વિકિસ્રોત guwikisource https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિસ્રોત વિકિસ્રોત ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા પૃષ્ઠ પૃષ્ઠ ચર્ચા સૂચિ સૂચિ ચર્ચા સર્જક સર્જક ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 104 6935 167191 90018 2022-08-17T15:03:18Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૫૪ {{block center/s}}</noinclude> <poem>બરછી સરખા દાંત બતાડે લસ! લસ! કરતી જીભ ઝુલાવે. {{gap|3em}}બ્હાદર ઉઠે! બડકંદાર બિરાદર ઉઠે ફરસી લેતો ચારણ ઉઠે ખડગ ખેંચતો આહિર ઉઠે બરછી ભાલે કાઠી ઉઠે ઘરઘરમાંથી માટી ઉઠે ગોબો હાથ રબારી ઉઠે સોટો લઇ ઘરનારી ઉઠે ગાય તણા રખવાળો ઉઠે દૂધમલા ગોવાળો ઉઠે મૂછે વળ દેનારા ઉઠે ખોંખારો ખાનારા ઉઠે માનું દૂધ પીનારા ઉઠે જાણે આભ મિનારા ઉઠે </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 6vwg4b0a68tk6gyh1os7xhl7zo7phfo 104 6936 167192 90019 2022-08-17T15:05:51Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૫૫}} {{block center/s}}</noinclude> <poem> {{gap}}ઊભો રે’જે ! ત્રાડ પડી કે ઉભો રે’જે! ગિરના કુત્તા ઉભો રે’જે! કાયર દુત્તા ઉભો રે’જે! પેટભરા ! તું ઉભો રે’જે! ભૂખમરા ! તું ઉભો રે’જે! ચોર–લૂંટારા ઉભો રે’જે! ગા–ગોઝારા ઉભો રે’જે! {{gap}}ચારણ-કન્યા ! ચૌદ વરસની ચારણ–કન્યા ચુંદડિયાળી ચારણ–કન્યા શ્વેત સુંવાળી ચારણ–કન્યા બાળી ભોળી ચારણ–કન્યા લાલ હીંગોળી ચારણ–કન્યા ઝાડ ચડન્તી ચારણ–કન્યા પ્હાડ ઘુમન્તી ચારણ–કન્યા જોબનવંતી ચારણ–કન્યા આગ–ઝરંતી ચારણ–કન્યા </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> o1c35amh5arit1qy0xnmvfq47v6440e 104 6937 167193 90020 2022-08-17T15:11:54Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૫૬ {{block center/s}}</noinclude><poem> નેસ–નિવાસી ચારણ–કન્યા જુગદમ્બા–શી ચારણ–કન્યા ડાંગ ઉઠાવે ચારણ–કન્યા ત્રાડ ગજાવે ચારણ–કન્યા હાથ હિલોળી ચારણ–કન્યા પાછળ દોડી ચારણ–કન્યા. {{gap}}ભયથી ભાગ્યો ! સિંહણ, તારો ભડવીર ભાગ્યો રણ મેલીને કાયર ભાગ્યો ડુંગરનો રમનારો ભાગ્યો હાથીનો હણનારો ભાગ્યો જોગીનાથ જટાળો ભાગ્યો મોટો વીર મુછાળો ભાગ્યો નર થઇ તું નારીથી ભાગ્યો નાનકડી છોડીથી ભાગ્યો. અસ્ત્રીના સતથી એ ભાગ્યો સાચી હિમ્મતથી એ ભાગ્યો ! </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}} ==શ્રાવ્ય કડી== [https://www.youtube.com/watch?v=dpXH3qCWwUY ચારણ કન્યા- શ્રાવ્ય સ્વરૂપે યુટ્યુબ.કોમ પર]<noinclude></noinclude> 0k5bh7wfgavo9j4zxgpxw8waylpky9k 104 7015 167205 90031 2022-08-17T16:10:19Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૬</noinclude> <center><poem><big>''' બ્હેન હિન્દવાણી'''</big> [ઢાળ - લાવો લાવો રે બહાદુરખાં મીંયાં હિન્દવાણી]</poem></center> {{સ-મ||'''🙖 '''|}} {{block center/s}} <poem>આવો આવો રે બહાદુર ઓ બ્હેન હિન્દવાણી ! મેં તો આવતાં તુંને જાણી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારે અંતરે ઉજાસ {{gap|5em}}તારે મોઢડે મીઠાશ {{gap|5em}}તારા શબ્દમાં સુવાસ તને ઓળખી એ એંધાણે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ દખણ દેશની દીઠી રે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારા કાળા ભમર કેશ {{gap|5em}}તારા પ્હાડી પુરૂષ-વેશ {{gap|5em}}તારો ડુંગરિયાળો દેશ</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> krbl7701aplzriu6xrdrb1v3xi6yxzb 167206 167205 2022-08-17T16:11:05Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૬</noinclude> <center><poem><big>''' બ્હેન હિન્દવાણી'''</big> [ઢાળ - લાવો લાવો રે બહાદુરખાં મીંયાં હિન્દવાણી]</poem></center> {{સ-મ||'''🙖 '''|}} {{block center/s}} <poem>આવો આવો રે બહાદુર ઓ બ્હેન હિન્દવાણી ! મેં તો આવતાં તુંને જાણી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારે અંતરે ઉજાસ {{gap|5em}}તારે મોઢડે મીઠાશ {{gap|5em}}તારા શબ્દમાં સુવાસ તને ઓળખી એ એંધાણે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ દખણ દેશની દીઠી રે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારા કાળા ભમર કેશ {{gap|5em}}તારા પ્હાડી પુરૂષ-વેશ {{gap|5em}}તારો ડુંગરિયાળો દેશ</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> pob8hh3drcobj1qoacw08thv372zjt7 167207 167206 2022-08-17T16:11:16Z Meghdhanu 3380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૬</noinclude> <center><poem><big>''' બ્હેન હિન્દવાણી'''</big> [ઢાળ - લાવો લાવો રે બહાદુરખાં મીંયાં હિન્દવાણી]</poem></center> {{સ-મ||'''🙖 '''|}} {{block center/s}} <poem>આવો આવો રે બહાદુર ઓ બ્હેન હિન્દવાણી ! મેં તો આવતાં તુંને જાણી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારે અંતરે ઉજાસ {{gap|5em}}તારે મોઢડે મીઠાશ {{gap|5em}}તારા શબ્દમાં સુવાસ તને ઓળખી એ એંધાણે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ દખણ દેશની દીઠી રે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારા કાળા ભમર કેશ {{gap|5em}}તારા પ્હાડી પુરૂષ-વેશ {{gap|5em}}તારો ડુંગરિયાળો દેશ</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> dom7xcvpok1q8qupv4araqfjbg7gc1f 104 7017 167208 90032 2022-08-17T16:14:39Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૬૭}} {{block center/s}}</noinclude> <poem>ઘુમ્યા ઘોડલે જ્યાં શિવરાજ બ્હેન હિન્દવાણી ! જેનાં ભગવે નેજે રાજ બ્હેન હિન્દવાણી ! લેવા હિન્દવાણાની સાર બ્હેન હિન્દવાણી ! જેની ખળકી રૂધિર–ધાર બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ ગોડ બંગાળેથી આવો બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારાં મૃગલી સમાં નેન {{gap|5em}}તારે નયણે ભર્યાં ઘેન {{gap|5em}}જાણે જમનાજીનાં વ્હેન દીઠી તળાવડીને તીર બ્હેન હિન્દવાણી ! ન્હાતી નદીયું કેરે નીર બ્હેન હિન્દવાણી ! તારાં વાયરે ઝુલે ચીર બ્હેન હિન્દવાણી ! તું તો કાળકાની કુમારી બ્હેન હિન્દવાણી ! તારી કેડ્યમાં ગાગર પ્યારી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ આવો કાશ્મિરી કાલૂડી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારા નાવડીમાં નિવાસ {{gap|5em}}તારા વાડીઓના વિલાસ {{gap|5em}}માથે અવનવું આકાશ </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> oo49qnsjardwjv34jjmacq2ixqodr9t 104 7019 167209 79246 2022-08-17T16:18:17Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૮ {{block center/s}}</noinclude><poem> જાણે કુંજની કોયલડી બ્હેન હિન્દવાણી ! ગોરી ગભરૂડી ગાવલડી બ્હેન હિન્દવાણી ! તારાં રૂપ તણાં અંબાર બ્હેન હિન્દવાણી ! એનો કોઇ નહિ રખવાળ બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ આવો આવો રે પંજાબી બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારાં સિંહ સમાં સંતાન {{gap|5em}}જેને મરવામાં છે માન {{gap|5em}}ઝુલે કમરમાં કિરપાણ ઘર્મવીરને ધવરાવતી બ્હેન હિન્દવાણી ! ગીત ગુરૂનાં ગવરાવતી બ્હેન હિન્દવાણી ! તારા ઘુંઘટ પટ ખોલ બ્હેન હિન્દવાણી ! ઘોર શૌર્ય શબદ બોલ બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|14em}}—આવો૦ દ્રાવિડ દેશની આવો રે બ્હેન હિન્દવાણી ! {{gap|5em}}તારા માથડા કેરી વેણ {{gap|5em}}જાણે નાગની માંડે ફેણ {{gap|5em}}તારાં હીરલે જડ્યાં નેણ {{gap|5em}}મુખે ખટમધુરાં વેણ</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 9jskl6c0stb9047xnk8iibabfa7daeo 104 7076 167200 90028 2022-08-17T15:52:40Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૬૩}}</noinclude><br><br> <center><poem><Big><Big>'''કાંઠે રમનારાં'''</Big></Big> [ગોકૂળ ગામ સોયામણાં રે, જળ જમૂનાને તીર {{gap}}ગિરિધર ચારે ગાવડી, હાં રે ભેળા બળભદ્ર વીર {{gap|6em}}ગોકૂળ ગામ સોયામણાં—એ ઢાળ]</poem></center> {{સ-મ||'''🙖'''|}} {{block center/s}} <poem>દરિયાના તીર રળીઆમણા રે {{gap}}રૂડાં રમે નાનાં બાળ; નાતાં ગાતાં ને કાંઈ નાચતાં, {{gap}}હાં રે હૈયે નથી કોની ફાળ {{gap|4em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. ઉંચે અનંત આભ થંભીયાં રે {{gap}}વિના થોભ ને થડકાર; નીચે નીચે રે નીલાં પાણીડાં {{gap}}હાં રે સદા ફીણાળાં શ્રીકાર {{gap|4em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> e7hmc3zjb5fhcj5oq96r77kkhhh6gkb 104 7077 167201 90029 2022-08-17T15:55:10Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૪ {{block center/https://gu.wikisource.org/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0:Venina_Ful.pdf/%E0%AB%AE%E0%AB%A9&action=edits}}</noinclude> <poem>વેળુ દાબીને કરે ઘોલકી રે {{gap}}રૂડાં તરાવે છે વ્હાણ; પાળ્યેથી વીણી વન પાંદડાં, {{gap}}હાં રે ગુંથે હોડલાં સુજાણ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં રમતાં તે બાલુડાંએ દીઠડાં રે એવાં અચરજ બે ચાર; ક્યાં રે હાલ્યા આ મોટા કાફલા, હાં રે કોણે ડોળીઆં પતાળ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. મરજીવા મોતીડાંના લોભીયા રે ડોળે પાણીનાં પતાળ; વાણીડા લક્ષ્મી તણા લાલચુ, હાં રે હાલ્યા ખેડવાવેપાર {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં બાલુડાં ન જાણે જળ ડોળતાં રે, નથી જાણતાં વેપાર</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> hegb67r1jhdvdln824z6nj5dx43e6uc 167202 167201 2022-08-17T15:57:34Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૪ {{block center/s}}</noinclude> <poem>વેળુ દાબીને કરે ઘોલકી રે {{gap}}રૂડાં તરાવે છે વ્હાણ; પાળ્યેથી વીણી વન પાંદડાં, {{gap}}હાં રે ગુંથે હોડલાં સુજાણ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં રમતાં તે બાલુડાંએ દીઠડાં રે એવાં અચરજ બે ચાર; ક્યાં રે હાલ્યા આ મોટા કાફલા, હાં રે કોણે ડોળીઆં પતાળ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. મરજીવા મોતીડાંના લોભીયા રે ડોળે પાણીનાં પતાળ; વાણીડા લક્ષ્મી તણા લાલચુ, હાં રે હાલ્યા ખેડવાવેપાર {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં બાલુડાં ન જાણે જળ ડોળતાં રે, નથી જાણતાં વેપાર</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> 75f9aidr6z9pm684mry4sd3xoa8tchz 167203 167202 2022-08-17T15:58:05Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૪ {{block center/s}}</noinclude> <poem>વેળુ દાબીને કરે ઘોલકી રે {{gap}}રૂડાં તરાવે છે વ્હાણ; પાળ્યેથી વીણી વન પાંદડાં, {{gap}}હાં રે ગુંથે હોડલાં સુજાણ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં રમતાં તે બાલુડાંએ દીઠડાં રે {{gap}}એવાં અચરજ બે ચાર; ક્યાં રે હાલ્યા આ મોટા કાફલા, {{gap}}હાં રે કોણે ડોળીઆં પતાળ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. મરજીવા મોતીડાંના લોભીયા રે {{gap}}ડોળે પાણીનાં પતાળ; વાણીડા લક્ષ્મી તણા લાલચુ, {{gap}}હાં રે હાલ્યા ખેડવાવેપાર {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં બાલુડાં ન જાણે જળ ડોળતાં રે, {{gap}}નથી જાણતાં વેપાર</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> nq483f7eanbrvmwhuol2uo9vns374iz 104 7078 167204 90030 2022-08-17T16:06:18Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૬૫}} {{block center/s}}</noinclude> <poem>કાંઠે બેસીને વીણે કોડીઓ, {{gap}}હાં રે વીણે શંખલા બે ચાર {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. દરિયો ભેંકાર ભુરો ગાજતો રે, હસે સાગરે જુવાળ; હાલાં ગાતી રે જાણે માવડી, હાં રે નાનાં બાલુડાંને કાન {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં. ઓચીંતા આભ ચડ્યા વાયરા રે, ગડ્યાં કાળનાં નિશાન; ડૂબ્યા મરજીવા મોતી વીણતા, હાં રે ડૂબ્યા વાણીડાનાં વ્હાણ {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં મોતી માયાના મોટા લોભીયા રે, મહીં પડી ખુવે પ્રાણ; નાનાં નિરલોભી ઉભાં કાંઠડે હાં રે કરે ગાન ગુલતાન {{gap|6em}}—કાંઠે રમે રે રૂડાં બાલુડાં</poem> {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude>{{block center/e}}</noinclude> nv5hi4aoadpqrclg23ir51ti0kbzzqd 104 7085 167198 90026 2022-08-17T15:41:41Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૬૧}} {{block center/s}}</noinclude> <poem> આજ કેસુડાં ડાળ, રંગરેલી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, પટકુળ કેસરી રે–આજ૦ આજ આંબાને મ્હોર, મધુવંતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, કરમાં મંજરી રે–આજ૦ આજ દખણાદે દ્વાર, મદઘેલી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, પવનની પાંખડી રે–આજ૦ આજ દરિયાને તીર, અલબેલી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, જળની મોજડી રે–આજ૦ આજ કિલકિલ ટૌકાર, કોયલડી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, મદભર આંખડી રે–આજ૦ આજ પૂનમને આભ, અનહદમાં રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, ઉર ચાંદો ધરી રે–આજ૦ આજ સૂરજનો તાપ, સળગન્તી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, ઝગમગ ઓઢણી રે–આજ૦ આજ કરતી અંઘોળ, નદીઓમાં રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, ભીંજવે ચૂંદડી રે–આજ૦ </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> feu7rmwqa8rmt30dflc9qrq98uht3lv 104 7086 167199 90027 2022-08-17T15:46:12Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૬૨ {{block center/s}}</noinclude> <poem> આજ આવળને ફુલ પથ ભૂલી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, પીળુડી પાંભરી રે–આજ૦ આજ કાંટાની વાડ્ય, વીંધાતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, નવલી વેલડી રે–આજ૦ આજ પંખીને માળ, હીંચન્તી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, સુણતી બંસરી રે–આજ૦ આજ કૂંપળને પાન, પગ દેતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, કુમકુમ પાથરી રે–આજ૦ આજ મેંદીને છોડ, મલકંતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, નખલા રંગતી રે–આજ૦ આજ સોળે શણગાર, શોભંતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, સુખભર સુંદરી રે–આજ૦ આજ વનદેવી નાર, નવખંડે રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, વિભુની ઇશ્વરી રે–આજ૦</poem> {{સ-મ||'''🙖'''|}}<noinclude>{{block center/e}}</noinclude> ij6vzl2bkp2vvuunsgpvn1kk3srbhnp 104 7087 167197 90024 2022-08-17T15:37:16Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><br><br> <poem><center><big><big>'''વસંતની વનદેવી'''</big></big> [ઢાળ-કાન તારે તળાવ રૂમઝુમતી રમવા નીસરી; {{gap|10em}}રમવા નીસરી, ચુંદડી વીસરી રે]</center></poem> {{block center/s}}<poem> આજ ફાગણને ફાગ, રૂમઝુમતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, દુઃખડાં વિસરી રે –આજ૦ આજ ફુલડાંને ફાલ, ફુલવંતી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, મન મીઠાં કરી રે–આજ૦ આજ ખેતર મોઝાર, અનદેવી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, કણ ખોબા ભરી રે–આજ૦ આજ ગલને ગુલાલ છાટન્તી રમવા નીસરી; રમવા નીસરી, મુખ રાતાં કરી રે–આજ૦ </poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> mpyis0lpoi5rk4e25xsydhrm8x9edwi 104 7088 167196 90023 2022-08-17T15:31:45Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />{{align|right|૫૯}}</noinclude><br><br> <center><big><big>'''માલા-ગુંથણ'''</big></big></center> <poem><center>[ઢાળ - મોર બોલે મધુરી રાત રે {{gap|3em}}નીંદરા નાવે રે - એને મળતો]</center></poem> {{Block center|<poem>મેં તો હરખેથી બેસી બેસી ગુંથી આ ફુલડાંની માળા રે તારે કંઠે આરોપવાને કાજે પરોવી એક માળા રે. મને કામ સૂજ્યાં ન કાંઈ ઘરનાં, હું શુધ બુધ ભૂલી રે બેઠી ગુંથું બકુલ કેરી છાંયે અકેલી ને અટૂલી રે એની ઘેરી ઘટામાં મોર મેના બાપૈયા ગીત ગાતાં રે એની ડાળે પરભાત કેરા વાયુ હીંચીની લ્હેર ખાતા રે. કુંજ–કળીઓને હેતે હૂલાવતાં પરભાતે તે દિ’ ખીલ્યાં રે એવાં સાથીના સાથમાંહી બેસી મેં ફુલડાં આ ઝીલ્યાં રે. એને ફુલડે ફુલડે જડ્યાં છે આંસુ તે દિનના સૂરજનાં રે એની કળીએ કળીએ મઢ્યાં છે ગીતો તે દિનના પવનનાં રે. તેના અણુયે અણુમાં રહ્યાં છે મ્હેકી પ્યારાજી હાસ્ય તારાં રે એવી માળા આરોપું તારે હૈયે, એ નેનના સિતારા રે!</poem>}} {{સ-મ||'''🙖 '''|}}<noinclude></noinclude> 33mhqcpo1ngsy1uah5fj8vdmrfr4fe5 104 7089 167194 90021 2022-08-17T15:17:44Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" /></noinclude><br><br> <center><big><big>'''વીંઝણો'''</big></big><br> [ઢાળ - વહુવારૂને કોણ મનાવા જાય !]</center> {{block center/s}} <poem>આકાશે આ વીંઝણલો કોણ વાય ! રજની રે ! તારો સલૂણો શશિયર રાણો વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં તારલિયાળી ભાત. ધરતીમાં એ વીંઝણલો કોણ વાય ! સરિતાજી ! તારો સાયબો સાયર રાણો વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં માછલિયાળી ભાત. સરવર પાલે વીંઝણલો કોણ વાય ! કોયલ ! તારો કંથ આંબો રાણો વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં મંજરિયાળી ભાત. વાડીમાં એ વીંઝણલો કોણ વાય ! ઢેલડ ! તારો વર રે મોરલિયોજી વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં ચાંદલિયાળી ભાત.</poem><noinclude>{{block center/e}}</noinclude> kxj7jrzhwdomltbgjootecda3os1kxl 104 7090 167195 90022 2022-08-17T15:21:20Z Meghdhanu 3380 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Meghdhanu" />૫૮ {{block center/s}}</noinclude><poem> પીંજર પેસી વીંઝણલો કોણ વાય ! મેનાજી ! તારો પિયુડો પોપટ રાણો વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં પીંછલિયાળી ભાત. ગોખે બેસી વીંઝણલો કોણ વાય ! નણદલબાનો વીર વાલોજી મારો વાય, {{gap|6em}}વીંઝણલામાં રામ સીતાજીની ભાત. </poem> {{block center/e}} {{સ-મ||'''🙖'''|}}<noinclude></noinclude> 7x00vn3qsm6ehy62j35ln01v6su2nfa 104 47038 167210 167104 2022-08-17T17:39:58Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> પ્રત્યે વાચકને આદર કે અનાદરની લાગણીઓ જાગે છે, પણ આત્મીયતા–સ્વાનુભવરસિકતા —જેવું તો બધાં જ ને વિશે લાગે છે. લેખકની ચરિત્રચિત્રણકલાનું એ કામણ છે. {{gap}}મારા મતે નવલકથાનાં આ મુખ્ય તત્ત્વો વાસ્તવિક જીવનનો એક ખૂબ જ સંમોહક અધ્યાસ ઊભો કરે છે. કથાનાં તમામ પ્રસંગો અને પાત્રો કલ્પિત છે એ લેખકની વાત સાચી છે. છતાં બે’ક પેઢી પહેલાંના સૌરાષ્ટ્રના મધ્યમવર્ગીય જીવનનો એવો યથાર્થ અને તાદૃશ ચિતાર તેઓ રજૂ કરે છે કે તેને સૌરાષ્ટ્રના લોકજીવનના ચોક્કસ સમય અને સમાજજીવનના ચોક્કસ ખંડનું દસ્તાવેજી ચિત્ર ગણી લેવામાં લેશમાત્ર અનૌચિત્ય ન ગણાય. હજારો વાચકોએ–જેમાં આ લખનારનો પણ સમાવેશ થાય છે–તેને એવું ગમ્યું જ છે. વાસ્તવિક જીવનનો આવો અધ્યાસ ઊભો કરવો એ સર્જનાત્મક લેખનની કૃતકૃત્યતા લેખાય. એવી કૃતકૃત્યતા શ્રી મડિયાએ આ લખીને અનુભવી હશે અથવા તેમણે અનુભવવી જોઈએ. {{સ-મ|||'''રવિશંકર વિ. મહેતા'''}}<noinclude>{{સ-મ||૧૧|}}</noinclude> 3du645dhnc283zus5mpamj13uofx7oq 104 47039 167211 167105 2022-08-17T17:43:35Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> <br> <br> <br> …A writer should create living people, not characters. A character is a caricature. If writer can make people live there may be no great characters in his book, but it is possible that his book will remain as a whole, as an entity…<br> {{સ-મ|||'''Ernest Hemingway'''}} {{સ-મ||❋|}} <poem>{{મધ્ય ખંડ|દેખ ગુલશન કી તરફ, દેખ જરા લુત્ફે બહાર રક્સ કરના હૈ તો ફિર પાંવ કી જંજીર ન દેખ.}}</poem> {{સ-મ|||'''‘મજરૂહ’ સુલતાનપુરી'''}} {{સ-મ||❋|}} <poem>{{મધ્ય ખંડ|ન ફિર હમ ન અપસાનાગો અય શબે ગમ ! સહર તક હૈ કિસ્સા તમામ અપના અપના.}}</poem> {{સ-મ|||'''‘શાદ’ અજીમાબાદી '''}} {{સ-મ||❋|}} A novel is great and good in direct proportion to the illusion it gives of life and a sense of living. It is great in direct proportion to the degree it enfolds the reader and permits him to walk in imagination with the people of an artificial but very real world, sharing their joys and sorrows, understanding their perplexities...<br> {{સ-મ|||'''Johan P. Marpuand'''}} {{nop}}<noinclude>{{સ-મ||૧૧|}}</noinclude> ml7h6wtzcq9aexx1cnneletf9bkzkij 104 47040 167212 167106 2022-08-17T17:47:16Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> {{Float right|'''૧'''}} {{સ-મ| | |<big>'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી ‘બીંડલ’ લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હેલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સૂનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂંટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. {{gap}}માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દૃશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}‘કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે’વાય ?’ ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું. {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''||૧૩}}</noinclude> hkrxcejetdkikuwv76wqbh3id7ycvdz 167213 167212 2022-08-17T17:47:52Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> {{Float right|<big>'''૧'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી ‘બીંડલ’ લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હેલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સૂનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂંટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. {{gap}}માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દૃશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}‘કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે’વાય ?’ ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું. {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''||૧૩}}</noinclude> gxwhcd2mlxbxv6mkdwh59f4idy7dkze 167214 167213 2022-08-17T17:48:08Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> {{Float right|<big>'''૧'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી ‘બીંડલ’ લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હેલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સૂનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂંટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. {{gap}}માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દૃશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}‘કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે’વાય ?’ ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું. {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''||૧૩}}</noinclude> h2wgmrsfzhxiioda13wja5xl2kjlsue 167215 167214 2022-08-17T17:48:27Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> {{Float right|<big>'''૧'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી ‘બીંડલ’ લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હેલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સૂનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂંટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. {{gap}}માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દૃશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}‘કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે’વાય ?’ ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું. {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''||૧૩}}</noinclude> lu2au3qm6bc2gkyhm8fih35l891ik91 167216 167215 2022-08-17T17:49:13Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude><br> <br> {{Float right|<big>'''૧'''</big>}} {{સ-મ| | |<big>'''ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા'''</big> }} <br> <big>'''વાઘણિયાની'''</big> સીમમાં અત્યારે ઓતમચંદ શેઠની ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા વાગતા હતા. વાઘણિયાથી અમરગઢ સ્ટેશન સુધીનો ગાડામારગ ગાજી ઊઠ્યો હતો. {{gap}}આડે દિવસે તો આ મારગ ઉપર ભાગ્યે જ એકાદબે ગાડાં, બે-ચાર પગપાળા ખેડૂતો કે ખેપિયા, સરકારી ‘બીંડલ’ લઈને જતો અસવાર અને ટપાલ ખાતાનો પગપાળો હેલકારો પસાર થતાં હોય. એ સિવાય સીમમાં સામાન્ય રીતે સૂનકાર જ છવાયો રહેતો. કોઈ વાર ભરવાડનો છોકરો દર્દભરી વાંસળી વગાડે, કોઈ રડીખડી ગાય બાંબરડું નાખે કે ધણખૂંટ ભાંભરે, એ સિવાય આખી સીમ જાણે કે સૂની જ રહેતી. {{gap}}પણ અત્યારે અસલ જાતવંત ઘોડાના ડાબલાએ દિશાઓ ગજાવી મૂકી હતી. વેંત વેંત ઊંડા ધૂળના થર ભરેલ એ કાચા મારગ પર ઘોડાના ડાબલા પડતાં ખેપટ ઊડતી હતી. {{gap}}માથોડું માથોડું ઊંચી ચડતી ડમરીમાંથી ધૂળના રજકણ ઊડીને ઘોડાગાડીની અંદર આવતા હતા અને ચારપાંચ વરસની ઉંમરના એક કિશોરની આંખમાં ભરાતા હતા. પણ કિશોર ઘોડાગાડીની સહેલનો એવો તો શોખીન હતો અને અત્યારે મારગની બેય બાજુએ પથરાયેલાં હરિયાળાં ખેતરોનાં દૃશ્યો જોવામાં એ એવો તો ગુલતાન હતો કે ધૂળના ગોટાને એ ગણકારતો નહોતો. {{gap}}‘કાકા, કાકા, ઓલ્યું જાય એ શું કે’વાય ?’ ખેતરમાં ઝડપભેર પસાર થતા એક ચોપગા પ્રાણી તરફ આંગળી ચીંધીને કિશોરે ગાડીમાં બેઠેલા એક મોટેરા માણસને પૂછ્યું. {{nop}}<noinclude>'''{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા||૧૩}}'''</noinclude> l3c9g3j63zk6f19uuc1i2ltnwov4rxd 104 47041 167217 167107 2022-08-17T17:51:56Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}‘એનું નામ હરણ… …’ કાકાએ સાવ સરળ જવાબ આપ્યો. {{gap}}ગાડીની અંદર કાકો-ભત્રીજો આવી ગોષ્ઠી કરી રહ્યા હતા ત્યારે આગલી બેઠક પર ગાડી હાંકનાર વશરામે ગેલમાં આવી જઈને પોતાને મનગમતા નાટકના ગીતની લીટી છેડી હતી: <poem>{{મધ્ય ખંડ|સુણો દિલ્લી તખત ધરનાર ક્ષત્રી કલંક કેમ લેશે રે… મારે ઘેર છે પતિવ્રતા નાર, ક્ષત્રી કલંક કેમ લેશે રે…}}</poem> {{gap}}‘કાકા, મારે ગાડી હાંકવી છે,’ કિશોરે રઢ લીધી. {{gap}}‘ગાડી ન હંકાય, પડી જવાય.’ {{gap}}‘ના, ન પડાય. મારે ગાડી હાંકવી છે,’ રુદનનો અભિનય કરીને કિશોરે આગ્રહ કર્યો. {{gap}}વશરામે પોતાના પ્રિય ગીતની લીટી અધૂરી મેલીને કહ્યું: ‘નાના શેઠ, બટુકભાઈને રોવરાવો મા. ભલે મારા ખોળામાં બેસે. ઘડીક લગામ ઝાલશે તો એનું વેન ભાંગશે.’ {{gap}}ગાડી ઘડીક વાર ઊભી રહી. વશરામે પાછળ ફરીને બટુકને તેડી લીધો અને ‘હાલો, ગાડી હાંકો, બટુકભાઈ !’ કરતોકને એને પ્રેમપૂર્વક પોતાના ખોળામાં બેસાડી દીધો. {{gap}}બટુક રાજી રાજી થઈ ગયો. એના ટચૂકડા હાથમાં વશરામે ઘોડાની લગામ પકડાવી–બલકે પકડાવી હોવાનો દેખાવ કર્યો. અને ફરી ગાડી અમરગઢ સ્ટેશનને મારગે મારમાર કરતી ઊપડી. {{gap}}ધૂળિયા રસ્તા પર પડતા ઘોડાના ડાબલાના પેલા તબડક તબડક અવાજ અને ડોકે બાંધેલ ઘૂઘરાના ઘેરા રણકાર સાંભળીને મારગના કાંઠા પરનાં ખેતરમાં કામ કરતા ખેડૂતો ઘડીભર કામકાજ છોડીને શેઢે આવી ઊભા રહેતા અને આ રજવાડી વાહન જોઈને ક્ષણભર આનંદ, આશ્ચર્ય અને અહોભાવ અનુભવી રહેતા. કાઠિયાવાડની ધરતી<noinclude>'''{{સ-મ|૧૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</noinclude> 8kvntf26ah65nr1cme2a74iq1qzpnh6 104 47042 167184 166656 2022-08-17T12:20:45Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> પર હજી “તેલની ગાડી”મોટર-નું આગમન નહોતું થયું. ઓતમચંદ શેઠની આ ‘ફેટન' ઘોડાગાડી પણ હજી મોટાં મોટાં રજવાડાં અને ગણ્યાગાંઠ્યા ધનિકોને આંગણે જ આવી શકી હતી. બળદગાડીની સંસ્કૃતિમાં ઘોડાગાડી પણ એક કૌતુક હતું. {{gap}}તેથી જ, આ કૌતુક જોવા માટે ભથવારીઓ માથા પરની દોણી-તાંસળી ઝાલીને ઊભી રહી જતી હતી. વગડો કરવા નીકળેલી ડોસીઓ અડાયાં-કરગઠિયાંનો ભારો હેઠો મેલીને કપાળ પર હથેળીનું છાજું ગોઠવી, આ ચાર પૈડાંવાળી નવતર ગાડીનું નિરીક્ષણ કરી રહેતી અને પછી ઉગારો કાઢતી: {{gap}}'આ તો વાઘણિયાવાળા ઓતાશેઠની ગાડી...' {{gap}}'ને માલીપા બેઠો’તો ઈ કોણ?' {{gap}}‘ઈ ઓતાશેઠનો નાનો ભાઈ, નરોત્તમભાઈ.' {{gap}}'નાનો ભાઈ? પેઢીમાં તકિયે બેહે છે ઈ? છોકરો મોટો થઈ ગયો!' {{gap}}'વરહને જાતાં શું વાર લાગે? માબાપ તો બચારાને સાવ નાનકડો મેલીને મરી ગ્યાં'તાં. ઓતાશેઠે નાના ભાઈને ઉછેરીને મોટો કર્યો. ભાઈ માનો જણ્યો હતો, પણ ભોજાઈ તો પારકી જણી કેવાય ને! પણ લાડકોર શેઠાણીએ નાનકડા દેરને સગા દીકરાથી સવાયો ગણીને ઉછેર્યો. આજે આ છોકરે વેપારનો સંધો ભાર ઉપાડી લીધો. વશરામ મસ્ત બનીને ગીત ગાતો હતો. બટુક આ ગાડીવાનના ખોળામાં કૂદી કૂદીને ઘોડાને જાણે કે પોતે જ દોડાવી રહ્યો હોય એવો સંતોષ અનુભવતો હતો. નરોત્તમ થોડી વારમાં જ ટ્રેનમાંથી ઊતરનાર અમરગઢના મહેમાનો અંગે કલ્પનાઓ કરી રહ્યો હતો. વચ્ચે આવતા કોઈ ગામડાના પાદરમાં રમતી નાગાપૂગાં છોકરાંની ટીણિયાંટોળી આ જાજરમાન ઘોડાગાડી જોઈને આનંદની ચિચિયારી કરી ઊઠતી હતી. કોઈ કોઈ ભારાડી છોકરા તો આ નવતર<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા||૧૫}}</noinclude> gpci084r9c58b8buh6j1p9lvd70paat 167218 167184 2022-08-17T17:55:39Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> પર હજી ‘તેલની ગાડી’-મોટર–નું આગમન નહોતું થયું. ઓતમચંદ શેઠની આ ‘ફેટન’ ઘોડાગાડી પણ હજી મોટાં મોટાં રજવાડાં અને ગણ્યાગાંઠ્યા ધનિકોને આંગણે જ આવી શકી હતી. બળદગાડીની સંસ્કૃતિમાં ઘોડાગાડી પણ એક કૌતુક હતું. {{gap}}તેથી જ, આ કૌતુક જોવા માટે ભથવારીઓ માથા પરની દોણી–તાંસળી ઝાલીને ઊભી રહી જતી હતી. વગડો કરવા નીકળેલી ડોસીઓ અડાયાં-કરગઠિયાંનો ભારો હેઠો મેલીને કપાળ પર હથેળીનું છાજું ગોઠવી, આ ચાર પૈડાંવાળી નવતર ગાડીનું નિરીક્ષણ કરી રહેતી અને પછી ઉદ્‌ગારો કાઢતી: {{gap}}‘આ તો વાઘણિયાવાળા ઓતાશેઠની ગાડી…’ {{gap}}‘ને માલીપા બેઠો’તો ઈ કોણ ?’ {{gap}}‘ઈ ઓતાશેઠનો નાનો ભાઈ, નરોત્તમભાઈ.’ {{gap}}‘નાનો ભાઈ ? પેઢીમાં તકિયે બેહે છે ઈ ? છોકરો મોટો થઈ ગયો !’ {{gap}}‘વરહને જાતાં શું વાર લાગે ? માબાપ તો બચારાને સાવ નાનકડો મેલીને મરી ગ્યાં’તાં. ઓતાશેઠે નાના ભાઈને ઉછેરીને મોટો કર્યો. ભાઈ માનો જણ્યો હતો, પણ ભોજાઈ તો પારકી જણી કે’વાય ને ! પણ લાડકોર શેઠાણીએ નાનકડા દેરને સગા દીકરાથી સવાયો ગણીને ઉછેર્યો. આજે આ છોકરે વેપારનો સંધો ભાર ઉપાડી લીધો. {{gap}}વશરામ મસ્ત બનીને ગીત ગાતો હતો. બટુક આ ગાડીવાનના ખોળામાં કૂદી કૂદીને ઘોડાને જાણે કે પોતે જ દોડાવી રહ્યો હોય એવો સંતોષ અનુભવતો હતો. નરોત્તમ થોડી વારમાં જ ટ્રેનમાંથી ઊતરનાર અમરગઢના મહેમાનો અંગે કલ્પનાઓ કરી રહ્યો હતો. {{gap}}વચ્ચે આવતા કોઈ ગામડાના પાદરમાં રમતી નાગાંપૂગાં છોકરાંની ટીણિયાંટોળી આ જાજરમાન ઘોડાગાડી જોઈને આનંદની ચિચિયારી કરી ઊઠતી હતી. કોઈ કોઈ ભારાડી છોકરા તો આ નવતર<noinclude>'''{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા||૧૫}}'''</noinclude> 99ms9wsfs92s7l1e1choueye8pf28x9 104 47043 167185 166658 2022-08-17T12:23:57Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> વાહનની સહેલગાહ માણવા ગાડીની પછવાડે ટિંગાઈ પણ રહેતા હતા. {{gap}}બટુકને આજે આનંદનો દિવસ હતો. જ્યારથી ઓતમચંદ શેઠે ઘરઆંગણે ગાડી બાંધી ત્યારથી વશરામે આ કિશોરને ઘોડાગાડીનો – અને પોતાનો પણ–એવો તો હેવાયો કરી મેલ્યો હતો કે અણસમજુ બટુક આખો દિવસ ગાડીમાં જ ફર્યા કરતો. વહાલસોયા વશરામે બટુકને માત્ર ગાડીમાં બેસવાનું જ નહીં, ગાડી હાંકવાનું પણ બંધાણ કરાવી દીધું હતું. {{gap}}અત્યારે પણ બટુકને ઘોડાની લગામ પકડવાથી જ સંતોષ નહોતો થતો. થોડી વારમાં એણે વશરામને હુકમ કર્યો: {{gap}}સોટી લાવો, સોટી!' {{gap}}વયોવૃદ્ધ વશરામે આ બાળાશેઠને રાજી કરવા એના ટચૂકડા હાથમાં નેતરની સોટી પકડાવી દીધી. {{gap}}હવે બટુક ખરેખર રંગમાં આવ્યો હતો. “ચાલ, ઘોડા, ચાલ! કરીને ઘોડાની પીઠ પર સબોસબ સોટી સબોડતો જતો હતો. {{gap}}હટાણે નીકળતા પરિચિત ખેડૂતો ગાડી હાંકતા આ બાળકને ઓળખી કાઢતા અને કહેતા હતા: “કોણ બટુકભાઈ કે?” અને પછી પ્રશંસા અને આનંદ વ્યક્ત કરતા હતા: “વાહ બહાદુર, વાહ!' {{gap}}કોઈ વછિયાતી વેપારી સામે મળતાં પૂછતા હતા: કાં નરોત્તમભાઈ? કેની કોર?' {{gap}}નરોત્તમ જવાબ આપતો: મેંગણીવાળા કપૂરશેઠ ટેસણે ઊતરે છે, સામો જાઉં છું.' {{gap}}'વાસ્તુ ઉપર આવતા હશે!' {{gap}}'હા, હા.' {{gap}}ભલે, ભલે ભાઈ, પૂગો ઝટ. આજે રેલ અઢી જ કલાક મોડી છે એટલે અબઘડીએ આવી પૂગશે.'<noinclude>{{સ-મ|૧૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> qexa1l7xpzehwourqagt5os0001gu55 167219 167185 2022-08-17T17:59:00Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> વાહનની સહેલગાહ માણવા ગાડીની પછવાડે ટિંગાઈ પણ રહેતા હતા. {{gap}}બટુકને આજે આનંદનો દિવસ હતો. જ્યારથી ઓતમચંદ શેઠે ઘરઆંગણે ગાડી બાંધી ત્યારથી વશરામે આ કિશોરને ઘોડાગાડીનો – અને પોતાનો પણ—એવો તો હેવાયો કરી મેલ્યો હતો કે અણસમજુ બટુક આખો દિવસ ગાડીમાં જ ફર્યા કરતો. વહાલસોયા વશરામે બટુકને માત્ર ગાડીમાં બેસવાનું જ નહીં, ગાડી હાંકવાનું પણ બંધાણ કરાવી દીધું હતું. {{gap}}અત્યારે પણ બટુકને ઘોડાની લગામ પકડવાથી જ સંતોષ નહોતો થતો. થોડી વારમાં એણે વશરામને હુકમ કર્યો: {{gap}}‘સોટી લાવો, સોટી !’ {{gap}}વયોવૃદ્ધ વશરામે આ બાળાશેઠને રાજી કરવા એના ટચૂકડા હાથમાં નેતરની સોટી પકડાવી દીધી. {{gap}}હવે બટુક ખરેખર રંગમાં આવ્યો હતો. ‘ચાલ, ઘોડા, ચાલ ! કરીને ઘોડાની પીઠ પર સબોસબ સોટી સબોડતો જતો હતો. {{gap}}હટાણે નીકળતા પરિચિત ખેડૂતો ગાડી હાંકતા આ બાળકને ઓળખી કાઢતા અને કહેતા હતા: ‘કોણ બટુકભાઈ કે ?’ અને પછી પ્રશંસા અને આનંદ વ્યક્ત કરતા હતા: ‘વાહ બહાદુર, વાહ !’ {{gap}}કોઈ વછિયાતી વેપારી સામે મળતાં પૂછતા હતા: {{gap}}‘કાં નરોત્તમભાઈ ? કેની કોર ?’ {{gap}}નરોત્તમ જવાબ આપતો: ‘મેંગણીવાળા કપૂરશેઠ ટેસણે ઊતરે છે, સામો જાઉં છું.’ {{gap}}‘વાસ્તુ ઉપર આવતા હશે !’ {{gap}}‘હા, હા.’ {{gap}}‘ભલે, ભલે ભાઈ, પૂગો ઝટ. આજે રેલ અઢી જ કલાક મોડી છે એટલે અબઘડીએ આવી પૂગશે.’ {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|૧૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> 04ojnzipzbqix3flp4ik2pumg7f45os 104 47044 167186 166659 2022-08-17T12:26:41Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}રાબેતા મુજબ અઢી કલાક લેટ'ની ગણતરીએ જ વાઘણિયાથી નીકળેલા નરોત્તમને થયું રખેને ટ્રેન અઢી કલાકથી વધારે મોડી ન થાય તો તો કદાચ ચૂકી પણ જવાય. એણે વશરામને હુકમ કર્યો: {{gap}}‘હવે બટુકને ખોળામાંથી હેઠો ઉતારીને જરાક ઝપાટો કર. ગાડી આવી પૂગશે ને આપણે મોડા પૂગશું તો કપૂરશેઠને માઠું લાગશે....' {{gap}}વશરામે અનિચ્છાએ બટુકના હાથમાંથી લગામ લીધી. બટુકે એ સામે ઘણો વિરોધ કર્યો પણ હવે તો ઝડપભેર સ્ટેશન પર પહોંચ્યા વિના છૂટકો જ નહોતો. વશરામે ગીત ગાવાનું પણ માંડી વાળી ગાડીની ઝડપ વધારી. {{gap}}'જગડિયાની સીમમાં ધુંવાડા દેખાય છે, નરોત્તમે દૂર દૂર દેખાતી ટ્રેન અંગે વશરામને નિર્દેશ કર્યો. {{gap}}વશરામે બટુકના હાથમાંથી પોતાની સોટી પાછી લઈ લીધી અને ઘોડાની પીઠ ઉપર સબોડી. ગાડી પૂરપાટ ઊપડી... {{gap}}...અને સાથે સાથે નરોત્તમના ચિત્તમાં વિચારસંક્રમણ પણ પૂરપાટ શરૂ થયું. {{gap}}નરોત્તમ વિચારતો હતો. ઉતારવા જવા માટે તો મોટા ભાઈએ મકનજી મુનીમને તૈયાર કર્યો જ હતો... પણ છેલ્લી ઘડીએ ભાભીએ મુનીમને બદલે મને શા માટે આ કામ સોંપ્યું હશે?' {{gap}}'કાકા, કાકા, કાગડો!' ગાડીમાં બેઠેલો બટુક બોલતો હતો, પણ અત્યારે એ અણસમજુ છોકરાને “હા બેટા, કાગડો!” જેવો ઔપચારિક ઉત્તર આપવાનો પણ કાકાને અવકાશ ક્યાં હતો! {{gap}}ઓછાબોલાં અને સગી માતાથીયે અદકાં પ્રેમાળ લાડકોરભાભી ભાગ્યે જ કોઈ વાર પોતાના અધિકારની રૂએ લાડકા દિયરની મશ્કરી કરતાં. પણ આજે વાઘણિયેથી ઘોડાગાડી ઉપાડતાં પહેલાં ભાભીએ નરોત્તમને નજીક બોલાવીને આંખો નચાવતાં નચાવતાં કાનમાં જે હળવી ફૂંક મારેલી એ શબ્દો સાંભળીને નરોત્તમના<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા૧૭}}</noinclude> 4kam7w8q2pfmam59zo27ckcfryqy9ch 167220 167186 2022-08-17T18:01:58Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}રાબેતા મુજબ અઢી કલાક ‘લેટ’ની ગણતરીએ જ વાઘણિયાથી નીકળેલા નરોત્તમને થયું રખેને ટ્રેન અઢી કલાકથી વધારે મોડી ન થાય તો તો કદાચ ચૂકી પણ જવાય. એણે વશરામને હુકમ કર્યો: {{gap}}‘હવે બટુકને ખોળામાંથી હેઠો ઉતારીને જરાક ઝપાટો કર. ગાડી આવી પૂગશે ને આપણે મોડા પૂગશું તો કપૂરશેઠને માઠું લાગશે…’ {{gap}}વશરામે અનિચ્છાએ બટુકના હાથમાંથી લગામ લીધી. બટુકે એ સામે ઘણો વિરોધ કર્યો પણ હવે તો ઝડપભેર સ્ટેશન પર પહોંચ્યા વિના છૂટકો જ નહોતો. વશરામે ગીત ગાવાનું પણ માંડી વાળી ગાડીની ઝડપ વધારી. {{gap}}‘જગડિયાની સીમમાં ધુંવાડા દેખાય છે, નરોત્તમે દૂર દૂર દેખાતી ટ્રેન અંગે વશરામને નિર્દેશ કર્યો. {{gap}}વશરામે બટુકના હાથમાંથી પોતાની સોટી પાછી લઈ લીધી અને ઘોડાની પીઠ ઉપર સબોડી. ગાડી પૂરપાટ ઊપડી… {{gap}}…અને સાથે સાથે નરોત્તમના ચિત્તમાં વિચારસંક્રમણ પણ પૂરપાટ શરૂ થયું. {{gap}}નરોત્તમ વિચારતો હતો: ઉતારવા જવા માટે તો મોટા ભાઈએ મકનજી મુનીમને તૈયાર કર્યો જ હતો… પણ છેલ્લી ઘડીએ ભાભીએ મુનીમને બદલે મને શા માટે આ કામ સોંપ્યું હશે ?’ {{gap}}‘કાકા, કાકા, કાગડો !’ ગાડીમાં બેઠેલો બટુક બોલતો હતો, પણ અત્યારે એ અણસમજુ છોકરાને ‘હા બેટા, કાગડો !’ જેવો ઔપચારિક ઉત્તર આપવાનો પણ કાકાને અવકાશ ક્યાં હતો ! {{gap}}ઓછાબોલાં અને સગી માતાથીયે અદકાં પ્રેમાળ લાડકોરભાભી ભાગ્યે જ કોઈ વાર પોતાના અધિકારની રૂએ લાડકા દિયરની મશ્કરી કરતાં. પણ આજે વાઘણિયેથી ઘોડાગાડી ઉપાડતાં પહેલાં ભાભીએ નરોત્તમને નજીક બોલાવીને આંખો નચાવતાં નચાવતાં કાનમાં જે હળવી ફૂંક મારેલી એ શબ્દો સાંભળીને નરોત્તમના<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા૧૭}}</noinclude> 0kb7bef7ee3wbhh2gvll3feq5u9hmgz 167221 167220 2022-08-17T18:02:23Z Snehrashmi 2103 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}રાબેતા મુજબ અઢી કલાક ‘લેટ’ની ગણતરીએ જ વાઘણિયાથી નીકળેલા નરોત્તમને થયું રખેને ટ્રેન અઢી કલાકથી વધારે મોડી ન થાય તો તો કદાચ ચૂકી પણ જવાય. એણે વશરામને હુકમ કર્યો: {{gap}}‘હવે બટુકને ખોળામાંથી હેઠો ઉતારીને જરાક ઝપાટો કર. ગાડી આવી પૂગશે ને આપણે મોડા પૂગશું તો કપૂરશેઠને માઠું લાગશે…’ {{gap}}વશરામે અનિચ્છાએ બટુકના હાથમાંથી લગામ લીધી. બટુકે એ સામે ઘણો વિરોધ કર્યો પણ હવે તો ઝડપભેર સ્ટેશન પર પહોંચ્યા વિના છૂટકો જ નહોતો. વશરામે ગીત ગાવાનું પણ માંડી વાળી ગાડીની ઝડપ વધારી. {{gap}}‘જગડિયાની સીમમાં ધુંવાડા દેખાય છે, નરોત્તમે દૂર દૂર દેખાતી ટ્રેન અંગે વશરામને નિર્દેશ કર્યો. {{gap}}વશરામે બટુકના હાથમાંથી પોતાની સોટી પાછી લઈ લીધી અને ઘોડાની પીઠ ઉપર સબોડી. ગાડી પૂરપાટ ઊપડી… {{gap}}…અને સાથે સાથે નરોત્તમના ચિત્તમાં વિચારસંક્રમણ પણ પૂરપાટ શરૂ થયું. {{gap}}નરોત્તમ વિચારતો હતો: ઉતારવા જવા માટે તો મોટા ભાઈએ મકનજી મુનીમને તૈયાર કર્યો જ હતો… પણ છેલ્લી ઘડીએ ભાભીએ મુનીમને બદલે મને શા માટે આ કામ સોંપ્યું હશે ?’ {{gap}}‘કાકા, કાકા, કાગડો !’ ગાડીમાં બેઠેલો બટુક બોલતો હતો, પણ અત્યારે એ અણસમજુ છોકરાને ‘હા બેટા, કાગડો !’ જેવો ઔપચારિક ઉત્તર આપવાનો પણ કાકાને અવકાશ ક્યાં હતો ! {{gap}}ઓછાબોલાં અને સગી માતાથીયે અદકાં પ્રેમાળ લાડકોરભાભી ભાગ્યે જ કોઈ વાર પોતાના અધિકારની રૂએ લાડકા દિયરની મશ્કરી કરતાં. પણ આજે વાઘણિયેથી ઘોડાગાડી ઉપાડતાં પહેલાં ભાભીએ નરોત્તમને નજીક બોલાવીને આંખો નચાવતાં નચાવતાં કાનમાં જે હળવી ફૂંક મારેલી એ શબ્દો સાંભળીને નરોત્તમના<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા||૧૭}}</noinclude> nm09fs6rk1q6atqyg7v74lzlqav8obn 104 47045 167187 166660 2022-08-17T12:29:37Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> કાનની બૂટ લાલ લાલ થઈ ગયેલી. અત્યારે પણ ભાભીનું એ વાક્ય યાદ આવતાં નરોત્તમ ગાડીમાં બેઠો બેઠો જાણે કે મુગ્ધાની જેમ શરમ, સંકોચ, ક્ષોભ અને એ સહુને પરિણામે કોઈક વિચિત્ર પ્રકારનો આહૂલાદ પણ અનુભવી રહ્યો હતો. {{gap}}આવા વિચિત્ર રીતે નિશ્ચિત ભાવો અનુભવવાનું કારણ એ હતું કે અમરગઢ સ્ટેશને ઊતરનાર મહેમાનો અંગે નરોત્તમ કલ્પનાના ઘોડા દોડાવી રહ્યો હતો. {{gap}}'કાકા, ઓલ્યું ઝાડ ઉપર બેઠું છે એને શું કહેવાય?' {{gap}}વિચારોના સુમધુર સંક્રમણમાં આ અણસમજુ કિશોર ખલેલ કર્યા કરતો હતો, પણ નરોત્તમ અત્યારે કલ્પનાના કેફમાં આવી ખલેલોને ગણકારતો નહોતો. {{gap}}પણ બટુક આજે કાકાના કલ્પનાવિહારમાં સતત વિઘ્નો નાખવાનો નિર્ધાર કરીને જ બેઠો હતો. મૌખિક પ્રશ્નના ઉત્તરો ન મળતાં એણે આખરે કાકાને બે હાથ વડે હલબલાવી હુકમ કર્યો: {{gap}}'કાકા, મારી આ પી-પી ખોટકાઈ ગઈ, વાગતી નથી. સમી કરી આપો ને!' {{gap}}કલ્પનાના ઉડ્ડયનમાંથી ધરતી પર ઊતર્યા વિના નરોત્તમને છૂટકો જ નહોતો. બટુકનો બંધ પડી ગયેલો પાવો ફરી વાગતો કરવા માટે એમાં ફૂંક મારીને કચરો સાફ કરતાં કરતાં નરોત્તમની નજર દૂર દૂર દેખાતા રેલવે સિગ્નલ ઉપર ગઈ અને એ એકદમ બોલી ઊઠ્યો: {{gap}}‘વશરામ, વશરામ, પણે જો, હાથલો પડી ગયો છે. ગાડી આવતી લાગે છે. દબાવ જરા, દબાવ!' {{gap}}વશરામે ઘોડાને એક વધારે સોટી લગાવી. પાણીપંથો ઘોડો તો આમેય પૂરપાટ જતો જ હતો પણ હવે એનો વેગ અદકો વધ્યો. {{gap}}અને છતાં નરોત્તમને લાગતું હતું કે ગાડી આજ સાવ ધીમી ચાલે છે.<noinclude>{{સ-મ|૧૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> 9ghvo2iwwpvmmeytsw4kanz0ljrx1hw 167222 167187 2022-08-17T18:06:30Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> કાનની બૂટ લાલ લાલ થઈ ગયેલી. અત્યારે પણ ભાભીનું એ વાક્ય યાદ આવતાં નરોત્તમ ગાડીમાં બેઠો બેઠો જાણે કે મુગ્ધાની જેમ શરમ, સંકોચ, ક્ષોભ અને એ સહુને પરિણામે કોઈક વિચિત્ર પ્રકારનો આહ્‌લાદ પણ અનુભવી રહ્યો હતો. {{gap}}આવા વિચિત્ર રીતે નિશ્ચિત ભાવો અનુભવવાનું કારણ એ હતું કે અમરગઢ સ્ટેશને ઊતરનાર મહેમાનો અંગે નરોત્તમ કલ્પનાના ઘોડા દોડાવી રહ્યો હતો. {{gap}}‘કાકા, ઓલ્યું ઝાડ ઉપર બેઠું છે એને શું કહેવાય ?’ {{gap}}વિચારોના સુમધુર સંક્રમણમાં આ અણસમજુ કિશોર ખલેલ કર્યા કરતો હતો, પણ નરોત્તમ અત્યારે કલ્પનાના કેફમાં આવી ખલેલોને ગણકારતો નહોતો. {{gap}}પણ બટુક આજે કાકાના કલ્પનાવિહારમાં સતત વિઘ્નો નાખવાનો નિર્ધાર કરીને જ બેઠો હતો. મૌખિક પ્રશ્નના ઉત્તરો ન મળતાં એણે આખરે કાકાને બે હાથ વડે હલબલાવી હુકમ કર્યો: {{gap}}‘કાકા, મારી આ પી-પી ખોટકાઈ ગઈ, વાગતી નથી. સમી કરી આપો ને !’ {{gap}}કલ્પનાના ઉડ્ડયનમાંથી ધરતી પર ઊતર્યા વિના નરોત્તમને છૂટકો જ નહોતો. બટુકનો બંધ પડી ગયેલો પાવો ફરી વાગતો કરવા માટે એમાં ફૂંક મારીને કચરો સાફ કરતાં કરતાં નરોત્તમની નજર દૂર દૂર દેખાતા રેલવે સિગ્નલ ઉપર ગઈ અને એ એકદમ બોલી ઊઠ્યો: {{gap}}‘વશરામ, વશરામ, પણે જો, હાથલો પડી ગયો છે. ગાડી આવતી લાગે છે. દબાવ જરા, દબાવ !’ {{gap}}વશરામે ઘોડાને એક વધારે સોટી લગાવી. પાણીપંથો ઘોડો તો આમેય પૂરપાટ જતો જ હતો પણ હવે એનો વેગ અદકો વધ્યો. {{gap}}અને છતાં નરોત્તમને લાગતું હતું કે ગાડી આજ સાવ ધીમી ચાલે છે. {{nop}}<noinclude>{{સ-મ|૧૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> p0dgbstpjgud35yugjdhm7mcx620kfs 104 47046 167188 166661 2022-08-17T12:31:21Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}વશરામ સમજતો હતો કે નાનાશેઠને અમરગઢ સ્ટેશને આંબવાની ઉતાવળ છે—મહેમાનોને ઉતારીને ઘોડાગાડીમાં બેસાડવાની ઉતાવળ છે. સાચી ઉતાવળ શી હતી એ તો એકલો નરોત્તમ જ જાણતો હતો. {{સ-મ| |★ | }}<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા૧૯}}</noinclude> ntygkhy40lphjb57jb5v25y4a7kdz80 167189 167188 2022-08-17T12:32:35Z Amvaishnav 156 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> {{gap}}વશરામ સમજતો હતો કે નાનાશેઠને અમરગઢ સ્ટેશને આંબવાની ઉતાવળ છે—મહેમાનોને ઉતારીને ઘોડાગાડીમાં બેસાડવાની ઉતાવળ છે. સાચી ઉતાવળ શી હતી એ તો એકલો નરોત્તમ જ જાણતો હતો. {{સ-મ| |★ | }}<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા | |૧૯}}</noinclude> fyy8nzlp8opp9ignwzv7aplxahzdml1 167223 167189 2022-08-17T18:17:25Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> {{gap}}વશરામ સમજતો હતો કે નાનાશેઠને અમરગઢ સ્ટેશને આંબવાની ઉતાવળ છે—મહેમાનોને ઉતારીને ઘોડાગાડીમાં બેસાડવાની ઉતાવળ છે. સાચી ઉતાવળ શી હતી એ તો એકલો નરોત્તમ જ જાણતો હતો. {{સ-મ||❋|}}<noinclude>{{સ-મ|ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા||૧૯}}</noinclude> t56nhj6l1q9opg1qji8dnq1gtu80o25 104 47047 167190 166662 2022-08-17T12:37:49Z Amvaishnav 156 /* Proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Amvaishnav" /></noinclude> <br> <br> {{સ-મ|<big>'''૨ ''' <br> '''વગડા વચ્ચે'''</big>| | }} <br> <big>'''અમરગઢ'''</big> સ્ટેશનને હજી પ્લૅટફૉર્મ નહોતું સાંપડી શક્યું. ખુલ્લા ખેતરમાં રેલવેનો એક જ પાટો પસાર થતો હતો અને બાજુમાં એકઢાળિયા ખોરડા જેવું છાપરું ઊભું કરી દેવાયેલું એને જ સ્ટેશન ગણીને લોકો સંતોષ માનતાં હતાં. આ પંથકમાં દાનવી૨ ગણાતા ઓતમચંદ શેઠે ઉતારુઓની સગવડ સાચવવા 'બ્રાહ્મણિયા પાણી’ની પરબ બંધાવેલી. એની છાપરીમાં એક મોટીબધી નાંદ ને ત્રણચાર માટલાં પડ્યાં રહેતાં. {{gap}}માથે મુંડો કરાવેલી એક બ્રાહ્મણ ડોસી ટ્રેનના અવરજવરને સમયે ઉતારુઓને પાણી પાતી. {{gap}}અમરગઢની આજુબાજુમાં ઉપરવાડિયાં ગામ ઘણાં હોવાથી અને રાતવરતની ગાડીનાં છડિયાંઓને રાતવાસાની બહુ અગવડ પડતી હોવાથી સ્ટેશનથી એકાદ ખેતરવા આઘે પડતર ખરાબામાં ઓતમચંદ શેઠે કૂવો ખોદાવીને પાઘડીપને લાંબી ઓસરી ને થોડાક ઓ૨ડા ઉતારેલા. અલારખા નામના એક મકરાણી પગીને આ 'ધરમશાળા’ની દેખભાળ સોંપવામાં આવેલી. આ સાર્વજનિક સ્થળે ગરીબગુરબાં, બાવાસાધુ અને અપંગ-અભ્યાગતો તો કાયમના અડિંગા નાખીને પડ્યાં જ રહેતાં અને એવા ખુદાબક્ષોને ખાતર ઓતમચંદ શેઠે તાજેતરમાં રોજની એક ટંક ખીચડીનું સદાવ્રત પણ શરૂ કરેલું. {{gap}}ઘોડાગાડી હજી તો સ્ટેશનથી આવી હતી ત્યાં જ ઘૂઘરા સાંભળીને સહુના કાન ચમકી ઊઠ્યા. ‘ઓતમચંદ શેઠ આવતા લાગે છે!’ {{gap}}સ્ટેશનનાં પગથિયાં પાસે વશરામે ગાડી થોભાવી કે તરત જ<noinclude>{{સ-મ|૨૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> rtr4tzivlj0z19yxb91ji4z8pvmr0vo 167224 167190 2022-08-17T18:35:12Z Snehrashmi 2103 /* Validated */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Snehrashmi" /></noinclude> <br> <br> {{Float left|<big>'''૨'''</big>}} {{સ-મ|<big>'''વગડા વચ્ચે'''</big>||}} <br> <big>'''અમરગઢ'''</big> સ્ટેશનને હજી પ્લૅટફૉર્મ નહોતું સાંપડી શક્યું. ખુલ્લા ખેતરમાં રેલવેનો એક જ પાટો પસાર થતો હતો અને બાજુમાં એકઢાળિયા ખોરડા જેવું છાપરું ઊભું કરી દેવાયેલું એને જ સ્ટેશન ગણીને લોકો સંતોષ માનતાં હતાં. આ પંથકમાં દાનવી૨ ગણાતા ઓતમચંદ શેઠે ઉતારુઓની સગવડ સાચવવા ‘બ્રાહ્મણિયા પાણી’ની પરબ બંધાવેલી. એની છાપરીમાં એક મોટીબધી નાંદ ને ત્રણચાર માટલાં પડ્યાં રહેતાં. {{gap}}માથે મુંડો કરાવેલી એક બ્રાહ્મણ ડોસી ટ્રેનના અવરજવરને સમયે ઉતારુઓને પાણી પાતી. {{gap}}અમરગઢની આજુબાજુમાં ઉપરવાડિયાં ગામ ઘણાં હોવાથી અને રાતવરતની ગાડીનાં છડિયાંઓને રાતવાસાની બહુ અગવડ પડતી હોવાથી સ્ટેશનથી એકાદ ખેતરવા આઘે પડતર ખરાબામાં ઓતમચંદ શેઠે કૂવો ખોદાવીને પાઘડીપને લાંબી ઓસરી ને થોડાક ઓ૨ડા ઉતારેલા. અલારખા નામના એક મકરાણી પગીને આ ‘ધરમશાળા’ની દેખભાળ સોંપવામાં આવેલી. આ સાર્વજનિક સ્થળે ગરીબગુરબાં, બાવાસાધુ અને અપંગ-અભ્યાગતો તો કાયમના અડિંગા નાખીને પડ્યાં જ રહેતાં અને એવા ખુદાબક્ષોને ખાતર ઓતમચંદ શેઠે તાજેતરમાં રોજની એક ટંક ખીચડીનું સદાવ્રત પણ શરૂ કરેલું. {{gap}}ઘોડાગાડી હજી તો સ્ટેશનથી આવી હતી ત્યાં જ ઘૂઘરા સાંભળીને સહુના કાન ચમકી ઊઠ્યા. ‘ઓતમચંદ શેઠ આવતા લાગે છે !’ {{gap}}સ્ટેશનનાં પગથિયાં પાસે વશરામે ગાડી થોભાવી કે તરત જ<noinclude>{{સ-મ|૨૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}</noinclude> 0dt0p3k74ma9f15ill57rjaobz7d6kh 104 47216 167225 2022-08-17T18:36:19Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ અક્ષરેય ન બોલે!” આમ કાં બોલો, શેઠ?” એભલે કહ્યું, “કપૂરશેઠને ખબર પડે ? તમે અહીં આવી ગયા ને અમે એને જાણ ન કરી, તો પછી એમ ઠપકામાં આવી પડીએ ને! “એટલે જ કહું છું કે કપૂરશેઠને ખબર જ પડવા દેજો માં, ઓતમચંદ બોલ્યો, ‘મારે ઝટ વાઘણિયે પુગવું પડે એમ છે ને કપૂર ખબર પડે તો મને અહીં અઠવાડિયા લગી રોકી રાખે. વેવાઈ અવા. તો હોંશીલા છે કે મને ઘડીકમાં પાછો નીકળવા જ ન દિયે...' સહુ સાંભળી રહ્યાં, પણ કોઈને આ ખલાસો ગળે ન ઊતરી શકય ‘લ્યો, આ ચંપા તો જાય છે ઘેર. હીરબાઈ બોલ્યાં, “અબઘડી કિપૂરશેઠ કેચે કાછડી ખોસતાં આવી પૂગ્યા સમજો! એને કહો કે ઘેર જઈને મારા નામનો એક અક્ષરેય ન “અરે એમ તે હોય શેઠ! તમે મેંગણીમાં આવ્યા ને ચંપા પો માબાપને જાણ ન કરે એવું તે શોભે ક્યાંય?” જાણ કરશે તો નહીં શોભે.? ઓતમચંદે કહ્યું, ‘એને સહુથી વે સંગાના સમ દઈને કહો કે ઘરમાં કોઈને આ વાતની જાણ ન કર ‘પણ શેઠ, આમાં તો અમે વાંકગુનામાં આવી પડશું,' એભ વ્યક્ત કર્યો, ‘અમારે માથે કપૂરબાપાનું કાયમનું મહેણું ૨૭ મહેણું નહીં રહેવા દઉં, ઓતમચંદે કહ્યું, “હું વાઘણિ બરોબર સાજો થઈ જઈશ પછી આંટો આવી જઈશ. પર્ણ. ૬ તો મેં મેંગણીમાં પગ મેલ્યો છે એટલી વાત પણ કોઈને કાને માં, ભલા થઈને.” ‘લાજના ઘૂમટા આડે ચંપા બિચારી કાંઈ બોલતી ન મનમાં કોચવાય છે,' હીરબાઈ બોલ્યાં, “આંખમાંથી તો ડર હુડાં દડવા મંડ્યાં છે. કોચવાવ મા, બેટા, કોચવાવ મા,” ઓતમચંદે ખુલાસો તો વાઘણિયા દરબારનો વજે જોખવા નીકળ્યો હતો એમાં આS પડશું,” એભલે ભય મહેણું રહી જાશે.’ હું વાઘણિયે જઈને ૨. પણ હમણાં કોઈને કાને નાખશો બિોલતી નથી, પણ આ તો ડળક ડળક ચદે ખુલાસો કર્યો, “ ૧૬૨ એમાં આડોડિયાએ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> jsqjs7yka26fs2j95lm4ty59jipt479 104 47217 167226 2022-08-17T18:36:59Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ મારી આ માર મારીને લૂંટી લીધો... મુઢ માર તો બહુ લાગ્યો હતો પણ તમ સતીનાં પુન્ય આડાં આવ્યાં તે ઊગરી ગયો એટલો પરમેશ્વરનો પાડ સમજો. પણ ત સમજો. પણ વાને કાને આ વાત ન જાય એનું ધ્યાન રાખજો. આબરૂ વહાલી હોય તો હોઠે તાળું જ મારી દેજો. જાણે કે ગણી ગામમાં પગ જ નથી મેલ્યો એમ સમજજો–' રીષ્ઠ, ચંપા કિયે છે કે ઈ પાંતીની ફકર કરશો મા, કોઈને કાને બઈ જવા દઉં. દર ઊભાં ઊભાં હીરબાઈએ ચંપાનો જવાબ વાત નઈ જવા દઉં, કહી સંભળાવ્યો. જીવે હીરબાઈ ચંપાના હતાં અને દુભાષિક જતાં હતાં. ‘કિયે છે કે સોસ વતી રહે, દીકરી, તારા જેઠની આબરૂ અટાણે તારા હાથમાં છે.” ૫૦ ચપાના ઘૂમટામાં કાન ધરીને એનું કથન સાંભળતાં જતાં જ દુભાષિયાની ઢબે એનો સાર ઓતમચંદને સંભળાવતો ' સાસરિયાંની આબરૂ તમ કરતાંય મને વધારે વાલી મનું નામ ખાનદાનનું ફરજંદ.' કિયે છે કે તેમાં નંઈ જાવા દઉં કે મા “વાહ દીકરા! આ * તમારું વેણ નંઈ ઉથાપું... ઘરમાં કોઈને ગંધ પણ. દઉં કે મારા જેઠ ગામમાં આવ્યા છે.' રા! આનું નામ ડહાપણ! ચંપાએ કહેવડાવેલા ઉત્તરો સાંભળીને તમે ન ઓતમચંદે સંતોષ વ્યક્ત કયો. ચંપા પૂછે છે છે છે કે જેની રજા હોય તો હવે હું જાઉં.” હીરબાઈએ કહ્યું, જાવ, બેટા, ખs અને મનમાં આ ચંપા ઘરે વા, ખુશીથી જાવ.' ઓતમચંદે આદેશ આપ્યો. ના સમાધાન થયા વિનાની અનેકાનેક શંકાઓ સાથે ઘર તરફ ઊપડી. ઘેર પહોંચી રહી. જેદજી પોતાની d સુધીમાં આખે રસ્તે આ શંકાઓ વધારે ઘેરી બનતી માતાના આગમન અંગે આટલી બધી ગુપ્તતા શા માટે ૧૬૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|આ તો મારા જેઠ||૧૬૩}}'''</small></noinclude> aomiez717mrud5eqqleqo6umdkotoc3 104 47218 167227 2022-08-17T18:37:39Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ લાગે છે કે * સીધી રસોડામાં જાળવવા મથે છે? આ પ્રશ્ન ચંપાને મુંઝવતો રહ્યો. શંકિત અને વ્યથિત હૃદયે એણે ડેલીના ઉંબરામાં પગ મૂક્યો ત્યાં જ ઓસરીમાંથી ઉચ્ચારાયેલા શબ્દ એના કાન પર અથડાયા: ઓતમચંદ જ, બીજું કોઈ નહીં–' ભિખારો ને ભામટો...” ચોરનો સરદારમનસુખમામાના શહેરી લહેકા ઓળખાતાં ચંપા સમજી ગઈ ? બાપુજી ઈશ્વરિયેથી કંકુના' કરીને પાછા આવી ગયા છે. હિંડોળા પર હીંચકી રહેલા કપૂરશેઠ બોલતા હતા: ‘તમે મર ન માનો મનસુખલાલ. પણ મને તો લાગે છે ઓતમચંદ શેઠ જેવો અમીર માણસ આવું કરે નહીં.' ચંપાએ આ બંને ઉક્તિઓ સાંભળી અને ચુપચાપ સીધી રસી જ દાખલ થઈ ગઈ. ચૂલે આ શું મૂક્યું? ચંપાએ જસીને પૂછવું. ‘લાપસીનું આંધણ! હરખાતાં હરખાતાં જસી બોલી. સમજી! બાપુજી આજે બેનબાના ચાંલ્લા કરીને આવ્યા લી જસીએ હકારમાં ગર્વભર્યું સ્મિત વેર્યું. ઓતમચંદ વળી અમીર શેનો હતો તે દી હતો. આજ હાલ થઈ ગયો છે,' ઓસરીમાંથી મનસુખલાલનો અવાજે સ હતો. ‘સોનું દેખીને તો મુનિવર પણ ચળે. તો પછી * મુફલિસ માણસ તો રૂપિયાની રેઢી કોથળી બગલમાં જે * કોણ જાણે પણ મારે ગળે આ વાત ઊતરતી નથી, કહેતા હતા. સંતોકબા પોતાની આદત મુજબ ઉંબરે બેઠાં બેઠા રહસ્ય ઉકેલવા મથી રહ્યાં હતાં. જસી જ્યારે ઝટપટ લાપસી રાંધી નાખવામાં રોકાઈ છે ૧૬૪ આવ્યા લાગે છે!” હતો. આજે તો ભંડે અવાજ સંભળાતો પછી એના જેવો મા જ મારે ને!' ‘તા નથી,’ કપૂરશેઠ બેઠાં બેઠાં આ વાતનું માં રોકાઈ હતી ત્યારે વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}'''</small></noinclude> sabqkcpky7dsds5xax44zceldlibxpm 104 47219 167228 2022-08-17T18:44:59Z Snehrashmi 2103 OCR proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Snehrashmi" /></noinclude>________________ ચપા ઉદ્વિગ્ન ચિત્તે આ સંવાદ સાંભળી રહી હતી: ‘પણ તો પછી બાલએ ખાણિયાની પાળે મૂકેલી કોથળી એટલી વીરમાં જાય ક્યાં?... મનસુખલાલે હસતાં હસતાં પૂછ્યું: ‘કે પછી કોથળીને પગ આવ્યા?” આવે ‘ભગવાન જાણે! ભાઈ. આ તો વાએ કમાડ ભીડ્યાં જેવું કૌતુક થઈ . પણ નજરે જોયાજાણ્યા વિના કોઈના ઉપર આળ ન ચડાવાય.” પણ એટલી વારમાં ઓસરીમાં ઓતમચંદ સિવાય બીજું કોઈ હું જ નહોતું. સીતાજીની જેમ કોથળી સંચોડી ધરતીમાં તો નહીં ભાઇ ગઈ હોય ને મનસુખલાલે ફરી હાસ્ય ફેલાવ્યું. ચંપા વધારે ચિંતાતુર બનીને સાંભળી રહી. * વાર લાખ થાપીને સવા લાખ ઉથાપનારો ધણી આવી રૂપરડીમાં મોઢું બગાડે ખરો?” કપૂરશેઠ હજી ઓતમચંદને એક વાર લાગે સો-બર્સે રૂપરડા ગુનેગાર ગણવા તૈયાર નહોતા. એના પેટમાં પાપ નહોતું તા ગણી ગયો?’ “એ વાત તમારી સાચી Sી તો પછી ઓસરીમાંથી એ ઓચિંતો હાલ્યો ગયો શું કામ? મા પાપ નહોતું તો કોઈને કીધા વિના જ શું કામ પોબારા વાત તમારી સાચી. કપૂરશેઠે કબૂલ કર્યું, “મનેય એટલી - જરાક વહેમવાળી લાગે છે ખરી.. વાત જ હવે સમજ્યા તમ વહેમ ઉપરથી દકુર કાંઠે ઓતમચંદને સમજ્યા તમે!” મનસુખભાઈ મોટે અવાજે બોલ્યા, “એટલા Aી દેકુશેઠે વાંસોવાંસ પસાયતાને ધોડાવ્યા ને ખળખળિયાને ચંદને આંબી લીધો, પણ નદીમાં કોણે જાણે કયે ઠેકાણે કોથળી દાટી દીધી હશે!” હવે ચંપાને, હીરબી જસીએ હસતો હું સમજી!એટલું " માન, હીરબાઈને ઘેર સાંભળેલી વાતનો તંત પકડાતો લાગ્યો. હસતાં હસતાં ચંપાને કહ્યું: ‘તારા જેઠની વાત થાય છે!” ” એટલું જ કહીને ચંપા મૂંગી થઈ ગઈ અને મજૂસ પરથી વાસણો ઉતારવા લાગી.. ૧૬૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|આ તો મારા જેઠ !||૧૬૫}}'''</small></noinclude> rkkiqbjs9qrgawazsf7dl8rk89d29yz 104 47220 167229 2022-08-18T03:10:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>બહારથી મનસુખભાઈનો અવાજ સંભળાતો હતોઃ ‘એટલે તો હું કહું છું કે હવે ઓતમચંદની જૂની અમીરાતનો રસોડામાંથી ખડિંગ કરતોકને અવાજ બહાર ગયો. ‘એ... શું થયું?’ સંતોકબાએ સાદ પાડીને પૂછ્યું. ‘કાંઈ નહીં, કાંઈ નહીં,' જસીએ જવાબ આપ્યો, ‘એ તો બેનના હાથમાંથી થાળી પડી.’ ‘જરીક ધ્યાન રાખીને કામ કરતાં હો તો!’ સંતોકબાએ ટિપ્પણ રજૂ કર્યું. ‘કાંસાની થાળીમાં તડ પડતાં શું વા૨ લાગે? ને કાંસું તો આજકાલ સોના કરતાંય મોંઘું છે— એણે ચંપા સામે ‘કાં! લેતી જા!’ એવો ભાવ સૂચવતી આંખો નચાવી. માતાએ ઉચ્ચારેલ આ ઠપકાનાં વેણ સાંભળીને જસી રાજી થઈ. ચંપાએ પોતાની આંખો ઢાળી દીધી. મનસુખભાઈએ જે પ્રશ્ન છેડ્યો હતો એની નાજુકાઈ જોતાં એમણે કાનસૂરિયામાં જ વાતચીત કરવા માંડી તેથી ચંપા પોતાના ભાવિ અંગેની ગુફતેગો સ્પષ્ટ સાંભળી શકી નહીં. પણ એને એટલો ખ્યાલ તો આવી શક્યો કે મનસુખભાઈએ મૂકેલો પ્રસ્તાવ બા-બાપુજીને ગળે હવે ચંપાને પણ સમજાઈ ચૂક્યું કે ઓતમચંદ પોતાના આગમનની હકીકત ગુપ્ત રાખવાનો આગ્રહ શા માટે સેવતો હતો. વૈવાહિક સંબંધમાં ભંગાણ પડવાનું છે એવો એને વહેમ આવી ગયો હશે? ઊતરતો નહોતો તેથી એનો ઉગ્ર વિરોધ થઈ રહ્યો હતો. ચંપા પોતે જ વહેમના વમળમાં પડી. ૧૬૬ * વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૬}}'''</small></noinclude> q4g8bvqn78uzlggjm72flh6ooprr9q4 104 47221 167230 2022-08-18T03:10:57Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૮ વિપદ પડે પણ વણસે નહીં ઓતમચંદ વધારે સ્વસ્થ થઈને એભલ તથા હીરબાઈ સાથે સુખદુઃખની વાતોએ વળગ્યો હતો ત્યાં જ બારણામાં ચંપા આવીને ઊભી રહી. એના એક હાથમાં થાળી હતી અને થાળી ઉપર સાડલાનો છેડો ઢાંક્યો હતો. હી૨બાઈએ જોયું કે ઓતમચંદની હાજરીમાં ચંપા અંદર પ્રવેશતાં અચકાય છે તેથી તેઓ પોતે જ ઊઠીને ઓસરીમાં ગયાં. ‘અરે! ચંપા તો તમારે સારુ થાળી પીરસીને લઈ આવી છે!' હીરબાઈ ઉત્સાહભેર મોટે અવાજે બોલી ઊઠ્યાં. ધીમે, ધીમે, હીરીકાકી!' ચંપાએ હળવે સાદે હીરબાઈને કહ્યું. ઘેરેથી છાનીમાની આવી છું. કોઈને ખબર પડવા દેજો મા... ના, મહેમાનનેય નહીં, કોઈને કાને નહીં... ના, ના. ઘરમાં હોળી સળગેલી જ છે એમાં ઠાલું વધારે સળગશે...’ ‘શું થયું છે?’ હીરબાઈએ સચિંત અવાજે પૂછ્યું.4 ‘સંધીય વાત નિરાંતે સમજાવીશ.' કહીને ચંપાએ મણ એકનો નિસાસો નાખ્યોઃ ‘મારાં અભાગણીનાં નસીબ જ વાંકાં છે. એમાં કોઈ શું કરે?’ આટલા શબ્દો ૫૨થી તો હીરબાઈ ઘણું ઘણું સમજી ગયાં. સાંજે થયેલી વાતચીતનો તંતુ પણ તેઓ પકડી શક્યાં. તેઓ જોઈ શક્યાં કે ચંપાનું અંતર રડી રહ્યું છે. એ ક્રંદન મૂંગું હોવાને કા૨ણે વધારે કરુણ લાગતું હતું. ‘મહેમાનને ડિલે હવે કેમ છે?’ ચંપાએ પૂછ્યું. વિષદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૬૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૭}}'''</small></noinclude> 8fbbfyuvsjcvm17ijleypsj6eq6g30j 104 47222 167231 2022-08-18T03:11:22Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘માર ઠીકાઠીકનો લાગ્યો છે એટલે હાથેપગે હજી કળ વળી નથી. આખું અંગ તૂટે છે,’ હી૨બાઈએ કહ્યું: ‘ફરીથી ખરડ કરીને હાથપગ શેકવા પડશે.’ અને પછી સહેજ સંકોચ સાથે પૂછ્યું: નવરી હો તો આ છીપરડી ઉ૫૨ ખરડ વાટી દઈશ?” ‘તે ‘હું... ક... ને, શું કામ નહીં વાટી દઉં?’ ચંપાએ હરખભેર કહ્યું, ‘મારે ઘેર જઈને કઈ હૂંડી વટાવવાની છે? લાવો, અબઘડીએ વાટી નાખું.’ ઓસરીમાંથી છીપ૨ડી ઉ૫૨ ચંપા ખરડનો ભૂકો વાટતી હતી ત્યારે ખાટલામાં બેઠો બેઠો ઓતમચંદ પોતાની સામે ધરાયેલ ભોજનથાળને ભાવપૂર્વક અવલોકી રહ્યો હતો. હીબાઈએ આપેલા અહેવાલ ઉપરથી એ સમજી ગયો કે ચંપા ઘરનાં માણસોથી છૂપી રીતે આ ભોજનથાળ અહીં લાવી છે. પરિણામે આ અર્ધ્યનું મૂલ્ય ઓતમચંદને મન અનેકગણું વધી ગયું. એભલે કહ્યું: ‘હજી હાલતાચાલતા થ્યા મોર્ય વાઘણિયે કેમ કરીને જમતાં જમતાં ઓતમચંદે વાઘણિયે જવાની વાત છેડી ત્યારે જાશો?’ ‘હું મારે ધીમે ધીમે પૂગી જઈશ.’ ‘ના... રે, એમ તો હું તમને ગાડે બેસારીને મૂકી જાઈશ.’ એભલે કહ્યું. તો ‘પણ હવે આમેય બે દી મોડા ને આમેય બે દી મોડા જાવ એમાં શું ખાટુંમોળું થઈ જાવાનું છે? ‘ઘેરે સહુ વાટ જોઈ રિયાં હશે–કાગને ડોળે વાટ જોવાતી હશે ‘કાલ સવારમાં જ ગાડાવાળા હારે વાઘણિયે વાવડ મોકલાવી દઉં કે શેઠની વાટ જોશો મા, બેચાર દી ૨ઈને આવી પૂગશે - ‘ના, ભાઈ, ના. વાઘણિયે કાંઈ વાવડ મોકલજો મા,’ ઓતમચંદ કહ્યું: ૧૬૮ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૮}}'''</small></noinclude> b4la29efqg76wa1r6rdozb643huzxuo 104 47223 167232 2022-08-18T03:11:53Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘ઠાલાં સહુ ફિકરમાં પડી જાય. એ તો એની મેળે જાણશે કે વજે જોખવા ગયા છે એટલે બેચાર દી વહેલુંમોડું થઈ જાય.’ ઓતમચંદ ઘરનાં માણસોને પણ આ વિચિત્ર ઘટનાની જાણ કરવા માગતો નથી. એ જાણીને બહાર ઓસરીમાં બેઠેલી ચંપાને વધારે કૌતુક થયું. મનસુખમામા કહ્યા કરે છે એ ચો૨ીની વાત સાચી હશે? દકુશેઠની ઓસરીમાંથી ઓતમચંદ જેઠ સાચે જ કોથળી ચોરી આવ્યા હશે? પોતે મેંગણીમાં આવી પડ્યા એવી વાત ઘરમાં કોઈને ન કરવાના મારી પાસે સમ ખવરાવ્યા-વહાલામાં વહાલાના સમ ખવરાવ્યા–એની પાછળ શો ભેદ હશે? અને ‘વહાલામાં વહાલાના સમ' શબ્દો યાદ આવતાં ચંપાનાં કલ્પનાચક્ષુ સામે પ્રિયતમ પાત્રની–નરોત્તમની-મૂર્તિ ૨મી રહી. અત્યારે ક્યાં હશે એ? કેવી સ્થિતિમાં હશે? સુખમાં હશે કે દુઃખમાં? હું એની યાદમાં રાતોની રાતો ઉજાગરા કરીને જીવ બાળ્યા કરું છું, પણ એ મને આવી રીતે યાદ કરતા હશે ખરા? ઘેરથી કોઈને જાણ કર્યા વિના છૂપી છૂપી ભોજનથાળ લઈ આવેલી ચંપા અંગે ઓતમચંદ વિચારતો હતો: ‘આવા ગુણ ને ભાગ્યમાં આવી જોગમાયા સમાશે?’ આવી ગ૨વાઈવાળી ગૃહલક્ષ્મી મારું આંગણું ઉજાળશે? નરોત્તમના ભોજન પૂરું થયા પછી હીરબાઈએ ઓતમચંદને કહ્યું: પડતાં ડિલ હળવું થઈ જાય’ ‘ભાઈ, તમને ફરીથી સારીપટ ખરડ કરી દઉં, એટલે સવાર આટલા ટૂંકા પરિચયમાં હીરબાઈએ આ આગંતુકને ‘ભાઈ’ જેવા આત્મીયતાભર્યા શબ્દ વડે સંબોધવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. એટલી જ આત્મીયતાથી હીરબાઈને જવાબ આપ્યો. ‘બેન, તમને તો મેં દાખડામાં નાંખી દીધાં!' ઓતમચંદે પણ ‘એમાં દાખડો શેનો, ભાઈ? માણસનું કામ માણસ નહીં કરે તો વિપદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૬૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૬૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૬૯}}'''</small></noinclude> l4mhxcwa3h52pkox42ol03s9jgjjbyu 104 47224 167233 2022-08-18T03:12:15Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>બીજું કોણ ક૨શે? માણસને માણસ ખપમાં આવે.’ ચંપા ચોસરીમાં બેઠી બેઠી કુતૂહલથી આ ‘ભાઈબહેન’નો સંવાદ સાંભળતી હતી. ‘તમે તો મને નવી જિંદગી દીધી, બેન! ખળખળિયાને કાંઠે પડ્યો રહ્યો હોત તો દીપડે સાચે જ ફાડી ખાધો હોત.’ જિંદગી દેનારો તો ઉપર બેઠો છે—હજાર હાથવાળો. એની પાસે આપણું શું ગજું?’ ‘તમારા આ ઉપકારનું સાટું તો મારાથી કેમ કરીને વળશે!’ ‘એમાં વળી ઉપકાર શેનો, ભાઈ! માણસ માણસને ખપમાં નહીં આવે તો કોને આવશે?” હી૨બાઈએ ફરી સાવ સાદું સત્ય ઉચ્ચાર્યું. ‘પણ હું તમને કે'દી ખપમાં આવીશ?’ એ કોઈ દી અબાર ન જાય, સમજ્યા ને ભાઈ!’ કહ્યું: ‘આપણા તો ફરી પાછા કે'દી ભેટા થવાના ‘તમારે ટાણે તમેય આવશો. માણસ ઊઠીને માણસનું કામ કરે, ‘પણ ક્યાં પડ્યું વાઘણિયું ને ક્યાં પડ્યું મેંગણી!' ઓતમચંદે ‘સાચી મમતા હશે તો ઘણીય વાર ભેટો થાશે, ભાઈ! હીરબાઈ બોલ્યાં, ‘સાચી હેત-પ્રીત હોય તો હજાર ગાઉથી માણસના મોં-મેળ યજમાનોના નિર્વ્યાજ લાગણીપૂરમાં ઓતમચંદ અવાક બનીને થાય.’ નાહી રહ્યો. થોડી વારે હીરબાઈએ કહ્યું: ‘મારે સંધીય વાતનું સુખ છે, પણ એક વાતનું મનમાં દુઃખ રિયા કરતું'તું—' ‘શી વાતનું બેન?’ ભારે પિયરિયાંમાં કોઈ નથી. પિયરના નામની દશ્ય દેવાઈ ગઈ વેળા વેળાની છાંયડી ૧૭૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૦}}'''</small></noinclude> e1voz7qsiq789e0e9ochmu9frqb7zos 104 47225 167234 2022-08-18T03:12:30Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>છે. મારે માનો જણ્યો ભાઈ નથી એટલે તમને જ આજથી ધરમના ભાઈ ગણું છું—' ‘ભલે બેન, ખુશીથી ગણો તમતમારે,' ઓતમચંદે લાગણીશીલ અવાજે કહ્યું. આટલી વાતચીત પછી હીરબાઈ પણ લાગણીશીલ બની ગયાં હતાં, થોડી વારે એમણે કહ્યું: મારે એક ભાઈ હતો—જુવાનજોધ. પણ પરારની સાલ મરકી આવી એમાં પાછો થયો. એના મોઢાનો અણસાર બરોબર તમારા જેવો હતો. તમને જોઉં છું ને ઈ યાદ આવી જાય છે. એટલે હું તમને મારા ધરમના ભાઈ ગણીને થાપું છું-' ‘ભલે બેન, ઘણી જ ખુશીથી ' હવે એભલ બોલ્યો: ‘તમે આમ ઓચિંતા અમારે આંગણે આવ્યા તેમાં ઉપરવાળાની કાંઈક ગણતરી જ હશે. માણસ માણસના મેળાપ કાંઈ અમથા નથી થતા—’ ધરમનો ભાઈ જડી રિયે એટલા સારુ–' હીરબાઈ બોલ્યાં. ‘ભગવાને જ તમને મોકલ્યા હશે, ભાઈ! મારા જેવી ન-ભાઈને હશે તે તમારો ભેટો કરાવી દીધો,' ઓતમચંદે આભારવશ અવાજે ‘ઈશ્વરની લીલા તો અકળ છે, બેન! એમણે મને જીવતો રાખવો કહ્યું: પડ્યો હોત તો કોને ખબર છે મારું શું થયું હોત! તમારો તો ‘નહીંતર આવી કાળી રાતે ખળખળિયાને કાંઠે ભેંકાર જગ્યામાં : જનમ જનમ ઓશિયાળો રહીશ. તમારો તો જેટલો પાડ માનું એટલો ઓછો જ ગણાય.’ કારવતો તો ઉપરવાળો કિરતાર છે. એના હુકમ વિના ઝાડનું પાંદડુંય પાડ માનો પરમેશ્વરનો, ભાઈ!’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘સંધ્ય કરતો વિપદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૧}}'''</small></noinclude> hbw4qctzh5c859fvpagao8bosqvrv1q 104 47226 167235 2022-08-18T03:12:46Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>નથી હાલતું. આપણી કાળા માથાના માનવીની શી મજાલ આપણે તો ઠાલાં એંકાર કરીએ છીએ કે આ મેં કર્યું, મેં કર્યું... ‘હીરીકાકી!’ બહારથી ધીમો અવાજ આવતાં હીરબાઈ ઊઠ્યાં ને ઓસરીમાં ગયાં. ચંપાએ છી૫૨ડી ૫૨ ખરડ વાટીને તૈયાર કરી નાખ્યો હતો. ‘હવે હું જાઉં?’ કહીને ચંપાએ ઘેર જવાની રજા માગી: મારે મોડું થાશે તો બા વઢશે.’ ખુશીથી જા, દીકરી! કોઈ વઢે એવું રજા આપી. ન કરવું.’ હીરબાઈએ ‘કાંઈ કામકાજ હોય તો બીજલ હારે કેવરાવજો,’ ચંપાએ જતાં જતાં કહ્યું, ‘સવારમાં વહેલી આંટો આવી જઈશ.’ મોડું થયું હોવાથી ચંપા ઝડપભેર ઘ૨ ત૨ફ ઊપડી. પોતે કોઈને કશું કહ્યા વિના આવી હતી તેથી ઘેરથી ઠપકો મળશે એવો એને અંદેશો હતો. મેલીને આહી૨ દંપતી ફરી પાછાં અતિથિ સાથે વાતોએ વળગ્યાં રાતે કામકાજમાંથી પરવાર્યા પછી ઓસરીમાં મોઢિયો દીવો હતાં. નાનકડો બીજલ વાડાના વિશાળ ફળિયામાં રમી રહ્યો હતો. ઘડીક વાર એ વાંસળી વગાડતો હતો, ઘડીક એ કાષ્ઠઘોડા ઉપર સવારી કરતો હતો. રમકડાં અવલોકી રહ્યો હતો. થોડી વારે એણે છોકરાને પોતાની ઓતમચંદ કોઈક વિચિત્ર કુતૂહલથી બીજલનાં આ ઘરગથ્થુ પાસે બોલાવ્યો: ‘બીજલ’ પણ પાવો વગાડવામાં મશગૂલ બીજલે આ અવાજ સાંભળ્યો જ નહીં તેથી ઓતમચંદે ફરી વાર પ્રેમભર્યા અવાજ જાણે કે હાક મારી: ૧૭૨ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૨}}'''</small></noinclude> k5ffy2pgcz7a0m4wkv0tvs5smtuwrad 104 47227 167236 2022-08-18T03:13:09Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘બીજલ!’ છતાં બીજલ ન આવ્યો ત્યારે હીરબાઈએ મોટે અવાજે હાકલ કરીને પુત્રને પાવો વગાડતો અટકાવ્યો ને કહ્યું: ‘બેટા બીજલ, મામા બરકે છે. અહીં ઓરો આવ્ય!’ હીરબાઈએ ‘મામા’ શબ્દ એવો તો ભારપૂર્વક ઉચ્ચાર્યો હતો કે એ સાંભળીને ઓતમચંદ ધન્યતા અનુભવી રહ્યો. એણે બીજલને જાણે કે સગો ભાણેજ સમજીને પ્રેમપૂર્વક ખોળામાં બેસાડ્યો. માથા પર વહાલસોયો હાથ ફેરવતાં પૂછ્યું: ‘બીજલ, મને તારાં રમકડાં બતાવીશ, બેટા?' ‘ના, નહીં બતાવું,’ બીજલે કહ્યું. માટે ‘મામા’ શબ્દ વાપર્યો. ‘મામાને ના કહેવાય, બેટા?’ આ વખતે એભલે પણ મહેમાન ‘મને જોવા તો દે, તારાં રમકડાં!' ઓતમચંદે બીજલને ફોસલાવવા માંડ્યો. વધારે ને વધારે મક્કમ બનતો ગયો. પણ પોતાનો અમૂલ્ય ભંડાર લૂંટાઈ જશે એવી બીકથી બીજલ આ બાળક પોતાનાં રમકડાંનો ખજાનો બતાવવા તૈયાર થયો. આખરે મહેમાને તેમજ માબાપે અનેક લાલચો આપી ત્યારે જ કોક્લામાં ભરી રાખેલાં જાત જાતનાં ને ભાત ભાતનાં રમકડાં જોઈને એવો હતો કે પોતાના પુત્ર બટુક માટે બેચાર સારાં રમકડાં લઈ ઓતમચંદ પ્રસન્ન થયો. આ આખી પ્રવૃત્તિ પાછળ એનો વ્યૂહ તો જવાં, વાઘણિયે જતાં ઘરના ઉંબરામાં પગ મેલતાં જ બટુક ત૨ફથી જે માગણી થવાની હતી એ પૂરી પાડવા ઓતમચંદ અત્યારથી જ પ્રયત્ન કરી રહ્યો હતો. વિષદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૩}}'''</small></noinclude> k7mmtkx4k55pppj3x4y1kb9t0b9h4im 104 47228 167237 2022-08-18T03:13:48Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>બીજલ, અમારે ઘે૨ તારા જેવો જ એક ભાઈ છે. એનું નામ બટુક.’ ‘ભગવાન એને સો વરસનો કરે! હીરબાઈએ આશીર્વાદ ઉચ્ચાર્ય. ‘બટુક સારુ તારાં એકાદબે રમકડાં આપીશ મને?’ બીજલને સારી પેઠે હુલાવી-ફુલાવીને ઓતમચંદે પૂછ્યું. તુરત બીજલે વિરોધમાં ચીસ પાડી જાણે કે પોતાનો અમૂલ્ય ભંડાર આ ઘડીએ જ લૂંટાઈ જતો હોય એમ સમજીને ફૂટપાથ ૫૨ પથારો કરી બેઠેલો ફેરિયો પોલીસના આગમનના સમાચાર સાંભળીને સંકેલો કરવા માંડે એમ બીજલ પણ પોતાનો અસબાબ પાછો કોઠલામાં ભરવા માંડ્યો પણ હીરબાઈએ એને અટકાવ્યો. મામાના દીકરાને સારુ રમકડાં આપવાની ના પડાય, બેટા?” ઓતમચંદે કહ્યું: ‘તું બટુક સારુ પાવો આપીશ તો બટુક પણ તને હાથી મોકલશે.’ આ જાતનો બદલાનો સોદો બીજલને ગળે ઊતર્યો ખરો. દૂર દૂરના ગામમાં વસતા એક અણદીઠ ને અજાણ્યા ભાઈબંધ માટે એણે એક પાવો ફાજલ પાડ્યો ખરો. પછી તો પુત્રની આ ઉદારતાનો વધારે લાભ લેવા હીરબાઈએ બીજલને ખૂબ ફોસલાવ્યો, પટાવ્યો, ને બીજાં પણ ચાર-પાંચ રમકડાં બટુક માટે કઢાવી આપ્યાં. ‘તને પણ હું ઢગલોએક રમકડાં મોકલીશ, હો બેટા!’ ઓતમચંદે આનંદપૂર્વક બીજલને ખાતરી આપી. શરૂ કરી અને થોડી વારમાં તો બંને કુટુંબો વચ્ચે જાણે જૂનીપુરાણી આ પ્રસંગ ઉપરથી હી૨બાઈએ મહેમાનના ઘરસંસાર વિશે પૃચ્છા ઓળખાણ હોય એટલી આત્મીયતા એમની વચ્ચે કેળવાઈ ગઈ. આ આત્મીયતાથી પ્રેરાઈને જ હીરબાઈ બોલ્યાં: ‘ભાઈ. એક વાત કરું?’ ૧૭૪ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૪}}'''</small></noinclude> exbmbv86lbi59ssyet8ov0o218cdy1y 104 47229 167238 2022-08-18T03:14:37Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘કરોની, બેન’ ‘પોર સાલ અખાતરીજે આ બીજલનાં લગન થાશે-’ ‘આવડા છોકરાનાં વળી લગન થાશે?’ ‘બીજલ તો બહુ મોટો થઈ ગયો છે. અમારે આય૨માં તો ઘોડિયે લગન થાય ને કાંખમાં બેહીને વરકન્યા ચોરીએ ચડે,’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘આ તો મારો ભાઈ પાછો થયો એનો શોક આવી પડ્યો, એમાં બીજલનાં લગન આઘાં ઠેલાતાં ગયાં. પણ હવે આવતી સાલ તો એને ઘોડે ચડાવવો જ પડશે.’ બહુ રાજી થવા જેવું, બેન!’ ‘એવો મોઢાનો રાજીપો મારે ન જોઈએ,’ હીરબાઈએ જરા લાડભર્યા અવાજે કહ્યું, ‘તમે પંડ્યે લગનને અવસરે આવી પૂગો તો સાચો રાજીપો સમજું–ને તો જ તમને સાચા ભાઈ ગણું—' ‘ખુશીથી આવી પૂગીશ, બેન!” ‘સાચોસાચ ?’ ‘હા..’ ‘ને મારી ભુજાઈને તેડીને?’ ઓતમચંદે ઉમંગભેર વચન આપ્યું. ‘તમારી ભુજાઈનેય ભેગી તેડતો આવીશ. પછી છે કાંઈ?' હવે હીરબાઈએ હિંમત કરીને છેલ્લી માંગણી મૂકી દીધી: ‘ને ભેગાભેગું બીજલના લગનનું મામેરુંયે લેતા આવશો ને?’ મેં ધરમની બેન ગણ્યાં પછી ભાણિયાના લગનનું મામેરું તો વગર ‘મામેરંય ભેગું લેતો આવીશ,’ ઓતમચંદે ખાતરી આપી. ‘તમને કીધે કરવું જ પડે ને!” આમ વાત વાતમાં વાસ્તવિક બની જશે એની તો એમને કલ્પના પણ નહોતી. આનંદાવેશમાં અરધાં અરધાં થઈને એમણે કહ્યું: હીરબાઈના હરખનો પાર ન રહ્યો. બીજલના મામેરાનો ખ્યાલ વિપદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૫}}'''</small></noinclude> ac5nojcvgtjews7ij7gspjtupvdlzjb 104 47230 167239 2022-08-18T03:14:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘એક લીલું નાળિયેર ને ચૂંદડી લઈ આવીને ઊભા રહેશો ને, તોય હું જાણીશ કે મારો ભાઈ મામેરું કરવા આવ્યો.’ ‘ફિરક કરો મા, બેન! તમે મને નવી જિંદગાની આપી, તો હું ગરીબ માણસ ગજાસંપત ૫૨માણે મામેરું નહીં કરું?’ ‘જીવતા રિયો, મારા વીર!’ બહેને આંતરડીના આશીર્વાદ આપ્ય ‘તમને ગોઠણ સમાણી જાર થાય... ...ભગવાન તમારી આડીવાડી વધારે ને સંધીય વાતે સુખી કરે.’ મળી આ હેતાળ ગૃહજીવનમાં ઓતમચંદને જે હૂંફ અનુભવવા એને પરિણામે એની શારીરિક વેદના જાણે કે વિસારે પડી ગઈ. રાતે મોડે મોડે સુધી સહુ સુખદુઃખની વાતો કરતાં રહ્યાં. એભલ બજારમાં જઈને, વહેલી સવારે કપાસ ભરીને અમરગઢ ગાડામાં મહેમાનને અમરગઢ સ્ટેશન સુધી પહોંચાડવાનો બંદોબસ્ત સ્ટેશને જનાર એક ગાડાવાળા સાથે વાતચીત કરી આવેલો ને એ પણ કરી આવેલો. એ અનુસાર, મોડે મોડે સૂતેલા ઓતમચંદે માંડ એકાદ ઊંઘ ખેંચી હશે ત્યાં ગાડીવાને શેરીમાંથી સાદ કર્યો: ‘એભલભાઈ, મહેમાનને સાબદા કરજો! હું અબઘડી માલ ભરીને આવું છું.’ હીરબાઈએ ઝટપટ મહેમાનને દાતણપાણી કરાવ્યાં, શીંકેથી દહીંનું દોણું ઉતાર્યું, કોઠલામાંથી રોટલા કાઢ્યા. ત્યાં તો ડેલીના ઉંબરામાં, ઉષાની તાજગી ઝીલીને પ્રફુલ્લદલ ઓતમચંદને શિરામણ પીરસીને હીરબાઈ ઓસરીમાં આવ્યાં ચંપકફૂલ સમી ચંપા હાથમાં દૂધનો કળશો લઈને ઊભી હતી. બનેલ હીરબાઈને નવાઈ લાગી. પૂછ્યું: ‘આજ તો અટાણના પહોરમાં?’ ‘દૂધ લેવા આવી છું—’ ચંપાએ કહ્યું. ‘પણ હજી તો મેં ઢોર દોયાં નથી—' ૧૭૬ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૬}}'''</small></noinclude> 6ax3c15lv988njm5qw230qpi8dqaa50 104 47231 167240 2022-08-18T03:15:25Z Meghdhanu 3380 /* સમસ્યારૂપ */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="2" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો બેસો ઝટ દોવા,' ચંપાએ હુકમ ફરમાવ્યો. ‘કેમ ભલા, કાંઈ લગન આવ્યાં છે તી આટલી ઉતાવળ કરે છે?’ ‘લગન તો આવશે જેનાં આવવાનાં હશે એનાં,' ચંપાએ કહ્યું. ‘પણ આજે તો મનસુખમામા રાજકોટ જાય છે એટલે આટલી વહેલી દૂધ લેવા આવી છું.’ ‘પણ ગામગામતરે જાવા ટાણે દૂધ ન પિવાય એટલી તારામાં અક્કલ છે કે નહીં?' હીરબાઈએ કડક અવાજે કહ્યું, ‘દૂધ તો અપશકન—’ ‘પણ મામા દૂધ નથી પીતા: ચા પીએ છે.’ ‘શું બોલી? શું પીએ છે?” ‘ચા... ચા...’ ચંપાએ કહ્યું. ‘શહેરમાં હમણાં નવી ભાત્યનું પીણું આવ્યું છે-મામા તો સાહેબલોકની પેઢીમાં કામ કરે છે ને, એટલે ચા પીએ છે.' આ નૂતન પીણા અંગે સાવ અભિન્ન એવાં હીરબાઈ તો આ વિચિત્ર નામ સાંભળીને ગમ ખાઈ ગયાં. થોડી વાર મૂંગાં ગાં વિમાસણ અનુભવી રહ્યાં. પછી પૂછ્યું: ‘ચા પીવામાં કાંઈ ધરમનો બાધ નહીં આવતો હોય ને?’ ‘ના રે ના!’ ચંપા ફરી હસી પડી. ‘મામા તો પાણીની જેમ ચા પીએ છે. શહેરમાં તો હવે સહ શેઠિયાને ઘે૨ શિરામણને બદલે ચા-પાણી જ પિવાય છે.’ ‘તું જાણે બાઈ ! બાકી ગામપરગામ પરિયાણ ક૨વા ટાણે દૂધ તો અપશુકન ગણાય —’ શકન-અપશકન નડે જ નહીં.' પણ મામા તો ગામડાંમાં ક્યાં રહે છે? શહેરના માણસને ‘તો ઊભી રહે થોડીક વાર,’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘પહેલાં પરથમ અમારા મહેમાનને ગાડે બેસાડવા દે. પછી તારા મહેમાન સારુ દૂધ વિદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૭}}'''</small></noinclude> mdzkzeou1b9v1b9vokrpzltcf8xbptp 167241 167240 2022-08-18T03:15:41Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>તો બેસો ઝટ દોવા,' ચંપાએ હુકમ ફરમાવ્યો. ‘કેમ ભલા, કાંઈ લગન આવ્યાં છે તી આટલી ઉતાવળ કરે છે?’ ‘લગન તો આવશે જેનાં આવવાનાં હશે એનાં,' ચંપાએ કહ્યું. ‘પણ આજે તો મનસુખમામા રાજકોટ જાય છે એટલે આટલી વહેલી દૂધ લેવા આવી છું.’ ‘પણ ગામગામતરે જાવા ટાણે દૂધ ન પિવાય એટલી તારામાં અક્કલ છે કે નહીં?' હીરબાઈએ કડક અવાજે કહ્યું, ‘દૂધ તો અપશકન—’ ‘પણ મામા દૂધ નથી પીતા: ચા પીએ છે.’ ‘શું બોલી? શું પીએ છે?” ‘ચા... ચા...’ ચંપાએ કહ્યું. ‘શહેરમાં હમણાં નવી ભાત્યનું પીણું આવ્યું છે-મામા તો સાહેબલોકની પેઢીમાં કામ કરે છે ને, એટલે ચા પીએ છે.' આ નૂતન પીણા અંગે સાવ અભિન્ન એવાં હીરબાઈ તો આ વિચિત્ર નામ સાંભળીને ગમ ખાઈ ગયાં. થોડી વાર મૂંગાં ગાં વિમાસણ અનુભવી રહ્યાં. પછી પૂછ્યું: ‘ચા પીવામાં કાંઈ ધરમનો બાધ નહીં આવતો હોય ને?’ ‘ના રે ના!’ ચંપા ફરી હસી પડી. ‘મામા તો પાણીની જેમ ચા પીએ છે. શહેરમાં તો હવે સહ શેઠિયાને ઘે૨ શિરામણને બદલે ચા-પાણી જ પિવાય છે.’ ‘તું જાણે બાઈ ! બાકી ગામપરગામ પરિયાણ ક૨વા ટાણે દૂધ તો અપશુકન ગણાય —’ શકન-અપશકન નડે જ નહીં.' પણ મામા તો ગામડાંમાં ક્યાં રહે છે? શહેરના માણસને ‘તો ઊભી રહે થોડીક વાર,’ હીરબાઈએ કહ્યું, ‘પહેલાં પરથમ અમારા મહેમાનને ગાડે બેસાડવા દે. પછી તારા મહેમાન સારુ દૂધ વિદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૭}}'''</small></noinclude> kpky9go8kvuyug1k9tnwt2k564s3kzt 104 47232 167242 2022-08-18T03:16:27Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ભરી દઈશ.’ અને પછી વધારે સ્પષ્ટતા ખાતર ઉમેર્યું: ‘તારા જેઠ આજે વાઘણિયે જાય છે... સમજી?’ ઓતમચંદ વિશેનો ઉલ્લેખ સાંભળીને આજે પહેલી જ વાર ચંપાનું મોઢું પડી ગયું. ‘તારા જેઠ’ શબ્દોએ આ યુવતીના સંત હૃદયમાં વધારે વેદના જગાડી. આગલી રાતે જ ઘરમાં લાંબી લાંબી વિચારણાઓને અંતે લેવાઈ ગયેલો નિર્ણય યાદ આવતાં ચંપા પોતાના મનમાં ને મનમાં પ્રશ્ન પૂછી રહી: હવે એ મારા જેઠ ગણાય ખરા?’ લોકવહેવારે તો હવે ચંપાને આ અતિથિ સાથે કશી સગાઈ નહોતી. પણ પ્રેમસગાઈ એમ સહેલાઈથી થોડી તૂટી શકે એમ હતી? આગલી રાતે એભલે ગાડાનો બંદોબસ્ત કરેલો એ વાત ચકોર ચંપાની જાણ બહા૨ ૨હી શકી નહોતી. તેથી જ તો, એ પ્રેમસગાઈથી પ્રેરાઈને, વડીલની વિદાય પ્રસંગે એ અમસ્તું દૂધ લેવાનું બહાનું કાઢીને વહેલી વહેલી અહીં આવી પહોંચી હતી ને! ‘શું વિચારમાં પડી ગઈ, ગગી?’ હીરબાઈએ લાડપૂર્વક પૂછ્યું. ‘કાંઈ નહીં, કાંઈ નહીં' કહીને ચંપાએ આદત મુજબ વાત રોળીટોળી નાખી. ‘મારાથી કાંઈક છાનું રાખ છ એમ લાગે છે,’ હી૨બાઈ સમજી ગયાં. ના, ના, કાકી, તમારાથી મેં કાંઈ છાનું રાખ્યું છે? ચંપા બોલતી હતી ત્યાં ઓતમચંદ બહાર ઓસરીમાં આવી પહોંચ્યો તેથી એ શરમાળ યુવતી માથા ૫૨થી સાડલાનો છેડો કપાળ પર ઓરો ખેંચીને બાજુમાં ખસી ગઈ. એ મૂંગા અભિનય ૫૨થી તો ઓતમચંદ ઘણું ઘણું સમજી ગયો. શેરીમાં ગાડું આવી પહોંચ્યનો ખડખડાટ થયો ને સાદ પણ સંભળાયોઃ ‘એભલભાઈ, હાલો ઝટ!' ૧૭૮ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૮}}'''</small></noinclude> byo2b7oqjxs1sgoj8s172q8sn8vf60w 104 47233 167243 2022-08-18T03:16:52Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ઓતમચંદે ચોપભેર તૈયારી કરવા માંડી. હી૨બાઈએ ગોળપાપડીનું ભાતું એક ડબલામાં ભરીને ભેગું બંધાવ્યું. આછા ઘૂંઘટમાંથી ચંપા આ બધી ક્રિયાઓ ચકોર નજરે અવલોકી રહી હતી. એના અંતરની વેદનાથી ઓતમચંદ અજાણ નહોતો—બલકે, એનું સમદુઃખી હૃદય આ યુવતીની અંતરવ્યથાની અનુભૂતિ કરી રહ્યું હતું. બંને જણ મૂંગાં હતાં–એકે મૂંગી વિદાય લેવાની હતી, બીજાએ મૂંગી વિદાય દેવાની હતી. ભારે હૃદયે ને ભારે પગલે ઓતમચંદે ડેલીની દિશામાં ડગ માંડ્યાં ત્યારે ચંપાએ અજબ હિંમત કરીને ઘૂમટાભેર ગોઠણભર થઈને વિદાય થતા વડીલને વંદન કર્યાં. આ દૃશ્ય જોઈને ઓતમચંદનાં ડગ થંભી ગયાં. મિશ્ર લાગણીઓ અનુભવી રહેલું એનું હૃદય એવું તો હલમલી ઊઠ્યું કે કયા શબ્દોમાં આશીર્વચન ઉચ્ચારવાં એ પણ એને ન સૂઝ્યું. આખરે ગગદિત અવાજે એટલું જ બોલ્યો: ‘સુખી થાજે, દીકરી!’ કૃતાર્થતા અનુભવી. ઊભી થઈને એણે હીરબાઈને કહ્યું: આશીર્વચનમાં રહેલો સહૃદય સચ્ચાઈનો રણકો સાંભળીને ચંપાએ ‘હીરીકાકી, જેઠજીને કિયો કે ચંપાનાં અન્નજળ તમારે ખોરડે જ લખ્યાં છે. પોતાના અંતરના અવાજને કોઈ પારકી જીભે અક્ષરશઃ વાચા મળે ત્યારે માણસ જે આશ્ચર્ય અનુભવી રહે એવું જ આશ્ચર્ય ઓતમચંદે અનુભવ્યું. આભારવશ અવાજે બોલ્યો: ‘જેવા લખ્યા લેખ... ને જેવી લેણાદેણી, દીકરી!... બાકી અટાણે તો અમારા ખોરડા ઉપર આકરી વેળા પડી છે—' વાઘણિયાનું એક જ ખોરડું લખ્યું છે ‘પણ હીરીકાકી, તમતમારે કઈ દિયો કે મારા નસીબમાં તો વિપદ પડે પણ વણસે નહીં ૧૭૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૭૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૭૯}}'''</small></noinclude> andy48xy85daal34aq88ypoovkzy162 104 47234 167244 2022-08-18T03:17:31Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મનેય એમ જ લાગે છે દીકરી!-મારી માંયલો પણ એમ જ કીધા કરે છે કે આમાં બીજો મીનમેખ નહીં થાય...' ‘નહીં જ થાય—’ ચંપા હજી પણ લાજના ઘૂમટામાંથી હિંમતભેર બોલતી જતી હતી. ‘રંગ છે બેટા!’ ઓતમચંદ પણ હવે પુલકિત સ્વરે બોલી ઊઠ્યોઃ વેળા તો વાદળાંની જેમ આવે ને જાય. એના કાંઈ વસવસા ન હોય. વિપદ પડ્યેય વણસે નહીં એનું નામ માણસ. અને પછી, જતાં જતાં ધન્યતા અનુભવી રહેલ ઓતમચંદ છેલ્લું વાક્ય ઉચ્ચારતો ગયો: ‘તારા જેવી લખમી અમારા રાંક ઘ૨નું આંગણું અજવાળશે-' શ્વશુરગૃહના શિરછત્ર સમા વડીલને આ રીતે મનોમન કોલ આપીને ચંપા ધન્યતા અનુભવી રહી. મંત્રણાઓના આવા સુમધુર સમાપનથી જાણે કે સઘળી મનોવેદનાઓ ગાડામાં બેસતી વેળા ઓતમચંદ પણ આ ત્રણ-ચાર દિવસની વીસરી ગયો. આ શ્રદ્ધાળુ જીવ શાશ્વત ‘શુભ’માં અચળ આસ્થા મૂકીને અમરગઢના મારગે આગળ વધ્યો. ૧૮૦ * વેળા વેળાની છાંયડી PRAE<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૦}}'''</small></noinclude> cbr4fxzf1lvl5q1ycmumeqqlere57e2 104 47235 167245 2022-08-18T03:17:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૧૯ મારો દકુભાઈ! ‘બા, બાપુ આવ્યા!... બાપ આવ્યા!’ ત્રણ-ત્રણ દિવસથી અમીટ આંખે પિતાની પ્રતીક્ષા કરી રહેલ બટુકે શેરીને નાકે પિતાને આવતા જોયા કે તરત જ એ સમાચાર, એટલી જ ઉત્કટ પ્રતીક્ષા કરી રહેલ માતાને પહોંચાડવા એ ઘરમાં દોડી ગયો. ‘ભલે આવ્યા, ભલે આવ્યા...’ લાડકોરે આ સમાચાર સાંભળીને આનંદાવેશ તો પુત્ર જેટલો જ, બલકે અદકો અનુભવ્યો. પણ પુત્રના જેવી બાલિશ રીતે એ પ્રદર્શિત કરવાનું એને ઉચિત ન લાગ્યું તેથી એ આનંદોર્મિ એણે મનમાં ને મનમાં જ રાખી. સાંઢણી ૫૨ સવા૨ થઈને આવેલો કાસદ મહત્ત્વના સમાચાર પાવીને ચોંપભેર પાછો ફરે એવી અદાથી બટુક આ આગમનની જાહેરાત કરીને તુરત જ ઝડપભેર ફરી પાછો શેરીમાં દોડી ગયો ને હવે તો ડેલી નજીક આવી પહોંચેલા ઓતમચંદને વળગી પડ્યો. ‘લાવો મારાં રમકડાં!... ક્યાં છે મારાં રમકડાં?’ ઘરમાં પગ મૂકતાં સુધીમાં તો બટુકે પિતાને આ પ્રશ્નો વડે પજવી જ નાખ્યા. ઓતમચંદ કહી કહીને સધિયારો આપ્યા કરતો હતો. આ અણસમજુ બાળકને ‘ધીરો ખમ, ધીરો થા જરાક,’ ડેલીમાં દાખલ થતાં જ ચાર આંખો મળી ગઈ. ઉંબરામાં લાડકોર સામી આવીને ઊભી હતી, તેથી ઓતમચંદ લાડકોરે પોતાના હેતાળ હૃદયના પ્રતીક સમી આછેરી મુસ્કરાહટ મારો કુભાઈ! ૧૮૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૧}}'''</small></noinclude> i5ev47zeklfz31fa00rjyvy1o2071tg 104 47236 167246 2022-08-18T03:18:25Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>વડે પતિનું સ્વાગત કર્યું અને ઓતમચંદે એવા જ મધુર હાસ્ય વડે એ ઝીલ્યું. અમરગઢ સ્ટેશનથી વાઘણિયા સુધી પગપાળા આવેલા ઓતમચંદે ખભા પરથી ભાર હળવો કરવા પોટકું હેઠું ઉતાર્યું. લાડકોર અર્થસૂચક નજરે એ પોટકા ભણી તાકી રહી. દકુભાઈને ઘેરથી આ પોટકામાં શું આવ્યું હશે એની કલ્પના કરી રહી. ‘માલીકો૨ ઘ૨માં ઉતારો, ઘરમાં.’ લાડકોરે અર્થસૂચક કહ્યું. દકુભાઈને ઘેરથી આવેલ જજોખમ આમ ઓસરીમાં ઉતા૨વામાં લાડકોરને જોખમ જણાતું હતું. અવાજે પત્નીના આ સૂચનનો ધ્વન્યાર્થ સમજતાં ઓતમચંદને વાર ન લાગી. દુનિયાદારીનો આકંઠ અનુભવ કરી ચૂકેલા અને સંસારનાં સુખ-દુઃખને ઘોળીને પી ગયેલ કોઈ ફિલસૂફની અદાથી ઓતમચંદ મનમાં ને મનમાં હસી રહ્યો. પણ એ ભાવ એણે મોઢા ૫૨ વ્યક્ત થવા ન દીધો. રખે ને પોતાના આગમન સાથે જ પત્નીએ સેવેલાં સઘળાં સપનાં સરી જાય, એનું ભ્રમનિરસ ન થઈ જાય એ ભયથી શાણા પતિએ પોતાની અર્ધાંગનાની આજ્ઞા શિરસાવંદ્ય ગણીને આજ્ઞાંકિત સેવકની જેમ ઓસરીમાંથી પોટલું ઉપાડી લીધું ને અંદરના ઓરડામાં પટા૨ા પર મૂકી આવ્યો. પત્નીએ પાણિયારેથી કળશો ભર્યો ને ઓતમચંદ ઓસરીની કો૨ ઉ૫૨ હાથમોઢું ધોવા બેઠો કે તુરત લાડકોર ચોંપભેર અંદરના ઓરડામાં ગઈ. કેડ ઉપરથી કૂંચીનો ઝૂમખો કાઢીને પટારો ઉઘાડ્યો અને ‘જ૨જોખમ તો સાચવીને રાખવાં સાચું,' એમ મનમાં બોલતાં બોલતાં એણે ઝટપટ પેલું પોટલું પટારાના ઊંડાણમાં મેલી દીધું. વાઘણિયાના જ એક પંકાયેલા લુહારે ઘડેલા આ તિજોરી જેવા સાબૂત પટારામાં નીચા નમીને પોટલું ઉતારતાં ઉતારતાં વળી લાડકોરના મનમાં એક પ્રશ્ન ઊઠ્યો: ‘આમાં ભા૨ે તો બવ લાગતો વેળા વેળાની છાંયડી ૧૮૨<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૨}}'''</small></noinclude> mtmnuctwfcx58b5trltwsckjleh3oi7 104 47237 167247 2022-08-18T03:18:44Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>નથી!—’ પણ પછી, એના અસીમ આશાવાદે મનમાં સમાધાન યોજ્યું: રોકડને બદલે નોટું આપી હશે ને કાં તો પંચે જ અંગરખા નીચે કે કાછડીયે જોખમ ચડાવ્યું ‘લાવો મારાં રમકડાં!’ ઓતમચંદ હાથમોઢું ધોઈને પરવાર્યો અને વળગણીએથી ફાળિયું ઉતારીને મોં લૂછવા લાગ્યો ત્યાં સુધીમાં બટુકે હશે.' થતો હતો અને રમકડાંની સોંપણીમાં એ ઇરાદાપૂર્વક વિલંબ કરીને પુત્રની આવી બાલસહજ માગણીથી પિતાને એક જાતનો આનંદ પુત્રને વધારે પજવવામાં વળી એને અદકો આનંદ થતો હતો; પણ લાડકોરને પત્રની આવી બાલોચિત રીતભાત અત્યારે અકળાવનારી લાગતાં એણે ડારો દીધો ‘થાક્યાપાક્યા આવ્યા છે એને જરાક વિસામો તો ખાવા દે! રમકડાં, રમકડાં કરીને લોહી પી ગયો તું તો!’ ‘અરે, અરે, આવાં આકરાં વેણ બોલો મા, બોલો મા.' ઓતમચંદે પત્નીને વારી. ‘હું પણ બટુક જેવડો હતો ને, તંયે મોટા બાપુને આમ જ પજવતો, પણ એને લોહી પીધું એમ ન કહેવાય. બિચારાં બાળુડાં કોને ક્રિયે!' આટલું કહીને ઓતમચંદ અંદરના ઓરડા તરફ જતાં જતાં બોલ્યો: ‘લાવો, પોટકું છોડીને છોકરાનો કજિયો ભાંગું ' ‘પોટકું તો મેં સાચવીને મેલી દીધું–' લાડકોર બોલી. ‘ક્યાં?’ લાડકોરે પોતે અત્યંત હળવે અવાજે ઓતમચંદના કાનમાં ફૂંક હળવે સાદે બોલો, હળવે સાદે,' પતિને સૂચના આપીને પછી. મારી: ‘પટારામાં ' જરાક જ જદી પરિસ્થિતિ હોત તો ઓતમચંદ આ સાંભળીને ખડખડાટ હસી પડ્યો હોત. પણ આજના નાજુક સંજોગમાં પત્નીને • દકુભાઈ! ૧૮૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૩}}'''</small></noinclude> iu4c8nqvh78opk8uyoex2fqvt37f430 104 47238 167248 2022-08-18T03:19:10Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>એ આટલો વહેલો આઘાત આપવા નહોતો ઇચ્છતો તેથી એણે ગંભીર ભાવે લાડકોર પાસેથી પટારાની કૂંચી માંગી લીધી ને મૂંગે મૂંગે પેલા પોટકામાંથી માલ’ બહાર કાઢી લીધો. ‘લે આ પી-પી!’ મેંગણીમાંથી બીજલે આપેલી વાંસળી બટુકન હાથમાં મૂકતાં ઓતમચંદે કહ્યું. વાંસળીમાં ફુંક મારતાં જ બટુક એનો અવાજ સાંભળીને નાચી ઊઠ્યો. ‘વાંસળી કોણે મોકલી બેટા?—બોલ જોઈએ!’ લાડકોર પોતાને મહિયરથી આવેલી આ અણમોલ ભેટ પર પ્રેષકનું નામ પુત્રની મનમાં પાકું કરાવવા માગતી હતી. પણ આ ઉત્સવપ્રિય છોકરો નવો નવો સાંપડેલો પાવો વગાડવામાં જ એવો તો ગુલતાન હતો કે આવી વહેવા૨ડાહી વાતમાં એને રસ જ નહોતો. પાકો ઉત્તર મેળવવા માતાએ ફરી દબાણ કર્યું. પાવો કોણે મોકલ્યો, બેટા?—બોલ જોઈએ!’ પુત્રને મોઢેથી જ છતાં જ્યારે બટુકે આ સોગાદ મોકલના૨ના ઋણસ્વીકારની પરવા ન કરી ત્યારે આખરે ઓતમચંદે જ એને સૂચવવું પડ્યું કહે બેટા, કે મામાના દીકરાએ પાવો મોકલ્યો... દકુભાઈએ મોકલ્યો—’ પુત્રે જ્યારે યંત્રવત્ ઉચ્ચાર્યું ત્યારે માતાના હર્ષાવેશની અવધિ ‘મામાના બાલુભાઈએ મોકલ્યો—' પિતાએ પઢાવેલું પોપટવાક્ય અને છતાં, હરખઘેલી લાડકોરને આવા એક જ ન સંતોષ થાય એમ નહોતો. પાવાના સૂરમાં ગળાબૂડ સેલારા લેતા પુત્રને મોઢેથી એણે ફરી ફરીને પરાણે આ વાક્ય બોલાવ્યા કર્યું: રહી. ૨સાનુભવથી ‘મામાએ પાવો મોકલ્યો.’ ‘મામાએ રમકડાં મોકલ્યાં...’ ૧૮૪ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૪}}'''</small></noinclude> 6d03eyly90qm55osmdwo1usrtrt7ytk 104 47239 167249 2022-08-18T03:19:58Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>અને પુત્રના દરેક વાક્યને અંતે માતા ‘મારો દકુભાઈ!’ ‘મારો દકુભાઈ!’ કહીને પોતાના ભાઈની ઉદારદિલી અંગે ધન્યતા અનુભવતી રહી. અને એ દરિયાવદિલ ભાઈએ રમકડાં સાથે રોકડ તો કોણ જાણે કેટલી બધી બંધાવી હશે એની તો એ કલ્પના જ કરી રહી. પટારામાં મૂકી દીધેલું પોટલું તો રાતે શેરીમાં સોપો પડી ગયા પછી જ પોતે છોડશે. અત્યારે તો એની મધુર કલ્પનાથી જ એ આનંદ અનુભવી રહી. રમકડાં-પ્રકરણ પત્યા પછી જ લાડકોરને પતિ સાથે વાત કરવાનો અવકાશ મળ્યો. બપોર ટાણે પતિ માટે રસોડામાં થાળી પીરસતાં પીરસતાં એણે કહ્યું: ‘તમે તો ઈશ્વરિયે બહુ રોકાઈ ગયા, કાંઈ!' જવાબમાં ઓતમચંદે અજબ વ્યંગભર્યું મૂંગું હાસ્ય વેર્યું. હું તો રોજ ઊઠીને દાળભાત ઓરતાં પહેલાં તમારી વાટ જોઉં. બટુક તો ઠેઠ ઝાંપે જઈને ઊભો રહે ને પછી થાકીને પાછો આવે.’ ‘મનેય મનમાં તો થાતું કે ઘરે વાટ જોવાતી હશે,’ ઓતમચંદને હવે બોલવાની જરૂ૨ જણાઈ. ‘પણ તમારો દકુભાઈ મને એમ ઝટ નીકળવા દિયે ખરો?’ ‘મારો દકુભાઈ!’ લાડકોરે ગર્વભેર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો. ‘ોજ સવા૨માં ઊઠીને વાઘણિયે આવવાનું પરિયાણ કરું ને દકુભાઈ સમસાગરા દઈને રોકી દિયે—' ‘મારો દકુભાઈ’ ‘કાલે સવારે તો હું સાચે જ ખભે ફાળિયું નાખીને નીકળતો'તો, પણ દકુભાઈ ઉંબરા આડે ઊભા રિયા ને કીધું કે જાય અને સહુથી વહાલા સગાના સમ!’ મારો કુભાઈ! ૧૮૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૫}}'''</small></noinclude> 5hru341kqum0c6uuto1o0rbylzs97zp 104 47240 167250 2022-08-18T03:20:22Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘મારો દકુભાઈ!’ ‘તાણ્ય કરીને કિયે કે આવ્યા છો તો હવે અઠવાડિયું રોકાઈ જાવ." ‘મારો દકુભાઈ!’ પતિના વાક્યે વાક્યે પત્ની તરફથી આ પ્રશસ્તિ શબ્દો ઉચ્ચારાતા હતા. ‘આજે પણ સવારે નીકળતો'તો સંયે દકુભાઈએ આડે ઊભીને ઉંબરો બાંધ્યો–’ ‘મારો દકુભાઈ વેન વિવેકમાં ઓછો ઊતરે એમ નથી!’ ‘પણ મેં માથું મારીને કીધું કે આજ હવે નીકળ્યા વિના છૂટકો જ નથી. એટલે દકુભાઈ બચારો બવ કોચવાઈ ગયો... નછૂટકે મને શીખ આપી... ભેગું આ ગોળપાપડી ને તલસાંકળીનું ભાતું બંધાવ્યું—' મેંગણીથી આહીરાણીએ બંધાવેલી ખાદ્ય ચીજો લાડકોરે થાળીમાં જ પીરસી દીધી હતી. ‘મારો દકુભાઈ!’ પતિના વાક્યે વાક્યે પત્નીનો અહોભાવ વધતો જતો હતો. ‘ભોજાઈ પારકી જણી એટલે ગમે એવી લોંડીલુચ્ચી હોય, પણ ભાઈ તો મારી માનો જણ્યો... બેન-ભાંડરડાંને કેમ કરીને ભૂલે-' ‘હવે હાંઉં કરો, હાંઉં! પતિનો અવાજ સાંભળીને લાડકોરના કાન ચમક્યા. શી બાબતમાં એ બસ કરવાનું કહે છે—દકુભાઈન પ્રશસ્તિમાં?... એમ લાડકોર વિચારી રહી ત્યાં તો ઓતમચંદે જ સ્ફોટ કર્યો: ‘હવે વધારે રોટલી નહીં ખવાય... ‘અરે આટલામાં પેટ ભરાઈ ગયું?’ લાડકોરે સામું પૂછ્યું. હવે વધારે હાલે એમ નથી.’ ‘કેમ ભલા? આજે તો લાંબો પંથ ખેડીને આવ્યા એટલે વધારે ભૂખ લાગવી જોઈએ, એને બદલે ‘આજે તો મુદ્દલ ભૂખ નહોતી લાગી, પણ બેસવા ખાતર પાટલે બેઠો–' ૧૮૬ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૬}}'''</small></noinclude> 6duqeq9te2s2k4c46ulkbw93ikc2etq 104 47241 167251 2022-08-18T03:21:10Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘ભૂખ કેમ ન લાગે ભલા?’ પ્રેમાળ સ્વરે પત્નીએ ઊલટતપાસ શરૂ કરી. ‘દકુભાઈએ રોજ ને રોજ ભાત ભાતનાં મિષ્ટાન્ન જમાડીને એવો તો ધરવી દીધો છે કે હવે એક મહિના લગી ભૂખ જ નહીં લાગે—' ઓતમચંદે તો આ વાક્ય હસતાં હસતાં ઉચ્ચાર્યું, પણ ભોળી લાડકોરે એને ગંભી૨ ભાવે સાચું માન્યું. ફરી એ ભાઈની બહેને બિરદાવલિ ગાવા માંડી: ‘મારો દકુભાઈ! આગતાસ્વાગતામાં જરાય ઓછો ઊતરે એમ નથી!’ ‘ને આગતાસ્વાગતા પણ કેવી! ભલભલા રાજ-રજવાડાંમાંય ન ભાળીએ એવી!’ ઓતમચંદે વિગતો રજૂ કરી: ‘એક ટંક પૂરણપોળી તો બીજે ટંક પકવાન... એક દી દૂધપાક તો બીજે દી બાસુંદી... વાર’ માનો જણ્યો! તમે ઠાલા ઈશ્વરિયે જતાં ઓઝપાતા'તા ' ‘મારો દકુભાઈ!—હું તમને નહોતી કે'તી કે ગમે તેવો તોય મારો ભલભલા ભપતિ એની પાસે ઝાંખા લાગે એવું, ઓહો ને બાસ્તા ઈશ્વરિયામાં તો દકુભાઈએ ૨જવાડું ઊભું કરી દીધું છે રજવાડું. જેવું ઘર વસાવ્યું છે...' ‘મારો કેવું સંધીય વાતનું સુખ થઈ ગયું!’ . દકુભાઈ!... મોમિન ખેડ્યા પછી આવતો દી થયો તો દકુભાઈનો દીબાચો સાંભળીને લાડકોર ચગી હતી. ઓતમચંદે એને હજી વધારે ચગાવી: લાસાહેબના બંગલામાંય ગોત્યું ન જડે એવું—' ‘ને દકુભાઈના ઘ૨માં કાંઈ રાચરચીલું, કાંઈ રાચરચીલું! ભલભલા ‘હા, મોમિનથી ગાડામોઢે માલ લઈ આવ્યા છે... કરાફાતની ‘સાચોસાચ’ • કુભાઈ! ૧૮૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૭}}'''</small></noinclude> 5ly1umsp2dusaseixb4sj34ar53gh8o 104 47242 167252 2022-08-18T03:21:35Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કારીગરી!... અકલ કામ ન કરે એવી!... એક જુઓ ને બીજી ભૂલો એવી! ‘મારો દકુભાઈ! હવે એનો આવતો દી થયો એનાં આ એંધાણ... આપણે ઘેરે રિયો હોત તો જિંદગી આખી વાણોતરું ઢરડ્યા કરત બિચારો.’ ‘હું તો આટલા દી ઈશ્વરિયાને બદલે જાણે કે પાંચમા દેવલોકમાં પૂગી ગયો હોઉં એવું જ લાગ્યા કરતું હતું,' ઓતમચંદે દ્વિઅર્થી વાક્ય ઉચ્ચારીને પછી ઉમેર્યું: ‘દેવલોકમાંય દકુભાઈના ઘર જેવાં દોમદોમ સુખસાહ્યબી નહીં હોય.’ સુખસાહ્યબી સાંપડ્યાં છે ’ ‘ક્યાંથી હોય! દકુભાઈએ તો આટઆટલાં દુઃખ ભોગવ્યાં પછી ‘પણ દકુભાઈમાં આવતા દીનો જરાય એંકાર નહીં હોં!' ઓતમચંદે સ્વયંસ્ફુરણાથી જ વણમાગ્યું પ્રમાણપત્ર આપ્યું. આવતાં જાય એમ નીચો નમતો જાય—' ‘એનું નામ માણસ!’ લાડકોરે સમર્થન કર્યું, ‘આંબામાં ને બાવળમાં ફેર એટલો ફે૨. બાવળ હંમેશાં ઊંચો જ રહે. ને આંબાને ફળ ‘એટલે તો કહું છું કે દકુભાઈએ એવી તો સરસ સરભરા કરી મને સોત ભૂલી ગયા’તા? લાડકોરે કટાક્ષમાં પૂછ્યું. કે હું તો બીજું સંય ભૂલી ગયો. આ સાંભળીને ઓતમચંદને પણ હસવું આવ્યું. પ્રૌઢ દંપતીની ચાર આંખો મૂંગી ગોઠડી કરી રહી અને બંનેની નજર પુત્ર ઉપર કેન્દ્રિત થઈ. પાછો ‘સંય ભુલાઈ ગયું’તું પણ આ બટુક સાંભર્યો એટલે હું' આવ્યો.’ ઓતમચંદે સમાપન કરતાં કહ્યું, ‘બાકી, દકુભાઈની પરોણાગતથી એવો તો ગળા લગી ધરાઈ રહ્યો છું કે છ મહિના લગી હવે ભૂખ જ નહીં લાગે.' ૧૮૮ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૮}}'''</small></noinclude> ibbmbo3xacz24wfoqvgnalvrr5rdl30 104 47243 167253 2022-08-18T03:22:01Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘મારો દકુભાઈ!’ કહીને લાડકોરે છેલ્લો ઉદ્ગાર કાઢ્યો. જમી કા૨વીને, એંઠવાડ કાઢ્યા પછી લાડકોર સાંજ પડવાની રાહ જોતી રહી. દકુભાઈને ત્યાંથી આવેલ નગદ નાણાંની જાણ રાતે જ થઈ શકે એમ હતી. ઓતમચંદ તો જમી પ૨વા૨ીને સીધો દુકાને જ ગયો હતો. હવે તો ક્યારે સાંજ પડે ને ક્યારે પતિ વાળુ કરવા આવે એની પ્રતીક્ષા થતી હતી. લાડકોરને આજનો દિવસ લાંબામાં લાંબો લાગતો હતો કેમેય કરી સાંજ પડતી જ નહોતી. ઘડીભર તો એને થયું કે પતિની રાહ જોયા વિના હું જ પટારામાંનું પોટલું છોડી નાખું અને જાણી લઉં કે એમાં કેટલીક મૂડી ભરી આવ્યા છે. પણ દામ્પત્યની કેટલીક અણલખી શિસ્તની અંતર્ગત સમજણે લાડકોરને એમ કરતાં રોકી, ‘કાંઈ નહીં, ઘડીક વારમાં શું ખાટુંમોળું થઈ જવાનું છે?’ એમ વિચારીને એણે પતિની રાહ જોવાનું જ ગનીમત ગણ્યું. આખરે રાત પડી! પતિના પગ દાબતાં દાબતાં જ સુખદુઃખની વાતો કરવાની લાડકોરને આદત હતી. એ આદત મુજબ, આજે પણ વાત વાતમાં જ એણે ઓતમચંદની અનુમતિ માગી: ‘પટારો ઉઘાડું?’ રાખેલું રહસ્ય હમણાં છતું થઈ જશે! બીજી બધી બાબતોમાં તો સાંભળીને ઓતમચંદ ધ્રૂજી ઊઠ્યો. બપોરથી અત્યાર સુધી ગુપ્ત પણ આ પોટકાની બાબતમાં હવે વધુ વાર ભ્રમજાળ જાળવવાનું ‘પટારો ઉઘાડું?’ના ઔપચારિક પ્રશ્નનો ઓતમચંદ કશો ઉત્તર સુખદ ભ્રમમાં રાખવામાં પોતે આબાદ સફળ થયો હતો મુશ્કેલ હતું. મારો દકુભાઈ! ૧૮૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૮૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૮૯}}'''</small></noinclude> lum0rjdj5dpnor7h0493pztg1hns21d 104 47244 167254 2022-08-18T03:22:32Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>આપી શક્યો નહીં. લાડકોર આ મૌનને જ અનુમતિ ગણીને ઊભી થઈ અને પટારો ઉઘાડ્યો. લાડકોરે પટારામાં થોડી વા૨ આમથી તેમ હાથફેરો કરીને આખરે કહ્યું: ‘પોટકું તો કોઈએ છોડી નાખ્યું લાગે છે!’ ‘મેં જ છોડ્યું છે—’ ઓતમચંદે કહ્યું. ‘હું... હવે સમજી!’ લાડકોર હસતી હસતી પાછી આવી. મને છેતરવા સારુ તમે સંય છોડી દીધું છે, કેમ?’ ઓતમચંદે મનમાં વિચાર્યું: હા, છેતરવા લીલા કરવી પડે છે. સારુ તો આ પોટકામાં શું શું હતું હવે કહી દિયો જોઈએ ઝટ!” ‘કાંઈ નહોતું.’ ઓતમચંદે પહેલી જ વાર સાચી વાત કરી. ‘કાંઈ નહોતું કેમ ભલા? મેં મારે સગે હાથે પોટકું પટારામાં મેલ્યું'તું ને અટાણે તો ખાલી ફાળિયું જ પડ્યું છે.’ ‘એમાં ફક્ત રમકડાં ને ગોળપાપડીનું ભાતું જ ભર્યું'તું. ‘બીજું કાંઈ નો’તું?’ ‘ના, બીજું કાંઈ કરતાં કાંઈ નો'તું.’ થોડી વા૨ તો લાડકોર ગમ ખાઈ ગઈ. પણ એનો અસીમ આશાવાદ હજી આમ ઓસરી જાય એમ નહોતો. બોલી: ‘હું... સમજી, સમજી! જોખમ સંય અંગરખીના ખિસ્સામાં ભરી આવ્યાં હશો. સાચું કે નહીં? ‘ના, પૂછ્યું. , અંગરખીનાં ખિસ્સાં સંધાય ખાલી છે.’ ઓતમચંદે કહ્યું. ‘મારા દકુભાઈએ કાંઈ આપ્યું જ નથી?’ લાડકોરે અધ્ધર શ્વાસે ‘દકુભાઈએ તો ઘણુંય આપ્યું'તું બિચારે...’ ઓતમચંદે ફરી વાર અસત્યનો પ્રયોગ કર્યો. ‘આપ્યું’તું તો ગયું ક્યાં?’ લાડકોરે પૂછ્યું. ૧૯૦ બધીય વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૦}}'''</small></noinclude> i1b8goqjut6o422m853h2ycr0yadxe2 104 47245 167255 2022-08-18T03:22:50Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘આપણાં નસીબમાં ન સમાણું.’ ‘એટલે? શું થયું? સરખી વાત કરો–’ વાત જાણે એમ થઈ કે ઈશ્વરિયેથી દકુભાઈએ તો આપણી ભવની ભાવટ ભાંગી જાય એટલું સારીપટ આપ્યું'તું... પણ...' ‘પણ શું થયું? ઝટ બોલો, મારો જીવ ઊચક થઈ ગયો છે—’ ‘પણ ગામમાં કાંટિયા વ૨ણની વસ્તી વધારે રહી ને, એટલે કોક જાણભેદુએ આ જ૨જોખમનો વેમ રાખી લીધો હશે...' ‘હા... ઈશ્વરિયાના આય૨ તો મૂવા જમડા જેવા... ધોળે દીએ માથાં વાઢી નાખે એવા...’ ‘તી એમાંથી કોક જાણભેદુને આ જરજોખમની ગંધ આવી ગઈ હશે... સમજી ને?’ ઓતમચંદે પત્નીને બરોબર સમજાવી'તી, હું કોથળિયું લઈને વાઘણિયાને કેડે ચડ્યો... ને ખળખળિયે પહોંચીને જરાક પોરો ખાવા બેઠો કે તરત પછવાડેથી કોઈકે આવીને મને બોચીમાંથી ઝાલ્યો...' ‘અ૨૨... પીટડિયાવ...’ ‘બોચી ઝાલીને બોલ્યા કે કાઢી દે સંધોય માલ−' ‘પછી ? પછી ?’ જેવડો કીકલો થોડો હતો કે એમ બીકનો માર્યો માલ સોંપી દઉં?’ ‘પછી તો એણે ધોલધપાટ શરૂ કરી... પણ હું શું આપણા બટુક ‘એમ તી સોંપાતું હશે કાંઈ ?’ મેં તો સરાધા૨ ના જ ભણ્યે રાખી કે મારી પાસે કાંઈ છે જ નહીં... પણ જાણભેદુને પાકો વેમ હતો એટલે એણે તો હાથમાં પરોણી લઈને મને સબ સબ કરતી સબોડવા જ માંડી...' ‘ભરે રે મૂવો રાખહ!’ લાડકોરે એ જાણભેદુને સ્વસ્તિવચન સંભળાવીને પછી પતિને પૂછ્યું: ‘સાચોસાચ તમને પરોણા સબોડ્યા?’ ‘વિશ્વાસ ન બેસતો હોય તો જોઈ લે, આ રહી વાંસામાં એની મારો દકુભાઈ! ૧૯૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૧}}'''</small></noinclude> gdzcgb6l8wf8889iqcp1iz3nekc4hp0 104 47246 167256 2022-08-18T03:23:09Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>લીલીકાચ ભરોડ્યું...’ ઓતમચંદે પીઠ ફેરવીને લાઠીપ્રહારનાં નિશાનો બતાવ્યાં. મીઠા તેલના મોઢિયાના આછા ઉજાશમાં પણ પતિના બરડા પર આડી ને અવળી ઊપસી આવેલી ભરોડો ને લોહીના ઉઝરડા જોઈને લાડકોરના મોઢામાંથી સિસકારો નીકળી ગયોઃ મૂવાએ?’ ‘અ૨૨૨... મૂવા જમડાએ માર મારવામાં જરાય પાછું વાળીને જોયું લાગતું નથી... વાંસો આખો ઉતરડી નાખ્યો છે વાલા ‘ઢોરમાર ખાઈ ખાઈને હું તો ઢળી પડ્યો. ને એ જોરૂકો આદમી સંય ખંખેરીને, મને હાથેપગે સાવ હળવો કરીને હાલતો થઈ ગયો....' સાંભળીને લાડકોર સ્તબ્ધ બની ગઈ. પછી પતિનું સર્વસ્વ લૂંટી લેના૨ એ શત્રુને ઉદ્દેશીને ધીમે ધીમે શાપવચનો ઉચ્ચારવા લાગીઃ ‘રોયાનાં રઝળે અંતરિયાળ!... રાખહને રૂંવે રૂંવે રગતપિત નીકળે!... આપણા મોંમાંથી રોટલો ઝૂંટી લેના૨નું જાય રે જડાબીટ ‘ગાળભેળ ન દઉં તો શું એને ગોપીચંદન ચડાવું મૂવા મતીરાને?... ‘બિચારાને હવે ગાળભેળ દઈને ઠાલાં શું કામને પાપકરમ બાંધવાં?’ ઈ શૂળકઢાની સાતેય પેઢીનું સત્યાનાશ નીકળશે!’ ‘દાણેદાણા ઉપર ખાનારાંનાં નામ લખ્યાં હોય છે. દકુભાઈએ દીધેલું એ આપણા નસીબનું નહીં હોય ને ઓલ્યા જાણભેદુના નસીબમાં માંડ્યું હશે, એટલે લઈ ગયો એમ સમજવું.' પતિએ લાડકોરને આશ્વાસન આપ્યું. એ તો હજી વસવસો કરતી જ રહી: પણ લાડકો૨નો પરિતાપ આવાં પોપટવાક્યોથી શમે એમ નહોતો. ‘અરેરે... આ તો તમારે ફોગટ ફેરા જેવું થયું... ઓલ્યા બ્રાહ્મણની જેમ આપણા હાથમાં તો ત્રણ પવાલાંનાં ત્રણ પવાલાં જ રહ્યાં...' ‘એટલે તો હું કહેતો’તો કે પારકી આશ સદાય નિરાશ, પારકાનું આપ્યું ને તાપ્યું કેટલી વાર ટકે!' ઓતમચંદે પત્નીનો આઘાત ઓછો વેળાની છાંયડી ૧૯૨ વેળા<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૨}}'''</small></noinclude> apf2rnh5is0b07al4rznsqj6bz3l0j5 104 47247 167257 2022-08-18T03:23:25Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કરવા ફરી વાર ડહાપણનાં સૂત્રો ઉચ્ચારવા માંડ્યાં, ‘આ સંસારના સાગરમાં સહુએ પોતપોતાના તૂંબડે જ તરવું જોઈએ... સમજણ પડી ને?’ પણ જેટલી આસાનીથી ઓતમચંદે દકુભાઈનો જાકારો જીરવી જાણ્યો હતો એટલી સહેલાઈથી લાડકોર આ કપોલકલ્પિત અહેવાલનો આઘાત સહન કરી શકે એમ નહોતી. છેક પરોઢ સુધી એનું વ્યથિત હૃદય આ વસમી વેદનાથી કણસતું રહ્યું. ખળખળિયાને કાંઠે ઢોરમાર પડ્યો હતો તો ઓતમચંદની પીઠ ઉપર, પણ એની વેદના લાડકોર અનુભવતી હતી. એણે પતિને પૂછ્યું: ‘વાંસામાં શેકબેક કરી દઉં?’ ‘ના... રે, એવું બધું ક્યાં વાગ્યું છે કે શેક કરવો પડે!’ ઓતમચંદે વાત હસી નાખી. ‘તમે તે કેવા મીંઢા કે આવ્યા પછી અટાણ લગી આ વાત જ ન કરી!’ ‘ઠાલાં તમે ફિકરમાં પડી જાવ ને જીવ બાળ્યા કરો...' પણ પત્નીની જીવબળતરા તો વધતી જવાની જ હતી. લગભગ આખી રાત અજંપામાં વિતાવ્યા પછી બીજે દિવસે મેંગણીથી ઉત્પન્ન કરનારી તથા જીવબળતરા કરાવનારી હતી. કપૂરશેઠનો જે કાગળ આવ્યો એની વિગતો અનેક રાતો સુધી અજંપો એ કાગળમાં કપૂરશેઠે નરોત્તમ સાથેનું ચંપાનું વેવિશાળ ફોક કર્યાના સત્તાવાર સમાચાર લખ્યા હતા. મારો દકુભાઈ! ૧૯૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૩}}'''</small></noinclude> h1gob5f2kjjcn6jj6f5cmn08yw65qas 104 47248 167258 2022-08-18T03:23:44Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૨૦ કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો મોટા, આમ આવી મામૂલી વાતમાં આટલા મૂંઝાઈ શું ગયા છો? હૈયારી રાખ્ય, હૈયારી... એ તો એમ જ હાલે. સંસાર કોને કહે! ઘડીક સુખ, ઘડીક દુઃખ, વળી પાછું સુખ પણ આવે. સમજ્યો ને? છાતી કઠણ રાખતાં આવડવું જોઈએ, મારા ભાઈ!’ દિવસ આખાના કામકાજથી પરવારીને નરોત્તમ રાતે કીલાની ઓરડી પર આવ્યો ત્યારે વાઘણિયેથી મોટા ભાઈએ લખેલો પત્ર એના હાથમાં આવ્યો. પોતાનું વેવિશાળ ફોક થયાની વિગતો વાંચીને નરોત્તમ હતાશ થઈ ગયો ત્યારે કીલાભાઈએ એને હિંમત આપવા માંડી હતી. પરિચય કેળવાયા પછી કીલાએ પોતાના આ નાનેરા સાથીદારને મોટા, આમ પોચો ગાભા જેવો થઈને શું બેઠો છે?' વધારે ‘મોટા’ના હુલામણા નામે સંબોધવાનું શરૂ કરેલું. કીલાભાઈ તરફથી મળેલાં સંખ્યાબંધ સાંત્વનો છતાં નરોત્તમે પોતાનું મૌન ન છોડ્યું ત્યારે કીલાએ પોતાની આદત મુજબ આકરાં વેણ સંભળાવવા માંડ્યાં. ‘એલા તું તે મરદ છો કે બાઈમાલી? આમ રાંડી રાંડની ઘોર્ચે માથે હાથ દઈને શું બેસી ગયો છો? બાયડી પરણવી એમાં કઈ મોટી વાત છે! કાલ સવારે તને કંકુઆળો કરાવી દઈશ...' કહીને કીલાએ આદત મુજબ પોતાની આત્મશ્લાધા શરૂ કરી: ‘મને ઓળખે છે તું? હું કોણ? કીલો કાંગસીવાળો!' પણ ‘કાંગસીવાળા’નો આ ૫૨ચો પણ સંતપ્ત નરોત્તમને કશું વેળા વેળાની છાંયડી ૧૯૪<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૪}}'''</small></noinclude> 85u9inbzsbak5730j7bvx0ryidbjsiy 104 47249 167259 2022-08-18T03:24:02Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>સાંત્વન ન આપી શક્યો ત્યારે કીલાએ એક બીજો કીમિયો અજમાવવાનું વિચાર્યું. નવાઈ લાગી. એણે બીજે દિવસે સવારમાં કીલો હંમેશના નિયમ કરતાં બહુ વહેલો ઊઠ્યો અને ચલો પેટાવ્યો ત્યારે નરોત્તમને બહુ આટલા વહેલા ઊઠવાનું કારણ પૂછ્યું ત્યારે કીલાએ ટૂંકો જવાબ આપ્યો: ‘આજે આપણે અપાસરે જવું છે.’ ‘અપાસરે ?’ નરોત્તમને વધારે નવાઈ લાગી. પોતે આટલા દિવસથી આ ઓરડીમાં રહેતો હતો પણ અપાસરાનું નામ તો કીલાએ કોઈ વાર લીધું જ નહોતું. ‘કેમ ભલા? ધરમના થાનકમાં જાવામાં તને કાંઈ વાંધો છે?’ કીલાએ પૂછ્યું. ના રે ના. વાંધો વળી શું હોય?’ ‘તો ઠીક. ધરમનાં બે વેણ કાનમાં પડશે તો કાયાનું કલ્યાણ થાશે.’ ‘થાવા દિયો ત્યારે!’ નરોત્તમે લા૫૨વાહીથી કહ્યું. રાજકોટને નસીબે આ ચોમાસે બહુ ગરવા આરજા આવ્યાં છે. દર્શન ‘અપાસરામાં બાળબ્રહ્મચારી મીઠીબાઈસ્વામી બિરાજે છે... કરીએ તો ભવસાગર તરી જાઈએ,’ કીલો આ સાધ્વીજીની પ્રશસ્તિ નરોત્તમ કરતાંય વિશેષ તો પોતાને જ સંભળાવી રહ્યો હતોઃ ‘રોજ વખાણ બેસે છે... ને કેવળજ્ઞાની જેવાં મીઠીબાઈસ્વામીના સવારમાં મોઢામાંથી જાણે કે અમૃત ઝરે છે. આવી દેવવાણી સાંભળવા ઠેઠ ક્યાંય ક્યાંયથી શ્રાવક-શ્રાવિકા આવે છે.' પોતાનું સંભાષણ ચાલુ જ રાખ્યું: આ પ્રશસ્તિમાં નરોત્તમે કશો ૨સ ન બતાવ્યો છતાં કીલાએ તો ‘આરજાની ઉંમર હજી નાની ગમે છે! સંસાર ત્યાગીને પોતે તો તરી ગયાં ને હવે આપણા જેવા ભારેક૨મી જીવને તારી રહ્યાં છે... મીઠીબાઈનો આત્મા જ પણ પરિષહ કેવા આકરા કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો ૧૯૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૫}}'''</small></noinclude> chiwoypgzv8g568rctwg11ql9vva38k 104 47250 167260 2022-08-18T03:24:25Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કોઈ મહાપુણ્યશાળી હશે... નહીંતર, આ ઉંમરે જેને સંસારનાં ભોગવવાનાં હોય એ આમ પંચમુષ્ટિલોચ કરીને સાધ્વી થઈ જા આવી સંબદ્ધ-અસંબદ્ધ સ્વગતોક્તિઓ ઉચ્ચાર્યા ક૨વાની કી આદતથી નરોત્તમ એટલો ટેવાઈ ગયેલો કે અત્યારે એણે સાધ્વીપ્રકરણ વિશેના પ્રલાપમાં ખાસ સક્રિય રસ બતાવ્યો કેવળ કુતૂહલથી એ મૂંગો મૂંગો સાંભળી રહ્યો. ‘મોટા, તું ઝટપટ તૈયાર થઈ જા!—વખાણમાં ટેમસ૨ પૂગી પડશે... આઠ વાગ્યા પહેલાં તો અપાસરો આખો હકડેઠઠ ભ જાય છે. મોટા અમલદાર ને રાજરજવાડાં વખાણમાં આવે છે, ૨ તો ઊભવાની જગ્યા નથી જડતી –' ‘સાચે જ?’ હવે નરોત્તમે જા રસ બતાવ્યો. ‘અરે! ચીખલીઆળાના દરબાર હાથિયાવાળા બાપ પોતે રહે છે. મીઠીબાઈસ્વામીની અમૃતવાણી તેં હજી સાંભળી નથી સુધી શું કહું તને! જાણે કે સમોસ૨ણમાં વી૨પ્રભુ દેશણા દેતા એવું લાગે! આ પંચમકાળમાં આવા પુણ્યશાળી આત્માનાં કરીએ તોય આપણાં પાતક ધોવાઈ જાય.' રસ્તામાં પણ કીલાની જીભ શાંત નહોતી રહી. મીઠીબાઈસ્વા બેય ભાઈબંધો ઓ૨ડીમાંથી નીકળીને ઉપાશ્રયે પહોંચ્યા ત્યાં આ પ્રશંસકે પોતાનો વાપ્રવાહ અસ્ખલિત ચાલુ રાખ્યો હતો. ‘બાઈને બાળપણમાં જ ખારા સમદર જેવા સંસારની અસ સમજાઈ ગઈ... બાપાના ઘરની સુખચેનની સાહ્યબી છોડીને આકરાં વ્રત અંગીકાર કરી લીધાં... ચોથા આરાના કોઈક હળુ જીવ હશે એટલે આ કળજગમાં કરમ ખપાવવા સંસાર છ હાલી નીકળ્યાં — રાજકોટના રાજમાર્ગ ઉ૫૨ કીલો મોટે અવાજે આવા કરતો જતો હતો તેથી નરોત્તમને જરા ક્ષોભ થયો. હવે એને વેળા વેળાની ૧૯૬ .<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૬}}'''</small></noinclude> 5u39g4thie957hcxx6uutsvxub035ik 104 47251 167261 2022-08-18T03:24:47Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>સુખ ય?’ વાની આ નહીં. જર હોય દર્શન સુધી મીના રતા ખાવાં રમી ડાને લાપ આ યડી સાધ્વીની વાત સાંભળીને કુતૂહલને બદલે જરા ભીતિ પણ ઊપજી. મનમાં થયું, આ કીલાભાઈ મને ક્યાં લઈ જવા માગે છે? શા માટે લઈ જાય છે? સંસારની અસારતા સમજાવી સમજાવીને મને પણ સાધુજીવનની દીક્ષા અપાવવા માગે છે કે શું? ઊભી બજારે કીલાને ઘણાંય ઓળખીતાં માણસો સામાં મળતાં હતાં. એ સહુને આ બોલકણો માણસ મોટે અવાજે બોલાવતો: ‘કાં અદા! મઝામાં છો ને?’ ‘કેમ છો કાકા? અટાણમાં કેણી કોર ?’ કીલો કોઈને ‘રામરામ’ તો કોઈને ‘જેસીકરસન' કરતો અને પછી હળવેકથી નરોત્તમના કાનમાં ‘જેશ્રીકૃષ્ણ’નો અપભ્રંશ ઉચ્ચાર ‘જેઠી ખતરણ’ કહીને ઉમેરતો: ‘અમારા ગામના નભા રંગારાની વહુ જેઠી ખતરણને અટાણના પો૨માં યાદ કરવી પડે છે એવી જ રીતે, કોઈ ઓળખીતા મુસલમાનને ‘સલામ આલેકુ’ કહીને પછી નરોત્તમના કાનમાં માર એક પરિચિત પાનવાળાને કીલાએ સંભળાવી: ‘એલા એય, સાલેકુ' બોલતો અને ખડખડાટ હસી પડતો. અટાણના પહોરમાં તારું કુબજા જેવું ડાચું મને દેખાડ્યું છે એટલે મારો આજનો આખો દી બગડશે.’ કીલા સાથે મશ્કરીનો વહેવાર ધરાવનાર એક રેંકડીવાળાએ સામેથી કીલાને પણ કટાક્ષમાં પૂછ્યું: ‘એલા, અટાણના પહોરમાં શું વેચવા નીકળ્યો છે!’ ‘અટાણે તો હું પંડ્યે જ વેચાવા નીકળ્યો છું, પણ કોઈ ઘરાક જડતું નથી. આ કીલાની સાડા ત્રણ મણની કાયા છે, પણ એનાં સાડા ત્રણ કાવડિયાંય ક્યાંય ઊપજે એમ નથી.’ . પૃચ્છકને આવો આખો જવાબ આપીને કીલાએ નરોત્તમને • માત્ર માણસનાં નાણાં નથી ઊપજતાં. મીઠીબાઈસ્વામી વખાણ ‘આ કૌતક જોય ને મોટા, કે સંધાય જનાવરનાં નાણાં ઊપજે ગંભીરભાવે કહ્યું: કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો ૧૯૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૭}}'''</small></noinclude> 9s7odhgwzzo4yfv052wyw0b3dgvumof 104 47252 167262 2022-08-18T03:25:11Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>વાંચતાં વાંચતાં કહે છે, પણ હું તો નજરોનજ૨ જોઉં છું કે માણસ જેટલું સોંઘું જનાવ૨ બીજું કોઈ નથી.’ કીલાએ ઉપજાવેલી આવી આઘાતજનક ફિલસૂફી જીરવવા જેટલી નરોત્તમની તૈયારી નહોતી, તેથી એ તો પોતાના સાથીદાર તરફ ડઘાઈ ગયેલી નજરે જોઈ જ રહ્યો. કીલાએ પોતાનું કથન સ્પષ્ટ કરવા ઉદાહરણનો આશરો લીધો: ‘તું હજી સમજ્યો નહીં, મોટા! બકરાં-પાડરડાંના પાંચ-દસ રૂપિયા પણ ઊપજે... હાથી તો જીવતો લાખનો અને મરે તો સવા લાખનો ગણાય... પણ માણસનું તો દોકડા એકનુંય મૂલ ન ઊપજે. મરે કે તરત એની રાખ થઈ જાય.... અને પછી કીલો આ મૂલ્યશાસ્ત્ર છોડીને એકાએક વૈરાગ્યમાં સરી પડ્યો: ‘મોટા, આપણે મન ગમે એટલી મમત કરીએ, હુંપદ સેવીએ, પણ કાયા તો કાચનો કૂંપો છે... મીઠીબાઈસ્વામી દૃષ્ટાંત આપશે એટલે તને સમજાશે કે આ ચામડે મઢેલાં હાડકાંના માળખાની બહુ મમત કરવી સારી નથી.’ નરોત્તમ ફરી ગભરાયો. કીલાભાઈ મને અબઘડીએ જ ડિલે ભભૂત ચોળાવી દેશે કે શું? કીલાની આજની મનોદશા નરોત્તમને રહસ્યભરપૂર લાગતી હતી. વિરક્તિ અને અનાસક્તિની વાતો પાછળનું એનું અંતરવહેણ પારખવું મુશ્કેલ હતું. રસ્તે સામા મળતા પરિચિતોની મશ્કરી કરીને કીલો ઘણી વા૨ ખડખડાટ હસી પડતો હતો ત્યારે પણ એની આંખમાં કોઈક ઘેરો વિષાદ જ ચમકતો હતો. બહારથી આનંદી લાગતા આ માણસના હૃદયમાં કોઈ અંતરતમ ખૂણે ઊંડી વેદના ભરી છે કે શું? એના મુક્ત હાસ્યની પાછળ કોઈ આંસુની કથા તો લપાયેલી નથી પડી ને? કે પછી રુદન અને હાસ્ય એના જીવનમાં તાણાવાણાની વેળા વેળાની છાંયડી ૧૯૮<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૮}}'''</small></noinclude> jxfb2pgv9aanidkigbxjcf8x3ft4bzz 104 47253 167263 2022-08-18T03:25:31Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>જેમ વણાઈ ગયાં છે?... આટલા લાંબા સહવાસ પછી પણ નરોત્તમને અત્યારે આ સાથીદાર સાવ અજાણ્યો-અપરિચિત લાગવા માંડ્યો. બંને ભાઈબંધો શક્ય તેટલી ઉતાવળ કરીને ઉપાશ્રયે પહોંચ્યા છતાં જરા મોડા પડ્યા હતા. એટલી વહેલી સવારમાં પણ વ્યાખ્યાનગૃહ શ્રોતાઓ વડે ભરચક્ક થઈ ગયું હતું. પ્રવેશદ્વાર પાસે પગરખાંનો ખાસ્સો ગંજ ખડકાયો હતો એ જોઈને કીલાએ નરોત્તમને કહ્યું: ‘આપણા નસીબમાં ખાસડાં જ લખ્યાં લાગે છે?’ સાંભળીને સંતપ્ત નરોત્તમે ખિન્ન હાસ્ય વેર્યું તેથી કીલાએ પોતાના કથનને જુદો જ વળાંક આપ્યો: ‘આવાં મોટાં મહાજનનાં પગરખાંય ક્યાંથી!-આવાં પગરખાંની રજને માથે ચડાવીએ તોયે પાવન થઈ જાઈએ, સમજ્યો ને મોટા?’ અને પછી, ભારોભાર કટાક્ષ ભરેલી આ જંગોક્તિ બદલ ઉઘાડપગે કીલો ઉપાનના ગંજ સામે નજર કરીને ફિલસૂફ સમું હાસ્ય વેરી રહ્યો. ‘આમાં મીઠીબાઈસ્વામી કોણ?’ નરોત્તમે પૂછ્યું. પોથી વાંચે છે એ જ!–વચોવચ બેઠાં એ... અડખેપડખે બીજાં ‘ઓળખ્યાં નહીં? જો, પણે આઘે આઘે ઓલ્યાં પાટ ઉપર બેસીને આરજા બેઠાં છે—એટલું કહીને કીલો ફરી પાછો આ સાધ્વીનાં ગુણગાન ગાવા માંડ્યો: ‘બીજાં બધાં આરજા ભલે ગમે એવાં રહ્યાં.–સંસારત્યાગી સાધુને આપણે પગે લાગીએ.—પણ મીઠીબાઈની તોલે કોઈ આવે નહીં. જોતો નથી, ધરમનાં વેણ બોલે છે ને મોઢામાંથી ફૂલડાં ઝરે છે, ફૂલડાં! વાળીને બેઠેલા શ્રોતાવૃંદની મોટી મોટી પાઘડીઓ તરવરી રહી. નરોત્તમે નજ૨ કરી તો ક્યાંય પૃષ્પો તો ન દેખાયાં પણ પીઠ કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો ૧૯૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૧૯૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૧૯૯}}'''</small></noinclude> g5k2lgxx0f555sorjf39ajqnjhp0z11 104 47254 167264 2022-08-18T03:26:07Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘સહુથી મોઢા આગળ, પાટના પાયા પાસે બેઠા એ હાથિયાવાળા દરબાર...' કીલાએ ઝીણી નજરે અવલોકન કરતાં હાજર રહેલા શ્રોતાઓની ઓળખ આપવા માંડી. ‘એની પડખે બેઠા એ વિક્રમગઢના કારભારી... એની ઓલી પા પીઠડિયાના દીવાન... આણી કોરની હાર્યમાં આંટીઆળી પાઘડી પહેરી છે એ નગરશેઠ મોતીશા... ને આ મોટી પાઘડીઆળું સંય મહાજન-' નરોત્તમ અહોભાવથી આખા સમુદાયને અવલોકી રહ્યો. આ અબુધ યુવાનના અહોભાવને જાણે કે આઘાત આપવા જ કીલાએ ઉમેર્યું: ‘આંહીં અપાસરામાં ભલે આ સહુ મોટાભા બગલાની પાંખ જેવી પાઘડીઉં વીંટી વીંટીને બેઠા, પણ હું એકેએક જણને સોસ૨ ઓળખું છું. જેટલી એની પાઘડી ઊજળી બાસ્તા જેવી છે, એટલા જ એ અંદરખાનેથી મનના મેલા હોય છે... જેટલા એની પાઘડીમાં આંટા, એટલા જ એના પેટમાં ફાંટા... સમજ્યો ને મોટા?’ આજે કીલાની એક પણ ઉક્તિ નરોત્તમને સમજાય એમ નહોતી. હજી ઘડીક વાર પહેલાં તો આ માણસ મહાજનના પગની રજ વડે પાવન થવાની વાત કરતો હતો અને અત્યારે એમના મનના મેલની વાતે ચડી ગયો! કીલો ખરેખર ગંભીર ભાવે બોલે છે કે એનું સમગ્ર જીવન અને વ્યવહાર-વર્તન સાંપ્રત સમાજ ઉપર ભયંકર ઉપહાસનું પ્રતીક છે? નરોત્તમને કશું સમજાયું નહીં. વ્યાખ્યાન સાંભળવા આવેલ વિશાળ સ્ત્રીસમુદાયના કાન કદાચ સાધ્વીજીની દિશામાં મંડાયા હશે, પણ એની અનેક આંખો તો કીલા ઉપર જ સ્થિર થઈ હતી. એથી કીલો અકળામણ અનુભવી બોલ્યો: એક ‘આ એક મોