buchanan, Pat}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Daoine beo]] g3fkdgsd3qkhpkirjtaflhtlp3j28f1 0 62863 1084405 769863 2022-08-20T19:29:52Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i [[Wolverhampton]] é '''Whitmore Reans'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Whitmore Reans}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Sasana]] [[Catagóir:Wolverhampton]] 1lqyfv0ms4prd3txaeem6l869lxm8p7 1084407 1084405 2022-08-20T19:31:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i [[Wolverhampton]] é '''Whitmore Reans''', siar ó thuaidh ó lár na cathrach. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Whitmore Reans}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Sasana]] [[Catagóir:Wolverhampton]] 2anzv3hdzh36ah80c3wc0fdco878lvp 0 62893 1084255 770083 2022-08-20T14:21:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Ingush_people_mosaic.png|deas|250px|thumb|Iongúisaigh]] Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Iongúisaigh'''. Is í [[an Iongúisais]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Iongúisaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] dofyio5aw9tf3gutrnwzx0s1a0b6d9y 0 63043 1084730 814761 2022-08-20T20:21:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is láithreoir Sasanach í '''Kate Thornton'''. Is iar-láithreoir ''[[The X Factor (RA)|The X Factor]]'' í. == Tagairtí == {{reflist}} {{The X Factor (RA)}} {{DEFAULTSORT:Thornton, Kate}} [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse]] [[Catagóir:Daoine beo]] aorb5ylfejtm5bpehwv5cjbcrtsh4we 0 63203 1084318 772291 2022-08-20T18:01:35Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Midlands Thiar]] é '''Moxley'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Moxley}} [[Catagóir:Bailte agus cathracha i Sasana]] [[Catagóir:Midlands Thiar]] epn0spf5roe4my2s6qw329k0kh5jv5l 0 63261 1085244 772454 2022-08-20T23:13:57Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Abbasids850.png|clé|250px|mion|Cailifeacht Abasach]] Ba [[cailifeacht]] í an '''Chailifeacht Abasach'''. {{síol-stair}} {{DEFAULTSORT:Cailifeacht Abasach}} [[Catagóir:An tIoslam]] avfod2unbgemiapc637vk6b642jmgc0 0 63461 1084860 962911 2022-08-20T20:35:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Aisteoir]] agus [[ceoltóir]] ó [[Québec]] is ea '''Geneviève Néron''', a rugadh in [[Montréal]] ar an 24 Iúil 1974. Tar éis di cúrsaí [[scannán]]<nowiki/>aíochta agus aisteoireachta a dhéanamh rinne sí páirteanna i ndrámaí beaga agus thosaigh sí obair a fháil ar an [[teilifís]]. Tharraing sí clú éigin uirthi féin sna sraithdhrámaí ''Virginie'', ''Tribu.com'' et ''Les Invincibles'', ach is clár don aos óg, ''Réal-IT'',<ref> Page sur Réal-IT chez Téléfilm Canada : http://www.telefilm.gc.ca/fr/catalogues/production/real-it. Arna rochtain ar an 3 Lúnasa 2011</ref> is mó a rinne iomráiteach í, agus ghnóthaigh sí duaiseanna dá bharr, leithéid an Prix Gémeaux i 2004.<ref> Meilleure interprétation premier rôle : jeunesse: Académie canadienne du cinéma et de la télévision: http://evenements.acct.ca/prix-gemeaux/gagnants-depuis-1987/interpretation/meilleure-interpretation-premier-role-jeunesse.html. Arna rochtain ar 3 août 2011.</ref>. Bhí sí le fáil freisin sa tsraith teilifíse ''Jean Duceppe''<ref> Page de Geneviève Néron chez l'Agence Pierre Noiseux: http://www.agencepierrenoiseux.com/profil-artiste.aspx?ArtistID=20. Arna rochtain ar 30 Iúil 2011</ref>. Rinne sí páirteanna ina lán scannán freisin. Orthu sin bhí ''Les Boys 3'', ''Soowitch'' et ''La Moitié gauche du frigo''. Ón mbliain 2005 i leith tá sí ag seinm lena grúpa rac-cheoil agus ceoil tíre Madame Moustache. Ise an príomh[[amhránaí]] agus an dordghiotáraí. Tháinig a gcéad albam, ''Au nom du countr(i)'', amach in 2008. Tá sí sáite i ngnóthaí [[timpeallacht]]<nowiki/>a. Bhí sí páirteach sa tionscadal comhshaoil “Vu du large II”<ref>Vu du large II: Téléfilm Canada: http://www.telefilm.gc.ca/en/catalogues/production/vu-du-large-ii. Arna rochtain ar an 31 Iúil 2011</ref> agus in 2007 thosaigh sí féin agus Christophe Rapin ag cur Rallye Müvmedia, clár taistil, i láthair ar Télé-Québec.<ref>”Cinq questions à Geneviève Néron,” ''La Presse'': http://moncinema.cyberpresse.ca/nouvelles-et-critiques/nouvelles/article/967-Cinq-questions-a-Genevieve-Neron.html. Arna rochtain ar an 31 Iúil 2011.</ref>. == Scannáin agus teilifís == * 1996: ''Virginie'' (sraith teilifíse) - ''Agathe Sirois'' * 1999: ''Karaoke'' - ''Geneviève'' * 2000: ''La Moitié gauche du frigo'' - ''Odile'' * 2001: ''Soowitch'' - ''Karine'' * 2001: ''Les Boys 3'' - ''Chantal'' * 2002: Jean Duceppe (sraith teilifíse) - ''Louise Duceppe'' * 2002: ''Réal-IT'' (sraith teilifíse) - ''Manu'' * 2005: ''Les Invincibles (sraith teilifíse) - ''Kathleen Samson'' * 2006: ''Les 7'' (miondráma ceoil) - ''Jolie Julie'' * 2006: ''Et Dieu créa… Laflaque'' - ''Voix de Laurence'' == Dioscliosta le Madame Moustache == * 2008: ''Au nom du countr(i)'' ([http://www.gsimusique.com/ GSI]) * 2009: ''Génération Passe-Partout''<ref>”Une quinzaine d'artistes chanteront Passe-Partout,” Agnès Gaudet, 5/11/2008: ''Le Journal de Montréal'': http://www.canoe.com/divertissement/musique/nouvelles/2008/11/05/7312036-jdm.html. Arna rochtain ar 30 Iúil 2011</ref> * 2012: ''Maison mobile" ℗ 2012 Sphere Musique sous license de GSI Musique. Eisithe i Lúnasa 2012. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Neron, Genevieve}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Ban-amhránaithe Fraincise ó Québec]] [[Catagóir:Ceoltóirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0tlshpk4hjle8fptz7ne9kwrfnijqqh 0 63480 1085155 1052930 2022-08-20T21:51:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ailtire, péintéir agus innealtóir Ollannach de chuid na hAthbheochana ba ea '''Hans Vredeman de Vries''' (1527 – c. 1607). Tá iomrá air de bharr leabhair leis faoi dhearadh gairdíní a foilsíodh i 1583 agus leabhar eile faoi mhaisiú (1565) agus faoi pheirspictíocht (1604). == Beatha == [[File:Hans Vredeman de Vries - Christ in the House of Martha and Mary.tiff|thumb|Críost i dTeach Mharta agus Mhuire, 1566]] Rugadh Vredeman de Vries in Leeuwarden agus tógadh san [[An Fhreaslainn|Fhreaslainn]] é. I 1546 chuaigh sé chun Amstardam agus chun Kampen. I 1549 d’aistrigh sé cónaí go dtí Mechelen, mar a raibh an Chúirt Uachtarach ina suí. Bhí a dheartháir Debastien ina orgánaí san eaglais ann. Dhear Vredeman de Vries ornáidí do mhórshiúlta de chuid Shéarlas V, an tImpire Naofa Rómhánach, agus [[Pilib II na Spáinne|Philib II na Spáinne]]. Rinne sé staidéar ar [[Vitruvius]] agus ar [[Sebastiano Serlio]] agus tháinig clú idirnáisiúnta air mar eolaí ar pheirspictíocht. Bhain sé [[Antuairp]] amach, mar ar ceapadh é mar ailtire na cathrach agus mar innealtóir daingnithe. D’éalaigh sé tar éis 1585 mar gur shealbhaigh na Spáinnigh an chathair agus gur ordaíodh do Phrotastúnaigh í a fhágáil i gceann dhá bhliain. D’aistrigh Vredeman de Vries cónaí go dtí Frankfurt agus chuaigh i gceann oibre in Wolfenbüttel, mar ar dhear sé daingean agus leagan amach nua don chathair ar son Julius, Duke of Brunswick-Lüneburg. Cuireadh an tionscadal ar ceal tar éis bhás an Diúic agus chuaigh sé ag obair in Hamburg, in Danzig (1592), i b[[Prág]] (1596) agus in Amstardam (1600). Thagadh [[Hendrick Aerts]] agus a mhac féin [[Paul Vredeman de Vries|Paul]], beirt phéintéirí, ina chuideachta. Péintéir freisin ba a mhac eile [[Salomon Vredeman de Vries|Salomon]]. Thug Vredeman de Vries iarracht ar phost a fháil in Ollscoil [[Leiden]] i 1604. Níl áit ná am a bháis ar eolas againn, ach tá tuairisc ar a mhac Paul a bheith in Hamburg nuair a thit an oidhreacht air. == References == * “Vredeman de Vries, Hans”: Ciclipéid Winkler Prins, eagrán 8, 1975 * Lombaerde, Piet (2005). ''Hans Vredeman de Vries and the "Artes Mechanicae" revisited''. Brepols == Naisc sheachtracha == *[http://architectura.cesr.univ-tours.fr/Traite/Auteur/Vredeman_de_Vries_H.asp?param=en Suíomh Architectura ag an Centre d'études supérieures de la Renaissance in Tours (An Fhrainc)] *[http://www.library.tudelft.nl/ws/a/resources_guide/treacutesor/digital_works/architectura/index.htm Ollscoil Delft faoi Vredeman de Vries] * [http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/vries1620/0001 University of Heidelberg] 28 prionta ó "Pictores, statuarii, architecti, latomi, et quicunque principum magnificorumque virorum memoriae aeternae inservitis, adeste" (1620) *[http://www.museen-sh.de/ml/digicult.php?digiID=200.6885372&s=2 Maisiú le Vredeman de Vries in iarsmalann in Schleswig-Holstein] *[http://www.artcyclopedia.com/artists/vredeman_de_vries_hans.html Hans Vredeman de Vries in Artcyclopedia] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer and The Delft School], catalóg ón Metropolitan Museum of Art agus eolas inti ar Hans Vredeman de Vries [[Catagóir:Ailtireacht]] 4kqh2la63h6zigevvh0x1z9srv31hhe 0 63504 1085234 1061815 2022-08-20T22:54:13Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Rheinprovinz-1830.svg|deas|250px|mion|clé|Dúiche na Réine]] Réigiún in iarthar na [[An Ghearmáin|Gearmáine]] nach bhfuil teoranta go hiomlán soiléir aige agus atá lonnaithe ar fud Abhainn na Réine, go háirithe ar fud an chuid lárnach di, is ea '''Dúiche na Réine''' (Gearmáinis: ''Rheinland'', Fraincis: ''Rhénanie''). == Geografaíocht == Sna críocha thiar de, téann imeall an réigiúin chomh fada le teoirainn Lucsamburg, na Beilge agus na hÍsiltíre; ar an taobh thoir de, clúdaíonn sé na bailte agus na cathracha atá suite ar fad na hAbhann chomh maith leis an ''Bergisches Land'' go dtí go shroiceann sé teorainn an dá réigiún Westphalia agus Hesse. Ar an taobh theas, téann sé chomh fada le ceantar sléibhte den Palatine Thuaidh. Seachas an Saarland, tá an limistéar uile sin sa réigiún. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír-de}} {{DEFAULTSORT:Dúiche na Réine}} [[Catagóir:An Ghearmáin]] e83rvwaa45z8h5whcrl9wzq33silk6a 0 63524 1085148 776405 2022-08-20T21:49:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear léinn agus lia ón Iodáil ba ea '''Iúil Caesar Scaliger''' (23 Aibreán 1484 – 21 Deireadh Fómhair 1558) nó '''Giulio Cesare della Scala'''. Chaith sé na blianta fada sa Fhrainc. Bhain sé feidhm as eolas [[Daonnachas na hAthbheochana|dhaonnachas na hAthbheochana]] chun an t[[Arastatalachas]] a chosaint ar an [[léann nua]]. Ba dhuine deacair é ach bhí iomrá mór leis. == Beatha == Ba phéintéir mionphictiúr agus maisitheoir a athair Benedetto Bordone.<ref>Richard S. Westfall, [http://galileo.rice.edu/Catalog/NewFiles/scaliger.html Galileo Project biography].</ref> Rugadh Scaliger i 1484 ag an Rocca di Riva ar bhruach Loch Garda. D’fhógair sé níos déanaí gur fáisceadh é as muintir la Scala (Scaliger), a bhí ina dtiarnaí ar [[Verona]] le céad is caoga bliain. Deir a chuntas féin ar a bheatha go mbíodh sé ag troid ar son gaoil leis, Maximilian I, Impire Naofa Rómhánach, agus go ndearna sé staidéar ar an ealaín faoi [[Albrecht Dürer]]. I 1512 chruthaigh sé chomh maith sin ag Cath Ravenna, ócáid inar maraíodh a athair agus a dheartháir, gur bhronn an tImpire Ord an Spoir Órga air. I 1514 chuaigh sé i mbun staideir in Ollscoil Bologna agus shocraigh ar dhul le sagartóireacht chun go ndéanfaí Cairdinéal de agus Pápa ina dhiaidh sin, rud a ligfeadh dó Diúiceacht Verona a shealbhú tar éis gur bhain an Veinéis dá shinsir í. Chaith sé an scéim sin i dtraipisí ach d’fhan san ollscoil go dtí 1519. D’fhan sé sé bliana i b[[Piodmant]] ag muintir Della Rovere, ag troid sa samhradh agus i mbun léinn sa gheimhreadh nó gur chuir tinneas ait deireadh lena chuid saighdiúireachta. As sin amach chaith sé a dhúthracht leis an léann, agus i 1525 chuaigh sé le Aontonio della Rovera, easpag Agen, go dtí an chathair sin mar lia an easpaig. Tamall tar éis a bháis bhí cuntas eile ar a bheatha le fáil ó naimhde a mhic. Dúirt siad nach raibh baint ar bith aige le muintir Della Scala, gur bhain sé céim MD amach in Olscoil Phadua agus nach raibh i scéal a bheatha roimh dó dul chun cónaithe in Agen ach bunscéal a chum sé féin. Admhaítear anois go bhfuil cuid den scéal úd bunoscionn leis an bhfianaise. Chaith sé dha bhliain is tríocha in Agen ag tarraingt chlú an léinn air féin. Cuireadh eiriceacht ina leith i 1538 ach éigiontaíodh é. Fuair sé bás in Agen i 1558. == Saothair == I 1531 d’fhoilsigh sé a chéad óráid in aghaidh [[Erasmus]] ar son [[Cicero]] agus a lucht leanúna siúd.<ref>''Oratio pro Cicerone contra Erasmum'' (Paris 1531), a deir nach bhfuil in Erasmus ach diúgaire liteartha agus ceartaitheoir téacsanna.</ref> Cuid suntas í de bharr ghéire na feannadóireachta agus, fearacht scríbhinní eile Scaliger, feabhas a cuid Laidine. Níor thug Erasmus freagra ar an óráid agus barúil aige gur namhaid leis, Meander, a scríobh í. Dá bhrí sin , scríobh Scaliger óráid eile (a foilsíodh i 1536) agus í chomh lán céanna de sciolladóireachta. Ina dhaidh sin d’fhoilsigh sé mórán véarsaíocht Laidine, ábhar a tháinig amach ina leabhair dhifriúla i 1533, i 1534, i 1539, i 1546 agus i 1547. Foislíodh a lán eagrán ach is beag meas a bhí ag na criticeoirí ba dhéanaí ar an saothar seo.<ref>Mhaígh an t-acadóir [[Mark Pattison]] go raibh sé ar aon intinn le [[Pierre Daniel Huet]] nuair a dúirt sé siúd: "''par ses poésies brutes et informes Scaliger a déshonoré le Parnasse...''"</ref> Chomh maith leis sin d’fhoilsigh sé tráchtas beag ar mheadrachtaí coiméideacha (''De comicis dimensionibus'') agus ''De causis linguae Latinae'' (Lyon, 1540; an Ghinéiv, 1580),<ref>Sa leabhar seo déanann sé anailís ar stíl Cicero agus ar dhearmaid a rinne [[Lorenzo Valla]] agus na daonnachtaí roimhe.</ref> saothar a gcuirtear ina leith gurb í an chéad ghraiméar Laidine a scríobhadh de réir prionsabail eolaíocha. Tháinig ''Poetices'' (Lyon, 1561; Leyden, 1581) amach tar éis a bháis agus critic ann de réir ''Ealaín filíochta'' Arastatail. Ar nós a lán eile lena linn, b’fhearr le Scaliger [[Veirgil]] ná [[Hóiméar]]. Shíl sé gur bhreátha traigéidí [[Seneca|Sheinice]] ná traigéidí na Gréige. Phléigh [http://books.google.com/books?id=Le8TAAAAQAAJ& ''Exotericarum exercitationum''] (Cleachtaí Neamhchoitianta, 1557) fealsúnacht nádúrtha de réir taithí agus breathnadóireachta. Lochtaigh sé ''De Subtilitate'' [[Gerolamo Cardano]] agus bhí tionchar aige ar staraithe, ar fhealsúna agus ar eolaithe, leithéidí [[Francis Bacon]], [[Gottfried Wilhelm Leibniz]] agus [[Johannes Kepler]].<ref>Herman H.J. Lynge & Sons, International Antiquarian Booksellers [http://www.lynge.com/item.php?bookid=31639 "Renaissance Enlightenment - Defending Aristotle Against Cardano"]</ref> Níl rian na réasúnaíochta induchtaí le fáil ar a shaothar. Níor ghlac sé le teoiricí [[Copernicus]]. Lean sé Arastatal i gcúrsaí meitifisice agus staire nádúrtha agus chloígh le Galen i gcúrsai leighis, ach ní raibh drogall air iad a lochtú. ==Teaghlach== Go gearr tar éis gur bhain sé Agen amach thit sé i ngrá le Andiette de Roques Lobejac, dilleachta nach raibh ach trí bliana déag d’aois. Dhiúltaigh a cairde gaoil dó mar nach raibh clú air ag an am. Faoi 1528 bhí rath air mar dhochtúir agus in aois a chúig bliana déaga phós sé Andiette, a bhí sé bliana déag. Bhí siad pósta ar feadh naoi mbliana is fiche agus rugadh cúig dhuine dhéag clainne dóibh. == Tréimhse Iúil == Baisteadh an Tréimhse Iúil (nár cóir í a thógáil in abhraíocht le féilre Iúil) as Scaliger. Scála ama an tréimhse sin a mbainean réalteolaithe fónamh aisti chun gan dul ar seachrán idir féilirí éagsúla. Seosamh Justus Scaliger, mac Iúil, is túisce a mhol í agus bhaist sé as a hathair í. Áiríonn sí dátaí de réir na laethanta ó 1 Eanáir 4713 RCh amach. == Nótaí == {{reflist}} == Tagairtí == * Tá ábhar san alt seo a baineadh as foilseachán atá san fhearann poiblí anois: Chisholm, Hugh, eag. (1911). ''Encyclopædia Britannica'' (11th ed.). Cambridge University Press. * "Julius Caesar Scaliger". ''Catholic Encyclopedia''. New York: Robert Appleton Company. 1913. {{DEFAULTSORT:Scaliger,Iuil Caesar}} [[Catagóir:Daonnachaithe Iodálacha na hAthbheochana]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1484]] [[Catagóir:Básanna i 1558]] dfntudpp6uz8ozuqv1ft1cbkkj2i65r 0 63601 1084695 962901 2022-08-20T20:17:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Amhránaí agus cumadóir Fraincise ó [[Québec]] is ea '''Lynda Lemay''', a rugadh ar an 25 Iúil 1966. Tá clú uirthi de bharr a cuid amhráin scéalaíochta, agus faoi Feabhra 2015 bhí ceithre mhilliún albam díolta aici.<ref>[http://www.lyndalemay.com/ lynda lemay], sur le site lyndalemay.com du 3 février 2015</ref>. == Beatha == Tháinig suim aici i scríbhneoireacht agus í óg go leor. Ghnóthaigh sí duais mar amhránaí agus chumadóir ag Féile Idirnáisiúnta Amhránaíochta Granby as ''La Veilleuse''. D’eisigh a céad albam, ''Nos Rêves'', in 1990, agus ceithre bliana ina dhiaidh sin chuir sí amach ''Y'', a ghnóthaigh diosca dúbailte platanaim di. In 1996 chuala [[Charles Aznavour]] í agus chuir faoina choimirce í. Chuir na Francaigh aithne uirthi de bharr ''La Visite'' agus as sin amach d’éirigh go maith lena cuid dioscaí agus ceolchoirmeacha. In 2005 chuir sí a ceoldráma tíre ''Un éternel hiver'' i láthair an phobail. In 2012 d’ainmnigh an tAire Cultúir Frédéric Mitterrand mar ''Chevalier des Arts et des Lettres'' í. == Albaim agus eile == ''Nos rêves'' 1990 ''Y'' 1994 ''La visite'' (singil) 1995 ''Lynda Lemay'' 1996 ''Lynda Lemay'' 1998 ''Live'' 1999 ''Du coq à l'âme'' 2000 ''Les lettres rouges'' 2002 ''Les secrets des oiseaux'' 2003 ''Un paradis quelque part'' 2005 '' Un éternel hiver'' (ceoldráma tíre) 2006 ''Ma signature'' 2006 ''Lynda Lemay 40/40'' (DVD) 2007 ''Allô, c'est moi'' 2008 ''Blessée'' (albam) 2010 ''Best of'' 2011 ''Feutres et Pastels'' 2013 == Le cloisteáil == Lynda Lemay - ''La veilleuse'' [https://www.youtube.com/watch?v=IYcbY5HAYpU] Lynda Lemay - ''L'architecte'' [https://www.youtube.com/watch?v=-j8doD3d0Ac] Lynda Lemay - ''De l'autre côté de la vitre'' [https://www.youtube.com/watch?v=GCcLe58j6BI] Lynda Lemay - ''J'ai 38 ans'' [https://www.youtube.com/watch?v=Dvd3qWUAlBU] == Nótaí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.lyndalemay.com Suíomh oifigiúil] * [http://www.lynda-lemay.net/ Club an lucht leanúna] {{DEFAULTSORT:Lemay,Lynda}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Ban-amhránaithe Fraincise ó Québec]] [[Catagóir:Ceoltóirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] ovwzuknkl2367f7jkakymbx9gx65s9v 0 63617 1084888 1058545 2022-08-20T20:37:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} As Trois-Rivières in [[Québec]] do '''Fabiola Toupin''', amhránaí a rugadh in 6 Bealtaine 1975. == Beatha == Tháinig sí i láthair mar amhránaí gairmiúil in aois a naoi mbliana déag le seó dar theideal “Brel valse avec Piaf” agus fuair moladh dá bharr. <ref>Réjean Martin, ''l'Hebdo-Journal'', Trois-Rivières, 9 Deireadh Fómhair 1994</ref> Bhí sí páirteach ina lán féilte agus ócáidí ceoil agus í ag tarraingt clú uirthi féin i gcónaí. I 2003 chan sí den chéad sa Fhrainc agus chuaigh i bhfeidhm ar an lucht éisteachta.<ref>[http://www4.bnquebec.ca/rfq/notices/00002334.htm Au Festival des Haz'arts à Redon : Fabiola Toupin révélation d'AfriQuébec / Pierre-Marie Huet Paris : Association France-Québec, 2003</ref> I 2005 ghlac sí páirt in ''Un Éternel Hiver'',<ref>[http://www.uneternelhiver.com Lynda Lemay]</ref> ceoldráma tíre le [[Lynda Lemay]]. Idir an dá linn bhí sí canadh dánta de chuid fhilí Québec sa Fhrainc, sa [[An Bheilg|Bheilg]], sa [[An Spáinn|Spáinn]], san [[An Eilvéis|Eilvéis]], sa [[An Pholainn|Pholainn]], sa [[An Laitvia|Laitvia]] agus i [[Poblacht na Seice]]. Chuidigh sí freisin le grúpa cnagcheoltóirí a bhunú. ==Dioscliosta== ;CD *2006 : ''Un éternel hiver'' *2007 : ''Je reviens d’ici'' *2010 : ''Quand l'amour bascule'' *2013 : ''Piaf & Brel'' ;DVD *2005 : Les triplettes de Kassa ==Duaiseanna== *2005 : Prix à la création artistique du Conseil des arts et des lettres du Québec *2005 : Prix, Éclair de Jeunesse Volet Jeune Ambassadeur,<ref>[http://www.forumjeunessemauricie.com/eclaireditions.php?id=9 Forum Jeunesse Mauricie - Éclair de jeunesse, Édition 2005</ref> Forum Jeunesse *2007 : Prix Trois-Rivières sans frontières, Grand Prix Culturel de la Ville de Trois-Rivières ==Le cloisteáil== Fabiola Toupin chante Piaf [https://www.youtube.com/watch?v=uXts_zE37og] Fabiola Toupin chante "Vesoul" aux Trophées de la langue francaise (novembre 2004) [https://www.youtube.com/watch?v=yAuMSjB5llQ] Fabiola Toupin - ''Entre vous et Moi'' [https://www.youtube.com/watch?v=EKifFawNUP0] Fabiola Toupin - FestiVoix de Trois-Rivières 2015 [https://www.youtube.com/watch?v=mRcAPAhRZr0] ==Nótaí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== [http://www.fabiolatoupin.com/ Suíomh oifigiúil] {{DEFAULTSORT:Toupin, Fabiola}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] [[Catagóir:Ban-amhránaithe Fraincise ó Québec]] [[Catagóir:Ceoltóirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] odshv8qqtv7h66200gmf0tggsq7lqxj 0 63710 1084645 944291 2022-08-20T20:12:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ailtire [[Na Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] ab ea '''Minoru Yamasaki''' [[1 Nollaig]] [[1912]] - [[7 Feabhra]] [[1986]]. Aithnítear é thar aon rud eile as an chéad [[Ionad Trádála Domhanda]] I g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]]. Smaointear faoi mar dhuine de bheirt mháistir-chleachtóirí an nua-fhoirmiúlachas agus ar mhórailtirí an 20ú haois. I measc na foirgneamh a dhear sé tá an WTC, an Federal Reserve Bank of Richmond ([[Virginia]]), agus Túr Rainier i Seattle. Rugadh Minoru Yamasaki i [[Seattle]], [[Washington]] i 1912 do bheirt imirceach ón t[[An tSeapáin|Seapáin]]. Rinne staidéar in Ollscoil Washington agus [[Ollscoil Nua-Eabhrac]]. Níor cuireadh i ngéibheann é mar Sheapánach-Mheiriceánach le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]] mar bhí sé ag ina chónaí i Nua-Eabhrac faoin am sin. Choimeád sé a thuismitheoirí saor freisin mar thug sé aniar go Nua-Eabhrac iad. D’éag sé den [[ailse]] sa bhliain 1986. [[Íomhá:Irwin2.JPG|mion|Leabharlann Irwin, Ollscoil Butler, [[Indianapolis]], [[Indiana]], 1963]] [[Íomhá:Federal Reserve Bank, Richmond, Virginia.jpg|mion|Federal Reserve Bank, [[Richmond, Virginia|Richmond]], [[Virginia]], 1978]] {{DEFAULTSORT:Yamasaki,Minoru}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] [[catagóir:Básanna i 1986]] [[Catagóir:Ailtirí Meiriceánacha]] bq28mqf0k082zimxn3hbwqyqhauuaj4 0 63742 1084801 1061159 2022-08-20T20:28:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Amhránaí agus scríbhneoir ó [[Québec]] is ea '''Ingrid St-Pierre''' (rugadh 1985).<ref> Olivier Parent, ‘Ingrid St-Pierre: mademoiselle Desjardins ,‘ ''Le Soleil'', 28 Bealtaine 2011: http://www.lapresse.ca/le-soleil/arts-et-spectacles/sur-scene/201105/27/01-4403496-ingrid-st-pierre-mademoiselle-desjardins.php</ref> ==Beatha== Tógadh Ingrid St-Pierre in Cabano. Rinne sí staidéar ina lán áiteanna i gCúige Québec, agus rinne staidéar ar an tsíceolaíocht faoi dheireadh ag Trois-Rivières. Tá sí ag seinm ar an bpianó as a hóige amach. Chuir sí an t-albam ''Ma petite mam'zelle de chemin'' amach ar 24 Bealtaine 2011.<ref> Les lionnes, Résumé d'émission du mercredi 21 septembre 2011, Société Radio-Canada: http://www.radio-canada.ca/emissions/les_lionnes/2011-2012/document.asp?idDoc=175000</ref> Bhí an-éileamh ar an traic “Mercure au chrome et p'tits pansements” ar an raidió. Tugadh “réalta nua na hamhránaíochta Fraincise” uirthi. Chuir sí an t-amhrán “Ficelles” ar fáil ar son Fhundúireacht an Taighde Alzheimer agus é tíolactha dá seanmháthair, a raibh an galar úd uirthi. == Dioscliosta == • Albam: ''Ma petite mam'zelle de chemin'', 2011, La Tribu • Albam: ''L'escapade'', 2012, La Tribu == Liosta físeán == *''Desjardins'' (stiúrtha ag Philippe Arsenault) *''Ficelles'' (stiúrtha ag Valérie Dupras agus Jean-François Lévesque) *''Valentine'' (stiúrtha ag Sébastien Gagné) *''Feu de Bengale'' (stiúrtha ag Sébastien Gagné) *''La planque à libellules'' (stiúrtha ag Jean-François Blais) == Comhléiriú == *Bealtaine 2012 : “Le sable et la mer,” ''Les duos improbables'' (leis na Denis Drolet) *Samhain 2012 : “Quelque chose et moi,” ''Duos de mes chansons… au Québec! '' (le Gérard Lenorman) *Deireadh Fómhair 2013 : “Blanc cassé,” ''Le mouvement des marées'' (le Alexandre Poulin) *Abreán 2014 : “La ballerine,” ''Sans regret'' (le Brigitte Boisjoli) * Deireadh Fómhair 2014 : “Fais-moi une place,” ''Les duos improbables II'' (le Éric Salvail) == Le cloisteáil == Ingrid St-Pierre – ''Ficelles'' [https://www.youtube.com/watch?v=fnPlcr6zG3k] Ingrid St-Pierre - ''La planque à libellules'' [https://www.youtube.com/watch?v=xpLOnm7p2sA] Ingrid St-Pierre - ''Feu de Bengale'' [https://www.youtube.com/watch?v=p7vMcYMhTT4] Ingrid St-Pierre - ''T'sé'' [https://www.youtube.com/watch?v=KVYKGbsXIus] == Nótaí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == *[http://www.ingridstpierre.com/ Suíomh oifigiúil] {{DEFAULTSORT:St-Pierre, Ingrid}} [[Catagóir:Ceoltóirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Ban-amhránaithe Fraincise ó Québec]] dmwhrtluv07pqf4w8rrhnq9pcn8nitc 0 63780 1084535 1048081 2022-08-20T20:00:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Samuel Burke''', [[Gaeilgeoir]] gorm, in [[Charleston, Virginia Thiar|Charleston]] timpeall 1755. Ach tugadh ar ais chun [[Corcaigh|Corcaí]] é agus é fós ina leanbh<ref>[https://books.google.fr/books?id=_SqPAwAAQBAJ&pg=PA148&lpg=PA148&dq=%22Samuel+Burke%22+irish++Charleston&source=bl&ots=CRTuQ0k8VZ&sig=JmDCEY79UuaichT-mNNHV2kJX_Y&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi_6IXmxcTYAhUJFOwKHWWDAw0Q6AEIKTAA#v=onepage&q=%22Samuel%20Burke%22%20irish%20%20Charleston&f=false The Irish Diaspora, le Andy Bielenberg]</ref>. Is ann a baisteadh agus a tógadh é. I 1774, agus é timpeall fiche bliain d’aois, d’fhill sé ar Mheiriceá mar shearbhónta ag Montford Browne, gobharnóir choilíneacht nua [[Florida]] Thiar. Tá sé ráite go dtugann a scéal léargas ar “the variety and mutability of early Irish and Irish-American identities“.<ref>Miller, lch 148.</ref> Ar theacht na [[Cogadh Réabhlóideach Mheiriceá|Réabhlóide]], gabhadh iad beirt agus cuireadh i [[Príosún|bpríosún]] in [[Hartford, Connecticut|Hartford]], [[Connecticut]], iad. Scaoileadh saor iad de bharr malartú príosúnach agus chuaigh siad go dtí [[Nua-Eabhrac]]. [[Pósadh|Phós]] an Búrcach baintreach ann a raibh spré aici agus bhain tairbhe as a chuid [[An Ghaeilge|Gaeilge]] ar son Browne, ag áitiú ar dhugairí Éireannacha i Nua-Eabhrac dul isteach i reisimint d’[[Arm na Breataine]]. Chuaigh an Búrcach féin isteach sa reisimint sin agus é ar fiannas, i dteannta a mhná céile, faoi cheannas Browne, a bhí ina Bhriogáidire-Ghinearál. Goineadh an Búrcach cúpla uair i rith an chogaidh. Bhí súil aige go mbeadh sé in ann cur faoi i gCairilíne Theas ar thalamh a baineadh de dhílseoirí, ach rugadh bua ar an mBreatain agus i 1782 d’fhág sé féin agus a bhean chéile Charleston ar bord [[Cabhlach cogaidh|long chabhlaigh]]. Faoi 1785 bhí an Búrcach ina chónaí i [[Londain]] agus ag obair i ngairdín bláthanna saorga ar scilling sa lá, cé gur ar éigean a ligfeadh a chuid cneánna dó aon obair fhónta a dhéanamh. Bhí sé i ngátar mór nuair a d’iarr sé ar an [[rialtas]] a sheirbhís mhíleata agus a mhaoin chaillte a chúiteamh leis. I gcáipéisí na gCoimisinéirí deirtear gur ‘Black’ é. Fuair sé pinsean beag<ref>http://www.knowsouthernhistory.net/Articles/People/immigrants_and_identities.html</ref>. == Nótaí == Kirby A. Miller, ‘‘Scotch Irish,’ ‘Black Irish’ and ‘Real Irish’: Emigrants and Identities in the Old South’ in Andy Bielenberg (eag.), ''The Irish Diaspora'', Routledge 2014, lgh 148-9. ISBN-10: 1138835811; ISBN-13: 978-1138835818 Rodgers, Nini, ‘The Irish in the Caribbean 1641-1837: An Overview,’ IV, ''Irish Migration Studies in Latin America'', [http://www.irishargentine.org/0711rodgers4.htm] Schama, Simon (2009). ''Rough Crossings: Britain, the Slaves and the American Revolution''. Vintage Books. ISBN-10: 0099536072; ISBN-13: 978-0099536079 (léargas leathan ar scéal na sclábhaithe ag an am) == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Burke, Samuel}} [[Catagóir:Cogadh Réabhlóideach Mheiriceá]] [[Catagóir:Gaeilgeoirí]] 2p0xad0tudfcblmv1u9ac5bb11z7op4 0 64227 1084443 938996 2022-08-20T19:51:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Úrscéal|Úrscéalaí]] Rúiseach-Mheiriceánach ab ea '''Vladimir Vladimirovich Nabokov''', a rugadh ar an [[22 Aibreán]] [[1899]] i g[[Cathair Pheadair]], [[an Rúis]], agus a cailledh i [[Montreux]], [[an Eilvéis]], ar an [[2 Iúil]] [[1977]]). Vladimir Sirin an t-ainm cleite a d'úsáideadh sé uaireanta. Is é ''[[Lolita]]'', an t-úrscéal conspóideach a scríobh sé as Béarla faoi scéal [[Péidifilia|péidifileach]] grá, an saothar is mó a tharraing súil na ndaoine air, ach le fírinne chum sé a lán leabhar ceannródaíoch eile, ar nós ''Pale Fire''. Níor shocraigh sé síos i [[Meiriceá]] ach sa bhliain 1940. == Lolita == [[Íomhá:Lolita (1962) - Trailer.webm|clé|mion|177x177px|Scannán sa bhliain 1962]][[Úrscéal]] Béarla de chuid Vladimir Nabokov ab ea [[Lolita]]. Humbert Humbert is ea príomhcharachtar an úrscéil agus is iad na rudaí a dhéanann seisean le Lolita le linn an scéil a rinne téacs conspóideach de. Cuireadh an saothar faoi chois ar bhonn graostachta ar dtús, graostacht á cur i láthair mar ealaín atá ann a deirtear. [[Íomhá:Vladimir Nabokov 1969.jpg|mion|Vladimir Nabokov sa bhliain 1969|alt=|clé|268x268px]] == Teanga == Bhí Nabokov ina scríbhneoir tábhachtach ina theanga dhúchais féin sular aistrigh sé go dtí [[na Stáit Aontaithe]], ach nuair a d'aistrigh, chuaigh sé leis an mBéarla ar fad mar theanga [[Scríbhneoir|scríbhneoireacht]]<nowiki/>a. Is mar scríbhneoir Béarla a bhain sé amach clú domhanda. [[Íomhá:Vladimir Nabokov signature.svg|mion]] Bhí [[Béarla]] agus [[Fraincis]] aige óna chéad óige, nó cosúil lena lán uaisle Rúiseacha san am tógadh go hilteangach é. San am chéanna is léir gur Béarla seanfhaiseanta ardliteartha a bhí aige riamh, agus is léir do léitheoirí a chuid saothar nár tógadh in aon [[tír]] Bhéarla é.[[Íomhá:Vladimir Nabokov (statue).jpg|mion|Dealbh Vladimir Nabokov|alt=|clé|233x233px]] == Feithideolaíocht == Bhí Nabokov ina [[Feithideolaíocht|fheithideolaí]], agus d'aithin agus d'ainmnigh sé cúpla speiceas nua d'[[Féileacán|fheileacáin]]. Bhí sé ina [[Tacsanomaíocht|thacsanomaí]] (is é sin, ina aicmitheoir [[speiceas]] nua), ach ní raibh tuiscint ródhomhain aige ar an m[[bitheolaíocht]] - a mhalairt ar fad níor chreid sé sna géinte ná i dteoiricí nua-aoiseacha na hoidhreachtúlachta. == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Nabokov, Vladimir}} [[Catagóir:Úrscéalaithe Rúiseacha]] [[Catagóir:Úrscéalaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1899]] [[Catagóir:Básanna i 1977]] [[Catagóir:Péidifiligh]] csyw5gfw9c5krrjtpz99yp7mpp1weqz 0 64521 1084333 783167 2022-08-20T18:30:42Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[Teach|teach mór]] suite i [[Sheffield]] é '''Abbeydale Picture House'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Abbeydale Picture House}} [[Catagóir:Sheffield]] rtcryti0xme0m0uq4vz29j54yigg8to 0 65034 1084350 787033 2022-08-20T19:00:13Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[músaem]] suite sa [[Buirg Londan Waltham Forest|London Borough of Waltham Forest]] é '''William Morris Gallery'''. {{Síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:William Morris Gallery}} [[Catagóir:London Borough of Waltham Forest]] [[Catagóir:Músaeim]] ks366j16vcz9d40ul2q6hrog670igph 0 65170 1084996 951081 2022-08-20T20:51:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Imreoir [[sacar|sacair]] ab ea '''Robert Frederick Chelsea "Bobby" Moore''' ([[12 Aibreán]] [[1941]] – [[24 Feabhra]] [[1993]]). Rugadh i mBarking, [[Essex]] é. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Moore, Bobby}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Básanna i 1993]] [[Catagóir:West Ham United F.C.]] ki70cskdmhmtbufc7ln1d24canu0isz 0 65435 1083883 851784 2022-08-20T12:09:21Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Ba í '''Aibidil Gaoidheilge agus Caiticiosma''' an chéad [[leabhar]] i gcló in Éirinn sa [[An Ghaeilge|Ghaeilge]].<ref name="Staunton2005">{{Citation|last=Staunton|first=Mathew D.|title=Trojan Horses and Friendly Faces: Irish Gaelic Typography as Propaganda|journal=Revue LISA/LISA e-journal|volume = III|issue=1|at=pp.85–98, para.10|date=2005|url=http://lisa.revues.org/2546|archiveurl=http://web.archive.org/web/20140623153943/http://lisa.revues.org/2546|archivedate=23 June 2014|doi=10.4000/lisa.2546}}</ref><ref name=GillespieHadfield2006>{{cite book|author1=Gillespie, Raymond|author2=Hadfield, Andrew|title=The Oxford History of the Irish Book, Volume III : The Irish Book in English, 1550-1800: The Irish Book in English, 1550-1800|url=http://books.google.com/books?id=Lnr22BpvRAIC|date=2 February 2006|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-151433-3|page=64}}</ref> I gceist mar primer Protastúnach , scríobhadh an leabhar ag Seán Ó Cearnaigh, ar cisteoir Ardeaglais Naomh Pádraig, Baile Átha Cliath.<ref name=GillespieHadfield2006/> Cuimsíonn sé cuid ghearr ar an litriú agus fuaimeanna na Gaeilge.<ref name="MoodyMartin2009">{{cite book|author1=T. W. Moody|author2=F. X. Martin|author3=F. J. Byrne|title=A New History of Ireland, Volume III: Early Modern Ireland 1534-1691|url=http://books.google.com/books?id=OhceE8RkisEC|accessdate=6 February 2015|date=12 March 2009|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199562527|page=511|chapter=The Irish Language in the Early Modern Period}}</ref> Ba é an táirgeadh an leabhair seo mar chuid de iarracht níos mó ag [[An Protastúnachas|Protastúnaigh]] Éireannacha a phriontáil an [[An Bíobla|Bíobla]] sa Ghaeilge ionas go bhféadfadh an duine coiteann a léamh. Bhí an leabhar i gcló ar preas a bunaíodh i dteach Alderman Sheón Ussher. Ussher, a bhí ina maith ar a dtugtar Protastúnach Baile Átha Cliath , d'íoc freisin le haghaidh an bhfiontar.<ref name=Rawlings2010>{{Citation|last=Rawlings|first=Gertrude Burford|title=The Story of Books|date=13 August 2010|pages=139–144|url=http://www.gutenberg.org/files/33413/33413-h/33413-h.htm|accessdate=5 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131027004953/http://www.gutenberg.org/files/33413/33413-h/33413-h.htm|archivedate=27 October 2013}}</ref> Cé go bhfuil céannacht an printéir anaithnid , is féidir go raibh William Kearney , nia John Kearney an printéir.<ref name="TARA[Page01]">{{cite web|title=Aibidil Gaoidheilge & caiticiosma: [Page01]|website=Trinity’s Access to Research Archive (TARA), Trinity College Dublin|url=http://www.tara.tcd.ie/handle/2262/14979|accessdate=4 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150205052805/http://www.tara.tcd.ie/handle/2262/14979|archivedate=5 February 2015}}</ref><ref name=Christies1995></ref> Cuireadh 200 cóip den leabhar clóite ach amháin ceithre chóip a dtugtar ann inniu.<ref>hAodha, Ruairí Ó (2012). [http://web.archive.org/web/20131001180756/http://www.historyireland.com/early-modern-history-1500-1700/desirous-to-be-deliveredprophecy-printing-and-puritanism-beyond-the-pale/ "‘Desirous to be delivered’:prophecy, printing and Puritanism beyond the Pale"]. '''20(5)'''. ''History Ireland''.</ref><ref name=Christies1995></ref><ref name=60thAnniversary2006>{{cite web|url=http://www.tcd.ie/news_events/articles/trinity-college-dublin-s-friends-of-the-library-60th-anniversary-celebrations/3243#|title=Trinity College Dublin's Friends of the Library 60th Anniversary Celebrations|date=2 November 2006|website=Trinity College Dublin|archiveurl=http://web.archive.org/web/20150207005748/http://www.tcd.ie/news_events/articles/trinity-college-dublin-s-friends-of-the-library-60th-anniversary-celebrations/3243|archivedate=6 February 2015|accessdate= 6 February 2015}}</ref> Sa bhliain 1995 cuireadh cóip den leabhar ceannaithe ag Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath Leabharlann do £47,700 ( $76,463 ) ag Christies.<ref name=Christies1995></ref><ref name=60thAnniversary2006></ref> ==Tagairtí == {{Reflist|30em}} ==Naisc Sheachtracha == * Íomhá ardtaifeach an leathanaigh teidil : [https://www.tara.tcd.ie/bitstream/handle/2262/14979/LCN11500613_007_LO.jpg Trinity Access Research Archive (Trinity College Library Dublin)] * Sonraí na chomhaontaithe Kearney a phriontáil an leabhar: [http://136.206.208.1/library/LIBeng/Special%20Collections/spcoll4cent.htm Cregan Library, St. Patrick's College] f2fzs44zz27wpntyz3p3qm6s1co1r7z 0 65454 1085197 989378 2022-08-20T22:04:37Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ba é '''Forógra Alhambra''' (ar a dtugtar '''Edicto de Granada''' sa [[An Spáinnis|Spáinnis]]) an forógra a d'eisigh [[na Monarcaí Caitliceacha|Comhmhonarchaí na Spáinne]], ([[Isabel I na Caistíle]] agus [[Ferdinand II na hAragóine]]) ag tabhairt le fios do na Giúdaigh sna Ríochta [[Coróin na Caistíle| Caistíl]] agus [[Coróin na hAragóine|Aragóin]] go raibh orthu a chuid críocha agus sealúchais a fhágáil roimh an 31 Iúil, 1492. <ref name="Decree-translation">{{Lua idirlín|url=http://www.sephardicstudies.org/decree.html|teideal=The Edict of Expulsion of the Jews - 1492 Spain|work=www.sephardicstudies.org|dátarochtana=2020-11-23}}</ref> Tarraingíodh siar an forógra go foirmiúil ar an 16 Nollaig 1968, i ndiaidh an [[An Dara Comhairle Vatacánach|Dara Comhairle Vatacánach]].<ref>[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0610F63C54157493C5A81789D95F4C8685F9 1492 Ban on Jews Is Voided by Spain] – ''The New York Times'', 17 Dec 1968</ref> Sa bhliain 2014, rith rialtas na Spáinne dlí a ligeann do shliocht na nGiúdach a dhéanann iarratas ar shaoránacht [[déshaoránacht]] a bheith acu, mar chúiteamh ar na himeachtaí náireacha a tharla fadó sa tír, nuair a cuireadh forógra díbeartha i bhfeidhm ar na Ghiúdaigh. Dá bhrí sin, is féidir leo siúd gur féidir a chruthú, gur de shliocht na nGiúdach Seafardach iad "a bheith ina Spáinnigh gan imeacht abhaile nó fáil réidh leis a n-náisiúntacht reath."<ref>[http://www.economist.com/news/europe/21596963-offer-right-past-wrong-may-not-lead-huge-influx-people-1492-and-all "1492 and all that"], ''The Economist'', Feb. 22, 2014</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/04/02/opinion/repatriating-spains-jews.html|teideal=Opinion {{!}} Repatriating Spain’s Jews (Published 2014)|údar=Ilan Stavans|dáta=2014-04-01|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2020-11-23}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:An Chúistiúnacht sa Spáinn]] [[Catagóir:Stair Granada]] [[Catagóir:Stair na Chaitliceachais sa Spáinn]] [[Catagóir:An Ioslamachas sa Spáinn]] [[Catagóir:Ferdinand II na hAragóine]] [[Catagóir:Géarleanúint reiligiúnach]] [[Catagóir:Stair na Spáinne]] [[Catagóir:Frith-Ghiúdachas]] ih0hk880uhbwi3ni4xladlyx12mbzpb 0 65474 1084452 1048645 2022-08-20T19:52:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Amhránaí agus scríbhneoir ó [[Québec]] is ea '''Valérie Harvey'''. Rugadh í in La Malbaie ar an 2 Deireadh Fómhair 1979.<ref>http://lccn.loc.gov/n2010072297 « Harvey, Valérie, 1979- »], ag authorities.loc.gov/ (''[[Library of Congress]] Authorities'')</ref> Sa t[[An tSeapáin|Seapáin]] is mó atá suim aici agus tá trí leabhar foilsithe aici faoin tír sin. Tá sí le cloisteáil ina socheolaí ar an gclár raidió Médium large ar ICI Radio-Canada Première.<ref>http://ici.radio-canada.ca/emissions/medium_large/2013-2014/chronique.asp?idChronique=388459 Humanistes</ref> Ise a scríobhann an blag taistil Nomadesse, agus baineann sí leis an dísreach Yume, a chumann amhráin i [[Seapáinis]] agus i bh[[Fraincis]]. Rinne sí staidéar sa Cégep (coláiste gairmoiliúnaí) agus in Ollscoil Sherbrooke, mar ar bhain sí amach céim i litríocht Fhraincise agus céim eile i gcumarsáid agus in ilmheáin. Bhí teastas aici freisin i dteangacha nua-aimseartha. Tharraing an méid sin chun na Seapáine í.<ref>[http://www.radio-canada.ca/util/zapmedia/version10/detecte.asp?menu=1&promo=ZAPmedia_Telejournal&lien=/Medianet/2010/CBGA/0000ec6a_20100301_090015.asx&duree=court Agallamh ar Radio-Canada Gaspé, 1 Márta 2010]</ref>.' In 2006 chaith sí bliain in [[Kyoto]] sa tSeapáin. Ar fhilleadh abhaile di thug sí faoin staidéar arís in Ollscoil Lavall agus chuaigh sí ar ais chun Kyoto in 2010. Tá trí leabhar foilsithe aici. In ''Passion Japon'' tugann gach caibidil cuntas ar ábhar difriúil: na healaíona, an bia, na héadaí, na reiligiúin, an teanga, caidreamh leis na Seapánaigh, na cathracha agus na teampaill is tábhachtaí. In ''Les découvertes de Papille au Japon'' deir an féileacán Papille le léitheoirí óga cén chuimhne atá aige ar na turais a thug sé go dtí an tSeapáin. In ''Le pari impossible des Japonaises'' (2012), saothar atá bunaithe ar a máistreacht sa tsocheolaíocht, baineann sí úsáid as agallaimh le mná idir tríocha agus cúig bliana is daichead d’aois chun iniúchadh a dhéanamh ar na dála agus ar na constaicí sóisialta a bhacann ar na Seapánaigh teaghlaigh a chur ar bun, beag beann ar an bhfonn atá ar mhná leanaí a bhreith. Tá ''La Pomme de Justine'' (Québec Amérique) dírithe ar léitheoirí atá os cionn ceithre bliana déag agus cuireann sé síos ar an ngrá idir múinteoir litríochta agus bean óg a bheidh mar dhalta aige.<ref>[http://www.quebec-amerique.com/livre-details-jeunesse.php?id=1810 Québec Amérique]</ref>. ==Yume== Tá Valérie Harvey ina hamhránaí sa dísreach Yume, grúpa a bhunaigh sí féin agus a fear céile Philippe Arsenault. Scríobhann sí an chuid is mó d’fhocail na n-amhrán i bhFraincis agus i Seapáinis agus cumann Arsenault an ceol.<ref>[http://www.yume.qc.ca/menu_fr/membres.htm Yume, cuntas ar an dísreach]</ref>. == Nótaí == {{reflist}} === Naisc sheachtracha === * {{fr}} [http://www.nomadesse.com Nomadesse (blogue de voyage)] * {{fr}} {{en}} [http://www.yume.qc.ca Yume (ceol)] * {{fr}} [http://www.septentrion.qc.ca/catalogue/auteurs.asp?DevID=1125 Éditions du Septentrion] * {{fr}} [http://www.nomadesse.com/photos.html Fonds d'écran de Valérie Harvey] {{DEFAULTSORT:Harvey, Valerie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Ban-amhránaithe Fraincise ó Québec]] [[Catagóir:Ceoltóirí Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6jmz24zl4gv48ck156bv3nxskw53iwj 0 66004 1085068 927593 2022-08-20T20:59:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Seanadóir]] Éireannach le [[Páirtí an Lucht Oibre (Éire)|Páirtí an Lucht Oibre]] í '''Aideen Hayden''' (rugadh 1959). {{Baill den 24ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Hayden, Aideen}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Baill den 24ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9hgqgq8wtr3reekbf3dz8805cg3ujaf 0 66010 1084726 880854 2022-08-20T20:21:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Teachta Dála]] Éireannach í '''Katherine Zappone''' a rugadh ar an 25 Samhain 1953 i stát [[Washington]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sí ina seanadóir sa 24ú seanad tar éis ainmniúcháin a fháil ón taoiseach, [[Éanna Ó Coinnigh]]. Sheas sí in [[Olltoghchán na hÉireann, 2016]] i m[[Baile Átha Cliath Thiar Theas (Dáilcheantar)|Baile Átha Cliath Thiar Theas]] agus toghadh í le 6.6% de na vótaí céad rogha. Ceapadh mar aire leanaí í i mí na Bealtaine 2016. ==Naisc sheachtracha== *[http://senatorkatherinezappone.ie/ Suíomh oifigiúil. Arna rochtain ar 6 Bealtaine 2016] {{Baill den 24ú Seanad}} {{Teachtaí Dála an 32ú Dáil}} {{DEFAULTSORT:Zappone, Katherine}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] [[Catagóir:Baill den 32ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 24ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] q5ikp3b3kal53dnwg4qoi5subc7c0cq 0 66062 1085218 872502 2022-08-20T22:31:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Foirgneamh déanta d'iarann teilgthe agus plátghloine a tógadh i [[Hyde Park, Londain|Hyde Park]], [[Londain]] [[Sasana|Shasana]], sa bhliain 1851 ab ea '''an Pálás Criostail'''. Tógadh é i gcomhair an Taispeántais Mhóir, an chéad taispeántas domhanda. [[Joseph Paxton]] a dhear an pálás, agus é ag baint úsáid as bealach ceannródaíoch tógála ar a dtugtar [[réamhdhéanamh]] inniu. Aistríodh an Pálás Criostail go [[Sydenham]] i ndeisceart Londan nuair tháinig deireadh an taispeántais sa bhliain 1854. Baineadh anuas an Pálás Criostail agus tógadh arís é i gcomharsanacht in Sydenham ar a dtugtar [[Crystal Palace]] go dtí an lá inniu. Ceann scríbe do thurasóirí as gach aicme sóisialta a bhí ann. Scriosadh i ndóiteán é ar 30 Samhain 1936. [[Íomhá:Crystal Palace fire 1936.jpg|mion|clé|An Pálás Criostail faoi thine, 30 Samhain 1936]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} ==Naisc sheachtracha== * [http://www.crystalpalacemuseum.org.uk/ Suíomh an Crystal Palace Museum, arna rochtain ar 23 Feabhra 2016] {{síol-tír-en}} {{DEFAULTSORT:Palas Criostail, an}} [[Catagóir:Stair Londan]] 695uen5el9r8votiemhk4y0o4re3046 0 66136 1084541 1061816 2022-08-20T20:01:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Damhsa|Damhsóir]] [[Bailé (Damhsaíocht)|bailé]] [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadach]] ab ea '''Rudolf Khametovich Nureyev''' ([[Baiscíris]]: Рудольф Хәмит улы Нуриев, Tatairis: Рудольф Хәмит улы Нуриев, [[Rúisis]]: Рудо́льф Хаме́тович Нуре́ев) ([[17 Márta]] [[1938]] – [[6 Eanáir]] [[1993]]), agus é ar dhuine de na damhsóirí ba mhó clú air sa [[20ú haois]]. Thug sé áit do na mothúcháin sa damhsóireacht agus chruthaigh sé ról nua do na [[Fear|fir]] sa bhailé, ról a bhí teoranta go dtí sin do thacaíocht a thabhairt do na [[Bean|mná]]. Chuir Nureyev cúl leis an [[Aontas na Sóivéadach|Aontas Sóivéadach]] sa bhliain 1961, d'ainneoin iarrachtaí an [[KGB]] stad a chur leis. ==A luathshaol== [[Íomhá:Rudolf Nurejev (1968).jpg|clé|mion|236x236px|1968]] Saolaíodh Rudolf Nureyev ar 17 Márta 1938 ar bord [[Traein|traenach]] in aice le h[[Irkutsk]], sa t[[An tSibéir|Sibéir]] san [[Aontas na Sóivéadach|Aontas Sóivéadach]]. Tógadh é i mbaile beag gar do [[Ufa]] sa Bhaiscíreastáin. Teaghlach [[Tataraigh|Tatarach]] a bhí iontu, cé go raibh sinsireacht Bhaiscíreach acu freisin. Chuir sé spéis mhór sa rinceoireacht agus é ina bhuachaill óg go fóill. Tharraing a chumas nádúrtha mar rinceoir aird na ndaoine agus tugadh oiliúint san [[ealaín]] sin dó, go mór mhór in Acadamh Bailé Vaganova, [[scoil]] a bhí ceangailte leis an mBailé Kirov i [[Cathair Pheadair|Leningrad]]. Chuir sé críoch lena chuid staidéar ansin sa bhliain 1955 in aois a 15 bliana. [[Íomhá:Nureyev colour headshot Allan Warren.jpg|mion|205x205px|1973]] ==Ag damhsaíocht in Aontas na Sóivéadach== Aithníodh a ardchumas damhsaíochta agus é ag damhsaíocht leis an mBailé Kirov. Stíl bhríomhar a bhí aige. Aithníodh féith na heasumhlaíochta ann freisin. Ligeadh dó dul ar an stáitse s[[an Ostair]] i 1958 ar ócáid Fhéile Idirnáisiúnta na hÓige, ach bhí a chuid iompair ar an turas sin chomh dána ceannairceach gur dúradh leis nach mbeadh cead aige dul thar lear arís choíche. Sa bhliain 1961, áfach, gortaíodh Konstantin Sergeyev, príomhdhamhsóir fireann an Kirov, agus an compántas sin ar tí dul ar thuras go dtí iarthar na h[[An Eoraip|Eorpa]]. Roghnaíodh Nureyev dul ina ait-se. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nureyev, Rudolph}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Básanna i 1993]] [[Catagóir:Damhsóirí]] e6cyas91ak9ctfrkhsufebrz95o8vo0 0 66145 1084893 796044 2022-08-20T20:38:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Damhsóir, cóiréagrafaí agus aisteoir [[An Danmhairg|Danmhargach]] ab ea '''Erik Beltan Evers Bruhn''' ([[3 Deireadh Fómhair]] [[1928]] – [[1 Aibreán]] [[1986]]). I g[[Cóbanhávan]] na Danmhairge a saolaíodh é. Thosaigh sé ag foghlaim damhsaíochta agus é 7 mbliana d'aois. Áirítear é mar dhuine de na damhsóirí ab'fhearr den 20ú haois. Leannán, comráda agus cosantóir [[Rudolf Nureyev]] a bhí ann ó 1961 go dtí bás Bruhn den [[SEIF]] sa bhliain 1986. I d[[Torontó]] [[Ceanada|Cheanada]] a d'éag sé. D'éirigh go maith le Bruhn agus é ag damhsa le Den Kongelige Ballet ("An Bailé Ríoga") i gCóbanhávan. Ansin, ar 1 Bealtaine 1955 dhamhsaigh sé leis an Ballet Theatre i Nua-Eabhrac, ócáid ar ar imir sé ról Albrecht in ''Giselle'' os comhair Alicia Markova, damhsóir a bhí 20 bliain níos sine ná é. Thóg a chuid damhsaíochta callán an lá sin agus bheoaigh a saol gairmiúil go hidirnáisiúnta. D'éirigh Bruhn as Den Kongelige Ballet sa bhliain agus i mí na Bealtaine chuaigh sé leis an Ballet Theatre. D'fhan sé leosan ar feadh 10 mbliana, cé gur chothaigh sé caidreamh le compántais bailé mhóra eile, san Eoraip go háirithe, sna blianta céanna. [[Íomhá:Maria Tallchief and Erik Bruhn 1961.png|mion|175px|Bruhn ag damhsa le Maria Tallchief, 1961]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bruhn, Erik}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1928]] [[Catagóir:Básanna i 1986]] [[Catagóir:Damhsóirí]] kvirjt5jsoz93i8xp0jyh3mdwyug5zw 0 66227 1084411 938603 2022-08-20T19:39:12Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[An Spáinn|Spáinneach]] ab ea '''Mariano Rajoy Brey''' a rugadh i [[Santiago de Compostela]] ar [[27 Márta]] [[1955]]). Ceannaire ar an [[Partido Popular]] é ó [[2004]] go 5 Meitheamh 2018. Príomh-aire na Spáinne é ó [[2011]] go dtí an t-aonú lá de mhí an Mheithimh 2018. Pedro Sánchez a tháinig i gcomharbacht air. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-es}} {{DEFAULTSORT:Rajoy, Mariano B}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Spáinne]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Daoine beo]] atd04n0zxeq53dyf5xvxikorh7e25o7 0 66391 1085176 798105 2022-08-20T21:57:21Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is fiontraí [[An Rúis|Rúiseach]] é '''Dmitry Itskov'''. Is billiúnaí é agus bunaitheoir ''New Media Stars'', bunaithe ar an ngréasán meáin cuideachta. Bíonn aithne níos fearr ar Itskov mar bhunaitheoir Tionscnamh 2045, a bhfuil mar aidhm aige neamhbhásmhaireacht [[Cibirnitic|cibirniteach]] a bhaint amach faoin mbliain 2045.<ref>{{Teimpléad:Lua idirlín|last=Alserver|first=Jennifer|teideal=5 billionaires who want to live forever|url=http://money.cnn.com/gallery/magazines/fortune/2013/04/04/live-forever.fortune/|publisher=CNN}}</ref> == Féach freisin == * Trasdaonnachas * Tionscnamh 2045 * Neamhbhásmhaireacht == Tagairtí == {{Reflist}} {| class="metadata plainlinks stub" style="background:transparent" | id="31" |[[File:Crystal_kchart.png|alt=Stub icon|25x25px]] | id="34" |''This Russian business-related biographical article is a [[Vicipéid:Síol|stub]]. You can help Wikipedia by [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitry_Itskov&action=edit expanding it].''<div class="plainlinks hlist navbar mini" id="39" style="position: absolute; right: 15px; display: none;"> * <abbr title="View this template">v</abbr> * <abbr title="Discuss this template">t</abbr> * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Russia-business-bio-stub&action=edit <abbr title="Edit this template">e</abbr>] </div> |} [[Catagóir:Daoine Rúiseacha]] feh3i67j7d20n7u4r6ivwj6sivwjure 0 66395 1084821 859756 2022-08-20T20:31:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[Sacar|sacair]] [[An Airméin|Airméanach]] é '''Henrikh Hamleti Mkhitaryan''' (Airméinis: Հենրիխ Համլետի Մխիթարյան, IPA: hɛnˈɾiχ məχitʰɑˈɾjɑn) a rugadh ar 21 Márta 1989 i [[Yerevan]] na hAirméine. Imríonn sé le Borussia Dortmund mar imreoir ionsaithe lár na páirce agus mar chaptaen ar fhoireann náisiúnta na hAirméine. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mkhitaryan, Henrikh H}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] c4rre7vans43a4da6ebkyfo8xk9kayj 0 66399 1084677 1052070 2022-08-20T20:16:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[leadóg|leadóige]] í '''Maria Sharapova'''. Is [[Rúiseach]] í agus rugadh í ar [[19 Aibreán]] [[1987]]. Bhuaigh sí an comórtas leadóige i [[The Championships, Wimbledon|Wimbledon]] sa bhliain [[2004]] agus bhuaigh sí Craobhchomórtas Oscailte Leadóige na Fraince i [[2012]] agus arís i [[2014]] agus bhuaigh sí Oscailte na hAstráile i [[2008]] agus Oscailte i Nua-Eabhrac i [[2006]]. Sa bhliain [[2016]], theip ar Maria Sharapova i dtriail drugaí [[spórt|spóirt]] san [[Astráil]]. Ar na [[meáin chumarsáide]] dúirt sí go raibh brón uirthi go ndearna sí an botún seo. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sharapova, Maria}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine beo]] jc0s5ugxyewrvawnolrqptado9ug0d9 0 66525 1084989 885059 2022-08-20T20:51:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is beag eolas atá againn faoi '''Calpornius''' a bhí ina athair ag [[Naomh Pádraig]]. Ba shaoránach Rómhánach é a raibh cónaí air sa Bhreatain sa 4ú-5ú haois. Ba rúnaí sa [[rialtas]] é agus chomh maith le sin ba dheochain é san eaglais [[An Chríostaíocht|Críostaí]]. Ba mhac do Photitus é a bhí ina [[Sagart|shagart]]. Bhí aitreabh acu le hais baile Bannavem Taburniae. [[Conchesa]] an t-ainm a bhí ar a bhean chéile, a bhí ina máthair ag [[Naomh Pádraig]]. == Tagairtí == {{Reflist}} k6r3o3di10ph0kegwnu8b52zxgftp0c 0 66526 1084956 885057 2022-08-20T20:47:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba mháthair ag [[Naomh Pádraig]] í '''Conchesa'''. Is fíorbheag eolas atá againn fúithi ach amháin go raibh sí ina chéile ag Calpornius athair [[Naomh Pádraig]]. Mhair sí sa 3ú -4ú haois sa [[An Bhreatain|Bhreatain]]. Ba shaoránach Rómhánach í amhail a chéile agus bhí aitreabh acu le hais Bannavem Taburniae. == Tagairtí == {{Reflist}} hdz0k8zj52y249xyu4qf42zhcwj2wry 0 66679 1084358 799780 2022-08-20T19:05:20Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[caisleán]] suite i [[An tSiria|Siria]] é '''Krak des Chevaliers'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Krak des Chevaliers}} [[Catagóir:An tSiria]] eemzvec3z4hkbcmq7vbcl9ulvatbong 0 66739 1084734 961853 2022-08-20T20:22:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[scríbhneoir]] de chuid [[Sasana]] é '''Julian Barnes''' ([[Leicester]], [[19 Eanáir]] [[1946]]) nó an t-ainm cleite '''Dan Kavanagh''' ó am go chéile. Bhain sé an duais Booker dá úrscéal 'A Sense of an Ending' sa bhliain 2011. == Saol == [[Íomhá:Julian Barnes 2019.jpg|clé|mion|177x177px|HeadRead in 2019, Tallinn, Estonia]] Rugadh i [[Leicester]] é ach tógadh i [[Londain]] é. Teagascóirí [[Fraincis]]e a bhí ina bheirt thuistí. D'fhreastail sé ar an 'City of London School' (1957-1964). I ndiaidh sin bhain sé céim amach ó Magdalen College, [[Ollscoil Oxford]]. D'obair sé leis an 'Oxford English Dictionary' ar feadh seal, roimh tráth mar eagarthóir litríochta agus léirmheastóir scannánaíochta le nuachtáin cosúil le "New Statesman", "New Review", "The Observer" agus níos déanaí mar iriseoir le "The New Yorker". [[Íomhá:Julian Barnes.jpg|clé|mion|177x177px|2019]] Phós sé Pat Kavanagh (1940-2008), rud a mhúnlaigh a shaol agus a d'fhág cráite tar éis a báis. Tá cónaí air anois i Londain. ==Saothar== ===Úrscéalta=== *''Metroland'' (1980) *''Before She Met Me'' (1982) *''Flaubert's Parrot'' (1984) – Ainmnithe don Booker Prize *''Staring at the Sun'' (1986) *''A History of the World in 10½ Chapters'' (1989) *''Talking It Over'' (1991) *''The Porcupine'' (1992) *''England, England'' (1998) – Ainmnithe don Booker Prize *''Love, etc'' (2000) – Ar leanacht ó Talking it Over *''Arthur & George'' (2005) – Ainmnithe don Booker Prize *''The Sense of an Ending'' (2011) – Bhain an Booker Prize *''The Noise of Time'' (2016) *The Only Story (2018) ===Bailiúcháin=== *''Cross Channel'' (1996) *''The Lemon Table'' (2004) *''Pulse'' (2011) ===Neamhfhicsean=== *''Letters from London'' (Picador, London, 1995) – Iriseoireacht ó ''The New Yorker'', ISBN 0-330-34116-2 *''Something to Declare'' (2002) – essays *''The Pedant in the Kitchen'' (2003) – Iriseoireacht ar cócaireacht *''Nothing to Be Frightened Of'' (2008) – Cuimhne Cinn *''Through the Window'' (2012) – 17 aistí agus gearrscéal *''A Life with Books'' (2012) - pamphléid *''Levels of Life'' (2013) - Cuimhne Cinn *''Keeping an Eye Open: Essays on Art'' (October, 2015) – Aistí *''The man in the Red Coat (2019) Stair agus Ealaín'' ===Saothar mar Dan Kavanagh=== *''Duffy'' (1980) *''Fiddle City'' (1981) *''Putting the Boot In'' (1985) *''Going to the Dogs'' (1987) ==Naisc sheachtracha== *[http://www.julianbarnes.com/ Suíomh óifigiúil Julian Barnes, arna rochtain ar 2-4-2016] == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Barnes, Julian}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] djl1jbgqhs55dg5ewx8ucwvc8sdleb9 0 66760 1085151 1029980 2022-08-20T21:50:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba shaighdiúir Breataineach agus polaiteoir é an Leifteanantchoirnéal '''Henry William Edmund Petty-Fitzmaurice''', '''6ú Marcas Lansdowne''' DSO MVO ([[14 Eanáir]] [[1872]] - [[5 Márta]] [[1936]]), stíleáilte ''an tIarla Chiarraí'' go dtí 1927. [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1872|Lansdowne, Henry Petty-Fitzmaurice, 6ú Marcas]] [[Catagóir:Básanna i 1936|Lansdowne, Henry Petty-Fitzmaurice, 6ú Marcas]] [[Catagóir:Baill Sheanad Éireann]] [[Catagóir:Feisirí de Pharlaimint na Ríochta Aontaithe|Petty-Fitzmaurice, Henry]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] 9leystn5pkwfo8ubhg0sumaxsql275q 0 67011 1084728 1052071 2022-08-20T20:21:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[Leadóg|leadóige]] Seiceach í '''Kateřina Siniaková''' (a rugadh ar an 10 Bealtaine, 1996). Tá trí chraobh dúbailte buaite ag Siniaková (ceann amháin de ''WTA 125K Series'' san áireamh) ar an Chamchuairt WTA, chomh maith le sé craobh singil agus ceithre chraobh dúbailte ar an singles agus ceithre doubles teidil ar an chamchuairt ITF chuaird ina gairmré. Ar an 13 Iúil 2015, shroich sí uimhir a 65 sa rangú shingil. Ar an 27 Iúil 2015, shroich sí uimhir a 42 sa rangú dúbhailte. Ba í Siniakova an dara duine sa rangú sóisearach i mí na Nollag, 2012.<ref>[http://www.itftennis.com/juniors/players/player/profile.aspx?playerid=100167618 Kateřina Siniaková]<span> at the </span>International Tennis Federation<span> Junior Profile</span></ref> Sa bhliain 2013, bhuaigh sí comórtas dúbailte na cailíní sa ''French Open'', i gComórtas ''Wimbledon ''agus sa ''US Open ''lena a comh-Seiceach Barbora Krejčíková. I mí an Mhárta 2013, d'imir Siniaková a chéad cluiche ar an turas WTA sa chomórtas cáilithe ag an ''2013 Sony Open''. Bhuaigh sí ar Mandy Minella agus Alexa Gatch chun áit a bhaint amach sa príomhchomórtas, ach chaill sí cluiche trí-sraith i gcoinne Garbiñe Muguruza sa chéad bhabhta. Rugadh Siniaková i Hradec Králové do mháthair Seiceach agus athair Rúisis, Dmitry, iar-dornálaí agus cóitseálaí Kateřina .<ref>{{Teimpléad:Lua idirlín|url=http://sport.idnes.cz/tenisova-bojovnice-s-ruskou-krvi-touzi-po-wimbledonu-pfz-/tenis.aspx?c=A100817_093348_tenis_rou|title=Tenisová bojovnice s ruskou krví touží po Wimbledonu|first=Jan|last=Švéd|work=[[Mladá fronta DNES|iDnes]]|date=17 August 2010|accessdate=16 October 2014|language=Czech}}</ref> == Cluichí Ceannais WTA == === Doubles (2-2) === {| class="" style="margin-bottom: 10px;" | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Finscéal |- style="background:#f3e6d7;" | Turnaimintí ''Grand Slam'' (0-0) |- style="background:#ffffcc;" |Craobhchomórtas Turas WTA (0-0) |- style="background:#e9e9e9;" |''Premier Mandatory & Premier 5'' (0-0) |- style="background:#d4f1c5;" |'' Premier'' (0-1) |- | Idirnáisiúnta (2-1) |} | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Cluichí ceannais de réir dromchla |- |Crua (1-2) |- |Cré (1-0) |- |Féar (0-0) |- |Cairpéad (0-0) |} |} {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Uimhir !Dáta !Turnaimint !Dromchla !Páirtí !Céilí Comhraic !Scór |- style="background:#d4f1c5;" | style="background:#ffa07a;" |An dara háít | 1. | 3 Lúnasa 2014 | Bank of the West Classic, Stanford, [[na Stáit Aontaithe]] | Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Poland.svg|link=Poland|alt=Poland|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Paula Kania | <span class="nowrap" contenteditable="false"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Spain.svg|link=Spain|alt=Spain|border|23x23px]]</span> Garbiñe Muguruza <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Spain.svg|link=Spain|alt=Spain|border|23x23px]]</span> Carla Suárez Navarro</span><span class="nowrap" contenteditable="false"></span> | 2–6, 6–4, [5–10] |- | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 1. | 13 Meán Fómhair 2014 | Tashkent Open, Tashkent, [[an Úisbéiceastáin]] |Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Serbia.svg|link=Serbia|alt=Serbia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Aleksandra Krunić | <span class="nowrap" contenteditable="false"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> Margarita Gasparyan <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> Alexandra Panova</span><span class="nowrap" contenteditable="false"></span> | 6–2, 6–1 |- | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 2. | 1 Bealtaine 2015 | Sparta Prague Open, Prág, [[Poblacht na Seice]] | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Switzerland.svg|link=Switzerland|alt=Switzerland|border|16x16px]]</span><span class="flagicon"></span> Belinda Bencic | <span class="nowrap" contenteditable="false"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Ukraine.svg|link=Ukraine|alt=Ukraine|border|23x23px]]</span> Kateryna Bondarenko <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span> Eva Hrdinová</span><span class="nowrap" contenteditable="false"></span> | 6–2, 6–2 |- | style="background:#ffa07a;" |An dara háit | 2. | 28 Meán Fómhair 2015 | Tashkent Open, Tashkent, Úisbéiceastáin | Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Vera Dushevina | <span class="nowrap" contenteditable="false"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> Margarita Gasparyan <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> Alexandra Panova</span><span class="nowrap" contenteditable="false"></span> | 1–6, 6–3, [3–10] |} === Cluichí Ceannais ''WTA 125K series'' === ==== Dúbailte (1-0) ==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Uimhir !Dáta !Turnamint !Dromchla !Páirtí !Céílí Comhraic !Scór |- style="background:silver;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 1. | 3 Samhain 2014 | Limoges, [[an Fhrainc]] | Crua (i) | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Renata Voráčová | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Hungary.svg|link=Hungary|alt=Hungary|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Tímea Babos <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_France.svg|link=France|alt=France|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Kristina Mladenovic | 2-6, 6-2, [10-5] |} == Cluichí Ceannais ''ITF'' (10-3) == === Singil (6-0) === {| class="" | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Finscéal |- style="background:#f88379;" |Turnaimintí $100,000 |- style="background:#f7e98e;" | Turnaimintí $75,000  |- style="background:#addfad;" | Turnaimintí $50,000  |- style="background:lightblue;" | Turnaimintí $25,000  |- style="background:#ccccff;" | Turnaimintí $15,000  |- style="background:#f0f8ff;" | Turnaimintí $10,000  |} | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Cluichí ceannais de réir dromchla |- |Crua (2-0) |- |Cré (2-0) |- |Féar (0-0) |- |Cairpéad (2-0) |} |} {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Uimhir !Dáta !Turnamint !Dromchla !Céile Comhraic !Scór |- style="background:#f0f8ff;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 1. | 4 Márta 2013 | [[Frauenfeld]], [[an Eilvéis]] | Cairpéad (i) | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Liechtenstein.svg|link=Liechtenstein|alt=Liechtenstein|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Kathinka von Deichmann | 6–3, 4–6, 6–4 |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 2. | 12 Lúnasa 2013 | Westende, [[an Bheilg]] | Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Kateřina Vaňková | 6–1, 6–3 |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 3. | 30 Meán Fómhair 2013 | [[Búdaipeist|Budapest]], [[an Ungáir]] | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Italy.svg|link=Italy|alt=Italy|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Alberta Brianti | 3–6, 6–2, 6–1 |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 4. | 11 Samhain 2013 | Zawada, [[an Pholainn]] | Cairpéad (i) | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Germany.svg|link=Germany|alt=Germany|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Nina Zander | 6–1, 6–3 |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 5. | 26 Bealtaine 2014 | [[Maribor]], [[an tSlovéin]] | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Austria.svg|link=Austria|alt=Austria|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Yvonne Neuwirth | 6–1, 7–5 |- style="background:#addfad;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 6. | 27 Deireadh Fómhair 2014 | [[Naoned|Nantes]], an Fhrainc | Crua (i) | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Tunisia.svg|link=Tunisia|alt=Tunisia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Ons Jabeur | 7–5, 6–2 |} === Dúbailte (4-3) === {| class="" | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Finscéal |- style="background:#f88379;" |Turnaimintí $100,000 |- style="background:#f7e98e;" | Turnaimintí $75,000  |- style="background:#addfad;" | Turnaimintí $50,000  |- style="background:lightblue;" | Turnaimintí $25,000  |- style="background:#ccccff;" | Turnaimintí $15,000  |- style="background:#f0f8ff;" | Turnaimintí $10,000  |} | {| class="wikitable" style="font-size: 85%; margin-bottom: 10px;" !Cluichí ceannais de réir dromchla |- |Crua (0-1) |- |Cré (4-2) |- |Féar (0-0) |- |Cairpéad (0-0) |} |} {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Uimhir !Dáta !Turnamint !Dromchla !Páirtí !Céílí Comhraic !Scór |- style="background:#f0f8ff;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 1. | 11 Meitheamh 2012 | Jablonec nad Nisou, Poblacht na Seice | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Victoria Kan | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Martina Borecká <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Petra Krejsová | 6–4, 6–3 |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 2. | 17 June 2013 | Lenzerheide, an Eilvéis | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Switzerland.svg|link=Switzerland|alt=Switzerland|border|16x16px]]</span><span class="flagicon"></span> Belinda Bencic | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Veronika Kudermetova <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Latvia.svg|link=Latvia|alt=Latvia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Diāna Marcinkēviča | 6–0, 6–2 |- style="background:lightblue;" | style="background:#ffa07a;" |An dara háít | 1. | 29 July 2013 | Bad Saulgau, [[an Ghearmáin]] | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Romania.svg|link=Romania|alt=Romania|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Laura-Ioana Andrei <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Romania.svg|link=Romania|alt=Romania|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Elena Bogdan | 7–6^(13–11), 4–6, [8–10] |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 3. | 5 August 2013 | Hechingen, an Ghearmáin | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Romania.svg|link=Romania|alt=Romania|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Laura-Ioana Andrei <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_France.svg|link=France|alt=France|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Laura Thorpe | 6–1, 6–4 |- style="background:#f7e98e;" | style="background:#ffa07a;" |An dara háít | 2. | 18 November 2013 | [[Sharm el-Sheikh]], [[an Éigipt]] | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Anna Morgina | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Switzerland.svg|link=Switzerland|alt=Switzerland|border|16x16px]]</span><span class="flagicon"></span> Timea Bacsinszky <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Germany.svg|link=Germany|alt=Germany|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Kristina Barrois | 7–6^(7–5), 0–6, [4–10] |- style="background:lightblue;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 4. | 26 May 2014 | [[Maribor]], an tSlovéin | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Netherlands.svg|link=Netherlands|alt=Netherlands|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Cindy Burger <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Chile.svg|link=Chile|alt=Chile|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Daniela Seguel | 6–0, 6–1 |- style="background:#addfad;" | style="background:#ffa07a;" |An dara háit | 3. | 2 November 2015 | [[Naoned|Nantes]], an Fhrainc | Crua (i) | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Renata Voráčová | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Lenka Kunčíková <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Karolína Stuchlá | 4–6, 2–6 |} == Cluichí Ceannais na ''Junior Grand Slam'' == === Cluiche Singil na gCailíní === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Bliain ! width="150" |Craobhchomórtas !Dromchla ! width="150" |Céile comhraic ! width="150" |Scór |- style="background:#f9d251;" | style="background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;" |An dara háit | 2013 |''Australian Open'' | Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Croatia.svg|link=Croatia|alt=Croatia|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Ana Konjuh | 3-6, 4-6 |} === Cluiche Dúbailte na gCailíní === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 97%; margin-bottom: 10px;" !Toradh !Bliain ! width="150" |Craobhchomórtas !Dromchla ! width="150" |Páirtí ! width="150" |Céíli Comhraic ! width="150" |Scór |- style="background:#ebc2af;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir |2013 |''French Open'' | Cré | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Ecuador.svg|link=Ecuador|alt=Ecuador|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Doménica González <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Brazil.svg|link=Brazil|alt=Brazil|border|22x22px]]</span><span class="flagicon"></span> Beatriz Haddad Maia | 7–5, 6–2 |- style="background:#c0d077;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 2013 | [[The Championships, Wimbledon|Wimbledon]] |Féar | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Ukraine.svg|link=Ukraine|alt=Ukraine|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Anhelina Kalinina <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Belarus.svg|link=Belarus|alt=Belarus|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Iryna Shymanovich | 6–3, 6–1 |- style="background:#b2c8ff;" | style="background:#98fb98;" |Buaiteoir | 2013 |''US Open'' |Crua | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=Czech_Republic|alt=Czech Republic|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Barbora Krejčíková | <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Switzerland.svg|link=Switzerland|alt=Switzerland|border|16x16px]]</span><span class="flagicon"></span> Belinda Bencic <br> <span class="flagicon">[[File:Flag_of_Spain.svg|link=Spain|alt=Spain|border|23x23px]]</span><span class="flagicon"></span> Sara Sorribes Tormo | 6–3, 6–4 |} == Tagairtí == {{Reflist}} 55bvq32pj7wrkk5hb0l9yrxir9kh7mn 0 67085 1084693 803229 2022-08-20T20:17:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir litreacha]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Marie de Rabutin-Chantal''', banmharcas Shévigné, nó '''Madame de Sévigné''' mar is fearr aithne uirthi. Do rugadh í ar an 5ú lá d'Fheabhra 1626 i gcathair [[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus do fuair sí bás ar an 17ú lá d'Aibreán 1696 i [[Château de Grignan|château Grignan]], château atá suite i n[[Drôme (département na Fraince)|Drôme]]. Tá clú agus cáil ar Mhadame de Sévigné mar scríbhneoir de bharr a cuid litreacha, na litreacha a scríobh sí chuig a hiníon, Françoise-Marguerite de Sévigné, cuntaois Grignan, ach go hairithe. {{Síol}} 0jnfn4jr1eutlqaailoydpl5cthpi58 0 67268 1085085 974008 2022-08-20T21:27:21Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Státaire Sasanach ba ea an [[Ridire]] '''William Gerard''' (1518–1581), a rinne sárobair ar son an [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtais]] i Sasana, sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]] agus in Éirinn. Chaith sé na blianta fada ina fheisire ó [[Chester]] i n[[Tithe na Parlaiminte|Dáil Shasana]] agus bhí sé ina Leas-Uachtarán ar Chomhairle na Breataine Bige agus na gCríoch. Chaith sé cúig bliana mar Ard-Seansailéir na hÉireann agus rinne tréaniarracht ar an gcóras dlí a leasú. I 1573 ceapadh é mar Dhéan [[Ardeaglais]] Naomh Pádraig i mBaile Átha Cliath, cé gur admhaigh sé go raibh “gearradh coinsiasa” ag goilliúint air faoi ghlacadh leis an bpost, mar nach raibh sé ina eaglaiseach. == Óige == [[File:Arms of Chester City 02759.jpg|thumb|Armas Chathair Chester]] Rugadh é in Ince in [[Lancashire]] do Elizabeth Davison, iníon bhardasaigh de chuid Chester, agus do Gilbert Gerard. Chuaigh sé isteach in Gray’s Inn i 1543 agus rinneadh [[Abhcóide|dlíodóir]] de i 1546. Cé gur maítear nach raibh a dhóthain eolais aige ar an dlí chun a bheith ina Ard-Seansailéir,<ref>Elrington Ball, (1926).</ref> fuair sé a lán taithí roimhe sin: ceapadh é mar Ard-Aighne na Breataine Bige i 1554, mar Bhreitheamh Chester i 1556,mar ghiúistís sa Bhreatain Bheag i 1559 agus mar leas-ghiúistís Chester i 1561. == Saol polaitiúil == Bhí Gerard ina fheisire ó Chester i sé pharlaimint i ndiaidh a chéile, ceithre cinn acu le linn [[Eilís I Shasana|Eilíse I]] agus dhá cheann le linn [[Máire I Shasana| Máire I]].<ref>Fuidge (1981).</ref> Bhí clú na héifeachta air agus é ina bhall de Chomhairle na Breataine Bige agus na gCríoch, agus dá bhrí sin d’iarr Fear Ionaid na hÉireann, an Ridire Henry Sydney, go gceapfaí é mar Ard-Aighne na hÉireann.<ref>Crawford, 2006.</ref> == Ard-Aighne na hÉireann == [[File:Dublin in 1610 - reprint of 1896.jpg|thumb|Baile Átha Cliath i 1610]] Admhaítear gur bhain sé Éire amach le dea-rún agus gur chuir sé tús maith leis an obair.<ref>Elrington Ball, 1926.</ref> Chuir sé cúirteanna seisiúin ar bun ar fud oirthear agus oirdheisceart na tíre. Mhol sé go gceapfaí Sasanaigh san Ard-Chúirt in áit na seanbhreithiúna a rugadh in Éirinn agus nach raibh iontu ach "scarecrows, mere shadows", cé go raibh sé sásta Éireannaigh oilte a cheapadh faoi dheoidh. D’admhaigh Gerard nach raibh an Béarla gan sárú fiú i mBaile Átha Cliath – <blockquote>“all English, and the most part with delight, speak Irish, and greatly are spotted in manners, habit and condition with Irish stains” (1578).<ref>2.15 Cal.S.P. Ire., 1574-85, 1578, luaite in Crowley, Tony (2002), lch 37, ''The Politics of Language in Ireland 1366-1922: A Sourcebook'', Routledge.</ref> </blockquote>Bhí sé ar a dhícheall ag cur dhlí Shasana i bhfeidhm i gCúige Laighean, ach bhí gá ag feidhmeannaigh ríoga le hateangairí i gcónaí, agus ní raibh Béarla ag gach duine d’uaisle na Sean-Ghall féin.<ref>Féach Palmer, Patricia (2001), ''Language and Conquest in Early Modern Ireland: English Renaissance Literature and Elizabethan Imperial Expansion'', Cambridge University Press, lgh 42-5.</ref> Mhol Gerard go mbunófaí líon mór Sasanach in Éirinn. Áitítear go raibh dhá aidhm ag aige mar Ard-Aighne: údarás na gcúirteanna seisiúin a bhuanú ar fud na hÉireann agus tairbhe a bhaint as cumhacht an Ard-Aighne chun Cúirt Sheomra an Chaisleáin (''Court of Castle Chamber'', cúirt a bhí ar chomhfheidhm le “Star Chamber” Shasana) chun ord poiblí a chosaint. Bhí rath ar obair Sheomra an Chaisleáin ar dtús agus a lán cás á n-éisteacht aige a bhain le círéibeacha agus le coireanna eile dá leithéid. Tá moladh tugtha do Gerard as a chúram i mionphointí agus é ag iniúchadh cúrsaí agus as an bhfonn a bhíodh air na cáis a réiteach. == Conspóid faoi chíos garastún == Bhí na huaisle Angla-Éireannacha in éadan mholtaí Sydney i dtaobh leasú cánach, agus i dtaobh ghearradh an '''"'''cess" (?) go háirithe, cáin chun garastúin na Páile a chothú. Ghearáin na huaisle gur rómhór an t-ualach orthu é. Chuaigh an scéal sa bhile buaice i 1577 nuair a d’áitigh Sydney ar an mBanríon triúr aturnaethe oirirce a shacadh i bpríosún tar éis dóibh dul go dtí Londain á iarraidh go gcuirfí an cháin ar ceal. Shíl Gerard nár chóir do Sydney an scéal a réiteach le hansmacht, agus bhí sé mór le Barnaby Skurlocke, ceannaire na toscaireachta.<ref>Kenny, Colum (1992). '' The King's Inns and the Kingdom of Ireland''. Dublin: Irish Academic Press.</ref> Chuaigh Gerard go dtí Londain chun a iarraidh go scaoilfí na haturnaethe saor. Chuir sé ina luí ar an mBanríon gur dúthracht gan dearcadh ba bhun leis an gcáin agus lochtaigh sí Sydney faoin scéal. Rinne Sydney agus Gerard achrann géar le chéile dá bharr. Athghairmeadh Sydney i 1578.<ref>Richard Bagwell. ''Ireland Under the Tudors''. London: Longmans Green. 3 Imleabhar, 1885-90. Iml. II, lgh 328-9.</ref> == Deireadh saoil == Cuireadh srian le hiarrachtaí Gerard an córas dlí a leasú de bharr an achrainn le Sydney, athghairm Sydney agus an éirí amach i nDeasumhan. Bhí an tsláinte go dona aige ó 1579 amach agus dhéanadh sé casaoid faoi fhliuchras na hÉireann. Bhí gearranáil, pianta sna cosa agus galar cnis ag cur air, agus bhí sé ag caitheamh an chuid ba mhó den am in Chester. Rinneadh ridire de i 1579 agus ceapadh é mar Mháistir na nIarratas (''Master of Requests'').<ref>Masters of Requests, Institute of Historical Research: http://www.history.ac.uk/publications/office/masters. Dáta rochtana: 17 Meitheamh 2013</ref> Fuair sé bás i Mí Mhárta 1581.<ref>Elrington Ball.</ref> Cuireadh é in Eaglais Naomh Oswald in Chester. Tá cuntas fada ina uacht ar dheacrachtaí faoi airgead agus ar cé chomh deacair is a bhí sé aige a chúram a chothú. == Nótaí == {{reflist}} == Tagairtí == Ball, F. Elrington (1926). ''The Judges in Ireland 1221–1921''. London: John Murray. Crawford, Jon G. (2006). ''Chamber Court in Ireland: The Court of Castle Chamber 1571–1641''. Dublin: Four Courts Press. Fuidge, N. M. (1981), ‘Gerard, William I (d.1581), of Chester, Ireland,’ in P.W. Hasler, ''The History of Parliament: the House of Commons 1558–1603'', Boydell and Brewer: http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1558-1603/member/gerard-william-i-1581 [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1518]] [[Catagóir:Básanna i 1581]] [[Catagóir:Ridirí Sasanacha]] [[Catagóir:Státseirbhísigh]] 9i0g85pegvg1d59em5yhmbiv5tsbvr0 0 67291 1084424 804836 2022-08-20T19:49:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An tríú himpire de chuid an rítheaghlach Ming sa t[[An tSín|Sín]] ab ea an tImpire '''Yongle''' nó '''Ming Chengzu''' ([[2 Bealtaine]] [[1360]] – [[12 Lúnasa]] [[1424]]). '''Zhu Di''' a ainm pearsanta (is é Zhu a shloinne). Rugadh in Yingtian nuair a bhí an Rítheaghlach Yuan (is é sin réimeas na Mongólach) i réim go fós. Bhí sé ina impire sna blianta 1402–1424. Fuair sé bás in Yumuchuan san Ion-Mhongóil agus é ina impire ar an tír. An 4ú mac ag an Impire Hongwu a bhí in Zhu Di. Tháinig Zhu Yunwan, nia le Hongwu, i gcomharba ar Hongwu nuair a fuair sé seo bás, ach nuair a thosaigh sé ag marú a chuid uncailí thapaigh Yongle an deis chun teideal an impire a bhaint amach dó féin, rud a rinne sé. Nuair a chuir na scoláirí-mhaorlathaigh sa tSín ina choinne (mar cheap siad nach raibh sé i dteideal na ríchathaoireach), chuir sé roinnt díobh agus a gclann chun báis agus, agus d'atheagraigh sé an córas scrúdaithe trínar earcaíodh oifigigh na himpireachta chun iad a choinneáil faoi smacht. Bhí oideachas den scoth faighte ag Yongle agus é óg. Tógadh an Túr Poircealláin in [[Nanjing]] le linn réimeas Yongle, agus ba faoi Yongle freisin a tiomsaíodh an [[Ciclipéid Yongle|Chiclipéid Yongle]]. Faoi Yongle a rinne [[Zheng He]] a dturais thaiscéalaíochta luatha fud an Aigéin Indiaigh. Fuair Yongle bás agus é i gceannas ar shluaíocht mhíleata i gcoinne na Mongólach. [[Íomhá:Nanking Erlach.jpg|mion|An Túr Poircealláin in [[Nanjing]], a tógadh faoin Impire Yongle agus a áiríodh uaireanta mar cheann de iontaisí an Domhain san am. Scrios na reibiliúnaigh Taiping é sna 1850idí.]] [[Íomhá:Ming Tomb Site.JPG|mion|Tuama Yongle ag Changling]] {{síol}} [[Catagóir:Impirí an Rítheaghlaigh Ming]] [[Catagóir:Ciclipéidithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1360]] [[Catagóir:Básanna i 1424]] 8bz173q4pw2cwl5bc98r8re2ra0lymr 0 67329 1085056 892498 2022-08-20T20:58:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Eolaí Arabach Siach il-léannta ab ea '''Alhazen''' nó '''Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham''' ([[Araibis]]: أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم) ([[965]] – [[1039]]). Alhazen nó Alhacen an leagan Laidinithe dá ainm. Tugtar al-Haytham air go minic anois i scríbhinní acadúla. Rugadh Alhazen in [[Basra]], in [[An Iaráic|Iaráic]] an lae inniu, agus fuair sé bás i g[[Caireo]] na h[[An Éigipt|Éigipte]]. Fealsamh, fisiceoir, matamaiticeoir, réalteolaí agus ollamh a bhí ann. Chabhraigh sé go mór le forbairt na h[[Optaic|optaice]] agus le ról na tástála san [[modh eolaíochta]]. "Athair na hoptaice" a thugtar air as a chuid shaothar ar [[lionsa]]í, [[Scáthán|scátháin]], [[Frithchaitheamh|fhrithchaitheamh]] agus [[athraonadh]]. {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 965]] [[Catagóir:Básanna i 1039]] [[Catagóir:Fisiceoirí]] p3a1qwhvl1xmqw1s1hl0m2c5apsfn6d 0 67817 1084905 1050618 2022-08-20T20:39:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir agus eacnamaí [[An Libéir|Libéarach]] is ea '''Ellen Johnson Sirleaf''', a rugadh i [[Monrovia]] ar [[29 Deireadh Fómhair]] [[1938]]. Ba í an 24ú huachtarán ar an tír. Ceapadh í ina haire airgeadais faoin uachtarán William Tolbert sa bhliain 1979 ach bhí uirthi imeacht ón tír sa bhliain 1980 nuair a thosaigh an chéad chogadh cathartha sa Libéir. I dtoghchán na bliana 2005 toghadh í mar uachtarán agus thug sí mionn na hoifige ar 16 Eanáir 2006. Atoghadh í sa bhliain 2011. Sa bhliain chéanna bronnadh duais Nobel na síochána uirthi in éineacht le beirt bhan Afracach eile. I mí na Nollag 2021, fuair James Sirleaf duine de mhic Ellen Sirleaf bás ina cónaí sa Libéir faoi chúinsí anaithnid. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sirleaf, Ellen J}} [[Catagóir:Daoine as an Libéir]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Daoine beo]] t942lmuuupitw77ehdmb48zb5kfk850 0 67960 1084679 943866 2022-08-20T20:16:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Seanadóir]] Éireannach le [[Fine Gael]] í '''Maria Byrne'''. Ar an [[An Rolla Talmhaíochta|Rolla Talmhaíochta]] atá si. {{Baill den 25ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Byrne, Maria}} [[Catagóir:Baill den 25ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] hrgmgg80drejo0q4pg7rysdlve1hfoz 0 67973 1084690 943867 2022-08-20T20:17:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Seanadóir]] Éireannach le [[Fianna Fáil]] í '''Máire Devine'''. Ar an [[An Rolla Oibreachais|Rolla Oibreachais]] atá sí. {{Baill den 25ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Devine, Maire}} [[Catagóir:Baill den 25ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine as Contae Bhaile Átha Cliath]] [[Catagóir:Daoine beo]] d12srr80a8jhaiz521fsv4qbay7wfe7 0 68014 1084353 943065 2022-08-20T19:03:20Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|sheanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Arizona]] é '''Jeff Flake''', a rugadh ar [[31 Nollaig]] [[1961]]. Bhí ina bhall de [[Teach Ionadaithe na Stát Aontaithe|Theach Ionadaithe na Stát Aontaithe]] ó 2001 go 2013. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Rugadh Jeff Flake in Snowflake, Arizona. [[Mormónta]] atá ann. D'fhoghlaim sé [[Afracáinis]] agus é ina mhisinéir don eaglais úd s[[an Afraic Theas]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Flake, Jeff}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] e1w80cfcg7r4aeyudprfmxz3l21r5t5 0 68016 1084388 888850 2022-08-20T19:19:14Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Cory Gardener''' [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Colorado]]. Ar 2 Lúnasa 1974 a rugadh é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Gardener, Cory}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] kmi9rqcench9r289gje1boz2q49xwa6 0 68019 1084357 889299 2022-08-20T19:05:04Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Jim Risch''' (3 Bealtaine, 1943 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Idaho]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Risch, Jim}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1943]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] 3b9mq6yf5wyx96296tbz6y2jsltc3d8 0 68029 1084361 888546 2022-08-20T19:06:33Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Dean Heller''' (10 Bealtaine, 1960 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Nevada]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Heller, Dean}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8b82spey1y0gnzhzlg0mwh8wr1nhmmp 0 68194 1084702 939972 2022-08-20T20:18:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Iomáint|iománaí]] é '''Lúcás Ó Fearghaill''', nó '''Luke O'Farrell''' mar a thugtar air i m[[Béarla]]. Rugadh é ar an 25 Feabhra 1990. Is as [[Contae Chorcaí]] é. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Fearghaill, Lucas O}} [[Catagóir:Iománaithe Chorcaí]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chorcaí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] drt6jf0pwwb1vtkp9aeo094ckxp2rdv 0 68409 1084582 812640 2022-08-20T20:05:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bean [[Na Meiriceánaigh Dhúchasacha|Meiriceánach Dúchasach]] ab ea '''Pocahontas''' (a rugadh mar '''Matoaka''' agus a thugtaí '''Amonate''' uirthi freisin; t. 1596 – 1617) a chuimhnítear mar gheall ar an gcaidreamh idir ise agus [[Jamestown (lonnaíocht)|Jamestown]], an lonnaíocht Shasanach in [[Virginia]] a bunaíodh sa bhliain 1607.<ref name=VIwriting>{{cite web|teideal=A Guide to Writing about Virginia Indians and Virginia Indian History|url=http://indians.vipnet.org/resources/writersGuide.pdf|date=January 2012|publisher=Commonwealth of Virginia, Virginia Council on Indians|accessdate=July 19, 2012}}</ref><ref>[http://virginiaindians.pwnet.org/lesson_plans/Heritage%20Trail_2ed.pdf Karenne Wood, ed., ''The Virginia Indian Heritage Trail''], Charlottesville, VA: Virginia Foundation for the Humanities, 2007.</ref><ref name=Poca>{{cite web|teideal=Pocahontas|url=http://apva.org/rediscovery/page.php?page_id=26|publisher=Preservation Virginia|work=Historic Jamestowne|accessdate=April 27, 2013}}</ref> Iníon le [[Powhatan (taoiseach)|Powhatan]] í, ardtaoiseach<ref name=VIwriting /> ar ghréasán de náisiúin chíosacha sa Tsenacommacah, ceantar na n-uiscí taoide in [[Virginia]]. I scéal traidisiúnta cáiliúil a deirtear faoi Pocahontas agus [[John Smith (taiscéalaí)|John Smith]], tharrtháil sí é sa bhliain 1607 agus a hathair ar tí Smith a mharú lena lorga cogaidh. Smith féin a dúirt an scéal, ach ceapann roinnt staraithe nach scéal fíor é.<ref name="NMAI">{{cite book |author=National Museum of the American Indian |title=Do All Indians Live in Tipis? Questions & Answers from the National Museum of the American Indian |location=New York |publisher=HarperCollins |date=2007 |isbn=978-0-06-115301-3}}</ref> Ghabh na Sasanaigh Pocahontas le linn coimhlint idir iadsan agus hIndiaidh sa bhliain 1613, agus chuir ar fuascailt í. Agus í braighdeanas, chuaigh sí leis an g[[Críostaíocht]] agus ghlac sí an t-ainm Rebecca. Nuair a cuireadh saor í dul ar ais chuig a pobal féin, chinn sí ar fanacht leis na Sasanaigh. I mí Aibeáin na bliana 1614, phós sí [[John Rolfe]], plandálaí tobaca, agus i mí Eanáir sa bhliain 1615, rug sí a mac, Thomas Rolfe.<ref name="Stebbins 2010">{{Cite web|url = http://www.nps.gov/jame/learn/historyculture/pocahontas-her-life-and-legend.htm|teideal = Pocahontas: Her Life and Legend|accessdate = April 7, 2015|website = National Park Service|publisher = U.S. Department of the Interior|last = Stebbins|first = Sarah J|date=August 2010}}</ref> Sa bhliain 1616, thaistil Pocahontas agus John Rolfe go [[Londain]]. Cuireadh Pocahontas in aithne do na daoine móra ansin mar shampla de Indiach "sibhialta" agus súil ag cuid de lucht Jamestown infheistíocht a spreagadh sa choilíneacht acu. Bhí tóir uirthi, caitheadh léi go fial galánta agus bhí sí i láthair ag ''masque'' (bál) sa phalás Whitehall. I 1617, chuir na Rolfes chun na Farraige ar a mbealach ar ais go Virginia, ach fuair Pocahontas bás in [[Gravesend]] ar chúis anaithnid. Cuireadh in eaglais an pharóiste in Gravesend ach chuaigh an eaglais le tine timpeall 1727, agus níl 'fhios go díreach cá bhfuil a huaigh anois.<ref name="Stebbins 2010"/> [[Íomhá:Matoaka Whittle Sims.jpg|mion|Matoaka Whittle Sims sa bhliain 1844. Ba de shliocht Pocahontas í ar thaobh a mháthar agus a athar araon]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1596]] [[Catagóir:Básanna i 1617]] 6z3sy454scqqrg5tk7ic67k1z3utp01 0 68421 1085255 1003249 2022-08-20T23:33:42Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Is oilithreacht í an ''Hajj'', i gcathair na '''[[Meice|Mheice]]''' san [[An Araib Shádach|Araib Shádach]]. Is í [[Meice]] an [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] is naofa san [[Ioslam]]. Tá al-Masjid al-Haram ("An Mosc Naofa") suite sa chathair, agus is é an áit is naofa sa dhomhain, de réir na Moslamach. Mar sin, tá oilithreacht bhliantúil ann, an ''[[Hajj]]''. Tá sé ar na cúig dhualgais reiligiúnach atá ar gach Moslamach an Hajj a dhéanamh, uair amháin ar a laghad i saol an duine. [[Íomhá:Hajj 1965 04.jpg|clé|mion|Hajj sa bhliain 1965]] == Féilire == Tarlaíonn an ''Hajj'' i mí Du al-Hijja, an mhí dheireanach san fheisire na gealaí Ioslamach. Glacann na milliúin Moslamach páirt sa ''Hajj'' gach bliain. Airítear an oilithreacht ar an slógadh is mó bliantúil de dhaoine ar domhan. == Tubaistí == [[Íomhá:Hajj 2008 - Flickr - Al Jazeera English.jpg|mion|333x333px|clé|Kaaba, tús Hajj, 2008]] Bíonn an Déardaoin ar an lá is contúirtí den ''Hajj'' gach bliain, mar go dtiteann sé ar Eid al-Adha, lá a maraíonn Moslamaigh caora agus de bharr go mbíonn an oiread sin oilithrigh ag marú na nainmhithe san aon áit amháin, ag an t-am céanna. Ar an [[24 Meán Fómhair]] [[2015]] maraíodh timpeall 2,500<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/2015_Mina_stampede#cite_note-9</ref> agus gortaíodh na céadta le teann brú nuair a thosnaigh táinrith in aice Meice. Tharla an brú ar shráid "204" i gcampa sa chathair Mina, áit a bhfanann na hoilithrigh, cúpla míle soir ó Meice<ref>[http://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0924/729944-150-marbh-400-gortaithe/ Nuacht RTÉ]</ref>. Dúirt an [[rialtas]] nach maraíodh ach 700, agus go raibh a locht fhéin ar roinnt oilithreach mar nár lean siad treoracha faoi mar ba cheart dóibh<ref>https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0925/730339-bainistiu-na-hoilithreachta-haj-cosanta/</ref>. Bhí fiosrúchán iomlán ordaithe ag Rí na hAraibe Sádaí, Salman, faoin mbealach a n-eagraítear an oilithreacht bhliantúil. Ach dúirt Rialtas na h[[An Iaráin|Iaráin]]<nowiki/>e gur chóir don Araib Shádach freagracht iomlán a ghlacadh as ar tharla. ==Naisc sheachtracha == * [http://www.qibla.com.br Meice] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-creid}} [[Catagóir:An Araib Shádach]] [[Catagóir:Cathracha]] [[Catagóir:An tIoslam]] 2no8cg04h04x0pxvyvijhftvnnjrafu 0 68432 1084256 812940 2022-08-20T14:21:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach Meiriceánach iad na '''Siligh'''. Is í [[an Spáinnis]] a bpríomhtheanga. [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:An tSile]] e9vzs54n5tekih1z304lcqdo9nx8fec 0 68743 1084391 834479 2022-08-20T19:23:16Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir agus státaire [[Iosrael]]ach ab ea '''Yitzhak Rabin''' ({{lang-he|יצחק רבין&lrm;}}; [[1 Márta]] [[1922]] – [[4 Samhain]] [[1995]]). Príomh-aire Iosrael a bhí ann faoi dhó (1974-1977 agus 1992-1995). Bronnadh [[Duais Nobel na Síochána]] air in éineacht le [[Shimon Peres]] agus [[Yasser Arafat]], sa bhliain [[1994]], as a saothar i bpróiseas na síochána. Feallmharaíodh Rabin nuair a bhí sé ina Phríomhaire na hIosráile. Ba ea Yigal Amir an dúnmharfóir, ceartchreidmheach agus antoisceach den eite dheis. [[File:Channel2 - Yitzhak Rabin.webm|mion|clé|300px]] ==Tagairtí== {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rabin, Yitzhak}} [[Catagóir:Iosrael]] [[Catagóir:Polaiteoirí Iosraelacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1922]] [[Catagóir:Básanna i 1995]] gs5wbj31pm6ez2puv4uxci02wg6n5ey 0 68864 1085231 1023101 2022-08-20T22:49:55Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Tá '''Foirgneamh an Reichstag''' ([[Gearmáinis]]: ''Reichstagsgebäude'') i m[[Beirlín]] na [[An Ghearmáin|Gearmáine]]. Tógadh é mar áit chruinnithe do dhiat impiriúil, nó parlaimint, na tíre úd. Ba é ''[[Reichstag]]'' ainm dhiat na Gearmáine san am atá thart agus tugadh "Reichstag" ar an bhfoirgneamh féin chomh maith. Leanadh den ainm sin i ndiaidh don diat Ghearmánach féin a bheith aistrithe go háiteanna eile. Cuireadh tús le comórtas lena thógáil 1872, go gairid i ndiaidh aontú na Gearmáine sa bhliain roimhe sin. Osclaíodh an foirgneamh sa bhliain 1894 agus tháinig an Diat le chéile ann go 1933, nuair a rinne dóiteán cáiliúil na bliana úd an-damáiste dó, mar a rinneadh arís eile sa [[Dara Cogadh Domhanda]]. Ligeadh i léig é i ndiaidh 1945, agus parlaimintí na Geamáine Thiar agus na Gearmáine Thoir ina suí i m[[Bonn]] agus i mBeirlín Thoir faoi seach. [[Íomhá:Reichstagsgebaeude.jpg|mion|clé|250px|Die Reichstag t. 1900]] Cosnaíodh an Reichstag ar an aimsir agus cuireadh caoi áirithe air sna blianta 1961–1964. Mar sin féin, ní dhearna aon iarracht athchóiriú iomlán a dhéanamh go dtí athaontú na Gearmáine ar 3 Deireadh Fómhair 1990. Faoi stiúradh [[Norman Foster]], ailtire, cuireadh caoi cheart air. Agus an athchóiriú críochnaithe sa bhliain 1999, baineadh úsáid as an bhfoirgneamh arís do pharlaimint na Gearmáine, ar a dtugtar an "[[Bundestag]]". Inniu, tugann na Gearmánaigh ''Reichstag'' ar an bhfoirgneamh agus ''Bundestag'' ar an bparlaimint de ghnáth. [[Íomhá:Reichstag after the allied bombing of Berlin.jpg|mion|clé|An Reichstag i ndiaidh bhuamála na gComhghuaillithe sa bhliain 1945]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír-de}} [[Catagóir:An Ghearmáin]] irpuritw225dnf6zvlzwjlnzbhqhfx1 0 68939 1085222 819129 2022-08-20T22:37:10Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is réigiún san [[An Eoraip|Eoraip]] é '''Iarthar na hEorpa'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-tír}} {{DEFAULTSORT:Iarthar na hEorpa}} [[Catagóir:An Eoraip]] idndiujgsnkml071ztcj4xtioc5if0n 0 68964 1085098 1070890 2022-08-20T21:34:03Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Knockaphuca - geograph.org.uk - 268129.jpg|mion|clé|Radharc ar An Tuar Mór]] Dúnmharaíodh go danartha '''Sophie Toscan Du Plantier''', de bhunadh na Fraince agus scannánóir, in [[iarthar Chorcaí]] (an Tuar Mór<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/en/12901|teideal=An Tuar Mór|údar=logainm|dátarochtana=2022}}</ref>, [[an Scoil]]) ar [[23 Nollaig]] [[1996]]. Fuarthas a corp ar chosán in aice lena teach saoire. == Imeachtaí == [[Íomhá:Oliver Plunkett Street, Bandon, West Cork - geograph.org.uk - 212040.jpg|mion|[[Droichead na Bandan]]]] Ionsaíodh Toscan Du Plantier ar bhóithrín in aice lena teach i rith na [[oíche|h-oíche]]. D'inis comharsa, Marie Farrell do Ghardaí go bhfaca sí fear, Ian Bailey, a bhí cáirdiúil le Toscan du Plantier, ag amanna áirithe in áiteanna bainteach leis an bhfiosrúchán.<ref>Sasanach ó dhúchas é Ian Baile, a rugadh sa bhliain 1957. Tá sé ina chónaí ar an Tuar Mór in iarthar Chorcaí.</ref> Ach dúirt Farrell níos déanaí gur cuireadh brú uirthi Ian Bailey a ainmniú mar an té a bhí feicthe aici. Agus dúirt abhcóide do Bailey gurb tráth na Nollag a bhí ann agus go raibh go leor dí ólta agus go gcaithfí é sin a chur san áireamh ó thaobh cruinnis na ráiteas de.<ref>[http://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0204/677774-ni-raibh-imni-ar-bith-ar-ghardai-faoi-fhinne-i-gcas-bailey/ RTÉ, 2015]</ref> ==Ainm Bailey a ghlanadh?== Sa bhliain 2014, mhaígh Ian Bailey gur gabhadh san éagóir é faoi dhúnmharú Sophie Toscan Du Plantier i 1996. Chuir sé an [[dlí]] ar an Stát, Coimisinéir na nGardaí, an t[[Aire Rialtas|Aire]] Dlí agus ar an [[Ard-Aighne na hÉireann|Ard-Aighne]] faoin tslí ar caitheadh leis nuair a bhí sé faoi amhras gur dhúnmharaigh sé Sophie Toscan Du Plantier.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.rte.ie/news/nuacht/2014/1128/663240-jules-thomas-ar-ais-san-ard-chuirt/|teideal=Jules Thomas ar ais san Ard-Chúirt ag tabhairt fianaise|údar=Nuacht RTÉ|dáta=28 Sam 2014|dátarochtana=2022}}</ref> Dúirt Bailey go raibh a shaol millte le 19 bliain mar gur cuireadh coir ina leith nach raibh baint ná páirt aige leis. Theip ar an gcás seo agus d'ordaigh an [[Ard-Chúirt (Éire)|Ard-Chúirt]] d’Ian Bailey na costais ar fad a bhain leis an gcás a íoc, rud nach raibh sé in ann a dhéanamh.<ref>[http://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0512/700604-ordaithe-ag-an-ard-chuirt-dian-bailey-costais-5m-a-ioc/ RTÉ 12 Bealtaine 2015]</ref> ==Foréigean teaghlaigh== D'ionsaigh Ian Bailey a [[cara|chara]], Jules Thomas, trí huaire. Gabhadh é ar chúisimh a bhain leis na ionsaithe ag [[aerfort Chorcaí]] agus é ag éalú, is cosúil. Ciontaíodh Ian Bailey ar chúisimh a bhain le [[foréigean teaghlaigh]] sa bhliain 2001 <ref>[http://www.irishtimes.com/news/crime-and-law/the-story-of-the-sophie-toscan-du-plantier-murder-investigation-a-chronology-1.2158891 Irish Times timeline]</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|author=|date=2001-09-17|url=https://www.rte.ie/news/2001/0917/18788-bailey/|title=Journalist given three-month suspended sentence|language=en|journal=RTE.ie|volume=|issue=|quote=An English journalist, who battered his partner with a crutch during an unprovoked attack, has been given a three-month suspended jail sentence. Forty-four-year-old Ian Bailey, with an address in Schull, West Cork, beat Catherine Jules Thomas}}</ref>. Bhí air £2,500 a íoc mar chúiteamh.[[Íomhá:Four Courts - Dublin 1999.jpg|mion|[[Na Ceithre Cúirteanna]], BÁC]] == Ciontaíodh Bailey == Cuireadh fear áitiúil, Ian Bailey, ar a thriail ''in absentia'' I gcúirt sa Fhrainc. Ar 31 Bealtaine 2019, fuarthas Bailey ciontach i ndúnmharú Sophie Toscan du Plantier i mí na Nollag 1996 agus gearradh téarma príosúin 25 bliain air. Rinne údaráis na Fraince cúpla iarrratas Bailey a eiseachadadh chun na tíre, ach theip orthu.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Ian Bailey ciontaithe i ndúnmharú Sophie Toscan du Plantier|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2019/0531/1052863-ian-bailey-ciontaithe-i-ndunmharu-sophie-toscan-du-plantier/|date=2019-05-31|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Garda Síochána]] [[Catagóir:Dúnmharuithe]] [[Catagóir:Iomrall ceartais]] [[Catagóir:1996]] [[Catagóir:Stair Chontae Chorcaí]] [[Catagóir:Foréigean teaghlaigh]] [[Catagóir:Scannail Pholaitiúla in Éirinn]] 8bv58p26edbdxdf01pjcd5n6gq674oq 0 68968 1084902 890657 2022-08-20T20:39:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is láithreoir Sasanach í '''Emma Louise Willis''' (née '''Griffiths'''; a rugadh ar 18 Márta, 1976). Is láithreoir ''[[The Voice UK]]'', ''[[The Voice Kids (RA)|The Voice Kids]]'', ''[[Big Brother (RA)|Big Brother]]'' agus ''[[Celebrity Big Brother]]'' í. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Willis, Emma}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976]] [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse]] [[Catagóir:Daoine beo]] jrnf9l174fb6adb8yu52ygu3x739fg3 0 69039 1084390 819987 2022-08-20T19:19:56Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is cathair i réigiún [[Campania]] san [[An Iodáil|Iodáil]] é '''Benevento'''. {{Síol-tír-it}} {{Cathracha na hIodáile}} [[Catagóir:Cathracha na hIodáile]] syv9cc3qzslc1y9aste5yyz6ur2jx1j 0 69129 1085195 820367 2022-08-20T22:03:54Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Sufraigí, daonuasclóir agus matamaiticeoir [[SAM|Meiriceánach]] ba ea '''Chloe Angeline Stickney Hall''' ([[1 Samhain]] [[1830]] – [[3 Iúil]] [[1892]]). Bhí sí pósta ar [[Asaph Hall]], réalteolaí. Níor bhac sí lena céad ainm agus mar sin aithníodh í mar Angeline Stickney, agus ní ba dhéanaí mar Angeline Stickney Hall. Rugadh Angeline do Theophilus Stickney agus Electa Cook. Bocht agus a bhí an teaghlach, d'éirigh le Angeline freastal ar ranganna ag Central College in [[McGraw, New York]] le cuidiú óna deirfiúr Ruth agus hobair múinteoireachta a rinne sí ar an gcoláiste céanna. Rinne sí staidéar ar an [[eolaíocht]] agus ar an [[matamaitic]], [[calcalas]] agus matamaitic na réalteolaíochta san áireamh. Scoil fhorásach a bhí in Central College ina raibh mic léinn ar bheagán acmhainn, mná agus Afrai-Mheiriceánaigh ábalta céimeanna tríú leibhéil. Thosaigh Angeline ag cur an-suime sa sufraigíochas agus cealú na [[sclábhaíocht]]a agus í ar an gcoláiste. Ba ar Central College a casadh Angeline Stickney agus [[Asaph Hall]] ar a chéile. Bhí Stickney dhá bhliain chun tosaigh ar Hall.<ref>Dick, Steven J. (2003-01-01). Sky and Ocean Joined: The US Naval Observatory 1830-2000. Cambridge University Press. ISBN 9780521815994.</ref> Ise teagascóir Hall i g[[Geoiméadracht|céimseata]] agus i n[[Gearmáinis]].<ref name=":0">{{cite journal|last=Whitesell|first=Patricia S.|teideal=Detroit Observatory: nineteenth-century training ground for astronomers|url=http://www.detroitobservatory.umich.edu/JAHH2003/DetroitObservatoryArticle.pdf|journal=Journal of Astronomical History and Heritage|volume=6|issue=2|pages=69&ndash;106|archive-url=https://web.archive.org/web/20051216081237/http://www.detroitobservatory.umich.edu/JAHH2003/DetroitObservatoryArticle.pdf|archive-date=16 December 2005|accessdate=19 May 2014}}</ref> Bhíodh sé mar nós ag Hall agus a chomrádaithe sa choláiste ceisteanna agus fadhbanna a chumadh a bhainfeadh tuisle as Stickney ach theip orthu i gcónaí.<ref>{{Cite web|url=http://maia.usno.navy.mil/women_history/hall.html|teideal=Famous wife Hall|website=maia.usno.navy.mil|access-date=2016-11-12}}</ref> Phós Stickney agus Hall in [[Elkhorn, Wisconsin]] ar 31 Márta, 1856, agus go díreach ina dhiaidh sin thug an lánúin aghaidh ar [[Ann Arbor, Michigan]] chun go mbeadh Hall ábalta leanúint dá chuid staidéar. Ráithe eile agus an téarma acadúil thart, chuir siad fúthu in Shalersville, [[Ohio]].<ref name=":0" /> [[File:Alexander Memorial Baptist Church - Parish Hall.JPG|thumb|left|An teach ina raibh Stickney ina cónaí in [[Georgetown, Washington, D.C.|Georgetown]], comharsanacht de chuid [[Washington, D.C.]]]] Spreag sí Hall dul ar aghaidh ag cuardach [[Satailítí nádúrtha Mharsa|satailítí Mharsa]] nuair a bhí seisean ar tí tabhairt suas, agus d'éirigh leis teacht ar [[Phobos]] agus [[Deimos]].<ref name=":1">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2fWuCgAAQBAJ&pg=PA117&dq=Angeline+Stickney+Hall&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwicubyR9aLQAhXC4yYKHUqgDFoQ6AEIITAB#v=onepage&q=Angeline%20Stickney%20Hall&f=false|teideal=Moons: A Very Short Introduction|last=Rothery|first=David A.|date=2015-11-26|publisher=Oxford University Press|isbn=9780191054211|language=en}}</ref> Fuair sí bás in aois a 61 bliana ar 3 Iúil 1892 in North Andover, [[Massachusetts]]. Ainmníodh an [[cráitéar]] is mó ar Phobos, [[Cráitéar Stickney]] ina diaidh. ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Stickney, Angeline}} [[Catagóir:Matamaiticeoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1830]] [[Catagóir:Básanna i 1892]] 78vix6u6t252whr1zre2m81r7j6tcq9 0 69149 1084327 1037727 2022-08-20T18:26:01Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bardas i [[Flóndras|bhFlóndras]], [[an Bheilg]], é '''Heist-op-den-Berg'''. Cuimsíonn sé Heist-op-den-Berg féin móide roinnt bailte beaga. Tá Heist-op-den-Berg suite i gCúige [[Antuairp (cúige)|Antuairp]], i d[[tuaisceart]] na [[tír]]e. Ag tús na bliana 2015 measadh 42,110 [[daonra|duine]] a bheith ina gcónaí ann. {{Cathracha na Beilge}} {{síol-tír-be}} [[Catagóir:Cathracha na Beilge]] 0v9k671vl1bii8uwrmcrbpisr74jf64 0 69381 1084319 952211 2022-08-20T18:02:05Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[íomhá:23.10.85 Claremorris 053 (6126819182).jpg|mion|Stáisiún Chlár Chlainne Mhuiris, 1985]] Is stáisiún traenach de chuid [[Iarnród Éireann]] atá suite i g[[Clár Chlainne Mhuiris]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] é '''Stáisiún Chlár Chlainne Mhuiris'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Staisiun Chlar Chlainne Mhuiris}} [[Catagóir:Contae Mhaigh Eo]] [[Catagóir:Stáisiúin iarnróid i Maigh Eo]] bhkw1wbarezbbck77rxe9kurbzleh04 1084320 1084319 2022-08-20T18:02:58Z Kevin Scannell 340 pic->bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is stáisiún traenach de chuid [[Iarnród Éireann]] atá suite i g[[Clár Chlainne Mhuiris]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] é '''Stáisiún Chlár Chlainne Mhuiris'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Staisiun Chlar Chlainne Mhuiris}} [[Catagóir:Contae Mhaigh Eo]] [[Catagóir:Stáisiúin iarnróid i Maigh Eo]] 5s7ch8w58r8s0yn3ru6ttkqgmvhpc6p 0 69489 1084900 1061160 2022-08-20T20:38:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[Meicsiceo|Meicsiceach]] agus an 57ú uachtarán ar Mheicsiceo is ea '''Enrique Peña Nieto''', a rugadh ar [[20 Iúil]] [[1966]] in Atlacomulco i [[Meicsiceo (Stát)|stát Mheicsiceo]]. D'oileadh mar dhlíodóir é. Bhí Peña Nieto ina Rúnaí Riaracháin do Stát Mheicsiceo sna blianta 2000-02, ina Ionadaí don 13ú Toghcheantar don stát sna blianta 2003-04, agus mar [[Gobharnóir|ghobharnóir]] ar an stát sna blianta 2005-11 sular toghaíodh é mar uachtarán.<ref>{{cite news|teideal=Mexico election: Enrique Peña Nieto|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-17816662|accessdate=17 July 2012|newspaper=[[BBC News]]|date=2 July 2012}}</ref> Is ball é den Pháirtí Institiúideach Réabhlóideach ([[Spáinnis]]: ''Partido Institucional Revolucionario'' nó PRI). Toghadh Peña Nieto mar uachtarán ar 1 Iúil 2012 le 39% de na vótaí. Agus é in oifig bhí an PRI i gcumhacht arís i ndiaidh bearna 12 bliain.<ref name=party>{{cite news|teideal=Enrique Pena Nieto wins Mexican presidential election|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/centralamericaandthecaribbean/mexico/9369278/Enrique-Pena-Nieto-wins-Mexican-presidential-election.html|accessdate=17 July 2012|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=2 July 2012|location=London}}</ref> Ghlac na mílte daoine páirt in agóidí i gcoinne Nieto, go háirithe baill den ghluaiseacht mac léinn úd, #YoSoy132.<ref>{{cite news|teideal=Thousands protest outcome of elections in Mexico|url=http://latino.foxnews.com/latino/politics/2012/07/03/thousands-protest-outcome-elections-in-mexico/|accessdate=17 July 2012|newspaper=[[Fox News]]|date=3 July 2012}}</ref><ref>{{cite news|teideal=Protests target Peña Nieto in Mexico City|url=http://latino.foxnews.com/latino/politics/2012/07/15/protests-target-pena-nieto-in-mexico-city|accessdate=17 July 2012|newspaper=[[Fox News]]|date=15 July 2012}}</ref> Thosaigh Peña Nieto a théarma le moladh ó 50% de lucht na tíre ach le titim luach an ''peso'' agus fás mall sa gheilleagar thit an figiúr sin go 35% faoin mbliain 2015. I measc na gconspóidí a bhí le feiceáil le linn a uachtaránachta tá éalú [[Joaquin "El Chapo" Guzman]], "tiarna drugaí", as Príosún Altiplano i 2015, agus líomhaintí gur bradaíl a bhí ina théis sa scoil dlí. Lochtaíodh é go dian as an mbealach ar chuir sé aghaidh ar fhuadach agus dúnmharú na 43 mac léinn in [[Iguala]], [[Guerrero]], sa bhliain 2014. De réir ''[[Reforma]]'', nuachtán Meicsiceach, bhí ráta molta 23% faoi mhí Lúnasa, 2016.<ref name="nbcnews.com">{{cite web|url=http://www.nbcnews.com/news/latino/why-mexican-president-enrique-pe-nieto-so-unpopular-n640611|teideal=Why Mexican President Enrique Peña Nieto is so unpopular|publisher=}}</ref> 12% ar a shon a fuarthas ar 19 Eanáir, 2017.<ref>{{cite web|author=Eric Martin @EMPosts More stories by Eric Martin |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-18/mexico-s-pena-nieto-approval-falls-to-12-after-gasoline-soars |teideal=Mexican President’s Support Plumbs New Low as Gasoline Soars |publisher=Bloomberg |date= |accessdate=2017-01-23}}</ref> Cé gur bhuail sé le Trump sula ndeachaigh Trump in oifig, ar 26 Eanáir 2017, dhiúltaigh Peña Nieto bualadh le leis an Uachtarán Trump i ndiaidh a ndúirt t-uachtarán nua Meiriceánach faoi thógáil bhalla ar an teorainn idir an dá thír agus éileamh Trump go n-íocfadh Meicsiceo as an mballa.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2017/01/25/politics/mexico-president-donald-trump-enrique-pena-nieto-border-wall/index.html|teideal=Mexican president cancels meeting with Trump|last=CNN|first=Daniella Diaz|website=CNN|access-date=2017-01-26}}</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== *[http://www.gob.mx/presidencia/ Suíomh oifigiúil Peña Nieto, i Spáinnis amháin. Dáta rochtana 29 Eanáir 2017] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pena Nieto, Enrique}} [[Catagóir:Meicsiceo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5ux4319mbn6voougclzv3o4kszqklxi 0 69505 1084123 823642 2022-08-20T13:39:27Z Kevin Scannell 340 glanta wikitext text/x-wiki Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Rutúlaigh'''. Is í an [[Rutúilis]] a bpríomhtheanga. Tá cónaí orthu sa [[An Dagastáin|Dagastáin]] agus san [[An Asarbaiseáin (tír)|Asarbaiseáin]]. Líon iomlán de thart ar 55,000–60,000. {{síol}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.rutulia.com/ '''rutulia.com'''] — Láithreán gréasáin náisiúnta Rutúlach ate1bfynib2pjadysqcxmvlhnb72p11 1084124 1084123 2022-08-20T13:39:42Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Rutuligh]] go [[Rutúlaigh]]: bunaithe ar ainm na teanga ar téarma.ie wikitext text/x-wiki Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Rutúlaigh'''. Is í an [[Rutúilis]] a bpríomhtheanga. Tá cónaí orthu sa [[An Dagastáin|Dagastáin]] agus san [[An Asarbaiseáin (tír)|Asarbaiseáin]]. Líon iomlán de thart ar 55,000–60,000. {{síol}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.rutulia.com/ '''rutulia.com'''] — Láithreán gréasáin náisiúnta Rutúlach ate1bfynib2pjadysqcxmvlhnb72p11 1084257 1084124 2022-08-20T14:21:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Eoraip|Eorpach]] iad na '''Rutúlaigh'''. Is í an [[Rutúilis]] a bpríomhtheanga. Tá cónaí orthu sa [[An Dagastáin|Dagastáin]] agus san [[An Asarbaiseáin (tír)|Asarbaiseáin]]. Líon iomlán de thart ar 55,000–60,000. {{síol}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Eoraip]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.rutulia.com/ '''rutulia.com'''] — Láithreán gréasáin náisiúnta Rutúlach jz9jmqvs662lchg73krfnbltwjvs819 0 69519 1084774 822796 2022-08-20T20:26:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Trouvère]]-[[oirfideach]] ón gcathair [[Arras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] ab ea '''Jean Bodel''', nó Jehan Bodel. Do rugadh é thart ar an mbliain [[1165]] agus do fuair sé bás thart ar an mbliain [[1210]]. Do bhain sé clú agus cáil amach leis na ''[[Chanson de geste|chansons de geste]]'' agus na ''[[Fabliau|fabliaux]]'' a scríobh sé as [[An tSean-Fhraincis|Sean-Fhraincis]]. Is é Bodel a scríobh an ''[[Chanson des Saisnes]]'' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: 'Bailéad na Sacsanach'), bailéad faoin gcogadh a chuir [[Séarlas Mór]] ar na Sacsanaigh agus ar a dtaoiseach, [[Widukind]] - nó Guiteclin, mar a thugann Bodel air. Scríobh Bodel an ''[[Jeu de saint Nicolas]]'' (Gaeilge: 'Dráma Shan Nioclás') leis. Dráma is ea an ''Jeu de saint Nicolas'' a insíonn faoin gcaoi ina gcuireann [[Naomh Nioclás|San Nicolás]] ar ghadaithe, gadaithe a bhí tar éis ciste a ghoid ón rí, an ciste sin a thabhairt thar n-ais. Chomh maith leis an ndá phíosa sin, do scríobh Bodel go leor ''fabliaux'', ''Brunain la vache au prêtre'' (Gaeilge: 'Brunain, bó don sagart') ina measc. Dob é Bodel an chéad duine, a bhfuil aithne againn air, a chuir ord ar na hábhair fhinscéalacha agus na ciogail liteartha a mbunaíodh scríbhneoirí Fraincise na [[An Mheánaois|Meánaoise]] a gcuid saothar orthu. Roinn sé na hábhair agus na ciogail sin i dtrí fhoghrúpa: an ''matière de Rome'' (Gaeilge: 'Ábhar na Róimhe'), nó na scéalta a bhaineann leis an Ré Chlasaiceach; an ''matière de Bretagne'' (Gaeilge: 'Ábhar na Breataine'), nó na scéalta a bhaineann leis an Rí Artúr; agus an ''matière de France'' (Gaeilge: 'Ábhar na Fraince'), nó na scéalta a bhaineann le Séarlas Mór agus na ridirí a bhí aige. Sa bhliain [[1202]], tháinig an [[lobhra]] ar Bhodel agus chuaigh sé isteach i lobharlann, áit inar chaith sé na blianta deireanacha dá shaol. Agus an lobhra tagtha air, scríobh sé ''Congés'' (Gaeilge: 'Beannachtaí an té a imíonn'), sa dán sin chuir Bodel a bheannacht lena chairde agus leis an gcathair inar rugadh é. Ní hé An Bás ábhar an dáin a scríobh Bodel, ach bás an fhile féin. Ós rud é go bhfuil sé bunaithe ar phearsa agus ar shaol an fhile, tá áit lárnach ag an ndán seo i stair litríocht na Fraince: Ba iad ''Congés'' le Bodel agus na ''Rainn faoin mBás'' a scríobh [[Hélinand de Froidmont]] a chuir tús le modh nua filíochta i dtraidisiún na Fraince, filíocht phearsanta. Is filíocht den saghas sin a scríobhfadh [[Rutebeuf]], duine desna filí Francacha is iomráití díobh siúd a scríobh sa Meánaois. {{Síol}} a5dnop1tao8dvm529fcvck0u4q6kaho 0 69528 1084882 1064383 2022-08-20T20:37:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Bosca ceoil|Boscadóir]] <ref>[https://presspack.rte.ie/2013/08/04/on-tsean-am-anall-11/ RTÉ, Ón tSean Am Anall, 4 Lúnasa 2013]</ref> ó [[na hAoraí]], as [[Corcaigh]], ba ea '''Finbarr Dwyer''' ([[20 Meán Fómhair]] [[1946]] – [[8 Feabhra]] [[2014]]). Bronnadh Gradam Ceoil air (Gradam Saoil [[TG4]] sa bhliain 2010)<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=x0Y5zqGNfAE TG4 ar Youtube, 2010]</ref>. Bhí an uair dheiridh ar chas Finbarr go poiblí i d[[teach tábhairne]] Tigh Chóilí i n[[Gaillimh]] sa bhliain 2008. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dwyer, Finbarr}} [[Catagóir:Ceoltóirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chorcaí]] [[Catagóir:Básanna in 2014]] qn44yrig1qclitaz7341mzhue5rdkku 0 69536 1084676 822992 2022-08-20T20:15:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File|Banfhile]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Marie de France''', a mhair thart ar an dtréimhse idir [[1160]] agus [[1210]].<ref>Matilda Bruckner, « Marie de France », in ''Medieval France: An Encyclopedia'', Routledge, 1995, <abbr>p.</abbr> 589 - i mBéarla</ref> Is cosúil gur rugadh i dtuaisceart na [[An Fhrainc|Fraince]] í agus gur chaith sí cuid mhaith mhór dá saol i [[Sasana]]. Do scríobh sí neart saothar in ''[[anglo-normand]]'', canúint na [[An tSean-Fhraincis|Sean-Fhraincise]] a labhraíodh na h[[Angla-Normannaigh]]. Cosúil le go leor scríbhneoirí a linne, moladh Marie de France ''[[Amour courtois|l'amour courtois]]'', nó an 'grá cúirtéiseach', ina cuid scríbhneoireachta. Do bhain Marie de France an-úsáid as seanchas agus béaloideas na Breataine - nó an ''matière de Bretagne'' ([[Gaeilge]]: 'ábhar na Breataine'), mar a thugtar ar na scéalta sin i bh[[An Fhraincis|Fraincis]]. Do léití agus do dheintí aithris ar na fabhalscéalta de chuid Mharie de France, fabhalscéalta a bhunaigh sí ar scéalta Éasóp, ón 12ú haois go dtí an 17ú haois. Agus í ligthe i ndearmad, thosaigh scríbhneoirí agus saineolaithe na 19ú aoise spéis a chur sna ''lais'' agus sna scéalta véarsaíochta de chuid Mharie de France an athuair. Is í Marie de France an chéad bhean riamh, a bhfuil aithne orainn uirthi, a scríobh dánta i bhFraincis.<ref>[https://books.google.fr/books?id=3IAoAAAAYAAJ&pg=PA245&dq=Marie+de+france+premi%C3%A8re+femme+%C3%A0+avoir+%C3%A9crit+des+po%C3%A8mes+en+fran%C3%A7ais&hl=fr&sa=X&ei=Zv_pVOTRAcL_UMfZgfgN&ved=0CDMQ6AEwAw#v=onepage&q=Marie%20de%20france%20premi%C3%A8re%20femme%20%C3%A0%20avoir%20%C3%A9crit%20des%20po%C3%A8mes%20en%20fran%C3%A7ais&f=false Journal des demoiselles, 1840, Paris] - i bhFraincis</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=QsqAQCfTq9QC&pg=PA124&dq=Marie+de+france+premi%C3%A8re+femme+%C3%A0+avoir+%C3%A9crit+des+po%C3%A8mes+en+fran%C3%A7ais&hl=fr&sa=X&ei=7gDqVPW3H8jiarKigLAM&ved=0CEkQ6AEwBw#v=onepage&q=Marie%20de%20france%20premi%C3%A8re%20femme%20%C3%A0%20avoir%20%C3%A9crit%20des%20po%C3%A8mes%20en%20fran%C3%A7ais&f=false Robert Sabatier, Histoire de la poésie française, volume 1 - Poésie du Moyen-Age, Albin Michel, 1975 p. 124] - i bhFraincis</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=BRMXAAAAYAAJ&pg=PA432&dq=Marie+de+france+premi%C3%A8re+femme+%C3%A0+avoir+%C3%A9crit+des+po%C3%A8mes+en+fran%C3%A7ais&hl=fr&sa=X&ei=LQfqVJCHGs_saIqegqAH&ved=0CB8Q6AEwADgK#v=onepage&q=Marie%20de%20france%20premi%C3%A8re%20femme%20%C3%A0%20avoir%20%C3%A9crit%20des%20po%C3%A8mes%20en%20fran%C3%A7ais&f=false Mercure de France, 1819 p. 431] - i bhFraincis</ref> {{Síol}} == Tagairtí == 59t3udlxtj6tmdf2u7gpluv9hdkoa7t 0 69589 1085246 1048087 2022-08-20T23:17:47Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Baruch Goldstein tomb.jpg|mion|clé|Leac uaighe, áit a bhfuil Goldstein curtha inniu]] Ar an [[25 Feabhra]] [[1994]], rinne an [[Dochtúir leighis|dochtúir]] Baruch Goldstein sléacht [[Seicteachas|seicteach]] ar naonúr Palaistíneach is fiche, a bhí ag guí i mosc<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Cave of the Patriarchs|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Cave_of_the_Patriarchs&oldid=1073701574|journal=Wikipedia|date=2022-02-24|language=en}}</ref> i [[Heabrón]].<ref>Cave of the Patriarchs massacre, Hebron</ref><ref>[http://www.feasta.ie/2008/nollaig/clar.html Feasta Nollaig 2008], Mo Chamchuairt sa Talamh Naofa le Colm Ó Neachtain, Feasta 62 (1), lch 28. </ref> Ach b'fhéidir gur bfhuair 50-70 bás in iomlán ar an lá sin,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Jewish Terrorism in Israel|url=https://books.google.es/books?id=DF03xwLaPucC&pg=PA69&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|publisher=Columbia University Press|date=2009|language=en|author=Ami Pedahzur, Arie Perliger}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.aljazeera.com/gallery/2014/2/24/remembering-the-ibrahimi-mosque-massacre|teideal=Remembering the Ibrahimi Mosque massacre|language=en|work=www.aljazeera.com|dátarochtana=2022-02-26}}</ref>, agus 29-35 sna laethanta i ndiaidh na tragóide. [[Íomhá:Baruch Goldstein grave - הקבר של ברוך גולדשטיין (5700304136).jpg|mion|clé|Ionad oilithreachta, áit a bhfuil Goldstein curtha inniu]] == Cúlra == Bhain Goldstein cáilíocht amach mar dhochtúir san Albert Einstein College of Medicine,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Albert Einstein College of Medicine|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Albert_Einstein_College_of_Medicine&oldid=1073302163|journal=Wikipedia|date=2022-02-22|language=en}}</ref> [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. Is i Heabrón atá an [[coilíneachas|choilíneacht]] mhíchlúiteach Kiryat Arba, áit a raibh tuairim is ocht gcéad [[An Giúdachas|Giúdach]] ag cur fúthu ag an am, agus bhí Goldstein ina chónaí ann sna [[1990idí]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://imemc.org/article/wafa-remembering-the-ibrahimi-mosque-massacre-of-1994/|teideal=WAFA: “Remembering the Ibrahimi Mosque massacre of 1994” – – IMEMC News|language=en-US|dátarochtana=2022-02-26}}</ref> == Ionsaí == Tá an t-ionsaí ar fad faoi fholach diamhair, fós inniu. Bhí dianslándáil i bhfeidhm sa láthair ag an am, agus an t-arm Iosraelach i mbun. Bhí Goldstein faoi éide de chuid an IDF, an t-arm Iosraelach agus raidhfil ionsaithe IMI Galil aige, rud nach raibh neamhghnách. Nuair a thosaigh an ionsaí, bhí timpeall 800 sa mhosc. Go díreach agus gan iontas, bhí slua ollmhór ann ina tháinrith. Ach thosaigh saighdiuirí eile ag scaoileadh leo, chun iarracht smut éigin de chosúlacht an oird a choinneáil, a dúirt siad, le linn an fhiosrúcháin níos déanaí. [[Íomhá:Open Shuhada Street demo 2010.jpg|clé|mion|Agóid sa bhliain 2010. Dúnadh an tsráid Al-Shuhada in Heabrón nuair a tharla an sladmharú, agus ní raibh na Palaistínaigh in ann dul ann.]] [[Íomhá:Hebron Cave of the Patriarchs.jpg|mion|Cave of the Patriarchs]] == Iarmhairtí == Sna laethanta i ndiaidh na tragóide, fuair 20-26 Palaistíneach, agus 9 Giúdach, bás le linn agóidí éagsúla.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=The Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict: A Political, Social, and Military History [4 volumes]: A Political, Social, and Military History|url=https://books.google.es/books?id=YAd8efHdVzIC&pg=PA438&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|publisher=ABC-CLIO|date=2008-05-12|language=en|author=Spencer C. Tucker, Priscilla Roberts}}</ref><ref name=":0" /> Reáchtáladh fhiosrúchán. Bhí ceisteanna ann an raibh an tslándáil sách maith. Ar a laghad, bhí an IDF réchúiseach faoin tslándáila agus bhí droch-chliseadh slándála ann. Is ionad oilithreachta inniu uaimh Goldstein do Ghiúdaigh áirithe.<ref>{{Lua idirlín|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/685792.stm|teideal=Graveside party celebrates Hebron massacre|údar=mar shampla, sa bhliain 2000 ... BBC News|dáta=2000|work=news.bbc.co.uk|dátarochtana=2022-02-26}}</ref> Tá plaic ann in aice leis an uaimh leis an inscríbhinn, "He gave his life for the people of Israel, its Torah and land.". == Féach freisin == * [[Seicteachas]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Sleacht in Heabron}} [[Catagóir:Giúdachas]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta]] [[Catagóir:An Phalaistín]] [[Catagóir:1994]] [[Catagóir:Stair Iosrael]] [[Catagóir:Seicteachas]] bv033619ar071t90um7lvsvicdkhhdy 0 69934 1084903 969283 2022-08-20T20:39:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} D’éirigh '''Emma Martina Luigia Morano''' ([[29 Samhain]] [[1899]] – [[15 Aibreán]] [[2017]]) an duine is sine ar domhan uair a d’éag [[Susannah Mushatt Jones]] ar an [[12 Bealtaine]] [[2016]]. Rugadh í ar [[29 Samhain]] [[1899]] i Civiasco in iarthuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]]. {{síol}} ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1899|Morano]] [[Catagóir:Básanna in 2017|Morano]] h6pel111935yptqyaemel7s3jsl6u6i 0 69964 1084841 827304 2022-08-20T20:33:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] agus [[fealsamh]] [[Francaigh|Francach]] de bhunadh an [[Cantún Vaud|chantúin Vaud]] agus na [[An Ghinéiv|Ginéive]] ab ea '''Anne-Louise Germaine Necker, baronne de Staël-Holstein''', nó '''Madame de Staël''' mar ab fhearr aithne uirthi. Do rugadh í ar an 22ú lá d'Aibreán sa bhliain [[1766]] i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus do fuair sí bás san áit chéanna ar an 14ú lá d'Iúil sa bhliain [[1817]]. Lena leabhar ''[[De l'Allemagne]]'' [i n[[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Faoin nGearmáin''], leabhar a foilsíodh sa bhliain 1813, tharraing Madame de Staël aird mhuintir na Fraince ar [[litríocht na Gearmáine]] agus ar na scríbhneoirí a scríobhadh i n[[Gearmáinis]]. Ar an modh san, do réitigh sí an tslí do [[Rómánsachas na Fraince]], gluaiseacht liteartha a fuair spreagadh ó [[Rómánsachas na Gearmáine]] agus [[Rómánsachas Shasana]] araon. Is iad ''[[Delphine (1802)|Delphine]]'' (1802) agus ''[[Corinne ou l'Italie (1807)|Corinne ou l'Italie]]'' [i nGaeilge: 'Corinne nó an Iodáil'] (1807), úrscéalta a thugann tús áite do mhná agus do gheimhle na sochaí a chuir laincis orthu, na saothair fhicsin is tábhachtaí dá cuid. Ní ar na húrscéalta sin a bunaíodh an clú agus an cháil a bhain Germaine de Staël amach lena linn áfach, ach ar na haistí fealsúnta a scríobh sí: * ''Lettres sur les ouvrages et le caractère de Jean-Jacques Rousseau'' [i nGaeilge: 'Litreacha faoi shaothair agus faoi aigne Jean-Jacques Rousseau'] (1788) ; * ''De l'influence des passions sur le bonheur de l'individu et des nations'' [i nGaeilge: 'Faoin dtionchar a bhíonn ag na mothúcháin ar shonas an duine agus na náisiún'] (1796) ; * ''De la littérature considérée dans ses rapports avec les institutions sociales'' [i nGaeilge: 'Faoin litríocht, í cíortha i dtaobh na ngaolta atá idir í agus institiúidí na sochaí'] (1800). {{Síol}} kx8r5y9og5pki09ph20y9yovgo5d35h 0 69985 1084883 938945 2022-08-20T20:37:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]], [[scríbhneoir]], [[criticeoir liteartha]], [[aistritheoir]], [[foilsitheoir]] agus [[fealsamh]] [[Portaingéalaigh (grúpa eitneach)|Portaingéalach]] ab ea '''Fernando António Nogueira Pessoa''' (Fuaimniú i b[[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]: [fɨɾˈnɐ̃dw pɨˈsoɐ]), nó '''Fernando Pessoa''' mar a thugtar air go coitianta. Do rugadh é ar an 13ú lá de Mhí an Mheithimh i [[Liospóin]] na [[An Phortaingéil|Portaingéile]] sa bhliain [[1888]] agus do fuair sé bás san áit chéanna ar an 30ú lá de Mhí na Samhna sa bhliain [[1935]]. Deirtear gur duine desna pearsana liteartha is tábhachtaí den [[20ú haois]] é Pessoa agus duine desna filí is tábhachtaí dár scríobh i bPortaingéilis riamh. Scríbhneoir bisiúil ab ea Pessoa, agus ní faoin ainm ‘Fernando Pessoa’ amháin a d’fhoilsíodh sé – bhí thart ar chúig cinn seachtó d’ainmneacha cleite aige le linn a shaoil. Ní thugadh sé ''pseudonym'' (i n[[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ‘bréagainm’ nó ‘ainm cleite’) ach ''heteronym'' (i nGaeilge: ‘heitreainm’ nó ‘iolainm’) ar na hainmneacha san, toisc nár shíl sé gur éirigh leis an bhfocal ''pseudonym'' an saol leithleach neamhspleách dá gcuid féin a bhí ag gach ceann desna hainmneacha a chur in iúl. Amanta, bíonn dearcadh antoisceach nó anacair le léamh i scríbhinní na n-''heteronym''. Anuas ar an bPortaingéilis, bhí [[An Béarla|Béarla]] agus [[An Fhraincis|Fraincis]] aige. D’aistrigh Pesso téacsanna ósna teangacha san, agus do chum sé saothair dá chuid féin iontu leis. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Pessoa, Fernando}} [[Catagóir:Filí Portaingéalacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Portaingéalacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1888]] [[Catagóir:Básanna i 1935]] qxk99nhlijj7gzexjyr5togfu98gud0 0 69997 1085100 878705 2022-08-20T21:34:32Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{Glanadh}} Ba [[Cumann Íosa|Íosánach]] Éireannach é '''Richard Archdekin''', ailias ''McGillacuddy'' (1616-1690), a scríobh saothair [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Chaitliceach]] sa Bhéarla agus sa [[An Ghaeilge|Ghaeilge]].<ref>{{CathEncy|wstitle=Richard Archdeacon}}</ref> == Saol == Deirtear gurbh é an tÍosánach seo a thug amach an chéad leabhar riamh a raibh an Béarla agus an Ghaeilge i gcló le chéile inti. Tá cuntais ar a bheatha agus a shaothar in Dictionary of National Biography agus ag Thomas Walt in Irish Ecclesiastical Review LXX, Aibreán 1948 (‘Richard Archdekin’s Catechetical Hour’). I gCill Chainnigh a rugadh é ar 19 Márta 1619. Ba iad Nicholas Archdekin agus Ann Sherlock a thuismitheoirí. Is sloinne seanbhunaithe i gCill Chainnigh é Archdekin; leaganacha eile is ea Arsdekin, McAdo, agus Cody nó Mac Giolla Coda. Ceann de mhórtheaghlaigh na cathrach iad ó aimsir na Normannach. Oileadh sna clasaicigh é ansiúd. I Lováin rinne sé staidéar ar fhealsúnacht agus dhiagacht. Chuaigh sé isteach sna hÍosánaigh in Mechlin ar 28 Meán Fómhair 1642. Rinne sé a thuilleadh staidéir in Antuairp agus Lille. Ó 1653 bhí sé ag múineadh an tsruithléinn nó na héigse ar feadh sé bliana agus ina dhiaidh sin chaith na blianta fada ina ollamh le fealsúnacht, le diagacht mhorálta agus leis an Scríbhinn Dhiaga i Lováin, in Antuairp agus in áiteanna eile. D’éag sé in Antuairp ar 31 Lúnasa 1693. Scríobh sé A Treatise of Miracles, together with New Miracles and Benefits obtained by the sacred reliques of S. Francis Xaverius exposed in the church of the Soc. of Jesus at Mechlin composed by the R.F Richard Archdekin. P.S.T, 1667; i Lobháin a foilsíodh é. Deirtear (DNB agus foclóirí beathaisnéise eile) gurbh é seo an chéad leabhar riamh a clóbhuaileadh i nGaeilge agus i mBéarla. Ní luann Best ná Baumgarten ainm Archdekin in aon chor agus níl tagairt do ghné sin an dátheangachais ag Wall. Níl aon rud ina thaobh ag Edward Lynam in Irish character in print 1571–1923, 1924. San eagrán a chuir Walter Harris (1686–1761) amach de shaothar Sir James Ware a luadh é ar dtús, b’fhéidir, ní foláir nó is ann a fuair Éadbhard Ó Raghallaigh an tagairt atá aige faoin mbliain 1661: ‘In this year Richard Mac Giolla-Cuddy, or Archdekin, an Irish Jesuit, printed at Louvain an essay on Miracles, in English and Irish’ (A Chronological Account of nearly Four Hundred Irish Writers, 1820). Tá John J. Silke ábhairín cúramach in A New History of Ireland III, 1976 in eagar ag Moody, Martin agus Byrne (‘The Irish Abroad 1534–1691’): ‘Richard Archdekin of Kilkenny wrote a treatise on miracles (1667), “said to be the first book printed in English and Irish conjointly”.’ Is dóigh gur fíor gurbh é an chéad leabhar dá leithéid é. Ach dhealródh sé nárbh é Archdekin a scríobh cuid na Gaeilge. Deir Charles Mac Neill [Cathal Mac Néill B6]: in Publications of Irish interest published by Irish authors on the Continent of Europe prior to the 18th century, 1930 gurb é atá sa chuid sin den leabhar ná Suim bhunudhasach an teaguisg Chríosdaidhe ..., 1663 le John Dowley [Seán Ó Dubhlaoich q.v.]. Níl cóip sa Leabharlann Náisiúnta. D’fhoilsigh sé Praecipuae Controversiae Fidei ad facilem methodum redactae ac resolutiones theologicae ad omnia sacerdotis munia, praesertim in missionibus : accommodatae cum apparatu ad doctrinam sacram cui accessit summa doctrinae Christianae selectis exemplis eludicata, cum aliis tractatibus qui in singularum partium indice infra exhibentur, 1671 agus bíonn istigh leis de ghnáth Vitae et Miraculorum Sancti Patricii Hiberniae Apostoli Epitome, cum brevi notitia Hiberniae et Prophetia S. Malachiae, arb é atá ann beatha Phádraig, gearrchuntas ar Éirinn agus tairngreachtaí Maolmhaodhóg faoi chomharbacht na bpápaí, Deir Wall: ‘This work ... was an ecclesiastic’s dictionary in handy form, containing dogmatic and moral theology, the Ritual, ecclesiastical and secular history, matter for meditation, well-selected materials for sermons and instructions, etc.’ Istigh leis freisin tá an Summa Doctrinae Christinae, teagasc críostaí iomráiteach Peter Canisius i gcomhair buachaillí scoile, agus is air is mó atá aiste Wall dírithe. D’éirigh thar cionn leis an leabhar. Tugadh an t-ochtú heagrán amach i 1686 faoin teideal Theologia Tripartita Universa, 1,100 leathanach ann, a cúig oiread an chéad eagrán. Chuir sé le beathaí Oilibhéir Pluincéid agus Peter Talbot agus scéalta a bhain le stair na hÉireann. I 1700 chuir an Eaglais cosc air agus cuireadh eagrán leasaithe amach in Antuairp i 1714.Chuaigh sé isteach i [[Cumann Íosa|Gcumann Íosa]] ag [[Mechelen|Mechlin]] 28 meán fómhair. 1642. Bhí sé in am trátha cláraithe i measc na professed aithreacha an t-ordú. Bhí sé ag teagasc na ndaonnachtaí i 1650; rinne sé staidéar faoi na Híosánaigh ag Antwerp agus Lille; agus tháinig ar an Professed Teach ag Antwerp 26 Márta 1653.[./Richard_Archdekin#cite_note-FOOTNOTECooper1885-2 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[2]</nowiki></span>]{{sfn|Cooper|1885}} == Nótaí == {{reflist}} == Tagairtí == * [[File:Wikisource-logo.svg|alt=|13x13px]]{{DNB|wstitle=Archdekin, Richard|first=Thompson|last=Cooper|volume=2}}bhfearann poiblí{{DNB|wstitle=Archdekin, Richard|first=Thompson|last=Cooper|volume=2}} * <span>[[File:Wikisource-logo.svg|link=|13x13px]]</span>{{cite CE1913|wstitle=Richard Archdeacon}} * {{cite ODNB|first=Fergus|last=O'Donoghue|title=Archdekin, Richard [MacGiolla Cuddy] (1619–1693)|id=617}}(Síntiús nó [http://www.oup.com/oxforddnb/info/freeodnb/libraries/ UK leabharlann poiblí ballraíocht] ag teastáil.){{cite ODNB|first=Fergus|last=O'Donoghue|title=Archdekin, Richard [MacGiolla Cuddy] (1619–1693)|id=617}} == Naisc sheachtracha == *An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1291 * http://www.libraryireland.com/biography/RichardArchdekin.php [[Catagóir:Básanna i 1690]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chill Chainnigh]] i6h8gb4v0khu0hleniwlxbg7s05fvhh 0 70790 1084696 1013475 2022-08-20T20:18:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bráthair Proinsiasach Éireannach agus staraí ba ea '''Luke Wadding, O. F. M.''' (16 Deireadh Fómhair 1588 – 18 Samhain 1657).  === Luathshaol === I gcathair Phort Láirge a rugadh é ar 16 Deireadh Fómhair 1588. Ba é an 11ú leanbh é ag Walter Wadding, ceannaí rafar, agus Anastasia Lombard, ar ghaol í le [[Peter Lombard]], Ardeaspag Ard Mhacha; fuair Walter agus Anastasia bás den phlá i 1602. Cuireadh oideachas maith ar an mbuachaill óg i [[Port Láirge|bPort Láirge]], ag scoil Mrs Jane Barden agus i [[gCill Chainnigh]] ag scoil Peter White.  Rinne a dheartháir Maitiú cúram de agus thug leis é go dtí Liospóin. === Bráthair proinsiasach === Bhí deartháireacha agus gaolta leo ina sagairt agus clú orthu mar fhealsaimh agus mar dhiagairí. Col ceathar leo ba ea Luke Wadding (1593–1651) a bhí ina ollamh le diagacht in [[Valladolid]] agus [[Salamanca]]. Uaireanta tógtar é in amhlachas an Luke Wadding (c.1628–91), Easpag Fhearna, a scríobh 'Small Garland of Pious and Godly Songs', 1684 agus a chum an chéad dán (‘Christmas Day is come’) in 'The Oxford Book of Irish Verse, 17th century-20th century 1958'. Tar éis dó tamall a chaitheamh leis na hÍosánaigh i gColáiste na nGael i [[Liospóin]]chuaigh sé isteach sna Froinsiasaigh i 1604 i mainistir in aice le [[Oporto]]. Chaith sé tamaill le léann in [[Leiria]], Lispóin agus [[Coimbra]] sular oirníodh é in Vizeu i 1613. Rinne sé staidéar ar [[an Eabhrais]]in [[Alba del Tormes]]. Rinne sé a thuilleadh staidéir ar an diagacht i g[[Coláiste na nGael (Salamanca)|Coláiste na nGael in Salamanca]] agus ceapadh é ina uachtarán ar an gcoláiste sin i 1617. Bhí de cháil air mar scoláire gur ceapadh é i 1618 mar dhiagaire oifigiúil i dtoscaireacht Rí na Spáinne a cuireadh ar bun sa Róimh d’fhonn Giniúint Mhuire gan Smál a chur chun cinn mar dhogma. Daichead bliain a chaith sé sa Róimh. I measc na n-éachtaí scribhneoireachta agus eile a rinne sé ann tá: i 1623 saothar uile San Froinsias a fhoilsiú; Coláiste San Isadóir a bhunú i 1625 agus Coláiste Ludovisi do ghnáthchléir na hÉireann i 1627; an chéad eagrán criticiúil de shaothar Duns Scotus i 1639; Scriptores Ordinis Minorum i 1650. Ceapadh é ina cheann ar choimisiún chun stair Ord San Froinsias a scríobh agus ba é an toradh a bhí air Annales Minorum, 1625–54, saothar a tharraing cáil idirnáisiúnta air. Is faoina thionchar a bunaíodh coláistí Froinsiasacha i bPrág, i bPáras, in [[Vielun]] sa [[An Pholainn|Pholainn]] agus in [[Capranica]] na [[An Iodáil|hIodáile]]. Ba é faoi deara gur cuireadh Lá ‘le Pádraig san fhéilire liotúirgeach. Deirtear go rabhthas ag iarraidh go mbeadh sé ina chairdinéal ach gur éirigh leis an gradam sin a sheachaint. Bhí sé ina fhear ionaid agus ina thaidhleoir ag [[Comhchomhairle Chill Chainnigh]] sa Róimh agus san Iodáil ó 1642 ar aghaidh. Is de bharr an tionchair mhóir a bhí aige i gcúirt an Phápa gur cuireadh Scarampi i 1643 agus Rinuccini i 1645 go hÉirinn agus gur soláthraíodh airgead, airm, loingeas agus beannacht an Phápa d’[[Eoghan Rua Ó Néill]]. Tugann Mac Donnacha cuntas ar na suimeanna móra éagsúla airgid a mheall sé ó theaghlaigh uaisle Spada, Barberini agus Parnfilí ar mhaithe le cúis na gCaitliceach in Éirinn. ‘Fós, nuair a bhí fir ionaid an Phápa i bhFlóndras agus sa bhFrainc siléigeach faoi chabhrú le hÉirinn, ghearáin Uaidín leis an gCairdinéal Barberini iad gur tháinig athrú ar an scéal.’ Tuairimítear go raibh bá aige leis na Sean-Ghaill agus gur laghdaigh sin ar a thionchar. Deir Brendan Jennings (Wadding Papers 1614–38, 1953): ‘''His last important appointment was in 1652, when he was made a member of the commission set up by Innocent X to discuss the five propositions of Cornelius Jansenius; and perhaps his insistent defence of their orthodoxy may account, more than anything else, for the fact that his last years seem to have been passed under a cloud.''’ Chomh maith le [[An Béarla|Béarla]], [[An Eabhrais|Eabhrais]], agus [[An Laidin |Laidin]] bhí [[An Spáinnis|Spáinnis]], [[An Phortaingéilis|Portaingéilis]] agus [[An lodáilis|lodáili]]s aige. Deir Mac Donnacha gurbh fhéidir go raibh beagán [[An Ghaeilge| Gaeilge]] aige. Tá dán Gaeilge dar teideal ‘Carmen Hibernicum Lucae Waddingi’ in Dán na mBráthar Mionúr[I], 1967. Deir Cuthbert Mhág Craith in Dán na mBráthar Mionúr [II], 1980: ‘''Iarracht ar deibhidhe a scríobh atá ann; ach is léir nach maith an t-eolas a bhí ag Uaidín (nó ag an duine a cheap an dán nó a rinne an t-aistriú dó) ar an aiste sin.''’  == Bás == D’éag sé 18 Samhain 1657 agus tá sé curtha i séipéal an [[ Coláiste San Isidore,|Choláiste San Isidore]], [[an Róimh]]. Bhí beathaisnéis Wadding scríofa ag Francis Harold, a nia. Ba nia eile é an bráthair proinsiasach léannta Bonaventura Baron. == Naisc sheachtracha == * An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1391 {{DEFAULTSORT:Wadding, Luke}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1588]] [[Catagóir:Básanna i 1657]] [[Catagóir:Staraithe Éireannacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Proinsiasaigh]] [[Catagóir:Staraithe Éireannacha ón 17ú haois]] qz2mmtvlbhtabezggsn0mypaqjup0c6 0 70798 1085185 1029949 2022-08-20T22:01:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{Glanadh}} Easpag teidealach Caitliceach Rómhánach ar Rama agus Biocáir Aspalda Cheantair Iartharach Shasana ba ea '''Charles Walmesley''' O.S.B. (13 Eanáir 1722 – 25 Samhain 1797) (''nó mar is fearr aithne air leis na hainmneacha bréige Signor Pastorino nó Pastorini'') <br>Ba dhuine de na daoine is aithnidiúla in Éirinn é ar na tairngreachtaí a rinne sé faoi chliseadh an Phrotastúnachais agus teacht chun cinn caithréimeach na hEaglaise Caitlicí.'''.<ref>Signor Pastorini (pseudonym of Charles Walmesley): General History of the Christian Church …, 1790</ref>''' == Luathshaol == In ‘Westwood House’ in aice le [[Wigan]] in [[Lancashire]] ar 13 Eanáir 1722 a rugadh é. Ba é an seachtú mac é ag John Walmesley agus Mary Greaves. Fuair sé oiliúint i gColáiste Bheinidictigh Shasana in Douay agus ina dhiaidh sin i mainistir Naomh Edmund i bPáras mar ar chuaigh sé isteach san ord. Bhain sé dochtúireacht sa diagacht amach sa Sorbón. D’imigh sé ar camchuairt na hEorpa, chaith tamall ag taisteal san Iodáil, thug cuairt ar Shliabh Etna agus scríobh nótaí eolaíochta faoin mbolcán. Is ar a obair mar réalteolaí atá an bhéim ag an DNB; idir 1745 agus 1761 scríobh sé páipéir, a raibh tábhacht leo ag an am, ar an réalteolaíocht agus ar mhatamaitic. Tugadh ballraíocht i gCumann Ríoga Shasana dó i 1750 agus a leithéid chéanna i mBeirlín. Nuair a bhí an caileandar á leasú agus an ‘stíl nua’ á tabhairt isteach chuaigh rialtas na Breataine i gcomhairle leis.Bhí sé an cúigiú mac ag John Walmesley de Westwood House, [[Wigan]], [[Lancashire]]; cuireadh oideachas ag an béarla [[Beinidictigh|Beinidicteach]] Coláiste Naomh Gregory ag Douai (anois Downside Scoil, in aice le [[Bath, Somerset|Folctha]]); agus rinne sé a ghairm mar manach Beinidicteach ag an béarla Mhainistir Naomh Edmund, Páras (anois [http://www.douaiabbey.org.uk Douai na Mainistreach], in aice le Léitheoireachta), i 1739. Ina dhiaidh sin thóg sé an méid D. D. ag an Sorbonne. == É mar Phrócadóir Ginearálta == Bhí sé ina phrióir ar mhainistir Naomh Edmund i bPáras sna blianta 1749–53. Cuireadh go dtí an Róimh é i 1754 chun a bheith ina phrócadóir ginearálta ar na Beinidictigh. I 1756 ceapadh é ina chóidiútar don easpag a raibh iarthar Shasana faoina chúram; ba é easpag teidealach Rama é agus cónaí air in Bath agus tugadh cead dó ‘to retain the Benedictine priory of St Marcellus in the district of Chalon’. Tháinig sé i gcomharbacht ar an easpag i 1770. Le linn na gciréibeanna frith-Chaitliceacha in Bath ag lucht leanúna an Tiarna George Gordon loisceadh a leabharlann agus a lámhscríbhinní. I measc na leabhar a scríobh sé tá ''The general history of the Christian Church, from her birth to her final triumphant state in heaven, chiefly deduced from the apocalypse of St. John the Apostle, by Signor Pastorini, 1771''. Is é an cur síos air san ''Oxford companion to Irish literature'': ‘... an elaborate interpretation of the Apocalypse of St. John, formed the basis for a dramatic outbreak of millenarian excitement in the 1820s.’ Faoin gceannteideal ‘Millenarianism’ deirtear in ''Oxford companion to Irish history'': ‘During 1822–4 the prophecies of Pastorini, in which the Book of Revelation was interpreted as foretelling the violent destruction in 1825 of the forces of Protestantism, gave the Rockite movement in Munster and Leinster a tone of revolutionary excitement, and a sectarian edge, not seen in other agrarian movements.’ Clóbhuaileadh é ceithre huaire idir 1790 agus 1815 i mBaile Átha Cliath, in 1816 i mBéal Feirste, agus i gCorcaigh in 1820 agus 1821. Deirtear san DNB: ‘A mischievous use was made of some portions of this work in Ireland in 1825, when many of the people were under great political excitement. Certain passages extracted from it were printed on a broadside sheet, and circulated gratuitously among the catholics of the northern counties. This was done with great secrecy.’ Is mar seo a chuireann [[Thomas Wall]] síos ar Phastorini agus a gcuid tairngreachtaí: ‘So fascinated was he by mathematical problems that he was dismayed to find himself one morning at Mass vigorously drawing diagrams with the paten on the corporal. A realisation of this sad distraction cured him of his preoccupation with mathematics, and thereafter he devoted much of his time to the study of the Sacred Scripture, especially of the Apocalypse. His history was an interpretation of the Apocalypse but in Ireland a strange concoction from this work, called The Prophecies of Pastorini, was published and achieved an immediate popularity. It must have been a compilation of one of the almanac makers, skilled in epacts, golden numbers, dominical letters, phases of the moon, etc., and its extraordinary predictions about the year twenty five, when right would overcome might, and the bottomless pit would be locked etc., credited implicitly by simple folk, enraged government officials and embarrassed the Irish bishops who were at pains, especially the great Doctor Doyle, to discredit and denounce it (The Sign of Dr. Hay’s Head, 1958). Agus é ag trácht ar an saghas oideachais a bhí ar fáil ag Raiftearaí deir Ciarán Ó Coiglígh (Raiftearaí: Amhráin agus Dánta, 1987) go mbíodh leabhar Phastorini á léamh coitianta. Tá seo ag an bhfile in ‘An Cíos Caitliceach’, amhrán ag cáineadh an Hibernian Bible Society: ‘Scríobh Pastorini go dtiocfadh an bealach seo / Lá gach aon mhí go mbeadh cruinniú ins gach baile acu. / I gCluain Meala bhí díbirt ar New Lights is ar Orangemen, / Is i mBaile Loch’ Riach is ea a léadh a mbeatha dóibh.’ Agus tá sé arís aige in ‘Bearnán Risteard’: ‘Tá súil agam le Críosta go bhfillfidh Bearnaí arís chugainn / Mar scríobh Pastoiríní, ní fada uainn an lá, / Go mbeidh Galla suaite suaite sínte gan duine lena gcaoineadh, / Ach tinte cnámh thíos againn ag lasadh suas go hard.’ Gan amhras is ag Máire Bhuí Ní Laoghaire, in ‘Cath Chéim an Fhia’ (1822), atá an tagairt is aitheanta: ‘Is an bhliain seo anois atá againn beidh rás ar gach smíste, /... Gurab é deir gach údar cruinn liom sara gcríochna siad deireadh an fhómhair / Ins a leabhar so Pastorína go ndíolfaid as an bpóit’.  == A adhlacadh == D’éag Walmesley i m[[Bath, Somerset|Bath]] ar an 25 Samhain 1797 agus tá sé curtha i m[[Briostó]]. == Nótaí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://bibles.wikidot.com/walmesley Eagráin de Walmesley ar Stair na Heaglaise Críostaí] * An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge <nowiki>http://www.ainm.ie/</nowiki><br> {{DEFAULTSORT:Walmesley, Charles}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1722]] [[Catagóir:Básanna i 1797]] [[Catagóir:Creideamh i Sasana]] [[Catagóir:Daoine Sasanacha]] [[Catagóir:Eaglais Chaitliceach Rómhánach]] [[Catagóir:Easpaig]] t559qi1j70k3a9a6aqesxyqjaq32v57 0 71765 1084519 999240 2022-08-20T19:58:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear a bhíodh ag déanamh géarleanúint ar [[Sagart|shagairt]] le linn [[na Péindlíthe|na bPéindlíthe]] in Éirinn (1690–1726) ab ea '''Seán na Sagart''' (nó ''Seán Ó Maoldhomhnaigh'', ''John Mullowney'' as Béarla) gar do [[Béal Átha hÉin|Bhéal Átha hÉin]] i gContae [[Maigh Eo|Mhaigh Eo]]. Tá sé ráite go bhfuil sé curtha i [[Mainistir Bhaile an Tobair]], thíos faoi chrann mór inniu.<ref name=":0" /> == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Sean na Sagart}} [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] [[Catagóir:Dúnmharfóirí]] 1ry4611vdh41xweby8m56ukikqv8543 1084620 1084519 2022-08-20T20:09:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear a bhíodh ag déanamh géarleanúint ar [[Sagart|shagairt]] le linn [[na Péindlíthe|na bPéindlíthe]] in Éirinn (1690–1726) ab ea '''Seán na Sagart''' (nó ''Seán Ó Maoldhomhnaigh'', ''John Mullowney'' as Béarla) gar do [[Béal Átha hÉin|Bhéal Átha hÉin]] i gContae [[Maigh Eo|Mhaigh Eo]]. Tá sé ráite go bhfuil sé curtha i [[Mainistir Bhaile an Tobair]], thíos faoi chrann mór inniu. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sean na Sagart}} [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] [[Catagóir:Dúnmharfóirí]] c6fcucl8vi4dejupwwihr12ozwq2q5x 0 71805 1084395 1047864 2022-08-20T19:25:34Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[teach tábhairne]] i m[[Baile Átha Cliath]] é '''The Hairy Lemon''' atá suite ar Shráid Stiabhna Íochtarach. Deirtear gur ainmníodh an pub seo as duine de shaincharachtair na cathrach. Fear ceaptha madraí a bhí sa ''Hairy Lemon'' a raibh aghaidh ghruagach air a bhí ar chruth na líomóide. {{DEFAULTSORT:Hairy Lemon}} [[catagóir:Tithe tábhairne]] 6mwekc0yb1ew2issi5ktrzy36w6n5b6 0 71954 1084694 858604 2022-08-20T20:17:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Óstach [[Sasanaigh|Sasanach]] is ea '''Maajid Usman Nawaz''' a bhí iar-bhall an dream Ioslamaí faoi thoirmeasc [[Hizb ut-Tahrir]] agus chaith sé cúig bhliain i b[[príosún]] san [[An Éigipt|Éigipt]]. Is láithreoir é anois ar an stáisiún raidió Londain [[LBC]]. Rugadh sé i [[Southend-on-Sea]] ar an [[2 Samhain]] [[1977]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nawaz, Maajid}} [[Catagóir:Láithreoirí LBC]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine beo]] mxmiwx4un1macspgstcx8aogekfpopm 0 72121 1084423 835362 2022-08-20T19:48:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Yukio Mishima''' ([[An tSeapáinis|Seapáinis]]: 三島 由紀夫 [= Mishima Yukio]) an [[Ainm cleite|t-ainm cleite]] a bhí ag an [[scríbhneoir]], [[aisteoir]], [[Náisiúnachas|náisiúnaí]] agus stiúrthóir scannán [[Seapánaigh|Seapánach]] '''Kimitake Hiraoka''' (Seapáinis: 平岡 公威 [= Hiraoka Kimitake]). Do rugadh Mishima ar an 14ú lá d’Eanáir i [[Shinjuku]], ceantar [[Tóiceo|Thóiceo]] na [[An tSeapáin|Seapáine]], sa bhliain [[1925]] agus do chuir sé lámh ina bhás féin ar an 25ú lá de Mhí na Samhna in [[Ichigaya]], ceantar eile Thóiceo, sa bhliain [[1970]]. Do ghiorraigh Mishima leis féin tar éis dó ráiteas a thabhairt ó bhalcóin de chuid an fhoirgnimh a bhí mar cheannáras ag Ceannasaíocht Thoir Fhórsaí Féinchosanta na Seapáine. Do bhí sé mar aidhm ag Mishima agus é ag tabhairt an ráitis sin ná baill Fhórsaí Féinchosanta na Seapáine a spreagadh chun ''coup d’état'' a dhéanamh agus [[Impire na Seapáine|an t-impire]] a chur thar n-ais i gceannas ar an dtír. Seachas ''coup d’état'' a dhéanamh ar an tSeapáin, áfach, do dheineadar gáire agus magadh faoi Mhishima agus faoina ráiteas. Agus é léir do Mhishima nár éirigh leis ''coup d’état'' a spreagadh, d’imigh sé ón mbalcóin agus do thug sé ''[[seppuku]]'' dó féin. [[Íomhá:Mishima Yukio 1970.jpg|mion|Yukio Mishima (1925-1970), ag tabhairt ráitis ó bhalcóin ar an lá ar chuir sé lámh ina bhás féin.]] Deirtear go bhfuil Mishima, scríbhneoir bisiúil a chum [[Úrscéal|úrscéalta]], [[Gearrscéal|gearrscéalta]], [[Filíocht|dánta]], [[Drámaíocht|drámaí]] agus [[leabhróg]], ar dhuine desna scríbhneoirí Seapánacha is tábhachtaí dá raibh ag scríobh san 20ú haois. Is iad an chollaíocht, an bás agus an t-athrú polaitiúil príomhábhair na saothar de chuid Mhishima agus is cosúil gurb iad na húrscéalta ''仮面の告白/Kamen no Kokuhaku'' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ‘Coibhseana Cealtrach’) agus ''金閣寺/Kinkaku-ji'' (Gaeilge: ‘Teampall an Phailliúin Órga’) na saothair is cáiliúla dár scríobh sé. Bhí Mishima i measc na ndaoine a bhí á meá i gcomhair [[Duais Nobel na Litríochta|Dhuais Nobel na Litríochta]] sa bhliain 1968. Ní le Mishima a bhí duais na bliana san, áfach; do moladh do [[Yasunari Kawabata]], scríbhneoir Seapánach eile agus cara de chuid Mhishima, í. {{Síol}} kzkudsckji1mwgw25puggfg1zxcdrww 0 72697 1085253 839228 2022-08-20T23:28:23Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Eid_celebration.jpg|clé|250px|mion|Eid al-Fitr]] Is an fhéile [[Moslamach (an tIoslam)|Moslamach]] a tharlaíonn mar chomhartha deireadh [[troscadh]] na [[Ramadan]] é '''Eid al-Fitr'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-creid}} {{DEFAULTSORT:Eid al-Fitr}} [[Catagóir:An tIoslam]] bjke41gkf5xfu9qitm0xgbje0yv75sb 0 73053 1083887 1052072 2022-08-20T12:28:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Kerber EBN17 (18) (35046161064).jpg|mion|250p|Angelique Kerber]] Is imreoir leadóige gairmiúla ón n[[An Ghearmáin|Gearmáin]] í '''Angelique Kerber'''. Rugadh í ar an 18 Eanáir 1988. Tá 2 chomórtas Grand Slam buaite aici - 1 [[Australian Open]] agus 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kerber, Angelique}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] oiqxa1stv8ok6wasll9g2ri12h2d38l 1083897 1083887 2022-08-20T12:31:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón n[[An Ghearmáin|Gearmáin]] í '''Angelique Kerber'''. Rugadh í ar an 18 Eanáir 1988. Tá 2 chomórtas Grand Slam buaite aici - 1 [[Australian Open]] agus 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kerber, Angelique}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] e3h6qxgyevt9unm99xbu96f76uvds0a 0 73135 1084363 1052563 2022-08-20T19:07:36Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Alan Stuart Franken''' (21 Bealtaine, 1951 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|iarsheanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Minnesota]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Daonlathach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Franken, Al}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine beo]] tuvpkko58x7fhlppraqgvku9tidqzf3 0 73591 1083888 1052074 2022-08-20T12:28:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Rybarikova WM17 (6) (35793484090).jpg|mion|250p|Magdaléna Rybáriková]] Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An tSlóvaic|Slóvaic]] í '''Magdaléna Rybáriková'''. Rugadh í ar an 4 Deireadh Fómhair 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rybáriková, Magdaléna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] jpsr3kwc0kkks5xtu7algjldyvai2oa 1083898 1083888 2022-08-20T12:32:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An tSlóvaic|Slóvaic]] í '''Magdaléna Rybáriková'''. Rugadh í ar an 4 Deireadh Fómhair 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rybáriková, Magdaléna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] 2du23m2mh0r4nla1355xc2jxr8b99hh 0 73592 1083889 1052075 2022-08-20T12:28:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Konta US16 (48) (29236562133).jpg|mion|250p|Johanna Konta]] Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í '''Johanna Konta'''. Rugadh í ar an 17 Márta 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Konta, Johanna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] h93irzq7pkyt9s2m16bi4grgp8tv4lm 1083899 1083889 2022-08-20T12:32:15Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í '''Johanna Konta'''. Rugadh í ar an 17 Márta 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Konta, Johanna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] f9fe4k8dild0zwbc8nl998gflbaow0q 1 73636 1084105 842471 2022-08-20T13:22:57Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:An Mháigeanis]] go [[Plé:Teangacha Máigheacha]]: litriú wikitext text/x-wiki Focal an-ait í "Máigeanis". Cad é an fhoinse? D'fhuaimnínn í mar /mag´anis´/ agus "Máigeach" mar /mag´ax/. Ach tá an foghar /j/ seachas /g´/ i "Maya". Cad faoi '''Máigheanis''' nó, go simplí, '''Máighis'''? -- [[Úsáideoir:MacCambridge|MacCambridge]] ([[Plé úsáideora:MacCambridge|plé]]) 08:59, 16 Iúil 2017 (UTC) l6m3gsaucp3oj4kff76a498axvqut80 0 73671 1083890 1052077 2022-08-20T12:28:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Querrey WM16 (11) (28385612826).jpg|mion|250p|Sam Querrey]] Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Sam Querrey'''. Rugadh é ar an 7 Deireadh Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Querrey, Sam}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] gmev0jllw34y3tzid1qbykevzfr1mx4 1083894 1083890 2022-08-20T12:29:43Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Sam Querrey'''. Rugadh é ar an 7 Deireadh Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Querrey, Sam}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] efmp2assyfirw2sfmh3j46ak4pjzl8k 1083900 1083894 2022-08-20T12:32:28Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Sam Querrey'''. Rugadh é ar an 7 Deireadh Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Querrey, Sam}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] nahpzb2rqhtz7ionk5s4w08fxw87tnj 0 73672 1083891 1052078 2022-08-20T12:28:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Berdych WM17 (49) (35347495174).jpg|mion|250p|Tomáš Berdych]] Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] é '''Tomáš Berdych'''. Rugadh é ar an 17 Meán Fómhair 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Berdych, Tomáš}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] j5x8oh37bon9dwm41m0c1qs87v5bdys 1083895 1083891 2022-08-20T12:30:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] é '''Tomáš Berdych'''. Rugadh é ar an 17 Meán Fómhair 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Berdych, Tomáš}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1k0yzb9k7fyrqzo0tusqa58nssjyc5t 1083901 1083895 2022-08-20T12:32:36Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] é '''Tomáš Berdych'''. Rugadh é ar an 17 Meán Fómhair 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Berdych, Tomáš}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9o7c86nnbivs0auc8l10aeqe9tqdu5c 0 73674 1083892 1052080 2022-08-20T12:29:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Wawrinka US16 (28) (29779862611).jpg|mion|250p|Stan Wawrinka]] Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Eilvéis]] é '''Stan Wawrinka'''. Rugadh é ar an 28 Márta 1985. Tá 3 chomórtas Grand Slam buaite aige - 1 [[Australian Open]], 1 [[French Open]] agus 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wawrinka, Stan}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] obb3b7pefs3yx0gkyaeky1dpcqvyfdw 1083902 1083892 2022-08-20T12:32:52Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Eilvéis]] é '''Stan Wawrinka'''. Rugadh é ar an 28 Márta 1985. Tá 3 chomórtas Grand Slam buaite aige - 1 [[Australian Open]], 1 [[French Open]] agus 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wawrinka, Stan}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] cd921vhoy3k286bldmn0bgkpbyuriuo 0 73675 1083893 1052081 2022-08-20T12:29:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Halep RG18 (25) (42929445712).jpg|mion|250p|Simona Halep]] Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] í '''Simona Halep'''. Rugadh í ar an 27 Meán Fómhair 1991. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[French Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Halep, Simona}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8a74awmj1zn3phtjictr1lqyrm937z3 1083896 1083893 2022-08-20T12:30:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] í '''Simona Halep'''. Rugadh í ar an 27 Meán Fómhair 1991. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[French Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Halep, Simona}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] fyb51cvhn8kxo6rdda50n6l3ro5i0e4 1083903 1083896 2022-08-20T12:33:01Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] í '''Simona Halep'''. Rugadh í ar an 27 Meán Fómhair 1991. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[French Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Halep, Simona}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] jfhbti7y3y0r4njobwead9zurytuvsx 0 73676 1083904 1059822 2022-08-20T12:33:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] í '''Karolína Plíšková'''. Rugadh í ar an 21 Márta 1992. {{DEFAULTSORT:Pliskova, Karolina}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] hmrpm6z35pc0t9z50vxshf7hwc8uxb0 0 73677 1083905 1052083 2022-08-20T12:33:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Úcráin]] í '''Elina Svitolina'''. Rugadh í ar an 12 Meán Fómhair 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Svitolina, Elina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8pqb8qgshmnz6j1vi8t9nq8py2dg3oj 0 73685 1085178 897559 2022-08-20T21:57:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Francach ab ea '''Daniel Sarrabat''' (1666-1748). [[File:Daniel Sarrabat - Hercule apporte à Eurysthée la ceinture de la reine des Amazones.jpg|thumb|]] {{síol}} f8d8y6g2yy8ehgp2ww4zx2u8xqyhbxe 0 73689 1083906 1052084 2022-08-20T12:33:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] é '''Roberto Bautista Agut'''. Rugadh é ar an 14 Aibreán 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bautista Agut, Roberto}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] fhu7u9rp257no59xffuyc4e343jhxp2 0 73690 1083907 1052085 2022-08-20T12:33:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bhulgáir]] é '''Grigor Dimitrov'''. Rugadh é ar an 16 Bealtaine 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dimitrov, Grigor}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9dols9xl1xrn98u4dnw9v8d544isj0c 0 73692 1083908 1052086 2022-08-20T12:33:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Jack Sock'''. Rugadh é ar an 24 Meán Fómhair 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sock, Jack}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí bonn óir ag na Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] qd138plokr6zxfp8ic7vvm8xxcbrjb1 0 73699 1083909 1052090 2022-08-20T12:34:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Jo-Wilfried Tsonga'''. Rugadh é ar an 17 Aibreán 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tsonga, Jo-Wilfried}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] jkobn7yiwrjc0ayhqewh5suzp79oifo 0 73704 1083910 1052093 2022-08-20T12:34:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ostair]] é '''Dominic Thiem'''. Rugadh é ar an 3 Meán Fómhair 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Thiem, Dominic}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] n0cnryk9t0u6lor6fhg5d007szj3plf 0 73705 1083911 1052094 2022-08-20T12:34:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Uragua]] é '''Pablo Cuevas'''. Rugadh é ar an 1 Eanáir 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cuevas, Pablo}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] pv0x7w1zytwf1jv3ew6jw6pjq3545wv 0 73706 1083912 1052095 2022-08-20T12:34:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Steve Johnson'''. Rugadh é ar an 24 Nollaig 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Johnson, Steve}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3gnb0wetk12o6svu2i7um5cwcw7vvi9 0 73707 1083913 1052096 2022-08-20T12:34:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]] é '''Borna Ćorić'''. Rugadh é ar an 14 Samhain 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Coric, Borna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] e24xkveu3w7eca8s78281723p7rjbp4 0 73710 1084701 1052097 2022-08-20T20:18:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúil as [[An Fhrainc]] é '''Lucas Pouille'''. Rugadh é ar an 12 Feabhra 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pouille, Lucas}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1rgty7cigobjrec1m005ddxkv50vidd 0 73722 1083914 1052100 2022-08-20T12:34:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] é '''Yūichi Sugita'''. Rugadh é ar an 18 Meán Fómhair 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sugita, Yūichi}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] hcn1iofef9dvxh8vw6fi3obvbgg9nrs 0 73750 1084297 1031570 2022-08-20T15:26:29Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is páirc náisiúnta agus iar-dhún míleata de chuid [[Arm na Stát Aontaithe]] i gcathair [[San Francisco]], [[California]], é '''Presidio of San Francisco'''. Tá sé suite ar an rinn thuaidh de [[Leithinis San Francisco|leithinse San Francisco]], in aice leis an [[Bá San Francisco|Bhá San Francisco]], agus is cuid de [[Ceantar Náisiúnta Áineasa Golden Gate|Cheantar Náisiúnta Áineasa Golden Gate]] é. Tógadh agus bunaíodh é sa bhliain [[1776]], cé go dtéann a stair siar i bhfad níos faide ná sin. ==Amlíne na n-imeachtaí== ==Stair== ==Gailearaí== ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Liosta Páirceanna Náisiúnta na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:San Francisco, Chalifornia]] [[Catagóir:Ceantair San Francisco]] [[Catagóir:Músaeim in San Francisco]] [[Catagóir:Stair California]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1776]] l4mmiwx97kjko8n54ze0kohogmo82pb 1084298 1084297 2022-08-20T15:27:31Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is páirc náisiúnta agus iar-dhún míleata de chuid [[Arm na Stát Aontaithe]] i gcathair [[San Francisco]], [[California]], é '''Presidio of San Francisco'''. Tá sé suite ar an rinn thuaidh de [[Leithinis San Francisco|leithinse San Francisco]], in aice leis an [[Bá San Francisco|Bhá San Francisco]], agus is cuid de [[Ceantar Náisiúnta Áineasa Golden Gate|Cheantar Náisiúnta Áineasa Golden Gate]] é. Tógadh agus bunaíodh é sa bhliain [[1776]], cé go dtéann a stair siar i bhfad níos faide ná sin. ==Amlíne na n-imeachtaí== ==Stair== ==Gailearaí== ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Liosta Páirceanna Náisiúnta na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:San Francisco, California]] [[Catagóir:Ceantair San Francisco]] [[Catagóir:Músaeim in San Francisco]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Áiteanna bunaithe sa bhliain 1776]] 18a80lpxcy891mr74tait35x762u1j9 14 73756 1084295 842976 2022-08-20T15:25:04Z TGcoa 21229 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 1084300 1084295 2022-08-20T15:28:35Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[Catagóir:Stair Chalifornia]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Catagóir:Stair Chalifornia]] iz3s584442m80q3vwny9h0aj12lkesd 0 74631 1085252 845292 2022-08-20T23:28:13Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:The_Badshahi_in_all_its_glory_during_the_Eid_Prayers.JPG|clé|250px|mion|Eid al-Adha]] Is an fhéile [[Moslamach (an tIoslam)|Moslamach]] a tharlaíonn mar bhuaic an oilithreacht bhliantúil go [[Meice]] agus ag comóradh an íobairt [[Abrahám]] é '''Eid al-Adha'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-creid}} {{DEFAULTSORT:Eid al-Adha}} [[Catagóir:An tIoslam]] 7r0rcnqdhl0pelpisf0iwbzx6jm6q8d 0 74976 1084283 1046304 2022-08-20T14:53:00Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:1912_S_Orange_Ave_2.png|220x220px|mion|clé|club oíche ''Pulse'']] Ar an [[12 Meitheamh]] [[2016]], mharaigh Omar Mateen 49 [[duine]] agus ghortaigh sé 58 eile in ionsaí "[[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]]" - nó coir fuatha - i g[[club oíche]] "Pulse" in [[Orlando]], [[Florida]], sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaith]]<nowiki/>e, an eachtra lámhaigh is measa a tharla i Meiriceá le cuimhne na ndaoine go dtí an lá sin.  [[Íomhá:Orange County Sheriff's Office body-camera video from inside the Pulse Nightclub, June 2016.ogv|clé|mion|fís]][[Íomhá:Pulse fence memorials.jpg|mion]][[Íomhá:Shooting at Pulse Nightclub.jpg|clé|mion]] == Imeachtaí == [[Íomhá:Vigil for Pulse shooting at ORMC.jpg|mion]] Garda slándála ab ea Omar Saddiiqui Mateen, 29 bliain d'aois, as Fort Pierce, 120 míle as Orlando.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Omar Mateen|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Omar_Mateen&oldid=993357422|journal=Wikipedia|date=2020-12-10|language=en}}</ref> [[Íomhá:Pulse Club SWAT vehicle.jpg|clé|mion|SWAT Lenco BearCat ]] Nuair a thosaigh Mateen ag dul as a chrann cumhachta, bhris póilíní isteach sa gclub oíche agus Marteen ag scaoileadh piléir le gialla a bhí gafa ansin aige. Thug an gunnadóir faoin ionsaí ar bhealach eagraithe agus rogha airm agus armlóin ina sheilbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/50-marbh-i-sleacht-i-gclub-oiche-i-florida-mheiricea/|teideal=50 marbh i sléacht i gclub oíche i Florida Mheiriceá|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> Naonúr póilíní a chuaigh i ngleic leis an ionsaitheoir agus gortaíodh duine acu nuair a bhuail piléar sa tsúil é. [[Íomhá:Minneapolis Vigil - June 12, 2016 Orlando Pulse Shooting (27538731152).jpg|mion|agóid]] Scaoil oifigigh de chuid an Orlando Police Department (OPD) leis agus mharaigh siad an t-ionsaitheoir féin tar éis trí huaire de leamhsháinn. [[Íomhá:Omar Mateen.jpg|mion|Omar Mateen|clé]] == Cúiseanna == “Sceimhlitheoireacht bhaile” a bhí i gceist san eachtra, a dúirt na póilíní ag an am. Ach dúirt lucht fiosraithe nach raibh aon fhianaise ann go raibh aon cheangal ag Omar Mateen i dteagmháil le grúpaí ar nós IS cé go ndúirt sé i nglaoch gutháin sular maraíodh é go raibh sé dílis don Stát Ioslamach mar a thugtar orthu. Ligeadh saor Noor Salman, beanchéile Omar Mateen, níos déanaí. Ní raibh a dóthain fianaise ann chun Noor Salman a chur ar a trial. Bhí lucht fiosraithe ag iarraidh a fháil amach cad go díreach a bhí ar eolas ag Noor Salman faoi phlean a fir chéile chun ionsaí marfach a dhéanamh. [[Íomhá:Vigil to unite in the wake of the Orlando Pulse shooting (27563414881).jpg|mion|agóid]] == Iarmhairtí == Thug [[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uacharán Mheiriceá]] [[Barack Obama]] cuairt ar láthair na tubaiste in Orlando.   Cháin sé [[Donald Trump]] faoi go bhfuil sé ag moladh cosc a chur ar [[An tIoslam|Mhoslamaigh]] teacht go Meiriceá.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bean chéile ionsaitheoir Orlando á ceistiú ag poilíní|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0615/795812-bean-cheile-noor-salam-a-cheistiu/|date=2016-06-15|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Ní nach ionadh bhí [[dlí]]<nowiki/>the [[Gunna|gunnaí]] agus srianta ar [[Inimirce|inimircigh]] chun tosaigh arís sa díospóireacht pholaitiúil. Sa bhliain 2012, dúirt Obama go raibh gá ag an am le ‘gníomh suntasach’ i gcoinne na faidhbe seo, ollsléachtanna sna S.A. Tharla [[Lámhach Las Vegas (2017)]] an bhliain dár gcionn. == Féach freisin == * [[Círéibeacha Stonewall]], 1969 ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Lamhach i gclub oiche Orlando (2016)}} [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:2016]] [[Catagóir:Miami, Florida]] [[Catagóir:LADT]] n543e11mgegn5hojy04hd1e5vbtjlzn 0 74997 1084783 944764 2022-08-20T20:27:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Polaitíocht|Polaiteoir]] [[Éire]]annach ab ea '''James Tully''' (18 Meán Fómhair 1915 – 20 Bealtaine 1992). Bhí sé ina leas-cheannaire ar [[Páirtí an Lucht Oibre|Pháirtí an Lucht Oibr]]<nowiki/>e. Rugadh Tully in m[[Baile Charbhalláin]], sráidbhaile gar do [[Ceanannas|Cheanannas]] i g[[Contae na Mí]]. Ar an 6 Deireadh Fómhair 1981, feallmharaíodh [[Anwar Sadat|Anwar Sadat]] agus gortaíodh James Tully, a bhí ina Aire Cosanta ag an am (srapnal i bhfostú ina aghaidh). Bhí an an bheirt ag glacadh páirt i bparáid mhíleata bhliantúil i g[[Caireo]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Teachtaí Dála an 15ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 17ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 18ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 19ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 20ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 21ú Dáil}} {{Teachtaí Dála an 22ú Dáil}} {{stumpa}} {{DEFAULTSORT:Tullaigh, James}} [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Mí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1915|Tully, James]] [[Catagóir:Básanna i 1992|Tully, James]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Baill den 15ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 17ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 18ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 19ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 20ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 21ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 22ú Dáil]] 4j9ut5sy7oc1xngxvg1pcakcqiuunft 0 75010 1083915 1052101 2022-08-20T12:34:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Lauren Davis'''. Rugadh í ar an 9 Deireadh Fómhair, 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Davis, Lauren}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] rxoldne9979zq0m8duidk2t2lgpjr10 0 75011 1083916 1052102 2022-08-20T12:34:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] í '''Elise Mertens'''. Rugadh í ar an 17 Samhain 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mertens, Elise}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] ffsp3tt67gmbbki3gd3ucc30y406dnb 0 75012 1083917 1052103 2022-08-20T12:34:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] í '''Kristina Mladenovic'''. Rugadh í ar an 14 May 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mladenovic, Kristina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] h29ejugj10vhqgn94m3wnmdekj1mi52 0 75015 1083918 1053920 2022-08-20T12:35:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Úcráin]] í '''Lesia Tsurenko'''. Rugadh í ar an 30 Bealtaine 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tsurenko, Lesia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] t5q5ynr1zk66nbxz5vauv96vf5hvsqd 0 75018 1083919 1064385 2022-08-20T12:35:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] í '''Irina-Camelia Begu'''. Rugadh í ar an 26 Lúnasa 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Begu, Irina-Camelia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8505yjbrrqeih4h9y3ozo6albx7651s 0 75019 1083920 1052108 2022-08-20T12:35:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Daria Kasatkina'''. Rugadh í ar an 7 Bealtaine 1997. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kasatkina, Daria}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1997]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7lf45a11g8jby1hn780a5hr60a0xcm9 0 75020 1083921 1052109 2022-08-20T12:35:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Anastasia Pavlyuchenkova'''. Rugadh í ar an 3 Iúil 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pavlyuchenkova, Anastasia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5h0j0nltmfc8t2qb60s67sy0dywq13n 0 75022 1083922 1052111 2022-08-20T12:35:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] í '''Francesca Schiavone'''. Rugadh í ar an 23 Meitheamh 1980. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Schiavone, Francesca}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1980]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7h7366dhzcmvsep36g9a8ij688p1h4v 0 75023 1083923 1052112 2022-08-20T12:35:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Laitvia]] í '''Anastasija Sevastova'''. Rugadh í ar an 13 Aibreán 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sevastova, Anastasija}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] kmu190zlyilsa93ijs5f0sfbcmm85f7 0 75043 1083924 1052114 2022-08-20T12:35:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] í '''Mona Barthel'''. Rugadh í ar an 11 Iúil 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Barthel, Mona}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] ao5q3reks1kh8wqp554ftlr22slvnoz 0 75044 1083925 900012 2022-08-20T12:35:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[an Astráil]] í '''Samantha Stosur'''. Rugadh í ar an 30 Márta 1984 in [[Brisbane]], [[Queensland]]. Bhain sí rang uimhir 1 amach san imirt dhúbailte agus d'fhan sí ann ar feadh 61 sheachtain. Faoi láthair tá sí rangaithe ag uimhir 66, ach shroich sí uimhir 4 ar feadh tamaill sa bhliain 2011. Bhí sí rangaithe mar uimhir a haon mar imreoir singil san Astráil ar feadh 452 seachtain (Deireadh Fómhair 2008 – Meitheamh 2017. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[US Open]]. Tá cónaí uirthi ar an [[Gold Coast]] san Astráil. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Stosur, Samantha}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Daoine beo]] qq4oq1ddko0mkj5jmc9tin7hoka75q6 0 75045 1083926 1052115 2022-08-20T12:35:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ísiltír]] í '''Kiki Bertens'''. Rugadh í ar an 10 Nollaig 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bertens, Kiki}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5krpo7m6siks22ii4js22wk16szhpli 0 75049 1083927 1052119 2022-08-20T12:36:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] í '''Petra Kvitová'''. Rugadh í ar an 8 Márta 1990. Tá 2 chomórtas Grand Slam buaite aici - 2 [[The Championships, Wimbledon|Wimbledon]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kvitová, Petra}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] h6u2lbzis5tcj6y97hn0vi61qpnico7 0 75054 1083928 1052121 2022-08-20T12:36:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''John Isner'''. Rugadh é ar an 26 Aibreán, 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Isner, John}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] e9ct7mp0m7mss0k8w1e1o0ibkjiv0cz 0 75055 1083929 899896 2022-08-20T12:36:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[an Spáinn]] é '''David Ferrer Ern'''. Rugadh é ar an 2 Aibreán 1982 i Xàbia i g[[Comhphobal Valencia|Comhphobal Vaileinseach]]. Faoi láthair tá sé ar rang 148 i rangú domhanda ATP. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ferrer, David}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] bv9mbvkvnesd0fkgko441gleb7kpdjx 0 75066 1083930 1052122 2022-08-20T12:36:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] é '''Kei Nishikori'''. Rugadh é ar an 29 Nollaig 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nishikori, Kei}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 22ckmo0m6jfyuxtyb27euab4sydnieh 0 75067 1083931 1052123 2022-08-20T12:36:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Ceanada]] é '''Milos Raonic'''. Rugadh é ar an 27 Nollaig, 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Raonic, Milos}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1d752h3hky3fxkdnd6stdbte5qlut9a 0 75069 1083932 1052125 2022-08-20T12:36:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[an Airgintín]] é '''Leonardo Mayer'''. Rugadh é ar an 15 Bealtaine 1987 in Corrientes. Cónaíonn sé in [[Buenos Aires]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mayer, Leonardo}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] om5vjl6dih6cptqpzlkkhlhrj9w1ck2 0 75071 1083933 1052126 2022-08-20T12:36:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Svetlana Kuznetsova'''. Rugadh í ar an 27 Meitheamh 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kuznetsova, Svetlana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7v1l3bpgsgp7fb6fhh7r13xqpn0hxi9 0 75072 1083934 1052127 2022-08-20T12:36:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Danmhairg]] í '''Caroline Wozniacki'''. Rugadh í ar an 11 Iúil 1990. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[Australian Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wozniacki, Caroline}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] elai12a96x3k6oeyes3s5o3ticqomp0 0 75073 1083935 1052128 2022-08-20T12:36:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Pholainn]] í '''Agnieszka Roma Radwańska'''. Rugadh í ar an 6 Márta 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Radwańska, Agnieszka}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0i8bxceph573werdo5ndv541mv4511y 0 75074 1083936 1052129 2022-08-20T12:37:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] í '''Dominika Cibulková'''. Rugadh í ar an 6 Bealtaine 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cibulková, Dominika}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] sa9snib544a65vfoffqbfbajvy9uubd 0 75076 1083937 1052131 2022-08-20T12:37:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Madison Keys'''. Rugadh í ar an 17 Feabhra, 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Keys, Madison}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9f9gzpfd97sitdwdvl4pbvjxi56yi0p 0 75077 1083938 1052132 2022-08-20T12:37:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] é '''Nick Kyrgios'''. Rugadh é ar an 27 Aibreán 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kyrgios, Nick}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0n52zl6senr2nke2au8cwieauigo77v 0 75078 1083939 1052133 2022-08-20T12:37:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] é '''David Goffin'''. Rugadh é ar an 7 Nollaig 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Goffin, David}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] hyw8x4ikbwhtfsri1t6aeb0lkpnv995 0 75079 1083940 1052134 2022-08-20T12:37:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Gaël Sébastien Monfils'''. Rugadh é ar an 1 Meán Fómhair 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Monfils, Gaël}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] a1chfqc21538z14bu5iw0w52d0rzo5h 0 75096 1085131 848102 2022-08-20T21:45:01Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Impire Naofa Rómhánach]] é '''Lothair I''' (795 – 29 Meán Fómhair 855), ([[An Ollainnis|Ollainnis]] agus [[Laidin|Laidin Mheánaoiseach]]: ''Lotharius'', [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]: ''Lothar'', [[An Fhraincis|Fraincis]]: ''Lothaire'', [[An Iodáilis|Iodáilis]]: ''Lotario''), (ó 817 go 855, ina chomhrialtóir lena athair go dtí 840), agus ina [[Rí na Baváire]] (815-817), [[Rí na hIodáile|na hIodáile]] (818-855) agus na [[Ríocht Lothair|Ríochta Meánaí]] (840-855). [[Íomhá:Baiern_unter_den_Carolingern_im_Jahre_900.jpg|mion|Ríocht na Baváire]] {{síol-stair}} nw4iqmjo1usy9htoo8w0ddh3kuito42 0 75322 1084356 848138 2022-08-20T19:04:49Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is airgeadaí agus pearsa polaitiúil [[Meiriceánaigh|Meiriceánach]] é '''Anthony Scaramucci''' (rugadh 6 Eanáir 1964), nó mar is fearr aithne ''The Mooch''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Scaramucci, Anthony}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] t9lqbnnapb0vptwqj4ly5qa68fs9r7b 0 75812 1084548 968954 2022-08-20T20:02:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba '''Ronald Arthur "Ronnie" Biggs''' ([[8 Lúnasa]] [[1929]] – [[18 Nollaig]] [[2013]]) gadaí [[Sasanaigh|Sasanach]], aithne le haghaidh a ról sa [[Robáil Mhór Traenach]] i [[1963]], i gcomhair a héalú as [[príosún]] i 1965, mar thoradh é ina chónaí mar [[teifeach]] do 36 bhliain agus a bhearta bolscaireachta éagsúil ina deoraíocht. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Biggs, Ronnie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna in 2013]] [[Catagóir:Daoine as Londain]] [[Catagóir:Coirpigh]] ip1zcbwk3wl3zdls17rvsenssef1rnc 0 75964 1084416 849929 2022-08-20T19:44:10Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Loyalist_bonfire_in_Newtownabbey_-_geograph_-_1394144.jpg|clé|250px|mion|[[Tine chnámh]] [[Dílseachas|Dílseora]]]] I d[[Tuaisceart Éireann]], baineann '''an tAonú Oíche Déag''' nó '''the Eleventh Night''' lena oíche roimh [[an Dara Lá Déag de mhí Iúil]], ceiliúradh bliantúil [[Ord Oráisteach|Protastúnaigh Uladh]]. Ar an oíche seo, lasadh tinte chnámha mhóra bonfires ina lán comharsanachtaí Dílseora i Tuaisceart Éireann. Tá [[bratach na hÉireann]], siombailí náisiúnach Éireannach, siombailí [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Chaitliceach]], agus samhlacha, dóite ar a lán tinte chnámha. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ni}} {{DEFAULTSORT:Círéibeacha Gordon}} [[Catagóir:Cultúr Thuaisceart Éireann]] [[Catagóir:Frith-Chaitliceachas]] [[Catagóir:Aontachas]] isbd1fd1uyysns92suvquvpeutvz1xm 0 76007 1084415 850007 2022-08-20T19:43:15Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Bíonn an '''an Dara Lá Déag de mhí Iúil''' (tugtar ar ''Lá na Fir Oráiste'' freisin) ceiliúradh [[Ord Oráisteach|Protastúnaigh Uladh]] ar siúl ar an 12 Iúil. Tháinig sé i rith an 18ú aois san [[Uladh]]. Déanann sé ceiliúradh ar [[an Réabhlóid Ghlórmhar]] (1688) bua an rí [[An Protastúnachas|Protastúnach]] [[Liam III Shasana|Uilliam Oráiste]] thar rí [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]] [[Séamas II Shasana|Séamas II]] sa [[Cath na Bóinne]] (1690), a thosaigh [[an Chinsealacht Phrotastúnach]] in Éire. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ni}} {{DEFAULTSORT:An Dara Lá Déag de mhí Iúil}} [[Catagóir:Cultúr Thuaisceart Éireann]] [[Catagóir:Frith-Chaitliceachas]] [[Catagóir:Aontachas]] rtiiqo3fmu4nu3orwxuijpvr2lo3jv2 0 76041 1083942 1052135 2022-08-20T12:38:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Ekaterina Makarova'''. Rugadh í ar an 7 Meitheamh 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Makarova, Ekaterina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí bonn óir ag na Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] 3r1t5rz38mx9mna3qi60sv6g9msxqkj 0 76625 1084781 944677 2022-08-20T20:26:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ginearál [[An Ghearmáin|Gearmánach]] ba ea Johann Graf von Werth ([[1591]]-[[1652]]), ar a dtugtar '''Jan von Werth''' de ghnáth. == Scéal Jan is Griet == Mar dhuine óg bocht le linn an Chogaidh Tríocha Bliain, bhí Jan von Werth ina chónaí i [[Köln]]. Cé go raibh sé bocht, ba mhian leis dul chun cinn a dhéanamh. Thit sé i ngrá le Griet, cailín álainn a bhí ina searbhónta i dteach ceannaí shaibhir. Deirtear go bhfaca sé den chéad uair í nuair a bhí sé ag tabhairt aire do na capaill sa mhargadh ina mbíodh sise ag ceannach an bhia gach lá. Bhí seisean ag iarraidh í a phósadh, ach bhí sí ag iarraidh duine saibhir a phósadh ina áit, agus chuir sí chun siúil é. Tar éis di é a dhiúltú, chuaigh sé san arm agus thaistil sé tríd an Eoraip, chomh fada ar shiúl ó Köln agus ó Ghriet agus ab fhéidir leis dul. Saighdiúir cumasach calma a bhí ann agus le himeacht aimsire, d'éirigh sé go maith cáiliúil. Thosaigh sé mar shaighdiúir coise coitianta ach ag deireadh an chogaidh bhí sé ina ghinearál marcshlua. [[Íomhá:Jan-von-Werth (Wilkinus).jpg|clé|mion|288x288px]]Fuair sé bua mór ar na Francaigh ag Caisleán Ehrenbreitstein ar [[an Réin]] i ngar do [[Koblenz]], a d'oscail an Réin don trádáil arís. Bhí sé seo uafásach tábhachtach do Köln agus dá bhrí sin, d'fhill sé ar an mbaile mar laoch. Bhí gach duine ann chun an laoch a fheiceáil, bhí geataí an bhaile oscailte, agus eisean ag marcaíocht go bródúil ar chapall ard tríd an mbaile buíoch. Nuair a shroich sé áit an mhargaidh ar a raibh cuimhne aige as laethanta a óige, thug sé faoi deara bean íseal ag díol torthaí le taobh an bhóthair. Níor chreid sé a dhá shúil – Griet a bhí ann.[[Íomhá:Jan von Werth Buettgen.jpg|mion|Jan van Werth, Aldegundiskirche in Kaarst-Büttgen]]D'fhéach sé síos uirthi agus dúirt sé, i dteanga áitiúil Köln, ‘Jriet, wä et hätt jedon!’ - 'Griet, dá mbeadh sé déanta agat!' (= Dá mbeifeá do mo phósadh) Arsa sise, ‘Jan, wä et hätt jewoss!’ - Jan, dá mbeadh a fhios agam! Agus ní raibh críoch shona ar an scéal - deirtear gur mharcaigh sé ní b'fhaide is d'fhág sé í tar éis sin agus nach bhfaca sí arís é. ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:Stair na Gearmáine]] [[Catagóir:Cogadh Tríocha Bliain]] {{DEFAULTSORT:Werth, Jan von}} 0ybg0gmctimlm6xldod06r0iodiokon 0 76629 1083874 1048929 2022-08-20T12:03:10Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar Gréagach í '''Paigraití''' ([[An Ghréigis|Gréigis]]: Παγκράτι) atá suite i gCathair na h[[An Aithin|Aithne]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Paigraiti}} [[Catagóir:An Ghréig]] 948e4xmzhvhdyd714r2ceypislcy0x9 0 77139 1083943 1052137 2022-08-20T12:38:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An Astráil|Astráil]] í '''Daria Gavrilova'''. Rugadh í ar an 5 Márta 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gavrilova, Daria}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0e0hs0xgi15fr6y20f6oz9el78shzte 0 77241 1083944 1052139 2022-08-20T12:38:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Phortaingéil]] é '''João Sousa'''. Rugadh é ar an 30 Márta 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sousa, João}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] tpqogxzjpa4avbkxdzzniq3n8ueoebw 0 77243 1083945 1052140 2022-08-20T12:38:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Richard Gasquet'''. Rugadh é ar an 18 Meitheamh 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gasquet, Richard}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] inasvflgmy1feuziik5o1uqxrknztrb 0 77246 1083947 1052143 2022-08-20T12:38:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] é '''Albert Ramos Viñolas'''. Rugadh é ar an 17 Eanáir 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Viñolas, Albert Ramos}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] r0mstnp8m01ni7e4n2vr2xu0aeqd4vw 0 77248 1083948 1052145 2022-08-20T12:38:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ríocht Aontaithe]] é '''Aljaž Bedene'''. Rugadh é ar an 18 Iúil 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bedene, Aljaž}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] i4u8bh3qa6r0e09xa3kybr3e4gyqh67 0 77249 1083949 1052146 2022-08-20T12:38:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Airgintín]] é '''Guido Pella'''. Rugadh é ar an 17 Bealtaine 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pella, Guido}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9s83o2sj8e2y4e43fnqiomzpdsfh3xx 0 77250 1083950 1052147 2022-08-20T12:39:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeoirsia]] é '''Nikoloz Basilashvili'''. Rugadh é ar an 23 Feabhra 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Basilashvili, Nikoloz}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3h0er0sgmuemvxoxu9hlne3tjb7e9q8 0 77251 1083951 1052148 2022-08-20T12:39:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Adrian Mannarino'''. Rugadh é ar an 29 Meitheamh 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mannarino, Adrian}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9lfgtmz5rph97ufn5mufj9s43c09vdp 0 77252 1083952 1052149 2022-08-20T12:39:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]] é '''Ivo Karlović'''. Rugadh é ar an 28 Feabhra 1979. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Karlović, Ivo}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3i4woo8blu3cp9ulf2onkgerzu9wbcm 0 77253 1083953 1052150 2022-08-20T12:39:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] é '''Matthew Ebden'''. Rugadh é ar an 26 Samhain 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ebden, Matthew}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] hr5p7jlnfy4753xy38xj4wph16phtaf 0 77258 1083954 1052155 2022-08-20T12:39:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Afraic Theas]] é '''Kevin Anderson'''. Rugadh é ar an 18 Bealtasine 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Anderson, Kevin}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] f1t8a1nmz71yf0a9g4mo3xhm1qez8re 0 77259 1083955 1052156 2022-08-20T12:39:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] é '''Mischa Zverev'''. Rugadh é ar an 22 Lúnasa 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zverev, Mischa}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] mtqwf7xq9386afut97o3ifpgm0qtoxh 0 77260 1083956 1052157 2022-08-20T12:39:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Benoît Paire'''. Rugadh é ar an 8 Bealtaine 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Paire, Benoît}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] ntxvrk663pr8ua17djc43ynasitrsl3 0 77261 1083957 1052158 2022-08-20T12:39:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] í '''Alizé Cornet'''. Rugadh í ar an 22 Eanáir 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cornet, Alizé}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3sjhtwped0205vh8iiaycalnk7rto0f 0 77262 1083958 1052159 2022-08-20T12:39:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Alison Riske'''. Rugadh í ar an 3 Iúil, 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Riske, Alison}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] n2bor67z1vauibzdgbjyf9fl2y80s9r 0 77263 1083959 1052160 2022-08-20T12:40:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]] í '''Ana Konjuh'''. Rugadh í ar an 27 Nollaig 1997. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Konjuh, Ana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1997]] [[Catagóir:Daoine beo]] 28o8z292cgbgei8y9r0bcqyhvamoskd 0 77264 1083960 1052161 2022-08-20T12:40:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] í '''Monica Niculescu'''. Rugadh í ar an 25 Meán Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Niculescu, Monica}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] sqj7az55qcut1t4fcedtynbx45vemmd 0 77265 1083961 1052162 2022-08-20T12:40:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chasacstáin]] í '''Yulia Putintseva'''. Rugadh í ar an 7 Eanáir 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Putintseva, Yulia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] qem2bs0u8wzyam5lpkhce234awd5hhs 0 77329 1083962 1052163 2022-08-20T12:40:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] í '''Lucie Šafářová'''. Rugadh í ar an 4 Feabhra 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Safarova, Lucie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] a0eiaxzes46mpl7sayw2f547pt0h45e 0 77335 1083963 1052169 2022-08-20T12:40:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] í '''Julia Görges'''. Rugadh í ar an 2 Samhain 1988). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Görges, Julia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] ac7iu0648vrfm2ijuo11okvl3egfcim 0 77336 1083964 1052170 2022-08-20T12:40:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Coco Vandeweghe'''. Rugadh í ar an 6 Nollaig, 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Vandeweghe, Coco}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1s3zs0h8q95bcs43t361w2iw62y90hh 0 77337 1083965 1052171 2022-08-20T12:40:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]] í '''Petra Martić'''. Rugadh í ar an 19 Eanáir 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Martić, Petra}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6q5vdawhktzzazab3zcwneyjd1c604e 0 77399 1084379 1022050 2022-08-20T19:14:29Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Snámh|snámhóir]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''Mark Spitz''' (a rugadh ar [[10 Feabhra]] [[1950]] i [[Modesto]], [[California]]). Bhuaigh Spitz seacht mbonn óir i [[München]] sa bhliain 1972. Meastar go raibh rath ar an snámh ag Spitz toisc gnéithe éagsúla dá [[Corp an duine|chorp]] a bheith as an ngnáth. Ceann acu seo ná go bhfuil réise [[Lámh|láimhe]] níos faide ná an gnáth aige<ref>http://www.ncca.ie/uploadedfiles/Mata%20sa%20ghn%C3%A1thshaol_Eagr%C3%A1n_11.pdf</ref>. == Tagairtí == {{Reflist}} [[Íomhá:Mark Spitz 1972b.jpg|mion|clé|Mark Spitz, 1973/74]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Spitz, Mark}} [[Catagóir:Snámhóirí]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1950]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3gf1b6ywthyeidi02koek8d1iwiok0h 0 77403 1085186 857659 2022-08-20T22:01:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba impire Rómhánach ó 198 AD go  217 AD é '''Caracalla''' ( 4 Aibreán 188-8Aibreán 217) nó go foirmiúil '''Marcus Aurelius Severus Antoninus Augustus'''. Ball den 'Domus Severana', ba é an mac ba shine de Septimius Severus agus Julia Domna é, agus bhí sé i réim i gcomhpháirt lena athair ó 198 go dtí bás a athar Severus sa bhliain 211 AD. Ansin rialaigh Caracalla i gcomhpháirt leis a dheartháir níos óige Geta, ach bhí caidreamh teasaí idir an bheirt acu, go dtí go raibh sé freagrach as é a dhúnmharú níos déanaí sa bhliain sin. Bhí míshocracht theaghlaigh agus ionraí seachtracha ó dhaoine Gearmánacha bainteach lena tréimhse ghearr i gceannas . [[Catagóir:Ailt le téacs sa Laidin]] ==== Camchuairteanna  cúigeacha ==== [[Íomhá:Roman_Empire_in_210_AD.png|mion|350x350px|An Impireacht Rómhánach faoi réimeas Caracalla]] ==== Julia Domna ==== [[Íomhá:Roman_Empire_Caracalla_and_Julia_Domna.jpg|mion|Dealbhóireacht rilífe (c. 212-15) le Caracalla (ar chlé) agus Julia Domna mar Victoria.]] == Tagairtí == === Fonótaí === {{notelist}} === Luanna === {{Reflist|30em}} qmp0z8od5tyyofvcg0mgt4c4det626a 0 77448 1085062 930945 2022-08-20T20:58:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadh '''Alaric II''' — ón Ghotais: *Alareiks II, ar a dtugtar freisin '''Alarik''', '''Alarich''', agus '''Alarico''' sa [[An Spáinnis|Spáinnis]] agus [[An Phortaingéilis|Phortaingéilis]] nó '''Alaricus''' sa Laidin —ina chomharba ar a athar Euric mar rí na Viseagotach  i [[Toulouse]] i gcaitheamh ar an 28ú nollaig,  484.<ref>Herwig Wolfram, ''History of the Goths'', translated by Thomas J. Dunlap (Berkeley: University of California, 1988), p. 190.</ref>  Bhunaigh sé a phríomhchathair ag Aire-sur-l'Adour (''Vicus Julii'') san [[an Acatáin|Acatáin]]. Ar na tiarnaisí a bhí aige san áireamh ní hamháin go raibh an chuid is mó de Hispania (gan a cúinne thiar thuaidh) ach chomh maith leis sin Gallia Aquitania agus an chuid is mó de Ghallia Narbonensis ( neamhroinnte) . == Tagairtí == {{Reflist}} == Tuilleadh léitheoireachta == * Edward Gibbon, [https://web.archive.org/web/20040817020717/http://etext.library.adelaide.edu.au/g/g43d/chapter38.html ''Stair an MheathlaitheMeath agus na Titime ar an Impireacht Rómhánach''] Caibidil 38 [[Catagóir:Monarcaí]] jz0lcidcbbn2h5uok8vwxspiyir5zln 0 77881 1085136 970216 2022-08-20T21:46:23Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{Glanadh}} Is amhránaí [[popcheol|pop]] agus [[ceol tíre]], file fuaim-liricí, mainicín tástáil éadaí, agus [[Moslamach (an tIoslam)|Moslamach]] daonnachtúil í '''Layal Abboud''' ({{Lang-ar|ليال عبود}}:layāl ʿab'boud) a rugadh ar 15 Bealtaine 1982 sa [[An Liobáin|Liobáin]].<ref name="Insight Interview">{{cite web|teideal=Layal Abboud|url=http://www.insight-egypt.com/celebrities/layal-abboud/july-16/214|website=insight-egypt.com|publisher=Insight Publishing House Limited, UK.|accessdate=24 August 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=Layal Abboud: The unworthy recipient of a cultural award|url=https://now.mmedia.me/lb/en/blogs/566856-layal-abboud-the-unworthy-recipient-of-a-cultural-award|website=now.mmedia.me|publisher=The NOW team|accessdate=23 August 2017}}</ref><ref>{{cite web|teideal=ليال عبود - Layal Abboud|url=http://www.knopedia.com/2016/11/Layal-Abboud-CV.html|website=معلومات السيرة الذاتية، قصة حياة المشاهير|publisher=knopedia.com|accessdate=23 August 2017}}</ref> Rugadh isteach í i dteaghlach ceoil i ndeisceart na Liobáine i sráidbhaile darb ainm Kniseh, Abboud is iar - ISF oifigeach agus rinne sí staidéar ar litríocht an Bhéarla in Ollscoil na Liobáine, [[aistriúchán]] ar Beirut Arabacha Ollscoil agus ceoil a léiriú ag an Ollscoil Mheiriceá na Heolaíochta agus na Teicneolaíochta. Bhí sí le feiceáil den chéad uair sa Stiúideo El-lucht Leanúna sraith debuts mar Ndeisceart na Liobáine iomaitheoir ó 2001-02. Abboud ar ghairm bheatha ceoil a bhí rath agus bláth leis an scaoileadh a chéad albam ''Fi Shouq'' ({{Lang-ar|في شوق}}: ar longing) a foilsíodh go déanach i 2007.<ref name="ليال عبود layal abboud">{{cite web|title=ليال عبود layal abboud|url=http://asraroki.com/2016/04/ليال-عبود/|website=asraroki.com/|publisher=Asraroki|accessdate=24 August 2017}}</ref> Ceolann i éagsúla araibis canúintí, clú ar a chur i láthair na liobáine béaloideas agus ceol inmheánach ceolchoirmeacha.<ref>{{cite web|title=The official lebanese Top 20 - Layal Abboud|url=http://www.theofficiallebanesetop20.com/Layal_Abboud#&panel1-3|website=The official lebanese Top 20}}</ref> Abboud is amhránaí comhalta i an Siondacáit de na Healaíontóirí Gairmiúla atá sa Liobáin.<ref>{{cite web|title=layale abboud|url=http://alfananine.com/index/?p=1099&lang=en|website=alfananine.com|publisher=Syndicate Of Professional Artists In Lebanon|accessdate=24 August 2017}}</ref> == Dámhachtainí agus comóradh == * 14 feabhra, 2010: Gradam Oinigh ag Fórsaí Armtha na Liobáine: Lá Vailintín na bliana 2010.<ref>{{cite web|title=ليال عبّود تحتفل بعيد الحب في نادي الضباط في اليرزة|url=https://www.khabar3ajel.com/khabar-3ajel/layal-valentine/|website=khabar3ajel.com|publisher=Khabar3ajel|accessdate=24 August 2017}}</ref> * Samhain 23, 2011: Gradam Oinigh ag Fórsaí Armtha na Liobáine.<ref>{{cite web|title=تكريم الفنانة ليال عبود بمناسبة عيد الجيش|url=https://www.khabar3ajel.com/star-news/t-65/|website=خبر عاجل ...|publisher=khabar3ajel|language=ar-AR|date=23 November 2011}}</ref> * 6 márta, 2012: féile na Liobáine de phictiúrlann agus teilifíse.<ref>{{cite web|title=تكريم ليال عبود ضمن ..مهرجان السينما في بيروت|url=https://www.elfann.com/news/show/1009930/تكريم-ليال-عبود-ضمن-..مهرجان-السينما-بيروت|website=elfann.com|publisher=El-Fann}}</ref> * Meitheamh 15, 2014: Wazzani Tíre Gradam. <ref>{{cite web|title=ليال عبّود تسلم الكبير صباح فخري درعاً تقديرياً ضمن مهرجان الوزّاني الجنوبي - ليالينا|url=https://www.layalina.com/ليال-عبّود-تسلم-الكبير-صباح-فخري-درعاً-تقديرياً-ضمن-مهرجان-الوزّاني-الجنوبي.html|website=ليالينا|language=ar}}</ref> * Nollaig 10, 2014: is Fearr 2014 araibis Amhrán, Órga Gradam ag ''Caireo Mondial Féile Ealaíne agus Meáin'':<ref>{{cite web|title=ليال عبود تنال الجائزة الذهبية لأفضل اغنية عربية للعام 2014|url=http://www.innlebanon.com/read/113394/|website=innlebanon.com|publisher=INN LEBANON|accessdate=24 August 2017}}</ref> * Samhain 24, 2015: Gradam Oinigh ag Fórsaí Armtha na Liobáine.<ref>{{cite web|title=ليال عبود تغني الإستقلال مع ضباط الجيش البناني|url=http://www.alhasnaa.com/news/subjects/فن-و-مشاهير/2015/11/23/ليال-عبود-تغني-عيد-الإستقلال-مع-ظباط-الجيش|website=alhasnaa.com|publisher=Al-Hasnaa Magazine|accessdate=24 August 2017}}</ref> * Aibreán 27, 2016: Gradam Oinigh ag Fórsaí Armtha na Liobáine .<ref>{{cite web|title=تكريم ليال عبود في نادي الضباط|url=http://www.lebanon24.com/articles/1461834654279286900/|website=lebanon24.com|publisher=Lebanon24|accessdate=24 August 2017}}</ref> * Márta 19, 2016<span> </span>: Gradam Aitheantais de réir Viken Tchaparian.<ref>{{cite web|title=ليال عبود مكرمة وسط اهل الفن و الصحافة|url=https://www.khabar3ajel.com/star-news/ليال-عبود-مكرمة-وسط-اهل-الفن-و-الصحافة/|website=خبر عاجل ...|language=ar-AR|date=21 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=ليال عبود… مكرّمة – 7asriyan|url=https://www.7asriyan.com/category-138/2016/03/layale-abboud-honoring/|website=www.7asriyan.com}}</ref> * Lúnasa 13, 2016<span> </span>: Qousaya Tíre Gradam <ref>{{cite web|title=كتيبة امنية كاملة لحماية ليال عبود…والسبب|url=https://www.khabar3ajel.com/star-news/f-568/|website=خبر عاجل ...|language=ar-AR|date=15 August 2016}}</ref> * Lúnasa 28. 2016<span> </span>: Maghdouché Tíre Gradam. <ref>{{cite web|title=وزارة السياحة تكرم اهل مغدوشيا والنيشان ليال عبود|url=http://entawayn.com/archives/11338|website=EntaWayn.com {{!}} By Viken Tchaparian|date=29 August 2016}}</ref> * Meán fómhair 22, 2016: Revered ag Guy Aswad.<ref>{{cite web|title=الهواتف المحمولة تلاحق ليال عبود في انطلياس|url=https://www.khabar3ajel.com/star-news/h-471/|website=خبر عاجل ...|language=ar-AR|date=24 September 2016}}</ref> * Aibreán 17, 2017: 2017 Cultúrtha Duais le haghaidh a Cruthaitheacht Ealaíonta ag ''Al-Aseel Cumann Oidhreachta Athbheochan''.<ref>{{cite journal|title=ليال عبود تحصد جائزة الإبداع الفني|journal=[[Al-Jarida]]|date=2017-04-23|url=http://www.aljarida.com/articles/1492879983143263200/|accessdate=23 August 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=جمعية الاصيل لاحياء التراث توضح: تكريم الفنانين مبادرة شخصية|url=http://www.lebanonfiles.com/news/1021979|website=lebanonfiles.com|publisher=Lebanon Files|accessdate=24 August 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=وزارة الثقافة نفت تكريم ليال عبود|url=http://nna-leb.gov.lb/ar/show-news/216496/|website=nna-leb.gov.lb|publisher=National News Agency - Ministry of Information Lebanese|accessdate=24 August 2017}}</ref><ref>{{cite journal|title=تكريم ليال عبود... "الثقافة" توضح|journal=An-Nahar|date=2016-04-11|url=https://www.annahar.com/article/351733-هل-كرمت-ليال-عبود-برعاية-وزارة-الثقافة|accessdate=23 August 2017}}</ref> tá an dámhachtain Seo ar dhaoine eatarthu ag na Liobáine Ceol iriseoirí mar ''Barántúla Gradam ó na Liobáine Aireacht Cultúir''.<ref>{{cite web|last1=للإعلام|first1=الوكالة الوطنية|title=وزارة الثقافة نفت تكريم ليال عبود|url=http://nna-leb.gov.lb/ar/show-news/216496/nna-leb.gov.lb/nna-leb.gov.lb/es|website=الوكالة الوطنية للإعلام|language=ar}}</ref><ref>{{cite web|title=احتجاجات في لبنان بسبب تكريم الفنانة ليال عبود|url=https://www.youtube.com/watch?v=_IzwZawFS4M|date=12 April 2016}}</ref> * 11 bealtaine, 2017: AUL Ollscoil Chomóradh.<ref>{{cite web|title=تكريم ليال عبود من جامعة "aul" (صور)|url=http://www.elfagr.org/2587258|website=elfagr.org|publisher=el-fagr|accessdate=24 August 2017}}</ref> * Iúil 19, 2017: Bziza Tíre Gradam.<ref>{{cite web|title=ليال عبود من بزيزا|url=http://www.amwagenews.com/?p=30927|website=amwagenews.com|publisher=Amwag Newes|accessdate=24 August 2017}}</ref> == Féach freisin == * Ceol na Liobáine * Liosta de na turais agus ceolchoirmeacha ag Layal Abboud * Liosta de na Liobáine amhránaithe baineann == Tagairtí == {{Reflist|30em}} == Naisc sheachtracha == * {{Facebook|Layalabboudofficial}} * {{Instagram|layalabboud}}Instagram * [https://www.youtube.com/user/LayalAbboudofficial Layal Abboud] ar [[YouTube]] * {{twitter|layal_abboud}} * {{SoundCloud|layal-abboudofficial}}SoundCloud{{SoundCloud|layal-abboudofficial}} * [https://myspace.com/layalabboud Layal Abboud] ar [[Myspace]] * [http://www.reverbnation.com/layalabboud Layal Abboud] ar ReverbNation {{DEFAULTSORT:Abboud, Layal}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] 07frpiji01jcqxxiu6ipljo49h5psuz 0 78179 1084897 969835 2022-08-20T20:38:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] é '''Eoin Criosastam''' (Rugadh i [[349]] san [[Aintíoch]] é agus fuair sé bás ar an [[14 Meán Fómhair]] [[407]], i gComana i b[[Pontus]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Eoin Criosastam}} [[Catagóir:Naoimh Siriacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 349]] [[Catagóir:Básanna i 407]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] jx16wjncq4ozo2b2l218id2geuym8e1 0 78260 1083966 1052173 2022-08-20T12:40:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] í '''Barbora Strýcová'''. Rugadh í ar an 28 Márta 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Strýcová, Barbora}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] 810ti4im51ycie7sw3wbohmkmevv35y 0 78261 1083967 1052174 2022-08-20T12:40:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSín]] í '''Zhang Shuai'''. Rugadh í ar an 21 Eanáir 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Shuai, Zhang}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] hcmitcfn5ogcvq6yhtejbx3nw81r2la 0 78263 1083968 1052176 2022-08-20T12:41:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Airgintín]] é '''Juan Martín del Potro'''. Rugadh é ar an 23 Meán Fómhair 1988. Tá comórtas Grand Slam amháin buaite aige - 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:del Potro, Juan Martín}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] li6qlnrg2lehmok4wcvkwh6zcg502nj 0 78282 1084654 923440 2022-08-20T20:13:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is fear gnó [[Éireannach]] é '''Michael Kevin O'Leary ''' (a rugadh i g[[Ceann Toirc]], [[Contae Chorcaí]] ar an [[20 Márta]] [[1961]]). == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Leary, Michael}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Lucht gnó]] ief6dgzawvmynux8piglpaqfvxl4df2 0 78286 1083969 918481 2022-08-20T12:41:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla é '''Jerzy Janowicz'''. Rugadh é in [[Łódź]] sa [[An Pholainn|Pholainn]] ar an 13 Samhain 1990. Shroich sé an leathcheannais [[The Championships, Wimbledon|Wimbledon]] sa bhliain 2013. Sa bhliain sin, bhí sé rangaithe ag uimhir 14. Faoi láthair, tá sé rangaithe ag uimhir 356. Gortaíodh a ghlúin sa bhliain 2016 agus mar sin, tá se ag streachailt leadóg gairmiúil a imirt. [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 4qmomyzmhtb9wbkw8asag65xbzknk4b 0 78371 1084584 862195 2022-08-20T20:05:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Pier Paolo Pasolini signature.svg|mion|Síniú Pasolini]] [[Scannánaíocht|Scannánaí]], [[file]] agus [[scríbhneoir]] [[An Iodáil|Iodálach]] ab ea '''Pier Paolo Pasolini''', a saolaíodh in [[Bologna]] ar an 5 Márta 1922 agus a dúnmharaíodh in Ostia in aice leis [[an Róimh]] ar an 2 Samhain 1975. Homaighnéasach a bhí ann a chaith tréimhse ina Chumannach, agus cuid mhór dár scríobh nó dár scannánaigh sé, ábhar conspóideach a bhí ann a tharraing callán agus diospóireacht, ar chúiseanna collaíochta nó polaitíochta. {{DEFAULTSORT:Pasolini, Pier Paolo}} [[Catagóir:Scannánaithe Iodálacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1922]] [[Catagóir:Básanna i 1975]] 9hetnmx2fq6ki4ia0tjavlznz334ghs 0 78403 1083970 1052177 2022-08-20T12:41:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] í '''Alison Van Uytvanck'''. Rugadh í ar an 26 Márta 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Van Uytvanck, Alison}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] rgbipqiatxmizzrevmr5nfbhnqtcvo1 0 78404 1083971 1052178 2022-08-20T12:41:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chasacstáin]] í '''Zarina Diyas'''. Rugadh í ar an 18 Deireadh Fómhair 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Diyas, Zarina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1ol3s0lwqvnoqztzdfnonhsxgv4ks33 0 78405 1083972 1052179 2022-08-20T12:41:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] í '''Miyu Kato'''. Rugadh í ar an 21 Samhain 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kato, Miyu}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] izepn5m3d5u3imfo0wekkkt0iqn9kqj 0 78846 1083973 1052180 2022-08-20T12:41:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] é '''Peter Gojowczyk'''. Rugadh é ar an 15 Iúil 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gojowczyk, Peter}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] ltaf5ec3laypf31abmp140dd4b07m4r 0 78847 1083974 1052181 2022-08-20T12:41:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bhrasaíl]] í '''Beatriz Haddad Maia'''. Rugadh í ar an 30 Bealtaine 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Haddad Maia, Beatriz}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] prekcmydbywjkj5hho3fdttzocrxoxg 0 78848 1083975 1052182 2022-08-20T12:41:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeirbia]] í '''Aleksandra Krunić'''. Rugadh í ar an 15 Márta 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Krunić, Aleksandra}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] lstb33d8rql6yqhlh133bsv3wbyoc61 0 78961 1084285 1031489 2022-08-20T14:53:47Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Mandalay_Bay_Hotel.jpg|277x277px|mion|clé|Mandalay Bay]] Tharla ollsléacht i [[Las Vegas, Nevada|Las Vegas]] [[oíche]] [[An Domhnach|Dé Domhnaigh]] ar an [[1 Deireadh Fómhair]] [[2017]]. Bhí 58 [[duine]] maraithe agus breis is 500 duine gortaithe ag fear a scaoil urchair ag coirm [[Ceol Tíre|cheoil tíre]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Ollsléacht i Las Vegas ag fear aonair gunna|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2017/1002/909141-ollsleacht-i-las-vegas-ag-fear-aonair-gunna/|date=2017-10-02|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref>, an fhéile bhliantúil Route 91 Harvest. Thosaigh an scaoileadh ag 10:08 p.m agus mhair na meaisínghunnaí níos mó ná deich [[nóiméad]]. Bhí fear ag scaoileadh leis an [[slua]] ón 32ú [[urlár]] d’[[óstán]] Mandalay Oriental. [[Íomhá:View from Marriott's Grand Chateau.jpg|clé|mion]] [[Íomhá:Las Vegas Strip shooting.svg|mion|277x277px]] Shroich na poilíní an urlár ag 10:25 p.m agus stop an scaoileadh. Ag 11:21 p.m, chuir Stephen Paddock, an té a rinne an sléacht, fear 64 bliain d'aois, [[Lámh ina bhás féin|lámh ina bhás féin]]. Ba de bhunús na háite é, agus ní raibh éinne bainteach leis an ionsaí ach é. == Féach freisin == *[[Íomhá:Las Vegas Strip shooting.png|mion|353x353px]][[Lámhach club oíche Orlando na bliana 2016|Ollsléacht i Florida i 2016]]ː: Mharaigh fear a raibh gunna aige 49 duine i gclub oíche. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lámhach Las Vegas (2017)}} [[Catagóir:Nevada]] [[Catagóir:Las Vegas]] [[Catagóir:Dúnmharuithe]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] pefqn2bd36tw2gbaip1gw8vffbx5tta 0 78997 1084636 1016303 2022-08-20T20:11:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Gréagóir Nazianzus''', a rugadh i [[329]] san [[Arianzum]], [[an Chapadóic]] agus a fuair bás ar an [[25 Eanáir]] [[390]], in Arianzum, an Chapadóic. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Gréagóir Nazianzus}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 329]] [[Catagóir:Básanna i 390]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] qhz7kk03idzhoj1fbsgb6yr4224ork0 0 79076 1083976 1052184 2022-08-20T12:41:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Úisbéiceastáin]] é '''Denis Istomin'''. Rugadh é ar an 7 Meán Fómhair 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Istomin, Denis}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] fchkquhhysffjga0175h2r2rq4ya6ne 0 79077 1084683 934427 2022-08-20T20:16:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is i-arimreoir leadóige gairmiúla as [[An Chipir]] é '''Marcos Baghdatis'''. Rugadh é ar an 17 Meitheamh 1985. Bhí sé chomh hard le huimhir 8. Shroic sé ceannais an [[Australian Open]] i 2006. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baghdatis, Marcos}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3vd3sd4zn2pyo06loprsg2tne7a3wx0 0 79087 1084644 944335 2022-08-20T20:12:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Mordechai Vanunu''' ([[An Eabhrais|Eabhrais]]: מרדכי ואנונו; is ar an 14 Deireadh Fómhair 1954 a rugadh é), ar a dtugtar freisin '''John Crossman'''<ref>{{cite web|url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/143995|teideal=Vanunu: Take my Citizenship|work=Arutz Sheva|accessdate=15 June 2015}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20130512023849/http://www.khaleejtimes.com/Displayarticle.asp?section=newsmakers&xfile=data%2Fnewsmakers%2F2004%2FApril%2Fnewsmakers_April11.xml]</ref> Is iar-theicneoir [[Airm núicléacha|núicléach]] [[Iosrael|Iosraelach]] é agus ghníomhaí síochána, a nocht sonraí maidir le [[Clár núicléach na n-Iosraelach|chlár núicléach na n-Iosraelach]] do phreas na Breataine, sa bhliain 1986, <ref name="nyt2004">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2004/04/21/international/middleeast/21CND-NUCL.html?scp=1&sq=Vanunu%20drugged&st=cse|work=The New York Times|teideal=Israeli Who Revealed Nuclear Secrets Is Freed|first=Greg|last=Myre|date=21 April 2004|accessdate=13 May 2010}}</ref> agus a cháin airm ollscriosúla. Ina dhiaidh sin, mheall ghníomhaí [[Mossad|Mhossad]] chun na hIodáile é, tugadh drugaí dó ansin, agus fuadaíodh gníomhairí Iosraelacha é. Tógadh go hIosrael é agus ar deireadh thiar ciontaíodh é tar éis trialach a bhí ar siúl taobh thiar de dhoirse dúnta. == Tagairtí == {{Reflist|30em}} {{DEFAULTSORT:Vanunu, Mordechai}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1954]] [[Catagóir:Ailt le téacs san Eabhrais]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9ti7afeon7wvvufs5bm8ct9l135zpqd 0 79129 1085190 969829 2022-08-20T22:02:23Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File:Basilii Magni Opera.tif|thumb|Basilii Magni Opera, 1540]] Ba [[naomh]] é '''Basil Chaesairia'''. Rugadh i [[329]] san [[Caesairia]], [[an Chapadóic]] é. Fuair sé bás ar an 1 nó [[2 Eanáir]], [[379]], i gCaesairia, an Chapadóic. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Basil Chaesairia}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 329]] [[Catagóir:Básanna i 379]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] jvsq22mldfz9wvd8ljcl912ll3e0e9i 0 79138 1085019 969836 2022-08-20T20:54:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] é '''Atanáis an Cathair Alastair'''. Rugadh i [[296]] – [[298]] i g[[Cathair Alastair]] é agus fuair sé bás ar an 1 nó [[2 Bealtaine]] [[373]], i gCathair Alastair. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Atanáis an Cathair Alastair}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 296]] [[Catagóir:Básanna i 373]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] cly0jutvk3q6sa4yxfsu911zw58eer3 1085066 1085019 2022-08-20T20:59:14Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Atanáis an Cathair Alastair]] go [[Atanáis Chathair Alastair]]: gramadach wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] é '''Atanáis an Cathair Alastair'''. Rugadh i [[296]] – [[298]] i g[[Cathair Alastair]] é agus fuair sé bás ar an 1 nó [[2 Bealtaine]] [[373]], i gCathair Alastair. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Atanáis an Cathair Alastair}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 296]] [[Catagóir:Básanna i 373]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] cly0jutvk3q6sa4yxfsu911zw58eer3 1085073 1085066 2022-08-20T20:59:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] é '''Atanáis Chathair Alastair'''. Rugadh i [[296]] – [[298]] i g[[Cathair Alastair]] é agus fuair sé bás ar an 1 nó [[2 Bealtaine]] [[373]], i gCathair Alastair. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Atanáis Chathair Alastair}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 296]] [[Catagóir:Básanna i 373]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] fcoi0kjc0ewevb64ecalow5px6xpx5b 0 79174 1084995 967908 2022-08-20T20:51:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Bonaventure''', a rugadh '''Giovanni di Fidanzai''' ar [[1221]] i [[Latium]], [[Stáit an Phápa]] agus a fuair bás ar an [[15 Iúil]] [[1274]], i [[Lyon]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Bonaventure}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1221]] [[Catagóir:Básanna i 1274]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] 5e91r0l5z24bro56k0qpl5ybjxfgcbi 0 79291 1084406 930910 2022-08-20T19:30:24Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]], [[úrscéalaí]], [[drámadóir]] agus [[Polaiteoir|fear polaitíochta]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Alphonse Marie Louis de Prat de Lamartine''', nó '''Alphonse de Lamartine''' mar is fearr aithne air. Do rugadh é ar an 21ú lá de Dheireadh Fómhair sa mbliain [[1790]], i [[Mâcon]] na [[An Fhrainc|Fraince]], agus do fuair sé bás ar an 28ú lá d'Fheabhra sa mbliain [[1869]], i b[[Páras]] na Fraince. Tá Alphonse de Lamartine ar dhuine desna scríbhneoirí is cáiliúla dá mbaineann le [[Rómánsachas|Rómánsachas na Fraince]], agus tá an-cháil i gcónaí ar neart dánta dá chuid, ''[[Le Lac (dán)|Le Lac]]'' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''An Loch''), atá le léamh ina chnuasach filíochta ''[[Méditations poétiques (1820)|Méditations poétiques]]'' (1820), go háirithe. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-fr}} {{DEFAULTSORT:Lamartine, Alphonse De}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1790]] [[Catagóir:Básanna i 1869]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Fraince]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Francacha]] frozbcefgqpulkmoobc4a8yptthw4t8 0 79292 1085057 930907 2022-08-20T20:58:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]], [[úrscéalaí]], [[drámadóir]], [[file]] agus [[fear míleata]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Alfred Victor Vigny''', nó '''comte de Vigny''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''cunta Vigny'') mar a tugadh air níos déanaí. Do rugadh é ar an 27ú lá de Mhárta sa mbliain [[1797]], i [[Loches]] na [[An Fhrainc|Fraince]], agus do fuair sé bás ar an 17ú lá de Mheán Fómhair sa mbliain [[1863]], i b[[Páras]] na Fraince. Is é an t-[[éadóchas]] bun agus barr saothair Vigny, saothar a caitheann súil fuar, ar an tsochaí agus a mbaineann léi. Is iad an cnuasach filíochta ''[[Poèmes antiques et modernes]]'' (1822) agus an t-úrscéal ''[[Cinq-Mars (úrscéal)|Cinq-Mars]]'' (1826) na saothair is cáiliúla dá chuid. Do bhí an-tionchar ag Vigny ar [[Rómánsachas|Rómánsachas na Fraince]]. {{Síol}} [[Catagóir:Filí Francacha]] 009l00qni9w5al0on2cakdv4ggx6xmp 0 79426 1084907 866661 2022-08-20T20:39:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear uasal Caistíleach agus ceannaire míleata ab ea '''Rodrigo Díaz de Vivar''' (c. [[1043]] – [[1099]]) san [[An Spáinn|Spáinn]] mheánaoiseach. Thug na [[Múraigh]] '''El Cid''' air, a chiallaigh ''Tiarna'' (is dócha as [[an Araibis]] al-Sayyid, السیِّد), agus na [[An Chríostaíocht|Críostaithe]], '''El Campeador'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:El Cid}} [[Catagóir:An Athghabháil]] [[Catagóir:Stair na Spáinne]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1043]] [[Catagóir:Básanna i 1099]] 0jsyn08s5158ms8isyeueeaa39ao3ld 0 79436 1084922 866709 2022-08-20T20:41:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear uasal [[Viseagotaigh|Viseagotach]] '''Don Pelayo''' nó '''Pelagius''' ([[an Spáinnis]]: Pelayo, Asturian: Pelayu; c. 685 – 737) a bhunaigh an Ríocht Asturias, gus ina cheannaire air as 718 go dtí a bhás. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Don Pelayo}} [[Catagóir:An Athghabháil]] [[Catagóir:Stair na Spáinne]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 685]] [[Catagóir:Básanna i 737]] ir0xwqw6lfhpd4xdi9pmcw2ews8u32t 0 79440 1084593 969741 2022-08-20T20:06:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Peadar Daimian'''. Rugadh e i [[1007]] sa [[Ravenna]] agus fuair sé bás ar an [[22 Feabhra]] [[1072]] nó [[1073]], i bh[[Faenza]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Peadar Daimian}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1007]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] hi2whe0dy8hdgjaikr41kv8apihizd5 0 79456 1084814 967987 2022-08-20T20:30:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Hilaire de Poitiers''', a rugadh i [[310]] i bPictavium, [[an Ghaill]] é agus a fuair sé bás i [[367]], i b[[Poitiers]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Hilaire de Poitiers}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 310]] [[Catagóir:Básanna i 367]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] kojm39vewi2ad3n5gaz746rlx77hjk8 0 79492 1083977 1052186 2022-08-20T12:42:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Liotuáin]] é '''Ričardas Berankis'''. Rugadh é ar an 21 Meitheamh, 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Berankis, Ričardas}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] 89sqjhun3bzpi744wror7cu9p24d85s 0 79493 1083978 1052187 2022-08-20T12:42:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] í '''Carina Witthöft'''. Rugadh í ar an 16 Feabhra 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Witthöft, Carina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] itn0ct1j68sirnyhv9rbhzqor0faczm 0 79494 1083979 1052188 2022-08-20T12:42:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Portó Ríce]] í '''Monica Puig'''. Rugadh í ar an 27 Meán Fómhair, 1993. Bhuaigh sí bonn óir ag [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] in [[Rio de Janeiro]]. B'é an chéad bonn óir buaite ag Porto Ríce riamh. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Puig, Monica}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí bonn óir ag na Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] 7uqiv2fpoi8rv3lc2xt7fn7t8o18ixw 0 79584 1084478 867224 2022-08-20T19:54:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Filíocht|File]], [[úrscéalaí]] agus [[léirmheastóir ealaíne]] ab ea '''Théophile Gautier'''. Do rugadh é i d[[Tarbes]], baile atá suite in iardheisceart na [[An Fhrainc|Fraince]], ar an 30ú de Lúnasa sa mbliain [[1811]] agus do fuair sé bás i [[Neuilly-sur-Seine]], gar do [[Páras|Pháras]], ar an 23ú de Dheireadh Fómhair sa mbliain [[1872]]. Cé gur i dTarbes a rugadh é, is i bPáras a chaith Théophile Gautier formhór a shaoil agus meastar gur scríbhneoir Párasach ab ea é. Do chuir Gautier aithne ar [[Gérard de Nerval|Ghérard Labrunie]], fear a bhainfeadh clú agus cáil amach níos déanaí fén ainm Gérard de Nerval, nuair a bhíodar beirt ina ngarsún scoile. Do théidís ar an scoil chéanna, an [[lycée Charlemagne]]. Scríbhneoir bisiúil ab ea Gautier: Fara úrscéalta ar nós ''[[Mademoiselle de Maupin (úrscéal)|Mademoiselle de Maupin]]'' (1835), ''[[Le Roman de la momie]]'' (1858) nó ''[[Le Capitaine Fracasse]]'' (1863), do scríobh sé cnuasaigh filíochta - is é ''[[Émaux et camées]]'' (1852) an cnuasach filíochta is cáiliúla dá chuid -, breis is deich n[[Gearrscéal|gearrscéalta]] is fichead, agus neart [[Léirmheas ealaíne|léirmheasanna]] ar an ealaíon agus ar an gceol leis. {{Síol}} gsoc42t2saxwzwavdc1bsqwz0re5xue 0 79754 1084949 969739 2022-08-20T20:46:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Cyril Iarúsailéim'''. Rugadh é i [[313]] i gCaesarea Maritima agus fuair sé bás i [[386]] in [[Iarúsailéim]], Syria Palaestina. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Cyril Iarúsailéim}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 313]] [[Catagóir:Básanna i 386]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] ici3zns1pxykrj3thnjylrjr2l22xx8 0 79778 1084520 969828 2022-08-20T19:59:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] é '''Seán na Damaisce'''. Rugadh é sa bhliain [[675]] nó [[676]] san [[An Damaisc|Damaisc]], [[Cailifeacht Umayyad]]. Fuair sé bás ar [[4 Nollaig]], [[749]], in [[Iarúsailéim]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Seán na Damaisce}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Básanna i 749]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] qpyz8hhc96bkps8cuyaj5548sj16ni8 0 79853 1084335 1003020 2022-08-20T18:48:07Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Iúil 2010 Ionsaí Kampala]] go [[Ionsaí Kampala, Iúil 2010]]: gramadach wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Kampala skyline.jpg|mion|Kampala]] Tharla '''ionsaí buamála i Kampala,''' [[príomhchathair]] an [[Uganda]], ar an [[11 Iúil]] [[2010]]. Maraíodh 74 agus gortaíodh 71 i mbuamáil fhéinmharaithe. Bhí slua ag féachaint ar [[Corn FIFA an Domhain 2010]] ag an am. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:2010 Ionsaí Kampala}} [[Catagóir:Uganda]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Buamáil fhéinmharaithe]] [[Catagóir:Corn FIFA an Domhain 2010]] 8e4xfmk9t9k5ulorxbyrg2y0cdtiyql 1084337 1084335 2022-08-20T18:48:47Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Kampala skyline.jpg|mion|Kampala]] Tharla '''ionsaí buamála i Kampala,''' [[príomhchathair]] an [[Uganda]], ar an [[11 Iúil]] [[2010]]. Maraíodh 74 agus gortaíodh 71 i mbuamáil fhéinmharaithe. Bhí slua ag féachaint ar [[Corn FIFA an Domhain 2010]] ag an am. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:2010 Ionsaí Kampala}} [[Catagóir:Uganda]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Buamáil fhéinmharaithe]] [[Catagóir:Corn FIFA an Domhain 2010]] by5llbcfch49spr95apw2b4gusyu9l7 0 79854 1084895 969727 2022-08-20T20:38:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Bede'''. Rugadh é i [[306]] i [[Nusaybin]] é agus fuair sé bás ar [[9 Meitheamh]] [[373]], san [[Edessa]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Ephrem an tSiriach}} [[Catagóir:Naoimh Siriacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 306]] [[Catagóir:Básanna i 373]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] ru7qbob3er8u9ke7r7n23d2swqxqbwy 0 79860 1085137 1036351 2022-08-20T21:46:26Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:President Trump orders half-staff flags for Sutherland Springs shooting.jpg|mion|clé]] Tharla, ar an [[5 Samhain]], [[2017]], ollsléacht san eaglais First Baptist Church i Sutherland Springs, [[Texas]], timpeall 20 mílte (30 km) soir den [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] [[San Antonio, Texas|San Antonio]]. Maraíodh 26, nuair a scaoil Devin Patrick Kelley (in aois 26 dó agus de shliocht Éireannach) daoine a bhí ag guí san eaglais First Baptist in Sutherland Springs. Éadulaingt reiligiúnach, go príomha, a bhí taobh thiar den ionsaí ar an gcéad dul síos. Ach dúirt [[Donald Trump]] ag an am go raibh Kelley glan as a mheabhair. [[Íomhá:Trump on Texas Church Shooting.webm|mion|clé|Dúirt [[Donald Trump]] ag an am go raibh Kelley glan as a mheabhair.]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Lámhach Sutherland Springs}} [[Catagóir:Ollsléachtanna‎]] [[Catagóir:Stair Texas]] [[Catagóir:2017]] f71hmlff2g33bkr87jgjhu2n6cnx6ah 0 79861 1084127 868651 2022-08-20T13:41:31Z Kevin Scannell 340 an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Chukchi_family_old.jpg|deas|250px|thumb|Siuicsíoch]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Siuicsígh'''. Is í [[an tSiuicsíos]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siuicsígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] brj5okd7zja59qvzwdd6jt9lsy4h3q4 1084128 1084127 2022-08-20T13:41:42Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Siuicsíoch]] go [[Siuicsígh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Chukchi_family_old.jpg|deas|250px|thumb|Siuicsíoch]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Siuicsígh'''. Is í [[an tSiuicsíos]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siuicsígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] brj5okd7zja59qvzwdd6jt9lsy4h3q4 1084258 1084128 2022-08-20T14:22:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Chukchi_family_old.jpg|deas|250px|thumb|Siuicsíoch]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Siuicsígh'''. Is í [[an tSiuicsíos]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siuicsígh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] ma851d4rhs49ps2rv9mt54zsehlq2ig 0 79863 1084666 868675 2022-08-20T20:14:48Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Filíocht|File]] agus [[iriseoir]] [[Gearmánaigh|Gearmánach]] ab ea '''Matthias Claudius'''.<ref>Do bhaineadh Claudius úsáid as an ainm cléite ''Asmus'' leis.</ref> Do rugadh é, ar an 15ú lá de Lúnasa sa mbliain [[1740]], i [[Reinfeld (Holstein)]], baile beag atá suite i dtuaisceart na [[An Ghearmáin|Gearmáine]], agus do fuair sé bás, ar an 21ú lá d'Eanáir sa mbliain [[1815]], i gcathair [[Hamburg]] na Gearmáine. Tá cáil ar Chlaudius de bharr a chuid filíochta tochtmhaire go háirithe, filíocht a bhfuil tionchar na ''[[Volkslied|Volkslieder]]'' - .i. amhráin dhúchasacha na Gearmáine - le feiscint uirthi. Is é ''[[Der Tod und das Mädchen (Dán)|Der Tod und das Mädchen]]'' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: 'An Bás agus an Cailín') an dán is cáiliúla de chuid Chlaudius. Do bhunaigh [[Franz Schubert]] ''[[Kunstlied]]'' - nó 'amhrán ealaíne' - dá chuid ar an ndán san. == Tagairtí == {{DEFAULTSORT:Claudius, Matthias}} [[Catagóir:Filí Gearmánacha]] [[Catagóir:Iriseoirí Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1740]] [[Catagóir:Básanna i 1815]] btks6qisvs0eapt6mqsbx1x8d9jcsh0 0 79870 1084594 968035 2022-08-20T20:07:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Peadar Canisius''' a rugadh ar [[8 Bealtaine]] [[1521]] i [[Nijmegen]] agus a fuair bás ar [[21 Nollaig]] [[1597]], i bh[[Fribourg]], [[an Eilvéis]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Peadar Canisius}} [[Catagóir:Naoimh Dúitseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1521]] [[Catagóir:Básanna i 1597]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] g5fqimus4r6h80ob92xvbykanevikc3 0 79881 1084840 969834 2022-08-20T20:33:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] í '''Gertrude'''. Rugadh í ar [[6 Eanáir]], [[1256]] in [[Eisleben]], [[Impireacht Naofa Rómhánach]] í agus fuair sí bás i [[1302]], i Helfta, [[an tSacsain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Gertrude Mhór}} [[Catagóir:Naoimh Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1256]] [[Catagóir:Básanna i 1302]] a4qiaixxz8lop5psuurn8nt9oe1pa3l 0 79889 1085018 868716 2022-08-20T20:54:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rí Bhernicia ab ea''' Æthelfrith''' (circa 593-616 A.D.). Timpeall na bliana 604 A.D., ba é an chéad Rí Berniceach é a bhí i gceannais freisin ar  [[Ríocht Deira]], a thug gur duine tábhachtach é i bhforbairt na ríochta [[Northumbria]], níos déanaí ar aghaidh. Bhí sé iomráiteach le haghaidh a rath i gcoinne na [[Na Briotanaigh Cheilteacha |mBreathnach]] agus a bhua ar [[Gaeil|Ghaeil]] [[Dál Riata|Dhálriadacha]]. Cé gur briseadh air agus gur maraíodh é i gcath agus gur cuireadh a chéile comhraic i gcomharbacht air, athbhunaíodh a ghinealach i gcumhacht, ar deireadh thiar sna 630dí. == Cúlra == Tháinig Æthelfrith, mac Æthelric agus ua Ida i gcoróin, de réir dealraimh, i ndiaidh Hussa mar Rí na mBerniceach, timpeall na bliana 592 nó 593 A.D.; d' fhéadfadh go raibh iomaíocht agus díbirt ghaolta Hussa i gceist lena theacht i réim.<ref name="Ziegler">Michelle Ziegler, "[https://www.mun.ca/mst/heroicage/issues/2/ha2pen.htm The Politics of Exile in Early Northumbria]", ''The Heroic Age'', Issue 2, Autumn/Winter 1999.</ref>  == Nótaí agus tagairtí == {{reflist|2}} == Naisc sheachtracha == * {{PASE|892|Æthelfrith 2}} Prosopography of Anglo-Saxon England 8rgax8df6gcw6t4p6k46vfg3leabm2j 0 79924 1084896 968023 2022-08-20T20:38:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Eoin na Croise,''' a rugadh i [[1542]] i bh[[Fontiveros]], [[an Spáinn]] agus a fuair bás ar [[14 Nollaig]] [[1591]], in [[Úbeda]], [[an Spáinn]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Eoin na Croise}} [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1542]] [[Catagóir:Básanna i 1591]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] mbi45b95vir0c5x6wrrywltmkomzckz 0 79977 1085061 1011983 2022-08-20T20:58:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Albertus Magnus'''. Rugadh é i [[1200]] i [[Lauingen]] agus fuair sé bás ar an [[15 Samhain]], [[1280]], i g[[Köln]], [[Impireacht Naofa Rómhánach]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Magnus, Albertus}} [[Catagóir:Naoimh Gearmánacha]] [[Catagóir:Doiminicigh|Albertus Magnus]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1200]] [[Catagóir:Básanna i 1280]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] 7cdje9ja6misuibc9e8qkbnvsjxfjej 0 80037 1084720 1007193 2022-08-20T20:20:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Labhrás Brindisi,''' a rugadh mar '''Giulio Cesare Russo''' ar [[22 Iúil]] [[1559]] i m[[Brindisi]], Ríocht Napoli agus a fuair bás ar [[22 Iúil]] [[1619]], i [[Liospóin]] na [[an Phortaingéil|Portaingéile]]. Sagart agus diagaire ilteangach a bhí ann. Bhí sé ina bhiocáire ginearálta ar an Ord Caipsíneach. D'fhreastail sé mar nuinteas an Phápa roinnt uaireanta. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Labhras Brindisi}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1559]] [[Catagóir:Básanna i 1619]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] 0q2g3a32u45vliqjod8v8s6aicuiilf 0 80117 1084523 968010 2022-08-20T19:59:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Seán Ávila,''' a rugadh ar [[6 Eanáir]] [[1499]] in [[Almodóvar del Campo]], Provincia de [[Ciudad Real]] agus a fuair bás ar an [[10 Bealtaine]] [[1569]], i [[Montilla]], [[Córdoba (cúige)|Córdoba]], [[an Spáinn]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Seán Ávila}} [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1499]] [[Catagóir:Básanna i 1569]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] dytrgnqj3x79tim1saxgwv0es9kixwp 0 80150 1084833 968015 2022-08-20T20:32:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Gréagóir Narek''', a rugadh i [[951]] i [[Narek, Ararat|Narek]], [[an Airméin]] agus a fuair bás ar an [[1003]], i [[Narekavank]], an Airméin. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Gréagóir Narek}} [[Catagóir:Naoimh Airméanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 951]] [[Catagóir:Básanna i 1003]] [[Catagóir:Dochtúirí an Eaglais]] bxmz6kxpsttymszjilvok2jiodsckfz 0 80269 1084913 969852 2022-08-20T20:40:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Edmund Arrowsmith'''. Rugadh é ar an [[1585]] i [[Haydock]] agus cuireadh chun báis é ar an [[28 Lúnasa]] [[1628]], i [[Lancaster]], [[Sasana]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Arrowsmith, Edmund}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1585]] [[Catagóir:Básanna i 1628]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] jy96nzy6agnaef5l0jr8j7x35zrroft 0 80287 1085052 967990 2022-08-20T20:57:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Ambrose Edward Barlow,''' a rugadh i [[1585]] in [[Chorlton-cum-Hardy]], [[Manchain]], [[Lancashire]]. Fuair sé bás ar an [[10 Meán Fómhair]] [[1641]], i [[Lancaster]], [[Lancashire]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Barlow, Ambrose}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1585]] [[Catagóir:Básanna i 1641]] b29ltv34qw1kpgehip8kxojpytjnrs6 0 80346 1084978 968046 2022-08-20T20:49:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Cedd,''' a rugadh sa bhliain [[634]] i [[Northumbria]] agus a fuair bás ar an [[2 Márta]] [[672]], i [[Lichfield]], [[Staffordshire]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Cedd}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 634]] [[Catagóir:Básanna i 672]] [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] 6rs3kgzufuqeelllzg05wsntdsq0eyd 0 80362 1084780 969285 2022-08-20T20:26:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice|an tSeic]] í '''Jana Novotná'''. Rugadh í ar an [[2 Deireadh Fómhair]] [[1968]] i m[[Brno]] agus fuair bás ar an [[19 Samhain]] [[2017]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Novotná, Jana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Básanna in 2017]] b3ktq4ztmix32n1hup19uq9whm68lqa 0 80382 1085060 969849 2022-08-20T20:58:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Alexander Briant,''' a rugadh ar an [[17 Lúnasa]] [[1556]] i [[Somerset]] agus a cuireadh chun báis ar an [[1 Nollaig]] [[1581]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Briant, Alexander}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1556]] [[Catagóir:Básanna i 1581]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] c6w374dau5b6xjqgpfv8fceueyxtexi 0 80408 1084681 969857 2022-08-20T20:16:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Margaret Clitherow'''. Rugadh í ar an [[24 Eanáir]] [[1556]] san [[Eabhrac]], [[Yorkshire]] agus cuireadh chun bás í ar an [[25 Márta]] [[1586]], in [[Eabhrac]], [[Yorkshire]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Clitherow, Margaret}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1556]] [[Catagóir:Básanna i 1586]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] sy4dt8honuosh5anhgtr557kthlvge8 0 80434 1084910 969853 2022-08-20T20:40:02Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Edmund Gennings'''. Rugadh é ar an [[1567]] i [[Lichfield]] é agus cuireadh chun báis é ar an [[10 Nollaig]] [[1591]], i n[[Gray's Inn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Gennings, Edmund}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1567]] [[Catagóir:Básanna i 1591]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] 6jzg2fq1dz776iqlakdkz5a5eysxhwm 0 80445 1084625 890824 2022-08-20T20:10:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] é '''Tiomóid'''. Rugadh é sa bhliain [[17]] i [[Liostra]] agus fuair sé bás i [[97]], sa [[An Mhacadóin (réigiún)|Mhacadóin]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tiomoid}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 17]] [[Catagóir:Básanna i 97]] 9agzrt135k66cf0rv803nz369t64ehd 0 80668 1084557 969818 2022-08-20T20:03:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Robert Lawrence'''. Rugadh é sa bhliain [[1485]]. Cuireadh chun [[Bású|báis]] é ar an [[4 Bealtaine]] [[1535]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Lawrence, Robert}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1485]] [[Catagóir:Básanna i 1535]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] jtb2bmtpy9yl76o3tl8ifa008alshrl 0 80767 1084936 969839 2022-08-20T20:42:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] [[Caitliceach]] é '''David Lewis'''. Rugadh é sa bhliain [[1616]] in [[Y Fenni]], [[Sir Fynwy]]. Cuireadh chun [[Bású|báis]] é ar an [[27 Lúnasa]] [[1679]], i m[[Brynbuga]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Lewis, David}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1616]] [[Catagóir:Básanna i 1679]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] e23dkd9980efgdn75d2r5i0roz0f6bi 0 80801 1085039 969842 2022-08-20T20:56:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] [[Caitliceach]] í '''Anne Line'''. Rugadh í sa bhliain [[1563]] in [[Essex]]. Cuireadh chun [[Bású|báis]] é ar an [[27 Feabhra]] [[1601]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Line, Anne}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1563]] [[Catagóir:Básanna i 1601]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] egpei16e62oh6bc0dl7e23sneegzuso 0 80802 1084806 873131 2022-08-20T20:29:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] is ea '''Ilie Năstase'''. Rugadh i m[[Búcairist]], [[an Rómáin]] é ar an [[19 Iúil]] [[1946]]. {{DEFAULTSORT:Năstase, Ilie}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] gahzsvy5tr9kg8zlkujvtm7w2fwwtf3 0 80855 1084950 969843 2022-08-20T20:46:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] [[Caitliceach]] é '''Cuthbert Mayne'''. Rugadh é sa bhliain [[1544]] i m[[Barnstaple]], [[Devon]]. Cuireadh chun [[Bású|báis]] é ar an [[29 Samhain]] [[1577]], i [[Launceston, Corn na Breataine]], [[Sasana]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Mayne, Cuthbert}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1544]] [[Catagóir:Básanna i 1577]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] bqmtpi8a24zqsevxjsaucrnapusof69 0 80914 1084819 967919 2022-08-20T20:30:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Henry Morse''', a rugadh i [[1595]] i [[Brome, Suffolk]] agus a fuair bás ar an [[1 Feabhra]] [[1645]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Morse, Henry}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1595]] [[Catagóir:Básanna i 1645]] bp17oc2fnjbj1h8yw5pqfbq9qo9bvlk 0 80917 1084494 873665 2022-08-20T19:56:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] is ea '''Stefanie Maria "Steffi" Graf'''. Rugadh i [[Mannheim]], [[an Ghearmáin]] í ar an [[14 Meitheamh]] [[1969]]. Tá sí pósta leis an iar-imreoir leadóige [[Andre Agassi]] agus tá beirt pháistí acu. {{DEFAULTSORT:Graf, Steffi}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] [[Catagóir:Daoine beo]] ib95rvnk3spne7gcejah7evj6966kvr 0 80940 1084621 969838 2022-08-20T20:09:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[naomh]] [[Caitliceach]] é '''Nicholas Owen'''. Rugadh é sa bhliain [[1562]] in [[Oxford]], [[Sasana]]. Cuireadh chun [[Bású|báis]] é ar an 1/2 Márta 1606, i d[[Túr Londan]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Owen, Nicholas}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1562]] [[Catagóir:Básanna i 1606]]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] tshtedh66aewf2gr42gqdu129cciz7m 0 80944 1084634 873849 2022-08-20T20:11:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba mhisinéir [[Spáinn]]each a d'oibrigh i n[[An Bhrasaíl]] é '''Naomh Iósaf ó Anchieta''' ([[19 Márta]] [[1534]] - [[9 Meitheamh]] [[1597]]). Rugadh in [[Tenerife]] s[[na hOileáin Chanáracha]] é sa bhliain [[1534]]. Fuair ​​sé bás in aois 63 bhliain in [[Reritiba]] (''Anchieta''), An Bhrasaíl. Canónaíodh é go hoifigiúil ar an [[3 Aibreán]] [[2014]]. == Naisc sheachtracha == {{commonscat}} *[http://www.memoriachilena.cl/archivos2/pdfs/MC0033267.pdf Arte de grammatica da lingua mais usada na costa do Brasil. La gramática del Tupí.] * [https://web.archive.org/web/20140407083142/http://www.jeronimosunol.net/otros/anchieta.html Esbozo de la Vida y Obra del Beato por José María Fornell Lombardo titulada El portentoso Padre José de Anchieta] {{DEFAULTSORT:Anchieta, José de}} [[Catagóir:Naoimh Spáinneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1534]] [[Catagóir:Básanna i 1597]] kq6nj7d4ridzk5z5h0kxq4xql89szii 0 81039 1084567 874599 2022-08-20T20:04:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[cairdinéal]] [[Gael-Mheiriceánaigh|de phór na hÉireann]] é '''Raymond Leo Burke''' a rugadh ar an [[30 Meitheamh]], [[1948]] i [[Richland Center, Wisconsin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Burke, Raymond Leo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Cairdinéil]] 6zrvz3h9xg4hsjr60rgm2migrk1l2hb 0 81054 1084385 874677 2022-08-20T19:18:19Z Kevin Scannell 340 WD, gram wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Sciathán armáilte na [[an Chomhdháil Náisiúnta Afracach|Comhdhála Náisiúnta Afracaí]] (ANC), comhbhunaithe le [[Nelson Mandela]] ab ea '''uMkhonto we Sizwe''' (giorraithe mar MK, [[Xhosa|Cóisis]]: [uˈmkʰonto we ˈsizwe], a chiallaíonn “Sleá an náisiún”). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Umkhonto we Sizwe}} [[Catagóir:An Afraic Theas]] thuu549ai1xuvna89gfyjmzb34fn3q0 0 81101 1084793 874837 2022-08-20T20:28:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-[[Galf|galfaire]] [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] é '''Jack William Nicklaus''' a rugadh i g[[Columbus, Ohio]] ar an [[21 Eanáir]], [[1940]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Nicklaus, Jack}} [[Catagóir:Imreoirí gailf]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Daoine beo]] dd0ruu8bku16mv7oppk0e89gbxcgr9a 0 81116 1085026 969204 2022-08-20T20:54:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Galf|Galfaire]] [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] ab ea '''Arnold Daniel Palmer''' a rugadh i g[[Latrobe]], [[Pennsylvania]] ar an [[10 Meán Fómhair]], [[1929]] agus fuair bás ar an [[25 Meán Fómhair]], [[2016]] i b[[Pittsburgh]], Pennsylvania. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Palmer, Arnold}} [[Catagóir:Imreoirí gailf]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna in 2016]] dzrjxekk6r8uawwrxw4ay425yorajc5 0 81155 1084553 969848 2022-08-20T20:02:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Robert Southwell''', a rugadh ar an [[1561]] i [[Horsham St Faith]], [[Norfolk]] agus a cuireadh chun báis ar an [[21 Feabhra]] [[1595]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Southwell, Robert}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1561]] [[Catagóir:Básanna i 1595]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] 92gyekco894knp0p8o6ah7rswbl482f 0 81156 1084832 875087 2022-08-20T20:32:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-[[Galf|galfaire]] [[An Astráil|Astrálach]] é '''Gregory John Norman''' a rugadh i [[Mount Isa]], [[Queensland]] ar an [[10 Feabhra]] [[1955]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Norman, Greg}} [[Catagóir:Imreoirí gailf]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0nipszta879no7gzxp3m6zvm7rnpqej 0 81210 1084744 969847 2022-08-20T20:23:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea [[Caitliceach]] é '''John Southworth'''. Rugadh é ar an [[1592]] i [[Lancashire]] agus cuireadh cun báis é ar an [[28 Meitheamh]] [[1654]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Southworth, John}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1592]] [[Catagóir:Básanna i 1654]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] r94ttajhjkpq7czy3uxy56ptgwjqow0 0 81213 1084448 875358 2022-08-20T19:51:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Galf|galfaire]] [[Fidsí|Fidsíoch]] é '''Vijay Singh''' a rugadh ar an [[Viti Levu]], [[Fidsí]] ar an [[22 Feabhra]] [[1963]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Singh, Vijay}} [[Catagóir:Imreoirí gailf]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5m1hfx1573h0gtnshdziktvx40s1pt0 0 81464 1084680 968033 2022-08-20T20:16:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Margaret Ward''' a rugadh sna 1550idí i g[[Congleton]], [[Cheshire]] agus a cuireadh báis ar an [[30 Lúnasa]] [[1588]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Ward, Margaret}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Básanna i 1588]] [[Catagóir:Mairtírigh]] 8lyw96cfwcyqa5moiq3uwzmkqwlcvcb 0 81575 1085016 969733 2022-08-20T20:53:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Augustine Webster'''. Cuireadh chun báis ar an [[4 Bealtaine]] [[1535]], i d[[Tyburn]], [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Webster, Augustine}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Básanna i 1535]] [[Catagóir:Mairtírigh]] ad2k8whctoc7w7vq1lyjqdo4sstk9v7 0 81676 1084486 969856 2022-08-20T19:55:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Swithun Wells'''. Rugadh é ar an [[1536]] i m[[Brambridge]], [[Hampshire]] agus cuireadh chun báis é ar an [[10 Nollaig]] [[1591]], i nGray's Inn Road, [[Londain]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Wells, Swithun}} [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1536]] [[Catagóir:Básanna i 1591]] [[Catagóir:Mairtírigh Sasanacha]] 9p9rm0ad6f4kzv0qx6yvr7qo61oekvq 0 82023 1083980 1052189 2022-08-20T12:42:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeirbia]] é '''Filip Krajinović'''. Rugadh é ar an 27 Feabhra 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Krajinović, Filip}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] gyxsn6s7onk6gw5tcsugwfkiq0wf130 0 82024 1083981 1052190 2022-08-20T12:42:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chóiré Theas]] é '''Chung Hyeon'''. Rugadh é ar an 19 Bealtaine 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hyeon, Chung}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] 2js4tlhymxhcmu24kms7uub65ikqfx8 0 82155 1083982 1052191 2022-08-20T12:42:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bhealarúis]] í '''Aliaksandra Sasnovich'''. Rugadh í ar an 22 Márta 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sasnovich, Aliaksandra}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] oc4xb8k41jeiy1cbt1ksrbamu659ygh 0 82249 1084878 969322 2022-08-20T20:36:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Amhránaí [[Francach]] den seánra ''[[yé-yé]]'' ab ea '''Isabelle Geneviève Marie Anne "France" Gall''' ([[9 Deireadh Fómhair]] [[1947]] – [[7 Eanáir]] [[2018]]). Bhain sí an chéad áit amach i g[[Comórtas Amhránaíochta na hEorafíse 1965]]. Rugadh i b[[Páras]] í do bheirt cheoltóirí. Bhí sí pósta ar [[Michel Berger]], amhránaí agus scríbhneoir amhrán Francach go dtí a bhás seisean. Bhí beirt pháistí acu. {{S-start}} {{Succession box| roimh = {{Bratach|Italy}} [[Gigliola Cinquetti]]<br>le "Non ho l'età"| teideal = ''[[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|Buateoirí Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse]]'' | bliain = [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse 1965|1965]]| tar éis ={{Bratach|Austria}} [[Udo Jürgens]]<br>le "Merci, Chérie" }} {{S-end}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gall, France}} [[Catagóir:Amhránaithe Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1947]] [[Catagóir:Básanna in 2018]] juh2byay25631qibq9e2lhr6mlsiufx 0 82587 1083983 1052192 2022-08-20T12:42:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] é '''Alex de Minaur'''. Rugadh é ar an 17 Feabhra 1999. {{síol}} {{DEFAULTSORT:de Minaur, Alex}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1999]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3foiu53hxd1kvv1jg2fcsfcshjc5opg 0 82588 1083984 1052193 2022-08-20T12:42:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[an Rómáin]] í '''Mihaela Buzărnescu'''. Rugadh í ar an 4 Bealtaine 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Buzarnescu, Mihaela}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] djmxm2cxakp5biminuwzr2yk5a1f1rw 0 82623 1084469 889313 2022-08-20T19:53:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Cairdinéal]] [[Sasanaigh|Sasanach]] ab ea '''Thomas Wolsey''' i rith réimeas [[Anraí VIII Shasana]]. Rugadh i Márta [[1473]] in [[Ipswich]], [[Suffolk]] é agus fuair bás ar an [[29 Samhain]] [[1530]] in [[Leicester]], [[Leicestershire]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wolsey, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1473]] [[Catagóir:Básanna i 1530]] [[Catagóir:Cairdinéil]] 7o7dgsrtf3u08onvx5ijfr8t4hahs1m 0 82725 1084776 883015 2022-08-20T20:26:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An tríú bean chéile [[Anraí VIII Shasana]] ab ea '''Jane Seymour''' a rugadh ar an [[1508]] agus fuair bás ar an [[24 Deireadh Fómhair]] [[1537]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seymour, Jane}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1508]] [[Catagóir:Básanna i 1537]] rn3hszwnr5yzvn7adfewwawp99z4z72 0 82726 1084475 1012619 2022-08-20T19:54:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Príomh-aire [[Anraí VIII Shasana]] ab ea '''Thomas Cromwell, 1st Earl of Essex''' a rugadh thart ar an mbliain [[1485]] agus fuair bás ar an [[28 Iúil]] [[1540]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cromwell, Thomas}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1485]] [[Catagóir:Básanna i 1540]] qshkwnlcf7w98u0tnxv2q9152421m04 0 82740 1084749 939832 2022-08-20T20:23:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''John Martin McDonnell'''. Rugadh é i [[Learpholl]] ar an [[8 Meán Fómhair]] [[1951]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McDonnell, John}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Daoine beo]] hqr6cwi42t2hvio5dfh9e6s38gf9n52 0 82741 1084462 889158 2022-08-20T19:53:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Anthony James McNulty'''. Rugadh í i g[[Kensington]], [[Londain]] ar an [[3 Samhain]] [[1958]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McNulty, Tony}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Pobal Éireannach na Breataine]] 6zp2zfa579fux5kf7ekycvuvt5u12tn 0 82745 1084983 883628 2022-08-20T20:50:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An cúigiú bean chéile [[Anraí VIII Shasana]] ab ea '''Catherine Howard''' a rugadh ar an [[1523]] agus fuair bás ar an [[13 Feabhra]] [[1542]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Howard, Catherine}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1523]] [[Catagóir:Básanna i 1542]] 76gd7uvgxg0xeb82yja6umnow7763b5 0 82751 1084742 1020855 2022-08-20T20:23:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Síceolaí cliniciúil is ea '''Jordan Bernt Peterson''' a rugadh ar an [[12 Meitheamh]], [[1962]] in [[Edmonton]], [[Alberta]], [[Ceanada]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Peterson, Jordan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine Ceanadacha]] ggogyet9fijz8s2fe7c4k3zhmyf06mh 0 82757 1084982 883712 2022-08-20T20:50:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An séú bean chéile [[Anraí VIII Shasana]] ab ea '''Catherine Parr''' a rugadh ar an [[1512]] agus fuair bás ar an [[7 Meán Fómhair]] [[1548]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Parr, Catherine}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1512]] [[Catagóir:Básanna i 1548]] nk2zn267ukw348xi38cj7o97mj1f3ot 0 82815 1084348 883911 2022-08-20T18:59:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Clifton''' an chathair is mó [[Contae Bosque, Texas|Chontae Bosque, Texas]]. Bhí 3,442 ina gcónaí i gClifton sa bhliain 2010. {{stumpa}} [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:Texas]] f9dp54ghc8ahpbrg880ctjxezm0d6ec 0 82930 1085041 920144 2022-08-20T20:56:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Reliques de Sainte-Ursule (Saint-Séverin, Paris).jpg|mion|255x255px|Adhradh a taisí naofa, eaglais Saint-Séverin, [[Páras]]]] [[Naomh]] is ea '''Angela Merici''' (nó '''Aingeal Merici'''), 1474 - [[27 Eanáir]] [[1540]]. ==Saol== Bhásaigh tuismitheoirí Angela nuair a bhí sí deich mbliana d’aois agus chuaigh an girseach chun cónaithe lena huncail. Ag an am sin, ní dheachaigh cailíní ar [[scoil]] ar chor ar bith. Ní bhíodh [[Múinteoir|múinteoi]]<nowiki/>rí baineann ann ach oiread,. Rinne Aingeal cinneadh athrú a chur ar chúrsaí. Thug sí scata dá cairde le chéile a bhí sásta cailíní óga a [[Oideachas|oiliúint]]. Mhúineadar léamh agus scríobh dosna cailíní. == Ord == Tugadh Cuallacht Aingil de Naomh Ursula, nó na hUrsalaigh, ar an mná a bhí ag obair léi<ref>Acmhainní do Phobal na Scoile, Seachtain na Scoileanna Caitliceacha, 2009 http://www.catholicbishops.ie/wp-content/uploads/images/stories/features/Catholic_Schools_Week/primary_gaeilge.pdf</ref>. Dob iad an chéad chuallacht [[bean rialta]] a d’oibrigh taobh amuigh den [[Clochar (foirgneamh)|chlochar]] iad, agus an chéad ghrúpa bean rialta le [[Múinteoir|múineadh]] a dhéanamh. [[Íomhá:Angèle Mérici.jpg|clé|mion|17ú haois]] [[Naomh|Canónaíodh]] sa bhliain 1807 í. Ceiliúrtar a lá féile ar an [[27 Eanáir]] (de réir an Féilire Ginearálta Caitliceach). ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Merici, Angela}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] 2t7fcpfwcqsi0kl8raipb5vaicc9viw 0 82939 1084259 884424 2022-08-20T14:22:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Zulud%C3%A4nzer.jpg|deas|250px|thumb|Súlúch]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Súlúigh'''. Is í [[Súlúis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suluch}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] 106s24s1n9z0lymsxa7f6i76fezoxom 0 82940 1084130 884425 2022-08-20T13:42:25Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Sherpa.jpg|deas|250px|thumb|Na Seirpigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''na Seirpigh'''. Is í an t[[Seirpis]] a bpríomhtheanga inniu. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seirpigh, Na}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] jj8y1dt9jrlattdad40ukzs0vrgkfr2 1084260 1084130 2022-08-20T14:22:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Sherpa.jpg|deas|250px|thumb|Na Seirpigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''na Seirpigh'''. Is í an t[[Seirpis]] a bpríomhtheanga inniu. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seirpigh, Na}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 4x3d5glj69nxrjaaggl6rc3bpudf7y1 0 82944 1085015 884438 2022-08-20T20:53:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cogaí [[Cúmánaigh|Cúmánach]] Ioslamach ab ea '''Baibars''' nó '''Abu al-Futuh''' (aithne air as [[Araibis]] mar '''‎al-Malik al-Ẓāhir Rukn al-Dīn Baybars al-Bunduqdārī''' (الملك الظاهر ركن الدين بيبرس البندقداري) a rugadh ar an [[19 Iúil]] [[1223]] i gCumania agus fuair bás ar an [[1 Iúil]] [[1277]] s[[an Damaisc]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baibars}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1223]] [[Catagóir:Básanna i 1277]] [[Catagóir:Crosáidí]] nq2z1zm3xi67b30hy3v2nm1o8s2taff 0 82955 1084800 969330 2022-08-20T20:28:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba fhear gnó [[Sualannaigh|Sualannach]] é '''Feodor Ingvar Kamprad''', a rugadh ar an [[30 Márta]] [[1926]] agus fuair bás ar an [[27 Eanáir]] [[2018]]. Bhunaigh sé [[IKEA]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kamprad, Ingvar}} [[Catagóir:Daoine Sualannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1926]] [[Catagóir:Básanna in 2018]] cvsoshfe1cb1j7grbwi4tx92ll5ldvy 0 82979 1084590 987075 2022-08-20T20:06:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Rí]] ar Kartli, ríocht [[An tSeoirsia|Sheoirsiach]] arsa, ab ea '''Pharnavaz I''' ([[Seoirsis]]: ფარნავაზ I; IPA: |pʰɑrnɑvɑz|). "Ríocht na hIbéire" a tugadh ar Kartli sna foinsí clasaiceacha agus, mar sin, is é an nós ag scoláirí '''Pharnavaz as an Ibéir''' a thabhairt air ina gcuid scríbhinní. Ba é an chéad nó an dara rí ar an tír de réir na bhfoinsí is sine. Ceapann an chuid is mó de na scoláirí, agus iad ag iniúchadh fhiannais na [[Meánaois|Meánaoise]], go raibh Pharnavaz ina rí sa 3ú haois RC: 302–237 BC dar le Prionsa Vakhushti as Kartli, 299–234 RC da le Cyril Toumanoff agus 284–219 RC dar le Pavle Ingoroqva.<ref>Rapp, lch. 274.</ref> Bhí teacht Pharnavaz agus na monarcachta Ibéaraí ceangailte go díreach le bua [[Alastar Mór]] ar an [[Impireacht Acaeiméineach]].<ref>Rapp (2014), lch. 203</ref> [[Íomhá:Map of Kingdom of Iberia, III c. BC.svg|mion|Ríocht na hIbéire]] ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:3ú haois RC]] [[Catagóir:An tSeoirsia]] gkgd9c7ullk9yqgw5ypgdt0che799ev 0 82994 1085260 1023978 2022-08-21T00:16:30Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ionsaí [[sceimhlitheoireacht]]a ab ea '''[[Buama|Buamáil]] [[Bus|an Bhus]] M62''' sa bhliain 1974. [[Dúnmharú|Dúnmharaíodh]] dhá dhuine dhéag ar an [[4 Feabhra]] [[1974]] in ionsaí buama ar bhus ar an [[Mótarbhealach|mótorbhealach]] M62, [[Yorkshire]], ina raibh baill d'[[Arm na Breataine]] ann. I measc na n-íospartach na buamála, maraíodh [[teaghlach]] iomlán amháin, Corporal Clifford Haughton, a bhean Linda agus Lee (5) agus Robert (2). Gortaíodh 38. Bhí an [[IRA Sealadach]] freagrach as an mbuamáil.[[Íomhá:Haughton family grave, Blackley Cemetery.jpg|clé|mion|Teaghlach Haughton]] Bhí an-bhrú curtha ar na bpóilíní teacht ar na daoine a bhí ciontach as gan mhoill. I mí na Nollag 1974, gabhadh Judith Ward, bean leochaileach agus 25 bliain d'aois ag an am. Ciontaíodh í, agus chaith sí ocht mbliana déag faoi ghlas, cé nach raibh baint ar bith aici leis an ionsaí. Ach iomrall ceartais agus ciontú éagórach a bhí ann. Scaoileadh amach í sa bhliain 1992.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejusticegap.com/buried-alive-case-judy-ward-25-years/|teideal=‘Buried alive’: The case of Judy Ward 25 years on – The Justice Gap|language=en-US|dátarochtana=2021-02-04}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-en}} {{DEFAULTSORT:Buamáil Bhus M62 (1974)}} [[Catagóir:Ciontuithe éagóracha]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Yorkshire Thiar]] [[Catagóir:Arm na Breataine]] 2bkvkkuqad9maww5eh6jhs9l1oi4len 0 83043 1084836 885549 2022-08-20T20:32:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Acadóir agus polaiteoir [[An tSeoirsia|Seoirseach]] is ea '''Giorgi Margvelashvili''' (r. [[4 Meán Fómhair]] [[1969]]). Is é an 5ú uachtarán ar an tír úd faoi láthair. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Margvelashvili}} [[Catagóir:Polaiteoirí Seoirseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] [[Catagóir:Daoine beo]] ovo4bvwqbti12ksq6t3j2cp6f0xros2 0 83108 1084682 885980 2022-08-20T20:16:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba náisiúnaí [[Daoine gorma|gorm]] é '''Marcus Garvey''', a rugadh timpeall [[17 Lúnasa]] [[1887]] i [[Saint Ann's Bay, Iamáice|Saint Ann's Bay]], [[Iamáice]] agus a fuair bás ar an [[10 Meitheamh]] [[1940]] i g[[Kensington Thiar]], i [[Londain]] [[Sasana|Shasana]]. Bhí sé gníomhúil in Iamáice agus sna Stáit Aontaithe ag cur an scarúnachas gorm chun cinn agus thacaigh sé leis an bPan-Afracachas.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.biography.com/people/marcus-garvey-9307319|teideal=Marcus Garvey|website=Biography.com|language=en-us|access-date=2017-11-09}}</ref> Bhunaigh sé cumann darbh ainm Universal Negro Improvement Association and African Communities League (UNIA-ACL).<ref name=":1" /><ref name="BackToAfrica">{{cite web|url=http://www.unia-acl.org/archive/themyth.htm|teideal=The "Back to Africa" Myth|accessdate=2007-04-01|author=|date=14 July 2005|work=UNIA-ACL website|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061230195707/http://www.unia-acl.org/archive/themyth.htm|archivedate=30 December 2006}}</ref> Chuir sé an Black Star Line ar bun i gcomhair loingis agus paisinéirí, gnólacht a dearbhaíodh bancbhriste sa deireadh. Ciontaíodh Garvey é féin i gcalaois phoist, rud a bhain le díol na scaireanna sa Black Star Line.<ref>{{cite web|teideal=BBC - History - Marcus Garvey|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/garvey_marcus.shtml}}</ref> Cháin a lán ceannairí Afrai-Mheiriceánacha Garvey, ach d'éirigh leis a lán tacaíochta a fháil i measc daoine de shliocht Afracach i Meiriceá. Theip ar a ghluaiseacht, áfach, i ndiaidh fhéimheacht a chomhlachta agus a chiontú sa chúirt. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Garvey, Marcus}} [[Catagóir:Iamáice]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1887]] [[Catagóir:Básanna i 1940]] fi7hotknwyeq9i110wgmvbbiir9bw0f 0 83201 1085168 1062151 2022-08-20T21:54:17Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ban-aisteoir [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] í '''Emily Jean Stone''' a rugadh ar an 6 Samhain 1988. Rugadh agus tógadh í in [[Scottsdale, Arizona|Scottsdale]], [[Arizona]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Stone, Emma}} [[Catagóir:Ban-aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí gradam Ban-aisteoir is Fearr sna gradaim Academy]] [[Catagóir:Buaiteoirí gradam Ban-Aisteoir is Fearr i gCoiméide nó Ceoldráma sna gradaim Golden Globe]] lak8ulr5zwu9i01jmeiawx9ve4uvp89 0 83229 1084751 952077 2022-08-20T20:24:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[ealaíontóir]] Éireannach é '''John Lavery''' ([[20 Márta]] [[1856]] – [[10 Eanáir]] [[1941]]). Cé gur fhág Lavery saothar mór suntasach ina dhiaidh, is iad na pictiúrí a d’eascair as an ghrá a bhí aige dá bhean Hazel is mó a bhuanaíonn a chlú<ref>[http://www.beo.ie/alt-an-bhantiarna-lavery.aspx Beo, EAGRÁN 160, LÚNASA 2014, CÚINNE NA nEALAÍON, An Bhantiarna Lavery]</ref>. ==Saol== Fuair John Lavery a chuid oiliúna mar ealaíontóir i n[[Glaschú]], [[Londain]], [[Páras]] agus sa choilíneacht ealaíontóirí i Grez-sur Loing sa [[An Fhrainc|Fhrainc]]. Rinneadh [[ridire]] de sa bhliain 1918<ref>https://en.wikisource.org/wiki/The_Times/1918/Honours/New_Year#John_Lavery "One of our best known artists. Member of the Royal Scottish Academy, the Royal Hibernian Academy, the Société Nationale des Beaux-Arts, Paris, and the Sécessions of Berlin, Munich, and Vienna. Chevalier of the Crown of Italy and of Leopold of Belgium. Born at Belfast in 1856; married in 1910 Hazel Martin, of Chicago."</ref>. Ceapadh mar [[ealaíontóir]] oifigiúil [[An Chéad Chogadh Domhanda|an Chogaidh Mhóir]] é sa bhliain 1917. Fuair [[John Lavery]] bás le hadhairt i g[[Cill Mogeanna]], in aois 84 dó, ar [[10 Eanáir]] [[1941]]. == Saothar == <gallery mode="packed" heights="168" caption="An cogadh"> Íomhá:John Lavery - IWM War Room.jpg|War Room Íomhá:Munitions, Newcastle, 1917 by John Lavery.jpg|Munitions, Newcastle, 1917 Íomhá:A Coast Defence - an 18-pounder anti-aircraft gun, Tyneside, 1917 by John Lavery.jpg|A Coast Defence – an 18-pounder anti-aircraft gun, Tyneside, 1917 Íomhá:A Convoy, North Sea, 1918. From Ns 7- painted from an airship off the coast of Norway Art.IWMART1257.jpg|A Convoy, North Sea, 1918 Íomhá:The Wounded At Dover, 1918 by John Lavery.jpg|The Wounded at Dover, 1918 Íomhá:Army Post Office 3, Boulogne, 1919 by John Lavery.jpg|Army Post Office 3, Boulogne, 1919 </gallery><gallery mode="packed" heights="133" caption="Saol"> Íomhá:SirJohnLaveryARally1885.jpg|Sir John Lavery, A Rally, 1885 Íomhá:Lavery32.jpg|Lady Lavery Íomhá:Mrs Lavery sketching.jpg|''Mrs Lavery sketching'', 1910 Íomhá:Gaines Ruger Donoho by John Lavery.jpg|Gaines Ruger Donoho Íomhá:John Lavery - A Summer Afternoon.jpg|A Summer Afternoon Íomhá:John Lavery - On the Riviera.jpg|On the Riviera Íomhá:Lavery23.jpg|Mrs Ralph Peto as a Bacchante Íomhá:The Opening of the Modern Foreign and Sargent Galleries at the Tate Gallery, 26 June 1926.JPG|The Opening of the Modern Foreign and Sargent Galleries at the Tate Gallery, 26 Meitheamh 1926 </gallery> == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Lavery, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1856]] [[Catagóir:Básanna i 1941]] [[Catagóir:Péintéirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]] p8lyxpi31di8g0ye3xszpi2tjtlau4z 0 83324 1084360 888065 2022-08-20T19:06:09Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Aturnae agus maorlathaí [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] is ea '''Robert Swan Mueller III''' ([[IPA]]: ˈ|m|ʌ|l|ər}}; a rugadh ar [[7 Lúnasa]] [[1944]] in [[Manhattan]]). Eisean an 6ú stiúrthóir ar an [[Federal Bureau of Investigation]] (2001–2013).<ref>{{cite web|teideal=Robert Mueller Biography; Special Counsellor of Justice Department|url=https://biographytree.com/biography/robert-mueller-biography-special-counsellor-justice-department/|website=BiographyTree|accessdate=20 February 2018|date=5 August 2017}}</ref> Ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é a cheap an tUachtarán [[George W. Bush]] sa phost sin. Is é an duine is faide sa phost ó bhí [[J. Edgar Hoover]] ann. Faoi láthair tá Mueller i gceannas ar fhiosradh (2017–inniu) um idirghabháil na Rúiseach i dtoghchán na bliana 2016 sna Stát Aontaithe agus ábhar eile a bhaineann leis. Bhain Mueller céim amach in [[Ollscoil Princeton]]. Chuir sé seirbhís isteach san U.S. Marine Corps le linn [[Cogadh Vítneam|Chogadh Vítneam]], agus bronnadh Bonn Réalta Umha as crógacht a thaispeáint sa chogadh chomh maith le Bonn Croí Chorcra as a bheith gortaithe ann. I ndiaidh dó céim a bhaint amach ó Scoil Dlí Ollscoil Virginia (1973), d'oibrigh sé ar feadh trí bliana do chomlacht príobháideach in San Francisco gur ceapadh é ina Aturnae Cúnta de chuid na Stát Aontaithe (AUSA) sa chathair chéanna. Sular ceapadh é ina stiúrthóir ar an FBI, bhí Mueller ina Aturnae do na Stáit Aontaithe, ina Ard-aighne Cúnta ar Roinn na gCoireanna, agus ina Ard-aighne Ionaid. I mí Bealtaine na bliana 2017, cheap an tArd-aighne Ionaid Rod Rosenstein Mueller mar abhcóide speisialta i mbun an choiste fhiosraithe atá ag iniúchadh ról na Rúiseach sa toghchán sa bhliain 2016, naisc ar bith idir rialtas na Rúise agus feachtas uachtaránachta Trump san áireamh.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/05/17/us/politics/robert-mueller-special-counsel-russia-investigation.html|teideal=Robert Mueller, Former F.B.I. Director, Is Named Special Counsel for Russia Investigation|last=Ruiz|first=Rebecca R.|date=May 17, 2017|work=The New York Times|access-date=December 3, 2017|last2=Landler|first2=Mark|language=en-US|issn=0362-4331|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170517231201/https://www.nytimes.com/2017/05/17/us/politics/robert-mueller-special-counsel-russia-investigation.html|archivedate=May 17, 2017|df=mdy-all}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Mueller, Robert}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] [[Catagóir:Daoine beo]] ewpygng4fob5l7pflgvqrf29z27e8b4 0 83369 1084652 888416 2022-08-20T20:13:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Sinn Féin|Shinn Féin]] is ea '''Mícheál Éamonn Mac Donncha'''. Tá sé ina ardmhéara ar [[Baile Átha Cliath|Bhaile Átha Cliath]] ó Mhí Meithimh na bliana 2017 i leith. Tá sé ina bhall de [[Comhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath|Chomhairle Chathrach Bhaile Átha Cliath]] do cheantar [[Beaumont]]-[[Domhnach Míde]] ó mí Bealtaine na bliana 2014 i leith.<ref>{{cite web|url=http://www.thejournal.ie/new-lord-mayor-3464939-Jun2017/|teideal=This man is the new Lord Mayor of Dublin city|work=TheJournal.ie|date=26 Meith. 2017}}</ref> Roghnaíodh é do chomhairle na cathrach sa bhliain 2011, chun an bhearna a líonadh i ndiaidh éirí as oifig Killian Forde. Toghadh é sa bhliain 2014 don toghcheantar Beaumont-Domhnach Míde.<ref name=elecs_irl>{{cite web|url=https://electionsireland.org/candidate.cfm?ID=10123|teideal=Micheál MacDonncha|work=ElectionsIreland.org|accessdate=2 October 2016}}</ref> Iar-eagarthóir [[An Phoblacht]] atá ann.<ref>{{cite web|url=http://www.thejournal.ie/new-lord-mayor-3464939-Jun2017/|teideal=This man is the new Lord Mayor of Dublin city|work=TheJournal.ie|date=26 Meith. 2017}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Donncha, Mícheál Mac}} [[Category:Daoine beo]] [[Category:Polaiteoirí Shinn Féin]] [[Category:Ardmhéaraí Bhaile Átha Cliath]] 9pteoki3gdmx0zmnl2xjqej1tbtm401 0 83419 1084992 954503 2022-08-20T20:51:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Robálaí bainc Meiriceánach i rith [[an tIarthar Fiáin]] sa [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ab ea '''Robert Leroy Parker''' nó '''Butch Cassidy''' a rugadh ar an [[13 Aibreán]], [[1866]] agus fuair bás ar an [[7 Samhain]], [[1908]]. == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Cassidy, Butch}} [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866]] [[Catagóir:Básanna i 1908]] [[Catagóir:Coirpigh Mheiriceánacha]] jb58dg9sa4td1q6ccel5qxcz13tl1cd 0 83428 1084489 954501 2022-08-20T19:55:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Sundance Kid.jpg|clé|mion]] Robálaí bainc Meiriceánach i rith [[an tIarthar Fiáin]] sa [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ab ea '''Harry Alonzo Longabaugh''' nó mar is fearr aithne '''the Sundance Kid''' a rugadh i [[1867]] agus fuair bás ar an [[7 Samhain]], [[1908]]. == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Sundance Kid}} [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1867]] [[Catagóir:Básanna i 1908]] [[Catagóir:Coirpigh Mheiriceánacha]] 47ahj32mubtbsuzetbgv8nv6ajuuj7m 0 83446 1084425 889150 2022-08-20T19:49:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Leas-sirriam Meiriceánach i rith [[an tIarthar Fiáin]] sa [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ab ea '''Wyatt Berry Stapp Earp''' a rugadh ar an [[19 Márta]], [[1848]] agus fuair bás ar an [[13 Eanáir]], [[1929]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Earp, Wyatt}} [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1848]] [[Catagóir:Básanna i 1929]] dq8n9c0tkm879c78dztodchhp7b6ggh 0 83449 1085036 889199 2022-08-20T20:56:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cruinnaimsitheoir Meiriceánach i rith [[an tIarthar Fiáin]] sa [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] ab ea '''Annie Oakley''' nó '''Phoebe Ann Mosey''' a rugadh ar an [[13 Lúnasa]], [[1860]] agus fuair bás ar an [[3 Samhain]], [[1926]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Oakley, Annie}} [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1860]] [[Catagóir:Básanna i 1926]] 6d8yph5gi3jotq911aqim80ku1wrqua 0 83521 1084419 970347 2022-08-20T19:47:55Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Bhí an "Páirtí Meiriceánach Dúchasach," nó an "Páirtí Meiriceánach," agus go neamhoifigiúil an páirtí "Know Nothing" mar a dúirt siad "níl aon eolas agam", lucht frithchaitliceach agus seineafóibeach i lár an naoú céad déag sna Stáit Aontaithe.<ref>Sean Wilentz. <I> pp 681–2, 693. </I></ref><ref>Ray A. Billington. <I> pp. 337, 380–406. </I></ref> == Leabharliosta == * [[Sean Wilentz|Wilentz, Sean]]. ''The Rise of American Democracy.'' (2005); {{ISBN|0-393-05820-4}} * Billington, Ray A. ''The Protestant Crusade, 1800–1860: A Study of the Origins of American Nativism'' (1938), standard scholarly survey; [https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.214564 online] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:Frith-Chaitliceachas]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] qgzudzna8hp914q8zgth96zb1z2xa6j 0 83582 1085138 947264 2022-08-20T21:46:41Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File agus gníomhaí sóisialach is ea '''Lawrence Monsanto Ferlinghetti''' a saolaíodh ar an 24ú Márta 1919. Tá idir fhilíocht, aistriúcháin, fhicsean, dhrámaíocht, léirmheastóireacht ealaíne agus scannáin scríofa aige. Bhí éileamh an-mhór ar fud an domhain ar an tarna leabhar uaidh ''[[A Coney Island of the Mind]]'' agus aistríodh an saothar céanna go naoi dteanga. ==Saothar Filíochta== Is féidir uaillmhian an fhile a aithint sa sliocht so; {{Cquote| I am signaling you through the flames. The North Pole is not where it used to be. Manifest Destiny is no longer manifest. Civilization self-destructs. Nemesis is knocking at the door. What are poets for, in such an age? What is the use of poetry? The state of the world calls out for poetry to save it. If you would be a poet, create works capable of answering the challenge of apocalyptic times, even if this meaning sounds apocalyptic. You are Whitman, you are Poe, you are Mark Twain, you are Emily Dickinson and Edna St. Vincent Millay, you are Neruda and Mayakovsky and Pasolini, you are an American or a non-American, you can conquer the conquerors with words....|20px||Lawrence Ferlinghetti. From ''Poetry as Insurgent Art [I am signaling you through the flames]''.}} Ghlaoigh [[Pablo Neruda]] "open-wide poetry" ar a chuid filíochta agus bhí tionchar aigesean ar shaothar [[Cathal Ó Searcaigh|Chathail Uí Shearcaigh]]. Tá grianghraf den bhfile Conallach ag fáil síniú uaidh le feiscint sa leabhar "On the Side of Light: the Poetry of Cathal Ó Searcaigh". ==Rogha Foilseachán== {{Library resources box|by=yes|lcheading= Ferlinghetti, Lawrence}} * ''Pictures of the Gone World'' (City Lights, 1955) Poetry (enlarged, 1995) {{ISBN|978-0-87286-303-3}} * ''[[A Coney Island of the Mind]]'' ([http://ndbooks.com/author/lawrence-ferlinghetti] New Directions, 1958) Poetry * ''Tentative Description of a Dinner Given to Promote the Impeachment of President Eisenhower'' (Golden Mountain Press, 1958) Broadside poem * ''Her'' (New Directions, 1960) Prose * ''One Thousand Fearful Words for Fidel Castro'' (City Lights, 1961) Broadside poem * ''[[Starting from San Francisco]]'' (New Directions, 1961) Poetry (HC edition includes LP of author reading selections) * ''Journal for the Protection of All Beings'' (City Lights, 1961) Journal * ''Unfair Arguments with Existence'' (New Directions, 1963) Short Plays * ''Where is VietNam?'' (Golden Mountain Press, 1963) Broadside poem * ''Routines'' (New Directions, 1964) 12 Short Plays *''[[Two Scavengers in a Truck, Two Beautiful People in a Mercedes]]'' (1968) * ''On the Barracks: Journal for the Protection of All Beings 2'' (City Lights, 1968) Journal * ''Tyrannus Nix?'' (New Directions, 1969) Poetry * ''The Secret Meaning of Things'' (New Directions, 1970) Poetry * ''The Mexican Night'' (New Directions, 1970) Travel journal * ''Back Roads to Far Towns After Basho'' (City Lights, 1970) Poetry * ''Love Is No Stone on the Moon'' (ARIF, 1971) Poetry * ''Open Eye, Open Heart'' (New Directions, 1973) Poetry * ''Who Are We Now?'' (New Directions, 1976) Poetry * ''Northwest Ecolog'' (City Lights, 1978) Poetry * ''Landscapes of Living and Dying'' (1980) {{ISBN|0-8112-0743-9}} * ''Over All the Obscene Boundaries'' (1986) * ''Love in the Days of Rage'' (E. P. Dutton, 1988; City Lights, 2001) Novel * ''A Buddha in the Woodpile'' (Atelier Puccini, 1993) * ''These Are My Rivers: New & Selected Poems, 1955–1993'' (New Directions, 1993) {{ISBN|0-8112-1252-1}} * ''City Lights Pocket Poets Anthology'' (City Lights, 1995) {{ISBN|978-0-87286-311-8}} * ''A Far Rockaway Of The Heart'' (New Directions, 1998) {{ISBN|0-8112-1347-1}} * ''How to Paint Sunlight: Lyrics Poems & Others, 1997–2000'' (New Directions, 2001) {{ISBN|0-8112-1463-X}} * ''San Francisco Poems'' (City Lights Foundation, 2001) Poetry {{ISBN|978-1-931404-01-3}} * ''Life Studies, Life Stories'' (City Lights, 2003) {{ISBN|978-0-87286-421-4}} * ''Americus: Part I'' (New Directions, 2004) * ''A Coney Island of the Mind'' (Arion Press, 2005), with portraiture by [[R.B. Kitaj]] * ''Poetry as Insurgent Art'' (New Directions, 2007) Poetry * ''A Coney Island of the Mind: Special 50th Anniversary Edition with a CD of the author reading his work'' (New Directions, 2008) * ''50 Poems by Lawrence Ferlinghetti 50 Images by Armando Milani'' ([http://www.gamonline.it/?pagina=edizioni&scheda=107] Rudiano, 2010) Poetry and Graphics {{ISBN|978-88-89044-65-0}} * ''Time of Useful Consciousness'', (''Americus, Book II'') (New Directions, 2012) {{ISBN|978-0-8112-2031-6}}, 88p. * ''City Lights Pocket Poets Anthology: 60th Anniversary Edition'' (City Lights, 2015) * ''I Greet You At The Beginning Of A Great Career: The Selected Correspondence of Lawrence Ferlinghetti and Allen Ginsberg 1955–1997''. (City Lights, 2015) * ''Pictures of the Gone World: 60th Anniversary Edition'' (City Lights, 2015) == Tagairtí== https://www.poets.org/poetsorg/poem/poetry-insurgent-art-i-am-signaling-you-through-flames https://www.irishtimes.com/news/new-voices-old-roots-1.369091 {{DEFAULTSORT:Ferlinghetti, Lawrence}} [[Catagóir:Filí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1919]] [[Catagóir:Daoine beo]] em978n9p7ot6uue656nvajpy5pdr0qh 0 83592 1084880 890597 2022-08-20T20:36:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} ''Master's mate'' ab ea '''Fletcher Christian''' ([[25 Meán Fómhair]] [[1764]] – [[20 Meán Fómhair]] [[1793]]) ar bord HMS Bounty i rith an t-aistear na Lieutenant [[William Bligh]] go [[Taihítí]] i rith 1787–1789 le haghaidh crann torthaí aráin. Sa [[Ceannairc|cheannairc]] ar The Bounty, thapaigh Christian ceannasaíocht an long as Bligh ar an [[28 Aibreán]] [[1789]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Christian, Fletcher}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1764]] [[Catagóir:Básanna i 1793]] bukckjhi8nyekhz91ebollmvlo69uwv 0 83619 1084480 969329 2022-08-20T19:55:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] ab ea '''Tessa Jane Helen Douglas Jowell, Baroness Jowell'''. Rugadh í '''Palmer''' i [[Marylebone]], [[Londain]] ar an [[17 Meán Fómhair]] [[1947]] agus fuair sé bás ar an [[12 Bealtaine]] [[2018]] i [[Warwickshire]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jowell, Tessa}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1947]] [[Catagóir:Básanna in 2018]] il2xfh01peb38r45lxymdsbngu0kts4 0 83670 1084864 891415 2022-08-20T20:35:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] [[Iodálaigh|Iodálach]] ab ea '''Gabriele d'Annunzio''' (nó '''Gabriele D'Annunzio''')<ref>Ba é 'd'Annunzio' an litriú a bhíodh in úsáid ag d'Annunzio é féin, rud a léiríonn litreacha dá chuid. Féach ar Guglielmo Gatti, ''Vita di Gabriele d'Annunzio'', Flórans, 1956, l. 1-2.</ref>, '''prionsa Mhontenevoso'''. Do rugadh é i b[[Pescara]] na h[[An Iodáil|Iodáile]] ar an 12ú lá de Mhárta sa bhliain [[1863]] agus do fuair sé bás i n[[Gardone Riviera]] na hIodáile ar an gcéad lá de Mhárta sa bhliain [[1938]]. Ina shaol pearsanta, do tharraing d'Annunzio clú air féin de bharr a chuid éachtaí le linn an [[An Chéad Chogadh Domhanda|Chéad Chogaidh Dhomhanda]]. Cé gur thaobhaigh d'Annunzio leis an bh[[Faisisteachas]] ar dtús, do dhealaigh sé leis ina dhiaidh sin. Ba é d'Annunzio an scríbhneoir Iodálach is tábhachtaí a raibh baint aige leis an n[[gluaiseacht liteartha]] ar a dtugtar [[Meathachas|An Meathachas]]. Sa lá atá inniubh ann, is iad ''[[Il piacere (1889)|Il piacere]]'' (1889) [<nowiki/>[[An Ghaeilge|Gaeilge]]: 'An Sámhas'] agus ''[[Le vergini delle rocce (1895)|Le vergini delle rocce]]'' (1895) [Gaeilge: 'Ógha na gCarraigeacha'], dá cheann desna seacht n-úrscéal a scríobh sé, na saothair is cáiliúla dá chuid. == Tagairtí == <references /> {{Síol}} oypm7h1bpixct9p4qnv44ac5gx8yiin 0 83672 1084740 891444 2022-08-20T20:22:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Scríbhneoir]] agus [[Léirmheastóireacht ealaíne|léirmheastóir ealaíne]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Charles Marie Georges Huysmans''', nó '''Joris-Karl Huysmans''' mar is fearr aithne air. Do rugadh é ar an 5ú lá d'Fheabhra sa bhliain [[1848]] i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus do fuair sá bás ar an 12ú lá de Bhealtaine sa bhliain [[1907]] sa chathair chéanna. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Huysmans, Joris-Karl}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i l848]] [[Catagóir:Básanna i 1907]] r1nopzvgeq704onq6gzirxlrhzwo31h 0 83684 1083985 1052195 2022-08-20T12:42:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] í '''Naomi Osaka'''. Rugadh í ar an 16 Deireadh Fómhair, 1997. Tá dhá chomórtas Grand Slam amháin buaite aici - 2 [[US Open]] agus 2 [[Australian Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Osaka, Naomi}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1997]] [[Catagóir:Daoine beo]] 37063es6oqhvykp1u4udr1a2rx7xf8m 0 83685 1083986 1052196 2022-08-20T12:42:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] í '''Anna Karolína Schmiedlová'''. Rugadh í ar an 13 Meán Fómhair 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Schmiedlová, Anna Karolína}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 4suhkoy40yv0vmozg58jtg1n5e2annb 0 83686 1083987 1052197 2022-08-20T12:43:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] í '''Pauline Parmentier'''. Rugadh í ar an 31 Eanáir 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Parmentier, Pauline}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] dyuk7ffwsi9zx8213kxpz11i44phcye 0 83687 1083988 1052198 2022-08-20T12:43:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] í '''Carla Suárez Navarro'''. Rugadh í ar an 3 Meán Fómhair 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Suárez Navarro, Carla}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] nn1m8il4drrpnril6qs9csdx1gt0zd3 0 83688 1083989 1052199 2022-08-20T12:43:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bhoisnia-Heirseagaivéin]] é '''Mirza Bašić'''. Rugadh é ar an 12 Iúil 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Basic, Mirza}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] nmntwq6c1y67j1wodmdb99vfdxaicgp 0 83689 1083990 1052200 2022-08-20T12:43:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] é '''Roberto Carballés Baena'''. Rugadh é ar an 23 Márta, 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Carballes Baena, Roberto}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] hysdtpui248f3gzk8y7v41nqbjjt3wd 0 83690 1083991 1052201 2022-08-20T12:43:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] é '''Karen Khachanov'''. Rugadh é ar an 21 Bealtaine 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Khachanov, Karen}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6ziz4nv1l1f4t444pf99rxlckp38uyx 0 83692 1083992 1052202 2022-08-20T12:43:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Frances Tiafoe'''. Rugadh é ar an 20 Eanáir 1998. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tiafoe, Frances}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1998]] [[Catagóir:Daoine beo]] c0iuh9ea0ggqfld46pluvrduuxofhxb 0 83693 1083993 1052203 2022-08-20T12:43:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] é '''Pablo Andújar'''. Rugadh é ar an 23 Eanáir 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Andújar, Pablo}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] pup11rihrmokp9m97u5aqnwl2fd7wyj 0 83694 1083994 1052204 2022-08-20T12:43:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] é '''Marco Cecchinato'''. Rugadh é ar an 30 Meán Fómhair 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cecchinato, Marco}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] jfayaywzjxo50cgdldm7r1r6zdlar6r 0 83695 1083995 1052205 2022-08-20T12:43:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] é '''Taro Daniel'''. Rugadh é ar an 27 Eanáir 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Daniel, Taro}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] ha1zdd6u5xfgx60ztrs55epwczap9v0 0 83703 1083996 1053921 2022-08-20T12:44:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Úcráin]] í '''Kateryna Kozlova'''. Rugadh í ar an 20 Feabhra 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kozlova, Kateryna}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6am08uiy9io6tfs0eco5vwxf71g5end 0 83704 1083997 1052208 2022-08-20T12:44:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Eilvéis]] í '''Stefanie Vögele'''. Rugadh í ar an 10 Márta 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Vögele, Stefanie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] kmr6cgm3xlcbom19335220htvyn8etd 0 83708 1083998 1052211 2022-08-20T12:44:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] é '''John Millman'''. Rugadh é ar an 14 Meitheamh 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Millman, John}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3hezku807rst6nxc2ped53f1kagvh1d 0 83711 1083999 1052214 2022-08-20T12:44:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rómáin]] é '''Marius Copil'''. Rugadh é ar an 17 Deireadh Fómhair 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Copil, Marius}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] e2ddib44bwtafzn4u0y8urfrd6hqta4 0 83712 1084000 1052215 2022-08-20T12:44:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSíle]] é '''Marin Čilić'''. Rugadh é ar an 11 Deireadh Fómhair 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jarry, Nicolás}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9klyiv8se7n1fgpzzwff6f7k4veqb5i 0 83721 1084001 1052216 2022-08-20T12:44:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] é '''Andreas Seppi'''. Rugadh é ar an 21 Feabhra 1984. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Seppi, Andreas}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3qjon99f55p50xyhck2bdow17zzyses 0 83722 1084002 1052217 2022-08-20T12:44:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ungáir]] é '''Márton Fucsovics'''. Rugadh é ar an 8 Feabhra 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fucsovics, Márton}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] kp5w1okr6cu36y1jicd1eomjj5c5ft5 0 83723 1084003 1052218 2022-08-20T12:44:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ísiltír]] é '''Robin Haase'''. Rugadh é ar an 6 Aibreán 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Haase, Robin}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6fsvoeodptz1q0cfx3zulbux7x9aweu 0 83725 1084004 1052219 2022-08-20T12:44:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] é '''Bernard Tomic'''. Rugadh é ar an 21 Deireadh Fómhair 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tomic, Bernard}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] 89a77ybkciy39uc3zebot2tuue0pdcw 0 83727 1084005 1052220 2022-08-20T12:45:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Poblacht na Seice]] í '''Denisa Allertová'''. Rugadh í ar an 7 Márta, 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Allertová, Denisa}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] fi1i1kialezfcxe5i9ffdidnsrf4g63 0 83729 1084501 1052222 2022-08-20T19:57:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúil as [[An Rómáin]] í '''Sorana Cîrstea'''. Rugadh í ar an 7 Aibreán 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cirstea, Sorana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] gd2kx5hz9albcdo80edd6t8ali8akgy 0 83730 1084006 1052223 2022-08-20T12:45:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Jennifer Brady'''. Rugadh í ar an 12 Aibreán 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Brady, Jennifer}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] oup1tmk0fmhdah3090b8ztawu85kaq5 0 83731 1084007 1052224 2022-08-20T12:45:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Nicolas Mahut'''. Rugadh é ar an 21 Eanáir 1982. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mahut, Nicolas}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7a2k99zjqssea2zpicwlj4qlaumxdom 0 83733 1084008 900048 2022-08-20T12:45:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chasacstáin]] í '''Yaroslava Shvedova'''. Rugadh í ar an 12 Meán Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Shvedova, Yaroslava}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] nqupt8ui9zmbxy5gr3x7hyc9v53k3ej 0 83734 1084009 1052226 2022-08-20T12:45:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeapáin]] í '''Misaki Doi'''. Rugadh í ar an 29 Aibreán 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Doi, Misaki}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] siwpd8mdwdpu7xsp3sydl8jkd8qq4s6 0 83745 1084010 1052227 2022-08-20T12:45:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] é '''Andrey Kuznetsov'''. Rugadh é ar an 22 Feabhra 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kuznetsov, Andrey}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] i1mx7rok0bj9wrvpq570p8rdvnsdzbw 0 83772 1085313 932966 2022-08-21T11:42:54Z Kevin Scannell 340 gramadach, teideal níos fearr wikitext text/x-wiki Is saincheadúnas meán Meiriceánach é '''Cruinne Chineamatach Marvel''' ([[Béarla]]: ''Marvel Cinematic Universe'' nó ''MCU''), atá lárnaithe ar sraith scannán sárlaochra. Tá formhór na bpearsan agus na snáitheanna scéil bunaithe ar an tsraith greannáin ''Marvel Comics''. Anuas ar na scannáin, tá greannáin, sraitheanna teilifíse agus sraitheanna gréasáin san áireamh sa saincheadúnas. Bíonn na cruthaitheoirí in ann trasnaisc a dhéanamh idir na carachtair agus na heilimintí scéil atá sna scannáin, mar is cruinne chomhroinnte amháin é. Ba é ''Iron Man'' an chéad scannán sa MCU, eisithe sa bhliain 2008. Chuir an scannán seo tús leis an chéad chéim, agus chuir an scannán ''The Avengers'' deireadh leis an chéad chéim sa bhliain 2012. I ndiaidh sin, thosaigh an dara céim le ''Iron Man 3'' (2013) agus chríochnaigh sé le ''Ant-Man'' (2015). Anois, tá na scannáin sa tríú céim, a thosaigh in 2016 le ''Captain America: Civil War'', agus beidh críoch uirthi sa bhliain 2019. == Scannáin == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align: center" width="99%" ! Scannán ! Dáta eisithe Meiriceánach ! Stiúrthóir ! Scríbhneoir(í) scripte ! Léiritheoir ! Stádas |- ! colspan="6" |Céim a hAon |- |Iron Man |2 Bealtaine 2008 |Jon Favreau |Mark Fergus & Hawk Ostby agus Art Marcum & Matt Holloway |Avi Arad agus Kevin Feige |rowspan="6"|Eisithe |- |The Incredible Hulk |13 Meitheamh 2008 |Louis Leterrier |Zak Penn |Avi Arad, Gale Anne Hurd agus Kevin Feige |- |Iron Man 2 |7 Bealtaine 2010 |Jon Favreau |Justin Theroux |rowspan="4" |Kevin Feige |- |Thor |6 Bealtaine 2011 |Kenneth Branagh |Ashley Edward Miller & Zack Stentz agus Don Payne |- |Captain America: The First Avenger |22 Iúil 2011 |Joe Johnston |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Marvel's The Avengers |4 Bealtaine 2012 | colspan="2"|Joss Whedon |- ! colspan="6" |Céim a Dó |- |Iron Man 3 |3 Bealtaine 2013 |Shane Black |Drew Pearce agus Shane Black |rowspan="6"|Kevin Feige |rowspan="6"|Eisithe |- |Thor: The Dark World |8 Samhain 2013 |Alan Taylor |Christopher Yost agus Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Captain America: The Winter Soldier |4 Aibreán 2014 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Guardians of the Galaxy |1 Lughnasa 2014 |James Gunn |James Gunn agus Nicole Perlman |- |Avengers: Age of Ultron |1 Bealtaine 2015 |colspan="2"|Joss Whedon |- |Ant-Man |17 Iúil 2015 |Peyton Reed |Edgar Wright & Joe Cornish agus Adam McKay & Paul Rudd |- ! colspan="6" |Céim a Trí |- |Captain America: Civil War |6 Bealtaine 2016 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |rowspan="3"|Kevin Feige |rowspan="10"|Eisithe |- |Doctor Strange |4 Samhain 2016 |Scott Derrickson |Jon Spaihts agus Scott Derrickson & C. Robert Cargill |- |Guardians of the Galaxy Vol. 2 |5 Bealtaine 2017 |colspan="2"|James Gunn |- |Spider-Man: Homecoming |7 Iúil 2017 |Jon Watts |Jonathan Goldstein & John Francis Daley agus Jon Watts & Christopher Ford agus Chris McKenna & Erik Sommers |Kevin Feige agus Amy Pascal |- |Thor: Ragnarok |3 Samhain 2017 |Taika Waititi |Eric Pearson agus Craig Kyle & Christopher Yost |rowspan="3"|Kevin Feige |- |[[Black Panther (scannán)|Black Panther]] |16 Feabhra 2018 |Ryan Coogler |Ryan Coogler & Joe Robert Cole |- |[[Avengers: Infinity War|Avengers: Infinity War]] |27 Aibreán 2018 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Ant-Man and the Wasp |6 Meitheamh 2018 |Peyton Reed |Chris McKenna & Erik Sommers agus Paul Rudd, Andrew Barrer & Gabriel Ferrari |Kevin Feige agus Stephen Broussard |- |Captain Marvel |8 Márta 2019 |Anna Boden & Ryan Fleck |Anna Boden & Ryan Fleck & Geneva Robertson-Dworet |rowspan="2"|Kevin Feige |- |[[Avengers: Endgame|Avengers: Endgame]] |26 Aibreán 2019 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- ! colspan="6" |Céim a Ceathar |- |Spider-Man: Far From Home |2 Iúil 2019 |Jon Watts |Chris McKenna & Erik Sommers |Kevin Feige & Amy Pascal |Iarléiriú |- |Black Widow |Nár luadh |Cate Shortland |Jac Schaeffer and Ned Benson |Kevin Feige |I mbun scannánaíochta |- |} jo0d8tiz4gvn0ldn2fv419vlcvz67mi 1085314 1085313 2022-08-21T11:43:26Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Uilebhith Cineamatach Marvel]] go [[Cruinne Chineamatach Marvel]]: saintéarma é "uilebhith" san fhealsúnacht wikitext text/x-wiki Is saincheadúnas meán Meiriceánach é '''Cruinne Chineamatach Marvel''' ([[Béarla]]: ''Marvel Cinematic Universe'' nó ''MCU''), atá lárnaithe ar sraith scannán sárlaochra. Tá formhór na bpearsan agus na snáitheanna scéil bunaithe ar an tsraith greannáin ''Marvel Comics''. Anuas ar na scannáin, tá greannáin, sraitheanna teilifíse agus sraitheanna gréasáin san áireamh sa saincheadúnas. Bíonn na cruthaitheoirí in ann trasnaisc a dhéanamh idir na carachtair agus na heilimintí scéil atá sna scannáin, mar is cruinne chomhroinnte amháin é. Ba é ''Iron Man'' an chéad scannán sa MCU, eisithe sa bhliain 2008. Chuir an scannán seo tús leis an chéad chéim, agus chuir an scannán ''The Avengers'' deireadh leis an chéad chéim sa bhliain 2012. I ndiaidh sin, thosaigh an dara céim le ''Iron Man 3'' (2013) agus chríochnaigh sé le ''Ant-Man'' (2015). Anois, tá na scannáin sa tríú céim, a thosaigh in 2016 le ''Captain America: Civil War'', agus beidh críoch uirthi sa bhliain 2019. == Scannáin == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align: center" width="99%" ! Scannán ! Dáta eisithe Meiriceánach ! Stiúrthóir ! Scríbhneoir(í) scripte ! Léiritheoir ! Stádas |- ! colspan="6" |Céim a hAon |- |Iron Man |2 Bealtaine 2008 |Jon Favreau |Mark Fergus & Hawk Ostby agus Art Marcum & Matt Holloway |Avi Arad agus Kevin Feige |rowspan="6"|Eisithe |- |The Incredible Hulk |13 Meitheamh 2008 |Louis Leterrier |Zak Penn |Avi Arad, Gale Anne Hurd agus Kevin Feige |- |Iron Man 2 |7 Bealtaine 2010 |Jon Favreau |Justin Theroux |rowspan="4" |Kevin Feige |- |Thor |6 Bealtaine 2011 |Kenneth Branagh |Ashley Edward Miller & Zack Stentz agus Don Payne |- |Captain America: The First Avenger |22 Iúil 2011 |Joe Johnston |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Marvel's The Avengers |4 Bealtaine 2012 | colspan="2"|Joss Whedon |- ! colspan="6" |Céim a Dó |- |Iron Man 3 |3 Bealtaine 2013 |Shane Black |Drew Pearce agus Shane Black |rowspan="6"|Kevin Feige |rowspan="6"|Eisithe |- |Thor: The Dark World |8 Samhain 2013 |Alan Taylor |Christopher Yost agus Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Captain America: The Winter Soldier |4 Aibreán 2014 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Guardians of the Galaxy |1 Lughnasa 2014 |James Gunn |James Gunn agus Nicole Perlman |- |Avengers: Age of Ultron |1 Bealtaine 2015 |colspan="2"|Joss Whedon |- |Ant-Man |17 Iúil 2015 |Peyton Reed |Edgar Wright & Joe Cornish agus Adam McKay & Paul Rudd |- ! colspan="6" |Céim a Trí |- |Captain America: Civil War |6 Bealtaine 2016 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |rowspan="3"|Kevin Feige |rowspan="10"|Eisithe |- |Doctor Strange |4 Samhain 2016 |Scott Derrickson |Jon Spaihts agus Scott Derrickson & C. Robert Cargill |- |Guardians of the Galaxy Vol. 2 |5 Bealtaine 2017 |colspan="2"|James Gunn |- |Spider-Man: Homecoming |7 Iúil 2017 |Jon Watts |Jonathan Goldstein & John Francis Daley agus Jon Watts & Christopher Ford agus Chris McKenna & Erik Sommers |Kevin Feige agus Amy Pascal |- |Thor: Ragnarok |3 Samhain 2017 |Taika Waititi |Eric Pearson agus Craig Kyle & Christopher Yost |rowspan="3"|Kevin Feige |- |[[Black Panther (scannán)|Black Panther]] |16 Feabhra 2018 |Ryan Coogler |Ryan Coogler & Joe Robert Cole |- |[[Avengers: Infinity War|Avengers: Infinity War]] |27 Aibreán 2018 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- |Ant-Man and the Wasp |6 Meitheamh 2018 |Peyton Reed |Chris McKenna & Erik Sommers agus Paul Rudd, Andrew Barrer & Gabriel Ferrari |Kevin Feige agus Stephen Broussard |- |Captain Marvel |8 Márta 2019 |Anna Boden & Ryan Fleck |Anna Boden & Ryan Fleck & Geneva Robertson-Dworet |rowspan="2"|Kevin Feige |- |[[Avengers: Endgame|Avengers: Endgame]] |26 Aibreán 2019 |Anthony agus Joe Russo |Christopher Markus & Stephen McFeely |- ! colspan="6" |Céim a Ceathar |- |Spider-Man: Far From Home |2 Iúil 2019 |Jon Watts |Chris McKenna & Erik Sommers |Kevin Feige & Amy Pascal |Iarléiriú |- |Black Widow |Nár luadh |Cate Shortland |Jac Schaeffer and Ned Benson |Kevin Feige |I mbun scannánaíochta |- |} jo0d8tiz4gvn0ldn2fv419vlcvz67mi 1 83773 1085316 892618 2022-08-21T11:43:26Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:Uilebhith Cineamatach Marvel]] go [[Plé:Cruinne Chineamatach Marvel]]: saintéarma é "uilebhith" san fhealsúnacht wikitext text/x-wiki Nílim ró-chinnte faoin teideal [[Úsáideoir:Eihe|Eihe]] ([[Plé úsáideora:Eihe|plé]]) 15:57, 24 Bealtaine 2018 (UTC) [[Úsáideoir:Eihe|Eihe]] ([[Plé úsáideora:Eihe|plé]]) 16:35, 31 Bealtaine 2018 (UTC) s1f4xppw81ms1glyqd4xc606k9gos2x 0 83803 1084011 1052230 2022-08-20T12:45:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Eilvéis]] í '''Belinda Bencic'''. Rugadh í ar an 10 Márta 1997. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bencic, Belinda}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1997]] [[Catagóir:Daoine beo]] rb68tgrrg1ohm6fw6w67dzllwchmank 0 83808 1084012 900044 2022-08-20T12:45:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bhulgáir]] í '''Tsvetana Pironkova'''. Rugadh í ar an 13 Meán Fómhair, 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pironkova, Tsvetana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] cfsbdxu80rtr72ga0d2v5102kbb31pg 0 83809 1084013 1052233 2022-08-20T12:45:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] í '''Sara Errani'''. Rugadh í ar an 29 Aibreán, 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Errani, Sara}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 4vq6d4vfpf8zzfw4wno0skzdfhghtym 0 83810 1084014 1052234 2022-08-20T12:46:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]] í '''Mirjana Lučić-Baroni'''. Rugadh í ar an 9 Márta 1982. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lučić-Baroni, Mirjana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7pl7u3tkx1ngjblzehk0195s4cv26mm 0 83839 1084015 1052236 2022-08-20T12:46:07Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] í '''Annika Beck'''. Rugadh í ar an 16 Feabhra 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beck, Annika}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] hag9xt9byfhhmbwmg6c392yl3x274lg 0 83840 1084016 1052237 2022-08-20T12:46:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Margarita Gasparyan'''. Rugadh í ar an 1 Meán Fómhair 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gasparyan, Margarita}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] nmcba7y3lanttg9teta2zfs3utaxurh 0 83843 1084017 1052240 2022-08-20T12:46:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Spáinn]] é '''Marcel Granollers'''. Rugadh é ar an 12 Aibreán 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Granollers, Marcel}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] 64rp5so3t1pe68cr33bzftkwqzbc49r 0 83844 1084018 1052241 2022-08-20T12:46:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Laitvia]] é '''Ernests Gulbis'''. Rugadh é ar an 30 Lúnasa 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gulbis, Ernests}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] jo60aunxc98vbcxi9hkvo79jz1looxt 0 83845 1084019 1052242 2022-08-20T12:46:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Paragua]] í '''Verónica Cepede Royg'''. Rugadh í ar an 21 Eanáir 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cepede Royg, Verónica}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0rd1d5xer7yr65p4v2acocigd0bka7g 0 83888 1084020 1052243 2022-08-20T12:46:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] í '''Andrea Petkovic'''. Rugadh í ar an 9 Meán Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Petkovic, Andrea}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] lzn16ryv36oa8wic4mx5dojza5keji3 0 83890 1084021 1052245 2022-08-20T12:46:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Airgintín]] é '''Federico Delbonis'''. Rugadh é ar an 5 Deireadh Fómhair 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Delbonis, Federico}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] sv90c1b7j0dgbz7imjd1gvc3qfnpbm7 0 83975 1084022 1052248 2022-08-20T12:46:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Ceanada]] é '''Denis Shapovalov'''. Rugadh é ar an 15 Aibreán 1999. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Shapovalov, Denis}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1999]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1stykldtq53jjtalbx0801hx8hznhbq 0 83981 1084023 1052249 2022-08-20T12:47:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Pholainn]] í '''Magda Linette'''. Rugadh í ar an 12 Feabhra 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Linette, Magda}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] k7o00ynb48ei171d3pjmq7ovfeibpx5 0 84055 1084537 1052251 2022-08-20T20:00:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúil as [[an Ghearmáin]] í '''Sabine Lisicki'''. Rugadh í ar an 22 Meán Fómhair 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lisicki, Sabine}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8oiu6t8t2oxn0ntqj3hkfqgt77ztdwq 0 84056 1084767 1052252 2022-08-20T20:25:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúil as [[an tSeirbia]] í '''Jelena Janković'''. Rugadh í ar an 28 Feabhra 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Janković, Jelena}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] dp78d89dhto96xtafd7uoh87pg62i21 0 84057 1084024 1052253 2022-08-20T12:47:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] é '''Jérémy Chardy'''. Rugadh é ar an 12 Feahra 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chardy, Jérémy}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] fjfddgvbr4rxacmx6ybakewpt7hv4z8 0 84063 1084025 1052254 2022-08-20T12:47:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] é '''Jan-Lennard Struff'''. Rugadh é ar an 25 Aibreán 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Struff, Jan-Lennard}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] h2klrllntw3sjkuxj3sc895ezyweqd9 0 84066 1084026 1052255 2022-08-20T12:47:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] é '''Martin Kližan'''. Rugadh é ar an 11 Iúil 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kližan, Martin}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] 53cx9zxuqpmx9vnzxgcbc3dbgkag61o 0 84081 1084027 1052256 2022-08-20T12:47:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An Iodáil|Iodáil]] í '''Camila Giorgi'''. Rugadh í ar an 30 Nollaig 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Giorgi, Camila}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] fw7flh7bbx69uvtdrexo9fzs2fi56ny 0 84082 1084028 1052257 2022-08-20T12:47:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[An tSín|tSín]] í '''Wang Qiang'''. Rugadh í ar an 14 Eanáir 1992. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Qiang, Wang}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Daoine beo]] k30tfkatmrpxo2wbu8kv4ysv103txjx 0 84087 1084029 892966 2022-08-20T12:47:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] atá ar scor í '''Karin Knapp'''. Rugadh í ar an 28 Meitheamh 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Knapp, Karin}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7quakm3j40vhkyqn5muisfpbc9nfpjt 0 84088 1084030 1052261 2022-08-20T12:47:45Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] é '''Teymuraz Gabashvili'''. Rugadh é ar an 23 Bealtaine 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gabashvili, Teymuraz}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6b1ffhjdxzy1lu97v0iyga0f4bdplzd 0 84089 1084031 1052262 2022-08-20T12:47:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] é '''Andrej Martin'''. Rugadh é ar an 20 Meán Fómhair 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Martin, Andrej}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] r6ykv9rlvpqfckcwy17v7dvl7jatx1w 0 84090 1084032 1052263 2022-08-20T12:47:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] é '''Lukáš Lacko'''. Rugadh é ar an 3 Samhain 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lacko, Lukáš}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] ka9ijo0pyiun6nfs5hh964alggiq05m 0 84091 1084033 1052264 2022-08-20T12:48:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] é '''Steve Darcis'''. Rugadh é ar an 13 Márta 1984. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Darcis, Steve}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Daoine beo]] q9712o7cngqohs8a3ndi4z6bvkdl2cp 0 84092 1084035 1052265 2022-08-20T12:48:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ríocht Aontaithe]] í '''Heather Watson'''. Rugadh í ar an 19 Bealtaine 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Watson, Heather}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] knl3fkfagvk6sh7nmrr6s1fn5czh451 0 84094 1084036 1052267 2022-08-20T12:48:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Varvara Lepchenko'''. Rugadh í ar an 21 Bealtaine 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lepchenko, Varvara}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] sxhtm4lb56et34fni8zqk3wm0vxqkhw 0 84095 1084037 900041 2022-08-20T12:48:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Elizaveta Dmitrievna Kulichkova'''. Rugadh í ar an 12 Aibreán 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kulichkova, Elizaveta}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] ffn097hzlflxuy901woxt0wd4rh7c70 0 84096 1084038 1052268 2022-08-20T12:48:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Úcráin]] é '''Illya Marchenko'''. Rugadh é ar an 8 Meán Fómhair 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Marchenko, Illya}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] k21zx06vrvummmiwzdn7q8lx4v5cxq7 0 84098 1084039 1052270 2022-08-20T12:48:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Rúis]] é '''Mikhail Youzhny'''. Rugadh é ar an 25 Meitheamh 1982. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Youzhny, Mikhail}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1rbozk67hdbyuecl176imylo7phord0 0 84099 1084040 1052271 2022-08-20T12:48:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Catherine Bellis'''. Rugadh í ar an 8 Aibreán 1999. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bellis, Catherine}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1999]] [[Catagóir:Daoine beo]] sishl30elcjs2nyrf4q75g3e17c3ju5 0 84102 1084041 1052274 2022-08-20T12:48:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Sofia Kenin'''. Rugadh í ar an 14 Samhain 1998. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kenin, Sofia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1998]] [[Catagóir:Daoine beo]] n59r4yowp1ybrmtz57w2d3fffhe3hr0 0 84103 1084042 1052275 2022-08-20T12:48:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Eastóin]] í '''Kaia Kanepi'''. Rugadh í ar an 10 Meitheamh 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kanepi, Kaia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] tb34mul9mq1a48swnzwwql3idt3zk6w 0 84105 1084043 1052277 2022-08-20T12:49:03Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chasacstáin]] é '''Mikhail Kukushkin'''. Rugadh é ar an 26 Nollaig 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kukushkin, Mikhail}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 39w7gqpcydbdw3tshvtjamzn0kxcd1b 0 84106 1084044 1052278 2022-08-20T12:49:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Iodáil]] é '''Thomas Fabbiano'''. Rugadh é ar an 26 Bealtaine 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fabbiano, Thomas}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] m8o3ppliad464taj1ou1xk0yjlurgpg 0 84107 1084045 1052279 2022-08-20T12:49:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] é '''Ruben Bemelmans'''. Rugadh é ar an 14 Eanáir 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bemelmans, Ruben}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7scxxbx15g1oibpb1mcmrk7jeny3rjw 0 84108 1084046 1052280 2022-08-20T12:49:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ostair]] é '''Sebastian Ofner'''. Rugadh é ar an 12 Bealtaine 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ofner, Sebastian}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] f1lp8wf67hhv2xiza3ci30ddl9806vd 0 84112 1084047 1052282 2022-08-20T12:49:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhranc]] é '''Pierre-Hugues Herbert'''. Rugadh é ar an 18 Márta 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Herbert, Pierre-Hugues}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] ju1aqdwriy40t44c938q4jzzgebpont 0 84114 1084048 1052284 2022-08-20T12:49:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Iosrael]] é '''Dudi Sela'''. Rugadh é ar an 4 Aibreán 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sela, Dudi}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] qtu0eo89n0ikld3g63bg8at7fc23qqp 0 84115 1084049 1052285 2022-08-20T12:49:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Téaváin]] í '''Luksika Kumkhum'''. Rugadh í ar an 21 Iúil 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kumkhum, Luksika}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] a9sm0y3d25lt69o7dab8chmjby61qha 0 84118 1084050 1052288 2022-08-20T12:49:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chróit]]/[[Stáit Aontaithe]] í '''Bernarda Pera'''. Rugadh í ar an 3 Nollaig 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pera, Bernarda}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] jq71acowvcie0hoso61fr9f78lh83o8 0 84121 1084051 1052291 2022-08-20T12:49:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Bethanie Mattek-Sands'''. Rugadh í ar an 23 Márta 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mattek-Sands, Bethanie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] odlpded9z7xgmcs0asc1e40hax5a3v9 0 84122 1084052 1052292 2022-08-20T12:50:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Nicole Gibbs'''. Rugadh í ar an 3 Márta 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gibbs, Nicole}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] s69uo2tdvpvgu2djh4jjcfqw3u4dktw 0 84123 1084053 1052293 2022-08-20T12:50:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSín]] í '''Duan Yingying'''. Rugadh í ar an 3 Iúil 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Yingying, Duan}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] jsjyx3uwuh9xcbg42p5h5uu17jef55w 0 84124 1084054 1052294 2022-08-20T12:50:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSlóvaic]] í '''Jana Čepelová'''. Rugadh í ar an 29 Bealtaine 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cepelova, Jana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] h76fsrxn5a7w9j7b79abah24dpje3rb 0 84125 1084056 1052295 2022-08-20T12:50:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Julia Boserup'''. Rugadh í ar an 9 Meán Fómhair 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boserup, Julia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] gxy4wub3q2w3u1twyld8kfcw5g0xjxf 0 84126 1084057 1052296 2022-08-20T12:50:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Nua-Shéalainn]] í '''Marina Erakovic'''. Rugadh í ar an 6 Márta 1988. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Erakovic, Marina}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0e1c0tg10x0kpu8az4xkfvnfu35pv76 0 84127 1084058 1052297 2022-08-20T12:50:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Ceanada]] í '''Eugenie Bouchard'''. Rugadh í ar an 25 Feabhra 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bouchard, Eugenie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] ntrsgxl6wu8vg7v3v4iufy8qn3lww8m 0 84128 1084059 1052298 2022-08-20T12:50:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla ón [[Stáit Aontaithe]] í '''Danielle Collins'''. Rugadh í ar an 13 Nollaig 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Collins, Danielle}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] awiyz6imw6pkz3tuoamlj94vxxqzd12 0 84191 1084378 893124 2022-08-20T19:13:56Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Cathair in iarthar [[California]] is ea '''Salinas'''. Sa bhliain [[2010]] fuarthas 150,441 duine ina gcónaí in Salinas. {{California}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:California]] [[Catagóir:Cathracha in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra in California]] [[Catagóir:Lárionaid daonra sna Stáit Mheiriceá]] [[Catagóir:Cathracha sna Stáit Aontaithe]] 7538s2ph0n6g6k1w451tbqlogna1yi0 0 84749 1084879 968839 2022-08-20T20:36:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Imreoir [[sacar|sacair]] [[An Ungáir|Ungárach]] ab ea '''Flórián Albert'''. Rugadh ar an 15 Meán Fómhair 1941 in [[Hercegszántó]], [[An Ungáir]], é. Fuair sé bás ar an 31 Deireadh Fómhair 2011. Scóráíl sé ceithre chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1962]]. {{DEFAULTSORT:Albert, Flórián}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] o7lrwwervotok5vo1x17gwn7ycb1v1g 0 84750 1084857 895262 2022-08-20T20:34:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Sasana|Sasanach]] is é '''Sir Geoffrey Charles Hurst'''. Rugadh ar an 8 Nollaig 1941 in [[Ashton-under-Lyne]], [[Sasana]], é. Scóráíl sé ceithre chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1966]] agus cúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1970]]. {{DEFAULTSORT:Hurst, Geoff}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Daoine beo]] hx048eb6g0nuk4ztd5kaaxif7bb4mhc 0 84752 1084697 895267 2022-08-20T20:18:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Iodáil|Iodálach]] is é '''Luigi "Gigi" Riva'''. Rugadh ar an 7 Samhain 1944 in [[Leggiuno]], [[An Iodáil]], é. Scóráíl sé trí chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1970]]. {{DEFAULTSORT:Riva, Luigi}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] [[Catagóir:Daoine beo]] f5xbt47cqzt1os7jpvagm7es5con324 0 84754 1084760 895284 2022-08-20T20:24:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Albain|Albanach]] is é '''Joe Jordan'''. Rugadh ar an 15 Nollaig 1951 in [[Clealand]], [[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]], [[Albain]], é. Scóráíl sé dhá chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1974]], cúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1978]] agus cúl eile ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Jordan, Joe}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Daoine beo]] tqcq3chwztuxwouvqutqujsdopuldp9 0 84756 1084600 986213 2022-08-20T20:07:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Iodáil|Iodálach]] is é '''Paolo Rossi'''. Rugadh ar an 23 Meán Fómhair 1956 in [[Prato]], [[An Iodáil]], é - 2020. Scóráíl sé trí chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1978]] agus sé chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Rossi, Paolo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1956]] [[Catagóir:Daoine beo]] trmeiqr1togfra7barg65sgr3u2ab7t 0 84757 1084420 895282 2022-08-20T19:48:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Bhrasaíl|Brasaíleach]] is é '''Arthur Antunes Coimbra'''. Rugadh ar an 3 Márta 1953 in [[Rio de Janeiro]], [[An Bhrasaíl]], é. Scóráíl sé cúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1978]] agus ceithre chúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Zico}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] [[Catagóir:Daoine beo]] cuo03obe8dn5sfwtcp5d2pkvoe8j1e0 0 84758 1084650 895281 2022-08-20T20:13:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Fhrainc|Francach]] is é '''Michel François Platini'''. Rugadh ar an 21 Meitheamh 1955 in [[Jœuf]], [[An Fhrainc]], é. Scóráíl sé cúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1978]] agus dhá chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Platini, Michel}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Daoine beo]] rcz9nbg075qfa1kcshj28mdii5s7e9j 0 84760 1084503 968889 2022-08-20T19:57:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Bhrasaíl|Brasaíleach]] is é '''Sócrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira'''. Rugadh ar an 19 Feabhra 1954 in [[Belém]], [[Pará]], [[An Bhrasaíl]], é. Fuair sé bás ar an 4 Nollaig 2011. Scóráíl sé dhá chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Sócrates}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1954]] [[Catagóir:Básanna in 2011]] s49q3804kxti2tmomqetwptp5jbxd3f 0 84762 1084536 895287 2022-08-20T20:00:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Saighdiúir]] agus polaiteoir [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''Sam Houston'''. Rugadh sé i [[Rockbridge County, Virginia]] ar an [[2 Márta]], [[1793]] agus fuair bás ar an [[26 Iúil]], [[1863]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sam Houston}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1793]] [[Catagóir:Básanna i 1863]] l784o44qfwbqdyq4v26jci8cjj86vpd 0 84765 1084717 895296 2022-08-20T20:20:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir, iar-thraenálaí agus bainisteoir [[cispheil]]e [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] é '''Larry Joe Bird'''. Rugadh é in [[West Baden Springs, Indiana]] ar an [[7 Nollaig]] [[1956]]. Bhain sé clú amach dó féin ag imirt leis na Boston Celtics. I ndiaidh éirí as an imirt dó d'éirigh sé gníomhúil leis na Indiana Pacers de chuid an NBA, agus tá sé ina uachtarán ar na Pacers faoi láthair. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bird, Larry}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1956]] [[Catagóir:Cispheileadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Cispheil]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9lo5khqkp0ksiyniyqkcdq8pue8q1b5 0 84779 1084060 1052299 2022-08-20T12:50:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Bheilg]] í '''Kirsten Flipkens'''. Rugadh í ar an 10 Eanáir 1986. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Flipkens, Kirsten}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] 3s5kknoleatcrri1wmc5fugot3msdmq 0 84796 1084457 895491 2022-08-20T19:52:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Tracy Ann Austin Holt'''. Rugadh í ar an 12 Nollaig 1962. Tá craobh Grand Slam amháin buaite aici - 1 [[US Open]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Austin, Tracy}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine beo]] jja0nrukre9mpwb2gag4y996ptnr6r4 0 84802 1085051 899966 2022-08-20T20:57:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir leadóige gairmiúla as [[An Fhrainc]] í '''Amélie Simone Mauresmo'''. Rugadh í ar an 5 Iúil 1979. Tá 2 chraobh Grand Slam buaite aici - 1 [[Australian Open]] agus 1 [[The Championships, Wimbledon|Wimbledon]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mauresmo, Amélie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Daoine beo]] ruh6avc8kx4n1kwv4x9vpiu61163i7n 0 84827 1084960 895638 2022-08-20T20:47:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''George Clifford Richey Jr.'''. Rugadh é ar an 31 Nollaig 1946. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Richey, Cliff}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] 10p0bm38kbgej6q3ubqmqnzoo4oh0nn 0 84832 1084915 895643 2022-08-20T20:40:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Eddie Dibbs'''. Rugadh é ar an 23 Feabhra 1951. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dibbs, Eddie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8q65k9cqpsc2cfpba857tm2749z9pad 0 84834 1084351 895645 2022-08-20T19:00:17Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Eurosport Studio Australian Open 2014 007.jpg|mion|clé|250px|Mats Wilander]] Is iar-imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSualainn]] é '''Mats Wilander'''. Rugadh é ar an 22 Lúnasa 1964. Tá 7 gcraobh Grand Slam buaite aige - 3 [[Australian Open]], 3 [[French Open]] agus 1 [[US Open]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-spórt}} {{DEFAULTSORT:Wilander, Mats}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] fxipk135npjcfk4yc7kwi6064vgt2ff 0 84837 1084574 895648 2022-08-20T20:04:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Airgintín|Airgintíneach]] is é '''Ramón Ángel Díaz'''. Rugadh ar an 20 Lúnasa 1959 in [[La Rioja, An Airgintín]], é. Scóráíl sé aon chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1982]]. {{DEFAULTSORT:Díaz, Ramón}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Daoine beo]] ma3h9hvr8j09qa4cqtxlq4xkgkpcwb3 0 84839 1084061 1052300 2022-08-20T12:50:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Astráil]] í '''Olivia Rogowska'''. Rugadh í ar an 7 Meitheamh 1991. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rogowska, Olivia}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] j317mipmb5f5i9zba72wniz2e2jqe8r 0 84840 1084062 1052301 2022-08-20T12:51:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Chroit]] í '''Jana Fett'''. Rugadh í ar an 2 Samhain 1996. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fett, Jana}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1996]] [[Catagóir:Daoine beo]] gp047tfe8kip39x4mmyxzeqj24olb3r 0 84843 1084063 1052302 2022-08-20T12:51:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSeirbia]] é '''Yūichi Sugita'''. Rugadh é ar an 30 Meitheamh 1990. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lajović, Dušan}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Daoine beo]] o6v10yakrypu6bwlk0bh56yrnqfgfbe 0 84848 1084862 895708 2022-08-20T20:35:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Sasana|Sasanach]] is é '''Gary Winston Lineker'''. Rugadh ar an 30 Samhain 1960 i [[Leicester]], [[Sasana]], é. Scóráíl sé sé chúl amháin ag an [[Corn FIFA an Domhain 1986]] agus ceithre chúl ag an [[Corn FIFA an Domhain 1990]]. {{DEFAULTSORT:Lineker, Gary}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5q5073r0dw7qk32y23cld7szbezv2dj 0 84849 1084542 895721 2022-08-20T20:01:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]] is é '''Rudolf "Rudi" Völler'''. Rugadh ar an 13 Aibreán 1960 i [[Hanau]], [[An Ghearmáin Thiar]], é. Scóráíl sé trí chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 1986]], trí chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 1990]] agus dhá chúl eile ag [[Corn FIFA an Domhain 1994]]. {{DEFAULTSORT:Völler, Rudi}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] fzc4u06q98rpc11clw5cblk4ru0vx1b 0 84850 1084657 895735 2022-08-20T20:13:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Sanhmairg|Danmhargach]] is é '''Michael Laudrup'''. Rugadh ar an 15 Meitheamh 1964 i [[Frederiksberg]], [[An Danmhairg]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1986]] agus cúl eile ag [[Corn FIFA an Domhain 1998]]. {{DEFAULTSORT:Laudrup, Michael}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Daoine beo]] btvkr82dyh4eg52gt7bu57ei9o08ufd 0 84854 1084899 895706 2022-08-20T20:38:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] as [[Urugua]] is é '''Enzo Francescoli Uriarte'''. Rugadh ar an 12 Samhain 1961 i [[Montevideo]], [[Urugua]], é. Scóráíl sé aon chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 1986]]. {{DEFAULTSORT:Francescoli, Enzo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] 71lt1a46wnuiwm84xgb6lkb1n35oux0 0 84856 1084935 895711 2022-08-20T20:42:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Sasana|Sasanach]] is é '''David Andrew Platt'''. Rugadh ar an 10 Meitheamh 1966 i [[Chadderton]], [[Lancashire]], [[Sasana]], é. Scóráíl sé trí chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 1990]]. {{DEFAULTSORT:Platt, David}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine beo]] j6su0ypu0q0otq3682dvdhiju84qcg5 0 84858 1084538 895714 2022-08-20T20:00:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Ísiltír|Ollannach]] is é '''Ruud Gullit'''. Rugadh ar an 1 Meán Fómhair 1962 in [[Amstardam]], [[An Ísiltír]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1990]]. {{DEFAULTSORT:Gullit, Ruud}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine beo]] hmxtzfj2s0grrpkeusbz5wa4xlljx53 0 84861 1084490 895718 2022-08-20T19:55:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Albain|Albanach]] is é '''Andrew Stuart Murray McCall'''. Rugadh ar an 10 Meitheamh 1964 i [[Leeds]], [[Sasana]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1990]]. {{DEFAULTSORT:McCall, Stuart}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] fo7h98gdj185h393nm5vq0i4izxx5ug 0 84863 1084811 895722 2022-08-20T20:29:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Bhulgáir|Bulgárach]] is é '''Hristo Stoichkov'''. Rugadh ar an 8 Feabhra 1966 i b[[Plovdiv]], [[An Bhulgáir]], é. Scóráíl sé sé chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1994]]. {{DEFAULTSORT:Stoichkov, Hristo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine beo]] pfofo8qo1qf3iyl75jurnfxkoeoas56 0 84865 1084839 895724 2022-08-20T20:32:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Rómáin|Rómánach]] is é '''Gheorghe "Gică" Hagi'''. Rugadh ar an 5 Feabhra 1965 i [[Săcele, Constanța]], [[An Rómáin]], é. Scóráíl sé trí chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1994]]. {{DEFAULTSORT:Hagi, Gheorghe}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1965]] [[Catagóir:Daoine beo]] jkna3ellgnrdybioozpe57amcuk3mal 0 84867 1084570 895730 2022-08-20T20:04:29Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Éire|Éireannach]] is é '''Raymond James Houghton'''. Rugadh ar an 9 Eanáir 1962 i n[[Glaschú]], [[Albain]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1994]]. {{DEFAULTSORT:Houghton, Ray}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine beo]] 4q32dy3l8ovk3suhcmoj4l224fxw09u 0 84870 1084994 895736 2022-08-20T20:51:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Danmhairg|Danmhargach]] is é '''Brian Laudrup'''. Rugadh ar an 22 Feabhra 1969 i [[Vín]], [[An Ostair]], é. Scóráíl sé dhá chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 1998]]. {{DEFAULTSORT:Laudrup, Brian}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] [[Catagóir:Daoine beo]] h1iv1bdbpdmjjq80eyrq2njbp26vifx 0 84873 1084934 895746 2022-08-20T20:42:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Fhrainc|Francach]] is é '''David Sergio Trezeguet'''. Rugadh ar an 15 Deireadh Fómhair 1977 i [[Rouen]], [[An Fhrainc]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1998]]. {{DEFAULTSORT:Trezeguet, David}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7ujelyeukuqx3090o0w7qp3nnp5q7ts 0 84875 1084571 895750 2022-08-20T20:04:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An Spáinn|Spáinneach]] is é '''Raúl González Blanco'''. Rugadh ar an 27 Meitheamh 1977 i [[Maidrid]], [[An Spáinn]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1998]] agus trí chúl ag [[Corn FIFA an Domhain 2002]]. {{DEFAULTSORT:Raúl}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine beo]] 7d1t8x5zdpl1aygjktiyvrqfjzfgolv 0 84876 1084506 929356 2022-08-20T19:57:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[An tSeirbia|Seirbiach]] is é '''Siniša Mihajlović'''. Rugadh ar an 20 Feabhra 1969 i [[Vukovar]], [[An Iúgslaiv]], é. Scóráíl sé aon chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 1998]]. {{DEFAULTSORT:Mihajlović, Siniša}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] [[Catagóir:Daoine beo]] qay77nrpcplr8xdrswh679nydxrtq3c 0 84877 1084718 895751 2022-08-20T20:20:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[sacar|sacair]] [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] is é '''Landon Timothy Donovan'''. Rugadh ar an 4 Márta 1982 in [[Ontario, California]], [[Stáit Aontaithe]], é. Scóráíl sé dhá chúl amháin ag [[Corn FIFA an Domhain 2002]]. {{DEFAULTSORT:Donovan, Landon}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] [[Catagóir:Daoine beo]] p76yh46rlruwf5fzanyld9tyaeyxnm4 0 84880 1084914 895847 2022-08-20T20:40:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Edith Stein''' (12 Deireadh Fómhair 1891 – 9 Lúnasa 1942) ina fealsamh Gearmánach de shliocht Giúdach. D’iompaigh sí ina Caitliceach agus rinneadh Cairmeileach Díbhrógach di faoin ainm religiúnach '''Teresa Benedicta a Cruce'''. Mharaigh na Naitsithe í agus naomhainmníodh mar mhairtíreach í. ==Beatha agus saothar== Rugadh í in Breslau (Wrocław na Polainne anois) sa tSiléis Íochtarach. Ba chailín meabhrach í. D’iompaigh sí ina haindiachaí agus í ina déagóir, cé gur tógadh i dteaghlach cráifeach Giúdach í. Fuair a hathair bás nuair a bhí sí óg, ach bhí a máthair leagtha amach ar oideachas maith a thabhairt dá clann, agus chuir sí Edith chun Ollscoil Breslau ("Schlesische Friedrich-Wilhelms-Universität"). In Mí Aibreáin 1913 tháinig sí chun [[Göttingen]] chun staidéar a dhéanamh sa seimeastar samhraidh le [[Edmund Husserl]]. Thosaigh an Chéad Chogadh Domhanda i Mí Iúil 1914, agus sa bhliain 1915 chuaigh sí ag obair mar bhanaltra deonach de chuid na Croise Deirge in ospidéal galracha tógálacha in Märisch-Weisskirchen. Sa bhliain 1916 chuaigh sí go dtí Freiburg chun a tráchtas ar an Ionbhá a chríochnú: ''Zum Problem der Einfühlung''. Rinneadh dochtúir fealsúnachta (''summa cum laude'') di ar 3 Lúnasa 1916.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=DURuCQAAQBAJ |title=Body, Text, and Science: The Literacy of Investigative Practices and the Phenomenology of Edith Stein |author=M. Sawicki |publisher=Springer Science & Business Media |year=2013 |isbn=9401139792 |page=187}}</ref> Thosaigh sí ag obair mar chúntóir Husserl, agus áitíonn an scoláire John C. Wilhelmsson go raibh tionchar mór aici ar shaothar Husserl ag an am.<ref>Wilhelmsson, John Christopher, "The philosophical contributions of Edith Stein." (2007). Master's Theses. 4017. http://scholarworks.sjsu.edu/etd_theses/4017</ref> Rinneadh ball den dámh in Ollscoil Freiburg di agus í ina chúntóir teagaisc ag Husserl, a bhí tar éis aistriú go dtí an ollscoil. Ní chuideodh Husserl léi cur isteach ar chathaoir toisc gur bhean í, agus diúltaíodh dá tráchtas eile, ''Psychische Kausalität'',<ref>{{cite web |url=http://eprints.nuim.ie/393/1/Edith_Stein.pdf |first1=Mette |last=1Lebech |teideal=Study Guide to Edith Stein's Philosophy of Psychology and the Humanities |work=Faculty of Philosophy, NUIM, Maynooth}}</ref> in Ollscoil Göttingen sa bhliain 1919. D’iompaigh Stein ina Caitliceach tar éis di dírbheathaisnéis Naomh Treasa d’Avila a léamh sa bhliain 1921. Baisteadh í ar 1 Eanáir 1922, agus bhí sí ina múinteoir i scoil na siúracha Doiminiceacha in Speyer idir na blianta 1923 agus 1931. Chuir sí Gearmáinis ar ''De Veritate'' [[Tomás Acain|Thomáis Acain]]. Chuir sí eolas ar fealsúnacht na hEaglaise agus rinne iarracht ar [[feiniméaneolaíocht|fheiniméaneolaíocht]] Husserl a chur in oiriúint don [[Tómachas]]. Sa bhliain 1932 rinneadh léachtóir di in Institiúid an Teagaisc Eolaíoch (foras a bhain leis an Eaglais) in Münster, ach bhí uirthi éirí as a post sa bhliain 1933 de dheasca na reachtaíochta frith-Ghiúdaí a rith an rialtas Naitsíoch. Scríobh sí chun an Phápa Pius XI ag cáineadh na Naitsithe agus ag iarraidh air iad a dhamnú os comhair an phobail. Ní bhfuair sí freagra agus ní fios ar léigh an Pápa a litir.<ref>{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/this-europe-letters-reveal-auschwitz-victims-plea-to-pope-pius-xi-598301.html |teideal=This Europe: Letters reveal Auschwitz victim's plea to Pope Pius XI |publisher=The Independent |accessdate=2003-02-21 |location=London |first=Peter |last=Popham |date=February 21, 2003}}</ref> Ach sa bhliain 1937 chuir an Pápa imlitir amach i nGearmáinis (''Mit brennender Sorge'') ina ndearna sé an Naistsíochas a lochtú, na bealaí ar sáraíodh Concordáid 1933 idir an Ghearmáin agus an Eaglais a liostáil agus an frith-Ghiúdachas a cháineadh. Chuaigh Stein sna Cairmeiligh Dhíbhrógacha i mainistir S. Maria vom Frieden in Cologne sa bhliain 1933 agus tharraing Teresa Benedicta na Croise uirthi féin mar ainm reiligiúnach. San áit sin a scríobh sí a leabhar meitifisiceach ''Endliches und ewiges Sein'' (''Beith Fhinideach agus Shíoraí'') inar fhéach sí le fealsúnachtaí Thomáis Acain, [[Duns Scotus]] agus Husserl a chur in oiriúint dá chéile. Chuir an tOrd Stein agus a deirfiúr Rosa, a bhí ina ball de na Cairmeiligh freisin, chun mainistir in Echt san Ísiltír chun na Naitsithe a sheachaint. Tar éis go ndearna an Ghearmáin ionradh ar an Ísiltír, chuir Comhdháil na nEaspag Caitliceach Ollannach ráiteas á léamh sna heaglaisí ag cáineadh an chiníochais Naitsíoch ar 20 Iúil 1942. Mar dhíoltas, d’ordaigh Arthur Seyss-Inquart, Reichskommissar na hÍsiltíre, ar 26 Iúil 1942, go ngabhfaí gach iompaitheach Giúdach nár gabhadh go dtí sin. Gabhadh Stein ar 2 Lúnasa 1942, agus cuireadh í féin agus a deirfiúr chun Auschwitz. Chuaigh a hiompar chomh mór sin i gcion ar fheidhmeanach Ollannach a ghabh leis na Naitsithe gur thairg sé cuidiú léi éalú, ach dhiúltaigh sí.<ref>{{cite web |teideal=Edith Stein Convert, Nun, Martyr |last1=Garcia |first1=Laura |date=June 6, 1997 |publisher=Catholic Education Resource Center |accessdate=December 3, 2014 |url=http://www.catholiceducation.org/en/culture/catholic-contributions/edith-stein-convert-nun-martyr.html}}</ref> Is dócha gur maraíodh Stein agus a deirfiúr i seomra gáis ar 9 Lúnasa 1942.<ref>{{cite book |first=María Ruiz |last=Scaperlanda |title=Edith Stein: St. Teresia Benedicta of the Cross |place=Huntington, Indiana |publisher=Our Sunday Visitor Press |year=2001 |page=154}}</ref> Bheannaigh an Pápa Eoin Pól II Stein mar mhairtíreach ar 1 Bealtaine 1987 in Cologne agus naomhainmnigh ar 11 Deireadh Fómhair 1998 í. Tá sí ar dhuine de shé éarlamh na hEorpa, in éineacht le Beinidict ó Nursia, Ciril agus Meiteoidias, Bríd na Sualainne agus Caitríona Siena. ==Nótaí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Stein, Edith}} [[Catagóir:Fealsúnacht]] [[Catagóir:Fealsúna Eorpacha an Fichiú hAois]] [[Catagóir:Giúdaigh Ghearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1891]] [[Catagóir:Básanna i 1942]] mjxnr0p4se8jmtz7tg1elnlpbkocwod 0 84887 1084064 1052304 2022-08-20T12:51:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ostair]] é '''Dennis Novak'''. Rugadh é ar an 28 Lúnasa 1993. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Novak, Dennis}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] 9f0pwskvvxfj1wmr4at9hnsojr2u5ia 0 84904 1084741 895863 2022-08-20T20:23:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Imreoir [[sacar|sacair]] [[Sasana]]ch is ea '''Jordan Lee Pickford'''. Rugadh '''Logan''' ar an [[7 Márta]] [[1994]] i [[Washington, Tyne and Wear]] é. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Pickford, Jordan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] k9papewaifag5mtgfeuq1wn54kc5w3d 0 84906 1084512 1016502 2022-08-20T19:58:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-imreoir [[cispheil]]e [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] é '''Shaquille Rashaun O'Neal'''. Rugadh é i [[Newark, New Jersey]] ar an [[6 Márta]], [[1972]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Neal, Shaquille}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] [[Catagóir:Cispheileadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Cispheil]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0mrndbnw7i6gu6g78hvhz400rhohpd3 0 84917 1084065 1052305 2022-08-20T12:51:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Michael Mackenzie Lowe McDonald'''. Rugadh é ar an 16 Aibreán 1995. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McDonald, Mackenzie}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] ika58h8gdqgvotl8459u7z224763cnk 0 84918 1084066 1052306 2022-08-20T12:51:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[Leadóg|leadóige]] gairmiúla as [[An Rúis]] í '''Evgeniya Sergeyevna Rodina'''. Rugadh í ar an 4 Feabhra 1989. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rodina, Evgeniya}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Daoine beo]] m4jtrcgwi00xqh020crza1qru4jbh0x 0 84973 1085216 896381 2022-08-20T22:30:48Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Siege_of_Sidney_Street_–_Churchill.jpg|clé|250px|mion|Léigear Sidney Street]] Troid ghunnaí a tharla in Eanáir 1911 ab ea '''Léigear Sidney Street''' , nó mar is fearr aithne Cath Stepney, san East End na [[Londain|Londan]] idir na [[Póilíní|fórsa póilíní]] agus an t-[[Arm na Breataine|arm]] le chéile i gcoinne beirt réabhlóidithe [[Laitviaigh|Laitviach]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} {{DEFAULTSORT:Leigear Sidney Street}} [[Catagóir:Stair Londan]] ldteqgnseoty5rakmfhhyu7ugvbjkdi 0 84976 1084643 896388 2022-08-20T20:12:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceannaire [[An tIoslam|Ioslamach]] [[An tSúdáin|Súdánach]] é '''Muhammad Ahmad''', a rugadh ar an [[12 Lúnasa]] [[1844]] agus fuair bás ar an [[22 Meitheamh]] [[1885]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ahmad, Muhammad}} [[Catagóir:An tSúdáin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1844]] [[Catagóir:Básanna i 1885]] 252oqdhvltirpvzrzbmx183yyea4gvu 0 85059 1084942 945245 2022-08-20T20:45:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ceoltóir [[popcheol|popcheoil]] [[Astráil|Astrálach]] í '''Dannii Minogue''', a rugadh ar 20ú Deireadh Fómhair [[1971]]. Tá an cáil is mó aici as a bheith ina breitheamh ar an sraith teilifíse [[The X Factor (RA)|The X Factor]] idir [[The X Factor (sraith 4 an RA)|Sraith 4]] agus [[The X Factor (sraith 7 an RA)|Sraith 7]]. Is deirfiúr [[Kylie Minogue]] í. ==Dioscliosta== *''Dannii'' (1990) *''Love and Kisses'' (1991) *''Get into You'' (1993) *''Girl'' (1997) *''Neon Nights'' (2003) *''Club Disco'' (2007) {{DEFAULTSORT:Minogue, Dannii}} [[Catagóir:Daoine Astrálacha]] [[Catagóir:Popcheoltóirí]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] dew54vg94bvz2vvtw8uxd5nge9ecgts 0 85067 1084777 897168 2022-08-20T20:26:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bean [[An tSualainn|Sualannach]] ab ea '''"Jane" Ebba Charlotta Horney''' (8 Iúil [[1918]] – 20 Eanáir [[1945]]), a gcreidtear go raibh sí ina spiaire sa [[Danmhairg]] ar son na [[Gearmáin na Naitsithe|Gearmáine Naitsíocha]], agus a mharaigh gluaiseacht fhrithbheartaíochta na Danmhairge ar bhád iascaireachta ar Øresund, cé nár dearbhaíodh riamh ar son cén náisiúin a d'oibrigh sí i bhfírinne. Chreid an Gestapo sa Danmhairg gur gníomhaire ar son na [[An Ríocht Aontaithe|Breataine]] nó an [[An tAontas Sóivéadach|Aontais Shóivéadaigh]] í, agus tar éis an [[An Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogaidh Dhomhanda]] shéan siad go raibh sí riamh ina gníomhaire Gestapo. Shéan oifigigh Abwehr mar an gcéanna, nuair a d'iarradh ''Säpo'' (seirbhís faisnéise na Sualainne) orthu, go raibh sí ina gníomhaire dóibhse.<ref>Tore Pryser: ''Kvinner i hemmelig tjeneste'' (p. 193), edited by Cappelen, Oslo 2007, {{ISBN|978-82-02-27462-7}}</ref> == Tagairtí == {{reflist|2}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1918]] [[Catagóir:Básanna i 1945]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Daoine Sualannacha]] k3grev1f1jd2h8jn0btwngk1r1n1mhr 0 85106 1084804 975791 2022-08-20T20:29:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[An Phacastáin|na Pacastáine]] is ea '''Imran Ahmad Khan Niazi'''. Rugadh é i [[Lahore]], [[An Phuinseaib]] ar an [[5 Deireadh Fómhair]] [[1952]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Khan, Imran}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Cruicéad]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Polaiteoirí as an bPacastáin]] ecmcsc4stgckfr3ihoosuwnin37ntah 0 85110 1084465 897549 2022-08-20T19:53:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rialtóir Ríocht Mysore ab ea [[Sabhdán]] '''Fateh Ali Sahab Tipu'''. Rugadh é i [[Devanahalli]], Karnataka ar an [[20 Samhain]] [[1750]] agus fuair bás ar an [[4 Bealtaine]] [[1799]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tipu Sabhdán}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1750]] [[Catagóir:Básanna i 1799]] [[Catagóir:Stair na hIndia]] sx2gfnghqp06oo4pfhetp7f3v06sqv1 0 85124 1084954 897616 2022-08-20T20:47:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba Phrionsa Wallachia é '''Constantin Brâncoveanu''' idir 1688 agus 1714. Rugadh sé i [[1654]] agus fuair bás ar an [[15 Lúnasa]], [[1714]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Constantin Brâncoveanu}} [[Catagóir:Stair na Rómáine]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1654]] [[Catagóir:Básanna i 1714]] 26i4kemhvure2i8t8s3p2p1k2zt5cs5 0 85144 1084670 1018686 2022-08-20T20:15:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] é '''Mártain, Mairtín''' nó '''Martín de Tours,''' agus uncail [[Naomh Pádraig]], a deirtear.Rugadh é i [[316]] nó [[336]] i [[Szombathely|Savaria]], Deoise [[an Phanóin]] agus fuair Mártain bás ar [[8 Samhain]] [[397]] s[[an Ghaill|a Ghaill]]. [[Íomhá:Martinszug und Martinsfeuer Konz 2016.webm|clé|mion|Martinszug agus Martinsfeuer sa Ghearmáin, 2016]] == Nósannna == [[File:Festive_procession_of_Saint_Martin05.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Festive_procession_of_Saint_Martin05.jpg|alt=|clé|mion|mórshiúl ón séipéal, [[Poznań]], 2006]]Ar an 11 Samhain, déantar ceiliúradh ar Naomh Mártain timpeall na h[[An Eoraip|Eorpa]] ar fad.<ref>{{Lua idirlín|url=https://en.wikipedia.org/wiki/St._Martin%27s_Day#Celebrations_around_the_world|teideal=St. Martins Day Celebrations around the world|údar=en.wikipedia.org|dáta=2018|dátarochtana=}}</ref> * Ar fud na [[An Ghearmáin|Gearmáine]], siúlann páistí óga trí na sráideanna le laindéir ildaite ina lámha. Canann siad amhráin in ómós do Naomh Mártain.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaois.ie/blg/ga/la-feile-martain/|teideal=Lá Fhéile Mártain|údar=gaois.ie|dáta=|dátarochtana=2018}}</ref> * De réir an fhinscéil, bhí muintir Tours ag iarraidh easpag a dhéanamh de. Ach ní raibh Mártain sásta agus rinne sé a mhíle dícheall éalú. Faraor chuaigh sé i bhfolach i gcró, áit a raibh sealbhán géanna<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gottesdienst.org/gottesblog/2021/11/9/on-geese-and-chapels|teideal=On Chapels and Geese: The Feast of St. Martin of Tours|language=en-US|work=Gottesdienst|dátarochtana=2021-11-11}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://aonghus.blogspot.com/2009/11/droch-la-mas-ge-tu.html|teideal=Droch lá, más gé tú!|údar=aonghus.blogspot.com|dáta=2009|dátarochtana=2018}}</ref> Ach sceith na géanna air le linn an ruaille buaille. Dá bharr sin gur itheadh gé ar [[Mór-roinn|Mhór Roinn]] na hEorpa ar lá an altaithe sa tseanaimsir (agus turcaithe inniu ar [[Lá an Altaithe (Stáit Aontaithe)|Lá an Altaithe]] sna Stáit Aontaithe; ni raibh géanna ag na Pilgrim Father is cosúilǃ). == Naomh Mártain in Éirinn == Ní nach ionadh go bhfuil sean-nósanna ar leith ag baint leis an 11 Samhain in Éirinn: faightear spléachadh ar chúlra agus ar oidhreacht Naomh Mártain sa chuntas seo i m[[Bailiúchán na Scol]]. Dar leis an scéal seo, bhíodh sé de nós ag seandaoine éan éigin ar nós [[gé]], circe nó lachan a mharú an oíche roimh Lá Fhéile Mártain, an 10 Samhain, agus an fhuil a scaoileadh mórthimpeall chró na gcearc<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.duchas.ie/en/cbes/4427982/4363705/4468793|teideal=Nósanna|údar=duchas.ie|dáta=|dátarochtana=2018}}</ref>. Luaitear sa scéal seo go gcuireadh gach duine den líon tí crosóg air féin<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.duchas.ie/en/cbes/4602708/4597376/4631234|teideal=Naomh Máirtín|údar=dúchas.ie|dáta=2018|dátarochtana=}}</ref> agus deiridís an méid seo a leanas:<center><blockquote>“Iarraim ar Mhártan Míorbhúilteach muid a tharrtháil is a chur ar ár leas;<br>is go mbeirimíd beó ar Fhéil Mhártain aríst.”</blockquote></center> == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Martín de Tours}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 316]] [[Catagóir:Básanna i 397]] [[Catagóir:An Phanóin]] ox2369ppphv7dagtmo7rhtqxm9zimfp 0 85181 1084775 897891 2022-08-20T20:26:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gníomhaí [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] go mór ar an [[Eite dheis|eite dheas]] is ea '''Samuel Jared Taylor'''. Rugadh é i g[[Kōbe]], [[Maoracht Hyōgo]], [[An tSeapáin]] ar an [[15 Meán Fómhair]], [[1951]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Taylor, Jared}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1951]] [[Catagóir:Daoine beo]] qbpqfyflrofddvkygudy7b5euwmhs6h 0 85226 1084377 897991 2022-08-20T19:13:30Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Al_Sharpton_(2797006183).jpg|clé|250px|mion|Al Sharpton]] Is gníomhaí cearta sibhialta [[SAM|Meiriceánach]] é '''Alfred Charles Sharpton Jr.''', a rugadh ar an [[3 Deireadh Fómhair]], [[1954]] i m[[Brooklyn]] [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Sharpton, Al}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1954]] [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] m86er8szz4qpemcs3cm6vznpbc3skdc 0 85266 1084587 968017 2022-08-20T20:06:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Philip Romolo Neri''' ([[21 Iúil]] [[1515]] – [[25 Bealtaine]] [[1595]]) nó ''Filippo Romolo Neri'' mar a bhí aithne air s[[an Iodáilis|an Iodáil]]. Rugadh i bh[[Flórans]] san [[An Iodáil|Iodáil]] é agus fuair sé bás s[[an Róimh|a Róimh]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Neri, Philip}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1515]] [[Catagóir:Básanna i 1595]] fiuylfeqa9afal8vllykc73q4xc8s7n 0 85269 1085040 967159 2022-08-20T20:56:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Seoltóireacht|seoltóir]] Éireannach í '''Annalise Murphy'''. Rugadh í ar an 1 Feabhra 1990. Bhuaigh sí bonn airgid ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] agus tháinig sí sa ceathrú háit ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2012]]. ==Naisc sheachtracha== *[https://www.rte.ie/sport/olympics/2012/0627/326730-annalise-murphy/ Beathaisnéisín ag RTÉ Sport. Dáta rochtana: 8-8-2018] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Murphy, Annalise}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Buaiteoirí boinn sna Cluichí Oilimpeacha]] [[Catagóir:Seoltóirí]] o1frmxw67uf384pyhcgh8bi52yl9rh0 0 85272 1084674 932761 2022-08-20T20:15:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is reathaí meánraoin Éireannach é '''Mark English'''. Rugadh é ar an 18 Márta 1993. Tháinig sé sa chúigiú háit sa 800 m i g[[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]]. {{DEFAULTSORT:English, Mark}} [[Catagóir:Lúthchleasaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] 55oo86i4rz0rijla70mbnena4tl3g3d 0 85273 1084138 1060132 2022-08-20T13:51:23Z Dowlinme 27972 tagairtí wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is reathaí meánraoin Éireannach í '''Ciara Mageean'''. Rugadh í ar an 12 Márta 1992 i b[[Port an Pheire]], [[Contae an Dúin]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.worldathletics.org/athletes/ireland/ciara-mageean-14275665|teideal=Ciara MAGEEAN {{!}} Profile {{!}} World Athletics|work=www.worldathletics.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> ==Gairmshaol== Tháinig sé sa 11ú háit sa 1500 m ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]].<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/sport/athletics/36776281|teideal=Four NI athletes on Ireland's Rio team|language=en-GB|work=BBC Sport|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Ar an 10 Iúil 2016, bhuaigh sí bonn cré-umha sa rás 1500m ag [[Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa]] 2016, a bhí ar siúl in [[Amstardam]], An Ísiltír. Ar an 3 Márta 2019, bhuaigh sí bonn cré-umha sa rás 1500m ag [[Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta Laistigh na hEorpa]] 2019, a bhí ar siúl i n[[Glaschú]], Albain. == Tagairtí == <references /> {{Síol-ie}} {{DEFAULTSORT:Mageean, Ciara}} [[Catagóir:Daoine as Contae an Dúin]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] [[Catagóir:Mná Éireannacha]] 4dqhenai57ep1yuxc6kltk77jdvn6qv 0 85301 1084499 969730 2022-08-20T19:56:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] [[Caitliceach]] is ea '''Stanislaus Papczyński''' a rugadh ar an [[18 Bealtaine]] [[1631]] i b[[Podegrodzie]] agus a fuair bás ar an [[17 Meán Fómhair]] [[1701]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Papczyński, Stanislaus}} [[Catagóir:Naoimh Polannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1631]] [[Catagóir:Básanna i 1701]] 7iiw4l2kj4vthsnrbxzvl5lzjbaxi7p 0 85326 1084580 898322 2022-08-20T20:05:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Iomáint|iománaí]] ó [[Baile Átha Cliath|Bhaile Átha Cliath]] é '''Pól Ó Riain''' (''Paul Ryan'' sa Bhéarla). Rugadh sé ar an 3 Samhain 1988. Imríonn sé le haghaidh [[CLG Coiste Contae Áth Cliath|Baile Átha Cliath]] agus Baile Buadáin Naomh Éanna. == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} {{DEFAULTSORT:Ryan, Paul}} [[Catagóir:Iománaithe Bhaile Átha Cliath]] [[Catagóir:Daoine as Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] t3devu8jkm7uekaozejw0975d01dwjj 0 85338 1084373 986844 2022-08-20T19:11:34Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Láithreoir clár raidió agus [[Teoiric comhcheilge|teoiricí comhcheilge]] [[Meiriceánaigh|Meiriceánach]] is ea '''Alexander Emric Jones''' a rugadh i n[[Dallas, Texas|Dallas]], [[Texas]] ar an [[11 Feabhra]], [[1974]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Jones, Alex}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Teoirice comhcheilge]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Daoine beo]] gjdee5um7ga8xpjhw9j8on1rpsvyrh4 0 85401 1084491 898645 2022-08-20T19:55:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is láithreoir teilifíse Breatnach é '''Stephen Ashton Jones.''' (a rugadh ar 16 Márta 1977 i g[[Cwm Rhondda]], [[An Bhreatain Bheag]]). Bhí sé ina láithreoir ar an [[The X Factor (séasúr 1 na SA)|gcéad séasúr]] ''[[The X Factor (SA)|The X Factor SAM]] sa bhliain 2011. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jones, Steve}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse]] [[Catagóir:Daoine beo]] b7tu6cvkgm9ypo1z3tx1k7sku1ve08x 0 85410 1085077 934735 2022-08-20T21:00:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[peil]]e é '''Aaron James Ramsey'''. Rugadh é ar an 26 Nollaig 1990. Imríonn sé do [[Juventus]] agus [[Foireann náisiúnta peile na Breataine Bige]]. {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Ramsey, Aaron J}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na Breataine Bige]] 8j6qr44nvory5sy3l8wv3r65j23u5m0 0 85413 1084926 898732 2022-08-20T20:41:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí Briotanach í '''Dina Asher-Smith'''. Rugadh í ar an 4 Nollaig 1995 i [[Orpington]], [[Londain]], [[Sasana]]. Ag na [[Cluichí Comhlathais 2018]] i n[[Gold Coast]], An Astráil, bhuaigh Asher-Smith bonn óir sa rás sealaíochta 4×100 m agus bonn cré-umha sa 200 m. Ag [[Craobhchomórtais na hEorpa 2018]] i m[[Beirlín]], [[An Ghearmáin]], bhuaigh sí trí bhonn óir: 100 m, 200 m agus rás sealaíochta 4×100 m. {{DEFAULTSORT:Asher-Smith, Dina}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] 07fegopmfmqw7db6foqne5bnz802xsy 0 85414 1084945 898733 2022-08-20T20:46:16Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí raoin agus faiche Ollannach í '''Dafne Schippers'''. Rugadh í ar an 15 Meitheamh 1992 in [[Utrecht (cathair)|Utrecht]], [[An Ísiltír]]. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] i [[Rio de Janeiro]], [[An Bhrasaíl]], bhuaigh sí bonn airgid sa rás 200 méadar. Ag [[Craobhchomórtais na hEorpa 2018]] i m[[Beirlín]], [[An Ghearmáin]], bhuaigh sí dhá bhonn airgid: 200 m agus sa rás sealaíochta 4×100 m agus bonn cré-umha sa rás 100 m. {{DEFAULTSORT:Schippers, Dafne}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] o6hoep6cmagwbucxt9w00617qzge17k 0 85416 1085074 1053340 2022-08-20T20:59:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is snámhóir Briotanach é '''Adam George Peaty'''. Rugadh é ar an 28 Nollaig 1994, in [[Uttoxeter]], [[Sasana]]. Ghlac sé páirt i g[[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]], ag bua bonn óir sa snámh brollaigh 100m agus bonn airgid sa meascra 4 × 100 m. Bhuaigh sé ceathair bhonn óir ag [[Craobhchomórtais na hEorpa 2018]]: snámh brollaigh 50 m, snámh brollaigh 100 m, meascra measctha 4×100 m agus meascra 4x100 m. {{DEFAULTSORT:Peaty, Adam}} [[Catagóir:Snámhóirí]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] n99p9osa24kboq5fvxkyv2988nqzvwi 0 85418 1084794 898724 2022-08-20T20:28:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is tumadóir ar son na Breataine Móire agus Sasana é '''Jack David Laugher''' (rugadh 30 Eanáir 1995 i [[Harrogate]], [[Sasana]]). Bhuaigh sé bonn óir sa lingchlár sioncronaithe 3 méadar le [[Chris Mears]] ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] agus bonn airgid sa lingchlár 3 méadar. Ag [[Craobhchomórtais na hEorpa 2018]], bhuaigh sé dhá bhonn óir sa lingchlár 1 méadar agus sa lingchlár 3 méadar agus bonn airgid sa lingchlár sioncronaithe 3 méadar le [[Chris Mears]]. {{DEFAULTSORT:Laugher, Jack}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1995]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Tumadóirí]] fvzmiq2nz6zllkrnua443lb7opf4yow 0 85421 1084663 1053342 2022-08-20T20:14:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is gleacaí Briotanach é '''Max Antony Whitlock'''. Rugadh é ar an 13 Eanáir 1993. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2012]], bhuaigh sé dhá bhonn cré-umha, san imeaxht na foirne agus ar an gcapall corr. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]], bhuaigh sé dhá bhonn óir, ar an urlár agus ar an gcapall corr, agus bonn cré-umha san imeacht le gach rud ar leith. Ag [[Craobhchomórtais na hEorpa 2018]], bhuaigh sé bonn airgid san imeacht na foirne. {{DEFAULTSORT:Whitlock, Max}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Gleacaithe]] 4ohvh7868x4yxlq6fvl3jg84609bcvb 0 85450 1084661 1061221 2022-08-20T20:14:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Menachim Begin''' (1913-1992) ina phríomhaire ar [[Iosrael]]. == Luathshaol == B'as an [[An Rúis|Rúis]] ó thús dó. In aois a 16 thosaigh sé ag cur spéise i ngluaiseachtaí ógra de chuid na Siónach<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Ivan Minnis|date=2004|url=|title=Coimhlint sa Mheán-Oirthear|journal=|volume=An Gúm|issue=ISBN 1857915410}}</ref>. Tar éis dó tamall a chaitheamh i sluachampaí géibhinn san Aontas Sóivéadach, d'éirigh le Begin teitheadh go dtí an [[An Phalaistín|Phalaistín]], áit ar ghlac sé ceannaireacht ar an Irgun i 1943. Ghlac sé páirt mhór ar ball sa troid ar son na saoirse roimh imeacht na [[Sasana|Sasanach]] agus ina dhiaidh, agus an t-ionsaí ar Deir Yassin i 1948 san áireamh. == Polaitíocht == Tar éis d'Iosrael [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleách]]as a bhaint amach, bhunaigh Begin an páirtí Herut (Saoirse). Toghadh ina fheisire sa [[Knesset]] é. Bhí an páirtí Herut go láidir ar thaobh an náisiúnachais agus mhol siad seilbh a ghabháil ar thailte ar gach taobh d'abhainn na hlordáine. Ina dhiaidh sin cheangail an páirtí Herut le páirtithe eile ar an eite dheas chun an grúpa Likud (Aontas) a bhunú. I rith an [[Cogadh na Sé Lá|Chogaidh Sé Lá]] glacadh leis an dearcadh neamhghéilliúil a bhí aige, agus i ndeireadh na dála toghadh é ina Phríomh-Aire i 1977. [[Íomhá:Camp_David,_Menachem_Begin,_Anwar_Sadat,_1978.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Camp_David,_Menachem_Begin,_Anwar_Sadat,_1978.jpg|clé|mion|Camp David, Meán Fómhair 1978. Uachtarán Sadat na hÉigipte (ar clé) agus Príomh-Aire Iosrael, Menachim Begin. Ócáid stairiúil agus iad ag croitheadh láimhe. Uachtarán Mheiriceá, Jimmy Carter, ag faire orthu.]] == Taidhleoireacht == Nuair a chuaigh sé chun cainte le hAnwar Sadat an bhliain sin, ba é an chéad cheannaire losraelach riamh a bhuail le ceannaire Arabach. Bronnadh [[Duais Nobel na Síochána|Duais Nobel]] na Síochána ar an mbeirt acu de bharr a gcuid oibre maidir le [[Comhaontú Camp David]]. == Síónachas == Mar sin féin bhí sé sásta i gcónaí seasamh go láidir chun Iosrael a chosaint. Sular éirigh sé as mar Phríomh-Aire sa bhliain 1983 cheadaigh sé ionradh ar an Liobáin i 1982. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Iosrael]] ibep7bd45ticke6ig43svkwe27d8pc8 0 85465 1084375 949485 2022-08-20T19:12:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Colonel_Harland_Sanders_in_character_(cropped).jpg|clé|250px|mion|Colonel Sanders]] Ba fhear gnó [[SAM|Meiriceánach]] é Coirnéal '''Harland David Sanders''', a rugadh ar an [[9 Meán Fómhair]], [[1890]] agus fuair bás ar an [[16 Nollaig]], [[1980]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Sanders, Colonel}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1890]] [[Catagóir:Básanna i 1980]] 4nzxcqegzjo5565e7thau0dxdex26ru 0 85471 1084719 1048930 2022-08-20T20:20:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir ab ea '''Patrick Lafcadio Hearn''' (/hɜːrn/; [[Gréigis]]: Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν; [[27 Meitheamh]] [[1850]] – [[26 Meán Fómhair]] [[1904]]), a raibh aithne air freisin faoina ainm [[Seapáinis|Seapánach]] Koizumi Yakumo (小泉 八雲). Aithnítear é sa chuid is mó é as a chuid leabhar faoin [[An tSeapáin|Seapáin]], go mór mhór as a dhíolaimí miotas agus scéalta taibhsí i m[[Béarla]] a leithéid ''Kwaidan: Stories and Studies of Strange Things''. Tá cáil freisin ar a chuid scríbhinní faoi [[New Orleans, Louisiana]], iad bunaithe ar na deich mbliana a chaith sé ina chónaí sa chathair úd. Sa tSeapáin, áfach, a mhothaigh sé ar a shuaimhneas ba mó. Phós sé bean Sheapánach, rugadh ceathrar páistí dóibh agus ghlac sé le saoránacht na Seapáine. ==A óige== Bí cúlra casta teaghlaigh aige, agus eisean faoi chúram a athar, a mháthar agus aintín leis ag amanna difriúla. B'as [[Éire|Éirinn]] a athair, agus [[An Ghréig|Gréagach]] ab ea a mháthair. Rugadh Lafcadio ar cheann de na h[[Oileáin Iónacha]] sa Ghréig, mar atá Lafcada (as a dtagann an dara ainm leis) agus tógadh é i m[[Baile Átha Cliath]], [[Contae Phort Láirge]] agus i m[[Bangor]] sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]]. Oileadh i [[Sasana]] agus sa [[An Fhrainc|Fhrainc]] é. D'astrigh sé scéalta [[Guy de Maupassant]] ón bh[[Fraincís]] go dtí an Béarla. ==A ghairmré== Thug sé aghaidh ar Mheiriceá agus é 19 bliana d'aois. Rinne sé a bhealach chuig [[Cincinnati, Ohio]] mar a raibh daoine gaolta leis ina gcónaí ann. Agus é 23 bliain d'aois phós sé bean óg ghorm darbh ainm Alethea ("Mattie") Foley, rud a bhí in aghaidh an dlí in Ohio san am. [[Íomhá:Lafcadio Hearn.jpg|mion|clé|Lafcadio Hearn lena dara bhean chéile, Koizumi Setsu, sa t[[An tSeapáin|Seapáin]]]] Shíothlaigh Hearn i d[[Tóiceo]] de bharr taom croí. I ndiaidh a bháis, ghlac [[Natsume Sōseki]] cathaoir litríocht an Bhéarla in [[Ollscoil Thóiceo]], post a bhí ag Hearn go dtí sin. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hearn, Lafcadio}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1850]] [[Catagóir:Básanna i 1904]] kw4ko7dp09rjcc49h1w7037xinm1cyr 0 85476 1084067 1052308 2022-08-20T12:51:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An India]] é '''Ramkumar Ramanathan'''. Rugadh é ar an 8 Samhain 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ramanathan, Ramkumar}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] 0rfik3lm4osj0lqmwwux1wfcpsl9bcc 0 85491 1084430 899301 2022-08-20T19:49:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Luibheolaí agus rangaitheoir agus maisitheoir plandaí [[Sasana]]ch ab ea '''Sir William Jackson Hooker''' ([[6 Iúil]] [[1785]] – [[12 Lúnasa]] [[1865]]). Ollamh Regius le Luibheolaíocht ab ea é in [[Ollscoil Ghlaschú]], agus bhí sé ina stiúrthóir ar an Luibhghairdín Ríoga in [[Kew]]. Bhí sé mór le Sir [[Joseph Banks]] a chuidigh le Hooker lena chuid oibre mar thaiscéalaí agus mar chruinnitheoir agus rangaitheoir plandaí. Tháinig a mhac, [[Joseph Dalton Hooker]], i gcomharbacht air mar stiúrthóir ar Luibhghairdín Kew. <ref>Allen, Mea 1967. The Hookers of Kew 1785–1911. Joseph, Londain.</ref> ==Beathaisnéis== Rugadh Hooker in [[Norwich]]. Rinne sé staidéar ar an [[stair aiceanta]] go neamhfhoirmeálta, [[éaneolaíocht]] agus [[feithideolaíocht]] go háirithe.<ref>{{cite journal |title=The Self-Taught Botanists Who Saved the Kew Botanic Garden |author=Stearn, William T. |journal=Taxon |volume=14 |issue=9 |date=December 1965 |page=294 |publisher=International Association for Plant Taxonomy (IAPT) |jstor=1216740 |doi=10.2307/1216740}}</ref> Chuir sé spéis sa [[luibheolaíocht]] ar moladh [[Sir James Edward Smith]], é sin i ndiaidh comhairle Smith a lorg faoi chaonach neamhchoitianta áirithe. Rinne Hooker a chéad turas go dtí an [[An Íoslainn|Íoslainn]] sa bhliain 1809<ref>{{cite journal|title=Review of ''Travels in the Island of Iceland, during the summer of the Year 1810'' by Sir George Steuart Mackenzie and ''Journal of a Tour in Iceland, in the Summer of 1809'' by William Jackson Hooker|journal=The Quarterly Review|volume=7|date=March 1812|pages=48–92|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.$b661434;view=1up;seq=60}}</ref>. Scríobh sé ''Tour in Iceland'' (1809, athchló 1813) faoin turas sin. Bhí sé ceaptha ag Hooker dul in éineacht le Sir [[Robert Brownrigg]] go dtí an [[Srí Lanca|Siolón]] sna blianta 1810–1811, ach cuireadh an turas ar ceal mar gheall ar chúinsí polaitiúla corracha na mblianta úd. Sa bhliain 1814 chaith sé 9 mí ar lorg plandaí sa [[An Fhrainc|Fhrainc]], san [[An Eilvéis|Eilvéis]] agus i dtuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]]. An bhliain ina dhiaidh sin phós sé Maria Dawson Turner, iníon Dawson Turner, baincéir, agus deirfiúr chéile Francis Palgrave. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hooker, William Jackson}} [[Catagóir:Luibheolaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1785]] [[Catagóir:Básanna i 1865]] 3kt3mfxrgyvq1jzyukzq21hcr7nc8gh 0 85516 1084068 1052309 2022-08-20T12:51:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] é '''Taylor Harry Fritz'''. Rugadh é ar an 28 Deireadh Fómhair, 1997. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fritz, Taylor}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1997]] [[Catagóir:Daoine beo]] l7q4kb4wht7cbcuwqataxdb12rixl48 0 85520 1084069 1052312 2022-08-20T12:51:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Lucsamburg]] í '''Mandy Minella'''. Rugadh í ar an 22 Samhain 1985. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Minella, Mandy}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Daoine beo]] c1kzmg7s4za55uq9is1wec9fdoef3ss 0 85523 1084070 1052315 2022-08-20T12:51:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An tSín]] í '''Zheng Saisai''' nó '''Zheng Sai-Sai'''. Rugadh í ar an 5 Feabhra 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zheng, Saisai}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] f2o4aru5wj8q476facnonr8vntepv7m 2 85562 1084126 1071723 2022-08-20T13:41:17Z Dowlinme 27972 /* Mná ar Vicipéid */ wikitext text/x-wiki == Mná ar Vicipéid == Táim ag iarraidh níos mó mná a chur ar Vicipéid. Faoi láthair níl ach 17.97%[https://query.wikidata.org/#%0ASELECT%20%3FgenderLabel%20%28COUNT%28DISTINCT%20%3Farticle%29%20AS%20%3Fcount%29%20%0A%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP31%20wd%3AQ5%20.%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP21%20%3Fgender%20.%0A%20%20%3Farticle%20schema%3Aabout%20%3Fitem%20.%0A%20%20%3Farticle%20schema%3AisPartOf%20%3Chttps%3A%2F%2Fga.wikipedia.org%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22en%22%20.%20%7D%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%7D%20GROUP%20BY%20%3FgenderLabel%0A%0AORDER%20BY%20DESC%28%3Flinkcount%29] d'ailt beathaisnéise scríofa ar mhná. Beidh mé ag baint úsáid as an liosta [https://tools.wmflabs.org/massviews/?platform=all-access&agent=user&source=pagepile&target=22718&range=last-year&sort=views&direction=1&view=list seo] le haghaidh inspioráid. Léiríonn sé na n-alt ar Vicipéid an Bhéarla leis an méid is mó 'views' nach bhfuil ar Vicipéid na Gaeilge. https://w.wiki/5U5S < mná a labhraíonn Gaeilge nach bhfuil leathanach Vicipéide acu. https://w.wiki/5U7o < Ealaíontóirí [[Úsáideoir:Dowlinme/Mná ar Vicipéid/liostaWD|Liosta WD]] Alt a chuir mé tús leis: * [[Kathleen Antonelli]] * [[Alison Spittle]] * [[Hanna Sheehy-Skeffington]] * [[Jess Wade]] *[[Tara Flynn]] *[[MayKay]] *[[Sharon Horgan]] *[[Stephanie Roche]] *[[Caitlín Nic Aoidh]] *[[Sheila Tinney]] *[[Mary Mulvihill]] *[[Jane Ní Dhulchaointigh]] *[[Meg Connery]] *[[Elizabeth O'Farrell]] *[[Máirin de Valéra]] *[[Eavan Boland]] *[[Emma Dabiri]] *[[Ruth Negga]] *[[Samantha Mumba]] *[[SOAK]] *[[Wyvern Lingo]] *[[Saint Sister]] *[[Pillow Queens]] *[[Katie Bouman]] *[[Sally Rooney]] *[[Naoise Dolan]] *[[CMAT]] *[[Úna-Minh Caomhánach|Úna-Minh Kavanagh]] *[[SON]] *[[Siobhán McSweeney]] *[[Saoirse-Monica Jackson]] *[[Dora Sigerson Shorter]] *[[Yvonne McGuinness]] *[[Sorcha Richardson]] *[[Maya Widmaier-Picasso]] *[[Katharina Grosse]] *[[Megan Rooney]] *[[Rhasidat Adeleke]] Liosta de mná ba chóir alt a bheith ann dóibh (i mo thuairimse): *[[Jenny Holzer]] *[[Maeve Kyle]] *[[Nora Twomey]] *[[AE Mak]] *[[Loah]] *[[Soulé]] *[[Ham Sandwich]] *[[Laoise]] *[[Kerry Condon]] *[[Cecilia Ahern]] *[[Pauline McLynn]] *[[Bronagh Gallagher]] *[[Rozanna Purcell]] *[[Annette Elizabeth Mahon]] *[[Eibhlín Ní Bhriain]] *[[Wallis Bird]] *[[Charlie Murphy]] *[[B*Witched]] (conas nach féidir lch a bheith ann fós??) *[[Ruth Gill]] *[[Síle Ní Chinnéide]] *[[Mary Berry]] *[[Deborah Frances-White]] *[[Evelyn Booth]] *[[Éanna Ní Lamhna]] *[[Kathleen Browne]] (Loch Garman) *[[Searlot Ní Dhúnlaing]] *[[Sabina Higgins]] *[[Elsa Schiaparelli]] *[[Caroline Campbell]] irkq3w51j9oc6qz49i14zj1puhar9rd 1084139 1084126 2022-08-20T13:53:28Z Dowlinme 27972 /* Mná ar Vicipéid */ wikitext text/x-wiki == Mná ar Vicipéid == Táim ag iarraidh níos mó mná a chur ar Vicipéid. Faoi láthair níl ach 17.97%[https://query.wikidata.org/#%0ASELECT%20%3FgenderLabel%20%28COUNT%28DISTINCT%20%3Farticle%29%20AS%20%3Fcount%29%20%0A%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP31%20wd%3AQ5%20.%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP21%20%3Fgender%20.%0A%20%20%3Farticle%20schema%3Aabout%20%3Fitem%20.%0A%20%20%3Farticle%20schema%3AisPartOf%20%3Chttps%3A%2F%2Fga.wikipedia.org%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0ASERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22en%22%20.%20%7D%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%0A%7D%20GROUP%20BY%20%3FgenderLabel%0A%0AORDER%20BY%20DESC%28%3Flinkcount%29] d'ailt beathaisnéise scríofa ar mhná. Beidh mé ag baint úsáid as an liosta [https://tools.wmflabs.org/massviews/?platform=all-access&agent=user&source=pagepile&target=22718&range=last-year&sort=views&direction=1&view=list seo] le haghaidh inspioráid. Léiríonn sé na n-alt ar Vicipéid an Bhéarla leis an méid is mó 'views' nach bhfuil ar Vicipéid na Gaeilge. https://w.wiki/5U5S < mná a labhraíonn Gaeilge nach bhfuil leathanach Vicipéide acu. https://w.wiki/5U7o < Ealaíontóirí [[Úsáideoir:Dowlinme/Mná ar Vicipéid/liostaWD|Liosta WD]] Alt a chuir mé tús leis: * [[Kathleen Antonelli]] * [[Alison Spittle]] * [[Hanna Sheehy-Skeffington]] * [[Jess Wade]] *[[Tara Flynn]] *[[MayKay]] *[[Sharon Horgan]] *[[Stephanie Roche]] *[[Caitlín Nic Aoidh]] *[[Sheila Tinney]] *[[Mary Mulvihill]] *[[Jane Ní Dhulchaointigh]] *[[Meg Connery]] *[[Elizabeth O'Farrell]] *[[Máirin de Valéra]] *[[Eavan Boland]] *[[Emma Dabiri]] *[[Ruth Negga]] *[[Samantha Mumba]] *[[SOAK]] *[[Wyvern Lingo]] *[[Saint Sister]] *[[Pillow Queens]] *[[Katie Bouman]] *[[Sally Rooney]] *[[Naoise Dolan]] *[[CMAT]] *[[Úna-Minh Caomhánach|Úna-Minh Kavanagh]] *[[SON]] *[[Siobhán McSweeney]] *[[Saoirse-Monica Jackson]] *[[Dora Sigerson Shorter]] *[[Yvonne McGuinness]] *[[Sorcha Richardson]] *[[Maya Widmaier-Picasso]] *[[Katharina Grosse]] *[[Megan Rooney]] *[[Rhasidat Adeleke]] Liosta de mná ba chóir alt a bheith ann dóibh (i mo thuairimse): *[[Jenny Holzer]] *[[Maeve Kyle]] *[[Nora Twomey]] *[[AE Mak]] *[[Loah]] *[[Soulé]] *[[Ham Sandwich]] *[[Laoise]] *[[Kerry Condon]] *[[Cecilia Ahern]] *[[Pauline McLynn]] *[[Bronagh Gallagher]] *[[Rozanna Purcell]] *[[Annette Elizabeth Mahon]] *[[Eibhlín Ní Bhriain]] *[[Wallis Bird]] *[[Charlie Murphy]] *[[B*Witched]] (conas nach féidir lch a bheith ann fós??) *[[Ruth Gill]] *[[Síle Ní Chinnéide]] *[[Mary Berry]] *[[Deborah Frances-White]] *[[Evelyn Booth]] *[[Éanna Ní Lamhna]] *[[Kathleen Browne]] (Loch Garman) *[[Searlot Ní Dhúnlaing]] *[[Sabina Higgins]] *[[Elsa Schiaparelli]] *[[Caroline Campbell]] *[[Konstanze Klosterhalfen]] bzapjskeq9vcokbbb1qejtqrsjls1b7 0 85625 1085063 1047108 2022-08-20T20:58:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}  Is eolaí Éireannach ó g[[Cionn tSáile]], [[Contae Chorcaí]] í '''Aisling Judge''.''''' Bhuaigh sí an 42ú [[Taispeántas an Eolaí Óig]] san [[RDS]] ar an 13ú Eanáir 2006 nuair a bhí sí ceithre bhliain déag d'aois. Bhí sí an buaiteoir is óige i stair an chomórtais, go dtí gur bhuaigh Emer Jones as [[Trá Lí]] i [[Contae Chiarraí|gContae Chiarraí]] é dhá bhliain ina dhiaidh sin agus í trí bhliain déag d'aois.<ref name=":0">{{Cite news|teideal=Youngest ever winner of Scientist competition|url=https://www.rte.ie/news/2006/0114/71802-scientists/|work=RTE.ie|dáta=2006-01-14|dátarochtana=2018-09-26|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|teideal=Gravity-defying motorcyclists give young scientists a touch of vroom|url=https://www.irishtimes.com/news/gravity-defying-motorcyclists-give-young-scientists-a-touch-of-vroom-1.1232807|work=The Irish Times|dátarochtana=2018-09-26|language=en-US}}</ref> Bhuaigh Judge an tríú háit sa 18ú 'European Union Contest for Young Scientists. '''''<nowiki/>''''' Ba mhac léinn sa dara bhlian ag Kinsale Community School i gCionn tSáile í Judge nuair a bhuaigh sí an gradam.<ref name=":0" /> Ba é an tionscadal a bhí i gceist ná gléas a léiríonn nuair a bhfuil bia réamhphacáistithe imithe as dáta.<ref>{{Cite news|teideal=Milk project wins school its second scientist gong|url=https://www.irishexaminer.com/story/ireland/idkfgbeyau/rss2/|dáta=2009-01-10|dátarochtana=2018-09-26}}</ref> Cuirtear "The development and evaluation of a biological food spoilage indicator" air.<ref name=":1">{{Cite news|teideal=Aisling's winner is a fresh idea for spoiled food|url=https://www.irishtimes.com/news/aisling-s-winner-is-a-fresh-idea-for-spoiled-food-1.1001554|work=The Irish Times|dátarochtana=2018-09-26|language=en-US}}</ref> Dúirt na breithiúna gur bhain a cuid oibre úsáid as "''a highly innovative and creative use of experimental biology''" agus go raibh sé "''very impressive''" agus gur "''novel use of technology''" é. B'aoi Judge ar an gclár teilifíse páistí ''Dustin's Daily News'' sa bhliain 2007 chun plé a dhéanamh ar an CD a chruthaigh sí chun cabhair a thabhairt le mic léinn eolaíochta athbhreithniú a dhéanamh ar a gcuid scrúduithe.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20080506081415/http://www.rte.ie/tv/theden/ddn/aislingjudge.html|teideal=RTÉ Two: DDN|dáta=2008-05-06|dátarochtana=2018-09-26}}</ref> D'éirigh léi an tríú háit a bhuachaint sa 18ú European Union Contest for Young Scientists a bhí ar siúl sa[[An tSualainn| tSualainn]].<ref name=":1" /> Bhí Judge mar dhalta sa chéad scoil sa tír a raibh níos mó ná buaiteoir Taispeántas an Eolaí Óig amháin ag freastal air ag an am céanna i 2009 nuair a bhuaigh a gcomh-mhic léinn Liam McCarthy agus John D. O ' Callaghan an gradam céanna ag an am céanna nuair a bhí sí fós ina mac léinn ann.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20110721132712/http://www.southernstar.ie/article.php?id=1083|teideal=The Southern Star Newspaper - Co Cork, Ireland|dáta=2011-07-21|dátarochtana=2018-09-26}}</ref> Dúirt McCarthy agus O'Callaghan, go raibh rath Judge mar thionchar acu páirt a glacadh sa chomórtas agus an bua a fháil.<ref>{{Cite news|teideal=Cream of the crop - Independent.ie|url=https://www.independent.ie/business/technology/cream-of-the-crop-26504840.html|work=Independent.ie|dátarochtana=2018-09-26|language=en}}</ref> Bhain Judge céim bhaitsiléara amach san innealtóireacht cheimice ag Coláiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath agus céim mháistreachta san innealtóireachta bithcheimice ag Coláiste na hOllscoile, Londain.<ref>{{Cite news|teideal=From Dublin's RDS to the world - Aisling Judge on being a young scientist - Portfolio {{!}} siliconrepublic.com - Ireland's Technology News Service|url=https://www.siliconrepublic.com/careers/from-dublins-rds-to-the-world-aisling-judge-on-being-a-young-scientist|work=Silicon Republic|dáta=2015-01-16|dátarochtana=2018-09-26|language=en-GB|údar=Claire O’Connell}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Judge, Aisling}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chorcaí]] abpz8kj0wnyc2dgcv94m1rhuv4raszw 0 85891 1084709 936892 2022-08-20T20:19:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[An Bhreatain Bheag|Breatnach]] de chuid [[Plaid Cymru]] í '''Elizabeth Saville Roberts'''. Rugadh í ar an 16 Nollaig 1964. I mí Bhealtaine 2015, bhí sí tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Dwyfor Meirionnydd (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Dwyfor Meirionnydd]]. I mí Dheireadh Fómhair 2018, labhair sí [[An Ghaeilge|Gaeilge]] i [[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|dTeach Teachtaí na Ríochta Aontaithe]], ag glaoch ar rúnaí stáit [[Tuaisceart Éireann|Thuaisceart Éireann]] [[Karen Bradley]] chun Acht Gaeilge a chur i bhfeidhm. Creidtear gur ise an chéad duine chun Gaeilge a labhairt ann ó Fheabhra 1901.<ref>{{Cite news|teideal=FÍSEÁN: Lá stairiúil agus an Ghaeilge le cloisteáil in Westminster|url=https://tuairisc.ie/fisean-la-stairiuil-agus-an-ghaeilge-le-cloisteail-in-westminster/|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2018-10-25|language=ga-IE}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Saville-Roberts, Liz}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Plaid Cymru]] g4s1pku53n1pfcv93x6xfpekcgi1bwu 0 85896 1084382 949484 2022-08-20T19:16:35Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Jesse_Jackson_2013.jpg|deas|250px|thumb|Al Sharpton]] Is gníomhaí cearta sibhialta [[SAM|Meiriceánach]] é '''Jesse Louis Jackson Sr.''', a rugadh ar an [[8 Deireadh Fómhair]], [[1941]] i n[[Greenville, South Carolina]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Jackson, Jesse}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] sbkiuttx4l17euhe789irtj4t3k3k8d 1084383 1084382 2022-08-20T19:16:43Z Alison 570 -1 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is gníomhaí cearta sibhialta [[SAM|Meiriceánach]] é '''Jesse Louis Jackson Sr.''', a rugadh ar an [[8 Deireadh Fómhair]], [[1941]] i n[[Greenville, South Carolina]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Jackson, Jesse}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] jqly6ii5apexxdz2olg1uqemg7bgwie 0 85914 1084743 939100 2022-08-20T20:23:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[An Bhreatain Bheag|Breatnach]] de chuid [[Plaid Cymru]] é '''David Jonathan Edwards'''. Rugadh é ar an 26 Aibreán 1976. I mí Bhealtaine 2010, toghadh é don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr]]. == Tagairtí == {{DEFAULTSORT:Edwards, Jonathan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Plaid Cymru]] 7bu8adxm65p4r65r04ooxdam7b84il6 0 85917 1084403 1009141 2022-08-20T19:28:28Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] é '''Neil Charles Gray'''. Rugadh é sa bhliain 1986. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[An t-Árd Ruigh agus Na Seots (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|An t-Árd Ruigh agus Na Seots]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Gray, Neil}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] 16uhpjeqhsp69saibcpsbd9glmhtt72 0 85919 1084397 1059299 2022-08-20T19:26:58Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] í '''Lisa Cameron'''. Rugadh í ar an 8 Aibreán 1972. I mí Bhealtaine 2015, bhí sí tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Cille Bhrìghde an Ear, Srath Abhainn agus Lios Mo Fhèige (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Chille Bhrìghde an Ear, Srath Abhainn agus Lios Mo Fhèige]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Cameron, Lisa}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] jtialt0vlvbleozi85hd3der5i5c4uw 0 85936 1084400 1059303 2022-08-20T19:27:39Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] é '''Martyn Day'''. Rugadh é sa bhliain 1971. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Gleann Iucha agus An Eaglais Bhreac an Ear (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Gleann Iucha agus An Eaglais Bhreac an Ear]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Day, Martyn}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] t7hg0nnroctn26f1ywplbjaij6rvt0l 0 85938 1084398 1009136 2022-08-20T19:27:10Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] é '''Ronnie Cowan'''. Rugadh é ar an 6 Meán Fómhair 1959. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Inbhir Chluaidh (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Inbhir Chluaidh]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Cowan, Ronnie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] l7asu6fr3n4l4hvlb4fq1xhaa0myizk 0 85945 1084414 1006798 2022-08-20T19:42:03Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] é '''Ian Blackford'''. Rugadh é ar an 14 Bealtaine 1961. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Ros, An t-Eilean Sgitheanach agus Loch Abar (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Ros, An t-Eilean Sgitheanach agus Loch Abar]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Blackford, Ian}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] of9dmh0zb8szi09ipgf65e1h73mc00e 0 85946 1084402 1059305 2022-08-20T19:28:12Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] í '''Patricia Gibson'''. Rugadh í ar an 12 Bhealtaine 1968. I mí Bhealtaine 2015, bhí sí tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Siorrachd Àir a Tuath agus Arainn (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Siorrachd Àir a Tuath agus Arainn]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Gibson, Patricia}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] 3swoe0ib3bbjgnmdexu7905a788sr44 0 85950 1084401 1059307 2022-08-20T19:27:53Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] é '''Martin John Docherty-Hughes'''. Rugadh é ar an 21 Eanáir 1971. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Siorrachd Dhùn Breatainn an Iar (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Siorrachd Dhùn Breatainn an Iar]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Docherty-Hughes, Martin J}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] or4lsuyi0gp44wip3o3rk4ahoekhucv 0 85951 1084399 1066058 2022-08-20T19:27:25Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Albain|Albanach]] de chuid [[Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] í '''Angela Crawley'''. Rugadh í ar an 3 Meitheamh 1987. I mí Bhealtaine 2015, bhí sé tofa don chéad uair mar theachta parlaiminte do [[Lannraig agus Hamilton an Ear (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)|Lannraig agus Hamilton an Ear]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-gd}} {{DEFAULTSORT:Crawley, Angela}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba]] 2m05g01xy6dn2a4hz7tppj1oo6utzvx 0 86119 1084598 1029916 2022-08-20T20:07:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[sagart]] [[Éire]]annach [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach Rómhánach]] é '''Pat Ahern'''. Rugadh é i g[[Contae Chiarraí]] i [[1932]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ahern, Pat}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1932]] [[Catagóir:Alumni Choláiste na hOllscoile, Corcaigh]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chiarraí]] [[Catagóir:Sagairtí Caitliceacha ón 20ú haois]] cu38l6clv19k9pnw7vkpbcfmw38kd5w 0 86152 1085133 1049053 2022-08-20T21:45:28Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} ''Is ainm Sínis é seo; Is é Liu an t-ainm teaghlaigh.'' Is scríbhneoir [[Ficsean eolaíochta#Ficsean crua-eolaíochta|ficsean crua-ealaíochta]] as [[an tSín]] é '''''Liu Cixin'''.'' Rugadh é ar an 23ú Meitheamh 1963.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.isfdb.org/cgi-bin/ea.cgi?208409|teideal=Summary Bibliography: Cixin Liu|language=en-us|work=www.isfdb.org|dátarochtana=2018-11-03}}</ref> Bhain sé an [[Hugo Prize]] sa bhliain 2015.<ref>{{Cite news|teideal=2015 Hugo Awards|url=http://www.thehugoawards.org/hugo-history/2015-hugo-awards/|work=The Hugo Awards|dáta=2015-03-31|dátarochtana=2018-11-03|language=en-US}}</ref> [[Íomhá:Geek Bar Tor authors event - Cixin Liu (18397919319).jpg|mion|Cixin Liu]] == Saothair == === Úrscéalta === * ''The Devil's Bricks'' (魔鬼积木) (2002) * ''The Era of Supernova'' (超新星纪元) (2003) * ''Ball Lightning'' (球状闪电) (2004) * An ''Remembrance of Earth's Past'' triológ (foilsithe i mBéarla ó 2014): ** ''The Three-Body Problem'' (三体) (2007) ** ''The Dark Forest'' (黑暗森林) (2008) ** ''Death's End'' (死神永生) (2010) === '''Bailiúcháin Ghearrscéalta''' === * ''The Longest Fall'' (地球大炮) (1998) * ''The Micro-Age'' (微纪元) (1998) * ''The Whale's song'' (鲸歌) (1999) * ''With Her Eyes'' (带上她的眼睛) (1999; republished 2004) * ''Inferno'' (地火) (2000) * ''The Wandering Earth'' (流浪地球) (2000) * ''The Rural Teacher'' (乡村教师) (2001) * ''Full Spectrum Barrage Jamming'' (全频带阻塞干扰) (2001) * ''Devourer'' (吞食者) (2002) * ''The Glory and the Dream'' (光荣与梦想) (2003) * ''Of Ants and Dinosaurs'' (白垩纪往事) (2003) * ''The Wages of Humanity'' (赡养人类) (2005) * ''Mountain'' (山) (2006) * ''Migration across Time'' (时间移民) (2014) * ''2018'' (2014) * ''Sea of Dreams''（梦之海） (2015) * ''Weight Of Memories'' (2016) == Tagairtí == 3htehy722b7h2vjwdq3xdb7l5w6whn6 1085134 1085133 2022-08-20T21:45:42Z Kevin Scannell 340 -pic wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} ''Is ainm Sínis é seo; Is é Liu an t-ainm teaghlaigh.'' Is scríbhneoir [[Ficsean eolaíochta#Ficsean crua-eolaíochta|ficsean crua-ealaíochta]] as [[an tSín]] é '''''Liu Cixin'''.'' Rugadh é ar an 23ú Meitheamh 1963.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.isfdb.org/cgi-bin/ea.cgi?208409|teideal=Summary Bibliography: Cixin Liu|language=en-us|work=www.isfdb.org|dátarochtana=2018-11-03}}</ref> Bhain sé an [[Hugo Prize]] sa bhliain 2015.<ref>{{Cite news|teideal=2015 Hugo Awards|url=http://www.thehugoawards.org/hugo-history/2015-hugo-awards/|work=The Hugo Awards|dáta=2015-03-31|dátarochtana=2018-11-03|language=en-US}}</ref> == Saothair == === Úrscéalta === * ''The Devil's Bricks'' (魔鬼积木) (2002) * ''The Era of Supernova'' (超新星纪元) (2003) * ''Ball Lightning'' (球状闪电) (2004) * An ''Remembrance of Earth's Past'' triológ (foilsithe i mBéarla ó 2014): ** ''The Three-Body Problem'' (三体) (2007) ** ''The Dark Forest'' (黑暗森林) (2008) ** ''Death's End'' (死神永生) (2010) === '''Bailiúcháin Ghearrscéalta''' === * ''The Longest Fall'' (地球大炮) (1998) * ''The Micro-Age'' (微纪元) (1998) * ''The Whale's song'' (鲸歌) (1999) * ''With Her Eyes'' (带上她的眼睛) (1999; republished 2004) * ''Inferno'' (地火) (2000) * ''The Wandering Earth'' (流浪地球) (2000) * ''The Rural Teacher'' (乡村教师) (2001) * ''Full Spectrum Barrage Jamming'' (全频带阻塞干扰) (2001) * ''Devourer'' (吞食者) (2002) * ''The Glory and the Dream'' (光荣与梦想) (2003) * ''Of Ants and Dinosaurs'' (白垩纪往事) (2003) * ''The Wages of Humanity'' (赡养人类) (2005) * ''Mountain'' (山) (2006) * ''Migration across Time'' (时间移民) (2014) * ''2018'' (2014) * ''Sea of Dreams''（梦之海） (2015) * ''Weight Of Memories'' (2016) == Tagairtí == 93ax7nwhc98ek5noogwsmkli8ncuova 0 86382 1084843 906431 2022-08-20T20:33:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba ginearál [[Rúisigh|Rúiseach]] é '''Georgy Konstantinovich Zhukov''', a rugadh ar an [[1 Nollaig]] [[1896]] agus fuair bás ar an [[18 Meitheamh]] [[1974]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zhukov, Georgy}} [[Catagóir:Daoine Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1896]] [[Catagóir:Básanna i 1974]] r0k49oh8bh5j4kpwr4a5g52gr2nitxb 0 86540 1084432 907149 2022-08-20T19:49:54Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'fhile [[Sasana]]ch é '''Wilfred Edward Salter Owen''' a rugadh ar an [[18 Márta]] [[1893]] i [[Oswestry]], [[Shropshire]] [[4 Samhain]] [[1918]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Owen, Wilfred}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1893]] [[Catagóir:Básanna i 1918]] [[Catagóir:Filí Sasanacha]] bdoh57t7f9ahszjp1w9pjj1ip7nfqlu 0 86576 1085072 950255 2022-08-20T20:59:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[An Bhreatain Bheag|Breatnach]] é '''Adam Price'''. Rugadh é ar an 23 Meán Fómhair 1968. Tá sé ina cheannaire ar [[Plaid Cymru|Phlaid Cymru]] ó 28 Meán Fómhair 2018, i ndiaidh dó an ceannaire tráthúil [[Leanne Wood]] a bhualadh i gcomórtas ceannais. I measc a choda smaointe polaitiúla, mar ar leag sé iad amach i rith an chomórtais cheannais, tá comhlacht fuinnimh poiblí don Bhreatain Bheag, aistriú ó cháineadh ar ioncam agus ar chomhlachtaí i dtreo cáineadh ar thalamh, banc infheistíochta le caipiteal de £2 bhilliún, agus clár dearbhaithe poist.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nation.cymru/opinion/adam-price-economy/|teideal=10 ways to float the grounded ship of the Welsh economy and set sail|dáta=2018-08-31|language=en-GB|work=Nation.Cymru|dátarochtana=2019-01-28}}</ref> I Mí na Samhna 2019, mhol sé go gcruthófaí níos mó comhoibrithe idir na náisiúin [[Na Ceiltigh|Cheilteacha]], agus é ag labhairt faoi thodhchaí na Breataine Bige i ndiaidh an [[Breatimeacht|Bhreatimeachta]]. Dúirt sé gur cheart banc infheistíochta roinnte idir na tíortha Ceilteacha chun tionscnaimh nua infreastruchtúir idir na tíortha a chothú. Agus é ag labhairt le [[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]], dúirt sé freisin gurbh fhéidir go ndéanfadh an Bhreatain Bheag agus [[Éire]] níos mó comhoibrithe le tacú lena dteangacha dúchais, go háirithe le bealaigh nua a aimsiú chun cabhrú leis an bhforbairt eacnamaíochta sna [[An Ghaeltacht|Gaeltachtaí]] tuaithe agus i réigiúin tuaithe na [[An Bhreatnais|Breatnaise]].<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Irene Ní Nualláin|date=2019-01-10|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2019/0110/1022453-aontas-nua-idir-na-ceiltigh-molta-ag-ceannaire-plaid-cymru/|title=Aontas nua idir na Ceiltigh molta ag ceannaire Plaid Cymru|language=|journal=|volume=|issue=}}</ref> == Tagairtí == <references /><br /> [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Plaid Cymru]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] {{DEFAULTSORT:Price Adam}} qz2wznl0o0d6homlclw30pswhxntg5d 0 86619 1084795 1040723 2022-08-20T20:28:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba chruthaitheoir greannán Meiriceánach é '''Jack "King" Kirby''' (rugadh faoin ainm '''Jacob Kurtzberg'''; 28 Lúnasa, 1917 – 6 Feabhra, 1994). Tá aithne air mar cruthaitheoir [[Captain America]] le [[Joe Simon]]. [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917]] [[Catagóir:Básanna i 1994]] [[Catagóir:Daoine Marvel Comics]] pnxuxjo19elgasn36ell8z9zx4sadeb 0 86706 1084515 1061835 2022-08-20T19:58:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Shahrbaraz]] nó [[Shahrbaraz|Shahrvaraz]] (dáta báis: Meitheamh 630) ab ea rí de chuid [[An Ríshliocht Sasánach|an Ríshleachta Sasánach]]. Rialaigh sé an impireacht idir 27 Aibreán 630 agus 9 Meitheamh 630. Sula ngabh sé cumhacht ón rí [[Ardashir III]], bhí sé ina ghinearál san arm Sasánach faoi stiúir [[Khosrow II]]. Bhí ról tábhachtach aige sa Chogadh idir na Sasánaigh agus [[Impireacht Bhiosántach|Impearacht na Biosáinte]] (602-628) agus sna heachtraí a tháinig ina dhiaidh sin freisin. Ciallaíonn an t-ainm Shahrbaraz "[[Torc allta|Torc]] na hImpearachta", teideal a chuireann a chumhact mhíleata in iúl (Bhí nasc idir an torc agus imorá míleata i gcultúr an [[An Sorastrachas|tSorastrachais]]). 2w1z850146s48qw6or67ymbearatl7f 0 86710 1084817 1054327 2022-08-20T20:30:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Heraclius]] (575 – 11 Feabhra, 641) ab ea Impire na [[Impireacht Bhiosántach|Biosáinte]] idir 610 agus 641. Chuir sé [[an Ghréigis]] i bhfeidhm mar theanga oifigiúil na hImpireachta. Tháinig sé i gcumacht tar éis gur ghlac a athair páirt in éirí amach i gcoinne an impire [[Phocas]]. An bhliain a tháinig sé i gcumhacht, áfach, bhí an Impireacht i mbaol ó naimhde éagsúla ar dhá theorainn ar a laghad. Bhí air smacht a ghabháil i rith an chogaidh idir a impireacht féin agus na [[An Ríshliocht Sasánach|Impearacht na Sasánach]]. Cé gur chaill na Biosánaigh na céad cathanna sa feachtas sin, bhí an t-impire in ann cailleadh iomlán a sheachaint tríd an úsáid a bhain sé as [[cabhlach na Biosáinte]] agus na ballaí cosanta láidre taobh amuigh de [[Constantinople]]. Ina dhiaidh sin, b'éigean dó an t-arm a láidriú, agus d'éirigh leis na Sasánaigh a dhíbirt amach as [[an Anatóil]]. Sa bhliain 627 fuair sé an bua iomlán orthu i g[[Cath Nineveh]] agus cuireadh rí na Sasánach, [[Khosrow II]] as cumhacht ag a mhac, [[Kavadh II]], a ghéill go huile is go hiomlán do Heraclius sula d'fhág sé na críocha gafa. Mar sin a tháinig an tsíochán faoi réim arís. Ina dhiaidh sin bhí air dul i ngleic le dúshlán nua: [[Concais na Moslamach]]. Tháinig na Moslamaigh ón [[An Araib|Araib]] chun críocha na Sasánach a ghabháil. Faoi 634 a bhíodar sa [[Siria Rómhánach]], áit a fuair siad an bua ar [[Theodore]], deartháir Heraclius. Taobh istigh d'achar gearr, d'éirigh leo [[An Mheaspatáim|An Mheaspatáím]], [[An Airméin]] agus [[An Éigipt]] a ghabháil. Rinne Heraclius iarracht caidreamh taidhleoireachta a bhunú idir na [[Crótaigh]] na [[Seirbiaigh]] sna [[Na Balcáin|Balcáin]]. Rinne sé iarracht freisin, an [[Siosma Mór 1054|siosma]] sna heaglaisí Críostaí a réiteach. Dhiúltaigh an dá thaobh glacadh leis an réiteach seo, áfach. dycddl7oupdiqi80unf603vr8fk6hd0 0 86712 1084614 909033 2022-08-20T20:09:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Nikephorus II Phokas]] (nó [[Nicephorus II Phocas]]; 912 11 Nollaig 969) ab ea an tImpire [[Impireacht Bhiosántach|Biosántach]] idir 963 agus 969. In ainneoinn an ratha mhíleata a bhain sé amach le linn athbheochan na mBiosántach sa deichiú aois, impire conspóideach ab ea é i ndáiríre. de réir roinnt scríbhneoirí, eisean a spreag an choimhleacht idir an Impireacht agus [[na Bulgáirigh]], agus le linn dó bheith i réim a chailleadh [[an tSicil]] do na [[An tIoslam|Moslamaigh]]. Anuas air sin theip air dul i ngleic le [[Otto I, Impire Naofa Rómhánach|Otto I]], rí Gearmánach a rinne ionradh talún ar [[an Iodáil]]. Ag an am céanna, d'éirigh leis [[Cilicia]] a ghabháil agus fiú [[an Chipir]] a athghabháil don Impireacht, éachtaí a chur ar a chumas dó a ionraí féin a dhéanamh ar [[an Leiveaint]] níos déanaí, nuair a d'éirigh leid dul chomh fada le [[Jazira]]. Ní raibh gnaoi an phobail air ina thír féin: bhí air an ráta cánach a ardú chun na feachtais mhíleata ar fad a mhaoiniú, agus bhí seasamh éagsúil aige i leith ceisteanna diagachta, rud a tharraing drochamhras a chomhghuaillithe air. Bhí a nia, [[John Tzimiskes]], i measc na ndaoine a chaill muinín as, agus de réir seo a ghabh sé cumhacht tar éis do Nikephorus a mharú in leaba. 1gkwemtv58ylmovh01ef8ipm32kl7j3 0 86767 1084071 1052316 2022-08-20T12:52:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[An Ghearmáin]] é '''Matthias Bachinger'''. Rugadh é ar an 2 Aibreán 1987. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bachinger, Matthias}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1984]] [[Catagóir:Daoine beo]] mlqdv0fajo35nbnkqion9wc8fgykzkk 0 86768 1084072 1052317 2022-08-20T12:52:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as na [[Stáit Aontaithe]] í '''Jessica Pegula'''. Rugadh í ar an 24 Feabhra, 1994. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pegula, Jessica}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Daoine beo]] omkrqrqm21fmvz003xw76n74709mlwp 0 86822 1085259 1007590 2022-08-21T00:15:09Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Household Cavalry Memorial.jpg|mion|clé|Cuimhneachán an mharcshlua]] Ar an [[20 Iúil]] [[1982]] tharla '''[[Buama|buamáil]] [[Hyde Park, Londain|Hyde Park]] agus [[Regent's Park]]''' i [[Londain]]. Maraíodh ceathrar [[saighdiúir]] san ionsaí agus gortaíodh 31 eile.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Dáta socraithe do chás sibhialta in éadan John Downey|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2018/0913/993512-data-socraithe-do-chas-sibhialta-in-eadan-john-downey/|date=2018-09-13|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Imeachtaí dlí == Bhí John Downey, fear as na hArdaí, [[An Craoslach]] i n[[Dún na nGall]], ar a sheachnadh ar feadh na mblianta. Ach sa bhliain 2007, chuir [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas na Breataine]] litir chuige ag rá leis nach rabhthar a lorg don ionsaí níos mó. [[Íomhá:High Court of Justice, London, 2016-3.jpg|mion|clé|Ardchúirt i Londain]] === 2014 === Cuireadh Downey ar a thriail sa bhliain 2014 faoin ionsaí. Ach thit an cás as a chéile i ngeall ar an litir a bhí faighte aige in 2007.<ref>Sa bhliain 2018, i gcás eile. rialaigh Breitheamh gur féidir Downey a eiseachadadh go dtí an Tuaisceart maidir le dúnmharú beirt shaighdiúir ó [[Reisimint Chosanta Uladh]] nó an UDR i 1972 in Inis Ceithlinn agus as páirt a ghlacadh i mbuamáil. Bhásaigh na saighdiúirí nuair a phléasc buama i ngluaisteán a bhí a sheiceáil acu. https://www.rte.ie/news/nuacht/2019/0301/1033695-cead-downey-a-eiseachadadh-go-tuaisceart-eireann-ard-chuirt/</ref> Throid dlíodóirí Downey an cás bunaithe ar an litir sin a fuair Downey faoin scéim 'On the Run', áit ar chur [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas na Breataine]] in iúl dó nach mbeadh coireanna a gcur i leith grúpaí [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a a bhí gníomhach le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Nuacht an Tuaiscirt: Cead Downey a eiseachadadh|url=https://www.rte.ie/rnag/nuacht-gaeltachta/2019/0301/1033643-nuacht-an-tuaiscirt-caiteachas-unag-dhun-na-ngall/|date=2019-03-01|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Ach de thaisme a sheol an Rialtas an litir.<ref>{{Cite news|url=https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/ex-ira-man-john-downey-arrested-in-connection-with-1972-murder-of-two-udr-officers-37495943.html|teideal=Ex-IRA man John Downey arrested in connection with 1972 murder of two UDR officers|language=en-GB|work=belfasttelegraph|dátarochtana=2021-07-20}}</ref> D’ainneoin an bhotúin, chinn an Breitheamh gur thug an litir faoiseamh ó chúiseamh do Downey.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/tony-blair-laoch-no-naire-shaolta/|teideal=Tony Blair: ‘laoch’ nó ‘náire shaolta’|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2015|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-07-20}}</ref> === 2018-2019 === Ansin in 2018, ghlac [[Teaghlach|teaghlaigh]] na mairbh cás sibhialta san Ardchúirt i Londain in éadan Downey, maidir leis an ról a líomhnaítear a bhí aige sa bhaumaíl.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/rnag/nuacht-gaeltachta/2018/0913/993509-nuacht-an-tuaiscirt-drioglann-shliabh-liag/|teideal=nuacht an Tuaiscirt|údar=Raidíó na Gaeltachta|dáta=|dátarochtana=2018}}</ref> Tugadh le fios sa chúirt go raibh fianaise ann i bhfoirm lorg meara a deirtear a cheanglaíonn Downey leis an bhuama. Rialaigh an [[Breitheamh]] Yip san ardchúirt go raibh Downey ina rannpháirti gníomhach sa bhuamáil agus go raibh sé féin chomh maith le daoine eile freagrach as an bhaumáil.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Nuacht an Tuaiscirt: 18 Nollaig 2019|url=https://www.rte.ie/rnag/nuacht-gaeltachta/2019/1218/1101900-nuacht-an-tuaiscirt-18-nollaig/|date=2019-12-18|language=ga|author=Raidíó na Gaeltachta}}</ref> Ach faoi dheireadh, thit an cás siabhalta as a chéile chomh maith. Ní raibh Downey páirteach sa triail ach scríobh sé litir cosanta ag séanú aon bhaint a bheith aige leis an ionsaí. [[Íomhá:Regent's Park memorial sign.JPG|clé|mion|Regent's Park]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.bbc.co.uk/programmes/w3cswsfn Éist] (BBC). ==Tagairtí== {{reflist}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Londain]] [[Catagóir:Arm na Breataine]] nh6onx4uf59gywji7ijjcp9zer60umh 0 87213 1084906 913248 2022-08-20T20:39:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí raoin agus faiche Iamácach í '''Elaine Thompson'''. Rugadh í ar an 28 Meitheamh 1992. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] i [[Rio de Janeiro]], [[An Bhrasaíl]], bhuaigh Thompson bonn ór sna rásaí 100m agus sna rásaí 200m agus bonn airgid sa rás sealaíochta 4×100 m. {{DEFAULTSORT:Thompson, Elaine}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] bkouhj6hzwneh7scta0nsjlijdu4wqh 0 87214 1084509 913250 2022-08-20T19:57:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí raoin agus faiche Iamácach í '''Shelly-Ann Fraser-Pryce'''. Rugadh í ar an 27 Nollaig 1986. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2012]] i m[[Beijing]], [[An tSín]], bhuaigh Fraser-Pryce bonn ór sa rás 100m. Sna [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2012]] i [[Londain]], [[An Bhrasaíl]], bhuaigh sí bonn ór sa rás 100m agus bonn airgid sna rásaí 200m agus sa rás sealaíochta 4×100 m. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] i [[Rio de Janeiro]], [[An Bhrasaíl]], bhuaigh sí bonn airgid sa rás sealaíochta 4×100 m agus bonn cré-umha sa rás 100m. {{DEFAULTSORT:Fraser-Pryce, Shelly-Ann}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] d3iw9betamj6mtvd8jrkzh8s2g4xg6e 0 87215 1084858 913251 2022-08-20T20:34:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is reathaí raoin agus faiche Aetópach í '''Genzebe Dibaba Keneni'''. Rugadh í ar an 8 Feabhra 1991. Ag na [[Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2016]] i [[Rio de Janeiro]], [[An Bhrasaíl]], bhuaigh sí bonn airgid sa rás 1500 m. {{DEFAULTSORT:Dibaba, Genzebe}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] cx97u798tagchtn0npv28c2clzalfcs 0 87367 1084993 936527 2022-08-20T20:51:27Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Iomáint|iománaí]] é '''Brian Ó Lachtnáin''', nó '''Brian Lawton''' mar a thugtar air i m[[Béarla]]. Rugadh é sa ar an 9 Eanáir 1988. Is as [[Contae Chorcaí]] é. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lachtnain, Brian O}} [[Catagóir:Iománaithe Chorcaí]] [[Catagóir:Daoine as Contae Chorcaí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1evsbayyk8bbtjvk0j8jthi9kpcrs84 0 87538 1084441 914554 2022-08-20T19:50:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bunaitheoir na [[Náisiún Ioslaim]] ab ea '''Wallace Fard Muhammad''' a rugadh ar an [[26 Feabhra]], [[1877]] agus fuair bás ar an [[25 Feabhra]], [[1934]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Muhammad, Wallace Fard}} [[Catagóir:Náisiún Ioslaim]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1877]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] dwggye5l55ip2sfp2bbkzrbliodnhul 1084482 1084441 2022-08-20T19:55:16Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bunaitheoir [[Náisiún Ioslam]] ab ea '''Wallace Fard Muhammad''' a rugadh ar an [[26 Feabhra]], [[1877]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Muhammad, Wallace Fard}} [[Catagóir:Náisiún Ioslaim]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1877]] [[Catagóir:Básanna i 1934]] 3fep728ci9crdy1xwq2zzn10hq0jm2v 0 87693 1084409 1073533 2022-08-20T19:32:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Scannáin}} Gearrscannán beochana [[SAM|Meiriceánach]] is ea '''''The Skeleton Dance''''' a rinneadh sa bhliain 1929. Is é seo an chéad ghearrscannán ''[[Silly Symphony]]''. [[Catagóir:Scannáin beochana 1929]] [[Catagóir:Silly Symphonies]] 7phrh8q577gpnqdenqhew4o71jcynsy 0 88273 1084998 918146 2022-08-20T20:51:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[File]], [[trouvère]] agus [[Uasaicme|uasal]] de thuaisceart na [[An Fhrainc|Fraince]] a mhair idir [[1175]] agus [[1210]] ab ea '''Blondel de Nesle'''. Do chum Blondel de Nesle ceithre amhrán chúirtéiseacha is ceithre fichid. D'fhás cairdeas idir Blondel de Nesle agus [[Risteard I Shasana]], ar a dtugtar Risteard Leonchroí, agus d'éirigh sé ina chara rúin ag Risteard I; nuair a bhí Risteard Leonchroí ar fiannas, do bhí Blondel de Nesle ina theannta. Dúradh gur phatrún dílseachta ab ea Blondel de Nesle : Nuair a dhein [[Leopold V, diúc na hOstaire|Leopold V]], diúc na hOstaire, príosúnach de Risteard I, mar shampla, is cosúil gur chuaigh Blondel ar aistear fada agus é ag cíoradh na tíre ar lorg a chara. Dar leis na scéalta a deirtí faoi, tar éis dó an áit ina raibh Risteard a aimsiú, do chan Blondel de Nesle ceann desna hamhráin a chum seisean agus an rí le chéile agus is mar san a chuir sé é féin in aithne do Risteard. <br />{{Síol}} nbtmkdh2h7zw1ghozbfanx7bc8zgvx2 0 88420 1084496 918790 2022-08-20T19:56:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Vlagálaí polaitiúil [[Gaeil|Éireannach]] is ea '''Stefan Basil Molyneux''' a rugadh i [[Baile Átha Luain]] ar an [[24 Meán Fómhair]], [[1966]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ramsey, Paul Ray}} [[Catagóir:Vlagálaí]] [[Catagóir:Daoine as Contae na hIarmhí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine beo]] piw9sysksr6ri3o8fhyvtjoiwu5u8tw 0 88532 1084442 919340 2022-08-20T19:50:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Filíocht|File]] [[Normannaigh|Normannach]] a rugadh ar an oileán [[Geirsí]] ab ea '''Wace''' (tar éis [[1100]] - idir [[1174]] agus [[1183]]), tugtar ''Guace'' agus ''Wistace'' air leis. Tá áit ar leith i stair [[litríocht na Fraince]] ag Wace, agus is de bharr an dá shaothar is tábhachtaí dá chuid - ''[[Roman de Brut]]'' ([[Gaeilge]]: 'Rómáns Bhrut') agus ''[[Roman de Rou]]'' (Gaeilge: 'Rómáns Rou') - a théann an áit sin dó. Insan [[18ú haois]], tugtar 'Robert Wace' air, rud a bhí mícheart, agus insan [[19ú haois]] dúradh gurbh fhear de shliocht uasal ab ea é, rud nach raibh fíor ach oiread. == Beatha == Is i g[[Caen]], in iarthuaisceart na [[An Fhrainc|Fraince]], a chaith Wace a óige, agus is insan áit chéanna a fuair sé a chuid oideachais agus a deineadh [[cléireach]] dó.<ref name=":0">Jean Blacker, « Wace (b. after 1100, d. 1174x83) », ''Oxford Dictionary of National Biography'', Oxford University Press, 2004.</ref> Níos déanaí, do chuaigh sé chuig baile suite insan [[Île-de-France]] ([[Chartres]] nó [[Páras]]) chun leanúint ar aghaidh leis an oideachas.<ref name=":0" /> D'fhill sé ar Chaen ina dhiaidh sin, áfach, agus do luigh sé isteach ar an [[litríocht]].<ref name=":0" /> Ina ''Roman de Rou'', deireann Wace gur ''clerc lisant'' (Gaeilge: 'cléireach léitheoireachta') atá ann. Tá neart scríte ag daoine léinn fén dtéarma san, toisc go bhfuil an chiall cheart a bhaineann leis caillte againn anois.<ref name=":0" /> Meastar, áfach, gur chléireach a léadh nó gur chléireach a mhúineadh ab ea Wace.<ref name=":0" /> Tar éis dó an litríocht a roghnú mar shlí bheatha, do scríobh sé dánta liriceacha ar dtús; níl aon cheann desna dánta san fágtha againn sa lá atá inniubh ann.<ref name=":0" /> I measc na dtéacsanna a scríobh sé idir [[1130]] agus [[1150]], níl ach trí cinn de shaothair againn anois agus naomhsheanchas atá iontu go léir.<ref name=":0" /> Insan mbliain [[1155]], do chríochnaigh Wace an ''Roman de Brut'', croinic fé ríthe na Breataine i bhfoirm véarsaíochta scríte i [[Sean-Fhraincis]].<ref name=":0" /> Insan dtríú chuid den ''Roman de Rou'', deireann Wace gur bhronn [[Anraí II Shasana]] tuarastal eaglaise air i gcaibidil [[Bayeux|Bhayeux]] agus gur canónach tuarastail atá ann dá bharr.<ref name=":0" /> Is cosúil gur mhol an rí an tuarastal san do Wace i ndíol ar an ''Roman de Brut'', nó le Wace a spreagadh chun stair na diúcachta a scríobh fiú.<ref name=":0" /> Léiríonn na doiciméid atá againn anois gur idir [[1165]] agus [[1169]] a fuair Wace a thuarastal.<ref name=":0" /> Deireann sé ag deireadh den ''Roman de Rou'', áfach, ná fuil an rí chomh bronntach leis agus mar a bhíodh agus gur baineadh an tuarastal a bhí aige uaidh.<ref name=":0" /> Níl a fhios againn cathain a fuair Wace bás. Do tharla an rud ba shine a luann Wace insan gcéad chuid den ''Roman de Rou'' insan mbliain [[1174]]. Níos faide insan téacs céanna, luann Wace [[Anraí Óg]], mac Anraí II Shasana, agus an fear óg beo fós ag an am dar le Wace. Do fuair Anraí Óg bás insan bliain [[1183]], rud a chiallaíonn go bhfuair Wace é féin bás idir 1174 agus 1183.<ref name=":0" /> <br />{{Síol}} == Saothair == === Naomhsheanchas === *''Vie de sainte Marguerite'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Marguerite'), a cumadh thart ar 1130-40 ; *''La Conception de Notre Dame'' (Gaeilge: 'Giniúint Mhuire gan Smál'), a cumadh thart ar 1130-40, is cosúil gur chum Wace é níos déanaí ná an Vie de sainte Marguerite; *''Vie de Saint Nicolas'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Nicolas'), a cumadh thart ar an mbliain 1150. === Stair === *''Roman de Brut'', nó ''Brut d'Angleterre'' (Gaeilge: 'Brut Shasana'), saothar a bhfuil 14,866 véarsaí ann a chríochnaigh Wace insan mbliain 1155. *''Roman de Rou'', saothar a bhfuil 750 véarsaí ann nár éirigh le Wace é a chríochnú. == Tagairtí == <references /> pyos16jvodqatxykvyxmqf52ldjph4r 0 88590 1084856 1053144 2022-08-20T20:34:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Croiniceoir]] agus [[Ridire|cniocht]] [[Francaigh|Francach]] ab ea '''Geoffroi de Villehardouin'''. Do rugadh thart ar an mbliain [[1150]] é agus do fuair sé bás idir Mí na Nollag insan mbliain [[1212]] agus Mí an Mheithimh insan mbliain [[1218]].<ref>Jean Longnon, ''Les Compagnons de Villehardouin : Recherches sur les croisés de la quatrième croisade'' (Genève: Droz, 1978), lch. 26, 32.</ref> Mar chniocht, do chuaigh Geoffroi de Villehardouin ar chrosáid agus do bhí sé páirteach i g[[concas Iarúsailéim]] ([[1203]] - [[1204]]), rud a tharla i rith na [[An Ceathrú Crosáid|Ceathrú Crosáide]], agus i mbunú [[Impireacht Laidineach an Oirthir]]. Do deineadh ''[[Maréchal]]'' de [[Champagne]] ([[Gaeilge]]: 'Marascal Champagne') de Gheoffroi de Villehardouin agus dob é ina ''Mharéchal'' de ''Romanie'' (.i. 'Marascal d'Impireacht Laidineach an Oirthir') ina dhiaidh sin. == Saothar == Ón mbliain [[1207]] go dtí an bhliain [[1213]], do scríobhadh Geoffroi de Villehardouin ''[[De la Conquête de Constantinople]]'' (Gaeilge: 'Fé Choncas Chathair Chonstaintín'), croinic a insíonn stair na Ceathrú Crosáide agus a thugann léargas dúinn ar eachtraí a tharla idir an bhliain [[1198]] agus an bhliain [[1207]] go háirithe. Ba i [[Sean-Fhraincis]] a scríobh Geoffroi de Villehardouin an chronic seo agus tá clú agus cáil uirthi de bharr chumas a scríbhneoireachta. Ón [[19ú haois]] amach, do chuir staraithe áirithe ar Gheoffroi de Villehardouin nach ndúirt sé an fhírinne ghlan maidir leis an gCeathrú Crosáid insan gcroinic a chum sé fúithi: Dar leis na staraithe siúd, ba é de dheasca comhcheilge réamhbheartaithe - comhcheilg a raibh muintir na [[An Veinéis|Venéise]] nó daoine Gearmánacha thaobh thiar di - a chuaigh an Ceathrú Crosáid ar strae agus de dheasca na comhcheilge chéanna a deineadh dearmad ar an aidhm a bhí mar bhunús leis an gcrosáid leis. Ní dhéanann Gheoffroi de Villehardouin aon trácht ar a leithéid de chomhcheilg agus síleann na staraithe sin nach ndéanann sé aon trácht uirthi toisc go raibh sí á ceilt aige, nó toisc nach raibh sé ar an eolas fúithi fiú. Ní aontaíonn gach staraí leis an ndearcadh san, áfach; ceapann go leor staraithe nach raibh aon chomhcheilg ar bun le linn na Ceathrú Crosáide agus, fiú dá mba rud é go raibh a leithéid de rud ar siúl, ceapaid nár dhein Geoffroi de Villehardouin aon iarracht rudaí a cheilt, ná a athrú, agus a chroinic á scríobh aige. <br />{{Síol}} == Tagairtí == f9889touk1m4mqkcvzr5xtw0yv6gjqz 0 88597 1085143 919709 2022-08-20T21:48:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[amhránaí]] agus [[Cumadóireacht|cumadóir]] í '''Julia Michaels''' (a rugadh ar [[13 Samhain]] [[1993]])  agus is as [[Meiriceánaigh|Meiriceá]] di. Scríobh Julia [[Amhrán|amhráin]] do [[Justin Bieber]], [[Ed Sheeran]], [[Selena Gomez]] srl. [[Íomhá:Julia Michaels 2 (27137638678).jpg|mion]] Sa bhliain 2019, d’eisigh Julia albam nua: “Inner Monologue Part 1”.  Chan [[Niall Horan]] in éineacht le Julia ar an albam (“What a time” is ainm don amhrán). Dúirt Niall Horan an méid seo mar gheall ar Julia: ‘ag canadh ar albam Julia Michaels,  tá mé ar mhuin na muice.’<ref> Eleathanach 310,  21 Eanáir 2019</ref> [[Íomhá:Julia Michaels (cropped).jpg|clé|mion]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Popcheoltóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Daoine beo]] jglynt3pmm9kjg0eoakta2o6pye2yfb 0 88737 1085112 934071 2022-08-20T21:39:24Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Uachtarán [[Veiniséala]] é '''Nicolás Maduro Moros''', a rugadh ar an [[23 Samhain]] [[1962]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Maduro, Nicolas}} [[Catagóir:Veiniséala]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] 1jt8hkoswxath3eadu5xe9wb7km3y9q 0 88768 1084261 921277 2022-08-20T14:22:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Uyghur-elders-sunday-market-Kashgar.jpg|deas|250px|thumb|Uigiúraigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Uigiúraigh'''. Is í [[Uigiúiris]] a bpríomhtheanga inniu. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Uigiuraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] ptnpg6lkxubyk1s46sag77gk6vz1npb 0 88858 1084946 1047625 2022-08-20T20:46:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Stiúrthóir scannán, scríbhneoir agus léiritheoir [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] ab ea '''David Wark Griffith''' ([[22 Eanáir]] [[1875]] – [[23 Iúil]] [[1948]]) a bhí ina cheannródaí ag cruthú teicnící scannánaíochta nua.<ref name="britannica.com">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/246084/DW-Griffith|teideal=D.W. Griffith|work=Encyclopædia Britannica|accessdate=March 30, 2015}}</ref> Maireann a chlú thar aon ní eile mar gheall ar an dá scannán úd leis ''[[The Birth of a Nation]]'' (1915) agus ''[[Intolerance]]'' (1916).<ref name=obit>{{cite news |coauthors= |teideal=David W. Griffith, Film Pioneer, Dies; Producer Of 'Birth Of Nation,' 'Intolerance' And 'America' Made Nearly 500 Pictures Set, Screen Standards Co-Founder Of United Artists Gave Mary Pickford And Fairbanks Their Starts. |work=[[The New York Times]] |date=July 24, 1948}}</ref> Bhain sé úsáid as modhanna scéalaíochta agus teicnící ceamara a bhí go mór chun tosaigh in ''The Birth of a Nation''. Cuireadh fáilte chomh mór sin sna pictiúrlanna go raibh an scannán lánfhada in uachtar as sin amach. Chomh maith leis sin, chothaigh an scannán conspóid shuntasach ar siúl faoi [[Ciníochas|chiníochas]] sna Stáit Aontaithe.<ref>{{Cite web | url = http://www.historynet.com/the-birth-of-a-nation-when-hollywood-glorified-the-kkk.htm | teideal = 'The Birth of a Nation': When Hollywood Glorified the KKK {{!}} HistoryNet | website = HistoryNet | language = en-US | access-date = February 27, 2016 }}</ref><ref>{{Cite news | url = https://www.theguardian.com/film/filmblog/2013/jul/29/birth-of-a-nation-dw-griffith-masterpiece | teideal = The Birth of a Nation: a gripping masterpiece … and a stain on history | last = Brooks | first = Xan | date = July 29, 2013 | newspaper = The Guardian | language = en-GB | issn = 0261-3077 | access-date = February 27, 2016 }}</ref> de bharr an íomhá de [[Afrai-Mheiriceánaigh|ghormaigh]] agus glóiriú an [[Ku Klux Klan]] a bhí le feiceáil sa scannán. Inniu, moltar teicnící radacacha an scannáin go díreach mar a cháintear a fhealsúnacht chiníoch.<ref name="britannica.com"/> Chuir an [[NAACP]] [[baghcat]] air agus chuaigh cúpla pictiúrlann ina gcíréib nuair a léiríodh é. Rinneadh cinsireacht air i roinnt cathracha, [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] san áireamh. Rinne Grifffith ''Intolerance'' mar fhreagra ar an lochtú go léir.<ref name="britannica.com"/> D'éirigh le roinnt scannán eile de chuid Griffith níos déanaí freisin, mar shampla ''Broken Blossoms'' (1919), ''Way Down East'' (1920) agus ''Orphans of the Storm'' (1921), ach ba bheag an brabús a bhí le baint astu mar gheall ar na hardchostais a bhain leo. Rinne Griffith isteach is amach le 500 scannán le linn a shaoil. Ba é ''The Struggle'' (1931) an ceann deireanach dá chuid.<ref name=obit/> ==Beathaisnéis== Rugadh Griffith i gContae Oldham, [[Kentucky]], agus d'fhás sé aníos ansin agus in [[Louisville, Kentucky]]. Fuair a athair bás nuair a bhí D. W. 10 mbliana d'aois agus d'fhág sin an teaghlach beo bocht. Sa bhliain 1907, thug sé aghaidh ar Chathair Nua-Eabhrac. Rinne sé iarracht script scannáin a scríobh sé a dhíol le stiúrthóir. Dhiúltaigh an fear seo dó ach chuir sé Griffith i ról i scannán mar aisteoir. Fuair Griffith bás in [[Hollywood]], [[California]]. Tá sé curtha in Centerfield, i gContae Oldham, Kentucky. ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Griffith, D. W.}} [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] [[Catagóir:Básanna i 1948]] 7i85ilk37efv85qja2oscnut97q8im4 0 88968 1084526 923531 2022-08-20T19:59:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} An chéad rialtóir an t[[Impireacht na hAcáide]] ab ea '''Sargón an Acáid''' (réimeas 2334 r. Chr. – 2284 r. Chr). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sargon an Acaid}} [[Catagóir:Impireacht na hAcáide]] fdmyc90vfc8feq5aviy2aairqhqm9di 0 88978 1084543 968519 2022-08-20T20:01:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Roy Harris Jenkins, Baron Jenkins of Hillhead'''. Rugadh é in [[Abersychan]], [[an Bhreatain Bheag]] ar an [[11 Samhain]] [[1920]] agus fuair bás ar an [[5 Eanáir]] [[2003]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jenkins, Roy}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1920]] [[Catagóir:Básanna in 2003]] cp60g32xq9nh6fd6fc1yojv9dfx065l 0 89029 1084262 1011730 2022-08-20T14:22:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Stop Yezidi Genocide.jpg|thumb|Iasaídigh]] [[Íomhá:ჲეზიდების მიგრაცია 1.png|mion]] Is grúpa eitneach lonnaithe s[[an Mheaspatáim]] iad na '''Iasaídigh'''. Is í [[an Choirdis]] a bpríomh[[Teanga (cumarsáid)|theanga]]. == Eachtraí == Sa mbliain 2014 bhí go leor cainte sna [[Meáin chumarsáide|meáin]] faoin slad a bhí ISIS a dhéanamh ar ghrúpa beag [[Iasaídigh|Iasaídeach]] [[Iasaídigh|(Yazidi]]) a bhí ina gcónaí thart ar chathair [[Sinjar]] i dtuaisceart na hIaráice.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/beag-cantal-a-chuirfidh-easpa-gaeilge-ar-bhileoga-na-brexit-ort-i-dteannta-the-beekeeper-of-sinjar/|teideal=Beag cantal a chuirfidh easpa Gaeilge ar bhileoga ná Brexit ort i dteannta ‘The Beekeeper of Sinjar’|údar=Máire Ní Fhinneadha|dáta=19 Deireadh Fómhair 2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-08-31}}</ref> Bhí SI á ndíbirt seo as a dtithe agus as a ngabháltais. Maraíodh breis is 3000 fear agus seanduine de na Yazidi. Díoladh breis is 6000 bean agus a bpáistí ar mhargaí sclábhaíochta is gnéis. A gcoir – gur ainchreidmhigh a bhí iontu nár ghéill d’Ioslam.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * [[Stát Ioslámach|Stát Ioslamach]] * [[Cinedhíothú|Cinedhiothú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Iasaidigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:An Iaráic]] [[Catagóir:An Chordastáin]] 74mb9xmiv4gt10s9zi59ebjdh0njuwx 0 89084 1084479 924511 2022-08-20T19:55:00Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir nua-Impriseanaíoch [[An Bheilg|Beilgeach]] ab ea '''Théophile "Théo" van Rysselberghe''' ([[23 Samhain]] [[1862]] – [[14 Nollaig]] [[1926]]). Bhí tionchar tábhachtach aige ar an ealaíon san [[An Eoraip|Eoraip]] timpeall thús na 20ú haoise. I n[[Ghent]] na Beilge a rugadh é i dteaghlach den mheánaicme ina labhraíodh [[Fraincis]]. ==Beathaisnéis== Rinne van Rysselberghe staidéar an an bpéintéireacht in Acadamh Ghent faoi Theo Canneel agus, ag tosnú sa bhliain 1879, in Académie Royale des Beaux-Arts sa [[An Bhruiséil|Bhruiséil]] faoi stiúradh Jean-François Portaels. Bhí na péintéireachtaí a rinne Portaels a raibh An Afraic Thuaidh mar théama acu go mór i bhfaisean sa Bheilg—Oirthearachas a thugtar ar an stíl agus ábhar seo—agus chuaigh van Rysselberghe go tuaisceart na hAfraice trí huaire sna blianta 1882–1888, ag caitheamh bliain go leith san iomlán ann. Thosaigh van Rysselberghe scaradh ón réadúlachas Beilgeach beagnach ón tús agus bhí sé páirteach i ngrúpa ealtaíontóirí radacacha. Chuaigh sé leis an impriseanachas agus, ar feadh tamall, leis an pointíleachas. [[Íomhá:Trois soeurs Braun Th Van Rysselberghe.jpg|mion|''Triúr dheirfiúracha'', 1904]] Cé go raibh van Rysselberghe ar na nua-Impriseanaigh ba thábhachtaí, tá an chuid is mó dá shaothar i seilbh bailitheoirí ealaíne príobháideacha agus, mar sin, is annamh a bhíonn siad le feiceáil go poiblí. Tugadh €2.6m ar phéintéireacht leis, ''Port Cette" (1892), agus é ar ceant i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] sa bhliain 2006. Fuair sé bás in St.-Clair, Var, sa Fhrainc agus is ann a bhfuil sé curtha. Ailtire a bhí ina dheartháir. {{síol}} {{DEFAULTSORT:van Rysselberghe, Theo}} [[Catagóir:Péintéirí Beilgeacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1862]] [[Catagóir:Básanna i 1926]] 3uprziajbwshsvr1gefce44wtbjvf32 0 89089 1084964 924540 2022-08-20T20:48:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Chuka Umunna'''. Rugadh é i [[Londain]] ar an [[17 Deireadh Fómhair]] [[1978]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Umunna, Chuka}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8xii5697z0akt4sw7kin6ch8wlsf4xa 0 89127 1084750 925176 2022-08-20T20:23:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''John Mann'''. Rugadh é i [[Leeds]], [[West Riding of Yorkshire]] ar an [[10 Eanáir]] [[1960]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mann, John}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]]] [[Catagóir:Daoine beo]] tvah7sn7qg9d9sedaazjfozgh0hdx1w 0 89128 1084493 925177 2022-08-20T19:56:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Stephen Nathan Kinnock'''. Rugadh é i d[[Tredegar]], [[Sir Fynwy]] ar an [[1 Eanáir]] [[1970]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kinnock, Stephen}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1tlqenbacpukkxse9bt823u5wj52ikk 0 89146 1084540 960772 2022-08-20T20:01:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Rushanara Ali'''. Rugadh í i [[Sylhet (ceantar)|Sylhet]], [[an Bhanglaidéis]] ar an [[14 Márta]] [[1975]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ali, Rushanara}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:An Bhanglaidéis]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] [[Catagóir:Daoine beo]] a12cvqonhz40wsphm3oqv5b3hh9giud 0 89163 1084764 925903 2022-08-20T20:25:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Jess Myron Willard''' a rugadh ar [[29 Nollaig]], [[1881]] i b[[Pottawatomie County, Kansas]] agus fuair bás ar an [[15 Nollaig]], [[1968]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Willard, Jess}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1881]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] pmn8rsh5unxcbu3if6ovbzk5hw117h1 0 89202 1084321 926870 2022-08-20T18:08:38Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Pinklon Thomas''' a rugadh ar [[10 Feabhra]], [[1958]] i b[[Pontiac, Michigan]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Thomas, Pinklon}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] fdm9ov7ek556l43sfnkqkbl8zcd82hq 0 89241 1084715 926286 2022-08-20T20:20:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], ab ea '''Lee Savold''' a rugadh '''Lee Hulver''' ar [[22 Márta]], [[1916]] i g[[Canby, Minnesota]] agus fuair bás ar an [[14 Bealtaine]], [[1972]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Savold, Lee}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1972]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] agj2lvzwk6ifn2t6c4i3rhfug2oyhgd 0 89311 1084727 967995 2022-08-20T20:21:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Katharine Mary Drexel''' a rugadh ar an [[26 Samhain]], [[1858]] i m[[Bensalem Township, Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[3 Márta]], [[1955]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Drexel, Katharine}} [[Catagóir:Naoimh Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1858]] [[Catagóir:Básanna i 1955]] 4gglxj781oib5nwwuz6c64rva0k3f62 0 89321 1084706 927191 2022-08-20T20:19:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba státaire [[Iodálaigh|Iodálach]] é '''Lorenzo de' Medici''', a rugadh ar an [[1 Eanáir]] [[1449]] agus fuair bás ar an [[8 Aibreán]] [[1492]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:de' Medici, Lorenzo}} [[Catagóir:Daoine Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1449]] [[Catagóir:Básanna i 1492]] sg0ea76tygdzxz98614uen89psbliq3 0 89396 1084569 927727 2022-08-20T20:04:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Raymond Anthony Mercer''' a rugadh ar [[4 Aibreán]] [[1961]] i [[Jacksonville, Florida]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mercer, Ray}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] tay6kyyfcqtgrnjtyc4mdebu4lrxlt7 0 89437 1084607 954854 2022-08-20T20:08:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Oliver McCall''' a rugadh ar [[21 Aibreán]] [[1965]] i [[Chicago]], [[Illinois]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McCall, Oliver}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1965]] [[Catagóir:Daoine beo]] bv1bn3k793a0pvm5cbr4kk7busraupf 0 89465 1084747 928322 2022-08-20T20:23:38Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''John Ruiz''' a rugadh ar [[4 Eanáir]], [[1972]] i [[Chelsea, Massachusetts]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ruiz, John}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] 2z3yf17gjex0gyiqjb388poawm2at9t 0 89470 1084825 928340 2022-08-20T20:31:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Hasim Sharif Rahman''' a rugadh ar [[7 Samhain]], [[1972]] i m[[Baltimore, Maryland]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rahman, Hasim}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] c8tyyz6z0eywgm43za1onlq2vwv2fr8 0 89488 1084539 928501 2022-08-20T20:01:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Úisbéiceastánaigh|Úisbéiceastánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Ruslan Shamilevich Chagaev''' a rugadh ar [[19 Deireadh Fómhair]] [[1978]] in [[Andijan]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chagaev, Ruslan}} [[Catagóir:Dornálaithe Úisbéiceastánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] 8oqd19j95hbnxqrtu0yf04tihblqydr 0 89513 1085069 928854 2022-08-20T20:59:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ealaíontóir]] [[Sín]]each atá i '''Ai Weiwei''' (a rugadh sa bhliain 1957). == Saol == Chaith Ai Weiwei a óige i gcampa [[sclábhaíocht]]<nowiki/>a, nuair a cuireadh a athair, an file Síneach Ai Qing ansin le linn Réabhlóid an Chultúir sa bhliain 1958. D’fhill an [[teaghlach]] go [[Béising]] arís i 1975. Is dócha go ndeachaigh an tréimhse seo go mór i bhfeidhm ar WeiWei, mar gur bheartaigh sé seasamh a ghlacadh ar son na [[Cearta daonna|saoirse]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-ai-weiwei-ag-seasamh-an-fhoid.aspx|teideal=Ai Weiwei - Ag Seasamh an Fhóid|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2019-05-12}}</ref> [[Íomhá:Ai WeiWei Phoenix Art Museum Exhibition 04.jpg|clé|mion|177x177px|Phoenix, 2015]] == Saothar == == Naisc == == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957]] [[Catagóir:Péintéirí Síneacha]] c8qig1bjsurnylkuzespeqj6kahzc8r 0 89525 1084608 929017 2022-08-20T20:08:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Casacstánaigh|Casacstánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Oleg Maskaev''' a rugadh ar [[2 Márta]] [[1969]] in [[Abay]], [[an Chasacstáin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Maskaev, Oleg}} [[Catagóir:Dornálaithe Casacstánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] 104p93z9o2bswaamgjm1dmvxa86u67d 0 89541 1084532 929144 2022-08-20T20:00:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Nigéir|Nigéarach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Samuel Okon Peter''' a rugadh ar [[6 Meán Fómhair]] [[1980]] in [[Akwa Ibom State]], [[an Nigéir]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Peter, Samuel}} [[Catagóir:Daoine Nigéaracha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1980]] aqgamrg68b0p2mbtrzwc8od8btjwou7 0 89593 1084688 929581 2022-08-20T20:17:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Liobáin|Liobánach]], atá ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]], is ea '''Manuel Charr''' a rugadh '''Mahmoud Omeirat Charr''' a rugadh ar [[10 Deireadh Fómhair]] [[1984]] i m[[Béiriút]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Charr, Manuel}} [[Catagóir:Dornálaithe Liobánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] 794qhx79tg66guxnqpx24w0274ngn7t 0 89597 1084472 929604 2022-08-20T19:54:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba daonchara [[Éire|Éireannach]] é '''Thomas John Barnardo''', a rugadh é i m[[Baile Átha Cliath]] ar an [[4 Iúil]] [[1845]] agus fuair bás ar an [[19 Meán Fómhair]] [[1905]]. Bhunaigh sé an charthanacht [[Barnardo's]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Barnardo, Thomas John}} [[Catagóir:Daoine Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1845]] [[Catagóir:Básanna i 1905]] rzfels0rn0pefws0on8dihvy2exyn4c 0 89727 1085164 1012325 2022-08-20T21:53:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} I [[Miotaseolaíocht na nGael]], Rí na nUladh agus Ard-Rí seanscéalach na hÉireann ab ea '''Fiatach Fionn''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Fíatach Finn''') mac Dáire, a de shliocht i bhfad amach ''[[Óengus Tuirmech Temrach]]''. [[File:Ireland900.png|thumb|Léarscáil na hÉireann, le críocha na hUladh le feiceáil. Ba Rí na nUladh é Fionn agus sinsear eapainmneach ríshliocht na nUladh, an ''[[Dál Fiatach]]''.]] Sinsear eapainmneach ríshliocht Uladh na meánaoise, [[Dál Fiatach]], ab ea é. Bhí rí na nUladh é i rith réim an Ard-Rí ''[[Feradach Finnfechtnach]]'', agus tháinig i gcomharbacht air tar éis a bháis. Bhí sé i réim ar feadh trí bliana siar mharaigh ''[[Fíachu Finnolach]]'' é. Col ceathrar [[Cú Raoi|Chú Raoi mhic Dháire]] na n-''[[Érainn]]'' agus na n-''[[Dáirine]]'' ab ea Fiatach Fionn. I [[Leabhar Ghleann Dá Loch]] ([[Rawlinson B 502]]), deirtear gur de shliocht Chú Raoi iad an Dál Fiatach.<ref>''[http://www.rootsweb.ancestry.com/~irlkik/ihm/ulster.htm The Kingdom of Ulster]'' le Dennis Walsh.</ref> ==Achar ama== * ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'': [[Impire na Róimhe]] [[Nerva]] (AD 96–98).<ref>R. A. Stewart Macalister (eag. & aistr.), ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland Part V'', Irish Texts Society, 1956, lch. 307</ref> * ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'': AD 25–28.<ref>''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'', [http://www.ucc.ie/celt/published/T100054/text048.html 1.38]</ref> * ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'': AD 36–39.<ref>''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'', [http://www.ucc.ie/celt/published/T100005A/text025.html M36 - 39]</ref> ==Féach freisin== * [[Ríthe na nUladh]] * [[Darini]] * [[Dál Fíatach]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = ''[[Feradach Finnfechtnach]]'' | teideal = [[Ard-Rí na hÉireann]]| tar éis = ''[[Fíachu Finnolach]]'' | bliain = [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] 1d aois AD<br>[[Foras Feasa ar Éirinn|FFÉ]] AD 25–28<br>[[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] AD 36–39 | }} {{s-end}} {{DEFAULTSORT:Fiatach Finn}} [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] enj8ifa6k49p59v9hgn4v2fj338suqx 0 89769 1085006 930819 2022-08-20T20:52:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is lúthchleasaí é '''Benjamin Sinclair Johnson''' a rugadh ar an [[30 Nollaig]], [[1961]] i [[Falmouth, Iamáice|bhFalmouth]], [[Iamáice]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Johnson, Ben}} [[Catagóir:Lúthchleasaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Iamáice]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8kafxiqvl5oj5h3s45rp05alb7vkfsh 0 89883 1084722 937616 2022-08-20T20:20:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh domhanda meánmheáchan]], ab ea '''Charles "Kid" McCoy''' a rugadh '''Norman Selby''' ar [[13 Deireadh Fómhair]], [[1872]] i [[Moscow, Indiana|Moscow]], [[Indiana]] agus fuair bás ar an [[18 Aibreán]], [[1940]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:McCoy, Kid}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1872]] [[Catagóir:Básanna i 1940]] 0mqv7tdbzwqcag6dtec1k83461kdi2j 0 89903 1084497 1058138 2022-08-20T19:56:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Stanley Ketchel''' a rugadh '''Stanisław Kiecal ''' ar [[14 Meán Fómhair]], [[1886]] i n[[Grand Rapids, Michigan]] agus fuair bás ar an [[15 Deireadh Fómhair]], [[1910]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ketchel, Stanley}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1910]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1886]] 66h28hespf7vois4werc3rn7fjo73gg 0 89924 1084999 937748 2022-08-20T20:52:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Billy Papke''', a rugadh '''William Papke''' ar [[17 Meán Fómhair]], [[1886]] in [[Spring Valley, Illinois|Spring Valley]], [[Illinois]] agus a fuair bás ar an [[26 Samhain]], [[1936]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Papke, Billy}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1886]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] rzbfap4z4w93qsuuvzqbbtn7sv2rsj4 0 89925 1084874 937858 2022-08-20T20:36:14Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Frank Klaus''', a rugadh ar [[30 Nollaig]] [[1887]] i b[[Pittsburgh]], [[Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[8 Feabhra]], [[1948]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Klaus, Frank}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1887]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] b5531nwk5hir6cu35z6k96kdvhg2zvw 0 89935 1084852 932065 2022-08-20T20:34:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''George Chip''', a rugadh '''Jurgis Čepulionis''' ar [[25 Lúnasa]], [[1888]] i [[Scranton, Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[6 Samhain]], [[1960]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chip, George}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1888]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] 22flos7ykvpbz6bjhtvfd7zvv3n0czm 0 89939 1084340 932204 2022-08-20T18:55:43Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:McCoy_5208802095_50351f9cb6_o.jpg|deas|250px|mion|clé|Al McCoy]] [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Al McCoy''', a rugadh '''Alexander Rudolph''' ar [[23 Deireadh Fómhair]], [[1894]] i [[Rosenhayn, New Jersey]] agus a fuair bás ar an [[22 Lúnasa]], [[1966]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-spórt}} {{DEFAULTSORT:McCoy, Al}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1894]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966] fgbg24jwaxm2l63k230jteaa8assv9u 1084341 1084340 2022-08-20T18:55:52Z Alison 570 -- wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:McCoy_5208802095_50351f9cb6_o.jpg|250px|mion|clé|Al McCoy]] [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Al McCoy''', a rugadh '''Alexander Rudolph''' ar [[23 Deireadh Fómhair]], [[1894]] i [[Rosenhayn, New Jersey]] agus a fuair bás ar an [[22 Lúnasa]], [[1966]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-spórt}} {{DEFAULTSORT:McCoy, Al}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1894]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966] hei9cglwuw5npwpfbb4k50d5uzf34xo 0 89952 1084827 937747 2022-08-20T20:31:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Edward Henry Greb''', a rugadh ar [[6 Meitheamh]], [[1894]] i b[[Pittsburgh]], [[Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[22 Deireadh Fómhair]], [[1926]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Greb, Harry}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1894]] [[Catagóir:Básanna i 1926]] lyj3wqdlxamywsbuczxpljcovp69bpg 0 90004 1084588 932901 2022-08-20T20:06:25Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is fisiceoir Briotanach é '''Philip Moriarty''' (rugadh i [[1968]] i [[Londain]]).<ref>{{Lua idirlín |údar=John Elmes |teideal=Interview with Philip Moriarty |foilsitheoir=Times Higher Education (THE) |dáta=2016-07-28 |url=https://www.timeshighereducation.com/people/interview-philip-moriarty-university-of-nottingham#survey-answer |dátarochtana=2017-03-24}}</ref> Oibríonn Moriarty in [[:en:University of Nottingham|Ollscoil Nottingham]]. Bhí aithne aige as a chomhoibriú<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.sixtysymbols.com/pages/scientists1.htm |teideal=The Scientists – Sixty Symbols – Physics and Astronomy videos |dátarochtana=2017-03-24}}</ref> le [[:en:Brady Haran|Brady Haran]] ar an tsraith físeán eolais Idirlín [[:en:Sixty Symbols|Seasca Siombail]]. Tá sé féin agus grúpa nanaitheicneolaíochta ag déanamh taighde ar iompar coimpléisc adamhacha shimplí d'fhonn a bheith in ann [[:en:3D printing|clódóirí tríthoiseacha]] a phriontáil le adaimh aonair.<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.huffingtonpost.com/author/philip-moriarty |teideal=Philip Moriarty {{!}} The Huffington Post |dátarochtana=2017-03-24 |language=en-US |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170325201646/http://www.huffingtonpost.com/author/philip-moriarty |archivedate=2017-03-25}}</ref> == Saol == === Réim === Rugadh Moriarty i [[Londain]] agus bhog sé mar leanbh sa bhliain 1972 go [[Contae Mhuineacháin|Muineachán]] i b[[Poblacht na hÉireann]]. Ina óige, ní raibh sé in ann é féin a aithint leis an gcultúr i Muineachán, mar ní raibh sé poblachtach ná cráifeach. Mar mhac léinn bhí air an tríú bliain dá chuid staidéar a athdhéanamh, rud a dúirt sé a bhí déanta go maith.<ref>{{Lua idirlín |teideal=Interview with Philip Moriarty |foilsitheoir=Times Higher Education (THE) |dáta=2016-07-28 |language=en |url=https://www.timeshighereducation.com/people/interview-philip-moriarty-university-of-nottingham#survey-answer |dátarochtana=2017-03-24}}</ref> Ón bhliain 1990 go 1994 d'fhreastail Moriarty ar Scoil na nEolaíochtaí Fisiciúla in [[Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath]], áit a bhfuair sé a dhochtúireacht sa bhliain 1994 san fhisic. Go dtí an bhliain 1997, d'oibrigh sé ansin mar thaighdeoir iardhochtúireachta i réimse na fisice in [[:en:University of Nottingham|Ollscoil Nottingham]]. Bhí sé ina léachtóir ansin sa Roinn Fisice, a d'fhan sé go dtí an bhliain 2003. Ón bhliain 2005 tá sé ina Ollamh le Fisic sa Scoil Fisice agus Réalteolaíochta, Ollscoil Nottingham. === Saol pearsanta === Tá Philip Moriarty pósta agus tá beirt iníonacha 13 bliana d'aois agus mac 7 mbliana d'aois aige. Tá an teaghlach ina chónaí i [[Nottingham]]. Bhí Moriarty ag seinm giotáir leictrigh ó bhí sé ina óige, is maith leis miotal trom agus scríobhann sé faoin nasc idir an [[miotal trom]] agus an [[:en:Quantum mechanics|fhisic chandamach]]. === Seasca Siombail === Is minic aoi Moriarty freisin ar an tsraith físeán Idirlíon Seasca Siombail, áit a n-iarrann [[:en:Brady Haran|Brady Haran]] ar [[eolaithe]] carachtar fisiceach den chuid is mó (m.sh. Ψ) i ngach clár, agus ansin labhraíonn sé féin agus an [[:en:Online community|pobal]] Seasca Siombail faoi insint ábhar nasctha. Is aoi rialta é Philip Moriarty agus d'oibrigh sé ar os cionn 290 eipeasóid a breathnaíodh níos mó ná 50 milliún uair ar an ardán físe gréasáin [[YouTube]]. == Taighde == * Sa bhliain 2004: Speictreascópacht atá bunaithe ar sincreatrón de chórais horgánacha orgánacha neamhorgánacha. * Sa bhliain 2007: "Patrúin fhoirmithe" a eagrú i gcórais nanastruchtúrtha. * Sa bhliain 2011: Léarscáil aon adaimh, ionramháil agus speictreascópacht le [[Micreascópacht tóireadóir scanta|tóireadóirí scanta]]. * Sa bhliain 2012: Féin-thionól móilíneach agus idirghníomhaíochtaí idirmheánacha. * Sa bhliain 2014: Íomháú ar réimsí fórsa mhóilíneach le [[Micreascóp fórsa adamhaigh|micreascóp fórsa adamhach]].<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.nottingham.ac.uk/physics/people/philip.moriarty |teideal=Philip Moriarty – The University of Nottingham |dátarochtana=2017-03-25 |language=en-GB}}</ref> == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Moriarty, Philip}} [[Catagóir:Daoine Briotanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Daoine beo]] 8a8mmv603l983v9f5kib86xuissn2tp 0 90019 1085179 1048955 2022-08-20T21:57:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rí leath-stáiriúl na [[Mumhan]] agus [[Ard-Rí na hÉireann]] den ceathrú haois ab ea '''Criofan Mór mac Fiodhaigh''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Crimthann<ref>[http://dil.ie/12943 crimthan(n)], sionnach, ar eDIL</ref> Mór''' mac [[Fiadach|Fidaig]]<ref>[http://dil.ie/22000 fidach], fear coille, ar eDIL</ref>). Threascair sé críocha sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] agus sa [[An Ghaill|Ghaill]], agus d'fhéadfadh gur aithníodh é mar Rí na h[[Alban]]. De réir Céitinn, ba í Fidheang, iníon rí Connacht anaithnid, bean chéile Chriomthainn Mhóir.<ref>{{Harvcolnb|pg. 369}}</ref> Ní luaitear í áfach i bhfoinsí eile. Déantar idirdhealú idir an [[Criofan]] seo agus ríthe eile den ainm céanna: beirt iar-Ard-Ríthe na hÉireann, beirt [[Ríthe na Laighean]], agus rí na Mumhan, i measc eile. Go suntasach, tá sé ann sa ''[[Baile Chuinn Chétchathaig]]'', agus más fíor, ba é Ard-Rí deireanach as an Mumhain go dtí [[Brian Bóramha]], sé chéad bliain ina dhiaidh. Ní amháin a bhfuil cur síos ar a réim ag [[Seathrún Céitinn]] agus a luaitear é in ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'', tá ollról ag Criofan Mór i [[Scéalaíocht na Ríthe]].<ref>{{Harvcolnb|see Dillon 1946}}</ref> Sna scéalta úd, tháinig [[Níall Noígíallach]] i gcomharbacht air mar Ard-Rí na hÉireann, agus [[Conall Corc]] mar [[Rí na Mumhan]]; agus sinsear an [[Connachta|Triúir Chonnacht]] ab ea a dheirfiúr ''[[Mongfind]]'', céad bhean chéile [[Eochaid Mugmedon|Eochada Mughmheadóin]]. Dá bharr, is teaghlach lárnach bhíodh is aduain é seo i miotais na ríshleachta móra Gaelacha na meánaoise. [[File:BocastlePICT0052 2004.jpg|thumb|180px|right|Cuan Cornach, den chineál a d'úsáidtí b'fhéidir Ríthe na hÉireann iad.]] ==Sinsearacht== Ba gharmhac ''[[Dáire Cerbba]]'' é Criofan de réir go leor foinsí (m.s. [[Rawlinson B 502]]), agus sinsear [[Uí Liatháin]] agus [[Uí Fidgenti]]. Meastar scaití gur luath-dhream na [[Eóganachta|nEóganacht]] ab ea eisean agus a dheirfiúr, dream a d'éirigh nis deireanaí imeallach nó marbh. Is amhlaidh ámh, gur dhream éagsúil iad a raibh de shliocht ''Dáire Cerbba'', b'fhéidir na [[Dáirine]] féin, a tugann dán aduaine Sean-Ghaeilge le [[Flann mac Lonáin]] le fios,<ref>[http://www.ucc.ie/celt/published/G800011C/text029.html MS folio 150b], Leabhar Laighneach.</ref>. Sa ''[[Banseanchas|Bhanseanchas]]'', tugtar ar Mhongfionn an bua-ainm "na n[[Érnai]]",<ref>''[http://www.maryjones.us/ctexts/banshenchus.html Banshenchus: The Lore of Women]''</ref> dream gaolta leis na Dáirine. Sa [[Leabhar Leasa Mhóir]], deirtear gurbh iníon Dáire ''(Cerbba?)'' í Mongfionn, ní iníon Fhiadhaigh. Sa leabhar úd, tugtar ''Findchad'' Dáire'saor athair Dáire, agus níl Criofan Mór ann ar chor ar bith.<ref>Stokes 1890, ll. 239–40</ref> ==Dind Traduí== De réir [[Sanas Cormaic]],<ref>{{Harvcolnb|pg. 111}}</ref> thóg Criofan dún mór i g[[Corn na Breataine]] aitheanta mar ''[[Dind Traduí]]''<ref>[http://dil.ie/16579 dind] ar eDIL, dionn</ref><ref>[http://dil.ie/17515 doé] ar eDIL, múr cosanta.</ref><ref>Byrne 2001, ll. 183–4</ref> Is rí-léir go raibh sé i ndáiríre ann,<ref>{{Harvcolnb|see Ó Corráin 2001}}</ref> agus tá iarrachtaí déanta ag seandálaithe agus teangeolaithe na Breataine an suíomh a aithint i gCorn nó sa Bhreatain Bheag, mar shampla ag [[Din Draithou]],<ref>Chadwick 1958, ll. 122–3</ref> atá mar a chéile ó thaobh na foghraíochta. Meastar gur [[Dunster]] an lae inniu é Din Draithou, nó b'fhéidir dionn na hIarannaoise in aice láimhe, ''[[Bat's Castle]]''.<ref>[http://www.themodernantiquarian.com/site/9666/bats_castle.html Bat's Castle]</ref> D'fhéadfadh go bhfuil sé gaolta le [[Dind map Letháin]], dún coilíneach tógtha ag an gclann [[Uí Liatháin]]. I bpáipear de 1926, pléann [[Eoin MacNeill]] go mion gluaiseacht chlann Uí Liatháin, ag áitiú ar son a gceannais ar ghabhála i ndeisceart Éirinn, agus ar son bhunú na ríshleachta, [[Brycheiniog]]. Is amhlaidh gurbh é [[Brychan]], sinsear na Brycheiniog, i ndáiríre sinsear Uí Liatháin, ''Macc Brocc'', agus i dteannta sin feictear an t-ainm ''Braccan'' i luathghinealaigh [[Uí Fidgenti]] agus [[Uí Dedaid]], garmhuintir Uí Liatháin. Lena chois sin, ceanglaíonn MacNeill é seo go léir leis an gceannas in Éirinn agus leis an ngabháil sa Bhreatain dá gcol ceathrar, rí Criofan mac Fiadhaigh.<ref>MacNeill 1926, ll. 128–32</ref> B'fhéidir gur shliocht den dream stairiúil [[Attacotti]] (''circa'' 368) iad Criofan Mór agus clann Uí Liatháin. ==Bás== Thug a dheirfiúr Mongfionn nimh dó go dtaga a mic i gcoróin. Fuair sí bás féin á dhéanamh, toisc gur ól sí bolgam nimhe chun aon amhras a dearthár a mhaolú. Ar turas i cúige Mumhan, d'oibrigh an nimh, agus d'éag sé ann. Tógadh go gasta cairn don rí, a d'fhéadfadh a bheith i dtrí suíomhanna. Is é Gleann na gCros,<ref>[https://www.logainm.ie/7320.aspx Gleann na gCros] ar logainm.ie</ref> [[Droichead Abhann Ó gCearnaigh]], [[Contae an Chláir]] an chéad shuíomh, aitheanta mar ''Chnoc Righ Crimthann'', agus tá iarsmaí an chairn an fós inniu. Tá an dara suíomh i mBaile Cónan, Míleac,<ref>[https://www.logainm.ie/ga/1166478 Míleac] ar eDIL</ref> Contae an Chláir. Chreidtí gurbh é Cónan céad ainm an rí. De réir Bhard Thuamhan, [[Michael Hogan]], is é seo an fhíoráit,cé nach bhfaightear iarsmaí chairn ann inniu. Tá an tríú suíomh i nGleann na gCros freisin. Tá ann trí sheandacht in ailíniú thuaidh-theas: gallán, feart fáinneach, agus 'ionad seandálaíochta' mar a dtugtar air. ==Féach freisin== * [[Ríochtaí na hÉireann]] * [[Treibheanna Ceilteacha]] * [[Iverni]], [[Attacotti]], [[Scotti]] * [[Túathal Techtmar]] ==Naisc sheachtracha== * [http://www.dil.ie/ eDIL: electronic Dictionary of the Irish Language] * Mumha ** [http://www.rootsweb.ancestry.com/~irlkik/ihm/munster.htm Mumu] ** [http://www.rootsweb.ancestry.com/~irlkik/ihm/thomond.htm Tuadmumu] * Scéalaíocht na Ríthe, ar hastings.edu ''via'' archive.org ** [https://web.archive.org/web/20080507075211/http://www.hastings.edu/academic/english/kings/Aided_Chrimthainn_meic_Fhidaig.htm Aided Chrimthainn meic Fhidaig 7 Trí Mac Echach Muigmedóin] ** [https://web.archive.org/web/20081120081316/http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Echtra_Mac_nEchach_Muigmedoin.htm Echtra Mac nEchach Muigmedóin] ** [https://web.archive.org/web/20080507075413/http://www.hastings.edu/academic/english/kings/Conall_Corc_ocus_Rige_Caisil.htm Conall Corc 7 Ríge Caisil] ** [https://web.archive.org/web/20081120071816/http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Genemain_Chuirc.htm Genemain Chuirc meic Luigdech] ** [https://web.archive.org/web/20081120075004/http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Baile_Chuinn.html Baile Chuinn Cétchathaigh] * [http://www.magoo.com/hugh/irishkings.html Irish Kings] * [http://www.angelfire.com/ego/et_deo/irishkings.wps.htm High Kings of Ireland] * [[:fr:Viducasses|Viducasses]] (French) ==Foinsí== * Best, R.I., Osborn Bergin, M.A. O'Brien and Anne O'Sullivan (eag.). ''The Book of Leinster, formerly Lebar na Núachongbála''. 6 iml, Baile Átha Cliath: [[Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath|IAL-BÁC]], 1954–83. [http://www.ucc.ie/celt/published/G800011C/text029.html Fland mac Lonain cecinit], MS folio 150b. * Bhreathnach, Edel (eag.), ''The Kingship and Landscape of Tara''. Four Courts Press for The Discovery Programme. 2005, ll. 249, 250 & ''Historical Early Éoganachta'', Tábla 9, ll. 356, 357. * Byrne, Francis John, ''Irish Kings and High-Kings''. Four Courts Press. 2a heagrán athbhreithnithe, 2001. * Chadwick, Nora K. (et al.), ''Studies in the Early British Church''. Cambridge University Press. 1958, ll. 122-3. * Charles-Edwards, T.M., ''Early Christian Ireland''. Cambridge. 2000. * Coogan, Tim Pat, ''Michael Collins: The Man Who Made Ireland''. Palgrave Macmillan. 2002, ll. 5–6 * [[Cormac mac Cuilennáin]], agus John O'Donovan (aistr.) le Whitley Stokes (eag.), ''[[Sanas Cormaic]], or Cormac's Glossary''. Irish Archaeological and Celtic Society. Calcutta: O.T. Cutter. 1868. * Cross, Tom Peete agus Clark Harris Slover (eag.), "The Adventures of the Sons of Eochaid Mugmedon", in ''Ancient Irish Tales''. Henry Holt and Company. 1936, ll. 508–13. * Dillon, Myles, ''The Cycle of the Kings''. Oxford. 1946; Four Courts Press. Eagrán athbhreithnithe, 1995. * Hull, Vernan, ''"Conall Corc and the Corcu Loígde"'', in ''Proceedings of the Modern Languages Association of America 62'' (1947), ll. 887–909. * &mdash;, ''"The Exile of Conall Corc"'', in ''Proceedings of the Modern Languages Association of America 56'' (1941), ll. 937–50. * Céitinn, Seathrún, le David Comyn agus Patrick S. Dinneen (aistr.), ''The History of Ireland by Geoffrey Keating''. 4 iml. Londain: David Nutt for the Irish Texts Society. 1902–14, ll. 369, 371 * MacKillop, James, ''A Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford, 1998. * [[Eoin MacNeill|MacNeill, Eoin]], ''The Native Place of St. Patrick'', in ''Proceedings of the Royal Irish Academy''. 1926, ll.&nbsp;118–40 * Meyer, Kuno (eag. agus aistr.), "The Expulsion of the Dessi", in ''Y Cymmrodor 14''. 1901, ll. 101-35. * &mdash;, "The Laud Genealogies and Tribal Histories", in ''Zeitschrift für Celtische Philologie 8''. Halle/Saale, Max Niemeyer. 1912, ll. 291–338. * Mikhailova, Tatiana agus Natalia Nikolaeva, "The denotations of death in Goidelic: to the question of Celtic eschatological conceptions", in ''Zeitschrift für celtische Philologie. Volume 53, Issue 1'' (2003, online 2008), ll. 93–115. * Monaghan, Patricia, ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore''. New York: Facts On File. 2004. * Morris, John (eag. agus aistr.), ''Nennius: British History and The Welsh Annals. Arthurian Period Sources Vol. 8''. Londain, Phillimore, 1980. * Murphy, G. (eag. agus aistr.), "On the Dates of Two Sources used in Thurneysen's Heldensage: I. ''Baile Chuind'' and the date of ''Cín Dromma Snechtai''", in ''Ériu'' (1952): 145–151. * Ó Corráin, Donnchadh (eag.), ''Genealogies from Rawlinson B 502'', Coláiste na hOllscoile University College, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts (CELT), 1997. * &mdash;, "Prehistoric and Early Christian Ireland", in Foster, Roy (eag.), ''The Oxford Illustrated History of Ireland''. Oxford University Press. 2001, ll. 1–52. * Ó Cróinín, Dáibhí (eag.), ''A New History of Ireland: Prehistoric and Early Ireland, Vol. 1''. Oxford University Press. 2005. * O'Donovan, John (eag. agus aistr.), ''[[Annála na gCeithre Máistrí|Annala Rioghachta Eireann. Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters, from the Earliest Period to the Year 1616]]''. 7 iml, Acadamh Ríoga na hÉireann, Baile Átha Cliath, 1848–51, 2a heagrán, 1856. * O'Grady, Standish H. (eag. agus aistr.), "Death of Crimthann son of Fidach, and of Eochaidh Muighmedóin's three sons: Brian, Ailill, Fiachra", in Silva Gadelica Williams and Norgate. 1892, ll. 373–8. * &mdash;, "The Story of Eochaidh Muighmedóin's Sons", in Silva Gadelica Williams and Norgate. 1892, ll. 368–73. * O'Hart, John, ''Irish Pedigrees''. 5th edition, 1892. * O'Keeffe, Eugene (eag. agus aistr.), ''Eoganacht Genealogies from the [[An Leabhar Muimhneach|Book of Munster]]''. Cork, 1703. * O'Rahilly, Thomas F., ''Early Irish History and Mythology''. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath, 1946. * Sproule, David, "Origins of the Éoganachta", in ''[[Ériu (iriseán)|Ériu]] 35'' (1984), ll.&nbsp;31–37. * &mdash;, "Politics and pure narrative in the stories about Corc of Cashel", in ''Ériu 36'' (1985), ll.&nbsp;11–28. * Stokes, Whitley (eag. agus aistr.), "Aided Chrimthaind Maic Fhidaig: The Death of Crimthann mac Fidaig", in ''Revue Celtique 24'', 1903, ll. 172–189. * &mdash;, "Echtra Mac nEchach Muigmedóin: The Adventures of the Sons of Eochaid Muigmedóin", in ''Revue Celtique 24'', 1903, ll. 190–207. * &mdash;, ''Lives of Saints from the Book of Lismore''. Oxford. 1890, (ll.&nbsp;239–40) * Thurneysen, R, (eag.), "Baile Chuind Chétchathaig nach der Handschrift von Druim Snechta", in ''Zu irischen Handschriften und Litteraturdenkmälern'' (Berlin 1912): 48–52. * Welch, Robert (eag.) le Bruce Stewart, ''The Oxford Companion to Irish Literature''. Oxford University Press. 1996. ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = ''[[Eochaid Mugmedon]]'' | teideal = [[Ard-Rí na hÉireann]] | tar éis = ''[[Níall Noígíallach]]'' | bliain = [[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] 365–376<br>[[Foras Feasa ar Éirinn |FFÉ]] 351–368 | }} {{s-end}} [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] e0cltxmjdpasmapl06q5kyrj0ng3krm 1 90027 1085307 932974 2022-08-21T11:33:54Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:Fionnóg]] go [[Plé:Fionnúig]]: logainm.ie wikitext text/x-wiki Chonaic mé ar logainm gur "Fionnúig" an t-ainm atá ar an bhaile seo. ([https://www.logainm.ie/en/1072?s=Fionn%C3%BAig Ceangal anseo]) Níl fhios agam conas an teideal ailt a athrú? [[Úsáideoir:Eihe|Eihe]] ([[Plé úsáideora:Eihe|plé]]) 16:19, 18 Meitheamh 2019 (UTC) n6zjy812xwexzol4c9npnk4k6xdcd8m 0 90031 1084871 1058141 2022-08-20T20:36:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Freddie Steele''' a rugadh '''Frederick Earle Burgett ''' ar an [[18 Nollaig]], [[1912]] i [[Seattle]] agus fuair bás ar an [[22 Lúnasa]], [[1984]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Steele, Freddie}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1984]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] 453a6mfus3hfgpr653mvdixfaba1r7n 0 90082 1084684 1058148 2022-08-20T20:16:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Francaigh|Francach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Marcel Cerdan''' a rugadh '''Marcellin "Marcel" Cerdan''' ar an [[22 Iúil]] [[1916]] i [[Sidi Bel Abbès]], [[an Ailgéir]] agus fuair bás ar an [[28 Deireadh Fómhair]] [[1949]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cerdan, Marcel}} [[Catagóir:Dornálaithe Francacha]] [[Catagóir:Básanna i 1949]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] nfvhsrifpex6fifafmv0vw0nmm8tzlo 0 90095 1084861 1058150 2022-08-20T20:35:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Gene Fullmer''' a rugadh '''Lawrence Gene Fullmer''' ar an [[21 Iúil]], [[1931]] i [[West Jordan, Utah]] agus fuair bás ar an [[27 Aibreán]], [[2015]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fullmer, Gene}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna in 2015]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1931]] [[Catagóir:Mormannaigh]] diozxfc1tfo53gu8axqcgppnc2ebpqe 0 90099 1084417 934051 2022-08-20T19:44:54Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Comhcheilg a chruthaigh [[Titus Oates]] agus chuir faoi gheasa na ríochtaí [[Sasana]] agus [[Albain]] i histéire frith-Chaitliceach i rith 1678 agus 1681 ab ea '''an Chomhcheilg Phápánach'''. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chomhcheilg Phápánach, An}} [[Catagóir:Stair Shasana]] [[Catagóir:Frith-Chaitliceachas]] 225t1fqnuawaqzmdeoogd8bp1k5phpy 0 90105 1084595 1058153 2022-08-20T20:07:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Paul Pender''' a rugadh ar an [[20 Meitheamh]], [[1930]] i m[[Brookline, Massachusetts]] agus fuair bás ar an [[12 Eanáir]], [[2003]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pender, Paul}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna in 2003]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1930]] l4h8qy9wl0fvr6s8vxykk2g12a4troy 0 90132 1084904 1058157 2022-08-20T20:39:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], ab ea '''Freddie Steele''' a rugadh ar an [[3 Feabhra]], [[1938]] i [[Saint Thomas, S.A.M Oileáin Mheiriceánacha na Maighdean]], [[Oileáin Mheiriceánacha na Maighdean]] agus fuair bás ar an [[23 Iúil]], [[2013]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Griffith, Emile}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna in 2013]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] m385bcz50kar4yek6dlz6uxb7mb9aqw 0 90143 1084611 934274 2022-08-20T20:08:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Iodálaigh|Iodálach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Giovanni "Nino" Benvenuti''', a rugadh ar [[26 Aibreán]] [[1938]] in [[Izola]], [[an tSlóivéin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Benvenuti, Nino}} [[Catagóir:Dornálaithe Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] 1d7q5czmphik44ci6jsle5r050otlkf 0 90144 1085002 1058158 2022-08-20T20:52:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]] agus ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Bernard Humphrey Hopkins Jr.''' a rugadh ar an [[15 Eanáir]], [[1965]] i [[Philadelphia, Pennsylvania]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hopkins, Bernard}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1965]] [[Catagóir:Daoine as Philadelphia]] llema2ct3w7uy2uix55ml33gnqxnfzd 0 90216 1084374 969392 2022-08-20T19:11:53Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba fhear gnó [[SAM|Meiriceánach]] é '''Henry Ross Perot''', a rugadh ar an [[27 Meitheamh]], [[1930]] i d[[Texarkana, Texas]] agus fuair bás ar an [[9 Iúil]], [[2019]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Perot, Ross}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1930]] [[Catagóir:Básanna in 2019]] oyjkgh0ghakukmmc4muofcw0nzr7tph 0 90240 1084517 1058170 2022-08-20T19:58:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Airgintín|Airgintíneach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Sergio Gabriel Martínez''' a rugadh ar an [[21 Feabhra]], [[1975]] i m[[Buenos Aires]], [[an Airgintín]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Martínez, Sergio}} [[Catagóir:Dornálaithe Airgintíneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] 17g6lx149bv8s1vwytt584ca0whi4ki 0 90244 1085142 1058172 2022-08-20T21:47:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Meicsiceo|Meicsiceach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Julio César Chávez Carrasco''' a rugadh ar an [[16 Feabhra]] [[1986]] i g[[Culiacán]], [[Meicsiceo]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Chavez, Julio C}} [[Catagóir:Dornálaithe Meicsiceacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Daoine beo]] 768trskkcdlslr8c8jeic1zmfgi2v15 0 90259 1084647 1058175 2022-08-20T20:12:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Pórtó Ríce|Pórtó Ríceach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Miguel Ángel Cotto Vázquez''' a rugadh ar an [[29 Deireadh Fómhair]], [[1980]] i b[[Providence, Oileán Rhode]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cotto, Miguel}} [[Catagóir:Dornálaithe Pórtó Ríceacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1980]] r3ak09667g0qqfpkut81q3jj80cax13 0 90274 1084263 935167 2022-08-20T14:22:58Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Boerfamily1886.jpg|deas|250px|thumb|Bóraigh]] Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Bóraigh'''. Is í [[Afracáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] gvdh1qujl0ii7yn4ueq8yd9u0fubxcq 1084305 1084263 2022-08-20T16:03:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Is grúpa eitneach [[An Afraic|Afracach]] iad na '''Bóraigh'''. Is í [[Afracáinis]] a bpríomhtheanga. == Féach freisin == * [[Afracánaigh]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Boraigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Afraic]] bdjebioh1c6hznk6nt0wv9acfrut0os 0 90300 1084810 1029455 2022-08-20T20:29:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí Iain Knox (c. 1513 - 24 Samhain 1572) ina [[Ministrí agus seanóirí d'[[Eaglais na hAlban|mhinistir]] Albanach, ina [[Diagacht Chríostaí|dhiagaire]], agus ina [[scríbhneoir]] agus b'eisean a bhí ina cheannaire ar [[An Reifirméisean Albanach|Reifirméisean]] na tíre sin. Bhunaigh sé [[Eaglais na hAlban]]. Creidtear gur rugadh Knox i nGiffordgate, [[Baile Adainn]], [[Labhaidh Thoir]], agus gur cuireadh oideachas air in [[Ollscoil Chill Rímhinn]] agus gur oibrigh sé mar nótaire-sagart. Bhí tionchar mór ag na luath-leasaitheoirí ar nós [[George Wishart]] air, agus chuaigh sé isteach sa ghluaiseacht chun athchóiriú a dhéanamh ar eaglais na hAlban. Bhí sé gafa sna himeachtaí eaglasta agus polaitiúla a bhain le dúnmharú an chairdinéil [[David Beaton]] sa bhliain 1546 agus le hidirghabháil an leasrí [[Marie de Guise]]. Rinne fórsaí na Fraincean príosúnach de an bhliain dár gcionn agus d'imigh sé go Sasana nuair a scaoileadh é sa bhliain 1549. Agus é ar deoraíocht, bhí cead ag Knox obair a dhéanamh in Eaglais Shasana, áit ar bhain se ardú céime amach mar shéiplíneach ríoga d'[[Éadbhard VI Shasan]]. D'imir sé tionchar nach beag agus é ag moladh na n-athchóirithe ar théacs an leabhair, [[Leabhar na hUrnaí Coitinne]]. I Sasana, bhuail sé agus phós sé a chéad bhean, Margery Bowes. Nuair a chuaigh [[Máire I Shasana|Máire I]] i mbun ríchathaoir Shasana agus agus nuair a athbhunaíodh an Caitliceachas Rómhánach i Sasana agus in Éirinn , b'éigean do Knox éirí as a phost agus an tír a fhágáil. Bhog Knox go dtí an Ghinéiv agus ansin go Frankfurt. Sa Ghinéiv, bhuail sé le Jehan (nó i nGaeilge 'Eoin') Cauvin, óna bhfuair sé taithí agus eolas ar an [[Cailvíneachas|Dhiagacht Leasaithe]] agus ar an [[Córas Preispitéireach Siondálach|Chóras Preispitéireach Siondálach]]. Chruthaigh sé ord nua seirbhíse, ar glacadh leis ag an eaglais leasaithe in Albain sa deireadh. D'fhág sé an Ghinéiv chun dul i gceannas ar eaglais na [[Deoraithe Muire|nDeoraithe Sasanach]] i bhFrankfurt, ach b'éigean dó imeacht toisc na difríochtaí a bhain leis an liotúirge, rud a chuir deireadh lena chomhcheangal le hEaglais Shasana. Nuair a d'fhill sé ar Albain, bhí Knox i gceannas ar an Reifirméisean Protastúnach in Albain, i gcomhpháirtíocht le huaisle Protastúnacha na hAlban. Is féidir breathnú ar an ngluaiseacht mar réabhlóid, ós rud é go raibh Marie de Guise ag stiúradh na tíre, a rialaigh an tír in ainm a hiníne, [[Máire I, Banríon na nAlbanach|Máire I]]. Chabhraigh Knox leis [[An Dearbhú Albanach]] a scríobh agus leis an ord eaglasta don eaglais nua-athchóirithe, an Kirk. Lean sé ag fónamh mar cheannaire reiligiúnach na bProtastúnach i rith réimeas Mhuire. I roinnt agallamh leis an mBanríon, cháin Knox í uirthi toisc go raibh sí ag tacú le cleachtais Chaitliceacha. Nuair a cuireadh i bpríosún í mar gheall ar a ról líomhnaithe i ndúnmharú a fear céile, an Tiarna Eanraig Stiúbhairt, Morair Darnley, agus cuireadh [[Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire|Séamas VI]], cuireadh ina háit mar Rí na hAlbaní, agus d’iarr Knox go gcuirtear í chun báis. Lean sé air ag seanmóireacht go dtí a laethanta deiridh. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Knox, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1513]] [[Catagóir:Básanna i 1572]] [[Catagóir:Daoine Albanacha]] [[Catagóir:Cailvíneachas]] 0hvhqprv5sa3v9dfsspjiszi5gmiph6 0 90304 1084773 935452 2022-08-20T20:26:08Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba Ard-Mháistir na Ord Mhálta [[Francaigh|Francach]] é '''Jean Parisot de la Valette''', a rugadh ar an [[4 Feabhra]] [[1495]] i b[[Parisot, Tarn-et-Garonne]] agus fuair bás ar an [[21 Lúnasa]] [[1568]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jean Parisot de la Valette}} [[Catagóir:Daoine Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1495]] [[Catagóir:Básanna i 1568]] qr87fwtj3e6u3ymfhn74zjed58wttnj 0 90327 1084884 1058185 2022-08-20T20:37:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gearmánaigh|Gearmánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Felix Sturm''' a rugadh '''Adnan Ćatić''' ar an [[31 Eanáir]] [[1979]] i [[Leverkusen]], [[an Ghearmáin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sturm, Felix}} [[Catagóir:Dornálaithe Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] b30vfnofgw19qalmby17mdet029hdib 0 90329 1083941 1032081 2022-08-20T12:37:35Z 106.211.37.137 faisnéis curtha leis wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:0 Amiens - Place du Don - Cathédrale (1).JPG|clé|250px|mion|Amiens]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] i réigiún [[Hauts-de-France]] é '''Amiens'''. Bhí 136,998 duine ina gcónaí i Rouen i 2016. == Féach freisin == *[[:Catagóir:Cathracha na Fraince|Cathracha na Fraince]] == Tagairtí == {{Reflist}} * [http://www.learn.columbia.edu/Mcahweb/index-frame.html Tionscadal Ardeaglais Amiens], le grianghraif * Na háiteanna is fearr le cuairt a thabhairt orthu in [ https://easeonbags.com/blog/places-you-must-visit-in-amiens-france/ Amiens ]. * INSEE, [ https://www.insee.fr/fr/statistiques/6011075 Sonraí daonra don bhliain 2019] Amiens (i bhFraincis). * [http://www.amiens.fr/ Suíomh Gréasáin na cathrach] {{Síol-tír-fr}} {{DEFAULTSORT:Amiens}} [[Catagóir:Cathracha na Fraince]] tpawb8xfxn0x6mzx2gpkgwzs3aj376i 1083946 1083941 2022-08-20T12:38:41Z 106.211.37.137 faisnéis curtha leis wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:0 Amiens - Place du Don - Cathédrale (1).JPG|clé|250px|mion|Amiens]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] i réigiún [[Hauts-de-France]] é '''Amiens'''. Bhí 136,998 duine ina gcónaí i Rouen i 2016. == Féach freisin == *[[:Catagóir:Cathracha na Fraince|Cathracha na Fraince]] == Tagairtí == * [http://www.learn.columbia.edu/Mcahweb/index-frame.html Tionscadal Ardeaglais Amiens], le grianghraif * Na háiteanna is fearr le cuairt a thabhairt orthu in [https://easeonbags.com/blog/places-you-must-visit-in-amiens-france/ Amiens]. * INSEE, [https://www.insee.fr/fr/statistiques/6011075 Sonraí daonra don bhliain 2019] Amiens (i bhFraincis). * [http://www.amiens.fr/ Suíomh Gréasáin na cathrach] {{Síol-tír-fr}} {{DEFAULTSORT:Amiens}} [[Catagóir:Cathracha na Fraince]] i73r4lbrvpn0tau4ejjbet4wl7ony55 1084074 1083946 2022-08-20T12:57:12Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:0 Amiens - Place du Don - Cathédrale (1).JPG|clé|250px|mion|Amiens]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] i réigiún [[Hauts-de-France]] é '''Amiens'''. Bhí 136,998 duine ina gcónaí i Rouen i 2016. == Féach freisin == *[[:Catagóir:Cathracha na Fraince|Cathracha na Fraince]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.learn.columbia.edu/Mcahweb/index-frame.html Tionscadal Ardeaglais Amiens], le grianghraif * Na háiteanna is fearr le cuairt a thabhairt orthu in [https://easeonbags.com/blog/places-you-must-visit-in-amiens-france/ Amiens]. * INSEE, [https://www.insee.fr/fr/statistiques/6011075 Sonraí daonra don bhliain 2019] Amiens (i bhFraincis). * [http://www.amiens.fr/ Suíomh Gréasáin na cathrach] {{Síol-tír-fr}} {{DEFAULTSORT:Amiens}} [[Catagóir:Cathracha na Fraince]] 6g5k3gj2w1jt2x9s732e9dze8uv9a6k 1084278 1084074 2022-08-20T14:42:03Z Billinghurst 9143 rm link spam wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:0 Amiens - Place du Don - Cathédrale (1).JPG|clé|250px|mion|Amiens]] Is [[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] i réigiún [[Hauts-de-France]] é '''Amiens'''. Bhí 136,998 duine ina gcónaí i Rouen i 2016. == Féach freisin == *[[:Catagóir:Cathracha na Fraince|Cathracha na Fraince]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.learn.columbia.edu/Mcahweb/index-frame.html Tionscadal Ardeaglais Amiens], le grianghraif * INSEE, [https://www.insee.fr/fr/statistiques/6011075 Sonraí daonra don bhliain 2019] Amiens (i bhFraincis). * [http://www.amiens.fr/ Suíomh Gréasáin na cathrach] {{Síol-tír-fr}} {{DEFAULTSORT:Amiens}} [[Catagóir:Cathracha na Fraince]] 7tp5ju96gaptryps0nlhil8sf6m3m0p 0 90332 1084264 935657 2022-08-20T14:23:10Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Map Hittite rule en.svg|thumb|Impireacht na Hiteach]] Is grúpa eitneach san [[An Anatóil|Anatóil]] iad na '''Hitigh'''. Ba í [[an Hitis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hitigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] 0wnrewat6mja9mfpyhhm9asjc1bjyue 0 90417 1084937 1058196 2022-08-20T20:42:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Ceanada|Ceanadach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''David Lemieux''' a rugadh ar an [[22 Nollaig]], [[1988]] i [[Montréal]], [[Québec]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lemieux, David}} [[Catagóir:Dornálaithe Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] 9261ttd3ocsrn40g0ncsq3ipx0dnsig 0 90496 1084925 1058208 2022-08-20T20:41:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Rúisigh|Rúiseach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Dmitry Yurievich Pirog''' a rugadh ar an [[27 Meitheamh]] [[1980]] i d[[Temryuk]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pirog, Dmitry}} [[Catagóir:Dornálaithe Rúiseacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1980]] 66b7a9izeghgtgd6p7owrkuuqcmh51h 0 90509 1085042 1058210 2022-08-20T20:56:39Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Ríocht Aontaithe|Briotanach]] de [[Pobal Éireannach sa Bhreatain|sliocht Éireannach]] de phobal [[Lucht siúil]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|churadh meánmheáchain]], is ea '''Andy Lee''' a rugadh ar an [[11 Meitheamh]] [[1984]] i m[[Bow, Londain]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lee, Andy}} [[Catagóir:Lucht siúil]] [[Catagóir:Dornálaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1965]] [[Catagóir:Pobal Éireannach na Breataine]] 3fg067suqvck89di5wg4pmofsyt2830 0 90535 1084601 1058216 2022-08-20T20:07:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Paddy Duffy''' a rugadh ar an [[12 Samhain]] [[1864]] i m[[Boston, Massachusetts]] agus fuair bás ar an [[10 Iúil]] [[1890]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Duffy, Paddy}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1864]] [[Catagóir:Básanna i 1890]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] 3dnoqjr562sgclnln4g81h0s23x7rnx 0 90536 1084642 1058217 2022-08-20T20:12:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Ceanada|Ceanadach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Mysterious Billy Smith''', a rugadh '''Amos M. Smith''' ar [[15 Bealtaine]], [[1871]] i [[Little River, Digby, Nova Scotia]] agus a fuair bás ar an [[15 Deireadh Fómhair]], [[1937]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mysterious Billy Smith}} [[Catagóir:Dornálaithe Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1871]] [[Catagóir:Básanna i 1937]] mfqs5gosbbmvnbhelxqqhn65pl73klc 0 90546 1085035 937143 2022-08-20T20:55:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir [[Na Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] is ea '''Edna Ann Proulx''' (/ˈpruː/), a rugadh ar [[22 Lúnasa]] [[1935]]. Scríobhann sí idir úrscéalta, ghearrscéalta agus iriseoireacht. Scríobhann sí faoin ainm '''Annie Proulx''', cé go bhfuil luathshaothar aici scríofa faoi "E. Annie Proulx" agus "E.A. Proulx" chomh maith. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Proulx, Annie}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1935]] [[Catagóir:Daoine beo]] 6vomhmd2682r4udnbwtetdoikc6c1kv 0 90549 1084665 1058218 2022-08-20T20:14:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''William "Matty" Matthews''', a rugadh ar [[13 Iúil]], [[1873]] in [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]], [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] agus a fuair bás ar an [[6 Nollaig]], [[1948]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Matthews, Matty}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1873]] [[Catagóir:Básanna i 1948]] oshtst49u9fdk4bl7mpq1st1bl0kb3y 0 90550 1084916 1058219 2022-08-20T20:40:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Ceanada|Ceanadach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Eddie Connolly''', a rugadh ar [[18 Samhain]] [[1876]] in [[Saint John, New Brunswick]] agus a fuair bás ar an [[1 Eanáir]] [[1936]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eddie Connolly, Eddie}} [[Catagóir:Dornálaithe Ceanadacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1876]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] ps7ta53sq916syngp7ch967vwnjixsv 0 90556 1084646 1058222 2022-08-20T20:12:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Mike "Twin" Sullivan''', a rugadh ar [[23 Meán Fómhair]], [[1878]] i g[[Cambridge, Massachusetts]] agus a fuair bás ar an [[31 Deireadh Fómhair]], [[1937]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan, Mike "Twin"}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1878]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Básanna i 1937]] 3mamogcwph09mnkdo24thcaes6e0fre 0 90557 1084826 1058223 2022-08-20T20:31:34Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''William "Matty" Matthews''', a rugadh '''Harry Besterman''' ar [[16 Meán Fómhair]], [[1886]] in [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]], [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] agus a fuair bás ar an [[22 Feabhra]], [[1956]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lewis, Harry}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1886]] [[Catagóir:Básanna i 1956]] jdkkw3jz3i54kp49c12vioc9d1z7fce 0 90559 1084655 937246 2022-08-20T20:13:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} 4ú Príomh-Aire na [[Iamáice]] ab ea '''Michael Norman Manley''', a rugadh ar an [[10 Nollaig]] [[1924]] agus fuair bás ar an [[6 Márta]] [[1997]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Manley, Michael}} [[Catagóir:Iamáice]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1924]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] rme7brygia3mf8xueiatykesekf6nbs 0 90572 1084530 968028 2022-08-20T20:00:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Naomh]] is ea '''Eilís na hUngáire''' a rugadh [[7 Iúil]] [[1207]] i b[[an Bhratasláiv|Pozsony]] agus a fuair bás ar an [[17 Samhain]] [[1231]], i [[Hessen|Hesse]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:San Eilis na hUngaire}} [[Catagóir:Naoimh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1207]] [[Catagóir:Básanna i 1231]] [[Catagóir:Daoine Ungáracha]] mv4fy6upl9ge52obuwx0ovnwghtshz6 0 90574 1084867 937315 2022-08-20T20:35:45Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:EC-HFP MD-82 Spanair MAN 10JUN00 (6899338633).jpg|mion|MD-82 Spanair]] Thuairteáil '''[[Eitleán|Eitilt]] Spanair 5022''' i [[Maidrid]] ar an [[20 Lúnasa]] [[2008]]. Maraíodh 153 duine; gortaíodh 19. Maíodh gurbh earráid dhaonna ba chúis leis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=FS2004 - Fatal Delay (Spanair Flight 5022)|url=https://www.youtube.com/watch?v=EruTu5O9LX8|language=en|author=Youtube}}</ref> D'imigh Spanair bancbhriste, agus tháinig deireadh le an comhlacht sa bhliain 2012. == Tagairtí == {{reflist}}<br /> [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:Maidrid]] [[Catagóir:2008]] 4wao5u8ntbx62428zz65uflwcoupl5t 1085181 1084867 2022-08-20T21:59:10Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:EC-HFP MD-82 Spanair MAN 10JUN00 (6899338633).jpg|mion|clé|MD-82 Spanair]] Thuairteáil '''[[Eitleán|Eitilt]] Spanair 5022''' i [[Maidrid]] ar an [[20 Lúnasa]] [[2008]]. Maraíodh 153 duine; gortaíodh 19. Maíodh gurbh earráid dhaonna ba chúis leis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=FS2004 - Fatal Delay (Spanair Flight 5022)|url=https://www.youtube.com/watch?v=EruTu5O9LX8|language=en|author=Youtube}}</ref> D'imigh Spanair bancbhriste, agus tháinig deireadh le an comhlacht sa bhliain 2012. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-es}} [[Catagóir:Teagmhais eitlíochta]] [[Catagóir:Maidrid]] [[Catagóir:2008]] 5byvh6ndndgenjjvhkwa1ifgc8jebpn 0 90577 1084484 1058227 2022-08-20T19:55:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Sasanaigh|Sasanach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Ted "Kid" Lewis''', a rugadh '''Gershon Mendeloff''' ar [[28 Deireadh Fómhair]] [[1893]] i [[St George in the East]], [[Londain]] agus a fuair bás ar an [[20 Deireadh Fómhair]] [[1970]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ted "Kid" Lewis}} [[Catagóir:Dornálaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1893]] [[Catagóir:Básanna i 1970]] piez4kn6lc8qqmblh26vh53qoexprbr 0 90585 1084791 1058230 2022-08-20T20:27:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Jackie Fields''', a rugadh '''Jacob Finkelstein''' ar [[9 Feabhra]], [[1908]] in [[Chicago, Illinois]] agus a fuair bás ar an [[3 Meitheamh]], [[1987]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fields, Jackie}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna i 1987]] dbm7vq9a190hognqdmk5p0h18vvbteo 0 90619 1084865 1058238 2022-08-20T20:35:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Fritzie Zivic''', a rugadh '''Ferdinand Henry John Zivcich''' ar [[8 Bealtaine]], [[1913]] in b[[Pittsburgh]], [[Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[16 Bealtaine]], [[1984]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zivic, Fritzie}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1913]] [[Catagóir:Básanna i 1984]] 7t33d2782zgxh15oe1iv0g2n7za5jlt 0 90634 1084464 938172 2022-08-20T19:53:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Úrscéalaí agus file [[Albain|Albanach]] ab ea '''Tobias George Smolett'''. Rugadh é in Dalquhurn (ceantar ar chuid de Renton anois é) agus baisteadh é ar [[19 Márta]] [[1721]]. Fuair sé bás in [[Livorno]], san [[an Iodáil|Iodáil]], ar [[17 Meán Fómhair]] [[1771]]. Bhí tóir lena linn ar a chuid [[úrscéal|úrscéalta]] rógaireachta mar ''The Adventures of Roderick Random'' (1748), ''The Adventures of Peregrine Pickle'' (1751), agus ''The Expedition of Humphry Clinker'' (1771). Chuaigh na leabhair seo i gcion ar [[Charles Dickens]] agus úrscéalaithe eile a tháinig i ndiaidh Smolett. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Smolett, Tobias}} [[Catagóir:Úrscéalaithe Albanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1721]] [[Catagóir:Básanna i 1771]] onr7xservun92qhzrkoa7iuxuii3mv3 0 90667 1084974 1029976 2022-08-20T20:49:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba phiara [[Angla-Éireannach|Angla-Éireannach é]] '''Charles Coote, 1ú Iarla Mhaighean Rátha''' (c. 1610 - 17 Nollaig 1661), mac Sir Charles Coote, 1ú Bairnéad, agus Dorothea Cuffe, a bhí ina iarthrodaí Sasanach i [[Cath Chionn tSáile|gCath Chionn tSáile]] (1601 ) agus a shocraigh síos ina dhiaidh sin in [[Éire|Éirinn]]. == Éirí Amach na hÉireann agus an Cogadh Cathartha == D'éirigh leis an Coote is óige bheith ina Theachta Parlaiminte do Liatroim i bParlaimint na hÉireann idir 1634 agus 1635 agus arís sa bhliain 1640, bliain roimh thosú [[Éirí Amach 1641]]. Bhí an seanóir Charles Coote gníomhach i gcur faoi chois na ceannaircigh Éireannacha i 1642, d'ionsaigh sé [[Cluain Tarbh]] agus [[Contae Chill Mhantáin]] go déanach i 1641, agus fuair go leor sibhialtaigh bás, idir óg agus aosta; maraíodh é i gcomhrac ag cosaint Bhaile Átha Troim i mBealtaine 1642. Tar éis bhás a athar, bhí Charles Coote i gceannas ar chuid d'fhórsaí an Rí faoi '''Urumhain''' in aghaidh arm na Cónaidhme [[An Chónaidhm Éireannach|Éireannaí]], ach gabhadh é ag cosaint daingean i [[An Currach|gCurrach]] [[Cill Dara|Chill Dara]] ag arm Éireannach faoi cheannas [[James Tuchet, 3ú Iarla Ghleann Bearcháin]] (Castlehaven). Scaoileadh é le linn scor den chogaíocht sa bhliain1643. Ag an am seo, thaistil Coote go Sasana le roinnt Protastúnach le géarbheartais frith-Chaitliceacha agus deireadh a chur leis an scor a '''chur chun tosaigh'''. I [[Baile Átha Cliath|mBaile Átha Cliath]], cháin an tArdeaspag [[James Ussher|Ussher]] antoisceachas Coote agus a chomhaltaí, ach ní raibh aon ghéilleadh iontu'''.''' Rinne an Rí neamhaird ar na héilimh seo, áfach, agus mar sin chuaigh Coote isteach sna Maolchinn. <ref>Meehan, Confederation of Kilkenny,pg 101</ref> Ceapadh Coote mar cheannasaí na bParlaiminteoirí i gCúige [[Cúige Chonnacht|Chonnacht]] i 1645. Ag feidhmiú ó Iarthar Uladh, ghabh sé forlámhas thar iarthuaisceart an chúige go sealadach go ceann dhá bhliain ina dhiaidh sin. == [[Cromail in Éirinn 1649-1650]] == Dá bharr ar an [[Séarlas I, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban|Rí Séarlas]] '''a fhorghníomhú sa bhliain''' 1649, ghlac na fórsaí Protastúnacha agus Albanacha áitiúla i gCúige Uladh páirt i gcomhrialtas ríoga an Diúic '''Urumhan''', agus dá bhrí sin bhí Coote fágtha scoite amach. Chosain sé [[Doire]] i gcoinne léigear fadálach (Márta-Lúnasa 1649), le cúnamh nach raibh sé ag súil leis ó arm na Comhdhála Uladh faoi [[Eoghan Rua Ó Néill]]. Tar éis don Modh-Arm Nua faoi [[Oilibhéar Cromail|Chromail]] Droichead Átha a ghabháil, chuaigh fórsa de roinnt mílte Parlaiminteoirí faoi Robert Venables ó thuaidh chuig tuaisceart Uladh, áit a ndeachaigh Coote i gcomhar le Venables chun Ríoga Uladh na hAlban a scriosadh ag Cath <nowiki><i>Lios na gCearrbhach</i></nowiki>. Faoi thús na bliana 1650, áfach, tháinig arm na nGael i gCúige Uladh (faoi ''Éimhear Mac Mathúna'' anois, mar go bhfuair Eoghan Rua bás cúpla mí roimhe sin) i mbun gnímh arís, agus cuireadh arm Choote ar a gcosaint arís. Tar éis é a bheith '''athneartaithe''', ghluais sé chun tosaigh ar arm na nUltach ag '''An Scairbh Sholais''' agus chloígh sé iad, ag marú os cionn 2,000 saighdiúir agus gan aon phríosúnach a thógáil. Ina dhiaidh sin, rinne arm Choote iarracht dún dúshlánach in ''Achadh an Dá Chora a '''gabháil''''', a bhí á chosaint ag iarsmaí arm na nUlatach, ach d'fhulaing a shaighdiúirí taismigh throm sular ghéill an daingean. Agus Ulaidh a bheith glanta den chuid is mó, i mí an Mheithimh 1651 chuaigh sé chun cinn ar [[Baile Átha Luain|Bhaile Átha Luain]] ón Iarthuaisceart, ag seachaint fórsa blocála. Tríd an ngluaiseacht seo fuarthas an baile; bhí droichead cloiche ag an mbaile thar an tSionainn agus mar sin d'oscail an gníomh seo [[Cúige Chonnacht|Connachta]] don arm Parlaiminte den chéad uair. Chuir sé Gaillimh faoi léigear i ngeimhreadh na bliana1651, agus ghéill sí i mí Aibreáin 1652. Fuair Coote le huacht tailte plandála substaintiúla a athair i lár na tíre in Éirinn == An Athghairm == I mí na Nollag 1659, ghlac Coote páirt i [[Séarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban|gcoup]] i gcoinne an rialtais, agus ghabh sé [[Caisleán Bhaile Átha Cliath]]. I mí Feabhra 1660 chuir sé ionadaí chuig [[Séarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban]], ag tabhairt cuireadh dó iarracht a dhéanamh ar Éirinn. <ref>''Dictionary of National Biography'' 1887 volume 12-page 157</ref> Bhí Coote ina fhigiúr lárnach i bParlaimint na Comhdhála. <ref>Patrick Little, 'Coote, Charles, first earl of Mountrath (c.1610–1661)', Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004; online edn, January 2008 [http://www.oxforddnb.com/view/article/6240, accessed 3 July 2010]</ref> Tar éis Athghairm an rí chun na corónach, rinne an rí ridire de, mar [[Séarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban|Iarla Mhaighean Rátha]] sa bhliain 1660 mar luach saothair as a thacaíocht. Sna míonna eile dá shaol, bhí sé ar dhuine de na triúr fear ba chumhachtaí in Éirinn, mar a cheap an Rí é ina Ard-Bhreitheamh na hÉireann, mar aon le Roger Boyle, 1ú Iarla <nowiki><b>Orbhraí</b></nowiki> agus Sir Maurice Eustace. Go dtí gur ceapadh Diúc '''Urumhun''' mar Ard-Leifteanant na hÉireann, ghníomhaigh Tiarnaí na nGiúistísí mar an rialtas eatramhach. Mar sin féin, bhí deighiltí dhoimhne idir na triúr fear, go háirithe maidir leis an gceist ar cheart cead a thabhairt do Chaitlicigh Rómhánacha a gcuid tailte a aisghabháil, rud a lagaigh go mór éifeachtúlacht an réimis go mór. Thóg sé Rush Hall in aice le [[Maighean Rátha]], a bhí mar phríomháit chónaithe an teaghlaigh ar feadh roinnt glúine. Fuair Coote bás den [[Bolgach|bholgach]] sa bhliain 1661 agus cuireadh é i Ardeaglais Chríost, Baile Átha Cliath. == Teaghlach == Phós sé ar dtús Mary Rushe, iníon an Ridire Francis Rushe agus ar an dara dul síos Jane Hannay, iníon Sir Robert Hannay agus bhí sliocht aige leis an bheirt bhan, lena n-áirítear Charles a tháinig i gcomharbacht ar an 2ú Iarla. Phós a bhaintreach, Jane, Sir Robert Reading, an 1ú Bairnéad go pras, agus bhí tuilleadh leanaí aici. == Nótaí == {{Reflist}} == Tagairtí == * Meehan, C. P. (1882). Cónaidhm Chill Chainnigh. * Scot-Wheeler, James (1999). Cromail in Éirinn. Baile Átha Cliath: Gill & Macmillan. ISBN   <bdi> Scot-Wheeler, James (1999). </bdi> Scot-Wheeler, James (1999). [[Catagóir:Básanna i 1661]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Gaillimhe]] [[Catagóir:Daoine as Contae Ros Comáin]] [[Catagóir:Polaiteoirí na hÉireann]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] 1sprlp6f7x9rlpex8dm154gem3oa20e 0 90682 1084723 1058242 2022-08-20T20:21:04Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Cúba|Cúbach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Kid Gavilán''', a rugadh '''Gerardo González''' ar [[6 Eanáir]], [[1926]] i m[[Berrocal]], [[Camagüey]] agus a fuair bás ar an [[13 Feabhra]], [[2003]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gavilan, Kid}} [[Catagóir:Dornálaithe Cúbacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1926]] [[Catagóir:Básanna in 2003]] [[Catagóir:Cúba]] kpc4qg73hxh7f4tjja2tmd1hi2q6ohz 0 90688 1084923 1058246 2022-08-20T20:41:19Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Don Jordan''', a rugadh ar [[22 Meitheamh]], [[1934]] i [[Los Angeles]], [[California]] agus a fuair bás ar an [[13 Feabhra]], [[1997]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Jordan, Don}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1934]] [[Catagóir:Básanna i 1997]] ot5dp2g30bauw98om4den7jo8p6nq8p 0 90771 1084930 939831 2022-08-20T20:42:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Dennis Edward Skinner'''. Rugadh é i g[[Clay Cross]], [[Derbyshire]] ar an [[11 Feabhra]] [[1932]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Skinner, Dennis}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1932]] [[Catagóir:Daoine beo]] did7g59n367f3tm1whs29b4erc8jyno 0 90777 1084485 939933 2022-08-20T19:55:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is stiúrthóir scannán [[An tSeapáin|Seapánach]] é '''Takashi Miike''' ([[Seapáinis]]: 三池 崇史 Miike Takashi), a rugadh ar [[24 Lúnasa]] [[1960]] in Yao, in [[Osaka]]. Ó chuaigh sé leis an gceird, tá breis is 100 léiriúchán déanta aige, idir scannáin, dhrámaí sa téatar, fhíseáin agus chláracha teilifíse. Déanann sé ábhar greannmhar agus drámata araon, oiriúnach don teaghlach ar fad go minic. Tástálann sé teorainneacha na cinsearachta freisin, áfach, le foréigin, gnéas agus scéalta osnádúrtha. Is minic na drongadóirí ''yakuza'' mar ábhar aige. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Miike, Takashi}} [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] ce4n0590j0mrtuoxf8ahlzzr9gtk04x 0 90784 1084615 939961 2022-08-20T20:09:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid an [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí Choimeádaigh]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Nigel John Mills'''. Rugadh é i [[Jacksdale]], [[Nottinghamshire]] ar an [[28 Deireadh Fómhair]] [[1974]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mills, Nigel}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:An Páirtí Coimeádach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Daoine beo]] gfvrlz6xl9ilf57a6n1sxvmuyc97ukq 0 90785 1084619 939951 2022-08-20T20:09:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid an [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí Choimeádaigh]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Nicholas Le Quesne Herbert'''. Rugadh é i g[[Cambridge]] ar an [[7 Aibreán]] [[1963]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Herbert, Nick}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:An Páirtí Coimeádach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Daoine beo]] f3a09brauilkoujo6420eah648iqtfs 0 90786 1084835 939949 2022-08-20T20:32:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Gloria De Piero'''. Rugadh í i m[[Bradford]], [[West Riding of Yorkshire]] ar an [[21 Nollaig]] [[1972]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:De Piero, Gloria}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] [[Catagóir:Daoine beo]] s69nae5lo2rrg6ubxufo82c5f80dckr 2 90902 1084116 1083856 2022-08-20T13:30:44Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]- # [[Lugus]]- # [[Taranis]]- #* [[Ogmios]]- # [[Catubodua]] # [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]]- * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 6xtlf9zmzvzs38e28ug46luosav7ayh 1084875 1084116 2022-08-20T20:36:20Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]- # [[Lugus]]- # [[Taranis]]- #* [[Ogmios]]- # [[Catubodua]] #* [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 2apxkoda4x76bbtxob58ky69gjn1elx 1085214 1084875 2022-08-20T22:28:41Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]- # [[Lugus]]- #* [[Taranis]]-, [[Ogmios]]- # [[Catubodua]] #* [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] pa4zph4lotgnhdxua7t4msh7m4urkf2 1085282 1085214 2022-08-21T08:20:42Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]- # [[Catubodua]] #* [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] a00ponc5rshcqt8fqr33uye00n503xh 1085288 1085282 2022-08-21T10:00:44Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]], [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] jm1wnl7giawm5ntlhfgvk3fgauq4s7j 1085289 1085288 2022-08-21T10:01:12Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] rsv3av8ccqgm08obhyvpgqpxlcfwjfv 1085294 1085289 2022-08-21T10:51:18Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] # [[]] # [[Ceiltibéaraigh]]- # [[]]- # [[]]- # [[]]- # [[]]- # [[]]- # [[]]- * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] 2pvlvhjiwp3eqnxhh9tamka18k8a2gt 1085295 1085294 2022-08-21T10:55:18Z Marcas.oduinn 33120 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Ag líonadh na mbearnaí: * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]- # [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]- #* [[Leabhar Soiscéal]]- # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] # [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[???]] # [[Ceiltibéaraigh]]- # [[Ceiltigh na nOileán]]- # [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]- # [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]]- # [[Ábhar na Breataine]]- # [[]]- # [[]]- * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} Agus na bearnaí thuas líonta agam, beidh tionscadal nua agam (bliain 5): [[Téamh domhanda]] inw0nxu6ul65ongg1pq4b6izxxxlca4 0 90938 1084708 1058251 2022-08-20T20:19:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Iamáice|Iamácach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Lloyd Honeyghan''', a rugadh ar [[22 Aibreán]] [[1960]] i [[Saint Elizabeth Parish|Saint Elizabeth]], [[Iamáice]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Honeyghan, Lloyd}} [[Catagóir:Dornálaithe Iamácacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Iamáice]] em3fy7f5zengubhqayq969xskjzsmwr 0 90939 1084953 1058252 2022-08-20T20:47:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Cory Spinks''', a rugadh ar [[20 Feabhra]], [[1978]] i [[St. Louis]], [[Missouri]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Spinks, Cory}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] dpi47av96jukcsagufljgh1iai7fsdx 0 90940 1084421 1058253 2022-08-20T19:48:41Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Zabdiel Judah''', a rugadh ar [[27 Deireadh Fómhair]], [[1977]] i m[[Brownsville, Brooklyn]], [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Judah, Zab}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] 4fnnz7es8k694tt4egjbyrpj97qquuk 0 90946 1084435 945347 2022-08-20T19:50:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir de chuid an [[An Páirtí Daonlathach Liobrálach|Pháirtí Daonlathach Liobrálach]] sa [[Ríocht Aontaithe]] is ea '''Wera Hobhouse'''. Rugadh í i [[Hannover]], [[an tSacsain Íochtarach]] ar an [[8 Feabhra]] [[1960]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hobhouse, Wera}} [[Catagóir:Polaiteoirí na Ríochta Aontaithe (gan Tuaisceart na hÉireann)]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] posu3kglkprjnzdjuywcneghplood6q 0 90981 1085194 949504 2022-08-20T22:03:23Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh-mar|Gramadach}} Is aisteoir amharclainne, scannáin agus teilifíse i [[Londain]] í '''Angelique Rockas''', atá ina cheannródaí san amharclann ilnáisiúnta.<ref>http://id.loc.gov/authorities/names/nb2017020404.html</ref> Ba é ainm an chomhlachta amharclainne an '''Internationalist Theatre'''.<ref>https://viaf.org/viaf/16151110597337061662/</ref><ref>http://archive.is/0GlAd</ref><ref> https://theatricalia.com/company/2fr/internationalist-theatre</ref> ==A luathshaol== Rugadh Rockas s[[an Afraic Theas]] agus is de shliocht na Gréige í. Bhain sí onóracha amach in Ollscoil Witwatersrand le Litríocht an Bhéarla agus le mór-Fhealsúnacht, agus fuair sí oiliúint mar aisteoir i scoil amharclainne Ollscoil Cape Town.<ref>https://esat.sun.ac.za/index.php/Angelique_Rockas</ref> ==Gairme== Thosaigh Rosaas ar a gairm bheatha amharclainne ag Theatro Technis London le George Eugeniou (vide English Wikipedia), áit ar ghlac sí ról Medea (Euripides) aistrithe ag Philip Vellacott,<ref>https://archive.org/details/ScreengrabNedChailletMedeaTheTimesReview21Jan1982Pg13</ref> agus IO in Prometheus faoi chathaoirleacht Aeschylus<ref>http://www.apgrd.ox.ac.uk/productions/people/3272</ref> Faoi ainm Angeliki (a hainm Gréige) Rockas, rinne sí léirithe i dteanga dhúbailte (Gréigis / Béarla) bunaithe ar thobchumadh ar thopaicí a raibh tionchar acu ar phobal na Cipire Gréigise.<ref>https://archive.org/details/InterviewAngeliqueRockasParakiakiHaravgi</ref> [[File:Angelique Rockas as Carmen in &#039;The Balcony&#039; by Jean Genet, presented by Internationalist Theatre.jpg|thumb|Angelique Rockas as Carmen in &#039;The Balcony&#039; by Jean Genet, presented by Internationalist Theatre]] I measc an Internationalist Theatre, seachas róil Emma i "El Campo" le Griselda Gambaro,<ref>https://archive.org/details/BBCLatinAmericanReview2</ref> agus Miss Julie faoi Lúnasa Strindberg ta ,<ref>https://archive.org/details/MorningStarProfoundConflictArticle</ref> Carmen (i El Balcón de réir Géinéid),<ref>https://archive.org/details/TheBalconyReviewJohnLeachWhereToGo</ref> Yvette (i El Misneach na Máthar le haghaidh Brecht),<ref> https://archive.org/details/CitylimitsMotherCourageJuliaPascal </ref>Miriam (i mBarra Óstán Tóiceo),<ref>https://archive.org/details/The_Star_SA_review_In_the_Bar_of_a_Tokyo_Hotel ,(The Star ) </ref> agus Tatiana (ag Naxmies ag Máximo Gorki) .<ref> https://ia800703.us.archive.org/21/items/PaulLewenste </ref><ref>https://theatricalia.com/person/200e/angelique-rockas</ref> I measc na gcodanna scannán tá Henrietta i 'The Witches', Nereida i 'Oh Babylon', teicneoir cothabhála in 'Outland'. Maidir le Teilifís na Gréige, d’imir sí Ms Ortiki i 'Emmones Idees' stiúrtha ag Thodoros Maragos ==Cartlanna== *[https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/c/F276022 Angelique Rockas ] Cartlann Náisiúnta na Ríochta Aontaithe ==Naisc sheachtracha== {{Commonscat}} * [https://www.imdb.com/name/nm0734214/ ] Angelique Rockas IMDB * [http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/4ce2bb0051629 Angelique Rockas] Institiúid Scannán na Breataine * [http://www.hellenism.net/greece/famous-greeks/interviews/angelique-rockas.html Angelique Rockas ] Hellenism.net * [https://archive.org/details/VogueMexcoCoverJuly1992 Angelique Rockas ] Vogue Mexico & Latin America Angelique Rockas : Una Actirz Multiplicada * [https://www.pinterest.co.uk/angeliquerockas/?eq=an&etslf=8510 Angelique Rockas] Pinterest ==Tagairtí== {{DEFAULTSORT:Rockas, Angelique}} [[Catagóir:Aisteoirí]] [[Catagóir:Daoine beo]] 32m4dzqdew7akd13l5nn38gj7uspdo8 0 91142 1084753 1011614 2022-08-20T20:24:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir [[Iarnua-aoiseachas|iar-nua-aoiseach]] [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] is ea '''John Simmons Barth''', a rugadh ar [[27 Bealtaine]] [[1930]] in Cambridge, [[Maryland]]. Tá sé aitheanta mar dhuine de na príomhphearsana ag scríobh [[Meitificsean|meitificsin]] sna Stáit Aontaithe. Rinne John Barth staidéar ar feadh tamall sa Scoil Juilliard, scoil cheoil, i g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]] agus ansin in Ollscoill Johns Hopkins in [[Baltimore, Maryland]]. Bhronn an scoil seo céim baitsiléara air sa bhliain 1950 agus céim máistreachta sa bhliain 1951. Bronnadh an National Book Award air sa bhliain 1973 as an úrscéal sin leis, ''Chimera''. Chaith sé blianta ina ollamh le [[Béarla]], in Pennsylvania State University ó 1953 go 1965, in State University of New York in [[Buffalo, Nua-Eabhrac|Buffalo]] ó 1965 go 1973 agus in Johns Hopkins ó 1973 go 1995. D'éirigh sé as an múinteoireacht sa bhliain 1995. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Barth, John}} [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1930]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine as Maryland]] once3d0urz6nxg7sa3mggepw84voyb3 0 91361 1085219 987597 2022-08-20T22:32:52Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Fishmongers' Hall in the City of London.jpg|clé|250px|mion|Suíomh Shá Dhroichead Londan]] Sáíodh cúigear duine, beirt go marfach, ar an [[29 Samhain]] [[2019]] ar [[Droichead Londan]]. Scaoileadh an ionsaitheoir [[Usman Khan]] as [[príosún]] roimh an ionsaí. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-en}} {{DEFAULTSORT:Sa Dhroichead Londan, 2019}} [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Stair Londan]] tnk7b0ew4tk3p1n3mxo9nltc6be0eve 0 91459 1085210 973434 2022-08-20T22:25:51Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[File:The_Home_Front_in_Britain_during_the_Second_World_War_HU44272.jpg|250px|mion|clé|An Bhleaist, 1940]] [[Íomhá:Luftwaffe 1kg Incendiary Bomb.jpg|mion|[[buama]] [[loiscneach]], Luftwaffe 1kg, in úsaíd 1936-1940?]]Feachtas [[Buama|buamála]] [[Luftwaffe]] na [[An Ghearmáin|Gearmáine]] ar [[Cathair (lonnaíocht)|chathracha]] na [[An Bhreatain|Breataine]] (agus [[Béal Feirste]]) faoi choim na h[[oíche]] ab ea an '''Bliotsa''', nó an '''Blitz''',<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/blitz/ga/|teideal="blitz"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-09-07}}</ref><ref>giorraithe ó "[[Blitzkrieg]]" agus é a mhíniú mar ‘cogadh tintrí nó cogadh ar luas lasrach</ref> i rith an [[An Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogadh Domhanda]], ó [[7 Meán Fómhair]] [[1940]] go dtí [[11 Bealtaine]] [[1941]]. == Cúlra == "Oibríocht an Mhór-Róin" a bhí an códainm ar an ionradh a bhí á phleanáil ag [[Adolf Hitler|Hitler]], chun seilbh a ghlacadh ar [[an Bhreatain]]. == Na hImeachtaí == Tharla 160 ionsaí in aghaidh na h[[oíche]] ar [[Londain]] i rith 1940/1941, agus maraíodh 40,000 duine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://itunesu-assets.itunes.apple.com/apple-assets-us-std-000001/CobaltPublic7/v4/37/1c/1d/371c1db0-b597-1cf0-3741-f2bab8062bb4/329-3883465272086727006-An_Dara_Cogadh_Domhanda_agus_An_Cogadh_Fuar_1.pdf|teideal=An Dara Cogadh Domhanda agus an Cogadh Fuar|údar=Coláiste Oiriall, Muineachánː Stair an Teastais Shóisearaigh|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref> Ar an [[29 Nollaig]] [[1940]], leag an Ghearmáin 100,000 buama loiscneach ar Londain, an oíche is measa b'fhéidir.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Second Great Fire of London|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Second_Great_Fire_of_London&oldid=933038982|journal=Wikipedia|date=2019-12-29|language=en}}</ref> Bhí an [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] uilig faoi bharr lasrach. [[Íomhá:The New Incendiary Bomb is Heavier Art.IWMPST13869.jpg|mion|clé|270x270px|H.M. Stationery Office, 1942|alt=]] Bhí an Bliotsa níos measa ar [[Learpholl]] ná áit ar bith eile, taobh amuigh de Londain.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-amuigh-faoin-aer-ar-son-an-chultuir.aspx|teideal=Amuigh faoin Aer ar Son an Chultúir|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2019-12-29}}</ref> "[[Cath na Breataine]]" a thugtaí ar an cath mór san aer idir [[Luftwaffe]] na Gearmáine agus [[RAF]] na Breataine. Faoi dheireadh, bhí smacht ar an aerspás de dhíth ar na [[Naitsithe]]. Bhuaigh an RAF an cath seo i 1941, go pointe áirithe mar bhí [[radar]] in úsáid acu. Tháinig deireadh leis an mBliotsa ar [[11 Bealtaine]] [[1941]]. Mar thoradh, b’éigean do Hitler an t-ionradh a chur ar ceal nuair a theip ar Chath na Breataine. [[Íomhá:High Street and Bridge Street, Belfast (26643662588).jpg|clé|mion|High Street agus Bridge Street, ''[[Béal Feirste]]'', 1941]] == Cuntas finné súl == Is sliocht é seo as agallamh le Myrtle Solomon, as Londain, a tháinig slán ón mBliotsa sa bhliain 1940. <blockquote>"Is cuimhin liom [[buama]]í [[loiscneach]]<nowiki/>a á gciceáil agam ón díon le mo chosa, nó le foirceann [[Scuab|scuaibe]], díreach chun iad a chur isteach sa [[Gairdín|ghairdín]] i bhfad ó [[Díon|dhíon]] an [[Teach|tí]]. Is cuimhin liom [[gaineamh]] a chaitheamh agam ar bhuama ar feadh tamall fada. Lean mé orm, mé ag déanamh an rud díreach a dúradh liom – agam an gaineamh seo á chaitheamh air, ach las sé suas arís. Bhí na h[[Eitleán|eitleáin]] fós os ár gcionn, agus cheapfá go bhféadfaidís tú a fheiceáil – agus cheapfá dá bhfeicfidís tine ar siúl, go scaoilfidís buama eile anuas ort. Mar sin, bhí scéin an domhain ort. Ar maidin, bhí áthas ort a bheith beo – ach le mothú uafásach ciontachta toisc nach raibh daoine eile beo – agus gur chóir duitse a bheith ina n-áit dáiríre?"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.examinations.ie/tmp/1577653451_8093546.pdf|teideal=“Forgotten Voices of The Second World War”|údar=Max Arthur (Random House)|dáta=2004|dátarochtana=2019}}</ref></blockquote> == Féach freisin == * [[Blitz Bhéal Feirste]] ar an Vicipéid * "D'imigh sin agus Tháinig seo" le Séamus Mac Seáin, le cuimhní cinn ón mBlitz i [[Béal Feirste|mBéal Feirste]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.coisceim.ie/dimighsin.html|teideal=D'imigh sin agus Tháinig seo Séamus Mac Seáin|work=www.coisceim.ie|dátarochtana=2019-12-29}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bliotsa, An}} [[Catagóir:Stair Londan]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] cgbke4pi4pvw0nv44vaqv32tnympdhw 0 91472 1084427 951153 2022-08-20T19:49:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Māori|Maorach]] é '''Winston Reid''' a rugadh ar an [[3 Iúil]] [[1988]] in [[Auckland]], [[an Nua-Shéalainn]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Reid, Winston}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na Nua-Shéalainne]] [[Catagóir:Daoine Maoracha]] q8xvnht3nunb8e2gs9drfas6x5z0jhm 0 91474 1085078 951380 2022-08-20T21:00:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Sasanaigh|Sasanach]] é '''Aaron William Cresswell''' a rugadh ar an [[15 Nollaig]] [[1989]] i [[Learpholl]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Cresswell, Aaron}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Imreoirí sacair Shasana]] 6ny4aw3vka13hkak3blsohxjfo9fl18 0 91503 1084918 1016835 2022-08-20T20:40:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Éamonn Mac Giolla Iasachta''' (Béarla: '''Edward MacLysaght''' ; 6 Samhain 1887 - 4 Márta 1986) a bhí ar cheann de na gineolaithe ba mhó le rá [[Éire|in Éirinn]] san fhichiú haois. Chuir a chuid leabhar ar shloinnte [[Muintir na hÉireann|Éireannacha]] go mór le hobair an [[Pádraig de Bhulbh|Athar Phádraig de Bhulbh]] '''Sloinnte Gaedheal is Gall'''(1923) agus chuaigh sé i bhfeidhm orthu siúd go léir a rinne taighde ar stair a muintire. == Luathshaol == Rugadh Mac Giolla Iasachta in Flax-Bourton, Nailsea, [[Somerset]], [[Sasana]]. Ba iad [[Sidney Royse Lysaght]] agus Katherine Clarke a thuismitheoirí. San iontráil a thug sé in Who’s Who,What’s What and Where in Ireland, sa bhliain 1973, is iad ‘Edward Anthony’ a ainmneacha agus deir sé gurbh amhlaidh a baisteadh é i gContae an Chláir 6 Samhain na bliana 1889 agus gur ‘Séadna McLysaght’ ab ainm dá athair. Protastúnach a athair Sidney agus b’as an gceantar idir [[Maigh Eala|Mala]] agus [[Dún ar Aill]] dó; bhí gnó cruach aige i m[[Briostó]] ach úrscéalaí aitheanta ba ea é agus bhí meas air mar fhile. Scríobh Éamonn a bheathaisnéis, S.R. Lysaght. The Author and the Man, 1974. B’as [[Lincolnshire]] do Katherine Clarke ach mhaíodh Éamonn gurbh as Laois dá sinsir i bhfad siar. Luann Éamonn deartháir amháin, Pat. Níl amhras ach gur mar oidhreacht ón athair a fuair sé an grá a bhí aige riamh ar Éirinn. Ach is oiliúint Shasanach amach is amach a tugadh dó: scoil ullmhúcháin in Nash House gar do Bhriostó, ansin an scoil cháiliúil Rugby, mar a raibh [[Rupert Brooke]] ar dhuine dá lucht aitheantais, agus i ndeireadh báire cúpla bliain i g[[Coláiste Corpus Christi, Oxford]]. D’fhág sé Oxford um Márta 1908: ‘I did no good there and left the place abruptly in a disreputable atmosphere of whiskey and horses’ (Changing Times). Faoin ainm ‘Jim Hogan’ chuaigh sé ag obair mar phrintíseach ar fheirm in Tunley, Somersetshire, gan fhios dá mhuintir a bhí san Astráil ag an am. Bhain sé ardtaitneamh as trí shamhradh timpeall 1907 a chaith sé i g[[Contae an Chláir]], é ag cur faoi i sean-otharcharr sna dumhcha idir [[Lios Ceannúir]] agus [[Leacht Uí Chonchúir|an Leacht]]; tuairim 1908 a thosaigh sé ag foghlaim beagán Gaeilge ó chainteoirí dúchais sa cheantar sin. I 1909 cheannaigh a athair feirm mhór 600 acra sna Ráithíní in aice le Tuaim Gréine i gContae an Chláir; níor shíl Coimisiún na Talún gur thalamh é a bhí oiriúnach le roinnt ar thalmhaithe. B’as an taobh sin den Chlár do mhuintir Lysaght i bhfad siar agus is nuair a d’aistrigh siad go [[Contae Chorcaí|Co. Chorcaí]] a d’iompaigh siad ina bProtastúnaigh; cá bhfios nach raibh baint ag iompú Éamoinn ina Chaitliceach san eaglais i d[[Tuaim Gréine]] leis an gcúlra sin? Ba é a bheadh i mbun ghnó na feirme sna [[Na Ráithíní|Ráithíní]] ó 1909 amach. B’fhéidir a rá gur cuntas ar a shaol mar fheirmeoir is ea an t-úrscéal The Gael, 1919. Feasta is [[Cláiríneach]] a bheadh ann agus bheadh blas an Chláir ar a Bhéarla, fiú. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Giolla Iasachta, Eamonn Mac}} [[Catagóir:Scoláirí Gaeilge]] [[Catagóir:Básanna i 1986]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1887]] bn6l4ftvyaxenyxaaw1avy4q39ubjf8 0 91511 1084721 951216 2022-08-20T20:20:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba amhránaí ceoldrámaíochta [[Māori|Maorach]] í '''Dame Kiri Jeanette Claire Te Kanawa''', a rugadh '''Claire Mary Teresa Rawstron''' ar an [[6 Márta]] [[1944]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Te Kanawa, Kiri}} [[Catagóir:Daoine Maoracha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] 95vs5nt62zn3719iqlmdsf5pt5i5hyi 0 91512 1084889 951264 2022-08-20T20:37:44Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Paragua|Paraguach]] é '''Fabián Cornelio Balbuena González''' a rugadh ar an [[23 Lúnasa]] [[1991]] i [[Ciudad del Este]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Balbuena, Fabián}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1991]] [[Catagóir:Imreoirí sacair Pharaguacha]] [[Catagóir:Paragua]] [[Catagóir:Daoine beo]] 5xke3sq5237d08a4uu5sy4p92ffne2n 0 91533 1084602 951382 2022-08-20T20:07:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[An Airgintín|Airgintíneach]] é '''Pablo Javier Zabaleta Girod''' a rugadh ar an [[16 Eanáir]] [[1985]] i m[[Buenos Aires]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Zabaleta, Pablo}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na hAirgintíne]] 9hr6e5q73uvr7uyzb0s2cc4omjow2wf 0 91534 1085044 951383 2022-08-20T20:56:51Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Rúisigh|Rúiseach]] é '''Andriy Yarmolenko''' a rugadh ar an [[23 Deireadh Fómhair]] [[1989]] i [[Saint Petersburg]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Yarmolenko, Andriy}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1989]] [[Catagóir:Imreoirí sacair Shasana]] c5fvlrkdzc1gmm5uo37zyqvxyzpqgwp 0 91571 1084687 951638 2022-08-20T20:17:06Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[An Airgintín|Airgintíneach]] é '''Manuel Lanzini''' a rugadh ar an [[15 Feabhra]] [[1993]] in [[Ituzaingó, Buenos Aires]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Lanzini, Manuel}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1993]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na hAirgintíne]] 68tc8iinmdaa7qknuc6634qohbfj0jd 0 91612 1084554 952081 2022-08-20T20:02:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Albain|Albanach]] é '''Robert Snodgrass''' a rugadh ar an [[7 Meán Fómhair]] [[1987]] i n[[Glaschú]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Snodgrass, Robert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na hAlban]] e3kiq8iah89j8qeuepx89rcctjapcet 0 91622 1085196 1059570 2022-08-20T22:04:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Áed Ua Crimthainn''' (Nua-Ghaeilge: ''Aodh Ó Criomhthainn'') nó '''Áed mac Crimthainn''' ([[12ú haois]]) ab agus comharba [[Mainistir Thír Dhá Ghlas|Thír Dhá Ghlas]] i ngar do Loch Dearg i g[[Contae Thiobraid Árann]].<ref name="Lydon">Lydon, James F.. ''The Making of Ireland: From Ancient Times to the Present''. (London: Routledge, 1998, ISBN 978-0-415-01348-2) lgh 42–43.</ref> Ba é príomhscríobhaí an [[Leabhar Laighneach|Leabhair Laighnigh]] (Leabhar an Nuachabhála) é agus síltear gurb eisean a dhíolaim é.<ref name="MI">Breen, Aidan, ''Áed Ua (or Mac) Crimthainn'' in Duffy, Seán, Ailbhe MacShamhráin & James Moynes, ''Medieval Ireland: An Encyclopedia'' (CRC Press, 2005, {{ISBN|978-0-415-94052-8}})</ref><ref name="O'Neill">O'Neill, Timothy, ''The Irish Hand: Scribes and Their Manuscripts from the Earliest Times to the Seventeenth Century with an Exemplar of Irish Scripts'' (Dublin: Dufour Editions, 1984, {{ISBN|978-0-85105-411-7}})</ref><ref name="Follett">Follett, Westley, ''Céli Dé in Ireland: Monastic Writing and Identity in the Early Middle Ages'' (London: Boydell Press, 2006, {{ISBN|978-1-84383-276-8}})</ref> [[File:Book of Leinster, folio 53.jpg|thumb|right|Fóilió 53 den [[Leabhar Laighneach]] ]] ==Beatha agus saothar== Scoláire ba ea Áed agus é ina dhuine de sheanmhuintir eaglaiseach i [[Contae Laoise]]. Ba chomharbaí iad de Cholum moccu Loigse (Colum mac Crimthainn), manach a bhunaigh Mainistir Thír Dhá Ghlas sa 6ú haois agus a bhí mór le [[Colm Cille]].<ref name="MI"/> Lean Áed Finn mac maic Chélechair Ui Cheinnéidig, ceann mainistreach a fuair bás in 1152. Is dócha gurbh é Áed an comharba deireanach, mar dódh an mhainistir in 1164.<ref name="Follett"/> Bhí Áed mór le Finn mac Gussáin Ua Gormáin, easpag Chill Dara agus ab an Iúir, agus théidís i gcomhar le chéile.<ref name="O'Neill"/><ref name="Follett"/><ref name="O'Sullivan">O'Sullivan, William, 'Notes on the scripts and make-up of the Book of Leinster', in ''Celtica'' 7 (1966) lgh 1&ndash;31</ref><ref name="CHIL">Kelleher, Margaret, and Philip O'Leary (eds.) ''The Cambridge History of Irish literature – Volume 1 to 1890'' (Cambridge University Press, 2006), lgh 33 & 36</ref> Chuidigh Finn agus Gilla na Náem Úa Duinn le hÁed an Leabhar Laighneach a dhíolaim.<ref name="EB">Bhreathnach, Edel, 'Two contributors to the Book of Leinster: Bishop Finn of Kildare and Gilla na Náem Úa Duinn' in Michael Richter and Jean-Michel Picard (eag.) ''Ogma: essays in Celtic studies in honour of Próinséas Ní Chatháin'' (Dublin: Four Courts Press, 2002), lgh 105 - 111</ref> Díolaim de stair, de scéalta agus de dhánta atá i gceist. Cuireann na hannála atá sa leabhar in iúl gur scríobhadh é idir 1151 and 1201, cé go raibh an chuid is mó de críochnaithe faoi na 1160idí.<ref name="CHIL"/> Is féidir an bhliain 1166 a chur leis an iontráil dheireanach a bhreac Áed lena láimh féin.<ref name="Follett"/> Is dócha gurbh é Áed staraí an rí Diarmait Mac Murchada. Sa Leabhar Laighneach is cosúil go raibh sé ar an gcéad scoláire a bhain feidhm as an abairt “rí Érenn co fressabra” (rí na hÉireann go freasúra), abairt a mbainfeadh a lán eile feidhm aisti ina dhiaidh sin.<ref name="Byrne">Byrne, Francis John. "Ireland and her neighbours," ''c''.1014 - ''c''.1072: Ó Cróinín, Dáibhí (eag.): ''Prehistoric and Early Ireland'', A New History of Ireland, imleabhar I, 2005 (ISBN 978-0-19-922665-8) Oxford University Press: lgh 862 - 898 869 - 870.</ref> Rinneadh cóip de litir a fuair Áed ón easpag Finn san Leabhar Laighneach i bhFóilió 206, cóip a rinne ceann de na lámha eile sa lámhscríbhinn.<ref name="O'Sullivan"/> Tá sí seo ar na litreacha pearsanta is luaithe a scríobhadh in Éirinn.<ref>Forste-Gruppe, S., 'The Earliest Irish Personal Letter', Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium ( 27&ndash;30 April 1995), 15 (1995) lgh 1&ndash;11</ref> Deir an litir: :Betha 7 slainte o Fhind epscop (.i. Cilli Dara) do Aed mac Crimthainn do fhir leigind ardrid Leithi Moga (.i. Nuadat) 7 do chombarbu Cholumim meic Crimthaind 7 do phrimsenchaid Laigen ar gaes 7 eolas 7 trebaire lebur 7 fessa 7 foglomma 7 scribthar dam deired in sceoil bisce ::cu cinte duit a Aed amnais<br> ::a fhir cosinn aeb ollmais<br> ::cian gar dom beith it hingnais<br> ::mían dam do bit him comgnais<br> :Tucthar dam duanaire Meic Lonain co faiccmis a cialla na nduan dilet ann. Et Uale in Christo ::''Beatha agus sláinte ó Fhionn easpag (i.e. easpag Chill Dara) chun Aodha mhic Chriomhthain, fear léinn Ardrí Leath Mhogha (i.e. Maigh Nuad) agus chun comharba Choilm mhic Chriomhthain agus chun príomhsheanchaí Laighean ar ghaois agus eolas agus treabhaire leabhar agus feasa agus foghlama, agus scríobhtar dom deireadh an scéil bhig: Go cinnte duit a Aodh ghéarintinnigh, a fhir na gnúise an-áille, más gearr nó fada atáim i d’éagmais is mian liom tú a bheith i mo chóngas. Go dtugtar dom duanaire [[Flann mac Lonáin|mhic Lonáin]] go bhfeicimis ciall na ndánta atá ann. Et vale in Christo''. Bhí amhras ag Áed ar rudaí sa traidisiún ach bhí sé sásta iad a choinneáil sa lámhscríbhinn.<ref name="Lydon"/> ==Nótaí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Crimthainn, Aed Ua}} [[Catagóir:Contae Thiobraid Árann]] [[Catagóir:Sagairt Chaitliceacha]] [[Catagóir:Scoláirí agus lucht acadúil na hÉireann]] 2ctsxyh51rk8gyh3ioevrt92cvigkx8 0 91625 1084551 952163 2022-08-20T20:02:24Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[Spáinnigh|Spáinneach]] é '''Roberto Jiménez Gago''' a rugadh ar an [[10 Feabhra]] [[1986]] i [[Maidrid]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Jiménez Gago, Roberto}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na Spáinne]] c42w5wn4jvb6pikbe06rcsak1jg0d4s 0 91667 1084578 1051883 2022-08-20T20:05:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Taoiseach de chuid na g[[Cómáinsí]] ab ea '''Quanah Parker''' (Cómáinsí: kwana, "boladh") (timpeall 1845 nó 1852 – 20 Feabhra 1911). Tháinig sé ar an saol mar duine de na Nokoni (“Fánaithe”), mac an taoisigh Chómáinsí [[Peta Nocona]] agus [[Cynthia Ann Parker]]. Angla-Mheiricéanach a bhí ina mháthair, a fuadaíodh ina cailín óg agus a shocraigh go h-iomlán mar chuid den treibh. Bhí Quanah ina thaoiseach ar an ngrúpa siúd Quahadi ("[[Antalóp]]"). Agus cuid mhaith de thaoisigh na treibhe curtha faoi chois, tháinig Quanah go mór chun cinn mar cheannaire nuair a ghlac sé páirt lárnach i g[[Cogadh na hAbhainne Deirge]] sa bhliain 1874 i gcoinne lonnaitheóirí ón oirthear. Theip orthu an ceann is fearr a fháil ar na Meiriceánaigh, áfach, ach bhí Quanah in ann an treibh a stiúiradh slán sábháilte go dtí an tearmann i bhFort Sill, [[Oklahoma]]. Agus mórmah mór de [[Buabhall|bhuabhaill]] na machairí mora bánaithe d’aon turas ag na Meiriceánaigh, ghéill Quanah go síochánta. "Taoiseach Deireanach na gCómáinsí" a thugtar go minic air. Ní raibh sé riamh de nós ag na gCómáinsí duine a roghnú chun taoiseach a dhéanamh de, agus b'é an rialtas Meiricéanach a cheap Quanah ina cheannaire ar náisíun uile na gCómáinsí. Chuaigh sé leis an bhfeirmeoireacht as seo amach, agus níorbh fhada go raibh sé ar duine de na bocanna bó ba mhó sa chontae [[Cache, Oklahoma]]. Toghadh ina leas-shirriam é ar an gcathair síud [[Lowton, Oklahoma]] sa bhliain 1902. Rinne sé a chuid chomh maith chun cloígh le h[[Eaglais na Meiriceánach Dúchasach]]. Chuir na dúchasaigh béim ar leith ar thábhacht agus naofacht an pheyote i nósanna spioradáltachta, agus bhí Quanah thar a bheith gníomhach i gcúrsaí consanta agus chur chun cinn. Tá Quanah curtha ar Mhaolchnoc an Taoisigh i bhFort Sill. Tá a rian fágtha go tréan aige ar a fhód dúchais ("Comancheria" a thugtaí air leis na gcianta) agus is iomaí baile agus bóthar atá ainmnithe in ómós dó, in iardheisceart Oklahoma agus tuaisceart [[Texas]] ach go háirithe. ==Tuilleadh léitheoireachta== *Weston La Barre, ''The Peyote Cult'', New Haven, CT: Yale University Press, 1938 *Paul H. Carlson and Tom Crum, ''Myth, Memory and Massacre: The Pease River Capture of Cynthia Ann Parker'', Texas Tech University Press, 2011 *Pekka Hamalainen, ''Comanche Empire'', New Haven, CT: Yale University Press, 2008 * Jo Ann Powell Exley, ''Frontier Blood: the Saga of the Parker Family'', Texas A & M University, 2001 * William T. Hagan, ''United States-Comanche Relations: The Reservation Years'', New Haven, CT: Yale University Press, 1976 * William T. Hagan, ''Quanah Parker, Comanche Chief'', Norman, OK: University of Oklahoma Press, 1993 * Clyde L. and Grace Jackson, ''Quanah Parker, last chief of the Comanches; a study in Southwestern Frontier history'', New York, Exposition Press, 1963 * Bill Neeley, ''The Last Comanche Chief: The Life and Times of Quanah Parker'', New York: John Wiley and Sons, 1995 * Jack K. Selden, ''Return: The Parker Story'', Clacton Press, 2006 {{síol}} [[Catagóir:Cómáinsí]] [[Catagóir:Ceannairí na Meiriceánach Dúchasach]] [[Catagóir:Básanna i 1911]] j0ytxzph4spmpa55rtxwsdeyau3j49q 0 91704 1084985 952917 2022-08-20T20:50:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir [[sacair]] [[An Cholóim|Colómach]] é '''Carlos Alberto Sánchez Moreno''' a rugadh ar an [[6 Feabhra]] [[1986]] i g[[Quibdó]]. Imríonn sé faoi láthair le [[West Ham United Football Club|West Ham]]. {{Teimpléad:Stumpa-peileadóirsacair-en}} {{DEFAULTSORT:Sánchez, Carlos}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1986]] [[Catagóir:Imreoirí sacair na Colóime]] [[Catagóir:An Cholóim]] 4d5k56hm1crdcmoelr7d6e06sutgdp1 0 91707 1084513 1058265 2022-08-20T19:58:15Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Shane Andre Mosley''', a rugadh ar [[7 Meán Fómhair]], [[1971]] i [[Lynwood, California]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mosley, Shane}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] o2tc33h2wr1rsdkqnm0me3t7phkotlp 0 91769 1084987 1058268 2022-08-20T20:50:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Airgintín|Airgintíneach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Carlos Manuel Baldomir''' a rugadh ar an [[30 Aibreán]], [[1971]] i [[Santa Fe, an Airgintín]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baldomir, Carlos}} [[Catagóir:Dornálaithe Airgintíneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] 5z09vlmuw98xe5e8sro58nuodxq1d9r 0 91788 1084449 1058271 2022-08-20T19:51:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Victor Ortiz''', a rugadh ar [[31 Eanáir]], [[1987]] i n[[Garden City, Kansas]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ortiz, Victor}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] idaiqy3sowx2pysrma611n5ql4l93hz 0 91828 1085126 954869 2022-08-20T21:43:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bean uasal Éireannach ba ea '''Máire Stíobhartach Ní Dhomhnaill''' (1607 – tar éis 1639?). Chaith sí saol eachtrúil ar an Mór-Roinn. == Beatha == Rugadh Máire do [[Brighid Nic Gearailt|Bhrighid Nic Gearailt]] agus do Rudhraighe Ó Domhnaill, Iarla Thír Chonaill. (Iníon le hÉinrí, 12ú hIarla Chill Dara, agus leis an mBantiarna Frances Howard, iníon Iarla Nottingham, ba ea Brighid.) Rugadh i Sasana í tar éis gur [[Imeacht na nIarlaí|theith a hathair]] chun na Mór-Roinne, agus bhronn [[Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire|Séamas I]] an sloinne “Stíobhartach” uirthi. D’fhill a máthair Brighid ar Éirinn léi in 1609 agus bhí siad ina gcónaí ag Maigh Nuad ar thailte Mhic Gearailt i g[[Contae Chill Dara]] go dtí 1619, nuair a dúradh leo teacht ar ais chun Sasana. Thug an Rí spré mhór do Mháire agus cuireadh faoi chúram a sheanmháthar, Bantiarna Chill Dara, í.<ref name="dnb">Bagwell, Richard (1895). "O'Donnell, Mary Stuart," ''National Dictionary of Biography'', imleabhar 41, lch 446; luaitear "Addenda," ''Earls of Kildare'', lch 321.</ref> Rinne seanmháthair Mháire iarracht ar bhean uasal Shasanach a dhéanamh di. Dúirt sí le Máire go bhfágfadh sí a hoighreacht mhór féin aici agus go dtabharfadh sí fear céile di. Bhí doicheall ar Mháire roimh an bhfear céanna toisc gurbh Éireannach é a d’iompaigh ina Phrotastúnach. (B’fhéidir, freisin, go raibh sí mór cheana le fear óg eile, Dualtach Ó Gallchóir.)<ref name="dnb"/> [[File:Gatehouse Prison, Westminster.JPG|thumb| Príosún an Tí Geata mar a bhí sé san 18ú haois sular leagadh é.]] Bhí muintir a máthar buartha go mór toisc go raibh sí ag éirí mór le hÉireannaigh óga Chaitliceacha i [[Londain]] a bhí mídhílis don rialtas. I samhradh na bliana 1626, nuair a bhí Máire timpeall 19 bliana d’aois, bhris sí féin agus scata cairde isteach i b[[Príosún an Tí Geata]] agus d’fhuascail a leasdeartháir Cathbharr Ó Domhnaill agus a col ceathrar Aodh Ó Ruairc, beirt a cuireadh i ngéibheann toisc gur dhiúltaigh siad éirí as an éileamh a bhí acu ar thailte plandáilte i m[[Bréifne]] Thiar.<ref name="dnb"/> Fuarthas amach gurb ise a bhí ann agus ordaíodh di teacht i láthair na cúirte ríoga. Thogair sí éalú ó Londain i ndeireadh na bliana 1626. Chuaigh sí ar fán, duibhléid agus buataisí uirthi agus claíomh ar iompar aici, agus faoi dheireadh bhain sí Briostó amach. Bhí bean choimhdeachta faoi bhréagriocht léi darbh ainm Anne Baynham, agus "gentilhomme son parent"<ref name="dnb"/> (duine uasal a bhí ina ghaol léi), arbh é Ó Gallchóir é, de réir cosúlachta.<ref name="dnb"/> Bhí barúil acu i mBriostó gur bhean í, ach (más fíor do scríbhneoir Spáinneach) thug sí breab do ghiúistís, thairg sí comhrac aonair a throid agus bhí ag suirí go díograiseach le cailín. Rinne an triúr dhá iarracht ar Éire a bhaint amach ach séideadh an long ar ais go dtí an Severn. Chuaigh siad ar bord long Ísiltíreach agus tugadh go [[La Rochelle]] iad. D’fhan Máire in éide fir agus chuaigh ag suirí (más fíor) le bean eile in [[Poitiers]].<ref name="dnb"/> [[File:Brussel.1610.a.jpg|thumb|left|Radharc ar an mBruiséil, c. 1610]] Nuair a bhain Máire [[an Bhruiséil]] amach i Mí Eanáir 1627 chuir an Pápa litir chomhghairdeachais chuici. Ba ghearr gur chuir sí olc ar an deartháir ba shine aici, Aodh Ó Domhnaill, 2ú hIarla Thír Chonaill, duine nár casadh uirthi cheana, nuair a lean sí uirthi ag imeacht in éide fir agus a dhiúltaigh Seán Ó Néill, 3ú hIarla Thír Eoghain, a phósadh. Bhí Aodh tar éis cabhair a iarraidh ar an Ardeaspag [[Flaithrí Ó Maolchonaire]] chun aighneas idir muintir Dhomhnaill agus muintir Néill a réiteach chun go ndéanfaí Éire a ionradh in 1629. Ba é an tArdeaspag a shocraigh go bpósfadh Máire Seán Ó Néill. Ach d’éirigh sí torrach agus d’fhág sí féin agus Ó Gallchóir an Bhruiséil faoi smál in 1629. Bhain siad [[an Róimh]] amach in 1630. Moladh Máire mar iníon Rughraidh Uí Dhomhnaill nár mhair, agus thug an Eaglais áit chónaithe agus airgead dóibh. Phós an bheirt agus rug sí buachaill in [[Genoa]].<ref>Casway, Jerrold I. (2004). "O'Donnell, Lady Mary Stuart (b. 1607?, d. in or after 1639)". ''Oxford Dictionary of National Biography'' (ar-líne). Oxford University Press.</ref> I Mí Feabhra scríobh sí chun an Chairdinéil Barberini á rá go raibh súil aici le leanbh eile. Chuaigh siad go dtí an Ostair, mar ar ceapadh Ó Gallchóir mar chaptaen san Arm Impiriúil, ach maraíodh é an bhliain chéanna sa [[An Cogadh Tríocha Bliain|Chogadh Tríocha Bliain]]. Ba ghearr ina dhiaidh sin go bhfuair an dara leanbh aici bás.<ref name="dnb"/> Bhí cumha mhór uirthi agus bhí sí fós in achrann lena muintir, agus shiúil sí an Eoraip arís sular chuir sí fúithi sa Róimh, áit ar phós sí captaen bocht cabhlaigh in 1639. Níl eolas ar a beatha ina dhiaidh sin. == Naisc == [[Aodh Rua Ó Dónaill]] ==Notes== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Dhomhnaill, Maire}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1607]] [[Catagóir:Éireannaigh mná sa 17ú haois]] h44934bqapqo92e8iqecnrq974r4obd 0 91872 1085264 1051872 2022-08-21T00:19:59Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:La Mon Hotel and Country Club - geograph.org.uk - 633631.jpg|mion|clé|Óstán La Mon and Country Club Hotel, Gransha, [[Contae an Dúin|An Dún]], ar 15 Nollaig 2007]] Ionsaí [[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]] i d[[Tuaisceart Éireann]] ab ea '''Buamáil La Mon''' sa bhliain 1978. Phleasc [[Buama loiscneach|buama]] [[loiscneach]] i m[[bialann]] agus [[Óstán|óstán]] La Mon<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.lamon.co.uk/|teideal=Hotels in Northern Ireland {{!}} Hotels in Belfast {{!}} La Mon Hotel|work=www.lamon.co.uk|dátarochtana=2020-02-17}}</ref> i m[[Béal Feirste]], ar an [[17 Feabhra]] [[1978]]. Maraíodh 12 agus gortaíodh 30 sa chaor [[Tine|thine]] a tháinig ina dhiaidh, dóite go holc an chuid is mó. == Pléasc == Bhí dinnéar bliantúil an ''Irish Collie Club'' ar siúl i dTeach La Mon taobh amuigh de Bhéal Feirste<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-fulaingt-iospartaigh-na-dtriobloidi.aspx|teideal=Fulaingt íospartaigh na dTrioblóidí|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-02-17}}</ref> (i nGransha, [[Contae an Dúin|Contae an Dúin)]]. Nuair a bhí an oíche faoi lán seoil, tháinig meitheal, nó ball amháin den [[IRA Sealadach|IRA]] agus fágadh buama a bhí ceangailte le cannaí [[Ola|peitril]] ar leac na [[Fuinneog|fuinneoige]]. Tugadh foláireamh a bhí easnamhach; ní raibh go leor ama ag na daoine taobh istigh imeacht ón mheall tine a ruaig an teach itheacháin. Dódh dáréag go [[bás]] – [[An Protastúnachas|Protastúnaigh]] iad uilig, trí lánúin phósta agus seachtar ban ina measc – agus gortaíodh 23 duine eile go dona. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:Contae an Dúin]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] a2ouevn0ifmiur93yjdyn6p5nvdao74 0 91894 1084724 1058273 2022-08-20T20:21:11Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Keith Fitzgerald Thurman Jr.''', a rugadh ar an [[23 Samhain]], [[1988]] i g[[Clearwater, Florida]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Thurman, Keith}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] mxv9wq29iq6a0e1erp8gcujusx07ief 0 91895 1084510 1058274 2022-08-20T19:57:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Shawn Christian Porter''', a rugadh ar [[27 Deireadh Fómhair]] [[1987]] i g[[Cleveland]], [[Ohio]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Porter, Shawn}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]] [[Catagóir:Daoine beo]] rkbpnkaw3u2xr49ubdxiptbnx63qx8a 0 91896 1084560 1058275 2022-08-20T20:03:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Sasanaigh|Sasanach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Richard John Hatton''', a rugadh ar [[6 Deireadh Fómhair]] [[1978]] i [[Stockport]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hatton, Ricky}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] rn61xg5azojeukqdjggov1b36g05kln 0 91927 1085097 955060 2022-08-20T21:33:44Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Banuasal Éireannach ba ea '''Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan''' (c.1509 / 1514 – 2 Eanáir 1565). Phós sí trí huaire. Ba é Séamas de Buitléir, 9ú hIarla Urumhan, an chéad fear aici, agus é molta roimhe sin mar fhear céile do Anne Boleyn in 1522 chun aighneas faoi theideal agus thailte Iarlaíocht Urumhan a réiteach.<ref>Fraser, Antonia, ''The Wives of Henry VIII'', Penguin 1992, lgh 121–124</ref> Ba é an cúirtéir Sir Francis Bryan an dara fear céile aici. Tar éis di Gearóid Mac Gearailt, 15ú hIarla Dheasumhan, a phósadh, rinneadh réiteach sealadach idir na Gearaltaigh agus na Buitléaraigh, nó gur thit a fear céile amach leis an mac ba shine aici, Tomás Dubh de Buitléir, 10ú hIarla Urumhan. Scríobhadh sí féin agus [[Eilís I Shasana]] go cairdiúil chun a chéile agus muinín aici siúd i Siobhán mar dhuine a d’fhéadfadh cabhrú leis an tsíocháin a choinneáil in Éirinn.<ref name=”Holland”>Karen Ann Holland, ''Joan Desmond, Ormond and Ossory: The World of a Countess in Sixteenth-Century Ireland'', Providence College, 1 Eanáir 1996: https://digitalcommons.providence.edu/dissertations/AAI9839486/</ref> ==Muintir== [[File:Kinsale - Desmond Castle - 20080318152648.jpg|thumb|deas|Caisleán Iarla Dheasumhan, Cionn Sáile]] Rugadh Siobhán i gCaisleán Iarla Dheasumhan i g[[Cionn Sáile]] i g[[Contae Chorcaí]] timpeall 1509<ref name=”Emerson”>”A Who’s Who of Tudor Women,” é curtha le chéile ag Kathy Lynn Emerson chun ''Wives and Daughters: The Women of Sixteenth-Century England'' a athcheartú.</ref> nó 1514<ref name=”Holland”/> d’Aimilíona Ní Bhriain agus do Shéamas Mac Gearailt, 10ú hIarla Dheasumhan. Phós an deirfiúr ab óige aici, Onóra (d’éag 1577), Piaras de Buitléir. ==Pósadh agus clann== Phós sí [[Séamas Bacach de Buitléir, 9ú hIarla Urumhan|Séamas Bacach de Buitléir]] am éigin roimh an 21 Nollaig 1532, agus rinneadh an 9ú hIarla Urumhan de ar an 26 Lúnasa 1539. Bhí seachtar mac acu. *[[Tomás Dubh de Buitléir, 10ú hIarla Urumhan]] (c.1532 - 22 Samhain 1614); phós sé Elizabeth Berkeley; ansin Elizabeth Sheffield, bean ar rugadh clann di; ansin Eileanór de Barra. *[[Seán de Buitléir Chill Chaise]] (d’éag 10 Bealtaine 1570); phós sé Caitríona Nic Cárthaigh agus rugadh mac dóibh, Uáitéar de Buitléir, 11ú hIarla Urumhan. *Éamonn de Buitléir; phós Máire a Búrc agus rugadh clann dóibh. *Uáitéar de Buitléir; phós sé agus bhí iníon aige. *[[Sir Éamonn de Buitléir]] (1534–1602); phós sé Eileanór Iústás agus rugadh clann dóibh. *[[Séamas de Buitléir an Dubhuisce]] *Piaras de Buitléir Ar an 17ú Deireadh Fómhair chuaigh Séamas ar dinnéar ag Teach Ely in Holborn i Londain. Tugadh nimh dó féin, dá mhaor agus do shé dhuine dhéag dá shearbhóntaí.<ref name=”Emerson”/> Fuair sé bás ar an 28 Deireadh Fómhair, rud a d’fhág Siobhán ina baintreach agus í sna tríochaidí fós. Mar bhaintreach bhí saoirse aici de réir dlí agus shealbhaigh sí a spré arís. Chuaigh sí i gcomhairle le cairde sa chúirt chun oidhreacht a clainne a chosaint.<ref name=”Holland”/> Bhí fonn uirthi a gaol [[Gearóid Mac Gearailt, 15ú hIarla Dheasumhan|Gearóid Mac Gearailt]], a phósadh, fear a bhí i bhfad níos óige ná í agus a bhí ina chomharba ar Iarlaíocht Dheasumhan; ach chuathas go bog is go crua uirthi an cúirtéir agus taidhleoir Sir Francis Bryant a phósadh i Lúnasa 1548. Ceapadh é mar Thiarna Príomh-Bhreitheamh na hÉireann agus bhain an lánúin Éire amach i Mí Shamhna 1548. Bhí an leasainm “Vicar of Hell” ar Bryan agus droch-chlú air mar raigearnálaí sa chúirt. Dúirt Siobhán: "While I was a widow and not married [to] an Englishman, I defended and kept my own, or at the least, no man went about to defeat me of my right. Well is the woman unmarried; I am bade to hold my peace, and my husband shall have answer made unto him."<ref>Kirwan, John. "Lady Joan FitzGerald, Countess of Ormond, Ossory, and Desmond", ''Journal of the Butler Society'', 4, 92000), 297.</ref> Deirtear go raibh Siobhán amuigh ag sealgaireacht le Gearóid fad is a bhí Bryan ag saothrú an bháis i g[[Cluain Meala]].<ref name=”Emerson”/> Cailleadh é ar an 2 Feabhra 1550 agus phós sí Gearóid in 1551, rud a tharraing síocháin ar feadh tamaill idir na Buitléaraigh agus na Gearaltaigh. Rinneadh an 15ú hIarla Dheasumhan de Ghearóid in 1558 agus rinneadh Cuntaois Dheasumhan de Shiobhán dá bharr.<ref name=”Holland”/> Deirtear gur éirigh Gearóid tuirseach de bheith faoi bhois an chait ag Siobhán,<ref name=”Emerson”/> agus bhris sé an sos cogaidh leis an mac ba shine aici, Tomás Dubh, arbh é Iarla Urumhan anois é. Nuair a thosaigh an dá dhream ag creachadh a chéile chaith Siobhán beagnach dhá sheachtain ag gabháil siar is aniar ar muin capaill ag iarraidh athmhuintearas a dhéanamh eatarthu, agus d’éirigh léi suaimhneas éigin a shocrú.<ref name=”Emerson”/> In 1562 cuireadh a fear céile isteach i dTúr Londan de thoradh an “tsotail” a léirigh sé i láthair na Rí-Chomairle. Bhí Siobhán ar a dícheall ag áitiú ar an mBanríon Eilís Gearóid a scaoileadh saor. D’éirigh léi in 1564; fuair sí bás ar an 2 Eanáir 1565. Cuireadh i b[[Prióireacht Eas Géitine]] i [[Luimneach]] í. Tar éis a báis chuaigh na Buitléaraigh agus na Gearaltaigh i ngleic le chéile arís agus rug Tomás Dubh an bua i ndiaidh Chath Áth Mheáin in 1565. == Nótaí == {{reflist}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Uaisleacht Éireannach]] [[Catagóir:Éireannaigh mná sa 16ú haois]] s4b22dbalvk5rajs8rqjoeb83neruml 0 91932 1085104 955108 2022-08-20T21:36:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[An Aithin Chlasaiceach|Sean-Aithneach]] uasaicmeach, ab ea '''Phaedrus,''' mac Phythocles, a tháinig ón bruachbhaile Myrrhinus ([[An tSean-Ghréigis]]:Μυρρινοῦς), c 444-393 R.Ch. agus a bhí bainteach le ciorcal órga an fhealsaimh [[Sócraitéas|Shócraitéas]]. Díotáladh é i rúndiamhra an Eileosas a mhaslú sa bhliain 415 le linn [[Cogadh na Peilipinéise|Chogadh na Peilipinéise]], rud a chuir air teitheadh ón [[An Aithin|Aithin]]. Is fearr aithne air mar gheall ar a thuairisce i gcomhráite [[Platón|Phlatón]]. Spreag a ról, a bhí earótach ó thaobh na fealsúnachta de ina idirphlé gan ainm, agus an Siompóisiam údair níos faide anonn, ó Alexis<ref name="nails">[[Debra Nails]], ''The People of plato'', Indianapolis: Hackett Publishing, 2002; pp. 233–234</ref> an sean-drámadóir, go dtí a leithéid agus Robert M. Pirsig agus Martha Nussbaum fealsúna comhaimseartha. <ref name="nuss">Martha Nussbaum, ''The Fragility of Goodness'', Cambridge: Cambridge University Press, 2001; pp. 200–224</ref> == Saol == [[Íomhá:Codex_Clarkianus_Phaedrus.png|mion|216x216px| ''Phaedrus'' Phlatón, anseo sa bhun- [[Sean-Ghréigis|Gréigis]] ó lámhscríbhinn Codex Clarkianus. ]] == Tagairtí == {{Reflist|2}} kz5v2cuv94iwwxsz8475wqhwyxolat5 0 91941 1084381 1013772 2022-08-20T19:16:13Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:D. & J. Sadlier & co.'s preparatory history of the United States (IA djsadliercosprep00sadl).pdf|mion|Sadlier preparatory history of the United States (1886)]] Is é '''William H. Sadlier, Inc.''' an comhlacht [[foilsitheoireacht]]a is sine sna [[Stáit Aontaithe]] atá faoi úinéireacht aon teaghlaigh amháin. <ref>[http://www.educationupdate.com/archives/2007/MAY/html/spot-sadlier.html "Sadlier Education Publishing Company Celebrates 175th Anniversary"], Education Update Online, May 2007.</ref> ==Stair== Chuaigh Denis agus James Sadlier, beirt dheartháireacha, ó [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]], [[Contae Thiobraid Árann]] go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]], sna Stáit Aontaithe, sa bhliain 1832 agus thosaigh siad ag foilsiú ábhar spioradálta agus oideachasúil do Chaitlicigh. Faoin ainm D&J Sadlier, d'fhoilsigh siad an t-eagrán Meiriceánach de ''[[Butler's Lives of the Saints]]'', [[An Bíobla|Bíobla]] Caitliceach Mericeánach, agus saothar cráifeach eile. Tar éis tamaill, chur siad nuachtán Caitliceach seachtainiúil ar siúl, mar atá ''[[The Tablet]]''. Faoin ainm Mrs. J. Sadlier, d'aistrigh [[Mary Anne Sadlier]] roinnt leabhar spioradálta ón bh[[An Fhraincis|Fraincis]] go [[Béarla]]. Scríobh sí seasca éigin úrscéal chomh maith don phobal Caitliceach Éireannach. Faoi F. Sadlier Dinger san [[20ú haois]], tháinig borradh mór faoi na clár caiticheasmaí agus acadúla. Nuair a cheannaigh Sadlier an Oxford Book Company sa bhliain 1972, osclaíodh doirse nua dóibh i margadh na scoileanna ag foilsiú ábhar i gcomhair an léinn shósialta, Béarla agus [[matamaitic]]e. Sa bhliain 1973, d'fhoilsigh Sadlier a gcéad théacsleabhar dátheangach Spáinnise-Béarla, ''Jesus Nos Dice''. == Sadlier inniu == Faoi láthair cuimsíonn Sadlier dhá líne foilsitheoireachta: Sadlier School (K–12), agus Sadlier Religion (caiticeasmaí agus a leithéid, K–daoine fásta). Is le deartháireacha de mhuintir Sadlier an comhlacht go dtí an lá atá inniu ann: Frank Sadlier Dinger, ceannaire bhord an chomhlacht, agus William Sadlier Dinger, uachtarán an chomhlacht. D'fhreastail an bheirt acu ar [[Ollscoil Notre Dame]]. == Féach freisin == ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== *[https://www.sadlier.com Suíomh na comhlachta. Dáta rochtana: 25 F. 2020] [[Catagóir:Foilsitheoirí]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] cw0bj6asly5per3kqmgcx88fr80g2rv 0 92051 1085257 1026446 2022-08-21T00:13:54Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Callender Street, Belfast - geograph.org.uk - 692883.jpg|mion|Castle Lane, Béal Feirste, áit a raibh an Abercorn i 1972. Leagadh an [[foirgneamh]] sa bhliain 2007.]] Ionsaí [[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]] i d[[Tuaisceart Éireann]] ab ea '''Buamáil Abercorn''' sa bhliain 1972. Ionsaí fánach a bhí ann, san iarnóin ar an [[An Satharn|Satharn]], agus daoine ag  [[Siopa|siopadóireacht]] [[Fuinneog|fuinneoig]]<nowiki/>e srl, an chéad ionsaí [[buama]] ar shibhialtaigh neamhchiontacha le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. == Pléasc == [[Íomhá:Royal Hospital Belfast 01.jpg|mion|Royal Victoria Belfast, ag an am]] Phléasc [[Buama loiscneach|buama]] [[geilignít]] (2.3kg) i m[[bialann]] Abercorn i m[[Béal Feirste]], ar an 4 Márta 1972. Bhí an buama i mála a d’fhág beirt bhan óg nár ordaigh aon rud. Maraíodh beirt bhan eile, Anne Owens (22), agus Janet Bereen (21), Caitlicigh a bhí amach ag siopadóireacht an lá sin, nuair a stop siad le sos a ghlacadh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/masla-i-gceann-na-heagora-do-dhaoine-neamhurchoideacha-a-gortaiodh-le-linn-na-dtriobloidi/|teideal="B’in é an pobal ar mhaígh na Sealadaigh go raibh siad ag troid chun iad a chosaint." Masla i gceann na héagóra do dhaoine neamhurchóideacha a gortaíodh le linn na dTrioblóidí|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=30 Lún 2020|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-03-04}}</ref> Gortaíodh 130 eile. Bíonn caint i mBéal Feirste go dtí an lá inniu faoin slad a rinneadh agus na huafáis a chonaic lucht tarrthála sa smionagar.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/beag-is-fiu-deanta-de-leas-na-n-iobartach-ag-sinn-fein-agus-an-dup/|teideal=Beag is fiú déanta de leas na n-íobartach ag Sinn Féin agus an DUP|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=26 Lúnasa 2020|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-03-04}}</ref> Chuir an t-ospidéal Royal Victoria a phlean éigeandála i ngníomh don chéad uair le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. Cháin an pobal an t-ionsaí d'aon ghuth. Níor cúisíodh riamh na daoine a raibh baint acu leis an sléacht. Níor ghlac aon duine an fhreagracht. Shéan an t-[[IRA Oifigiúil]] agus [[IRA Sealadach|na Sealadaigh]] ag an am gurbh iad ba chiontaí leis an ionsaí. == Níos déanaí == Leagadh an [[foirgneamh]] sa bhliain 2007. Bhí daoine ann ag fanacht beagnach 50 bliain ar thacaíocht airgid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gealltanas-stormont-diobartaigh-ar-deireadh-thiar-thall/|teideal=Gealltanas Stormont d’íobartaigh ar deireadh thiar thall|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=14 Aib 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-03-04}}</ref> == Féach freisin == * [[Domhnach na Fola (1972)]] * [[Aoine na Fola (Béal Feirste, 1972)]] * [[Buamáil Aldershot (1972)]] == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Bialanna Éireanacha]] [[Catagóir:1972]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] b3qsbf3zmwdjfv3u5wkhjhltxvtjmzp 0 92052 1085266 1026454 2022-08-21T00:23:02Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Former News Letter office, Belfast, July 2010 (01).JPG|mion|clé|Phléasc an buama lasmuigh den oifig ]] Ionsaí [[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]] i d[[Tuaisceart Éireann]] ab ea '''Buamáil Shráid Dhún na nGall''' (Donegall Street) ar [[20 Márta]] [[1972]], an chéad ionsaí carrbhuama le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1972/03/21/archives/6-killed-146-hurt-in-blast-on-crowded-belfast-street-6-killed-146.html|teideal=6 Killed, 146 Hurt in Blast On Crowded Belfast Street|dáta=1972-03-21|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2020-03-04}}</ref> [[Íomhá:Donegall Place, Belfast - geograph.org.uk - 734881.jpg|clé|mion|Sráid Donegall]] == Pléascadh == Phléasc [[Buama loiscneach|buama]] [[geilignít]] ollmhór (45kg) i gcarr i m[[Béal Feirste]], ar an 20 Márta 1972, ag 11ː58 a.m. Dúnmharaíodh seachtar agus gortaíodh 148. Phléasc an buama lasmuigh d'oifig an ''[[Belfast Telegraph]]'', [[nuachtán]] [[aontachtach]]. B'fhéidir mar sin go raibh [[Seicteachas|fuath seicteach]] taobh thiar den ionsaí. Ghlac [[na Sealadaigh]] leis an bhfreagracht, ach trí lá níos déanaí. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] [[Catagóir:1972]] egof9h08hrw0jrc19qdu55yed732s9i 0 92088 1085208 1021827 2022-08-20T22:22:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Rhineland.jpg|mion|clé|[[Tír na Réine agus an Phalaitíneacht|Dúiche na Réine]]]] [[Íomhá:March down a street in Sanok past a swastika 1936.jpg|mion|clé|Saoránaigh Ghearmánacha ag beannú do shaighdiúirí na Gearmáine sa bhliain 1936]] Tharla '''Athmhíleatú ar Dhúiche na Réine''' ar an [[7 Márta]] [[1936]], nuair a cháin [[Adolf Hitler]] [[Comhaontú Locarno]] agus sheol sé 15,000 [[saighdiúir]] agus 22,000 [[Póilíní|póilín]] ón n[[Gearmáin na Naitsithe|Gearmáin]] isteach i n[[Tír na Réine agus an Phalaitíneacht|Dúiche na Réine]]. Bhí an réigiún, ar an teorainn leis an Fhrainc, ina chrios maolánach “dímhíleataithe” ag an am sin. Sheas na [[Comhghuaillithe]] i leataobh, áfach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/Hitler.pdf|teideal=An Ghearmain Naitsioch|údar=stmarys-belfast.ac.uk|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> == Imeachtaí == Ní raibh cead ag [[Fórsaí armtha|arm]] na Gearmáine dul isteach i nDúiche na Réine faoi [[Comhaontú Locarno|Chomhaontú Locarno]] mar go raibh [[an Fhrainc]] buartha faoi ionsaí ón Ghearmáin. Chuir [[Adolf Hitler]] tús leis an chéad sárú míleata ar [[Conradh Versailles|Chonradh Versailles]] ar 7 Márta 1936 áfach. D’ordaigh sé do 15,000 saighdiúir (ón Wehrmacht) agus 22,000 póilín dul isteach i nDúiche na Réine. Bhí a fhios ag Hitler go raibh a arm measartha lag go fóill. Mar sin bhí orduithe ag a chuid trúpaí ar an lá sin tarraingt siar dá gcuirfeadh arm na Fraince ina éadan. D’admhaigh Hitler níos déanaí go raibh sé ag dul sa seans nuair a chuir sé a chuid saighdiúirí isteach i nDúiche na Réine [[Íomhá:Stanley Baldwin ggbain.35233.jpg|clé|mion|256x256px|Stanley Baldwin]] Ní dhearna an Fhrainc ná an Ríocht Aontaithe rud ar bith, áfach. Bhí a fhios acu le feadh tamaill céard a bhí ar intinn Hitler, is cosúil. Gan idirghabháil mhíleata ó na Comhghuaillithe, bhí an lá leis na Naitsithe. * I Sasana, bhí an [[Príomh-Aire|príomh-aire]] [[Stanley Baldwin]] go tréan ina éadan. * Bhí [[uachtarán]] na Fraince, Albert Sarraut, ag iarraidh dul i mbun aighnis mhíleata. Ach ní raibh an rialtas ar aon intinn agus bhí [[olltoghchán]] sa Fhrainc an mhí dár gcionn. I ndeireadh an lae, bhí polasaí géilleadh chun síthe i bfheidhm ag na Comhghuaillithe ag an am sin. [[Íomhá:Albert Sarraut.png|mion|Albert Sarraut, uachtarán na Fraince]] == Iarmhairtí == Bhí trúpaí na Gearmáine lonnaithe ar theorainn na Fraince don chéad uair ó bhí deireadh an [[An Chéad Chogadh Domhanda|Chéad Chogaidh Dhomhanda]] ann. Thóg an Ghearmáin [[dún]]<nowiki/>ta agus stáisiúin mhíleata ar an teorainn iartharach. Tugadh ‘Balla an Iarthair’ orthu. Bhí teorainneacha iartharacha a thíre daingnithe ag Hitler gan troid ar bith agus bhí sé ábalta a aird iomlán a dhíriú anois ar theorainneacha oirthearacha na Gearmáine. I ndiaidh athmhíleatú a dhéanamh ar Dhúiche na Réine, chuir Hitler luas lena pholasaí eachtrach (mar a bhí leagtha síos i [[Mein Kampf]]). Faoi [[An tSamhain|Shamhain]] 1936 bhí conarthaí sínithe aige leis [[an Iodáil]] (Ais na [[An Róimh|Róimhe]] agus [[Beirlín|Bheirlín]]) agus leisan [[An tSeapáin|tSeapáin]] (an Comhaontú FrithComintern). == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Stair na Gearmáine]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Naitsíochas]] jdywzuzzftcl32yg4wxeybdzwrmlyoa 0 92178 1085230 1026217 2022-08-20T22:48:23Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} San oíche idir an [[27 Feabhra|27ú agus an 28ú lá de Mhí Feabhra]] [[1933]], chuaigh áras an [[Reichstag]] i m[[Beirlín]] sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] — is é sin, áras na [[Parlaimint|Parlaiminte]] — trí [[Tine|thine]], '''Loscadh Reichstag''' in annála na [[Stair|staire]]. ==Conspóidí == Gabhadh fear óg ón [[An Ísiltír|Ísiltír]], an t[[An Ísiltír|Ollannach]] Marinus van der Lubbe, agus ciontaíodh é as an tine a fhadú. Ní raibh moill ar bith ar na [[Naitsíochas|Naitsithe]] an locht a fháil ar na [[Cumannachas|Cumannaigh]]. Mhaígh siad gur chuid de chomhcheilg chumannach a bhí ann le cumhacht a sciobadh.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Reichstag fire|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Reichstag_fire&oldid=946463608|journal=Wikipedia|date=2020-03-20|language=en}}</ref> Is léir go bhfuil neart amhrais ag [[Stair|staraithe]] an lae inniu faoi fhírinne an scéil seo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/Hitler.pdf|teideal=An Ghearmain Naitsioch|údar=Diarmaid Ua Bruadair, St Mary;s|dáta=2007|dátarochtana=2020}}</ref> Is é an chiall a bhain na Naitsithe as an scéal gur sceimhlitheoir Cumannach ba ea van der Lubbe,<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Marinus van der Lubbe|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Marinus_van_der_Lubbe&oldid=1065816130|journal=Wikipedia|date=2022-01-15|language=en}}</ref> cé gur fear mire a bhí ann thar aon rud eile, is cosúil. [[Íomhá:Liebermann portret van Paul von Hindenburg.jpg|mion|clé|Paul von Hindenburg]] [[Íomhá:MarinusvanderLubbe1.jpg|mion|clé|Marinus van der Lubbe, Feabhra 1933<ref name=":0" />]] [[Íomhá:Verboten Zeitung 1933.jpg|clé|mion|267x267px|comhghuaillíocht scaoilte de pháirtithe an fhreasúra ag an am]] == Iarmhairtí == D’éiligh [[Adolf Hitler]] go ndéanfadh an tUachtarán [[Paul von Hindenburg|von Hindenburg]] beart agus bhí na Naitsithe ag éileamh cumhachtaí speisialta le feachtas [[Sceimhlitheoireacht|sceimhlitheoireachta]] an [[Idirnáisiúntas Sóisialach|Idirnáisiúntáin Chumannaigh]] a stopadh. D'áitigh Hitler ar an Uachtarán Hindenburg na dlíthe éigeandála a chur i bhfeidhm, rud a chuir ar chumas an tSeansailéara na [[Cearta daonna|cearta sibhialta]] bunaidh a chur ar ceal. An lá i ndiaidh na tine reachtaíodh dlíthe éigeandála a thug a lán cumhachta do na Naitsithe leis an bhagairt chumannach a chloí. Ní fhéadfaí na dlíthe éigeandála a choinneáil i bhfeidhm ach go sealadach, agus theastaigh ó Hitler dlíthe seasta den chineál chéanna a reachtú. Achtaíodh an [[dlí]] sin ar an [[23 Márta]] [[1933]]. Cuireadh an 'Forógra um Chosaint Phobal agus Stát na Gearmáine' ar ceal. Reachtaíodh an t[[Acht Údaraithe na bliana 1933|Acht Údaraithe]] (Ermächtigungsgesetz nó Enabling Act) le 441 vóta ar a shon agus 94 vóta ina éadan ar 23 Márta 1933.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Enabling act|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Enabling_act&oldid=945205789|journal=Wikipedia|date=2020-03-12|language=en}}</ref> Chuir an dlí seo ar chumas na Naitsithe na cearta agus na pribhléidí saoirse a bhí ag na daoine faoi [[Poblacht Weimar|Bhunreacht Weimar]] a chur ar ceal. == Féach freisin == * [[Acht Údaraithe na bliana 1933]] (Ermächtigungsgesetz 23 Márta 1933) * [[Poblacht Weimar]] * [[Gearmáin na Naitsithe]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Gearmáin na Naitsithe| ]] [[Catagóir:1933]] rxbxo1s7uborq4jlax8ge3ey9czx9c8 0 92280 1085188 1044899 2022-08-20T22:01:51Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Banríon na Rómhánach agus Impire Rómhánach Naofa ba ea '''Bianca Maria Sforza''' (5 Aibreán 1472 &#x2013; 31 Nollaig 1510) mar thríú céile Mhaximilian I, Impire Naofa Rómhánach. Ba í an iníon dlisteanach ba shine í le Galeazzo Maria Sforza, Diúc Milano, ag a dhara bean, Bona de Savoy . == Saol == Rugadh Bianca i [[Pavia]] mar an iníon ba shine le Galeazzo Maria Sforza, Diúc Milano, ag a dara bhean, Bona de Savoy. Ba iad seantuismitheoirí Bianca ná Francesco I Sforza agus Bianca Maria Visconti, ar ainmníodh í. <ref name="Treccani">{{Lua idirlín|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/bianca-maria-sforza-regina-dei-romani-e-imperatrice_(Dizionario-Biografico)|language=Italian|work=}}</ref> Nuair nach raibh Bianca cúig bliana d’aois fós, feallmharaíodh a hathair taobh istigh d’Eaglais Santo Stefano i Milano an 26 Nollaig 1476, a bhí mar Lá [[San Stiofán|Fhéile Stiabhna]] . Sádh chun báis é ag triúr oifigeach ard-rangú de chúirt Mhilano. <ref name="Treccani">{{Lua idirlín|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/bianca-maria-sforza-regina-dei-romani-e-imperatrice_(Dizionario-Biografico)|language=Italian|work=}}</ref> === An chéad phósadh === Ar 6 Eanáir 1474 <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.manfred-hiebl.de/genealogie-mittelalter/_1_a_koenige/bianca_maria_sforza_1510/bianca_maria_sforza_koenigin_1510.html|work=manfred-hiebl.de/genealogie-mittelalter}}</ref> phós Bianca, a bhí 21 mí d'aois, a céad chol ceathrar Philibert I, Diúc na Saváí, mac a huncail Amadeus IX as Saváí, agus Yolande na Fraince . <ref>Charles Cawley, ''Medieval Lands'', Dukes of Milan</ref> Fuair an Diúc Philibert I bás in earrach na bliana 1482, agus d’fhág sé Bianca ina bhaintreach ag aois a deich. D’fhill sí ar ais go Milano, faoi theagasc a huncail Ludovico ''Il Moro'', nach raibh mórán suime aige faoina cuid oideachais agus a lig sé di a leasanna féin a shaothrú, obair shnáthaide den chuid is mó. === Cleamhnais === Trí bliana ina dhiaidh sin, an 31 Iúil 1485, fógraíodh go foirmiúil an caidreamh idir Bianca agus Janus Corvinus, an t-aon mhac (cé goraibh sé neamhdhlisteanach) don Rí Matthias na hUngáire . Leis an bpósadh seo, bhí rialóir na hUngáire ag iarraidh oidhreacht a mhic san Ungáir agus sa Bhoihéime a dhaingniú sa todhchaí agus Diúc na hOstaire a dhéanamh de. Síníodh an pósadh trí sheachvótálaí an 25 Samhain 1487, agus de réir théarmaí an chonartha, fuair Bianca roinnt contaetha san Ungáir. Toisc go raibh an Bhanríona Beatrix, bean chéile Matthias. ina aghaidh agus go raibh uisce faoi thalamh i gceist, áfach, níor tharla an pósadh foirmiúil riamh. I Márta 1492 breithníodh pósadh idir Bianca agus Rí [[Séamas IV Alba|Séamas IV na hAlban]], ach éiríodh as an smaoineamh go luath. <ref name="Treccani">{{Lua idirlín|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/bianca-maria-sforza-regina-dei-romani-e-imperatrice_(Dizionario-Biografico)|language=Italian|work=}}</ref> [[Íomhá:Bernhard_Strigel_009.jpg|clé|mion|346x346px| Bianca Maria Sforza, le Bernhard Strigel, ca. 1505/1510. ]] === Banríon agus Banimpire === Ar 16 Márta 1494 i Hall, Tyrol, phós sí an dara huair, le Rí Impireacht Naofa na Róimhe, Maximilian I, a bhí ina bhaintreach fir ó bhás a chéad bhean Maria na Burgúine , a bhí gonta go marfach ar 27 Márta 1482 tar éis titim óna capall. Shocraigh a huncail dara pósadh Bhianca, a bhí ag iarraidh aitheantais agus an teideal Diúc daingnithe ag an Impire ; mar mhalairt ar sin, fuair an tImpire spré mór in éineacht le Bianca. Tarraingíodh aird mhór ar a lucht leanúna ar a bealach chuig a bainise. Ag a bainise, chaith Bianca cabhail "le hochtó píosa d'ealaín an tseodóra pinnáilte air, agus rúibín amháin agus ceithre phéarlaí i ngach píosa". <ref name="Marek">[[George R. Marek]], ''The Bed and the Throne: The Life of Isabella D'Este'', p. 42, [[Harper (publisher)|Harper & Row]], 1976, {{ISBN|978-0-06-012810-4}}</ref> Thug sí spré saibhir de 400,000 diúcat dá fear céile freisin,<ref name="Marek2" /> agus trína phósadh, bhí Maximilian in ann a cheart ar fhorlámhas Impiriúil Mhilano a dhearbhú. Chuir sé seo fearg ar Áine na Fraince, (Fraincis: Ann'''e de France''') leasrí na Fraince do a deartháir Rí Séarlas VIII, agus ba é ba chúis le idirghabháil na Fraince san Iodáil, rud a chuir tús le Cogaí fada na hIodáile. thug sí idirghabháil na Fraince san Iodáil, rud a chuir tús le Cogaí fada na hIodáile . Bhí an t-aontas míshona: go gairid tar éis an pósadh a chur i gcríoch, rinne Maximilian gearán go mb’fhéidir go raibh Bianca níos áille ná a chéad bhean ach nach raibh sí chomh críonna. Bhí sé dodhéanta don bhrídeach óg gean a fir chéile a bhuachan, a mheas go raibh sí gan oideachas, cainteach, saonta, caifeach le hairgead, agus míchúramach. Theastaigh uaidh leanaí a bheith léi, ach theip ar a n-iarrachtaí go léir: in ainneoin roinnt toircheas Bhianca, níor tháirg aon leanbh beo astu. Thaitin a beirt pháistí dlisteanacha a bhí beo go fóill go mór léi. ('''Philippe I de Habsbourg''', a phós Juana I de Castilla, agus an tArd-Bhandiúc Margarete na hOstaire, (Gearmáinis: Margarete von Österreich) a phós Juan de Aragón, Prionsa Asturias, agus Philiberto II ina dhiaidh sin, Diúc Savoy), ach cáineadh í as dearmad a dhéanamh ar a dínit nuair a shuigh sí ar an urlár in éineacht leo ag imirt.<ref name="Treccani2" /> Tar éis 1500, chaill Maximilian gach spéis a bhí aige i mBianca. Bhí cónaí uirthi lena cúirt féin de mhuintir Mhilano i gcaisleáin éagsúla san Tioróil. Ar roinnt uaireanta, d’fhág sé í mar urrús nuair nach raibh sé in ann íoc as a sheomraí ar thurais. Ghlac Maximilian an teideal Impire Rómhánach Naofa Tofa sa bhliain 1508. Bhí Bianca, trí phósadh, ina hImpire ar Impireacht Naofa na Róimhe. Fuair ​​Bianca Maria Sforza bás in Innsbruck an 31 Nollaig 1510. Adhlacadh í ag Stams. Níor fhreastail a fear céile ar a sochraid ná fiú leac uaighe a thiomnú di.<ref>Hermann Wiesflecker: ''Maximilian I'' , 1991, p. 81.</ref> Tá portráid iomráiteach de Bhianca Maria Sforza le Ambrogio de Predis crochta i nGailearaí Náisiúnta Ealaíne na Stát Aontaithe i Washington, D.C.[[Íomhá:Ambrogio de Predis (workshop) - Bianca Maria Sforza (Kunsthistorisches Museum Wien).jpg|mion| Bianca Maria Sforza le Ambrogio de Predis ca. 1493/1495 ]] ==Tagairtí== <references /> [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1472]] [[Catagóir:Básanna i 1510]] [[Catagóir: Daoine as Milano]] [[Catagóir: Teaghlach Sforza | Bianca Maria Sforza]] [[Catagóir: Impireachtaí Rómhánacha Naofa | Bianca Maria Sforza]] [[Catagóir: Teaghlach Habsburg ón 15ú haois | Bianca Maria Sforza]] [[Catagóir: Teaghlach Habsburg ón 16ú haois | Bianca Maria Sforza]] [[Catagóir: Muintir na hIodáile ón 15ú haois]] [[Catagóir: Uaisle na hIodáile ón 16ú haois]] [[Catagóir: Céilí ríoga na hOstaire]] [[Catagóir: mná ón 15ú haois]] [[Catagóir: mná ón 16ú haois]] [[Catagóir: Mná ón 15ú haois d’Impireacht Naofa na Róimhe]] [[Catagóir: mná ón 16ú haois d'Impireacht Naofa na Róimhe]] 93l6fcvt33smqrylydx0a9l3426oztp 0 92386 1084768 1030588 2022-08-20T20:25:45Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Burdett, Peel, O'Connell and Wellington Wellcome L0049028.jpg|mion|299x299px|Burdett, Peel, [[Dónall Ó Conaill|an Conallach]] agus [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington|Wellington]] "in aghaidh an Bhunreachta" (ar an [[Urlár|úrlár]])]] Ritheadh an t'''Acht Faoisimh do Chaitlicigh''' '''(1829)''' nuair a bhí [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington|Arthur Wellesley]] (an chéad Diúc Wellington) ina [[Príomh-Aire|phríomh-aire]]. Tugadh aontú an rí ar an [[13 Aibreán]] [[1829]]. Thug an t-Acht cead d'fhir Chaitliceacha a bhí ábalta vótáil dul isteach i b[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|Parlaimint Shasana]] agus post a bheith acu i seirbhís an stáit nó sna [[fórsaí armtha]]. == Cúlra == Gluaiseacht pholaitiúil in [[Éire|Éirinn]] agus an [[Ríocht Aontaithe]] ag deireadh an [[18ú haois]] agus tús an [[19ú haois]] ab ea [[Fuascailt na gCaitliceach]]. Theastaigh ó Dhónall Ó Conaill agus daoine eile deireadh iomlán a chur leis [[na Péindlíthe]]. Sheas an Conallach i bhfothoghchán i g[[Contae an Chláir]] sa bhliain 1828. Bhuaigh sé, cé go raibh cosc air a shuíochán a thógáil suas i d[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe]] mar gheall ar an Mionn Ceannais. Ba é sin ba chúis leis an ngéarchéim ar tháinig Fuascailt na gCaitliceach ina diaidh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/2673168686040772|teideal=UCD School of Law|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-04-13}}</ref> [[Íomhá:Bodleian_Libraries,_The_Catholic_petitioners,_receiving_the_papal_benediction.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Bodleian_Libraries,_The_Catholic_petitioners,_receiving_the_papal_benediction.jpg|clé|mion|scigphictiúr ag an am: "Catholic petitioners" agus beannacht an phápa]] Cuireadh [[dlí]] nua - Acht Faoisimh do Chaitlicigh (1829) - i bhfeidhm i dtreo go mbeadh cead ag an gConallach a shuíochán a ghlacadh mar bhí eagla ar an [[rialtas]] go mbeadh [[Réabhlóid|éirí amach]] eile ann in Éirinn.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=O'Connell: The Life of Daniel O'Connell, 1775-1847|url=https://books.google.fr/books/about/O_Connell.html?id=GEywkgEACAAJ&redir_esc=y|publisher=Weidenfeld and Nicolson|date=1991|language=en|author=Oliver MacDonagh}}</ref>[https://ga.wikipedia.org/wiki/Acht_Faoisimh_do_Chaitlicigh_(1829)?veaction=edit# International Phonetic Alphabet - SIL] == Féach freisin == * [[Fuascailt na gCaitliceach]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:19ú haois]] [[Catagóir:Dlí]] [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] 4nsk2vi1j4167was0jhrla9zuc9au5m 1084771 1084768 2022-08-20T20:26:00Z Alison 570 íomhá -> chlé wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Burdett, Peel, O'Connell and Wellington Wellcome L0049028.jpg|mion|clé|299x299px|Burdett, Peel, [[Dónall Ó Conaill|an Conallach]] agus [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington|Wellington]] "in aghaidh an Bhunreachta" (ar an [[Urlár|úrlár]])]] Ritheadh an t'''Acht Faoisimh do Chaitlicigh''' '''(1829)''' nuair a bhí [[Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington|Arthur Wellesley]] (an chéad Diúc Wellington) ina [[Príomh-Aire|phríomh-aire]]. Tugadh aontú an rí ar an [[13 Aibreán]] [[1829]]. Thug an t-Acht cead d'fhir Chaitliceacha a bhí ábalta vótáil dul isteach i b[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|Parlaimint Shasana]] agus post a bheith acu i seirbhís an stáit nó sna [[fórsaí armtha]]. == Cúlra == Gluaiseacht pholaitiúil in [[Éire|Éirinn]] agus an [[Ríocht Aontaithe]] ag deireadh an [[18ú haois]] agus tús an [[19ú haois]] ab ea [[Fuascailt na gCaitliceach]]. Theastaigh ó Dhónall Ó Conaill agus daoine eile deireadh iomlán a chur leis [[na Péindlíthe]]. Sheas an Conallach i bhfothoghchán i g[[Contae an Chláir]] sa bhliain 1828. Bhuaigh sé, cé go raibh cosc air a shuíochán a thógáil suas i d[[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe]] mar gheall ar an Mionn Ceannais. Ba é sin ba chúis leis an ngéarchéim ar tháinig Fuascailt na gCaitliceach ina diaidh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/2673168686040772|teideal=UCD School of Law|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-04-13}}</ref> [[Íomhá:Bodleian_Libraries,_The_Catholic_petitioners,_receiving_the_papal_benediction.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Bodleian_Libraries,_The_Catholic_petitioners,_receiving_the_papal_benediction.jpg|clé|mion|scigphictiúr ag an am: "Catholic petitioners" agus beannacht an phápa]] Cuireadh [[dlí]] nua - Acht Faoisimh do Chaitlicigh (1829) - i bhfeidhm i dtreo go mbeadh cead ag an gConallach a shuíochán a ghlacadh mar bhí eagla ar an [[rialtas]] go mbeadh [[Réabhlóid|éirí amach]] eile ann in Éirinn.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=O'Connell: The Life of Daniel O'Connell, 1775-1847|url=https://books.google.fr/books/about/O_Connell.html?id=GEywkgEACAAJ&redir_esc=y|publisher=Weidenfeld and Nicolson|date=1991|language=en|author=Oliver MacDonagh}}</ref>[https://ga.wikipedia.org/wiki/Acht_Faoisimh_do_Chaitlicigh_(1829)?veaction=edit# International Phonetic Alphabet - SIL] == Féach freisin == * [[Fuascailt na gCaitliceach]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:19ú haois]] [[Catagóir:Dlí]] [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] d1wi6e2nw2sgpq62onbrob5urvxilur 0 92405 1084596 1058290 2022-08-20T20:07:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Paul "Paulie" Malignaggi''', a rugadh ar [[23 Samhain]], [[1980]] i m[[Bensonhurst, Brooklyn]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Malignaggi, Paul}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1980]] a4xhvtkmda86lxbj9lgl7rz3getfatj 0 92410 1085237 958539 2022-08-20T23:01:19Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:Bergen-belsen.jpg|mion|clé]] [[Campa géibhinn]] míchlúiteach '''Bergen-Belsen''' sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] sna [[1940idí]]. Ghabh [[arm na Breataine]] an campa ar [[15 Aibreán]] [[1945]]. Bhí 60,000 cime sa champa ag an am. Ach fuair duine as gach ceathrar bás go gairid ina dhiaidh ó nach raibh teacht aniar fágtha iontu i ndiaidh bhlianta na drochíde. [[Íomhá:BergenBelsen1.JPG|clé|mion|236x236px|Plean]] == Féach freisin == * [[Uileloscadh|An tUileloscadh]] * [[Anne Frank]]ː bhuail an [[tífeas]] nuair a bhí an [[páiste]] i mBergen-Belsen i 1945 * [[Edmond Debeaumarché]], cime a ghlac páirt i bh[[Frithbheartaíocht na Fraince]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-Naitsíoch}} [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Oibríochtaí an Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Campaí géibhinn]] ode0rtfg68gahum9sq4x6wkcpgjc7u0 0 92421 1085031 1058294 2022-08-20T20:55:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Antonio "Tony" Margarito Montiel''', a rugadh ar [[18 Márta]], [[1978]] i d[[Torrance, California]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Margarito, Antonio}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] hqvy0vs2hw5f2mi2yn3ydl5ddsu4rer 0 92448 1084891 1058295 2022-08-20T20:37:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Errol Spence Jr.''', a rugadh ar [[3 Márta]], [[1990]] s[[an tOileán Fada]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Spence Jr., Errol}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] ah273ppjumebkhd1mowjuqbd36ys21m 0 92496 1084931 1058302 2022-08-20T20:42:12Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Slóivéanaigh|Slóivéanach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Dejan Zavec''', a rugadh ar [[13 Márta]] [[1976]] i d[[Trdobojci]], [[an Iúgslaiv]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Zavec, Dejan}} [[Catagóir:An tSlóivéin]] [[Catagóir:Dornálaithe Slóivéanacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976]] 0xeltdwhukh89wwo4zzx580xn61h9he 0 92541 1084656 1058303 2022-08-20T20:13:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Rómánaigh|Rómánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Mihai Leu ''' nó '''Michael Loewe ''', a rugadh ar [[13 Feabhra]] [[1969]] i [[Hunedoara]], [[an Rómáin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loewe, Michael}} [[Catagóir:Dornálaithe Rómánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1969]] dcsmzm4jurvimylvnlrppjh6jpfhl8f 0 92547 1084828 1011073 2022-08-20T20:31:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Státaire agus ginearál [[An Chartaig Ársa|Cartagach]] ab ea '''Hannabal''' ([[Púnachas|Púnais]]: 𐤇𐤍𐤁𐤏𐤋𐤟𐤁𐤓𐤒, ''brq ḥnbʿl'') a rugadh sa bhliain [[247 RC|247]] agus a bhásaigh idir na mblianta [[183 RC|183]] agus [[181 RC]]). Bhí Hannabal ina cheannasaí ar phríomharm na Cartaige in éadan na [[Poblacht Rómhánach|Róimhe]] le linn an [[Cogaí Púnacha|Dara Cogadh Púnach]] (218–201 RC). Aithnítear é mar duine de na ceannasaithe míleata is cumasaí dá raibh riamh ann. Ceannasaí Cartagach mór le rá sa chéad de na Cogaí Púnacha (264–241 RC) a bhí ina athair [[Hamilcar Barca]] chomh maith. Ba ghinearáil iad a bheirt deartháireacha ní ba óige [[Mago]] agus [[Hasdrubal]]. {{síol}} [[Catagóir:Ginearáil Chartagacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 247 RC]] 80hnn744ugz30qlxwh048bcx7xbwcye 0 92624 1084447 959593 2022-08-20T19:51:30Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[naomh]] é '''Vincent Pallotti''' a rugadh s[[an Róimh]], [[Stáit an Phápa]] ar an [[21 Aibreán]] [[1795]] agus fuair bás ar an [[22 Eanáir]] [[1850]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pallotti, Vincent}} [[Catagóir:Naoimh Iodálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1795]] [[Catagóir:Básanna i 1850]] 29z19n65iba1t3uvmal6cta3y30ezeh 0 92721 1084428 960018 2022-08-20T19:49:28Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is feidhmeannach aerlíne [[Éire|Éireannach]] é '''William Matthew Walsh''', a rugadh ar an [[25 Deireadh Fómhair]] [[1961]] i m[[Baile Átha Cliath]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Walsh, Willie}} [[Catagóir:Daoine Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] qtwujnsr2gq7gljrl7r8umhdj7569h1 0 92737 1084986 1058310 2022-08-20T20:50:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Pórtó Ríceach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Carlos Quintana''', a rugadh ar [[6 Samhain]], [[1976]] i [[Moca, Pórtó Ríce|Moca]], [[Pórtó Ríce]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Quintana, Carlos}} [[Catagóir:Dornálaithe Pórtó Ríceacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1976]] prgandc3b5jiyt27r9du7bsdfr8ap71 0 92770 1084944 1058311 2022-08-20T20:46:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Pórtó Ríce|Pórtó Ríceach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Daniel Santos Peña''', a rugadh ar [[10 Deireadh Fómhair]], [[1975]] i [[San Juan]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Santos, Daniel}} [[Catagóir:Dornálaithe Pórtó Ríceacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] pmdt0fyw4oatd1i4mvao0hu2t6zr6pn 0 92790 1084769 1058312 2022-08-20T20:25:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Astráil|Astrálach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Jeffrey Christopher Horn Jr.''', a rugadh ar [[4 Feabhra]] [[1988]] i m[[Brisbane]], [[Queensland]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Horn, Jeff}} [[Catagóir:Dornálaithe Astrálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1988]] 4lhqzpo0p80ymlojvizpaxqn881hw8w 0 92856 1084522 960836 2022-08-20T19:59:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Tráchtaire polaitiúil [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] is ea '''Sean Patrick Hannity''' a rugadh ar an [[30 Nollaig]], [[1961]] i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hannity, Sean}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Iriseoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] csjtr1zx7a6fsqi9frabobaa2xrgr4o 0 92865 1084712 960881 2022-08-20T20:19:50Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Náisiúnachas in Éirinn|Náisiúnaí]], athbheochanóir [[Teanga (cumarsáid)|teanga]], [[iriseoir]] agus [[Filíocht|file]] ba ea '''Liam Ó Maolruanaidh''' ([[29 Meán Fómhair]] [[1873]] – [[6 Bealtaine]] [[1901]]) nó '''Liam Ó Ruanaidh''' nó '''William Rooney''' nó "'''Fear na Muintire'''".<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.ricorso.net/rx/az-data/authors/r/Rooney_W/life.htm|teideal=William Rooney|work=www.ricorso.net|dátarochtana=2020-05-06}}</ref> Ba ea é 'an tÉireannach ba mhó dár casadh riamh air', a dúirt le h[[Art Ó Gríofa]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=351|teideal=Ó MAOLRUANAIDH, Liam (1873–1901)|language=ga|work=ainm.ie|dátarochtana=2020-05-06}}</ref> Ach ní raibh sé ach 27 bliain d'aois nuair a bhuail an [[eitinn]] é. Bhí sé ina bhall de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]] ó thús, é i láthair ag an mórchomhdháil a bhí acu [[27 Márta]] [[1894]]. Ansin nuair a bunaíodh Cumann na nGael i 1900<ref>Bhunaigh [[Art Ó Gríofa]] eagraíocht darbh ainm Cumann na nGaedhael sa bhliain [[1900]]. Sa bhliain [[1905]], chuaigh an cumann seo agus a lán eagraíochtaí eile le chéile le [[Sinn Féin]] a bhunú.</ref> ba é Liam a ceapadh ina chisteoir ag an gcéad chruinniú. Céim eile i dtreo [[Sinn Féin|Shinn Féin]] a bhí ann agus bealach le náisiúnaithe den uile dhath a thabhairt le chéile. Dúirt Seán T. Ó Ceallaigh<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.abebooks.co.uk/book-search/title/sean-t/author/o%27-ceallaigh-sean-t-o%27-conluain-proinsias/|teideal="Sean T" by O' Ceallaigh Sean T|údar=O' Conluain Proinsias|dáta=1963|language=ga|work=www.abebooks.co.uk|foilsitheoir=FNT|dátarochtana=2020-05-06}}</ref>: ‘Bhí aithne mhaith agamsa ar Ó [Maol]Ruanaidh freisin agus déarfainn an rud céanna. Thug sé deich mbliana dá shaol ag obair ar son na hÉireann gan stad, gan staonadh, ag scríobh, ag labhairt, ag múineadh. Bhí intleacht den chéad scoth aige agus thug sé suas í do chúis na hÉireann – don tsaoirse, don teanga, don drámaíocht, agus don chultúr dúchais’. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Athbheochan na Gaeilge]] [[Catagóir:Náisiúnaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Sinn Féin]] [[Catagóir:Filí na hÉireann]] 001foz3amk3l3t3iivngji7oah73eea 0 93046 1084713 1052478 2022-08-20T20:19:57Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Ceoltóir|ceolteoir]]-[[Cumadóir amhrán|cúmadoir]] [[Albain|Albanach]] é '''Lewis Marc Capaldi''' (a rugadh ar [[7 Deireadh Fómhair]] [[1996]]). Bhuaigh sé Duais sa Chomórtas Breat 2019. I Márta 2019, shroich an [[Singil (ceol)|singil]] "Someone you Loved" #1 sa [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]], ann ar feadh seacht seachtaine, agus, i mí [[Deireadh Fómhair|Dheireadh Fómhair]] an bhliain chéanna, #1 sna 100 Billboard sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|S.A]]. {{glanadh}}Aimníódh é do Amhran den an bhlian ag an Duais Grammy blíuntiúl 62rá. Bhuaigh an amhrán an Duais Breat 2020 Amhran den an bhlian. Ag an Duais Breat 2020, bhuaigh Capaldi an duais dó céolteoir nua is fearr. Ar 17Ú Bealtaine 2019, scaoil Capaldi a cead albam: ''Divinely Uninspired to a Hellish Extent''. D'fhan an albam ar #1 ar na cearteanna albam R.A dó 6 seachtaine. Mar 16ú Bealtaine 2020, Bhí an albam ag #1 ar na cearteanna ar 9 ocáid difriuil agus níor fhág sé na 10 Barr de na cearteanna R.A nó na 50 Barr de na cearteanna Billboard ón a easiúint. I Bealtaíne 2020, Bhí sé fógarthá go bhí "Someone you Loved" an singlí ag rith is fáide 10 Barr ó de fhearr roimh. == Luathshaol == Rugadh Capaldi í Glaschú, Albain. Bhí sé ina gconai ann go bhí sé 4 bhliana d'aois. Tá sé an paiste is óige amach as 4 pastí. Is altrá í a mathair agus ís ceannaí iasc é a nathair. Chuaig Capaldi go Acadamh Naomh Kentigern í Blackburn, Lothian Iartear. I 2016, fuair sé ceim le Dioplóma náisiúnta níos ard as Ollscoil Nua Lanarkshire, Motherwell. == Ceol == D'fhoghlaim Capaldi a seinn drumaí agus giotár ag 2 bhliana d'aois. Bhí sé as canadh í tí tabhairné ag 9. Ag 17, bhi geallta aige go gairm ceol. Thangast Capaldi ag Banisteoir Ryan Walter tar éis d'usloideail Capaldi taifeaded Iphone ag taifead ína seomra leaba go Soundcloud. == Tagairtí == {{reflist}}<br /> 1dzfru180q9fyd6gm9mi8gyikw55evy 0 93178 1085038 964363 2022-08-20T20:56:13Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gníomhaí [[Éire|Éireannach]] go mór ar an [[Eite dheis|eite dheas]] is ea '''Anne Marie Waters'''. Rugadh í i m[[Baile Átha Cliath]] ar an [[24 Lúnasa]] [[1977]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Waters, Anne Marie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine as Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Daoine beo]] rjkxj8s7iams4hgk0pxq10bpeperixv 0 93315 1084757 1048112 2022-08-20T20:24:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba nádúraí, foraoiseoir, [[Éaneolaíocht|éaneolaí]], [[Feithideolaíocht|eantamaiteolaí]] agus herheirpiteolaí é '''Johann Matthäus Bechstein''' (11 Iúil 1757 - 23 Feabhra 1822). Bhain sé cáil amach as a chuid tráchtais ar cheol na n-éan ( '''Naturgeschichte der Stubenvögel, 1795 ''' (''Stair nádúrtha na n-Éan Cáis 1795''). == Beathaisnéis == Rugadh Bechstein i Waltershausen i gceantar Gotha i [[Thüringen|Thuringia]] . Rinne sé staidéar ar an diagacht ar feadh ceithre bliana in Ollscoil Jena, agus chaith sé am ag fiach agus ag fánaíocht sna foraoisí de réir mar a cheadaíodh deiseanna. Tar éis dó an scoil a fhágáil, mhúin sé ar feadh roinnt blianta, ach d'éirigh sé as an teagasc chun a dhúthracht a chaitheamh ar chaitheamh aimsire lasmuigh. Sa bhliain 1795, bhunaigh sé scoil na foraoiseachta ag Waltershausen, agus sa bhliain 1800, cheap Diúc Saxe-Meiningen é ina stiúrthóir na scoile foraoiseachta ag Dreissigacker in aice le Meiningen i gceantar comharsanachta Schmalkalden-Meiningen . Tar éis bhás a mhic féin, d'uchtaigh Bechstein a nia Ludwig Bechstein . Zó-eolaí bisiúil ab ea Bechstein agus bhí sé ar thús an tslua maidir le caomhnú fiadhúlra de: seachas a chuid oibre éaneolaíoch, d’fhoilsigh sé saothair freisin ag éileamh go gcosnófaí ainmhithe a measadh a bheith díobhálach nó ina lotnaidí ag an am, mar [[Ialtóg|ialtóga]] . Ainmníodh [[Ialtóg Bechstein]] ina onóir. == Páirtliosta foilseachán == * ''Gemeinnützige Naturgeschichte Deutschlands nach allen drey Reichen.'' 4 vols. Leipzig 1789–95; 2nd ed. 1801–09. * ''[[John Latham (ornithologist)|Johann Lathams]] Allgemeine Übersicht der Vögel'' 1791–1812. * ''Kurze aber gründliche Musterung aller bisher mit Recht oder Unrecht von dem Jäger als schädlich geachteten und getödteten Thiere, nebst Aufzählung einiger wirklich schädlichen, die er, seinem Berufe nach, nicht dafür erkennt, ...'' Ettinger, Gotha 1792–1805. * ''Kurzgefasste gemeinnützige Naturgeschichte'' 1792–97. * ''Naturgeschichte der Stubenvögel.'' Ettinger, Gotha 1795; 4th ed. Halle 1840. * ''Naturgeschichte der Stubenthiere.'' Ettinger, Gotha 1797. *''Herrn De la Cepede's Naturgeschichte der Amphibien oder der enerlegenden vierfüssingen Thiere und der Schlangen. Eine Fortsetzung von Buffon's Naturgeschichte aus dem Französischen übersetz und mit Anmerkungen und zusätzen versehen.'' 5 volumes. Industrie Comptoir. Weimar 1800. * ''Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland oder Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte.'' Richter, Leipzig 1802. * ''Naturgeschichte der schädlichen Waldinsecten.'' Monath & Kußler, Nürnberg 1798–1800. * ''Diana oder Gesellschaftsschrift zur Erweiterung und Berichtigung der Natur-, Forst- und Jagdkunde.'' Waltershausen 1797–1816. * ''Ornithologisches Taschenbuch'' 1802–1803. * ''Vollständige Naturgeschichte der schädlichen Forstinsekten: ein Handbuch für Forstmänner, Cameralisten und Dekonomen'' [in collaboration with Georg Ludwig Scharfenberg], Leipzig 1804–1805. * ''Die Forst- und Jagdwissenschaft nach allen ihren Theilen für angehende und ausübende Forstmänner und Jäger.'' Gotha, Erfurt 1818–35. *with [[Georg Ludwig Scharfenberg]] ''Vollständige Naturgeschichte der schädlichen Forstinsekten : ein Handbuch für Forstmänner, Cameralisten und Dekonomen'' 1804 == Tagairtí == * {{Cite Americana|wstitle=Bechstein, Johann Matthäus}} * Gilman, D. C. ; Peck, HT; Colby, FM, eds. (1905). "Bechstein, Johann Matthäus"   . Encyclopedia Idirnáisiúnta Nua (1ú eag.). Nua-Eabhrac: Dodd, Mead. * {{Cite Nuttall|title=Bechstein}} * {{Cite AmCyc|wstitle=Bechstein, Johann Matthäus}} * Ludwig Bechstein : ''Dr. Johann Matthäus Bechstein und die Forstacademie Dreißigacker.'' ''Ein Doppel-Denkmal von Ludwig Bechstein'' . Brückner & Renner, Meiningen 1855, 420 (8) S. * Wolfgang Heinrich: ''Johann Matthäus Bechstein (1757-1822) und die Orchideen.'' AHO-Rundbrief 58, 2005 * Eberhard Mey: ''Johann Matthäus Bechstein (1757–1822).'' Rudolstadt Naturhistorische Schriften 11, 2003 * Rudolf Möller: ''Johann Matthäus Bechstein (1757-1822) - eine Skizze seines Lebens und Schaffens.'' Anz. Ver. Thür. Orn. 4, 2002 * Wolfgang Pfauch: ''Johann Matthäus Bechstein 1757–1822.'' ''Leben und Schaffen.'' Kleinhampl, Erfurt 1998, {{ISBN|3-933956-00-5}} * Ulrich Scheidt & Günther Praedicow: ''Johann Matthäus Bechstein (1757-1822) und die Anfänge der Terrarienkunde'' . Der Sekretär, 2006 * Ekkehard Schwartz : ''Johann Matthäus Bechstein (1757-1822)'', i ''ndeor: Wegbereiter nachhaltiger Waldwirtschaft i Thüringen'' . Kessel, Remagen 2005, 151 S., {{ISBN|3-935638-71-X}} , S. 94-108 * Roland Tittel: ''Johann Matthäus Bechsteins neue Vogelarten.'' Abh. Ber. Mus. Natur Gotha 22, 2002. == Naisc sheachtracha == * Works by Johann Matthäus Bechstein * Works by or about Johann Matthäus Bechstein * Leabharlann Stáit agus Ollscoile [http://gdz.sub.uni-goettingen.de/ Zoologica] Göttingen Digitized ''Gemeinnützige Naturgeschichte Deutschlands nach allen drey Reichen'' agus ''Naturgeschichte der Stubenthiere oder Anleitung zur Kenntniß und Wartung derjenigen Thiere, fear welche in der Stube halten kann'', ''Vollständige Natdgesc'' . [[Catagóir: Daoine a rugadh i 1757]] [[Catagóir: Básanna i 1822]] [[Catagóir: Daoine ó Waltershausen]] [[Catagóir: Daoine as Saxe-Gotha-Altenburg]] [[Catagóir: Bitheolaithe Gearmánacha]] [[Catagóir: Éaneolaithe na Gearmáine]] [[Catagóir: Feithideolaithe Gearmánacha]] [[Catagóir: Alumni Ollscoil Jena]] 0koksx1b8k8jql8o4l6miu9txmejtin 0 93385 1084380 964171 2022-08-20T19:15:00Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[póilín]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''Ron Stallworth''', a rugadh ar an [[18 Meitheamh]], [[1953]] i [[Chicago, Illinois]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Stallworth, Ron}} [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine as Chicago]] [[Catagóir:Póilíní]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] tjg5sucwxif2hvj97lvd60pzx3ujwrx 0 93397 1085243 965543 2022-08-20T23:12:53Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tharla '''Éirí amach Zanj''' i gcoinne na hAbasaigh ([[An Araibis]]: ثورة الزنج‎ Thawrat al-Zanj / Zinj) sna blianta 869 go dtí 883. Thosaigh sé in aice Basra, i ndeisceart [[an Iaráic| na hIaráice ]] an lae inniu, faoi cheannas 'Ali ibn Muhammad. Creidtear go traidisiúnta go raibh roinnt [[Sclábhaíocht|sclábhaithe]] a labhair [[Bantúis]] (Zanj) páirteach ann (gabhadh iad ar dtús ar chósta Oirthear na hAfraice agus iompraíodh iad go dtí an [[An Meánoirthear|Meánoirthear]]). == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol}} {{DEFAULTSORT:Reibiliun Zanj}} [[Catagóir:Sclábhaíocht]] [[Catagóir:Califeacht na nAbasach]] jvrsete8hn4r4qwqjvt0dug5psu5ps5 0 93417 1084617 964377 2022-08-20T20:09:35Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] is ea '''Nicolas Kiefer'''. Rugadh i [[Holzminden]], [[an Ghearmáin]] é ar an [[5 Iúil]] [[1977]]. {{DEFAULTSORT:Kiefer, Nicolas}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1977]] [[Catagóir:Daoine beo]] mdqmxffjuk9pyqqctgyzve1pbawa3uu 0 93548 1084850 965309 2022-08-20T20:34:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Éire|Éireannach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''George Gardner''', a rugadh ar [[17 Márta]], [[1877]] i [[Lios Dúin Bhearna]], [[Contae an Chláir]] agus a fuair bás ar an [[8 Iúil]], [[1954]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gardner, George}} [[Catagóir:Dornálaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1877]] [[Catagóir:Básanna i 1954]] [[Catagóir:Daoine as Contae an Chláir]] cb79adu347e9skh4kpc51wjynbbn43r 0 93569 1084589 965590 2022-08-20T20:06:31Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Joseph Francis Hagan''', a rugadh ar [[17 Eanáir]], [[1878]] i [[Philadelphia]], [[Pennsylvania]] agus a fuair bás ar an [[12 Samhain]], [[1942]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Brien, Jack}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1878]] [[Catagóir:Básanna i 1942]] dpl3mm4g38wlejdslo1h2dmqs6sr5ry 0 93591 1084797 965593 2022-08-20T20:28:32Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Ernest Cutler Price''', a rugadh '''Jack Dillon''' ar an [[2 Feabhra]], [[1891]] i bh[[Frankfort, Indiana]] agus a fuair bás ar an [[7 Lúnasa]], [[1942]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dillon, Jack}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1891]] [[Catagóir:Básanna i 1942]] 3wg2augv8gqu2iqstiq3mr10cdrqzip 0 93618 1084845 965745 2022-08-20T20:33:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Francaigh|Francach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Georges Carpentier''', a rugadh ar [[12 Eanáir]], [[1894]] i [[Liévin]], [[an Fhrainc]] agus a fuair bás ar an [[28 Deireadh Fómhair]], [[1975]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Carpentier, Georges}} [[Catagóir:Dornálaithe Francacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1894]] [[Catagóir:Básanna i 1975]] loqy7kpy20e366j0ce8egxm35b9piv2 0 93634 1085010 1022176 2022-08-20T20:53:17Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An tSeineagáil|Seineagálach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Battling Siki''', a rugadh '''Louis Mbarick Fall''' ar [[16 Meán Fómhair]] [[1897]] i [[Saint-Louis, an tSeineagáil|Saint-Louis]] agus a fuair bás ar an [[15 Nollaig]] [[1925]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siki, Battling}} [[Catagóir:Dornálaithe Seineagálacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1878]] [[Catagóir:Básanna i 1942]] [[Catagóir:An tSeineagáil]] l79hhtsw7rb3o9sdibzunkchunoe1tl 0 93787 1085014 966977 2022-08-20T20:53:42Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is jacaí [[Éire|Éireannach]] é '''Barry Geraghty''', a rugadh ar an [[16 Meán Fómhair]] [[1979]] i bPelletstown, [[Contae na Mí]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Geraghty, Barry}} [[Catagóir:Daoine as Contae na Mí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Rásaíocht chapall]] [[Catagóir:Daoine beo]] 1exh02m4p48vnfhnar76w9rbuv2u5p8 0 93795 1084662 967002 2022-08-20T20:14:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Max Everitt Rosenbloom''', a rugadh ar [[1 Samhain]], [[1907]] i [[Lebanon, Connecticut]] agus a fuair bás ar an [[6 Márta]], [[1976]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rosenbloom, Maxie}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1907]] [[Catagóir:Básanna i 1976]] 9tcyfl0r77ao1mpdoqi8qfmevixctgt 0 93837 1084529 1009639 2022-08-20T19:59:59Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Easpag]] [[Winchester]] ab ea '''San Suitín''' (Saint Swithin nó Swithun), a d'éag sa bhliain 863. Ceilúrtar a lá féile ar an 15 Iúil, Lá San Suitín, nó Lá Fheile Abhóige (nó Lá Leabhóige).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.jstor.org/stable/i20495835|teideal=No. 6, 1966 of Studia Hibernica on JSTOR|údar=Béarnard Ó Dubhthaigh|dáta=1966|language=ga|work=www.jstor.org|dátarochtana=2020-07-15}}</ref> De réir an [[Béaloideas|tseanchais]], cíbe [[Aimsir (meitéareolaíocht)|aimsir]] a bhíonn ann ar an 15 Iúil, tá sé tuartha go mairfidh an aimsir chéanna go ceann daichead lá eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.meoneile.ie/ailt/l%C3%A1-san-suit%C3%ADn-%E2%80%93-muintir-an-chairn-ag-tuar-na-haimsire|teideal=Lá San Suitín – muintir an Chairn ag tuar na haimsire! < Meon Eile|work=www.meoneile.ie|dátarochtana=2020-07-15}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/groups/166677873392308/permalink/1857497750976970/|teideal=Lá Fhéil’ Dheabhóige|údar=Máire Burns|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-07-15}}</ref> Easpag a bhí ann agus d'fhág sé le huacht é a chur amuigh sa reilig nuair a gheobhadh sé bás. Rinneadh iarracht a chorp a thabhairt isteach sa tséipéal agus níor stad an bháisteach go cionn 40 lá gur fágadh amuigh é arís. "á mbeadh sé ag fearthainn an lá san ní stadfadh sé go cionn dathad lá ach má bheadh sé go breá an lá san do bheadh sé go breá tirim."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.duchas.ie/ga/cbe/9000270/7135082|teideal=Rinn Ó gCuanach​/​Dún Garbhán {{!}} An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní|language=ga|work=dúchas.ie|dátarochtana=2021-08-07}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Básanna i 863]] [[Catagóir:Naoimh Sasanacha]] [[Catagóir:Easpaig]] [[Catagóir:Meitéareolaithe]] [[Catagóir:Féilte Críostaí]] j09qdxjdyx6g34p8xzfq2ne54xejwz4 0 93872 1084917 1050299 2022-08-20T20:40:40Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Rapcheol|rapálaí]], [[cumadóir amhrán]] agus léiritheoir ceirnín [[Meiriceánach]] é '''Thebe Neruda Kgositsile''' nó '''Earl Sweatshirt''', atá mar ainm stáitse aige. Rugadh é ar [[24 Feabhra]] [[1994]], i [[Chicago, Illinois|Siceagó]] i Stáit Aontaithe Mheiriceá. Bhí aithne air mar '''Sly Tendencies''' sular thug [[Tyler, the Creator]] cuireadh dó chun a bheith páirteach sa ghrúpa hip-hop malartach Odd Future i 2009. == Saol == I Márta 2010, nuair nach raibh sé ach sé bhliain déag d’aois, chuir sé a chéad mixtape ''Earl'' amach a bhí molta go mór ag criticeoirí agus an phobal araon. Gan mhoill ina dhiaidh sin, chuir a mháthair go scoil chónaithe fa choinne déagóirí atá i mbaol i Samó Mheiriceá, áit a d’fhan sé ar feadh bliain go leith. Ní raibh sé ábalta ceol ar bith a thaifead ann, agus tháinig sé ar ais go [[Los Angeles, California|Los Angeles]] i mí Feabhra 2012, díreach sular shroich sé a ochtú mbreithlá déag. Chuaigh sé ar ais isteach in Odd Future agus thosaigh sé ag cumadh ceoil nua. Chuir sé amach a chéad albam stiúideo ''Doris'' i mí Lúnasa 2013. Tháinig a chéad albam eile, ''I Don’t Like Shit, I Don’t Go Outside'', amach i Márta 2015. Lean a tríú halbam, ''Some Rap Songs'', i ndiaidh sin i Samhain 2018. Tá ardmholadh faighte ag achan tionscadal atá déanta aige. [[Íomhá:Earl Sweatshirt March 15, 2013 - 02.jpg|mion|Earl i Márta 2013.]]Faoi láthair, is leis an lipéad neamhspleách Tan Cressida atá sé sínithe, a bhí eisithe ag Columbia Records tráth. Ar 1 Samhain, 2019, chuir Kgositsile EP amach darbh ainm ''Feet of Clay''. [[Íomhá:Earl Sweatshirt in 1012.jpg|clé|mion|Earl Sweatshirt '''i''' 2012]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1994]] [[Catagóir:Ceoltóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Rapcheoltóirí]] 5n8o4ji4k4w99ixjulbe0g34inq49mr 0 93913 1085034 967585 2022-08-20T20:55:47Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gréagaigh (grúpa eitneach)|Gréagach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Anton Christoforidis''', a rugadh ar [[26 Bealtaine]] [[1917]] i [[Mersin]], [[Impireacht Otamánach]] agus a fuair bás ar an [[19 Deireadh Fómhair]] [[1985]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Christoforidis, Anton}} [[Catagóir:Dornálaithe Gréagacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917]] [[Catagóir:Básanna i 1985]] 0cwclbx93098oolx7d0s7l7tpnesm4z 0 93954 1084758 968462 2022-08-20T20:24:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''Joey Maxim,''' a rugadh '''Giuseppe Antonio Berardinelli''' ar [[28 Márta]], [[1922]] i g[[Cleveland]], [[Ohio]] agus a fuair bás ar an [[2 Meitheamh]], [[2001]]. Bhí sé ina churadh [[Domhan|domhanda]] sa [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|rannóg throm-mheáchan éadrom]]. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Maxim, Joey}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1922]] [[Catagóir:Básanna in 2001]] gf85kes2gvcuerdplfyzy3rjbik6tc0 0 93955 1084623 967821 2022-08-20T20:10:09Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Banríon]] [[An Éigipt|Éigipteach]] agus an bhean chéile ríoga an [[Acnatan]], ab ea '''Neifirtítí''' (c. 1370 r. Chr.– c. 1330 r. Chr.). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Neifirtiti}} [[Catagóir:Daoine Éigipteacha]] [[Catagóir:Farónna]] 8gphjovgcybp5yrnhy6lz8476cgzard 0 94198 1084951 969912 2022-08-20T20:46:55Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Traenálaí [[Dornálaíocht|dornálaithe]] agus fear cúinne [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''Cus D'Amato''' a rugadh ar an [[17 Eanáir]], [[1908]] i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] agus fuair bás ar an [[4 Samhain]], [[1985]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:D'Amato, Cus}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna i 1985]] [[Catagóir:Dornálaíocht]] 5gafvs7ylzjhspsyi80ozr0wlo13zu1 0 94302 1084834 970496 2022-08-20T20:32:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Graciano Rocchigiani''', a rugadh ar [[29 Nollaig]] [[1963]] i n[[Duisburg]], [[an Réin Thuaidh-Viostfáil]] agus a fuair bás ar an [[1 Deireadh Fómhair]] [[2018]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rocchigiani, Graciano}} [[Catagóir:Dornálaithe Gearmánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Básanna in 2018]] n7y98xw2fpys7ss2ud6ekk8y8h2tyo2 0 94303 1085030 970501 2022-08-20T20:55:20Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Antonio Tarver''', a rugadh ar [[21 Samhain]], [[1968]] in [[Orlando]], [[Florida]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tarver, Antonio}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] mnnby3t4zzfxvl22o04i9v8n97g89x0 0 94319 1084638 970623 2022-08-20T20:11:46Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Mhair '''Naomh Féilim''' (nó Feidhlimidh srl nó Felim nó fiú Phelime i m[[An Béarla|Béarla]]) sa [[6ú haois|séú haois]] agus gur bhain sé le [[Bréifne]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cumannnasagart.ie/lunasa/naomh-feilim-easpag-lunasa.html|teideal=Naomh Féilim, easpag: Lúnasa 9 {{!}} Cumann na Sagart|work=www.cumannnasagart.ie|dátarochtana=2020-08-09}}</ref> I dtús a bheatha chrábhaidh, chuaigh sé chun cónaithe san [[iargúltacht]] mar [[Díthreabhach|dhíthreabhach]] in aice le [[An Chill Mhór (An Cabhán)|Cill Mhór]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/en/386|teideal=An Chill Mhór/Kilmore|language=en|work=Logainm.ie|dátarochtana=2020-08-09}}</ref> i g[[Contae an Chabháin]]. Níos faide anonn, bhunaigh sé [[mainistir]] i g[[An Chill Mhór (An Cabhán)|Cill Mhór]] agus rinneadh éarlamh dheoise Chille Móire de.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.newadvent.org/cathen/08642a.htm|teideal=CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Kilmore|work=www.newadvent.org|dátarochtana=2020-08-09}}</ref> Ceiliúrtar a lá féile ar an 9 Lúnasa. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Naoimh Éireannacha]] j96tpsrazed7n6y7a8nr8jgdg19uwqw 0 94320 1084329 1029610 2022-08-20T18:27:52Z Kevin Scannell 340 bosca níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is ionad [[easpag]] na [[An Chill Mhór (An Cabhán)|Cille Móire]] í '''Ardeaglais Naomh Pádraig is Naomh Féilim'''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Turas Éireann (Clóchomhar)|url=https://edoc.pub/o-treasaigh-lorcan-turas-eireann-clochomhar-1997-pdf-free.html|journal=|date=1997|issn=|pages=lch 33|volume=|issue=|doi=|author=Lorcán S. Ó Treasaigh}}</ref> sa [[An Cabhán|Chabhán]]. Críochnaíodh an [[Ardeaglais]] sa bhliain 1942. Bunaíodh í ar chruth [[Baislic|baislice]] Rómhánaí. Is de [[Marmar|mharmar]] Gaelach, glas is bándearg, an [[altóir]] ard agus tá saothar [[Geoge Collie]] (1904-1975) le breathnú i d[[Turas na Croise]] agus sa mhúrmhaisiú taobh thiar den [[altóir]]. [[Íomhá:Cavan - Cavan Cathedral - 20180607045659.jpg|clé|mion]] == Féach freisin == * [[An Chill Mhór (An Cabhán)|An Chill Mhór]] * [[Naomh Féilim]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Ardeaglaisí Caitliceacha Rómhánacha in Éirinn]] [[Catagóir:Contae an Chabháin]] 5jjyb095gtlig4sf4u5h8bx2p0he1to 1084330 1084329 2022-08-20T18:29:06Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is ionad [[easpag]] na [[An Chill Mhór (An Cabhán)|Cille Móire]] í '''Ardeaglais Naomh Pádraig is Naomh Féilim'''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Turas Éireann (Clóchomhar)|url=https://edoc.pub/o-treasaigh-lorcan-turas-eireann-clochomhar-1997-pdf-free.html|journal=|date=1997|issn=|pages=lch 33|volume=|issue=|doi=|author=Lorcán S. Ó Treasaigh}}</ref> sa [[An Cabhán|Chabhán]]. Críochnaíodh an [[Ardeaglais]] sa bhliain 1942. Bunaíodh í ar chruth [[Baislic|baislice]] Rómhánaí. Is de [[Marmar|mharmar]] Gaelach, glas is bándearg, an [[altóir]] ard agus tá saothar [[George Collie]] (1904-1975) le breathnú i d[[Turas na Croise]] agus sa mhúrmhaisiú taobh thiar den [[altóir]]. [[Íomhá:Cavan - Cavan Cathedral - 20180607045659.jpg|clé|mion]] == Féach freisin == * [[An Chill Mhór (An Cabhán)|An Chill Mhór]] * [[Naomh Féilim]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Ardeaglaisí Caitliceacha Rómhánacha in Éirinn]] [[Catagóir:Contae an Chabháin]] 6n763df755v76ae2i7afxfpjfb905io 0 94336 1084979 971536 2022-08-20T20:49:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Chad Dawson''', a rugadh ar an [[13 Iúil]], [[1982]] i [[Hartsville, Carolina Theas|Hartsville]], [[Carolina Theas]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dawson, Chad}} [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] tpdvafc2fx11su25c3xgui44mu24goi 0 94387 1085071 970995 2022-08-20T20:59:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Rómánaigh|Rómánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Adrian Diaconu''', a rugadh ar [[9 Meitheamh]] [[1978]] i b[[Ploiești]], [[an Rómáin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Diaconu, Adrian}} [[Catagóir:Dornálaithe Rómánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1978]] b2981rao2wyvtt0twr9ggqu7etwxu5i 0 94390 1084772 971001 2022-08-20T20:26:01Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Háítí|Háítíoch]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Jean-Thenistor Pascal''', a rugadh ar [[28 Deireadh Fómhair]] [[1982]] i b[[Port-au-Prince]], [[Háítí]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Pascal, Jean}} [[Catagóir:Dornálaithe Háítíocha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1982]] clve51gfhjk9ifjbsjos5z9pj8jpd4q 0 94416 1084408 1008037 2022-08-20T19:32:32Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Francesco Cossiga''' ([[26 Iúil]] [[1928]] - [[17 Lúnasa]] [[2010]]) ina ochtú [[Uachtarán]] ar an [[An Iodáil|Iodáil]] (1985-1992), ar an [[Eite dheis|eite dheas]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/2692698427421131|teideal=UCD School of Law|údar=Scoil Dlí, COBAC|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-08-17}}</ref> == Saol == Céimí de chuid Ollscoil Sassari sa t[[An tSairdín|Sairdín]], bhí sé ina [[ollamh]] le [[dlí bunreachtúil]] san ollscoil sin freisin. Bhí sé ina Dhaonlathaí Críostaí gníomhach ó bhí sé sna déaga. Toghadh chun [[Parlaimint|Theach na dTeachtaí]] é sa bhliain 1958. Bhí sé ina bhall de ar feadh na ceathrún céid ina dhiaidh sin. Bhí sé ina [[Aire Rialtas|Aire]] an [[Riaracháin Phoiblí]] agus na Réigiún (1974-76) agus ina Aire Gnóthaí Baile (1976-78.) D'éirigh sé as an dara post mar gheall ar an gconspóid maidir le dóthanacht na mbearta ar thug sé faoi ionas go seachnófaí go marófaí a chomhghleacaí [[Aldo Moro]] ag a chuid [[Fuadach|fuadaitheoirí]]. [[Íomhá:Cossiga Francesco 2.jpg|clé|mion]] Bhí Cossiga ina [[Príomh-Aire|Phríomh-Aire]] ó Lúnasa 1979 go Deireadh Fómhair 1980. Tugadh tacaíocht mhór dó, mar iarrthóir don [[Uachtarán|uachtaránacht]], cúig bliana dár gcionn, agus é an chéad duine a toghadh ar an gcéad bhallóid riamh. Sa dá bhliain dheireanacha a bhí sé ina Uachtarán, d'éirigh sé ní ba cháintí maidir le córas na bpáirtithe polaitíochta san Iodáil (ní i bhfad ina dhiaidh sin a thit an tóin as) agus maidir le gnéithe eile de shaol poiblí na tíre, ar nós polaitiú iomarcach na m[[Breitheamh|breithiúna]]. Mar Sheanadóir saoil, bhí páirt thábhachtach i bpolaitíocht na hIodáile aige go dtí go bhfuair sé bás beagnach, cé gur mhinic nach raibh sé ach ag iarraidh corraí a chur ar dhaoine d'aon ghnó. Ar bhealaí, mar sin, bhí roinnt cosúlachtaí idir a ghairm polaitíochta agus gairm phoiblí An Ollaimh Sheáin Uí Cheallaigh<ref>{{Luaigh foilseachán|title=John M. Kelly (politician) / Seán Ó Ceallaigh T.D.|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=John_M._Kelly_(politician)&oldid=933171094|journal=Wikipedia|date=2019-12-30|language=en|author=|volume=|issue=}}</ref>, a bhí ina chomhaoiseach leis. D'éag Francesco Cossiga ar 17 Lúnasa 2010. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-it}} {{DEFAULTSORT:Cossiga, Francesco}} [[Catagóir:Príomh-Airí na hIodáile]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1928]] [[Catagóir:Básanna in 2010]] [[Catagóir:Uachtaráin na hIodáile]] hgzi3qqymzeefc4glma77jhmkiitqin 0 94423 1085020 971182 2022-08-20T20:54:21Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Seisniagh|Seisniach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Artur Asilbekovich Beterbiev''', a rugadh ar [[21 Eanáir]] [[1985]] i [[Khasavyurt]], [[an Dagastáin]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beterbiev, Artur}} [[Catagóir:Dornálaithe Seisniacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1985]] hspg9rvcca41486vqaja0j89tds27oe 0 94468 1084450 971412 2022-08-20T19:51:49Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[An Airgintín|Airgintíneach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], ab ea '''Vicente Paúl Rondón''', a rugadh ar [[2 Samhain]] [[1948]] i [[Vedia, Buenos Aires|Vedia]], [[Buenos Aires]] agus a fuair bás ar an [[25 Deireadh Fómhair]] [[1980]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Galindez, Victor}} [[Catagóir:Dornálaithe Airgintíneacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Básanna i 1980]] 6a9no7ok6qq3yjntfmu0qi2mg4rf6f9 0 94514 1084445 971791 2022-08-20T19:51:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Virgil Eugene Hill''', a rugadh ar [[18 Eanáir]], [[1964]] i g[[Clinton, Missouri|Clinton]], [[Missouri]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hill, Virgil}} [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] i01rtm8b5a84ufx889017bybbkjjoap 0 94516 1084939 991910 2022-08-20T20:43:05Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Polannaigh (grúpa eitneach)|Polannach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan éadrom|churadh trom-mheáchan éadrom]], is ea '''Dariusz Tomasz Michalczewski''', a rugadh ar [[5 Bealtaine]] [[1968]] i n[[Gdańsk]], [[an Pholainn]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Michalczewski, Dariusz}} [[Catagóir:Dornálaithe Polannacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] t71jsfw93ztrt3ptzld81ub6km4dgh9 0 94883 1085261 1039155 2022-08-21T00:17:22Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Bandstand at Walmer - geograph.org.uk - 603930.jpg|mion|clé|Cuimhneachánː ardán [[banna ceoil]] i Walmer Green]] Tharla '''Buamáil Deal''' i [[Kent]], [[Sasana]] ar an [[22 Meán Fómhair]] [[1989]]. Rinne an t[[Óglaigh na hÉireann|IRA]] buamáil ar bheairicí i m[[baile]] Deal, eachtra inar maraíodh 11 ball de [[Banna ceoil|Bhanna Ceoil]] na [[Muirshaighdiúirí Ríoga]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://comhar.ie/iris/|teideal=Seánra (Comhar 80 (1))|údar=Breandán Delap|dáta=Eanáir 2020|dátarochtana=2020}}</ref> Maraíodh [[teanór]], [[Fliúit|fliúiteadóir]], [[Veidhlín|veidhleadóir]], [[Sacsafón|sacsafónaí]], [[Trombón|trombónaí]], [[Trumpa|trumpadóir]], [[Tiúba|tiúbadóir]], [[Basún|basúnaí]], [[Cnaguirlisí|cnagcheoltóir]], [[Clairinéad|clairinéadóir]] agus fiú [[Pianó|pianódóir]] [[snagcheol|snagcheoil]][[Clairinéad|.]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://twitter.com/feilire/status/1175866360083169282|teideal=Buamáil Deal|údar=Féilire|dáta=2019|language=ga|work=Twitter|dátarochtana=2020-09-22}}</ref> Gortaíodh 21 eile. [[Íomhá:Hamilton Road Cemetery Royal Marines Bandsmen.jpg|clé|mion|[[Uaimh-Binn|uaimh]] Mark Petch, [[Fliúit|fliúiteadóir]], i mbaile Deal]] Dúirt an tIRA gurbh iad a bhí freagrach. Níor rugadh riamh ar an té a bhí ciontach. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-en}} [[Catagóir:Kent]] [[Catagóir:Arm na Breataine]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1989]] lxnadig2is12w9re0edk7f2hbm781ps 0 94885 1085265 1026455 2022-08-21T00:20:35Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Tesco Newtownbreda (1) - geograph.org.uk - 667206.jpg|mion|clé|Scriosadh an NIFS; tá hipearmhargadh [[Tesco]] ann anois.]] Tharla '''Buamáil NIFSL''' (Northern Ireland Forensic Science Laboratory) ar an [[23 Meán Fómhair]] [[1992]] nuair a rinne an t[[IRA Sealadach|IRA]] onsaí ar an Saotharlann Fóiréinseolaíochta i d[[Tuaisceart Éireann]] ar Bhóthar Newtownbreda, [[Béal Feirste]]. Phléasc buama 1,360 [[Cileagram|chileagram]] ann, pléasc mhór mhillteach,<ref>{{Lua idirlín|url=https://publications.parliament.uk/pa/cm200203/cmselect/cmniaf/204/2121102.htm|teideal=House of Commons - Northern Ireland Affairs - Minutes of Evidence|work=publications.parliament.uk|dátarochtana=2020-09-23}}</ref> agus i measc na cinn is mó riamh le linn [[na Trioblóidí|na dTrioblóidí]]. Ar an dea-uair, bhi [[duine]] ar bith i gcorp an [[Foirgneamh|fhoirgnimh]]. Ach scriosadh an saotharlann. Tógadh hipearmhargadh [[Tesco]] ina áit.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/2751755.stm|teideal=Supermarket plans meet opposition|dáta=2003-02-12|language=en-GB|dátarochtana=2020-09-23}}</ref> Bhog an NIFSL go dtí Seapark, [[Carraig Fhearghais]]. [[Íomhá:Newtownbreda Road, Belfast - geograph.org.uk - 799543.jpg|clé|mion|bóthar Newtownbreda]] Sa bhliain 1975, rinneadh damáiste do struchtúr an [[Foirgneamh|fhoirgnimh]] NIFSL chomh maith, nuair a phléasc buama IRA eile. == Féach freisin == * [[:Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí|Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1992]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] olokm545n5ryssvlxel16anwz95fd12 0 94909 1084756 974958 2022-08-20T20:24:37Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:King William III of England, (1650-1702) (lighter).jpg|mion|[[Liam III Shasana]]]] Ritheadh '''an tAcht Díbeartha, 1697''' ar [[25 Meán Fómhair]] [[1697]] (9 Will 3 c.1) ). Bhí na [[Na Péindlíthe|Péindlíthe]] á gcur i bhfeidhm ag an am. Leis an Acht seo, díbríodh an chléir [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Chaitliceach]] le hAcht [[Parlaimint na hÉireann|Parlaiminte]] in [[Éire|Éirinn]] le linn réimeas [[Liam III Shasana|Liam III]]. I measc [[Dlí|dlithe]] eile, bhí ordaithe faoin Acht Díbeartha go n-imeodh gach [[easpag]] as Éirinn roimh [[Lá Bealtaine]] 1698.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1366|teideal=MAC SLEIGHNE, Eoin Baiste (1638–1712)|language=ga|work=ainm.ie|dátarochtana=2020-09-25}}</ref>  == Féach freisin == * [[Na Péindlíthe]] * [[Fuascailt na gCaitliceach]] == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ie}} [[Catagóir:Dlí na hÉireann]] [[Catagóir:Creideamh in Éirinn]] [[Catagóir:Fuascailt na gCaitliceach]] [[Catagóir:Stair na hÉireann]] 8v3kww7fuyhmgb22ff1vum0i22w6738 0 94967 1084928 975841 2022-08-20T20:41:52Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[ceoltóir]] í '''Diane Ní Chanainn.''' Tógadh í i d[[teaghlach]] a raibh an ceol lárnach ann riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cic.ie/music/non-digital/idir-muir-agus-sliabh|teideal=Idir Muir agus Sliabh: Traditional Irish Songs {{!}} CIC|work=www.cic.ie|dátarochtana=2020-10-04}}</ref> Bhí ceol ar an teallach agus ag a muintir ar fad ar a ndá thaobh. Chuir sí suim i ngach cineál ceoil idir cheol uirlise agus amhránaíocht. D'fhoghlaim sí an dóigh leis an bhfidil a bhualadh ó [[Proinsias Ó Maonaigh|Phroinsias Ó Maonaigh]] agus bíonn sí ag gabháil di i gcónaí. Thug Diane léi príomhdhuais [[Oireachtas na Gaeilge|an Oireachtais]] i gcomórtas sinsearach na mban don amhránaíocht ar an sean-nós sa bhliain 2015. Sheol Diane Ní Chanainn a céad albam sa bhliain 2019, dar teideal 'Idir Muir agus Sliabh'. D'fhógair an Coiste Pleanála Teanga [[Cloch Cheann Fhaola|Chloich Cheann Fhaola]] go bhfuil Diane Ní Chanainn ina hAmbasadóir na Gaeilge don cheantar sa bhliain 2020/2021.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-t-amhranai-aitheanta-diane-ni-chanainn-ceaptha-ina-hambasadoir-teanga-ina-ceantar-duchais/|teideal=An t-amhránaí aitheanta Diane Ní Chanainn ceaptha ina hambasadóir teanga ina ceantar dúchais|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-10-04}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *Glórtha Uladh - Diane Ní Chanainn ar [https://www.meoneile.ie/sraitheanna/glortha-uladh-diane-ni-chanainn. MeonEile.ie] *[https://www.dianecannonmusic.com/DIANE dianecannonmusic.com] ==Tagairtí== j9yxfi43xucyfwl4tv0qodrac6n3k82 0 95066 1085228 976380 2022-08-20T22:45:31Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:Jewish prisoners forced to work for a Sonderkommando 1005 unit pose next to a bone crushing machine in the Janowska concentration camp.jpg|mion|Sonderkommando sa champa Janowska]] Is éard a bhí i gceist leis na '''Sonderkommando''' ná [[An Giúdachas|Giúdaigh]] a bhí ag comhoibriú leis na [[Naitsithe]] agus iad ag coinneáil na seomraí gáis sna [[Campa Géibhinn Auschwitz|campaí géibhinn]] i bhfeidhm fiú. Ar an [[7 Deireadh Fómhair]] [[1944]], d'éirigh na Sonderkommando amach in [[Campa Géibhinn Auschwitz|Auschwitz]]. Shéid na Sonderkommando ceann de na [[Créamatóiriam|créamatóiriamaí]] san aer leis an [[Pléascán|ábhar pléasc]]<nowiki/>tha, a bhí smuigleáilte isteach ó [[Monarcha|mhonarcha]] na n-arm ag na mná a bhí ag obair ansin. D'fhéach na [[Príosún|príosúnaigh]] ansin le héalú ón gcampa. Rugadh orthu go gairid áfach, agus maraíodh gach mac máthar acu ina dhiaidh sin. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-Naitsíoch}} [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Stair na nGiúdach]] [[Catagóir:Naitsíochas]] aw6dw5w1vlgj5g3krrmg08lrj3lgo7c 0 95309 1085272 1026456 2022-08-21T00:31:46Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Shopping in Shankill, Belfast. - panoramio.jpg|mion|clé|[[Bóthar na Seanchille]] i mBéal Feirste]] Tharla '''Buamáil na Seanchille''' ar an [[23 Deireadh Fómhair]] [[1993]], nuair a phléasc [[buama]] i [[siopa]] ar [[Bóthar na Seanchille|Bhóthar na Seanchille]] i m[[Béal Feirste]]. Mharaigh an IRA naonúr de mhuintir na háite, agus gortaíodh 57.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie//archives/category/war-and-conflict/2018/1022/1005898-shankill-road-bombing/|teideal=Shankill Road Bombing|language=en|work=RTÉ Archives|dátarochtana=2020-10-23}}</ref> Bhí ionsaí buamála an IRA ar [[Siopa|shiopa]] éisc Frizzell ar cheann de na heachtraí ab uafásaí le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. Chuir buamáil na Seanchille tús le seachtain inar maraíodh triúr is fiche ar fud an [[Tuaisceart Éireann|tuaiscirt]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/foreigean-iarbhreatimeachta-na-deanaimis-dearmad-ar-shleachtanna-na-seachtaine-seo-25-bliain-o-shin/|teideal=Foréigean iarBhreatimeachta? Ná déanaimis dearmad ar shléachtanna na seachtaine seo 25 bliain ó shin|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-10-23}}</ref> == 23 Deireadh Fómhair == [[An Satharn|Satharn]] breá fómhair, bhí an t[[sráid]] pacáilte mar ba ghnách, páistí, fir agus mná ag siopadóireacht, ag spaisteoireacht agus ag bualadh le cairde. Bhí an [[siopa]] éisc plódaithe nuair a thug beirt chomhaltaí den IRA buama isteach ann. Phléasc an buama roimh am agus fuair duine de na buamadóirí bás chomh maith, Ghabh an IRA leithscéal ag rá gur phléasc an gaireas roimh am, gur ar an UDA a bhí an t-ionsaí dírithe agus nach ar an ngnáthphobal. Phléasc an gaireas gan choinne, gan rabhadh. Ní raibh seans éalaithe ag na daoine sa siopa ná ag éinne a bhí ag dul thar bráid. Ach ba léir don domhan go raibh an t-ionsaí meargánta mar go gcuirtear an gnáthphobal i mbaol nuair a thugtar buama ina measc. Bhí ceathrar [[Bean|ban]] agus beirt chailíní scoile i measc an naonúir a maraíodh, dhá lánúin, tuismitheoirí, páiste seacht mbliana chomh maith le fear an tsiopa agus a iníon. Thit an [[foirgneamh]] ina charn smionagair sa mullach ar dhaoine. == Cúlra == [[Íomhá:Shankill shops.png|mion|clé|Áit a phéasc an buama]] Bhí caint ar shíocháin sa bhliain 1993, iarrachtaí ar siúl chun síolta phróiseas na [[Síocháin|síochána]] a chothú ach an tráth seo cúig bliana fichead ó shin bhíothas scanraithe gur chogadh cathartha a bhí i ndán. Buille trom do na [[IRA Sealadach|Sealadaigh]] ab ea an buamáil agus do [[Gerry Adams]], uachtarán [[Sinn Féin|Shinn Féin]] a bhí ag iarraidh a chur ina luí ar an mbunaíocht go raibh siad dáiríre agus inmhuiníne faoin t[[síocháin]]. Cúpla lá níos déanaí, d’iompair Gerry Adams cónra bhuamadóir na Seanchille, Thomas Begley. Maíodh go raibh sé riachtanach chun na paraimíleataigh a bhreith leis ar bhealach na síochána. [[Íomhá:Pro-Loyalist Signage - Along Shankill Road - Belfast - Northern Ireland - UK (28731245697).jpg|mion|2018]] == Iarmhairtí == Chuir an t-ionsaí fonn díoltais ar na dílseoirí. Ar éigean a bhí na coirp bailithe as an smionagar nuair a d’eisigh [[Cumann Cosanta Uladh|an UDA]] fógra catha: "Íocfaidh [[John Hume]], [[Gerry Adams]] agus na toghthóirí náisiúnacha praghas an-ard as ainghníomh an lae inniu".<ref>Bhí ainm Hume san áireamh mar go raibh sé ag caint le Adams faoi conas síocháin a bhaint amach.</ref> Oíche 23 Deireadh Fómhair i mBéal Feirste, rinne an UDA a chéad ionsaí díoltais. Agus an tseachtain ina dhiaidh sin mharaigh na Dílseoirí trí dhuine dhéag ar fad, ina measc an seachtar a cailleadh sa sléacht ag an [[Sléácht RIsing Sun, 1993|Rising Sun i nGlas-Stiall]], [[contae Dhoire]]. Gabhadh an buamálaí,Seán Kelly.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Sean Kelly (Irish republican)|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sean_Kelly_(Irish_republican)&oldid=954669545|journal=Wikipedia|date=2020-05-03|language=en}}</ref> Scaoileadh amach as an b[[príosún]] é sa bhliain 2000. == Féach freisin == * [[Sléácht Rising Sun, 1993]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1993]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] qrvwtvhd7dgam1gt0y3ocy6b8ga483r 0 95311 1084565 978776 2022-08-20T20:03:56Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí an Tiarna '''Rhys ap Maredudd''' ( [[1292|d]] . [[1292]] ) ina thiarna ar Dryslwyn agus Ystrad Tywi . Le linn an chogaidh 1282-3, bhí sé dílis d’Éadbhard I Shasana. Bhí sé i gceannas ar éirí amach i ndeisceart na Breataine Bige an 8 Meitheamh 1287, a mhair go dtí 20 Eanáir 1288, ach is beag tacaíocht a fuair sé; chroch na Sasanaigh é i [[Eabhrac]] i 1292 tar éis a mhuintir féin feall a dhéanamh air. . Ba é a athair Maredudd ap Rhys Gryg as Dryslwyn (d. 1271), Prionsa Deheubarth, <ref>[http://yba.llgc.org.uk/en/s1-RHYS-APM-1291.html Bywgraffiadur Cymreig] ar wefan y Llyfrgell Genedlaethol.</ref> fear a chuir i gcoinne [[Llywelyn ap Gruffudd]] . <ref>''Gwyddoniadur Cymru''; Gwasg Prifysgol Cymru; 2008; tud. 823.</ref> Ba é a sheanathair [[Rhys ap Gruffydd|Rhys ap Gruffudd]] (1132 - 28 Aibreán 1197) ar a dtugtar 'yr Arglwydd Rhys'. ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''An Tiarna Rhys'') freisin. Tar éis 1283 aithníodh é mar ''dominus de Estretewy'', agus ''b’éigean do cheannairí'' na [[An Bhreatain Bheag|Breataine Bige]] i dtuaisceart [[Sir Gaerfyrddin]] ómós a thabhairt dó. Sa bhliain 1285 phós sé [[Ada de Hastings]], agus fuair sé an caisleán [[:cy:Castell_Newydd_Emlyn|Castell Newydd Emlyn]]<nowiki/>mar chuid dá chríoch, mar mhaoiniú. [[Íomhá:CymruMap1093.PNG|thumb|220px|left|Bhí Deheubarth ar cheann de na ríochtaí traidisiúnta sa Bhreataine Bheag, a léirítear anseo mar a bhí siad sa bhliain 1093 nuair a fuair Rhys ap Tewdwr bás .]] D'éirigh sé amach i gcoinne [[Éadbhard I Shasana|Éadbhard]] ar [[8 Meitheamh]] [[1287]] nuair a thug sé ionradh ar Iscennen agus rinne sé ruathar ar go leor tailte in iarthar na Breataine Bige chomh fada le Llanbadarn . [[Éadbhard I Shasana|Chuir Éadbhard I, rí Shasana]] a leasrí ,Iarla [[Corn na Breataine|Chorn na Breataine]], chun stop a chur leis agus d’ionsaigh an t-Iarla féin agus trúpaí an rí Caisleán Dryslwyn, ó threonna difriúla, an 5 Meán Fómhair. Níor gabhadh Rhys, áfach, agus lean an t-éirí amach go dtí gur thit Castell Newydd Emlyn an 20 Eanáir 1288 freisin. Taifeadtar eascaire dá chúis dó bheith ag lorg éalú go [[Éire|hÉirinn]], ach níl sé sin cinnte. Rinne a chuid trúpaí féin feall air agus gabhadh é i bhforaoisí Mallaen i dtuaisceart [[Sir Gaerfyrddin]] i 1291. <ref>Brut y Tywysogion yn llsgr. Pen. 20</ref> Cuireadh chun báis é i Eabhrac. Trí bliana ina dhiaidh sin d’éirigh Madog ap Llywelyn amach agus threoraigh sé an cheannairc 1294–95 a chuimsigh Cath Maes Maidog . == Tagairtí == {{Reflist}} e7pvvv0ppot68o5ax8j3hhj6gtk36im 0 95386 1085271 986968 2022-08-21T00:30:27Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Greysteel village - geograph.org.uk - 388544.jpg|mion|clé|[Glas-stiall]], [[Contae Dhoire]]]] Tharla an '''Sléacht Rising Sun''' ar an [[30 Deireadh Fómhair]] [[1993]], i n[[Glas-stiall]],<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/1167015?s=Glas-stiall|teideal=Glas-stiall/Gresteel|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2020-10-30}}</ref> [[Contae Dhoire]]. Maraíodh ochtar (seisear [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]], beirt [[An Protastúnachas|Phrotastúnach]]) nuair a d’ionsaigh beirt ghunnadóirí de chuid an UFF<ref>nó an [[Cumann Cosanta Uladh]]</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/uk/2000/jun/20/northernireland.uksecurity|teideal=Ulster Freedom Fighters - the thugs in hoods|údar=Derek Brown|dáta=2000-06-20|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2020-10-30}}</ref> an teach tábhairne Rising Sun,<ref>{{Luaigh foilseachán|author=An tUltach|date=1 D.F. 2007|url=|title=Cothrom an Lae|journal=|volume=|issue=83 (10), 23.}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-cuairt-stait-ag-feachaint-chun-tosaigh.aspx|teideal=Cuairt Stáit: Ag Féacháint Chun Tosaigh|údar=Ciarán Mac Aonghusa|dáta=|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-10-30}}</ref>, laethanta th'éis don an IRA deichniúr a mharú i mbuamáil ar bhóthar na Seanchille i mBéal Feirste.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/rnag/nuacht-a-haon/programmes/2013/1030/483612-nuacht-a-haon-d-cadaoin-30-deireadh-fmhair-2013/|teideal=Nuacht a hAon Dé Céadaoin 30 Deireadh Fómhair 2013|language=ga|work=Nuacht a hAon|dátarochtana=2020-10-30}}</ref> == Cúlra == Bhí caint ar shíocháin sa bhliain 1993, iarrachtaí ar siúl chun síolta phróiseas na [[Síocháin|síochána]] a chothú ach an tráth seo cúig bliana fichead ó shin bhíothas scanraithe gur chogadh cathartha a bhí i ndán. Buille trom do na [[IRA Sealadach|Sealadaigh]] ab ea an bhuamáil agus do [[Gerry Adams]], uachtarán [[Sinn Féin|Shinn Féin]] a bhí ag iarraidh a chur ina luí ar an mbunaíocht go raibh siad dáiríre agus inmhuiníne faoin t[[síocháin]]. [[Íomhá:Shankill_shops.png|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Shankill_shops.png|clé|mion|177x177px|[[Buamáil na Seanchille, 1993|Buamáil na Seanchille,]] áit a phéasc an buama]] Ach tharla Buamáil na Seanchille ar an [[23 Deireadh Fómhair]] [[1993]], nuair a phléasc [[buama]] i [[siopa]] ar [[Bóthar na Seanchille|Bhóthar na Seanchille]] i m[[Béal Feirste]]. Mharaigh an IRA naonúr de mhuintir na háite, agus gortaíodh 57.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie//archives/category/war-and-conflict/2018/1022/1005898-shankill-road-bombing/|teideal=Shankill Road Bombing|language=en|work=RTÉ Archives|dátarochtana=2020-10-23}}</ref> Bhí ionsaí buamála an IRA ar [[Siopa|shiopa]] éisc Frizzell ar cheann de na heachtraí ab uafásaí le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. Chuir buamáil na Seanchille tús le seachtain inar maraíodh triúr is fiche ar fud an [[Tuaisceart Éireann|tuaiscirt]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/foreigean-iarbhreatimeachta-na-deanaimis-dearmad-ar-shleachtanna-na-seachtaine-seo-25-bliain-o-shin/|teideal=Foréigean iarBhreatimeachta? Ná déanaimis dearmad ar shléachtanna na seachtaine seo 25 bliain ó shin|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-10-23}}</ref> Cúpla lá níos déanaí, d’iompair Gerry Adams cónra bhuamadóir na Seanchille, Thomas Begley. Maíodh go raibh sé riachtanach chun na paraimíleataigh a bhreith leis ar bhealach na síochána. == Iarmhairtí == [[Íomhá:John Hume.jpg|mion|clé|[[John Hume]], 1995]] Bhí sé deacair [[síocháin]] a shamhlú sna laethanta i ndiaidh an ionsaithe. Ach "bhí comharthaí dóchais ann inn ainneoin tormán an díoltais agus an t[[Seicteachas|seicteachais]]. Nuair a bhris ar a ghol ar [[John Hume]] ag [[sochraid]] sa Ghlas-Stiall, d’achainigh gaolta na marbh air treisiú ar a iarrachtaí chun stop a chur leis an ár. Ina theannta sin, shín cuid d’[[Buamáil na Seanchille, 1993|íobartaigh na Seanchille]] lámh chuig muintir Ghlas-Stéille agus d’fhreastail roinnt ar a sochraidí."<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/foreigean-iarbhreatimeachta-na-deanaimis-dearmad-ar-shleachtanna-na-seachtaine-seo-25-bliain-o-shin/|teideal=Foréigean iarBhreatimeachta? Ná déanaimis dearmad ar shléachtanna na seachtaine seo 25 bliain ó shin|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-10-30}}</ref> Gabhadh ceathrar ón UDA, Stephen Irwin, Jeffrey Deeney, Brian McNeill agus Torrens Knigh go gairid ina dhiaidh an ionsaithe. Scaoileadh amach iad ón bpríosún sa bhliain 2000 faoi [[Comhaontú Aoine an Chéasta|Chomhaontú Aoine an Chéasta]]. == Féach freisin == * [[Buamáil na Seanchille, 1993]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ni}} [[Catagóir:Contae Dhoire]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] 25eo1er1yq6luipkn6m8cn78l4dzvf2 0 95440 1084591 981613 2022-08-20T20:06:43Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba í '''Petronilla de Meath''' (c. 1300 – [[3 Samhain]] [[1324]]) an chéad duine a taifeadadh gur loscadh ag an stáca as [[draíocht]] in [[Éire|Éirinn]] nó sa [[An Bhreatain|Bhreatain Mhór]] í.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/3800398343317795|teideal=Petronilla|údar=ScoilDlí, COBÁC|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-11-03}}</ref> == Imeachtaí == Bhí Petronilla ina cailín aimsire le Alice Kyteler, bean uasal, ar cuireadh an draíocht go príomha ina leith agus a d'éalaigh ó chrúcaí [[Easpag]] [[Osraí]], Richard de Ledrede. Sa bhliain 1324 chuir an tEaspag Ledrede [[asarlaíocht]] agus taithíocht le deamhain ina leith agus, chomh maith leis sin,<ref>nó chomh dona ǃ</ref> gur [[nimh]]<nowiki/>igh sí a ceathrar fear céile. Le loisceadh ag an stáca an bhreith a tugadh uirthi. Ach d'éalaigh sí (go hAlbain nó a muintir san [[An Ísiltír|Ísiltír]]). Ina háit, rinneadh [[céasadh]] ar a cailín aimsir, Petronilla ionas go n-admhódh sí gur chuir sí an ealaín dhubh ar dhaoine, gur chaith sí crainn ar rudaí, agus go ndearna sí íobairtí do [[Diabhal|dheamhain]]. Ansin loisceadh ag an stáca í. Dheimhnigh an [[Pápa Eoin XXII]] an pionós sa bhulla, ''Super Illius Specula,''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=MAGIC AS 'FACTUM HERETICALE'. ON THE 'SUPER ILLIUS SPECULA' BULL ISSUED BY JOHN XXII|url=http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.d404f7c1-4b42-3d47-9c6d-fd62572af322|journal=Przeglad Historyczny (Historical Review)|date=2006|issn=0033-2186|pages=221–240|issue=2|language=PL|author=T. Galuszko}}</ref> in 1326, dhá bhliain níos déanaí.[[Íomhá:Kyteler's Inn.jpg|clé|mion|An teach ósta Kyteler inniu, [[Cill Chainnigh]]]] === Cuimhneachán === Is í Dame Alice Kyteler, a rugadh 1284, atá i gceist in Kyteler's Inn,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kyteler's Inn|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kyteler%27s_Inn&oldid=984608187|journal=Wikipedia|date=2020-10-21|language=en}}</ref> atá ann i gcónaí i g[[Cill Chainnigh]]. Deirtear go mbíonn taibhse Petronilla le feiceáil i dTí Kyteler agus sna sráideanna thart go minic.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cic.ie/en/books/published-books/turas-ireann-leabhair-cloite|teideal=Turas Éireann {{!}} CIC (lch 97)|údar=Lorcán Ó Treasaigh|dáta=|work=www.cic.ie|dátarochtana=2020-11-04}}</ref> Tá Petronilla i measc na mban dá leagadh áit ag an mbord sa thaispeántas ealaíne iomráiteach 'The Dinner Party' (1979) le Judy Chicago, atá ar buantaispeáint i [[Músaem Brooklyn]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.brooklynmuseum.org/eascfa/dinner_party/place_settings/petronilla_de_meath?fbclid=IwAR3UxqJ8uqegJDfDTQ7vrofIc8EggfA-lu8WkDQywGdWOP08VRSYcMhfJyI|teideal=Brooklyn Museum: Petronilla de Meath|work=www.brooklynmuseum.org|dátarochtana=2020-11-03}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Cailleacha]] [[Catagóir:Draíocht dhubh]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1300]] [[Catagóir:Básanna i 1324]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Mí]] [[Catagóir:Stair Chontae Chill Chainnigh]] [[Catagóir:Mná Éireannacha ón 14ú haois]] ej6df53ghu1cxvxi1qyhlbcg5kwl0md 0 95506 1084387 1006674 2022-08-20T19:18:57Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ba é '''toghchán uachtaránachta na Stát Aontaithe 2020''' an 59ú toghchán uachtaránachta cuadbhliantúla, a tionóladh Dé Máirt, 3 Samhain, 2020. Roghnaigh vótálaithe toghthóirí uachtaránachta a vótálfaidh ina dhiaidh sin an 14 Nollaig 2020, chun uachtaráin agus leas-uachtaráin nua a thoghadh nó chun na sealbhóirí [[Donald Trump]] agus [[Mike Pence|Mike Pence a]] ath-roghnú, faoi seach. Tionóladh an tsraith toghchán bunscoile uachtaránachta agus cácais ó mhí Feabhra go Lúnasa 2020. Is toghchán indíreach é an próiseas ainmniúcháin seo, ina gcaitheann vótálaithe ballóidí ag roghnú scláta teachtaí chuig coinbhinsiún ainmniúcháin páirtí polaitíochta, a thoghann ansin ainmnithigh a bpáirtithe ansin mar uachtarán agus mar leas-uachtarán. Ba iad na hiarrthóirí móra ón dhá pháirtí ná an t-uachtarán reatha [[Donald Trump|Trump]] (ón [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtánach]]) agus iar-leas-Uachtarán [[Joe Biden]].(ón [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]]). Tionóladh toghcháin an tSeanaid 2020 agus toghcháin Theach na nIonadaithe 2020, mar aon le toghcháin áitiúla éagsúla eile, i gcomhthráth le toghchán na huachtaránachta. Tá réamh-mheasta ag na soláthraí nuachta móra go léir atá ag teilgean an rása gur bhuaigh Biden an toghchán, lena n-áirítear; Decision Desk HQ, Vox, Associated Press, CNN, MSNBC, NBC News, ABC News, The New York Times, Reuters, Fox News, agus Business Insider. Leanann an comhaireamh ag cinneadh na dtorthaí deiridh. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} [[Catagóir:Polaitíocht na Stát Aontaithe]] rk6drtjoat2l92y2tr7zlenkbrebnhb 0 95718 1085275 1060938 2022-08-21T00:35:40Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Former Church - Mountain Lodge Pentecostal - geograph.org.uk - 1406696.jpg|mion|clé]] Tharla '''Sléacht Dhearclaí''' ar an [[20 Samhain]] [[1983]], san Eaglais [[Cincíseachas|Chincíseach]] i n[[Dearclaigh]] (is baile suite i g[[Contae Ard Mhacha|Co Ard Mhacha]] é Dearclaigh<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/56190?s=Dearclaigh|teideal=Dearclaigh/Darkley|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2020-11-20}}</ref>). Rinne an "Catholic Reaction Force" ionsaí ar an séipéal. Tráthnóna [[An Domhnach|Domhnaigh]] a bhí ann agus bhí seasca istigh ag guí sa "Mountain Lodge Pentecostal Churcħ". Ag an am, bhí an pobal ag canadh "Are You Washed in the Blood of the Lamb". Thosaigh na fir ghunna  ag lámhach agus maraíodh triúr agus gortaíodh seachtar.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1983/11/21/world/gunmen-fire-into-ulster-church-3-protestants-killed-7-wounded.html|teideal=Gunmen Fire Into Ulster Church; 3 Protestants Killed, 7 Wounded (Published 1983)|údar=The Associated Press|dáta=1983-11-21|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2020-11-21}}</ref> [[Íomhá:Darkley Road at Aughnagurgan - geograph.org.uk - 1766424.jpg|clé|mion|Aughnagurgan<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/56184|teideal=Aughnagurgan|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2020-11-20}}</ref>, áit a tharla an t-ionsaí]] An t[[Arm Saoirse Náisiúnta na hÉireann|INLA]] a bhí i mbun an "Catholic Reaction Force" is cosúil. Níor gabhadh éinne. === Cúlra === Ar an 9 Samhain 1983, maraíodh Adrian Carroll (24)<ref>{{Luaigh foilseachán|title=UDR Four|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=UDR_Four&oldid=989771816|journal=Wikipedia|date=2020-11-20|language=en}}</ref>, as teaghlach Poblachtánach mór le rá. Dúirt an "Protestant Action Force"<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Protestant Action Force|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Protestant_Action_Force&oldid=979182684|journal=Wikipedia|date=2020-09-19|language=en}}</ref> gurbh iad a bhí freagrach. === Iarmhairtí === Spreag na hionsaithe fuath seicteach. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:Contae Ard Mhacha]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] rgepgnfufvd4r8l0tfyltaf0prhfe6h 0 95935 1085226 995686 2022-08-20T22:43:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 146-1978-004-12A, NSDAP-Versammlung im Bürgerbräukeller, München.jpg|mion|clé|Bürgerbräukeller, Münchenː 8 Nollaig 1923]] I 1923, rinne [[Adolf Hitler]] agus an [[NSDAP]] iarracht ceannairc a eagrú , i [[München]], nó '''Putsch an Halla Leanna''' (nó '''Putsch an Halla Beorach'''). Theip orthu.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dhm.de/lemo/kapitel/weimarer-republik/innenpolitik/hitler/|teideal=Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Kapitel: Weimarer Republik|údar=Stiftung Deutsches Historisches Museum|language=de|work=www.dhm.de|dátarochtana=2020-12-08}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/marking-a-date-ringing-in-history-not-once-but-four-times-1.907859|teideal=Marking a date ringing in history not once but four times|údar=DEREK SCALLY|dáta=|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2020-12-08}}</ref> D'fhéach [[Naitsíochas|Páirtí Naitsíoch]] Hitler le coup a dhéanamh ar 8 - [[10 Nollaig]] [[1923]] i gcoinne [[Poblacht Weimar|Phoblacht Weimar]] sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]]. Cuireadh an t[[Réabhlóid|-éirí amach]] faoi chois go mear. Maraíodh 16 [[Naitsíochas|Naitsí]] agus gearradh priosúnacht 8 mí ar Hitler.<ref>{{Lua idirlín|url=http://centenaries.ucd.ie/wp-content/uploads/2015/04/83980-UCD-Decade-of-Centenaries_A5-IRISH_FA_download_v2.pdf|teideal=Decade of Centenaries|údar=centenaries.ucd.ie|dáta=|dátarochtana=}}</ref>[[Íomhá:General_Erich_Ludendorff.JPG|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:General_Erich_Ludendorff.JPG|mion|clé|Erich Ludendorff, Cárta phoist, ca 1915 -1917]] == Imeachtaí == === Cúlra === I Mí na Samhna den bhliain 1923, rinne Hitler agus lucht a thacaíochta an chéad iarracht an chumhacht a ghabháil le láimh láidir - i München, [[príomhchathair]] na [[An Bhaváir|Baváire]] i ndeisceart na tíre. Faoin am sin, bhí an tír trí chéile i ndiaidh an [[Cogadh|chogaidh]] is na [[Réabhlóid|réabhlóide]] i gcónaí, agus an triúr fear is cumhachtaí sa Bhaváir (na Ginearáil Otto von Lossow agus Gustav von Kahr, chomh maith le Ceannasaí na bPóilíní, Hans von Seisser) ag diúltú Ard-Cheannasaí an Airm, Hans von Seeckt, faoina ndílseacht, cionn is nach raibh siad sásta comhoibriú le [[rialtas]] Daonlathach Sóisialach Ebert i mBeirlín.[[Íomhá:Bundesarchiv Bild 146-2007-0003, Soldaten bei der Verhaftung von Stadträten.jpg|mion|Rannpháirtithe i bPutsch an Halla Beorach.]]Bhí an chuma ag teacht ar an scéal go raibh Lossow agus Kahr ag beartú ionradh ar Bheirlín le rialtas Ebert a ruaigeadh as oifig, chun [[deachtóireacht]] náisiúnta mhíleata a chur ina áit. Ní raibh de locht ag Hitler ar na pleananna seo ach an cuireadh nach bhfuair sé féin chuig an gcóisir. === 8 Nollaig === Tháinig lucht leanúna Kahr agus Lossow le chéile (timpeall 3,000 duine) i mBeoirhalla na Saoránach - an ''Bürgerbräukeller'' - le cluais éisteachta a thabhairt do na ceannasaithe agus iad lena straitéis a leagan síos dá gcuid tacadóirí. Ansin mháirseáil Hitler isteach lena chuid gardaí armtha féin. Iar[[Saighdiúir|shaighdiúir]]í de chuid na Saor-Chór a bhí ann sa chuid ba mhó, agus ainm an [[Sturmabteilungen|SA]], "na díormaí stoirme" nó "na díormaí ruathair", baiste ag Hitler orthu. Ba iad lámh láidir na Sóisialaithe Náisiúnta iad - nó sin é an t-ainm (NSDAP, Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, [[Páirtí Náisiúnta Sóisialach Lucht Oibre na Gearmáine]]) a thug Hitler ar a pháirtí nuair a tháinig sé i gceannas air. Ní ábhar adhnua a bhí i ngardaí armtha de chuid páirtithe polaitíochta sa Ghearmáin sa tréimhse chorrach sin. Bhí "arm" príobháideach den chineál seo - Reichsbanner - ag na Daonlathaigh Shóisialacha féin, mar shampla. [[Íomhá:General_Otto_von_Lossow_01.jpg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:General_Otto_von_Lossow_01.jpg|mion|clé|Otto von Lossow, 1923]] Shealbhaigh Hitler an t-ardán sa ''Bürgerbräukeller'' agus chuaigh sa chrannóg le tús na réabhlóide náisiúnta a fhógairt don phoiblíocht. Ó bhí fios a leasa féin ag Lossow agus Kahr, ní raibh aon mhoill orthu tacaíocht a mhionnú do Hitler, bagarthach is uile mar a bhí a chuid ceithearnach ag breathnú orthu. Bhí comhghuaillí láidir ag Hitler le linn ghabháil seo na cumhachta - [[Erich Ludendorff]], iar-Ard-Cheannasaí an Airm, a raibh cuid mhór saighdiúirí agus iar-shaighdiúirí dílis dó i gcónaí. Mar sin, bheadh seans éigin ag Hitler an iarracht seo féin a chumhacht a bhuanú i München. D'fhág Hitler áiméar, áfach, ag Lossow is ag Kahr a n-éalú a dhéanamh ó Halla na Beorach. Go sciobtha fuair Hitler é féin in achrann leis na fórsaí a d'earcaigh an bheirt sin chun é a stopadh. Nuair a chonaic sé an claochlú seo ag teacht ar na cúrsaí, thit an drioll ar an dreall aige, agus b'éigean do Ludendorff é a bhladar chun a chuid fórsaí a shlógadh amuigh agus ruathar máirseála a thabhairt faoi lárionaid na cumhachta sa chathair lena thaispeáint go raibh sé i ndáiríre. === 9 Nollaig === Le linn na máirseála, tháinig póilíní Lossow agus Kahr in araicis fhórsaí Hitler, agus d'éirigh ina chath lámhaigh idir an dá dhream. Nuair a bhí an teagmháil thart, bhí 16 duine de chuid Hitler marbh, maille le ceathrar de na [[Póilíní|constáblaí]], agus Hitler féin ag éalú béal a chinn. === Gabháil === Chaith Hitler dhá lá ar a theitheadh in Uffing, taobh amuigh de chathair Mhünchen, ach ansin rugadh air agus caitheadh i dtóin phríosúin é in oirchill na próise dlí. Bhí Hitler i bponc anois. Ba léir go gcuirfí ardtréas ina leith, agus dá gcruthófaí a chiontacht sa choir seo - agus b'éadócha nach gcruthófaí, ó bhí a fhios ag madraí an bhaile gurbh eisean a bhí i gceannas ar na ceannairceoirí - , bheadh a chosa nite. Ba é an bás an pionós ba thúisce a ghearrfaí ar réabhlóideach a bhí i ndiaidh diúltú don údarás dlisteanach agus póilíní maraithe aige. Ar an drochuair don uile dhomhan, thiontaigh sé amach nach raibh port Hitler seinnte go fóill. === Cás cúirte agus príosún === I ndeireadh Mhí Feabhra den bhliain 1924 a fuair Hitler é féin os coinne an [[dlí]] i München. Bhí an t-ádh leis gurbh iad Kahr, Lossow agus Seisser príomhfhinnéithe na gcúisitheoirí. D'aithin an tuathghríosóir mór ar an toirt an gaisneas a thiocfadh leis a bhaint as seo. Ar dtús chuir sé i gcuimhne do na finnéithe, má bhí sé féin ciontach i gcoir thromchúiseach an ardtréasa, nár thaise don triúr acu féin é. Nach raibh siadsan i ndiaidh píosa maith bealaigh a chur isteach in éineacht leis féin ag tógáil uisce faoi thalamh agus ag ullmhú gabháil cumhachta go dtí gur éirigh idir é agus iadsan go gairid roimh lá an chaighdeáin? Nach raibh a gcuid féin den mhilleán orthu i gcónaí? B'éigean don [[Breitheamh|bhreitheamh]] a admháil go raibh an ceart ag Hitler. Nuair a chrom Hitler ar a ghnáthmhórtas a dhéanamh as an tírghrá mór a thug air páirt a ghlacadh sa cheannairc, fuair sé bá agus bualadh bos na poiblíochta, agus iad ag léiriú a dtuisceana is a dtacaíochta dó go hoscailte. Thairis sin, tharraing sé na sluaite móra [[Iriseoir|iriseoirí]] ó gach cearn den tír go München, agus iad ag tógáil [[Grianghraf|grianghrafanna]] is ag craobhscaoileadh an scéil ar fud na Gearmáine. [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 102-00344A, München, nach Hitler-Ludendorff Prozess retouched.jpg|mion|clé|1 Aibreán 1924ː Ludendorff, Röhm agus Hitler]] Bhí ainm Hitler i mbéal an náisiúin, agus b'ansin a d'fhan sé go lá a bháis. Gaireadh laoch náisiúnta de, a bheag nó a mhór; agus ní fhéadfadh an [[breitheamh]] gan géilleadh don bhrú ó chóip na sráide. Mar sin, ní bhfuair sé ach an téarma ba ghiorra príosúnachta a bhí ar [[leabhar]] an [[dlí]], is é sin, cúig bliana, agus le fírinne, ligeadh saor as an b[[príosún]] Landsberg é ar an [[20 Nollaig]] [[1924]]. Nuar a tháinig Hitler amach as an b[[príosún]], thug sé le fios go mímhacánta gur daonlathaí é. == Féach freisin == * [[Poblacht Weimar]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-Naitsíoch}} [[Catagóir:Stair na Gearmáine]] [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:Poblacht Weimar]] 9i9hremg95lyse4bppav6xyjgrk5v5k 0 95940 1085013 985993 2022-08-20T20:53:36Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Péintéir Bharócach Spáinneach ab ea '''Bartolomé Esteban Murillo''' ([[Sevilla|Seville]], a baisteadh 1 Eanáir, [[1618|1618 -]] 3 Aibreán, [[1682]]). Bunaithe i nádúrthacht dhéanach, d’fhorbair sé i dtreo foirmlí iomlána Bharócacha le híogaireacht a bhíonn ag súil uaireanta leis an [[rocócó]] i gcuid de na bunú íocónach is aisteach agus aithriseach atá aige, mar shampla an Conception gan Smál nó an Aoire Mhaith i bhfigiúr linbh. Pearsantacht lárnach de chuid na scoile Sevillian, le líon ard deisceabail agus leanúna a rinne a thionchar go maith isteach san [[18ú haois]], ba é an péintéir Spáinneach is cáiliúla agus is mó a raibh meas air taobh amuigh den Spáinn, an t-aon duine amháin a raibh mionteagasc agus fabhal ar Sandrart. beathaisnéis ina ''Academia picturae eruditae'' de 1683 le ''Féinphortráid'' an phéintéara greanta ag Richard Collin Faoi choinníoll an chliaint, tá an chuid is mó dá léiriúchán comhdhéanta de shaothair reiligiúnacha atá beartaithe d’eaglaisí agus do chlochair Sevillian, ach murab ionann agus máistrí móra Spáinneacha eile dá chuid ama, shaothraigh sé péinteáil seánra go leanúnach agus go neamhspleách ar fud na ar feadh cuid mhaith dá shlí bheatha mossos. h9wg7kdltdrwqit7w221cli2aanfqde 0 95967 1085162 986280 2022-08-20T21:52:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Cumadóir agus giotáraí [[An Spáinn|Spáinneach]] ab ea '''Francis of Assisi Tarrega Eixea''' (Villarreal, Castellon, [[21 Samhain]] [[1852]] - [[Barcelona]], [[15 Nollaig]] [[1909]]). [[Íomhá:Tarrega_music2.jpg|mion|275x275px| Clúdach ''Oibreacha Iarbhreithe'' . Eagarfhocal le Ildefonso Alier.]] ngt2udxxen74jzlcmdakm6bs4mmzj3m 0 96000 1084392 986538 2022-08-20T19:23:50Z Kevin Scannell 340 gramdach, glanadh wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Is é '''''La Celestina''''' an t-ainm coitianta atá ar '''''Tragicomedy of Calisto agus Melibea''''', saothar litríochta a chuirtear i leith [[Fernando de Rojas]]. Téann a chomhdhéanamh siar go dtí blianta deireanacha na [[15ú haois|15ú haoise]], le linn réimeas na [[Na Monarcaí Caitliceacha|Monarc Caitliceach]] sa Spáinn agus thosaigh a rath foilsitheoireachta urghnách sa [[16ú haois]] agus lean sé ar aghaidh, le méadú agus laghdú, go dtí gur toirmeascadh é i 1792. Mar gheall ar a argóint grá, a chuspóir teagascach, raidhse luachana údaráis, rogha a charachtair, a idirphlé agus a nasc níos mó ná mar is dócha le timpeallacht ollscoile, measadh ''La Celestina'' mar shampla ''sui generis'' de ghrinn dhaonnúil, cé go bhfuil daoine ann ar fearr leo é a mheas mar hibrideach idir [[úrscéal]] agus [[drámaíocht]]. Is díol suntais an tionchar atá aige ar an dá seánra, go dtí gur féidir labhairt ar an seánra neamhaí a chuimsíonn an dá shaothar a forbraíodh go díreach óna phlota, a charachtair nó a théamaí, chomh maith le suíomhanna ''neamhaí'' nó carachtair i gcomórtais agus úrscéalta nach bhfuil baint ar bith acu, i bprionsabal, le ''La Celestina''. o647k5r6x3mk7gk3hmx8ooywjdcg80h 1084393 1084392 2022-08-20T19:24:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Is é '''''La Celestina''''' an t-ainm coitianta atá ar '''''Tragicomedy of Calisto agus Melibea''''', saothar litríochta a chuirtear i leith [[Fernando de Rojas]]. Téann a chomhdhéanamh siar go dtí blianta deireanacha na [[15ú haois|15ú haoise]], le linn réimeas na [[Na Monarcaí Caitliceacha|Monarc Caitliceach]] sa Spáinn agus thosaigh a rath foilsitheoireachta urghnách sa [[16ú haois]] agus lean sé ar aghaidh, le méadú agus laghdú, go dtí gur toirmeascadh é i 1792. Mar gheall ar a argóint grá, a chuspóir teagascach, raidhse luachana údaráis, rogha a charachtair, a idirphlé agus a nasc níos mó ná mar is dócha le timpeallacht ollscoile, measadh ''La Celestina'' mar shampla ''sui generis'' de ghrinn dhaonnúil, cé go bhfuil daoine ann ar fearr leo é a mheas mar hibrideach idir [[úrscéal]] agus [[drámaíocht]]. Is díol suntais an tionchar atá aige ar an dá seánra, go dtí gur féidir labhairt ar an seánra neamhaí a chuimsíonn an dá shaothar a forbraíodh go díreach óna phlota, a charachtair nó a théamaí, chomh maith le suíomhanna ''neamhaí'' nó carachtair i gcomórtais agus úrscéalta nach bhfuil baint ar bith acu, i bprionsabal, le ''La Celestina''. 6e5ovi00qkfogx9dq6nlklpu5lu3k8r 1084394 1084393 2022-08-20T19:25:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} Is é '''''La Celestina''''' an t-ainm coitianta atá ar '''''Tragicomedia de Calisto y Melibea''''', saothar litríochta a chuirtear i leith [[Fernando de Rojas]]. Téann a chomhdhéanamh siar go dtí blianta deireanacha na [[15ú haois|15ú haoise]], le linn réimeas na [[Na Monarcaí Caitliceacha|Monarc Caitliceach]] sa Spáinn agus thosaigh a rath foilsitheoireachta urghnách sa [[16ú haois]] agus lean sé ar aghaidh, le méadú agus laghdú, go dtí gur toirmeascadh é i 1792. Mar gheall ar a argóint grá, a chuspóir teagascach, raidhse luachana údaráis, rogha a charachtair, a idirphlé agus a nasc níos mó ná mar is dócha le timpeallacht ollscoile, measadh ''La Celestina'' mar shampla ''sui generis'' de ghrinn dhaonnúil, cé go bhfuil daoine ann ar fearr leo é a mheas mar hibrideach idir [[úrscéal]] agus [[drámaíocht]]. Is díol suntais an tionchar atá aige ar an dá seánra, go dtí gur féidir labhairt ar an seánra neamhaí a chuimsíonn an dá shaothar a forbraíodh go díreach óna phlota, a charachtair nó a théamaí, chomh maith le suíomhanna ''neamhaí'' nó carachtair i gcomórtais agus úrscéalta nach bhfuil baint ar bith acu, i bprionsabal, le ''La Celestina''. opl0ffsm7d55ud18526f9w5be6yc5g1 0 96029 1085173 1061237 2022-08-20T21:55:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rí [[Ríthe na Laighean|na Laighean]] mar éilitheoir agus [[Ríocht Átha Cliath|Átha Cliath]] de rítheaghlach [[Uí Chinnsealaigh]] ba ea '''Domhnall mac Murchadha''' ([[Meán-Ghaeilge]] '''Domnall mac Murchada''' (bás 1075),<ref>Byrne (2001).</ref><ref>Moody</ref><ref>Martin</ref><ref>Byrne (2005), lch. 209.</ref> [[Murchad mac Diarmata|Murchad mac Diarmata]] ba ea a athair, Domnall agus [[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmaid mac Maoil na mBó]] a sheanathair. Sinsear chlann [[Mhic Mhurchadha]] ba ea Domhnall, géag Uí Chinnsealaigh ainmnithe as a athair. [[Íomhá:Domnall mac Murchada (Bodleian Library MS Rawlinson B 489, folio 43v).jpg|mion|180px|Ainm Dhomhnaill mar a fheictear é in as [[Rawlinson B 489]] ([[Annála Uladh]]): ''Dom(nall) m(ac) M(ur)ch(ad)a'']] Sa bhliain 1071, roimh bhás a sheanathar, throid Domhnall agus gaol Uí Chinnsealaigh leis, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], le haghaidh ceannais sa Laigin. Cé go dtugtar an teideal 'rí Lagen' ar Dhomhnall i ríliosta amháin, is amhlaidh nach raibh seisean ach i ndáiríre Donnchadh an té níos cumhachtaí, agus Domhnall ach rí in ainm amháin. Tháinig Domhnall i réim i nÁth Cliath sa bhliain 1075, tar éis dó [[Toirdelbach Ua Briain|Thoirdhealbhach Ó Briain]], [[ríthe na Mumhan|rí Mumhan]] an éigin a chur ar a ionadaí ann, [[Gofraid mac Amlaíb meic Ragnaill|Gofraid mac Amhlaoibh mhic Raghnaill]]. Ní fios go cruinn conas a tharla seo: ar chuidigh Domhnall le Gofraid chun seilbh a glacadh ar an ríchathaoir ó mhuintir [[Uí Bhriain]], é sin nó ar chuir Toirdhealbhach féin i gcoróin é. Pé scéal é, fuair Domhnall bás laistigh den bhliain, agus chuir Toirdhealbhach a mhac féin, [[Muirchertach Ua Briain|Muircheartach]], i gcoróin. ==Ginealach== Seo a leanas ginealachh simplí Uí Chinnsealaigh, le Domhnall agus a phríomhchéile comhraic, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], san áireamh.<ref>Byrne (2001), ll. xxxv, 290</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 20.</ref> Sinsear eapainmneach de chlann [[Mhic Mhurchadha]] ba ea athair Dhomhnaill, agus sinsear eapainmneach[[Catagóir:Ríthe na Laighean]] [[Catagóir:Ríthe Uí Dhúnlainge]] [[Uí Dhomhnaill (Uí Chinnsealaigh)|Uí Dhomhnaill]] ba ea athair Dhonnchadha.<ref>Byrne (2001), ll. xxxiv–xxxv</ref><ref>Flanagan (1981), lch. 6.</ref> {{familytree/start}} {{familytree | | | | | | |GIL| | |GIL=[[Gilla Pátraic mac Donnchada]]}} {{familytree | | | | | | | |!|}} {{familytree | | | | | | |DIA| | |DIA=[[Diarmait mac Domnaill|Diarmait]]<br>bás 996}} {{familytree | | | | | | | |!|}} {{familytree | | | | | | |D11| | |D11=[[Donnchad mac Diarmada|Donnchad]]<br/>bás 1006|}} {{familytree | |,|-|-|-|-|-|^|-|.| | | | | |}} {{familytree |D21| | | | | |D22| |D21=[[Domnall Remar]]<br/>bás 1041|D22=[[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmait]]<br/>bás 1072}} {{familytree | |!| | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| |}} {{familytree |DON| |GLU| |MUR| |ENN| |GLU=Glún Iairn<br/>bás 1070|MUR=[[Murchad mac Diarmata|Murchad]]<br/>bás 1070|ENN=Énna Bacach<br/>bás 1092|DON='''[[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchad]]'''<br/>bás 1089|boxstyle_DON = background-color: cornsilk}} {{familytree | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| |}} {{familytree | | | | |D12| |D13| |E12| |D12=[[Donnchad mac Murchada|Donnchad]]<br/>bás 1115|E12=Énna|D13='''Domnall'''<br/>bás 1075|boxstyle_D13 = background-color: cornsilk}} {{familytree/end}} # Aífe ingen Gilla Pátraic<ref name="H5;H1">Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref> ==Stair== [[Murchad mac Diarmata|Murchadh mac Diarmada]],<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Byrne (2001), lch. 290, tábla 10</ref><ref>Duffy (1992), ll. 102–103</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 20, 21.</ref> ba ea athair Dhomhnaill, agus [[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmaid mac Maoil na mBó]] a sheanathair.<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (1992), ll. 102–103</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 20, 21.</ref> Bhí beirt dheartháireacha ag Domhnall: [[Donnchad mac Murchada|Donnchadh]], rí Laigean, agus Éanna.<ref>Byrne (2001), lch. 290 tab. 10</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 20.</ref> Ba é Domhnall an chéad duine de cháin [[Mhic Murchada]],<ref>Downham (2018), lch. 268</ref><ref>Zumbuhl (2005).</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102</ref><ref>Zumbuhl (2005).</ref> Sa bhliain 1052, rinne seanathair Dhomhnaill treascairt ar ríocht Átha Cliath, ag cloí [[Echmarcach mac Ragnaill|Eachmarcaigh mhic Raghnaill]], rí Átha Cliath agus na nOileán. Go gairid i ndiaidh sin, cheap sé Murchadh mar rí Átha Cliath. Timpeall is deich mbliana níos deireanaí, is amhlaidh gur chuir Murchadh an ruaig ar Echmarcach as [[Oileán Mhanann]] amach,<ref>Duffy (2006), lch. 55</ref><ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (2002), ll. 53–54</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 14.</ref> agus d'éirigh seisean ina [[ríthe na nOileán of the Isles|rí na nOileán]].<ref>Duffy (1993), lch. 14.</ref> Mhair údarás daingean Dhiarmada i nÁth Cliath na nGael-Ghall ar feadh fiche bliain, an-éacht mar bhain rí Gaelach amach riamh.<ref>Duffy (1993b), lch. 14</ref><ref>Duffy (1992), ll. 100–101.</ref> Ar an drochuair do chlann Uí Chinnsealaigh, d'éag beirt mhac of Dhiarmada — Murchadh agus Glún Iairn — gan choinne roimh a n-athair sa bhliain 1070,<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 149</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 14</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 19, 20.</ref> agus thit Diarmaid féin i mbun catha dhá bhliain i ndiaidh sin.<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 19, 20.</ref> ==Leann Chualann== Tá dán mollta Meán-Ghaeilge den 11ú haois ann maidir le ríogacht Dhomhnaill sa Laigean:<ref>Mac Cana (2004), lch. 27</ref><ref>Byrne (2001), lch. 153</ref><ref>Mac Cana (1993), lch. 83</ref><ref>Meyer (1919), lch. 16 § 30.</ref> {{cquote | ''Cuirn Chualann, cia 'sin chiciud noscongbann?<br> ''Do Domnall dailter in buiden buaball<br> Coirn Chualann, cé sa chúige a choinníonn?<br> Do Dhomhnall a dháiltear an cur buabhall. }} Siombal ársa ríogachta ba ea an deoch fhlaithis, [[leann]] Chualann, saincheart ríthe na Laigean.<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79</ref><ref>Mac Cana (2004), lch. 27</ref><ref>Byrne (2001), lch. 153</ref><ref>Mac Cana (1993), lch. 83</ref><ref>Byrne (1971), lch. 144.</ref> Dar le ''[[Scéla Cano meic Gartnáin]]'' den 9ú haois maidir le tiarna den 7ú,<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 141.</ref> ní féidir bheith ina Ardrí Éireann gan an léann úd a ól,<ref>[[Scéla Cano meic Gartnáin]], §§ 452–453</ref><ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79</ref><ref>Scowcroft (1995), lch. 130.</ref> agus dá bharr ar dtús bheith ina rí Laigean.<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79.</ref> ==Ríogacht na Laigean== Roimh bhás Diarmada, bhí achrann cathartha i measc mhuintir Uí Chinnsealaigh, mar thoradh is léir de bhásanna roimh am mhic Dhiarmada.<ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Faightear ach go háirithe i n[[Annála Inis Faithlinn]] (11ú-14ú haois) agus [[Annála na gCeithre Máistrí]] (17ú haois),<ref>[[Annála na gCeithre Máistrí]], ACM 1071.12</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> gur throid Domhnall in éadan a choil chúigir, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], sular chuir chomhghuaillí Dhiarmada, [[Toirdelbach Ua Briain|Toirdhealbach Ó Briain]], ord ar bun arís sa Laigin.<ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 1071.2</ref><ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 149, n. 22.</ref> An ríocht is cumhachtaí i ndeisceart Éireann a bhí Diarmaid.<ref name="Ó Corráin 1971 p. 19">Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Tarra a bháis, d'éiligh Toirdhealbhach [[Ardrí na hÉireann|ard-ríogacht na hÉireann]].<ref>Flanagan (2008) lch. 900</ref><ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> Bhrúigh sé a cheannas ar na Laigin,<ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Duffy (1992), ll. 101–102</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> cuidithe ar ndóigh leis an achrann idir muintir Uí Chinnselaig,<ref name="Ó Corráin 1971 p. 19"/> agus ghabh sé Áth Cliath.<ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Bracken (2004)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Cuireann an t-éacht sé in úil cé chomh tábhachtach is a bhí Áth Cliath i measc na g[[Cúigí na hÉireann|provincial]] agus duine ag iarraidh na hard-ríogachta a bhaint amach.<ref>Duffy (1993b), ll. 14–15, 18.</ref> Cé go maítear sa [[Leabhar Laighneach]] den 12ú Harry's gur tháinig Domhnall i gcomharbacht ar a sheanathair mar rí Laigean, is léir é gurbh é Donnchadh an t-éilitheoir níos chumhachtaí. I ndáiríre, ní fheictear Domhnall i [[ríthe Uí Chinnsealaigh|ríliosta Uí Chinnsealaigh]] san fhoinse chéanna. Deirtear ann gur tháinig Donnchadh i ndiaidh Dhiarmada mar rí Uí Chinnsealaigh. Molann gabháil Donnchadha in Áth Cliath gurbh é siúd an mórcheannaire Uí Chinnsealaigh.<ref name="O1-21">Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> '' Is amhlaidh más fíor nach raibh Domhnall ach ina ainm is a bheith ina rí Laigean.<ref>[[Leabhar Laighneach]] (2012), §§ 5405–5585</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 9 n. 9, 19–21.</ref> ==Ríogacht Átha Cliath== Faightear caoin fiche líne i n[[Annála na gCeithre Máistrí]] i dteannta le tásc [[Murchadh mac Diarmada|Murchadh]] sa bhliain 1070, ag tús le:<ref>ACM 1070.7</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> :''Cumha áird-righ i n-Ath Cliath...'' Molann gabháil Dhonnchadha i nÁth Cliath fosta go raibh sé i mbun an baile a úsáid mar phríomhchathair na Laigean.<ref name="D1-101">Duffy (1992), lch. 101.</ref> Más féidir Annála Inis Faithlinn a chreidiúint, tháinig Toirdhealbhach i gceannas i nÁth Cliath nuair a thug na hÁth Cliathaigh féin a ríogacht dó.<ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 1072.4</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102.</ref> Cé gur bolscaireacht [[Uí Bhriain]] é seo is dócha, b'fhéidir é gur mhian leis na hÁth Cliathaigh [[ríthe na Mumhan|rí Mumhan]] i bhfad i gcéin, seachas duine dá gcomharsana, na Laigin.<ref name="D1-101"/> Laistigh den bhliain, bhí [[Gofraid mac Amlaíb meic Ragnaill|Gofraidh mac Amhlaoibh mhic Raghnaill]] i réim,<ref>Duffy (2006), lch. 57</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102.</ref> gaol le hEachmarcach,<ref>Duffy (2006), lch. 57.</ref> mar ionadaí is dócha faoi phátrúnacht Thoirdhealbhach.<ref>Forte</ref><ref>Oram</ref><ref>Pedersen (2005), lch. 232.</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 15.</ref> Sa bhliain 1075, chuir Toirdhealbhach an ruaig ar Ghofraidh as a choróin agus as Éirinn féin,<ref>Duffy (2009), ll. 295–296</ref><ref>Flan inagan (2008), lch. 900</ref><ref>Duffy (2006), lch. 58</ref><ref>Hudson, B (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), ll. 152, 152 n. 41</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102</ref><ref>Ó Corráin, lch. 34.</ref> agus tháinig Domhnall i gcomharbacht air.<ref name="H6-116;H4;H2-167;H3-152">Hudson, B (2006), lch. 116</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, BT (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 152.</ref> Tharla seo b'fhéidir toisc go raibh Gofraid ag cuidiú leis an bhfrithbheartaíocht Angla-Dhanmhargach in éadan na [[Normannaigh|Normannach]], dream a raibh deachaidreamh ag Toirdhealbhach leo.<ref>Hudson, B (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), ll. 152–153.</ref><ref>Mac Shamhráin (1996), lch. 98</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> Is dóigh i ndáiríre go raibh easaontas Uí Chinnsealaigh á chur chun a tairbhe dóibh féin ag Uí Bhriain, agus Domhnall agus a chol ceathrar á chur chun cinn acu.<ref>Duffy (1992), ll. 102–103.</ref> [[File:Domnall mac Murchada and Donnchad mac Domnaill Remair (Trinity College Dublin MS 1339, page 39).jpg|mion|Sliocht as an [[Leabhar Laighneach]] ([[Coláiste na hOllscoile 1339]], lch. 39) maidir le Domhnall agus Donnchadh, agus comharbacht na Laigean.<ref>LL 5491–5495.</ref> In ainneoin seo, is amhrasach é údarás Dhomhnaill sa cheantar.]] Tá tuairim eile ann gur thit Gofraidh toisc go ndearna sé comhaontas leis na Laigin in éadan Uí Bhriain. Más fíor, b'fhéidir gur éirigh le fir Uí Chinnsealaigh Áth Cliath a ghabháil in ainneoin titim Ghofraí.<ref name="H6-116;H4;H2-167;H3-152"/> Pé scéal é, ba ghearr í ré Uí Chinnsealaigh i nÁth Cliath. Insítear i nAnnála Inis Faithlinn, na gCeithre Máistrí agus Uladh uile gur éag Domhnall laistigh den bhliain tar éis tinnis trí lá.<ref>ACM 1075.6</ref><ref>AU 1075.4</ref><ref>AI 1075.3</ref><ref>Hudson, BT (2005), lch. 167</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103.</ref> Tugtar ach an teideal rí Átha Cliath dó i nAnnála Inis Faithlinn agus Uladh.<ref>AU 1075.4</ref><ref>AI 1075.3</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> I ndiaidh bhás Dhomhnaill, chur Toirdhealbhach a mhac féin, [[Muirchertach Ua Briain|Muircheartach]], i gcoróin i nÁth Cliath.<ref>Ní Mhaonaigh (2018), lch. 154</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Mac Shamhráin (1996), lch. 99</ref><ref>Duffy (1992)]] p. 103.</ref> Lean Toirdhealbhach á dhéanamh le fasach tosaithe ag seanathair Dhomhnaill grandfather, inár cheapadh éilitheoir ar ard-ríogacht na hÉireann a rídhamhna féin i ríogacht Átha Cliath.<ref>Flanagan (2008), lch. 900.</ref> <ref>Duffy (1993a), lch. 34</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103Ó Corráin, lch. 34.</ref> == Foinsí == * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100004/index.html | teideal = Annála Inis Fithlinn | bliain = 2008 | suíomhidirlín = [[Corpus of Electronic Texts]] | edition = 23 October 2008 | foilsitheoir = [[University College Cork]] | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = A3 }} * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100005B/index.html | teideal = Annála na gCeithre Máistrí | bliain = 2013a | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 3 December 2013 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = A1 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.ucc.ie/celt/published/G800011A/ | teideal = Leabhar Laighneach ''(Lebar na Núachongbála)'' | bliain = 2012 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 14ú Feabhra 2012 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = B2 }} * {{ lua idirlín | url = http://image.ox.ac.uk/show?collection=bodleian&manuscript=msrawlb489 | teideal = Bodleian Library MS. Rawl. B. 489 | suíomh-idirlín = Early Manuscripts at Oxford University | foilsitheoir = [[Oxford Digital Library]] | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = B1 }} * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100001A/index.html | teideal = Annála Uladh | bliain = 2008 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 29 August 2008 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = T1 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.ucc.ie/celt/published/G100039/index.html | teideal = Scéla Cano meic Gartnáin | bliain = 2010 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 1 April 2010 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Meán Fómhair 2015 | ref = S2 }} * {{ lua idirlín | url = https://www.isos.dias.ie/libraries/TCD/TCD_MS_1339/english/catalogue.html | teideal = Trinity College Baile Átha Cliath MS 1339 | suíomh = Irish Script on Screen | foilsitheoir = [[Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath]] | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = T3 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.oxforddnb.com/view/article/20468 | teideal = Ua Briain, Toirdelbach [Turlough O'Brien] (1009–1086) | sloinne = Bracken | ainm = D | bliain = 2004 | suíomh = [[Oxford Dictionary of National Biography]] | foilsitheoir = [[Oxford University Press]] | doi = 10.1093/ref:odnb/20468 | dátarochtana = 25ú Samhain 2014 | url-access = subscription | ref = B4 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.oxforddnb.com/view/article/50102 | teideal = Diarmait mac Máel na mBó (d. 1072) | sloinne = Hudson | ainm = B | bliain = 2004 | suíomh = Oxford Dictionary of National Biography | foilsitheoir = Oxford University Press | doi = 10.1093/ref:odnb/50102 | dátarochtana = 16ú Feabhra 2016 | url-access = subscription | ref = H1 }} * {{ lua idirlín | sloinne = Ó Corráin | ainm = D | author-link = Donnchadh Ó Corráin | teideal = The Vikings & Ireland | url = https://www.ucc.ie/celt/General%20Vikings%20in%20Ireland.pdf | suíomh = Corpus of Electronic Texts | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 24ú Meán Fómhair 2015 | ref = O2 }} * {{cite journal |last=Byrne |first=FJ |author-link=Francis John Byrne |year=1971 |title=Tribes and Tribalsim in Early Ireland |journal=[[Ériu (iriseán)|Ériu]] |volume=22 |pages=128–166 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007606 |ref=B5 }} * {{cite journal |last=Duffy |first=S |date=1992 |title=Irishmen and Islesmen in the Kingdoms of Baile Átha Cliath and Man, 1052–1171 |journal=Ériu |volume=43 |pages=93–133 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007421 |ref=D1 }} * {{cite journal |last=Duffy |first=S |year=1993b |title=Pre-Norman Baile Átha Cliath: Capital of Ireland? |journal=[[History Ireland]] |volume=1 |number=4 |pages=13–18 |issn=0791-8224 |jstor=27724114 |ref=D2 }} * {{cite journal |last=Flanagan |first=MT |year=1981 |title=Mac Dalbaig, a Leinster Chieftain |journal=[[Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland]] |volume=111 |pages=5–13 |issn=0035-9106 |jstor=25508795 |ref=F2 }} * {{cite journal |last=Hudson |first=B |author-link=Benjamin Hudson |year=1994 |title=William the Conqueror and Ireland |journal=Irish Historical Studies |volume=29 |issue=114 |pages=145–158 |issn=0021-1214 |eissn=2056-4139 |doi=10.1017/S0021121400011548 |jstor=30006739 |ref=H3 }} * {{cite journal |last=Mac Cana |first=P |year=1993 |title=IR. Buaball, W Bual 'Drinking Horn' |journal=Ériu |volume=44 |pages=81–93 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30006879 |ref=M1 }} * {{cite journal |last=Mac Cana |first=P |year=2004 |title=Praise Poetry in Ireland Before the Normans |journal=Ériu |volume=54 |pages=11–40 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007361 |ref=M3 }} * {{cite journal |last=Ó Corráin |first=D |year=1971 |title=Irish Regnal Succession: A Reappraisal |journal=[[Studia Hibernica]] |volume=11 |pages=7–39 |issn=0081-6477 |jstor=20495982 |ref=O1 }} * {{cite journal |last=Scowcroft |first=RM |year=1995 |title=Abstract Narrative in Ireland |journal=Ériu |volume=46 |pages=121–158 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007878 |ref=S1 }} * {{cite book |year=1919 |editor-last=Meyer |editor-first=K |editor-link=Kuno Meyer |title=Bruchstücke der Älteren Lyrik Irlands |url=http://sulis.ucc.ie/cdi/wp-content/uploads/textarchive/Bruckstucke_der_alteren_Lyrik_Irlands_KMeyer0001.pdf |publisher=[[Walter de Gruyter]] |location=Berlin |ref=M2 }} * {{cite book |last=Byrne |first=FJ |author-link=Francis John Byrne |year=2001 |origyear=1973 |title=Irish Kings and High-Kings |url=https://archive.org/details/irishkingshighki00byrn_0 |url-access=registration |series=Four Courts History Classics |publisher=[[Four Courts Press]] |location=Baile Átha Cliath |isbn=1-85182-552-5 |ol=3544482M |ref=B3 }} * {{cite book |last=Charles-Edwards |first=TM |author-link=Thomas Charles-Edwards |year=2004 |orig-year=2000 |title=Early Christian Ireland |publisher=[[Cambridge University Press]] |location=Cambridge |isbn=0-511-03722-8 |ref=C1 }} * {{cite book |last=Downham |first=C |year=2018 |title=Medieval Ireland |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-1-107-03131-9 |doi=10.1017/9781139381598 |lccn=2017034607 |ref=D7 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2002 |chapter=Emerging From the Mist: Ireland and Man in the Eleventh Century |chapter-url=http://www.ssns.org.uk/resources/Documents/Books/Man_2002/04_Duffy_Man_2002_pp_53-61.pdf |editor1-last=Davey |editor1-first=P |editor2-last=Finlayson |editor2-first=D |editor3-last=Thomlinson |editor3-first=P |title=Mannin Revisited: Twelve Essays on Manx Culture and Environment |publisher=The Scottish Society for Northern Studies |location=Edinburgh |pages=53–61 |isbn=0 9535226 2 8 |ref=D5 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2006 |chapter=The Royal Dynasties of Dublin and the Isles in the Eleventh Century |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Baile Átha Cliath |volume=7 |publisher=Four Courts Press |location=Baile Átha Cliath |pages=51–65 |isbn=1-85182-974-1 |ref=D4 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2009 |chapter=Ireland, c.1000–c.1100 |editor-last=Stafford |editor-first=P |editor-link=Pauline Stafford |title=A Companion to the Early Middle Ages: Britain and Ireland, c.500–c.1100 |series=Blackwell Companions to British History |publisher=[[Blackwell Publishing]] |location=Chichester |pages=285–302 |isbn=978-1-405-10628-3 |ref=D3 }} * {{cite book |last=Flanagan |first=MT |year=2008 |origyear=2005 |chapter=High-Kings With Opposition, 1072–1166 |editor-last=Ó Cróinín |editor-first=D |editor-link=Dáibhí Ó Cróinín |title=Prehistoric and Early Ireland |series=New History of Ireland |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |pages=899–933 |isbn=978-0-19-821737-4 |ref=F3 }} * {{cite book |last1=Forte |first1=A |last2=Oram |first2=RD |author2-link=Richard Oram |last3=Pedersen |first3=F |year=2005 |title=Viking Empires |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0-521-82992-2 |ref=F1 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2005a |chapter=Diarmait mac Máele-na-mBó (Reigned 1036–1072) |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=[[Routledge]] |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n159 127]–128 |isbn=0-415-94052-4 |ref=H5 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2005b |chapter=Ua Briain, Tairrdelbach, (c. 1009–July 14, 1086 at Kincora) |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n494 462]–463 |isbn=0-415-94052-4 |ref=H4 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2006 |title=Irish Sea Studies, 900–1200 |publisher=Four Courts Press |location=Baile Átha Cliath |isbn=9781851829835 |ref=H6 }} * {{cite book |last=Hudson |first=BT |year=2005 |title=Viking Pirates and Christian Princes: Dynasty, Religion, and Empire in the North Atlantic |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-516237-0 |ref=H2 }} * {{cite book |last=Lydon |first=J |author-link=James Lydon (historian) |year=2005 |origyear=1998 |title=The Making of Ireland: From Ancient Times to Present |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |isbn=0-415-01347-X |ref=L1 }} * {{cite book |last=Zumbuhl |first=M |year=2005 |chapter=Uí Chennselaig |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n518 486]–487 |isbn=0-415-94052-4 |ref=Z1 }} * {{cite book |last=Mac Shamhráin |first=AS |authorlink=Ailbhe Mac Shamhráin |year=1996 |title=Church and Polity in Pre-Norman Ireland: The Case of Glendalough |series=Maynooth Monographs |publisher=An Sagart |location=Maigh Nuad|isbn=1 870684 68 0 |issn=0790-8806 |ref=M5 }} * {{cite book |year=2005 |editor1-last=Moody |editor1-first=TW |editor1-link=Theodore William Moody |editor2-last=Martin |editor2-first=FX |editor2-link=F. X. Martin |editor3-last=Byrne |editor3-first=FJ |title=Maps, Genealogies, Lists: A Companion to Irish History |series=New History of Ireland |publisher=[[Clarendon Press]] |location=Oxford |isbn=9780198217459 |ref=M4 }} * {{cite book |last=Ní Mhaonaigh |first=M |year=2018 |chapter=Perception and Reality: Ireland c.980–1229 |chapter-url=https://www.repository.cam.ac.uk/handle/1810/260284 |pages=131–156 |doi=10.1017/9781316275399.009 |editor-last=Smith |editor-first=B |title=The Cambridge History of Ireland |volume=1 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-1-107-11067-0 |ref=N1 }} * {{citation |last=Duffy |first=S |year=1993a |title=Ireland and the Irish Sea Region, 1014–1318 |hdl=2262/77137 |hdl-access=free |degree=PhD |publisher=[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath]] |ref=D6 }} ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Domnall mac Murchada}} [[Catagóir:Ríthe na Laighean]] [[Catagóir:Ríthe Átha Cliath]] [[Catagóir:Ríthe Uí Chinnsealaigh]] 18xicpw38i2gwvv5j93cxi9wcrh9lde 1085175 1085173 2022-08-20T21:57:02Z Kevin Scannell 340 pic + cur síos -> bosca wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rí [[Ríthe na Laighean|na Laighean]] mar éilitheoir agus [[Ríocht Átha Cliath|Átha Cliath]] de rítheaghlach [[Uí Chinnsealaigh]] ba ea '''Domhnall mac Murchadha''' ([[Meán-Ghaeilge]] '''Domnall mac Murchada''' (bás 1075),<ref>Byrne (2001).</ref><ref>Moody</ref><ref>Martin</ref><ref>Byrne (2005), lch. 209.</ref> [[Murchad mac Diarmata|Murchad mac Diarmata]] ba ea a athair, Domnall agus [[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmaid mac Maoil na mBó]] a sheanathair. Sinsear chlann [[Mhic Mhurchadha]] ba ea Domhnall, géag Uí Chinnsealaigh ainmnithe as a athair. Sa bhliain 1071, roimh bhás a sheanathar, throid Domhnall agus gaol Uí Chinnsealaigh leis, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], le haghaidh ceannais sa Laigin. Cé go dtugtar an teideal 'rí Lagen' ar Dhomhnall i ríliosta amháin, is amhlaidh nach raibh seisean ach i ndáiríre Donnchadh an té níos cumhachtaí, agus Domhnall ach rí in ainm amháin. Tháinig Domhnall i réim i nÁth Cliath sa bhliain 1075, tar éis dó [[Toirdelbach Ua Briain|Thoirdhealbhach Ó Briain]], [[ríthe na Mumhan|rí Mumhan]] an éigin a chur ar a ionadaí ann, [[Gofraid mac Amlaíb meic Ragnaill|Gofraid mac Amhlaoibh mhic Raghnaill]]. Ní fios go cruinn conas a tharla seo: ar chuidigh Domhnall le Gofraid chun seilbh a glacadh ar an ríchathaoir ó mhuintir [[Uí Bhriain]], é sin nó ar chuir Toirdhealbhach féin i gcoróin é. Pé scéal é, fuair Domhnall bás laistigh den bhliain, agus chuir Toirdhealbhach a mhac féin, [[Muirchertach Ua Briain|Muircheartach]], i gcoróin. ==Ginealach== Seo a leanas ginealachh simplí Uí Chinnsealaigh, le Domhnall agus a phríomhchéile comhraic, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], san áireamh.<ref>Byrne (2001), ll. xxxv, 290</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 20.</ref> Sinsear eapainmneach de chlann [[Mhic Mhurchadha]] ba ea athair Dhomhnaill, agus sinsear eapainmneach[[Catagóir:Ríthe na Laighean]] [[Catagóir:Ríthe Uí Dhúnlainge]] [[Uí Dhomhnaill (Uí Chinnsealaigh)|Uí Dhomhnaill]] ba ea athair Dhonnchadha.<ref>Byrne (2001), ll. xxxiv–xxxv</ref><ref>Flanagan (1981), lch. 6.</ref> {{familytree/start}} {{familytree | | | | | | |GIL| | |GIL=[[Gilla Pátraic mac Donnchada]]}} {{familytree | | | | | | | |!|}} {{familytree | | | | | | |DIA| | |DIA=[[Diarmait mac Domnaill|Diarmait]]<br>bás 996}} {{familytree | | | | | | | |!|}} {{familytree | | | | | | |D11| | |D11=[[Donnchad mac Diarmada|Donnchad]]<br/>bás 1006|}} {{familytree | |,|-|-|-|-|-|^|-|.| | | | | |}} {{familytree |D21| | | | | |D22| |D21=[[Domnall Remar]]<br/>bás 1041|D22=[[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmait]]<br/>bás 1072}} {{familytree | |!| | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| |}} {{familytree |DON| |GLU| |MUR| |ENN| |GLU=Glún Iairn<br/>bás 1070|MUR=[[Murchad mac Diarmata|Murchad]]<br/>bás 1070|ENN=Énna Bacach<br/>bás 1092|DON='''[[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchad]]'''<br/>bás 1089|boxstyle_DON = background-color: cornsilk}} {{familytree | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| |}} {{familytree | | | | |D12| |D13| |E12| |D12=[[Donnchad mac Murchada|Donnchad]]<br/>bás 1115|E12=Énna|D13='''Domnall'''<br/>bás 1075|boxstyle_D13 = background-color: cornsilk}} {{familytree/end}} # Aífe ingen Gilla Pátraic<ref name="H5;H1">Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref> ==Stair== [[Murchad mac Diarmata|Murchadh mac Diarmada]],<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Byrne (2001), lch. 290, tábla 10</ref><ref>Duffy (1992), ll. 102–103</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 20, 21.</ref> ba ea athair Dhomhnaill, agus [[Diarmait mac Máel na mBó|Diarmaid mac Maoil na mBó]] a sheanathair.<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (1992), ll. 102–103</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 20, 21.</ref> Bhí beirt dheartháireacha ag Domhnall: [[Donnchad mac Murchada|Donnchadh]], rí Laigean, agus Éanna.<ref>Byrne (2001), lch. 290 tab. 10</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 20.</ref> Ba é Domhnall an chéad duine de cháin [[Mhic Murchada]],<ref>Downham (2018), lch. 268</ref><ref>Zumbuhl (2005).</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102</ref><ref>Zumbuhl (2005).</ref> Sa bhliain 1052, rinne seanathair Dhomhnaill treascairt ar ríocht Átha Cliath, ag cloí [[Echmarcach mac Ragnaill|Eachmarcaigh mhic Raghnaill]], rí Átha Cliath agus na nOileán. Go gairid i ndiaidh sin, cheap sé Murchadh mar rí Átha Cliath. Timpeall is deich mbliana níos deireanaí, is amhlaidh gur chuir Murchadh an ruaig ar Echmarcach as [[Oileán Mhanann]] amach,<ref>Duffy (2006), lch. 55</ref><ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (2002), ll. 53–54</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 14.</ref> agus d'éirigh seisean ina [[ríthe na nOileán of the Isles|rí na nOileán]].<ref>Duffy (1993), lch. 14.</ref> Mhair údarás daingean Dhiarmada i nÁth Cliath na nGael-Ghall ar feadh fiche bliain, an-éacht mar bhain rí Gaelach amach riamh.<ref>Duffy (1993b), lch. 14</ref><ref>Duffy (1992), ll. 100–101.</ref> Ar an drochuair do chlann Uí Chinnsealaigh, d'éag beirt mhac of Dhiarmada — Murchadh agus Glún Iairn — gan choinne roimh a n-athair sa bhliain 1070,<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 149</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 14</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 19, 20.</ref> agus thit Diarmaid féin i mbun catha dhá bhliain i ndiaidh sin.<ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 19, 20.</ref> ==Leann Chualann== Tá dán mollta Meán-Ghaeilge den 11ú haois ann maidir le ríogacht Dhomhnaill sa Laigean:<ref>Mac Cana (2004), lch. 27</ref><ref>Byrne (2001), lch. 153</ref><ref>Mac Cana (1993), lch. 83</ref><ref>Meyer (1919), lch. 16 § 30.</ref> {{cquote | ''Cuirn Chualann, cia 'sin chiciud noscongbann?<br> ''Do Domnall dailter in buiden buaball<br> Coirn Chualann, cé sa chúige a choinníonn?<br> Do Dhomhnall a dháiltear an cur buabhall. }} Siombal ársa ríogachta ba ea an deoch fhlaithis, [[leann]] Chualann, saincheart ríthe na Laigean.<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79</ref><ref>Mac Cana (2004), lch. 27</ref><ref>Byrne (2001), lch. 153</ref><ref>Mac Cana (1993), lch. 83</ref><ref>Byrne (1971), lch. 144.</ref> Dar le ''[[Scéla Cano meic Gartnáin]]'' den 9ú haois maidir le tiarna den 7ú,<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 141.</ref> ní féidir bheith ina Ardrí Éireann gan an léann úd a ól,<ref>[[Scéla Cano meic Gartnáin]], §§ 452–453</ref><ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79</ref><ref>Scowcroft (1995), lch. 130.</ref> agus dá bharr ar dtús bheith ina rí Laigean.<ref>Charles-Edwards (2004), lch. 95 n. 79.</ref> ==Ríogacht na Laigean== Roimh bhás Diarmada, bhí achrann cathartha i measc mhuintir Uí Chinnsealaigh, mar thoradh is léir de bhásanna roimh am mhic Dhiarmada.<ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Faightear ach go háirithe i n[[Annála Inis Faithlinn]] (11ú-14ú haois) agus [[Annála na gCeithre Máistrí]] (17ú haois),<ref>[[Annála na gCeithre Máistrí]], ACM 1071.12</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> gur throid Domhnall in éadan a choil chúigir, [[Donnchad mac Domnaill Remair|Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], sular chuir chomhghuaillí Dhiarmada, [[Toirdelbach Ua Briain|Toirdhealbach Ó Briain]], ord ar bun arís sa Laigin.<ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 1071.2</ref><ref>Hudson, B (2005a)</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, B (2004)</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 149, n. 22.</ref> An ríocht is cumhachtaí i ndeisceart Éireann a bhí Diarmaid.<ref name="Ó Corráin 1971 p. 19">Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Tarra a bháis, d'éiligh Toirdhealbhach [[Ardrí na hÉireann|ard-ríogacht na hÉireann]].<ref>Flanagan (2008) lch. 900</ref><ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> Bhrúigh sé a cheannas ar na Laigin,<ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Duffy (1992), ll. 101–102</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> cuidithe ar ndóigh leis an achrann idir muintir Uí Chinnselaig,<ref name="Ó Corráin 1971 p. 19"/> agus ghabh sé Áth Cliath.<ref>Lydon (2005), lch. 38</ref><ref>Bracken (2004)</ref><ref>Hudson, BT (2004)</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Duffy (1993b), ll. 14–15</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 19.</ref> Cuireann an t-éacht sé in úil cé chomh tábhachtach is a bhí Áth Cliath i measc na g[[Cúigí na hÉireann|provincial]] agus duine ag iarraidh na hard-ríogachta a bhaint amach.<ref>Duffy (1993b), ll. 14–15, 18.</ref> Cé go maítear sa [[Leabhar Laighneach]] den 12ú Harry's gur tháinig Domhnall i gcomharbacht ar a sheanathair mar rí Laigean, is léir é gurbh é Donnchadh an t-éilitheoir níos chumhachtaí. I ndáiríre, ní fheictear Domhnall i [[ríthe Uí Chinnsealaigh|ríliosta Uí Chinnsealaigh]] san fhoinse chéanna. Deirtear ann gur tháinig Donnchadh i ndiaidh Dhiarmada mar rí Uí Chinnsealaigh. Molann gabháil Donnchadha in Áth Cliath gurbh é siúd an mórcheannaire Uí Chinnsealaigh.<ref name="O1-21">Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> '' Is amhlaidh más fíor nach raibh Domhnall ach ina ainm is a bheith ina rí Laigean.<ref>[[Leabhar Laighneach]] (2012), §§ 5405–5585</ref><ref>Ó Corráin (1971), ll. 9 n. 9, 19–21.</ref> ==Ríogacht Átha Cliath== Faightear caoin fiche líne i n[[Annála na gCeithre Máistrí]] i dteannta le tásc [[Murchadh mac Diarmada|Murchadh]] sa bhliain 1070, ag tús le:<ref>ACM 1070.7</ref><ref>Duffy (1992), lch. 101.</ref> :''Cumha áird-righ i n-Ath Cliath...'' Molann gabháil Dhonnchadha i nÁth Cliath fosta go raibh sé i mbun an baile a úsáid mar phríomhchathair na Laigean.<ref name="D1-101">Duffy (1992), lch. 101.</ref> Más féidir Annála Inis Faithlinn a chreidiúint, tháinig Toirdhealbhach i gceannas i nÁth Cliath nuair a thug na hÁth Cliathaigh féin a ríogacht dó.<ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 1072.4</ref><ref>Duffy (2002), lch. 54</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102.</ref> Cé gur bolscaireacht [[Uí Bhriain]] é seo is dócha, b'fhéidir é gur mhian leis na hÁth Cliathaigh [[ríthe na Mumhan|rí Mumhan]] i bhfad i gcéin, seachas duine dá gcomharsana, na Laigin.<ref name="D1-101"/> Laistigh den bhliain, bhí [[Gofraid mac Amlaíb meic Ragnaill|Gofraidh mac Amhlaoibh mhic Raghnaill]] i réim,<ref>Duffy (2006), lch. 57</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102.</ref> gaol le hEachmarcach,<ref>Duffy (2006), lch. 57.</ref> mar ionadaí is dócha faoi phátrúnacht Thoirdhealbhach.<ref>Forte</ref><ref>Oram</ref><ref>Pedersen (2005), lch. 232.</ref><ref>Duffy (1993b), lch. 15.</ref> Sa bhliain 1075, chuir Toirdhealbhach an ruaig ar Ghofraidh as a choróin agus as Éirinn féin,<ref>Duffy (2009), ll. 295–296</ref><ref>Flan inagan (2008), lch. 900</ref><ref>Duffy (2006), lch. 58</ref><ref>Hudson, B (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), ll. 152, 152 n. 41</ref><ref>Duffy (1992), lch. 102</ref><ref>Ó Corráin, lch. 34.</ref> agus tháinig Domhnall i gcomharbacht air.<ref name="H6-116;H4;H2-167;H3-152">Hudson, B (2006), lch. 116</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Hudson, BT (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), lch. 152.</ref> Tharla seo b'fhéidir toisc go raibh Gofraid ag cuidiú leis an bhfrithbheartaíocht Angla-Dhanmhargach in éadan na [[Normannaigh|Normannach]], dream a raibh deachaidreamh ag Toirdhealbhach leo.<ref>Hudson, B (2005), lch. 167</ref><ref>Hudson, B (1994), ll. 152–153.</ref><ref>Mac Shamhráin (1996), lch. 98</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> Is dóigh i ndáiríre go raibh easaontas Uí Chinnsealaigh á chur chun a tairbhe dóibh féin ag Uí Bhriain, agus Domhnall agus a chol ceathrar á chur chun cinn acu.<ref>Duffy (1992), ll. 102–103.</ref> [[File:Domnall mac Murchada and Donnchad mac Domnaill Remair (Trinity College Dublin MS 1339, page 39).jpg|mion|Sliocht as an [[Leabhar Laighneach]] ([[Coláiste na hOllscoile 1339]], lch. 39) maidir le Domhnall agus Donnchadh, agus comharbacht na Laigean.<ref>LL 5491–5495.</ref> In ainneoin seo, is amhrasach é údarás Dhomhnaill sa cheantar.]] Tá tuairim eile ann gur thit Gofraidh toisc go ndearna sé comhaontas leis na Laigin in éadan Uí Bhriain. Más fíor, b'fhéidir gur éirigh le fir Uí Chinnsealaigh Áth Cliath a ghabháil in ainneoin titim Ghofraí.<ref name="H6-116;H4;H2-167;H3-152"/> Pé scéal é, ba ghearr í ré Uí Chinnsealaigh i nÁth Cliath. Insítear i nAnnála Inis Faithlinn, na gCeithre Máistrí agus Uladh uile gur éag Domhnall laistigh den bhliain tar éis tinnis trí lá.<ref>ACM 1075.6</ref><ref>AU 1075.4</ref><ref>AI 1075.3</ref><ref>Hudson, BT (2005), lch. 167</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103.</ref> Tugtar ach an teideal rí Átha Cliath dó i nAnnála Inis Faithlinn agus Uladh.<ref>AU 1075.4</ref><ref>AI 1075.3</ref><ref>Ó Corráin (1971), lch. 21.</ref> I ndiaidh bhás Dhomhnaill, chur Toirdhealbhach a mhac féin, [[Muirchertach Ua Briain|Muircheartach]], i gcoróin i nÁth Cliath.<ref>Ní Mhaonaigh (2018), lch. 154</ref><ref>Hudson, B (2005b)</ref><ref>Mac Shamhráin (1996), lch. 99</ref><ref>Duffy (1992)]] p. 103.</ref> Lean Toirdhealbhach á dhéanamh le fasach tosaithe ag seanathair Dhomhnaill grandfather, inár cheapadh éilitheoir ar ard-ríogacht na hÉireann a rídhamhna féin i ríogacht Átha Cliath.<ref>Flanagan (2008), lch. 900.</ref> <ref>Duffy (1993a), lch. 34</ref><ref>Duffy (1992), lch. 103Ó Corráin, lch. 34.</ref> == Foinsí == * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100004/index.html | teideal = Annála Inis Fithlinn | bliain = 2008 | suíomhidirlín = [[Corpus of Electronic Texts]] | edition = 23 October 2008 | foilsitheoir = [[University College Cork]] | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = A3 }} * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100005B/index.html | teideal = Annála na gCeithre Máistrí | bliain = 2013a | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 3 December 2013 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = A1 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.ucc.ie/celt/published/G800011A/ | teideal = Leabhar Laighneach ''(Lebar na Núachongbála)'' | bliain = 2012 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 14ú Feabhra 2012 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = B2 }} * {{ lua idirlín | url = http://image.ox.ac.uk/show?collection=bodleian&manuscript=msrawlb489 | teideal = Bodleian Library MS. Rawl. B. 489 | suíomh-idirlín = Early Manuscripts at Oxford University | foilsitheoir = [[Oxford Digital Library]] | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = B1 }} * {{ lua idirlín | url = https://celt.ucc.ie//published/G100001A/index.html | teideal = Annála Uladh | bliain = 2008 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 29 August 2008 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Bealtaine 2015 | ref = T1 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.ucc.ie/celt/published/G100039/index.html | teideal = Scéla Cano meic Gartnáin | bliain = 2010 | suíomh = Corpus of Electronic Texts | edition = 1 April 2010 | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 29ú Meán Fómhair 2015 | ref = S2 }} * {{ lua idirlín | url = https://www.isos.dias.ie/libraries/TCD/TCD_MS_1339/english/catalogue.html | teideal = Trinity College Baile Átha Cliath MS 1339 | suíomh = Irish Script on Screen | foilsitheoir = [[Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath]] | dátarochtana = 30ú Bealtaine 2015 | ref = T3 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.oxforddnb.com/view/article/20468 | teideal = Ua Briain, Toirdelbach [Turlough O'Brien] (1009–1086) | sloinne = Bracken | ainm = D | bliain = 2004 | suíomh = [[Oxford Dictionary of National Biography]] | foilsitheoir = [[Oxford University Press]] | doi = 10.1093/ref:odnb/20468 | dátarochtana = 25ú Samhain 2014 | url-access = subscription | ref = B4 }} * {{ lua idirlín | url = http://www.oxforddnb.com/view/article/50102 | teideal = Diarmait mac Máel na mBó (d. 1072) | sloinne = Hudson | ainm = B | bliain = 2004 | suíomh = Oxford Dictionary of National Biography | foilsitheoir = Oxford University Press | doi = 10.1093/ref:odnb/50102 | dátarochtana = 16ú Feabhra 2016 | url-access = subscription | ref = H1 }} * {{ lua idirlín | sloinne = Ó Corráin | ainm = D | author-link = Donnchadh Ó Corráin | teideal = The Vikings & Ireland | url = https://www.ucc.ie/celt/General%20Vikings%20in%20Ireland.pdf | suíomh = Corpus of Electronic Texts | foilsitheoir = University College Cork | dátarochtana = 24ú Meán Fómhair 2015 | ref = O2 }} * {{cite journal |last=Byrne |first=FJ |author-link=Francis John Byrne |year=1971 |title=Tribes and Tribalsim in Early Ireland |journal=[[Ériu (iriseán)|Ériu]] |volume=22 |pages=128–166 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007606 |ref=B5 }} * {{cite journal |last=Duffy |first=S |date=1992 |title=Irishmen and Islesmen in the Kingdoms of Baile Átha Cliath and Man, 1052–1171 |journal=Ériu |volume=43 |pages=93–133 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007421 |ref=D1 }} * {{cite journal |last=Duffy |first=S |year=1993b |title=Pre-Norman Baile Átha Cliath: Capital of Ireland? |journal=[[History Ireland]] |volume=1 |number=4 |pages=13–18 |issn=0791-8224 |jstor=27724114 |ref=D2 }} * {{cite journal |last=Flanagan |first=MT |year=1981 |title=Mac Dalbaig, a Leinster Chieftain |journal=[[Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland]] |volume=111 |pages=5–13 |issn=0035-9106 |jstor=25508795 |ref=F2 }} * {{cite journal |last=Hudson |first=B |author-link=Benjamin Hudson |year=1994 |title=William the Conqueror and Ireland |journal=Irish Historical Studies |volume=29 |issue=114 |pages=145–158 |issn=0021-1214 |eissn=2056-4139 |doi=10.1017/S0021121400011548 |jstor=30006739 |ref=H3 }} * {{cite journal |last=Mac Cana |first=P |year=1993 |title=IR. Buaball, W Bual 'Drinking Horn' |journal=Ériu |volume=44 |pages=81–93 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30006879 |ref=M1 }} * {{cite journal |last=Mac Cana |first=P |year=2004 |title=Praise Poetry in Ireland Before the Normans |journal=Ériu |volume=54 |pages=11–40 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007361 |ref=M3 }} * {{cite journal |last=Ó Corráin |first=D |year=1971 |title=Irish Regnal Succession: A Reappraisal |journal=[[Studia Hibernica]] |volume=11 |pages=7–39 |issn=0081-6477 |jstor=20495982 |ref=O1 }} * {{cite journal |last=Scowcroft |first=RM |year=1995 |title=Abstract Narrative in Ireland |journal=Ériu |volume=46 |pages=121–158 |issn=0332-0758 |eissn=2009-0056 |jstor=30007878 |ref=S1 }} * {{cite book |year=1919 |editor-last=Meyer |editor-first=K |editor-link=Kuno Meyer |title=Bruchstücke der Älteren Lyrik Irlands |url=http://sulis.ucc.ie/cdi/wp-content/uploads/textarchive/Bruckstucke_der_alteren_Lyrik_Irlands_KMeyer0001.pdf |publisher=[[Walter de Gruyter]] |location=Berlin |ref=M2 }} * {{cite book |last=Byrne |first=FJ |author-link=Francis John Byrne |year=2001 |origyear=1973 |title=Irish Kings and High-Kings |url=https://archive.org/details/irishkingshighki00byrn_0 |url-access=registration |series=Four Courts History Classics |publisher=[[Four Courts Press]] |location=Baile Átha Cliath |isbn=1-85182-552-5 |ol=3544482M |ref=B3 }} * {{cite book |last=Charles-Edwards |first=TM |author-link=Thomas Charles-Edwards |year=2004 |orig-year=2000 |title=Early Christian Ireland |publisher=[[Cambridge University Press]] |location=Cambridge |isbn=0-511-03722-8 |ref=C1 }} * {{cite book |last=Downham |first=C |year=2018 |title=Medieval Ireland |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-1-107-03131-9 |doi=10.1017/9781139381598 |lccn=2017034607 |ref=D7 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2002 |chapter=Emerging From the Mist: Ireland and Man in the Eleventh Century |chapter-url=http://www.ssns.org.uk/resources/Documents/Books/Man_2002/04_Duffy_Man_2002_pp_53-61.pdf |editor1-last=Davey |editor1-first=P |editor2-last=Finlayson |editor2-first=D |editor3-last=Thomlinson |editor3-first=P |title=Mannin Revisited: Twelve Essays on Manx Culture and Environment |publisher=The Scottish Society for Northern Studies |location=Edinburgh |pages=53–61 |isbn=0 9535226 2 8 |ref=D5 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2006 |chapter=The Royal Dynasties of Dublin and the Isles in the Eleventh Century |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Baile Átha Cliath |volume=7 |publisher=Four Courts Press |location=Baile Átha Cliath |pages=51–65 |isbn=1-85182-974-1 |ref=D4 }} * {{cite book |last=Duffy |first=S |year=2009 |chapter=Ireland, c.1000–c.1100 |editor-last=Stafford |editor-first=P |editor-link=Pauline Stafford |title=A Companion to the Early Middle Ages: Britain and Ireland, c.500–c.1100 |series=Blackwell Companions to British History |publisher=[[Blackwell Publishing]] |location=Chichester |pages=285–302 |isbn=978-1-405-10628-3 |ref=D3 }} * {{cite book |last=Flanagan |first=MT |year=2008 |origyear=2005 |chapter=High-Kings With Opposition, 1072–1166 |editor-last=Ó Cróinín |editor-first=D |editor-link=Dáibhí Ó Cróinín |title=Prehistoric and Early Ireland |series=New History of Ireland |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |pages=899–933 |isbn=978-0-19-821737-4 |ref=F3 }} * {{cite book |last1=Forte |first1=A |last2=Oram |first2=RD |author2-link=Richard Oram |last3=Pedersen |first3=F |year=2005 |title=Viking Empires |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0-521-82992-2 |ref=F1 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2005a |chapter=Diarmait mac Máele-na-mBó (Reigned 1036–1072) |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=[[Routledge]] |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n159 127]–128 |isbn=0-415-94052-4 |ref=H5 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2005b |chapter=Ua Briain, Tairrdelbach, (c. 1009–July 14, 1086 at Kincora) |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n494 462]–463 |isbn=0-415-94052-4 |ref=H4 }} * {{cite book |last=Hudson |first=B |year=2006 |title=Irish Sea Studies, 900–1200 |publisher=Four Courts Press |location=Baile Átha Cliath |isbn=9781851829835 |ref=H6 }} * {{cite book |last=Hudson |first=BT |year=2005 |title=Viking Pirates and Christian Princes: Dynasty, Religion, and Empire in the North Atlantic |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-516237-0 |ref=H2 }} * {{cite book |last=Lydon |first=J |author-link=James Lydon (historian) |year=2005 |origyear=1998 |title=The Making of Ireland: From Ancient Times to Present |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |isbn=0-415-01347-X |ref=L1 }} * {{cite book |last=Zumbuhl |first=M |year=2005 |chapter=Uí Chennselaig |editor-last=Duffy |editor-first=S |title=Medieval Ireland: An Encyclopedia |url=https://archive.org/details/medievalirelande00duff |url-access=limited |publisher=Routledge |location=Nua Eabhrac |pages=[https://archive.org/details/medievalirelande00duff/page/n518 486]–487 |isbn=0-415-94052-4 |ref=Z1 }} * {{cite book |last=Mac Shamhráin |first=AS |authorlink=Ailbhe Mac Shamhráin |year=1996 |title=Church and Polity in Pre-Norman Ireland: The Case of Glendalough |series=Maynooth Monographs |publisher=An Sagart |location=Maigh Nuad|isbn=1 870684 68 0 |issn=0790-8806 |ref=M5 }} * {{cite book |year=2005 |editor1-last=Moody |editor1-first=TW |editor1-link=Theodore William Moody |editor2-last=Martin |editor2-first=FX |editor2-link=F. X. Martin |editor3-last=Byrne |editor3-first=FJ |title=Maps, Genealogies, Lists: A Companion to Irish History |series=New History of Ireland |publisher=[[Clarendon Press]] |location=Oxford |isbn=9780198217459 |ref=M4 }} * {{cite book |last=Ní Mhaonaigh |first=M |year=2018 |chapter=Perception and Reality: Ireland c.980–1229 |chapter-url=https://www.repository.cam.ac.uk/handle/1810/260284 |pages=131–156 |doi=10.1017/9781316275399.009 |editor-last=Smith |editor-first=B |title=The Cambridge History of Ireland |volume=1 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-1-107-11067-0 |ref=N1 }} * {{citation |last=Duffy |first=S |year=1993a |title=Ireland and the Irish Sea Region, 1014–1318 |hdl=2262/77137 |hdl-access=free |degree=PhD |publisher=[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath]] |ref=D6 }} ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Domnall mac Murchada}} [[Catagóir:Ríthe na Laighean]] [[Catagóir:Ríthe Átha Cliath]] [[Catagóir:Ríthe Uí Chinnsealaigh]] 63jv68cldufvtszxs35k8sl277pixrv 0 96040 1085163 986747 2022-08-20T21:52:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Diagachtóir, [[Fealsúnacht|fealsamh]] agus giúróir [[Cumann Íosa|Íosánach]] [[An Spáinn|Spáinneach]] ab ea '''Francisco Suárez de Toledo Vázquez de Utiel''' y '''González de la Torre''', ar a dtugtar an '''Dochtúir Eximius''' ([[Granada]], [[5 Eanáir]], [[1548]] - [[Liospóin]], [[25 Meán Fómhair]], [[1617]]). Ceann de phríomhfhigiúirí ghluaiseacht Scoil Salamanca, measadh go raibh sé ar cheann de na scoláirí ab fhearr. Meastar go bhfuil a chuid oibre mar phointe tosaigh i stair an Dara Scholasticism, ag marcáil an aistrithe ón [[An Renaissance|Renaissance]] go fealsúnacht nua-aimseartha. Dar le Christopher Shields agus Daniel Schwartz, "fuair figiúirí chomh difriúil óna chéile in áit, in am, agus i dtreoshuíomh fealsúnachta mar a fuair [[Gottfried Leibniz|Leibniz]], Grotius, Pufendorf, [[Arthur Schopenhauer|Schopenhauer,]] agus [[Martin Heidegger|Heidegger]] cúiseanna lena lua mar fhoinse inspioráide agus tionchair." [[Íomhá:Prima_pars_Summae_theologiae_de_Deo_vno_et_trino_BEIC3_V00042_F0006.tif|mion| ''Prima pars Summae theologiae.'' ''De Deo vno et trino'' (1607).]] 2dhq3y1x4iofxdytp8h67sr94mx8j13 0 96041 1085128 986748 2022-08-20T21:44:16Z Kevin Scannell 340 wd wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba fhile agus drámadóir [[An Spáinn|Spáinneach]] ón Ré Órga é '''Luis de Gongora y Argote''' ([[Córdoba]], 11 Iúil, 1561 ib., 23 Bealtaine, 1627), an duine ba mhó a léirigh an ghluaiseacht liteartha ar a dtugtar níos déanaí, agus simpliú buan ar feadh na gcéadta bliain, mar culteranismo nó gongorismo, a ndéanfar aithris ar a chuid oibre ar feadh na gcéadta bliain san Eoraip agus i Meiriceá. Amhail is gur clasaiceach Laidineach a bhí ann, bhí a chuid saothar áibhéalacha cheana féin ina am féin. [[Íomhá:Portada_Manuscrito_Chacón.jpg|mion|388x388px| Clúdach Lámhscríbhinn Chacón, a tharchuir saothar fileata Luis de Góngora]] [[Íomhá:Las_Soledades_(Góngora).jpg|mion|397x397px| Leathanach baile ''Las soledades'' (l. Mise, lch. 193) i Lámhscríbhinn Chacón]] o4qkv4bjurzvxvuffo3h3rh0ogf5d5y 0 96050 1084282 1031492 2022-08-20T14:51:13Z Alison 570 + WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Police at Sandy Hook.PNG|mion]] Tharla '''lámhach Sandy Hook''' ar an [[14 Nollaig]] [[2012]] nuair a rinneadh ár millteanach i m[[bunscoil]] Sandy Hook, [[Connecticut]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/imni-ar-ghardai-faoi-ghunnai/|teideal=Imní ar Ghardaí faoi ghunnaí|údar=Maitiú Ó Coimín|dáta=|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> Maraíodh fiche páiste agus seisear daoine eile, idir dhaltaí agus mhúinteoirí. [[Íomhá:Sandy Hook Memorial.PNG|mion|Cuimhneachán]] Faoi mar a tharla i g[[Sléacht Columbine|Columbine]] agus i [[Lámhach Virginia Tech|Virginia Tech]], chuir an lámhachóir [[lámh ina bhás féin]] sular éirigh leis na [[póilíní]] breith air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://collegetribune.ie/gafa-le-gunnai-sam-ar-strae/|teideal=Gafa le Gunnai – SAM ar strae|údar=Cormac Breathnach|dáta=2013|language=en-GB|work=College Tribune|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> == Imeachtaí == [[Íomhá:School Shootings Shock Connecticut Town.theora.ogv|mion|FÍSEÁNː na himeachtaí, agus áit a raibh an gunnadóir, Adam Lanza, ina chónaí, lena máthair, Nancy Lanza. Scriosadh an teach níos déanaí|clé]] Dé hAoine an 14ú Nollaig, 2012, agus ranganna díreach tosaithe ag [[bunscoil]] Sandy Hook i Newtown, [[Connecticut]], phléasc [[gunna]]<nowiki/>dóir an doras tosaigh ar oscailt le hurchair.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-diabhal-le-diol-i-stait-aontaithe-mheiricea.aspx|teideal=An Diabhal le Díol i Stáit Aontaithe Mheiriceá|údar=Brian Ó Broin|dáta=|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> Maraíodh príomhoide agus [[Síceolaíocht|siceolaí]] na scoile ar an toirt. Thug an gunnadóir fogha faoin seomra foirne as a dtáinig an bheirt ar dtús, ach d’éirigh le [[múinteoir]] amháin an [[doras]] a choinneáil dúnta ina aghaidh. [[Íomhá:Author holds book signing 160910-F-XF990-018.jpg|mion|Scarlett Lewis, bunaitheoir "Jesse Lewis Choose Love Movement" agus údar "Nurturing Healing Love: a Mother’s Journey of Hope and Forgiveness"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.goodreads.com/book/show/17859219-nurturing-healing-love|teideal=Nurturing Healing Love|údar=Scarlett Lewis|dáta=|work=www.goodreads.com|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> Maraíodh Jesse Lewis sa lámhach.]] Chuaigh an gunnadóir síos an halla chomh fada le seomra ranga na Naíonán Mór agus d’éirigh leis an doras a bhriseadh isteach. Loisc sé leis an múinteoir, Lauren Rousseau, urchar san aghaidh, agus thosaigh sé ag tabhairt faoi pháistí an ranga. Bhí páiste is fiche sa rang seo, agus faoi dheireadh na heachtra tubaistí, bhí gach duine acu marbh, cés moite de chailín amháin a d’fhan ciúin agus a lig uirthi go raibh sí marbh cheana féin. === Fiosrúchán === [[Íomhá:Obama 2012 80.jpg|mion|Obama le muintir Emilie Parker ar16 Nollaig 2012. Maraíodh Emilie Parker sa lámhach.]] Sna seachtainí ina dhiaidh, bhí sé tagtha amach go mba “bhailitheoir gunnaí” í máthair an ghunnadóra, Nancy Lanza. Ní hamháin go raibh lámhghunnáin de gach sórt aici, ach bhí gránghunnaí aici agus [[raidhfil]] cogaidh, Bushmaster AR-15. Is beag difríochta idir an gunna seo agus an “Armalite” a raibh aithne fhairsing air in [[Éire|Éirinn]] tráth. Níos measa fós, cé go raibh a fhios aici agus ag an saol mór go raibh fadhbanna móra [[Neamhoird mheabhracha|meabhairshláinte]] ag a mac, bhíodh sí ag dul ag na raoin lámhaigh leis go mion minic. Táthar ag tabhairt le fios anois gur chreid sí go raibh an [[diabhal]] le díol nó bhí báire na fola éigin ar na bacáin, agus gurbh shin an fáth go raibh a teach lán le gunnaí. == Iarmhairtí == Thug [[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uacharán Mheiriceá]] [[Barack Obama]] cuairt ar láthair na tubaiste.  Ní nach ionadh bhí [[dlí]]<nowiki/>the [[Gunna|gunnaí]] chun tosaigh arís sa díospóireacht pholaitiúil. Sa bhliain 2012, dúirt Obama go raibh gá ag an am le ‘gníomh suntasach’ i gcoinne na faidhbe seo, ollsléachtanna sna S.A. Acht tharla l[[Lámhach i gclub oíche Orlando|ámhach i gclub oíche Orlando]] sa bhliain 2016 agus [[Lámhach Las Vegas|lámhach Las Vegas in 2017.]] Bhíteaghlaigh chuid de na páistí a maraíodh in Sandy Hook ag iarraidh an dlí a chur ar an gcomhlacht armlóin, Remington Arms.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceist-na-ngunnai-i-sam-an-cheist-nach-bhfuil-aon-ealu-uaithi/|teideal=Ceist na ngunnaí i SAM, an cheist nach bhfuil aon éalú uaithi|údar=Máirín Ní Ghadhra|dáta=|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> Bhí an comhlacht ag iarraidh an chosaint atá acu faoin dara leasú ar an m[[Bunreacht na Stát Aontaithe|Bunreacht]] a dhearbhú sa g[[Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe|Cúirt Uachtarach]]. Ach theip orthu sa bhliain 2019.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.npr.org/2019/11/12/778487920/supreme-court-allows-sandy-hook-families-case-against-remington-to-proceed|teideal=Supreme Court Allows Sandy Hook Families' Case Against Remington Arms To Proceed|language=en|work=NPR.org|dátarochtana=2020-12-15}}</ref> [[Íomhá:GA Dissipator Carbine.jpg|mion|Bushmaster AR-15 agus an GA A- le díol sna siopaí ]] == Féach freisin == * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] * [[Sléacht Columbine]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Connecticut]] [[Catagóir:2012]] 84yrknzf3woyoq7uq2rz44fhkif5gar 0 96058 1085263 987032 2022-08-21T00:18:48Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tharla '''Buamáil Harrods''' ar an [[16 Nollaig]] [[1983]] in [[Knightsbridge]] [[Londain]], Maraíodh seisear nuair a phléasc [[buama]] cairr de chuid an [[IRA Sealadach|IRA]] lasmuigh de Harrods, siopa ilrannach, agus gnáthdhaoine ag siopadóireacht am [[An Nollaig|Nollag]] <ref>{{Lua idirlín|url=https://abcnews.go.com/Archives/video/dec-19-1983-bombing-aftermath-london-12413330|teideal=Video: Dec. 19, 1983: Bombing Aftermath in London|údar=A. B. C. News|language=en|work=ABC News|dátarochtana=2020-12-17}}</ref> Maraíodh Philip Geddes (24), [[iriseoir]]; Jasmine Cochrane-Patrick (25), siopadóir; agus Kenneth Salvesen (28), siopadóir agus [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]]. Maraíodh triúr ó Metropolitan Policeː Sergeant Noel Lane (28), Constable Jane Arbuthnot (22) agus Inspector Stephen Dodd (34). [[Íomhá:Harrods Department Store.jpg|clé|mion]] == Féach freisin == * [[Buamáil Old Bailey (1973)]] * [[Buamáil Docklands (1996)]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-en}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Londain]] rcsvwdubr03287stnzvz22fgkxieyma 0 96279 1085274 1026530 2022-08-21T00:34:03Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:AR-18.jpg|mion|Baineadh úsáid as ArmaLite AR-180]] [[Íomhá:Colt ArmaLite AR-15 Model 02 Left Side SPAR1373 DEC. 22. 2004.jpg|mion|... agus ArmaLite AR-15]] Tharla '''Sléacht Kingsmills'''<ref>"Kingsmill" ach "Kingsmills" de ghnáth</ref> ar ar [[5 Eanáir]] [[1976]] nuair a maraíodh deichniúr oibrí [[An Protastúnachas|Protastúnacha]] .ag Muilte Ching,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/124039|teideal=Muilte Ching/Kingmills|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> in aice le [[Corr Leacht]] agus [[Loch Goill|Loch Goilí]] i g[[Contae Ard Mhacha]].<ref name="cainchron">{{Lua idirlín|url=http://cain.ulst.ac.uk/othelem/chron/ch76.htm|teideal=Conflict Archive on the Internet - Chronology|údar=cain.ulst.ac.uk|dáta=|work=Conflict Archive on the Internet (CAIN)|dátarochtana=2021}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.armaghi.com/news/pain-felt-by-kingsmills-massacre-remains-undiminished-45-years-on/124871|teideal=Pain felt by Kingsmills massacre remains ‘undiminished’ 45 years on|údar=Micheal McKenna|language=en|work=Armagh I|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> Bhí an sléacht ar cheann de na heachtraí uafáis is mó cáil 'sna [[Na Trioblóidí|Trioblóidí]].<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Tús curtha le coiste cróinéara|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0523/790315-tus-le-cur-le-coiste-croineara/|date=2016-05-23|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Imríodh [[díoltas]] ar oibrithe Protastúnacha as gníomhartha nach raibh baint ná páirt acu leo.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://cs.slu.edu/~scannell/gaelsceal/2011-07-22.pdf|teideal=Tá an fhírinne searbh ach ní mór í a insint|údar=Eoghan Ó Néill (Gaelscéal)|dáta=5 Íúil 2011|dátarochtana=2021}}</ref> Mhaigh an "South Armagh Republican Action Force" go raibh baill an Fhórsa freagracht as, ag rá go raibh sé mar dhíoltas as sraith ionsaithe ar shibhialtaigh Chaitliceacha ag dílseoirí. Creidtear go ndearna baill den [[IRA Sealadach]] an t-ionsaí, d'ainneoin an eagraíocht a bheith ar sos cogaidh ag an am. Níor ciontaíodh aon duine ariamh as an ionsaí. [[Íomhá:Information Board at Kingsmills Presbyterian Church - geograph.org.uk - 1350141.jpg|mion|Séipéal de chuid na bPreispitéireach i Kingsmills]] [[Íomhá:Kingsmills Presbyterian Church - geograph.org.uk - 529677.jpg|mion|Séipéal de chuid na bPreispitéireach i Kingsmills]] == An deichniúr == 'Siad an deichniúr a maraíodh ná   John Bryans, Robert Chambers, Reginald Chapman agus Walter Chapman, Robert Freeburn, Joseph Lemmon, John McConville, James McWhirter, Robert Samuel Walker agus Kenneth Worton. == Cúlra == Ar an [[10 Feabhra]] [[1975]], d'fhógair an t[[IRA Sealadach]] sos comhraic. agus d'atosaigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] agus an tIRA ag idirbheartú. D'aontaigh an IRA stop a chur le hionsaithe ar [[Arm na Breataine|fhórsaí slándála na Breataine]], agus chuir na 'fórsaí slándála' deireadh lena gcuid ruathair agus cuardaigh, den chuid is mó.<ref name="kelley2">[http://cain.ulst.ac.uk/events/truce/kelley88.htm Extracts from ''The Longest War: Northern Ireland and the IRA'' by Kevin J. Kelley]. Zed Books Ltd, 1988. Conflict Archive on the Internet (CAIN).</ref> Chuir na cainteanna seo eagla ar na Dílseoirí. Mar sin chuaigh na [[Dúnmharú|dúnmharuithe]] [[Seicteachas|seicteacha]] in olcas le linn an tsosa comhraic.<ref name="taylor1422">Taylor, Peter (1999). ''Loyalists''. London: Bloomsbury Publishing Plc. p.142</ref> <ref name="brits1822">Taylor, Peter. ''Brits: The War Against the IRA''. Bloomsbury Publishing, 2001. p.182</ref> Mharaigh an [[Óglaigh Uladh|UVF]] 120 [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]] le linn na bliana 1975.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=October 1975 Northern Ireland attacks|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=October_1975_Northern_Ireland_attacks&oldid=998866077|journal=Wikipedia|date=2021-01-07|language=en}}</ref> Bhí éiginnteacht ann sa phobal faoi chúrsaí [[Polaitíocht|polaitíochta]] ar an dá thaobh. Dhírigh ainsin roinnt aonad den [[IRA Sealadach|IRA]] ar dhul i ngleic leis na dílseoirí. An laghdú ar oibríochtaí [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a laistigh den IRA ba chúis le roinnt ball, le cead nó gan cead leo siúd a bhí os a gcionn, dul i mbun ionsaithe marfacha buille ar bhuille. Bhí an baol ann go rachadh cúrsaí ó smacht agus bhí an próiseas síochána i gcontúirt dá bharr. Thit an tóin as an bpróiseas an bhliain dár gcionn, 1976, nuair a cuireadh an sos cogaidh ar ceal. I measc na n-eachtraí. {{Main|Sléacht Thulaigh Álainn (1975)}} {{Main|Ráig foréigin de chuid an UVF (Deireadh Fómhair 1975, Tuaisceart Éireann)}} Tharla an marú i Muilte Chaing díreach ceithre huaire is fiche i diaidh gunnadóirí dílseacha seisear Caitliceach a mharú sa cheantar céanna i ndeisceart Ard Mhacha . {{Main|Maruithe Reavey agus O'Dowd (1976)}} == Ionsaí agus coirpigh == [[Íomhá:Whitecross, County Armagh - geograph.org.uk - 1230970.jpg|mion|clé|Whitecross (Kingsmills)]] Bhí na hoibrithe a maraíodh san ionsaí i mí Eanáir 1976 ag filleadh abhaile óna gcuid oibre nuair a stopadh an veain ar bhóthar tuaithe. Ag 5.20 ar an 5ú lá de mhí Eanáir, d'fhág mionbhus d'oibrithe Protastúnacha a [[monarcha]] i n[[Gleann Anna]] le filleadh abhaile go dtí [[An Sruthán|An tSruthán]].<ref name=":0" /> Ar bhealach cúng tuaithe i mbaile fearainn Mhuillte Chaing stop buíon de fhir ghunna an bus agus hordaíodh do na fir éirí amach. Fiafraíodh dóibh cén creideamh a bhí acu. I ndiaidh cead a chinn a thabhairt don aon Chaitliceach amháin a bhí ina measc, Richard Hughes, maraíodh deichniúr eile. Goideadh feithicil ar baineadh úsáid as le linn an ionsaithe agus a frítheadh ina dhiaidh i gCo. Lú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Rialtas agus Gardaí cáinte ag cróinéir faoi shléacht Kingsmill|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0601/705168-rialtas-agus-gardai-cainte-ag-croineir-faoi-mharu-kingsmill/|date=2015-06-01|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> === Seicteachas === Tá Kingsmills sna hannála mar gur ionsaí [[Seicteachas|seicteach]] amach is amach a bhí ann;<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceisteanna-i-gconai-faoi-birmingham-agus-kingsmills/|teideal=Ceisteanna i gcónaí faoi Birmingham agus Kingsmills|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2016|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> i gcruthúnas air sin ordaíodh don duine amháin ar bhus na n-oibrithe a bhí ina Chaitliceach bailiú leis sular lámhachadh an 11 eile. Ba é Alan Black, as [[An Sruthán|An tSruthán]], an t-aon duine díobh a mhair, cé go raibh sé gortaithe go dona ó scaoileadh 18 piléar leis. === Freagracht === Grúpa darbh ainm an South Armagh Republican Action Force<ref>“Fórsa Caitliceach Frithghníomhartha in Ard Mhaca Theas”</ref> a mhaígh ag an am gurb iad a bhí freagrach. Creidtear gur ainm eile don IRA a bhí anseo. Cuireadh an milleán as an ionsaí ar an IRA de bhrí gur tharla sé mar dhíoltas ar dhúnmharaithe dílseacha sa gceantar céanna ([[Sléacht Thulaigh Álainn (1975)]] mar shampla).<ref name="SARF">[https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/kingsmill-weapons-used-by-ira-to-murder-ruc-officers-13-years-later-inquest-told-35722516.html "Kingsmill weapons used by IRA to murder RUC officers 13 years later, inquest told"]. ''[[Belfast Telegraph]]'', 17 May 2017. Retrieved 9 January 2018.</ref> Ainneoin nár admhaigh an tIRA riamh gurb iad a bhí freagrach, i 2011 chuir an An Fhoireann de Fhiosrúcháin Stairiúla an milleán orthu, foireann stáit a d'fhiosraigh go leor eachtraí den chineál céanna ó na Trioblóidí.<ref name=":0" /> === Fiosrúcháin === Níor tógadh duine faoi réim an cheartais ach níos déanaí, ciontaíodh John McCooey, fear 22 bliain d'aois as [[Coilleach Eanach]], as a bheith páirteach i marú [[saighdiúir]] [[UDR]] Joseph McCullough — [[Sagart|séiplíneach]] Lóiste Oráisteach Thulaigh Álainn — i mí Feabhra 1976, agus Robert McConnell, saighdiúir UDR i mí Aibreáin 1976. Dúradh go raibh baint aige le Sléacht Kingsmills.<ref name="lostlives">McKittrick, David. ''Lost Lives''. Mainstream Publishing, 1999. p.572</ref><ref>[https://www.newsletter.co.uk/news/kingsmills-six-named-in-het-report-1-2782872 "Kingsmills: Six named in HET report"]. ''The News Letter''. 17 June 2011.</ref> Sa bhliain 2011, shocraigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] gan leanúint d’fhiosrú shléacht Kingsmill.<ref name=":1" /> ==== 2013-2017 ==== I 2013 d'ordaigh Ard-aighne an Tuaiscirt fiosrúchán nua faoin eachtra i ndiaidh go leor achainí ó ghaolta na ndaoine a maraíodh. Cuireadh tús leis an fiosrúchán poiblí i m[[Béal Feirste]] ag deireadh mhí na Bealtaine 2016. Theastaigh ón chróinéir aghaidh a thabhairt ar ráflaí go mb'fhéidir gurb é an Captaen [[Robert Nairac]] an duine i measc na bhfear gunna an uair sin a raibh [[canúint]] [[Sasana|Shasanach]] air. Ach ní raibh Nairac sa Tuaisceart ar an dáta sin is cosúil. Dúirt póilíní ag coiste cróinéara faoin ionsaí gur aimsíodh fianaise nua dhlí-eolaíoch ar [[Gluaisteán|ghluaisteán]] a d'úsáid na fir ghunna le héalú ón sléacht.<ref name=":2" /> Bhí a fhios ag na teaghlaigh le blianta go bhfuarthas lorg láimhe ar veain inar éalaigh na fir ghunna ón IRA a bhí freagrach as an ionsaí. Cibé cúis atá leis –dul chun cinn sa dlí-eolaíocht fhóiréinseach nó loirg nua a bheith tógtha ó dhaoine ar chúis éigin eile – d’inis an PSNI don chróinéir, do ghaolta agus do dhlíodóirí go raibh an lorg láimhe aitheanta acu ar deireadh.  I mí Lúnasa 2016, bhí fear gafa ag póilíní, maidir le fiosrúchán a bhí fós ag bun ag na póilíní faoin sléacht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Fear gafa maidir le dúnmharú Mhuilte Ching i gCo. Ard Mhaca|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0805/807224-fear-gafa-ag-poilini-a-bhfuil-dunmharu-mhuilte-chaing-a-fhiosru/|date=2016-08-05|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Ach níor cúisíodh é.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.theguardian.com/uk-news/2017/feb/09/kingsmill-massacre-no-charges-against-man-linked-to-palm-print|teideal=Kingsmill massacre: no charges against man linked to palm print|dáta=2017-02-09|language=en|work=the Guardian|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> == Gníomh gríosaithe == Ar an 5 Eanáir 2018, scaip [[Barra Mac Giolla Dhuibh]] (Barry McElduff, feisire [[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|Westminster]] de chuid [[Sinn Féin]] ag an am) [[físeán]] ar na meáin shóisialta de féin agus builín [[Arán|aráin]] ... de dhéantús Kingsmill ... leagtha ar a cheann aige, cothrom an lae i ndiaidh na heachtra Kingsmill. D’éirigh [[Barra Mac Giolla Dhuibh|Mac Giolla Dhuibh]] as a phost ar 15 Eanáir 2018, de bharr na conspóide a bhain leis.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/neart-gaeilgeoiri-tofa-ar-chomhairle-fhear-manach-agus-na-homai/|teideal=Neart Gaeilgeoirí tofa ar chomhairle Fhear Manach agus na hÓmaí|údar=Antón Mac Cába|dáta=2019|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> Sa bhliain 2019, fuair Mac Giolla Dhuibh an dara vóta ab airde ar an chéad comhaireamh i dtoghchán áitiúil. == Féach freisin == * [[Sléacht Thulaigh Álainn (1975)]] * [[Maruithe Reavey agus O'Dowd (1976)]] * [[:Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí|Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ni}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Contae Ard Mhacha]] 5tt3gj0rg8ukfvn3i8pe3t8uz8rrg22 0 96709 1085159 1044415 2022-08-20T21:51:59Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Sinsear [[Clann Somhairle|Chlann Somhairle]] agus [[Clann Domhnaill|Chlann Domhnaill]] den 9ú haois a mhaítear ba ea '''Gofraidh mac Fearghasa''' ([[Meán-Ghaeilge]] '''Gofraid mac Fergusa'''). Feictear é i n[[Annála na gCeithre Máistrí]] agus ginealaigh éagsúla. Dá mba fhíor iad, [[Fergus mac Eirc|Fearghas mac Eirc]] (''Fergus mac Eirc''), de shliocht [[Colla Uais|Cholla Uais]], ba ea a athair. Maítear fosta gur rí na [[ríthe na nOiriall|rí na nOiriall]] é, a thug tacaíocht do [[Cináed mac Ailpín|Chináed mac Ailpín]] sa bhliain 835, agus a fuair bás sé bliana déag níos deireanaí, ina rí ar [[ríocht na nOileán]]. Is dochreidte é an ginealach seo faoi ''Ghofraid'' ó thaobh croineolaíochta de. Níl fianaise dá laghad maidir leis in aon fhoinse chomhaimseartha eile. Le fírinne, is bréagach é, curtha isteach sna hannála an éigin roimh lár na 17ú haoise. [[Íomhá:Gofraid mac Fergusa (Royal Irish Academy MS C iii 3, folio 313r).jpg|mion|[[Acadamh Ríoga na hÉireann]], C iii 3 ([[Annála na gCeithre Máistrí]]), fóilió 313r, ACM 835.15]] [[Íomhá:Gofraid mac Fergusa (Royal Irish Academy MS C iii 3, folio 320v).jpg|mion|C iii 3, fóilió 320v, ACM 851.16]] Mar thógán ginealaigh, is amhlaidh go seasann Gofraid mac Fergusa may represent d'éileamh Chlann Somhairle ar ríogacht na nOileán, trí ghaol máthairlíneach ó [[Gofraid Crobán|Ghofraid Crobán]], sinsear eapainmneach [[Uí Chrobhán]]. Bhíodh na clanna úd in iomaíocht le chéile le haghaidh cheannais ar na nOileán le linn na dóú- agus tríú haoiseanna déag. Is léir as léamh filíochta mollta na linne úd cé chomh tábhachtach ba ea an t-ainm 'Gofraid' mar sinsear. Ní fios conas ar forbraíodh an Gofraid úd go Gofraid mac Fergusa mhic Eirc. Is amhlaidh gur cumadh sinsearacht ''Gofraid'', agus a naisc le Cináed mac Ailpín, chun Clann Domhnaill a nascadh le stair is luaite [[ríocht na hAlban]]. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} h5yd7a78fz8f2xkpsh10cd8wa9xx4yc 0 96778 1085318 1067866 2022-08-21T11:43:41Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 /* I nGaeilge amháin */ wl. wikitext text/x-wiki [[Íomhá:LáNuaCludach.jpg|mion|208x208px]] [[Íomhá:FoinseCludach.jpg|mion|226x226px]] [[Íomhá:Leathanach Tosaigh Gaelscéal - 21-05-10.jpg|mion|185x185px]] [[Íomhá:Nuacht24 Cludach.jpg|mion|215x215px]] [[Íomhá:Timire.gif|mion|214x214px]] [[Íomhá:Feasta logo.gif|mion|150x150px]] Is éard atá sa leathanach seo ná liostaí '''d'Irisí''', '''Nuachtán''' nó '''tréimhseachán''' Gaeilge a scríobhadh nó atá fós á scríobh go fisiciúil nó ar líne. Tá iarracht déanta bliain eisiúna agus tréimhse eisthe a aimsiú do gach ceann acu. (Mura raibh an t-eolas thuas ar fáil go saoráideach breacadh síos bliain na cóipe ba luaithe agus ba dhéanaí a dtángthas orthu agus cuireadh arróg le comhartha ceiste roimhe nó ina dhiaidh (?< nó >?) chun léiriú nach eol dúinn an raibh cinn roimhe nó ina ndiaidh. Luaitear ainm eagarthóirí nuair atá sé ar eolas ach le roinnt irisí bhí an oiread sin eagarthóirí go mbeadh gá iad sin a liostáil in alt a bheadh bunaithe ar an iris áirithe sin). === Dímhaoiniú na nIrisí Gaeilge === Sa bhliain 2014, ar chúis laghdaithe mhaoinithe ón státchiste, d'éirigh [[Foras na Gaeilge]] as maoiniú a chur ar fáil do 10 n-iris nó nuachtán Gaeilge. B'iad sin '''An Sagairt,''' '''An Timire''', '''[https://antultach.wordpress.com/2017/10/30/murdair-mham-trasna/ An tUltach],''' '''[http://www.beo.ie Beo.ie]''', '''[[Feasta]]''', '''[https://cadhan.com/gaelsceal/ Gaelscéal], Lá Nua, Saol,''' agus dá iris a bhí ar shuíomh idirlíon Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Gaelport.com. [https://www.bai.ie/blog/2013/01/30/rochtain-nios-fearr-anois-na-riamh-ar-chlair-raidio-ghaeilge-a-bhuiochas-do-na-meain-dhigiteacha/ '''Cogar'''] agus '''[http://aroconnect.org/archive/?key=6F2B7D0864C3DCFFCE29FA999B42A02E&fbclid=IwAR2pkmjwao7Kla-jvwkqYxUi2HCRhlYE2c57MKV8qpaHlxQ4j8GzI5R-DSY As na Nuachtáin].''' Bhí deireadh tagtha le '''Goitse''' an bhliain roimhré agus ní raibh FnaG dá mhaoiniú. Roimh dheireadh na bliana agus théis babhta iarratasa chinn FnaG go maoineodh siad an nuachtán gréasáin úr '''[[Tuairisc.ie]]''' agus dhá iris '''[[Nós]].ie''' agus '''[[Comhar]].''' Sléacht ar earnáil iriseoireachta na Gaeilge a bhí sa dímhaoiniú agus theip ar mhisneach mórán des na scribhneoirí. Bhí ardán scríbhneoireachta á solathair ag na h-irisí seo agus lucht léithe farsaing acu uilg agus thar oíche múchadh é seo. Mhair dhá iris gan maoiniú, b'iad sin '''[[Feasta]]''' atá fós á mhaoiniú ag Conradh na Gaeilge agus '''[[an Timire]]''' atá á mhaoiniú as síntiúis. Eisíodh céad eagrán '''Timire Chroidhe Naomhtha Íosa''' i 1911, agus mar gurb é an t-iris Gaeilge is faide sa tsiúil é, bheartaigh an t-eagarthóir nach ligfeadh sé dó teipeadh fén a stiúir. Mar sin chinn sé daoine a aimsiú a bheadh toilteannach síntús a ghlacadh, agus de bharr a h-iarrachtaí tá os cionn míle sintus anois ag an iris. === Irisí agus nuachtáin átá fós á gcló nó á n-eisiúint ar líne === In ainneon na dímhaoinithe, lean roinnt irisí ag cló leo ar pháipéir nó ar líne agus tháinig breis irisí Gaeilge ar a bhfód. Siad sin '''[https://www.munsterlit.ie/Southword/aneas.html Aneas], [http://www.angaelmagazine.com An Gael]''' (as Meirceá), '''[https://gaeilge.org.au/ga/leamh/an-luibin An Lúibín]''' (ón Astráil), '''[http://maidineacha-caife.weebly.com/an-taobh-oacute-thuaidh.html An Taobh Ó Thuaidh], [https://online.flowpaper.com/7a630787/E32ONLINE/#page=1 Eipic], Iris Eoghanach, [http://www.irisleabhar.ie Irisleabhar Mhá Nuad],''' '''[https://www.misneachabu.ie/ar-n-iris-mionlach/ Mionlach]''', '''[https://open.spotify.com/show/3TmMHhtD0j4HxAHcpDb2Wp Nuacht Mhall], [https://peig.ie/nuacht2/ Nuacht-PEIG.ie],''' '''[http://www.gaelscoileanna.ie/news/media/nuachtan-nua-seachtain-do-mhic-leinn/ Seachtain],''' [https://developmenteducation.ie/app/uploads/2020/02/Irish-Aid-2020-Pupils-supplement-Irish_AW2.pdf '''Domhan Níos Fearr'''] agus ceann nó dhó eile. Ní raibh 'cín (lae) lín' ar nós [http://smaointefanacha.blogspot.com '''An Codú''']''',''' '''[https://imuscrai.wordpress.com/tag/imuscrai/ IMúscraí], [https://www.gaa.ie/api/pdfs/image/upload/ulms3dw0sprkazrzzlxd.pdf Cuaille],''' 7rl spleách riamh ar FnaG agus dá réir bhí siad in ann leanúint leo. Na cinn atá fós á mhaoiniú ag Foras na Gaeilge ná '''[https://tuairisc.ie Tuaraisc.ie],''' '''[http://nos.ie Nós.ie],''' '''[https://comhar.ie/iris/ Comhar],''' '''[https://comhartaighde.ie Comhar Taighde]''' agus '''[https://comhar.ie/og/ Comhar Óg].''' === Foinsí Taighde === Fuaireas an t-uafás teideal ó shuíomhanna gréasáin '''Leabharlann Náisiúnta na hÉireann''', '''World Cat,''' '''ISSUU''', '''Ainm.ie,''' '''Taisceadán Cheoil Dúchais na hÉireann''' agus tré an focal 'iris' nó nuachtán nó irisleabhar a scríobh i mboscaí cuarda éagsúla. [[Íomhá:Nos logo.jpg|mion]] [[Íomhá:Lógó Tuairisc.ie.jpg|mion]] Fuaireas an t-uafás eolas maidir le h-irisí na Sé Chontae ó thaispeántas a rinne '''Pobal''' i mBéal Feriste agus an leabhrán dar teideal Bolg an tSolair a d'eisigh siad sul má déanadh dímhaoiníodh orthusiúd. Bhí mórán teideal d'irisí éagsúla i leabhar Phillip O'Leary '''Gaelic Prose in the Irish Free State''' agus fuaireas neart eolas ó chuimhní m'athair [[Pádraig Ó Snodaigh]] a bhí páirteach i mórán irisí a eisiúnt é fhéin agus fuaireas neart eolas ar theidil inmheánacha Shinn Féin ó mo dheartháir [[Aengus Ó Snodaigh]]. Tá [[Conradh na Gaeilge]] fós len a heolas faoin lear mór irisí agus nuachtáin a d'fhoilsigh siad is a gcraobhacha thar na blianta. === Cíona Lín / Blaganna === Focal eile ar 'dialann' is ea 'cín lae'. Ciall 'cín' ná 'leabhar, dá réir luíonn sé le ciall gur 'cín lae lín' nó'n ghiorrúchán '''<nowiki/>'Cín Lín'''' a bheadh ar ''Web log'' nó ''Blog''. 'Blag' an sainfhocal a roghnaigh formhór siúd a bhí ag cuir a gcuid scríbhinn ar an ngréasáin ach 'Cín lín Uí Choinmín' an cur síos atá ag 'An Coimíneach' ar a iarrachtaí féin agus pléann Aonghus Ó hAlmhainn (duine des na Cin línteoirí is fada sa tsúil) an sainfhocal 'Cín Lín' ina alt 'Cín Lín nó Blag' ach ag deireadh an ailt roghnaionn feidhm a bhaint as 'blag' de dheasca blagadóir nó blagálaí a bheth éasca a rá. Eachtranaigh le Gaeilge a thosaigh na céad cíona lín as Gaeilge, B'iad siúd ''Séamus (Poncán) Ó Neachtáin'' i 2002, ''Panu'' ''Höglund'' i 2003 agus ''Hillary Sweeney'' i 2004. Lean ''Aonghus Ó hAlmhain'' iad i 2005 agus ''Eoin Ó Riain'' leis An Codú i 2006. Lean lear mór eile iad go raibh ré órga ann idir 2009 agus 2013 nuair a bhí os cionn 50 cín lín gníomhach. B'ait nár mhair an tromlach i ndiaidh dí-mhaoiniú na n-irisí Gaeilge - cá bhfios ach gur chaith an dimhaoiniú scáth dorcha ar an earnail tré chéile agus gur bhailigh an slua isteach ón dtrá, nó an é go ndeachaigh daoine i muinín na [[Meáin chumarsáide na hÉireann|meán soisialta]] atá i bhfad níos gasta chun freagrai a fháil ar thuaraimí. Cibé fáth, níl ach dosaen cín línteoirí fós ag gabhailt den cheird agus tá'n dream is luaithe chuige ''Hilary Sweeney'', [[Panu Petteri Höglund|''Panu Petteri Höglund'']], ''Denis King, Aonghus Ó hAlmhain agus Eoin Ó Riain'' fós ina measc. Tá 150 sa liosta atá ar fáil fé bhun liostaí na n-irisí agus nuachtáin. = Liostaí na n-irisí ⁊ nuachtáin = Fé 6 cholún lorgaíodh an t-eolas seo 1. '''Teideal''' 2. '''Cineál Foilseacháin''' 3'''. Blianta Eisithe''' 4. '''Buneolas''' 5. '''Eagarthóirí''' 6. '''Eolas Breise.''' Tá mórán bearnaí ann de thúisce easpa nó na foinsí eolais cuí. Féadfadh siúd le heolas cruinn é sin a líonadh isteach. Maidir le líon na n-irisí - aimsíodh '''378''' i n<u>Gaeilge Amháin</u>, '''117''' gcinn i n<u>Gaeilge agus Béarla</u>, '''9''' gcinn i n<u>Gaeilge, Gaeidhlige agus Béarla,</u> '''10''' gcinn <u>Ilteanngach,</u> '''10''' s<u>raith Ghaeilge i nuachtáin Béarla</u> (is cinnte go bhfuil níos mó), '''83''' gcinn le <u>teideal Gaeilge</u> le h<u>altanna i mBéarla</u> agus '''2''' cheann i m<u>Béarla</u> <u>ag plé na Gaeilge</u>. == I nGaeilge amháin == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas / Nasc''''' |- |'''Ach''' |Iris |?<1962>? |Irish Chuallacht Cholm Cille i gColáiste Mhá Nuad | | |- |'''Acta Medica Gadelica''' |Sraith |1983-1985 |Iris Acadamh na Lianna |''Liam Ó Sé'' |''is é bhunaigh é'' |- |'''Agus''' |Iris Míosúil |1961-98 |Corcaigh |''Diarmuid Ó Murchú ansin Diarmuid Ó Súileabháin'' ''don triú bhliain deiridh nuair a baineadh an deontas daofa.'' | |- |'''Aiséirigh / Aiséirí''' |, |1942-50?-75 |Bliainiris Chraobh na hAiséirí CnaG. Clóite ag Nuachtáin teo. |''Gearóid Ó Cuinneagáin'' |''Déanadh míosgán Béarla as nuair a scoilt an chraobh is nuair a bhunaigh Gearóid an páirtí polaitiúl Ailtirí na h-Aiséirigh.'' |- |'''Amárach (guth na Gaeltachta)''' |Nuachtán |1953-83 |Muintir na Gaeltachta / Comharchumann Chois Fharraige.Indreabhan, | | |- |'''Aimsir Óg''' |Iris |1999-'00> |Scéalta Aistí Dánta, Cúrsaí reatha, Critic, Béaloideas, Teanga |''Micheál Ó Cearúil'' |''trí h-eagrán (ceithre leabhar, eagrán a 3 i dhá chuid)'' |- |'''Aisling''' |Iris |1973-75>? |Iris ócáidiúl Dhún Chaoin cló Dhún Chaoin 10p mí na Nollag tháinig an chéad eagrán de Aisling – Pobal 24 Beal. 1974 |''Mícheál Ó Dubhshláine/ Aogán Ó Muircheartaigh'' |''dírithe ar phobal Dhún Chaoin is mó a bheidh sé de réir cosúlachta. Fíor iris logánta í idir dréachtú, bhéarsaí agus nuacht an pharóiste fiachla ann fosta – Pobal 24 Bealtaine 1974'' |- |'''An Aimsr Óg -''' |sraith |2002-'06 |Páipéar Ócáideach ag plé an teanga |''Micheál Ó Cearúil'' |''7 n-eagrán'' |- |'''An Aimsir Óg''' |sraith |2002-'04 |Paimfléid ar chás na Gaeilge i mórán rémsí |''Micheál Ó Cearúil'' |''5 eagrán'' |- |'''Anam Bheo''' |Nuachtán |2008 >? |Nuachtán mhíosúi de chuid na Bruiséile | |cruthaithe ag Pobal Gaeilge na Bruiséile |- |'''An Bárd''' |Iris |?<1917>? |Arna chur amach do mhuintir na Láimhe Deirge Béal Feirsde | |Uimh. 176 = 1917 |- |'''An Barr Buadh''' |Iriseán |1912 (3 mhí) |Seactanán Polaitiúl a bunaigh Pádraic Mac Piarais – |''Pádraic Mac Piarais'' |Lean ó Mhárta go Bealtaine 11 eagrán |- |'''An Bhearna Bhaoghail''' |Nuachtán |1912>? |idir láimhe ag Comhluadar Airt Uí Ghríofa 6 Sr. Fhearcair CA Shinn Féin | | |- |'''An Birín Beo''' |sraith |1824- 1925 |Gaeltacht Músgraidhe Corcaigh | | |- |'''An Branar''' |Iriseán |1919 - 1925 |Ó 1919-1920 Eisíodh as plás Ely (seoladh Chraobh na gCúig gCúigí CnG) Muintir an Bhranair, BÁC a d'eisigh é i 1925 as 122 faiche stiabhna (school of Irish Learning – Osbern Bergin) | | |- |'''An Bréagán''' |Iriseán |1912 – 1918 |Páipéir tosnuightheoirí Chraoibhe na gCúig Cúigí de CnG | |6 orlach x 4orlach – Do lucht foghlamtha ranganna G na craoibhe. Lámhscríofa sa chló Gaelach' |- |'''An Bhrídeog''' |Iriseán |1929 -32 |eipic |''Louise Gavin-Duffy ??'' |Leanann mar 'Fé Bhrat Bríghde' |- |'''An Briathar Saor''' |sraith |1994-96 |Chuile cheathrú? Wales Comhluadar Chaerdydd |''Patrick Egan'' | |- |'''An Camán''' |sraith |1898-38>? |Míosachána r aibh CnaG CLG páirteach ann. Cómh-Choiste na g-Cumann nGaedhealach BÁC |''Donnchadh Ó Brian / Pádraig Ó Caoimh'' | |- |'''An Caomhnóir''' |Iris |1989-'13>? |Nuachtlitir Fondúireacht an Bhlascaoid | | |- |'''An Chearnóg''' |Iris |1923 -25 |Iris Chonnachtach a bhí ar thaobh na bPoblachtach |''Athair Micheál Mac an Mhílidh an bhainisteoir'' |clóite ag Connaught Telegraph |- |'''An Chléir''' | |1937>? |Tuarascbháil Chumann na Sagart nGaedhealach | | |- |'''An Chóisir Cheoil''' |leabhrán |?<1952-60>? |120 amhrán i 12 leabhrán amhráin |''Seán Ó Tuama'' | |- |'''An Chraobh-Ruadh''' |sraith |1913 -? |CnG Bhéal feriste / Árd-sgoil Ultach | | colspan="5" |irisleabhar Chonnartha na Gaedhilge ghá chur amach ag muinntir na h-Ard-Sgoile Ultaighe, Béal Feirsde |- |'''An Claisceadal''' |sraith |1930-40 |Leabhrán le amhráin i nGaeilge |''Colm Ó Lochlainn'' | |- |'''An Codú''' |Iris ar líne |2006 -2021> |Smaointe Fánacha as Chonamara |''Eoin Ó Riain'' | |- |'''An Coileach Grinn''' |Greanán |1952>? |Greannán Gaeilge micléinn UCD |Micheál Ó Cíosóig agus Micheál Ó Bréartúin |''ainmnithe i ndiaidh proinnteach 'The Green Rooster''' |- |'''An Crann''' |Sraith |1908-24>? |Coiste Feis Thír Chonaill. | |Foilsithe leis An Stoc (1917-1920, 1923-1931) Cf. R. de Hae, Clár-Litridheacht na Nua-Ghaedhilge. | |- |'''An Cúléisteoir''' |Irislín |2004 – 2009 |Irislín Chonamara |''<nowiki>http://anghaeltacht.net/ce/cartlann/0101.html</nowiki>'' |Foilsithe agFoilsitheoirí Read-out i mbaile na hAbhann ag |- |'''An Déiseach''' |Sraith bliantuil |1963>? |CLG PhortLáirge | | |- |'''An Domhain''' |Nuachtán |1991 |Aon eagrán amháin (meastar) | |Amhail is gur nuachtán triallach a bhí ann mar go raibh litreacha ón bpoball sa chéad eagrán agus freagra crossfhocal an eagrán roimhe san eagrán sin freisin. |- |'''An Dréimire''' |Sraith mhíosúil |1987 -1996 |Do lucht Ardteiste. Leantar mar 'Dréimire' i 1997 |''Áine Ó Cuireáin'' |Clóite ag Anois Teo. Go '97 ansin ~Gael-Linn. ''Ní fios ar clóadh idir 2001-08'' |- |'''An Duibhneach''' |Iris |?<1974>? |Iris Ráithiúl Coisde Cearta `Sibhialta'/náisiúnta Chroca Dhuibhne 5p |''Breandán Mac Gearailt'' |Tar éis do Breandán Mac Gearailt éirigh as bheith ina eagarthóir ar Misneach bhunaigh sé seo. |- |'''Aneas''' |Iris |2020 > |Belles Lettres as Gaeilge. Filíocht, Gearrscéalta, Critic liteartha |''Simon Ó Faoláin'' |(Southward Editions €10 Corcaigh (ionad Litríochta an deisceart), d’fhás seo as an forlíonad Gaeilge dar teideal |- |'''An Fiolar''' |Iris |1930>? |Irisleabhar Scoile na Mainistreach (conc na mainstreach i dTuaisceart Éile) | | |- |'''An Fíor Éirionnach''' |Iris |1862>? | |''Richard D'alton is a scríobh'' |A scarce Tipperary journal” -Journal of the Waterford and South-East of Ireland Archaeological Society, Vol. XIII, pp. 107-111, 1910 |- |'''An Gael''' |Iris |2009-'21> |Cumann Carad na Gaeilge a chuireann amach é. | |An cumann céanna a chuir An Gaodhal amach in 1881 |- |'''An Gael Óg''' |Nuachtlitir |2011-13> |[[Na Gaeil Óga]] CLG a chuir amach | | |- |'''An Gael – An Dord Féinne''' | |?<1929 >? |[ Iml 7 Uimh.5 1929 ] | |deirtear go raibh an tArdeaspag ina chathaoirleach ar choiste a bhí ag bailiú airgid chun foclóir Gaeilge, a rinne Michael O’Keeffe as Sráid na Cathrach, a fhoilsiú. |- |'''An Gaedheal''' |iriseán |1916>? |The Gael : a weekly journal of stories, sketches, news notes, songs, etc | | |- |'''An Gaedheal Óg''' |Iris |?<1937-1945 |Iris do dhaltaí bunscoile. Bráiṫre Críostaṁla na h-Éireann a bhí istigh san iris 'Our Boys' | |Tháinig Tír na n-Óg sna sála air. De thúisce achannaí ó T. Deirg go Seán McEntee Aire. Airgeadais a foilsíodh an GÓ |- |'''An Gaeilgeoir''' |nuachtlitir | |Bráithre Críostaí na hÉireann BÁC | | |- |'''An Geata /An Geatín''' |Sraith / irislín |1993 -2021> |Nuachtlitir Ghaelacht na Mí | |Tugadh An Geatín air nuair a foilsíodh ar an idirlín amháin é |- |'''An Ghaoth Aneas''' |forlíonadh |2011>2016 |forlíonadh Gaeilge den iris Southword a d’eisigh Ionad Litríocht an deiscirt. |''Ailbhe Ní Ghearbhuigh ‘11-’14 + Colm Breathnach ‘15-’16'' |12 eagrán a thosaigh le heagrán a 20 de Southword , Mhaoinigh Foras naGaeilge é. Tháinigh Aneas ina dhiadh i 2020 |- |'''An Giolla''' |irisleabhar |1951>? |Iris oifigiúil Giollaí na Saoirse | | |- |'''An Giorrfhiadh''' |Iris |1922>? |Iris Ghaeilge Phríosúin an Churraigh |''Proinsias Ó Riain'' | |- |'''An Glaodh''' |Iris |?<1945>? |An taon páipéar scoile sa tír scríofa i nGaeilge | | |- |'''An Glór''' |Iris |?<1940-47>? |Iris CnG Áth Cliath, Gach ré Shatharn |''Anraoi Ó Liatháin -'' |[ar fáil i leabharlann Gilbert Sr. An Phiarsaigh] Thánig 'Feasta' ina dhiadh. |- |'''An Grianán (CnG)''' |Páipéar | |Páipéar Cinn Bhliadhna do Ghaedhealaibh Chorcaighe : ar n-a chur amach ag Craoibh Naoimh Fionn-Bharra. | | |- |'''An Guth''' |Iris i bhfoirm leabhar |2003 – 2012 |Duanaire Gaeilge- Gaidhlig - Iris filíochta is próis – bliantiúl-ish |''Roddy Ó Gorman'' |Foilsithe ag Coiscéim 7 gcinn ar fad. ''“leanbh caithiseach Rody Gorman, a chuir filí Éireann agus Alban ag cabaireacht'' le chéile.” - ''Alan Titley'' |- |'''An Iodh Morainn''' |sraith |1940-46>? |Bliain Iris Cumann Gaelach Choláiste na hOllsgoile Áth Cliath |''Dónall Ó Móráin 7 Roibeárd Mac Góráin'' |Cló G. |- |'''An Iris''' |Iris |1945-46 |An Gúm – iris faoi scáth 'The Bell' |''Séamus Ó Néill'' | |- |'''An Lámh Dhearg''' |Iris |1971-74? |Coiste Troda Gaedhealtacht Dhún na nGall |''Seán Ua Cearnaigh (a bhí ina Chumannach)'' |Deich n-eagrán ar fad. ''Tá an stailc scoile i gcoinne chléir'' Bhaile Na Finne..... Meabhraíonn An Lámh Dhearg, uimh a 5, dúinn conas mar atá. - Pobal 6 DF 1978 |- |'''An Lasair''' |Iris |1919 |''níor foilsíodh riamh é (de thúisce gur líon An Branar an bhearna)'' | |Thug Seán Tóibín (athair Tomás agus Néill corcaigh) iarracht ar iris nua An Lasair a bhunú i 1919 chun an bhearna a d’fhág bás Irisleabhar na Gaedhilge a líonadh |- |'''An Leabharlann''' |Iris |1932>1938 |Journal for the Library association of Ireland | | |- |'''An Léitheoir''' |sraith |1955-1992>? |Bulletín na gciorcal Léitheoirí | |Nuacht Phortláirge a chuir i gcló |- |'''An Leughthóir Gaedhealach''' |Iris |1897>? |Iris Chraobh na Laoi. CnaG |''Osborne Bergin'' | |- |'''An Linn Bhuí''' |sraith |1997-'18>/ |Iris Ghaeltacht na nDéise (bliantúil) |''Leabhair na Linne / Pádraig Ó Meacháinn (UCC?) Aoibhnn Nic Dhonnachadha'' | |- |'''An Litríocht''' |Iris Míosúil |1953>? | |''Seán Ó Cuill'' |Cuireadh roinnt eagrán amach. Deartháir leis an eagarthóir é an manach Capaisíneach Pádraigh Ó Cuill. |- |'''An Lóchrann''' |sraith |1907-1931>? |Páipéar Gaedhilge in Aghaidh Gacha Míosa / Páipéar dátheangach míosamhail le h-aighaidh Gaedheal???? |''Pádraig Ó Siocfhradha 1907-13, Cormac Ó Cadhligh 1930-31'' |Pápeur le Gaedhilg in aghaidh an mhíosa (Ciarraí). “''d’fhéach Pádraig Ó Siochfhradha  chuige gur Ghaeilge amháin a bheadh i gcló inti”'' |- |'''An Lóchrann''' |Iris/leabharán |1969/1970 |Iris chomhairle Fhianna Fáil in Áth Cliath, Lár-Thuadh | |Uimh 2-3, Meitheamh 1969, June 18,1969 |- |'''An Lúibín''' |nuachtlitir |2004-2021> |Nuachtlitir Chuman Gaeilge na hAstráile |''Colin Ryan (aois 80)'' |Gach Coisís |- |'''An Muimhneach Óg''' |Iris |1903-05 |Irisleabhar Míosumhail chun Cabrughadh leis an Dream atá d'Iaraidh Éire Dhéanamh Gaedhealach | |páipéar míosúil a chuirfeadh an Cork Sun amach |- |'''An Músgraigheach''' |Iris |1943-45 |Bulletín ráithiúl do mhuintir Mhúscraí a d'fhoilsigh Cáirde Mhúsgraigheí | | |- |'''An Múscraíoch''' |Iris |1991>? |Corcaigh | | |- |'''An Nasc''' |Irisleabhar |1958>? |Journal of the Irish in German Society Vol.1 no.1 | | |- |'''An Nua Aois''' |Iris |2007-2021>? |Iris Ollscoil Bhaile Átha Cliath, Litríocht acadúlach agus tuaraimí |''Emma Ní Nualláin'' | |- |'''An Phoblacht''' |Nuachtán |2012 |Eagrán speisialta do Ard Fheis Sinn Féin 2012 - iomlán i nGaeilge | | |- |'''An Réalt''' |Iris |?<1920 -25>? |Iris an chumainn ghaeiligh Ollscoil ÁC | | |- |'''An Réiltín''' |Iris |1947>1969>? |Feasachán oifigiúl Ógra Éireann ( cumann gaelach daltaí i scoileanna Na Bráithre Críostaí) |''T.N. > Ó Briain, Liam Ó Caithnia'' |Débhliantiúl (ráithiúl amantaí) filíocht, altanna. ''Im 15 Eag 1 1969 (1961=imleabhair 14)???'' |- |'''An Reiviú''' |Iris bhliantiúl |2013-'14> |Iris léann teanga. Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge | | |- |'''An Reult''' |sraith |1920-25 |Irisleabhair na hOllscoile BÁC | |''Arna chuir amach do lucht an Chumainn Ghaedhealaigh i gColáiste ma h-Ollscoile i mBÁC'' |- |'''An Ridireacht Liteartha (1)''' | |1917 |Bunaithe ag Pádraig Ó Conaire d'fhonn cabhrú le scríbhneoireacht Ghaeilge |''Pádraig Ó Conaire'' | |- |'''An Róimh''' |Iris bhliantiúl |1923-25 ??1932>? |Irisleabhar Gaedheal ag cur síos ar imtheachta na bliadhna 'sa Róimh. |''Eric Mac Fhinn'' | |- |'''An Saol Gaelach''' |sraith |1950-1965 |Comhdháil na Gaeilge, 44 Sráid Chill Dara | | |- |'''An Sagart''' |Iris |1958--2015. |Iris Cumann na Sagart – Coláiste Phádraig / foilsithe ag An Sagart. Ailt ar spioradáltacht, diagacht, liotúirge, éacuiméachas, ar Ghaeilge 7rl |''An tAth. Colmán Ó hUalacháin 7 Tomás Ó Fiach 1958 -1963'' ''Pádraigh Ó Fiannachta ó 1964 - 1973 / 1978 -1988 go 2015?'' An tAth. Cathal Ó hÁinle 1974-1977 | |- |'''An Scríobhnóir Óg''' |Iris/leabhar? |2013>? |Cnuascacht gearscéalta scríofa ag micléinn Coláiste na Tríonóide | | |- |'''Anseo is Ansiúd''' |Nuachtlitir |2016-2019>? |Pobal ar a'n iúil, Ceantar an Omaigh. 16 leathanach |Pádraig Mac Congáil |Feasachán imeachtaí Ghaeilge an Ómaigh agus Fhearmanach<nowiki/>https://issuu.com/pobalaraniul/docs/nuachtlitir_eagran_5_me_n_f_mhair_2019 |- |'''An Sgéal Nua''' | |1920->? |foilsicheán Náisiúnta Trá Lí - Uimh 1 1920 | | |- |'''An Sguab''' |Iris ráithiúl |1922-32>? |cur síos ar chírsaí na hÉireann, léimheasanna, litreacha, comórtaisí 7rl |''Eamonn Mac Giolla Iasachta Pádraig Ó Cadhla a bhunaigh'' |nasc leis An Lóchrann |- |'''An Síol''' |Iris meánscoile |1952? |Iris Choláiste an Mhuireadaigh, Béal An Átha, Maigh Eo |''Peadar Bairéad (94)'' |Aon iris amháin a clóadh, Meánscoil B a bhí i gceist |- |'''An Síol''' |sraith |?<1942-69>? |Blian-Iris An Chuallacht Gaelaí, Ollscoil Chorcaí | | |- |'''An Síoladóir''' |iriseán |1920-22 |Irisleabhar Cumann na Sagart nGaedhealach | |Muintir Mhic an Giolla BÁC a d'Foilsigh |- |'''An Síoladóir Nua''' |iris ar líne |Earrach 2016 |Aistí stairiúla ar chúrsaí eaglasta Ghaeiligh. Stair An Sagairt leis. |''an tAth. Martin Mcnamara.'' |Ní raibh ann ach an taon eagrán amháin, óir gur éag an eagarthóir. |- |'''An Sléibhteánach''' |sraith |1912-38>? |Irisleabhar Choláiste Chnuic Mhellerí |''An tAb Mauris (Muiris Ó Faoláin) a bhunaigh'' |Iris na Mainistreach i gCeapach Choinn |- |'''An Staighre''' |sraith |1994-1997 |Foilsithe ag Anois, gaolta le Céim | |míosúil |- |'''An Stoc''' |Irisleabhar |1916-1932 |Colaiste na hOllscoile Gaillimh |''Tomás Ó Máile'' |míosúil |- |'''An Stoc''' | |1990 -?? |Arna Fhoilsiú ag Dáil Uí Chadhain | | |- |'''[http://maidineacha-caife.weebly.com/an-taobh-oacute-thuaidh.html An Taobh Ó Thuaidh]''' |Iriseán |2014-2020> |'Ar fud cathair Átha Cliath' Iris mhíosúil Árna fhoilsiú ag Triúrach na Cathrach (BÁC) |''Pádraig Mac Éil'' |Á  scríobh ag agus dos na 43 maidineacha Caifé ar fud Chathair Bhleá Cliath. Clóite in A4 den chéad uair d’eagrán Eanáir Feabhra 2020, A5 roimhré. Coinneofar leis théis na pandéime. |- |'''An Teachdaire Ghaelach''' |iriseán mhíosúil |1829>? |Iris i nGaeilge na hAlban |''An Doctúir Urramach Tomás Mac Leoid'' | |- |'''An Teachdaire Ghaelach''' |foilseachán |185? |Nior foilsíodh riamh é – Béalfeiriste |Roibeád Mac Adháimh |Bhí sé beartaithe ag R Ma Adh. Ach is dócha go raibh in iomad oibre in ullmhú an fhoclóra le Aodh Mac Domhnaill. |- |'''An Teaghlach''' |Iris |1965 -1970 |Iris Cumann na dTeaghlaigh Ghaelacha, míosúil |''Fionntán Mac Aodh Bhuí'' |Bunaithe i mBÁC ag an eagraitheoir, is a chlann ag freastal ar Scoil Lorcáin. Leanadh dá gcló i gCorcaigh in Áras an gCraoibhín ar feadh 3 bhlian. Cuireadh roinnt eagráin i gcló i mBéal Feriste sa tsean-chló Níor lean ach ar feadh roinnt blianta, iarradh ar na coistí éagsúla na h-irisí ascríobh agus a chló iad féin. Rinneadh ceann i mBéal Feriste. |- |'''An t-Eaglaiseach Gaelach''' |sraith |1919-28 & 90-92 |Iris Gaeilge Eaglais na hÉireann (The Gaelic Churchman) | |Cumann Gaelach na h-Eaglaise, Deilgnis BÁC |- |'''An t-Eagrán''' |sraith |?<-2014> |Páipéir Gaeilge anChloáiste DIT san @edition. Scríobh do fhocail, inis do scéal | |<nowiki>https://twitter.com/eagrandit</nowiki> |- |'''An Teanga Mharthanach''' |sraith |1989-1994 | | |Clóite sna Stát Aontaithe |- |'''An t-Éireannach''' |Iris |1910 -13>? |Iris an Chonartha in London |''Pádraig Sáirseál Ó hÉigarrtaigh'' | |- |'''An t-Éireannach''' |Nuachtán |1934-37 |'Guth na nGaedheal' - Páipéar seachtaineamhail |''Seán Beaumont'' |''Nuachtán Sóisialach Gaeltachta.'' Leabhar scríofa ag [https://www.jstor.org/stable/23197288?seq=1 Eamon Ó Cíosáin] ina dtaobh. Seán Beaumont a mhaíomh i 1937: ‘… we have what no other Irish paper ever had, a circulation in the Gaeltacht’. <nowiki>http://ga.sciencegraph.net/wiki//An_tÉireannach_(iris)</nowiki> |- |'''An t-Éireannach''' |Neamhrialtán |1985-1989 |Foilsithe I bPáras | | |- |'''An tEolaí''' |Nuachtlitir |1991 -2004 |Iris Eolaíochta don meánscoileanna | |Clóite go ráithiúl ag An Gúm |- |'''An t-Iniúchóir''' |Iris |?<1924 |Iris clóite i Meirceá |''Pádraig Feirtéar'' | |- |'''An t-irisleabhar''' |sraith |<?1930-41>? |Ollsgoil na Gaillimh | | |- |'''*An Timire -''' '''''[Timire an Chroí Naofa (Íosa) / Timthire Chroidhe Naomhtha Íosa]''''' |Iris ráithiúl |1911-2021> |Foilsiúcháin Ábhar Spioradálta na hÍosánaigh (Leabhrán An Chuallachta Chráibhthigh á ngoirthear an Apstalacht Urnaightheach) |''An tAthair Frainc Mac Brádaigh'' |An t-iris leanúnach is sine sa Ghaeilge 7 in Éireann. ''Thosaigh mar Timthire an Chroidhe Naomhta Íosa'' |- |'''An Tír''' |Iris |1928-34 |Míosachán Gaedhilge | |Cló Lucht Laighean |- |'''An Tobar''' |Iris |?<2003>? |Iris choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |lean mar flúirse |- |'''An Tobar''' |Iris |<?2006>? |Tréimhseachán de chuid Institiúid Oideachais Marino | | |- |'''An t-Óglach''' |Tréimhsecháin |1918 -1923 |Óglaigh na hÉieann Old Dublin Brigade, , The Irish Army Quarterly |''Maj.Gen. Piaras Beaslaí'' |Clóite i 6 [[Sráid Fhearchair]] áit a raibh Oifigí Shin Féin sul má bhí oifigí Chonradh a Gaeilge ann. |- |'''An t-Oibrí''' |Sraith | |Ardchumann Oibrithe agus IL tSaothar na h-Éireann | | |- |'''An tOireachtas (tír agus teanga)''' |sraith |??? |Foilsithe i mBÁC | | |- |'''An Treallán''' |Iris |1952 |Roinn Oideachas (aon eagrán amhán a bhí ann cháin An Cadhnach é i Comhar) | |Ní cuireadh amach ach an t-aon Eagrán Amháin |- |'''An Trodaí''' |Iris (teanga?) |1982>? |Iris (lámh scríofa) Gaoltachta chimí Phoblachtacha Phort Laoise |''Dessie Ellis, Eamonn Ó Nualláin'' | |- |'''An tUltach''' |Iris mhíosúil |1924-'17> |Comhaltas Uladh de chuid Conradh na Gaeilge | | |- |'''An Tuairisceán''' |Nuachtlitir |<1970-1971->? |Scaipiúchán Inmheánach Amháin (meitheamh 1970 'Nuachtlitir atá ag an gConradh' – Pobal 8 Eanáir 1971 | | |- |'''An Tuairisceoir''' |Cín Lae Lín |2013-'21> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. |''Ciarán Dúnbar'' |<nowiki>https://antuairisceoir.wordpress.com</nowiki> |- |'''Anam Beo''' |Nuachtán |2008>? |Nuachtán do Phobal Gaeilge na Bruiséile | | |- |'''Anois''' |Nuachtán |1984-96 |Curtha aamach ag Gael-Linn | |Tháinig seo in áit Inniu is cuireadh Foinse ina h-áit siúd |- |'''Ar Aghaidh''' |Nuachtán/iris |1931-70>? |'Míosacán' Páipéar le Gaedhealachas, Litridheacht, Éargna agus Géileagar |''Eric Mac fhinn'' |Scríobhadh é sa sean chló i gcónaí |- |'''Ár nGuth Féin''' |Iris |?<1975>? |Iriseáin cimí poblachtánach H-Block | | |- | | | | | | |- |'''Banba''' |Irisleabhar |1901 – 1906 |Clóite ag Muinntir Ḃrúin agus Nualláin | | |- |'''Beo''' |Irislín |2001 - '14 |irislín de chuid Oideas Ghael - Gleann Cholm cille |''Seosamh Mac Muirí'' | |- |'''Bheul''' |Iris |?<2018> |[Iml 20 eag 2 Meith '18 Ionad na Gaeilge Labhartha UCC |''Nuala de Búrca'' | |- |'''Biseach''' |sraith |1966 – 2019> |Cumann Forbartha Chois Fharraige |''Seosamh Ó Braonáin ('18)'' | |- |'''Blaiseadh''' |Bliainiris |2004 - '06 |Bliainiris de chuid An Béal Binn Brí Chulainn [Trí h-eagrán] |''Nuala Nic Con Iomaire'' | |- |'''Blas''' |Iris Raidió |?<2015> |Irish Raidió mar Phodchraoladh ó BBC Uladh | | |- |'''Bliainiris''' |Iris+ Irislín |1999 – '16? |Foilsithe ag Carbad, Ráth Cairn uimhi 11. Carabad a chló ansin Leabhar Breac. |''Ruairí Ó hUigín agus Liam Mac Cóll'' | |- |'''Bliainiris na Scéime (trinity)''' |Iris | | | | |- |'''Bolg an tSolair''' |Iris |1837 |Curtha amach ag The Home Mission | |Aithris ar ainm an chéad iris le Gaeilge a tháinig amach I 1795 |- |'''Breacadh''' |Iris |2003 – '13>? |Príomhiris Náisiúnta Na Gaeilge, trí n-uaire sa bhliain i Ngaeilge Nádúrtha na Gaeltachtaí |''Bunaithe ag na Coistí Gairmoideachais'' | |- | | | | | | |- |'''Cairde''' |Míosachán |1979 -1982 >? |(iml 4 uimh 11 1982) “Míosacán Cairde Gaelinn” | | |- |'''Ceiliúradh an Bhlaoscaoid (Iris na hOidhreachta)''' |Sraith |1989 – '14> |Ábhar léachtaí ar reimsi éagsúla de shaol an bhlascaoid |''Micheál De Mórdha'' |15 cinn. 1 Is 2 Foilsithe ag An Sagairt, Coiscéim ó uimh a 3 |- |'''Céim''' |Iris oideachais |1996-2014 |Don ard teist,gnáth leibhéal agus an idirbhliain freisin, Leantar mar 'dréimire', 'idirchéim' 7 'staighre' |''clóite ag Anois Teo.'' |ní h-eol ar foilsíodh idir 2001-2011 |- |'''Ceol ár Sinsear''' |Iris |1906? 1924-25> |Traditional Irish airs selected from Ceol ár Sinsear, Ár gCeol Féinig, Sídh-cheol, songs of the Gael arranged By Annie W.Patterson |''Ath. Padraig Breathnach a Chruinnigh'' |Clóite agMuintir Bhrúin agus Nualláin |- |'''Cic''' |Iris |?<1985>? |Iris do Ghael Óga Bhéal Feriste | | |- |'''Cillín''' Iris na Cheathrún Rua |iris |2013-2014 |Ábhar léitheoireachta a cgur ar fáil ón bpobal dn phobal ar a dhúchas féin |''Máire Ní Chualáin, Máire Feirrtéar, Máire Ní Fhlaithartaigh, Breandán Feirrtéir'' |altanna ar stair áitiúl ar dhaoine áitiúla, 7rl |- |'''Cinnlínte.blogspot /@ceannlinte''' |Iris ghréasán |2014 |Ábhar nuachta ilghnéitheach | |An chéad Postáil in Eanáir 2014 is stadadh ag cur ábhar leis i 12 Márta 2014, |- |'''Claoímh Solais an Churraigh''' |Iris Míosúil |1996>? |Eisithe ag cór na n-oifigeach san choláiste oiliúna sa gCurrach |''Micheál Mac Gréil An chéad eag:'' | |- |'''CLO''' | | |An club Leabhar BÁC | | |- |'''Cló: nuacht 35,''' |sraith | |Journal of the Irish print union | |Lean seo i ndiaidh “Míosachán na gClódóirí” |- |'''Cogar''' |Iris |2010 - '11>? |Iris stílbheatha agus comhrá comhaimseartha na hollscoile |''Cathal mac Dháibhéid, Eoin Ó Murchadha'' |Iris Chumann Gaelach UCD |- |'''Cogar''' |Iris idirlíon | |Iris mar sheirbhís do chraoltóirí raidió le Gaeilge, | |Gaelport.com CnnaG |- |'''Cois Deirge''' |Iris |1977 - 90 | | |Scríobh Seán Ó hÓgáin ann. |- |'''Comhar''' |Iris |1942 – 2021> |Iris Míosúil | | |- |'''Comhar Óg''' |Iris |2013 – 2020> |Iris liteartha agus ealaíne de shaothar déagóirí. | | |- |'''Comhar Taighde''' |Iris |2015 - 2020> |Ríomhiris acadúil phiarmheasta bhliantúil | | |- |'''Comhphairtíocht ar son na Spriocanna''' |Iris ar líne |2021 - >? |Iris eile do dhaltaí scoile ó Chúnam Éireann | |Clúdach céanna le 'Domhan Níos Fearr' ón roinn gnóthai Eachtracha https://www.ourworldirishaidawards.ie/wp-content/uploads/2020/10/Irish-Aid-2021-Pupils-supplement_IRISH_Online-version-2.pdf |- |'''Comhscéala - nuachtlitir''' |Iris mhíosúil |1995>? |CnnaG | | |- |'''Cothrom (na) Féinne''' |Iris |?<1940>? |Iris de chuid Choláiste na h-Ollscoile BÁC |''Dónall Ó Móráin / Aogán Brioscú'' | |- |'''Craic''' |Iris |?<2008 >? |Irisleabhair Nua Na Cuallachta, i nDoire | | |- |'''Craobh Rua''' |Iris |>1913< |Craobh Rua CnaG 1 eagrán amháin (dar le Aodán Mac Póiín) |''Cú Uladh? Alt leis ann'' | |- |'''Cuaille''' |Iris lín |2020 - 2021> |Iris nua Ghaeilge an CLG, feiliúnach do lucht meánscoile |''Jamie Ó Tuama'' |Bunaithe ag oifigeach Gaeilge an CLG Jamie Ó Tuama le linn an chéad tréimhse dianghlasála 2020 |- |'''Cuisle na nGael''' |nuachtlitir | |Iris Choláiste Ollscoile BÁC | | |- |'''[http://homepage.tinet.ie/%7Ecuisle1/cuisle.htm Cuisle] -''' '''''iris don nua aois''''' |Iris |1998 - 2000 |Foilseachán an Phobail, Casla. Bhí baint ag Pléarácha leis |''Uinsin Mac Dubhghaill'' |Donncha Ó hÉalaithe a bhunaigh |- |'''Cumarsáid''' | | |Iris bhliaintiúl scoil iriseoireachta i Ráth Maonis | | |- |'''Cumarsáid:''' '''''Ceol Cois Móire''''' |Iris | |Bunaithe ag Padraig Ó Fiannúsa mar chuid de Cumann seanchais Cois Móire. | | |- |'''Cumasc''' |Iris idirlíon |1998 |An chéad Iris Ghaeilge ar an idirlíon |''Cynthia Ní Mhurchú'' |Comhfhiontar de chuid RnG, Foinse agus telecom Interneta |- |'''CultúrLán''' |Iris |?<2015-2017>? |Foilsiúcháin idir nuacht agus fógrai imeachta dé-mhíosúil Chultúrlann Mhic Adaim - Ó Fiach |''Conchubhair Ó Lioatháin'' | |- | | | | | | |- |'''Dáil Na Mumhan''' |nuachtlitir |?<2012 - 2014>? |Imeachtaí i gCúige Mumhan - nuahtlitir CnG i gcúige Mumhan | |www.dailnamumhan.ie |- |'''Dearcadh''' |Nnuachtán |?<1954>? |“Cuirtear an Náisiún Gaedhealach i n-ath-réim” | | |- |'''Deile''' |Iris |1995>? |Iris mhuintir Chonamara i mBaile Átha Cliath | | |- |'''Deirdre''' |Iris |1954 – 86 |Iris na mBan |''Gearóid Ó Cuinneagáin'' | |- |'''Dinnseanachas''' |Iris |1964 – 67>? |Iris Chumainn Logainmneacha | | |- |'''*Domhan Níos Fearr''' |Iris |2019 - 2021> |Iris do bhunscoileanna chun spriocanna Cúnamh Éireann a mhúineadh. | |Eisithe ag an Roinn Gnóthaí Eactracha <nowiki>https://developmenteducation.ie/app/uploads/2020/02/Irish-Aid-2020-Pupils-supplement-Irish_AW2.pdf</nowiki> |- |'''*Dréimire''' |Iris oideachais |1997-2021> |cleachtaí d'ardleibhéal na hardteiste i bhfoirm iris a clóitear 6 nuair sa bhlian | |Gael-Linn féach idirchéim 7 staighre https://www.gael-linn.ie/en/teaching-learning/dréimire/113-0/ |- |'''Dúchas''' |Iris |?<1962 – 1966>? |Iris Chumainn Ghaelaigh Choáiste Phádraig, Droim Chonrach | |Cóip ar fáil ó ABE Books |- |'''Duilleog''' |Nuachtlitir |2008 - '19 |Nuachtlitir Chomhair Chumainn forbartha Ghaoth Dhobhair, An chrannóg, Doire Beag | |http://www.bealoideasbeo.ie/Duilleog |- | | | | | | |- |'''Éarna''' |Irisleabhar |1922-25 |Irisleabhar fe chúram an Scoil Cheilteach i gcoláiste na hOllscoile i gCorgcaigh | |''“Aims to encourage the use of "Irish as a conversational medium for living interests and modern thoughts".--v. 1, no. 1, p. 42.'' '' Irisleabhar nua é seo, Déanfa sé a chion féin chin Oideachais na tíre a Ghaelú de chionn litridheacht is ealadhntacht do cheapadh san Ghaedhilg”'' - fógra san iris An Róimh. |- |'''Éigse na Tríonóide''' |sraith | |Cumann Gaelach Coláiste na Trínóide | | |- |'''Éigse Nua-Ghaedhilge''' |Sraith |1933-34 |''Dhá thráctas ar fhillí na Gaeilge ó 16ú céad dtí lár 18ú céad'' |''Piaras Béaslaí'' |Eagrán a 1 16-17 céad Eagrán a 2 17-1850 |- |'''Éire Óg 2 theangach''' |Iris | |bunaithe agus eagarthóir Gearóid Ó Murchu | | |- |'''Éire, Bliainiris Gael''' |Iris bliantúil |1940-84 |Rogha Saothair Gaedheal mBeo |''Roibéard Ó Faracháin'' |CnnaG |- |'''Éire Sean agus Nua''' |sraith |?<1953/61>? |Na Bráithre Críostaí | | |- |'''Eipic!''' |Iris |MF 2017 - 2020 > (Eag. 32 Márta) |€2? Irisleabhar Nua Gaeilge le hAghaidh Dhaltaí na hÉireann |''Stephen Keane (primary planet)'' |Míosúil le leinn tréimhse na scoilbhliana. Scríofa i mBéarla ar dtús ansin ofráileadh do COGG é agus mhaoinigh siad é agus thosaigh Pádraig as COGG cheartaíonn na haltanna. Aistriúchán a bhí i gceist ar dtus ach anois tá daoine ag scríobh altanna. |- |'''Eleathanach''' |Irisín |?<2009?-2020> |Roinn Froebel don Bhun- agus Luath- Oideachas, Ollscoil Mhá Nuad, OÉMN, i gcomhpháirt leis an Idirbhliain, Coláiste Alexandra, BÁC 6. |''<nowiki>https://www.maynoothuniversity.ie/sites/default/files/assets/document//Eleathanach%20363.pdf</nowiki>'' |Aon leathanach de ghearrtóga 3 nó ceithre uair le linn míonnna na bliana léinn. |- |'''Eureka''' |Iris |2004 -2016 |Forlíonadh Eolaíochta do scoileanna , i bpáirt le hIonad oideachais Eolaíochta Coláiste Pádraig |''John Walshe – aistrithe Baibre Ní Ógáin'' |Seachtainiúil le linn tréimhse na scoile leis an Irish Independent. |- | | | | | | |- |'''Fanad''' |Iris |??? |???? | | |- |'''Faoi Ghlas''' |Iris |?<1938-45>? |Iris Lámscríofa na bPoblachtánaig i bPríosúin na Croimghlinne Béal Feriste |''idir 4-5 go neamhrialta- Páipéar Gaeilge Shinn Féin Sráid Chaoimhín, Foilseacháin na Poblachta. BÁC'' | |- |'''Faoi Ghlas''' |Iris |?<1981>? |Iris Lámscríofa na bPoblachtánaig i bPríosúin Phort Laoise | | |- |'''Fastaoim''' |Iris |1971>1973/4 |Coisde cearta náisiúnta Chroca Dhuibhne |''Breandán Mac Gearailt / Breandán Feirtéir'' |“Tá Fastaoim marbh ach níl Corca Dhuibhne gan irisí” - Pobal 24 Bealtaine 1974 |- |'''Feabhas''' |seachtanán |?<2014> |Treoirleabhar do Scrúdú na Gaeilge na hardteistiméireachta | |Forlíonadh de chuid 'Seachtain' |- |'''Fearsaid''' |Iris |1956 arís i 2006> |Iris iubhaile an Chumainn Ghaelaigh Ollscoil na Banraíona Béal Feriste | | |- |'''Feasta''' |Iris |1948-2021> |Iris Liteartha, Bunaithe ag CnG ag cur nua scríobhnóireacht chun cinn |''Pádraigh Ó Fearghusa / Conchubhair Ó hAodha 2020'' | |- |'''Fé Bhrat Bhridhge''' |Iris bhliantiúl |1933>? |Uimhir a 5 1933. Iris bhliantiúil Scoil Bríghd Earlsfort Terrace BÁC 1. |''Gavin Louise duffy'' |foilsithe ag An Bhrídeog ->teideal 1-4 |- |'''Féile na nGaedhael''' |Irisean |1922 |Ráitheachán CnaG London, Féile bhríghde, Bealtaine, Lúnasa, Samhain | | |- |'''Féilire na Gaedhilge''' |almanag |1904-11 |Saghas Alamang, le féilte agus ainmneacha craobhacha, dialann 7rl |''Earnán De Siúnta'' |eisithe ag CnG |- |'''Fianna''' |Sraith |1922>? |The voice of young Ireland - Vol. I., no. 1, Tone commemoration number. | |Dublin woodprint works |- |'''Fír''' |Iris |1941-58 |Irisleabhar Chumann Éigse aghus Seanchuis, Coláiste na hiolsgoile, Gaillimh | | |- |'''Fios Feasa /Splanc/Futa Fata /Gan Dabht''' |Nuachtlitir |?<2002 -03>? |Nuachtlitir Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |Flúirse agus Súil Eile á gcló leis |- |'''Fliuch''' |Iris |2015/6>2019 |Táir Iris - “An Chéad Phornó i nGaeilge'. Iris ghréasáin Déanta ag scoláirí meáin as Béal Feiriste BÁC Gaillimh | |dhá h-eagrán 1 - 2015/6 - 2 - 2019 Is féidir 'teacht' air anseo https://https://archive.org/details/@fliuch_mag] |- |'''Flúirse''' |Iris |<?2008 -2011 |Iris Bhliantiúl/ Dé bhliantiúl Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |Foilsíonn siad Splanc, Fios Feasa, Suil Eile freisin |- |'''Flós Fómhair''' | |1?<973-'78>? |An t-Oireachtas |''Donnchadh Ó Súilleabháin'' | |- |'''Foinse''' |Nuachtán |1996 >'09 -'15 |Nuachtán Sheachtainiúl – nuacht idir/náisiúnta |''Breandán de Lap /'' ''S T Ó Gairbhí go 2009'' |Stad an nuachtán i 2009, ansin ghlac an Independent an teideal is d’fhoilsigh mar fhirlíona é gan na h-iriseoirí ceanna, cuireadh ar an idirlíon é i 2013 agus cuireadh deireadh leis i 2015. tháinig Gaelscéal ina dhiadh. |- |'''Fuaim na Mara''' |Irisleabhar |1925>? |Irisleabhar Choláiste Mhic Phiarais , Gaillimh | | |- | | | | | | |- |'''Gaedhal Feriste''' | |197?>? | | |Luaite ag Eoghan Ó Néil in aggalamh Nuacht 24 “sna seachtóidí bhí Gaedhal Feriste” |- |'''Gaelachas (II)''' |Iris | |Iris Nua aoise :Online magazine of Irish culture written entirely inthe Irish language. | |Níl an suíomh beo a thuilleadh |- |'''Gadelica''' |Irisleabhar |1912 -'13 |A journal of modern-Irish studies |''Tomás Ó Rathaile'' |Iris chun cabhrú le fás na teanga sa tsaol nua |- |'''Gaelscéal''' |Nuachtán |2009 -'13 |Nuachtan Seachtainiúl |''Ciarán Dúnbarra'' |Thánaig amach théis maoiniú Foinse a aistriú chucu |- |'''Gaelscoileanna''' |Iris |?<2013> |Iris -an fheachtas | | |- |'''Gaelport.com''' |Iris idirlín |1995-'14> |Príomhshuíomh eolas na Gaeilge CnnaG | | |- |'''Gaeltacht''' |nuahctán |1973 |'Páipéar Nuaíochta' áitiúil as iarthuaisceart Dhún na nGall faoi chúrsaí reatha a foilsíodh ar bhonn coicíse sa bhliain 1973. | |10 gcóip idir Feabhra agus Iúil 1973<nowiki/>http://www.bealoideasbeo.ie/gaeltacht |- |'''Gaeltacht 21''' |iris idirlín |2009- 2021> |Tháinig i ndiaidh an Cúl-éisteoir |''Eoin Ó Riain'' |Is cosúil nár bhfuair Eoin Ó Riain coladh oíche feadh na blianta i bhfiannaise stair na bpostálacha - aon am ó 3.30am go 6.45am agus é ag scríobh An Codú chomh maith. |- |'''Gáir an Chláir''' |sraith |2003>? |Nuachtlitir An Clár as Gaeilge | | |- |'''Gáire''' |Iris |1973>? |Iris Oideachais do rang a 1- 2 |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Galvia''' |Iris |1954-74 |Irisleabhar Chumann Seandálaíochta is staire na Gaillimhe | | |- |'''Geamhar''' |Iris |<?<1956->? |Iris chuallacht Mhuire gan Smál, Sráid Gardiner BÁC |''Breandán Mac Giolla Choille'' | |- |'''Gealán''' |Iris |1976 |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Gealán na n-Óg''' |Iris |1990-91 |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí óga |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Geasa''' |Iris |?<90aidí>? |Iris an Chumainn Ghaelaigh Ollscoil na Ríona BF |''Gearóid Ó Cearbhalláin'' | |- |'''Gearrbhaile''' |Iris bhliantiúl |1927>? |Ar n-a chur amach i gColáiste Seósaimh Naomhtha -Béal Átha na Sluagh |''Eric Mac Fhinn'' |Bunaithe ag Eric Mac Fhinn |- |'''Giota''' |Iris |<200?> |foilsithe ar shuíomh craiceáilte.com |''Rónán Mac Aodha bhuí?'' | |- |'''Gliondar''' |Iris | |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí 7-9 |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Glór''' |Irish/Nuachtlitir |2019> |Nuachtlitir Oifig Phleanáil Teanga Ghaoth Dobhair “Buanú agus neartú anghaeilge san Iarthuaisceart” | | |- |'''Glór ar Phár''' |Iris |1884-85 |Iris de chuid Glór na nGael | | |- |'''Glór Inse Bhán''' |Iris |?<1972>? |Iris Theampall an Ghleanntáin, Co. Luimnigh - Coiste Ghlór an nGael na háite | |Bhí baint ag Micheál ó hAirnéide leis |- |'''Glór na Carcach''' |Iris |1918 |Iris lámhscríofa na bpriosúnaigh |''Earnán De Blaghd'' | |- |'''Glór na Féile''' |Bliainiris |?<1979>? | | | |- |'''Glór Na Ly''' |sraith |1911-12>? |Páipéar nochda a n-ay an ví |''Shan Ó Cuív'' | |- |'''Glór Uladh''' |Nuachtán |?<1950 – 1957>? |The Voice of the Republican North, Foilsithe ag Sinn Féinn Bhéal Feiriste |''Jimmy steele'' | |- |'''Gluais''' |Iris Míosúill | | | | |- |'''Gob An Chlub''' |Nuachlitir |2001 >? |Nuachtlitir Úr do bhaill an Chlub a bheidh réibhléiseach, reibiliúnach,ragairneach, Raibileiseach, Radacach agus fiú ráiméiseach. | | |- |'''Goitse''' |Nuachtán |2010 – 2014 |Nuacht míosúil as Iarthar Dhún na nGall |''Danny Brown'' | |- |'''Greann''' |Iris | |Clóite i nDroichead Átha (Drogheda atá scríofa i gCatalóg LNÉ) | | |- |'''Greann''' |Iris | |Irislebhar teagaisc do dhaltaí 10-12 | | |- |'''Greann''' | | |Irish fun infact and fiction (Ní heol an ionann seo agus thuas) | | |- |'''Greannán''' | |?< 1992 >? |luaite i ‘Laochra Léinn’ in éindi le Lá agus Mahogany Gaspipe | | |- |'''Greann na Gaeilge''' | |1901-1907 |Leabhairín Gaeilge le hAghaidh an tSluaigh |''Éinrí Ua Muirgheasa'' | |- |'''Guth''' |Nuachtlitir |1965 – 67>? |Nuachtlitir Choiste Chathair Átha Cliath de Chonradh na Gaeilge 3d. | |Iml. 1, Uimh. 1, Samhain 1965. |- |'''[http://www.bealoideasbeo.ie/Guth_Tuairm Guth 7 Tuairim]''' |sraith |1979 -1984 | colspan="2" |[Dublin] Association of Principals and Vice-Principals of Community and Comprehensive Schools. | |- |'''Guth An Ghárda''' |Irisleabhar? |?<1924>? | | |Clóite ag Alex Thom, BÁC Vol 1 Umh.10 -1924 |- |'''Guth Ghoill''' |Iris |?<2008-2020>? |Céim Aniar Teo. Áras Ros Goill, Na Dúnaibh, Tír Chonaill | | |- |'''Guth na Scannán''' |sraith |1956 |Journal of the Cork branch (Irish Film Society) | | |- | | | | | | |- |'''Húrascáil''' |Iris |1978? |Scig-iris oifigiúil Sheachtain na Gaeilge |''Gabriel Rosenstock?'' |Seans go mbeadh fhios ag Ciarán Ó Fíné |- | | | | | | |- |'''idirchéim''' |Iris |?<2011-2021> |cleachtaí don idirbhiain i bhfoirm iris a clóitear 3 n-uaire sa bhlian | |Gael-Linn |- |'''Imleachán''' |Iris |?<2008 >? |foilsithe ar shuíomh craiceáilte .com |''Rónán Mac Aodha bhuí?'' | |- |'''IMRAM''' |Iris |2015> |Iris litríochta na Gaeilge |''Liam Carson 7 Cathal Póirtéir'' | |- |'''iMúscraí''' |Iris/Nuachtlitir – Cín Lín |2011-2012 2012 > |Nuachtlitir chomharchumann forbartha Mhúscraí. 8 eagrán mar iris go 2012 is ó 2012 mar chín lín |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>http://issuu.com/imuscrai/docs/imuscrainua_4nua</nowiki> |- |'''In Ard An Tráthnóna Siar''' |nuachlitir lín |2012-'18> |r-Nuachtlitir Chorca Baiscinn, Bliantiúil gach Nollag |''Seosamh Mac Ionrachtaigh'' |Iris nua na Gaeilge ó Choiste forbartha Gaeltachta Chontae an Chláir. http://www.gaelscoileanna.ie/news/school-stories/seoladh-na-hirisleabhar-nua-in-ard-an-thrathnona-siar-r-nuachtlitir-chorca-baiscinn/ |- |'''Inis Fáil,''' |Irislebhar |1923 -29 |Na Macaibh léighin i mBelmont, tig Lorcáin | |Lean mar Irisleabhar Lorcán Naomhtha' |- |'''Indiu / Inniu''' |Nuachtán |1943/84 |Glún na mBuaidhe – craobh na h-aiséirigh CnaG |''Ciarán Ó Nualláin go 1979,'' ''Tarlach Ó hUíd 1972-84'' |Míosagan go 1945 , Seachtanán ina dhiadh sin Tháinig Inniu agus Amárach le chéile chun Anois a bhunú i 1984 |- |'''Innti''' |Iris |?<1984>? |Irisleabhar filiíochta | |“Filíocht ba mhó ba chúram d’Innti - Al T. |- |'''Iris Chumann Seandálaíochta is Staire Chiarraí,''' |Iris | |Páipéar reachtmhaine dá theanga chum Gaedhilge do chur ar ahaidh. | | |- |'''Iris an Fháinne''' |Iriseán |1919-31>? |Gasra an Fháinne, |''Piaras Béaslaí'' | | | | | | | |- |'''Iris an Phuist''' |Iris |1927 | | | | | | | | | |- |'''Iris Eoghanach''' | |2020 - 2021 |Iris Mhíosúil do ghaeil thír Eoghan, le fáil san Ulster  Herald,, Dungannon Herald, Strabane Chronicle |''Seán Mór'' |Ceithre scríobhnóir agus é ar fad déanta go deonach |- |'''Iris Eoin''' |Iris |?<1984-2021> |Iris bhliantiúl na ndaltaí as Coláiste Eoin agus Íosagáin BÁC |Eagarthoirí éagsula chuile bhliain |Bhíodh ainmneacha éagsúla orthu chuile bhliain 'An Cinsire',' Gliogar' | | | | | | |- |'''Iris Éigse''' | |1963-73 |Comhairle Náisiúnta Drámaíochta, | |Curtha i gcló ag Ó Siadhail |- |'''Iris Fhianna Fáil''' |Iris |1977-1993 |Fianna Fáil | | | | | | | | |- |'''Iris na hOidhreachta''' |Iris |1989 -2002> | |''Pádraig Ó Fianachta'' |An Sagart a d'fhoilsigh | | | | | | |- |'''Iris IarChonnacht''' |Iris |?<1970>? | | |'''Deir Deasún Fennel (Pobal Bealtaine) go raibh Iris Iarchonnacht le teacht amach an lá a dtáinig sé amach''<nowiki/>' Pobal 7 Samhail 1970' | | | | | | |- |'''Iris na Tulaí''' |Iris |1993 |Gaillimh |''Seán Breathnach'' | Bhí baint ag An tAthar Fiontán Ó Monacháin atá ina Easpag ar Chill Dá Lua ó 2016 anois. | | | | | | |- |'''Iris Oifigiúl an Aontas Eorpaigh''' |leabhar? (LNÉ) | | | | |- |'''Iris Oifigiúil na gCineálacha Plandaí''' |Irisleabhar |1981 |Controller of Plant Breeders' Rights | | |- |'''Irisleabhar''' |Irishleabhar |??? |Irishleabhar Roinn Chosanta -Cosaint Shibhialta (civil defence bulletin) | | |- |'''Irisleabhar Chnuc Mhuire,''' |Irisleabhar | |Knock Shrine Annual | | |- |'''Irisleabhar Chorcaighe,''' |Irisleabhar | | | | |- |'''Irisleabhar Chumann na gCéimithe i gCorcaigh?,''' |Irisleabhar | -1923 ??? | | | |- |'''Irisleabhar Comhaltas Cána,''' |Irisleabhar |?<1938>? | | | |- |'''Irisleabhar Lorcáin Naomhta''' |sraith |1922-25 |Mic Léighinn i mBelmont, Tig Lorcán BÁC | |'Inis Fáil' a bhí roimhe |- |'''Irisleabhar Muighe Nuadhad/Mhá Nuad,''' |Irisleabhar |1897/9 -2021> |Ollscoil Náisiúnta na hÉireann Má Nuad |''Pádraig Ó Fianachta.'' ''Eag. 2020 Tracey Ní Mhaonaigh'' |Meastar gur thosaigh sé i nGaeilge ach dhá theangach le déanaí. Eag. 2020 i nGaeilge amháin |- | | | | | | |- |'''Keltic Journal and Educator''' |Irisleabhar |1869 -1871 |Irisleabhar Gaedhilge do foillsigheadh i Manchuin |''F/C Séamus Ó Rónáin'' |Canónach Ulick de Búca agus Tomás Ó Flannghaile (baile an Róba) ag scriobh ann. |- | | | | | | |- |'''Lá > Lá Nua''' |Nuachtán |1984>2007-2008 |An Cultúrlann Béal Feirste |''Conchubhair Ó Liatháin / Eoin Ó Néill / Domhall Mac Giolla Chóill/ áine Mhic Gearailt / Caomhán Ó Scollaí - dearthóir/'' |Ghlac anderstown News seilbh air i 2007 Ach baineadh a mhaoiniú dóibh i 2008. |- |'''Lasair''' |Iris bhliantiúl |1980-83 |Taighde agus Macnamh [3 h-eagrán ar fad], Coiscéim |''Pádraig Ó Snodaigh, Tomás Mac Síomóin'' | |- |'''Léachtaí An Fhóram Díospóireachta''' |Tréimhseachán |2011-'13> |Plé ar fhiúntas ath-shealbhú na Gaeilge mar leasa don Stát is don tír |''Breandán Mac Cormac, Peadar Kirby, Alan titley'' | |- |'''Léachtaí Cholm Cille,''' |Sraith |1970 -'15>? |á chló ag 'An Sagart' i Má Nuad |''Pádraig Ó Fiannachta'' | |- |'''Leadrán.com''' |Iris idirlín |2014> |“Tá neart suimiúl sa saol”, Nuacht, Spóirt, Teichneolaíocht, Ceol, Físeán | |Aidhmeanna: 3.Na rudaí ar siúl as Gaeilge timpeall an ghreásán a chur chun cinn 5. Gach riail ghramadach a briseadh |- |'''Léann''' |Iris |2007 |Cumann Léann na Litríochta Béal Feriste | | |- |'''Léann Taighde''' |Irislín |2015> |Iris Léann i nGaeilge le measúnú léannta déanta ar chuile alt. Choláiste Phádraig | |Saor in aisce |- |'''Leas''' |Iris |1972-5>? |Idir 4-5 go neamhrialta- Páipéar Gaeilge Shinn Féin Sráid Chaoimhín, Foilseacháin na Poblachta. BÁC |''Dónal Ó Lubhlaigh, Diarmuid Ó Súileabháin, Lorcán Ó Treasaigh'' | |- |'''Leoithní Aniar''' |Irisleabhar | |Irisleabhar Sgoil Mhuire Clochar na Trócaire, Béal Átha, An Fheardha | |Míosúil. |- |'''Lia Fáil''' |Iris |1924-32 |Irisleabhar Gaedhilge Ollsgoile na hÉireann. |''Dubhghlas De hÍde'' |Comhluċt Oideaċais na hÉireann |- |'''Liarlóg -Lucsamburg''' |Irislín |2014 |Irisleabhar idirlíon Mhíosúil faoin saol i Lucsamburg. |''Seanán Ó Coistín as Cill Dara'' | |- |'''Lic an Teallaigh''' |Iris |1931 |An tAthair Eric Mac Fhinn |''Eric Mac Fhinn'' | |- |'''Loch Léinn''' |Irisleabhar |1903-05 |Irisleabhar Míosúil as Cill Áirne | | |- |'''Lug''' |Iris |1972-? |Iris nua liteartha le Tarlac de Blácam – Pobal 17 Iúil 1972 |Tarlac de Blácam + BrianMac Curtáin | |- |'''Luimne''' |Iris |1999-2000? |Colaiste Mhuire gan smál Luimneach (Mary I. College) |''Cathaoir Ó Braonáin'' | |- | | | | | | |- |'''Macalla''' |Irisleabhar |1976-83>? |Irisleabhar Coláiste na hOllscoile Gaillimh 1976. | | |- |'''Mahogany Gaspipe''' |Iris |1980>? 1998-'00 |Dírithe ar Dhaltaí Meánscoile |''Séamus Ó Maitiú'' |Eisithe ag Bord na Gaeilge ansin Gael-linn |- |'''Malairt''' |Iris |1977>78 (uimh2)>? |Iris An Chumann Ghaelach Ollscoil na Banríona |''Tomás Mac Sheoin'' | |- |'''Meitheal''' |Iris |1970->? |Iris Nua ó Chléirscoil Mhá Nuad | |(iris Champaí Cholmcille) agus smaointí doimhne ann faoi fhadhbanna na nGaeltachtaí Éagsúla.' Pobal 4 Meitheamh 1970 |- |'''Meon Eile''' |Iris Idirlíon |2014>2021> | | | |- |'''Mionlach''' |Iris |2015>2017> |Cúrsaí reatha,polaitíocht, nuacht idirnáisiúnta, amhráin, Fillíocht 7 tuilleadh |''foilsithe ag Misneach na Gaillimhe in Ollscoil na Gaillimhe'' |Grúpa clé-eiteach a dhéananns an nasc idir an ghéar céimteanga agus an ghéar-chéim eacnamaíochta |- |'''Míosachán na gClódóirí''' |Sraith | |Dublin, I.G.S. | | |- |'''Misneach''' |Iris |1919-22 |Irish Chonradh na Gaeilge | |Teideal úr ar 'Fáinne an Lae' |- |'''Misneach''' |Nuachtán |1971-75 / |Iris Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta (Corca Dhuibhne) |''Breandán Mac Gearailt'' |Lean Fastaoim agus Nuacht Dhuibhneach |- |'''Molua''' |sraith/serial |?<1934-59 |Irisleabhar Cuallachta Griogóir, N. Organ of the Association of St. Gregory | | |- |'''Muintir Acla''' |Iris |1995-1998>? |Irisleabhar Coláiste na hOllscoile Gaillimh 1976. | | |- | | | | | | |- |'''Ná Bac Leis''' |Nuachtán |1915 |In aghaidh an Rialtas agus an Chogadh Mhór (18 ar fad) |''Seán Mac Giollarnáth'' | |- |'''Nasc''' |iriseán |1996 |Nuachtlitir an tionscnaimh bainistíochta straitéisí. | |Roinn an Taoisigh |- |'''Nasc''' |Iriseán |1991> |Iris Oifigiúl 'Ógras' | | |- |'''Nasc''' |Iris |1966-79>? |Irish chonradh na nÓg | | |- |'''Nós''' |Iris |2008-2021> |Iris do dhéagóiri agus ógfhasta |''Tomaí Ó Conghille / Máiréad Ní Thuthaigh, Maitiú Ó Coimín'' |thosaigh mar iriseáin ghréasáin ansin maoiníodh le cur i gcló |- |'''Nua Aois''' |Iris |1970-80 / '04-'15 |Cumann Liteartha UCD | | |- |'''Nuacht''' |Nuachtán |?<2011>? |Eagrán speisialta do Sheachtain na Gaeilge Coiste An Chumainn Ghaelaigh UCD |''Cormac Breathnach,Lisa Nic an Bhreitheamh,Eoin Ó Cróinín'' | |- |'''Nuacht Átha Cliath''' |Iris |2013->'15 |Arna eisiúnt ag Connolly Books. Eagrán 1 Fomhair 2013 Saor in aisce |''Cris Ní Choistealbha,'' ''Cormac Breathnach,'' ''Eoin Ó Cróinín,'' ''Eoghan Ó Murchadha'' | |- |'''Nuacht Baile na nGall''' |Leathanach FB |2014> | |''Duine le Raidió na Gaeltachta'' |Fós le haon Nuacht a chuir in airde agus mí-litrithe gan 'H' tar éis an B. |- |'''Nuacht Chorca Dhuibhne''' |sraith/serial |1972 -81 |Comharchumann Forbartha Chorca Dhuibhne – clóite I Luimneach | |An-leagan amach, an-slachtmhar... Clóite i Luimneach cén fáth' -Pobal 20 márta 1973 |- |'''Nuacht Feirste''' |Nuachtán | | | | |- |'''Nuacht Ghaeltarra''' |Iris |?<1971>? |Na Forbacha Gaeltarra Éireann | | |- |'''Nuacht Mhall''' |clos iris |2020 -2021> |Príomhscéalta na seachtaine léite go mall d’fhoghlaimeoirí CnaG Lúndain atá á ndéanamh. | |<nowiki>https://anchor.fm/cnag-ldn</nowiki> |- |'''Nuacht UCG''' |Sraith | | | | |- |'''Nuacht 24.com''' |Suíomh Nuachta |2014 |G ní F: “ Cad é an gaol idir Nuacht 24 agus Nuacht24.com EÓN: “comhfhiontar é idir Nuacht 24, an comhlacht Rua Media agus Fusion Broadcast Teo. | | |- |'''Nuacht 24 / An Druma Mór.com''' |Nuachtán |2009 – 2010 9/5/2010 |Iomaí foinse nuachta Gaeilge ar an idirlíon, Cínlae-lín ina measc |''Eoghan Ó Néill'' |Bhíodh ghréasáin (An Droma Mhór.blogspot.com) Agus eagráin á gcló go 2010, ansin leanadh faoin ainm Nuacht24.com |- |'''Nuacht1.com''' |Ilnuachtaire / Lithreán Nuachta Gaeilge |?<2012-'15> |Coiste BÁC de CnG Nascanna go Gach alt as Beo, Foinse, gaelport, Gaelscéal, Meon eiel,Nuacht 24, Nuacht RTÉ Treibh (IT), Tuairisc, Podchraoltaí, blaganna. Athnuaithe gach lá. RnG, RnaL, RF, RrR, TG4, Pod Chrl. | | |- |'''Nuaidheacht''' |Nuachtlitir |1982-2000 |Nuachtlitir Conradh na Gaeilge, Washington | | |- |'''NUACHTLITREACHA + Tuarascálacha bhliantiúla''' | | |''Eisíonn beagnach chuile ranna agus fo-ranna rialtas tuarascáil bhliantiúl i nGaeilge freisin eisíonn na heagraisí Gaeilge agus na Gaelscoileanna nuachtlitreacha seachtainiúla nó míosúla ar an t-idirlíon agus ar phár. Freisin bíonn leabhráin ann dos na drámaí agus na sacraimintí eaglasta. Seo thíos roinnt des an naucht litreacha a bhíodh is a bhítear dá n-eisiúnt.'' | | |- |'''Nuachtlitir''' |Iris |?< 1991>? |An Chomhchoiste Réamhscoilíochta Teo. | |maoinithe ag Údarás na Gaeilge agus an Chrannchur Náisiúnta |- |'''Nuachtlitir an Leitriúich''' | |?<1974>? | | |Eisithe ón nuaGhaeltacht (ó thaobh aitheantas de) An Chlocháin' – pobal 24 Beal 1974 |- |'''Nuachtlitir Chonradh na Gaeilge''' |Iris mhíosúil |1965>'17> |Eolas ó na cúigí agus thar lear |''Julian de Spáinn (ó 2011)'' | |- |'''Nuachtlitir Comhlathchas Náisiúnta Drrámaíochta''' |Iris bhliantúil |?<2011->? |Nuachtlitir ar fhéile náisiúnta drámaíochta Gaeilge | |eisithe ag an comhlachas Náisiúnta Drámaíochta, Camas, conemara |- |'''Nuachtlitir Chumainn Chultúrtha Mhic Reachtain''' | |198?-9? >? | | | |- |'''Nuachtlitir Drámaíochta''' |ráiteachán |?<2009-'14 |Comhalachas Náisiúnta Drámaíochta na hÉireann | | |- |'''Nuachtlitir Ghael Bhéal Feirste''' |Nuachtlitir |1969-9? >? | | | |- |'''Nuachtlitir Ghaelchultúir''' |Nuachtlitir |2010-2021> |Nuachtlitir chun daoine a chuir ar an eolas faoina seirbhísí a bhionn á gcur ar fáil acu. | | |- |'''Nuacht Litir''' |sraith |1997 |An Spidéal, Ros a Mhíl, Na Mionna | | |- |'''Nuacht Litir Páirtíocht Ghaeltacht Thír Chonaill MFG-teo''' |Iris |1997-98 |"Cur síos ar thograí sna Gaeltachtaí a fuair tacaíocht LEADER ó Mheitheal Forbartha na Gaeltachta” | | |- |'''Nuachtlitir Ealaíon Na Gaeltachta''' |Iris Gréasáin | |Ealaíon.ie | |Údarás na Gael |- |'''Nuachtlitir na Gaeilge''' |Iriseán |2000 |Cambridge Irish Language Group | | |- |'''Nuachtlitir Óige Ghaoth Dobhair''' |Iris shechtainiúil |?<1985 – 1987>? |foilsithe is dáilte ag a gClub Óige i nGaoth Dobhair | | |- |'''Nuachtlitir Teaghlaigh''' |Iris mhíosuil |2015-2021> |altanna, áiseanna do thuistí agus páistí, greanáin, faigh na focail agus mar sin de á n-éisiúnt ag Glór na nGael |Marcas Mac Ruairí | |- | | | | | | |- |'''[[Oghma (iris)|Oghma]]''' |Iriseán |1989-98 |irisleabhar litríochta |''Antain Mag Samhráin, Micheál Ó Cearúil, Seosamh Ó Murchú:'' |''tháinig Aimsear Óg ina dhiadh'' |- |'''Oideas''' |Iris |?<-1968-'14 |Iris na roinne oideachais | | |- |'''Óige''' |Iris |1923 |Irisleabhar do leanbhaibh scoile | |Foisitheoir :Guy |- |'''Ollscoil''' |Iris |1992-93>? |Ráitheacháin bunaithe ag Coiste Comórtha an Athar Mícheál Ó hIcí – 6 mhí a leann |''Tomás Ó Monacháiin /Pádraigh Mac Giolla Rí (Fionbarra Ó Brollacháin) feallbhuile na húdarás ar Údarás sa Ghaeltacht'' | |- |'''Ó Thuaidh''' |sraith |1993 -94 |An Daingean, Co. Chiarraí | | |- | | | | | | |- |'''P agus T''' |Iris | |Iris Oifige an Phoist | |Roinn Post & Telegrafa BÁC |- |'''PEIG''' |Iris Ghréasáin |2015 – 2021> |Pobal, Eolas, Ilmheáin, Gaeilge. CnG BÁC | |tógáil ar an méid a rinne Gaelport, 'As na Nuachtán' |- |'''Pléarácha''' |Iris bhliantúil |1991 > 2014>? |Iris ina féile ina raibh clár na féile, cur síos ar na míreanna agus altanna ar ghnéithe éagsúla. |''coiste eagarthóireachta, Phléarácha Chonamara'' |<nowiki>http://www.cartlann.ie/exhibits/show/cartlann-an-phlearaca</nowiki> |- |'''Pobal''' |Iris |1970>? |Curtha in eagar ag Mícheál Ó Bréartúin, Pádraig Ó Snodaigh |''Mícheál Ó Breatúin Pádraig Ó Snodaigh'' |Pobal Teo. An Charraig Dubh |- |'''Pobal''' |Iris | |Seanchas agus scéilíní do Ghaedhil óga na hÉireann. | |Comhlacht Oideachais na hÉirean |- |'''Pop Nuacht''' |Iris Idirlíon |2011-12 |Seirbhís nuachta Gaeilge ar dhomhan Phopceoil an Bhéarla | |Raidió Rí Rá |- |'''Pléarácha''' |Nuachtán |1981>? |Nuachtán neamhspleách Gaeilge. | |Clóite i mBéal Feirste, neamhspleách ar dtús ach mor fhorlíonadh leis an Anderstown News ar ball. |- |'''Preas an Phobail''' |Nuachtán |?<1981>? |Nuachtán neamhspleách Gaeilge. | |Clóite i mBéal Feirste |- | | | | | | |- |'''Raithneach''' |Iris |1980 |Iris Chuman Gaelach Ollscoil Nua Uladh | | |- |'''Rí Rá''' |Greanán |2013>? |Iris de mear-dhearáin ildaite | |Foilsithe ag Coimicí Gael |- |'''Rosc''' |Irisleabhar |1951-1985>? |Irisleabhar CnG Dáil na Mumhan | |Coicíseachán - Iris dhá theangach CNG darb ainm Rosc ní h-eol an ionann an dá cheann |- |'''Rosc Dubh''' |Comic/meardhearán <197? > | |Meardhearán chun cuidiú le airgead a thiomsú do malairt |''Liam de Frinse'' | |- |'''Rosc Ros Muc''' |sraith | | | |Foilsithe ag Leon Ó Mórcháin |- | | | | | | |- |'''Sa Ghaeltacht''' |nuahctán |1979 - 1980>? |'Iris Oifigiúil Údarás na Gaeltachta' - míosúil le nuacht ó na ceantreacha Gaeltachta. | |3 chóip le breathnú orthu ar an suíomh seo http://www.bealoideasbeo.ie/index.php/Sa%20Ghaeltacht |- |'''Samhlaíocht Aniar''' |Irisleabhar |1995-97 |Foilsithe i dTrá Lí |''Pádraig Mac Fhearghusa'' | |- |'''Saoirse''' |Iris |1970>? |ó Ghluaiseacht na Poblachta Plás Gardnar | |' Ní Fhacamar Fastaoim, An Lámh Dhearg ná Saoirse le fada an lá an beo marbh iad mar irisí? - Pobal 17 Iúli 1972 |- |'''Saoirse''' |Iriseán |1998 |Foilsithe ag Roinn Chultúr Sinn Féin Béal Feriste (The local newsletter by the jackie Griffith Cumann Provisional Sinn Féin) | | |- |'''Saol > Saol.ie''' |Nuachtlitir |1974-'11-'14>? |Nuachtlitir mhíosúil do phobal na Gaeilge FnaG |''Colm Ó Tórna'' |Cuireadh dtín idirlíon ansin baineadh a mhaoiniú |- |'''Scathán (An?)''' |Iris |1950 -2006>? |Iris an Chumainn Ghaeligh (Ollscoil na Banríona BF) cultúr, oideachais, litríocht, na coláistí samhraidh..... | | |- |'''Scathán''' |Iris bliantiúl |?<2017 |Iris Roinn Na Gaeilge Coláiste Phádraig Drom Condrach | | |- |'''Scáthlán''' |Iris |1980 - 2016>? |Iris Chumann Staire agus Seanchais Ghaoth Dobhair |''Seán Ó Gallchóir agus Seán Mac Niallais ([http://www.bealoideasbeo.ie/sites/default/files/2018-12/Scáthlán1_1980_OCR_0.pdf Scáthlán a h1])'' |Comhar Chumann Forbartha Ghaoth Dobhair<nowiki/>http://www.bealoideasbeo.ie/sites/default/files/2019-01/Scáthlán%203%20-%201986%20-%20OCR2019.pdf |- |'''Scéala Aduaidh''' |nuachtlitir |1988-9? |i gcló i mBéal Feriste | | |- |'''Scéal Úr''' |Nuachtán |1966 |Tablóid Ghaeltacht Bhéal Feriste | |Thosaigh is chríochnaigh sa bhliain céanna. |- |'''Sciath con gCulainn''' |Iris lámhscríofa |1899 |Iris tiolcatha chun leas Ghluaiseacht na Gaeilge, Béal Feirste | | |- |'''Scoth Smaointe''' |sraith |1977-86 -2016>? |Cumann Gaelach Coláiste Mhuire gan Smál Luimneach | | |- |'''Scríobh''' |Irisleabhar |1974-84>? |An Clóchur | |“Díolaim shubstaintiúil éagsúil ar chuma Bliainiris ba ea Scríobh” -Al. T |- |'''Scríbhneoirí Cois Teorann 1>5''' |sraith |2015 >'19> |Coiscéim |''Prin Ó Duigneáin/Seosamh Mac Muirí'' |Meascra saothar pinn ó Liatroim |- |'''Sgéal Nua Na Gaillinhe''' | |1922-25 |National Publications | | |- |'''7 na Seachtaine''' |Iris |<?2014 |Iris Sheachtainiúl a bhí ar fáil ar Gaelport.com | |Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge |- |'''*Seachtain''' |Nuachtán |2013- 2021 |Seachtanán de chuid an Irish Independent | |Lean seo i ndiaidh a leagan siúd de Foinse |- |'''*Seachtain Óg''' |Nuachtán |?<2014> 2021 |Forlíonadh seachtainiúil (de chuid 'Seachtain') Gaeilge do dhaltaí bunscoile | |''féach'' |- |'''Seanchas (ó) Chairbre''' |sraith |1982-93 |Foilsithe i Sciobairín, Corcaigh | | |- |'''Seraphica''' |Irisleabhar |?<1946-48>? |Bliainiris dá Fhoilsiú ag na Frainsiasaí Óga. | |Coláiste San Antoine i Lobháin; Coláiste San Isidhóir sa Róimh ; Coláiste San Antoine i nGaillimh. Franciscan students' annual. |- |'''Sonas''' |Greannán | |Iris oideachais do rang a h1 agus a 2 | |Folens |- |'''SOS''' |Nuactán Scoile |1987-1988 |Nuachtán sheachtainiúil Choláiste Eoin 7 Íosagáin | | |- |'''*Splanc''' |Iris |2015 – 2021> |Iris ranga don idirlbhliain |''Gaelinn le cabhair ó COGG'' |Tá suíomh ghréasáin le leagan digiteach agus obair bhreise. Féach freisin Dréinre, 7 Staighre |- |'''Splunc''' |Iris |2008 -'14> |Iris/ Meardhearán (comic) dé-bhliantiúl Comhluadar |''aistriúchán ar isir Boer Da an Bhreatain Bhig'' |eisithe ag comhluadar |- |'''Spreac''' |Nuachtlitir |<?2008>? |Nuachtlitir Chomhlucht forbartha An Spidéil Teoranta | | |- |'''*Staighre''' |Iris |1994-2021> |Cleachtaí d'ardleibhéal an teastas sóisear i bhfoirm iris a clóitear 6 n-uaire sa bhlian | |Gaelinn |- |'''Stáitse''' |Iris |1991 -2005 |Iris na Drámaíochta Gaeilge An Comhlahas Náisiúnta Drámaíochta | | |- |'''Studia Hibernica''' |Iris |1961> |Iris Stair na Gaeilge 7rl | |Coláiste Oilliúna Naomh Pádraig |- |'''Súil Eile''' |Iris |?2001<2016 |Iris Scoil Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |leanann seo Flúirse |- |'''Sult''' |Iris |?<2007-2015> |Iris bhliantiúl d'imeachtaí SnG ar fud na tíre | |Bhí ar fáil sa Daily Star go dtí 2013 - Daily Irish Mail i 2014 |- |'''Sult''' |Iris |<?1969?> |Doire | | |- | | | | | | |- |'''Tairseach''' |Iris |2003>2014 |Iris Bhliantiúil cúrsa iriseoireachta ITÁC | |[Eagrán a 2 - 2008] |- |'''Taighde agus Teagasc''' |Iris |2001 – 2008>? |Iris Bhliantiúil Ollscoil na banraíonna Beal Fesiete | |<nowiki>https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=7612</nowiki> |- |'''Teagasc na Gaeilge''' |Iris |1981-2010 |Iris Comhair na Múinteoirí Gaeilge (chríochnaigh le uimhir a 9 2010) | | |- |'''Teagmháil''' |Iris Ghréasáin |??? |Ceann des na céad Iris ghréasáin. Pléadh ealaíon na cumarsáide agus eolaíocht na ríomhaireachta, Sholáthair foclóir ríomhaireachta | |I nGaeilge den chuid is mó |- |'''Teangadóir''' |Iris |?<1953-60>? |Béal Feiriste | |D'fhoilsigh Breandán Mac Aodha a chuid dánta ann |- |'''Tír na n-Óg''' |Greanán |1946-1979 |''Na Bráithre Críostaí'' | |Bhíodh sé ar fáil in eindí le 'Our Boys' tháinig sé sna sála ar an Gadhael Óg |- |'''Tradrai''' |Iris | |Iris Club na nÓg Cora Chaitlín, CLG Newmarket-on-Fergus, | | |- |'''Tuairisc''' |Nuachtlitir |?<1970-'76 |Gluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta. Indreabhán, 5p | |'Bhí marna ag an gcruinniú inar toghadh coiste eagarthóireachta Thuairisc...' -Pobal 7 Samhain 1970. 'Ach tháinig cúpla irisí nua ar an saol le tamall agus chonaiceamar uimhir amháin de Tuairisc ina chrot nua – go maire sé – Pobal 17 iúil 1972 |- |'''Tuairisceoir''' |Nuachtán |2013-'15> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. | | |- |'''*Tuairisc.ie''' |Nuachtán |2014 - 2021 |Nuachtán Ghaeilge úr ar an idirlíon a maoiniú ag Foras na Gaeilge | | |- |'''Tuarascáil an Uachtaráin''' |Irisleabhar | |“ 4 ag tógáil Ollscoil Dlúth-thaighde den chéad scoth” Foilseachán taighde UCD | | |- |'''Tuarascáil Bhliantúil DKIT''' |Irisleabhar |2008 |Institúid teineolaíochta Dhún Dealagan | |<nowiki>https://www.dkit.ie/system/files/0809_Irish_Annual_Report_0.pdf</nowiki> |- |'''Tuarascáil Bhliantúil Teagasc''' |Irisleabhar |2007 | | | |- |'''Tuathal''' |Iris |2010-2013 |Iris Ghaeilge le Coláiste na Tríonóide- eagrán Nollag I 2011, seans gur iris séasúrach é | |<nowiki>http://issuu.com/tuathal/docs/tuathal2.2012</nowiki> |- |'''Tús a’ Phota''' |Iris |1930 |Aguisín do Gearrbhaile' de thorradh na Laethannta Saoire) |''Eric Mac Fhinn'' |Chló sé lena airgead féin é. |- | | | | | | |- |'''Ulaidh ag Aiseirighe''' |Irisleabhar |???? |Foilsithe ag Resurgent Ulster, Béal Feirste | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Gaeilge ⁊ Béarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ainm''' |Iris |1989-2018 |Iris ar logainmneacha -Bulletin of Ulster Placenames Soc. |''Leon Ó Móracháin a bhunaigh'' | |- |'''An Aisling''' |Iris |1985 -1991?> |A journal of tradional studies. |''Micheál Ó hAllmhuráin'' |Comhaltas CÉ Chiarraí Baile Thadhg |- |'''An Crann''' |Iris |1908-24>? | |''Séamus de Craig'' |Foilsithe leis An Stoc (1917-1920, 1923-1931) Cf. R. de Hae, Clár-Litridheacht na Nua-Ghaedhilge. |- |'''An Choinneal''' |Iris dé bhliaintiúil |1959-2021> |Parish publication, Louisburgh. Longest parish bulletinin Ireland |''Leon Ó Mórcháin a bhunaigh'' |Iris pharóiste Chluain Cearbán, Maigh Eo -'provide an insight into life in Kilgeever parish'. |- |'''An Chraobh-Ruadh''' |sraith |1895-1913>? |Seachtanán CnG | |irisleabhar Chonnartha na Gaedhilge ghá chur amach ag muinntir na h-Ard-Sgoile Ultaighe, Béal Feirsde |- |'''[[An Claidheamh Soluis]]''' |Nuachtán |1899>1917 / 1930-32 |CnG Bhéal Feriste / Árd-sgoil Ultach |''Eoin Mac Néill ->01 Pádraig Mac Piaras 03- 09'' |''Athraíodh an ainm go Fáinne an Lae ar feadh tréimshe agus ansin go Misneach arais go Fáinne an Lae agus thar nais dtín chéad ainm.'' |- |'''An Connachtach / The Connachtman''' |Iris |1907-1908 |a bilingual journal devoted to the national revival. Áth Luain |''Seán Mac Giollarnáith'' |''Níor mhair ach tamall gairid'' |- |'''An Doras''' |Nuachtán/mórbhilleog |1996-1998 |Iris Mheirceánach faoin gCultur Gaelach | |Níl rian de ann ach i liosta ar www.3.smo.uhi.ac.uk |- |'''An Droichead – ''the bridge''''' | |1985-89 |An Irish magazine from New York / A bilingual journal from Ireland | |Is cosúil go raibh dhá iris nó an ceann céanna faoin teideal céanna á dháiledh in oirthear Mheirceá |- |'''An Duibhneach''' | |?<1971>? |Cumann Cearta sibhialta na Gaeltachta |Breandán Mac Gearailt |Tar éis do Breandán Mac Gearailt éirigh as bheith ina eagarthóir ar Misneach bhunaigh sé seo. |- |'''An Féinics''' | |?<1968-73>? |Comhairle na gCumann Gaeilge, Cumann na Gaeilge Nua Eabhrach | | |- |'''An Fhearsaid''' |nuachtlitir |?<1995>? | | | |- |'''An Fhuinneog Ghaelach''' |Irirsán Ráithiúl |2002-2021> |Nuachtlitir Cumann Gaeilge na hAstráile Teo. | | |- |'''An Focal''' | | |Nuachtán Ollscoil Luimnigh. Roinnt colúin Ghaeilge ann | | |- |'''An Gaodhal''' |Iriseán |1881-1904> |Leabhar-aithris Míosamhal (Brooklyn, New York : Nolan Bros. Steam Print, December, 1881.) |''Micheál Ó Lócháin'' |tabhartha chum an teanga ghaedhilge a chosnadh agus a shaorthughadh agus chum féin-riaghla Chinidh na hÉireann |- |'''An Glór Poblachtach''' |Irisleabhar |2010 |Iris úr Shinn Féin  (le bheith ráithiúl) | |( bhí 500 síntús á lorg acu le go leanfadh siad leis) |- |'''An Leabharlann''' |sraith |1905-1909 |Irisleabhar cumann na Leabharlann | | |- |'''An Long / War Sheet''' |Irisleabhar |1922 |Warsheet No 1, foilsithe ag (IRA, BÁC) | | |- |'''An Múinteoir Náisiúnta''' | |?<1960-64>? |Tír Teanga Ceol | | |- |'''An Náisiún / The Nation''' |Páipéar |1952 | | | |- |'''An Nuaidheacht''' |sraith |1980-'02>? |Newsletter of Conradh na Gaedhilge Washington | | |- |'''An Óige''' |sraith |1930>? |A bright bi-lingual monthly |''Pádraig Ó Bróithe'' |Bunaithe ag an Eagarthóir |- |'''An Phoblacht/ Republican News''' |Nuachtán | |Nuacht le dearcadh poblactánach | | |- |'''An Píobaire''' |Iriseáinín |1969-78 -'14 |Na Píobairí Uileann i mBÁC a d'eisigh | |Ó 1999>14 i mBéarla |- |'''An Ráitheacháin''' | |1936>? |The Gaelic Quarterly Review,: Iris de chuifd an cumann lúthchleas Gael | |<nowiki>http://www.limerickcity.ie/media/1937%2003%20No%204.pdf</nowiki> |- |'''An Ridire''' | |?<1974>? |Ceoltóirí an Daingean | | |- |'''An Saol Gaelach''' |Iris |?<1919>? |Alt ar Thomas Mac Partland ann ar an 25 Eanáir 1919 | | |- |'''An Sgiath – The Shield''' |Sraith |1907 | | | |- |'''An Smaointeóir / The thinker''' |Irisleabhar |1919 -1920_>? |Irisleabhar Oifigeamhail Connradh Na Gaeilge de'n Státa Nuaig Eabhraic | |Irisleabhar Ráithiúil |- |'''An t-Eagrán''' | | |Nuachtán mhicléinn DIT i mBéarla ach Colúin Ghaeilge ann | | |- |'''An Teanga Bhinn''' |nuachtlitir |?<1996>? |Eisithe ag An Cumann Gaelach 7 Glór na nGael, Port a Dúinín | | |- |'''An tOibrí Imdhála: The Distributive Worker''' | |1957>? |incorporated ‘The Drapers Assistant’ and An Saothraí Riartha | | |- |'''Ard na hÉireann''' |Iris |1904 |''An Irish Ireland Magazine -'' |''issued by an Craobh Colm-cille, Connradh na Gaedhilge Tulach-mór. Nodlaig, 1904.'' | |- |'''As na Nuachtán''' |Iris Idirlíon |?<2014 |Ath-fhoilsiú ar altanna as na Nuachtáin a bhíonn Ag plé an Ghaeilge |''Gaelport.com C.NnaG'' |Ath bhunaithe fé scáth PEIG de chuid CnG |- |'''Banba''' |Iris |1901-06 |foilsithe ag Muintir Bhrúin agus Nualláin | | |- |'''Banba''' |irisleabhar |1921-22 |Gael Pub. & Trading Society | | |- |'''Béaloideas,''' |Irisleabhar |1927-'01>? |The Journal of Folklore society of Ireland / Cumann Béaloideasa Éireann |''Séamus Ó Duilearga'' |i nGaeilge den chuid is mó tríd go dtí na 70dí is ansin i mBéarla den chuid is mó ina dhiadh |- |'''Bean na hÉireann''' |Iris |1908-1911 |Iris Inghinidhe na hÉireann, ‘freedom for Our Nation and the Complete removal of all disabilities to our sex |''Maude Gone a bhunaigh'' |An chéad iris do Mhná in Éirinn.   Scríobh Caitlín Nic Gamhann alt ann. |- |'''[https://www.ucc.ie/en/anthropology/research/researchprojects/beascna/ Béascna]''' |Irisleabhar |2002-2017>? |Iris Bhéloideasa agus Eithneolaíochta Dept of folklore UCC | |''‘Béascna’ is one of only two scholarly journals in the Republic of Ireland publishing articles and reviews relating to Irish and European Folklore and Ethnology in general.'' |- |'''Bliainiris''' |sraith |1982 |Cuman staire agus seandálaíochta Thuaisceart Mhaigh Eo | | |- |'''[[Bolg an tSoláthair (Cumann na nÉireannach Aontaithe, 1795)|Bolg an tSolair]]''' |Iris |1795 |'Or The Gaelic Magazine' - Aistí, Amhráin is Gramadach. | |Clóite fé chúram na h-[[Cumann na nÉireannach Aontaithe|Éireannaigh Aontaithe]]. Aon eagrán amháin a eisíodh. Aistriúcháín le [https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1047 Charlotte Brooke] ann |- | | | | | | |- |'''Cairde na Cruite''' |Nuachtlitir |1990-'10 | | | |- |'''Céim''' |sraith |1970>? |Coimisiún le rinicí Gaeilge | | |- |'''Ceol''' |Sraith |1963-86 |a journal of Irish music |''Breandán Breathnach'' | |- |'''Ceol Tíre''' |Billeog eolais |1973>? |Cumann Cheol Tíre Éireann = Folk Music Society of Ireland | |BÁC |- |'''CNAG''' |iris/nuachtlitir? |1991- 1995 |Conradh Na Gaeilge 6 Sraid fhearcar BÁC 2 01757401-2 50p | |Eagrán 07 ‘93 táille 50p comóradh 100 bliain d e CnaG |- |'''Cogar''' |Iris |1964-69>? |The newsletter of Comhlachas Daonscoil | | |- |'''Comhaltas''' |Bliain-iris | |Bliain-iris comhaltas Ceoltoirí Éireann |''T.P. Ó Díomsaigh'' | |- |'''Comhaltas Ceoltóirí Éireann''' | |1976>? |'Comhdháil' | | |- |'''Craic''' |Nuachtlitir |1993>? |Nuachtlitir Comhaltas an Chreagáin (The very occassional newsleter of CC) | |Uimhir 2 Eanáir 1993 |- |'''Cuisle na nGael''' |Iris |?<1985 -94>? |Iris Bhliaintiúl Chraobh an Iúir / The Journal of the Newry Branch Gaelic League | | |- | | | | | | |- |'''Dál gCais''' |Iris |1972-93 |The Journal of Clare |''Séamus Mac Dhaibhéid'' | |- |'''Duillí Éireann (Irish Pages)''' |Iriseán Dé bhliantiúl | |Iris scríbhneoireachta comhaimseartha – “ An teagrán Gaeilge dha theangach. | |foilsithe i mBéal Feriste? |- |'''Dála Gaedhal''' |billeog |1957 >? |Clann na Gaedhealtachta a d’fhoilsigh | |Clólann Juverna Teo., 4 thrácht (quote) as rosc agus eile agus torthaí chrannchur Taisge Éireann Sráid Árann Thoir BÁC, guthán sealadach 46956, An árd sgoil, sráid Duibhis, Béal Feirst, guthán 22210 |- |'''Eagar''' |Ráitheachán |1950? |Ráitheachán dhá theangach CnG |''Anraoi Ó Liatháin'' |'Rosc' an teideal nuair a tiontaíodh ina coicíseán é |- |'''Éigse''' |iriseán |1939>?2006>? |a journal of Irish studies , Index to volumes 1-30 – Leabharlann na hÉireann |''Colm Ó Lochlainn'' |''/ Published (with the aid of the Adam Boyd Simpson Bequest) for the National University of Ireland'' |- |'''Éigse Cheol Tíre''' | | | | |Brún agus Ó Nualláin Teo. |- |'''Éire ag na Náisiúin Aontaithe''' '''Ireland at the United Nations,''' |Sraith leabhair |?<1957-1962>? | | | |- |'''Éire-The (Irish) Nation''' |Nuachtán |1923-24 |Den chuid is mó i mBéarla le roinnt i nGaeilge | | |- |'''Éire go Brágh''' |iriseán | |A Monthly Bilingual Magazine for the Preservation and Promotion of the Language, Industries, Music, Art and Literature | | |- |'''Éiriu''' |sraith |1904-07 |School of Irish Learning. Dublin Acadamh Ríoga na hÉireann | | colspan="3" |Saothar ag Osborne Bergin, Kuno Meyer, agus John Strachan ann. |- |'''Fáinne an Lae''' |Nuachtán |1898-00 &1918-20 |Páipéar reachtmhaine dá theangach chum Gaedhilge do chur ar aghaidh. CnaG BÁC, |''<nowiki>https://www.coislife.ie/product/fainne-an-lae-agus-an-athbheochan-1898-1900/?attribute_pa_cludach=bog</nowiki>'' |''Súadh é isteach sa Chlaidheamh Soluis nuair a theip ar chúrsaí airgeadais an iris seo'' |- |'''Féile Zozimus''' |sraith |1992-94 |Curtha i gcló ag Gaelinn | | |- |'''Fianna''' |Nuachtán |1915-1916>? |Míosúil – roinnt gaeilge ann | |Fianna publishing Co. |- |'''Forbairt''' |Iris nuachta |?<2007>? |Comhairle Chontae Dhún na nGall, Rannóg pobail, fiontar Agus seirbhísí cultúrtha | | |- |'''Gaedelica''' |Iris |1912-13 |Tomás Ó Rathile | | |- |'''Glór Don Phobail''' |Iris |?<2007>? |Pobal le Chéile Teo. Ag obair ar son forbairt Pobail Chloich Cheann Fhaola, gort a choirce | | |- |'''Glór Inse Bán''' |sraith |?<1971 – 1979>? |Coiste Ghlór na nGael – Templeglantine (Teampall an Ghleanntáin?) | |Bhí baint ag Micheál ó hAirnéide leis |- |'''Glór Lurgain''' |Nuachtlitir |?<1945>? |Eisithe sa Lurgain | |www.pobailcl.com |- |'''*Gníomhaithe Spriocanna Domhanda/Global Goal Getters''' |Irish lín agus Clóite |2021> |Iris lán le dánta, ealaion agus físeán daltaí bunscoile ar théama spriocanna na Náisiúin Aontaithe. Iontrálacha sa chomórtas atá sna míreanna. 4 chinn in aghaidh na bliana.Clóitear an ceathrú ceann I Mí Aibreáin le míreanna na mbuaiteoirí. | |An Roinn Gnóthaí Eachtracha Mura gcuirtear aon ní chucu i nGaeilge ní bhíonn aon Ghaeilge san iris.Aaistrítear an Ghaeilge ar mhaithe leis na Neamh-Ghaeilgeoirí.. |- |'''Guth agus Tuairim''' |sraith |?<1980>? |[Dublin] Association of Principals and Vice-Principals of Community and Comprehensive Schools. | | |- |'''Guth na nGaedhael''' |Iris |1904-1938>? |Míosagán dhá theangach CnG Londan | |''being an half-yearly bi-lingual magazine published by the Gaelic League of London, and containing the programme of the Irish Musical Festival at the Queen's Hall on St. Patrick's Day.'' |- |'''Guth Ó Thuaidh''' |Iris |2008 -'14>? |Nuachtlitir Chumann Chultúrtha Mhic Reachtain, Béal Feirste Ag sprageadh na Gaeilge i mBéal Feriste | | |- | | | | | | |- |'''Inis Fáil''' | |1904>10? |"A magazine for the Irish in London." Published to maintain A sympathetic contact between Irishmen living abroad” | |London Branch of the Gaelic League], 1904-1910> |- |'''Inis Magazine''' |Iriseán |<2003>'17> |Iris Children's books Ireland a phléann is a dhéanann léirmheastoireachta ar leabhair leannaí na hÉireann i mBéarla is i nGaeilge | | |- |'''Iris Iar Chonnacht''' |Iris |1970 |Iris chun gael na cathrach a mhealladh siar chun lonnú in iarthar chonacht. |''Seosamh Ó Cuaig, Des Fennel'' | |- |'''Iris Na Gaeilge''' |Iris |2001- '11 |Iris Dé-bhliaintiúl Coláiste na nGael (Britan's Irish Language Network) | |<nowiki>http://www.colaiste-na-ngael.com</nowiki> |- |'''Irish Pages – Duillí Éireann''' |sraith |2002-'14> | | | |- |'''Iris na Mara''' |Iris |2002-'06 2014> |Maritime Institute of Ireland, Dún Laoghaoire | | |- |'''Iris na Nodlag''' |Bliainiris |1945>? |Ógraidh Croise Deirge na hÉireann; The Irish Junior Red Cross. |''Leslie De Barra a bhunaigh'' |Bean céile Tom Barry an Poblachtánach |- |'''Iris Teoin/ Wolfe Tone annual''' |Bliainiris |1932-'54 | |''Brian Ó hUigín'' | |- |'''Irisleabhar na bhFiann''' |Irisleabhar? |1964 |Fianna Éireann | | |- |'''Irisleabhar Ceilteach''' |Irisleabhar |1952-54 |Irish Society Cambridge, Toronto Tír, Teang Ceol |''Iain Mac Aoidh, Pádraig Ó Broin'' | |- |'''Irisleabhar Mhuineacháin,''' |Irisleabhar |1976 -83>? |An Cumann Gaelach, Iris chraobh Mhuighneachán de CnG | | |- |'''[http://irisleabharnagaedhilge.fng.ie/index.php?irisleabhair_function=1&irisleabhair_file=IG01-3 Irisleabhar na Gaedhilge] / The Gaelic journal''' |Irisleabhar |1882 -1909 |Exclusively devoted to the preservation and cultivation Of the Irish language |''Osborne Bergin'' ''Eoghan Ó Gramhnaigh'' |Ghlac CnG seilbh ar an Irisleabhar i 1894 tar éis do bhaill as Aontacht Na Gaeilge agus CnaG é a bhunú in 1893. Scríobh Páraic Mac Piarais, Eoin Mac Néill agus Peadar Ó Laoghaire |- |'''Iris na Nodlag''' | |1945>? |Ógraidh Croise Deirge na hÉireann; |''Máire Ní Mhurchuadha'' | |- |'''Iris Drong Átha Cliath''' | |1939-. |National Association of the Old I.R.A. 1886-1963 |''Oscar Traynor'' | |- | | | | | | |- |'''Laochra Léinn''' |Iris |1992 >? |Bróisiúr Mheánscoil Feiriste – anscoilbhliain 1991-1992 | |bunaíodh an choláise i 1991 |- |'''Leaves – Billeoga''' | |1938>? |“Politics, Literary, Irish, Ireland, Monthly . [1 Eanáir - 2 Feabhra] |Louis N. le Roux |foilsithe Michaelmas i mBÁC I mBéarla dar le Marsh's Library ach altanna ar an nGaeilge agus i nGaeilge in imleabhar a h1 uimhir a h1. Im. 1 uimh 2 ar díol ag https://www.abebooks.com/Leaves-Billeoga-Political-Literary-Irish-Ireland-Monthly/30547596652/bd |- |'''Ná Bac Leis''' |Páipéar |1921 |Clóite 'Internment Camp, Ballykinlar'. 3 h-eagrán, Alt amháin I nGaeilge i ngach eagrán | | |- |'''Newsletter of the School of Celtic Studies''' | |1987-96 |'Scéala Scoil an Léinn Cheiltigh' | | |- |'''Nuachtlitir An Droichead''' |nuachtlitir |?<1998>? |Béal Feirste | | |- |'''Nuacht Leabharlann Náisiúnta NA hÉireann''' | |1999->? |BÁC leantar mar NLI NEWS | | |- |'''Nuacht SMI''' | | | | | |- | | | | | | |- |'''Oideas''' |Iris |1968>? |Ráiteachán Roinn Oideachais | | |- | | | | | | |- |'''Ríocht na Midhe''' |Sraith |1955>? |records of Meath Archaeological and Historical Society. | | |- |'''Rosc (Dhá theangach)''' |Iris |1951 – 1982>? |Iris Dhá theangach Chonradh Na Gaeilge CnaG 20p |''Pádraig Ó Fearaíl'' |Lean seo i ndiaidh 'Eagar' IMLeabhar 30 Uimh.5 Nollaig 1981 / Eanáir 1982 |- | | | | | | |- |'''Samhain''' |Iriseán |1901-17>? |Iris WBYeats |''W.B. Yeats'' |[Cúirtéis clódóir] Foilsithe in éindí leis an Irish Week????????? |- |'''Scéal''' |Irisleabhar |2011-'15> |Journal of Coláiste na nGael, Britan. |''Scéal acts as our campaign briefing document'' | ''lean seo 'Iris Na Gaelige''' ''A5, 12 leathanach, 4 uair sa bhliain, 90% as Béarla'' |- |'''Scéala''' |sraith |197?> |Comhaltas Ceoltóirí Éireann – craobh Ardscoil Rís | |''<nowiki/>'Gló G' dar le Tais.CDÉ.'' ''<nowiki/>Scríobh Úna Uí Dhíosca ann'' |- |'''Scéalta (Dromahair)''' |Nuachtán |2015> |Ráiteachán i mBéarlaach colún Ghaeilge ann. | | |- |'''Scéal chatha Luimnighe''' |Irisleabhar |1922/3? |Limerick War News | | |- |'''Scéala Éigse Éireann''' |Iris |?<2008>? |Iris Poetry Ireland formhór i mBéarla | | |- |'''Scéilíní''' |Iris |?<2009>? |Nuachtlitir Dhátheangach choláiste Oriall | | |- |'''Sean Óglach''' |Irisleabhar | |Official organ of the National association of Old Irish republican Army | | |- |'''Sinsear''' |irisleabhar |1979 -2019 |''The Folklore Journal' , Roinn Bhéaloidas Éireann, An Coláiste Ollscoile'' | |An 10ú hEagrán 2019 – 9= 2005. níor foilsíodh aon cheann idir 1984-89 |- |'''Spaoi''' |Greannán | |Education magazine for 1st and 2nd class | |Folens |- |'''Sult''' |Irisleabhar |1961 |Coláiste Oiliúna Naomh Pádraig ??????? Folens?????????? | | |- | | | | | | |- |'''Teanga''' |irisleabhar |1979-'14 |Journal of the Irish Association for Applied Linguistics. | | |- |'''Teangeolas''' |Iris |1974-'01 |Iris Leath bhlianach Institiúd Teangeolaíochta Éireann | |''Bhí an chéad eagrán i nGaeilge agus dhá- theangach as sin amach ?????????'' |- |'''The Gaelic Voice''' |Iris |1990 |Béal Feirste | | |- |'''The Irish People / An Choismhuintir''' |Irisleabhar |1973 |Republican movement Ireland a chur i gcló | | |- |'''The Standard – An t-Iolar''' |Irisleabhar |<?1950?> |Catholic Journal |''Peadar? Kirby'' |Bhí Paddy Kavanagh ag scríobh ann. ''Ghlaodhtí 'The Caholic Standard' mar leasainm air'' |- |'''The Star / An Reult''' |Nuachtán |1929 >? |"A national weekly devoted to politics, economics & social Affairs."review." - míosagain ó 1930 ar aghaidh | |Baint ag cumann na nGaedhael leis |- |'''The United Irishman''' |Nuachtán |1899-1906 |National weekly review | | |- |'''The United Irishman''' |Nuachtán |1932-1933 |Foilsicheán de chuid Cumann na nGaedheal – Foilsithe ag 'The Star' | | |- |'''Tomhas na Teanga''' |Sraith alt |2002 – 2010 |Tomhas na Teanga is a series of articles appearing in The National Hibernian Digest, |Séamas Ó Neachtain, a.k.a. Jim Norton | colspan="2" |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/T_na_T_Mar2010.htm</nowiki> |- |'''Treoir''' |Iris |1968>'14 |Iris Chomhaltas Ceoltóiri Éireann | | |- | | | | | | |- |'''Uladh''' |Iris |1904-1905 |a literary & critical magazine. | | |- |'''United Irishman''' |Nuachtán |1933 – 1936 |Ainm nua 'the united Irishman' de chuid Cumann na nGaedheal | |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/index.htm</nowiki> |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Gaeilge, Gaidhlic ⁊ Béarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Am Foran''' |nuachtlitir |?<2013>? |The Gaelic council of Nova Scotia newletter | |Gaidhlig den chuid is mó |- |'''An Deo-Ghréine''' | | | | | |- |'''An Gaidheal''' | |1923-49>?33 |the official magazine of An Comunn Gaidhealach | | |- |'''Cothrom''' | | | | | |- |'''Duillí (Journal of contemporary writing)''' | |<?2013?> | | | |- |'''Fear na Ceilidh''' | | | | | |- |'''Gailig''' |Iriseán |1928-30 |Galaic na hAlbain Cape Breton | | |- |'''Guth na Bliadhna / the voice of the year''' |Irisean |1904-1925 |The monthly magazine of An Chonradh Gaidhealach | | |- |'''Mac-Talla''' |Iris |?<1892->? |Galaic na halban?? Sidni?? |''Alaisdair Mac Labhrainn'' |Eneas MacKay Alaisdair Mac Labhrainn |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Ilteangach == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''An tEurópach''' |irisleabhar |1899-1900 |Irisleabhar ilteangach na heorapa – Éigse Ghaeilge Choláiste na tríonóide a bhí ina mbun |''Conall Cearnach , Patrick O Brien'' |'Ní bheidh slighe againn do Shacs-bheurla ann... Is beag is fiú cláirseach aon sreangan agus is beag is fiú sgoláire aon-teangain’  - Cuir i láthair na h-irise dar leis an alt in Comhar Iml. 39 Uimh. 4 le hAisling Ní Dhonnchadha |- |'''An Macaomh''' |Iris |1909-1913 |Iris trí theangach scoil éanna Gaeilge Béarla Fraincis, drámaí filíocht 7rl |Pádraig Mac Piarais |4 h-eagrán |- |'''An Sgolaire''' |Nuachtán sheachtainiúil |?<1913>? |Nuachtán trí theangach (G,B, F)de chuid daltaí Scoil Naomh Éanna. Clóadh 50 cinn agus dioladh ar 1p an ceann iad. | | |- |[https://www.celticleague.net/carn/ Carn] |Iris |1973-2014> |Iris ráithiúl an Chonradh Cheilteach /Celtic League i 7 dteanga | |''A Link between the Celtic Nations''' |- |'''Fianna''' |Iris |1911- 1913>? |Iris i mBéarla agus Spáinis do Ghael na hArgaintíne | | |- |'''Glór don Phobal''' |Iris |2002 -2007>? |Ag obair ar son Forbairt Pobail cloich An Fhaola - Iriseán Pobail le Chéile, Leitir Cheanann. An é seo Glór don Pobail? | | |- |'''Hunmanitas''' |Iris |1930-1931 |i nGaeilge, Béarla, Fraincís scata Gaeilgeoir i mBÁC (muintir Humanitas) a bhunaigh é. |''Tomás Ó Cléirigh'' | |- |'''Irisleabhar Hibernia''' | |1938>56>? |I nGaeilge, Béarla agus i bhFraincís na hEilbhéise | |Déanta i bhFribourg |- |'''Na Feadánaigh''' |sraith |1963 |The whistle Players' (i mBreatanais atá seo) |''Breandán Breathnach'' | |- |'''Scéala Scoile''' |Iris |?2000-2017> |Iris séasúrach Shruth na Gaeilge, Cláiste Chaitríona Ard Mhaca | |Eagrán 30 Nollag 2016 |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Sraith Gaeilge i nuachtáin Bhéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''An Teanga Bheo''' | | |Colún san Irish Times | | |- |'''Billeog''' | | |Leathanch Altanna Gaeilge an Irish Times |''Pól Ó Muirí'' | |- |'''Liatroim Ag Labhairt''' |Leathanach míosúil |2015-2016> |Leathanach de cheithre ghné alt Cainteoir na míosa, Colún na staire, seanfhocail, |''Proin Ó Duigneáin'' | |- |'''The Soverign Independent /An Saorfhlaitheas''' |Nuachtán |?2012 >2015? |Teoraicí Comhcheilge is a dtionchae ar Éireann. An t-eagrán deirneach ag scíiobh an teideal in nGaeilge Freisin, Leathanach cúl i nGaeilge |''á chruthú i dTuaisceart Liatroma'' | |- |'''Tomhas na Teanga''' |Sraith alt |2002 – 2010 |Tomhas na Teanga is a series of articles appearing In the National Hibernian Digest, |''Séamas Ó Neachtain, a.k.a. Jim Norton'' |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/T_na_T_Mar2010.htm</nowiki> |- |'''Treibh''' | | |Altanna Gaeilge ón Irish Times |''Pól Ó Muirí'' |www.irishtimes.com/culture/treibh |- | | | | | | |- |'''Derry people, Peoples press, Connacht press, Connacht sentinel''' | | |Bhí siad seo ag gacadh leis an deontas de €28 sa Tseachtain chun ábhar Gaeilge áitiúl a chuir ar fáil | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Teideal Gaeilge altanna uile i mBéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ag Déanamh Ceoil''' |Irisleabhar | |52 fonn ceoil le h-úsáid i mbun múine. |''Cpmhaltas Ceoltóirí na hÉireann'' | |- |'''AISÉIRÍ''' |nuachtán |?<1967>? Uimh. 5 1ml 24 |Saor Gaelach Críostúil! 6D | |nuachtán an páirtí polaitiúl Ailtirí na hAiséirí, - corprotism/facism |- |'''An Bárr Buadh''' |Irisleabhar |1943> |Míosagáin, a monthly journal devoted to the activities and general welfare of the members of First Division the Southern Command and the L.D.F. ... | | |- |'''An Camchéachta / The Starry Plough''' | |1975-2009>? |The theoretical Magazine of the Republican Struggle - 8p | |Iris an IRSP a scoilt ó Shinn Féin |- |'''An Cosantóir''' |Iris |?<1947>? |The Defence Forces Magazine | | |- |'''An Fiolar''' |Iris |1930>158>? |Irisleabhar Scoile na Mainistreach (conc na mainstreach i dTuaisceart Éile) | | |- |'''An Focal''' |Iris |?<2012>? |Irish Mhiic Léinn Ollscoil Luimnifgh | | |- |'''An Gael''' |sraith |1985 |Irish Arts Centre New York | | |- |'''An Glór''' |sraith |?<1943-55>? |The voice of the Guild of Irish Journalists |''Riobard A. Bramham.'' | |- |'''An Glór Gafa''' |ráiteachán |1989-92 |'the captive voice” iris cimí poblachtach i H-block 26 cinn ar fad |Brian Campbell / Mícheál Mac Giolla Gunna |Clóite agus dáilte ag Sinn Féin i mBéal Feriste |- |'''An Guth''' | | |Irish Shinn Féin? | | |- |'''An t-Éireannach Aontuighthe''' |Iriseán |1948 |The United Irishman: the voice of Irish republincanism | | |- |'''An Phoblacht / Republican News''' |Nuachtán |19??-2015> |Nuahctán e chuid shinn Féinn | | |- |'''An Phoblacht''' |Iriseán |2019-2020> |Iriseán treasbhliantúil Shinn Féin £5 £4 | | |- |'''An Saorstát / The Free state''' |Nuachtán | |Seachtanán i mBéarla ar | | |- |'''An Saoghal Gaedhealach''' |Iris/Nuachtán |?<1918-1919>? | |''Ua hÉigeartaigh'' | |- |'''An Saoghal Gaedhealach''' |Irisleabhar |1950>? |The Vocational Education Bulletin Supplement |''foilsithe i Loch Garman'' | |- |'''An Scéal''' |Nuachtlitir |2006-'10 |the newsletter of the Irish community in Scotland |''riomhlitir ar fáil i gcóip crua ó leabharlanna i nGlaschú'' | |- |'''An Seanachaidhe /The Milesian''' | |1893-18? |lámhscríofa ag Árt Ó Gríofa – idir láimhe ag an Celtic Literary Society |''Liam Ó Maolruanaidh - William Rooney'' | |- |'''An Taisce''' |Iris | | | | |- |'''The Standard / An tIolar''' |seachtanán | | |''Peadar Kirby'' | |- |'''An tÓglach''' |Quarterly Journal |1918-22 |“The official organ of the Irish Volunteers” . |''(cinn eile ann leis Pierce Beaslaí)'' |''D'fhostaigh an t-airm Seán Ó Conchubhair chun cuidiú leo i gcúrsaí poiblíochta agus chun an t-iris a thabhairt amach'' |- |'''Ár n-Éire / Old''' | |1919-1923 |New Ireland publishing – weekly review | | |- |'''Beltaine''' |Iris |<1901>? |I mBéarla den chuid is mó |''W.B.Yeats'' |''Thug pé brabús do CnG'' |- |'''Biatas''' |Iris |1966->? |The Tillage Farmer | | |- |'''Bullán''' |Irisleabhar |1994>? |An Irish studies journal | |''Willow Press, Oxford'' |- |'''Cara''' |Iris |?<2014> |Iris do phaisinéirí eitleáin Air Lingus | | |- |'''Cáirdeas''' |Iris |?<1941>? |Journal of the Gaelic Christian Fellowship. | | |- |'''Cath Maige Mucrama''' | |?<1975>? |Imleabhar 50 d'imleabhar an chumain sin | | |- |'''Céim''' |Iris |1972 -'15>? |Iris Oifigiúl An choimisiún le Rincí Gaelacha (dé-bhliantúil) | | |- |'''Cogar''' |Iris |1974 |Iris Chomhaltas Ceoltóirí Éireann | |http://homepage.tinet.ie/~cuisle1/cuisle.htm |- |'''Cuisle''' |Iris |2011 |The voice of the Members (Fianna Fáil) | | |- |'''Dúchas''' |nuachtlitir |1972-79 |Scríobh Mac durcá?? agus Ó Murchú ann | |Irish American Cultural Institute. St. Paul Minnesota |- |'''Dúiche Néill''' |tréimhsechán |1986-96>? |“Tréimhseacháin léannta” áitiúl | |Scríobh Proinsias Ó Conluain ann go minic |- |'''Eile''' |Iris |2013 > 2021 |Iris don Aerach, |Scot de Buitléir | |- |'''Éire 19''' |Irisleabhar |1977 |University of Florida], | | |- |'''Éire''' |Nuachtán |1923 Ean- Bealtaine |Seachtainiúl |Countess Markievicz |Clóadh i nGas Chú na hAlban chun theacht i dtír ar chinnsearacht Stát le linn an chogadh Catharga. Tháinig seo i ndiaidh 'Poblacht na hÉireann'. |- |'''Éire''' |Irisleabhar |1949 – 1973 |Iris sheachtainiúl Na Roinne gnóthaí Eachtaracha = Ireland: Weekly etc | |Leantar mar Ireland Today |- |'''Éire-Ireland''' |Irisleabhar |1914-16>1918-22 |<nowiki>http://www.corkpastandpresent.ie/localstudies/newspaperlist/a-g/</nowiki> | | |- |'''Éire-Ireland''' |Irisleabhar |1966> 1995-? |a journal of Irish studies | |The Irish American Cultural Institute, St Paul , Minesota |- |'''Éire Nua''' |iris |?<1980>? |“Unity, Equality, Prosperity’ Iris inmhéanach Shinn Féin | |Feabhra 1980 - “Irislitir makes it’s reappearance with this issue. Two copies will be sent to each cumann and they should be passed around for members to read and study.” |- |'''Fianna''' | |1910/15 |Clóite san Airgintín |''Pádraig Mac Mághnais'' | |- |'''Guth 7 Tuaraim''' |nuacht iris |1979 - 1984 |Iris mhíosúil áitiúil ó thús na 1980idí a bhaineann le hiarthuaisceart Dhún na nGall. Gaeilge sa chéad eagrán ach ní ina dhiadh sin. | |http://www.bealoideasbeo.ie/Guth_Tuairm?page=0 |- |'''Inbhear''' |sraith |?<2010>? |Journal of Irish music and dance |''Niall Keegan'' | |- |'''Inis Fáil''' |Iris |1925>? |Bulletin de la Ligue pour l'Indépendance de l'Irlande. | | |- |'''IRIS''' |Iris |1981>2019 |Gnóthaí Eachtracha, Bureau d’Affaires Etrangéres | |Imeartas focal a bhí sa teideal a dtánaig ó ‘Irish Republican Information Service” - dé-bhliatúil. |- |'''Iris An Airm''' |Nuachtán |1922>? |Foilsithe I mBÁC go Laethúil seachas an Satharn | | |- |'''Iris An Gharda,''' | |1969/1970 | | |<nowiki>http://www.policehistory.utvinternet.com/irisang.html</nowiki> |- |'''Iris Bheag''' |Nuachlitir |1987-1994? |the intention of this litle magazine is to provide a means of exchanging ideas and developing sinn Féin’s policies and strategies by disscussion. Rules 4. Material can be in Irish Or English7. IB is issued Free. Ib will be issued Monthly | |The Education department 44, Parnell Square, Dublin 1 Irish inbhéanach Shinn Féin – Aengus Ó Snod. |- |'''Iris Fhianna Fáil,''' | | | | |Teideal Nua: FF Newsletter |- |'''Iris Oifigiúl''' |Iris |?<2011>? |Irish Oifigiúl de chuid an rialtas | |[Uimh. 48 – 2011] |- |'''[[:en:Lia_Fáil_(political_party)|Lia Fáil]]''' |Iris |1957 |Fr. Fahy 10 -neagrán – he single handedly wrote the 10 highly inflamatory newspapers resulting in demotion in 1959 |Father John Fahy |Organ of the Land and Industrial Army of Ireland. |- |'''[https://muse.jhu.edu/journal/141 New Hibernia review / Iris Éireannach nua]''' |Iris ráithiúl |1997>2021 |St. Paul (Minnesota) Center for Irish Studies at the University of St. Thomas 1997 |Thomas Dillon Redshaw | |- |'''Nua''' |Iris |1997>2000? |studies in contemporary Irish writing. |Eugen O'Brien |Jefferson City, TN: Carson-Newman College |- |'''Nuacht CIÉ''' |Iris | |Baile Átha Cliath, An Roinn Faisnéise, Stáisiún Droichead an Rí. |''Lorcán Ó Treasaigh'' | |- |'''Nuacht Náisiúnta''' | |1923-25 | | | |- |'''Nuacht Náisiúnta''' |Iris |1969 -1976 |Iris inmheánach de chuid Sinn Féin, foilsithe i Gardiner Place | |<nowiki>http://www.iol.ie/~rjtechne/century130703///////1960s/nuacht69.htm</nowiki> |- |'''Obair''' |Iris |?<2014-'14>? |Bulletin of the office of public works | | |- |'''Óur Girls/ Ár gCailíní''' | |1930-1933 |The Magazine for the Girls in Ireland | | |- |'''Poblacht na hÉireann''' |Nuachtán |1922-23 |Bhí eagrán Albanach, Deisceartach agus ceann leis an dteideal bhreis War News ann | |Tháinig ‘Éire’ ina dhiadh tar éis bhás Childers a bhí i gceannas ar bolscaireacht poblachtánach. |- |'''[https://pogmogoal.bigcartel.com Póg Mo Goal]''' |Iris |2015>2020 |i bhfoirm nuachtán eisithe ag Pogmogoal.com | |Póg Mo Goal is a beautifully produced football magazine, from right here in Dublin. |- |'''Saoirse Éireann Eolftone Weekly''' |Nuachtán |1937/8>? |Seachtainiúl ‘twopence’ | |Vol 1. No 36 Saturday May 7 1938 |- |'''Saoirse Nua''' |Iris |?<2014 |The voice of the Republican Movement (Republican Sinn Féin) Issue 15 Spring 2014 | | |- |'''[http://www.irishlabourhistorysociety.com/index.php?page=saothar30&title=Saothar%2030 Saothar]''' |Iris |1975-2020> |Iris an chumainn le stair Lucht Saothair na hÉireann |''Pádraig Ó Snodaigh an chéad eagarthóir'' |Saothar 45 2020 |- |'''Scéal Eile''' |Nuachtlitir |?<2009>? |The Newsletter of the CooleyKeegan branch of CCÉ | | |- |'''Scéala Éireann / The Irish Press''' |Nuachtán |1931 -1995 |Bhíodh altanna Gaeilge thríd. | | |- |'''Sciath''' |Iris | |Journal of the National Industrial Safety Organisation   (deir NLI gur i nGaeilge atá sé) | |lean 'Health and Saftey é mar theideal |- |'''Sgéal Chatha Luimnigh''' |Nuachtán |?<1922>? |Limerick War News, nuachtán an rialtas sa choga cathardha | | |- |'''Seanchas Ard Mhaca''' |Iris |1957-1993 |Iris Stairáitiúl | | |- |'''Seanchas Dúthalla''' | |?<1971-91>? | | | |- |'''Sinn Féin''' |Iris |1923 – 1925 | |''Patrick J Little'' |18,000 cóip á ndíol. Tháinig seo i ndiaidh Éire |- |'''Sinn Féin (Daily)''' |Iris/nuachtán |1909-> 1910? | | | |- |'''Sinn Féin (Weekly)''' |Iris |1906> 1914? | | | |- |'''Sinsear''' | |?<1981- 1995>? |Roinn Béaloideasa Éireann Coláiste na hOllscoile | | |- |'''Spéis''' |sraith |2010 -'13 |Bulletin of the International Council for Traditional Music Ireland |''Liz Doherty, Thomas Johnston (2012)'' | |- |'''Táin''' |Iris démhíosúil |?<2003-2007>? |the Australian Irish Network |''Val Noone foilsitheoir'' | |- |'''Teanglitir''' |Nuachtlitir |1985-1996 |Irish Association of applied Lnguistics -IRAAL |''Dónall P. Ó Baoill (1-19) Jeff Kallen (20-25), Patrick Farren (25->)'' |''bhfuil éagsúlacht idir Iris na Gaeilge/ teanglitir/teangeolas/teanga'' |- |'''Treoir''' |Iris |?<1970-2020 > Vol.2 Uimhir.2 Márta -Aibrean |Iris oifigiúl Cómhaltas Ceóltóirí Eireann luach 1s. | | |- |'''An Sgrúdaightheoir The Examiner''' |Nuachtán |1930 -1960 |(Dundalk) Thosaigh mar an Newry Examiner | | |- |'''The Fanad Magazine''' | | | | | |- |'''The Gael''' |Iris | |The official journal of the Gaelic Athletic Association. | | |- |'''the Northern Patriot''' |Iris |1895 | | | |- |'''The Shan Van Vocht''' |Iris |1896 >? |(An tSean Bhean Bhocht) A National Monthly Magazine |''Alice Milligan, Eithne Carberry'' | |- |'''Young Ireland/Éire Óg''' |Irisleabhar |1919-1923 |Young Ireland i mBÁC | | |- |'''Uladh''' |irisleabhar |1904-05 |a literary & critical magazine. | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == An Ghaeilge á phlé i mBéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ancient Ireland''' |Iris sheactainiúl |1835 |Foilsithe i mBÁC John S. Folds |''Philip F. Brown / Pilib de Brúin'' |Established for the purpose of reviving the cultivation of the Irish language, and originating an earnest investigation into the ancient history of Ireland … |- |'''Celtica''' |irisleabhar |1946 - 2020 |peer-reviewed journal on Celtic Studies, including linguistics, literature, manuscript studies, textual criticism, history, law, Dialect studies and onomastics. |''Uimhi 31Barry J. Lewis, Ruairí Ó hUiginn'' |bliantúil ó bhí 2016 ann |- |'''Éiriu''' |sraith |1904-2013> |School of Irish Learning. Dublin Acadamh Ríoga na hÉireann | |Saothar ag Osborne Bergin, Kuno Meyer, agus John Strachan ann. |- | | | | | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- | | | | | | |} == Cíona Lín / Blaganna == {| class="wikitable" |'''Abair as Gaeilge é''' |2006 |mar ba mhaith liom mo chuid Ghaeilge a bhisiú. |''Julia - Meirceánach'' |<nowiki>http://abair-as-gaeilge-e.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Aduaidh''' |2005 – 2007 |Focail fé thuairim i nGaoluinn.    |''Cionaodh'' |<nowiki>http://aduaidh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Ag Seasamh an Fhóid''' |2016 – 2019 |togra ealaíne le comóradh a dhéanamh ar an tionchar a bhí ag muintir Ros Muc ar an bPiarsach sna blianta roimh an Éirí Amach |''Nuala Ní Fhlathúin agus'' ''Eoin Mac Lochlainn,'' |<nowiki>https://rosmuc2016.wordpress.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Aisling''' |2006 – 2016 |“Is blag beag é seo ina ligim saor mo chuid smaoint...” |''Tim'' | | |- |'''Amhráin Arann''' |2012 – 2014 |“..amhráin a cumadh in Árainn a eisiúint i bhfoirm leabhair le dlúthdhioscaí..” |''Deirdre Ní Chonghaile'' | | |- |'''An Blag Ard''' |2010 | |''as an tSraith bháin dó'' |<nowiki>http://anblagard.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Bhlaglann''' | |''Blag spéisiúil ar chursaí oideachais is teichneolaíocht Gaeilge -!G'' | |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Bothán Tréigthe''' |2007 – 2009 | | |<nowiki>http://anbothantreigthe.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Cailín Deas''' | |''Blag an chailín deas Gaeltachta atá anois ina cónaí sa Chathair- IG'' | |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Cainteoir Dóchais''' |?<2009 >? | |''Michal as Poblacht na Seice'' | | |- |'''An Caomhach''' |2005 - 2020 |Tuairimí agus fíricí nach mbíonn le fáil aon áit eile as Gaeilge. |''Séamus Poncán Ó Neachtáin'' |<nowiki>http://caomhach.blogspot.com</nowiki> go mór ar son Iosrael – dar le Igaeilge | |- |'''An Cheathrú Rua''' |2011 – 2012 |chun eolas a chur ar fáil don phobal. | |<nowiki>http://ancheathrurua.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Cnagaire''' |2008 - 2020 | |''Póló'' |<nowiki>https://ancnagaire.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*An Codú''' |2006 -’ 21> |Smaointe Fánacha as Chonamara |''Eoin Ó Riain'' |''<nowiki>http://smaointefanacha.blogspot.com</nowiki>'' | |- |'''An Coimíneach''' |2013-1015 |Cín Lín Uí Choimín | | | |- |'''An Croí Ait''' |2011 – 2021> |Altanna agus ceachtanna mhúinteoira Gaeilge dá ranga agus d’fhoghlaimeoirí. Morán nasc chuig áiseanna éagsula |Caitríona Weafer Múinteoir, Éireannach I gCathair na nAingeal, |<nowiki>https://ancroiait.wordpress.com</nowiki> | |- |'''An Doras Oscailte''' |2005 – 2012 |Blog ina dhéanfaidh mé cleachtadh ar mo chuid Gaeilge |mark bodah |<nowiki>http://dorasoscailte.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Druma Mór''' |2008-? |''Blag chúrsai Reatha an sár iriseoir Eoghan Ó Néil -IG'' |''Eoghan Ó Néill'' |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Ghuí Aniar''' |2009 – 2011 | |''Ros Cománach i nGaillimh'' |<nowiki>http://anghuianiar.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Mheabhair Foghlaimeora''' |2010 – 2011 | |''Bleáth cliathach a bhí 28'' | | |- |'''An Litríocht seo Againne''' |2009 – 2011 |Is éard tá sa bhlag seo mo chuidse smaointe faoin litríocht seo againn |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://litrocht.blogspot.com/2009/05/</nowiki> | |- |'''An Ruball Rua''' |2017 – 2020 |''Fáilte isteach ag an bhlag seo – teangacha a bheas le feiceáil:Gaeilge, français, English'' | |<nowiki>https://ruballrua.wordpress.com/tag/photography/</nowiki> | |- |'''*An Scríobhaí Siúlach''' |2021 |Cín Lín chun Connalach a lonnaigh san Oirua agus atá ag iarraidh an teasnamh scríobh i nGaeilge faoin tir a chuir ina cheart |''Kayla Reed'' |https://scriobhaisiulach.wordpress.com | |- |'''Anseo is Ansiúd''' |2010 |Blog as Gaeilge faoi gnáth rudaí an tsaoil agus mo chuid eachtraí éigsiúla. |''Gearóid Ó Madáin'' |<nowiki>http://anseoisansiud.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An t-Oileánach Tréighthe''' |2009 – 2012 | |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' | | |- |'''*An Tuairisceoir''' |2013 – 2021> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. |''Ciarán Dúnbar agus roinnt eile'' |<nowiki>https://antuairisceoir.wordpress.com</nowiki> | |- |'''An t-Ultach''' |2010 – 18? |Suíomh Chín lae don Iris gan ach 5 alt air |''Seán Rua Ó Murchú'' |<nowiki>https://antultach.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Anuas den tSeilf''' |2009 – 2011 |Nótaí agus smaointe iad seo de réir mar a thagann siad chugam |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://cailliomachas.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Aodhán''' |2013 |Ag Smaoineamh os Ard |''Aodhán Ó Dea'' |<nowiki>http://aodhanodea.ie/blog/</nowiki> | |- |'''Ar Son na Drúise''' | |suíomh, príobháideach é an suíomh seo | |<nowiki>https://arsonnadruise.wordpress.com</nowiki> | |- |'''As an Nua''' |2016>? |formhór de i mBéarla de réir freagrai ar alt ar i dTuairaisc |Siún Ní Dhuinn |nasc ag rá gur suíomh ag déanamh aithris atá i gceist | |- |'''As Ord Oráiste''' |2005 – 2006 |Dhá alt ón iriseoir seo as Béal Feriste |Liam O Raiste |<nowiki>http://asordoraiste.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Athfhás''' |2011 – 2016 |Seo nuacht agus eile ón iar-Ghaeltacht, áit atá ag teacht thar n-ais ina Ghaeltacht iomlán sar i bhfad! | |<nowiki>http://athfhas.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Bealach mo Shaoil''' |2005-2009 |chun mo chuid Gaeilge a cleachtadh, go príomha le greann - |''mac léinn sa tSúlainn'' |<nowiki>http://siuloir.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Baoismhacnamh''' |2005-2009 |chun mo chuid Gaeilge a cleachtadh, go príomha le greann - |''mac léinn sa tSúlainn'' |<nowiki>http://siuloir.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Betty Furlong''' |2018 -2020 | | | | |- |'''Blag Cois Life''' |2010 – 2015 |Blog of Cois Life, Irish Language Publishers | |<nowiki>http://blagcoislife.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Blag Forbairt Naíonraí Teo.''' |2009 - 2013 |Blag é seo atá dírithe othur seo siúd a bhíonn ag obair i Naíonraí/naíscoileanna | |<nowiki>https://naionrai.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Blag Ghael Gan Náire''' |2007>? | | |http://gaelgannaire.blogspot.com/, | |- |'''Blag Ghearóid''' |2006 – 2009 | | |<nowiki>http://gearoid.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Blag Mháirtín Uí Mhuilleoir''' | |Iar-pholaiteoir le Sinn Féin ar é Máirtín Ó Muilleoir | |caifear cuireadh a bheith ag duine chun é a léamh | |- |'''*Blag Nua Gaeilge''' |2019 – 2021 | |''Panu Petteri Höglund'' ''Nó tá urscéal leis clóite ann'' |<nowiki>https://blagnuagaeilge.blogspot.com/2019/06/</nowiki> | |- |'''Blag Shomhairle''' |2005 -2006 |Níl fágtha ach nasc ar an suíomh blaganna | | | |- |'''Baoismhacnamh''' |2018 -2020 | | | | |- |'''Breacleabhar An imill''' |2004 – 2005 |'Sé is príomhchuspóir na mblaganna seo n ámo chuid Gaeulinne a chleadhtadh agus a fheabhsú’ |''Conn -'' ''lonaithe in Inis, Co. nn Chláir'' |<nowiki>http://breacleabhar.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Brian Darby''' |2014 – 2015 |suíomh le altanna faoi na gcluichí Gaelacha |''Brian Darby'' |<nowiki>https://briandarby1.wordpress.com/category/gaeilge/</nowiki> | |- |'''Bród Éireannach''' |2005 -2006 |Seo mo bhlog. Beidh sé i nGaeilge agus i mBéarla |''Aingeal – foghlaimeoir Gaeilge Pennsylvania'' |<nowiki>http://aingealpuirseil.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Bruth Seanfharraige''' |2009 |'Ní beag beagán de drochbhrocán” |''An Deabhal Álainn'' |<nowiki>http://seanfharraige.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Cainteoir Doofus''' |2011-2012 |tuaraimíagus iad aisrithe sa cholún ar dheis | |<nowiki>http://www.cainteoirdoofus.com</nowiki> | |- |'''Ceiliúradh''' |2011- 2013 | | |<nowiki>https://ceiliuradh.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Ceist Mór an lae''' |2006 – 2008 |Polaitíocht |''iriseoirí éagsula'' |<nowiki>http://ceistmhor.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cha chanann? Canathaobh?!''' |2020 – 2021 |Tógáil ar Scoil Ghaeilge Ghearóid Tóibín agus na hamhrain a múineadh |''Séamus Poncán Ó Neachtáin'' |<nowiki>https://amhrainghaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Chetwynde Downs''' |2006 – 2012 |Fear meánaosta beoir-bholgach frustráilte. Ag lorg síbearchaidreamh intleachtúil platónach le bean shéimh chneasta A thabharfadh cluas bhaúil do m'fhaidhbeanna pearsanta. | |<nowiki>http://chetwyndedowns.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cín Lae Sclábhaí Pá''' |2008 - 2011 | |''Dubhaltach (Uí Reachtair?)'' |<nowiki>https://tadenc.blogspot.com/search?q=2011</nowiki> | |- |'''Cistin Chliste''' |2011 |Oidis agus altanna ar bhia i nGaeilge agus Sasanais | |<nowiki>https://cistinchliste.wordpress.com</nowiki> | |- |'''CLG go Deo''' |2014 – 2015 |altann ar an Chumann lúthchleas Gael | |<nowiki>https://clggodeo.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Club Leabhar''' |2005 > 2006 |leabhair agus |''Aonghus Ó hAlmhain 7 Coleen Dollard'' |<nowiki>http://club-leabhair.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Coicís in Éireann''' |2007 – 2009 | |''mark bodah'' |<nowiki>http://coicisineirinn.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Crá Croí Cois Cuain''' |2006 -2018 |Sóisialachas agus an Ghaeilge | |<nowiki>https://cracroi.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Crosbhealaí''' |2008 – 2012 |Blag i nGaeilge ar chúrsaí an tsaoil. |''Aonghus Dwane'' |<nowiki>http://crosbhealai.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cuisle''' |2005 |Mommy blogging as Gaeilge |''Nicole as Worchester'' |<nowiki>http://cuisle.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cumann Carad na Gaeilge''' |2005 -2010 ‘15 -‘17 |Agallaimh agus caint as Gaeilge. |''Séamus Poncán'' |<nowiki>http://philo-celtic.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cumann Scribhneirí Úra na Gaeilge''' |2007 – 2015 |23 scríobhnóir úra ag cur a saothar pinn in airde ar an idirlín | |<nowiki>http://scribhneoirioga.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Cursaí Staire''' |2012 -2021 |Aistí ócáideacha ar an stair, ar staraithe, agus ar scríobh na staire. |''Vincent Morley'' |<nowiki>http://cstair.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Daoine Beaga''' |2011 |Corr alt ghairid |''Réaltán Ní Leannáin'' |<nowiki>http://daoinebeagadotcom.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Dialann Scott de Buitléir''' |?? |oscailte dóibh siúd le cuireadh amháin |''Scott de Buitléir'' |<nowiki>http://dialannscott.blogspot.com/</nowiki> | |- |'''Dónal Na Gealaí''' |2009 |6 nó seacht alt ar an réimsí éagsula den Ghaeilge |''Feilm Borland'' |<nowiki>http://donalnagealai.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Éan Bealtaine''' |2006 – 2011 |A nest for a May Bird's thoughts - Gaeilge I 2006 sasanais I 2011 |''Wren'' |<nowiki>http://eanbealtaine.blogspot.com/2011/</nowiki> | |- |'''Fada fada''' |2008 |comharthaí bóithre ceartaithe le péint |''Ceithearnach Comharthaí'' |<nowiki>http://fadafada.blogspot.com/?view=mosaic</nowiki> | |- |'''Faoi Cheilt''' |2010 – 2014 | |''John'' |<nowiki>http://faoicheilt.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Feachtas''' |2012 |–Óg Ghluaiseacht na Gaeilge – Eolas agus imeachtaí an eagrais | |<nowiki>http://feachtas.blogspot.com/p/dean-teagmhail-linn.html</nowiki> | |- |'''Fear Beag''' |2012 |5 alt fada | |<nowiki>http://fearbeag.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Feicim''' |2011 – 2017 |Gaeilge le Spraoi ar Inis Oírr. Fun Easy Irish Courses – Immersion Method! |''Bríd Ní Chualáin'' |<nowiki>https://feicim.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Fiche focal''' |2007 – 2011 | |''Connalach a d’fhreastal ar O na G'' |<nowiki>http://fichefocal.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Fiontar agus Scoil na Gaeilge''' |2015 – 2018 |suíomh le mórán eolas maidir le Fiontar |''blaganna ó Mhic léinn'' |<nowiki>https://fiontardcu.wordpress.com/about/</nowiki> | |- |'''Fis''' |2006 – 2013 |An chéad fhíschraoladh ó Chumann Carad na Gaeilge, D’fhág an leathanach is chuir in airde ar You tube |''Seéamus Poncánach'' |<nowiki>http://philo-celtic-feesh.blogspot.com</nowiki>  <nowiki>https://www.youtube.com/playlist?list=PL395B1BAD058326A1</nowiki> | |- |'''Foinsí''' |2009 – 2011 |liostaí foinsí ar na haistí sa dá chín lín eile ag an údar |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://xn--foins-3sa.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Gaeilgeandedtec''' |2006 |cín lín Macléinn le deis ceartúcháin a dhéanamh, 4 nó 5 alt |''Mairead G'' |<nowiki>http://gaeilgeandedtec.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge Faoi Thalamh''' |2004 >? |Arm Rúnda na Gaeilge | |''<nowiki>http://gaeilgefaoithalamh.blogs.ie</nowiki>'' | |- |'''Gaeilge i gKirkby''' |2013 – 2016 |Is blag í chun suim sa Gaelige a spreagadh i measc mo phobail féin.… | |<nowiki>http://gaeligeinkirkby.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge i gColáiste Ailigh''' |2011 - 2019 |Ar an suíomh seo gheobhaidh scoláirí cuidiú leis an Ghaeilge |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' |<nowiki>http://gaeilgeigcolaisteailigh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge le Glam''' |2015 – 2016 |Ceathrar múinteoirí Gaeilge le suim i bhfaisean, i dtáirgí áilleachta, | |<nowiki>http://gaeilgeleglam.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilgeoir na Fionnlainne''' |2003 – 2006 |tuaraimí Phanu ar an saol. Filleann sé ar i 2013 théis cliseadh blogs.ie chun rá go mbeadh seo á n-úsáid aige feasta,. |''Panu Höglund'' |<nowiki>http://gaelpanu.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Gaeltacht 21''' |2009 – 2021 | |''Eoin Ó Riain'' |<nowiki>http://gaeltacht21.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gael trip''' |2016 – 2021 |Is í an sprioc atá againn i nGael Trip ná taisteal timpeall an Domhain agus an Ghaeilge a úsáid |''Oisín Mac CinnéideEmma Ní Nualláin'' |<nowiki>https://gaeltrip.com</nowiki> | |- |'''Gan Ainm''' |2007 – 2011 |alt ar líon an dteaghlach a labhraionn Gaeilge |''solas dubh'' |<nowiki>http://ganainm.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Garraí Johnny Mhorgan''' |2009- 2010 |Cúrsaí cruthaitheachta, cúrsaí na n-ealaíon, dialann - i nGaeilge na hÉireann. |''Tadhg Mac Dhonngáin'' |<nowiki>http://garraijohnnymhorgan.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gasúir le Gaeilge''' |2011-2017 |Plé ar ghasúir a thógáil le Gaeilge (I Pennsylvania) |''Lawrence Morris'' |<nowiki>https://gasuirlegaeilge.wordpress.com/page/25/</nowiki> | |- |'''Gnóthach''' |??? |nasc ar shuíomh coiscéim, imithe ón idirlíon anois | |<nowiki>http://gnothach.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Go Maith''' |Feabhra go Márta bliain éigin |Comic strip |''Brian fitzmaurice 7 SC Durkin'' |<nowiki>http://gomaithcomic.blogspot.com/2007_02_06_archive.html</nowiki> | |- |'''Grá fé Ghruaim''' | |oscailte dóibh siúd le cuireadh amháin | |<nowiki>http://nuaaois.blogspot.com/</nowiki> | |- |'''*Hillary NY''' |2004 – 2021 |Meascra i nGaeilge ó Nua Eabhrac - nó pé áit ina bhfuilim! |''Hilary Sweeney'' |<nowiki>http://hilaryny.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Igaeilge''' |2009 – 2021 |Tuaraimí neamhspleácha Chonchubhair gan aon deontas |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>http://gaeltacht21.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Imeall''' |2004 -2009 |Blag fuaime ón imeall |''Conn Ó Muíneacháin'' |<nowiki>https://imeall.blogspot.com</nowiki> | |- |'''iMúscraí''' |2008 – 2013 |Tionscnamh de chuid Comharchumann Forbartha Mhúscraí ar mhaithe le cur chun cinn na teanga agus ghnéithe eile de chultúr an cheantair. |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>https://imuscrai.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Íomhá an Lae''' |2007 - 2019 |Griangraif éagsúla a dhéanan mé o lá go lá agus mo chuid Smaointe faoi as Gaeilge | |<nowiki>http://iomhannablag.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Irish Language blog''' |2019 – 2021 |930 mion cheacht ón shuiomh Transparent Language | |<nowiki>https://blogs.transparent.com/irish/la-fheile-padraig-3/</nowiki> | |- |'''Iris Eoghanaigh''' |2009 – 2011 |Tuaraimí , Nuacht , eolas |''Seán Mór – seo tús na hirise'' |<nowiki>http://eoghanach.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Is as An Baile Mé''' |2006 - 2007 |tuaraimí foghlaimeora |''Richard Achibld'' |<nowiki>https://foghlaimeoir.wordpress.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Leadrán''' | |Níl rian de ar fáil ach mar nasc ar IGaeilge | |<nowiki>http://leadran.com</nowiki> | |- |'''Léigh Mé ar Mo T-Léine é''' |2006 – 2007 |Cin lae lín ar thaisteal ar fud an Bhraisil |''Alex Hijimans'' |<nowiki>https://naceithrehairde.travellerspoint.com</nowiki> | |- |'''Líonra''' |2014 – 2021 |Blag d’fhoghlaimeoirí fásta Aonad na Gaeilge Ollscoil Luimnigh |''Deirdre Ní Loinsigh'' |<nowiki>https://lionra.wordpress.com/about/</nowiki> | |- |'''Litríocht na n-Óg''' |2010 – 2013 |An Tríú Comhdháil ar Litríocht agus ar Chultúr na nÓg | |<nowiki>http://litriochtnanog.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Máire ag Faire''' |2012 – 2013 |10 n-alt ar fad |''Máire burns – iarmhúinteoir Gaeilge'' |<nowiki>http://maireagfaire.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Máthair Gaelachais''' |2007 - 2016 | |''Jennifer'' |<nowiki>http://misemamai.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Mícheál John O Meachair''' |2012 – 2013 |Nasanna á gheallúint ach Níos mó air faoi féin ná aon rud eile |''Mícheál John O Meachair'' |'''Mícheál John O Meachair''' | |- |'''Milseog Mhilis''' | |Gaeilge agus Sínis (Tá sé mar aidhm agam cultúr na nGael agus a dteanga a roint le muintir na hÁise | |<nowiki>https://milseogmhilis.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Mise Áine''' |2007 – 2011 | |''Áine'' |<nowiki>http://miseaine.blogspot.com</nowiki> - leanann mar Rámhaille | |- |'''Mise Ciara''' |2013 – 2021 |Scríobh Eat Sleep |''Ciara Ní Éanacháin'' |<nowiki>http://miseciara.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Misneach Na Gaillimhe''' |2013 – 2017 |Sóisialaigh Na Gaeilge i nGaillimh | |<nowiki>http://misneachnagaillimhe.blogspot.com/2017/04/seilbh-glactha-ag-baill-misneach-ar.html</nowiki> | |- |'''Mo Bhlog''' |2006 – 2009 |Ruminations & practice ‘ as Gaeilge’ |''Dalta i Minesota'' |<nowiki>http://mo-bhlog.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Muirann Ní Chonnaláin''' |2009 – 2010 |Céad iarracht scríobh as Gaeilge |''Muirann Ní Chonnaláin'' |<nowiki>http://poetryasgaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Múinteoir Sabine''' |2012 |Múinteoir bunscoilea rugadh sa Ghearmáin alt ar RnaG |''Sabine Nic Cionnaith'' |<nowiki>https://muinteoirsabine.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Myles an Nissan Micra''' |2010 – 2012 |a man of letters, public servant, polymath, tribune of the people, and pedant. He formerly wrote for a web magazine under the pseudonym 'Myles an Ford Fiesta' but has since changed his Mode of conveyance. | |<nowiki>http://mylesanm.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Nótaí Imill''' |2009 – 2021 | |''Denis King – Seattle'' |<nowiki>http://nimill.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Nuacht1.com''' | |Gach Ailt – os na meáin Gaeilge / nascann chuig na stáisiúin Gaeilge Nuacht TG4 7 RTÉ Agus Podchraoltaí | |<nowiki>https://nuacht1.com/blaganna/</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Puc Saor''' |2014 – 2015 |Blag chun an CLG a phlé as Gaeilge. | |<nowiki>http://pucsaor.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Rámhaille''' |2011 – 2021 |Mise Áine ag Rámhaille |''Áine'' |<nowiki>https://ramhaille.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Rán na nGág''' |2009 – 2019 |Is geal leis an bhfiach dubh a ghearrcach féin. |''Fergus Ó Néill'' |<nowiki>http://ormondo-fon.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Rogha Gabriel''' |2012 – 2021 |Sleachta as saothar Ghabriel Rosenstock |''Gabriel Rosenstock'' |<nowiki>https://roghaghabriel.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Rud ar Bith''' |2008 – 2010 | |''student of the universe a fhreastalaíonn ar ghaeltachtMinesota'' |<nowiki>http://rudarbith.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Santa Cruz na Gréine''' |2009 - 2012 |Dialann ag cur síos ar an saol i Santa Cruz, California | | | |- |'''Scáthán''' |2017 – 2019 | | |<nowiki>https://www.scathan.ie/2019</nowiki> | |- |'''Scéala Na Wombait''' |2004 – 2012 |altanna ar ainmhithie éagsula | |<nowiki>http://mhwombat.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Scéalta Ealaíne''' |2019 - 2021 |Irish Art Blog 99% sa tSasanais |''Eoin Mac Lochlainn'' |<nowiki>https://emacl.wordpress.com</nowiki> | |- |'''*Scott de Buitléir''' |2017-2021 | |Scott de buitléir |https://scottdebuitleir.com/category/gaeilge/ | |- |'''Scríbhneoirí Úra na Gaeilge''' |2007 – 2015 |Cín lín a bhí ag iarraidh saothar mórán scribhneoir a thabhairt le chéile |''20 scríobhnóir éagsúla'' |<nowiki>http://scribhneoirioga.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Seo focan Iontach''' | |mar nasc ar mhórán cín lín ach é imithe ón tidirlíon | |ní oibríonn na nascanna | |- |'''Seo Panu ag Labhairt''' | |Níl rian de ar an nasc atá ar lch cumann Carad na Gaeilge |''Panu Höglund'' |<nowiki>http://gaeilgepanu.blogs.ie</nowiki> ff Gaeilgeoir na Fionnlainne | |- |'''Sin É''' |2014 |'Blog' nua aimseartha Gaeilge don na deagoirí agus daoine óga In Éireann agus na foghlaimeoir Gaeilge timpeall an domhain! |''Sinéad'' |<nowiki>http://istreiseanpeannnaanclaiomh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Smaointe as Gaeilge''' |2020 |Occasional thoughts written in Irish -. Ní dhéanaim tada ach an Corrsmaoineamh a scríobh, anois 's aríst, | |<nowiki>https://smaointe-as-gaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Smaointe Fánacha Aonghusa''' |2005 – 2021 |Mar a deir sé ar an gcanna! |''Aonghus Ó hAlmhain'' |<nowiki>https://aonghus.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Smaointe ón Champas''' |2013 |Smaointe a ritheann liom agus mé in ainm's a bheith ag staidéar! |''Colm Mac Fhionnghaile'' |<nowiki>http://smaointeonchampas.blogspot.com/2013/02/</nowiki> | |- |'''Stair i gColáiste Ailigh''' |2010 – 2011 |nascanna físe i mBéarla curtha i láthair ag an máistear i nGaeilge |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' |<nowiki>http://staircolailigh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Stádas na litríochta gaeilge''' |2010 |Aon alt amháin |''Ríona'' |<nowiki>http://stadasnalitriochta.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Tadhg An Mhargaidh''' |2006 |Blog Gaeilge faoi mo shaol sin an méid. Macléinn aerach as Vancouver. |''Tadhg'' |<nowiki>http://tadhganmhargaidh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Taifead Taibhreamh''' |2006 |A bhrionglóidí scríofa ag an údar |''mark bodah'' |<nowiki>http://taibhreamh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Te Bruite''' |2012 – 2013 |Nuacht faoi eisiún DC Rís | |<nowiki>http://tebruite.blogspot.com/2012/11/</nowiki> | |- |'''Thall is Abhus''' | |bainte den idirlíon an t-aon rian mar nasc ar Lch Anuas Den tSeilf | |<nowiki>http://seano-thallisabhus.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Tomhas na Teanga''' |2014 – 2021 |tosaithe i 2014 ach altanna ann ó 2002 |''Séamas Ó Neachtain,/ Jim Norton'' |<nowiki>http://tomhasnateanga.blogspot.com/?view=classic</nowiki> | |- |'''Tomhais''' |2009 – 2010 |tomhasanna dhá líne – cad a bheadh ann? |''Aa Deabhal Álainn'' |<nowiki>http://tomhais.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Tuairimí Éagsúla''' |2011 – 2014 |éiríonn as is bunaíonn smaointe ón gcampas |''Colm Mac Fhionnghaile'' |<nowiki>http://anscolairescartha.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Turas Aisle''' |2017 – 2020 |Turas Amháin |''Réaltan Ní Leanáin'' |<nowiki>http://turasailse.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Uathachas in Éirinn''' |2008 – 2020 |Tuiste fhir óig le huathachas |''COC'' |<nowiki>http://blag.uathachas.ie</nowiki> | |- |'''vernacularisms Gaeilge''' |2013 |Nótaí Ó Bhéal feirste |''Jason Ó Ruairc'' |<nowiki>https://vernacularismsgaeilege.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Vítneam agus An Chambóid''' |2015 |Altann ar stair an Chambóid agus Vítneam |''Oanro'' |<nowiki>http://vitneamanchamboid.blogspot.com</nowiki> | |} == Féach freisin == * [[Stair iriseoireacht na Gaeilge]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] [[Catagóir:Nuachtáin in Éirinn]] 1bodzf4mk4d6x83pd1su74wutjtarhd 1085320 1085318 2022-08-21T11:47:30Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Irisí ⁊ Nuachtáin Gaeilge]] go [[Irisí agus Nuachtáin Gaeilge]] wikitext text/x-wiki [[Íomhá:LáNuaCludach.jpg|mion|208x208px]] [[Íomhá:FoinseCludach.jpg|mion|226x226px]] [[Íomhá:Leathanach Tosaigh Gaelscéal - 21-05-10.jpg|mion|185x185px]] [[Íomhá:Nuacht24 Cludach.jpg|mion|215x215px]] [[Íomhá:Timire.gif|mion|214x214px]] [[Íomhá:Feasta logo.gif|mion|150x150px]] Is éard atá sa leathanach seo ná liostaí '''d'Irisí''', '''Nuachtán''' nó '''tréimhseachán''' Gaeilge a scríobhadh nó atá fós á scríobh go fisiciúil nó ar líne. Tá iarracht déanta bliain eisiúna agus tréimhse eisthe a aimsiú do gach ceann acu. (Mura raibh an t-eolas thuas ar fáil go saoráideach breacadh síos bliain na cóipe ba luaithe agus ba dhéanaí a dtángthas orthu agus cuireadh arróg le comhartha ceiste roimhe nó ina dhiaidh (?< nó >?) chun léiriú nach eol dúinn an raibh cinn roimhe nó ina ndiaidh. Luaitear ainm eagarthóirí nuair atá sé ar eolas ach le roinnt irisí bhí an oiread sin eagarthóirí go mbeadh gá iad sin a liostáil in alt a bheadh bunaithe ar an iris áirithe sin). === Dímhaoiniú na nIrisí Gaeilge === Sa bhliain 2014, ar chúis laghdaithe mhaoinithe ón státchiste, d'éirigh [[Foras na Gaeilge]] as maoiniú a chur ar fáil do 10 n-iris nó nuachtán Gaeilge. B'iad sin '''An Sagairt,''' '''An Timire''', '''[https://antultach.wordpress.com/2017/10/30/murdair-mham-trasna/ An tUltach],''' '''[http://www.beo.ie Beo.ie]''', '''[[Feasta]]''', '''[https://cadhan.com/gaelsceal/ Gaelscéal], Lá Nua, Saol,''' agus dá iris a bhí ar shuíomh idirlíon Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge, Gaelport.com. [https://www.bai.ie/blog/2013/01/30/rochtain-nios-fearr-anois-na-riamh-ar-chlair-raidio-ghaeilge-a-bhuiochas-do-na-meain-dhigiteacha/ '''Cogar'''] agus '''[http://aroconnect.org/archive/?key=6F2B7D0864C3DCFFCE29FA999B42A02E&fbclid=IwAR2pkmjwao7Kla-jvwkqYxUi2HCRhlYE2c57MKV8qpaHlxQ4j8GzI5R-DSY As na Nuachtáin].''' Bhí deireadh tagtha le '''Goitse''' an bhliain roimhré agus ní raibh FnaG dá mhaoiniú. Roimh dheireadh na bliana agus théis babhta iarratasa chinn FnaG go maoineodh siad an nuachtán gréasáin úr '''[[Tuairisc.ie]]''' agus dhá iris '''[[Nós]].ie''' agus '''[[Comhar]].''' Sléacht ar earnáil iriseoireachta na Gaeilge a bhí sa dímhaoiniú agus theip ar mhisneach mórán des na scribhneoirí. Bhí ardán scríbhneoireachta á solathair ag na h-irisí seo agus lucht léithe farsaing acu uilg agus thar oíche múchadh é seo. Mhair dhá iris gan maoiniú, b'iad sin '''[[Feasta]]''' atá fós á mhaoiniú ag Conradh na Gaeilge agus '''[[an Timire]]''' atá á mhaoiniú as síntiúis. Eisíodh céad eagrán '''Timire Chroidhe Naomhtha Íosa''' i 1911, agus mar gurb é an t-iris Gaeilge is faide sa tsiúil é, bheartaigh an t-eagarthóir nach ligfeadh sé dó teipeadh fén a stiúir. Mar sin chinn sé daoine a aimsiú a bheadh toilteannach síntús a ghlacadh, agus de bharr a h-iarrachtaí tá os cionn míle sintus anois ag an iris. === Irisí agus nuachtáin átá fós á gcló nó á n-eisiúint ar líne === In ainneon na dímhaoinithe, lean roinnt irisí ag cló leo ar pháipéir nó ar líne agus tháinig breis irisí Gaeilge ar a bhfód. Siad sin '''[https://www.munsterlit.ie/Southword/aneas.html Aneas], [http://www.angaelmagazine.com An Gael]''' (as Meirceá), '''[https://gaeilge.org.au/ga/leamh/an-luibin An Lúibín]''' (ón Astráil), '''[http://maidineacha-caife.weebly.com/an-taobh-oacute-thuaidh.html An Taobh Ó Thuaidh], [https://online.flowpaper.com/7a630787/E32ONLINE/#page=1 Eipic], Iris Eoghanach, [http://www.irisleabhar.ie Irisleabhar Mhá Nuad],''' '''[https://www.misneachabu.ie/ar-n-iris-mionlach/ Mionlach]''', '''[https://open.spotify.com/show/3TmMHhtD0j4HxAHcpDb2Wp Nuacht Mhall], [https://peig.ie/nuacht2/ Nuacht-PEIG.ie],''' '''[http://www.gaelscoileanna.ie/news/media/nuachtan-nua-seachtain-do-mhic-leinn/ Seachtain],''' [https://developmenteducation.ie/app/uploads/2020/02/Irish-Aid-2020-Pupils-supplement-Irish_AW2.pdf '''Domhan Níos Fearr'''] agus ceann nó dhó eile. Ní raibh 'cín (lae) lín' ar nós [http://smaointefanacha.blogspot.com '''An Codú''']''',''' '''[https://imuscrai.wordpress.com/tag/imuscrai/ IMúscraí], [https://www.gaa.ie/api/pdfs/image/upload/ulms3dw0sprkazrzzlxd.pdf Cuaille],''' 7rl spleách riamh ar FnaG agus dá réir bhí siad in ann leanúint leo. Na cinn atá fós á mhaoiniú ag Foras na Gaeilge ná '''[https://tuairisc.ie Tuaraisc.ie],''' '''[http://nos.ie Nós.ie],''' '''[https://comhar.ie/iris/ Comhar],''' '''[https://comhartaighde.ie Comhar Taighde]''' agus '''[https://comhar.ie/og/ Comhar Óg].''' === Foinsí Taighde === Fuaireas an t-uafás teideal ó shuíomhanna gréasáin '''Leabharlann Náisiúnta na hÉireann''', '''World Cat,''' '''ISSUU''', '''Ainm.ie,''' '''Taisceadán Cheoil Dúchais na hÉireann''' agus tré an focal 'iris' nó nuachtán nó irisleabhar a scríobh i mboscaí cuarda éagsúla. [[Íomhá:Nos logo.jpg|mion]] [[Íomhá:Lógó Tuairisc.ie.jpg|mion]] Fuaireas an t-uafás eolas maidir le h-irisí na Sé Chontae ó thaispeántas a rinne '''Pobal''' i mBéal Feriste agus an leabhrán dar teideal Bolg an tSolair a d'eisigh siad sul má déanadh dímhaoiníodh orthusiúd. Bhí mórán teideal d'irisí éagsúla i leabhar Phillip O'Leary '''Gaelic Prose in the Irish Free State''' agus fuaireas neart eolas ó chuimhní m'athair [[Pádraig Ó Snodaigh]] a bhí páirteach i mórán irisí a eisiúnt é fhéin agus fuaireas neart eolas ar theidil inmheánacha Shinn Féin ó mo dheartháir [[Aengus Ó Snodaigh]]. Tá [[Conradh na Gaeilge]] fós len a heolas faoin lear mór irisí agus nuachtáin a d'fhoilsigh siad is a gcraobhacha thar na blianta. === Cíona Lín / Blaganna === Focal eile ar 'dialann' is ea 'cín lae'. Ciall 'cín' ná 'leabhar, dá réir luíonn sé le ciall gur 'cín lae lín' nó'n ghiorrúchán '''<nowiki/>'Cín Lín'''' a bheadh ar ''Web log'' nó ''Blog''. 'Blag' an sainfhocal a roghnaigh formhór siúd a bhí ag cuir a gcuid scríbhinn ar an ngréasáin ach 'Cín lín Uí Choinmín' an cur síos atá ag 'An Coimíneach' ar a iarrachtaí féin agus pléann Aonghus Ó hAlmhainn (duine des na Cin línteoirí is fada sa tsúil) an sainfhocal 'Cín Lín' ina alt 'Cín Lín nó Blag' ach ag deireadh an ailt roghnaionn feidhm a bhaint as 'blag' de dheasca blagadóir nó blagálaí a bheth éasca a rá. Eachtranaigh le Gaeilge a thosaigh na céad cíona lín as Gaeilge, B'iad siúd ''Séamus (Poncán) Ó Neachtáin'' i 2002, ''Panu'' ''Höglund'' i 2003 agus ''Hillary Sweeney'' i 2004. Lean ''Aonghus Ó hAlmhain'' iad i 2005 agus ''Eoin Ó Riain'' leis An Codú i 2006. Lean lear mór eile iad go raibh ré órga ann idir 2009 agus 2013 nuair a bhí os cionn 50 cín lín gníomhach. B'ait nár mhair an tromlach i ndiaidh dí-mhaoiniú na n-irisí Gaeilge - cá bhfios ach gur chaith an dimhaoiniú scáth dorcha ar an earnail tré chéile agus gur bhailigh an slua isteach ón dtrá, nó an é go ndeachaigh daoine i muinín na [[Meáin chumarsáide na hÉireann|meán soisialta]] atá i bhfad níos gasta chun freagrai a fháil ar thuaraimí. Cibé fáth, níl ach dosaen cín línteoirí fós ag gabhailt den cheird agus tá'n dream is luaithe chuige ''Hilary Sweeney'', [[Panu Petteri Höglund|''Panu Petteri Höglund'']], ''Denis King, Aonghus Ó hAlmhain agus Eoin Ó Riain'' fós ina measc. Tá 150 sa liosta atá ar fáil fé bhun liostaí na n-irisí agus nuachtáin. = Liostaí na n-irisí ⁊ nuachtáin = Fé 6 cholún lorgaíodh an t-eolas seo 1. '''Teideal''' 2. '''Cineál Foilseacháin''' 3'''. Blianta Eisithe''' 4. '''Buneolas''' 5. '''Eagarthóirí''' 6. '''Eolas Breise.''' Tá mórán bearnaí ann de thúisce easpa nó na foinsí eolais cuí. Féadfadh siúd le heolas cruinn é sin a líonadh isteach. Maidir le líon na n-irisí - aimsíodh '''378''' i n<u>Gaeilge Amháin</u>, '''117''' gcinn i n<u>Gaeilge agus Béarla</u>, '''9''' gcinn i n<u>Gaeilge, Gaeidhlige agus Béarla,</u> '''10''' gcinn <u>Ilteanngach,</u> '''10''' s<u>raith Ghaeilge i nuachtáin Béarla</u> (is cinnte go bhfuil níos mó), '''83''' gcinn le <u>teideal Gaeilge</u> le h<u>altanna i mBéarla</u> agus '''2''' cheann i m<u>Béarla</u> <u>ag plé na Gaeilge</u>. == I nGaeilge amháin == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas / Nasc''''' |- |'''Ach''' |Iris |?<1962>? |Irish Chuallacht Cholm Cille i gColáiste Mhá Nuad | | |- |'''Acta Medica Gadelica''' |Sraith |1983-1985 |Iris Acadamh na Lianna |''Liam Ó Sé'' |''is é bhunaigh é'' |- |'''Agus''' |Iris Míosúil |1961-98 |Corcaigh |''Diarmuid Ó Murchú ansin Diarmuid Ó Súileabháin'' ''don triú bhliain deiridh nuair a baineadh an deontas daofa.'' | |- |'''Aiséirigh / Aiséirí''' |, |1942-50?-75 |Bliainiris Chraobh na hAiséirí CnaG. Clóite ag Nuachtáin teo. |''Gearóid Ó Cuinneagáin'' |''Déanadh míosgán Béarla as nuair a scoilt an chraobh is nuair a bhunaigh Gearóid an páirtí polaitiúl Ailtirí na h-Aiséirigh.'' |- |'''Amárach (guth na Gaeltachta)''' |Nuachtán |1953-83 |Muintir na Gaeltachta / Comharchumann Chois Fharraige.Indreabhan, | | |- |'''Aimsir Óg''' |Iris |1999-'00> |Scéalta Aistí Dánta, Cúrsaí reatha, Critic, Béaloideas, Teanga |''Micheál Ó Cearúil'' |''trí h-eagrán (ceithre leabhar, eagrán a 3 i dhá chuid)'' |- |'''Aisling''' |Iris |1973-75>? |Iris ócáidiúl Dhún Chaoin cló Dhún Chaoin 10p mí na Nollag tháinig an chéad eagrán de Aisling – Pobal 24 Beal. 1974 |''Mícheál Ó Dubhshláine/ Aogán Ó Muircheartaigh'' |''dírithe ar phobal Dhún Chaoin is mó a bheidh sé de réir cosúlachta. Fíor iris logánta í idir dréachtú, bhéarsaí agus nuacht an pharóiste fiachla ann fosta – Pobal 24 Bealtaine 1974'' |- |'''An Aimsr Óg -''' |sraith |2002-'06 |Páipéar Ócáideach ag plé an teanga |''Micheál Ó Cearúil'' |''7 n-eagrán'' |- |'''An Aimsir Óg''' |sraith |2002-'04 |Paimfléid ar chás na Gaeilge i mórán rémsí |''Micheál Ó Cearúil'' |''5 eagrán'' |- |'''Anam Bheo''' |Nuachtán |2008 >? |Nuachtán mhíosúi de chuid na Bruiséile | |cruthaithe ag Pobal Gaeilge na Bruiséile |- |'''An Bárd''' |Iris |?<1917>? |Arna chur amach do mhuintir na Láimhe Deirge Béal Feirsde | |Uimh. 176 = 1917 |- |'''An Barr Buadh''' |Iriseán |1912 (3 mhí) |Seactanán Polaitiúl a bunaigh Pádraic Mac Piarais – |''Pádraic Mac Piarais'' |Lean ó Mhárta go Bealtaine 11 eagrán |- |'''An Bhearna Bhaoghail''' |Nuachtán |1912>? |idir láimhe ag Comhluadar Airt Uí Ghríofa 6 Sr. Fhearcair CA Shinn Féin | | |- |'''An Birín Beo''' |sraith |1824- 1925 |Gaeltacht Músgraidhe Corcaigh | | |- |'''An Branar''' |Iriseán |1919 - 1925 |Ó 1919-1920 Eisíodh as plás Ely (seoladh Chraobh na gCúig gCúigí CnG) Muintir an Bhranair, BÁC a d'eisigh é i 1925 as 122 faiche stiabhna (school of Irish Learning – Osbern Bergin) | | |- |'''An Bréagán''' |Iriseán |1912 – 1918 |Páipéir tosnuightheoirí Chraoibhe na gCúig Cúigí de CnG | |6 orlach x 4orlach – Do lucht foghlamtha ranganna G na craoibhe. Lámhscríofa sa chló Gaelach' |- |'''An Bhrídeog''' |Iriseán |1929 -32 |eipic |''Louise Gavin-Duffy ??'' |Leanann mar 'Fé Bhrat Bríghde' |- |'''An Briathar Saor''' |sraith |1994-96 |Chuile cheathrú? Wales Comhluadar Chaerdydd |''Patrick Egan'' | |- |'''An Camán''' |sraith |1898-38>? |Míosachána r aibh CnaG CLG páirteach ann. Cómh-Choiste na g-Cumann nGaedhealach BÁC |''Donnchadh Ó Brian / Pádraig Ó Caoimh'' | |- |'''An Caomhnóir''' |Iris |1989-'13>? |Nuachtlitir Fondúireacht an Bhlascaoid | | |- |'''An Chearnóg''' |Iris |1923 -25 |Iris Chonnachtach a bhí ar thaobh na bPoblachtach |''Athair Micheál Mac an Mhílidh an bhainisteoir'' |clóite ag Connaught Telegraph |- |'''An Chléir''' | |1937>? |Tuarascbháil Chumann na Sagart nGaedhealach | | |- |'''An Chóisir Cheoil''' |leabhrán |?<1952-60>? |120 amhrán i 12 leabhrán amhráin |''Seán Ó Tuama'' | |- |'''An Chraobh-Ruadh''' |sraith |1913 -? |CnG Bhéal feriste / Árd-sgoil Ultach | | colspan="5" |irisleabhar Chonnartha na Gaedhilge ghá chur amach ag muinntir na h-Ard-Sgoile Ultaighe, Béal Feirsde |- |'''An Claisceadal''' |sraith |1930-40 |Leabhrán le amhráin i nGaeilge |''Colm Ó Lochlainn'' | |- |'''An Codú''' |Iris ar líne |2006 -2021> |Smaointe Fánacha as Chonamara |''Eoin Ó Riain'' | |- |'''An Coileach Grinn''' |Greanán |1952>? |Greannán Gaeilge micléinn UCD |Micheál Ó Cíosóig agus Micheál Ó Bréartúin |''ainmnithe i ndiaidh proinnteach 'The Green Rooster''' |- |'''An Crann''' |Sraith |1908-24>? |Coiste Feis Thír Chonaill. | |Foilsithe leis An Stoc (1917-1920, 1923-1931) Cf. R. de Hae, Clár-Litridheacht na Nua-Ghaedhilge. | |- |'''An Cúléisteoir''' |Irislín |2004 – 2009 |Irislín Chonamara |''<nowiki>http://anghaeltacht.net/ce/cartlann/0101.html</nowiki>'' |Foilsithe agFoilsitheoirí Read-out i mbaile na hAbhann ag |- |'''An Déiseach''' |Sraith bliantuil |1963>? |CLG PhortLáirge | | |- |'''An Domhain''' |Nuachtán |1991 |Aon eagrán amháin (meastar) | |Amhail is gur nuachtán triallach a bhí ann mar go raibh litreacha ón bpoball sa chéad eagrán agus freagra crossfhocal an eagrán roimhe san eagrán sin freisin. |- |'''An Dréimire''' |Sraith mhíosúil |1987 -1996 |Do lucht Ardteiste. Leantar mar 'Dréimire' i 1997 |''Áine Ó Cuireáin'' |Clóite ag Anois Teo. Go '97 ansin ~Gael-Linn. ''Ní fios ar clóadh idir 2001-08'' |- |'''An Duibhneach''' |Iris |?<1974>? |Iris Ráithiúl Coisde Cearta `Sibhialta'/náisiúnta Chroca Dhuibhne 5p |''Breandán Mac Gearailt'' |Tar éis do Breandán Mac Gearailt éirigh as bheith ina eagarthóir ar Misneach bhunaigh sé seo. |- |'''Aneas''' |Iris |2020 > |Belles Lettres as Gaeilge. Filíocht, Gearrscéalta, Critic liteartha |''Simon Ó Faoláin'' |(Southward Editions €10 Corcaigh (ionad Litríochta an deisceart), d’fhás seo as an forlíonad Gaeilge dar teideal |- |'''An Fiolar''' |Iris |1930>? |Irisleabhar Scoile na Mainistreach (conc na mainstreach i dTuaisceart Éile) | | |- |'''An Fíor Éirionnach''' |Iris |1862>? | |''Richard D'alton is a scríobh'' |A scarce Tipperary journal” -Journal of the Waterford and South-East of Ireland Archaeological Society, Vol. XIII, pp. 107-111, 1910 |- |'''An Gael''' |Iris |2009-'21> |Cumann Carad na Gaeilge a chuireann amach é. | |An cumann céanna a chuir An Gaodhal amach in 1881 |- |'''An Gael Óg''' |Nuachtlitir |2011-13> |[[Na Gaeil Óga]] CLG a chuir amach | | |- |'''An Gael – An Dord Féinne''' | |?<1929 >? |[ Iml 7 Uimh.5 1929 ] | |deirtear go raibh an tArdeaspag ina chathaoirleach ar choiste a bhí ag bailiú airgid chun foclóir Gaeilge, a rinne Michael O’Keeffe as Sráid na Cathrach, a fhoilsiú. |- |'''An Gaedheal''' |iriseán |1916>? |The Gael : a weekly journal of stories, sketches, news notes, songs, etc | | |- |'''An Gaedheal Óg''' |Iris |?<1937-1945 |Iris do dhaltaí bunscoile. Bráiṫre Críostaṁla na h-Éireann a bhí istigh san iris 'Our Boys' | |Tháinig Tír na n-Óg sna sála air. De thúisce achannaí ó T. Deirg go Seán McEntee Aire. Airgeadais a foilsíodh an GÓ |- |'''An Gaeilgeoir''' |nuachtlitir | |Bráithre Críostaí na hÉireann BÁC | | |- |'''An Geata /An Geatín''' |Sraith / irislín |1993 -2021> |Nuachtlitir Ghaelacht na Mí | |Tugadh An Geatín air nuair a foilsíodh ar an idirlín amháin é |- |'''An Ghaoth Aneas''' |forlíonadh |2011>2016 |forlíonadh Gaeilge den iris Southword a d’eisigh Ionad Litríocht an deiscirt. |''Ailbhe Ní Ghearbhuigh ‘11-’14 + Colm Breathnach ‘15-’16'' |12 eagrán a thosaigh le heagrán a 20 de Southword , Mhaoinigh Foras naGaeilge é. Tháinigh Aneas ina dhiadh i 2020 |- |'''An Giolla''' |irisleabhar |1951>? |Iris oifigiúil Giollaí na Saoirse | | |- |'''An Giorrfhiadh''' |Iris |1922>? |Iris Ghaeilge Phríosúin an Churraigh |''Proinsias Ó Riain'' | |- |'''An Glaodh''' |Iris |?<1945>? |An taon páipéar scoile sa tír scríofa i nGaeilge | | |- |'''An Glór''' |Iris |?<1940-47>? |Iris CnG Áth Cliath, Gach ré Shatharn |''Anraoi Ó Liatháin -'' |[ar fáil i leabharlann Gilbert Sr. An Phiarsaigh] Thánig 'Feasta' ina dhiadh. |- |'''An Grianán (CnG)''' |Páipéar | |Páipéar Cinn Bhliadhna do Ghaedhealaibh Chorcaighe : ar n-a chur amach ag Craoibh Naoimh Fionn-Bharra. | | |- |'''An Guth''' |Iris i bhfoirm leabhar |2003 – 2012 |Duanaire Gaeilge- Gaidhlig - Iris filíochta is próis – bliantiúl-ish |''Roddy Ó Gorman'' |Foilsithe ag Coiscéim 7 gcinn ar fad. ''“leanbh caithiseach Rody Gorman, a chuir filí Éireann agus Alban ag cabaireacht'' le chéile.” - ''Alan Titley'' |- |'''An Iodh Morainn''' |sraith |1940-46>? |Bliain Iris Cumann Gaelach Choláiste na hOllsgoile Áth Cliath |''Dónall Ó Móráin 7 Roibeárd Mac Góráin'' |Cló G. |- |'''An Iris''' |Iris |1945-46 |An Gúm – iris faoi scáth 'The Bell' |''Séamus Ó Néill'' | |- |'''An Lámh Dhearg''' |Iris |1971-74? |Coiste Troda Gaedhealtacht Dhún na nGall |''Seán Ua Cearnaigh (a bhí ina Chumannach)'' |Deich n-eagrán ar fad. ''Tá an stailc scoile i gcoinne chléir'' Bhaile Na Finne..... Meabhraíonn An Lámh Dhearg, uimh a 5, dúinn conas mar atá. - Pobal 6 DF 1978 |- |'''An Lasair''' |Iris |1919 |''níor foilsíodh riamh é (de thúisce gur líon An Branar an bhearna)'' | |Thug Seán Tóibín (athair Tomás agus Néill corcaigh) iarracht ar iris nua An Lasair a bhunú i 1919 chun an bhearna a d’fhág bás Irisleabhar na Gaedhilge a líonadh |- |'''An Leabharlann''' |Iris |1932>1938 |Journal for the Library association of Ireland | | |- |'''An Léitheoir''' |sraith |1955-1992>? |Bulletín na gciorcal Léitheoirí | |Nuacht Phortláirge a chuir i gcló |- |'''An Leughthóir Gaedhealach''' |Iris |1897>? |Iris Chraobh na Laoi. CnaG |''Osborne Bergin'' | |- |'''An Linn Bhuí''' |sraith |1997-'18>/ |Iris Ghaeltacht na nDéise (bliantúil) |''Leabhair na Linne / Pádraig Ó Meacháinn (UCC?) Aoibhnn Nic Dhonnachadha'' | |- |'''An Litríocht''' |Iris Míosúil |1953>? | |''Seán Ó Cuill'' |Cuireadh roinnt eagrán amach. Deartháir leis an eagarthóir é an manach Capaisíneach Pádraigh Ó Cuill. |- |'''An Lóchrann''' |sraith |1907-1931>? |Páipéar Gaedhilge in Aghaidh Gacha Míosa / Páipéar dátheangach míosamhail le h-aighaidh Gaedheal???? |''Pádraig Ó Siocfhradha 1907-13, Cormac Ó Cadhligh 1930-31'' |Pápeur le Gaedhilg in aghaidh an mhíosa (Ciarraí). “''d’fhéach Pádraig Ó Siochfhradha  chuige gur Ghaeilge amháin a bheadh i gcló inti”'' |- |'''An Lóchrann''' |Iris/leabharán |1969/1970 |Iris chomhairle Fhianna Fáil in Áth Cliath, Lár-Thuadh | |Uimh 2-3, Meitheamh 1969, June 18,1969 |- |'''An Lúibín''' |nuachtlitir |2004-2021> |Nuachtlitir Chuman Gaeilge na hAstráile |''Colin Ryan (aois 80)'' |Gach Coisís |- |'''An Muimhneach Óg''' |Iris |1903-05 |Irisleabhar Míosumhail chun Cabrughadh leis an Dream atá d'Iaraidh Éire Dhéanamh Gaedhealach | |páipéar míosúil a chuirfeadh an Cork Sun amach |- |'''An Músgraigheach''' |Iris |1943-45 |Bulletín ráithiúl do mhuintir Mhúscraí a d'fhoilsigh Cáirde Mhúsgraigheí | | |- |'''An Múscraíoch''' |Iris |1991>? |Corcaigh | | |- |'''An Nasc''' |Irisleabhar |1958>? |Journal of the Irish in German Society Vol.1 no.1 | | |- |'''An Nua Aois''' |Iris |2007-2021>? |Iris Ollscoil Bhaile Átha Cliath, Litríocht acadúlach agus tuaraimí |''Emma Ní Nualláin'' | |- |'''An Phoblacht''' |Nuachtán |2012 |Eagrán speisialta do Ard Fheis Sinn Féin 2012 - iomlán i nGaeilge | | |- |'''An Réalt''' |Iris |?<1920 -25>? |Iris an chumainn ghaeiligh Ollscoil ÁC | | |- |'''An Réiltín''' |Iris |1947>1969>? |Feasachán oifigiúl Ógra Éireann ( cumann gaelach daltaí i scoileanna Na Bráithre Críostaí) |''T.N. > Ó Briain, Liam Ó Caithnia'' |Débhliantiúl (ráithiúl amantaí) filíocht, altanna. ''Im 15 Eag 1 1969 (1961=imleabhair 14)???'' |- |'''An Reiviú''' |Iris bhliantiúl |2013-'14> |Iris léann teanga. Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge | | |- |'''An Reult''' |sraith |1920-25 |Irisleabhair na hOllscoile BÁC | |''Arna chuir amach do lucht an Chumainn Ghaedhealaigh i gColáiste ma h-Ollscoile i mBÁC'' |- |'''An Ridireacht Liteartha (1)''' | |1917 |Bunaithe ag Pádraig Ó Conaire d'fhonn cabhrú le scríbhneoireacht Ghaeilge |''Pádraig Ó Conaire'' | |- |'''An Róimh''' |Iris bhliantiúl |1923-25 ??1932>? |Irisleabhar Gaedheal ag cur síos ar imtheachta na bliadhna 'sa Róimh. |''Eric Mac Fhinn'' | |- |'''An Saol Gaelach''' |sraith |1950-1965 |Comhdháil na Gaeilge, 44 Sráid Chill Dara | | |- |'''An Sagart''' |Iris |1958--2015. |Iris Cumann na Sagart – Coláiste Phádraig / foilsithe ag An Sagart. Ailt ar spioradáltacht, diagacht, liotúirge, éacuiméachas, ar Ghaeilge 7rl |''An tAth. Colmán Ó hUalacháin 7 Tomás Ó Fiach 1958 -1963'' ''Pádraigh Ó Fiannachta ó 1964 - 1973 / 1978 -1988 go 2015?'' An tAth. Cathal Ó hÁinle 1974-1977 | |- |'''An Scríobhnóir Óg''' |Iris/leabhar? |2013>? |Cnuascacht gearscéalta scríofa ag micléinn Coláiste na Tríonóide | | |- |'''Anseo is Ansiúd''' |Nuachtlitir |2016-2019>? |Pobal ar a'n iúil, Ceantar an Omaigh. 16 leathanach |Pádraig Mac Congáil |Feasachán imeachtaí Ghaeilge an Ómaigh agus Fhearmanach<nowiki/>https://issuu.com/pobalaraniul/docs/nuachtlitir_eagran_5_me_n_f_mhair_2019 |- |'''An Sgéal Nua''' | |1920->? |foilsicheán Náisiúnta Trá Lí - Uimh 1 1920 | | |- |'''An Sguab''' |Iris ráithiúl |1922-32>? |cur síos ar chírsaí na hÉireann, léimheasanna, litreacha, comórtaisí 7rl |''Eamonn Mac Giolla Iasachta Pádraig Ó Cadhla a bhunaigh'' |nasc leis An Lóchrann |- |'''An Síol''' |Iris meánscoile |1952? |Iris Choláiste an Mhuireadaigh, Béal An Átha, Maigh Eo |''Peadar Bairéad (94)'' |Aon iris amháin a clóadh, Meánscoil B a bhí i gceist |- |'''An Síol''' |sraith |?<1942-69>? |Blian-Iris An Chuallacht Gaelaí, Ollscoil Chorcaí | | |- |'''An Síoladóir''' |iriseán |1920-22 |Irisleabhar Cumann na Sagart nGaedhealach | |Muintir Mhic an Giolla BÁC a d'Foilsigh |- |'''An Síoladóir Nua''' |iris ar líne |Earrach 2016 |Aistí stairiúla ar chúrsaí eaglasta Ghaeiligh. Stair An Sagairt leis. |''an tAth. Martin Mcnamara.'' |Ní raibh ann ach an taon eagrán amháin, óir gur éag an eagarthóir. |- |'''An Sléibhteánach''' |sraith |1912-38>? |Irisleabhar Choláiste Chnuic Mhellerí |''An tAb Mauris (Muiris Ó Faoláin) a bhunaigh'' |Iris na Mainistreach i gCeapach Choinn |- |'''An Staighre''' |sraith |1994-1997 |Foilsithe ag Anois, gaolta le Céim | |míosúil |- |'''An Stoc''' |Irisleabhar |1916-1932 |Colaiste na hOllscoile Gaillimh |''Tomás Ó Máile'' |míosúil |- |'''An Stoc''' | |1990 -?? |Arna Fhoilsiú ag Dáil Uí Chadhain | | |- |'''[http://maidineacha-caife.weebly.com/an-taobh-oacute-thuaidh.html An Taobh Ó Thuaidh]''' |Iriseán |2014-2020> |'Ar fud cathair Átha Cliath' Iris mhíosúil Árna fhoilsiú ag Triúrach na Cathrach (BÁC) |''Pádraig Mac Éil'' |Á  scríobh ag agus dos na 43 maidineacha Caifé ar fud Chathair Bhleá Cliath. Clóite in A4 den chéad uair d’eagrán Eanáir Feabhra 2020, A5 roimhré. Coinneofar leis théis na pandéime. |- |'''An Teachdaire Ghaelach''' |iriseán mhíosúil |1829>? |Iris i nGaeilge na hAlban |''An Doctúir Urramach Tomás Mac Leoid'' | |- |'''An Teachdaire Ghaelach''' |foilseachán |185? |Nior foilsíodh riamh é – Béalfeiriste |Roibeád Mac Adháimh |Bhí sé beartaithe ag R Ma Adh. Ach is dócha go raibh in iomad oibre in ullmhú an fhoclóra le Aodh Mac Domhnaill. |- |'''An Teaghlach''' |Iris |1965 -1970 |Iris Cumann na dTeaghlaigh Ghaelacha, míosúil |''Fionntán Mac Aodh Bhuí'' |Bunaithe i mBÁC ag an eagraitheoir, is a chlann ag freastal ar Scoil Lorcáin. Leanadh dá gcló i gCorcaigh in Áras an gCraoibhín ar feadh 3 bhlian. Cuireadh roinnt eagráin i gcló i mBéal Feriste sa tsean-chló Níor lean ach ar feadh roinnt blianta, iarradh ar na coistí éagsúla na h-irisí ascríobh agus a chló iad féin. Rinneadh ceann i mBéal Feriste. |- |'''An t-Eaglaiseach Gaelach''' |sraith |1919-28 & 90-92 |Iris Gaeilge Eaglais na hÉireann (The Gaelic Churchman) | |Cumann Gaelach na h-Eaglaise, Deilgnis BÁC |- |'''An t-Eagrán''' |sraith |?<-2014> |Páipéir Gaeilge anChloáiste DIT san @edition. Scríobh do fhocail, inis do scéal | |<nowiki>https://twitter.com/eagrandit</nowiki> |- |'''An Teanga Mharthanach''' |sraith |1989-1994 | | |Clóite sna Stát Aontaithe |- |'''An t-Éireannach''' |Iris |1910 -13>? |Iris an Chonartha in London |''Pádraig Sáirseál Ó hÉigarrtaigh'' | |- |'''An t-Éireannach''' |Nuachtán |1934-37 |'Guth na nGaedheal' - Páipéar seachtaineamhail |''Seán Beaumont'' |''Nuachtán Sóisialach Gaeltachta.'' Leabhar scríofa ag [https://www.jstor.org/stable/23197288?seq=1 Eamon Ó Cíosáin] ina dtaobh. Seán Beaumont a mhaíomh i 1937: ‘… we have what no other Irish paper ever had, a circulation in the Gaeltacht’. <nowiki>http://ga.sciencegraph.net/wiki//An_tÉireannach_(iris)</nowiki> |- |'''An t-Éireannach''' |Neamhrialtán |1985-1989 |Foilsithe I bPáras | | |- |'''An tEolaí''' |Nuachtlitir |1991 -2004 |Iris Eolaíochta don meánscoileanna | |Clóite go ráithiúl ag An Gúm |- |'''An t-Iniúchóir''' |Iris |?<1924 |Iris clóite i Meirceá |''Pádraig Feirtéar'' | |- |'''An t-irisleabhar''' |sraith |<?1930-41>? |Ollsgoil na Gaillimh | | |- |'''*An Timire -''' '''''[Timire an Chroí Naofa (Íosa) / Timthire Chroidhe Naomhtha Íosa]''''' |Iris ráithiúl |1911-2021> |Foilsiúcháin Ábhar Spioradálta na hÍosánaigh (Leabhrán An Chuallachta Chráibhthigh á ngoirthear an Apstalacht Urnaightheach) |''An tAthair Frainc Mac Brádaigh'' |An t-iris leanúnach is sine sa Ghaeilge 7 in Éireann. ''Thosaigh mar Timthire an Chroidhe Naomhta Íosa'' |- |'''An Tír''' |Iris |1928-34 |Míosachán Gaedhilge | |Cló Lucht Laighean |- |'''An Tobar''' |Iris |?<2003>? |Iris choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |lean mar flúirse |- |'''An Tobar''' |Iris |<?2006>? |Tréimhseachán de chuid Institiúid Oideachais Marino | | |- |'''An t-Óglach''' |Tréimhsecháin |1918 -1923 |Óglaigh na hÉieann Old Dublin Brigade, , The Irish Army Quarterly |''Maj.Gen. Piaras Beaslaí'' |Clóite i 6 [[Sráid Fhearchair]] áit a raibh Oifigí Shin Féin sul má bhí oifigí Chonradh a Gaeilge ann. |- |'''An t-Oibrí''' |Sraith | |Ardchumann Oibrithe agus IL tSaothar na h-Éireann | | |- |'''An tOireachtas (tír agus teanga)''' |sraith |??? |Foilsithe i mBÁC | | |- |'''An Treallán''' |Iris |1952 |Roinn Oideachas (aon eagrán amhán a bhí ann cháin An Cadhnach é i Comhar) | |Ní cuireadh amach ach an t-aon Eagrán Amháin |- |'''An Trodaí''' |Iris (teanga?) |1982>? |Iris (lámh scríofa) Gaoltachta chimí Phoblachtacha Phort Laoise |''Dessie Ellis, Eamonn Ó Nualláin'' | |- |'''An tUltach''' |Iris mhíosúil |1924-'17> |Comhaltas Uladh de chuid Conradh na Gaeilge | | |- |'''An Tuairisceán''' |Nuachtlitir |<1970-1971->? |Scaipiúchán Inmheánach Amháin (meitheamh 1970 'Nuachtlitir atá ag an gConradh' – Pobal 8 Eanáir 1971 | | |- |'''An Tuairisceoir''' |Cín Lae Lín |2013-'21> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. |''Ciarán Dúnbar'' |<nowiki>https://antuairisceoir.wordpress.com</nowiki> |- |'''Anam Beo''' |Nuachtán |2008>? |Nuachtán do Phobal Gaeilge na Bruiséile | | |- |'''Anois''' |Nuachtán |1984-96 |Curtha aamach ag Gael-Linn | |Tháinig seo in áit Inniu is cuireadh Foinse ina h-áit siúd |- |'''Ar Aghaidh''' |Nuachtán/iris |1931-70>? |'Míosacán' Páipéar le Gaedhealachas, Litridheacht, Éargna agus Géileagar |''Eric Mac fhinn'' |Scríobhadh é sa sean chló i gcónaí |- |'''Ár nGuth Féin''' |Iris |?<1975>? |Iriseáin cimí poblachtánach H-Block | | |- | | | | | | |- |'''Banba''' |Irisleabhar |1901 – 1906 |Clóite ag Muinntir Ḃrúin agus Nualláin | | |- |'''Beo''' |Irislín |2001 - '14 |irislín de chuid Oideas Ghael - Gleann Cholm cille |''Seosamh Mac Muirí'' | |- |'''Bheul''' |Iris |?<2018> |[Iml 20 eag 2 Meith '18 Ionad na Gaeilge Labhartha UCC |''Nuala de Búrca'' | |- |'''Biseach''' |sraith |1966 – 2019> |Cumann Forbartha Chois Fharraige |''Seosamh Ó Braonáin ('18)'' | |- |'''Blaiseadh''' |Bliainiris |2004 - '06 |Bliainiris de chuid An Béal Binn Brí Chulainn [Trí h-eagrán] |''Nuala Nic Con Iomaire'' | |- |'''Blas''' |Iris Raidió |?<2015> |Irish Raidió mar Phodchraoladh ó BBC Uladh | | |- |'''Bliainiris''' |Iris+ Irislín |1999 – '16? |Foilsithe ag Carbad, Ráth Cairn uimhi 11. Carabad a chló ansin Leabhar Breac. |''Ruairí Ó hUigín agus Liam Mac Cóll'' | |- |'''Bliainiris na Scéime (trinity)''' |Iris | | | | |- |'''Bolg an tSolair''' |Iris |1837 |Curtha amach ag The Home Mission | |Aithris ar ainm an chéad iris le Gaeilge a tháinig amach I 1795 |- |'''Breacadh''' |Iris |2003 – '13>? |Príomhiris Náisiúnta Na Gaeilge, trí n-uaire sa bhliain i Ngaeilge Nádúrtha na Gaeltachtaí |''Bunaithe ag na Coistí Gairmoideachais'' | |- | | | | | | |- |'''Cairde''' |Míosachán |1979 -1982 >? |(iml 4 uimh 11 1982) “Míosacán Cairde Gaelinn” | | |- |'''Ceiliúradh an Bhlaoscaoid (Iris na hOidhreachta)''' |Sraith |1989 – '14> |Ábhar léachtaí ar reimsi éagsúla de shaol an bhlascaoid |''Micheál De Mórdha'' |15 cinn. 1 Is 2 Foilsithe ag An Sagairt, Coiscéim ó uimh a 3 |- |'''Céim''' |Iris oideachais |1996-2014 |Don ard teist,gnáth leibhéal agus an idirbhliain freisin, Leantar mar 'dréimire', 'idirchéim' 7 'staighre' |''clóite ag Anois Teo.'' |ní h-eol ar foilsíodh idir 2001-2011 |- |'''Ceol ár Sinsear''' |Iris |1906? 1924-25> |Traditional Irish airs selected from Ceol ár Sinsear, Ár gCeol Féinig, Sídh-cheol, songs of the Gael arranged By Annie W.Patterson |''Ath. Padraig Breathnach a Chruinnigh'' |Clóite agMuintir Bhrúin agus Nualláin |- |'''Cic''' |Iris |?<1985>? |Iris do Ghael Óga Bhéal Feriste | | |- |'''Cillín''' Iris na Cheathrún Rua |iris |2013-2014 |Ábhar léitheoireachta a cgur ar fáil ón bpobal dn phobal ar a dhúchas féin |''Máire Ní Chualáin, Máire Feirrtéar, Máire Ní Fhlaithartaigh, Breandán Feirrtéir'' |altanna ar stair áitiúl ar dhaoine áitiúla, 7rl |- |'''Cinnlínte.blogspot /@ceannlinte''' |Iris ghréasán |2014 |Ábhar nuachta ilghnéitheach | |An chéad Postáil in Eanáir 2014 is stadadh ag cur ábhar leis i 12 Márta 2014, |- |'''Claoímh Solais an Churraigh''' |Iris Míosúil |1996>? |Eisithe ag cór na n-oifigeach san choláiste oiliúna sa gCurrach |''Micheál Mac Gréil An chéad eag:'' | |- |'''CLO''' | | |An club Leabhar BÁC | | |- |'''Cló: nuacht 35,''' |sraith | |Journal of the Irish print union | |Lean seo i ndiaidh “Míosachán na gClódóirí” |- |'''Cogar''' |Iris |2010 - '11>? |Iris stílbheatha agus comhrá comhaimseartha na hollscoile |''Cathal mac Dháibhéid, Eoin Ó Murchadha'' |Iris Chumann Gaelach UCD |- |'''Cogar''' |Iris idirlíon | |Iris mar sheirbhís do chraoltóirí raidió le Gaeilge, | |Gaelport.com CnnaG |- |'''Cois Deirge''' |Iris |1977 - 90 | | |Scríobh Seán Ó hÓgáin ann. |- |'''Comhar''' |Iris |1942 – 2021> |Iris Míosúil | | |- |'''Comhar Óg''' |Iris |2013 – 2020> |Iris liteartha agus ealaíne de shaothar déagóirí. | | |- |'''Comhar Taighde''' |Iris |2015 - 2020> |Ríomhiris acadúil phiarmheasta bhliantúil | | |- |'''Comhphairtíocht ar son na Spriocanna''' |Iris ar líne |2021 - >? |Iris eile do dhaltaí scoile ó Chúnam Éireann | |Clúdach céanna le 'Domhan Níos Fearr' ón roinn gnóthai Eachtracha https://www.ourworldirishaidawards.ie/wp-content/uploads/2020/10/Irish-Aid-2021-Pupils-supplement_IRISH_Online-version-2.pdf |- |'''Comhscéala - nuachtlitir''' |Iris mhíosúil |1995>? |CnnaG | | |- |'''Cothrom (na) Féinne''' |Iris |?<1940>? |Iris de chuid Choláiste na h-Ollscoile BÁC |''Dónall Ó Móráin / Aogán Brioscú'' | |- |'''Craic''' |Iris |?<2008 >? |Irisleabhair Nua Na Cuallachta, i nDoire | | |- |'''Craobh Rua''' |Iris |>1913< |Craobh Rua CnaG 1 eagrán amháin (dar le Aodán Mac Póiín) |''Cú Uladh? Alt leis ann'' | |- |'''Cuaille''' |Iris lín |2020 - 2021> |Iris nua Ghaeilge an CLG, feiliúnach do lucht meánscoile |''Jamie Ó Tuama'' |Bunaithe ag oifigeach Gaeilge an CLG Jamie Ó Tuama le linn an chéad tréimhse dianghlasála 2020 |- |'''Cuisle na nGael''' |nuachtlitir | |Iris Choláiste Ollscoile BÁC | | |- |'''[http://homepage.tinet.ie/%7Ecuisle1/cuisle.htm Cuisle] -''' '''''iris don nua aois''''' |Iris |1998 - 2000 |Foilseachán an Phobail, Casla. Bhí baint ag Pléarácha leis |''Uinsin Mac Dubhghaill'' |Donncha Ó hÉalaithe a bhunaigh |- |'''Cumarsáid''' | | |Iris bhliaintiúl scoil iriseoireachta i Ráth Maonis | | |- |'''Cumarsáid:''' '''''Ceol Cois Móire''''' |Iris | |Bunaithe ag Padraig Ó Fiannúsa mar chuid de Cumann seanchais Cois Móire. | | |- |'''Cumasc''' |Iris idirlíon |1998 |An chéad Iris Ghaeilge ar an idirlíon |''Cynthia Ní Mhurchú'' |Comhfhiontar de chuid RnG, Foinse agus telecom Interneta |- |'''CultúrLán''' |Iris |?<2015-2017>? |Foilsiúcháin idir nuacht agus fógrai imeachta dé-mhíosúil Chultúrlann Mhic Adaim - Ó Fiach |''Conchubhair Ó Lioatháin'' | |- | | | | | | |- |'''Dáil Na Mumhan''' |nuachtlitir |?<2012 - 2014>? |Imeachtaí i gCúige Mumhan - nuahtlitir CnG i gcúige Mumhan | |www.dailnamumhan.ie |- |'''Dearcadh''' |Nnuachtán |?<1954>? |“Cuirtear an Náisiún Gaedhealach i n-ath-réim” | | |- |'''Deile''' |Iris |1995>? |Iris mhuintir Chonamara i mBaile Átha Cliath | | |- |'''Deirdre''' |Iris |1954 – 86 |Iris na mBan |''Gearóid Ó Cuinneagáin'' | |- |'''Dinnseanachas''' |Iris |1964 – 67>? |Iris Chumainn Logainmneacha | | |- |'''*Domhan Níos Fearr''' |Iris |2019 - 2021> |Iris do bhunscoileanna chun spriocanna Cúnamh Éireann a mhúineadh. | |Eisithe ag an Roinn Gnóthaí Eactracha <nowiki>https://developmenteducation.ie/app/uploads/2020/02/Irish-Aid-2020-Pupils-supplement-Irish_AW2.pdf</nowiki> |- |'''*Dréimire''' |Iris oideachais |1997-2021> |cleachtaí d'ardleibhéal na hardteiste i bhfoirm iris a clóitear 6 nuair sa bhlian | |Gael-Linn féach idirchéim 7 staighre https://www.gael-linn.ie/en/teaching-learning/dréimire/113-0/ |- |'''Dúchas''' |Iris |?<1962 – 1966>? |Iris Chumainn Ghaelaigh Choáiste Phádraig, Droim Chonrach | |Cóip ar fáil ó ABE Books |- |'''Duilleog''' |Nuachtlitir |2008 - '19 |Nuachtlitir Chomhair Chumainn forbartha Ghaoth Dhobhair, An chrannóg, Doire Beag | |http://www.bealoideasbeo.ie/Duilleog |- | | | | | | |- |'''Éarna''' |Irisleabhar |1922-25 |Irisleabhar fe chúram an Scoil Cheilteach i gcoláiste na hOllscoile i gCorgcaigh | |''“Aims to encourage the use of "Irish as a conversational medium for living interests and modern thoughts".--v. 1, no. 1, p. 42.'' '' Irisleabhar nua é seo, Déanfa sé a chion féin chin Oideachais na tíre a Ghaelú de chionn litridheacht is ealadhntacht do cheapadh san Ghaedhilg”'' - fógra san iris An Róimh. |- |'''Éigse na Tríonóide''' |sraith | |Cumann Gaelach Coláiste na Trínóide | | |- |'''Éigse Nua-Ghaedhilge''' |Sraith |1933-34 |''Dhá thráctas ar fhillí na Gaeilge ó 16ú céad dtí lár 18ú céad'' |''Piaras Béaslaí'' |Eagrán a 1 16-17 céad Eagrán a 2 17-1850 |- |'''Éire Óg 2 theangach''' |Iris | |bunaithe agus eagarthóir Gearóid Ó Murchu | | |- |'''Éire, Bliainiris Gael''' |Iris bliantúil |1940-84 |Rogha Saothair Gaedheal mBeo |''Roibéard Ó Faracháin'' |CnnaG |- |'''Éire Sean agus Nua''' |sraith |?<1953/61>? |Na Bráithre Críostaí | | |- |'''Eipic!''' |Iris |MF 2017 - 2020 > (Eag. 32 Márta) |€2? Irisleabhar Nua Gaeilge le hAghaidh Dhaltaí na hÉireann |''Stephen Keane (primary planet)'' |Míosúil le leinn tréimhse na scoilbhliana. Scríofa i mBéarla ar dtús ansin ofráileadh do COGG é agus mhaoinigh siad é agus thosaigh Pádraig as COGG cheartaíonn na haltanna. Aistriúchán a bhí i gceist ar dtus ach anois tá daoine ag scríobh altanna. |- |'''Eleathanach''' |Irisín |?<2009?-2020> |Roinn Froebel don Bhun- agus Luath- Oideachas, Ollscoil Mhá Nuad, OÉMN, i gcomhpháirt leis an Idirbhliain, Coláiste Alexandra, BÁC 6. |''<nowiki>https://www.maynoothuniversity.ie/sites/default/files/assets/document//Eleathanach%20363.pdf</nowiki>'' |Aon leathanach de ghearrtóga 3 nó ceithre uair le linn míonnna na bliana léinn. |- |'''Eureka''' |Iris |2004 -2016 |Forlíonadh Eolaíochta do scoileanna , i bpáirt le hIonad oideachais Eolaíochta Coláiste Pádraig |''John Walshe – aistrithe Baibre Ní Ógáin'' |Seachtainiúil le linn tréimhse na scoile leis an Irish Independent. |- | | | | | | |- |'''Fanad''' |Iris |??? |???? | | |- |'''Faoi Ghlas''' |Iris |?<1938-45>? |Iris Lámscríofa na bPoblachtánaig i bPríosúin na Croimghlinne Béal Feriste |''idir 4-5 go neamhrialta- Páipéar Gaeilge Shinn Féin Sráid Chaoimhín, Foilseacháin na Poblachta. BÁC'' | |- |'''Faoi Ghlas''' |Iris |?<1981>? |Iris Lámscríofa na bPoblachtánaig i bPríosúin Phort Laoise | | |- |'''Fastaoim''' |Iris |1971>1973/4 |Coisde cearta náisiúnta Chroca Dhuibhne |''Breandán Mac Gearailt / Breandán Feirtéir'' |“Tá Fastaoim marbh ach níl Corca Dhuibhne gan irisí” - Pobal 24 Bealtaine 1974 |- |'''Feabhas''' |seachtanán |?<2014> |Treoirleabhar do Scrúdú na Gaeilge na hardteistiméireachta | |Forlíonadh de chuid 'Seachtain' |- |'''Fearsaid''' |Iris |1956 arís i 2006> |Iris iubhaile an Chumainn Ghaelaigh Ollscoil na Banraíona Béal Feriste | | |- |'''Feasta''' |Iris |1948-2021> |Iris Liteartha, Bunaithe ag CnG ag cur nua scríobhnóireacht chun cinn |''Pádraigh Ó Fearghusa / Conchubhair Ó hAodha 2020'' | |- |'''Fé Bhrat Bhridhge''' |Iris bhliantiúl |1933>? |Uimhir a 5 1933. Iris bhliantiúil Scoil Bríghd Earlsfort Terrace BÁC 1. |''Gavin Louise duffy'' |foilsithe ag An Bhrídeog ->teideal 1-4 |- |'''Féile na nGaedhael''' |Irisean |1922 |Ráitheachán CnaG London, Féile bhríghde, Bealtaine, Lúnasa, Samhain | | |- |'''Féilire na Gaedhilge''' |almanag |1904-11 |Saghas Alamang, le féilte agus ainmneacha craobhacha, dialann 7rl |''Earnán De Siúnta'' |eisithe ag CnG |- |'''Fianna''' |Sraith |1922>? |The voice of young Ireland - Vol. I., no. 1, Tone commemoration number. | |Dublin woodprint works |- |'''Fír''' |Iris |1941-58 |Irisleabhar Chumann Éigse aghus Seanchuis, Coláiste na hiolsgoile, Gaillimh | | |- |'''Fios Feasa /Splanc/Futa Fata /Gan Dabht''' |Nuachtlitir |?<2002 -03>? |Nuachtlitir Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |Flúirse agus Súil Eile á gcló leis |- |'''Fliuch''' |Iris |2015/6>2019 |Táir Iris - “An Chéad Phornó i nGaeilge'. Iris ghréasáin Déanta ag scoláirí meáin as Béal Feiriste BÁC Gaillimh | |dhá h-eagrán 1 - 2015/6 - 2 - 2019 Is féidir 'teacht' air anseo https://https://archive.org/details/@fliuch_mag] |- |'''Flúirse''' |Iris |<?2008 -2011 |Iris Bhliantiúl/ Dé bhliantiúl Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |Foilsíonn siad Splanc, Fios Feasa, Suil Eile freisin |- |'''Flós Fómhair''' | |1?<973-'78>? |An t-Oireachtas |''Donnchadh Ó Súilleabháin'' | |- |'''Foinse''' |Nuachtán |1996 >'09 -'15 |Nuachtán Sheachtainiúl – nuacht idir/náisiúnta |''Breandán de Lap /'' ''S T Ó Gairbhí go 2009'' |Stad an nuachtán i 2009, ansin ghlac an Independent an teideal is d’fhoilsigh mar fhirlíona é gan na h-iriseoirí ceanna, cuireadh ar an idirlíon é i 2013 agus cuireadh deireadh leis i 2015. tháinig Gaelscéal ina dhiadh. |- |'''Fuaim na Mara''' |Irisleabhar |1925>? |Irisleabhar Choláiste Mhic Phiarais , Gaillimh | | |- | | | | | | |- |'''Gaedhal Feriste''' | |197?>? | | |Luaite ag Eoghan Ó Néil in aggalamh Nuacht 24 “sna seachtóidí bhí Gaedhal Feriste” |- |'''Gaelachas (II)''' |Iris | |Iris Nua aoise :Online magazine of Irish culture written entirely inthe Irish language. | |Níl an suíomh beo a thuilleadh |- |'''Gadelica''' |Irisleabhar |1912 -'13 |A journal of modern-Irish studies |''Tomás Ó Rathaile'' |Iris chun cabhrú le fás na teanga sa tsaol nua |- |'''Gaelscéal''' |Nuachtán |2009 -'13 |Nuachtan Seachtainiúl |''Ciarán Dúnbarra'' |Thánaig amach théis maoiniú Foinse a aistriú chucu |- |'''Gaelscoileanna''' |Iris |?<2013> |Iris -an fheachtas | | |- |'''Gaelport.com''' |Iris idirlín |1995-'14> |Príomhshuíomh eolas na Gaeilge CnnaG | | |- |'''Gaeltacht''' |nuahctán |1973 |'Páipéar Nuaíochta' áitiúil as iarthuaisceart Dhún na nGall faoi chúrsaí reatha a foilsíodh ar bhonn coicíse sa bhliain 1973. | |10 gcóip idir Feabhra agus Iúil 1973<nowiki/>http://www.bealoideasbeo.ie/gaeltacht |- |'''Gaeltacht 21''' |iris idirlín |2009- 2021> |Tháinig i ndiaidh an Cúl-éisteoir |''Eoin Ó Riain'' |Is cosúil nár bhfuair Eoin Ó Riain coladh oíche feadh na blianta i bhfiannaise stair na bpostálacha - aon am ó 3.30am go 6.45am agus é ag scríobh An Codú chomh maith. |- |'''Gáir an Chláir''' |sraith |2003>? |Nuachtlitir An Clár as Gaeilge | | |- |'''Gáire''' |Iris |1973>? |Iris Oideachais do rang a 1- 2 |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Galvia''' |Iris |1954-74 |Irisleabhar Chumann Seandálaíochta is staire na Gaillimhe | | |- |'''Geamhar''' |Iris |<?<1956->? |Iris chuallacht Mhuire gan Smál, Sráid Gardiner BÁC |''Breandán Mac Giolla Choille'' | |- |'''Gealán''' |Iris |1976 |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Gealán na n-Óg''' |Iris |1990-91 |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí óga |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Geasa''' |Iris |?<90aidí>? |Iris an Chumainn Ghaelaigh Ollscoil na Ríona BF |''Gearóid Ó Cearbhalláin'' | |- |'''Gearrbhaile''' |Iris bhliantiúl |1927>? |Ar n-a chur amach i gColáiste Seósaimh Naomhtha -Béal Átha na Sluagh |''Eric Mac Fhinn'' |Bunaithe ag Eric Mac Fhinn |- |'''Giota''' |Iris |<200?> |foilsithe ar shuíomh craiceáilte.com |''Rónán Mac Aodha bhuí?'' | |- |'''Gliondar''' |Iris | |Irisleabhar teagaisc do dhaltaí 7-9 |''Seosamh Ó Muircheartaigh'' |(Folens) |- |'''Glór''' |Irish/Nuachtlitir |2019> |Nuachtlitir Oifig Phleanáil Teanga Ghaoth Dobhair “Buanú agus neartú anghaeilge san Iarthuaisceart” | | |- |'''Glór ar Phár''' |Iris |1884-85 |Iris de chuid Glór na nGael | | |- |'''Glór Inse Bhán''' |Iris |?<1972>? |Iris Theampall an Ghleanntáin, Co. Luimnigh - Coiste Ghlór an nGael na háite | |Bhí baint ag Micheál ó hAirnéide leis |- |'''Glór na Carcach''' |Iris |1918 |Iris lámhscríofa na bpriosúnaigh |''Earnán De Blaghd'' | |- |'''Glór na Féile''' |Bliainiris |?<1979>? | | | |- |'''Glór Na Ly''' |sraith |1911-12>? |Páipéar nochda a n-ay an ví |''Shan Ó Cuív'' | |- |'''Glór Uladh''' |Nuachtán |?<1950 – 1957>? |The Voice of the Republican North, Foilsithe ag Sinn Féinn Bhéal Feiriste |''Jimmy steele'' | |- |'''Gluais''' |Iris Míosúill | | | | |- |'''Gob An Chlub''' |Nuachlitir |2001 >? |Nuachtlitir Úr do bhaill an Chlub a bheidh réibhléiseach, reibiliúnach,ragairneach, Raibileiseach, Radacach agus fiú ráiméiseach. | | |- |'''Goitse''' |Nuachtán |2010 – 2014 |Nuacht míosúil as Iarthar Dhún na nGall |''Danny Brown'' | |- |'''Greann''' |Iris | |Clóite i nDroichead Átha (Drogheda atá scríofa i gCatalóg LNÉ) | | |- |'''Greann''' |Iris | |Irislebhar teagaisc do dhaltaí 10-12 | | |- |'''Greann''' | | |Irish fun infact and fiction (Ní heol an ionann seo agus thuas) | | |- |'''Greannán''' | |?< 1992 >? |luaite i ‘Laochra Léinn’ in éindi le Lá agus Mahogany Gaspipe | | |- |'''Greann na Gaeilge''' | |1901-1907 |Leabhairín Gaeilge le hAghaidh an tSluaigh |''Éinrí Ua Muirgheasa'' | |- |'''Guth''' |Nuachtlitir |1965 – 67>? |Nuachtlitir Choiste Chathair Átha Cliath de Chonradh na Gaeilge 3d. | |Iml. 1, Uimh. 1, Samhain 1965. |- |'''[http://www.bealoideasbeo.ie/Guth_Tuairm Guth 7 Tuairim]''' |sraith |1979 -1984 | colspan="2" |[Dublin] Association of Principals and Vice-Principals of Community and Comprehensive Schools. | |- |'''Guth An Ghárda''' |Irisleabhar? |?<1924>? | | |Clóite ag Alex Thom, BÁC Vol 1 Umh.10 -1924 |- |'''Guth Ghoill''' |Iris |?<2008-2020>? |Céim Aniar Teo. Áras Ros Goill, Na Dúnaibh, Tír Chonaill | | |- |'''Guth na Scannán''' |sraith |1956 |Journal of the Cork branch (Irish Film Society) | | |- | | | | | | |- |'''Húrascáil''' |Iris |1978? |Scig-iris oifigiúil Sheachtain na Gaeilge |''Gabriel Rosenstock?'' |Seans go mbeadh fhios ag Ciarán Ó Fíné |- | | | | | | |- |'''idirchéim''' |Iris |?<2011-2021> |cleachtaí don idirbhiain i bhfoirm iris a clóitear 3 n-uaire sa bhlian | |Gael-Linn |- |'''Imleachán''' |Iris |?<2008 >? |foilsithe ar shuíomh craiceáilte .com |''Rónán Mac Aodha bhuí?'' | |- |'''IMRAM''' |Iris |2015> |Iris litríochta na Gaeilge |''Liam Carson 7 Cathal Póirtéir'' | |- |'''iMúscraí''' |Iris/Nuachtlitir – Cín Lín |2011-2012 2012 > |Nuachtlitir chomharchumann forbartha Mhúscraí. 8 eagrán mar iris go 2012 is ó 2012 mar chín lín |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>http://issuu.com/imuscrai/docs/imuscrainua_4nua</nowiki> |- |'''In Ard An Tráthnóna Siar''' |nuachlitir lín |2012-'18> |r-Nuachtlitir Chorca Baiscinn, Bliantiúil gach Nollag |''Seosamh Mac Ionrachtaigh'' |Iris nua na Gaeilge ó Choiste forbartha Gaeltachta Chontae an Chláir. http://www.gaelscoileanna.ie/news/school-stories/seoladh-na-hirisleabhar-nua-in-ard-an-thrathnona-siar-r-nuachtlitir-chorca-baiscinn/ |- |'''Inis Fáil,''' |Irislebhar |1923 -29 |Na Macaibh léighin i mBelmont, tig Lorcáin | |Lean mar Irisleabhar Lorcán Naomhtha' |- |'''Indiu / Inniu''' |Nuachtán |1943/84 |Glún na mBuaidhe – craobh na h-aiséirigh CnaG |''Ciarán Ó Nualláin go 1979,'' ''Tarlach Ó hUíd 1972-84'' |Míosagan go 1945 , Seachtanán ina dhiadh sin Tháinig Inniu agus Amárach le chéile chun Anois a bhunú i 1984 |- |'''Innti''' |Iris |?<1984>? |Irisleabhar filiíochta | |“Filíocht ba mhó ba chúram d’Innti - Al T. |- |'''Iris Chumann Seandálaíochta is Staire Chiarraí,''' |Iris | |Páipéar reachtmhaine dá theanga chum Gaedhilge do chur ar ahaidh. | | |- |'''Iris an Fháinne''' |Iriseán |1919-31>? |Gasra an Fháinne, |''Piaras Béaslaí'' | | | | | | | |- |'''Iris an Phuist''' |Iris |1927 | | | | | | | | | |- |'''Iris Eoghanach''' | |2020 - 2021 |Iris Mhíosúil do ghaeil thír Eoghan, le fáil san Ulster  Herald,, Dungannon Herald, Strabane Chronicle |''Seán Mór'' |Ceithre scríobhnóir agus é ar fad déanta go deonach |- |'''Iris Eoin''' |Iris |?<1984-2021> |Iris bhliantiúl na ndaltaí as Coláiste Eoin agus Íosagáin BÁC |Eagarthoirí éagsula chuile bhliain |Bhíodh ainmneacha éagsúla orthu chuile bhliain 'An Cinsire',' Gliogar' | | | | | | |- |'''Iris Éigse''' | |1963-73 |Comhairle Náisiúnta Drámaíochta, | |Curtha i gcló ag Ó Siadhail |- |'''Iris Fhianna Fáil''' |Iris |1977-1993 |Fianna Fáil | | | | | | | | |- |'''Iris na hOidhreachta''' |Iris |1989 -2002> | |''Pádraig Ó Fianachta'' |An Sagart a d'fhoilsigh | | | | | | |- |'''Iris IarChonnacht''' |Iris |?<1970>? | | |'''Deir Deasún Fennel (Pobal Bealtaine) go raibh Iris Iarchonnacht le teacht amach an lá a dtáinig sé amach''<nowiki/>' Pobal 7 Samhail 1970' | | | | | | |- |'''Iris na Tulaí''' |Iris |1993 |Gaillimh |''Seán Breathnach'' | Bhí baint ag An tAthar Fiontán Ó Monacháin atá ina Easpag ar Chill Dá Lua ó 2016 anois. | | | | | | |- |'''Iris Oifigiúl an Aontas Eorpaigh''' |leabhar? (LNÉ) | | | | |- |'''Iris Oifigiúil na gCineálacha Plandaí''' |Irisleabhar |1981 |Controller of Plant Breeders' Rights | | |- |'''Irisleabhar''' |Irishleabhar |??? |Irishleabhar Roinn Chosanta -Cosaint Shibhialta (civil defence bulletin) | | |- |'''Irisleabhar Chnuc Mhuire,''' |Irisleabhar | |Knock Shrine Annual | | |- |'''Irisleabhar Chorcaighe,''' |Irisleabhar | | | | |- |'''Irisleabhar Chumann na gCéimithe i gCorcaigh?,''' |Irisleabhar | -1923 ??? | | | |- |'''Irisleabhar Comhaltas Cána,''' |Irisleabhar |?<1938>? | | | |- |'''Irisleabhar Lorcáin Naomhta''' |sraith |1922-25 |Mic Léighinn i mBelmont, Tig Lorcán BÁC | |'Inis Fáil' a bhí roimhe |- |'''Irisleabhar Muighe Nuadhad/Mhá Nuad,''' |Irisleabhar |1897/9 -2021> |Ollscoil Náisiúnta na hÉireann Má Nuad |''Pádraig Ó Fianachta.'' ''Eag. 2020 Tracey Ní Mhaonaigh'' |Meastar gur thosaigh sé i nGaeilge ach dhá theangach le déanaí. Eag. 2020 i nGaeilge amháin |- | | | | | | |- |'''Keltic Journal and Educator''' |Irisleabhar |1869 -1871 |Irisleabhar Gaedhilge do foillsigheadh i Manchuin |''F/C Séamus Ó Rónáin'' |Canónach Ulick de Búca agus Tomás Ó Flannghaile (baile an Róba) ag scriobh ann. |- | | | | | | |- |'''Lá > Lá Nua''' |Nuachtán |1984>2007-2008 |An Cultúrlann Béal Feirste |''Conchubhair Ó Liatháin / Eoin Ó Néill / Domhall Mac Giolla Chóill/ áine Mhic Gearailt / Caomhán Ó Scollaí - dearthóir/'' |Ghlac anderstown News seilbh air i 2007 Ach baineadh a mhaoiniú dóibh i 2008. |- |'''Lasair''' |Iris bhliantiúl |1980-83 |Taighde agus Macnamh [3 h-eagrán ar fad], Coiscéim |''Pádraig Ó Snodaigh, Tomás Mac Síomóin'' | |- |'''Léachtaí An Fhóram Díospóireachta''' |Tréimhseachán |2011-'13> |Plé ar fhiúntas ath-shealbhú na Gaeilge mar leasa don Stát is don tír |''Breandán Mac Cormac, Peadar Kirby, Alan titley'' | |- |'''Léachtaí Cholm Cille,''' |Sraith |1970 -'15>? |á chló ag 'An Sagart' i Má Nuad |''Pádraig Ó Fiannachta'' | |- |'''Leadrán.com''' |Iris idirlín |2014> |“Tá neart suimiúl sa saol”, Nuacht, Spóirt, Teichneolaíocht, Ceol, Físeán | |Aidhmeanna: 3.Na rudaí ar siúl as Gaeilge timpeall an ghreásán a chur chun cinn 5. Gach riail ghramadach a briseadh |- |'''Léann''' |Iris |2007 |Cumann Léann na Litríochta Béal Feriste | | |- |'''Léann Taighde''' |Irislín |2015> |Iris Léann i nGaeilge le measúnú léannta déanta ar chuile alt. Choláiste Phádraig | |Saor in aisce |- |'''Leas''' |Iris |1972-5>? |Idir 4-5 go neamhrialta- Páipéar Gaeilge Shinn Féin Sráid Chaoimhín, Foilseacháin na Poblachta. BÁC |''Dónal Ó Lubhlaigh, Diarmuid Ó Súileabháin, Lorcán Ó Treasaigh'' | |- |'''Leoithní Aniar''' |Irisleabhar | |Irisleabhar Sgoil Mhuire Clochar na Trócaire, Béal Átha, An Fheardha | |Míosúil. |- |'''Lia Fáil''' |Iris |1924-32 |Irisleabhar Gaedhilge Ollsgoile na hÉireann. |''Dubhghlas De hÍde'' |Comhluċt Oideaċais na hÉireann |- |'''Liarlóg -Lucsamburg''' |Irislín |2014 |Irisleabhar idirlíon Mhíosúil faoin saol i Lucsamburg. |''Seanán Ó Coistín as Cill Dara'' | |- |'''Lic an Teallaigh''' |Iris |1931 |An tAthair Eric Mac Fhinn |''Eric Mac Fhinn'' | |- |'''Loch Léinn''' |Irisleabhar |1903-05 |Irisleabhar Míosúil as Cill Áirne | | |- |'''Lug''' |Iris |1972-? |Iris nua liteartha le Tarlac de Blácam – Pobal 17 Iúil 1972 |Tarlac de Blácam + BrianMac Curtáin | |- |'''Luimne''' |Iris |1999-2000? |Colaiste Mhuire gan smál Luimneach (Mary I. College) |''Cathaoir Ó Braonáin'' | |- | | | | | | |- |'''Macalla''' |Irisleabhar |1976-83>? |Irisleabhar Coláiste na hOllscoile Gaillimh 1976. | | |- |'''Mahogany Gaspipe''' |Iris |1980>? 1998-'00 |Dírithe ar Dhaltaí Meánscoile |''Séamus Ó Maitiú'' |Eisithe ag Bord na Gaeilge ansin Gael-linn |- |'''Malairt''' |Iris |1977>78 (uimh2)>? |Iris An Chumann Ghaelach Ollscoil na Banríona |''Tomás Mac Sheoin'' | |- |'''Meitheal''' |Iris |1970->? |Iris Nua ó Chléirscoil Mhá Nuad | |(iris Champaí Cholmcille) agus smaointí doimhne ann faoi fhadhbanna na nGaeltachtaí Éagsúla.' Pobal 4 Meitheamh 1970 |- |'''Meon Eile''' |Iris Idirlíon |2014>2021> | | | |- |'''Mionlach''' |Iris |2015>2017> |Cúrsaí reatha,polaitíocht, nuacht idirnáisiúnta, amhráin, Fillíocht 7 tuilleadh |''foilsithe ag Misneach na Gaillimhe in Ollscoil na Gaillimhe'' |Grúpa clé-eiteach a dhéananns an nasc idir an ghéar céimteanga agus an ghéar-chéim eacnamaíochta |- |'''Míosachán na gClódóirí''' |Sraith | |Dublin, I.G.S. | | |- |'''Misneach''' |Iris |1919-22 |Irish Chonradh na Gaeilge | |Teideal úr ar 'Fáinne an Lae' |- |'''Misneach''' |Nuachtán |1971-75 / |Iris Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta (Corca Dhuibhne) |''Breandán Mac Gearailt'' |Lean Fastaoim agus Nuacht Dhuibhneach |- |'''Molua''' |sraith/serial |?<1934-59 |Irisleabhar Cuallachta Griogóir, N. Organ of the Association of St. Gregory | | |- |'''Muintir Acla''' |Iris |1995-1998>? |Irisleabhar Coláiste na hOllscoile Gaillimh 1976. | | |- | | | | | | |- |'''Ná Bac Leis''' |Nuachtán |1915 |In aghaidh an Rialtas agus an Chogadh Mhór (18 ar fad) |''Seán Mac Giollarnáth'' | |- |'''Nasc''' |iriseán |1996 |Nuachtlitir an tionscnaimh bainistíochta straitéisí. | |Roinn an Taoisigh |- |'''Nasc''' |Iriseán |1991> |Iris Oifigiúl 'Ógras' | | |- |'''Nasc''' |Iris |1966-79>? |Irish chonradh na nÓg | | |- |'''Nós''' |Iris |2008-2021> |Iris do dhéagóiri agus ógfhasta |''Tomaí Ó Conghille / Máiréad Ní Thuthaigh, Maitiú Ó Coimín'' |thosaigh mar iriseáin ghréasáin ansin maoiníodh le cur i gcló |- |'''Nua Aois''' |Iris |1970-80 / '04-'15 |Cumann Liteartha UCD | | |- |'''Nuacht''' |Nuachtán |?<2011>? |Eagrán speisialta do Sheachtain na Gaeilge Coiste An Chumainn Ghaelaigh UCD |''Cormac Breathnach,Lisa Nic an Bhreitheamh,Eoin Ó Cróinín'' | |- |'''Nuacht Átha Cliath''' |Iris |2013->'15 |Arna eisiúnt ag Connolly Books. Eagrán 1 Fomhair 2013 Saor in aisce |''Cris Ní Choistealbha,'' ''Cormac Breathnach,'' ''Eoin Ó Cróinín,'' ''Eoghan Ó Murchadha'' | |- |'''Nuacht Baile na nGall''' |Leathanach FB |2014> | |''Duine le Raidió na Gaeltachta'' |Fós le haon Nuacht a chuir in airde agus mí-litrithe gan 'H' tar éis an B. |- |'''Nuacht Chorca Dhuibhne''' |sraith/serial |1972 -81 |Comharchumann Forbartha Chorca Dhuibhne – clóite I Luimneach | |An-leagan amach, an-slachtmhar... Clóite i Luimneach cén fáth' -Pobal 20 márta 1973 |- |'''Nuacht Feirste''' |Nuachtán | | | | |- |'''Nuacht Ghaeltarra''' |Iris |?<1971>? |Na Forbacha Gaeltarra Éireann | | |- |'''Nuacht Mhall''' |clos iris |2020 -2021> |Príomhscéalta na seachtaine léite go mall d’fhoghlaimeoirí CnaG Lúndain atá á ndéanamh. | |<nowiki>https://anchor.fm/cnag-ldn</nowiki> |- |'''Nuacht UCG''' |Sraith | | | | |- |'''Nuacht 24.com''' |Suíomh Nuachta |2014 |G ní F: “ Cad é an gaol idir Nuacht 24 agus Nuacht24.com EÓN: “comhfhiontar é idir Nuacht 24, an comhlacht Rua Media agus Fusion Broadcast Teo. | | |- |'''Nuacht 24 / An Druma Mór.com''' |Nuachtán |2009 – 2010 9/5/2010 |Iomaí foinse nuachta Gaeilge ar an idirlíon, Cínlae-lín ina measc |''Eoghan Ó Néill'' |Bhíodh ghréasáin (An Droma Mhór.blogspot.com) Agus eagráin á gcló go 2010, ansin leanadh faoin ainm Nuacht24.com |- |'''Nuacht1.com''' |Ilnuachtaire / Lithreán Nuachta Gaeilge |?<2012-'15> |Coiste BÁC de CnG Nascanna go Gach alt as Beo, Foinse, gaelport, Gaelscéal, Meon eiel,Nuacht 24, Nuacht RTÉ Treibh (IT), Tuairisc, Podchraoltaí, blaganna. Athnuaithe gach lá. RnG, RnaL, RF, RrR, TG4, Pod Chrl. | | |- |'''Nuaidheacht''' |Nuachtlitir |1982-2000 |Nuachtlitir Conradh na Gaeilge, Washington | | |- |'''NUACHTLITREACHA + Tuarascálacha bhliantiúla''' | | |''Eisíonn beagnach chuile ranna agus fo-ranna rialtas tuarascáil bhliantiúl i nGaeilge freisin eisíonn na heagraisí Gaeilge agus na Gaelscoileanna nuachtlitreacha seachtainiúla nó míosúla ar an t-idirlíon agus ar phár. Freisin bíonn leabhráin ann dos na drámaí agus na sacraimintí eaglasta. Seo thíos roinnt des an naucht litreacha a bhíodh is a bhítear dá n-eisiúnt.'' | | |- |'''Nuachtlitir''' |Iris |?< 1991>? |An Chomhchoiste Réamhscoilíochta Teo. | |maoinithe ag Údarás na Gaeilge agus an Chrannchur Náisiúnta |- |'''Nuachtlitir an Leitriúich''' | |?<1974>? | | |Eisithe ón nuaGhaeltacht (ó thaobh aitheantas de) An Chlocháin' – pobal 24 Beal 1974 |- |'''Nuachtlitir Chonradh na Gaeilge''' |Iris mhíosúil |1965>'17> |Eolas ó na cúigí agus thar lear |''Julian de Spáinn (ó 2011)'' | |- |'''Nuachtlitir Comhlathchas Náisiúnta Drrámaíochta''' |Iris bhliantúil |?<2011->? |Nuachtlitir ar fhéile náisiúnta drámaíochta Gaeilge | |eisithe ag an comhlachas Náisiúnta Drámaíochta, Camas, conemara |- |'''Nuachtlitir Chumainn Chultúrtha Mhic Reachtain''' | |198?-9? >? | | | |- |'''Nuachtlitir Drámaíochta''' |ráiteachán |?<2009-'14 |Comhalachas Náisiúnta Drámaíochta na hÉireann | | |- |'''Nuachtlitir Ghael Bhéal Feirste''' |Nuachtlitir |1969-9? >? | | | |- |'''Nuachtlitir Ghaelchultúir''' |Nuachtlitir |2010-2021> |Nuachtlitir chun daoine a chuir ar an eolas faoina seirbhísí a bhionn á gcur ar fáil acu. | | |- |'''Nuacht Litir''' |sraith |1997 |An Spidéal, Ros a Mhíl, Na Mionna | | |- |'''Nuacht Litir Páirtíocht Ghaeltacht Thír Chonaill MFG-teo''' |Iris |1997-98 |"Cur síos ar thograí sna Gaeltachtaí a fuair tacaíocht LEADER ó Mheitheal Forbartha na Gaeltachta” | | |- |'''Nuachtlitir Ealaíon Na Gaeltachta''' |Iris Gréasáin | |Ealaíon.ie | |Údarás na Gael |- |'''Nuachtlitir na Gaeilge''' |Iriseán |2000 |Cambridge Irish Language Group | | |- |'''Nuachtlitir Óige Ghaoth Dobhair''' |Iris shechtainiúil |?<1985 – 1987>? |foilsithe is dáilte ag a gClub Óige i nGaoth Dobhair | | |- |'''Nuachtlitir Teaghlaigh''' |Iris mhíosuil |2015-2021> |altanna, áiseanna do thuistí agus páistí, greanáin, faigh na focail agus mar sin de á n-éisiúnt ag Glór na nGael |Marcas Mac Ruairí | |- | | | | | | |- |'''[[Oghma (iris)|Oghma]]''' |Iriseán |1989-98 |irisleabhar litríochta |''Antain Mag Samhráin, Micheál Ó Cearúil, Seosamh Ó Murchú:'' |''tháinig Aimsear Óg ina dhiadh'' |- |'''Oideas''' |Iris |?<-1968-'14 |Iris na roinne oideachais | | |- |'''Óige''' |Iris |1923 |Irisleabhar do leanbhaibh scoile | |Foisitheoir :Guy |- |'''Ollscoil''' |Iris |1992-93>? |Ráitheacháin bunaithe ag Coiste Comórtha an Athar Mícheál Ó hIcí – 6 mhí a leann |''Tomás Ó Monacháiin /Pádraigh Mac Giolla Rí (Fionbarra Ó Brollacháin) feallbhuile na húdarás ar Údarás sa Ghaeltacht'' | |- |'''Ó Thuaidh''' |sraith |1993 -94 |An Daingean, Co. Chiarraí | | |- | | | | | | |- |'''P agus T''' |Iris | |Iris Oifige an Phoist | |Roinn Post & Telegrafa BÁC |- |'''PEIG''' |Iris Ghréasáin |2015 – 2021> |Pobal, Eolas, Ilmheáin, Gaeilge. CnG BÁC | |tógáil ar an méid a rinne Gaelport, 'As na Nuachtán' |- |'''Pléarácha''' |Iris bhliantúil |1991 > 2014>? |Iris ina féile ina raibh clár na féile, cur síos ar na míreanna agus altanna ar ghnéithe éagsúla. |''coiste eagarthóireachta, Phléarácha Chonamara'' |<nowiki>http://www.cartlann.ie/exhibits/show/cartlann-an-phlearaca</nowiki> |- |'''Pobal''' |Iris |1970>? |Curtha in eagar ag Mícheál Ó Bréartúin, Pádraig Ó Snodaigh |''Mícheál Ó Breatúin Pádraig Ó Snodaigh'' |Pobal Teo. An Charraig Dubh |- |'''Pobal''' |Iris | |Seanchas agus scéilíní do Ghaedhil óga na hÉireann. | |Comhlacht Oideachais na hÉirean |- |'''Pop Nuacht''' |Iris Idirlíon |2011-12 |Seirbhís nuachta Gaeilge ar dhomhan Phopceoil an Bhéarla | |Raidió Rí Rá |- |'''Pléarácha''' |Nuachtán |1981>? |Nuachtán neamhspleách Gaeilge. | |Clóite i mBéal Feirste, neamhspleách ar dtús ach mor fhorlíonadh leis an Anderstown News ar ball. |- |'''Preas an Phobail''' |Nuachtán |?<1981>? |Nuachtán neamhspleách Gaeilge. | |Clóite i mBéal Feirste |- | | | | | | |- |'''Raithneach''' |Iris |1980 |Iris Chuman Gaelach Ollscoil Nua Uladh | | |- |'''Rí Rá''' |Greanán |2013>? |Iris de mear-dhearáin ildaite | |Foilsithe ag Coimicí Gael |- |'''Rosc''' |Irisleabhar |1951-1985>? |Irisleabhar CnG Dáil na Mumhan | |Coicíseachán - Iris dhá theangach CNG darb ainm Rosc ní h-eol an ionann an dá cheann |- |'''Rosc Dubh''' |Comic/meardhearán <197? > | |Meardhearán chun cuidiú le airgead a thiomsú do malairt |''Liam de Frinse'' | |- |'''Rosc Ros Muc''' |sraith | | | |Foilsithe ag Leon Ó Mórcháin |- | | | | | | |- |'''Sa Ghaeltacht''' |nuahctán |1979 - 1980>? |'Iris Oifigiúil Údarás na Gaeltachta' - míosúil le nuacht ó na ceantreacha Gaeltachta. | |3 chóip le breathnú orthu ar an suíomh seo http://www.bealoideasbeo.ie/index.php/Sa%20Ghaeltacht |- |'''Samhlaíocht Aniar''' |Irisleabhar |1995-97 |Foilsithe i dTrá Lí |''Pádraig Mac Fhearghusa'' | |- |'''Saoirse''' |Iris |1970>? |ó Ghluaiseacht na Poblachta Plás Gardnar | |' Ní Fhacamar Fastaoim, An Lámh Dhearg ná Saoirse le fada an lá an beo marbh iad mar irisí? - Pobal 17 Iúli 1972 |- |'''Saoirse''' |Iriseán |1998 |Foilsithe ag Roinn Chultúr Sinn Féin Béal Feriste (The local newsletter by the jackie Griffith Cumann Provisional Sinn Féin) | | |- |'''Saol > Saol.ie''' |Nuachtlitir |1974-'11-'14>? |Nuachtlitir mhíosúil do phobal na Gaeilge FnaG |''Colm Ó Tórna'' |Cuireadh dtín idirlíon ansin baineadh a mhaoiniú |- |'''Scathán (An?)''' |Iris |1950 -2006>? |Iris an Chumainn Ghaeligh (Ollscoil na Banríona BF) cultúr, oideachais, litríocht, na coláistí samhraidh..... | | |- |'''Scathán''' |Iris bliantiúl |?<2017 |Iris Roinn Na Gaeilge Coláiste Phádraig Drom Condrach | | |- |'''Scáthlán''' |Iris |1980 - 2016>? |Iris Chumann Staire agus Seanchais Ghaoth Dobhair |''Seán Ó Gallchóir agus Seán Mac Niallais ([http://www.bealoideasbeo.ie/sites/default/files/2018-12/Scáthlán1_1980_OCR_0.pdf Scáthlán a h1])'' |Comhar Chumann Forbartha Ghaoth Dobhair<nowiki/>http://www.bealoideasbeo.ie/sites/default/files/2019-01/Scáthlán%203%20-%201986%20-%20OCR2019.pdf |- |'''Scéala Aduaidh''' |nuachtlitir |1988-9? |i gcló i mBéal Feriste | | |- |'''Scéal Úr''' |Nuachtán |1966 |Tablóid Ghaeltacht Bhéal Feriste | |Thosaigh is chríochnaigh sa bhliain céanna. |- |'''Sciath con gCulainn''' |Iris lámhscríofa |1899 |Iris tiolcatha chun leas Ghluaiseacht na Gaeilge, Béal Feirste | | |- |'''Scoth Smaointe''' |sraith |1977-86 -2016>? |Cumann Gaelach Coláiste Mhuire gan Smál Luimneach | | |- |'''Scríobh''' |Irisleabhar |1974-84>? |An Clóchur | |“Díolaim shubstaintiúil éagsúil ar chuma Bliainiris ba ea Scríobh” -Al. T |- |'''Scríbhneoirí Cois Teorann 1>5''' |sraith |2015 >'19> |Coiscéim |''Prin Ó Duigneáin/Seosamh Mac Muirí'' |Meascra saothar pinn ó Liatroim |- |'''Sgéal Nua Na Gaillinhe''' | |1922-25 |National Publications | | |- |'''7 na Seachtaine''' |Iris |<?2014 |Iris Sheachtainiúl a bhí ar fáil ar Gaelport.com | |Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge |- |'''*Seachtain''' |Nuachtán |2013- 2021 |Seachtanán de chuid an Irish Independent | |Lean seo i ndiaidh a leagan siúd de Foinse |- |'''*Seachtain Óg''' |Nuachtán |?<2014> 2021 |Forlíonadh seachtainiúil (de chuid 'Seachtain') Gaeilge do dhaltaí bunscoile | |''féach'' |- |'''Seanchas (ó) Chairbre''' |sraith |1982-93 |Foilsithe i Sciobairín, Corcaigh | | |- |'''Seraphica''' |Irisleabhar |?<1946-48>? |Bliainiris dá Fhoilsiú ag na Frainsiasaí Óga. | |Coláiste San Antoine i Lobháin; Coláiste San Isidhóir sa Róimh ; Coláiste San Antoine i nGaillimh. Franciscan students' annual. |- |'''Sonas''' |Greannán | |Iris oideachais do rang a h1 agus a 2 | |Folens |- |'''SOS''' |Nuactán Scoile |1987-1988 |Nuachtán sheachtainiúil Choláiste Eoin 7 Íosagáin | | |- |'''*Splanc''' |Iris |2015 – 2021> |Iris ranga don idirlbhliain |''Gaelinn le cabhair ó COGG'' |Tá suíomh ghréasáin le leagan digiteach agus obair bhreise. Féach freisin Dréinre, 7 Staighre |- |'''Splunc''' |Iris |2008 -'14> |Iris/ Meardhearán (comic) dé-bhliantiúl Comhluadar |''aistriúchán ar isir Boer Da an Bhreatain Bhig'' |eisithe ag comhluadar |- |'''Spreac''' |Nuachtlitir |<?2008>? |Nuachtlitir Chomhlucht forbartha An Spidéil Teoranta | | |- |'''*Staighre''' |Iris |1994-2021> |Cleachtaí d'ardleibhéal an teastas sóisear i bhfoirm iris a clóitear 6 n-uaire sa bhlian | |Gaelinn |- |'''Stáitse''' |Iris |1991 -2005 |Iris na Drámaíochta Gaeilge An Comhlahas Náisiúnta Drámaíochta | | |- |'''Studia Hibernica''' |Iris |1961> |Iris Stair na Gaeilge 7rl | |Coláiste Oilliúna Naomh Pádraig |- |'''Súil Eile''' |Iris |?2001<2016 |Iris Scoil Choláiste An Phiarsaigh, Corcaigh | |leanann seo Flúirse |- |'''Sult''' |Iris |?<2007-2015> |Iris bhliantiúl d'imeachtaí SnG ar fud na tíre | |Bhí ar fáil sa Daily Star go dtí 2013 - Daily Irish Mail i 2014 |- |'''Sult''' |Iris |<?1969?> |Doire | | |- | | | | | | |- |'''Tairseach''' |Iris |2003>2014 |Iris Bhliantiúil cúrsa iriseoireachta ITÁC | |[Eagrán a 2 - 2008] |- |'''Taighde agus Teagasc''' |Iris |2001 – 2008>? |Iris Bhliantiúil Ollscoil na banraíonna Beal Fesiete | |<nowiki>https://bill.celt.dias.ie/vol4/displayObject.php?TreeID=7612</nowiki> |- |'''Teagasc na Gaeilge''' |Iris |1981-2010 |Iris Comhair na Múinteoirí Gaeilge (chríochnaigh le uimhir a 9 2010) | | |- |'''Teagmháil''' |Iris Ghréasáin |??? |Ceann des na céad Iris ghréasáin. Pléadh ealaíon na cumarsáide agus eolaíocht na ríomhaireachta, Sholáthair foclóir ríomhaireachta | |I nGaeilge den chuid is mó |- |'''Teangadóir''' |Iris |?<1953-60>? |Béal Feiriste | |D'fhoilsigh Breandán Mac Aodha a chuid dánta ann |- |'''Tír na n-Óg''' |Greanán |1946-1979 |''Na Bráithre Críostaí'' | |Bhíodh sé ar fáil in eindí le 'Our Boys' tháinig sé sna sála ar an Gadhael Óg |- |'''Tradrai''' |Iris | |Iris Club na nÓg Cora Chaitlín, CLG Newmarket-on-Fergus, | | |- |'''Tuairisc''' |Nuachtlitir |?<1970-'76 |Gluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta. Indreabhán, 5p | |'Bhí marna ag an gcruinniú inar toghadh coiste eagarthóireachta Thuairisc...' -Pobal 7 Samhain 1970. 'Ach tháinig cúpla irisí nua ar an saol le tamall agus chonaiceamar uimhir amháin de Tuairisc ina chrot nua – go maire sé – Pobal 17 iúil 1972 |- |'''Tuairisceoir''' |Nuachtán |2013-'15> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. | | |- |'''*Tuairisc.ie''' |Nuachtán |2014 - 2021 |Nuachtán Ghaeilge úr ar an idirlíon a maoiniú ag Foras na Gaeilge | | |- |'''Tuarascáil an Uachtaráin''' |Irisleabhar | |“ 4 ag tógáil Ollscoil Dlúth-thaighde den chéad scoth” Foilseachán taighde UCD | | |- |'''Tuarascáil Bhliantúil DKIT''' |Irisleabhar |2008 |Institúid teineolaíochta Dhún Dealagan | |<nowiki>https://www.dkit.ie/system/files/0809_Irish_Annual_Report_0.pdf</nowiki> |- |'''Tuarascáil Bhliantúil Teagasc''' |Irisleabhar |2007 | | | |- |'''Tuathal''' |Iris |2010-2013 |Iris Ghaeilge le Coláiste na Tríonóide- eagrán Nollag I 2011, seans gur iris séasúrach é | |<nowiki>http://issuu.com/tuathal/docs/tuathal2.2012</nowiki> |- |'''Tús a’ Phota''' |Iris |1930 |Aguisín do Gearrbhaile' de thorradh na Laethannta Saoire) |''Eric Mac Fhinn'' |Chló sé lena airgead féin é. |- | | | | | | |- |'''Ulaidh ag Aiseirighe''' |Irisleabhar |???? |Foilsithe ag Resurgent Ulster, Béal Feirste | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Gaeilge ⁊ Béarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ainm''' |Iris |1989-2018 |Iris ar logainmneacha -Bulletin of Ulster Placenames Soc. |''Leon Ó Móracháin a bhunaigh'' | |- |'''An Aisling''' |Iris |1985 -1991?> |A journal of tradional studies. |''Micheál Ó hAllmhuráin'' |Comhaltas CÉ Chiarraí Baile Thadhg |- |'''An Crann''' |Iris |1908-24>? | |''Séamus de Craig'' |Foilsithe leis An Stoc (1917-1920, 1923-1931) Cf. R. de Hae, Clár-Litridheacht na Nua-Ghaedhilge. |- |'''An Choinneal''' |Iris dé bhliaintiúil |1959-2021> |Parish publication, Louisburgh. Longest parish bulletinin Ireland |''Leon Ó Mórcháin a bhunaigh'' |Iris pharóiste Chluain Cearbán, Maigh Eo -'provide an insight into life in Kilgeever parish'. |- |'''An Chraobh-Ruadh''' |sraith |1895-1913>? |Seachtanán CnG | |irisleabhar Chonnartha na Gaedhilge ghá chur amach ag muinntir na h-Ard-Sgoile Ultaighe, Béal Feirsde |- |'''[[An Claidheamh Soluis]]''' |Nuachtán |1899>1917 / 1930-32 |CnG Bhéal Feriste / Árd-sgoil Ultach |''Eoin Mac Néill ->01 Pádraig Mac Piaras 03- 09'' |''Athraíodh an ainm go Fáinne an Lae ar feadh tréimshe agus ansin go Misneach arais go Fáinne an Lae agus thar nais dtín chéad ainm.'' |- |'''An Connachtach / The Connachtman''' |Iris |1907-1908 |a bilingual journal devoted to the national revival. Áth Luain |''Seán Mac Giollarnáith'' |''Níor mhair ach tamall gairid'' |- |'''An Doras''' |Nuachtán/mórbhilleog |1996-1998 |Iris Mheirceánach faoin gCultur Gaelach | |Níl rian de ann ach i liosta ar www.3.smo.uhi.ac.uk |- |'''An Droichead – ''the bridge''''' | |1985-89 |An Irish magazine from New York / A bilingual journal from Ireland | |Is cosúil go raibh dhá iris nó an ceann céanna faoin teideal céanna á dháiledh in oirthear Mheirceá |- |'''An Duibhneach''' | |?<1971>? |Cumann Cearta sibhialta na Gaeltachta |Breandán Mac Gearailt |Tar éis do Breandán Mac Gearailt éirigh as bheith ina eagarthóir ar Misneach bhunaigh sé seo. |- |'''An Féinics''' | |?<1968-73>? |Comhairle na gCumann Gaeilge, Cumann na Gaeilge Nua Eabhrach | | |- |'''An Fhearsaid''' |nuachtlitir |?<1995>? | | | |- |'''An Fhuinneog Ghaelach''' |Irirsán Ráithiúl |2002-2021> |Nuachtlitir Cumann Gaeilge na hAstráile Teo. | | |- |'''An Focal''' | | |Nuachtán Ollscoil Luimnigh. Roinnt colúin Ghaeilge ann | | |- |'''An Gaodhal''' |Iriseán |1881-1904> |Leabhar-aithris Míosamhal (Brooklyn, New York : Nolan Bros. Steam Print, December, 1881.) |''Micheál Ó Lócháin'' |tabhartha chum an teanga ghaedhilge a chosnadh agus a shaorthughadh agus chum féin-riaghla Chinidh na hÉireann |- |'''An Glór Poblachtach''' |Irisleabhar |2010 |Iris úr Shinn Féin  (le bheith ráithiúl) | |( bhí 500 síntús á lorg acu le go leanfadh siad leis) |- |'''An Leabharlann''' |sraith |1905-1909 |Irisleabhar cumann na Leabharlann | | |- |'''An Long / War Sheet''' |Irisleabhar |1922 |Warsheet No 1, foilsithe ag (IRA, BÁC) | | |- |'''An Múinteoir Náisiúnta''' | |?<1960-64>? |Tír Teanga Ceol | | |- |'''An Náisiún / The Nation''' |Páipéar |1952 | | | |- |'''An Nuaidheacht''' |sraith |1980-'02>? |Newsletter of Conradh na Gaedhilge Washington | | |- |'''An Óige''' |sraith |1930>? |A bright bi-lingual monthly |''Pádraig Ó Bróithe'' |Bunaithe ag an Eagarthóir |- |'''An Phoblacht/ Republican News''' |Nuachtán | |Nuacht le dearcadh poblactánach | | |- |'''An Píobaire''' |Iriseáinín |1969-78 -'14 |Na Píobairí Uileann i mBÁC a d'eisigh | |Ó 1999>14 i mBéarla |- |'''An Ráitheacháin''' | |1936>? |The Gaelic Quarterly Review,: Iris de chuifd an cumann lúthchleas Gael | |<nowiki>http://www.limerickcity.ie/media/1937%2003%20No%204.pdf</nowiki> |- |'''An Ridire''' | |?<1974>? |Ceoltóirí an Daingean | | |- |'''An Saol Gaelach''' |Iris |?<1919>? |Alt ar Thomas Mac Partland ann ar an 25 Eanáir 1919 | | |- |'''An Sgiath – The Shield''' |Sraith |1907 | | | |- |'''An Smaointeóir / The thinker''' |Irisleabhar |1919 -1920_>? |Irisleabhar Oifigeamhail Connradh Na Gaeilge de'n Státa Nuaig Eabhraic | |Irisleabhar Ráithiúil |- |'''An t-Eagrán''' | | |Nuachtán mhicléinn DIT i mBéarla ach Colúin Ghaeilge ann | | |- |'''An Teanga Bhinn''' |nuachtlitir |?<1996>? |Eisithe ag An Cumann Gaelach 7 Glór na nGael, Port a Dúinín | | |- |'''An tOibrí Imdhála: The Distributive Worker''' | |1957>? |incorporated ‘The Drapers Assistant’ and An Saothraí Riartha | | |- |'''Ard na hÉireann''' |Iris |1904 |''An Irish Ireland Magazine -'' |''issued by an Craobh Colm-cille, Connradh na Gaedhilge Tulach-mór. Nodlaig, 1904.'' | |- |'''As na Nuachtán''' |Iris Idirlíon |?<2014 |Ath-fhoilsiú ar altanna as na Nuachtáin a bhíonn Ag plé an Ghaeilge |''Gaelport.com C.NnaG'' |Ath bhunaithe fé scáth PEIG de chuid CnG |- |'''Banba''' |Iris |1901-06 |foilsithe ag Muintir Bhrúin agus Nualláin | | |- |'''Banba''' |irisleabhar |1921-22 |Gael Pub. & Trading Society | | |- |'''Béaloideas,''' |Irisleabhar |1927-'01>? |The Journal of Folklore society of Ireland / Cumann Béaloideasa Éireann |''Séamus Ó Duilearga'' |i nGaeilge den chuid is mó tríd go dtí na 70dí is ansin i mBéarla den chuid is mó ina dhiadh |- |'''Bean na hÉireann''' |Iris |1908-1911 |Iris Inghinidhe na hÉireann, ‘freedom for Our Nation and the Complete removal of all disabilities to our sex |''Maude Gone a bhunaigh'' |An chéad iris do Mhná in Éirinn.   Scríobh Caitlín Nic Gamhann alt ann. |- |'''[https://www.ucc.ie/en/anthropology/research/researchprojects/beascna/ Béascna]''' |Irisleabhar |2002-2017>? |Iris Bhéloideasa agus Eithneolaíochta Dept of folklore UCC | |''‘Béascna’ is one of only two scholarly journals in the Republic of Ireland publishing articles and reviews relating to Irish and European Folklore and Ethnology in general.'' |- |'''Bliainiris''' |sraith |1982 |Cuman staire agus seandálaíochta Thuaisceart Mhaigh Eo | | |- |'''[[Bolg an tSoláthair (Cumann na nÉireannach Aontaithe, 1795)|Bolg an tSolair]]''' |Iris |1795 |'Or The Gaelic Magazine' - Aistí, Amhráin is Gramadach. | |Clóite fé chúram na h-[[Cumann na nÉireannach Aontaithe|Éireannaigh Aontaithe]]. Aon eagrán amháin a eisíodh. Aistriúcháín le [https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1047 Charlotte Brooke] ann |- | | | | | | |- |'''Cairde na Cruite''' |Nuachtlitir |1990-'10 | | | |- |'''Céim''' |sraith |1970>? |Coimisiún le rinicí Gaeilge | | |- |'''Ceol''' |Sraith |1963-86 |a journal of Irish music |''Breandán Breathnach'' | |- |'''Ceol Tíre''' |Billeog eolais |1973>? |Cumann Cheol Tíre Éireann = Folk Music Society of Ireland | |BÁC |- |'''CNAG''' |iris/nuachtlitir? |1991- 1995 |Conradh Na Gaeilge 6 Sraid fhearcar BÁC 2 01757401-2 50p | |Eagrán 07 ‘93 táille 50p comóradh 100 bliain d e CnaG |- |'''Cogar''' |Iris |1964-69>? |The newsletter of Comhlachas Daonscoil | | |- |'''Comhaltas''' |Bliain-iris | |Bliain-iris comhaltas Ceoltoirí Éireann |''T.P. Ó Díomsaigh'' | |- |'''Comhaltas Ceoltóirí Éireann''' | |1976>? |'Comhdháil' | | |- |'''Craic''' |Nuachtlitir |1993>? |Nuachtlitir Comhaltas an Chreagáin (The very occassional newsleter of CC) | |Uimhir 2 Eanáir 1993 |- |'''Cuisle na nGael''' |Iris |?<1985 -94>? |Iris Bhliaintiúl Chraobh an Iúir / The Journal of the Newry Branch Gaelic League | | |- | | | | | | |- |'''Dál gCais''' |Iris |1972-93 |The Journal of Clare |''Séamus Mac Dhaibhéid'' | |- |'''Duillí Éireann (Irish Pages)''' |Iriseán Dé bhliantiúl | |Iris scríbhneoireachta comhaimseartha – “ An teagrán Gaeilge dha theangach. | |foilsithe i mBéal Feriste? |- |'''Dála Gaedhal''' |billeog |1957 >? |Clann na Gaedhealtachta a d’fhoilsigh | |Clólann Juverna Teo., 4 thrácht (quote) as rosc agus eile agus torthaí chrannchur Taisge Éireann Sráid Árann Thoir BÁC, guthán sealadach 46956, An árd sgoil, sráid Duibhis, Béal Feirst, guthán 22210 |- |'''Eagar''' |Ráitheachán |1950? |Ráitheachán dhá theangach CnG |''Anraoi Ó Liatháin'' |'Rosc' an teideal nuair a tiontaíodh ina coicíseán é |- |'''Éigse''' |iriseán |1939>?2006>? |a journal of Irish studies , Index to volumes 1-30 – Leabharlann na hÉireann |''Colm Ó Lochlainn'' |''/ Published (with the aid of the Adam Boyd Simpson Bequest) for the National University of Ireland'' |- |'''Éigse Cheol Tíre''' | | | | |Brún agus Ó Nualláin Teo. |- |'''Éire ag na Náisiúin Aontaithe''' '''Ireland at the United Nations,''' |Sraith leabhair |?<1957-1962>? | | | |- |'''Éire-The (Irish) Nation''' |Nuachtán |1923-24 |Den chuid is mó i mBéarla le roinnt i nGaeilge | | |- |'''Éire go Brágh''' |iriseán | |A Monthly Bilingual Magazine for the Preservation and Promotion of the Language, Industries, Music, Art and Literature | | |- |'''Éiriu''' |sraith |1904-07 |School of Irish Learning. Dublin Acadamh Ríoga na hÉireann | | colspan="3" |Saothar ag Osborne Bergin, Kuno Meyer, agus John Strachan ann. |- |'''Fáinne an Lae''' |Nuachtán |1898-00 &1918-20 |Páipéar reachtmhaine dá theangach chum Gaedhilge do chur ar aghaidh. CnaG BÁC, |''<nowiki>https://www.coislife.ie/product/fainne-an-lae-agus-an-athbheochan-1898-1900/?attribute_pa_cludach=bog</nowiki>'' |''Súadh é isteach sa Chlaidheamh Soluis nuair a theip ar chúrsaí airgeadais an iris seo'' |- |'''Féile Zozimus''' |sraith |1992-94 |Curtha i gcló ag Gaelinn | | |- |'''Fianna''' |Nuachtán |1915-1916>? |Míosúil – roinnt gaeilge ann | |Fianna publishing Co. |- |'''Forbairt''' |Iris nuachta |?<2007>? |Comhairle Chontae Dhún na nGall, Rannóg pobail, fiontar Agus seirbhísí cultúrtha | | |- |'''Gaedelica''' |Iris |1912-13 |Tomás Ó Rathile | | |- |'''Glór Don Phobail''' |Iris |?<2007>? |Pobal le Chéile Teo. Ag obair ar son forbairt Pobail Chloich Cheann Fhaola, gort a choirce | | |- |'''Glór Inse Bán''' |sraith |?<1971 – 1979>? |Coiste Ghlór na nGael – Templeglantine (Teampall an Ghleanntáin?) | |Bhí baint ag Micheál ó hAirnéide leis |- |'''Glór Lurgain''' |Nuachtlitir |?<1945>? |Eisithe sa Lurgain | |www.pobailcl.com |- |'''*Gníomhaithe Spriocanna Domhanda/Global Goal Getters''' |Irish lín agus Clóite |2021> |Iris lán le dánta, ealaion agus físeán daltaí bunscoile ar théama spriocanna na Náisiúin Aontaithe. Iontrálacha sa chomórtas atá sna míreanna. 4 chinn in aghaidh na bliana.Clóitear an ceathrú ceann I Mí Aibreáin le míreanna na mbuaiteoirí. | |An Roinn Gnóthaí Eachtracha Mura gcuirtear aon ní chucu i nGaeilge ní bhíonn aon Ghaeilge san iris.Aaistrítear an Ghaeilge ar mhaithe leis na Neamh-Ghaeilgeoirí.. |- |'''Guth agus Tuairim''' |sraith |?<1980>? |[Dublin] Association of Principals and Vice-Principals of Community and Comprehensive Schools. | | |- |'''Guth na nGaedhael''' |Iris |1904-1938>? |Míosagán dhá theangach CnG Londan | |''being an half-yearly bi-lingual magazine published by the Gaelic League of London, and containing the programme of the Irish Musical Festival at the Queen's Hall on St. Patrick's Day.'' |- |'''Guth Ó Thuaidh''' |Iris |2008 -'14>? |Nuachtlitir Chumann Chultúrtha Mhic Reachtain, Béal Feirste Ag sprageadh na Gaeilge i mBéal Feriste | | |- | | | | | | |- |'''Inis Fáil''' | |1904>10? |"A magazine for the Irish in London." Published to maintain A sympathetic contact between Irishmen living abroad” | |London Branch of the Gaelic League], 1904-1910> |- |'''Inis Magazine''' |Iriseán |<2003>'17> |Iris Children's books Ireland a phléann is a dhéanann léirmheastoireachta ar leabhair leannaí na hÉireann i mBéarla is i nGaeilge | | |- |'''Iris Iar Chonnacht''' |Iris |1970 |Iris chun gael na cathrach a mhealladh siar chun lonnú in iarthar chonacht. |''Seosamh Ó Cuaig, Des Fennel'' | |- |'''Iris Na Gaeilge''' |Iris |2001- '11 |Iris Dé-bhliaintiúl Coláiste na nGael (Britan's Irish Language Network) | |<nowiki>http://www.colaiste-na-ngael.com</nowiki> |- |'''Irish Pages – Duillí Éireann''' |sraith |2002-'14> | | | |- |'''Iris na Mara''' |Iris |2002-'06 2014> |Maritime Institute of Ireland, Dún Laoghaoire | | |- |'''Iris na Nodlag''' |Bliainiris |1945>? |Ógraidh Croise Deirge na hÉireann; The Irish Junior Red Cross. |''Leslie De Barra a bhunaigh'' |Bean céile Tom Barry an Poblachtánach |- |'''Iris Teoin/ Wolfe Tone annual''' |Bliainiris |1932-'54 | |''Brian Ó hUigín'' | |- |'''Irisleabhar na bhFiann''' |Irisleabhar? |1964 |Fianna Éireann | | |- |'''Irisleabhar Ceilteach''' |Irisleabhar |1952-54 |Irish Society Cambridge, Toronto Tír, Teang Ceol |''Iain Mac Aoidh, Pádraig Ó Broin'' | |- |'''Irisleabhar Mhuineacháin,''' |Irisleabhar |1976 -83>? |An Cumann Gaelach, Iris chraobh Mhuighneachán de CnG | | |- |'''[http://irisleabharnagaedhilge.fng.ie/index.php?irisleabhair_function=1&irisleabhair_file=IG01-3 Irisleabhar na Gaedhilge] / The Gaelic journal''' |Irisleabhar |1882 -1909 |Exclusively devoted to the preservation and cultivation Of the Irish language |''Osborne Bergin'' ''Eoghan Ó Gramhnaigh'' |Ghlac CnG seilbh ar an Irisleabhar i 1894 tar éis do bhaill as Aontacht Na Gaeilge agus CnaG é a bhunú in 1893. Scríobh Páraic Mac Piarais, Eoin Mac Néill agus Peadar Ó Laoghaire |- |'''Iris na Nodlag''' | |1945>? |Ógraidh Croise Deirge na hÉireann; |''Máire Ní Mhurchuadha'' | |- |'''Iris Drong Átha Cliath''' | |1939-. |National Association of the Old I.R.A. 1886-1963 |''Oscar Traynor'' | |- | | | | | | |- |'''Laochra Léinn''' |Iris |1992 >? |Bróisiúr Mheánscoil Feiriste – anscoilbhliain 1991-1992 | |bunaíodh an choláise i 1991 |- |'''Leaves – Billeoga''' | |1938>? |“Politics, Literary, Irish, Ireland, Monthly . [1 Eanáir - 2 Feabhra] |Louis N. le Roux |foilsithe Michaelmas i mBÁC I mBéarla dar le Marsh's Library ach altanna ar an nGaeilge agus i nGaeilge in imleabhar a h1 uimhir a h1. Im. 1 uimh 2 ar díol ag https://www.abebooks.com/Leaves-Billeoga-Political-Literary-Irish-Ireland-Monthly/30547596652/bd |- |'''Ná Bac Leis''' |Páipéar |1921 |Clóite 'Internment Camp, Ballykinlar'. 3 h-eagrán, Alt amháin I nGaeilge i ngach eagrán | | |- |'''Newsletter of the School of Celtic Studies''' | |1987-96 |'Scéala Scoil an Léinn Cheiltigh' | | |- |'''Nuachtlitir An Droichead''' |nuachtlitir |?<1998>? |Béal Feirste | | |- |'''Nuacht Leabharlann Náisiúnta NA hÉireann''' | |1999->? |BÁC leantar mar NLI NEWS | | |- |'''Nuacht SMI''' | | | | | |- | | | | | | |- |'''Oideas''' |Iris |1968>? |Ráiteachán Roinn Oideachais | | |- | | | | | | |- |'''Ríocht na Midhe''' |Sraith |1955>? |records of Meath Archaeological and Historical Society. | | |- |'''Rosc (Dhá theangach)''' |Iris |1951 – 1982>? |Iris Dhá theangach Chonradh Na Gaeilge CnaG 20p |''Pádraig Ó Fearaíl'' |Lean seo i ndiaidh 'Eagar' IMLeabhar 30 Uimh.5 Nollaig 1981 / Eanáir 1982 |- | | | | | | |- |'''Samhain''' |Iriseán |1901-17>? |Iris WBYeats |''W.B. Yeats'' |[Cúirtéis clódóir] Foilsithe in éindí leis an Irish Week????????? |- |'''Scéal''' |Irisleabhar |2011-'15> |Journal of Coláiste na nGael, Britan. |''Scéal acts as our campaign briefing document'' | ''lean seo 'Iris Na Gaelige''' ''A5, 12 leathanach, 4 uair sa bhliain, 90% as Béarla'' |- |'''Scéala''' |sraith |197?> |Comhaltas Ceoltóirí Éireann – craobh Ardscoil Rís | |''<nowiki/>'Gló G' dar le Tais.CDÉ.'' ''<nowiki/>Scríobh Úna Uí Dhíosca ann'' |- |'''Scéalta (Dromahair)''' |Nuachtán |2015> |Ráiteachán i mBéarlaach colún Ghaeilge ann. | | |- |'''Scéal chatha Luimnighe''' |Irisleabhar |1922/3? |Limerick War News | | |- |'''Scéala Éigse Éireann''' |Iris |?<2008>? |Iris Poetry Ireland formhór i mBéarla | | |- |'''Scéilíní''' |Iris |?<2009>? |Nuachtlitir Dhátheangach choláiste Oriall | | |- |'''Sean Óglach''' |Irisleabhar | |Official organ of the National association of Old Irish republican Army | | |- |'''Sinsear''' |irisleabhar |1979 -2019 |''The Folklore Journal' , Roinn Bhéaloidas Éireann, An Coláiste Ollscoile'' | |An 10ú hEagrán 2019 – 9= 2005. níor foilsíodh aon cheann idir 1984-89 |- |'''Spaoi''' |Greannán | |Education magazine for 1st and 2nd class | |Folens |- |'''Sult''' |Irisleabhar |1961 |Coláiste Oiliúna Naomh Pádraig ??????? Folens?????????? | | |- | | | | | | |- |'''Teanga''' |irisleabhar |1979-'14 |Journal of the Irish Association for Applied Linguistics. | | |- |'''Teangeolas''' |Iris |1974-'01 |Iris Leath bhlianach Institiúd Teangeolaíochta Éireann | |''Bhí an chéad eagrán i nGaeilge agus dhá- theangach as sin amach ?????????'' |- |'''The Gaelic Voice''' |Iris |1990 |Béal Feirste | | |- |'''The Irish People / An Choismhuintir''' |Irisleabhar |1973 |Republican movement Ireland a chur i gcló | | |- |'''The Standard – An t-Iolar''' |Irisleabhar |<?1950?> |Catholic Journal |''Peadar? Kirby'' |Bhí Paddy Kavanagh ag scríobh ann. ''Ghlaodhtí 'The Caholic Standard' mar leasainm air'' |- |'''The Star / An Reult''' |Nuachtán |1929 >? |"A national weekly devoted to politics, economics & social Affairs."review." - míosagain ó 1930 ar aghaidh | |Baint ag cumann na nGaedhael leis |- |'''The United Irishman''' |Nuachtán |1899-1906 |National weekly review | | |- |'''The United Irishman''' |Nuachtán |1932-1933 |Foilsicheán de chuid Cumann na nGaedheal – Foilsithe ag 'The Star' | | |- |'''Tomhas na Teanga''' |Sraith alt |2002 – 2010 |Tomhas na Teanga is a series of articles appearing in The National Hibernian Digest, |Séamas Ó Neachtain, a.k.a. Jim Norton | colspan="2" |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/T_na_T_Mar2010.htm</nowiki> |- |'''Treoir''' |Iris |1968>'14 |Iris Chomhaltas Ceoltóiri Éireann | | |- | | | | | | |- |'''Uladh''' |Iris |1904-1905 |a literary & critical magazine. | | |- |'''United Irishman''' |Nuachtán |1933 – 1936 |Ainm nua 'the united Irishman' de chuid Cumann na nGaedheal | |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/index.htm</nowiki> |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Gaeilge, Gaidhlic ⁊ Béarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Am Foran''' |nuachtlitir |?<2013>? |The Gaelic council of Nova Scotia newletter | |Gaidhlig den chuid is mó |- |'''An Deo-Ghréine''' | | | | | |- |'''An Gaidheal''' | |1923-49>?33 |the official magazine of An Comunn Gaidhealach | | |- |'''Cothrom''' | | | | | |- |'''Duillí (Journal of contemporary writing)''' | |<?2013?> | | | |- |'''Fear na Ceilidh''' | | | | | |- |'''Gailig''' |Iriseán |1928-30 |Galaic na hAlbain Cape Breton | | |- |'''Guth na Bliadhna / the voice of the year''' |Irisean |1904-1925 |The monthly magazine of An Chonradh Gaidhealach | | |- |'''Mac-Talla''' |Iris |?<1892->? |Galaic na halban?? Sidni?? |''Alaisdair Mac Labhrainn'' |Eneas MacKay Alaisdair Mac Labhrainn |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Ilteangach == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''An tEurópach''' |irisleabhar |1899-1900 |Irisleabhar ilteangach na heorapa – Éigse Ghaeilge Choláiste na tríonóide a bhí ina mbun |''Conall Cearnach , Patrick O Brien'' |'Ní bheidh slighe againn do Shacs-bheurla ann... Is beag is fiú cláirseach aon sreangan agus is beag is fiú sgoláire aon-teangain’  - Cuir i láthair na h-irise dar leis an alt in Comhar Iml. 39 Uimh. 4 le hAisling Ní Dhonnchadha |- |'''An Macaomh''' |Iris |1909-1913 |Iris trí theangach scoil éanna Gaeilge Béarla Fraincis, drámaí filíocht 7rl |Pádraig Mac Piarais |4 h-eagrán |- |'''An Sgolaire''' |Nuachtán sheachtainiúil |?<1913>? |Nuachtán trí theangach (G,B, F)de chuid daltaí Scoil Naomh Éanna. Clóadh 50 cinn agus dioladh ar 1p an ceann iad. | | |- |[https://www.celticleague.net/carn/ Carn] |Iris |1973-2014> |Iris ráithiúl an Chonradh Cheilteach /Celtic League i 7 dteanga | |''A Link between the Celtic Nations''' |- |'''Fianna''' |Iris |1911- 1913>? |Iris i mBéarla agus Spáinis do Ghael na hArgaintíne | | |- |'''Glór don Phobal''' |Iris |2002 -2007>? |Ag obair ar son Forbairt Pobail cloich An Fhaola - Iriseán Pobail le Chéile, Leitir Cheanann. An é seo Glór don Pobail? | | |- |'''Hunmanitas''' |Iris |1930-1931 |i nGaeilge, Béarla, Fraincís scata Gaeilgeoir i mBÁC (muintir Humanitas) a bhunaigh é. |''Tomás Ó Cléirigh'' | |- |'''Irisleabhar Hibernia''' | |1938>56>? |I nGaeilge, Béarla agus i bhFraincís na hEilbhéise | |Déanta i bhFribourg |- |'''Na Feadánaigh''' |sraith |1963 |The whistle Players' (i mBreatanais atá seo) |''Breandán Breathnach'' | |- |'''Scéala Scoile''' |Iris |?2000-2017> |Iris séasúrach Shruth na Gaeilge, Cláiste Chaitríona Ard Mhaca | |Eagrán 30 Nollag 2016 |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Sraith Gaeilge i nuachtáin Bhéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''An Teanga Bheo''' | | |Colún san Irish Times | | |- |'''Billeog''' | | |Leathanch Altanna Gaeilge an Irish Times |''Pól Ó Muirí'' | |- |'''Liatroim Ag Labhairt''' |Leathanach míosúil |2015-2016> |Leathanach de cheithre ghné alt Cainteoir na míosa, Colún na staire, seanfhocail, |''Proin Ó Duigneáin'' | |- |'''The Soverign Independent /An Saorfhlaitheas''' |Nuachtán |?2012 >2015? |Teoraicí Comhcheilge is a dtionchae ar Éireann. An t-eagrán deirneach ag scíiobh an teideal in nGaeilge Freisin, Leathanach cúl i nGaeilge |''á chruthú i dTuaisceart Liatroma'' | |- |'''Tomhas na Teanga''' |Sraith alt |2002 – 2010 |Tomhas na Teanga is a series of articles appearing In the National Hibernian Digest, |''Séamas Ó Neachtain, a.k.a. Jim Norton'' |<nowiki>http://www.scoilgaeilge.org/t_na_t/T_na_T_Mar2010.htm</nowiki> |- |'''Treibh''' | | |Altanna Gaeilge ón Irish Times |''Pól Ó Muirí'' |www.irishtimes.com/culture/treibh |- | | | | | | |- |'''Derry people, Peoples press, Connacht press, Connacht sentinel''' | | |Bhí siad seo ag gacadh leis an deontas de €28 sa Tseachtain chun ábhar Gaeilge áitiúl a chuir ar fáil | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == Teideal Gaeilge altanna uile i mBéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ag Déanamh Ceoil''' |Irisleabhar | |52 fonn ceoil le h-úsáid i mbun múine. |''Cpmhaltas Ceoltóirí na hÉireann'' | |- |'''AISÉIRÍ''' |nuachtán |?<1967>? Uimh. 5 1ml 24 |Saor Gaelach Críostúil! 6D | |nuachtán an páirtí polaitiúl Ailtirí na hAiséirí, - corprotism/facism |- |'''An Bárr Buadh''' |Irisleabhar |1943> |Míosagáin, a monthly journal devoted to the activities and general welfare of the members of First Division the Southern Command and the L.D.F. ... | | |- |'''An Camchéachta / The Starry Plough''' | |1975-2009>? |The theoretical Magazine of the Republican Struggle - 8p | |Iris an IRSP a scoilt ó Shinn Féin |- |'''An Cosantóir''' |Iris |?<1947>? |The Defence Forces Magazine | | |- |'''An Fiolar''' |Iris |1930>158>? |Irisleabhar Scoile na Mainistreach (conc na mainstreach i dTuaisceart Éile) | | |- |'''An Focal''' |Iris |?<2012>? |Irish Mhiic Léinn Ollscoil Luimnifgh | | |- |'''An Gael''' |sraith |1985 |Irish Arts Centre New York | | |- |'''An Glór''' |sraith |?<1943-55>? |The voice of the Guild of Irish Journalists |''Riobard A. Bramham.'' | |- |'''An Glór Gafa''' |ráiteachán |1989-92 |'the captive voice” iris cimí poblachtach i H-block 26 cinn ar fad |Brian Campbell / Mícheál Mac Giolla Gunna |Clóite agus dáilte ag Sinn Féin i mBéal Feriste |- |'''An Guth''' | | |Irish Shinn Féin? | | |- |'''An t-Éireannach Aontuighthe''' |Iriseán |1948 |The United Irishman: the voice of Irish republincanism | | |- |'''An Phoblacht / Republican News''' |Nuachtán |19??-2015> |Nuahctán e chuid shinn Féinn | | |- |'''An Phoblacht''' |Iriseán |2019-2020> |Iriseán treasbhliantúil Shinn Féin £5 £4 | | |- |'''An Saorstát / The Free state''' |Nuachtán | |Seachtanán i mBéarla ar | | |- |'''An Saoghal Gaedhealach''' |Iris/Nuachtán |?<1918-1919>? | |''Ua hÉigeartaigh'' | |- |'''An Saoghal Gaedhealach''' |Irisleabhar |1950>? |The Vocational Education Bulletin Supplement |''foilsithe i Loch Garman'' | |- |'''An Scéal''' |Nuachtlitir |2006-'10 |the newsletter of the Irish community in Scotland |''riomhlitir ar fáil i gcóip crua ó leabharlanna i nGlaschú'' | |- |'''An Seanachaidhe /The Milesian''' | |1893-18? |lámhscríofa ag Árt Ó Gríofa – idir láimhe ag an Celtic Literary Society |''Liam Ó Maolruanaidh - William Rooney'' | |- |'''An Taisce''' |Iris | | | | |- |'''The Standard / An tIolar''' |seachtanán | | |''Peadar Kirby'' | |- |'''An tÓglach''' |Quarterly Journal |1918-22 |“The official organ of the Irish Volunteers” . |''(cinn eile ann leis Pierce Beaslaí)'' |''D'fhostaigh an t-airm Seán Ó Conchubhair chun cuidiú leo i gcúrsaí poiblíochta agus chun an t-iris a thabhairt amach'' |- |'''Ár n-Éire / Old''' | |1919-1923 |New Ireland publishing – weekly review | | |- |'''Beltaine''' |Iris |<1901>? |I mBéarla den chuid is mó |''W.B.Yeats'' |''Thug pé brabús do CnG'' |- |'''Biatas''' |Iris |1966->? |The Tillage Farmer | | |- |'''Bullán''' |Irisleabhar |1994>? |An Irish studies journal | |''Willow Press, Oxford'' |- |'''Cara''' |Iris |?<2014> |Iris do phaisinéirí eitleáin Air Lingus | | |- |'''Cáirdeas''' |Iris |?<1941>? |Journal of the Gaelic Christian Fellowship. | | |- |'''Cath Maige Mucrama''' | |?<1975>? |Imleabhar 50 d'imleabhar an chumain sin | | |- |'''Céim''' |Iris |1972 -'15>? |Iris Oifigiúl An choimisiún le Rincí Gaelacha (dé-bhliantúil) | | |- |'''Cogar''' |Iris |1974 |Iris Chomhaltas Ceoltóirí Éireann | |http://homepage.tinet.ie/~cuisle1/cuisle.htm |- |'''Cuisle''' |Iris |2011 |The voice of the Members (Fianna Fáil) | | |- |'''Dúchas''' |nuachtlitir |1972-79 |Scríobh Mac durcá?? agus Ó Murchú ann | |Irish American Cultural Institute. St. Paul Minnesota |- |'''Dúiche Néill''' |tréimhsechán |1986-96>? |“Tréimhseacháin léannta” áitiúl | |Scríobh Proinsias Ó Conluain ann go minic |- |'''Eile''' |Iris |2013 > 2021 |Iris don Aerach, |Scot de Buitléir | |- |'''Éire 19''' |Irisleabhar |1977 |University of Florida], | | |- |'''Éire''' |Nuachtán |1923 Ean- Bealtaine |Seachtainiúl |Countess Markievicz |Clóadh i nGas Chú na hAlban chun theacht i dtír ar chinnsearacht Stát le linn an chogadh Catharga. Tháinig seo i ndiaidh 'Poblacht na hÉireann'. |- |'''Éire''' |Irisleabhar |1949 – 1973 |Iris sheachtainiúl Na Roinne gnóthaí Eachtaracha = Ireland: Weekly etc | |Leantar mar Ireland Today |- |'''Éire-Ireland''' |Irisleabhar |1914-16>1918-22 |<nowiki>http://www.corkpastandpresent.ie/localstudies/newspaperlist/a-g/</nowiki> | | |- |'''Éire-Ireland''' |Irisleabhar |1966> 1995-? |a journal of Irish studies | |The Irish American Cultural Institute, St Paul , Minesota |- |'''Éire Nua''' |iris |?<1980>? |“Unity, Equality, Prosperity’ Iris inmhéanach Shinn Féin | |Feabhra 1980 - “Irislitir makes it’s reappearance with this issue. Two copies will be sent to each cumann and they should be passed around for members to read and study.” |- |'''Fianna''' | |1910/15 |Clóite san Airgintín |''Pádraig Mac Mághnais'' | |- |'''Guth 7 Tuaraim''' |nuacht iris |1979 - 1984 |Iris mhíosúil áitiúil ó thús na 1980idí a bhaineann le hiarthuaisceart Dhún na nGall. Gaeilge sa chéad eagrán ach ní ina dhiadh sin. | |http://www.bealoideasbeo.ie/Guth_Tuairm?page=0 |- |'''Inbhear''' |sraith |?<2010>? |Journal of Irish music and dance |''Niall Keegan'' | |- |'''Inis Fáil''' |Iris |1925>? |Bulletin de la Ligue pour l'Indépendance de l'Irlande. | | |- |'''IRIS''' |Iris |1981>2019 |Gnóthaí Eachtracha, Bureau d’Affaires Etrangéres | |Imeartas focal a bhí sa teideal a dtánaig ó ‘Irish Republican Information Service” - dé-bhliatúil. |- |'''Iris An Airm''' |Nuachtán |1922>? |Foilsithe I mBÁC go Laethúil seachas an Satharn | | |- |'''Iris An Gharda,''' | |1969/1970 | | |<nowiki>http://www.policehistory.utvinternet.com/irisang.html</nowiki> |- |'''Iris Bheag''' |Nuachlitir |1987-1994? |the intention of this litle magazine is to provide a means of exchanging ideas and developing sinn Féin’s policies and strategies by disscussion. Rules 4. Material can be in Irish Or English7. IB is issued Free. Ib will be issued Monthly | |The Education department 44, Parnell Square, Dublin 1 Irish inbhéanach Shinn Féin – Aengus Ó Snod. |- |'''Iris Fhianna Fáil,''' | | | | |Teideal Nua: FF Newsletter |- |'''Iris Oifigiúl''' |Iris |?<2011>? |Irish Oifigiúl de chuid an rialtas | |[Uimh. 48 – 2011] |- |'''[[:en:Lia_Fáil_(political_party)|Lia Fáil]]''' |Iris |1957 |Fr. Fahy 10 -neagrán – he single handedly wrote the 10 highly inflamatory newspapers resulting in demotion in 1959 |Father John Fahy |Organ of the Land and Industrial Army of Ireland. |- |'''[https://muse.jhu.edu/journal/141 New Hibernia review / Iris Éireannach nua]''' |Iris ráithiúl |1997>2021 |St. Paul (Minnesota) Center for Irish Studies at the University of St. Thomas 1997 |Thomas Dillon Redshaw | |- |'''Nua''' |Iris |1997>2000? |studies in contemporary Irish writing. |Eugen O'Brien |Jefferson City, TN: Carson-Newman College |- |'''Nuacht CIÉ''' |Iris | |Baile Átha Cliath, An Roinn Faisnéise, Stáisiún Droichead an Rí. |''Lorcán Ó Treasaigh'' | |- |'''Nuacht Náisiúnta''' | |1923-25 | | | |- |'''Nuacht Náisiúnta''' |Iris |1969 -1976 |Iris inmheánach de chuid Sinn Féin, foilsithe i Gardiner Place | |<nowiki>http://www.iol.ie/~rjtechne/century130703///////1960s/nuacht69.htm</nowiki> |- |'''Obair''' |Iris |?<2014-'14>? |Bulletin of the office of public works | | |- |'''Óur Girls/ Ár gCailíní''' | |1930-1933 |The Magazine for the Girls in Ireland | | |- |'''Poblacht na hÉireann''' |Nuachtán |1922-23 |Bhí eagrán Albanach, Deisceartach agus ceann leis an dteideal bhreis War News ann | |Tháinig ‘Éire’ ina dhiadh tar éis bhás Childers a bhí i gceannas ar bolscaireacht poblachtánach. |- |'''[https://pogmogoal.bigcartel.com Póg Mo Goal]''' |Iris |2015>2020 |i bhfoirm nuachtán eisithe ag Pogmogoal.com | |Póg Mo Goal is a beautifully produced football magazine, from right here in Dublin. |- |'''Saoirse Éireann Eolftone Weekly''' |Nuachtán |1937/8>? |Seachtainiúl ‘twopence’ | |Vol 1. No 36 Saturday May 7 1938 |- |'''Saoirse Nua''' |Iris |?<2014 |The voice of the Republican Movement (Republican Sinn Féin) Issue 15 Spring 2014 | | |- |'''[http://www.irishlabourhistorysociety.com/index.php?page=saothar30&title=Saothar%2030 Saothar]''' |Iris |1975-2020> |Iris an chumainn le stair Lucht Saothair na hÉireann |''Pádraig Ó Snodaigh an chéad eagarthóir'' |Saothar 45 2020 |- |'''Scéal Eile''' |Nuachtlitir |?<2009>? |The Newsletter of the CooleyKeegan branch of CCÉ | | |- |'''Scéala Éireann / The Irish Press''' |Nuachtán |1931 -1995 |Bhíodh altanna Gaeilge thríd. | | |- |'''Sciath''' |Iris | |Journal of the National Industrial Safety Organisation   (deir NLI gur i nGaeilge atá sé) | |lean 'Health and Saftey é mar theideal |- |'''Sgéal Chatha Luimnigh''' |Nuachtán |?<1922>? |Limerick War News, nuachtán an rialtas sa choga cathardha | | |- |'''Seanchas Ard Mhaca''' |Iris |1957-1993 |Iris Stairáitiúl | | |- |'''Seanchas Dúthalla''' | |?<1971-91>? | | | |- |'''Sinn Féin''' |Iris |1923 – 1925 | |''Patrick J Little'' |18,000 cóip á ndíol. Tháinig seo i ndiaidh Éire |- |'''Sinn Féin (Daily)''' |Iris/nuachtán |1909-> 1910? | | | |- |'''Sinn Féin (Weekly)''' |Iris |1906> 1914? | | | |- |'''Sinsear''' | |?<1981- 1995>? |Roinn Béaloideasa Éireann Coláiste na hOllscoile | | |- |'''Spéis''' |sraith |2010 -'13 |Bulletin of the International Council for Traditional Music Ireland |''Liz Doherty, Thomas Johnston (2012)'' | |- |'''Táin''' |Iris démhíosúil |?<2003-2007>? |the Australian Irish Network |''Val Noone foilsitheoir'' | |- |'''Teanglitir''' |Nuachtlitir |1985-1996 |Irish Association of applied Lnguistics -IRAAL |''Dónall P. Ó Baoill (1-19) Jeff Kallen (20-25), Patrick Farren (25->)'' |''bhfuil éagsúlacht idir Iris na Gaeilge/ teanglitir/teangeolas/teanga'' |- |'''Treoir''' |Iris |?<1970-2020 > Vol.2 Uimhir.2 Márta -Aibrean |Iris oifigiúl Cómhaltas Ceóltóirí Eireann luach 1s. | | |- |'''An Sgrúdaightheoir The Examiner''' |Nuachtán |1930 -1960 |(Dundalk) Thosaigh mar an Newry Examiner | | |- |'''The Fanad Magazine''' | | | | | |- |'''The Gael''' |Iris | |The official journal of the Gaelic Athletic Association. | | |- |'''the Northern Patriot''' |Iris |1895 | | | |- |'''The Shan Van Vocht''' |Iris |1896 >? |(An tSean Bhean Bhocht) A National Monthly Magazine |''Alice Milligan, Eithne Carberry'' | |- |'''Young Ireland/Éire Óg''' |Irisleabhar |1919-1923 |Young Ireland i mBÁC | | |- |'''Uladh''' |irisleabhar |1904-05 |a literary & critical magazine. | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- |} == An Ghaeilge á phlé i mBéarla == {| class="wikitable" | # | | | | | |- |'''''Teideal''''' |'''''Nuachtán /Iris''''' |'''''Blianta''''' |'''''Buneolas''''' |'''''Eagarthóir''''' |'''''Breis eolas''''' |- |'''Ancient Ireland''' |Iris sheactainiúl |1835 |Foilsithe i mBÁC John S. Folds |''Philip F. Brown / Pilib de Brúin'' |Established for the purpose of reviving the cultivation of the Irish language, and originating an earnest investigation into the ancient history of Ireland … |- |'''Celtica''' |irisleabhar |1946 - 2020 |peer-reviewed journal on Celtic Studies, including linguistics, literature, manuscript studies, textual criticism, history, law, Dialect studies and onomastics. |''Uimhi 31Barry J. Lewis, Ruairí Ó hUiginn'' |bliantúil ó bhí 2016 ann |- |'''Éiriu''' |sraith |1904-2013> |School of Irish Learning. Dublin Acadamh Ríoga na hÉireann | |Saothar ag Osborne Bergin, Kuno Meyer, agus John Strachan ann. |- | | | | | | |- | | | | | | |- | | | | | | |- | | | | | | |} == Cíona Lín / Blaganna == {| class="wikitable" |'''Abair as Gaeilge é''' |2006 |mar ba mhaith liom mo chuid Ghaeilge a bhisiú. |''Julia - Meirceánach'' |<nowiki>http://abair-as-gaeilge-e.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Aduaidh''' |2005 – 2007 |Focail fé thuairim i nGaoluinn.    |''Cionaodh'' |<nowiki>http://aduaidh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Ag Seasamh an Fhóid''' |2016 – 2019 |togra ealaíne le comóradh a dhéanamh ar an tionchar a bhí ag muintir Ros Muc ar an bPiarsach sna blianta roimh an Éirí Amach |''Nuala Ní Fhlathúin agus'' ''Eoin Mac Lochlainn,'' |<nowiki>https://rosmuc2016.wordpress.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Aisling''' |2006 – 2016 |“Is blag beag é seo ina ligim saor mo chuid smaoint...” |''Tim'' | | |- |'''Amhráin Arann''' |2012 – 2014 |“..amhráin a cumadh in Árainn a eisiúint i bhfoirm leabhair le dlúthdhioscaí..” |''Deirdre Ní Chonghaile'' | | |- |'''An Blag Ard''' |2010 | |''as an tSraith bháin dó'' |<nowiki>http://anblagard.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Bhlaglann''' | |''Blag spéisiúil ar chursaí oideachais is teichneolaíocht Gaeilge -!G'' | |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Bothán Tréigthe''' |2007 – 2009 | | |<nowiki>http://anbothantreigthe.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Cailín Deas''' | |''Blag an chailín deas Gaeltachta atá anois ina cónaí sa Chathair- IG'' | |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Cainteoir Dóchais''' |?<2009 >? | |''Michal as Poblacht na Seice'' | | |- |'''An Caomhach''' |2005 - 2020 |Tuairimí agus fíricí nach mbíonn le fáil aon áit eile as Gaeilge. |''Séamus Poncán Ó Neachtáin'' |<nowiki>http://caomhach.blogspot.com</nowiki> go mór ar son Iosrael – dar le Igaeilge | |- |'''An Cheathrú Rua''' |2011 – 2012 |chun eolas a chur ar fáil don phobal. | |<nowiki>http://ancheathrurua.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Cnagaire''' |2008 - 2020 | |''Póló'' |<nowiki>https://ancnagaire.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*An Codú''' |2006 -’ 21> |Smaointe Fánacha as Chonamara |''Eoin Ó Riain'' |''<nowiki>http://smaointefanacha.blogspot.com</nowiki>'' | |- |'''An Coimíneach''' |2013-1015 |Cín Lín Uí Choimín | | | |- |'''An Croí Ait''' |2011 – 2021> |Altanna agus ceachtanna mhúinteoira Gaeilge dá ranga agus d’fhoghlaimeoirí. Morán nasc chuig áiseanna éagsula |Caitríona Weafer Múinteoir, Éireannach I gCathair na nAingeal, |<nowiki>https://ancroiait.wordpress.com</nowiki> | |- |'''An Doras Oscailte''' |2005 – 2012 |Blog ina dhéanfaidh mé cleachtadh ar mo chuid Gaeilge |mark bodah |<nowiki>http://dorasoscailte.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Druma Mór''' |2008-? |''Blag chúrsai Reatha an sár iriseoir Eoghan Ó Néil -IG'' |''Eoghan Ó Néill'' |níl rian de ann ach mar nasc ar iGaeilge | |- |'''An Ghuí Aniar''' |2009 – 2011 | |''Ros Cománach i nGaillimh'' |<nowiki>http://anghuianiar.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An Mheabhair Foghlaimeora''' |2010 – 2011 | |''Bleáth cliathach a bhí 28'' | | |- |'''An Litríocht seo Againne''' |2009 – 2011 |Is éard tá sa bhlag seo mo chuidse smaointe faoin litríocht seo againn |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://litrocht.blogspot.com/2009/05/</nowiki> | |- |'''An Ruball Rua''' |2017 – 2020 |''Fáilte isteach ag an bhlag seo – teangacha a bheas le feiceáil:Gaeilge, français, English'' | |<nowiki>https://ruballrua.wordpress.com/tag/photography/</nowiki> | |- |'''*An Scríobhaí Siúlach''' |2021 |Cín Lín chun Connalach a lonnaigh san Oirua agus atá ag iarraidh an teasnamh scríobh i nGaeilge faoin tir a chuir ina cheart |''Kayla Reed'' |https://scriobhaisiulach.wordpress.com | |- |'''Anseo is Ansiúd''' |2010 |Blog as Gaeilge faoi gnáth rudaí an tsaoil agus mo chuid eachtraí éigsiúla. |''Gearóid Ó Madáin'' |<nowiki>http://anseoisansiud.blogspot.com</nowiki> | |- |'''An t-Oileánach Tréighthe''' |2009 – 2012 | |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' | | |- |'''*An Tuairisceoir''' |2013 – 2021> |Nuachtán Ghréasán a chlúdaíonn réimse leathan de Nuacht. |''Ciarán Dúnbar agus roinnt eile'' |<nowiki>https://antuairisceoir.wordpress.com</nowiki> | |- |'''An t-Ultach''' |2010 – 18? |Suíomh Chín lae don Iris gan ach 5 alt air |''Seán Rua Ó Murchú'' |<nowiki>https://antultach.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Anuas den tSeilf''' |2009 – 2011 |Nótaí agus smaointe iad seo de réir mar a thagann siad chugam |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://cailliomachas.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Aodhán''' |2013 |Ag Smaoineamh os Ard |''Aodhán Ó Dea'' |<nowiki>http://aodhanodea.ie/blog/</nowiki> | |- |'''Ar Son na Drúise''' | |suíomh, príobháideach é an suíomh seo | |<nowiki>https://arsonnadruise.wordpress.com</nowiki> | |- |'''As an Nua''' |2016>? |formhór de i mBéarla de réir freagrai ar alt ar i dTuairaisc |Siún Ní Dhuinn |nasc ag rá gur suíomh ag déanamh aithris atá i gceist | |- |'''As Ord Oráiste''' |2005 – 2006 |Dhá alt ón iriseoir seo as Béal Feriste |Liam O Raiste |<nowiki>http://asordoraiste.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Athfhás''' |2011 – 2016 |Seo nuacht agus eile ón iar-Ghaeltacht, áit atá ag teacht thar n-ais ina Ghaeltacht iomlán sar i bhfad! | |<nowiki>http://athfhas.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Bealach mo Shaoil''' |2005-2009 |chun mo chuid Gaeilge a cleachtadh, go príomha le greann - |''mac léinn sa tSúlainn'' |<nowiki>http://siuloir.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Baoismhacnamh''' |2005-2009 |chun mo chuid Gaeilge a cleachtadh, go príomha le greann - |''mac léinn sa tSúlainn'' |<nowiki>http://siuloir.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Betty Furlong''' |2018 -2020 | | | | |- |'''Blag Cois Life''' |2010 – 2015 |Blog of Cois Life, Irish Language Publishers | |<nowiki>http://blagcoislife.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Blag Forbairt Naíonraí Teo.''' |2009 - 2013 |Blag é seo atá dírithe othur seo siúd a bhíonn ag obair i Naíonraí/naíscoileanna | |<nowiki>https://naionrai.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Blag Ghael Gan Náire''' |2007>? | | |http://gaelgannaire.blogspot.com/, | |- |'''Blag Ghearóid''' |2006 – 2009 | | |<nowiki>http://gearoid.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Blag Mháirtín Uí Mhuilleoir''' | |Iar-pholaiteoir le Sinn Féin ar é Máirtín Ó Muilleoir | |caifear cuireadh a bheith ag duine chun é a léamh | |- |'''*Blag Nua Gaeilge''' |2019 – 2021 | |''Panu Petteri Höglund'' ''Nó tá urscéal leis clóite ann'' |<nowiki>https://blagnuagaeilge.blogspot.com/2019/06/</nowiki> | |- |'''Blag Shomhairle''' |2005 -2006 |Níl fágtha ach nasc ar an suíomh blaganna | | | |- |'''Baoismhacnamh''' |2018 -2020 | | | | |- |'''Breacleabhar An imill''' |2004 – 2005 |'Sé is príomhchuspóir na mblaganna seo n ámo chuid Gaeulinne a chleadhtadh agus a fheabhsú’ |''Conn -'' ''lonaithe in Inis, Co. nn Chláir'' |<nowiki>http://breacleabhar.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Brian Darby''' |2014 – 2015 |suíomh le altanna faoi na gcluichí Gaelacha |''Brian Darby'' |<nowiki>https://briandarby1.wordpress.com/category/gaeilge/</nowiki> | |- |'''Bród Éireannach''' |2005 -2006 |Seo mo bhlog. Beidh sé i nGaeilge agus i mBéarla |''Aingeal – foghlaimeoir Gaeilge Pennsylvania'' |<nowiki>http://aingealpuirseil.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Bruth Seanfharraige''' |2009 |'Ní beag beagán de drochbhrocán” |''An Deabhal Álainn'' |<nowiki>http://seanfharraige.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Cainteoir Doofus''' |2011-2012 |tuaraimíagus iad aisrithe sa cholún ar dheis | |<nowiki>http://www.cainteoirdoofus.com</nowiki> | |- |'''Ceiliúradh''' |2011- 2013 | | |<nowiki>https://ceiliuradh.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Ceist Mór an lae''' |2006 – 2008 |Polaitíocht |''iriseoirí éagsula'' |<nowiki>http://ceistmhor.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cha chanann? Canathaobh?!''' |2020 – 2021 |Tógáil ar Scoil Ghaeilge Ghearóid Tóibín agus na hamhrain a múineadh |''Séamus Poncán Ó Neachtáin'' |<nowiki>https://amhrainghaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Chetwynde Downs''' |2006 – 2012 |Fear meánaosta beoir-bholgach frustráilte. Ag lorg síbearchaidreamh intleachtúil platónach le bean shéimh chneasta A thabharfadh cluas bhaúil do m'fhaidhbeanna pearsanta. | |<nowiki>http://chetwyndedowns.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cín Lae Sclábhaí Pá''' |2008 - 2011 | |''Dubhaltach (Uí Reachtair?)'' |<nowiki>https://tadenc.blogspot.com/search?q=2011</nowiki> | |- |'''Cistin Chliste''' |2011 |Oidis agus altanna ar bhia i nGaeilge agus Sasanais | |<nowiki>https://cistinchliste.wordpress.com</nowiki> | |- |'''CLG go Deo''' |2014 – 2015 |altann ar an Chumann lúthchleas Gael | |<nowiki>https://clggodeo.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Club Leabhar''' |2005 > 2006 |leabhair agus |''Aonghus Ó hAlmhain 7 Coleen Dollard'' |<nowiki>http://club-leabhair.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Coicís in Éireann''' |2007 – 2009 | |''mark bodah'' |<nowiki>http://coicisineirinn.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Crá Croí Cois Cuain''' |2006 -2018 |Sóisialachas agus an Ghaeilge | |<nowiki>https://cracroi.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Crosbhealaí''' |2008 – 2012 |Blag i nGaeilge ar chúrsaí an tsaoil. |''Aonghus Dwane'' |<nowiki>http://crosbhealai.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cuisle''' |2005 |Mommy blogging as Gaeilge |''Nicole as Worchester'' |<nowiki>http://cuisle.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cumann Carad na Gaeilge''' |2005 -2010 ‘15 -‘17 |Agallaimh agus caint as Gaeilge. |''Séamus Poncán'' |<nowiki>http://philo-celtic.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Cumann Scribhneirí Úra na Gaeilge''' |2007 – 2015 |23 scríobhnóir úra ag cur a saothar pinn in airde ar an idirlín | |<nowiki>http://scribhneoirioga.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Cursaí Staire''' |2012 -2021 |Aistí ócáideacha ar an stair, ar staraithe, agus ar scríobh na staire. |''Vincent Morley'' |<nowiki>http://cstair.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Daoine Beaga''' |2011 |Corr alt ghairid |''Réaltán Ní Leannáin'' |<nowiki>http://daoinebeagadotcom.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Dialann Scott de Buitléir''' |?? |oscailte dóibh siúd le cuireadh amháin |''Scott de Buitléir'' |<nowiki>http://dialannscott.blogspot.com/</nowiki> | |- |'''Dónal Na Gealaí''' |2009 |6 nó seacht alt ar an réimsí éagsula den Ghaeilge |''Feilm Borland'' |<nowiki>http://donalnagealai.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Éan Bealtaine''' |2006 – 2011 |A nest for a May Bird's thoughts - Gaeilge I 2006 sasanais I 2011 |''Wren'' |<nowiki>http://eanbealtaine.blogspot.com/2011/</nowiki> | |- |'''Fada fada''' |2008 |comharthaí bóithre ceartaithe le péint |''Ceithearnach Comharthaí'' |<nowiki>http://fadafada.blogspot.com/?view=mosaic</nowiki> | |- |'''Faoi Cheilt''' |2010 – 2014 | |''John'' |<nowiki>http://faoicheilt.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Feachtas''' |2012 |–Óg Ghluaiseacht na Gaeilge – Eolas agus imeachtaí an eagrais | |<nowiki>http://feachtas.blogspot.com/p/dean-teagmhail-linn.html</nowiki> | |- |'''Fear Beag''' |2012 |5 alt fada | |<nowiki>http://fearbeag.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Feicim''' |2011 – 2017 |Gaeilge le Spraoi ar Inis Oírr. Fun Easy Irish Courses – Immersion Method! |''Bríd Ní Chualáin'' |<nowiki>https://feicim.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Fiche focal''' |2007 – 2011 | |''Connalach a d’fhreastal ar O na G'' |<nowiki>http://fichefocal.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Fiontar agus Scoil na Gaeilge''' |2015 – 2018 |suíomh le mórán eolas maidir le Fiontar |''blaganna ó Mhic léinn'' |<nowiki>https://fiontardcu.wordpress.com/about/</nowiki> | |- |'''Fis''' |2006 – 2013 |An chéad fhíschraoladh ó Chumann Carad na Gaeilge, D’fhág an leathanach is chuir in airde ar You tube |''Seéamus Poncánach'' |<nowiki>http://philo-celtic-feesh.blogspot.com</nowiki>  <nowiki>https://www.youtube.com/playlist?list=PL395B1BAD058326A1</nowiki> | |- |'''Foinsí''' |2009 – 2011 |liostaí foinsí ar na haistí sa dá chín lín eile ag an údar |''Cailliomachas – leabharlannaí'' |<nowiki>http://xn--foins-3sa.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Gaeilgeandedtec''' |2006 |cín lín Macléinn le deis ceartúcháin a dhéanamh, 4 nó 5 alt |''Mairead G'' |<nowiki>http://gaeilgeandedtec.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge Faoi Thalamh''' |2004 >? |Arm Rúnda na Gaeilge | |''<nowiki>http://gaeilgefaoithalamh.blogs.ie</nowiki>'' | |- |'''Gaeilge i gKirkby''' |2013 – 2016 |Is blag í chun suim sa Gaelige a spreagadh i measc mo phobail féin.… | |<nowiki>http://gaeligeinkirkby.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge i gColáiste Ailigh''' |2011 - 2019 |Ar an suíomh seo gheobhaidh scoláirí cuidiú leis an Ghaeilge |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' |<nowiki>http://gaeilgeigcolaisteailigh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilge le Glam''' |2015 – 2016 |Ceathrar múinteoirí Gaeilge le suim i bhfaisean, i dtáirgí áilleachta, | |<nowiki>http://gaeilgeleglam.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gaeilgeoir na Fionnlainne''' |2003 – 2006 |tuaraimí Phanu ar an saol. Filleann sé ar i 2013 théis cliseadh blogs.ie chun rá go mbeadh seo á n-úsáid aige feasta,. |''Panu Höglund'' |<nowiki>http://gaelpanu.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Gaeltacht 21''' |2009 – 2021 | |''Eoin Ó Riain'' |<nowiki>http://gaeltacht21.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gael trip''' |2016 – 2021 |Is í an sprioc atá againn i nGael Trip ná taisteal timpeall an Domhain agus an Ghaeilge a úsáid |''Oisín Mac CinnéideEmma Ní Nualláin'' |<nowiki>https://gaeltrip.com</nowiki> | |- |'''Gan Ainm''' |2007 – 2011 |alt ar líon an dteaghlach a labhraionn Gaeilge |''solas dubh'' |<nowiki>http://ganainm.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Garraí Johnny Mhorgan''' |2009- 2010 |Cúrsaí cruthaitheachta, cúrsaí na n-ealaíon, dialann - i nGaeilge na hÉireann. |''Tadhg Mac Dhonngáin'' |<nowiki>http://garraijohnnymhorgan.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Gasúir le Gaeilge''' |2011-2017 |Plé ar ghasúir a thógáil le Gaeilge (I Pennsylvania) |''Lawrence Morris'' |<nowiki>https://gasuirlegaeilge.wordpress.com/page/25/</nowiki> | |- |'''Gnóthach''' |??? |nasc ar shuíomh coiscéim, imithe ón idirlíon anois | |<nowiki>http://gnothach.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Go Maith''' |Feabhra go Márta bliain éigin |Comic strip |''Brian fitzmaurice 7 SC Durkin'' |<nowiki>http://gomaithcomic.blogspot.com/2007_02_06_archive.html</nowiki> | |- |'''Grá fé Ghruaim''' | |oscailte dóibh siúd le cuireadh amháin | |<nowiki>http://nuaaois.blogspot.com/</nowiki> | |- |'''*Hillary NY''' |2004 – 2021 |Meascra i nGaeilge ó Nua Eabhrac - nó pé áit ina bhfuilim! |''Hilary Sweeney'' |<nowiki>http://hilaryny.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Igaeilge''' |2009 – 2021 |Tuaraimí neamhspleácha Chonchubhair gan aon deontas |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>http://gaeltacht21.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Imeall''' |2004 -2009 |Blag fuaime ón imeall |''Conn Ó Muíneacháin'' |<nowiki>https://imeall.blogspot.com</nowiki> | |- |'''iMúscraí''' |2008 – 2013 |Tionscnamh de chuid Comharchumann Forbartha Mhúscraí ar mhaithe le cur chun cinn na teanga agus ghnéithe eile de chultúr an cheantair. |''Conchubhair Ó Liatháin'' |<nowiki>https://imuscrai.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Íomhá an Lae''' |2007 - 2019 |Griangraif éagsúla a dhéanan mé o lá go lá agus mo chuid Smaointe faoi as Gaeilge | |<nowiki>http://iomhannablag.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Irish Language blog''' |2019 – 2021 |930 mion cheacht ón shuiomh Transparent Language | |<nowiki>https://blogs.transparent.com/irish/la-fheile-padraig-3/</nowiki> | |- |'''Iris Eoghanaigh''' |2009 – 2011 |Tuaraimí , Nuacht , eolas |''Seán Mór – seo tús na hirise'' |<nowiki>http://eoghanach.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Is as An Baile Mé''' |2006 - 2007 |tuaraimí foghlaimeora |''Richard Achibld'' |<nowiki>https://foghlaimeoir.wordpress.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Leadrán''' | |Níl rian de ar fáil ach mar nasc ar IGaeilge | |<nowiki>http://leadran.com</nowiki> | |- |'''Léigh Mé ar Mo T-Léine é''' |2006 – 2007 |Cin lae lín ar thaisteal ar fud an Bhraisil |''Alex Hijimans'' |<nowiki>https://naceithrehairde.travellerspoint.com</nowiki> | |- |'''Líonra''' |2014 – 2021 |Blag d’fhoghlaimeoirí fásta Aonad na Gaeilge Ollscoil Luimnigh |''Deirdre Ní Loinsigh'' |<nowiki>https://lionra.wordpress.com/about/</nowiki> | |- |'''Litríocht na n-Óg''' |2010 – 2013 |An Tríú Comhdháil ar Litríocht agus ar Chultúr na nÓg | |<nowiki>http://litriochtnanog.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Máire ag Faire''' |2012 – 2013 |10 n-alt ar fad |''Máire burns – iarmhúinteoir Gaeilge'' |<nowiki>http://maireagfaire.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Máthair Gaelachais''' |2007 - 2016 | |''Jennifer'' |<nowiki>http://misemamai.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Mícheál John O Meachair''' |2012 – 2013 |Nasanna á gheallúint ach Níos mó air faoi féin ná aon rud eile |''Mícheál John O Meachair'' |'''Mícheál John O Meachair''' | |- |'''Milseog Mhilis''' | |Gaeilge agus Sínis (Tá sé mar aidhm agam cultúr na nGael agus a dteanga a roint le muintir na hÁise | |<nowiki>https://milseogmhilis.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Mise Áine''' |2007 – 2011 | |''Áine'' |<nowiki>http://miseaine.blogspot.com</nowiki> - leanann mar Rámhaille | |- |'''Mise Ciara''' |2013 – 2021 |Scríobh Eat Sleep |''Ciara Ní Éanacháin'' |<nowiki>http://miseciara.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Misneach Na Gaillimhe''' |2013 – 2017 |Sóisialaigh Na Gaeilge i nGaillimh | |<nowiki>http://misneachnagaillimhe.blogspot.com/2017/04/seilbh-glactha-ag-baill-misneach-ar.html</nowiki> | |- |'''Mo Bhlog''' |2006 – 2009 |Ruminations & practice ‘ as Gaeilge’ |''Dalta i Minesota'' |<nowiki>http://mo-bhlog.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Muirann Ní Chonnaláin''' |2009 – 2010 |Céad iarracht scríobh as Gaeilge |''Muirann Ní Chonnaláin'' |<nowiki>http://poetryasgaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Múinteoir Sabine''' |2012 |Múinteoir bunscoilea rugadh sa Ghearmáin alt ar RnaG |''Sabine Nic Cionnaith'' |<nowiki>https://muinteoirsabine.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Myles an Nissan Micra''' |2010 – 2012 |a man of letters, public servant, polymath, tribune of the people, and pedant. He formerly wrote for a web magazine under the pseudonym 'Myles an Ford Fiesta' but has since changed his Mode of conveyance. | |<nowiki>http://mylesanm.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Nótaí Imill''' |2009 – 2021 | |''Denis King – Seattle'' |<nowiki>http://nimill.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Nuacht1.com''' | |Gach Ailt – os na meáin Gaeilge / nascann chuig na stáisiúin Gaeilge Nuacht TG4 7 RTÉ Agus Podchraoltaí | |<nowiki>https://nuacht1.com/blaganna/</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Puc Saor''' |2014 – 2015 |Blag chun an CLG a phlé as Gaeilge. | |<nowiki>http://pucsaor.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Rámhaille''' |2011 – 2021 |Mise Áine ag Rámhaille |''Áine'' |<nowiki>https://ramhaille.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Rán na nGág''' |2009 – 2019 |Is geal leis an bhfiach dubh a ghearrcach féin. |''Fergus Ó Néill'' |<nowiki>http://ormondo-fon.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Rogha Gabriel''' |2012 – 2021 |Sleachta as saothar Ghabriel Rosenstock |''Gabriel Rosenstock'' |<nowiki>https://roghaghabriel.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Rud ar Bith''' |2008 – 2010 | |''student of the universe a fhreastalaíonn ar ghaeltachtMinesota'' |<nowiki>http://rudarbith.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Santa Cruz na Gréine''' |2009 - 2012 |Dialann ag cur síos ar an saol i Santa Cruz, California | | | |- |'''Scáthán''' |2017 – 2019 | | |<nowiki>https://www.scathan.ie/2019</nowiki> | |- |'''Scéala Na Wombait''' |2004 – 2012 |altanna ar ainmhithie éagsula | |<nowiki>http://mhwombat.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Scéalta Ealaíne''' |2019 - 2021 |Irish Art Blog 99% sa tSasanais |''Eoin Mac Lochlainn'' |<nowiki>https://emacl.wordpress.com</nowiki> | |- |'''*Scott de Buitléir''' |2017-2021 | |Scott de buitléir |https://scottdebuitleir.com/category/gaeilge/ | |- |'''Scríbhneoirí Úra na Gaeilge''' |2007 – 2015 |Cín lín a bhí ag iarraidh saothar mórán scribhneoir a thabhairt le chéile |''20 scríobhnóir éagsúla'' |<nowiki>http://scribhneoirioga.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Seo focan Iontach''' | |mar nasc ar mhórán cín lín ach é imithe ón tidirlíon | |ní oibríonn na nascanna | |- |'''Seo Panu ag Labhairt''' | |Níl rian de ar an nasc atá ar lch cumann Carad na Gaeilge |''Panu Höglund'' |<nowiki>http://gaeilgepanu.blogs.ie</nowiki> ff Gaeilgeoir na Fionnlainne | |- |'''Sin É''' |2014 |'Blog' nua aimseartha Gaeilge don na deagoirí agus daoine óga In Éireann agus na foghlaimeoir Gaeilge timpeall an domhain! |''Sinéad'' |<nowiki>http://istreiseanpeannnaanclaiomh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Smaointe as Gaeilge''' |2020 |Occasional thoughts written in Irish -. Ní dhéanaim tada ach an Corrsmaoineamh a scríobh, anois 's aríst, | |<nowiki>https://smaointe-as-gaeilge.blogspot.com</nowiki> | |- |'''*Smaointe Fánacha Aonghusa''' |2005 – 2021 |Mar a deir sé ar an gcanna! |''Aonghus Ó hAlmhain'' |<nowiki>https://aonghus.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Smaointe ón Champas''' |2013 |Smaointe a ritheann liom agus mé in ainm's a bheith ag staidéar! |''Colm Mac Fhionnghaile'' |<nowiki>http://smaointeonchampas.blogspot.com/2013/02/</nowiki> | |- |'''Stair i gColáiste Ailigh''' |2010 – 2011 |nascanna físe i mBéarla curtha i láthair ag an máistear i nGaeilge |''Proinsias Mac a’ Bhaird'' |<nowiki>http://staircolailigh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Stádas na litríochta gaeilge''' |2010 |Aon alt amháin |''Ríona'' |<nowiki>http://stadasnalitriochta.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Tadhg An Mhargaidh''' |2006 |Blog Gaeilge faoi mo shaol sin an méid. Macléinn aerach as Vancouver. |''Tadhg'' |<nowiki>http://tadhganmhargaidh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Taifead Taibhreamh''' |2006 |A bhrionglóidí scríofa ag an údar |''mark bodah'' |<nowiki>http://taibhreamh.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Te Bruite''' |2012 – 2013 |Nuacht faoi eisiún DC Rís | |<nowiki>http://tebruite.blogspot.com/2012/11/</nowiki> | |- |'''Thall is Abhus''' | |bainte den idirlíon an t-aon rian mar nasc ar Lch Anuas Den tSeilf | |<nowiki>http://seano-thallisabhus.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Tomhas na Teanga''' |2014 – 2021 |tosaithe i 2014 ach altanna ann ó 2002 |''Séamas Ó Neachtain,/ Jim Norton'' |<nowiki>http://tomhasnateanga.blogspot.com/?view=classic</nowiki> | |- |'''Tomhais''' |2009 – 2010 |tomhasanna dhá líne – cad a bheadh ann? |''Aa Deabhal Álainn'' |<nowiki>http://tomhais.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Tuairimí Éagsúla''' |2011 – 2014 |éiríonn as is bunaíonn smaointe ón gcampas |''Colm Mac Fhionnghaile'' |<nowiki>http://anscolairescartha.blogspot.com</nowiki> | |- |'''Turas Aisle''' |2017 – 2020 |Turas Amháin |''Réaltan Ní Leanáin'' |<nowiki>http://turasailse.blogspot.com</nowiki> | |- | | | | | | |- |'''Uathachas in Éirinn''' |2008 – 2020 |Tuiste fhir óig le huathachas |''COC'' |<nowiki>http://blag.uathachas.ie</nowiki> | |- |'''vernacularisms Gaeilge''' |2013 |Nótaí Ó Bhéal feirste |''Jason Ó Ruairc'' |<nowiki>https://vernacularismsgaeilege.wordpress.com</nowiki> | |- |'''Vítneam agus An Chambóid''' |2015 |Altann ar stair an Chambóid agus Vítneam |''Oanro'' |<nowiki>http://vitneamanchamboid.blogspot.com</nowiki> | |} == Féach freisin == * [[Stair iriseoireacht na Gaeilge]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] [[Catagóir:Nuachtáin in Éirinn]] 1bodzf4mk4d6x83pd1su74wutjtarhd 0 97406 1085156 1053843 2022-08-20T21:51:25Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Ríthe na gConnacht|Rí na gConnacht]] de chlann [[Uí Fhiachrach Aidhne]] ba ea '''Guaire Aidhne mac Colmáin''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Guaire Aidne mac Colmáin''') (bás 663<ref>Daniel P. McCarthy, ''The Chronology of the Irish Annals''</ref>). [[Colmán mac Cobthaig]] (bás 622), iar-rí, ba ea a athair.<ref>Francis J.Byrne, ''Irish Kings and High-Kings'', Table 18</ref> Bhí Guaire ina rí i rith bharr réime Uí Fhiachrach Aidhne. == Luath réimeas == [[Image:Ireland early peoples and politics.gif|mion|200px|Luath-dhreamanna agus ríochtaí in Éirinn c. 800]] Is amhlaidh gur tháinig Guaire i gcomharbacht ar a athair mar rí Uí Fhiachrach Aidhne sa bhliain 622. Chloígh [[ríthe na Mumhan|rí Mumhan]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]] (bás 639), é i g[[Cath Carn Feradaig]] ([[Carn Fhearaígh]], [[Contae Luimnigh]]) sa bhliain 629.<ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AIF 629.1</ref> Maraíodh a chomhghuaillí [[Conall mac Máele Dúib|Conall mac Maoil Duibh]], [[Uí Maine|Uí Mhaine]]. Dar le [[Seathrún Céitinn|Céitinn]], bhí Guaire ag iarraidh ceantar [[Tuamhain|Thuamhan]] a fháil ar ais.<ref>[[Seathrún Céitinn]], [[Foras Feasa ar Éirinn]], Leabhar III, lch. 71</ref> Molann Byrne gur shuntasach é an cliseadh seo ó thaobh theacht chun cinn [[Déisi Tuaiscirt]] i dTuamhain,<ref>Byrne, lch. 239</ref> agus fosta teacht i réim [[Rogallach mac Uatach|Raghallaigh mhic Uadach]] (bás 649) sa Chonnachta. == Carn Chonaill == Feictear Guaire sna hannála don chéad uair eile i g[[Cath Charn Chonaill]] (ina chríocha féin gar den [[an Gort|Ghort]]) sa bhliain 649.<ref>AIF 649.3</ref><ref>AT 649.2</ref> Sa chath seo, theith sé roimh an Ardrí, [[Diarmait mac Áedo Sláine|Diarmaid mac Aodha Sláine]] (bás 665) de [[ríthe Bhreá|Bhreá]]. Insítear scéal an chatha sa sága ''[[Cath Cairnd Chonaill]]''. Diarmaid a bhí an t-ionsaitheoir le tacú mhainistir Chluain Mhic Nóis. Roimh an gcath, chuir Caimmín, abb [[Mountshannon|Inis Celtra]], mallacht ar Ghuaire. Dhiúltaigh Diarmaid iarratas sos cogaidh ó Ghuaire trí ''[[Cumméne Fota]]'' (bás 662), abb [[Cluain Fearta|Chluain Fearta]]. I ndeireadh na dála, bhain Guaire bua morálta amach nuair a sháraigh sé an tArdrí le féile dosna boicht. Rinne Diarmaid conradh síochána agus cairdis leis ansin.<ref>Céitinn, Leabhar III, ll. 59–65</ref><ref>Byrne, lch. 240-41</ref> De réir an tsága, maraíodh fosta sa chath: [[Cúán mac Amalgado|Cúán mac Amhalaí]] (bás 641) rí Mumhan (ar a nglaoitear Cúán mac Éanna sa sága); Cúán mac Conaill rí [[Uí Fidgenti|Uí Fiodhghinte]]; agus ''Tolomnach'' rí [[Uí Liatháin]]. Molann Byrne gur dochreidte é seo, bunaithe ar bhás Cúáin mhic Amhalaí sna hannála agus ar an neamhdóchúlacht go mbeadh Uí Liathain ag troid i bhfad óna gcuid críoch i ndeisceart na Mumhan.<ref>Byrne, lch. 241</ref> Ní dhéantar trácht ar an nasc leis an Mumhain i n[[Annála Uladh]] nó [[Annála Inis Faithlinn]], ach caomhnaítear sean-nós an tsága i n[Annála Tiarnaigh]]. Tá fianaise ann de chaidreamh le hUí Fiodhghinte i ndán den 8ú haois ''[[It é saigte gona súain]]'', caoineadh Chréide iníon Ghuaire d'fhear óg den mhuintir úd.<ref>Byrne, lch. 242</ref> == Guaire sna scéalta== Sa sága ''[[Scéla Cano meic Gartnáin]]'', tagann prionsa [[Dál Riada|Dhál Riada]] ar deoraíocht go dtí cúirt Guaire. Titeann iníon Ghuaire, Créide, i ngrá leis, cé go bhfuil sí pósta le [[Marcán mac Tommáin]] (bás 653), rí [[Uí Mhaine]].<ref>Dan Wiley, ''[http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Scela_Cano.htm Cycles of the Kings]'', {{lua idirlín | url = https://web.archive.org/web/20081120082849/http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Scela_Cano.htm | teideal = Cartlann | dáta = 20ú Samhain 2008}}</ref> Sa scéal de chuid na 11/12ú haois, [[Tromdhámh Ghuaire]],<ref>[http://www.ucc.ie/celt/published/G301041 Tromdámh Guaire] ar [[Corpus of Electronic Texts|CELT]]</ref> nó Imtheacht na Tromdhaimhe,<ref>[https://books.google.com/books?id=30sAAAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=The+Proceedings+of+the+Great+Bardic+Institution&source=bl&ots=ZZtNgns6Hw&sig=XuyzUZJL0kispwxuj6lODIZgTxU&hl=en&ei=4eDqS9jIN4uOOOPb-YIL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBUQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false) The Great Bardic Institution], The Ossianic Society</ref> insítear gur thug [[Ollamh Éireann]], [[Senchán Torpéist]], cuairt ar Ghuaire, agus ina theannta céad file is caoga agus cead dalta is caoga. Insítear scéalta faoina chaidrimh le naoimh amhail is ''Cumméne Fota'' as [[Cluain Fearta]], ''Caimmín'' as [[Inis Cealtra]] agus [[Colmán mac Duach]] as [[Cill Mhic Dhuach]]. Bhí nasc áirithe aige le [[Tuaim Gréine]] agus sinsear ba ea é de bheirt abbaí ann de chuid na 8ú haoise. Is amhlaidh gur thug Guaire tacaíocht do naoimh na hIarmhumhan ag triall suas an t[[Sionainn]]. Creideann Byrne dá bharr go raibh tionchar aige sa Mhumhain, san áireamh, ceannas i [[Corca Mrua]] agus [[Corca Bhaiscinn]], agus críocha i dtailte níos deireanaí [[Dál gCais|Dhál Chais]].<ref>Byrne, lch. 242-43</ref> == Rí Chonnacht agus oidhre == [[Íomhá:Kinvara - Dunguaire Castle - 20180706210924.jpg|mion|Caisleán [[Dún Ghuaire]] tógtha ar suíomh dúchais Ghuaire]] Feictear Guaire sna ríliostaí i ndiaidh a dhearthár, [[Loingsech mac Colmáin|Loingseach]] (bás 655). D'fhéadfadh é gur éirigh sé go sealadach as a choróin tar éis na cliste ag Carn Conaill agus go ndeachaigh sé sa saol reiligiúnach.<ref>Byrne, lch. 240</ref> Tar éis bhás Loingsigh sa bhliain 655, rinneadh rí Chonnacht de Ghuaire, i réim go dtí a bhás féin sa bhliain 663. Adhlacadh é ag [[Cluain Mhic Nóis]]. Sna haoiseanna i ndeireadh sin, chuaigh Ui Fhiachrach i léig agus tháinig [[Uí Briúin]] chun cinn ina ionad, ríthe Chonnacht go síoraí. Ó dheas sna 700í, bheadh [[Tuamhain]] ionghafa go buan ag [[Déisi Tuisceart]]. == Clann agus muintir == I measc mhic Ghuaire a bhfuil aithne orthu, tá a leanas: * Ceallach (''Cellach'') (bás 666) * Ardal (''Artgal'') * [[Muirchertach Nár mac Guairi|Muircheartach Nár]] (bás 668), rí Connacht Is sinsear é Guaire desna clanna [[Uí Cléirigh]], [[Uí Sheachnasaigh]], ''Colton'', Mhic Giolla Cheallaigh, Uí Eidhín,<ref>''The Oxford Dictionary of Family Names in Britain and Ireland'', eag. Patrick Hanks, Richard Coates agus Peter McClure, 4 iml. (Oxford: Oxford University Press, 2016), II, lch. 1369 [s.v. ''Hynes'']; {{ISBN|978-0-19-967776-4}}.</ref> Uí Dhubhda agus eile. I measc sliochtaigh Ghuaire tá a leanas: * [[Mícheál Ó Cléirigh]], c. 1590–1643, príomh-thiomsaitheoir [[Annála na gCeithre Máistrí]] * Major-General [[William O'Shaughnessy]], 1673–1744 * [[John O'Heyne]], beo 1706, staraí [[Doiminicigh|Doiminiceach]] * [[William Brooke O'Shaughnessy]], 1808–1880, [[tocsaineolaí]] agus [[poitigéir]] * [[Thomas Shaughnessy, 1st Baron Shaughnessy]], 1853–1923, Uachtarán [[Canadian Pacific Railway]] * [[Margaret Heckler]], 1931, polaiteoir [[Poblachtach]] as [[Massachusetts]] == Litríocht == * Feictear Guaire sa dán ''The Three Beggars'' le [[William Butler Yeats]] * Tá stair Ghuaire inste ag James Patrick Hynes ina shaothair ''The Hynes of Ireland'' agus ''The O'Shaughnessys<ref>Appin Press, Birkenhead, UK.</ref> == Féach freisin == * [[Ríthe na gConnacht]] == Foinsí == * [[Annála Tiarnaigh]] * [[Annála Uladh]] * [[Annála Inis Faithlinn]] * [[Seathrún Céitinn]], [[Foras Feasa ar Éirinn]] * T.M.Charles-Edwards, ''Early Christian Ireland'' * Francis J.Byrne, ''Irish Kings and High-Kings'' * Daniel P. McCarthy, ''The Chronology of the Irish Annals'' * Ó Coileáin, Seán, "Some Problems of Story and History", in ''Ériu 32'' (1981): 115–36. * Ó Coileáin, Seán, "The Structure of a Literary Cycle", in ''Ériu 25'' (1974): 88–125. == Naisc sheachtracha == * [[Corpus of Electronic Texts]] == Tagairtí == {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = [[Colmán mac Cobthaig]]| teideal =[[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne|Rí Uí Fhiachrach Aidhne]]| tar éis = [[Ceallach mac Guaire]] | bliain = 655–663 | }} {{s-end}} {{s-start}} {{s-bef | roimh = [[Loingsech mac Colmáin]]}} {{s-ttl | teideal =[[Ríthe na gConnacht]]|rí na gConnacht | bliain = 655–663}} {{s-aft | tar éis=[[Cenn Fáelad mac Colgan]]}} {{s-end}} {{DEFAULTSORT:Guaire Aidne Mac Colmain}} [[Catagóir:Scéalaíocht na Ríthe]] [[Catagóir:Ríthe na gConnacht]] [[Catagóir:Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]] d25cud9aslwdo47fcaly2zb9kicby3d 0 97446 1085120 1000574 2022-08-20T21:42:22Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'iomrascálaí as cathair [[Crotone|Chrotóin]] sa [[An Ghréig Mhór|Ghréig Mhór]] é '''Milón Crotóin''' (as [[An tSean-Ghréigis|Sean-Ghréigis]]: Μίλων, traslitriú: ''Mílōn''). Bhí sé mór le rá de bhrí arae a neart, bhí os cionn nádúir dhaonna de réir na coda móire scéalta faoi; mar shampla, dúradh go raibh sé ar a chumas tarbh déanta a iompair ar a ghuaillí. De réir bhéaloidis, fuair sé bás nuair a tháinig conairt mic tíre air agus a lámh in achrann i ngrágán. heim5spmv323oooq81ax437x74yeifj 0 97466 1085129 1000619 2022-08-20T21:44:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Gerard_de_Lairesse,_The_Clemency_of_Lucius_Papirius_Cursor,_1688,_The_Hague,_Binnenhof.jpg|mion| ''Trócaire Lúicias Papirius Cursor'', le Gerard de Lairesse, 1688, a léiríonn a bhruíon iomráiteach le Faibias Ruilliánas]] Ba pholaiteoir agus ginearál clúiteach de [[Poblacht na Róimhe|Phoblacht na Róimhe]] é '''Lúicias Paipírias Cursor''' (as [[An Laidin|Laidin]]: ''Lūcius Papīrius Cursor''; i 365 RCh a rugadh é, i ndiaidh 310 a fuair sé bás). Cúig uaire a thoghadh é ina [[Consala (an tSean-Róimh)|chonsal]] agus trí huaire ina mháistir don mharcshlua ([[magister equitem]]) agus dhá uair ina [[Deachtóir (an tSean-Róimh)|deachtóir]]. Tá sé comhairthe gurbh é an ginearál is tábhachtaí sa Dara Cogadh na Súlúch (327–304 RCh). pkpd0986zlhwygy1u5086d4dv4jg4h4 0 97471 1085241 1000670 2022-08-20T23:10:53Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:ExplorePAHistory.jpg|mion|clé|Bunaíodh an cumann sa ''Rising Sun Tavern'' (le Joseph Pennell, 1880).]] [[Íomhá:Robert Purvis, Abolitionist.jpg|clé|mion|Robert Purvis (1810–1898), ball den PA sa 19ú haois.]] Ar an [[14 Aibreán]] [[1775]], bunaíodh an '''Society for the Relief of Free Negroes Unlawfully Held in Bondage'''. nó mar atá aithne air inniu, an '''Pennsylvania Abolition Society.''' Bunaíodh an cumann sa ''Rising Sun Tavern'' i bh[[Philadelphia, Pennsylvania|Filideilfia]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4252457851445173|teideal=Pennsylvania Abolition Society|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dátarochtana=2021}}</ref> Bhí an chéad ghrúpa a bhí i mbun feachtais ar son chealú na [[Sclábhaíocht|sclábhaíochta]] ar fud na gcríocha as a ndearnadh Stáit Aontaithe Mheiriceá ina dhiaidh sin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://explorepahistory.com/hmarker.php?markerId=1-A-273|teideal=Pennsylvania Abolition Society Historical Marker|údar=http://explorepahistory.com/|work=explorepahistory.com|dátarochtana=2021-04-15}}</ref>   == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:Sclábhaíocht]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe]] 46kb7wmnas034sbrgejtfifgjyibky9 0 97483 1085240 1000791 2022-08-20T23:09:27Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:God always saves endavour.jpg|mion|clé|Bratach Bussa<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4252457851445173|teideal=Éirí Amach Bussa|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|dátarochtana=2021}}</ref>]] [[Íomhá:Bussa statue.png|clé|mion|Cuimhneachán i mBridgetown]] Tharla '''Éirí Amach Bussa''' i m[[Barbadós]] ar 14–[[16 Aibreán]] [[1816]]. Chuir an [[réabhlóid]] seo tús le sraith reibiliún mór de chuid na [[Sclábhaíocht|sclábhaithe]] sna h[[Na hIndiacha Thiar|Indiacha Thiar]] in imeacht na gcúig bliana déag ina dhiaidh sin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.nlj.gov.jm/history-notes/The%20Emancipation%20Wars.pdf|teideal=The Emancipation Wars|údar=The National Library of Jamaica / nlj.gov.jm|dátarochtana=2021}}</ref> Bhrostaigh na himeachtaí seo cealú na sclábhaíochta ar fud [[Impireacht na Breataine]] trí an Acht um Chealú na Sclábhaíochta, 1833.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4252457851445173|teideal=Éirí Amach Bussa|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|dátarochtana=2021}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:Réabhlóidí]] [[Catagóir:Barbadós]] [[Catagóir:Sclábhaíocht]] 7x6ryji8v5feyqpehme7dzxgf3c4fvj 0 97504 1085227 1001094 2022-08-20T22:44:29Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[Íomhá:J29 865 Mendelssohnufer, Reichsgericht.jpg|mion|clé|An forigneamh inniu, chuid den ollscoil [[Leipzig]]]] An chúirt is airde de chuid na [[An Ghearmáin|Gearmáine,]] ó 1871 go 1945, ab ea an '''Reichsgericht''' agus í suite in [[Leipzig]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.lto.de/recht/feuilleton/f/rechtsgeschichte-reichsgericht-praesident-erwin-bumke/|teideal=Der letzte Präsident des Reichsgerichts: Erwin Bumke|údar=LTO|language=de|work=Legal Tribune Online|dátarochtana=2021-04-20}}</ref> [[Íomhá:Einweihung Reichsgericht Leipzig 1895.jpg|clé|mion|An chúirt sa bhliain 1895]] == Féach freisin == * [[Erwin Bumke]] * [[Bundesgerichtshof]], (an chúirt chomhionann i b[[Poblacht Chónaidhme na Gearmáine|Poblacht Chónaidhme na Gearmáine.]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-de}} [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:Dlí na Gearmáine]] [[Catagóir:Stair na Gearmáine]] mfypvtcskfjreab720m8glp2kk5ew90 0 97615 1085201 1002003 2022-08-20T22:07:56Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Sa chás '''''Weinberger v. Wiesenfeld''''', 420 U.S. 636 (1975), rialaigh Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe in aghaidh [[Leithcheal ar bhonn gnéis|leithcheala ar bhonn gnéis]]. [[Íomhá:Ruth Bader Ginsburg Illustration.jpg|mion|clé|[[Ruth Bader Ginsburg]], abhcóide]] == Sonraí == Fuair bean chéile Stephen Wiesenfeld bás agus bhí air aire a thabhairt dá mhac óg as féin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/bhi-leargas-ar-leith-ag-ruth-bader-ginsburg-ar-chas-na-mban/|teideal=Bhí léargas ar leith ag Ruth Bader Ginsburg ar chás na mban|údar=John-Paul McCarthy|dáta=2020|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-05-02}}</ref> Ní raibh sé in ann obair a dhéanamh. Rinne sé achainí ar an rialtas airgead sa bhreis a thabhairt dó chun aire a thabhairt dá mhac. Ach de réir an Social Security Act áfach, baintreacha mná amháin a bhí i dteideal íocaíochta. An t-abhcóide [[Ruth Bader Ginsburg]] ag déanamh ionadaíochta do Wiesenfeld'''''.''''' Bhí Caspar Weinberger, an t[[Aire Rialtais]] ag an am, i mbun cúrsaí rialtais. Dar le Ginsburg, ní raibh aon mhíniú ceart ag an rialtas ar an idirdhealú sin a d’fhág nach raibh aon chabhair le fáil ag baintreacha fir amhail Wiesenfeld. D’aontaigh an chúirt léi agus cuireadh an chuid sin den dlí ar ceal. == Féach freisin == * [[Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:Cásanna dlí]] [[Catagóir:Leithcheal ar bhonn gnéis]] [[Catagóir:Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlí na Stát Aontaithe]] 0kz2zng05xkdktvj6lj9bx71x5u6zah 0 97657 1085233 1052762 2022-08-20T22:51:33Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} '''Anschluss''' a thugtar go coitianta ar an nascghabháil a rinne [[an Ghearmáin Naitsíoch]] ar [[an Ostair]] ar an 12 Márta 1938. Is é is ciall leis an bhfocal Gearmáinise úd ''Anschluss'' (nó ''Anschluß'' de réir litriú na Gearmáinise roimh na leasuithe a rinneadh sna 1990idí) ná "nasc" - is é an focal a thagraíonn, mar shampla, do nasc leictreachais idir dhá ghléas leictreonaice. ==An Cúlra Stairiúil== Thosaigh smaoineamh an ''Anschluss'' ag forbairt i ndiaidh [[aontú na Gearmáine]] sa bhliain 1871. Ba í [[an Phrúis]] a d'aontaigh na mionstáitíní Gearmánacha: roimhe sin bhí iomaíocht ar cois idir an Phrúis agus an Ostair faoi cé acu a shealbhódh ardcheannas na stát Gearmánach. Bhí [[an Ghearmáin]] roinnte ina mionstáit - diúcachtaí, ard-diúcachtaí, prionsachtaí, deoisí - agus ní raibh de cheangal eatarthu ach an struchtúr meánaoiseach ar a dtugtaí [[an Impireacht Naofa Rómhánach]] (nó "Impireacht Naofa Rómhánach an Náisiúin Ghearmánaigh") - ba í an Ostair a bhí i gceannas ar an Impireacht seo, ach ní raibh cumhacht ar bith ag an Impire ar an bPrúis, ós rud é gur vasáilleach de chuid [[an Pholainn|na Polainne]] a bhí i nDiúc na Prúise ar dtús (ní ba dhéanaí chorónaigh diúc na Prúise é féin go rí na Prúise, agus sa deireadh rinne an Phrúis, an Ostair agus an Rúis [[Críochdheighiltí na Polainne|críochdheighilt]] ar an bPolainn). I rith na mblianta thosaigh an Phrúis ag cruthú struchtúir uile-Ghearmánacha a bhí beag beann ar a Ostair, go háirithe an ''[[Zollverein]]'' nó Aontas Custam na Gearmáine sa bhliain 1833. Nuair a d'aontaigh an Phrúis na stáitíní Gearmánacha go hImpireacht na Gearmáine i ndiaidh [[Cogadh na Fraince is na Prúise|Chogadh na Fraince is na Prúise]], fágadh an Ostair taobh amuigh den impireacht nua. San am sin bhí Impireacht na hOstaire comhdhéanta as na hilnáisiúntachtaí cosúil leis na Seicigh agus na Sloivéanaigh, agus a teanga féin ag gach náisiúntacht acu. Mar sin ní raibh sé ciallmhar an impireacht seo a chur leis an nGearmáin san am. D'athraigh cúrsaí, áfach, nuair a chaill an Ostair an Chéad Chogadh Domhanda, agus na náisiúntachtaí éagsúla ag tréigean na hOstaire agus ag bunú a gcuid náisiúnstát féin. An chuid den Ostair a bhí fágtha ar an saol ina dhiaidh sin, ní raibh inti ach na tailte a raibh cónaí ar lucht labhartha Gearmáinise iontu, ach níor cheadaigh buaiteoirí an chogaidh don Ostair aontú leis an nGearmáin. ==Fronta na Tíre Dúchais== I ndiaidh an Chogaidh Mhóir bhí tromlach na nOstarach fonnmhar chun aontú leis an nGearmáin, ach nuair a chuaigh Adolf Hitler i gceannas ar an tír sin, d'imigh an fonn sin don chuid ba mhó. San am sin bhí an Ostair á rialú ag Fronta na Tíre Dúchais nó ''Vaterländische Front''. Cé gur eagraíocht neamhdhaonlathach a bhí san Fhronta, ní raibh sé ag iarraidh neamhspleáchas na hOstaire a chaitheamh i dtraipisí ar mhaithe leis an "nGearmáin Mhóir" (''Grossdeutschland'') - a mhalairt ar fad bhí siad ag géarleanúint agus ag príosúnú Naitsithe Ostaracha. Bhí an Fronta ag comhoibriú leis an Eaglais Chaitliceach, agus ní raibh ciníochas ag roinnt lena idé-eolaíocht: más féidir Faisisteachas a chur i leith an Fhronta, bhí sé ní ba chosúla le faisisteachas Mussolini ná le Naitsíochas Hitler. ==Dúnmharú Engelbert Dollfuss agus Deireadh an Neamhspleáchais== Sa bhliain 1934 rinne na Naitsithe Ostaracha iarracht an chumhacht a shealbhú le lámh láidir. Theip ar an g''coup d'état'' seo, áfach, cé go bhfuair ceannaire an Fhronta agus na hOstaire, [[Engelbert Dollfuss]], sa teagmháile. Chuaigh cuid mhór de na Naitsithe Ostaracha ar imirce go dtí an Ghearmáin, ach mar sin féin mhair siad ag cur brú ar rialtas na hOstaire. Tháinig [[Kurt Schuschnigg]] chun comharbais ar Dollfuss, agus sa bhliain 1938 mhol sé ceist neamhspleáchais na hOstaire a fhuascailt trí reifreann. Sin smaoineamh nár thaitin le Hitler. Dúirt sé go raibh an plean pobalbhreithe ag dul in aghaidh thoil an phobail san Ostair agus sa Ghearmáin araon, agus é ag éileamh ar Schuschnigg an reifreann a chur ar ceal. Sin mar a rinneadh, agus ar an 12 Márta 1938 - an lá roimh an bpobalbhreith phleanáilte - shealbhaigh trúpaí na Gearmáine an Ostair. Ní dhearna na saighdiúirí Ostaracha iarracht ar bith an t-ionradh a stopadh, agus le fírinne bhí na sluaite ag fáiltiú an airm Ghearmánaigh go dílis díograiseach. D'eagraigh na Naitsithe a reifreann féin ar an 10 Aibreán 1938 leis an ''Anschluss'' a dheimhniú go deifnídeach. Cé gur léir go ndearna na Naitsithe mí-ionramháil ar thorthaí na pobalbhreithe seo, is follas go raibh cuid mhór de bhunadh na hOstaire sásta leis an ''Anschluss''. ==Athbhunú an Neamhspleáchais== Chuir rialtas sealadach na hOstaire an t''Anschluss'' ar ceal ar an 27 Aibreán 1945. Ina dhiaidh sin, thug na Comhghuaillithe aitheantas don Ostair mar thír neamhspleách, cé gur fhan a gcuid trúpaí sa tír go lár na gcaogaidí, nuair a shínigh a gcuid ionadaithe an ''Staatsvertrag'' - an Státchonradh um Athbhunú na hOstaire mar Stát Neamhspleách Ceannasach. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == kl4tkmtprzfqe35aqouib5aovqi0nxh 0 97668 1085169 1002590 2022-08-20T21:54:26Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Hincks_plaque,_Killyleagh.jpg|deas|mion|250x250px| Plaic chuig Edward Hincks i [[Cill Ó Laoch|gCill Ó Laoch]], Contae an Dúin]] Cléireach Éireannach ab ea '''Edward Hincks''' (19 Lúnasa 1792 - 3 Nollaig 1866), agus mar Oirtheareolí agus duine a bhain brí as script dhingchruthach na Measpatáime is fearr aithne air. Bhí sé ar dhuine den triúr fear ar a dtugtar "tríonóid naofa na scripte dingchruthaí", le Sir Henry Creswicke Rawlinson agus Jules Oppert . == Luathshaol == Rugadh Edward Hincks i [[Contae Chorcaí|gCorcaigh]] ar 19 Lúnasa 1792. Ba é an mac ba shine é leis an Urr. Thomas Dix Hincks, [[An Protastúnachas|ministir Protastúnach]] iomráiteach, oirtheolaí agus nádúraí. Deartháir níos sine le Sir Francis Hincks ab ea Edward, polaiteoir mór le rá i gCeanada a bhí ina uair éigin ina Ghobharnóir ar Bharbadós, agus William Hincks, an chéad Ollamh le Stair an Dúlra [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh|i gColáiste na Banríona, Corcaigh]], agus ina dhiaidh sin Coláiste na hOllscoile, Toronto. Cuireadh oideachas ar Edward Hincks sa bhaile ag a athair agus i gColáiste Midleton sula ndeachaigh sé isteach [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath]] . <ref>Kevin J. Cathcart, ed., ''The Correspondence of Edward Hincks: 1818–1849'' (2007), p. 3: "He received his boyhood education from his father in Cork and at school in Midleton, Co. Cork, where Midleton College exists to this day. In 1807, being fifteen years old, he entered Trinity College, Dublin."</ref> Toghadh é ina Scoláire ar an gColáiste in 1810, agus in 1812 bhuaigh sé an Bonn Óir agus Duais an [[:en:Edmund_Law|Bishop Law]] don Mhatamaitic. Ag seasamh in aghaidh [[Thomas Romney Robinson]], bhuaigh sé tríd agus toghadh é ina Chomhalta den Choláiste in 1813 agus ceithre bliana ina dhiaidh sin ghlac sé a MA I 1819, tar éis bhás Thomas Meredith, bronnadh an Rectory of Ardtrea air, atá suite in Ard Tré i [[Contae Thír Eoghain|gContae Thír Eoghain]] . Cé gur Reachtaire luachmhar agus is ansa é, bhí sé iargúlta freisin do bhaitsiléir óg agus d’éirigh sé as a phost i 1826, ag dul i mbun an Reachtaire i [[Cill Ó Laoch|gCill Liath]], [[Contae an Dúin]] - oifig a bhí le coinneáil aige an chuid eile dá shaol. D’fhág nádúr neamhdhúshlánach a dhualgais chléireachais níos mó ná go leor ama aige chun a spéis i dteangacha ársa a shaothrú. Ba é an chéad ghrá a bhí aige ná scríbhneoireacht iairiglifeach na Sean-Éigipte. Faoi 1823 [[Jean François Champollion|d’éirigh leis an bhFrancach Jean-Francois Champollion]] an script dhúrúnda seo a scaoileadh, ach rinne Hincks roinnt fionnachtana dá chuid féin gur thuill sé cáil mar saineolaí aitheanta na fileolaíochta ársa. == Scríbhneoireacht == Sna 1830idí dhírigh sé a aird ar script dhingchruthach na Sean- Peirsise, foirm scríbhneoireachta a [[Impireacht Acaeiméineach|bhí in úsáid ag]] an Ríshliocht Acaeiméanach le haghaidh inscríbhinní séadchomhartha ina dteanga féin. Ag obair go neamhspleách ar phríomh-oirtheolí an lae, Sir Henry Creswicke Rawlinson, d'oibrigh Hincks nádúr siollach bunúsach na scripte seo amach, maille le luachanna cearta na ngutaí Peirsise. Sa bhliain 1835 rinne sé maoirseacht ar nochtadh an choirp mumaitheTakabuti ag Cumann Staire an Dúlra Bhéal Feirste . Léigh Hincks na hiairiglifí Éigipteach, a thug le fios go raibh sí ina máistreás ar theach mór. == Éachtaí == Ba é an t-éacht ba mhó a rinne Hincks ná sean-theanga agus scríbhneoireacht na [[An Bhablóin|Bablóine]] agus [[An Aisiria|na hAisiria]] a rúnscaoileadh : script dhingchruthach na hAcáidise. Ach b’fhéidir nár tarraingíodh a aird riamh ar ábhar réasúnta nua an Aisireolíocht, mura mbeadh an t-ádh air i rith 1842. Le linn na bliana sin nocht an seandálaí Paul Émile Botta iarsmaí de chathair ársa na Ninivé, príomhchathair [[An Aisiria|Impireacht]] na hAisiria. I measc na seoda a nocht Botta agus a chomharbaí, lena n-áirítear Austen Henry Layard, ar mhalartaigh Hincks go leor litreacha leis, bhí leabharlann cáiliúil Assurbanipal, cartlann ríoga ina raibh na mílte táibléad cré bácáilte. Bhí na táibléid seo inscríofa i bhfoirm aisteach scríbhneoireachta doléite ar a dtugtar script dhingchruthach. Bhí ról cinntitheach ag triúr fear i rúnscaoileadh na scripte seo: Hincks, Rawlinson agus scoláire óg a rugadh sa Ghearmáinis darb ainm Jules Oppert . Thug Hincks le fios i gceart gur chum ceann de na sibhialtachtaí is luaithe de chuid na Measpatáime (daoine a d’aithin Oppert mar na [[An tSuiméir|Suiméaraigh]] ina dhiaidh sin) , a bhronn í chuig stáit eile níos déanaí mar an Bhablóin, an Aisiria agus Éalám. Sa bhliain 1848 bronnadh Bonn Cunningham den [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] air as a raibh bainte amach aige. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Proceedings of the Royal Irish Academy (1836–1869)|volume=4|pages=193–210|publisher=Royal Irish Academy|year=1847}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *1846 [https://archive.org/details/onfirstandsecon00hincgoog Internet Archive] ''On the First and Second Kinds of Persepolitan Writing''. Dublin, Gill *1850 [https://archive.org/details/onkhorsabadinsc00hincgoog Internet Archive] ''On the Khorsabad Inscriptions'' Dublin, Gill *1863 [https://archive.org/details/onpolyphonyassy00hincgoog Internet Archive] ''On the Polyphony of the Assyrio-Babylonian Cuneiform Writing: A Letter to [[Peter le Page Renouf|Professor Renouf]]''. Dublin John F. Fowler *1865 [https://archive.org/details/onvariousyearsa00unkngoog Internet Archive] ''On the various years and months in use among the Egyptians'' Dublin, Gill. ==Tagairtí== [[Catagóir:Alumni Choláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Básanna i 1866]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1792]] szg8p4k7tkpox1q3jwgvvtj2axi1yx5 0 97729 1085245 1035769 2022-08-20T23:16:15Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:14000221001032637563654335561210 تجمع دانشجویان در محکومیت حمله تروریستی کابل.jpg|mion|clé]] Ar [[8 Bealtaine]] [[2021]], maraíodh 68 duine ar a laghad agus gortaíodh breis is 150 duine in '''ionsaí buamála a déanadh ar scoil''' do chailíní i g[[Cabúl]], príomhchathair na h[[An Afganastáin|Afganastáine]]. Maraíodh agus gortaíodh mic léinn den chuid is mó.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=55 ar a laghad maraithe in ionsaí buamála san Afganastáin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2021/0509/1217818-55-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsai-buamala-san-afganastain/|date=2021-05-09|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhí na cailíní ar a slí abhaile ón scoil nuair a tharla an chéad phléasc. Buama a bhí curtha isteach i gcarr taobh amuigh den scoil a bhí ann. Phléasc buamaí seiftithe cois bóthair tamaill ina dhiaidh. [[Íomhá:1400022120280456022745404 مراسم یادبود شهدای مدرسه سیدالشهدا کابل.jpg|mion|clé|Cuimhneachán]] Cuireadh na cailíní óga i reilig a bhí suite ar mhullach cnoic i g[[Cabúl]] an lá dár gicionn.<ref name=":0" /> === Ionsaí seicteach === Tharla an t-ionsaí sa cheantar ina mhaireann an pobal mionlaigh Hazara. Moslamaigh [[Siach|Siaigh]] den chuid is mó is ea iad, a thacaigh na [[Meiriceánaigh|Meireacánigh]] le linn na [[2000idí]] agus [[2000idí|2010idí]]. Ionsaí seicteach a bhí i gceist. Cuireadh an milleán ar an [[Stát Ioslámach|Stát Ioslamach]], de chuid na [[Sunnaíochas|Sunnaíoch]]. Déanann míleataigh ionsaí ar lucht Hazara go minic.<ref name=":0" /> [[Íomhá:1400022120280581022745404 مراسم یادبود شهدای مدرسه سیدالشهدا کابل.jpg|mion|clé|Agóid]] Bhí an milleán ar dtús curtha ag Uachtarán na tíre [[Ashraf Ghani]] ar cheannaircigh an [[An Talaban|Talaban]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.trtworld.com/asia/blast-near-girls-school-in-afghan-capital-kabul-kills-scores-46560|teideal=Blast near girls school in Afghan capital Kabul kills scores|language=en|work=Blast near girls school in Afghan capital Kabul kills scores|dátarochtana=2021-05-13}}</ref> Ach shéan an [[An Talaban|Talaban]] gurbh iad ba chiontaí leis an ionsaí agus ghlac an [[Stát Ioslámach|Stát Ioslamach]] an fhreagracht as.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/afghanistan-attack-islamic-state-idUSKBN27I28J|teideal=Islamic State claims responsibility for Kabul University attack|údar=Reuters Staff|dáta=2020-11-02|language=en|work=Reuters|dátarochtana=2021-05-13}}</ref> === Cáineadh === Bhí cáineadh déanta go hidirnáisiúnta ar an ionsaí. Mar shampla, dúirt an tAire Gnóthaí Eachtracha, [[Síomón Ó Cómhanaigh|Simon Coveney]], go raibh sé suaite ag an scéal agus go gcaithfear deireadh a chur leis an bhforéigean sa cheantar. == Féach freisin == * [[Lucht Hazara]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:Stair na hAfganastáine]] [[Catagóir:Seicteachas]] [[Catagóir:Coireanna in aghaidh Leanaí]] [[Catagóir:Stát Ioslamach]] 23crr3x5g9fpqq1pz5j50u7kdio6jo2 0 97792 1084073 1052322 2022-08-20T12:52:18Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is imreoir leadóige gairmiúla as [[Na Stáit Aontaithe]] í '''Cori "Coco" Gauff'''. Rugadh í ar an 13 Márta 2004. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gauff, Coco}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige Mná]] [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2004]] [[Catagóir:Daoine beo]] p96pwf0gss0zv377tumk3fnir8xlgrt 0 98016 1085262 1051213 2022-08-21T00:18:22Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Coleraine Town Hall, Co. Londonderry - geograph.org.uk - 1874453.jpg|mion|clé|[[Cúil Raithin]]]] Ar 12 Meitheamh 1973, phléasc na [[IRA Sealadach|Sealadaigh]] buama cairr i g[[Cúil Raithin]]. Phléasc an carrbhuama i lár na cathrach (Railway Road) ar a trí a chlog, gan choinne. Maraíodh seisear Protastúnach, idir 60-76 bliain d’aois iad go léir agus gortaíodh 33 eile. Phléasc buama eile ag Hanover Place cúid nóiméad níod déanaí agus tugadh rabhadh an uair seo. Dúnmharaíodh an Seanadóir Paddy Wilson agus Irene Andrews, Caitlicigh, níos déanaí ar 26 Meitheamh. Ciontaíodh Sean McGlinchey as an mbuamáil. Toghadh ina mhéara ar [[Léim an Mhadaidh]] é (Sinn Féin) sa bhliain 2011. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:1973]] [[Catagóir:Contae Dhoire]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Cúil Raithin]] 28khtn1l2bsap3rzi42fzq7vh2spoie 0 98080 1085090 1047873 2022-08-20T21:31:23Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Ballysillan Road, Belfast - geograph.org.uk - 1461409.jpg|mion|Baile na Saileán]] Tharla '''lámhach Bhaile na Saileán''' (Ballysillan) ar [[21 Meitheamh]] [[1978]], nuair a scaoil an [[SAS]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Special Air Service|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special_Air_Service&oldid=1029701510|journal=Wikipedia|date=2021-06-21|language=en}}</ref> triúr as an IRA i m[[Baile na Saileán]],<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/135727|teideal=Baile na Saileán/Ballysillan|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2021-06-21}}</ref> [[Béal Feirste]]. Scaoileadh Denis Brown, William Mailey agus John Mulvenna. Bhí siad ag iarraidh gairis loiscneach a chur in iosta, cuid den oifig an phoist, suite i gceantar [[Dílseachas|Dílseach]], i lár na hoíche nuair a lámhachadh iad. Bhí an triúr neamharmtha.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://book4you.org/book/5276972/78fb01|teideal=Big Boys’ Rules: The SAS and the Secret Struggle against the IRA|údar=Mark Urban|dáta=1992|dátarochtana=2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1978/06/22/archives/soldiers-ambush-and-kill-3-men-trying-to-plant-bombs-in-belfast.html|teideal=Soldiers Ambush and Kill 3 Men Trying to Plant Bombs in Belfast|údar=Roy Reed Special to The New York Times|dáta=1978-06-22|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2021-06-21}}</ref> [[Íomhá:Insigne du Special Air Service (SAS).svg|mion|suaitheantas SAS]] Chuir sceithire na fórsaí slándála ar an eolas go raibh plean ann buamáil a chur san iosta agus rugadh ar an triúr i luíochán, is cosúil. Scaoileadh marbh fear eile, William Hanna. san áit mhícheart ag an am mícheart (agus ball den UVF de sheans). Bhí sé ag siúl abhailre ón teach tábhairne nuair a scaoileadh é i bpáirc. Chuaigh cara leis i bhfolach i sceach. Gortaíodh fear eile a bhí ag seicphointe bóthair.<ref name=":0" /> Chaith an SAS 111 urchar in iomlán san eachtra (nó 170̹̹̹+ dar leis An Phoblacht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.anphoblacht.com/contents/6397|teideal=``A terrible atrocity'' {{!}} An Phoblacht|work=www.anphoblacht.com|dátarochtana=2021-06-21}}</ref>). Níor rinneadh fiosrúchán maidir leis an eachtra ar dtús ach reáchtáladh cean sa bhliain 1980.<ref name=":0" /><ref>'While inaccurate information on whether the terrorists were armed might have been released accidentally, other elements of the version given to the press were deliberately misleading according to an Army officer then serving at Lisburn who was fully briefed on the operation.', Mark Urban (1992)</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://madden-finucane.com/2000/06/22/families-start-hunt-for-truth-of-sas-killings/|teideal=Families start hunt for truth of SAS killings|údar=Irish News|dáta=2000-06-22|language=en-US|work=Madden & Finucane Solicitors|dátarochtana=2021-06-21}}</ref> Sa bhliain 2018, rinneadh loitiméireacht ar chuimhneachán.<ref>{{Cite news|url=https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/anger-after-appalling-attack-on-belfast-memorial-to-civilian-killed-in-troubles-crossfire-37425096.html|teideal=Anger after 'appalling' attack on Belfast memorial to civilian killed in Troubles crossfire|language=en-GB|work=belfasttelegraph|dátarochtana=2021-06-21}}</ref> == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-ie}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1978]] [[Catagóir:Éagóir]] o0orrr4sem0z7njajd1hixk9yee6c88 0 98265 1084976 1006851 2022-08-20T20:49:37Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba thionscalóir agus dlíodóir Indiach é '''Chandrashekhar Agashe''' ([[Marathi]]: चंद्रशेखर आगाशे; [[IAST]]: Candraśekhara Āgāśe; 14 Feabhra 1888 - 9 Meitheamh 1956), agus is fearr a mheabhraítear dó mar bhunaitheoir an [[Brihan Maharashtra Sugar Syndicate Ltd.]]. stiúrthóir na cuideachta ó bunaíodh é i 1934 go dtí a bhás i 1956. == Leabharliosta == * {{cite book|ref=harv|language=mr|lccn=2017322865|editor-first=Ramesh|editor-last=Barve|ignore-isbn-error=yes|isbn=978-1-5323-4594-4|publisher=Dnyaneshwar Agashe Gaurava Samitī|location=[[Pune]]|edition=1st|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|editor-last2=Vartak|trans-title=The Son of the Trusted One : A Festschrift|first=|last=|title=Putra Viśvastācā : Gaurava Grantha|year=2002|editor-first3=Sharchandra|editor-last3=Belvalkar|editor-first2=Taraprakash|oclc=992168227}} * {{cite book|ref=harv|last=Karandikar|first=Shakuntala|year=1992|title=Viśvasta|trans-title=The Trusted One|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|language=mr|edition=1st|location=[[Pune]]|publisher=Śrī Prakāśana|publication-date=July 1992|isbn=9781532345012|ignore-isbn-error=yes|lccn=2017322865|oclc=992168228}} * {{cite book|ref=harv|last=Rānaḍe|first=Sadāśiva Bhāskara|year=1974|isbn=|title=Cittapāvana Kauśika Gotrī Āgāśe-Kula-vr̥ttānta|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy belonging to the [[Chitpavan]] [[Kaushik]] [[Gotra]]|url=https://books.google.com/?id=RstWAAAAMAAJ|language=mr|edition=1st|location=[[Pune]]|publisher=[[University of Michigan]]|lccn=74903020|oclc=600048059}} * {{cite book|ref=harv|chapter-url=http://chitpavanagashepariwar.org.in/all_in_a_gharane2_06.php|language=mr|url=http://chitpavanagashepariwar.org.in|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|publisher=Surbhi Graphics|date=2006|trans-chapter=The House of Mangdari|chapter=Mangdari Gharana|last1=Agashe|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|title=Agashe Kulvrutant|editor1-first=Mugdha|editor1-last=Wad|first2=Gopal|last2=Agashe|first1=Trupti|isbn=978-1-5323-4500-5}} * {{cite book|ref=harv|last=Pathak|first=Gangadhar|title=Gokhale kulavr̥ttānta|trans-title=The [[Gokhale (disambiguation)|Gokhale]] Family Genealogy|date=1978|publisher=Gokhale Kulavr̥ttānta Kāryakārī Maṇdaḷa|location=[[Pune]]|edition=2nd|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=81902590&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|language=mr|lccn=81902590}} * {{cite book|ref=harv|last1=Bapat|first1=Seema|last2=Bapat|first2=Sadanand|title=Bapat Kulavruttant|trans-title=The [[Bapat]] Family Genealogy|date=2007|location=[[Pune]]|edition=3rd|language=mr|chapter=Naringre, Kalyan, Junnar Gharana|trans-chapter=The House of Naringre, [[Kalyan]] & [[Junnar]]}} p6v7oprmbjrmts3gcs8juz7qp03qvj2 0 98266 1085269 1051214 2022-08-21T00:26:59Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Springhill massacre.JPG|mion|Cuimhneachán]] Ar [[9 Iúil]] [[1972]], i Springhill, [[Béal Feirste]], maraíodh Margaret Gargan (13 bliain d'aois), an tAthair Noel Fitzpatrick, sagart paróise, Patrick Butler (39 bliain d'aois agus seisear clainne air), John Dougal (16 bliain d'aois), agus David McCafferty (15 bliain d'aois). Lámhacadh agus gortaíodh daoine eile. [[Íomhá:Coat of Arms of the 1st King's Immemorial Infantry Regiment of AHQ.svg|mion|[[Armas]], Reisimint 1st King’s]] Bhí an Reisimint Pharaisiúit agus / nó Reisimint 1st King’s ann ag an am, b'fhéidir. Fiú inniu (sa bhliain 2021), níl a fhios againn cé a bhí ann, cén t-am a bhí siad ann, agus cá raibh na saighdiúirí suite. Is cosúil go raibh Dougal agus a chairde ag spraoithiomáint.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tribunemag.co.uk/2021/06/springhill-the-forgotten-massacre/|teideal=Springhill: The Forgotten Massacre|language=en-GB|work=tribunemag.co.uk|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Stop an carr agus rith na gasúir leo ach scaoileadh orthu agus iad ag éalú. Bhí ciarsúr bán ina lámh ag an tAthair Noel Fitzpatrick nuair a scaoileadh é. Bhí Patrick Butler agus David McCafferty ag iarraidh cóireála gharchabhrach a chur orthu, is cosúil. Is soiléir nach raibh airm ar bith ag na híospartaigh ag an am.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vice.com/en/article/exk7n4/springhill-massacre-44th-anniversary|teideal=Looking Back on the Unsolved Case of Northern Ireland's Springhill Massacre|language=en|work=www.vice.com|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Mhair na heachtraí lámhaigh b'fhéidir 90 nóiméad in iomlán. Dúirt [[Arm na Breataine]] ag an am go raibh na híospartaigh gafa i lár an achrainn leis an [[Óglaigh na hÉireann|IRA]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2021/05/15/news/new-evidence-proves-british-army-were-active-in-area-where-girl-13-was-shot-and-killed-in-1972-2323532/|teideal=New evidence proves British army 'were active in area' where girl (13) was shot and killed in 1972|údar=Marie Louise McConville|dáta=2021-05-15|language=en|work=The Irish News|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> === Ionchoisne ach fiosrúchán ar bith === Bhí coiste cróinéara ann i 1972 ach bhí sé easnamhach; rinneadh 'fíorasc oscailte’ ar na maruithe uilig. Ní raibh scrúdú balaistíochta ann fiú. "“There are no records that there was any significant inquiry into the circumstances [of Margaret Gargan's death]" agus "no ballistics or forensic evidence was recovered".<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/ireland/irish-news/new-evidence-emerges-in-shooting-dead-of-teenager-in-belfast-in-1972-1.4394816|teideal=New evidence emerges in shooting dead of teenager in Belfast in 1972|údar=Freya McClements|dáta=2020|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Tá daoine ann ag iarraidh ceart agus cóir dá ngaolta ó shin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/seo-broga-a-bhi-a-gcaitheamh-ag-daoine-a-maraiodh-le-linn-na-dtriobloidi/|teideal=Seo bróga a bhí á gcaitheamh ag daoine a maraíodh le linn na dTrioblóidí…|údar=Robert McMillen|dáta=2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-07-09}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=New inquests to be held into the Springhill deaths|url=https://www.rte.ie/news/2014/1224/668885-springhill-deaths/|date=2014-12-24|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://extramuralactivity.com/2020/06/30/keep-on-praying/|teideal=Keep On Praying|údar=Extramural Activity|dáta=2020-06-30|language=en-GB|work=Extramural Activity|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Ach níor tharla faic. Níor reáchtáladh fiosrúchán ó shin. == Féach freisin == * [[Domhnach na Fola (1972)]] * [[Sléacht Bhaile Uí Mhurchú (1971)]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] [[Catagóir:1972]] [[Catagóir:Sléachtanna in Éirinn]] 606q5hfqr3tpx9tdhns14z58dyljuu2 1085270 1085269 2022-08-21T00:29:08Z Alison 570 -1 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar [[9 Iúil]] [[1972]], i Springhill, [[Béal Feirste]], maraíodh Margaret Gargan (13 bliain d'aois), an tAthair Noel Fitzpatrick, sagart paróise, Patrick Butler (39 bliain d'aois agus seisear clainne air), John Dougal (16 bliain d'aois), agus David McCafferty (15 bliain d'aois). Lámhacadh agus gortaíodh daoine eile. [[Íomhá:Coat of Arms of the 1st King's Immemorial Infantry Regiment of AHQ.svg|mion|[[Armas]], Reisimint 1st King’s]] Bhí an Reisimint Pharaisiúit agus / nó Reisimint 1st King’s ann ag an am, b'fhéidir. Fiú inniu (sa bhliain 2021), níl a fhios againn cé a bhí ann, cén t-am a bhí siad ann, agus cá raibh na saighdiúirí suite. Is cosúil go raibh Dougal agus a chairde ag spraoithiomáint.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tribunemag.co.uk/2021/06/springhill-the-forgotten-massacre/|teideal=Springhill: The Forgotten Massacre|language=en-GB|work=tribunemag.co.uk|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Stop an carr agus rith na gasúir leo ach scaoileadh orthu agus iad ag éalú. Bhí ciarsúr bán ina lámh ag an tAthair Noel Fitzpatrick nuair a scaoileadh é. Bhí Patrick Butler agus David McCafferty ag iarraidh cóireála gharchabhrach a chur orthu, is cosúil. Is soiléir nach raibh airm ar bith ag na híospartaigh ag an am.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vice.com/en/article/exk7n4/springhill-massacre-44th-anniversary|teideal=Looking Back on the Unsolved Case of Northern Ireland's Springhill Massacre|language=en|work=www.vice.com|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Mhair na heachtraí lámhaigh b'fhéidir 90 nóiméad in iomlán. Dúirt [[Arm na Breataine]] ag an am go raibh na híospartaigh gafa i lár an achrainn leis an [[Óglaigh na hÉireann|IRA]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2021/05/15/news/new-evidence-proves-british-army-were-active-in-area-where-girl-13-was-shot-and-killed-in-1972-2323532/|teideal=New evidence proves British army 'were active in area' where girl (13) was shot and killed in 1972|údar=Marie Louise McConville|dáta=2021-05-15|language=en|work=The Irish News|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> === Ionchoisne ach fiosrúchán ar bith === Bhí coiste cróinéara ann i 1972 ach bhí sé easnamhach; rinneadh 'fíorasc oscailte’ ar na maruithe uilig. Ní raibh scrúdú balaistíochta ann fiú. "“There are no records that there was any significant inquiry into the circumstances [of Margaret Gargan's death]" agus "no ballistics or forensic evidence was recovered".<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/ireland/irish-news/new-evidence-emerges-in-shooting-dead-of-teenager-in-belfast-in-1972-1.4394816|teideal=New evidence emerges in shooting dead of teenager in Belfast in 1972|údar=Freya McClements|dáta=2020|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Tá daoine ann ag iarraidh ceart agus cóir dá ngaolta ó shin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/seo-broga-a-bhi-a-gcaitheamh-ag-daoine-a-maraiodh-le-linn-na-dtriobloidi/|teideal=Seo bróga a bhí á gcaitheamh ag daoine a maraíodh le linn na dTrioblóidí…|údar=Robert McMillen|dáta=2018|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-07-09}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=New inquests to be held into the Springhill deaths|url=https://www.rte.ie/news/2014/1224/668885-springhill-deaths/|date=2014-12-24|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://extramuralactivity.com/2020/06/30/keep-on-praying/|teideal=Keep On Praying|údar=Extramural Activity|dáta=2020-06-30|language=en-GB|work=Extramural Activity|dátarochtana=2021-07-09}}</ref> Ach níor tharla faic. Níor reáchtáladh fiosrúchán ó shin. == Féach freisin == * [[Domhnach na Fola (1972)]] * [[Sléacht Bhaile Uí Mhurchú (1971)]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ni}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] [[Catagóir:1972]] [[Catagóir:Sléachtanna in Éirinn]] 9qd23eagp5usxtc9gnr7610fuj2i0sh 0 99277 1085276 1014639 2022-08-21T00:36:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:UVF 1913 Formation flag Glenarm.JPG|mion]] [[Íomhá:UVF mural - panoramio (2).jpg|mion]] Tharla '''ráig foréigin de chuid an UVF''' ([[Óglaigh Uladh]]) ar 2/[[3 Deireadh Fómhair]] [[1975]] i d[[Tuaisceart Éireann]]. Dúnmharaíodh 13 agus gortaíodh 45.<ref>{{Lua idirlín|url=https://cain.ulster.ac.uk/sutton/chron/1975.html|teideal=CAIN: Sutton Index of Deaths|work=cain.ulster.ac.uk|dátarochtana=2021-10-02}}</ref> [[Íomhá:Ulster Volunteer Force Emblem.png|mion]] === Cúlra === Ar an [[10 Feabhra]] [[1975]], d'fhógair an t[[IRA Sealadach]] sos comhraic. agus d'atosaigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] agus an tIRA ag idirbheartú. D'aontaigh an IRA stop a chur le hionsaithe ar [[Arm na Breataine|fhórsaí slándála na Breataine]], agus chuir na 'fórsaí slándála' deireadh lena gcuid ruathair agus cuardaigh, den chuid is mó.<ref name="kelley">[http://cain.ulst.ac.uk/events/truce/kelley88.htm Extracts from ''The Longest War: Northern Ireland and the IRA'' by Kevin J. Kelley]. Zed Books Ltd, 1988. Conflict Archive on the Internet (CAIN).</ref> Chuir na cainteanna seo eagla ar na Dílseoirí. Mar sin chuaigh na [[Dúnmharú|dúnmharuithe]] [[Seicteachas|seicteacha]] in olcas le linn an tsosa comhraic.<ref name="taylor142">Taylor, Peter (1999). ''Loyalists''. London: Bloomsbury Publishing Plc. p.142</ref> <ref name="brits182">Taylor, Peter. ''Brits: The War Against the IRA''. Bloomsbury Publishing, 2001. p.182</ref> Mharaigh an [[Óglaigh Uladh|UVF]] 120 [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]] le linn na bliana 1975.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=October 1975 Northern Ireland attacks|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=October_1975_Northern_Ireland_attacks&oldid=998866077|journal=Wikipedia|date=2021-01-07|language=en}}</ref> Bhí éiginnteacht ann sa phobal faoi chúrsaí [[Polaitíocht|polaitíochta]] ar an dá thaobh. Tháinig méadú ar an fhoréigean seicteach; bhí clú go háirithe ar an [[drong Ghleann Anna]]. Dhírigh ainsin roinnt aonad den [[IRA Sealadach|IRA]] ar dhul i ngleic leis na dílseoirí. An laghdú ar oibríochtaí [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a laistigh den IRA ba chúis le roinnt ball, le cead nó gan cead leo siúd a bhí os a gcionn, dul i mbun ionsaithe marfacha buille ar bhuille. Bhí an baol ann go rachadh cúrsaí ó smacht agus bhí an próiseas síochána i gcontúirt dá bharr. Thit an tóin as an bpróiseas an bhliain dár gcionn, 1976, nuair a cuireadh an sos cogaidh ar ceal. === Imeachtaí === * 2 Deireadh Fómhair – Lamhaigh an UVF ceathrar ag Casey's Bottling Plant, Béal Feirste. * 2 Deireadh Fómhair: Dúnmharaíodh Caitliceach nuair a phléasc bobghaiste UVF ar Shráid Cranburn, Béal Feirste. * 2 Deireadh Fómhair: Dúnmharaíodh Caitliceach in ionsaí ar McKenna's Bar in aice la Aldergrove Airport. * 2 Deireadh Fómhair: Dúnmharaíodh Protastúnach in ionsaí buamála UVF ar an Anchor Bar, Killyleagh. * 2 Deireadh Fómhair: Lámhaigh an UVF Ronald Winters (26), Protastúnach, ar London Road, Béal Feirste. * 2 Deireadh Fómhair: Fuair ceathrar as an UVF bás nuair a phléasc buama roimh am in Farrenlester, in aice le Coleraine. * 2 Deireadh Fómhair: Lámhaigh an tIRA William Stevenson (38) Protastúnach, ar Sussex Place, Markets, Béal Feirste. ... agus go leor eachtraí eile, == Féach freisin == * [[Óglaigh Uladh|UVF]] ([[Óglaigh Uladh]]) * [[Buamáil Strand Bar (1975)|Buamáil Strand Bar]] ([[11 Aibreán]] [[1975]]) * [[Dúnmharú an Miami Showband (1975)|Dúnmharú an Miami Showband]] (31 Iúil 1975) * [[Sléacht Thulaigh Álainn (1975)|Sléacht Thulaigh Álainn]] (1 MF 1975) * [[Ionsaithe ar Donnelly's Bar agus Kay's Tavern (1975)|Ionsaithe ar Donnelly's Bar agus Kay's Tavern]] (19 Nollaig 1975) == Naisc sheachtracha == * [https://www.youtube.com/watch?v=U7B5Dyckgbc Tuairisc nuachta] de chuid ITN ag an am<ref>{{Luaigh foilseachán|title=BOMBS IN THE CITY OF BELFAST|url=https://www.youtube.com/watch?v=U7B5Dyckgbc|language=en|author=ITN (cartlann AP)|date=1975}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1975]] tps6clc57j98rwlenaut18w8ox1pu8t 0 99612 1084265 1017659 2022-08-20T14:23:22Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Novruz holiday 1.jpg|deas|250px|thumb|Airméanaigh]] Is grúpa eitneach [[An Áise|Áiseach]] iad na '''Asarbaiseánaigh'''. Is í [[an Asarbaiseáinis]] a bpríomhtheanga. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Asarbaiseánaigh}} [[Catagóir:Grúpaí eitneacha]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha san Áise]] [[Catagóir:An Asarbaiseáin]] f01x6r1vhwdhkg02zvovkgxdspigba9 0 99673 1085239 1018146 2022-08-20T23:07:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Íomhá:U.S. Holocaust Memorial Museum.jpg|mion|clé|USHMM]] Tá '''Músaem Cuimhneacháin an Uileloiscthe, Stáit Aontaithe Mheiriceá''' i [[Washington, D.C.|Washington, DC]] (United States Holocaust Memorial Museum, USHMM)). [[Íomhá:Holocaust Museum, Washington DC (25755602863).jpg|mion|clé|USHMM]] Óstálann an [[músaem]] taispeántais bhuana maidir leis an [[Uileloscadh]] agus [[cinedhíothú]] (agus ar líne, go leor acmhainní agus ábhair).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.curriculumonline.ie/getmedia/d39f9275-a57b-48e3-86de-bfdbdf909c22/History_Assessment_Items_GA.pdf|teideal=Stair na Sraithe Seosairíː Míreanna measúnaithe samplacha|údar=curriculumonline.ie|dátarochtana=2021}}</ref> Is é is aidhm leis an músaem guth a thabhairt do mharthanóirí an Uileloiscthe, i dtionscadal ar a dtugtar ‘Behind Every Name a Story’. Aistí a scríobh marthanóirí nó a dteaghlaigh atá sa tionscadal seo. == Féach freisin == * An t[[Uileloscadh]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-us}} [[Catagóir:Músaeim sna Stáit Aontaithe]] [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Washington, D.C.]] 0w9y717ng2e746h7rr4esm7ztbajbbs 0 99762 1085011 1018877 2022-08-20T20:53:23Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:EN-Omayra_Sánchez.ogg|clé|mion|'Omayra Sánchez' i mBéarla]] [[Íomhá:Armero_aftermath_Marso.jpg|mion|Scrios an lahar an baile Armero i ndeireadh an lae]] [[Cailín|Girseach]] 13 bliain d’aois ab ea '''Omayra Sánchez,''' a bhí ina cónaí in Armero sa Cholóim,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Omayra Sánchez|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Omayra_S%C3%A1nchez&oldid=1044445360|journal=Wikipedia|date=2021-09-15|language=en}}</ref> nuair a bhrúcht [[Nevado del Ruiz (bolcán sa Cholóim)|Nevado del Ruiz]] ar 13-16 Samhain 1985. Bhuail [[Lahar (láibshreabhadh)|lahar]] an baile Armero i lár na hoíche.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.chegg.com/flashcards/tireolas-bl-1-16c297a1-88c0-4abf-888e-868d064f0d10/deck|teideal=Tíreolas Bl 1 Flashcards {{!}} Chegg.com|work=www.chegg.com|dátarochtana=2021-11-14}}</ref> Meastar gur maraíodh 23,000++ duine sa bhrúchtadh in iomlán, agus an chuid is mó nuair a buaileadh Armero.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Armero tragedy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Armero_tragedy&oldid=1055092459|journal=Wikipedia|date=2021-11-13|language=en}}</ref> Sháinnigh an [[Lahar (láibshreabhadh)|lahar]] Omayra ina teach féin. Rinneadh tréaniarrachtaí í a tharrtháil ach theip ar gach duine; trealamh agus táithí ar bith acu. Fuair Omayra bás coscrach ar feadh 66 uair. Rinne an cailín agallaimh ar an teilifís fiú le linn an ama seo agus an domhan ag gliúcaíocht uirthi; bhí sí ar a suaimhneas d'ainneoin an tragóid.<ref>Dúirt a máthair, "It is horrible, but we have to think about the living ... I will live for my son, who only lost a finger."</ref> 'Bás gan ghá', a dúradh, mar ní raibh na seirbhísí tarrthála éifeachtach ach ar éigean. == Féach freisin == * [[Nevado del Ruiz (bolcán sa Cholóim)]] * [[Lahar (láibshreabhadh)|Lahar]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Tubaistí]] [[Catagóir:An Cholóim]] [[Catagóir:1985]] ooo2799v7nuuxxkk9drpcrcoqina140 14 99828 1084311 1038864 2022-08-20T17:40:25Z Marcas.oduinn 33120 Catagóir wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Na Ceiltigh]] [[Catagóir:Déithe Eorpacha]] 3iiskch1gry89sgdl3zs516l3db15l1 0 99921 1085267 1026458 2022-08-21T00:23:58Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Finaghy Road North, Belfast (2) - geograph.org.uk - 707134.jpg|mion|clé|200x200px|Bóthar Fhionnachaidh i m[[Béal Feirste]],]] Ar an [[10 Lúnasa]] [[1976]], ar Bhóthar Fhionnachaidh i m[[Béal Feirste]], scaoil [[Arm na Breataine]] Danny Lennon, ball den IRA, agus é ag tiomáint cairr ar a raibh na saighdiúiri sa tóir. Maraíodh Lennon ar an toirt.<ref>Tá cuntais ann atá contrártha le chéile. Ach tá a fhios go raibh Lennon ar fiannas agus ag tiomáint, agus gur mharaigh [[Arm na Breataine]] é,</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-mna-agus-cead-na-votala.aspx|teideal=Mná agus Cead na Vótála|údar=Robert McMillen|dáta=2014|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2021-12-02}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.peacepeople.com/history/|teideal=History – the Peace PEOPLE|údar=Betty Williams|work=www.peacepeople.com|dátarochtana=2021-12-02}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20110715060537/http://www.peaceproposal.com/Betty1.html|teideal=A New way forward for the children of the world|údar=Betty Williams|work=web.archive.org|dátarochtana=2021-12-02}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/ira/readings/adams3.html|teideal=Readings - In Defence Of Danny Lennon {{!}} The Ira & Sinn Fein {{!}} FRONTLINE {{!}} PBS|údar=Gerry Adams|dáta=1976|work=www.pbs.org|dátarochtana=2021-12-02}}</ref> [[Íomhá:Betty Williams.jpg|mion|Betty Williams, ceannaire, [[Lucht na Síochána (Tuaisceart Éireann)|Lucht na Síochána]] ]] Agus é marbh, sciurd an carr a raibh sé ann i dtreo Anne Maguire agus a triúr páistí, ag marú beirt acu, Joanne agus Andrew, i bpreabadh na súl. Fuair an tríú páiste, John, bás an lá ina dhiaidh. Gortaíodh an mháthair go dona agus bhí sí gan mhothú ar feadh cúpla lá, sular tháinig sí chuici féin agus tháinig ar an fhírinne. Chuir Anne Maguire lámh lena bás féin 41 mí ina dhiaidh an eachtra. === Iarmhairt === As an fhearg ollmhor a d’eascair as an tubaiste, d’fhás gluaiseacht darb ainm Mná na Síochána nó The Peace Women (Lucht na Síochána nó The Peace People níos moille.) == Féach freisin == * [[Lucht na Síochána (Tuaisceart Éireann)]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:Baile Andarsan]] [[Catagóir:1976]] [[Catagóir:Stair Bhéal Feirste]] qsr2z3ma0udsjmk3qgiowlm609qut15 0 99932 1085171 1048156 2022-08-20T21:54:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir agus dearthóir Meiriceánach ab ea '''Edith Wharton''' (/hwɔːrtən/; '''Edith Newbold Jones''' roimh phósadh di; 24 Eanáir 1862 – 11 Lúnasa 1937). Bronnadh [[Duais Pulitzer]] don Úrscéal uirthi dá mórshaothar ''The Age of Innocence'' in 1921 agus ba í an chéad bhean a bhuaigh an duais sin riamh. == Beathaisnéis == === Óige === [[Íomhá:Edward_Harrison_May_-_Edith_Wharton_-_Google_Art_Project.jpg|clé|mion| Portráid de Wharton agus í ina páiste, le Edward Harrison May (1870)]] Rugadh Edith Newbold Jones i [[Nua-Eabhrac (cathair)|gCathair Nua-Eabhrac]]. Forbróirí eastáit réadaigh a bhí i muintir a hathar, George Frederic Jones, agus bhí an teaghlach an-saibhir. Bhí beirt deartháireacha ag Edith; ba í an duine ab óige den chlann. Mar gheall ar riocht sláinte a hathar, agus mar ba nós le huasaicme Nua-Eabhrac ag an tráth sin, chaitheadh a teaghlach an samhradh in Newport, Rhode Island, agus thaistealaíodh siad chun na hEorpa go minic. Ina ainneoin sin, tógadh í, go príomha, i Nua-Eabhrac. Scríobhadh sí dánta agus scéalta agus í ina déagóir ach ní raibh cead aici a cuid scríbhneoireachta a fhoilsiú faoina hainm féin toisc nach raibh sé sin fóirsteanach do mhná óga den uasaicme. Bean dhian ab ea Lucretia Rhinelander Jones, máthair Edith, nach raibh suim aici ach i gcleamhnas a dhéanamh dá hiníon. Rinne sí a dícheall deireadh a chur le scríbhneoireacht chruthaitheach Edith agus chuir sí cosc uirthi úrscéalta a léamh. === '''Pósadh agus meánaois''' === [[Íomhá:The_Mount_from_the_Flower_Garden_by_David_Dashiell.jpg|clé|mion| The Mount, 2006]] In 1885 phós Edith agus Teddy Wharton, duine d’uasaicme Bhostúin. Bhí cónaí orthu i mainéar mór in Lenox, Massachusetts, darb ainm The Mount, áit ar dhear Edith an foirgneamh agus na gairdíní. Tá an mainéar ann fós agus músaem atá ann anois. Ní raibh Edith agus Teddy feiliúnach dá chéile, áfach, agus bhí an bheirt acu míshásta faoina bpósadh. Ina theannta sin, rinne siad nós de bheith ag taisteal chun na hIodáile agus chun na Fraince ag tús an phósta ach d’éirigh siad as de bharr go raibh dúlagar trom ar Teddy. Ní raibh páistí ar bith acu agus fuair siad colscaradh tar éis 28 mbliana. Tar éis an cholscartha, bhog sise go Páras. I rith an Chéad Chogaidh Dhomhanda, thug sí tacaíocht do dhídeanaithe agus do dhaoine a bhí gortaithe. Bronnadh an Légion d’Honneur uirthi in 1916 mar aitheantas ar a hiarrachtaí in aimsir chogaidh. [[Íomhá:Edith_Wharton_as_a_young_woman,_ca._1889_(cropped).jpg|mion| Edith Wharton thart ar 1889]] === Bás === Bhuail taom croí í ar an 1 Meitheamh 1937 agus í ina cuairteoir i dteach mór tuaithe sa Fhrainc. Agus í ag téarnamh sa bhaile in Saint-Brice-sous-Forêt, bruachbhaile de chuid Pháras, fuair sí bás de bharr stróc ar an 11 Lúnasa 1937. Adhlacadh í le lánonóracha in Versailles. [[Íomhá:Gardens_at_Pavilion_Colombe_Edith_Wharton's_villa.jpg|mion| Le Pavillon Colombe'','' teach Wharton in Saint-Brice-sous-Forêt, sa Fhrainc]] == Saothar == Is fearr aithne uirthi mar scríbhneoir ficsin rathúil bisiúil. Ag tús a gairme, bhí an-tóir ar a húrscéal srathaithe, ''The House of Mirth'' (1905), agus bhain sí cáil amach dá bharr. Bhí an-éileamh ar an chuid is mó dá húrscéalta as sin amach. Cé go raibh sí beagnach 40 bliain d’aois nuair a thosaigh sí ag scríobh go proifisiúnta, d’fhoilsigh sí 15 úrscéal agus níos mó ná 80 gearrscéal, roinnt scéalta taibhsí ina measc. Fuair sí a cuid inspioráide óna timpeallacht shóisialta den chuid is mó. Is ábhair lárnacha ina saothar iad nósanna uasaicme Nua-Eabhrac, milieu inar tógadh í; saol na tuaithe i Sasana Nua, áit a raibh cónaí uirthi agus í nuaphósta; agus saol na n-easaoránach Meiriceánach san Eoraip, bunaithe go mór ar a cuid taithí féin sa Fhrainc agus san Iodáil. Is mná óga iad formhór na bpríomhcharachtar ina cuid saothar ficsin, agus bíonn stádas sóisialta agus cur faoi chois na gnéasachta ina phríomhthéama go minic ann. Chomh maith leis sin, d’fhoilsigh sí naoi leabhar neamhfhicsin, cuimhní cinn (''A Backward Glance'', 1934) ina measc. Bhí an-tóir ar a cuid leabhar faoi dhearadh intí agus garraíodóireacht tírdhreachaithe freisin; ba shaineolaí aitheanta ar na hábhair sin í. [[Catagóir:Scríbhneoirí as Cathair Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Básanna i 1937]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1862]] [[Catagóir:Úrscéalaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Gearrscéalaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Dearthóirí]] o87xc0pd3jnpaflqnm8j273mn7t52av 0 99991 1085238 1020651 2022-08-20T23:06:22Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} [[Íomhá:TadhgMacD-0005.jpg|mion|Tadhg Mac Dhonnagáin]] [[Úrscéal]] le [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] is ea 'Madame Lazare', foilsithe sa bhliain 2021 don chéad uair. Is é an comhlacht [[foilsitheoireacht]]<nowiki/>a aitheanta Futa Fata agus Barzaz, inphrionta nua de chuid an chomhlachta sin, a d’fhoilsigh ''Madame Lazare''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gradam-an-post-do-leabhar-gaeilge-na-bliana-buaite-ag-madame-lazare-le-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=Gradam An Post do ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ buaite ag Madame Lazare le Tadhg Mac Dhonnagáin|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> [[Íomhá:Holocaust Memorial in Estonia.jpg|mion|Leacht chuimhneacháin in Klooga, [[An Eastóin]]]] Baineann plota an úrscéil le bean óg a dhéanann iarracht tuiscint a fháil ar rúndiamhair shaol a seanmháthar, a theith ón [[An Eastóin|Eastóin]] sna [[1930idí]] chun géarleanúint na [[Naitsíochas|Naitsithe]] ar [[An Giúdachas|Ghiúdaigh]] a éalú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/27-samhain-2021-baile-%C3%A1tha-cliath/id1525428808?i=1000543210128|teideal=‎Nuacht Mhall: 27 Samhain 2021 (Baile Átha Cliath) on Apple Podcasts|language=en-CA|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2021-12-16}}</ref> "Is leabhar é faoi chúrsaí cuimhne, na rudaí a gcuimhníonn daoine orthu, nach rudaí nach bhfuil daoine ag iarraidh a bheith ag cuimhneamh orthu, agus an chaoi a dtagann rudaí aniar ó chúl na cuimhne, uaireanta i ngan fhios do dhaoine agus uaireanta in ainneoin a gcuid iarrachtaí rudaí a choinneáil faoi chois,” a dúirt Tadhg Mac Dhonnagáin.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ba-mhaith-liom-diriu-ar-dhaoine-a-bhfuil-gaeilge-liofa-acu-agus-ar-maith-leo-maggie-ofarrell-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=‘Ba mhaith liom díriú ar dhaoine a bhfuil Gaeilge líofa acu agus ar maith leo Maggie O’Farrell’ – Tadhg Mac Dhonnagáin|údar=Meadhbh Ní Eadhra|dáta=26 Samhain 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> Thóg sé thart ar cúig bliana an t-úrscéal a scríobh. "ag foghlaim teicnící a bhaineann leis an úrscéal. Bhí mé ag teacht ag an úrscéal mar chineál printíseach.”<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ba-mhaith-liom-diriu-ar-dhaoine-a-bhfuil-gaeilge-liofa-acu-agus-ar-maith-leo-maggie-ofarrell-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=‘Ba mhaith liom díriú ar dhaoine a bhfuil Gaeilge líofa acu agus ar maith leo Maggie O’Farrell’ – Tadhg Mac Dhonnagáin|údar=Meadhbh Ní Eadhra|dáta=26 Samhain 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> [[Íomhá:Galway Bay, Galway (506184) (25821687133).jpg|mion|[[Cuan na Gaillimhe|Cuan na Gallimhe]]]] == Plota == Beirt bhan, mamó agus a gariníon agus an caidreamh céasta atá eatarthu croí an leabhair seo, bean óg, Levana, a tógadh ina [[Giúdachas|Giúdach]] i b[[Páras]] agus a seanmháthair, Hana Lazare, nó Madame Lazare, a thóg í. Ó bhí sí ina páiste óg, tá Levana bródúil as a dúchas Giúdach agus as na mná láidre a chuaigh roimpi. Theith a seanmháthair, Hana, agus í ina cailín óg óna tír dhúchais i dtuaisceart na hEorpa ([[an Eastóin]]), is cosúil. Bhí Hana an t-aon duine amháin dá muintir a tháinig slán ó shlad an [[Uileloscadh|Shoah]]. Nó sin an tuiscint a bhí ag Levane ó bhí sí óg. Creideann Levana gur theith Hana ó na [[Naitsíochas|Naitsithe]] aimsir an [[Dara Cogadh Domhanda|Chogaidh]], gur maraíodh gach aon duine a bhain léi sa gcogadh, gur tháinig sí féin slán agus nach raibh sí ag iarraidh a bheith ag caint faoi. Ach i ndeireadh a saoil, éiríonn an tseanbhean cineál scaipthe ina hintinn agus tosaíonn blúirí eolais ag teacht uaithi. Fiosracht na hóige ag spochadh na mná óige le ceisteanna go leor a chur ar Mhamó, ceisteanna nach mian léise a fhreagairt. Nuair a thagann mearbhall intinne ar Hana, sceitheann blúirí eolais óna béal a fhágann Levana trína chéile. Seoltar an bhean óg ar aistear a thugann uirthi gach rud a dúirt a seanmháthair riamh léi a cheistiú. Giúdach a d’éalaigh as an Eastóin sula ndíothófaí í, arb as an scéin sin a tháinig an drogall atá uirthi a scéal a inseacht? Cén fáth nach bhfuil sí ina Giúdach chomh dúthrachtach deabhóideach céanna lena hiníon, a mharaigh an ailse, agus a gariníon óg atá faoina cúram féin is a fir ina seanaois? De réir mar a ghluaiseann an scéal ó [[Páras|Pháras]] go dtí an [[An Bhruiséil|Bhruiséil]] go hiarthar na hÉireann ([[Oileáin Árann|Árainn]]), druideann Levana le fíorscéal a seanmháthar agus leis an tubaiste ba chúis leis an saol rúnda atá caite ag Madame Lazare. Tráthúil go leor, tá aistritheoir Gaelach na Bruiséile, in ann cabhrú léi cuid dá cuid rún a aimsiú le cabhair [[Bailiúchán na Scol|Bhailiúchán na Scol]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ursceal-iontach-gaeilge-don-oiche-airneain-no-don-latte-i-gcaife-idirnaisiunta/|teideal=Úrscéal iontach Gaeilge don oíche airneáin nó don latte i gcaifé idirnáisiúnta|údar=Máire Ní Fhinneadha|dáta=2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-16}}</ref> == Gradaim == Bhí an gradam ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ buaite ag ''Madame Lazare'' ag na An Post Irish Book Awards.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/cultur/leabhair/gradam-leabhar-na-bliana-buaite-ag-madame-lazare-thaidhg-mhic-dhonnagain/|teideal=Gradam ‘Leabhar na Bliana’ buaite ag ‘Madame Lazare’ Thaidhg Mhic Dhonnagáin|údar=NÓS|language=en-US|work=NÓS|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> agus duais liteartha an [[Oireachtas na Gaeilge|Oireachtais]] chomh maith.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/cultur/duais-mhor-liteartha-an-oireachtais-buaite-ag-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=Duais mhór liteartha an Oireachtais buaite ag Tadhg Mac Dhonnagáin|údar=NÓS|language=en-US|work=NÓS|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> == Féach freisin == * [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] * [[Bailiúchán na Scol]] == Naisc sheachtracha == * Tadhg Mac Dhonnagáin ag léamh cuid den leabhar [https://www.youtube.com/watch?v=cYND47XVtOk i Kenny's]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tadhg Mac Dhonnagáin ag léamh i Siopa Leabhar Uí Chionnaith, Meán Fómhair 2021|url=https://www.youtube.com/watch?v=cYND47XVtOk|language=en}}</ref> agus ag an [https://www.youtube.com/watch?v=ZX3kwT68IaM Dingle Literary Festival]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Dingle Literary Festival 2021 Taghd Mac Dhonnagáin|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZX3kwT68IaM|language=en}}</ref>. * Is féidir cóip de 'Madame Lazare' a cheannach anseo: [https://www.kennys.ie/shop/Madame-Lazare-Mac-Dhonnagain-Tadhg kennys.ie] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Úrscéalta Gaeilge]] [[Catagóir:2021]] hr5p8orv6oufzno297ev4lwxr0z891p 0 100135 1085154 1048335 2022-08-20T21:50:58Z TGcoa 21229 /* Níos déanaí */ wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Portrait of Pope St. Pius X (Colored).jpg|mion|Pius X]] Forógra na h[[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Eaglaise Caitlicí]] is ea '''''Ne Temere'''''. Má tá pósadh measctha ann, chaithfí na leanaí a thógáil leis an g[[creideamh]] Caitliceach. Níor cheadaigh an [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach]] pósadh measctha san [[20ú haois|1900idí]] gan siniú na foraithne ''Ne Temere''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=The role of ne temere in the decline of an Irish custom regarding the religious affiliation of the children of mixed marriages|url=https://www.academia.edu/2118997/The_role_of_ne_temere_in_the_decline_of_an_Irish_custom_regarding_the_religious_affiliation_of_the_children_of_mixed_marriages|journal=|date=2011-01-01|author=Jesse Buck|issue=academia.edu}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Mixed Marriages and Irish Politics: The Effect of "Ne Temere"|url=https://www.jstor.org/stable/30091310|journal=Studies: An Irish Quarterly Review|date=1988|issn=0039-3495|pages=284–299|volume=77|issue=307|author=Eoin de Bhaldraithe}}</ref> [[Íomhá:Church House & Assembly Hall, Belfast (45235101234).jpg|mion|5 Eanáir 1911ː slua mór agóideoirí i Halla Tionóil [[Béal Feirste|Bhéal Feirste]] ]] == Stair == Fógraíodh an [[Chuallacht don Chléir]], faoi choimirce an [[Pápa Pius X|Phápa Pius X]], ''Ne Temere'' sa bhliain 1907 agus tháinig an forógra i bhfeidhm ar 19 Aibreán 1908. Tharraing an forógra conspóid in Éirinn go háirithe; d'éiligh na heaspaí go mbeadh gach clann ag cloí go docht le ''Ne Termere''. Ar 5 Eanáir 1911, tháinig slua mór agóideoirí le chéile i Halla Tionóil [[Bhéal Feirste]] le cur in aghaidh ''Ne Termere.'' === Cás Tilson (1950) === Toisc gur ghnáthnós sóisialta a bhí sa phósadh agus toisc go raibh fonn ar cheannairí an Stáit nua idé-eolaíocht Chaitliceach, thraidisiúnta, náisiúnach a chur i bhfeidhm, cuireadh béim ar leith ar an bpósadh, ar an teaghlach agus ar ról na mná sa phósadh agus sa teaghlach i ndiaidh bhunú an tSaorstáit in 1922.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://mural.maynoothuniversity.ie/12560/1/Tr%C3%A1chtas%20ioml%C3%A1n%203%20Noll.pdf|teideal=‘Níl Sé D’Acmhainn Agam Bheith Im Fhear’: An Fearfhile, An Traidisiún Fireann Agus An Fear Mífhearúil i Scríbhneoireacht Sheáin Uí Ríordáin|údar=Amy Mitchell (Ollscoil Mhá Nuad,)|dáta=2019|dátarochtana=2022}}</ref> Sa bhliain 1950 a thángthas ar bhreith i gcás thábhachtach. Protastúnach fir darbh ainm Ernest Tilson a phós cailín Caitliceach Rómhánach agus a shínigh an fhoraithne ''Ne Termere'' roimhe sin, shocraigh sé dó féin (mar a shocraigh fir eile roimhe) nach dtabharfadh sé aon aird ar an rud a bhí sínithe aige (rud nár dhoiciméad stáit) agus go dtógfaí a gclann ina bProtastúnaigh i ndiaidh an iomláin.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://ur.booksc.eu/book/58011215/ce1dae|teideal=Cúngú na saoirse|údar=Risteárd Ó Glaisne|dáta=Comhar, Samhain, 1963|work=DOI: 10.2307/20551581,|dátarochtana=2022-01-05}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://ie.vlex.com/vid/re-tilson-infants-804833577|teideal=Re Tilson, Infants|údar=vlex.com|language=en|work=vLex|dátarochtana=2022-01-05}}</ref> Thug sé an chlann ar shiúl óna máthair. Pleadh an chúis sa [[Cúirt Uachtarach na hÉireann|Chúirt Uachtarach]] - agus socraíodh go gcaithfeadh seisean agus gach aon duine eile feasta cur leis na gealltanais a rinne siad sular phós siad.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://ur.booksc.eu/book/58011215/ce1dae|teideal=Cúngú na saoirse|údar=Risteárd Ó Glaisne|dáta=Comhar, Samhain, 1963|work=DOI: 10.2307/20551581,|dátarochtana=2022-01-05}}</ref> Ar bhealach thug breithiúnas Eaglais agus Stáit níos giorra dá chéile. Ag an am sin, níor cheadaigh an Eaglais Chaitliceach Rómhánach pósadh measctha gan síniú na foraithne ''Ne Temere'' - agus ón bhliain 1950 ar aghaidh in Éirinn, bhí tacaíocht Stáit leis an fhoraithne.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://ur.booksc.eu/book/58011215/ce1dae|teideal=Cúngú na saoirse|údar=Risteárd Ó Glaisne|dáta=Comhar, Samhain, 1963|work=DOI: 10.2307/20551581,|dátarochtana=2022-01-05}}</ref> Mar sin d’éirigh leis an Eaglais Chaitliceach smacht ní ba dhaingne a fháil ar choinbhinsiúin an phósta Chaitlicigh sna 1900idí.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://mural.maynoothuniversity.ie/12560/1/Tr%C3%A1chtas%20ioml%C3%A1n%203%20Noll.pdf|teideal=‘Níl Sé D’Acmhainn Agam Bheith Im Fhear’: An Fearfhile, An Traidisiún Fireann Agus An Fear Mífhearúil i Scríbhneoireacht Sheáin Uí Ríordáin|údar=Amy Mitchell (Ollscoil Mhá Nuad,)|dáta=2019|dátarochtana=2022}}</ref><ref>Cormac Ó Comhraí: Sa Bhearna Bhaoil Gaillimh 1913-1923. Cló Iar-Chonnacht 2016, lch 321</ref> === Níos déanaí === Tháinig creimeadh tubaisteach agus leanúnach ar an bpobal Protastúnach in Éirinn ó Dheas, mar gheall ar thosca éagsúla, ''Ne Temere'' ina measc.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/leirimis-meas-mar-is-coir-ar-an-oraiste-sa-tridhathach/|teideal=Léirímis meas mar is cóir ar an ‘oráiste’ sa trídhathach…|údar=Máirín Hurndall|dáta=2016|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-01-05}}</ref> == Féach freisin == * [[Creideamh in Éirinn]] *[[Pápa Pius X]] *[[Scaradh na hEaglaise agus an Stáit]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Separation of church and state|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Separation_of_church_and_state&oldid=1061180278|journal=Wikipedia|date=2021-12-20|language=en}}</ref> *[[Éacúiméineachas]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Eaglais Chaitliceach Rómhánach]] [[Catagóir:Pósadh]] [[Catagóir:1908]] [[Catagóir:Dlí agus Ceart in Éirinn]] [[Catagóir:Creideamh in Éirinn]] [[Catagóir:Scaradh na heaglaise agus an stáit]] [[Catagóir:Éacúiméineachas]] ickxkibnaqvfvx1wlunw8xqpb9pfsio 0 100214 1085127 1061691 2022-08-20T21:44:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bean uasal a phós trí huaire chun tailte a muintire a choinneáil slán ba ea '''Máire Rua Ní Mhathúna''' agus clú uirthi mar bhean cheanntréan dhásachtach a bhí in ann an fód a sheasamh.<ref>{{cite web|url = http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/history/fig8dress.htm | publisher = Clare Library | teideal = Costume in County Clare | date = | access-date = 17 August 2020 }}</ref> Rugadh í i gChontae an Chláir agus phós Donnchadh Ó Nialláin ó Chaisleán an Dísirt i dtuaisceart Chontae an Chláir. Fuair sé bás in 1639 agus phós sí Conchubhar Ó Briain ó Chaisleán Léim an Eich. Thaobhaigh siad leis an Rí i gcoinne [[Cromail in Éirinn 1649-1650|Chromail]]. Maraíodh an Brianach in 1651, agus phós Máire Rua oifigeach Sasanach, rud a rinne sí chun a tailte a shábháil más fíor. D’fhan sí i gCaisleán Léim an Eich ar feadh breis is scór blianta, go dtí gur aistrigh a mac Donnchadh Ó Briain an teaghlach go dtí Caisleán Dhrom Ólainn, áit ar chónaigh sí go dtí a bás in 1686. Bhí iomrá léi sa bhéaloideas mar dhuine rúndaingean teanntásach. [[File:Maire Rua O'Brien - Portrait on canvas - Oval - Dromoland Castle Collection.jpg|thumb|upright|Portráid de chuid an 17ú haois ó chnuasach Chaisleán Dhrom Ólainn. Deirtear gurb í Máire Rua Ní Mhathúna atá ann.]] ==Beatha luath== Rugadh í do Mháire Ní Bhriain, an iníon ab óige de Chonchubhar Ó Briain, 3ú hIarla Thuamhan, agus do Thoirialach Rua Mac Mathúna, tiarna Chluain idir Dhá Lá. Deir béaloideas na mBrianach gur rugadh í san Urlann Mhór, ach b’fhéidir gur ann gur altramaíodh í. Rinneadh cleamhnas idir í agus an Coirnéal Donnchadh Ó Nialláin, saighdiúir a bhíodh ag troid in arm Shasana i gcogadh na Spáinne, agus phós siad in 1634. Rugadh triúr mac dóibh i gCaisleán an Dísirt, Liam, Donnchadh agus Mícheál.<ref>{{cite web|url = http://www.abandonedireland.com/Leamaneh_Castle.html | publisher = | website = abandonedireland.com | teideal = Leamaneh Castle | access-date = 17 August 2020}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/genealogy/macmahon_family.htm | publisher = Clare Library | website = clarelibrary.ie | teideal = MacMahon, MacMathúna | access-date = 17 August 2020 }}</ref>{{sfn|Clare Library}}. Fuair a fear céile bás in 1639 agus d’fhan sí i gceannas na dtailte go dtí gur tháinig Liam i mbun a mhéide.{{sfn|Murphy|2009}} ==Caisleán Léim an Eich== Seacht mí i ndiaidh bhás an Niallánaigh, phós Máire Rua a gaol Conchubhar Ó Briain ó Léim an Eich. Thóg siad Caisleán Léim an Eich mar atá sé anois agus an seanchaisleán mar chuid de. Tá inscríbhinn ar an mballa mar a leanas: "This was built in the year of Our Lord 1648 by Conor O'Brien and Mary ní Mahon alias Brien wife to the said Conor". Rugadh ochtar clainne dóibh: Donnchadh, 1ú Bairnéad, a rugadh in 1642,{{sfn|Murphy|2009}}, Tadhg, Toirialach, Murchadh, Honóra agus Máire, agus beirt eile a fuair bás, is dócha, den phlá a bhí ar an gceantar le linn [[léigear Luimnigh (1650-1651)]].{{sfn|Clare Library}} [[File:Leamaneh Castle 02.jpg|thumb|Caisleán Léim an Eich]] Tá scéalta ann faoi dhásacht Mháire Rua agus baineann cuid acu le Caisleán Léim an Eich. Deirtí go gcrochfadh sí searbhóntaí a chuir colg uirthi, gur smachtaigh sí foghlaithe agus gur dhiúltaigh sí ceart slí do dhaoine.{{sfn|Westropp|1900|p=60}} I rith [[Cogadh na hAon Bhliana Déag|Chogadh na hAon Bhliana Déag]] bhí Conchubhar i gceannas ceann de na cúig bhuíon áitiúla a rinne ruathar ar chaisleáin lonnaitheoirí ó Shasana agus ón Ísiltír in 1641, agus deirtear gur tháinig Máire Rua leis uaireanta. Luaitear í i dteistíochtaí faoi léigear Chaisleán Bhearna an Toic, áit ar tógadh eallach agus ar maraíodh searbhónta.<ref name = “DNB”>Maureen Murphy, “O'Brien, Máire (‘Máire Rua’),” ''National Dictionary of Biography'', (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode): https://www.dib.ie/biography/obrien-maire-maire-rua-a6484</ref> Dúirt fear darbh ainm Gregory Hickman mar a leanas: "Conor O’Brien, gentleman, in a most rebellious manner seized upon the deponent’s corn"; agus ina dhiaidh sin, "Conor O’Brien, of Lemaneagh, accompanied by Mary Brien [agus daoine eile] with force of arms came to the deponent's house and took away fourteen English swine and a parcel of household stuff; also 400 sheep".{{sfn|Westropp|1900|p=60}} Deirtear go ndúirt cuid acu siúd a ndearna ruathar orthu gur “witch” í.{{sfn|Curran|2005|ps=: "Some of these attacks were allegedly led by Máire Rua herself and [..] she had many enemies [..] happy to perpetuate the witchcraft legend"}} Rinneadh coirnéal marcshlua de Chonchubhar Ó Briain in 1650 in arm [[Séarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban|Shéarlas II]], agus fuair sé bás de thoradh cneánna a fuair sé agus é ag troid le [[Edmund Ludlow]] i mbearnas Inis Ghruagáin.{{sfn|Hanley|1991|p=24}} Deir scéalta áirithe gur thug a shaighdiúirí féin ar ais go Léim an Eich é agus gur thug Máire Rua aire dó fad is a bhí sé ag saothrú an bháis.{{sfn|Hanley|1991|p=25}} Deir scéalta eile gur saighdiúirí de chuid Chromail a thug a chorp ar ais agus gur mhaígh Máire Rua nárbh é sin a fear céile agus gur bhaintreach cheana í, rud a dúirt sí chun nach mbainfí a tailte di.{{sfn|Hanley|1991|p=25}} Deir tuairisc a rinne Lady Chatterton in 1839 gur chuir [[Henry Ireton]] cúigear de na fir ab fhearr aige chun Conchubhar Ó Briain a lámhach i gcath Inis Ghruagáin agus gur éirigh le duine acu é a lot. Chroch Máire Rua an fear úd, mhol dá chlann mhac géilleadh don namhaid agus chuir chun bóthair ina cóiste go Luimneach.<ref name="clarelegends">{{Cite web|last=|first=|date=|teideal = The Burren: Legends of Maire Rua |publisher = Clare Library|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/the_burren/maire_rua_legends.htm|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=clarelibrary.ie }}</ref> I gcampa Ireton agus gúna gorm síoda agus lása uirthi d’fhógair sí go raibh sí sásta aon duine de na hoifigigh a phósadh.{{sfn|Murphy|2009}} Deir foinsí éigin go ndearna sí é seo chun a chruthú go raibh a fear céile marbh.{{sfn|Westropp|1900|p=60}} Deir foinsí eile go ndearna sí é chun a maoin a chosaint.{{sfn|Clare Library}} Tá finscéalta ann a deir an t-ársaitheoir [[Thomas Johnson Westropp]] nach bhfuil siad iontaofa agus iad ag iarraidh arracht a dhéanamh de Mháire Rua,{{sfn|Westropp|1900|p=60}} ach áitíonn siad gur phós sí idir dháréag agus 25 oifigeach Shasanacha. Deir foinsí béaloidis gurb iad leannáin Mháire Rua a luaitear anseo.{{sfn|Hanley|1991|p=27|ps=: "tradition says that she had several other friendships [..] from time to time, and that whenever she wanted to rid herself of an unwanted one, hanging him from the castle turret was an easy matter"}} Maíonn scéalta dá leithéid go maraíodh sí an fear tar éis an phósta nó babhta bradaíola agus gur mharaigh sí duine acu le cic sa bholg.{{sfn|Hanley|1991}} Deir finscéal amháin gur thug sí dúshlán fir áitiúil a raibh sí in aighneas leis dul go hAillte an Mhothair ar mhuin a staile daille fiáine le súil go marófaí é. Cuireann an béaloideasaí [[Máire MacNeill]] in iúl go bhfuil scéalta dá leithéid cosúil le seanscéalta Éireannacha faoin mbandia flaitheasach.{{sfn|Murphy|2009}} Deir scéalta eile go raibh dháréag nó cúig fhear is fiche aici in éide mná agus gur chroch sí as coirbéil Chaisleán Léim an Eich iad. Deirtear freisin gur ghearr sí cáin bhealaigh ar dhaoine a bhí ag dul thart nó ar fhoghlaithe.<ref name = “DIB”/> Deir na cáipéisí gur achainigh Máire Rua, tar éis bhás a fir chéile, ar an bhFear Ionaid Uileag de Búrca, 1ú Marcas Chlann Riocaird, go ndéanfaí caomhnóir thailte Uí Bhriain di. Choinnigh sí na tailte sin ar son a clainne, ach chaill sí Caisleán Léim an Eich agus rinneadh garastún Sasanach de.<ref name = “DIB”/> ==Deireadh beatha== Faoi 1653 tá sí luaite i gcuntas ar ghnó talaimh mar bhean seanoifigigh Shasanaigh, an Fear Coirnéid John Cooper, amhantraí agus fiontraí a d’fhéadfadh cónaí léi i Luimneach.<ref name = “DIB”> Maureen Murphy, “O'Brien, Máire (‘Máire Rua’),” Dictionary of National Biography (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode): https://www.dib.ie/biography/obrien-maire-maire-rua-a6484</ref> (Ina dhiaidh sin bhí ina cónaí le gaolta de Bhrianach i gCaisleán Inse Uí Bhriain agus d’fhill sí ar Léim an Eich i rith [[Athchur na Seacaibíteach]].{{sfn|Hanley|1991}} Síltear go raibh mac ag an lánúin darbh ainm Harry, agus b’fhéidir iníon.{{sfn|Clare Library}} Deirtí gurbh é Cooper a maraíodh le cic sa bholg,{{sfn|Murphy|2009}} ach de réir na bhfoinsí bhí siad pósta go bás Mháire Rua, cé gur dócha go raibh siad ina gcónaí in áiteanna difriúla.{{sfn|Clare Library}}{{sfn|McInerney|2018|p=98}} Ba Chaitliceach fós í, cé go mbíodh sí ag freastal ar sheirbhís Phrotastúnach. Deirtear go ndearna sí achrann leis an ministir áitiúil agus gur thóg sí Séipéal an Chomhaid, áit a dtéadh sí ar aifreann ina dhiaidh sin chun fearg a chur ar an ministir agus chun a thaispeáint go raibh cead a cinn aici.<ref name="clarelegends"/> D’fhág sí mám airgid ag Mainistir na hInse agus ag Mainistir Chuinche.{{sfn|National Library of Ireland}} In 1662 díotáladh Máire Rua as tiarna talún Sasanach a dhúnmharú, rud a bhain le buíonta creiche an Bhrianaigh go luath sna 1640idí.{{sfn|Clare Library}} Fuair sí pardún ón Rí in 1664,{{sfn|Clare Library}}{{sfn|Murphy|2009}} ach chuaigh an triail ar aghaidh agus scríobh sí in 1665 i dtaobh a cruacháis thall ("my extremitie & troubles in England").{{sfn|Murphy|2009}} D’aistrigh a mac Donnchadh a theaghlach go Caisleán Dhrom Ólainn sna 1680idí, agus d’fhan sí ann go deireadh a shaoil.{{sfn|Clare Library}} ==Bás agus finscéalta== Deir na scéalta go bhfuair sí bás neamhchoitianta. Deir finscéal amháin gur cuireadh isteach i gcrann cuasach í{{sfn|Westropp|1900|p=60}} agus deir finscéal eile gur caitheadh as an diallait í agus isteach i ngabhal crainn mar ar tachtadh í.{{sfn|Murphy|2009}} Deirtear freisin gur crochadh í lena cuid gruaige féin as crann i gCoill Thamhnaí, áit a siúlann sí ina sprid. Chuir sí a lámh le huacht ar an 7 Meitheamh 1686 agus í os cionn seachtó bliain, nuair a bhí an tsláinte go dona aici. D’iarr sí go gcuirfí í i Mainistir na hInse. Níl aon leacht ann ach is dócha go bhfuil sí curtha ann in aice le Conchubhar Ó Briain].{{sfn|Murphy|2009}} Deirtear freisin go bhfuil sí curtha ag Séipéal an Chomhaid i bparóiste Chill Iníne Baoith, in éineacht le beirt iníonacha léi.{{sfn|Clare Library}} ==Nótaí== {{reflist|30em}} ===Tagairtí=== {{refbegin|30em}} * {{cite book| last = Breathnach | first = Breandán | authorlink = Breandán Breathnach | title = Ceol Rince na hÉireann II | url = http://www.nigelgatherer.com/books/CRE/cre2.html | date = 1976 | place = Dublin | publisher = Oifig an tSoláthair | isbn = 9781782496861 | oclc = 22926639 }} * {{cite book| last=Curran| first=Robert| date=2005 | title=A Bewitched lands: witches and warlocks |url=https://books.google.com/books?id=amKNAwAAQBAJ&q=Maire+rua+o%27brien+lemenagh+castle+witch&pg=PT140 |publisher = O'Brien Press | isbn = 9781847175052 }} * {{cite web|last=Griffin |first=Joe|date=30 October 2019 |teideal = Irish Scary Sites Volume 3: Haunted Houses and Spooky Ruins |url=https://www.osi.ie/blog/irish-scary-sites-volume-3-haunted-houses-and-spooky-ruins/| publisher = Ordnance Survey Ireland | access-date = 17 August 2020 }} * {{cite journal | last = Hanley | first = Mary | title = The Story of Máire Ruadh | journal = North Munster Antiquarian Journal | publisher = Thomond Archaeological and Historical Society | url = http://www.limerickcity.ie/media/NMAJ%20vol%2033%2004%20The%20story%20of%20M%C3%A1ire%20Ruadh,%20by%20Mary%20Hanley.pdf | volume = 33| issue = 4 | date = 1991}} * {{cite journal | last = McInerney | first = Luke | url = https://www.academia.edu/40012538 | title = 'Goeth over onely to obtaine breeding': William O'Neylon's certificate of passage to Spain, 1652 | publisher = Thomond Archaeological and Historical Society | journal = North Munster Antiquarian Journal | volume = 58 | date = 2018 }} * {{cite book|last1=Murphy|first1=Maureen|editor1-last=McGuire|editor1-first=James|editor2-last=Quinn|editor2-first=James|title=[[Dictionary of Irish Biography]]|date=2009|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|chapter=O'Brien, Máire ('Máire Rua') | chapter-url = https://dib.cambridge.org/viewReadPage.do?articleId=a6484 }} * {{cite web |last = O'Byrne | first = Robert | teideal=The Legacy of Máire Rúa |url=https://theirishaesthete.com/2016/10/19/the-legacy-of-maire-rua/ |website=The Irish Aesthete |access-date=2 April 2020 |date=19 October 2016}} * {{cite book|last1=Westropp |first1=Thomas Johnson |authorlink = Thomas Johnson Westropp | editor1-last=Cochrane|editor1-first=Robert|title=The Antiquities of the Northern Portion of the Co. Clare: Including the Forts, Raths, Castles, Churches, Abbeys, and Grosses of the District|date=1900|publisher=Royal Society of Antiquaries of Ireland|location=Dublin|chapter=Lemaneagh Castle | chapter-url = https://archive.org/details/antiquarianhand00irelgoog/page/n68/mode/1up }} * {{cite web |teideal=Clare People: Maire Rua (1615 - 1686) |url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/people/ruadh.htm |website=www.clarelibrary.ie |access-date=2 April 2020 | ref = {{harvid|Clare Library}} }} * {{cite web|last=|first=|date=|url=http://www.nli.ie/pdfs/mss%20lists/143_inchiquin.pdf |url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=nli.ie | publisher = National Library of Ireland | teideal = Collection List No. 143 - Inchiquin Papers - Maire Rua's Will | ref = {{harvid|National Library of Ireland}} }} {{refend}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Éireannaigh mná sa 17ú haois]] 67lvtarlc9nqwpuq11zknszkzbm6hwb 0 100294 1085220 1060034 2022-08-20T22:33:35Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Villa Marlier - Where 1942 Wannsee Conference Was Held - Wannsee - Berlin - Germany - 01.jpg|mion|clé|Am Großen Wannsee nó Villa Marlier<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Villa de Wannsee|url=https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Villa_de_Wannsee&oldid=180060463|journal=Wikipédia|date=2021-02-19|language=fr}}</ref>]] Reáchtáladh '''Comhdháil Wannsee''' ar [[20 Eanáir]] [[1942]] chun bearta agus gníomhartha an SS, na ranna rialtais agus roinnt áisíneachtaí eile a chomhordú d'fhonn dlús a chur le cinedhíothú na n[[An Giúdachas|Giúdach]], a bhí faoi smacht na Naitsithe agus a gcuid comhghuaillithe.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4011775322180095|teideal=Comhdháil Wannsee|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|dátarochtana=2022}}</ref><ref>Léirmheas. Comhar 75 (3), 28-30. Caitríona Ní Chléirchín, 1 Márta 2015</ref> Bhí RSHA SS-Obergruppenführer Reinhard Heydrich i gceannas uirthi. [[Dlíodóir|Dlíodóirí]] ab ea ochtar den chúigear déag a ghlac páirt sa chruinniú * Bühler, thar ceann Rialtas Ginearálta na Polainne; * [[Roland Freisler|Freisler]], thar ceann Aireacht an Dlí agus Cirt; * Klopfer, thar ceann an Pháirtí Naitsíoch; * Kritzinger, thar ceann Sheansailéireacht an Reich; * Lange agus Schöngarth, thar ceann an SS agus na seirbhísí um shlándáil an stáit; * Meyer, thar ceann na hAireachta um na Críocha san Oirthear faoi Fhorghabháil; * Stuckart, thar ceann Aireacht na nGnóthaí Baile. D'éag triúr acu roimh dheireadh an chogaidh: [[Roland Freisler|Freisler]], Lange agus Meyer (féinmharfóir); ciontaíodh Bühler agus Schöngarth i gcoireanna cogaidh agus crochadh iad (i 1948 agus i 1946 faoi seach).<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4011775322180095|teideal=Comhdháil Wannsee|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|dátarochtana=2022}}</ref> Ciontaíodh Stuckart (a bhí i measc na dteoiricithe Naitsíocha ní ba thábhachtaí maidir lena gcuid polasaithe agus gníomhartha in aghaidh na nGiúdach) mar chuid de Thriail na nAireachtaí, ach gearradh 'seal caite' air agus scaoileadh é sa bhliain 1949. Thug Kritzinger fianaise i dTrialacha Nurnberg agus dúirt sé go raibh náire air faoi na gníomhartha faoi chaibidil i Wannsee. Fuair sé bás sa bhliain 1947, gan aon chúis choiriúil a chur ina leith. Níor cuireadh aon chúis maidir le coireanna cogaidh i leith Klopfer mar gheall ar easpa fianaise agus atosaigh sé ag dlíodóireacht sa bhliain 1956. Fuair sé bás sa bhliain 1987 agus é bliain is ochto d'aois.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4011775322180095|teideal=Comhdháil Wannsee|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|dátarochtana=2022}}</ref> == Naisc sheachtracha == * „Die Teilnehmer: Die Männer der Wannsee-Konferenz“ a cuireadh in eagar ag Hans-Christian Jasch agus Christoph Kreutzmüller. Tá aistriúchán Béarla le Charlotte Kreutzmüller-Hughes agus Jane Paulick — "The Participants: The Men of the Wannsee Conference" (Berghahn Books, 2017).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=The Participants: The Men of the Wannsee Conference|url=https://www.jstor.org/stable/j.ctvw0498r|publisher=Berghahn Books|date=2017|author=Charlotte Kreutzmüller-Hughes, Jane Paulick}}</ref> == Féach freisin == * [[Uileloscadh|An tUileloscadh]] * [[Roland Freisler]] * [[Oswald Freisler]] * [[Gabháil Vel' d'Hiv', 1942]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1942]] [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Naitsíochas]] t1syzp189uz90kf45ebsbqdyhokzqum 0 100380 1085268 1049098 2022-08-21T00:26:21Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Merrion Square, Dublin - geograph.org.uk - 943551.jpg|mion]] Tharla sléacht i n[[Doire]] ar an [[30 Eanáir]], [[1972]], 'Domhnach na Fola'. Chothaigh sé seo corraíl sa phobal, sa [[Tuaisceart Éireann|Tuaisceart]] agus sa Deisceart agus dódh Ambasáid na. Breataine i mBaile Átha Cliath go talamh ar 2 Feabhra 1972.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/british-embassy-burned-bloody-sunday-5665194-Feb2022/|teideal=An expression of anger: The burning of the British Embassy in Dublin after Bloody Sunday|údar=Céimin Burke and Adam Daly|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2022-02-02}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.breakingnews.ie/ireland/dubliners-recall-burning-of-british-embassy-after-bloody-sunday-1250080.html|teideal=Dubliners recall burning of British Embassy after Bloody Sunday|language=en|work=BreakingNews.ie|dátarochtana=2022-02-02}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://cain.ulster.ac.uk/events/bsunday/chron.htm|teideal=CAIN: Events: Bloody Sunday - Chronology|work=cain.ulster.ac.uk|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> [[Íomhá:37 and 38 Merrion Square East, Dublin. (16513312315).jpg|mion|37-38 [[Cearnóg Mhuirfean|Chearnóg Mhuirfean]] Thoir. in aice leis an Ambasáid ag an am]] === Imeachtaí === Bhí an tír trína chéile go mór na laethanta a lean Domhnach na Fola. Labhair an Taoiseach [[Seán Ó Loingsigh|Jack Lynch]] ar an teilifís an oíche sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie//archives/2017/0130/848708-taoiseach-jack-lynch-on-bloody-sunday/|teideal=Taoiseach Jack Lynch On Bloody Sunday|language=en|work=RTÉ Archives|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> Bhí [[Reginald Maudling]] (Home Secretary)<ref>{{Lua idirlín|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1972/jan/31/northern-ireland|teideal=NORTHERN IRELAND (Hansard, 31 January 1972)|work=api.parliament.uk|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> agus [[Edward Heath|Sir Edward Heath]] (príomh-aire, KG MBE) ag séanadh an scannail, ag déanamh cúrsaí  níos measa.<ref>{{Lua idirlín|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1972/feb/01/northern-ireland-tribunal-of-inquiry#S5CV0830P0_19720201_HOC_211|teideal=NORTHERN IRELAND (TRIBUNAL OF INQUIRY) (Hansard, 1 February 1972)|work=api.parliament.uk|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> Tionóladh mórshiúl i ndiaidh a chéile i mBleá Cliath, an ceann ba mhó ar an gCéadaoin (2 Feabhra), an lá ar cuireadh an 13 a maraíodh. Eagraíodh mórshiúl trí lár Bhleá Cliath an Chéadaoin sin, ina raibh suas le 100,000 duine páirteach. Ina dhiaidh eagraíodh mórshiúl eile i dtreo Ambasáid na Breataine, ar [[Cearnóg Mhuirfean|Chearnóg Mhuirfean]] Thoir.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/en/1381135?s=Cearn%u00f3g+Mhuirfean+Thoir|teideal=Cearnóg Mhuirfean Thoir/Merrion Square East|language=en|work=Logainm.ie|dátarochtana=2022-02-02}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-domhnach-na-fola-doire-colmcille-1972.aspx|teideal=Domhnach na Fola, Doire Colmcille 1972|údar=Donncha Ó hÉallaithe|dáta=Iúil 2010|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> Bhí teannas an-ard ann. Bhí go leor Gardaí bailithe os comhair na hAmbasáide lena cosaint. In ainneoin sin, fágadh cónra ag an doras ansin agus cuireadh an cónra trí thine. ansin d’éirigh le fear dreapadh suas píopa draenála. Ní dhearna na Gardaí aon iarracht é a stopadh agus é ag dul ó bhlacóin go balcóin. Ar bhalcóin na hAmbasáide, bhris sé an fhuinneog tar éis roinnt mhaith iarrachtaí agus d’éirigh leis Ambasáid na Breataine a chur trí thine. Bhí [[IRA Oifigiúil|Sinn Féin Oifigiúil]] freagrach as an scrios ag an am, is cosúil.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-domhnach-na-fola-doire-colmcille-1972.aspx|teideal=Domhnach na Fola, Doire Colmcille 1972|údar=Donncha Ó hÉallaithe|dáta=Iúil 2010|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2022-02-02}}</ref> === Iarmhairtí === Thug dó na hAmbasáide faoiseamh áirithe don phobal go léir ag an am. Ach bhí barrphointe tagtha ar thacaíocht an phobail do na poblachtánaigh leis an léirsiú ag ambasáid na Breataine nuair a dódh an foirgneamh go talamh.<ref>{{Lua idirlín|url=Cois Life -|teideal=Cinnlinte: Saol an Iriseora|údar=Deaglan de Breadun|dáta=2016|dátarochtana=2022}}</ref> Thosaigh an taoide ag trá i ndáiríre le [[Aoine na Fola (Béal Feirste, 1972)|Aoine na Fola]], sé mhí níos déanaí.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cinnlinte: Saol an Iriseora|url=https://books.google.fr/books?id=zxVLDwAAQBAJ&pg=PT42&lpg=PT42&dq=%22tar+%C3%A9is+Domhnach+na+Fola+nuair+a+d%C3%B3dh+an+foirgneamh+go+talamh.%22&source=bl&ots=GG5od4I2e8&sig=ACfU3U3Ipq2waMm4rr19mazAZxZqFR9NHQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwio4-Ce6eH1AhUszIUKHe5pDqMQ6AF6BAgCEAM#v=onepage&q=%22tar%20%C3%A9is%20Domhnach%20na%20Fola%20nuair%20a%20d%C3%B3dh%20an%20foirgneamh%20go%20talamh.%22&f=false|publisher=Cois Life|date=2016-05-01|language=ga|author=Deaglan de Breadun|volume=ar Google}}</ref> Níos déánaí, bhí an mhífhoighne a bhí ag rialtas na hÉireann i dtaobh dhearcadh na Breataine soiléir ón méid a dúirt [[Liam Mac Cosgair|Liam Cosgrave]]: 'Níor thuig polaiteoirí na Breataine Éire ná muintir na hÉireann, agus ní thuigfidh siad iad riamh".<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/St%C3%B3r-Staire.pdf|teideal=Stór Staire|údar=COGG|dátarochtana=2022}}</ref> == Féach freisin == * [[Domhnach na Fola (1972)|Domhnach na Fola]], Doire 1972 == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-ie}} [[Catagóir:Stair Bhaile Átha Cliath]] [[Catagóir:1972]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] axxu55nqg8nsicc0r2et09sjpg3tdmt 0 100451 1084786 1024732 2022-08-20T20:27:26Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} D'aistrigh '''Dr. James Henry''', nó '''Séamas Ó hInnéirghe''' an leabhar [[Ulysses (úrscéal)|Ulysses]] de chuid [[James Joyce]], ón mBéarla gó Gaeilge. Bhí sé faoi dhraíocht ag saothair James Joyce. Chuir a col ceathair, Mary, cóip de Ulysses chuige ó Mheiriceá agus chuir an leabhair faoi gheasa é. Fuair sé cabhair óna dheartháir céile as Maigh Eo, Basil Wilson, fear a raibh Gaeilge na hAlban aige chomh maith leis an nGaeilge, agus daoine eile (Séamas Ó Mongáin agus Breasal Ó hInneirge) chun an leabhar a aistriú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/cultur/leabhair/ulysses-lig-ort-gur-leigh-tu-an-leabhar/|teideal=Ulysses: Lig ort gur léigh tú an leabhar!|údar=Eoin P. Ó Murchú|dáta=16 Meitheamh 2017|language=ga|work=NÓS|dátarochtana=2020-06-17}}</ref> == Saol == Tháinig Ó hInnéirghe ar an saol sa bhliain 1918 i nDumha Thuama i nGaeltacht Mhaigh Eo. Rinne sé staidéar ar an leigheas i g[[An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath|Coláiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath]] agus bhí cleachtas aige i m[[Béal Feirste]] - baile dúchais a mhná céile – ar feadh tamaillín. Chláraigh sé leis an [[Royal Air Force|RAF]] agus d'éirigh sé ina oifigeach leighis san [[RAF]]. Cuireadh thar sáile é. Bhain sé gradam Captaen Grúpa amach. Tháinig galar air, a d'fhág gurbh éigean do éirí as. == Féach freisin == * [[Foillseacháin Inis Gleoire|Foilseacháin Inis Gleoire]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Aistritheoirí Gaeilge]] [[Catagóir:Gníomhaithe Gaeilge]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1918]] {{DEFAULTSORT:Henry, James}} [[Catagóir:James Joyce]] bdulfoctaugdkf5a6c30zjdnn6soveh 0 100549 1085258 1025753 2022-08-21T00:14:20Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar 22 Feabhra 1972, phléasc buama sa bhialann i mBeairic [[Aldershot]], [[Hampshire]], áit a raibh an [[Reisimint Pharaisiút|16th Parachute Brigade]]. Mharaigh an [[IRA Oifigiúil]] cúigear bean (lónadóirí iad go leir), sagart agus an garraíodóir.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.bitebackpublishing.com/posts/the-forgotten-victims-of-the-troubles|teideal=The forgotten victims of the Troubles {{!}} Biteback Publishing|údar=Holly Smith|work=www.bitebackpublishing.com|dátarochtana=2022-02-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/ireland/irish-news/fifty-years-on-the-bloody-sunday-revenge-bomb-that-left-seven-dead-1.4808419|teideal=Fifty years on: the Bloody Sunday revenge bomb that left seven dead|údar=Ronan McGreevy|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-02-23}}</ref> Tharla [[Domhnach na Fola (1972)|Domhnach na Fola]] i nDoire ar 30 Eanáir 1972 agus bhí fonn mallaithe díoltais ar an IRA ina dhiaidh sin. I bhfianaise an tsamhnais a chuir marú [[Buama|buamáil]] na mbeairicí in [[Aldershot]] ar an saol mór, srl. d'fhógair an t[[IRA Oifigiúil]] sos cogaidh ar 30 Bealtaine [[1972]].<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/30/newsid_2973000/2973759.stm|teideal=1972: Official IRA declares ceasefire|dáta=1972-05-30|language=en-GB|dátarochtana=2022-02-22}}</ref> Ciontaíodh Noel Jenkinson níos déanaí, [[Cumannachas|cumannach]] agus Protastúnach as Contae na Mí. Cúisíodh san éagóir é, b'fhéidir. Fuair Jenkinson anbhás ar 9 Deireadh Fómhair 1976 i bpríosún Leicester, faoi chúinsí amhrasacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://m.facebook.com/SFdunlaoghaire/posts/665449746925392/|teideal=Noel Jenkinson|údar=Sinn Féin Dún Laoighaire|dáta=9 DF 2015|language=ga|work=Facebook|dátarochtana=2022-02-23}}</ref><ref name=":0" /> Bhuail 'taom croi' é, ... agus 46 bliain in aois dó. == Féach freisin == * [[IRA Oifigiúil]] * [[Reisimint Pharaisiút]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1972]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:IRA Oifigiúil]] 0slgfrs8abngufydr9h20yj7p8bakng 0 100633 1084384 1026387 2022-08-20T19:17:53Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Savanah Super Tuesday Hillary Clinton watch party.jpg|mion|clé|[[Hillary Rodham Clinton|Hillary Clinton]] sa bhliain 2016]] Reáchtálann na toghcháin tosaigh is mó, do thoghchán na h[[Uachtarán na Stát Aontaithe|uachtaránacht]]<nowiki/>a i [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], ar '''An Mháirt Mhór''' nó '''Super Tuesday'''. [[Íomhá:Super Tuesday 2016 graphic by CNN.jpg|mion|clé|2016]] Tá tábhacht ar leith ag baint leis An Mháirt Mhór agus réamhthoghcháin ar siúl i 14 stát iSAM (sa bhliain 2020), ina measc stáit mhóra amhail [[Texas]] & [[California]] (athraíonn na Stáit ó bhliain go bliain).<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sanders-ag-suil-le-cur-lena-stor-ar-an-mairt-mhor/|teideal=Sanders ag súil le cur lena stór ar an Máirt Mhór|údar=tuairisc.ie|dáta=2020|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-03-02}}</ref> Reáchtálann na toghcháin tosaigh i mí Feabhra nó mí na Márta gach ceithre bliana. == Féach freisin == * [[Uachtarán na Stát Aontaithe]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:Polaitíocht na Stát Aontaithe]] ai423vucfgznpnn1k07jwtliiex63ds 0 100644 1085115 1026501 2022-08-20T21:40:22Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rothaí rásaíochta Colóime is ea '''Nairo Alexander Quintana Rojas''', ODB, (rugadh 4 Feabhra 1990), a rothaíonn do UCI ProTeam Arkéa–Samsic . <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15261/1001277/280|work=UCI.org|archiveurl=https://archive.today/20210107032912/https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15261/1001277/280|archivedate=7 January 2021}}</ref> Le leasainmneacha "Nairoman" agus "El Cóndor de los Andes", is speisialtóir dreapadóir é Quintana, a bhfuil cáil air mar gheall ar a chumas ionsaithe leanúnacha ar chnoic de ghrádán géar, aschur ardchumhachta agus teacht aniar iontach chun ionsaithe rothaí eile a fhreagairt agus a sheasamh freagairt. Tá sé láidir sa triail áma chomh maithIs trialacha ama inniúil é freisin, rud a fhágann go bhfuil sé ina iomaitheoir comhsheasmhach le haghaidh rangú ginearálta ag rásaí stáitse. Tá na torthaí gairme is fearr aige ag buachan an Giro d'Italia 2014 agus an Vuelta a España 2016, chomh maith leis an 2ú háit ar an rangú ginearálta sa [[Tour de France]] in 2013 agus 2015 . Chomh maith lena dhá bhua ar an Grand Tour,bhain sé áiteanna amach ar an bpóidiam sé uaire freisin agus chríochnaigh sé i measc na deichniúir is fearr sa rangú ginearálta deich n-uaire is déag. Is cúiseanna eile iad na buanna iomadúla a bhain sé amach i rásaí stáitse móra eile, as ar tháinig a rangú ard WorldTour de chuid an UCI <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.uci.html.infostradasports.com/cache/2/TheASP.asp@PageID%3D19007&TaalCode%3D2&StyleID%3D0&SportID%3D102&CompetitionID%3D27323&EventID%3D12146&GenderID%3D1&ClassID%3D1&SeasonID%3D492&EventPhaseID%3D1627715&Phase1ID%3D1627734&ContainerEventID%3D12146&Detail%3D1&Cache%3D2.html?793483|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170312193835/http://www.uci.html.infostradasports.com/cache/2/TheASP.asp%40PageID%3D19007%26TaalCode%3D2%26StyleID%3D0%26SportID%3D102%26CompetitionID%3D27323%26EventID%3D12146%26GenderID%3D1%26ClassID%3D1%26SeasonID%3D492%26EventPhaseID%3D1627715%26Phase1ID%3D1627734%26ContainerEventID%3D12146%26Detail%3D1%26Cache%3D2.html?793483|archivedate=2017-03-12}}</ref> ag deireadh gach séasúr, agus go bhfeictear é mar dhuine de na rothaí rásaíochta stáitse is rathúla le déanaí, agus an rothaí bóthair is fearr i stair na Colóime. Rothaí gairmiúil is ea a dheartháir Dayer Quintana freisin agus rothaigh sé ar Movistar Team le Nairo idir 2014 agus 2018, agus chuaigh sé leis go Arkéa–Samsic in 2020. <ref name="Arkea"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation news cs1" id="CITEREFFotheringhamFletcher2019">[[Alasdair Fotheringham|Fotheringham, Alasdair]]; Fletcher, Patrick (2 September 2019). </cite></ref> == Gairm bheatha == === Go luath ina ghairmréim === Thosaigh sé a ghairmréim rothaíochta gairmiúla ar an bhfoireann "Boyacá es para Vivirla". In 2010, bhuaigh Quintana an Tour de l’Avenir agus é mar chuid den fhoireann Café de Colombia – Colombia es Pasión (ag rásaíocht d’fhoireann náisiúnta na Colóime sa rás sin), rud a d’fhág go raibh sé ar dhuine de na rothaí le gealladh futhú do thodhchaí rothaíochta na Colóime. <ref name="eltiempo.com">{{Lua idirlín|url=http://www.eltiempo.com/noticias/nairo-quintana}}</ref> === Movistar Team (2012-2019) === ==== Séasúr 2012 ==== I 2012, bhog Quintana go dtí an Eoraip chun dul isteach i Movistar Team na Spáinne. Bhuaigh sé an rangú ginearálta sa Vuelta a Murcia . Níos déanaí, fuair sé suntasach ag an Critérium du Dauphiné, nuair a spreag sé frith-ionsaí tar éis do ghrúpa áirithe rothaí lena n-áirítear an ceannaire Bradley Wiggins teacht ar éalú deiridh an lae. Choinnigh sé ar a stiúir aonair ar an mbealach go Morzine . Tar éis dó an stáitse sin a bhaint amach, bhuaigh sé an Route du Sud an bhliain ina dhiaidh sin. Ghlac Quintana páirt ina chéad a chéad Grand Tour ag an Vuelta a España, áit a raibh sé ar dhuine de phríomhchuideoirí dreapadóireachta le haghaidh Alejandro Valverde nuair a chríochnaigh Valverde sa dara háit. Chríochnaigh Quintana sa 36ú háit ar an iomlán. I mí Dheireadh Fómhair, bhuaigh Quintana an Giro dell'Emilia . ==== Séasúr 2013 ==== [[Íomhá:ToB_2013_-_Nairo_Quintana_04.jpg|mion| Quintana ag Turas na Breataine 2013]] I 2013, bhuaigh Quintana stáitse 3 den Volta a Catalunya, agus an mhí ina dhiaidh sin, bhuaigh sé stáitse na banríona den Tour of the Basque Country nuair a d'ionsaigh sé le ráib chun an bua a fháil tar éis an dreapadh deiridh in Eibar – [[:es:Arrate|Arrate]], dhá soicind roimh ghrúpa de sheisear iomaitheoir. Fuair Quintana an bua iomlán sa triail ama deiridh nuair a chríochnaigh sé sa dara háit taobh thiar de Tony Martin ( Omega Pharma–Quick-Step ), ag fáil a dhóthain ama thar Sergio Henao ó Team Sky chun geansaí an cheannaire a thógáil uaidh. Ag an Tour de France, rinne Quintana ionsaí ar an Col de Pailheres le linn stáitse 8 agus ba é an chéad fhear a thrasnaigh an chonair b'airde an bhliain sin. Chuaigh [[Christopher Froome|Chris Froome]] chun tosaigh ina dhiaidh sin ar dhreapadh leathdhéanach an stáitse agus Quintana fágtha siar. Mar sin féin bhí Quintana i gceannas ar rangú na rothaí óga agus fuair sé an gradam don rothaí is ionsaithí ar an gcéim sin. Ar stáitse 15 go Mont Ventoux, rinne Quintana ionsaí go luath arís agus ní raibh ach an ceannaire rása Froome in ann é a mheaitseáil, rud a d’fhág siar sa 2 chiliméadar deiridh (1.2 míle) den dreapadh é tar éis dóibh cuid mhaith den dreapadh a dhéanamh le chéile. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.letour.fr/le-tour/2013/us/stage-15/news/int/nairo-quintana-at-the-end-i-lacked-strength.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130716175719/http://www.letour.fr/le-tour/2013/us/stage-15/news/int/nairo-quintana-at-the-end-i-lacked-strength.html|archivedate=2013-07-16}}</ref> Mar thoradh air sin, bhí Quintana in ann dul ar aghaidh chuig an séú háit sa rangú ginearálta. Don chéad uair riamh, bheadh an dreapadh cáiliúil d’Alpe d’Huez le bheith dreaptha faoi dhó. Nuair a chríochnaigh Quintana ar stáitse 18 sa 4ú háit – lena n-áirítear dhá bhabtha de dhreapadóireachta chuig Alpe d’Huez – d’aistrigh sé isteach sa 3ú háit sna standings iomlán. Ar stáitse 20, níor chosain sé an 3ú háit a bhí aige ach d'ionsaigh sé Froome, ag imeacht uaidh sna ciliméadar deiridh le linn an dreaptha go hAnnecy-Semnoz. . Bhuaigh Quintana an stáitse ar Joaquim Rodríguez agus Froome, ag bogadh slán sa dara háit sa rangú ginearálta nuair a chríochnaigh sé an Tour. Bhuaigh sé rangú rothaithe óga agus rangú ridire na sléibhte freisin. Ba é an dara háit sa rangú ginearálta an toradh ab fhearr ar rothaí ar rothaí as an Cholóim nó Meiriceá Laidineach sa Tour de France, agus ba é an chéad débutant ar an Tour a chríochnaigh ar an bpóidiam ó Jan Ullrich i 1996 . Tar éis an Tour, bhuaigh Quintana an Vuelta a Burgos, áit ar bhuaigh sé stáitse 5 den rás tar éis Vincenzo Nibali a fhágáil siar ar an dreapadh deiridh. ==== Séasúr 2014 ==== Mar gheall ar na sléibhte arda a bhí san áireamh sa Giro d'Italia, chinn Quintana díriú ar an Giro agus an Tour de France a scipeáil. Thosaigh a shéasúr 2014 le bua sa rangú ginearálta ag an Tour de San Luis go luath tar éis dó an chríoch sléibhe de stáitse 4 a bhaint amach. Bhí Quintana sa dara háit san iomlán taobh thiar de Alberto Contador ag Tirreno-Adriatico i mí an Mhárta, <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/contador-wins-tirreno-adriatico-2014-118237}}</ref> agus chríochnaigh sé sa chúigiú háit sa Volta a Catalunya tar éis dó a bheith tinn idir na rásaí. <ref>{{Lua idirlín|url=http://velonews.competitor.com/2014/03/news/joaquim-rodriguez-wins-volta-catalunya-lieuwe-westra-takes-finale_321936}}</ref> [[Íomhá:2014_Giro_d'Italia,_quintana_(17600678479).jpg|clé|mion| Quintana sa gheansaí bándearg ag an 2014 Giro d'Italia]] Ag an Giro, chuaigh Quintana isteach sa rás i riocht lag mar gheall ar a bhreoiteacht níos luaithe. Chríochnaigh Movistar san 8ú háit i dtriail ama na foirne tosaigh i mBéal Feirste, 55 soicind níos ísle ná na buaiteoirí Orica–GreenEDGE, tar éis bháisteach le linn a gcuid iarrachtaí. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/sport/0/cycling/27281510|work=BBC Sport}}</ref> Ar stáitse 6, bhí Quintana gafa taobh thiar de thimpiste ollmhór agus an peloton ag druidim le críochnú [[Monte Cassino]], rud a chiall gur chaill sé 2 nóiméad agus 8 soicind do cheannaire an lae Michael Matthews . Tar éis na triail ama aonair ar stáitse 12, bhí Quintana sa 6ú háit sa rangú ginearálta, 3 nóiméad agus 29 soicind taobh thiar den cheannaire nua Rigoberto Urán . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/racing/giro-ditalia/nairo-quintana-wins-2014-giro-ditalia-124942|work=Cycling Weekly}}</ref> Thosaigh Quintana ag léiriú foirm láidir ar stáitse 14 agus 15, ag laghdú an bhearna go 2' 40". Shroichfeadh sé a bhunfhoirm níos déanaí sa tseachtain dheireanach den rás. Ar stáitse 16, thóg sé seilbh ar an ngeansaí bándearg do cheannaire rangaithe ginearálta i gcúinsí conspóideacha mar gur shíl cuid dá phríomh-iomaitheoirí trí dhearmad go raibh sliocht Phas Stelvio neodraithe; Ag rothaíocht trí cheo dlúth agus drochléargas ann, chuaigh Quintana ar an ionsaí le Pierre Rolland agus Ryder Hesjedal, ag buachan an stáitsesa agus ag fáil 4' 11" ar Urán. Ar stáitse 19, threabh Quintana ar aghaidh ar an Monte Grappa, agus bhuaigh sé an triail ama sléibhe 17 soicind thar Fabio Aru chun an farasbarr a bhí aige thar Urán a leathnú go 3 nóiméad agus 7 soicind. Choinnigh sé chun tosaigh ar Monte Zoncolan ar stáitse 20 agus an stáitse deiridh i [[Trieste]] . Bhuaigh Quintana an geansaí bán don rothaíóg is fearr freisin. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingnews.com/news/quintana-proud-to-be-first-colombian-winner-of-the-giro-ditalia|work=Cycling News}}</ref> Tar éis an Giro, thóg Quintana cúpla mí de sos ón rásaíocht. D’fhill sé ar an Eoraip i mí Lúnasa agus é mar aidhm aige an Vuelta a España a bhuachan. Coicís roimh an Vuelta a España, bhuaigh Quintana an Vuelta a Burgos, bhuaigh sé stáitse 3 agus chríochnaigh sé sa dara háit sa triail ama deiridh chun go leor ama a thabhairt dó féin thar an dara háit Daniel Moreno . Sa Vuelta a España, bhí farasbarr ag Quintana le linn triail ama aonair a deich. Bhí drochthimpiste aige, áfach, tar éis dó casadh a mhíléamh agus chaill sé 4 nóiméad agus an geansaí dearg. Bhuail sé arís ag tús an chéad stáitse eile agus d'éirigh sé as an rás mar gheall ar dealrachán briste. ==== Séasúr 2015 ==== Chuir Quintana tús lena shéasúr 2015 ag an Tour de San Luis, <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.eltiempo.com/deportes/ciclismo/venimos-con-un-equipo-joven-pero-quiero-ganar-nairo-quintana/15092160|work=eltiempo.com}}</ref> ag críochnú sa tríú háit sa rangú ginearálta. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-san-luis-2015/stage-7/results|work=[[Cyclingnews.com]]}}</ref> Bhí Quintana le bheith ag rásaíocht ag an Vuelta a Andalucía ar dtús, ach d'éirigh sé as de bharr timpiste ag Craobhchomórtas Rásaí Bóthair Náisiúnta na Colóime . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/nairo-quintana-miss-vuelta-andalucia-nationals-crash-157478|work=[[Cycling Weekly]]}}</ref> Ba é Tirreno-Adriatico an chéad rás eile a bhí aige, mar sin, áit ar bhain sé a chéad bhua i séasúr 2015, i stoirm shneachta ar chríoch an mhullaigh ag Monte Terminillo, ag glacadh ceannasaíochta an rása freisin. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.procyclingstats.com/rider/nairo_Quintana|work=ProCyclingStats}}</ref> Ní ghéillfeadh sé an lámh in uachtar ar an triail ama deiridh 10 gciliméadar (6.2 míle) agus bhuaigh sé an rangú ginearálta chomh maith leis an ngeansaí rothaí óg. Roghnaíodh Quintana le haghaidh dhá rásaí clasaiceacha – E3 Harelbeke agus Dwars door Vlaanderen – chun é a ullmhú do na clocha dhuirlinge a bhí le bheith mar chuid den Tour de France . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/racing/tour-de-france/quintana-race-cobbles-preparation-tour-pave-place-152178|work=Cycling Weekly}}</ref> Lean Quintana lena ullmhúchán don Tour de France ag rásaíocht an Tour de Romandie agus an Tour of the Basque, ag críochnú san 8ú agus 4ú háit faoi seach. Chuaigh sé ansin go dtí an Route du Sud, áit ar ndeachaigh sé in iomaíocht le Alberto Contador ar stáitse 3 sular chríochnaigh sé sa dara háit. <ref>{{Lua idirlín|url=http://velonews.competitor.com/2015/06/news/contador-beats-quintana-in-a-thrilling-preview-of-tour-at-the-route-du-sud_374663|work=VeloNews.com}}</ref> D’fhan Quintana abhaile ansin chun tuilleadh traenála a dhéanamh i mí an Mheithimh sular tháinig sé go dtí an Fhrainc don Tour. [[Íomhá:Nairo_Quintana,_TDF_2015,_étape_13,_Montgiscard.jpg|mion| Quintana ag caitheamh an geansaí bán ag Tour de France 2015]] [[Íomhá:Giro_d'Italia_2017,_quintana_(34343446733).jpg|clé|mion| Quintana ag an Giro d'Italia 2017]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] 3tb6tld2fz11v4dvvhglvz9ogyl3jo4 1085116 1085115 2022-08-20T21:41:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{glanadh}} Rothaí rásaíochta Colóime is ea '''Nairo Alexander Quintana Rojas''', ODB, (rugadh 4 Feabhra 1990), a rothaíonn do UCI ProTeam Arkéa–Samsic . <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15261/1001277/280|work=UCI.org|archiveurl=https://archive.today/20210107032912/https://www.uci.org/road/teams/TeamDetail/15261/1001277/280|archivedate=7 January 2021}}</ref> Le leasainmneacha "Nairoman" agus "El Cóndor de los Andes", is speisialtóir dreapadóir é Quintana, a bhfuil cáil air mar gheall ar a chumas ionsaithe leanúnacha ar chnoic de ghrádán géar, aschur ardchumhachta agus teacht aniar iontach chun ionsaithe rothaí eile a fhreagairt agus a sheasamh freagairt. Tá sé láidir sa triail áma chomh maithIs trialacha ama inniúil é freisin, rud a fhágann go bhfuil sé ina iomaitheoir comhsheasmhach le haghaidh rangú ginearálta ag rásaí stáitse. Tá na torthaí gairme is fearr aige ag buachan an Giro d'Italia 2014 agus an Vuelta a España 2016, chomh maith leis an 2ú háit ar an rangú ginearálta sa [[Tour de France]] in 2013 agus 2015 . Chomh maith lena dhá bhua ar an Grand Tour,bhain sé áiteanna amach ar an bpóidiam sé uaire freisin agus chríochnaigh sé i measc na deichniúir is fearr sa rangú ginearálta deich n-uaire is déag. Is cúiseanna eile iad na buanna iomadúla a bhain sé amach i rásaí stáitse móra eile, as ar tháinig a rangú ard WorldTour de chuid an UCI <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.uci.html.infostradasports.com/cache/2/TheASP.asp@PageID%3D19007&TaalCode%3D2&StyleID%3D0&SportID%3D102&CompetitionID%3D27323&EventID%3D12146&GenderID%3D1&ClassID%3D1&SeasonID%3D492&EventPhaseID%3D1627715&Phase1ID%3D1627734&ContainerEventID%3D12146&Detail%3D1&Cache%3D2.html?793483|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170312193835/http://www.uci.html.infostradasports.com/cache/2/TheASP.asp%40PageID%3D19007%26TaalCode%3D2%26StyleID%3D0%26SportID%3D102%26CompetitionID%3D27323%26EventID%3D12146%26GenderID%3D1%26ClassID%3D1%26SeasonID%3D492%26EventPhaseID%3D1627715%26Phase1ID%3D1627734%26ContainerEventID%3D12146%26Detail%3D1%26Cache%3D2.html?793483|archivedate=2017-03-12}}</ref> ag deireadh gach séasúr, agus go bhfeictear é mar dhuine de na rothaí rásaíochta stáitse is rathúla le déanaí, agus an rothaí bóthair is fearr i stair na Colóime. Rothaí gairmiúil is ea a dheartháir Dayer Quintana freisin agus rothaigh sé ar Movistar Team le Nairo idir 2014 agus 2018, agus chuaigh sé leis go Arkéa–Samsic in 2020. <ref name="Arkea"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation news cs1" id="CITEREFFotheringhamFletcher2019">[[Alasdair Fotheringham|Fotheringham, Alasdair]]; Fletcher, Patrick (2 September 2019). </cite></ref> == Gairm bheatha == === Go luath ina ghairmréim === Thosaigh sé a ghairmréim rothaíochta gairmiúla ar an bhfoireann "Boyacá es para Vivirla". In 2010, bhuaigh Quintana an Tour de l’Avenir agus é mar chuid den fhoireann Café de Colombia – Colombia es Pasión (ag rásaíocht d’fhoireann náisiúnta na Colóime sa rás sin), rud a d’fhág go raibh sé ar dhuine de na rothaí le gealladh futhú do thodhchaí rothaíochta na Colóime. <ref name="eltiempo.com">{{Lua idirlín|url=http://www.eltiempo.com/noticias/nairo-quintana}}</ref> === Movistar Team (2012-2019) === ==== Séasúr 2012 ==== I 2012, bhog Quintana go dtí an Eoraip chun dul isteach i Movistar Team na Spáinne. Bhuaigh sé an rangú ginearálta sa Vuelta a Murcia . Níos déanaí, fuair sé suntasach ag an Critérium du Dauphiné, nuair a spreag sé frith-ionsaí tar éis do ghrúpa áirithe rothaí lena n-áirítear an ceannaire Bradley Wiggins teacht ar éalú deiridh an lae. Choinnigh sé ar a stiúir aonair ar an mbealach go Morzine . Tar éis dó an stáitse sin a bhaint amach, bhuaigh sé an Route du Sud an bhliain ina dhiaidh sin. Ghlac Quintana páirt ina chéad a chéad Grand Tour ag an Vuelta a España, áit a raibh sé ar dhuine de phríomhchuideoirí dreapadóireachta le haghaidh Alejandro Valverde nuair a chríochnaigh Valverde sa dara háit. Chríochnaigh Quintana sa 36ú háit ar an iomlán. I mí Dheireadh Fómhair, bhuaigh Quintana an Giro dell'Emilia . ==== Séasúr 2013 ==== [[Íomhá:ToB_2013_-_Nairo_Quintana_04.jpg|mion| Quintana ag Turas na Breataine 2013]] I 2013, bhuaigh Quintana stáitse 3 den Volta a Catalunya, agus an mhí ina dhiaidh sin, bhuaigh sé stáitse na banríona den Tour of the Basque Country nuair a d'ionsaigh sé le ráib chun an bua a fháil tar éis an dreapadh deiridh in Eibar – [[:es:Arrate|Arrate]], dhá soicind roimh ghrúpa de sheisear iomaitheoir. Fuair Quintana an bua iomlán sa triail ama deiridh nuair a chríochnaigh sé sa dara háit taobh thiar de Tony Martin ( Omega Pharma–Quick-Step ), ag fáil a dhóthain ama thar Sergio Henao ó Team Sky chun geansaí an cheannaire a thógáil uaidh. Ag an Tour de France, rinne Quintana ionsaí ar an Col de Pailheres le linn stáitse 8 agus ba é an chéad fhear a thrasnaigh an chonair b'airde an bhliain sin. Chuaigh [[Christopher Froome|Chris Froome]] chun tosaigh ina dhiaidh sin ar dhreapadh leathdhéanach an stáitse agus Quintana fágtha siar. Mar sin féin bhí Quintana i gceannas ar rangú na rothaí óga agus fuair sé an gradam don rothaí is ionsaithí ar an gcéim sin. Ar stáitse 15 go Mont Ventoux, rinne Quintana ionsaí go luath arís agus ní raibh ach an ceannaire rása Froome in ann é a mheaitseáil, rud a d’fhág siar sa 2 chiliméadar deiridh (1.2 míle) den dreapadh é tar éis dóibh cuid mhaith den dreapadh a dhéanamh le chéile. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.letour.fr/le-tour/2013/us/stage-15/news/int/nairo-quintana-at-the-end-i-lacked-strength.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130716175719/http://www.letour.fr/le-tour/2013/us/stage-15/news/int/nairo-quintana-at-the-end-i-lacked-strength.html|archivedate=2013-07-16}}</ref> Mar thoradh air sin, bhí Quintana in ann dul ar aghaidh chuig an séú háit sa rangú ginearálta. Don chéad uair riamh, bheadh an dreapadh cáiliúil d’Alpe d’Huez le bheith dreaptha faoi dhó. Nuair a chríochnaigh Quintana ar stáitse 18 sa 4ú háit – lena n-áirítear dhá bhabtha de dhreapadóireachta chuig Alpe d’Huez – d’aistrigh sé isteach sa 3ú háit sna standings iomlán. Ar stáitse 20, níor chosain sé an 3ú háit a bhí aige ach d'ionsaigh sé Froome, ag imeacht uaidh sna ciliméadar deiridh le linn an dreaptha go hAnnecy-Semnoz. . Bhuaigh Quintana an stáitse ar Joaquim Rodríguez agus Froome, ag bogadh slán sa dara háit sa rangú ginearálta nuair a chríochnaigh sé an Tour. Bhuaigh sé rangú rothaithe óga agus rangú ridire na sléibhte freisin. Ba é an dara háit sa rangú ginearálta an toradh ab fhearr ar rothaí ar rothaí as an Cholóim nó Meiriceá Laidineach sa Tour de France, agus ba é an chéad débutant ar an Tour a chríochnaigh ar an bpóidiam ó Jan Ullrich i 1996 . Tar éis an Tour, bhuaigh Quintana an Vuelta a Burgos, áit ar bhuaigh sé stáitse 5 den rás tar éis Vincenzo Nibali a fhágáil siar ar an dreapadh deiridh. ==== Séasúr 2014 ==== Mar gheall ar na sléibhte arda a bhí san áireamh sa Giro d'Italia, chinn Quintana díriú ar an Giro agus an Tour de France a scipeáil. Thosaigh a shéasúr 2014 le bua sa rangú ginearálta ag an Tour de San Luis go luath tar éis dó an chríoch sléibhe de stáitse 4 a bhaint amach. Bhí Quintana sa dara háit san iomlán taobh thiar de Alberto Contador ag Tirreno-Adriatico i mí an Mhárta, <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/contador-wins-tirreno-adriatico-2014-118237}}</ref> agus chríochnaigh sé sa chúigiú háit sa Volta a Catalunya tar éis dó a bheith tinn idir na rásaí. <ref>{{Lua idirlín|url=http://velonews.competitor.com/2014/03/news/joaquim-rodriguez-wins-volta-catalunya-lieuwe-westra-takes-finale_321936}}</ref> [[Íomhá:2014_Giro_d'Italia,_quintana_(17600678479).jpg|clé|mion| Quintana sa gheansaí bándearg ag an 2014 Giro d'Italia]] Ag an Giro, chuaigh Quintana isteach sa rás i riocht lag mar gheall ar a bhreoiteacht níos luaithe. Chríochnaigh Movistar san 8ú háit i dtriail ama na foirne tosaigh i mBéal Feirste, 55 soicind níos ísle ná na buaiteoirí Orica–GreenEDGE, tar éis bháisteach le linn a gcuid iarrachtaí. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/sport/0/cycling/27281510|work=BBC Sport}}</ref> Ar stáitse 6, bhí Quintana gafa taobh thiar de thimpiste ollmhór agus an peloton ag druidim le críochnú [[Monte Cassino]], rud a chiall gur chaill sé 2 nóiméad agus 8 soicind do cheannaire an lae Michael Matthews . Tar éis na triail ama aonair ar stáitse 12, bhí Quintana sa 6ú háit sa rangú ginearálta, 3 nóiméad agus 29 soicind taobh thiar den cheannaire nua Rigoberto Urán . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/racing/giro-ditalia/nairo-quintana-wins-2014-giro-ditalia-124942|work=Cycling Weekly}}</ref> Thosaigh Quintana ag léiriú foirm láidir ar stáitse 14 agus 15, ag laghdú an bhearna go 2' 40". Shroichfeadh sé a bhunfhoirm níos déanaí sa tseachtain dheireanach den rás. Ar stáitse 16, thóg sé seilbh ar an ngeansaí bándearg do cheannaire rangaithe ginearálta i gcúinsí conspóideacha mar gur shíl cuid dá phríomh-iomaitheoirí trí dhearmad go raibh sliocht Phas Stelvio neodraithe; Ag rothaíocht trí cheo dlúth agus drochléargas ann, chuaigh Quintana ar an ionsaí le Pierre Rolland agus Ryder Hesjedal, ag buachan an stáitsesa agus ag fáil 4' 11" ar Urán. Ar stáitse 19, threabh Quintana ar aghaidh ar an Monte Grappa, agus bhuaigh sé an triail ama sléibhe 17 soicind thar Fabio Aru chun an farasbarr a bhí aige thar Urán a leathnú go 3 nóiméad agus 7 soicind. Choinnigh sé chun tosaigh ar Monte Zoncolan ar stáitse 20 agus an stáitse deiridh i [[Trieste]] . Bhuaigh Quintana an geansaí bán don rothaíóg is fearr freisin. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingnews.com/news/quintana-proud-to-be-first-colombian-winner-of-the-giro-ditalia|work=Cycling News}}</ref> Tar éis an Giro, thóg Quintana cúpla mí de sos ón rásaíocht. D’fhill sé ar an Eoraip i mí Lúnasa agus é mar aidhm aige an Vuelta a España a bhuachan. Coicís roimh an Vuelta a España, bhuaigh Quintana an Vuelta a Burgos, bhuaigh sé stáitse 3 agus chríochnaigh sé sa dara háit sa triail ama deiridh chun go leor ama a thabhairt dó féin thar an dara háit Daniel Moreno . Sa Vuelta a España, bhí farasbarr ag Quintana le linn triail ama aonair a deich. Bhí drochthimpiste aige, áfach, tar éis dó casadh a mhíléamh agus chaill sé 4 nóiméad agus an geansaí dearg. Bhuail sé arís ag tús an chéad stáitse eile agus d'éirigh sé as an rás mar gheall ar dealrachán briste. ==== Séasúr 2015 ==== Chuir Quintana tús lena shéasúr 2015 ag an Tour de San Luis, <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.eltiempo.com/deportes/ciclismo/venimos-con-un-equipo-joven-pero-quiero-ganar-nairo-quintana/15092160|work=eltiempo.com}}</ref> ag críochnú sa tríú háit sa rangú ginearálta. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingnews.com/races/tour-de-san-luis-2015/stage-7/results|work=[[Cyclingnews.com]]}}</ref> Bhí Quintana le bheith ag rásaíocht ag an Vuelta a Andalucía ar dtús, ach d'éirigh sé as de bharr timpiste ag Craobhchomórtas Rásaí Bóthair Náisiúnta na Colóime . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/nairo-quintana-miss-vuelta-andalucia-nationals-crash-157478|work=[[Cycling Weekly]]}}</ref> Ba é Tirreno-Adriatico an chéad rás eile a bhí aige, mar sin, áit ar bhain sé a chéad bhua i séasúr 2015, i stoirm shneachta ar chríoch an mhullaigh ag Monte Terminillo, ag glacadh ceannasaíochta an rása freisin. <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.procyclingstats.com/rider/nairo_Quintana|work=ProCyclingStats}}</ref> Ní ghéillfeadh sé an lámh in uachtar ar an triail ama deiridh 10 gciliméadar (6.2 míle) agus bhuaigh sé an rangú ginearálta chomh maith leis an ngeansaí rothaí óg. Roghnaíodh Quintana le haghaidh dhá rásaí clasaiceacha – E3 Harelbeke agus Dwars door Vlaanderen – chun é a ullmhú do na clocha dhuirlinge a bhí le bheith mar chuid den Tour de France . <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/racing/tour-de-france/quintana-race-cobbles-preparation-tour-pave-place-152178|work=Cycling Weekly}}</ref> Lean Quintana lena ullmhúchán don Tour de France ag rásaíocht an Tour de Romandie agus an Tour of the Basque, ag críochnú san 8ú agus 4ú háit faoi seach. Chuaigh sé ansin go dtí an Route du Sud, áit ar ndeachaigh sé in iomaíocht le Alberto Contador ar stáitse 3 sular chríochnaigh sé sa dara háit. <ref>{{Lua idirlín|url=http://velonews.competitor.com/2015/06/news/contador-beats-quintana-in-a-thrilling-preview-of-tour-at-the-route-du-sud_374663|work=VeloNews.com}}</ref> D’fhan Quintana abhaile ansin chun tuilleadh traenála a dhéanamh i mí an Mheithimh sular tháinig sé go dtí an Fhrainc don Tour. [[Íomhá:Nairo_Quintana,_TDF_2015,_étape_13,_Montgiscard.jpg|mion| Quintana ag caitheamh an geansaí bán ag Tour de France 2015]] [[Íomhá:Giro_d'Italia_2017,_quintana_(34343446733).jpg|clé|mion| Quintana ag an Giro d'Italia 2017]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1990]] il0kvitu1yliax2wxhxtg7uhke10i90 0 100654 1085215 1026594 2022-08-20T22:29:30Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Old Bailey Central Criminal Court from Holborn Viaduct, City of London, England.jpg|mion|clé|An [[Sean-Bhábhún]]]] Ar [[8 Márta]] [[1973]], phléasc na chéad bhuamaí de chuid an [[IRA Sealadach|IRA]] i [[Londain]] le linn na d[[Na Trioblóidí|Trioblóidí]]. Buaileadh an [[Sean-Bhábhún]] agus [[Whitehall]]. Gortaíodh timpeall 200 (tugadh rabhaidh). Gabhadh na deirfiúracha [[Marian Price]] agus [[Dolours Price]] ag aerfort [[Aerfort Londain-Heathrow|Heathrow]] ar an lá céanna,<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.theguardian.com/world/2003/mar/13/gender.uk|teideal=Agallamh / Interview: Marian Price|údar=theguardian.com|dáta=2003-03-13|language=en|work=the Guardian|dátarochtana=2022-03-09}}</ref> chomh maith le Gerry Kelly, 19, Robert "Roy" Walsh, 24, Martin Brady, 22, William Armstrong, 29, Paul Holmes, 19, William McLarnon, 19, agus Roisin McNearney, 18 Reáchtáladh [[reifreann]] ar cheist na teorann i d[[Tuaisceart Éireann]] ar an la céanna. Ní raibh sna buamaí ach cleas chun an aird a bhaint de. [[Íomhá:Marian Price graffiti.png|mion|clé|[[Marian Price]] - graifítí i mBéal Feirste]] == Féach freisin == * [[:Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí|Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] * [[Reifreann ar cheist na teorann i dTuaisceart Éireann, 1973]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Stair Londan]] [[Catagóir:1973]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] hjsbl7f2bjfl5227my9vfbtelye80ar 0 101019 1085198 1048164 2022-08-20T22:04:45Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rapálaí Meiriceánach agus láithreoir teilifíse é '''Ariyan Arslani''' (rugadh 2 Nollaig, 1983), a bhfuil aithne níos fearr air leis an ainm stáitse '''Action Bronson'''.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.nydailynews.com/new-york/queens/chef-rap-celebrity-meet-queens-newest-hip-hop-star-article-1.1383382|work=[[Daily News (New York)|Daily News]]}}</ref> Shínigh sé le Warner Bros. Taifid i mí Lúnasa 2012, ach aistríodh é go dtí an lipéad arna dháileadh ag Atlantic Records Vice Records níos déanaí. Reáchtálann Arslani seó cainte/éagsúlachta ''The Untitled Action Bronson Show'', chomh maith lena chlár taistil ''Fuck, That's Delicious'', ar Viceland. Bíonn a chomhoibrithe rialta Meyhem Lauren, The Alchemist, agus Big Body Bes tráth ar an dá shraith teilifíse dá chuid go rialta. Bhí Mario Batali, Andrew Zimmern, Daniel Boulud, Rick Bayless, Grant Achatz, agus daoine eile ina n-aíonna ar a shraith teilifíse. D'fhoilsigh Arslani a chéad leabhar i mí Mheán Fómhair 2017, atá bunaithe ar a sheó taistil, leabhar cócaireachta atá ann, dar teideal ''Fuck, That's Delicious'' freisin. Tá roinnt mixtapes eisithe ag Arslani freisin, amhail ''Rare Chandeliers'' (2012), leis an léiritheoir hip-hop Meiriceánach The Alchemist agus ''Blue Chips 2'' (2013) leis an sean-léiritheoir Party Supplies, sular eisígh sé a chéad albam ar mhór-lipéad, ceirnín leathfhada (CL) dar teideal ''Saaab Stories'', le comhghleacaí rialta Harry Fraud, in 2013. D’eisigh sé a chéad albam ar lipéad mór, ''Mr. Wonderful'', ar 23 Márta 2015. == Beathaisnéis == === 1983-2010: An saol luath agus gairm bheatha === Rugadh Ariyan Arslani<ref>{{Lua idirlín|url=https://twitter.com/actionbronson/status/349523975329677313?lang=en}}</ref> i bhFlushing, Queens, Cathair Nua-Eabhrac, ar an 2 Nollaig, 1983,<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.jta.org/2013/06/05/arts-entertainment/musical-jews-action-bronson}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://twitter.com/ActionBronson/status/275105331678412800}}</ref> d'athair Moslamach [[Albánaigh (grúpa eitneach)|Albánach]] agus máthair Ghiúdach Mheiriceánach.<ref name="heritage">{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2016/03/action-bronson-vice/472995/|work=The Atlantic}}</ref> Tógadh é i dtraidisiún Moslamach a athar agus é ag fás aníos.<ref name="upbringing">{{Lua idirlín|url=http://hiphopdx.com/index/news/id.24359/title.action-bronson-explains-avoiding-n-word-describes-muslim-upbringing|work=HipHop DX|archiveurl=https://archive.today/20150916085044/http://hiphopdx.com/index/news/id.24359/title.action-bronson-explains-avoiding-n-word-describes-muslim-upbringing|archivedate=September 16, 2015}}</ref> D’fhreastail sé ar Bayside High School, i mBayside, Queens, agus bhain sé céim amach sa bhliain 2002. Ba chócaire gourmet é Bronson i gCathair Nua-Eabhrac sular thosaigh sé amach ar shlí bheatha mar rapálaí, a bhí mar chaitheamh aimsire amháin aige ar dtús, bhí Bronson ina chócaire gourmet i gCathair Nua-Eabhrac. D’óstáil sé a sheó cócaireachta féin ar líne, ''Action in the Kitchen''. Tar éis dó a chos a bhriseadh sa chistin, dhírigh Bronson ar a ghairm bheatha ceoil amháin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.xxlmag.com/2013-freshmen/action-bronson/|work=XXL Magazine}}</ref> === 2011: Dr. ''Lecter'' agus Well Done === D'eisigh Fine Fabric Delegates an chéad albam stiúideo de chuid Action Bronson, an ''Dr. Lecter'', ar 15 Márta 2011. Cuireadh an t-albam, arna léiriú go hiomlán ag an léiritheoir ceoil Tommy Mas, atá lonnaithe i [[Nua-Eabhrac (cathair)|gCathair Nua-Eabhrac]], ar fáil le híoslódáil go digiteach agus i CD-R, ar a shuíomh gréasáin oifigiúil. I mí na Samhna den bhliain sin, lean Bronson suas le ''Well-Done'', comhiarracht leis an léiritheoir hip hop Meiriceánach Statik Selektah.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.youtube.com/watch?v=n8APYF0kkas#t=0m48s}}</ref> Ar 12 Márta, 2012, d'eisigh sé a dhara mixtape, dar teideal ''Blue Chips ,'' le Party Supplies.<ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/reviews/albums/16425-action-bronson-blue-chips/|work=Pitchfork Media}}</ref> === 2012-2013: Margadh lipéid mhóir agus ''Scéalta Saaab'' === [[Íomhá:Action_Bronson.jpg|clé|mion| Action Bronson ag casadh i mí Iúil 2013]] I mí Lúnasa 2012, fógraíodh gur shínigh Paul Rosenberg Action Bronson le conradh bainistíochta le Goliath Artists, ina bhfuil ainmneacha mar [[Eminem]], The Alchemist, [[Blink-182]] agus Danny Brown.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.xxlmag.com/news/2012/08/action-bronson-signs-deal-with-vicewarner-bros-records/}}</ref> Chomh maith leis sin i mí Lúnasa 2012, bhí Bronson le feiceáil ar albam comhoibríoch ''No Idols'' de chuid rapálaí Odd Future Domo Genesis agus an léiritheoir hip hop Meiriceánach ''The Alchemist'', ar thraiceanna "Elimination Chamber" (a bhí [[Earl Sweatshirt]] agus Vince Staples air freisin) agus "Daily News" (a bhí SpaceGhostPurrp agus Earl Sweatshirt le feiceáil freisin). Níos déanaí sa bhliain sin chuaigh Action Bronson isteach i Warner Bros.Records, tríd an cuideachta meán VICE, agus an ghníomhaireacht áirithinte ceolchoirmeacha NUE araon.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.billboard.biz/bbbiz/backbeat/backbeat-of-monsters-and-men-jezabels-play-1007769552.story|work=Billboard}}</ref> Ar an 15 Samhain, 2012, d’eisigh Bronson ''Rare Chandeliers'', mixtape comhoibríoch leis an Alchemist. I mí an Mhárta 2013, chas Bronson ag [[Féile Coachella Valley|Féile Ceoil agus Ealaíon Coachella Valley]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.complex.com/music/2013/01/check-out-the-2013-coachella-lineup}}</ref> agus níos déanaí an mhí sin bhí sé le feiceáil ar Rang Núíosach 2013 de chuid XXL Magazine, liosta de na rapálaithe a bhfuil gealladh futhú.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.xxlmag.com/news/2013/03/xxl-freshman-class-2013-cover-revealed/2/|work=XXL}}</ref> I mí na Bealtaine 2013, aistríodh Action Bronson go dtí Atlantic Records, agus ina dhiaidh sin d'eisigh sé ceirnín leathfhada (CL) dar teideal ''Saaab Stories'', ar 11 Meitheamh, 2013.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.xclusiveszone.net/2013/05/audio-action-bronson-the-alchemist-dj-whoo-kid-interview/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130606235004/http://www.xclusiveszone.net/2013/05/audio-action-bronson-the-alchemist-dj-whoo-kid-interview/|archivedate=June 6, 2013}}</ref> Léiríodh an CL go hiomlán ag an léiritheoir ceoil Meiriceánach Harry Fraud agus tá rapálaithe Meiriceánacha eile le feiceáil ann mar aíonna amhail, Raekwon, Wiz Khalifa, agus Prodigy.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.19441/title.action-bronson-harry-fraud-saaab-stories-tracklist-cover-art-release-date/}}</ref> Eisíodh é mar íoslódáil digiteach amháin agus bhí an singil, "Strictly 4 My Jeeps" roimh an CL.<ref>{{Lua idirlín|url=https://itunes.apple.com/us/album/strictly-4-my-jeeps-single/id644886540}}</ref> I mí Iúil 2013, thug sé le fios go raibh sé ag iarraidh a chomh-rapálaithe arbh thógadh i Queens iad, [[Nas]] agus Kool G Rap, a fháil ar a chéad albam [[Lipéad ceoil|mór-lipéid]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.24613/title.action-bronson-hints-at-cooking-show-wants-to-reunite-nas-kool-g-rap|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130820090313/http://www.hiphopdx.com/index/news/id.24613/title.action-bronson-hints-at-cooking-show-wants-to-reunite-nas-kool-g-rap|archivedate=August 20, 2013}}</ref> I mí Iúil freisin, d’fhógair Bronson go n-eiseofaí a chéad albam mórlipéid go luath in 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.24819/title.action-bronson-confirms-blue-chips-2-another-project-with-alchemist|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130827232703/http://www.hiphopdx.com/index/news/id.24819/title.action-bronson-confirms-blue-chips-2-another-project-with-alchemist|archivedate=August 27, 2013}}</ref> Ar an 1 Samhain 2013, d’eisigh Bronson ''Blue Chips 2'', an dara mír dá shraith ''Blue Chips'', chun an albam a chur chun cinn.<ref name="complex.com">{{Lua idirlín|url=http://www.complex.com/music/2013/10/action-bronson-practice-prod-party-supplies|work=Complex}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/reviews/albums/18727-action-bronson-blue-chips-2/|work=Pitchfork Media}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.stereogum.com/1554532/mixtape-of-the-week-action-bronson-party-supplies-blue-chips-2/news/}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://rapfix.mtv.com/2013/11/01/download-action-bronson-x-party-supplies-blue-chips-2-mixtape/}}</ref> Ar 28 Deireadh Fómhair, 2013, d'fhógair Funkmaster Flex go mbeadh sé ag óstáil mixtape Action Bronson atá le teacht. Tugadh le fios go raibh an léiriúchán ag teacht ó Erick Sermon, Mike Will Made It, DJ Mustard agus Jahlil Beats.<ref name="complex.com" /> In agallamh a rinne sé i Samhain 2013 le ''[[Rolling Stone]]'', dúirt Bronson go mbeadh Kool G Rap agus Mobb Deep le feiceáil ar a albam atá le teacht.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/news/action-bronson-on-blue-chips-2-smoking-wax-and-his-perfect-woman-20131101|work=Rolling Stone}}</ref> === 2014–i láthair: ''Mr. Wonderful'' agus ''Only for Dolphins'' === [[Íomhá:Action_Bronson_Coachella_2015.jpg|mion| Bronson ag casadh ag [[Féile Coachella Valley|Coachella]] in 2015]] I mí Feabhra 2014, chuaigh Action Bronson, [[J. Cole]], [[Kendrick Lamar]] agus rapálaí in éineacht le 360 [[Eminem]], ar thuras gairid chun na hAstráile, na hAfraice Theas agus na Nua-Shéalainne.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.xxlmag.com/news/2014/01/action-bronson-adds-shows-will-tour-with-eminem/|work=[[XXL (magazine)|XXL]]}}</ref> Ar an 6 Bealtaine, 2014, sheol Action Bronson sraith ghréasáin a bhí dírithe ar bhia, dar teideal ''Fuck, That's Delicious'' . Is éard atá i gceist leis an seó ná sraith mhíosúil gréasáin arna urrú ag Vice Records a dhéanann taifead ar thaiscéalaíocht an rapálaí, atá dúghafa leis an mbia, ar gach rud a bhaineann leis an gcócaireacht.<ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/news/55001-action-bronson-announces-fuck-thats-delicious-food-oriented-web-series/|work=Pitchfork Media}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/news/55081-action-bronson-shares-first-episode-of-food-focused-web-series-fuck-thats-delicious/|work=Pitchfork Media}}</ref> Ar 5 Lúnasa 2014, d'eisigh Bronson an t-amhrán "Easy Rider" mar an chéad singil óna chéad albam <nowiki><i id="mwyA">Mr. Wonderful</i></nowiki>. Léiríodh an t-amhrán ag an sean-léiritheoir de chuid Bronson, Party Supplies. Ar 20 Lúnasa, 2014, eisíodh an físeán ceoil do "Easy Rider". Tugann an físeán do "Easy Rider", a bhí stiúrtha ag Tom Gould, ómós don scannán Peter Fonda agus Dennis Hopper ó 1969 den ainm céanna.<ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/news/56358-action-bronson-pays-homage-to-the-film-easy-rider-in-the-easy-rider-video/|work=Pitchfork Media}}</ref> D'eisigh Bronson "Actin Crazy" go hoifigiúil, trí dháileadh digiteach ar 20 Eanáir. D’eisigh sé an t-albam iomlán ar 23 Márta 2015.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.32530/title.action-brosnon-mr-wonderful-release-date-cover-art-tracklist|work=HipHopDX|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150403223808/http://www.hiphopdx.com/index/news/id.32530/title.action-brosnon-mr-wonderful-release-date-cover-art-tracklist|archivedate=April 3, 2015}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2015, cuireadh Bronson san ospidéal in [[Anchorage, Alasca]], le haghaidh obráide éigeandála tar éis ceolchoirm ar 23 Deireadh Fómhair. D’fhan sé san ospidéal ar feadh roinnt laethanta.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.ktuu.com/news/news/rapper-action-bronson-hospitalized-for-emergency-surgery-in-anchorage/36099902|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151029160028/http://www.ktuu.com/news/news/rapper-action-bronson-hospitalized-for-emergency-surgery-in-anchorage/36099902|archivedate=October 29, 2015}}</ref> Ar an Luan 16 Bealtaine, 2016, chuir sé na Webby Awards i láthair. Ar 31 Deireadh Fómhair, 2018, d'fhógair Bronson go raibh sé ag fágáil slán ag Vice, an chuideachta meáin a d'fhreastail air mar lipéad agus líonra teilifíse.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/action-bronson-says-hes-parting-ways-with-vice/|work=Pitchfork Media}}</ref> I mí na Samhna 2018, d’fhógair Bronson turas ag tacú lena albam is déanaí, ''White Bronco'' . Bhí an turas ar siúl ó mhí Feabhra 2019 go dtí Márta 2019. Beidh Meyhem Lauren agus Roc Marciano mar thacaíocht aige. Ar 9 Lúnasa, 2020, nocht Bronson teideal a albaim nua, ''Only for Dolphins'', a eisíodh ar 25 Meán Fómhair, 2020. Phéinteáil Bronson féin ealaín an chlúdaigh. Rinne Bronson cur síos ar an albam mar "SNÁTH GEAL EILE FITE ISTEACH IN UIGEACHT AN CHOSMAIS".<ref name="Dolphins">{{Lua idirlín|url=https://www.hotnewhiphop.com/action-bronson-shares-only-for-dolphins-release-date-and-tracklist-news.117498.html|work=HotNewHipHop}}</ref> == Teilifís agus scannán == Bhí Action Bronson sa phríomhpháirt in dhá chlár teilifíse a craoladh ar an gcainéal Viceland: an seó taistil bia ''Fuck, That's Delicious'', agus seó cainte bia gach oíche, ''The Untitled Action Bronson Show''. Bhí sé sa phríomhpháirt freisin sa tsraith faisnéise grinn ''Traveling the Stars: Action Bronson and Friends Watch ‘Ancient Aliens’'' atá curtha ar ceal anois. Bhí róil chaimeo aige sna scannáin ''The Irishman'' (2019), ag cur díoltóir cónra i láthair,<ref>{{Lua idirlín|url=https://impactnottingham.com/2019/11/film-review-the-irishman/|work=Impactnottingham.com}}</ref> agus ''The King of Staten Island'' (2020).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cinemablend.com/news/2549605/judd-apatow-talks-having-rapper-cameos-in-most-of-his-films|work=cinemablend.com}}</ref> == Conspóid == I mí an Mhárta 2016, d'fhógair Bord Clár na hOllscoile George Washington go mbeadh Bronson ina phríomhoirfideach do cheolchoirm bhliantúil earraigh na hollscoile, "Spring Fling". Phléascadh an chonspóid go luath nuair a tháinig amhrán Bronson “Éigniú Comhthoiliúil” chun solais, chomh maith le ráitis a rinne Bronson a measadh a bhí [[Homafóibe|homafóbach]], trasfóbach, agus [[Fuath ban|frithbhanda]]. D’éirigh le grúpaí gníomhaithe mic léinn brú a chur ar an ollscoil an taibhiú a chur ar ceal. I mí Aibreáin 2016, baineadh cuireadh de Bhronson ar bhealach cosúil ó cheolchoirm Dheireadh Seachtaine Earraigh Choláiste na Tríonóide. D'fhreagair Bronson i litir oscailte, inar mhaígh sé go "léirítear scéal" ina chuid amhrán agus "nach bhfuil aon rud i gceist leo ach léiriú ealaíonta," agus inar cháin sé gach cineál d'fhoréigean gnéis, agus ghabh sé leithscéal leo.<ref>{{Lua idirlín|url=http://pitchfork.com/news/64522-action-bronson-apologizes-for-behavior-seen-as-misogynist-and-transphobic-following-removal-from-college-concert/|work=Pitchfork.com}}</ref> == Stíl ceoil == === Tionchair === Luann Bronson a chomh-rapálaithe Meiriceánacha eile Kool G Rap, [[Nas]], Cam'ron, Mobb Deep, UGK agus an [[Wu-Tang Clan]] mar na tionchair is mó a bhí air.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.clashmusic.com/features/the-special-ingredient-action-bronson|work=Clash Magazine}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.17388/title.action-bronson-responds-to-comparisons-with-ghostface-killah-other-white-rappers|work=HipHopDX}}</ref> I measc na gceoltóirí eile tá [[Michael Jackson]], Carlos Santana, [[Queen]] mar aon le hamhránaithe bainise Albáinise. === Stíl rapála === Is minic a rapálann Bronson faoi bhia ina chuid amhrán.<ref>{{Lua idirlín|url=http://respect-mag.com/action-bronsons-25-most-luxurious-food-lines/|work=RESPECT.}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.bonappetit.com/entertaining-style/pop-culture/article/action-bronson-food-references|work=Bon Appétit}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://firstwefeast.com/eat/action-bronson-blue-chips-2-food-references/|work=First We Feast}}</ref> Tá clú agus cáil air freisin as na tagairtí a dhéanann sé go minic, agus is minic a bhíonn siad doiléir, do lúthchleasaithe agus d'foirne spóirt. Is minic a dhéanann liricí Bronson tagairt do spóirt i gCathair Nua-Eabhrac ach déanann siad trácht freisin ar ábhair atá níos doiléire amhail iomrascálaithe gairmiúla,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vice.com/en_us/article/rzyx96/ranking-every-wrestler-action-bronson-has-ever-mentioned-1|language=en|work=Vice}}</ref> [[Corpfhorbairt|corpfhorbróirí]], scátáil fhíorach agus gealltóireacht spóirt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.sbnation.com/2015/5/18/8612889/action-bronson-lyrics-sports-randy-velarde-mary-lou-retton-gerrit-badenhorst}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://sports.vice.com/en_us/article/action-bronson-gets-extremely-sports-on-espn|work=VICE Sports|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150526234635/https://sports.vice.com/en_us/article/action-bronson-gets-extremely-sports-on-espn|archivedate=May 26, 2015}}</ref> Go luath ina ghairm bheatha, bhain Bronson aitheantas amach as a bheith cosúil lena chomh-rapálaí Nua-Eabhrac Ghostface Killah de Wu-Tang Clan (lena gcomhoibrigh sé, in éineacht lena chara agus chomh-rapálaí Termanology, ar amhrán ar a dtugtar "Meteor Hammer", ó albam díolama na bliana 2011 ''Armas Legendary'' ). D'admhaigh Ghostface Killah é féin go gcuirtear mearbhall air le rapáil de chuid Bronson mar rapáil dá chuid féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.pigeonsandplanes.com/2015/05/ghostface-killah-admits-he-has-confused-action-bronsons-voice-for-his-own/}}</ref> In agallamh le HipHopDX in 2011, fiafraíodh de Bhronson faoi conas a bhí sé a bheith curtha i gcomparáid leis an rapálaí Wu-Tang, agus d’fhreagair sé le, "Sea, dairíre ag deireadh an lae, tá gach rud ina cheart toisc go bhfuil Ghostface Killah i measc na rapálaithe is fearr ar dhomhan, mar sin tá sé ceart go leor má tá fuaim agam atá cosúil lena bhfuil ag an rapálaí is fearr ar dhoman. Domsa, níl aon chomparáid ann; is laoch é agus is duine nua mé. Dá mbeinn chun iarracht a dhéanamh aithris a dhéanamh ar aon duine, is Kool G Rap a phiocfainn, is é an té a bhfuil an meas is mó agam air. Nílim trí chéile ach ag deireadh an lae is mo dhuine féin mé agus ní féidir le héinne é sin a bhaint díom." == Saol pearsanta == Tá beirt pháistí ag Bronson le hiar-chailín.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.hotnewhiphop.com/action-bronson-announces-girlfriends-pregnancy-with-beautiful-photo-news.94349.html|work=HotNewHipHop}}</ref> Rugadh mac do chailín reatha Bronson i mí na Samhna 2019. <ref name="Men's Health">{{Lua idirlín|url=https://www.menshealth.com/weight-loss/a34863593/action-bronson-weight-loss-125-pound-transformation-workout/|work=Men's Health}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.sohh.com/action-bronson-clocks-in-workout-goals-w-his-mini-me-my-workout-partner/}}</ref> I lár na bliana 2020, mar gheall ar mheáchan coirp 400 punt (180kg) a bhaint amach, agus an iliomad fadhbanna sláinte a bhaineann leis a bheith aige, chomh maith le saolú a mhic, thosaigh Bronson réim ithe níos sláintiúla chomh maith le [[dornálaíocht]] agus traenáil eatramhach ard-déine. I mí na Nollag 2020 bhí 127 punt (58 kg) caillte aige.<ref name="Men's Health">{{Lua idirlín|url=https://www.menshealth.com/weight-loss/a34863593/action-bronson-weight-loss-125-pound-transformation-workout/|work=Men's Health}}</ref> Chuaigh sé i mbun [[Jú-Jiotsú Brasaíleach|jiu-jitsu Brasaíleach]] in 2021.<ref>{{Lua idirlín|url=https://bjjtribes.com/rap-artist-action-bronson-begins-training-bjj-with-ryron-gracie/|language=en-US|work=BjjTribes}}</ref> == Dioscliosta ==   * ''Dr. Lecter'' (2011) * ''Well-Done'' (2011) <small>(le Statik Selektah )</small> * ''Mr. Wonderful'' (2015) * ''Blue Chips 7000'' (2017) * ''White Bronco'' (2018) * ''Only for Dolphins'' <ref name="Dolphins">{{Lua idirlín|url=https://www.hotnewhiphop.com/action-bronson-shares-only-for-dolphins-release-date-and-tracklist-news.117498.html|work=HotNewHipHop}}</ref> (2020) == Gradaim agus ainmniúcháin == === Gradaim Hip Hop BET === Bunaíodh na Gradaim Hip Hop BET in 2006 ag an ngréasán chun taibheoirí is léiritheoirí [[Rapcheol|hip-hop]], agus stiúrthóirí físeáin ceoil a cheiliúradh. {| class="wikitable" !Bliain ! Obair ainmnithe ! Gradam ! Toradh |- | 2013 | Action Bronson | Rookie na Bliana <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.bet.com/shows/hip-hop-awards/2013/nominees/who-new-rookie-of-the-year.html}}</ref> |Ainmnithe |- | 2014 | Blue Chips | Mixtape is Fearr |Ainmnithe |} == Féach freisin == * Liosta de na ceoltóirí hip hop * Liosta daoine ó Queens * Ceol na cathrach nua-Eabhrac == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1983]] kdkc4u0h050j62kzv36re9jmckwo70o 0 101125 1085118 1030946 2022-08-20T21:41:34Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:The quayside at Cahirsiveen - geograph.org.uk - 2721198.jpg|mion|clé|[[Cathair Saidhbhín]]]] Ag 8.30pm, ar [[14 Aibreán]] [[1984]], thángthas ar chorp linbh, 5 lá d’aois, ar an Trá Bhán, i g[[Cathair Saidhbhín]]. Briseadh droim an linbh "Baby John" & sádh sa chroí é. Cuireadh i leith Joanne Hayes go héagórach gur mharaigh bean as Co Chiarraí, Joanne Hayes, an leanbh nuabheirthe. === Imeachtaí 1984 === Le linn an fhiosrúcháin sin, mhaígh na Gardaí gur le Joanne Hayes, a bhí 24 bliain d’aois ag an am, an leanbh a aimsíodh ar an Trá Bhán, 75 ciliméadar ó bhaile na mná óig i Mainistir Ó dTorna, agus gurb í a dhúnmharigh ‘Baby John’.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/pleifear-cuiteamh-do-joanne-hayes-agus-leithsceal-gafa-lei-ag-an-taoiseach-thar-ceann-an-stait/|teideal=Pléifear cúiteamh do Joanne Hayes agus leithscéal gafa léi ag an Taoiseach thar ceann an Stáit|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-04-15}}</ref> Fuarthas amach go raibh sí ag iompar ach nach raibh aon pháiste aici. Thaispeáin Joanne do na Gardaí an áit ar adhlaic sí a maicín Shane, a bhásaigh go luath tar éis a shaolaithe agus a adhlacadh ar fheirm an teaghlaigh.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/leithsceal-gafa-le-joanne-hayes-agus-a-muintir-faoi-chas-leanai-chiarrai/|teideal=Leithscéal gafa le Joanne Hayes agus a muintir faoi chás Leanaí Chiarraí|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-04-15}}</ref> Nuair a gabhadh agus a cúisíodh í i ndúnmharú i 1984, maíodh gur thug sí beirt pháistí le beirt fhear éagsúil ar an saol ǃ<ref name=":0" /> === Fiosrúcháin agus leithscéal === Ní raibh caighdeán an fhiosrúcháin a rinneadh faoin gcás sna h[[1980idí|ochtóidí]] sách maith. Níos déanaí, bunaíodh Binse Fiosrúcháin Leanaí Chiarraí chun iompar na nGardaí sa gcás a fhiosrú – fiosrúchán a cáineadh go géar faoin mbealach ar ceistíodh finnéithe agus líomhaintí gan fianaise a dhéanamh, cé gur chun iompar na nGardaí a fhiosrú a bunaíodh an Binse Fiosrúcháin.<ref name=":1" /><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-drochiompar-na-ngardai-nil-pairtithe-an-fhreasura.aspx|teideal=Drochiompar na nGardaí: níl páirtithe an fhreasúra gan locht|údar=Dónall Ó Maolfabhail|dáta=M.F. 2005|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2022-04-15}}</ref> Ar 16 Eanáir 2018, b'éigean do na Gardaí leithscéal a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/we-have-paid-1-million-for-a-work-of-fiction-leargas-nua-ar-chas-naionain-chiarrai-i-gcaipeisi-stait/|teideal=‘We have paid £1 million for a work of fiction’ – léargas nua ar ‘Chás Naíonáin Chiarraí’ i gcáipéisí Stáit|údar=Breandán Delap|dáta=30 Nollaig 2015|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-04-14}}</ref> Dúirt an Ceannfort Flor Murphy, gur údar mór aiféala do na Gardaí gur thóg sé an fad seo orthu a dheimhniú nach í Joanne Hayes máthair an linbh. Ghabh na Gardaí a leithscéal léi as an strus agus as an bpian a d'fhulaing sí i gcaitheamh na mblianta.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Leithscéal gafa go poiblí ag na Gardaí le Joanne Hayes|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2018/0116/933650-proifil-dna-deanta-do-naionan-a-fuarthas-marbh-i-1984/|date=2018-01-16|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Níos déanaí, bhí leithscéal gafa ag an [[Taoiseach]] [[Leo Varadkar]] thar ceann an Stáit le Joanne Hayes faoinar fhulaing sí.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Leithscéal gafa ag an Taoiseach le Joanne Hayes|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2018/0117/933974-leithsceal-gafa-ag-an-taoiseach-le-joanne-hayes/|date=2018-01-17|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Scéal naíonáin Chiarraí: "Céasadh an bhean óg sin. Céasadh í.""|url=https://www.rte.ie/gaeilge/2018/0119/934450-sceal-naionain-chiarrai-ceasadh-an-bhean-og-sin-ceasadh-i/|date=2018-01-19|language=ga|author=Siún Ní Dhuinn|journal=An Saol Ó Dheas ar RTÉ Raidió na Gaeltachta}}</ref> == Féach freisin == * [[Ann Lovett]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Scannail Pholaitiúla in Éirinn]] [[Catagóir:Dúnmharuithe]] [[Catagóir:Stair Chontae Chiarraí]] [[Catagóir:Mí-úsáid leanaí]] [[Catagóir:Cásanna dlí]] [[Catagóir:Iomrall ceartais]] l3mczs62r0f83hxzrh6fzirzoy5fbm8 0 101133 1084802 1030952 2022-08-20T20:29:02Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Le linn [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe|Chogadh Cathartha na Stát Aontaithe]], ar [[14 Aibreán]] [[1865]], scaoil duine de lucht leanúna an Deiscirt, [[John Wilkes Booth|John Wilkes Boothe]], an tUachtarán [[Abraham Lincoln]]. Bhí [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe|Cogadh na gCarad]] beagnach críochnaithe nuair a lámhachadh Lincoln i neasraon in [[amharclann]] Ford. Ba bheag nár gabhadh Boothe. Fuair Lincoln bás an lá dár gcionn. an 15ú aAbreán. == Féach freisin == * [[John Wilkes Booth]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:1865]] [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe (1865-1918)]] [[Catagóir:Feallmharfóirí]] rrtbugh7j9doeszm68ujax156lcpp9v 0 101237 1085213 1031822 2022-08-20T22:28:11Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:St. Ethelburga Bishopsgate - geograph.org.uk - 2119608.jpg|mion|clé|Séipéal Naomh Ethelburga scriosta]] Ar [[24 Aibreán]] [[1993]], phléasc buama de chuid an [[IRA Sealadach|IRA]] i dtrucail dumpála i g[[Cathair Londan]], díreach taobh amuigh 99 [[Bishopsgate]], [[Londain]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=BBC1 {{!}} BBC Evening News - Bishopsgate IRA bomb {{!}} 24th April 1993|url=https://www.youtube.com/watch?v=w3hS203eijw|language=en}}</ref> Dé Sathairn a bhí ann agus ní raibh mórán daoine sa cheantar, agus tugadh rabhadh chomh maith. D'ainneoin sin maraíodh fear mí-ámharach, grianghrafadóir de chuid ''News of the World'', Ed Henty, agus gortaíodh 44 eile. Scriosadh an túr NatWest, Séipéal Naomh Ethelburga agus go leor eile. Rinne luach £350 milliún de dhamáiste, damáistí suntasacha agus an t-onsaí [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a is costasaí riamh i Sasana. === Cúiseamh === I measc daoine eile, bhí James Cyril ‘Dublin Jimmy’ McGuinness freagrach as an ionsaí, Ach níor cúisíodh riamh é (fuair sé bás sa bhliain 2019). Chuir McGuinness tús lena shaol mar choirpeach sna [[1980idí]]. Agus é i bpríosún i Sasana, chuir McGuinness aithne ar bhaill den IRA. Dúirt sé go gcuideodh sé le feachtas s’acu. Mí Aibreáin 1993, b'eisean a thiomáin an leoraí a raibh buama ann isteach go Bishopsgate (agus timpeall in aois 28 nó 29 dó ag an am).<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sean-aithne-ar-cyril-dublin-jimmy-mcguinness-i-gceantar-na-teorann/|teideal=Sean-aithne ar Cyril ‘Dublin Jimmy’ McGuinness i gceantar na teorann|údar=Anton Mac Cába|dáta=13 Samhain 2019|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-04-24}}</ref> Scríobh David Shayler, iarchomhalta de chuid MI5: “Two months after the Bishopsgate attack, police issued a photofit. It was clearly McGuinness. By that time he had gone on the run to the Irish Republic. There was no chance of extraditing him.”<ref name=":0" /> == Féach freisin == * [[:Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí|Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1993]] [[Catagóir:Stair Londan]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] eow6yt4d5hcsy6j8xhr1sttmilr6en6 0 101301 1084131 1032566 2022-08-20T13:43:50Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Mapúcheaigh]] go [[Mapúitsigh]]: bunaithe ar ainm na teanga ar téarma.ie wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Familiamapuche.jpg|mion]] Is grúpa eitneach [[Meiriceá Theas]] iad na '''Mapúcheaigh'''. [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 5r99ogg4d21h1t60noiqvjj2zcwjfp4 1084133 1084131 2022-08-20T13:44:23Z Kevin Scannell 340 litriú wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Familiamapuche.jpg|mion]] Is grúpa eitneach [[Meiriceá Theas]] iad na '''Mapúitsigh'''. [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] 3asr74e5rlg4pp97cmrqoahjqrt1igr 1084266 1084133 2022-08-20T14:23:33Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} [[Íomhá:Familiamapuche.jpg|mion]] Is grúpa eitneach [[Meiriceá Theas]] iad na '''Mapúitsigh'''. [[Catagóir:Bundúchasaigh Mheiriceá]] krspz81pgenup1zp73ywpt1vcduoyyh 0 101798 1085158 1036372 2022-08-20T21:51:41Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Lane Stadium memorial for Virginia Tech shooting.jpg|mion|clé|Cuimhneachán i Virginia Tech]] Ar [[16 Aibreán]] [[2007]], thosaigh mac léinn darbh ainm Seung-Hui Cho ag caitheamh a chomhghleacaithe agus léachtóírí ag an Virginia Polytechnic Institute i mBlacksburg, [[Virginia]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Stair fhada sléachtanna i scoileanna Mheiriceá.|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0525/1301070-stair-fhada-sleachtanna-i-scoileanna-mheiricea/|date=2022-05-25|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Mharaigh sé 32 mac léínn agus léachtóírí sula chuir sé féin den saol. Gortaíodh 35 dhuine eile. [[Íomhá:2007 Virginia Tech Massacre Bush handshake.jpg|mion|clé|[[George W. Bush]]]] Rinne Seung-Hui Cho adhradh ar bheirt ghunnadóirí [[Sléacht Columbine|Columbine]], agus thug 'mairtírigh' orthu sna cáipéisí a chuir sé chuig na póílíní i rith na heachtra. Ba ar bhlaganna a bhí an cur síos ab uafásaí den slad agus iad ag cur thar maoil le físeáin agus grianghraif fón póca.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-na-meain-ura-agus-an-ghaeilge-cuid-1.aspx|teideal=Na meáin úra agus an Ghaeilge (Cuid 1)|údar=Breandán Delap|dáta=M.F. 2007|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2022-05-27}}</ref> == Féach freisin == * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] * [[Sléacht Columbine]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-us}} [[Catagóir:2007]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Virginia]] dyd9dcqo3m8stg3b7v02800cvpnjrtd 0 101916 1084286 1064626 2022-08-20T14:54:41Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Nikolas J. Cruz being arrested by police in Florida, February 14, 2018.png|mion|Clé|Cuireadh an t-ionsaitheoir, Nikolas Cruz, faoi ghlas]] [[Lá Fhéile Vailintín|Lá 'le Vailintín]] 2018 a thug iarscoláire 19 mbliana déag faoi ruathar lámhaigh ar '''Marjory Stoneman Douglas High School,''' ardscoil i bParkland, [[Florida]] (thart ar 80 ciliméadar ó thuaidh de [[Miami, Florida|Mhiami]]).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Stair fhada sléachtanna i scoileanna Mheiriceá.|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0525/1301070-stair-fhada-sleachtanna-i-scoileanna-mheiricea/|date=2022-05-25|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Maraíodh seacht nduine dhéag de bharr a gcaite (14 dalta agus triúr den bhfoireann) agus gortaíodh go leor eile san ionsaí; maraíodh an cóitseálaí [[Peil Mheiriceánach|peil]]<nowiki/>e san eachtra.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Fear cúisithe maidir le 17 cúis de dhúnmharú i bhFlorida|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2018/0215/940909-17-marbh-theis-eachtra-lamhaigh-in-ardscoil-i-bhflorida/|date=2018-02-15|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:BCSO deputy Scot Peterson outside as gunman murders students inside Marjory Stoneman Douglas High School.jpg|mion|Bhí póílín<ref name=":1">"school resource officer" a bhí ann</ref><ref name=":2">{{Luaigh foilseachán|title=School resource officer|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=School_resource_officer&oldid=1089778564|journal=Wikipedia|date=2022-05-25|language=en}}</ref> ar gharda sa scoil, Scot Peterson, agus gunna aige, ach d'fhan sé amuigh.]] Bhí Adelina Hurley, déagóir 16 bliana d'aois arb as Éirinn í, i  measc na ndaltaí a bhí sáinnithe sa sléacht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Éireannach í duine díobh siúd a theith ón sléacht i bhFlorida|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2018/0216/941196-eireannach-i-duine-diobh-siud-a-theith-on-sleacht-i-bhflorida/|date=2018-02-16|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhí cuimhne ag Adelina ar an scanradh a bhí ar gach duine, ar an screadaíl, ar na gcaoineadh a bhí gach áit agus an fonn a bhí ar gach duine rith leis ngunnadóir a sheachaint. [[Íomhá:Thoughts and Prayers Don't Save Lives (40369207261) (cropped).jpg|mion|agóid]] Bhí an t-ionsaitheoir, Nikolas Cruz, curtha ar fionraí ag an scoil de bharr a chuid iompair, ar chúiseanna a bhain le cúrsaí smachtaithe, nuair a bhí sé ag freastal uirthi. Dúirt lucht na scoile gur cadhan aonair ba ea Nikolas Cruz.<ref name=":0" /> Bhí póílín<ref name=":1" /><ref name=":2" /> ar gharda sa scoil, Scot Peterson, agus gunna aige, ach d'fhan sé amuigh. Sa bhliain 2019, cuireadh [[faillí]] ina leith. === Oidhreacht === Tá cáil ar na marthanóirí ó shin as an bhfeachtasaíocht agus stocaireacht a dhéanann siad in aghaidh fhoréigean gunnaí. == Féach freisin == * [[Lá Fhéile Vailintín]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:2018]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Florida]] em1mciu2jfknc73cz51xouhf1azrehg 0 102077 1085132 1064687 2022-08-20T21:45:28Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:Authorities- Possible explosive devices found at Texas high school.webm|mion|clé|Thug na póilíní ráiteas do na meáin]] Maraíodh 8 mac léinn agus beirt eile ar [[18 Bealtaine]] [[2018]] nuair a thosaigh mac léinn, Dimitrios Pagourtzis (17 bliain d'aois ag an am) ag lámhachadh a chuid comhghleacaithe ranga i Santa Fe High School, [[Houston, Texas|Houston]], [[Texas]].<ref name=":0" /> [[Íomhá:President Trump mourned the victims of a school shooting in Texas.webm|mion|clé|"Lá brónach a bhí ann", a dúirt [[Donald Trump]]]] === Imeachtaí === Bhí gránghunna agus piostal ag Pagourtzis. Ní raibh an fhoghlaim ach díreach tosaithe maidin an 18 Bealtaine, ag 7.32am, nuair a thosaigh an sléacht. Mhair an t-ionsaí 25 nóiméad. Bhí Pagourtzis ag rá "Another One Bites the Dust"<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Another One Bites the Dust|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Another_One_Bites_the_Dust&oldid=1090749427|journal=Wikipedia|date=2022-05-31|language=en}}</ref> de chuid [[Queen]] le linn an ionsaí. Nuair a tháinig póilíní armáilte ar an láthair, thosaigh an fear gunna ag scaoileadh agus níor thaise leis na póilíní é. Goratíodh Pagourtzis faoi dheireadh agus thug sé é féin ar láimh do na póilíní. Fuarthas feistí pléascacha ar an láthair níos déanaí Bhí Pagourtzis neamh-infheidhme de réir an dlí agus 'ordaíodh sé go gcuirfí isteach in ospidéal meabhairghalair é. === Freagairt === Chuaigh an nuacht i bhfeidhm go mór ar an bpobal sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] agus thar lear, "Lá brónach a bhí ann", a dúirt [[Donald Trump]]. I ndiaidh na tragóíde, rinne an Gobharnóír [[Greg Abbott]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Greg Abbott|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Greg_Abbott&oldid=1092415760|journal=Wikipedia|date=2022-06-10|language=en}}</ref> 40 moladh a cheap sé a laghdódh an seans ar ollmharuithe i scoileanna an stáit. Acht níor bhain aon cheann acu lena thuilleadh srianta a chur ar úinéireacht ná ar an bhfáil ar ghunnaí.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Stair fhada sléachtanna i scoileanna Mheiriceá.|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0525/1301070-stair-fhada-sleachtanna-i-scoileanna-mheiricea/|date=2022-05-25|language=ga|author=Nuacht RTE}}</ref> == Féach freisin == * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:2018]] [[Catagóir:Stair Texas]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] 7in03wl0vhuzal7jnl210sh6rm6ucdb 0 102510 1084919 1051459 2022-08-20T20:40:53Z HusseyBot 17099 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Tharla '''Dúnmharú''' '''Declan Flynn''' ar [[9 Meán Fómhair]] [[1982]], fear [[aerach]] tríocha bliain d’aois , Dúnmharaíodh é i b[[Páirc Fionnradhairc]], [[Baile Átha Cliath]]. Ach pianbhreith ar fionraí a gearradh ar lucht a mharaithe. Dúirt [[David Norris]] faoin gcinneadh sin go bhféadfaí é a thuiscint mar ‘licence to kill’, go raibh saorchead acu marú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/go-raibh-a-thuilleadh-seonna-iontacha-gaeilge-mar-seo-againn/|teideal=Go raibh a thuilleadh seónna iontacha Gaeilge mar seo againn…|údar=Eoin P. Ó Murchú|dáta=8 Deireadh Fómhair 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-06-26}}</ref> === Dúnmharú === Le linn an tsamhraidh  i 1982, buaileadh a lán fir aeracha agus déghnéasacha in ionsaithe homafóbacha i mBÁC.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.into.ie/app/uploads/2022/03/Brod-1.pptx|teideal=Bród agus an troid ar son cearta comhionanna|údar=Irish National Teachers Organisation / https://into.ie/|dáta=2022|dátarochtana=2022}}</ref> Ar [[9 Meán Fómhair]] [[1982]], bhí Flynn amuigh ag siúl i bPáirc Fhionnradhairc, suíomh aitheanta crúsála i mBÁC ag an am. Chuaigh scuaine d’fhir óga sa tóir ar Flynn, fear a bhí aitheanta go maith ag pobal na haiteachta in Éirinn. Nuair a tháinig an dream ar Flynn, leadradh go dona é agus bhásaigh sé tamall ina dhiaidh sin.[[Íomhá:David Norris standing candid 2020.jpg|mion|David Norris]] === Cás dlí === D'ainneoin gur admhaigh beirt den chúigear ionsaitheoirí gur ionsaigh siad timpeall 20 duine LADT+ thar an tréimhse sé seachtaine, scaoileadh saor gach duine den chúigear agus gearradh pianbhreith ar fionraí orthu.<ref>B'ionann pianbhreith ar fionraí agus a rá nach mbeadh orthu dul isteach sa phríosún ach amháin dá ndéanfaidís rud éigin mícheart eile.</ref> (Ag an am céanna, gearradh téarma príosúin 12 mhí ar fhear a ghoid sparán). Dúirt an breitheamh i gcás Flynn 'nach bhféadfaí é seo a mheas mar dhúnmharú riamh' (‘this could never be regarded as murder’) agus nach raibh ‘aon chineál pionóis’ (‘no element of correction’) ag teastáil maidir leis na fir. Bhí an-imní ar dhaoine LADT+ faoin toradh. Níos déanaí d’eagraigh na dúnmharfóirí “…''victory march in Fairview Park shouting “we are the champions''”….” leis an gcás cúirte a cheiliúradh. Mar thoradh ar an gcás, tharla an agóid ba mhó ar son cearta LADT+ go dtí sin. Dé Sathairn, [[19 Márta]] [[1983]], tar éis an bhreithiúnais, chuaigh na céadta duine ar mhórshiúl ó [[Halla na Saoirse]] go [[Páirc Fhionnradhairc]] (áit ar maraíodh Flynn).<ref name=":0" /> === Aighneas polaitiúil agus dlí === Bhí stoirm pholaitíochta ann faoin dúnmharú. Bhí sé mar aidhm ag an feachtasóir, [[David Norris]] (a bhí tofa mar [[Seanadóir|sheanadóir]] níos déanaí sa bhliain 1987) agus an t-[[abhcóide]] agus seanadóir [[Máire Mhic Róibín|Mary Robinson]] cosaint [[Bunreacht na hÉireann|bhunreachtúil]] a bhaint amach do [[LADT|homaighnéasaigh]] na tíre ag breathnú go háirithe ar an bpríobháideachas ó na 1980í i leith.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/gniomhaiochas/an-pobal-ladt-faoi-bhlath-in-eirinn/|teideal=An pobal LADT+ faoi bhláth in Éirinn ach obair mhór fós le déanamh|údar=Seán Mac Risteaird|dáta=28 Meitheamh 2018|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2022-06-26}}</ref> Ach theip ar a gcás cúirte sa bhliain 1983 in aghaidh an stáit.  De réir mar a mhínigh an [[Príomh-Bhreitheamh na hÉireann|Príomh-Bhreitheamh]] [[Tom O'Higgins]], “…o''n the grounds of the Christian nature of our state and on the grounds that the deliberate pratice of homosexuality is morally wrong''…”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.casemine.com/judgement/uk/5da026f94653d058440f9322|teideal=Norris v. A.G., [1983] IESC 3 {{!}} Supreme Court of Ireland, Judgment, Law, casemine.com|language=en|work=https://www.casemine.com|dátarochtana=2022-06-26}}</ref>. Mar thoradh ar sin, dhírigh Norris agus Robinson, ar Éirinn a thabhairt go dtí an [[Coinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine]] (ECHR) sa bhliain 1988. Ar an [[26 Deireadh Fómhair]] [[1988]], sa Chúirt Eorpach um Chearta an Duine i Strasbourg, sa chás NORRIS v. IRELAND, thug an chúirt breithiúnas cinniúnach i bhfabhar cearta daoine aeracha agus leispiacha.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.humandignitytrust.org/uploaded/Library/Case_Law/Norris_v_Ireland.pdf|teideal=Norris v. Ireland|údar=human dignity trust|dáta=|dátarochtana=2018}}</ref> D’aontaigh an ECHR leis agus le Robinson nuair a mhaígh siad nach raibh de cheart ag Éirinn dlíthe in aghaidh lucht [[LADT]] a chur i bhfeidhm. Aisghaireadh na dlíthe a lochtaigh an breithiúnas cúig bliana ina dhiaidh sin in 1993.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gov.ie/ga/preasraitis/f2dd4-tugann-an-seanadoir-david-norris-cuairt-ar-an-gcartlann-naisiunta-chun-taifid-a-bhaineann-lena-chas-suntasach-david-norris-v-eire-a-fheiceail-ar-taispeaint-mar-chuid-de-sheachtain-an-bhroid/|teideal=Tugann an Seanadóir David Norris cuairt ar an gCartlann Náisiúnta chun taifid a bhaineann lena chás suntasach, David Norris V Éire, a fheiceáil ar taispeáint mar chuid de Sheachtain an Bhróid|language=ga|work=www.gov.ie|dátarochtana=2022-06-26}}</ref> == Féach freisin == * [[Bród Átha Cliath]] * [[David Norris]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Dúnmharuithe]] [[Catagóir:Fir aeracha]] [[Catagóir:Cásanna dlí]] [[Catagóir:1982]] t4rzjaq9zvqevjqrzpdsyam2t3shrtc 14 102747 1084313 1055352 2022-08-20T17:43:25Z Marcas.oduinn 33120 Catagóir wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Na Ceiltigh]] [[Catagóir:Déithe Eorpacha]] 3iiskch1gry89sgdl3zs516l3db15l1 0 102775 1084859 1055652 2022-08-20T20:34:58Z Alison 570 Ní maith liom an íomhá frith-Éireannach seo ar bith :/ wikitext text/x-wiki [[File:Schauman shoots Bobrikov.jpg|thumb|right|250px|[[Nikolay Bobrikov]], [[Ard-Ghobharnóir na Fionlainne]], feallmharaíodh le [[Eugen Schauman]] ar 16 Meitheamh 1904, i [[Heilsincí]].<ref>{{cite journal | first1 = George B. | last1 = Kauffman | first2 = Lauri | last2 = Niinistö | author-link1 = George B. Kauffman |url = http://chemeducator.org/bibs/0003003/00030208.htm | title = Chemistry and Politics: Edvard Immanuel Hjelt (1855–1921) | journal = The Chemical Educator | year = 1998 | volume =3 | issue = 5 | doi = 10.1007/s00897980247a | pages = 1–15| s2cid = 97163876 }}</ref> Líníocht le ealaíontóir anaithnid.]] Marú duine le feall is ea '''feallmharú''' (go háirithe duine tábhachtach, mar shampla polaiteoir srl.).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.teanglann.ie/ga/fb/feallmhar%C3%BA|teideal=An Foclóir Beag: feallmharú|language=ga|work=www.teanglann.ie|dátarochtana=2022-07-06}}</ref> == Féach freisin == * [[Dúnmharú]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Feallmharuithe]] [[Catagóir:Polaiteoirí]] [[Catagóir:Polaitíocht]] rs8rdmsf0rcbumvj9oa8pwsd8mmow07 0 103079 1084342 1067679 2022-08-20T18:57:01Z 2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E D´athraigh mé ¨tuaisceart¨ go ¨hiarthuaisceart¨ chun bheith níos sonraí faoi suíomh an tsliabhraon. wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is sléibhte in oirthuaisceart Stáit [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] iad na '''Sléibhte Adirondack'''. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-tír-us}} [[Catagóir:Nua-Eabhrac (stát)‎]] [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na Stát Aontaithe]] hj01zcbll6qzyx88sahvwdsyo6wuwgj 2 103502 1085087 1070261 2022-08-20T21:28:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Éireannaigh nach bhfuil alt acu fós: * [[:en:Peter O'Connor (republican)|Peter O'Connor (poblachtach)]] * [[:en:Seán Caughey|Seán Caughey]] * [[:en:Nelly O'Brien|Nelly O'Brien]] * [[:en:Patrick McCarry|Patrick McCarry]] * [[:en:Eithne Coyle|Eithne Coyle]] * [[:en:P. A. Ó Síocháin|P. A. Ó Síocháin]] * [[:en:Maighréad Nic Mhaicín|Maighréad Nic Mhaicín]] * [[:en:Lil Nic Dhonnchadha|Lil Nic Dhonnchadha]] * [[:en:Manchán Magan|Manchán Magan]] * [[:en:Mary Ann Hutton|Mary Ann Hutton]] * [[:en:Dessie Grew|Dessie Grew]] * [[:en:Niamh de Búrca|Niamh de Búrca]] * [[:en:Francie Brolly|Francie Brolly]] * [[:en:Lucilita Bhreatnach|Lucilita Bhreatnach]] * [[:en:Victor Bayda|Victor Bayda]] * [[:en:Seán Mac Stíofáin|Seán Mac Stíofáin]] * [[:en:Kathleen Cruise O'Brien|Kathleen Cruise O'Brien]] * [[:en:Jerome Fitzpatrick|Jerome Fitzpatrick]] * [[:en:William Haliday|William Haliday]] * [[:en:Benjamin Plunket|Benjamin Plunket]] Altanna fiúntacha eile i mBéarla: * [[:en:Irish language outside Ireland|An Gaeilge lasmuigh d'Éirinn]] * [[:en:Irish orthography|Litriú na Gaeilge]] * [[:en:Verb–subject–object word order]] * [[:en:Irish initial mutations|Irish initial mutations]] * [[:en:Linguistic imperialism|Linguistic imperialism]] * [[:en:Anti-Irish sentiment|Anti-Irish sentiment]] * [[:en:Irish syntax|Irish syntax]] * [[:en:Young Ireland|Young Ireland]] * [[:en:Border campaign (Irish Republican Army)|Border campaign (Irish Republican Army)]] le déanamh: * [[Uilliam Nuinseann]] * [[Uilleam I na hAlban]] * [[Tomás Ó Sé]] * [[Tighearnán Ua Ruairc]] * [[Thomas Simpson]] * [[Theodor Fontane]] * [[Stéphane Mallarmé]] * [[Solon]] * [[Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan]] * [[Seán O'Sullivan]] * [[Seán Ó Céin]] * [[Richard Archdekin]] * [[Rhazes]] * [[Regiomontanus]] * [[Quintus Caecilius Metellus Pius]] * [[Phaedrus (Aithneach)]] * [[Peter Carl Fabergé]] * [[Patrick Geary]] * [[Papas Chathair Alastair]] * [[Páidí Ó Sé]] * [[Pádraig de Brún]] * [[Pádraig Phiarais Cúndún]] * [[Olav II Haraldsson]] * [[Nioclás as Kues]] * [[Nicolás Maduro]] * [[Natsume Sōseki]] * [[Naomh Peadar Betancur]] * [[Nairo Quintana]] * [[Murchadh Ó Briain, Iarla Inse Chuinn]] * [[Mortimer Wheeler]] * [[Miló Crotóin]] * [[Matana Roberts]] * [[Martinus Veltman]] * [[Maksim Sidorov]] * [[Maitias Séamas Ó Coinmhí]] * [[Máire Stíobhartach Ní Dhomhnaill]] * [[Máire Rua Ní Mhathúna]] * [[Luis de Góngora]] * [[Lúicias Paipírias Cursor]] * [[Ludacris]] * [[Lothair I]] * [[Lorenzo Ó Meachair]] * [[Liu Cixin]] * [[Lee Iacocca]] * [[Layal Abboud]] * [[Lawrence Ferlinghetti]] * [[Kālidāsa]] * [[Kazimir Malevich]] * [[Julio Cesar Chavez, Jr.]] * [[Julia Michaels]] * [[Jonathan Ross]] * [[John Pascoe Fawkner]] * [[Jan Havickszoon Steen]] * [[Jan Breydel]] * [[Iúil Caesar Scaliger]] * [[Itamar Ben-Avi]] * [[Iéro II na Sioracúise]] * [[Henry Petty-Fitzmaurice, 6ú Marcas Lansdowne]] * [[Heinrich Mann]] * [[Hearó Chathair Alastair]] * [[Hans Vredeman de Vries]] * [[Guaire Aidhne mac Colmáin]] * [[Grandmaster Flash]] * [[Gofraid mac Fergusa]] * [[Gérard Depardieu]] * [[Gerald Maurice Edelman]] * [[Francisco Tárrega]] * [[Francisco Suárez]] * [[Fíatach Finn]] * [[Ferdinand von Zeppelin]] * [[Ferdia]] * [[Eoin Liostún]] * [[Eoghan Ó Riain]] * [[Emma Stone]] * [[Edward Hincks]] * [[Edward Cooper]] * [[Edith Wharton]] * [[Éadbhard Ó Cathaoir]] * [[Donnacha Walsh]] * [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]] * [[Dmitry Itskov]] * [[David Morris Lee]] * [[Daniel Sarrabat]] * [[Crimthann mac Fidaig]] * [[Cornificia]] * [[Cléópatra Thea]] * [[Chris Brown]] * [[Charles Walmesley]] * [[Caracalla]] * [[Billy Conn]] * [[Bianca Maria Sforza]] * [[Ben Kenney]] * [[Basil Chaesairia]] * [[B. Traven]] * [[Arthur Ashe]] * [[Anthony Leggett]] * [[Angelique Rockas]] * [[Angeline Stickney]] * [[Áed Ua Crimthainn]] * [[Action Bronson]] h8e452qstq5vhii6r68h3vzkt87hfc9 1085199 1085087 2022-08-20T22:05:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Éireannaigh nach bhfuil alt acu fós: * [[:en:Peter O'Connor (republican)|Peter O'Connor (poblachtach)]] * [[:en:Seán Caughey|Seán Caughey]] * [[:en:Nelly O'Brien|Nelly O'Brien]] * [[:en:Patrick McCarry|Patrick McCarry]] * [[:en:Eithne Coyle|Eithne Coyle]] * [[:en:P. A. Ó Síocháin|P. A. Ó Síocháin]] * [[:en:Maighréad Nic Mhaicín|Maighréad Nic Mhaicín]] * [[:en:Lil Nic Dhonnchadha|Lil Nic Dhonnchadha]] * [[:en:Manchán Magan|Manchán Magan]] * [[:en:Mary Ann Hutton|Mary Ann Hutton]] * [[:en:Dessie Grew|Dessie Grew]] * [[:en:Niamh de Búrca|Niamh de Búrca]] * [[:en:Francie Brolly|Francie Brolly]] * [[:en:Lucilita Bhreatnach|Lucilita Bhreatnach]] * [[:en:Victor Bayda|Victor Bayda]] * [[:en:Seán Mac Stíofáin|Seán Mac Stíofáin]] * [[:en:Kathleen Cruise O'Brien|Kathleen Cruise O'Brien]] * [[:en:Jerome Fitzpatrick|Jerome Fitzpatrick]] * [[:en:William Haliday|William Haliday]] * [[:en:Benjamin Plunket|Benjamin Plunket]] Altanna fiúntacha eile i mBéarla: * [[:en:Irish language outside Ireland|An Gaeilge lasmuigh d'Éirinn]] * [[:en:Irish orthography|Litriú na Gaeilge]] * [[:en:Verb–subject–object word order]] * [[:en:Irish initial mutations|Irish initial mutations]] * [[:en:Linguistic imperialism|Linguistic imperialism]] * [[:en:Anti-Irish sentiment|Anti-Irish sentiment]] * [[:en:Irish syntax|Irish syntax]] * [[:en:Young Ireland|Young Ireland]] * [[:en:Border campaign (Irish Republican Army)|Border campaign (Irish Republican Army)]] e7vl8rq6kpzcf44oaju4b9tuzs5xmwo 0 103908 1084113 1083284 2022-08-20T13:29:00Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[déithe na gCeilteach|Dia]] deisbhéalaí na gCeilteach ba ea ''' Ogmios.'''<ref name="kern">[http://www.kernunnos.com/deities/ogmios/ogmios.html OGMIOS-OGMA], Kernunnos Group of Web Page</ref> Deirtear gur leagan níos sine d'[[Earcail]] é.<ref name="luc">{{cite book |author=Lucian |title=The Works of Lucian |url=https://archive.org/details/lucianiii130luci |others=Translated by A. M. Harmon |location=Cambridge, Massachusetts |publisher=Harvard University Press |year=1913 [https://archive.org/details/lucianiii130luci/page/n74 63]–67}}</ref> Bhaineadh sé leas as a solabharthachta chun daoine a mhealladh.<ref name="kern" /><ref name="name">[http://www.celtnet.org.uk/gods_o/ogmios.html Ogmios - A Gaulish and Irish God], celtnet.org</ref> Sna seanscéalta, déantar trácht ar shlabhraí fada tanaí idir a thabhairt agus cluasa a lucht leanúna. Tagann an chuid is mó den eolas faoi Ogmios as comórtais idir é agus déithe agus laochra thar lear.<ref name="kern" /><ref name="name" /> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} gtrrx0236rlm4f44vn12oqhnh575bhp 1084115 1084113 2022-08-20T13:30:26Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki [[déithe na gCeilteach|Dia]] deisbhéalaí na gCeilteach ba ea ''' Ogmios.'''<ref name="kern">[http://www.kernunnos.com/deities/ogmios/ogmios.html Ogmios-Ogma], kernunnos.com</ref> Deirtear gur leagan níos sine d'[[Earcail]] é.<ref name="luc">{{cite book |author=Lucian |title=The Works of Lucian |url=https://archive.org/details/lucianiii130luci |others=Translated by A. M. Harmon |location=Cambridge, Massachusetts |publisher=Harvard University Press |year=1913 [https://archive.org/details/lucianiii130luci/page/n74 63]–67}}</ref> Bhaineadh sé leas as a solabharthachta chun daoine a mhealladh.<ref name="kern" /><ref name="name">[http://www.celtnet.org.uk/gods_o/ogmios.html Ogmios - A Gaulish and Irish God], celtnet.org</ref> Sna seanscéalta, déantar trácht ar shlabhraí fada tanaí idir a thabhairt agus cluasa a lucht leanúna. Tagann an chuid is mó den eolas faoi Ogmios as comórtais idir é agus déithe agus laochra thar lear.<ref name="kern" /><ref name="name" /> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 2k7znfi4jtjfqz1h9ipog5ho6qd3fc2 0 103909 1085242 1083858 2022-08-20T23:11:38Z Marcas.oduinn 33120 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]],[[dia]] leighis a d'adhrtaí sa [[an Bhreatain|Bhreatain]] ársa is ea '''*Nodens''' nó '''*Nodons''' ([[athchruthú teangan|athchruthaithe]] ón [[tuiseal tabharthach]] ''Nodenti'' nó ''Nodonti''). Cé nach bhfuil ar marthain dó aon léiriú fisiciúil ar bith, is léir ó inscríbhinní móideacha le feiceáil ag [[Lydney Park]] ([[Gloucester]]) go raibh naisc aige le cúnna, ainmhí leighis sa seansaol. Ní fheictear é ach i suíomh abhainn eile, .i. Cockersand Moss ([[Lancashire]]). Is ionann é sna hinscríbhinní agus [[Mars (miotaseolaíocht)|Mars]] (mar cneasaí in ionad gaiscíoch) agus l[[Silvanus (miotaseolaíocht)|Silvanus]] (dia seilge) na [[Miotaseolaíocht na Róimhe|Róimhe]] .{{sfn|Aldhouse-Green|2008|pp=208–210}} Tá a ainm [[focal gaolmhar|gaolmhar]] le pearsana Ceilteacha níos deireanaí eile, amhail is [[Nuada]] na [[miotaseolaíocht na nGael|nGael]] agus [[Lludd Llaw Eraint|''Nudd'']] na [[Miotaseolaíochta na Breataine Bige|Breataine Bige]].{{Sfn|Carey|1984|pp=2–3}}<ref name="MacKillop_Nodons" />{{sfn|Matasović|2009|p=350}}<ref name="MacKillop_Nodons">MacKillop (2004), s.v. ''Nodons'', ''Nudd'' agus ''Nuadu Airgetlám''.</ref> == Litríocht an lae inniu == Rinne an fileolaí agus úrscéalaí [[J. R. R. Tolkien]] taighde ar na hinscríbhinní maidir le Nodens, agus tá a dtionchar ar a scríbhneoireacht tugtha faoi ndeara ag scoláirí, san áireamh gabha na Síofraí agus déantóir na bh[[Fáinní Cumhachta]], [[Celebrimbor]], ainm le brí Airgeadlámh. Feictear Nodens fosta sa [[Cthulhu Mythos]] le [[H. P. Lovecraft]]. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} ct5w1ikybr7no3xovnq54qa50p9q88q 0 103910 1085278 1083251 2022-08-21T07:39:45Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|mion|deis|upright|Íomhá trí-cheannach de dhia Ceilteach aimsithe i bPáras; a chreidtear anois gur Lugus nó []Ogmios]] atá ann<ref>J.-L. Courcelle-Seneuil, ''Les Dieux gaulois d'après les monuments figurés'', Páras, 1910.</ref>]] [[déithe na gCeilteach|Dia]] na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] ba ea ''' Lugus.''' Ní fheictear a ainm ach go hannamh sna hinscríbhinní atá ar marthain, ach is féidir a thábhacht a aithint ó log- agus eatnainmneacha.'' His nature and attributes are deduced from the distinctive iconography of Gallo-Roman inscriptions to [[Mearcair (dia)]], who is widely believed to have been identified with Lugus; and from the quasi-mythological narratives involving his later cognates, Welsh [[Lleu Llaw Gyffes]] (Lleu Deaslámhach) agus Irish [[Lugh|Lugh Lámhfhada]]. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} lk4av7d0dbwckqag7sftip9qyrd7n5f 1085280 1085278 2022-08-21T08:19:57Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|mion|deis|upright|Íomhá trí-cheannach de dhia Ceilteach aimsithe i bPáras; a chreidtear anois gur Lugus nó [[Ogmios]] atá ann<ref>J.-L. Courcelle-Seneuil, ''Les Dieux gaulois d'après les monuments figurés'', Páras, 1910.</ref>]] [[déithe na gCeilteach|Dia]] na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] ba ea ''' Lugus,''' aitheanta le [[Mearcair (dia)|Mearcair]] na Rómhánach. Ní fheictear a ainm ach go hannamh sna hinscríbhinní atá ar marthain, ach is féidir a thábhacht a aithint ó log- agus eatnainmneacha. Tuigtear a phearsantacht agus tréithe as íocónagrafaíocht distinctive Ghaill-Rómhánach ar leith maidir le Mhearcair; agus as na seanscéalta maidir lena dhéithe gaolmhara, [[Lleu Llaw Gyffes]] (Lleu Deaslámhach) na Breataine Bige agus [[Lugh|Lugh Lámhfhada]] na nGael. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 63fa1dpyeffmd7bc2ed71w0gx8i3cl1 1085281 1085280 2022-08-21T08:20:14Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|mion|deis|upright|Íomhá trí-cheannach de dhia Ceilteach aimsithe i bPáras; a chreidtear anois gur Lugus nó [[Ogmios]] atá ann<ref>J.-L. Courcelle-Seneuil, ''Les Dieux gaulois d'après les monuments figurés'', Páras, 1910.</ref>]] [[déithe na gCeilteach|Dia]] na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] ba ea ''' Lugus,''' aitheanta le [[Mearcair (dia)|Mearcair]] na Rómhánach. Ní fheictear a ainm ach go hannamh sna hinscríbhinní atá ar marthain, ach is féidir a thábhacht a aithint ó log- agus eatnainmneacha. Tuigtear a phearsantacht agus tréithe as íocónagrafaíocht distinctive Ghaill-Rómhánach ar leith maidir le Mhearcair; agus as na seanscéalta maidir lena dhéithe gaolmhara, [[Lleu Llaw Gyffes]] (Lleu Deaslámhach) na Breataine Bige agus [[Lugh|Lugh Lámhfhada]] na nGael. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 7ilbn2o9kglr6kdi6s3tponuqxfalhn 0 103911 1084314 1083318 2022-08-20T17:46:22Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */... catagóir wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' A statuette in the Museum of Brittany, Rennes, probably depicting Brigantia: c. 2nd century BCE.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] '' '''Brigantia''' or '''Brigindo'''<ref>{{Cite book |last=MacKillop |first=James |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> was a [[bandia]] in [[déithe na gCeilteach]] religion of [[Late Antiquity]]. '' Through ''[[interpretatio Romana]]'', she was identified with the goddesses [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] and [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. The tales connected to the characters of [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] in [[miotaseolaíocht na nGael]] and legend have been argued to be connected to Brigantia, although the figures themselves remain distinct. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] {{síol}} g7ft7u37ru0h02i2ep45iotw3hnylhu 1084334 1084314 2022-08-20T18:40:09Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' Deilbhín i Músaem na Briotáine, Rennes, ag léiriú is dócha Brigantia: c. 2a haois RC.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] [[Bandia]] na [[déithe na gCeilteach|gCeilteach]] is ea '''Brigantia''' nó '''Brigindo'''<ref>{{cite book |last=MacKillop |first=James |authorlink=James MacKillop |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> sa t[[Seandacht Déanach]]. '' Through ''[[interpretatio Romana]]'', she was identified with the goddesses [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] and [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. The tales connected to the characters of [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] in [[miotaseolaíocht na nGael]] and legend have been argued to be connected to Brigantia, although the figures themselves remain distinct. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] {{síol}} iiz3ep0g93iz932tl1ryftpbz9gu5wp 1084844 1084334 2022-08-20T20:33:32Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' Deilbhín i Músaem na Briotáine, Rennes, ag léiriú is dócha Brigantia: c. 2a haois RC.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] [[Bandia]] na [[déithe na gCeilteach|gCeilteach]] is ea '''Brigantia''' nó '''Brigindo'''<ref>{{cite book |last=MacKillop |first=James |authorlink=James MacKillop |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> sa t[[Seandacht Déanach]]. Dar leis an ''[[interpretatio Romana]]'', aithníodh Brigantia leis na bandéithe [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] agus [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. Deirtear go bhfuil gaol idir í agus [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] as [[miotaseolaíocht na nGael]], cé gur pearsana éagsúla iad féin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] {{síol}} p3wjigxix6ae2no6j2qk5785mvmfogn 1084870 1084844 2022-08-20T20:36:00Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' Deilbhín i Músaem na Briotáine, Rennes, ag léiriú is dócha Brigantia: c. 2a haois RC.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] [[Bandia]] na [[déithe na gCeilteach|gCeilteach]] is ea '''Brigantia''' nó '''Brigindo'''<ref>{{cite book |last=MacKillop |first=James |authorlink=James MacKillop |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> sa t[[Seandacht Déanach]]. Dar leis an ''[[interpretatio Romana]]'', aithníodh Brigantia leis na bandéithe [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] agus [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. Deirtear go bhfuil gaol idir í agus [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] as [[miotaseolaíocht na nGael]], cé gur pearsana éagsúla iad féin. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] {{síol}} 2uxtk7k4v57kwkt9tf1sx9yw4kg527r 1084912 1084870 2022-08-20T20:40:12Z Alison 570 +WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' Deilbhín i Músaem na Briotáine, Rennes, ag léiriú is dócha Brigantia: c. 2a haois RC.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] [[Bandia]] na [[déithe na gCeilteach|gCeilteach]] is ea '''Brigantia''' nó '''Brigindo'''<ref>{{cite book |last=MacKillop |first=James |authorlink=James MacKillop |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> sa t[[Seandacht Déanach]]. Dar leis an ''[[interpretatio Romana]]'', aithníodh Brigantia leis na bandéithe [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] agus [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. Deirtear go bhfuil gaol idir í agus [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] as [[miotaseolaíocht na nGael]], cé gur pearsana éagsúla iad féin. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] ki8hjxqp9kedet5jdsnjverif581z3r 1085217 1084912 2022-08-20T22:31:15Z Marcas.oduinn 33120 WD Carachtar..? wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} [[Íomhá:BrigitteCelt.jpg|mion|upright|'' Deilbhín i Músaem na Briotáine, Rennes, ag léiriú is dócha Brigantia: c. 2a haois RC.<ref>{{lua idirlín |teideal=Déesse du Menez-Hom |url=http://www.collections.musee-bretagne.fr/ark:/83011/FLMjo135424|dátarochtana=2021-02-03 |suíomh=www.collections.musee-bretagne.fr |teanga=fr}}</ref>]] [[Bandia]] na [[déithe na gCeilteach|gCeilteach]] is ea '''Brigantia''' nó '''Brigindo'''<ref>{{cite book |last=MacKillop |first=James |authorlink=James MacKillop |url=https://www.worldcat.org/oclc/965737514 |title=A dictionary of Celtic mythology |dáta=14ú Eanáir 2017 |isbn=978-0-19-880484-0 |location=Oxford |oclc=965737514}}</ref> sa t[[Seandacht Déanach]]. Dar leis an ''[[interpretatio Romana]]'', aithníodh Brigantia leis na bandéithe [[Minéirve]], [[Tyche]]/[[Fortuna]] agus [[Victoria (miotaseolaíocht)|Victoria]]. Deirtear go bhfuil gaol idir í agus [[Brigit]] agus [[Naomh Bríd]] as [[miotaseolaíocht na nGael]], cé gur pearsana éagsúla iad féin. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] [[Catagóir:Déithe na gCeilteach]] 7xz0u8fbik4jdz782z1zwaf347xcbbu 0 103912 1084291 1083255 2022-08-20T15:08:16Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|''Taranis Iúpatar with wheel and thunderbolt), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[dia]] na [[toirneach|toirní]] is ea ''' Taranis ''' ([[Prótai-Cheiltis]]: *'' Toranos'', níos luaite *'' Tonaros''; [[Laidin]]: ''' Taranus'''), a d'adhrtaí go príomha sa [[an Ghaill|Ghaill]], [[leithinis na hIbéire]], [[an Bhreatain]] agus [[Éire]], ach freisin i n[[Dúiche na Réine]] agus i gceantar [[an Danóib|na Danóibe]], i measc eile. Rinne '' Taranis, along with [[Esus]] agus [[Toutatis]], was mentioned by the Roman poet [[Lucan (file)|Lucan]] in his epic poem ''[[Pharsalia]]'' as a [[na Ceiltigh|Celtic]] deity to whom human sacrificial offerings were made.<ref>[[Marcus Annaeus Lucanus|M. Annaeus Lucanus]]. ''[[Pharsalia]],'' [http://worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html Book I] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060502115056/http://www.worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html |date=2006-05-02 }}</ref> Taranis was associated, as was the [[Cioclóp]] Brontes ("toirneach") in [[miotaseolaíocht na Gréige]], with the wheel. [[Íomhá:Gundestrup C.jpg|mion|'' [[Coire Gundestrup]], created between 200&nbsp;BC and 300&nbsp;AD, is thought to have a depiction of Taranis on the inner wall of cauldron on tile C]] '' Many representations of a bearded god with a thunderbolt in one hand and a wheel in the other have been recovered from Gaul, where this deity apparently came to be syncretised with [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]].<ref>Paul-Marie Duval. 2002. ''Les Dieux de la Gaule.'' Páras, Éditions Payot.</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} sr4g2o8jjm40nnkr9c4yk5rij7hgbeh 1085021 1084291 2022-08-20T20:54:26Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|Taranis Iúpatar le roth agus caor thintrí, Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], an Fhrainc]] I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[dia]] na [[toirneach|toirní]] is ea ''' Taranis ''' ([[Prótai-Cheiltis]]: *'' Toranos'', níos luaite *'' Tonaros''; [[Laidin]]: ''' Taranus'''), a d'adhrtaí go príomha sa [[an Ghaill|Ghaill]], [[leithinis na hIbéire]], [[an Bhreatain]] agus [[Éire]], ach freisin i n[[Dúiche na Réine]] agus i gceantar [[an Danóib|na Danóibe]], i measc eile. Rinne an file Rómhánach, [[Lucan (file)|Lucan]] teacht ar Taranis, dteannta le h[[Esus]] agus [[Toutatis]], ina dhán ''[[Pharsalia]]'' mar dia na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] '' to whom human sacrificial offerings were made.''<ref>[[Marcus Annaeus Lucanus]]. ''[[Pharsalia]],'' [http://worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html Book I] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060502115056/http://www.worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html |date=2006-05-02 }}</ref> Bhí nasc idir Taranis, maraon le [[Cioclóp]] Brontes ("toirneach") i [[miotaseolaíocht na Gréige]], leis an roth. [[Íomhá:Gundestrup C.jpg|mion|'' [[Coire Gundestrup]], déanta idir between 200 RC agus AD 300, meastar go bhfuil thought to have a depiction of Taranis léirithe lastigh den choire ar tíl C]] '' Many representations of a bearded god with a thunderbolt in one hand and a wheel in the other have been recovered from Gaul, where this deity apparently came to be syncretised with [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]].<ref>Paul-Marie Duval. 2002. ''Les Dieux de la Gaule.'' Páras, Éditions Payot.</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} o54303alqb2jh9bucrkqeuwq4g5gyot 1085167 1085021 2022-08-20T21:53:52Z Alison 570 +WD / +Refs wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[dia]] na [[toirneach|toirní]] is ea ''' Taranis ''' ([[Prótai-Cheiltis]]: *'' Toranos'', níos luaite *'' Tonaros''; [[Laidin]]: ''' Taranus'''), a d'adhrtaí go príomha sa [[an Ghaill|Ghaill]], [[leithinis na hIbéire]], [[an Bhreatain]] agus [[Éire]], ach freisin i n[[Dúiche na Réine]] agus i gceantar [[an Danóib|na Danóibe]], i measc eile. Rinne an file Rómhánach, [[Lucan (file)|Lucan]] teacht ar Taranis, dteannta le h[[Esus]] agus [[Toutatis]], ina dhán ''[[Pharsalia]]'' mar dia na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] '' to whom human sacrificial offerings were made.''<ref>[[Marcus Annaeus Lucanus]]. ''[[Pharsalia]],'' [http://worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html Book I] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060502115056/http://www.worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html |date=2006-05-02 }}</ref> Bhí nasc idir Taranis, maraon le [[Cioclóp]] Brontes ("toirneach") i [[miotaseolaíocht na Gréige]], leis an roth. [[Íomhá:Gundestrup C.jpg|mion|clé|'' [[Coire Gundestrup]], déanta idir between 200 RC agus AD 300, meastar go bhfuil thought to have a depiction of Taranis léirithe lastigh den choire ar tíl C]] '' Many representations of a bearded god with a thunderbolt in one hand and a wheel in the other have been recovered from Gaul, where this deity apparently came to be syncretised with [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]].<ref>Paul-Marie Duval. 2002. ''Les Dieux de la Gaule.'' Páras, Éditions Payot.</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] 7e386tzpap2nnze6icyj5alvsg80arm 1085211 1085167 2022-08-20T22:27:47Z Marcas.oduinn 33120 ....ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[dia]] na [[toirneach|toirní]] is ea ''' Taranis ''' ([[Prótai-Cheiltis]]: *'' Toranos'', níos luaite *'' Tonaros''; [[Laidin]]: ''' Taranus'''), a d'adhrtaí go príomha sa [[an Ghaill|Ghaill]], [[leithinis na hIbéire]], [[an Bhreatain]] agus [[Éire]], ach freisin i n[[Dúiche na Réine]] agus i gceantar [[an Danóib|na Danóibe]], i measc eile. Rinne an file Rómhánach, [[Lucan (file)|Lucan]] trácht ar Taranis, i dteannta le h[[Esus]] agus [[Toutatis]], ina dhán ''[[Pharsalia]]'' mar dhia na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] dá ndearnadh íobairtí daonna.''<ref>[[Marcus Annaeus Lucanus]]. ''[[Pharsalia]],'' [http://worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html Book I] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060502115056/http://www.worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html |date=2006-05-02 }}</ref> Bhí nasc idir Taranis, maraon le [[Cioclóp]] Brontes ("toirneach") i [[miotaseolaíocht na Gréige]], leis an roth. [[Íomhá:Gundestrup C.jpg|mion|clé|'' [[Coire Gundestrup]], déanta idir between 200 RC agus AD 300, meastar go bhfuil thought to have a depiction of Taranis léirithe lastigh den choire ar tíl C]] Feictear sa Ghaill an-chuid léirithe de dhia féasógach agus caor thintrí i láimh amháin aige agus roth sa láimh eile. Is amhlaidh gur nascadh le chéile é le [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na Rómhánach.<ref>Paul-Marie Duval. 2002. ''Les Dieux de la Gaule.'' Páras, Éditions Payot.</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] cfin4q3z085oesf7otlyoe56j878pqs 1085212 1085211 2022-08-20T22:28:10Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[dia]] na [[toirneach|toirní]] is ea ''' Taranis ''' ([[Prótai-Cheiltis]]: *'' Toranos'', níos luaite *'' Tonaros''; [[Laidin]]: ''' Taranus'''), a d'adhrtaí go príomha sa [[an Ghaill|Ghaill]], [[leithinis na hIbéire]], [[an Bhreatain]] agus [[Éire]], ach freisin i n[[Dúiche na Réine]] agus i gceantar [[an Danóib|na Danóibe]], i measc eile. Rinne an file Rómhánach, [[Lucan (file)|Lucan]] trácht ar Taranis, i dteannta le h[[Esus]] agus [[Toutatis]], ina dhán ''[[Pharsalia]]'' mar dhia na [[na Ceiltigh|gCeilteach]] dá ndearnadh íobairtí daonna.''<ref>[[Marcus Annaeus Lucanus]]. ''[[Pharsalia]],'' [http://worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html Book I] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060502115056/http://www.worldwideschool.org/library/books/lit/poetry/Pharsalia/chap1.html |date=2006-05-02 }}</ref> Bhí nasc idir Taranis, maraon le [[Cioclóp]] Brontes ("toirneach") i [[miotaseolaíocht na Gréige]], leis an roth. [[Íomhá:Gundestrup C.jpg|mion|clé|'' [[Coire Gundestrup]], déanta idir between 200 RC agus AD 300, meastar go bhfuil thought to have a depiction of Taranis léirithe lastigh den choire ar tíl C]] Feictear sa Ghaill an-chuid léirithe de dhia féasógach agus caor thintrí i láimh amháin aige agus roth sa láimh eile. Is amhlaidh gur nascadh le chéile é le [[Iúpatar (miotaseolaíocht)|Iúpatar]] na Rómhánach.<ref>Paul-Marie Duval. 2002. ''Les Dieux de la Gaule.'' Páras, Éditions Payot.</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-stair}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] cwodmaajngqnzopgux274zl6gjnemgw 0 103913 1085283 1083309 2022-08-21T08:27:44Z Marcas.oduinn 33120 ... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Bandia]] catha na [[an Ghaill|nGallach]] is ea '''Cathubodua''' ([[Prótai-Cheiltis]] *katu-bodwā, "cath-badhbh/préachán"). == Sanas == '' The name Cathubodua is derived from a single inscription at [[Mieussy]] in [[Haute Savoie]], eastern [[an Fhrainc]],<ref name="arbre" /> which reads ATHVBODVAE AVG SERVILIA TERENTIA S L M.<ref>{{cite book |title=The Ancient Irish Goddess of War |author=W. M. Hennessey |date=1870 |url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/aigw/aigw01.htm}}</ref> The text's restitution as ''Cathubodua'' depends on the assumptions that an initial C has been lost<ref>{{Cite journal |last=Pictet |first=Adolphe |date=1868 |title=SUR UNE NOUVELLE DÉESSE GAULOISE DE LA GUERRE |url=https://www.jstor.org/stable/41733071 |journal=Revue Archéologique |volume=18 |pages=1–17 |jstor=41733071 |issn=0035-0737}}</ref> and that the personal names ATEBODVAE, ATEBODVVS agus ATEBODVI in 3 other inscriptions in modern Austria and Slovenia<ref>''[[Corpus Inscriptionum Latinarum|CIL]]'' III, 5247; ''CIL'' III, 4732; ''CIL'' III, 5386; [http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110719103520/http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253 |date=19ú Iúil 2012}}</ref> are unrelated. '' In the Gaulish language, the name Cathubodua is believed to mean ''cath-badhbh''.<ref>{{cite book |first=Georges |last=Dottin |authorlink=Georges Dottin |year=1918 |title=La Langue Gauloise, Grammaire, Textes et Glossaire |location=Paris |publisher=Librairie C. Klincksieck |page=[https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft/page/235 235], 244 |url=https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft}}</ref><ref name="arbre">{{lua idirlín |url=http://www.arbre-celtique.com/encyclopedie/cathubodua-4076.htm |teideal=Cathubodua |work=L'Arbre Celtique |dátarochtana=13ú Bealtaine 2015 |bliain=2015}}</ref> Etymological lexical forms reconstructed in the [[Ollscoil na Breataine Bige]] [[Prótai-Cheiltis]] lexicon, suggest that the name is likely to be ultimately derived from the Proto-Celtic *''Katu-bodwā'', a word that could be interpreted as ‘battle-fighting’.<ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |teideal=Proto-Celtic—English lexicon |publisher=[[University of Wales]] |work=Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies |archive-url=https://web.archive.org/web/20060202020346/http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |archive-date=2a Feabhra 2006 |page=16 |dáta=12ú Meitheamh 2012 |dátarochtana=27ú Bealtaine 2005 |url-status=live }}</ref><ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |teideal=Project 5: The Celtic Languages And Cultural Identity: A Multidisciplinary Synthesis |dáta=22ú Nollaig 2014 |dátarochtana=21d Meitheamh 2019 |work=[[Ollscoil na Breataine Bige]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310203645/http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |archive-date=10 March 2007 |url-status=live }}</ref> Nonetheless, it is this second element *''bodwā'' which appears to be the Proto-Celtic root of the later form of the name [[Badhbh]]. The masculine form *''bodwos'' ('fighting') developed in [[Teangacha Gaelacha]] into [[Bodb Derg|Bodb]]. '' She appears to be similar to the [[miotaseolaíocht na nGael|Irish]] goddess [[Badb|Badb Catha]]; under this identification, Badb Catha would foresee the fate of warriors before the battle. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} acm4bsglx6rc9gd4wy1hvg45fwcrm40 1085284 1085283 2022-08-21T09:30:56Z Marcas.oduinn 33120 /* Sanas */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Bandia]] catha na [[an Ghaill|nGallach]] is ea '''Cathubodua''' ([[Prótai-Cheiltis]] *katu-bodwā, "cath-badhbh/préachán"). Is amhlaidh go bhfuil gaol idir í agus bandia na [[miotaseolaíocht na nGael|nGael]], [[Badb|Badhbh Catha]], a thuaradh cinniúint na ngaiscíoch roimh chath. == Sanas == Tagann an t-ainm Cathubodua as inscríbhinn amháin ag [[Mieussy]] in [[Haute Savoie]], oirthear [[an Fhrainc|na Fraince]],<ref name="arbre" /> a deir:<ref>{{cite book |title=The Ancient Irish Goddess of War |author=W. M. Hennessey |date=1870 |url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/aigw/aigw01.htm}}</ref> :[C]ATHVBODVAE AVG SERVILIA TERENTIA S L M Caithfear glacadh leis go bhfuil an túslitir 'C' ar iarraidh;<ref>{{Cite journal |last=Pictet |first=Adolphe |date=1868 |title=SUR UNE NOUVELLE DÉESSE GAULOISE DE LA GUERRE |url=https://www.jstor.org/stable/41733071 |journal=Revue Archéologique |volume=18 |pages=1–17 |jstor=41733071 |issn=0035-0737}}</ref> agus fosta nach bhfuil gaol idir an ainm agus trí inscríbhinn eile, .i. ATEBODVAE, ATEBODVVS agus ATEBODVI, as an Ostair agus an Slóivéin.<ref>[[Corpus Inscriptionum Latinarum]], CIL III 5247, 4732, 5386; [http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110719103520/http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253 |date=19ú Iúil 2012}}</ref> '' In the Gaulish language, the name Cathubodua is believed to mean ''cath-badhbh''.<ref>{{cite book |first=Georges |last=Dottin |authorlink=Georges Dottin |year=1918 |title=La Langue Gauloise, Grammaire, Textes et Glossaire |location=Paris |publisher=Librairie C. Klincksieck |page=[https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft/page/235 235], 244 |url=https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft}}</ref><ref name="arbre">{{lua idirlín |url=http://www.arbre-celtique.com/encyclopedie/cathubodua-4076.htm |teideal=Cathubodua |work=L'Arbre Celtique |dátarochtana=13ú Bealtaine 2015 |bliain=2015}}</ref> Etymological lexical forms reconstructed in the [[Ollscoil na Breataine Bige]] [[Prótai-Cheiltis]] lexicon, suggest that the name is likely to be ultimately derived from the Proto-Celtic *''Katu-bodwā'', a word that could be interpreted as ‘battle-fighting’.<ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |teideal=Proto-Celtic—English lexicon |publisher=[[University of Wales]] |work=Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies |archive-url=https://web.archive.org/web/20060202020346/http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |archive-date=2a Feabhra 2006 |page=16 |dáta=12ú Meitheamh 2012 |dátarochtana=27ú Bealtaine 2005 |url-status=live }}</ref><ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |teideal=Project 5: The Celtic Languages And Cultural Identity: A Multidisciplinary Synthesis |dáta=22ú Nollaig 2014 |dátarochtana=21d Meitheamh 2019 |work=[[Ollscoil na Breataine Bige]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310203645/http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |archive-date=10 March 2007 |url-status=live }}</ref> Nonetheless, it is this second element *''bodwā'' which appears to be the Proto-Celtic root of the later form of the name [[Badhbh]]. The masculine form *''bodwos'' ('fighting') developed in [[Teangacha Gaelacha]] into [[Bodb Derg|Bodb]]. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 9r8vjj9n7w8xqz2xs9assf3pva8j6j4 1085285 1085284 2022-08-21T09:53:26Z Marcas.oduinn 33120 /* Sanas */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Bandia]] catha na [[an Ghaill|nGallach]] is ea '''Cathubodua''' ([[Prótai-Cheiltis]] *katu-bodwā, "cath-badhbh/préachán"). Is amhlaidh go bhfuil gaol idir í agus bandia na [[miotaseolaíocht na nGael|nGael]], [[Badb|Badhbh Catha]], a thuaradh cinniúint na ngaiscíoch roimh chath. == Sanas == Tagann an t-ainm Cathubodua as inscríbhinn amháin ag [[Mieussy]] in [[Haute Savoie]], oirthear [[an Fhrainc|na Fraince]],<ref name="arbre" /> a deir:<ref>{{cite book |title=The Ancient Irish Goddess of War |author=W. M. Hennessey |date=1870 |url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/aigw/aigw01.htm}}</ref> :[C]ATHVBODVAE AVG SERVILIA TERENTIA S L M Caithfear glacadh leis go bhfuil an túslitir 'C' ar iarraidh;<ref>{{Cite journal |last=Pictet |first=Adolphe |date=1868 |title=SUR UNE NOUVELLE DÉESSE GAULOISE DE LA GUERRE |url=https://www.jstor.org/stable/41733071 |journal=Revue Archéologique |volume=18 |pages=1–17 |jstor=41733071 |issn=0035-0737}}</ref> agus fosta nach bhfuil gaol idir an ainm agus trí inscríbhinn eile, .i. ATEBODVAE, ATEBODVVS agus ATEBODVI, as an Ostair agus an Slóivéin.<ref>[[Corpus Inscriptionum Latinarum]], CIL III 5247, 4732, 5386; [http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110719103520/http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253 |date=19ú Iúil 2012}}</ref> '' As [[Gaillis]], the name Cathubodua is believed to be ''cath-badhbh''.<ref>{{cite book |first=Georges |last=Dottin |authorlink=Georges Dottin |year=1918 |title=La Langue Gauloise, Grammaire, Textes et Glossaire |location=Paris |publisher=Librairie C. Klincksieck |page=[https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft/page/235 235], 244 |url=https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft}}</ref><ref name="arbre">{{lua idirlín |url=http://www.arbre-celtique.com/encyclopedie/cathubodua-4076.htm |teideal=Cathubodua |work=L'Arbre Celtique |dátarochtana=13ú Bealtaine 2015 |bliain=2015}}</ref> derived from the [[Prótai-Cheiltis]] *''katu-bodwā''.<ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |teideal=Proto-Celtic—English lexicon |publisher=[[University of Wales]] |work=Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies |archive-url=https://web.archive.org/web/20060202020346/http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |archive-date=2a Feabhra 2006 |page=16 |dáta=12ú Meitheamh 2012 |dátarochtana=27ú Bealtaine 2005 |url-status=live }}</ref><ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |teideal=Project 5: The Celtic Languages And Cultural Identity: A Multidisciplinary Synthesis |dáta=22ú Nollaig 2014 |dátarochtana=21d Meitheamh 2019 |work=[[Ollscoil na Breataine Bige]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310203645/http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |archive-date=10ú Márta 2007 |url-status=live }}</ref> I d[[teangacha Gaelacha]], the element *''bodwā'' appears to be the root of the name [[Badhbh]], while the masculine form *''bodwos'' developed into [[Bodb Derg|Bodhbh]]. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 2n43bs9xwt6t57dnj40b90dmws4yi9l 1085286 1085285 2022-08-21T09:59:53Z Marcas.oduinn 33120 /* Sanas */... ag aistriú wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} [[Bandia]] catha na [[an Ghaill|nGallach]] is ea '''Cathubodua''' ([[Prótai-Cheiltis]] *katu-bodwā, "cath-badhbh/préachán"). Is amhlaidh go bhfuil gaol idir í agus bandia na [[miotaseolaíocht na nGael|nGael]], [[Badb|Badhbh Catha]], a thuaradh cinniúint na ngaiscíoch roimh chath. == Sanas == Tagann an t-ainm Cathubodua as inscríbhinn amháin ag [[Mieussy]] in [[Haute Savoie]], oirthear [[an Fhrainc|na Fraince]],<ref name="arbre" /> a deir:<ref>{{cite book |title=The Ancient Irish Goddess of War |author=W. M. Hennessey |date=1870 |url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/aigw/aigw01.htm}}</ref> :[C]ATHVBODVAE AVG SERVILIA TERENTIA S L M Caithfear glacadh leis go bhfuil an túslitir 'C' ar iarraidh;<ref>{{Cite journal |last=Pictet |first=Adolphe |date=1868 |title=SUR UNE NOUVELLE DÉESSE GAULOISE DE LA GUERRE |url=https://www.jstor.org/stable/41733071 |journal=Revue Archéologique |volume=18 |pages=1–17 |jstor=41733071 |issn=0035-0737}}</ref> agus fosta nach bhfuil gaol idir an ainm agus trí inscríbhinn eile, .i. ATEBODVAE, ATEBODVVS agus ATEBODVI, as an Ostair agus an Slóivéin.<ref>[[Corpus Inscriptionum Latinarum]], CIL III 5247, 4732, 5386; [http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110719103520/http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253 |date=19ú Iúil 2012}}</ref> '' As [[Gaillis]], meastar gurb ionann Cathubodua agus ''cath-badhbh''.<ref>{{cite book |first=Georges |last=Dottin |authorlink=Georges Dottin |year=1918 |title=La Langue Gauloise, Grammaire, Textes et Glossaire |location=Paris |publisher=Librairie C. Klincksieck |page=[https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft/page/235 235], 244 |url=https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft}}</ref><ref name="arbre">{{lua idirlín |url=http://www.arbre-celtique.com/encyclopedie/cathubodua-4076.htm |teideal=Cathubodua |work=L'Arbre Celtique |dátarochtana=13ú Bealtaine 2015 |bliain=2015}}</ref> derived from the [[Prótai-Cheiltis]] *''katu-bodwā''.<ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |teideal=Proto-Celtic—English lexicon |publisher=[[University of Wales]] |work=Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies |archive-url=https://web.archive.org/web/20060202020346/http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |archive-date=2a Feabhra 2006 |page=16 |dáta=12ú Meitheamh 2012 |dátarochtana=27ú Bealtaine 2005 |url-status=live }}</ref><ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |teideal=Project 5: The Celtic Languages And Cultural Identity: A Multidisciplinary Synthesis |dáta=22ú Nollaig 2014 |dátarochtana=21d Meitheamh 2019 |work=[[Ollscoil na Breataine Bige]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310203645/http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |archive-date=10ú Márta 2007 |url-status=live }}</ref> I d[[teangacha Gaelacha]], is amhlaidh gur fréamh na n-ainmneacha [[Badhbh]] agus [[Bodb Derg|Bodhbh]] é an dara focal, ina fhoirmeacha baininscneach agus firinscneach, .i. *''bodwā'' agus *''bodwos'' faoi seach. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} 15mh3pyhigur97p8h9cenzrqq3j211b 1085287 1085286 2022-08-21T10:00:16Z Marcas.oduinn 33120 ... síol aistrithe wikitext text/x-wiki [[Bandia]] catha na [[an Ghaill|nGallach]] is ea '''Cathubodua''' ([[Prótai-Cheiltis]] *katu-bodwā, "cath-badhbh/préachán"). Is amhlaidh go bhfuil gaol idir í agus bandia na [[miotaseolaíocht na nGael|nGael]], [[Badb|Badhbh Catha]], a thuaradh cinniúint na ngaiscíoch roimh chath. == Sanas == Tagann an t-ainm Cathubodua as inscríbhinn amháin ag [[Mieussy]] in [[Haute Savoie]], oirthear [[an Fhrainc|na Fraince]],<ref name="arbre" /> a deir:<ref>{{cite book |title=The Ancient Irish Goddess of War |author=W. M. Hennessey |date=1870 |url=http://www.sacred-texts.com/neu/celt/aigw/aigw01.htm}}</ref> :[C]ATHVBODVAE AVG SERVILIA TERENTIA S L M Caithfear glacadh leis go bhfuil an túslitir 'C' ar iarraidh;<ref>{{Cite journal |last=Pictet |first=Adolphe |date=1868 |title=SUR UNE NOUVELLE DÉESSE GAULOISE DE LA GUERRE |url=https://www.jstor.org/stable/41733071 |journal=Revue Archéologique |volume=18 |pages=1–17 |jstor=41733071 |issn=0035-0737}}</ref> agus fosta nach bhfuil gaol idir an ainm agus trí inscríbhinn eile, .i. ATEBODVAE, ATEBODVVS agus ATEBODVI, as an Ostair agus an Slóivéin.<ref>[[Corpus Inscriptionum Latinarum]], CIL III 5247, 4732, 5386; [http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110719103520/http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/offen/suchen2.html?hdnr=039253 |date=19ú Iúil 2012}}</ref> '' As [[Gaillis]], meastar gurb ionann Cathubodua agus ''cath-badhbh''.<ref>{{cite book |first=Georges |last=Dottin |authorlink=Georges Dottin |year=1918 |title=La Langue Gauloise, Grammaire, Textes et Glossaire |location=Paris |publisher=Librairie C. Klincksieck |page=[https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft/page/235 235], 244 |url=https://archive.org/details/lalanguegauloise00dottuoft}}</ref><ref name="arbre">{{lua idirlín |url=http://www.arbre-celtique.com/encyclopedie/cathubodua-4076.htm |teideal=Cathubodua |work=L'Arbre Celtique |dátarochtana=13ú Bealtaine 2015 |bliain=2015}}</ref> derived from the [[Prótai-Cheiltis]] *''katu-bodwā''.<ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |teideal=Proto-Celtic—English lexicon |publisher=[[University of Wales]] |work=Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies |archive-url=https://web.archive.org/web/20060202020346/http://www.wales.ac.uk/documents/external/cawcs/pcl-moe.pdf |archive-date=2a Feabhra 2006 |page=16 |dáta=12ú Meitheamh 2012 |dátarochtana=27ú Bealtaine 2005 |url-status=live }}</ref><ref>{{lua idirlín |url=http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |teideal=Project 5: The Celtic Languages And Cultural Identity: A Multidisciplinary Synthesis |dáta=22ú Nollaig 2014 |dátarochtana=21d Meitheamh 2019 |work=[[Ollscoil na Breataine Bige]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310203645/http://www.wales.ac.uk/newpages/EXTERNAL/E4504.asp |archive-date=10ú Márta 2007 |url-status=live }}</ref> I d[[teangacha Gaelacha]], is amhlaidh gur fréamh na n-ainmneacha [[Badhbh]] agus [[Bodb Derg|Bodhbh]] é an dara focal, ina fhoirmeacha baininscneach agus firinscneach, .i. *''bodwā'' agus *''bodwos'' faoi seach. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Déithe Ceilteacha]] {{síol}} lkgkexekoizgx74gb3jk2nolbr5bjjg 0 103973 1083885 1083863 2022-08-20T12:13:59Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki Is éard is '''leithlisiú sóisialta''' ann ná easpa teagmhála iomlán nó gar-iomlán idir duine aonair agus [[Sochaí|an tsochaí]]. Tá sé difriúil ón uaigneas, rud a léiríonn easpa teagmhála sealadaí agus neamhdheonaí le daoine eile ar fud an domhain. Is féidir le leithlisiú sóisialta a bheith ina fhadhb do dhaoine aonair d'aois ar bith, cé go bhféadfadh siomptóim a bheith difriúil de réir aoisghrúpa. <ref name="nytimes">{{Cite news-en|url=https://www.nytimes.com/2016/12/22/upshot/how-social-isolation-is-killing-us.html|title=How Social Isolation Is Killing Us|date=2016-12-22|work=The New York Times|access-date=January 26, 2017}}</ref> ==Tagairtí== [[Catagóir:Gaoil idirphearsanta]] <references /> 4sqy3bpp767tw03heu9b9wlhzrc1qmd 0 103974 1085290 1083866 2022-08-21T10:04:28Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */ wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[myth]]s belonging to the [[Celts|Celtic peoples]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, pp. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[Iron Age Europe|Iron Age]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of [[Continental Celts|continental Celtic]] peoples, such as the [[Gauls]] and [[Celtiberians]], did not survive their conquest by the [[Roman Empire]], the loss of their [[Celtic languages]] and their subsequent conversion to [[Christianity]]. Only remnants are found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Insular Celts|Insular Celtic]] peoples (the [[Gaels]] of [[Ireland]] and [[Scotland]]; the [[Celtic Britons]] of western [[Great Britain|Britain]] and [[Brittany]]). They preserved some of their myths in [[oral lore]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[Middle Ages]]. [[Irish mythology]] has the largest written body of myths, followed by [[Welsh mythology]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Children of [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Children of [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with Lugus, [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos, [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos, and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Celtic Otherworld|Otherworld]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[Celtic polytheism|Celtic religion]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Roman mythology|Roman gods]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Celtic languages]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[Goidelic languages]], represented chiefly by [[Irish mythology]]<ref>{{cite book|last=O'Rahilly|first=T. F.|title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971|publisher=Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies|isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Mythological Cycle]] ** [[Ulster Cycle]] ** [[Fenian Cycle]] ** [[Cycles of the Kings]] * mythology in [[Brittonic languages]] ** [[Welsh mythology]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 BCE to 50 CE. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum, France]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaulish]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using [[Greek alphabet|Greek]], [[Latin alphabet|Latin]] and [[Old Italic script|North Italic]] alphabets was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[druid]]s, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book|last=Chadwick|first=Nora Kershaw|title=The Celts|year=1970|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-021211-2|page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[deity|deities]] discovered in [[Gaul]] (modern [[France]] and [[Northern Italy]]), [[Roman Britain|Britain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[Wales]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Christianity]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book|last=Jackson|first=Kenneth Hurlstone|title=A Celtic Miscellany|year=1971|publisher=Penguin Classics|isbn=0-14-044-247-2|pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomorians]], which forms the basis for the text ''[[Cath Maige Tuired]]'', "The Battle of Mag Tuireadh", as well as portions of the history-focused ''[[Lebor Gabála Érenn]]'' (Book of Invasions). The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[the Dagda]].<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> The Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Irish mythology]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[English Civil War]] era), it was long thought to be a representation of the Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Hercules]] ([[Heracles]]), with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[Gaul]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. ===The Morrígan=== '' [[The Morrígan]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends|year=1999|publisher= Constable & Robinson Ltd|</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain]], [[Macha]], and [[Badb]] (among other, less common names), with each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Banshee]] * [[Cantabrian mythology]] * [[Celtic Christianity]] * [[Fisher King]] * [[Niskai]] * [[Triskelion]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] ogwthnb1kajyf54nymj8e5szn2ixoe0 1085291 1085290 2022-08-21T10:22:10Z Marcas.oduinn 33120 ... naisc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[Celtic polytheism|Celtic religion]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Roman mythology|Roman gods]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Celtic languages]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[Goidelic languages]], represented chiefly by [[Irish mythology]]<ref>{{cite book|last=O'Rahilly|first=T. F.|title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971|publisher=Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies|isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Mythological Cycle]] ** [[Ulster Cycle]] ** [[Fenian Cycle]] ** [[Cycles of the Kings]] * mythology in [[Brittonic languages]] ** [[Welsh mythology]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 BCE to 50 CE. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum, France]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaulish]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using [[Greek alphabet|Greek]], [[Latin alphabet|Latin]] and [[Old Italic script|North Italic]] alphabets was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[druid]]s, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book|last=Chadwick|first=Nora Kershaw|title=The Celts|year=1970|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-021211-2|page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[deity|deities]] discovered in [[Gaul]] (modern [[France]] and [[Northern Italy]]), [[Roman Britain|Britain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[Wales]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Christianity]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book|last=Jackson|first=Kenneth Hurlstone|title=A Celtic Miscellany|year=1971|publisher=Penguin Classics|isbn=0-14-044-247-2|pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomorians]], which forms the basis for the text ''[[Cath Maige Tuired]]'', "The Battle of Mag Tuireadh", as well as portions of the history-focused ''[[Lebor Gabála Érenn]]'' (Book of Invasions). The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[the Dagda]].<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> The Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Irish mythology]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[English Civil War]] era), it was long thought to be a representation of the Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Hercules]] ([[Heracles]]), with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[Gaul]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. ===The Morrígan=== '' [[The Morrígan]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends|year=1999|publisher= Constable & Robinson Ltd|</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain]], [[Macha]], and [[Badb]] (among other, less common names), with each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Banshee]] * [[Cantabrian mythology]] * [[Celtic Christianity]] * [[Fisher King]] * [[Niskai]] * [[Triskelion]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] sbvm1bmzufqlkornreafgeednivzwsd 1085297 1085291 2022-08-21T11:01:53Z Marcas.oduinn 33120 /* Léargas ginearálta */... naisc wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|ag aistriú go Gaeilge}} '' '''Celtic mythology''' is the body of [[miotas]]s belonging to the [[na Ceiltigh]].<ref name="Cunliffe">Cunliffe, Barry, (1997) ''The Ancient Celts''. Oxford, [[Oxford University Press]] {{ISBN|0-19-815010-5}}, ll. 183 (religion), 202, 204–8.</ref> Like other [[an Iarannaois]] Europeans, Celtic peoples followed [[Ancient Celtic religion|a polytheistic religion]], having many gods and goddesses. The mythologies of Ceiltigh na Mór-roinne peoples, such as the [[Gallaigh]] and [[Ceiltibéaraigh]], did not survive their conquest by the [[Impireacht na Róimhe]], the loss of a d[[Teangacha Ceilteacha]] and their subsequent conversion to [[Críostaíocht]]. Remnants are only found in Greco-Roman sources and archaeology. Most surviving Celtic mythology belongs to the [[Ceiltigh na nOileán]] peoples (the [[Gaeil]] of [[Éire]] agus [[Alba]]; the [[na Briotanaigh Cheilteacha]] of western [[An Bhreatain]] agus [[an Bhriotáin]]). They preserved some of their myths in [[béaloideas]], which were eventually written down by Christian scribes in the [[an Mheánaois]]. [[Miotaseolaíocht na nGael]] has the largest written body of myths, followed by [[miotaseolaíocht na Breataine Bige]]. '' The supernatural race called the [[Tuatha Dé Danann]] are believed to be based on the main Celtic gods of Ireland, while many Welsh characters belong either to the Plant Dôn ("Clann [[Dôn]]") and the Plant Llŷr ("Clann [[Llŷr]]"). Some figures in Insular Celtic myth have ancient continental parallels: Irish [[Lugh]] and Welsh [[Lleu]] are cognate with [[Lugus]]; [[Goibniu]] and [[Gofannon]] with Gobannos; [[Aengus|Macán]] and [[Mabon ap Modron|Mabon]] with Maponos; and so on. One common figure is the [[sovereignty goddess]], who represents the land and bestows sovereignty on a king by marrying him. The [[Alltar]] is also a common motif; a parallel realm of the supernatural races, which is visited by some mythical heroes. Celtic myth influenced later [[Ábhar na Breataine|Arthurian legend]]. == Léargas ginearálta == [[Íomhá:Gaul god Sucellus.jpg|mion|deis|The Celtic god [[Sucellus]]]] '' Though the Celtic world at its height covered much of western and central Europe, it was not politically unified nor was there any substantial central source of cultural influence or homogeneity; as a result, there was a great deal of variation in local practices of [[ildiachas Ceilteach]] (although certain motifs, for example the god [[Lugh]], appear to have diffused throughout the Celtic world). Inscriptions of more than three hundred deities, often equated with their Roman counterparts, have survived, but of these most appear to have been ''[[genius loci|genii locorum]]'', local or tribal gods, and few were widely worshiped. However, from what has survived of Celtic mythology, it is possible to discern commonalities which hint at a more unified pantheon than is often given credit. '' The nature and functions of these ancient gods can be deduced from their names, the location of their inscriptions, their [[iconography]], the [[Miotaseolaíocht na Róimhe]] they are equated with, and similar figures from later bodies of Celtic mythology. '' Celtic mythology is found in a number of distinct, if related, subgroups, largely corresponding to the branches of the [[Teangacha Ceilteacha]]: * Ancient Celtic religion (known primarily through archaeological sources rather than through written mythology) * mythology in [[teangacha Gaelacha]], represented chiefly by [[Miotaseolaíocht na nGael]]<ref>{{cite book |last=O'Rahilly |first=T. F. |title=Early Irish History and Mythology|year=1984 |orig-year= 1946, 1964, 1971 |publisher=Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath |isbn=0-901282-29-4}}</ref> (also shared with [[Scottish mythology]]) ** [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]] ** [[An Rúraíocht]] ** [[An Fhiannaíocht]] ** [[Scéalaíocht na Ríthe]] * mythology in [[Teangacha Briotainice]] ** [[Miotaseolaíocht na Breataine Bige]] ** [[Cornish mythology]] ** [[Breton mythology]] == Foinsí stairiúla == [[Íomhá:Rouelle votive wheels.jpg|mion|'' Votive Celtic wheels thought to correspond to the cult of [[Taranis]]. Thousands of such wheels have been found in sanctuaries in [[Gallia Belgica]], dating from 50 BCE to 50 CE. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum, France]] ]] '' As a result of the scarcity of surviving materials bearing written [[Gaulish]], it is surmised that the most of the Celtic writings were destroyed by the Romans, though a written form of Gaulish using [[Greek alphabet|Greek]], [[Latin alphabet|Latin]] and [[Old Italic script|North Italic]] alphabets was used (as evidenced by votive items bearing inscriptions in Gaulish and the [[Coligny calendar]]).<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=166–167}}</ref> [[Julius Caesar]] attests to the literacy of the Gauls, but also wrote that their priests, the [[druid]]s, were forbidden to use writing to record certain verses of religious significance<ref>{{cite book|last=Chadwick|first=Nora Kershaw|title=The Celts|year=1970|publisher=Penguin Books|isbn=978-0-14-021211-2|page=149}}</ref> (Caesar, ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' 6.14) while also noting that the [[Helvetii]] had a written census (Caesar, ''De Bello Gallico'' 1.29). '' Rome introduced a more widespread habit of public inscriptions, and broke the power of the druids in the areas it conquered; in fact, most inscriptions to [[deity|deities]] discovered in [[Gaul]] (modern [[France]] and [[Northern Italy]]), [[Roman Britain|Britain]] and other formerly (or presently) Celtic-speaking areas post-date the Roman conquest. '' Though early Gaels in Ireland and parts of [[Wales]] used [[Ogham]] script to record short inscriptions (largely personal names), more sophisticated literacy was not introduced to Celtic areas that had not been conquered by Rome until the advent of [[Christianity]]. Indeed, many Gaelic myths were first recorded by Christian monks, albeit without most of their original religious meanings.<ref>{{cite book|last=Ross|first=Anne|title=Everyday Life of the Pagan Celts|year=1972|publisher=Carousel Books|isbn=0-552-54021-8|pages=168–170}}</ref> == Miotaseolaíocht na nGael == {{príomhalt|Miotaseolaíocht na nGael}} [[Íomhá:Ferdiad.jpg|mion|Cuchulainn carries Ferdiad across the river]] '' The oldest body of myths stemming from the Heroic Age is found only from the early medieval period of Ireland.<ref>{{cite book|last=Jackson|first=Kenneth Hurlstone|title=A Celtic Miscellany|year=1971|publisher=Penguin Classics|isbn=0-14-044-247-2|pages=[https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27 27–28]|url=https://archive.org/details/celticmiscellany00jack/page/27}}</ref> As Christianity began to take over, the gods and goddesses were slowly eliminated as such from the culture. What survives includes material dealing with the [[Tuatha Dé Danann]] and the [[Fomorians]], which forms the basis for the text ''[[Cath Maige Tuired]]'', "The Battle of Mag Tuireadh", as well as portions of the history-focused ''[[Lebor Gabála Érenn]]'' (Book of Invasions). The Tuatha Dé represent the functions of human society such as kingship, crafts and war, while the Fomorians represent chaos and wild nature. ===An Dagda=== '' The leader of the gods for the Irish pantheon appears to have been [[the Dagda]].<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=41}}</ref> The Dagda was the figure on which male humans and other gods were based because he embodied ideal Irish traits. Celtic gods were also considered to be a clan due to their lack of specialization and unknown origins. The particular character of the Dagda was as a figure of burlesque lampoonery in [[Irish mythology]], and some authors even conclude that he was trusted to be benevolent enough to tolerate jokes at his own expense. '' Irish tales depict the Dagda as a figure of power, armed with a club. In [[Dorset]] there is a famous outline of an [[phallus|ithyphallic]] giant called the [[Cerne Abbas Giant]] with a club cut into the chalky soil. While this was probably produced in relatively modern times ([[English Civil War]] era), it was long thought to be a representation of the Dagda. This has been called into question by recent studies which show that there may have been a representation of what looks like a large drapery hanging from the horizontal arm of the figure, leading to suspicion that this figure actually represents [[Hercules]] ([[Heracles]]), with the skin of the [[Nemean lion]] over his arm and carrying the club he used to kill it. In [[Gaul]], it is speculated that the Dagda is associated with [[Sucellus]], the striker, equipped with a hammer and cup. ===The Morrígan=== '' [[The Morrígan]] was a tripartite battle goddess of the Celts of Ancient Ireland and Scotland.<ref>{{cite book|last=Geddes & Grosset Ltd|title=Dictionary of the Celts|year=1997|publisher=Brockhampton Press London|isbn=1-86019-709-4|pages=130}}</ref><ref>Mammoth Book of Celtic Myths and Legends|year=1999|publisher= Constable & Robinson Ltd|</ref> She was known as the Morrígan, but the different sections she was divided into were also referred to as [[Nemain]], [[Macha]], and [[Badb]] (among other, less common names), with each representing different aspects of combat. She is most commonly known for her involvement in the ''[[Táin Bó Cúailnge]]''. === Lugh === [[Íomhá:Lugh spear Millar.jpg|mion|deis|x216px|''Lugh's Magic Spear''; léaráid le H. R. Millar]] '' The god appearing most frequently in the tales is [[Lugh]]. He is evidently a residual of the earlier, more widespread god [[Lugus]], whose diffusion in Celtic religion is apparent from the number of place names in which his name appears, occurring across the Celtic world. The most famous of these are the cities of [[Lugdunum]] (the modern French city of [[Lyon]]), Lugdunum Batavorum ([[Brittenburg]], 10 kilometers west of [[Leiden]] in the [[Netherlands]]) and [[Lugo|Lucus Augusti]] ({{lang-el|Λοuκος Λuγούστον}}, the modern Galician city of [[Lugo]]). Lug is described in the Celtic myths as the last to be added to the list of deities. In Ireland a festival called the [[Lughnasadh]] ({{lang-ir|Lúnasa}} "August") was held in his honor. === Eile === '' Other important goddesses include [[Brigid]], the Dagda's daughter; [[Aibell]], [[Áine]], [[Macha]], and the sovereign goddess, [[Ériu]]. Notable is [[Epona]], the horse goddess, celebrated with horse races at the summer festival. Significant Irish gods include [[Nuada Airgetlám]], the first king of the Tuatha Dé Danann; [[Goibniu]], the smith and brewer; [[Dian Cecht]], the patron of healing; and the sea god [[Manannán mac Lir]]. == Miotaseolaíocht na Breataine Bige == {{príomhalt|Welsh mythology}} [[Íomhá:Ler swans Millar.jpg|mion|deis|upright|'' An illustration of [[Llŷr]] and the swans by H. R. Millar]] [[Íomhá:Jesus-College-MS-111 00379 190r (cropped) Geraint.jpg|mion|clé|'' Opening lines of one of the Mabinogi tales from the [[Red Book of Hergest]]:<br />''Gereint vab Erbin. Arthur a deuodes dala llys yg Caerllion ar Wysc...'' <br />(Geraint the son of Erbin. Arthur was accustomed to hold his Court at Caerlleon upon Usk...)]] '' Important reflexes of British mythology appear in the [[Four Branches of the Mabinogi]], especially in the names of several characters, such as [[Rhiannon]], [[Teyrnon]], and [[Brân the Blessed]] (''Bendigeidfran'', "Bran [Crow] the Blessed"). Other characters, in all likelihood, derive from mythological sources, and various episodes, such as the appearance of [[Arawn]], a king of the Otherworld seeking the aid of a mortal in his own feuds, and the tale of the hero who cannot be killed except under seemingly contradictory circumstances, can be traced throughout [[Proto-Indo-European mythology]]. The children of [[Llŷr]] ("Sea" = Irish [[Ler (mythology)|Ler]]) in the Second and Third Branches, and the children of [[Dôn]] ([[Danu (Irish goddess)|Danu]] in Irish and earlier Indo-European tradition) in the Fourth Branch are major figures, but the tales themselves are not primary mythology. '' While further mythological names and references appear elsewhere in Welsh narrative and tradition, especially in the tale of ''[[Culhwch and Olwen]]'', where we find, for example, [[Mabon ap Modron]] ("Divine Son of the Divine Mother"), and in the collected [[Welsh Triads]], not enough is known of the British mythological background to reconstruct either a narrative of creation or a coherent pantheon of British deities. Indeed, though there is much in common with Irish myth, there may have been no unified British mythological tradition ''per se''. Whatever its ultimate origins, the surviving material has been put to good use in the service of literary masterpieces that address the cultural concerns of [[Wales]] in the early and later Middle Ages. ==Remnants of Gaulish and other mythology== {{príomhalt|Gallo-Roman religion}} [[Íomhá:Taranis Jupiter with wheel and thunderbolt Le Chatelet Gourzon Haute Marne.jpg|mion|clé|upright|'' [[Taranis]] (with Celtic wheel and [[thunderbolt]]), Le Chatelet, Gourzon, [[Haute-Marne]], France]] '' The Celts also worshiped a number of deities of which little more is known than [[list of Celtic deities|their names]]. Classical writers preserve a few fragments of legends or myths that may possibly be Celtic.<ref name="Duval">{{cite book |first=Paul-Marie |last=Duval |year=1993 |title=Les dieux de la Gaule |trans-title=The Gods of Gaul |publisher=Éditions Payot |location=Paris, FR |isbn=2-228-88621-1 |pages=94–98}}</ref> '' According to the Syrian rhetorician [[Lucian]], [[Ogmios]] was supposed to lead a band of men chained by their ears to his tongue as a symbol of the strength of his eloquence. '' The first-century Roman poet [[Lucan]] mentions the gods [[Taranis]], [[Toutatis|Teutates]] and [[Esus]], but there is little Celtic evidence that these were important deities. '' A number of [[objet d'art|objets d'art]], coins, and altars may depict scenes from lost myths, such as the representations of [[Tarvos Trigaranus]] or of an equestrian ‘[[Jupiter (mythology)|Jupiter]]’ surmounting the [[Anguiped]] (a snake-legged human-like figure). The [[Gundestrup cauldron]] has been also interpreted mythically.<ref>{{cite journal |first=G.S. |last=Olmsted |title=The Gundestrup version of ''Táin Bó Cuailnge'' |journal=[[Antiquity (journal)|Antiquity]] |year=1976 |volume=50 |issue=198 |pages=95–103|doi=10.1017/S0003598X00070836 }}</ref> '' Along with dedications giving us god names, there are also deity representations to which no name has yet been attached. Among these are images of a three-headed or three-faced god, a squatting god, a god with a snake, a god with a wheel, and a horseman with a kneeling giant.<ref name="Powell">{{cite book |author=Powell, T.G.E. |author-link=T. G. E. Powell|title=The Celts |publisher=Thames & Hudson |place=London, UK |year=1958}}</ref> Some of these images can be found in [[Bronze Age|Late Bronze Age]] [[Bog|peat bogs]] in Britain,<ref name="Chadwick">{{cite book |author=Chadwick, Nora |title=The Celts |publisher=Pelican Books |year=1970}}</ref> indicating the symbols were both pre-Roman and widely spread across Celtic culture. The distribution of some of the images has been mapped and shows a pattern of central concentration of an image along with a wide scatter indicating these images were most likely attached to specific tribes and were distributed from some central point of tribal concentration outward along lines of trade. The image of the three-headed god has a central concentration among the Belgae, between the Oise, Marne and Moselle rivers. The horseman with the kneeling giant is centered on either side of the Rhine. These examples seem to indicate regional preferences of a common image stock.<ref name="Powell"/> {{clear}} ===Julius Caesar on Celtic gods and their significance=== [[Íomhá:Rouelle d or Balesme Haute Marne.jpg|mion|deis|'' Golden Celtic wheel with symbols, Balesme, [[Haute-Marne]]. [[National Archaeological Museum (France)|National Archaeological Museum]]]] '' The classic entry about the Celtic gods of Gaul is by [[Julius Caesar]]'s history of his war in Gaul.<ref>{{cite book |author-link=Julius Caesar |first=Gaius Julius |last=Caesar |title=[[Commentarii de Bello Gallico]] |orig-date=52–51 BCE |trans-title=The Gallic War}}</ref> In this he names the five principal gods worshiped in Gaul (according to the [[interpretatio graeca|practice of his time]], he gives the names of the closest equivalent Roman gods) and describes their roles: '' [[Mercury (mythology)|Mercury]] was the most venerated of all the deities and numerous representations of him were to be discovered. Mercury was seen as the originator of all the arts (and is often taken to refer to [[Lugus]] for this reason), the supporter of adventurers and of traders, and the mightiest power concerning trade and profit. '' Next, the Gauls revered [[Apollo]], [[Mars (mythology)|Mars]], [[Jupiter (mythology)|Jupiter]], and [[Minerva]]. Among these divinities Caesar described the Celts as holding roughly equal views as did other populations: Apollo dispels sickness, Minerva encourages skills, Jupiter governs the skies, and Mars influences warfare. MacBain argues that Apollo corresponds to [[Lugh|Irish Lugh]], Mercury to [[Manannan mac Lir]], Jupiter to [[the Dagda]], Mars to [[Neit]], and Minerva to [[Brigit]].<ref>{{cite book |last=MacBain |first=Alexander |title=Celtic Mythology and Religion |year=1976 |publisher=Folcroft Library Editions |isbn=0-8414-6043-4 |pages=69–75}}</ref> '' In addition to these five, Caesar mentions that the Gauls traced their ancestry to [[Dīs Pater]]<ref>{{cite book |last=Ross |first=Anne |title=Everyday Life of the Pagan Celts |year=1972 |publisher=Carousel Books |isbn=0-552-54021-8 |pages=208}}</ref> (possibly Irish [[Donn]]). == Féach freisin == * [[Banshee]] * [[Cantabrian mythology]] * [[Celtic Christianity]] * [[Fisher King]] * [[Niskai]] * [[Triskelion]] == Foinsí == * de Vries, Jan, ''Keltische Religion'' (1961). *Duval, Paul-Marie, ''Les Dieux de la Gaule'', new ed. updated and enlarged (1976) *Mac Cana, Proinsias. ''Celtic Mythology''. New York: Hamlyn, 1970. {{ISBN|0-600-00647-6}} *Mac Cana, Proinsias, ''The Learned Tales of Medieval Ireland'' (Irish Literature – Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): {{ISBN|1-85500-120-9}} *MacKillop, James, ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}} *[[Bernhard Maier (religious studies professor)|Maier, Bernhard]], ''Dictionary of Celtic religion and culture'', Boydell & Brewer 1997 {{ISBN|978-0-85115-660-6}} *O'Rahilly, Thomas F. ''Early Irish History and Mythology'' (1991, reissued 1971) *Rolleston, T.W. ''Celtic Myths and Legend''s. Dover Publications Inc. (1911, 1990 reprint). {{ISBN|0486265072}} *[[John Rhys|Rhys, John]], ''Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom'' 3rd ed. (1898, reprinted 1979) *Sjoestedt, M. L., ''Gods and Heroes of the Celts''. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. {{ISBN|1-85182-179-1}} *Squire, Charles. ''Celtic Myth and Legend''. Newcastle Publishing Co. 1975. {{ISBN|0-87877-030-5}} *Stercks, Claude, ''Éléments de cosmogonie celtique'' (1986) *[[Joseph Vendryes|Vendryes, Joseph]]; Ernest Tonnelat & [[B.-O. Unbegaun]] ''Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves'' (1948) == Naisc sheachtracha == *[http://www.unc.edu/celtic/catalogue/Gundestrup/kauldron.html Celtic Art & Cultures]: a detailed description of the [[Gundestrup cauldron]] *[https://web.archive.org/web/20100209003822/http://draeconin.com/database/celtreli.htm Celtic Religion – What Information do we really have] *[http://www.conjure.com/whocelts.html What We Don't Know About the Ancient Celts] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Na Ceiltigh]] qngxqlpbmkrnr2fj5bd68fzu42gjlyo 0 103975 1083872 2022-08-20T12:01:20Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Ceann Tórr]] go [[Ceann Tòrr]]: gd wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ceann Tòrr]] prya75al0p88y43434akpojjzn5vydh 0 103976 1083878 2022-08-20T12:05:09Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1105208962|Psychological trauma]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new)|name=Psychological trauma|synonyms=|image=|caption=|field=[[Psychiatry]], [[psychology]]|pronounce=|symptoms=|complications=|onset=|duration=|causes=|risks=|diagnosis=|differential=|prevention=|treatment=|medication=|prognosis=|frequency=|deaths=}} Is [[Mothúchán|freagairt mhothúchánach]] é tráma '''síceolaíoch nó tráma''' '''meabhrach''' ar eachtra anacrach nó ar shraith eachtraí, mar thimpistí, [[éigniú]] nó tubaistí nádúrtha . Is gnách go mbíonn frithghníomhartha cosúil le [[turraing]] shíceolaíoch agus séanadh síceolaíoch . I measc na bhfrithghníomhartha níos fadtéarmaí tá mothúcháin nach féidir a thuar, spléachtaí siar, deacrachtaí le caidreamh idirphearsanta agus uaireanta comharthaí fisiceacha lena n-áirítear [[tinneas cinn]] nó masmas . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.apa.org/topics/trauma|title=Trauma and Shock|work=American Psychological Association|access-date=2022-03-21}}</ref> [[Catagóir:Neamhoird imní]] [[Catagóir:Leathanaigh le haistriúcháin neamh-measúnaithe]] 3f4v2z99waod1hnoqj9el299dckgvz4 1083886 1083878 2022-08-20T12:24:37Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Galar}} Is [[Mothúchán|freagairt mhothúchánach]] é '''tráma síceolaíoch''' nó '''tráma meabhrach''' ar eachtra anacrach nó ar shraith eachtraí, mar thimpistí, [[éigniú]] nó tubaistí nádúrtha. Is gnách go mbíonn frithghníomhartha ann cosúil le [[turraing]] shíceolaíoch agus séanadh síceolaíoch. I measc na bhfrithghníomhartha níos fadtéarmaí tá [[Mothúchán|mothúcháin]] nach féidir a thuar, spléachtaí siar, deacrachtaí le caidreamh idirphearsanta agus uaireanta comharthaí fisiceacha lena n-áirítear [[tinneas cinn]] nó masmas. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.apa.org/topics/trauma|title=Trauma and Shock|work=American Psychological Association|access-date=2022-03-21}}</ref> ==Tagairtí== [[Catagóir:Neamhoird imní]] [[Catagóir:Strus síceolaíoch]] [[Catagóir:Drochíde]] [[Catagóir:Bulaíocht]] [[Catagóir:Comhairleoireacht]] [[Catagóir:neamhoird imní]] [[Catagóir:neamhord struis iarthrámaigh]] [[Catagóir:Íospairteolaíocht ]] [[Catagóir:Cineálacha trámaí]] [[Catagóir:Eispéiris dhíobhálacha óige]] bmy8tfmy1wdizz3ubae7v5taunebij2 0 103978 1084076 2022-08-20T13:00:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Hóipeach]] go [[Hóipigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Hóipigh]] nycgldov9lm0m4jj4nlmfomx4jok6qb 0 103979 1084078 2022-08-20T13:01:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Aruacach]] go [[Aruacaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Aruacaigh]] 0oquic8epe3ti9842y0kw3eoveds2zc 0 103980 1084080 2022-08-20T13:02:32Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Móháic]] go [[Móhácaigh]]: NEID, etc. wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Móhácaigh]] 9al99sfd4zosprqnerumz95ijz45oex 0 103981 1084083 2022-08-20T13:05:30Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Máihícis]] go [[An Mhóháicis]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An Mhóháicis]] 3vj5bibltwlfbzs3y5pynxopyokntz0 0 103982 1084089 2022-08-20T13:12:46Z Dowlinme 27972 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1105047739|Rhasidat Adeleke]]" wikitext text/x-wiki Is rábálaí Éireannach í '''Rhasidat Adeleke''' a rugadh ar 29 Lúnasa 2002.<ref name="Balls">{{Cite web-en|url=https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|title=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Have Won In 2018|author=Dodge|first=John|date=18 October 2018|work=balls.ie|archive-url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|archive-date=1 November 2018}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|title=The Irish teen with the world at her feet}}</ref> == Gairm == Bhuaigh sí bonn airgid sa rás [[Craobhchomórtas Faoi 20 an Domhain IAAF 2018 – sealaíochta 4 × 100 méadar na mBan|sealaíochta 4 x 100m]] le Molly Scott, [[Gina Akpe-Moses]], [[Ciara Neville]] agus Patience Jumbo-Gula ag Craobhchomórtas Domhanda i [[Tampere]], [[an Fhionlainn]] sa bhliain 2018.<ref>{{Cite web-en|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/6082/AT-4X1-W-f----.RS6.pdf?v=-1092051701|title=4 x 100 Metres Relay Women – Final – Results|date=14 July 2018|publisher=[[International Association of Athletics Federations|IAAF]]|access-date=1 November 2018}}</ref><ref name="golden run">{{Cite news-en|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|title='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|author=O'Keeffe|first=Alan|date=22 July 2018|work=[[Independent.ie]]|access-date=1 November 2018}}</ref> agus bonn óir sa 200m ag Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa 2018 i Győr, [[an Ungáir]].<ref name="Balls">{{Cite web-en|url=https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|title=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Have Won In 2018|author=Dodge|first=John|date=18 October 2018|work=balls.ie|archive-url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|archive-date=1 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDodge2018">Dodge, John (18 October 2018). [https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998 "What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Have Won In 2018"]. ''balls.ie''. [https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998 Archived] from the original on 1 November 2018.</cite></ref><ref>{{Cite news-en|url=http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018|title=15-year-old Rhasidat Adeleke storms to 200m gold for Ireland at European Championships|date=7 July 2018|work=[[The42.ie]]|access-date=1 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707213015/http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018/|archive-date=7 July 2018}}</ref> Sa bhliain 2021 bhuaigh sí an rás 100m agus an rás 200m araon ag Craobhchomórtais na hEorpa i [[Taillinn|Tallinn]] [[An Eastóin|na hEastóine]] agus ba sheaimpín náisiúnta í mar thoradh.<ref>{{Cite news-en|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/rhasidat-adeleke-shines-again-to-stake-her-claim-for-olympics-place-1.4604757|title=Rhasidat Adeleke shines again to stake her claim for Olympics place|author=O'Riordan|first=Ian|date=26 June 2021|language=en|work=[[The Irish Times]]|access-date=2021-07-16}}</ref><ref>{{Cite news-en|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235433-adeleke-eyes-european-glory-after-breezing-into-final/|title=Adeleke eyes European glory after breezing into final|date=2021-07-16|work=[[RTÉ Sport]]|access-date=2021-07-16}}</ref><ref>{{Cite news-en|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235560-rhasidat-adeleke-scorches-to-european-u20-gold/|title=Rhasidat Adeleke sprints to gold in 100m at European U20 Championships|date=2021-02-16|work=[[RTÉ Sport]]|access-date=2021-07-17}}</ref><ref>{{Cite news-en|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/ireland-s-rhasidat-adeleke-wins-european-sprint-double-1.4623762|title=Ireland's Rhasidat Adeleke wins European sprint double|author=O'Riordan|first=Ian|date=2021-07-21|work=[[The Irish Times]]|access-date=17 July 2021}}</ref> I mí Lúnasa 2022, bronnadh an cúigiú háit uirthi i gcluiche ceannais 400m ag Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa nuair a bhain sí curriarracht náisiúnta amach le 50.53 soicind.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.balls.ie/athletics/rhasidat-adeleke-european-final-521042|title=Rhasidat Adeleke Finishes Fifth In European 400m Final|author=Cassidy|first=Rory|language=en|work=Balls.ie|access-date=2022-08-17}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-5-5843033-Aug2022/|title=Rhasidat Adeleke breaks Irish 400m record with fifth-placed finish in European final|date=16 August 2022|work=The 42|access-date=17 August 2022}}</ref> == Cúlra == Rugadh Adeleke i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2002. Is as [[an Nigéir]] dá tuismitheoirí, Ade agus Prince Adeleke.<ref name="golden run">{{Cite news-en|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|title='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|author=O'Keeffe|first=Alan|date=22 July 2018|work=[[Independent.ie]]|access-date=1 November 2018}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFO'Keeffe2018">O'Keeffe, Alan (22 July 2018). [https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html "'I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run"]. ''[[Irish Independent|Independent.ie]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2018</span>.</cite></ref> Bhuaigh an rás 100m agus an rás 200m ag craobh na hÉireann fad is a bhí sí ag freastal ar Choláiste na Toirbhearta, Tír an [[Tír an Iúir|Iúir]].<ref name="golden run" /><ref name="new generation">{{Cite news-en|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/three-reasons-to-be-cheerful-for-the-future-of-irish-athletics-1.3170376|title=Three reasons to be cheerful for the future of Irish athletics Gina Akpe-Moses, Patience Jumbo-Gula and Rhasidat Adeleke represent new generation|author=O'Riordan|first=Ian|date=29 July 2017|work=[[The Irish Times]]|access-date=1 November 2018}}</ref> Is ball de Chlub Lúthchleasaíochta Thamhlachta í.<ref name="new generation" /><ref name="golden run" /><ref>{{Cite web-en|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|title=The Irish teen with the world at her feet|date=3 January 2022|work=The 42|access-date=4 January 2022}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2002]] [[Catagóir:Daoine beo]] dem0cs8kxyxfjvd7g81ucr5vwva9cto 1084108 1084089 2022-08-20T13:23:53Z Dowlinme 27972 tagairtí agus catagóirí wikitext text/x-wiki Is rábálaí Éireannach í '''Rhasidat Adeleke''' a rugadh ar 29 Lúnasa 2002.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Gairm == Bhuaigh sí bonn airgid sa rás sealaíochta 4 x 100m le Molly Scott, [[Gina Akpe-Moses]], [[Ciara Neville]] agus Patience Jumbo-Gula ag Craobhchomórtas Domhanda i [[Tampere]], [[an Fhionlainn]] sa bhliain 2018.<ref>{{Lua idirlín|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/6082/AT-4X1-W-f----.RS6.pdf|teideal=IAAF U20 4 x 100 Metres Relay Women - Final results|údar=IAAF|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|teideal='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|language=en|work=independent|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> agus bonn óir sa 200m ag Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa 2018 i Győr, [[an Ungáir]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20180707213015/http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018/|teideal=15-year-old Rhasidat Adeleke storms to 200m gold for Ireland at European Championships|dáta=2018-07-07|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Sa bhliain 2021 bhuaigh sí an rás 100m agus an rás 200m araon ag Craobhchomórtais na hEorpa i [[Taillinn|Tallinn]] [[An Eastóin|na hEastóine]] agus ba sheaimpín náisiúnta í mar thoradh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/rhasidat-adeleke-shines-again-to-stake-her-claim-for-olympics-place-1.4604757|teideal=Rhasidat Adeleke shines again to stake her claim for Olympics place|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke eyes European glory after breezing into final|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235433-adeleke-eyes-european-glory-after-breezing-into-final/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke sprints to 100m gold at Euro U20 Championships|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235560-rhasidat-adeleke-scorches-to-european-u20-gold/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/ireland-s-rhasidat-adeleke-wins-european-sprint-double-1.4623762|teideal=Ireland’s Rhasidat Adeleke wins European sprint double|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> I mí Lúnasa 2022, bronnadh an cúigiú háit uirthi i gcluiche ceannais 400m ag Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa nuair a bhain sí curriarracht náisiúnta amach le 50.53 soicind.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tg4.ie/en/other-brands/irish-news/?id=1316476|teideal=Curiarracht náisiúnta nua bainte amach ag bean óg as Éirinn {{!}} Nuacht TG4|language=ga|work=TG4|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.balls.ie/athletics/rhasidat-adeleke-european-final-521042|teideal=Rhasidat Adeleke Finishes Fifth In European 400m Final|údar=Rory Cassidy|language=en|work=Balls.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-5-5843033-Aug2022/|teideal=Rhasidat Adeleke breaks Irish 400m record with fifth-placed finish in European final|údar=Gavan Casey|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Cúlra == Rugadh Adeleke i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2002. Is as [[an Nigéir]] dá tuismitheoirí, Ade agus Prince Adeleke.<ref name=":0" /> Bhuaigh an rás 100m agus an rás 200m ag craobh na hÉireann fad is a bhí sí ag freastal ar Choláiste na Toirbhearta, Tír an [[Tír an Iúir|Iúir]].<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/three-reasons-to-be-cheerful-for-the-future-of-irish-athletics-1.3170376|teideal=Three reasons to be cheerful for the future of Irish athletics|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is ball de Chlub Lúthchleasaíochta Thamhlachta í.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2002]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mná Éireannacha]] {{DEFAULTSORT:Adeleke, Rhasidat}} oun7xtutxxfa1tlras8axkp3m5kqo7h 1084109 1084108 2022-08-20T13:25:55Z Dowlinme 27972 wd bosca sonraí wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí Éireannach í '''Rhasidat Adeleke''' a rugadh ar 29 Lúnasa 2002.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Gairm == Bhuaigh sí bonn airgid sa rás sealaíochta 4 x 100m le Molly Scott, [[Gina Akpe-Moses]], [[Ciara Neville]] agus Patience Jumbo-Gula ag Craobhchomórtas Domhanda i [[Tampere]], [[an Fhionlainn]] sa bhliain 2018.<ref>{{Lua idirlín|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/6082/AT-4X1-W-f----.RS6.pdf|teideal=IAAF U20 4 x 100 Metres Relay Women - Final results|údar=IAAF|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|teideal='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|language=en|work=independent|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> agus bonn óir sa 200m ag Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa 2018 i Győr, [[an Ungáir]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20180707213015/http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018/|teideal=15-year-old Rhasidat Adeleke storms to 200m gold for Ireland at European Championships|dáta=2018-07-07|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Sa bhliain 2021 bhuaigh sí an rás 100m agus an rás 200m araon ag Craobhchomórtais na hEorpa i [[Taillinn|Tallinn]] [[An Eastóin|na hEastóine]] agus ba sheaimpín náisiúnta í mar thoradh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/rhasidat-adeleke-shines-again-to-stake-her-claim-for-olympics-place-1.4604757|teideal=Rhasidat Adeleke shines again to stake her claim for Olympics place|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke eyes European glory after breezing into final|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235433-adeleke-eyes-european-glory-after-breezing-into-final/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke sprints to 100m gold at Euro U20 Championships|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235560-rhasidat-adeleke-scorches-to-european-u20-gold/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/ireland-s-rhasidat-adeleke-wins-european-sprint-double-1.4623762|teideal=Ireland’s Rhasidat Adeleke wins European sprint double|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> I mí Lúnasa 2022, bronnadh an cúigiú háit uirthi i gcluiche ceannais 400m ag Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa nuair a bhain sí curriarracht náisiúnta amach le 50.53 soicind.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tg4.ie/en/other-brands/irish-news/?id=1316476|teideal=Curiarracht náisiúnta nua bainte amach ag bean óg as Éirinn {{!}} Nuacht TG4|language=ga|work=TG4|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.balls.ie/athletics/rhasidat-adeleke-european-final-521042|teideal=Rhasidat Adeleke Finishes Fifth In European 400m Final|údar=Rory Cassidy|language=en|work=Balls.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-5-5843033-Aug2022/|teideal=Rhasidat Adeleke breaks Irish 400m record with fifth-placed finish in European final|údar=Gavan Casey|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Cúlra == Rugadh Adeleke i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2002. Is as [[an Nigéir]] dá tuismitheoirí, Ade agus Prince Adeleke.<ref name=":0" /> Bhuaigh an rás 100m agus an rás 200m ag craobh na hÉireann fad is a bhí sí ag freastal ar Choláiste na Toirbhearta, Tír an [[Tír an Iúir|Iúir]].<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/three-reasons-to-be-cheerful-for-the-future-of-irish-athletics-1.3170376|teideal=Three reasons to be cheerful for the future of Irish athletics|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is ball de Chlub Lúthchleasaíochta Thamhlachta í.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2002]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mná Éireannacha]] {{DEFAULTSORT:Adeleke, Rhasidat}} p2rxxiv4rtymh5rj16ar7lq7o1y2181 1084120 1084109 2022-08-20T13:35:47Z Dowlinme 27972 vicí-naisc wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí Éireannach í '''Rhasidat Adeleke''' a rugadh ar 29 Lúnasa 2002.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Gairm == Bhuaigh sí bonn airgid sa rás sealaíochta 4 x 100m le Molly Scott, [[Gina Akpe-Moses]], [[Ciara Neville]] agus Patience Jumbo-Gula ag Craobhchomórtas Domhanda i [[Tampere]], [[an Fhionlainn]] sa bhliain 2018.<ref>{{Lua idirlín|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/6082/AT-4X1-W-f----.RS6.pdf|teideal=IAAF U20 4 x 100 Metres Relay Women - Final results|údar=IAAF|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|teideal='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|language=en|work=independent|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> agus bonn óir sa 200m ag Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa 2018 i Győr, [[an Ungáir]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20180707213015/http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018/|teideal=15-year-old Rhasidat Adeleke storms to 200m gold for Ireland at European Championships|dáta=2018-07-07|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Sa bhliain 2021 bhuaigh sí an rás 100m agus an rás 200m araon ag Craobhchomórtais na hEorpa i [[Taillinn|Tallinn]] [[An Eastóin|na hEastóine]] agus ba sheaimpín náisiúnta í mar thoradh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/rhasidat-adeleke-shines-again-to-stake-her-claim-for-olympics-place-1.4604757|teideal=Rhasidat Adeleke shines again to stake her claim for Olympics place|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke eyes European glory after breezing into final|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235433-adeleke-eyes-european-glory-after-breezing-into-final/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke sprints to 100m gold at Euro U20 Championships|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235560-rhasidat-adeleke-scorches-to-european-u20-gold/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/ireland-s-rhasidat-adeleke-wins-european-sprint-double-1.4623762|teideal=Ireland’s Rhasidat Adeleke wins European sprint double|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> I mí Lúnasa 2022, bronnadh an cúigiú háit uirthi i gcluiche ceannais 400m ag Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa nuair a bhain sí curriarracht náisiúnta amach le 50.53 soicind.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tg4.ie/en/other-brands/irish-news/?id=1316476|teideal=Curiarracht náisiúnta nua bainte amach ag bean óg as Éirinn {{!}} Nuacht TG4|language=ga|work=TG4|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.balls.ie/athletics/rhasidat-adeleke-european-final-521042|teideal=Rhasidat Adeleke Finishes Fifth In European 400m Final|údar=Rory Cassidy|language=en|work=Balls.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-5-5843033-Aug2022/|teideal=Rhasidat Adeleke breaks Irish 400m record with fifth-placed finish in European final|údar=Gavan Casey|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Cúlra == Rugadh Adeleke i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2002. Is as [[an Nigéir]] dá tuismitheoirí, Ade agus Prince Adeleke.<ref name=":0" /> Bhuaigh an rás 100m agus an rás 200m ag craobh na hÉireann fad is a bhí sí ag freastal ar Choláiste na Toirbhearta, [[Tír an Iúir]].<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/three-reasons-to-be-cheerful-for-the-future-of-irish-athletics-1.3170376|teideal=Three reasons to be cheerful for the future of Irish athletics|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is ball de Chlub Lúthchleasaíochta [[Tamhlacht|Thamhlachta]] í.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2002]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mná Éireannacha]] {{DEFAULTSORT:Adeleke, Rhasidat}} jwjrs4inzo3vqrqgxykkm6rszk4jo5u 1084221 1084120 2022-08-20T14:15:28Z Dowlinme 27972 /* Gairm */ Réitíodh botún cló wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is rábálaí Éireannach í '''Rhasidat Adeleke''' a rugadh ar 29 Lúnasa 2002.<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Gairm == Bhuaigh sí bonn airgid sa rás sealaíochta 4 x 100m le Molly Scott, [[Gina Akpe-Moses]], [[Ciara Neville]] agus Patience Jumbo-Gula ag Craobhchomórtas Domhanda i [[Tampere]], [[an Fhionlainn]] sa bhliain 2018<ref>{{Lua idirlín|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/6082/AT-4X1-W-f----.RS6.pdf|teideal=IAAF U20 4 x 100 Metres Relay Women - Final results|údar=IAAF|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/irish-news/i-gave-it-all-i-had-says-rhasidat-15-of-her-golden-run-37141813.html|teideal='I gave it all I had,' says Rhasidat (15) of her golden run|language=en|work=independent|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> agus bonn óir sa 200m ag Craobhchomórtas Lúthchleasaíochta na hEorpa 2018 i Győr, [[an Ungáir]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20181101151008/https://www.balls.ie/athletics/all-the-medals-won-irish-sports-stars-in-2018-396998|teideal=What A Year! Here Are All The Irish Medals Our Sports Stars Won In 2018 {{!}} Balls.ie|dáta=2018-11-01|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://web.archive.org/web/20180707213015/http://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-ireland-200m-european-championships-athletics-4115291-Jul2018/|teideal=15-year-old Rhasidat Adeleke storms to 200m gold for Ireland at European Championships|dáta=2018-07-07|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Sa bhliain 2021 bhuaigh sí an rás 100m agus an rás 200m araon ag Craobhchomórtais na hEorpa i [[Taillinn|Tallinn]] [[An Eastóin|na hEastóine]] agus ba sheaimpín náisiúnta í mar thoradh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/rhasidat-adeleke-shines-again-to-stake-her-claim-for-olympics-place-1.4604757|teideal=Rhasidat Adeleke shines again to stake her claim for Olympics place|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke eyes European glory after breezing into final|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235433-adeleke-eyes-european-glory-after-breezing-into-final/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Adeleke sprints to 100m gold at Euro U20 Championships|url=https://www.rte.ie/sport/athletics/2021/0716/1235560-rhasidat-adeleke-scorches-to-european-u20-gold/|date=2021-07-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/ireland-s-rhasidat-adeleke-wins-european-sprint-double-1.4623762|teideal=Ireland’s Rhasidat Adeleke wins European sprint double|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> I mí Lúnasa 2022, bronnadh an cúigiú háit uirthi i gcluiche ceannais 400m ag Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa nuair a bhain sí curriarracht náisiúnta amach le 50.53 soicind.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tg4.ie/en/other-brands/irish-news/?id=1316476|teideal=Curiarracht náisiúnta nua bainte amach ag bean óg as Éirinn {{!}} Nuacht TG4|language=ga|work=TG4|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.balls.ie/athletics/rhasidat-adeleke-european-final-521042|teideal=Rhasidat Adeleke Finishes Fifth In European 400m Final|údar=Rory Cassidy|language=en|work=Balls.ie|dátarochtana=2022-08-20}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-5-5843033-Aug2022/|teideal=Rhasidat Adeleke breaks Irish 400m record with fifth-placed finish in European final|údar=Gavan Casey|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Cúlra == Rugadh Adeleke i mBaile Átha Cliath sa bhliain 2002. Is as [[an Nigéir]] dá tuismitheoirí, Ade agus Prince Adeleke.<ref name=":0" /> Bhuaigh an rás 100m agus an rás 200m ag craobh na hÉireann fad is a bhí sí ag freastal ar Choláiste na Toirbhearta, [[Tír an Iúir]].<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/three-reasons-to-be-cheerful-for-the-future-of-irish-athletics-1.3170376|teideal=Three reasons to be cheerful for the future of Irish athletics|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> Is ball de Chlub Lúthchleasaíochta [[Tamhlacht|Thamhlachta]] í.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.the42.ie/rhasidat-adeleke-interview-5639274-Jan2022/|teideal=The Irish teen with the world at her feet|údar=Paul Fennessy|language=en|work=The42|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2002]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mná Éireannacha]] {{DEFAULTSORT:Adeleke, Rhasidat}} b2tqyg7iznq3gjylgjwzaybph3lav5u 0 103983 1084092 2022-08-20T13:15:37Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Cairibeach]] go [[Cairibigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cairibigh]] bk578dqlc8ng4pxtxmly0cngxa5p6qc 0 103984 1084096 2022-08-20T13:17:31Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Craíoch]] go [[Craígh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Craígh]] 4b62iizoekzry8mbbcsyiy1am9m1tll 0 103985 1084098 2022-08-20T13:19:14Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Guaránach]] go [[Guaránaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Guaránaigh]] 1jh1wkoasl27ahp3pwe9vjlv4t5o5ya 0 103986 1084102 2022-08-20T13:21:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Algancach]] go [[Algancaigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Algancaigh]] kn8plmjmd7vb5f23waxrg8r1er6vnbh 0 103987 1084104 2022-08-20T13:22:56Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An Mháigeanis]] go [[Teangacha Máigheacha]]: litriú wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Teangacha Máigheacha]] ptubejb4rm4n0j0zrtmol16n3sxmupg 1 103988 1084106 2022-08-20T13:22:57Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:An Mháigeanis]] go [[Plé:Teangacha Máigheacha]]: litriú wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Plé:Teangacha Máigheacha]] hfhlz5dzqs428ms0hgahdsm6wfcexq7 0 103989 1084107 2022-08-20T13:23:07Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1105442793|2014 Iguala mass kidnapping]]" wikitext text/x-wiki Ar 26 Meán Fómhair, 2014, [[Fuadach|fuadaíodh]] triúr is daichead fear ó Choláiste na Múinteoirí Tuaithe Ayotzinapa agus ansin d'imigh siad as radharc in Iguala, Guerrero, Meicsiceo. Líomhnaítear gur thóg póilíní áitiúla ó Iguala agus Cocula iad, i gclaonpháirt le coireacht eagraithe . Tá an ollfhuadach ina chúis le hagóidí idirnáisiúnta agus le corraíl shóisialta leanúnach. As sin d'éirigh an Gobharnóir Guerrero Ángel Aguirre Rivero as oifig de bharr na n-agóidí ó cheann ceann an stáit ar 23 Deireadh Fómhair, 2014. [[Catagóir:Guerrero]] 3joghcybvebc36ckm12inpfpgi2xww3 1084140 1084107 2022-08-20T14:00:30Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki [[File:Manifesto43.jpg|thumb|Deir an graifítí; "''Thóg siad beo iad''". "''Ba mhaith linn iad a bheith beo arís''." "''Dlúthpháirtíocht don 43 dalta atá ar iarraidh''".]] Ar 26 Meán Fómhair, 2014, [[Fuadach|fuadaíodh]] triúr is daichead fear ó Choláiste na Múinteoirí Tuaithe Ayotzinapa agus ansin d'imigh siad as radharc in Iguala, [[Guerrero]], [[Meicsiceo]]. Líomhnaítear gur thóg póilíní áitiúla ó Iguala agus Cocula iad, i gclaonpháirt le coireacht eagraithe . Tá an ollfhuadach ina chúis le hagóidí idirnáisiúnta agus le corraíl shóisialta leanúnach. As sin d'éirigh an Gobharnóir Guerrero Ángel Aguirre Rivero as oifig de bharr na n-agóidí ó cheann ceann an stáit ar 23 Deireadh Fómhair, 2014. ==Tagairtí== [[Catagóir:Guerrero]] [[Catagóir:Mí-úsáid chearta an duine i Meicsiceo]] [[Catagóir:Fuadaigh i Meicsiceo]] [[Catagóir:Mairbh i Meicsiceo]] [[Catagóir:Mairbh fear]] [[Catagóir:Cogadh drugaí Mheicsiceo]] [[Catagóir:Agóidí mac léinn i Meicsiceo]] [[Catagóir:Ionsaithe in 2014]] [[Catagóir:Airteagail ina bhfuil gearrthóga físe]] [[Catagóir:Imeachtaí Mheán Fómhair 2014 i Meicsiceo]] [[Catagóir:Dúnmharuithe i Meicsiceo (2014)]] [[Catagóir:Coireachta eagraithe i Meicsiceo]] [[Catagóir:Foréigean in aghaidh na bhfear i Meiriceá Thuaidh]] 6rjmqj5zs9mn7u6van7lwvju52r3bvg 1084194 1084140 2022-08-20T14:11:01Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[File:Manifesto43.jpg|thumb|Deir an graifítí; "''Thóg siad beo iad''". "''Ba mhaith linn iad a bheith beo arís''." "''Dlúthpháirtíocht don 43 dalta atá ar iarraidh''".]] Ar 26 Meán Fómhair, 2014, [[Fuadach|fuadaíodh]] triúr is daichead fear ó Choláiste na Múinteoirí Tuaithe Ayotzinapa agus ansin d'imigh siad as radharc in Iguala, [[Guerrero]], [[Meicsiceo]]. Líomhnaítear gur thóg póilíní áitiúla ó Iguala agus Cocula iad, i gclaonpháirt le coireacht eagraithe . Tá an ollfhuadach ina chúis le hagóidí idirnáisiúnta agus le corraíl shóisialta leanúnach. As sin d'éirigh an Gobharnóir Guerrero Ángel Aguirre Rivero as oifig de bharr na n-agóidí ó cheann ceann an stáit ar 23 Deireadh Fómhair, 2014. ==Tagairtí== [[Catagóir:Guerrero]] [[Catagóir:Mí-úsáid chearta an duine i Meicsiceo]] [[Catagóir:Fuadaigh i Meicsiceo]] [[Catagóir:Mairbh i Meicsiceo]] [[Catagóir:Mairbh fear]] [[Catagóir:Cogadh drugaí Mheicsiceo]] [[Catagóir:Agóidí mac léinn i Meicsiceo]] [[Catagóir:Ionsaithe in 2014]] [[Catagóir:Airteagail ina bhfuil gearrthóga físe]] [[Catagóir:Imeachtaí Mheán Fómhair 2014 i Meicsiceo]] [[Catagóir:Dúnmharuithe i Meicsiceo (2014)]] [[Catagóir:Coireachta eagraithe i Meicsiceo]] [[Catagóir:Foréigean in aghaidh na bhfear i Meiriceá Thuaidh]] 66to2e8d1fo1iza83g2wjsbqcrzw3el 0 103990 1084112 2022-08-20T13:28:41Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Máigheach]] go [[Máighigh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Máighigh]] elr3b6bpss1cna2thul7vno0miyccs8 0 103991 1084119 2022-08-20T13:33:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Bundúchasaigh Formósach]] go [[Bundúchasaigh Fhormósacha]]: gram wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Bundúchasaigh Fhormósacha]] 5hrm0lii9rgt4vwba3defh66ix5dlol 0 103992 1084122 2022-08-20T13:36:34Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Turcamánaigh]] go [[Tuircméanastánaigh]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Tuircméanastánaigh]] 5pl7itakzrfd1w1dn2leinb5h76t1uc 0 103993 1084125 2022-08-20T13:39:42Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Rutuligh]] go [[Rutúlaigh]]: bunaithe ar ainm na teanga ar téarma.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Rutúlaigh]] 7gb95rsby56azpiv9d77k1barbcpunx 0 103994 1084129 2022-08-20T13:41:43Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Siuicsíoch]] go [[Siuicsígh]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Siuicsígh]] 1zqfxc4usdawxd848ba52qcjrz050pc 0 103995 1084132 2022-08-20T13:43:50Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Mapúcheaigh]] go [[Mapúitsigh]]: bunaithe ar ainm na teanga ar téarma.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Mapúitsigh]] kpf44q9lx2dajjxtgoveqmyaub4qlyw 0 103996 1084135 2022-08-20T13:45:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Altaígh]] go [[Altáígh]]: téarma.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Altáígh]] cs765cw19yyiq9gyix4vs35r2dr3qbo 0 103997 1084254 2022-08-20T14:21:23Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Dúnmharú|Dúnmharaíodh]] beirt daoine fásta agus gortaíodh ocht bpáíste in ionsaí lámhaigh ar [[scoil]] i g[[California]], an '''Grover Cleveland Elementary School''' in [[San Diego, California|San Diego]] ar [[29 Eanáir]] [[1979]]. == Féach freisin == * [[Lámhach Sandy Hook]] * [[Lámhach Robb Elementary, 2022]] * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] == Tagairtí == {{reflist}}...' wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Dúnmharú|Dúnmharaíodh]] beirt daoine fásta agus gortaíodh ocht bpáíste in ionsaí lámhaigh ar [[scoil]] i g[[California]], an '''Grover Cleveland Elementary School''' in [[San Diego, California|San Diego]] ar [[29 Eanáir]] [[1979]]. == Féach freisin == * [[Lámhach Sandy Hook]] * [[Lámhach Robb Elementary, 2022]] * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:California]] me7i1vd1zp4upm7nbql4wrdpu2aso2u 1084293 1084254 2022-08-20T15:21:44Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Dúnmharú|Dúnmharaíodh]] beirt daoine fásta agus gortaíodh ocht bpáíste in ionsaí lámhaigh ar [[scoil]] i g[[California]], an '''Grover Cleveland Elementary School''' in [[San Diego, California|San Diego]] ar [[29 Eanáir]] [[1979]]. === Imeachtaí === Bhí déagóri, Brenda Spencer, 16 bliain d'aois ag an am. ina cónaí os comhair na scoile. Ag 7h50 Dé Luain, bhí páístí i scuaine chun dul isteach sa scoil. 'Dubh dóite' léi féin (nó sin a mhaíomh sí), thosaigh Spencer ag lámhach. Chuir na póilíní an teach faoi léigear. [[Íomhá:Brenda Soencer 1978 Sophmore.jpg|clé|mion|213x213px|1978]] Tháinig iriseoir ar a huimhir ghutháin trí sheans. "I don't like Mondays. This livens up the day." a dúrt sí leis an iriseoir. Tháinig sí amach as an teach níos déanaí nuair a thairg na póilíní béile Burger King di. Rinneadh diagnóis sa phríosún níos déanaí go raibh [[titimeas]] uirthi agus bhí sí i riocht í fhéin a mharú. [[Íomhá:Brenda Spencer Questioned.jpg|clé|mion|177x177px|1979]] Am Nollag 1978, thug a hathair raidfhfil dí (Ruger 10/22, raidhfil leath-uathoibríoch de chalabra .22) mar bhronntanas. Bhí sí ag iarraidh raidió a fháil. Ach bhí a hathair ag súil go gcuirfeadh sí lámh ina bás féin. [[Íomhá:I Don't Like Mondays.png|clé|mion|177x177px]] [[Íomhá:TheBoomtownRatsKBF1981.jpg|clé|mion|177x177px|The Boomtown Rats, feirm Knott's Berry Farm, 1981.]] === Príosúnacht === Bhí Spencer faoi aois sa bhliain 1979. Ach ar 4 Aibreán 1980, agus 18 in aois di, gearradh téarma príosúin 25 bliana uirthi. Sa bhliain 2004, níor ligeadh amach í, agus níor ligeadh amach ar 'parúl' í ach an oiread. Diúltaíodh a saoirse di gach bliain ó shin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thesun.co.uk/news/8797383/school-shooter-brenda-spencer-up-for-parole/|teideal=Teen school shooter who 'didn't like Mondays' goes up for parole|dáta=2019-04-05|language=en-gb|work=The Sun|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> === Sna meáin === Bhí n-ráchairt ar an amhrán 'I Don’t Like Mondays' de chuid Na [[The Boomtown Rats|Boomtown Rats]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=The Boomtown Rats - I Don't Like Mondays (Official Video)|url=https://www.youtube.com/watch?v=-Kobdb37Cwc|language=en}}</ref> Ar 20 Lúnasa 1979, tháinig na Francaigh ó Bhaile Borrach isteach sna cairteacha sa Ríocht Aontaithe ag uimhir a haon. Labhair [[Bob Geldof]] faoi níos déanaí.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=BOB GELDOF reveals the TRUTH of "I Don't Like Mondays"!|url=https://www.youtube.com/watch?v=xSFIPcwqGvw|language=en}}</ref> == Féach freisin == * [[Lámhach Sandy Hook]] * [[Lámhach Robb Elementary, 2022]] * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:Éagóir]] [[Catagóir:The Boomtown Rats]] knodo5etcqhzfep8r1wrd8bhvybt7pu 1085082 1084293 2022-08-20T21:14:11Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Dúnmharú|Dúnmharaíodh]] beirt daoine fásta agus gortaíodh ocht bpáíste in ionsaí lámhaigh ar [[scoil]] i g[[California]], an '''Grover Cleveland Elementary School''' in [[San Diego, California|San Diego]] ar [[29 Eanáir]] [[1979]]. === Imeachtaí === Bhí déagóri, Brenda Spencer, 16 bliain d'aois ag an am. ina cónaí os comhair na scoile. Ag 7h50 Dé Luain, bhí páístí i scuaine chun dul isteach sa scoil. 'Dubh dóite' léi féin (nó sin a mhaígh sí), thosaigh Spencer ag lámhach. Chuir na póilíní a teach faoi léigear. [[Íomhá:Brenda Soencer 1978 Sophmore.jpg|clé|mion|213x213px|1978]] Tháinig iriseoir ar a huimhir ghutháin trí sheans. "I don't like Mondays. This livens up the day." a dúrt sí leis an iriseoir. Tháinig sí amach as an teach níos déanaí nuair a thairg na póilíní béile Burger King di. Rinneadh diagnóis sa phríosún níos déanaí go raibh [[titimeas]] uirthi. Bhí [[galar dubhach]] uirthi chomh maith agus bhí sí i riocht í féin a mharú. [[Íomhá:Brenda Spencer Questioned.jpg|clé|mion|177x177px|1979]] Am Nollag 1978, thug a hathair [[Raidhfil|raidfhfil]] dí (Ruger 10/22, raidhfil leath-uathoibríoch de chalabra .22) mar bhronntanas. Bhí Spencer ag iarraidh raidió a fháil. Ach bhí a hathair ag súil go gcuirfeadh sí lámh ina bás féin, b'fhéidir. [[Íomhá:I Don't Like Mondays.png|clé|mion|177x177px]] [[Íomhá:TheBoomtownRatsKBF1981.jpg|clé|mion|177x177px|The Boomtown Rats, feirm Knott's Berry Farm, 1981.]] === Príosúnacht === Bhí Spencer faoi aois sa bhliain 1979. Ach ar 4 Aibreán 1980, agus 18 in aois di, gearradh téarma príosúin 25 bliana uirthi. Sa bhliain 2004, níor ligeadh amach Spencer, agus níor ligeadh amach ar 'parúl' í ach an oiread. Diúltaíodh a saoirse di gach bliain ó shin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thesun.co.uk/news/8797383/school-shooter-brenda-spencer-up-for-parole/|teideal=Teen school shooter who 'didn't like Mondays' goes up for parole|dáta=2019-04-05|language=en-gb|work=The Sun|dátarochtana=2022-08-20}}</ref> === Sna meáin === Sa bhliain 1979, bhí an-ráchairt ar an amhrán 'I Don’t Like Mondays' de chuid Na [[The Boomtown Rats|Boomtown Rats]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=The Boomtown Rats - I Don't Like Mondays (Official Video)|url=https://www.youtube.com/watch?v=-Kobdb37Cwc|language=en}}</ref> Ar 20 Lúnasa 1979, tháinig na Francaigh ó Bhaile Borrach isteach sna cairteacha sa Ríocht Aontaithe ag uimhir a haon. Labhair [[Bob Geldof]] faoi níos déanaí.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=BOB GELDOF reveals the TRUTH of "I Don't Like Mondays"!|url=https://www.youtube.com/watch?v=xSFIPcwqGvw|language=en}}</ref> == Féach freisin == * [[Lámhach Sandy Hook]] * [[Lámhach Robb Elementary, 2022]] * [[:Catagóir:Ollsléachtanna|Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:1997]] [[Catagóir:Ollsléachtanna]] [[Catagóir:Stair Chalifornia]] [[Catagóir:Éagóir]] [[Catagóir:The Boomtown Rats]] p3ijvscqhsv5iw3fzuggdgy4jli6ib4 0 103998 1084288 2022-08-20T14:58:50Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:es:Special:Redirect/revision/145380739|Tomás Zerón]]" wikitext text/x-wiki IS iar- oifigeach poiblí [[Meicsiceo|Meicsiceach]] é '''Tomás Zerón de Lucio''' . Oifigeach ab ea é i gcúrsaí na slándála poiblí i riarachán Felipe Calderón Hinojosa agus [[Enrique Peña Nieto]] . Ó [[2019]] i leith, tá sé á iarraidh ag córas ceartais Mheicsiceo e haghaidh líomhaintí éagsúla, amhail; atreorú acmhainní, céasadh, ag ceilt fianaise agus coireanna in aghaidh an riaracháin phoiblí; áfach, theith sé go [[Iosrael|hIosrael]] chun an cheartais a sheachaint. == Beathaisnéis == === Oiliúint acadúil === Rinne Zerón staidéar ar Riarachán Tionsclaíoch san Institiúid Náisiúnta Polaiteicnice . Bhain sé iarchéim amach sna hEolaíochtaí Coiriúla. <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|title=Tomás Zerón de Lucio {{!}} gob.mx {{!}} Procuraduría General de la República {{!}} Gobierno|date=2016-05-14|work=web.archive.org|access-date=2021-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514115925/http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|archive-date=14 de mayo de 2016}}</ref> === Gairm i gcuideachtaí príobháideacha === Sa bhliain 1993, bhí Zerón ina chisteoir san chomhlacht 'La Compañia de Parras, S.A; Sa bhiain 2002 bhí sé ina stiúrthóir airgeadais ar an nGrupo Control de Riesgo , agus sa bhliain 2006 chaith sé dhá mhí mar stiúrthóir airgeadais ag Contrusistem. {{Sfn|Hernández|2017|p=88}} === Riarachán poiblí === Le linn théarma sé bliana Felipe Calderón, bhí Zerón i gceannas ar rialú polaitiúil na heagraíochta La '''Policía Federal Preventiva (PFP)''' , sa Rúnaíocht um Shlándáil Phoiblí, áit ar chuaigh sé i mbun sa bhliain 2007 agus ar bhuail sé le Genaro García Luna . <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> Ní raibh aon taithí roimh ré ag Zerón ar obair seirbhíse poiblí nó slándála poiblí sula ndeachaigh sé isteach sna Policía Federal Preventiva (Póilíní Coisctheacha Feidearálach. {{Sfn|Hernández|2017}} [[Catagóir:Leathanaigh le haistriúcháin neamh-measúnaithe]] 138b47sd0alxuet0bq76736iwlwn2ua 1084289 1084288 2022-08-20T15:04:46Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}IS iar- oifigeach poiblí [[Meicsiceo|Meicsiceach]] é '''Tomás Zerón de Lucio''' . Oifigeach ab ea é i gcúrsaí na slándála poiblí i riarachán Felipe Calderón Hinojosa agus [[Enrique Peña Nieto]] . Ó [[2019]] i leith, tá sé á iarraidh ag córas ceartais Mheicsiceo e haghaidh líomhaintí éagsúla, amhail; atreorú acmhainní, céasadh, ag ceilt fianaise agus coireanna in aghaidh an riaracháin phoiblí; áfach, theith sé go [[Iosrael|hIosrael]] chun an cheartais a sheachaint. == Beathaisnéis == === Oiliúint acadúil === Rinne Zerón staidéar ar Riarachán Tionsclaíoch san Institiúid Náisiúnta Polaiteicnice . Bhain sé iarchéim amach sna hEolaíochtaí Coiriúla. <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|title=Tomás Zerón de Lucio {{!}} gob.mx {{!}} Procuraduría General de la República {{!}} Gobierno|date=2016-05-14|work=web.archive.org|access-date=2021-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514115925/http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|archive-date=14 de mayo de 2016}}</ref> === Gairm i gcuideachtaí príobháideacha === Sa bhliain 1993, bhí Zerón ina chisteoir san chomhlacht 'La Compañia de Parras, S.A; Sa bhiain 2002 bhí sé ina stiúrthóir airgeadais ar an nGrupo Control de Riesgo , agus sa bhliain 2006 chaith sé dhá mhí mar stiúrthóir airgeadais ag Contrusistem. {{Sfn|Hernández|2017|p=88}} === Riarachán poiblí === Le linn théarma sé bliana Felipe Calderón, bhí Zerón i gceannas ar rialú polaitiúil na heagraíochta La '''Policía Federal Preventiva (PFP)''' , sa Rúnaíocht um Shlándáil Phoiblí, áit ar chuaigh sé i mbun sa bhliain 2007 agus ar bhuail sé le Genaro García Luna . <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> Ní raibh aon taithí roimh ré ag Zerón ar obair seirbhíse poiblí nó slándála poiblí sula ndeachaigh sé isteach sna Policía Federal Preventiva (Póilíní Coisctheacha Feidearálach. {{Sfn|Hernández|2017}} ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/world/2021/jul/22/mexico-israel-extradite-investigator-disappearance-43-students Mexico urges Israel to extradite former investigator in 43 missing students case] ==Tagairtí== [[Catagóir:Oifigigh Rialtas Mheicsiceo] [[Catagóir:Daltaí na hInstitiúide Náisiúnta Polaiteicnice (Meicsiceo)]] eo5mvptnz2rzps9z4vl62phcbi7zqwf 1084290 1084289 2022-08-20T15:07:09Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'iar- oifigeach poiblí [[Meicsiceo|Meicsiceach]] é '''Tomás Zerón de Lucio''' i gcúrsaí na slándála poiblí i riarachán Felipe Calderón Hinojosa agus [[Enrique Peña Nieto]]. Ó [[2019]] i leith, tá sé á iarraidh ag córas ceartais Mheicsiceo e haghaidh líomhaintí éagsúla, amhail; atreorú acmhainní, céasadh, ag ceilt fianaise agus coireanna in aghaidh an riaracháin phoiblí; áfach, theith sé go [[Iosrael|hIosrael]] chun an cheartais a sheachaint. == Beathaisnéis == === Oiliúint acadúil === Rinne Zerón staidéar ar Riarachán Tionsclaíoch san Institiúid Náisiúnta Polaiteicnice . Bhain sé iarchéim amach sna hEolaíochtaí Coiriúla. <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|title=Tomás Zerón de Lucio {{!}} gob.mx {{!}} Procuraduría General de la República {{!}} Gobierno|date=2016-05-14|work=web.archive.org|access-date=2021-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514115925/http://www.gob.mx/pgr/estructuras/tomas-zeron-de-lucio|archive-date=14 de mayo de 2016}}</ref> === Gairm i gcuideachtaí príobháideacha === Sa bhliain 1993, bhí Zerón ina chisteoir san chomhlacht 'La Compañia de Parras, S.A; Sa bhiain 2002 bhí sé ina stiúrthóir airgeadais ar an nGrupo Control de Riesgo , agus sa bhliain 2006 chaith sé dhá mhí mar stiúrthóir airgeadais ag Contrusistem. {{Sfn|Hernández|2017|p=88}} === Riarachán poiblí === Le linn théarma sé bliana Felipe Calderón, bhí Zerón i gceannas ar rialú polaitiúil na heagraíochta La '''Policía Federal Preventiva (PFP)''' , sa Rúnaíocht um Shlándáil Phoiblí, áit ar chuaigh sé i mbun sa bhliain 2007 agus ar bhuail sé le Genaro García Luna . <ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://expansion.mx/nacional/2016/05/03/tomas-zeron-una-trayectoria-sembrada-de-dudas|title=Tomás Zerón de Lucio: una trayectoria 'sembrada' de dudas|date=2016-05-04|language=es|work=Expansión|access-date=2021-07-21}}</ref> Ní raibh aon taithí roimh ré ag Zerón ar obair seirbhíse poiblí nó slándála poiblí sula ndeachaigh sé isteach sna Policía Federal Preventiva (Póilíní Coisctheacha Feidearálach. {{Sfn|Hernández|2017}} ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/world/2021/jul/22/mexico-israel-extradite-investigator-disappearance-43-students Mexico urges Israel to extradite former investigator in 43 missing students case] ==Tagairtí== [[Catagóir:Oifigigh Rialtas Mheicsiceo] [[Catagóir:Daltaí na hInstitiúide Náisiúnta Polaiteicnice (Meicsiceo)]] fs5qdhjeng964f7ipbp9782oipncfvr 0 103999 1084292 2022-08-20T15:19:27Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[The Boomtown Rats]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Boomtown Rats]] 3ptoz61whjp9abngmpray1z08sdaszq 14 104000 1084294 2022-08-20T15:23:44Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe de réir Stát]] [[Catagóir:California]]' wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Stair na Stát Aontaithe de réir Stát]] [[Catagóir:California]] ai7y1txgx38mal9l3wjzvz86xnv26jy 0 104001 1084299 2022-08-20T15:27:41Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104171933|Romani Holocaust]]" wikitext text/x-wiki Tugtar tUileloscadh nó cinedhíothú na Romanaithe ar an iarracht a rinne an Ghearmáin Naitsíoch agus a comhghuaillithe sa Dara Cogadh Domhanda chun glanadh eitneach agus cinedhíothú a bhaint amach i gcoinne Romanaithe na hEorpa (lena n - áirítear na Sinti) le linn ré an Uilelosctha. <ref name="auto">{{Cite web-en|url=http://www.euronews.com/2015/05/05/how-world-war-ii-shaped-modern-germany|title=How World War II shaped modern Germany|author=Davis|first=Mark|date=5 May 2015|work=[[euronews]]}}</ref> mio3t2v0rmkqdaqfbpibkdv28p6xmor 1084301 1084299 2022-08-20T15:29:35Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki Tugtar '''Uileloscadh''' nó '''cinedhíothú na Romanaithe''' ar an iarracht a rinne an Ghearmáin Naitsíoch agus a comhghuaillithe sa Dara Cogadh Domhanda chun glanadh eitneach agus cinedhíothú a bhaint amach i gcoinne Romanaithe na hEorpa (lena n - áirítear na Sinti) le linn ré an Uilelosctha. <ref name="auto">{{Cite web-en|url=http://www.euronews.com/2015/05/05/how-world-war-ii-shaped-modern-germany|title=How World War II shaped modern Germany|author=Davis|first=Mark|date=5 May 2015|work=[[euronews]]}}</ref> ==Tagairtí== bwhbmna043zt7jv6wqkmjk18wlgfjm0 1084302 1084301 2022-08-20T15:37:43Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki [[File:Bundesarchiv R 165 Bild-244-48, Asperg, Deportation von Sinti und Roma.jpg|thumb|Asperg, Sintígh agus Romanaí a ionnarbadh]] Tugtar '''Uileloscadh''' nó '''cinedhíothú na Romanaithe''' ar an iarracht a rinne [[An Ghearmáin Naitsíoch|an Ghearmáin Naitsíoch]] agus a comhghuaillithe sa [[Dara Cogadh Domhanda]] chun glanadh eitneach agus cinedhíothú a bhaint amach i gcoinne Romanaithe na hEorpa (lena n-áirítear na Sintígh) le linn ré an [[Uileloscadh|Uilelosctha]]. <ref name="auto">{{Cite web-en|url=http://www.euronews.com/2015/05/05/how-world-war-ii-shaped-modern-germany|title=How World War II shaped modern Germany|author=Davis|first=Mark|date=5 May 2015|work=[[euronews]]}}</ref> ==Tagairtí== gy0870a7kzq7hcsn4v9ps9hff6r32ek 1084306 1084302 2022-08-20T16:03:58Z Alison 570 ++ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tugtar '''Uileloscadh''' nó '''cinedhíothú na Romanaithe''' ar an iarracht a rinne [[An Ghearmáin Naitsíoch|an Ghearmáin Naitsíoch]] agus a comhghuaillithe sa [[Dara Cogadh Domhanda]] chun glanadh eitneach agus cinedhíothú a bhaint amach i gcoinne Romanaithe na hEorpa (lena n-áirítear na Sintígh) le linn ré an [[Uileloscadh|Uilelosctha]]. <ref name="auto">{{Cite web-en|url=http://www.euronews.com/2015/05/05/how-world-war-ii-shaped-modern-germany|title=How World War II shaped modern Germany|author=Davis|first=Mark|date=5 May 2015|work=[[euronews]]}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} ktg9pa81tgtbqa5c5yhfhk05ol5c4ci 1084312 1084306 2022-08-20T17:43:06Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tugtar '''Uileloscadh''' nó '''cinedhíothú na Romanaithe''' ar an iarracht a rinne [[An Ghearmáin Naitsíoch|an Ghearmáin Naitsíoch]] agus a comhghuaillithe sa [[Dara Cogadh Domhanda]] chun glanadh eitneach agus cinedhíothú a bhaint amach i gcoinne [[Romaigh|Romanaithe na hEorpa]] (lena n-áirítear na Sintígh) le linn ré an [[Uileloscadh|Uilelosctha]]. <ref name="auto">{{Cite web-en|url=http://www.euronews.com/2015/05/05/how-world-war-ii-shaped-modern-germany|title=How World War II shaped modern Germany|author=Davis|first=Mark|date=5 May 2015|work=[[euronews]]}}</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} qi1iyg4h2i75paj1h530xejddd5ebi2 0 104002 1084303 2022-08-20T15:52:44Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1105231098|Liz Cheney]]" wikitext text/x-wiki Is dlíodóir agus polaiteoir Meiriceánach í Elizabeth Lynne Cheney. <ref>{{Cite news-en|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MWSB&p_theme=mwsb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EF41A4A1A9B7049&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|title=Cheney makes first visit to World Trade Center site|date=October 19, 2001|work=[[The New York Times]]|access-date=December 31, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226084224/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MWSB&p_theme=mwsb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EF41A4A1A9B7049&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|archive-date=December 26, 2018}}</ref> (dáta breithe; 28 Iúil, 1966 ). <ref name="Curr Bio">{{Cite book-en|title=Current Biography Yearbook 2010|publisher=H. W. Wilson|location=Ipswich, MA|year=2010|pages=[https://archive.org/details/currentbiography2010unse/page/103 103–107]}}</ref> Tá sí ina hionadaí sna Stáit Aontaithe do cheantar comhdhála iomlán Wyoming ó 2017. Bhí sí ina cathaoirleach ar an House Republican Conference, an triú post is airde i gceannaireacht na bPhoblachtach i dTeach na Comhdhála, ó 2019 go 2021. [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] ltdd0pzeh996g59ghugyr0u4grtj6w7 1084304 1084303 2022-08-20T15:53:45Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is dlíodóir agus polaiteoir Meiriceánach í '''Elizabeth Lynne Cheney'''. <ref>{{Cite news-en|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MWSB&p_theme=mwsb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EF41A4A1A9B7049&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|title=Cheney makes first visit to World Trade Center site|date=October 19, 2001|work=[[The New York Times]]|access-date=December 31, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226084224/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MWSB&p_theme=mwsb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EF41A4A1A9B7049&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|archive-date=December 26, 2018}}</ref> (dáta breithe; 28 Iúil, 1966 ). <ref name="Curr Bio">{{Cite book-en|title=Current Biography Yearbook 2010|publisher=H. W. Wilson|location=Ipswich, MA|year=2010|pages=[https://archive.org/details/currentbiography2010unse/page/103 103–107]}}</ref> Tá sí ina hionadaí sna Stáit Aontaithe do cheantar comhdhála iomlán Wyoming ó 2017. Bhí sí ina cathaoirleach ar an House Republican Conference, an triú post is airde i gceannaireacht na bPhoblachtach i dTeach na Comhdhála, ó 2019 go 2021. ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] lq5cfy8bpszw8fzk61iqvb7ixivw0bv 0 104003 1084308 2022-08-20T16:37:47Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1094107606|Sentō]]" wikitext text/x-wiki Is cineál folctha comhchoiteann Seapánach é Sentō (銭湯) ina n-íocann custaiméirí as táille iontrála. Go traidisiúnta, bhí na tithe folctha seo an - úsáideach, le bacainn ard ag scaradh na ngnéas laistigh de sheomra mór amháin, ar a laghad sconnaí i línte ar an dá thaobh, agus folctha mór amháin dóibh siúd atá nite cheana féin chun suí i measc daoine eile. Ón dara leath den 20ú haois, tá laghdú tagtha ar líon na dtithe folctha comhchoiteann seo mar go bhfuil folcadáin ag níos mó agus níos mó tithe cónaithe Seapánacha anois. Ceapann roinnt Seapánach go bhfuil tábhacht shóisialta i dul go dtí folcthaí poiblí, as an teoiric go dtugann cóngaracht/teagmháil fhisiceach caidreamh mothúchánach, ar a dtugtar h'''''adaka no tsukai''''' sa tSeapáinis . Téann daoine eile chuig sentō toisc go bhfuil siad ina gcónaí i saoráid bheag tithíochta gan folcadán príobháideach nó chun taitneamh a bhaint as folcadh i seomra fairsing agus chun a scíth a ligean i seomra an allais nó i scairdfholcadáin a bhíonn ag gabháil go minic le sentōanna nua nó athchóirithe. [[Catagóir:Cultúr na Seapáine]] 9637hzfmsnpc5vtwformlk2m10x71us 1084309 1084308 2022-08-20T16:44:34Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki [[File:Kodakara-yu.jpg|thumb|260px|Bealach isteach chuig an ''sentō'' ag Músaem Ailtireachta Edo-Tóiceo]] Is cineál folctha comhchoiteann Seapánach é '''Sentō''' (銭湯) ina n-íocann custaiméirí as táille iontrála. Go traidisiúnta, bhí na tithe folctha seo an - úsáideach, le bacainn ard ag scaradh na ngnéas laistigh de sheomra mór amháin, ar a laghad sconnaí i línte ar an dá thaobh, agus folctha mór amháin dóibh siúd atá nite cheana féin chun suí i measc daoine eile. Ón dara leath den 20ú haois, tá laghdú tagtha ar líon na dtithe folctha comhchoiteann seo mar go bhfuil folcadáin ag níos mó agus níos mó tithe cónaithe Seapánacha anois. Ceapann roinnt Seapánach go bhfuil tábhacht shóisialta i dul go dtí folcthaí poiblí, as an teoiric go dtugann cóngaracht/teagmháil fhisiceach caidreamh mothúchánach, ar a dtugtar h'''''adaka no tsukai''''' sa tSeapáinis . Téann daoine eile chuig sentō toisc go bhfuil siad ina gcónaí i saoráid bheag tithíochta gan folcadán príobháideach nó chun taitneamh a bhaint as folcadh i seomra fairsing agus chun a scíth a ligean i seomra an allais nó i scairdfholcadáin a bhíonn ag gabháil go minic le sentōanna nua nó athchóirithe. ==Tagairtí== [[Catagóir:Cultúr na Seapáine]] 1jp0cw1zjb63mwawxyxc4yivg0n8ur0 0 104004 1084310 2022-08-20T16:54:07Z 2603:7080:4C3F:FE1B:71ED:B0CF:456C:1D1E Leathanach cruthaithe le 'Is cainúint Ollainis/Ísiltíris é an Pléimeannais a labhraítear sa Bheilg.' wikitext text/x-wiki Is cainúint Ollainis/Ísiltíris é an Pléimeannais a labhraítear sa Bheilg. fjgxm38rkb2yx8tbjm9dkcdpxhye05e 1084315 1084310 2022-08-20T17:47:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is canúint [[Ollainnis]]e/Ísiltírise é '''an Phléimeannais''' a labhraítear sa Bheilg. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-teanga}} {{DEFAULTSORT:Pleimeannais, An}} [[Catagóir:Teangacha]] [[Catagóir:An Bheilg|Pléimeannais]] ljnqh30gp084d8inftv86vdbxectlq5 1084316 1084315 2022-08-20T17:49:11Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Pléimeannais]] go [[An Phléimeannais]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is canúint [[Ollainnis]]e/Ísiltírise é '''an Phléimeannais''' a labhraítear sa Bheilg. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-teanga}} {{DEFAULTSORT:Pleimeannais, An}} [[Catagóir:Teangacha]] [[Catagóir:An Bheilg|Pléimeannais]] ljnqh30gp084d8inftv86vdbxectlq5 0 104005 1084317 2022-08-20T17:49:11Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Pléimeannais]] go [[An Phléimeannais]]: an nós atá againn anseo wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An Phléimeannais]] amwkkgxy3sr5tc8r6dhypbprbs7gqqy 0 104006 1084324 2022-08-20T18:24:12Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Cluain Eraird]] go [[Mainistir Chluain Ioraird]]: alt faoin mhainistir + logainm.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Mainistir Chluain Ioraird]] 9wku0shqt9q0zkpdjij9br8sfj0q7q2 0 104007 1084336 2022-08-20T18:48:07Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Iúil 2010 Ionsaí Kampala]] go [[Ionsaí Kampala, Iúil 2010]]: gramadach wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Ionsaí Kampala, Iúil 2010]] b4eytfdqm69ds5k3wk6mzcotpo6uydw 0 104008 1084369 2022-08-20T19:10:18Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Druim a' Chapaill]] go [[Druim a' Chaibeil]]: ainmean-aite.scot wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Druim a' Chaibeil]] feczobr6olkjfjw9ad452v2vseetwlh 0 104009 1084488 2022-08-20T19:55:41Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Náisiún Ioslaim]] go [[Náisiún Ioslam]]: 4ú díochlaonadh sna foclóirí nua wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Náisiún Ioslam]] trqzcxoeed378ixj0rr7g2k0xfnpljq 0 104010 1085067 2022-08-20T20:59:15Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Atanáis an Cathair Alastair]] go [[Atanáis Chathair Alastair]]: gramadach wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Atanáis Chathair Alastair]] 8qcd29hxvfz11l3fg2eg0jv1hydktmg 14 104011 1085205 2022-08-20T22:19:01Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Naitsíochas]] [[Catagóir:Síolta]] 91xal9ejb4sfcph7v5zstppat4zs8ng 10 104012 1085206 2022-08-20T22:20:17Z Alison 570 Ugh wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = Síol Naitsíoch | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | small = {{{small|}}} | sórt = notice | dath = black | stíl = clear:both; margin-top:10px; | íomhá = [[File:Flag of Germany (1935–1945).svg|40px|link=|alt=]] | téacs = ''Is [[Vicipéid:Síol|síol]] faoin [[Naitsíochas]] é an t-alt seo.'' ''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Cuir leis], chun cuidiú leis an [[Vicipéid]].<br>''Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán [[Gaeilge]] a dhéanamh. | cat = Síolta }}<includeonly>[[Catagóir:Síolta a bhaineann le Naitsíochas]]</includeonly><noinclude>[[Catagóir:Teimpléid|Síol-Naitsíoch]]</noinclude> 8aia09s5b4sp6yuaqfznwidpmxnipqg 14 104013 1085248 2022-08-20T23:23:40Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Creideamh]] [[Catagóir:Síolta]] m03xge7fr9h167q442lffr21u1d2tt6 10 104014 1085249 2022-08-20T23:24:15Z Alison 570 Nua wikitext text/x-wiki {{Ambox | name = Síol-creid | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | small = {{{small|}}} | sórt = notice | dath = purple | stíl = clear:both; margin-top:10px; | íomhá = [[File:P religion world.svg|30px|link=|alt=]] | téacs = ''Is [[Vicipéid:Síol|síol]] faoi [[creideamh|chreideamh]] é an t-alt seo. [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Cuir leis], chun cuidiú leis an Vicipéid. <br>''Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán [[Gaeilge]] a dhéanamh. | cat = Síolta }}<includeonly>[[Catagóir:Síolta a bhaineann le creideamh]]</includeonly><noinclude>[[Catagóir:Teimpléid|Síol-creid]]</noinclude> eibywdy1is4z6z2wz6lkyfamku1cy0k 0 104015 1085292 2022-08-21T10:34:35Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 cinnte beidh gá feabhas a chur ar an gcéad iarracht seo i rith na seachtaine seo chugainn wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{Fótamontáis | photo1a = HARCOURT STREET TRAM STOP (DUBLIN FEBRUARY 2018)-137140.jpg{{!}}Stopann LUAS Shráid Fhearchair lasmuigh den sean-stáisiún traenach | photo2a = DOORS OF DUBLIN - HARCOURT STREET - 2557814992 (cropped).jpg{{!}}doras ar Shráid Fhearchair | photo2b = The Real Streets Of Dublin - 2855254349.jpg{{!}}Ailtireacht Sheoirseach Shráid Fhearchair | spacing = 1 | color_border = white | color = white | size = 300 | caption = Alicante }} Is bóthar i mBaile Átha Cliath í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. {{síol}} 49ui8y8qxr2ngfy8unps5bmiq42dfeu 1085293 1085292 2022-08-21T10:43:12Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Cuir WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil. Ó pholl portaigh amháin go dtí an chéad cheann eile. Gheobhaidh muid an móin abhaile ar ball. wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bóthar i mBaile Átha Cliath í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. {{síol}} mhd6rlunxfgfxtiuu8rfrwa6lp0xjix 1085296 1085293 2022-08-21T10:58:50Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 eagarthóireacht chaocha. wikidata seasta. Rudaí beagán níos fearr wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bóthar i mBaile Átha Cliath í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. {{síol}} 3b3t7mqk69u026g12xdv22x9bn8za8t 1085298 1085296 2022-08-21T11:06:41Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 +Daoine wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bóthar i mBaile Átha Cliath í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. {{síol}} ==Daoine== Áirítear ar na daoine a bhfuil baint acu le Sráid Fhearchair: * [[Edward Carson]] (1854—1935), polaiteoir 99pfoiuwacxb1n4uw8j6dynem9tgkb0 1085299 1085298 2022-08-21T11:07:24Z Deirge Ó Dhaoinebeaga 51568 Ordú mícheart wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bóthar i mBaile Átha Cliath í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. ==Daoine== Áirítear ar na daoine a bhfuil baint acu le Sráid Fhearchair: * [[Edward Carson]] (1854—1935), polaiteoir {{síol}} lzo5d1ptoyqynrsj3avjpr69iac9dth 1085301 1085299 2022-08-21T11:18:22Z Kevin Scannell 340 tag+cat wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is bóthar i m[[Baile Átha Cliath]] í '''Sráid Fhearchair''' a shíneann ó dheas ó [[Faiche Stiabhna|Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. ==Daoine== Áirítear ar na daoine a bhfuil baint acu le Sráid Fhearchair: * [[Edward Carson]] (1854—1935), polaiteoir == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Sráideanna i mBaile Átha Cliath]] 59xtv2j7bd3lotrnxeqv58qh3u9prpo 1085322 1085301 2022-08-21T11:51:25Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{Athbhreithniú}} {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is sráid suite i m[[Baile Átha Cliath]], [[Éire]] í '''Sráid Fhearchair''', a shíneann ó dheas ó [[Faiche Stiabhna|Fhaiche Stiabhna]] ar feadh thart ar leathchiliméadar. ==Daoine== Áirítear ar na daoine a raibh baint acu le Sráid Fhearchair ná: * [[Edward Carson]] (1854—1935), polaiteoir == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Sráideanna i mBaile Átha Cliath]] jmgw5zuls0u9sb7mqkplnh5526ln8f2 0 104016 1085302 2022-08-21T11:31:33Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1105705572|Russell Bowers]]" wikitext text/x-wiki Is polaiteoir Meiriceánach é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in Arizona é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Cainteoir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar Mesa Community College, Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir Mormannach i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Kennedy_Profile_in_Courage_Award" rel="mw:ExtLink" title="John F. Kennedy Profile in Courage Award" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="184">John F. Kennedy Profile in Courage Award</a> ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Leathanaigh le haistriúcháin neamh-measúnaithe]] 3qbc8mqiwbd1x2shgj0blezcslv3yoi 1085304 1085302 2022-08-21T11:32:50Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is polaiteoir Meiriceánach é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in Arizona é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Cainteoir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar Mesa Community College, Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir Mormannach i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Kennedy_Profile_in_Courage_Award" rel="mw:ExtLink" title="John F. Kennedy Profile in Courage Award" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="184">John F. Kennedy Profile in Courage Award</a> ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] 87k36vecaflj9pt25cxafpxv5nxs5do 1085310 1085304 2022-08-21T11:37:47Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is polaiteoir Meiriceánach é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in Arizona é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Cainteoir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar Mesa Community College, Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir Mormannach i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Kennedy_Profile_in_Courage_Award" rel="mw:ExtLink" title="John F. Kennedy Profile in Courage Award" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="184">John F. Kennedy Profile in Courage Award</a> ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicans Ousted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’] ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] gyqayd3qtf1hf3efdu7dh4akys2jm2t 1085311 1085310 2022-08-21T11:40:32Z Ériugena 188 /* Luathshaol agus oideachas */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is polaiteoir Meiriceánach é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in Arizona é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Cainteoir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar ''Mesa Community College'', Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir Mormannach i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Kennedy_Profile_in_Courage_Award" rel="mw:ExtLink" title="John F. Kennedy Profile in Courage Award" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="184">John F. Kennedy Profile in Courage Award</a> ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicans Ousted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’] ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] f62y9bu1o9vnblzb2z24j3mbetpeywj 1085312 1085311 2022-08-21T11:42:28Z Ériugena 188 /* Luathshaol agus oideachas */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is [[Polaitíocht|polaiteoir]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in [[Arizona]] é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Spéicéir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar ''Mesa Community College'', Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir [[Mormannachas|Mormannach]] i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Kennedy_Profile_in_Courage_Award" rel="mw:ExtLink" title="John F. Kennedy Profile in Courage Award" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="184">John F. Kennedy Profile in Courage Award</a> ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicans Ousted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’] ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] 9m4penwtt5vcy7o3nt1wyvxgif0umlo 1085319 1085312 2022-08-21T11:45:45Z Ériugena 188 /* In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is [[Polaitíocht|polaiteoir]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Russell “Rusty” Bowers''' <ref name="PVS">{{Cite web-en|url=http://votesmart.org/candidate/biography/123766|title=Russell Bowers's Biography|publisher=[[Project Vote Smart]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> (rugadh 20 Deireadh Fómhair, 1952) agus is é Spéicéir reatha Theach na nIonadaithe in [[Arizona]] é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]], agus tá sé ina ionadaí ar an 25ú ceantar reachtach ó 2015. <ref name="AL">{{Cite web-en|url=http://www.azleg.gov/MembersPage.asp?Member_ID=90&Legislature=52&Session_ID=114|title=Russell Bowers|publisher=[[Arizona State Legislature]]|access-date=December 30, 2013}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=http://cqrcengage.com/neaaz/app/person/40334;jsessionid=1mhsjtr6gwxgytyp1p8zncbam|title=Profile: Rep. Russell Bowers (R-AZ)}}</ref> Toghadh ina Spéicéir é sa bhliain 2019. Roimhe seo, bhí Bowers ina ionadaí don 21ú ceantar reachtaíochta i dTeach Arizona ó 1993 go 1997 agus i Seanad Arizona ó 1997 go 2001. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.bipac.net/page.asp?content=bowers&g=FMCG|title=Russell W. Bowers (Republican Party)}}</ref> Is ealaíontóir atá oilte go clasaiceach é agus é ag speisialú in uiscedhathanna, phéintéireacht ola, agus dealbhóireacht, <ref>{{Cite web-en|url=http://bowersforaz.com/about.php|title=About|access-date=December 1, 2018}}</ref> agus bhí baint aige freisin leis na tionscail tógála agus oideachais. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Feabhra 2022, chomhdaigh Bowers páipéarachas le reáchtáil do Sheanad Arizona sa 10ú ceantar. <ref>{{Cite web-en|url=https://arizonadailyindependent.com/2022/02/18/speaker-bowers-to-run-for-arizona-senate-again-termed-out-of-house/|title=Speaker Bowers to Run for Arizona Senate Again, Termed Out of House|date=February 19, 2022}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.azcentral.com/story/news/politics/elections/2022/02/18/arizona-house-speaker-rusty-bowers-run-arizona-senate/6851029001/|title=The Arizona Republic}}</ref> <ref>{{Cite web-en|url=https://azcapitoltimes.com/news/2022/02/18/house-speaker-bowers-files-for-senate-run-in-22/|title=House Speaker Bowers files for Senate run in '22 &#124; Arizona Capitol Times|date=February 18, 2022}}</ref> Chaill sé do Dave Farnsworth sa toghchán phoblachtach tosaigh. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ourcampaigns.com/RaceDetail.html?RaceID=979718|title=Our Campaigns - AZ State Senate 10 - R Primary Race - Aug 02, 2022}}</ref> == Luathshaol agus oideachas == D'fhás Bowers aníos ar raise caorach i nGleann Chino . <ref>{{Cite news-en|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-62338119|title=Rusty Bowers defied Donald Trump - what happens now?|date=2022-07-30|language=en-GB|work=BBC News|access-date=2022-08-02}}</ref> D'fhreastail sé ar ''Mesa Community College'', Ollscoil Stáit Arizona, agus Ollscoil Brigham Young. Is ball é d' Eaglais Naoimh na Laethanta Deireanacha , agus chaith sé dhá bhliain ina mhisinéir [[Mormannachas|Mormannach]] i [[Meicsiceo]] . <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> == In aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal == Dhiúltaigh Bowers comhoibriú leis na hiarrachtaí chun toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal trína rá go poiblí nach raibh aon fhianaise ann go ndearnadh calaois toghcháin a thabharfadh sainordú go ndiúltófaí do thorthaí thoghchán uachtaránachta 2020 na Stát Aontaithe in Arizona . <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/election-2020-joe-biden-donald-trump-legislature-pennsylvania-b199b2debc87fbb20612a48835bc0dba|title=GOP leaders in 4 states quash dubious Trump bid on electors|author=Christie|first=Bob|date=November 14, 2020|publisher=[[Associated Press]]}}</ref> An 21 Meitheamh, 2022, thug Bowers fianaise don choiste 6 Eanáir . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.jan-6.com/jan-6-4th-committee-hearing-t|title=JAN 6 4TH COMMITTEE HEARING T...|language=en|work=January 6th|access-date=2022-06-22}}</ref> Mar chuid dá fhianaise, dúirt sé nuair a d’iarr sé fianaise ar Rudy Giuliani go raibh calaois ann, d’fhreagair Giuliani “"''We have lots of theories, we just don't have the evidence''". ”. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.npr.org/2022/06/21/1106413341/arizona-lawmaker-rusty-bowers-pressure-giuliani|title=Arizona lawmaker Rusty Bowers details the pressure put on him by Trump and Giuliani|author=Bustillo|first=Ximena|date=June 21, 2022|publisher=[[NPR]]}}</ref> Mharaigh Bowers bille freisin i dTeach na nIonadaithe Arizona a chuirfeadh ar chumas reachtas an stáit torthaí toghcháin uachtaránachta in Arizona a shárú. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.cnn.com/2022/02/03/politics/arizona-bill-reject-election-results-effectively-blocked/index.html|title=Arizona Republican House speaker effectively dooms GOP bill to allow state legislature to reject election results|author=Rose|first=Andy|date=February 4, 2022|publisher=[[CNN]]}}</ref> I mí na Nollag 2020, bhí a chomhghleacaí Seanadóir Kelly Townsend ag iarraidh ar Bowers an reachtas a ghairm i seisiún agus scláta malartach toghthóirí a cheapadh go hoifigiúil. Nuair a dhiúltaigh sé, tvuíteáil Townsend seoladh baile Bowers agus d'áitigh sé ar a lucht leanúna sa mhílíste agóid a dhéanamh iag a theach.. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.eastvalleytribune.com/news/gop-election-rift-engulfs-mesa-lawmakers/article_5b36c7e0-3e3b-11eb-9e91-232b09e884a4.html|title=GOP election rift engulfs Mesa lawmakers}}</ref> Mar gheall ar a chuid iarrachtaí seasamh in aghaidh na n-iarrachtaí torthaí toghcháin 2020 a chur ar ceal, bronnadh an gradam "''John F. Kennedy Profile in Courage Award''" ar Bowers . Bhí sé ar dhuine de chúigear onóraí a ghnóthaigh an dámhachtain sa bhliain 2022. <ref>{{Cite news-en|url=https://ktar.com/story/5071733/arizona-house-speaker-rusty-bowers-receives-profile-in-courage-award/|title=Arizona House Speaker Rusty Bowers receives JFK Profile in Courage Award|author=Stone|first=Kevin|date=May 23, 2022|publisher=[[KTAR-FM]]}}</ref> Mar sin féin, an 19 Iúil, 2022, rinne Páirtí Poblachtach Arizona cháineadh ar Bowers as a fhrithbheartaíocht. <ref>{{Cite news-en|url=https://www.12news.com/article/news/politics/arizona-republicans-censure-house-speaker-rusty-bowers/75-66991122-dda0-4df7-9155-8efc31404a75|title=Arizona Republicans censure Rusty Bowers days before Trump rally here|date=July 19, 2022|publisher=[[KPNX]]}}</ref> Sa deireadh, chosain frithbheartaíocht Bowers a ghairm bheatha pholaitiúil. Sa bhliain 2022 sheas Bowers le haghaidh an tSeanaid Stáit, mar bhí a théarma sa State House ag teacht chun críche. Chaill sé an toghchán phoblachtach tosaighdon Seanad Stáit le farasbarr de bheagnach 2 go 1, agus an caillteanas á chur i leith a a fhrithbheartaíocht in aghaidh toghchán uachtaránachta 2020 a chur ar ceal. In ainneoin an chaillteanais, dúirt Bowers nach raibh aon aiféala air faoina fhrithbheartaíocht agus “"would [have done] it again in a heartbeat". <ref>{{Cite news-en|url=https://apnews.com/article/2022-midterm-elections-donald-trump-presidential-bill-clinton-arizona-280e523df0027540f3bbced7a7d8078e|title=Jan. 6 witness Rusty Bowers has no regrets in GOP race loss|author=Christie|first=Bob|date=August 3, 2022|publisher=[[AP News]]}}</ref> <ref name="Pilkington">Ed Pilkington, [https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicansOusted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’,'] [[The Guardian]] 21 August 2022</ref> == Saol pearsanta == Tá Bowers pósta ar Donetta Russell, a bhfuil seachtar clainne aige. <ref>{{Cite web-en|url=http://www.azrlvf.com/leadership-bowers/|title=Russell Bowers}}</ref> I mí Eanáir 2021, d’fhógair Bowers bás duine dá iníonacha, a bhí ag troid ag troid breoiteachta ar feadh tréimhse fada ama . <ref>{{Cite web-en|url=https://www.facebook.com/100000246798523/posts/4191162324235286/|title='With great difficulty Donetta and I announce the passing of our beautiful daughter Kacey Rae Bowers...'|language=en|publisher=Facebook|access-date=2022-06-22}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/20/rusty-bowers-interview-trump-arizona-republicans Ousted Republican reflects on Trump, democracy and America: ‘The place has lost its mind’] ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] dib3pxy6jl4f9x3t0294734uecnvtm6 0 104017 1085306 2022-08-21T11:33:53Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Fionnóg]] go [[Fionnúig]]: logainm.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Fionnúig]] gbkb16vi0wojxexfytuek5hregpc48w 1 104018 1085308 2022-08-21T11:33:54Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:Fionnóg]] go [[Plé:Fionnúig]]: logainm.ie wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Plé:Fionnúig]] p4tqc0homi3ov4pwy02b2yutfucb7vw 0 104019 1085315 2022-08-21T11:43:26Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Uilebhith Cineamatach Marvel]] go [[Cruinne Chineamatach Marvel]]: saintéarma é "uilebhith" san fhealsúnacht wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cruinne Chineamatach Marvel]] ipvqgp0e6c1eehj16wvkkjkhj08t23t 1 104020 1085317 2022-08-21T11:43:26Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Plé:Uilebhith Cineamatach Marvel]] go [[Plé:Cruinne Chineamatach Marvel]]: saintéarma é "uilebhith" san fhealsúnacht wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Plé:Cruinne Chineamatach Marvel]] kxhs7c15mxdyg6a1ulyrxvg16grwl4s 0 104021 1085321 2022-08-21T11:47:30Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Irisí ⁊ Nuachtáin Gaeilge]] go [[Irisí agus Nuachtáin Gaeilge]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Irisí agus Nuachtáin Gaeilge]] gbsfy76pnhin7kbwaue0jcbcit9wv5x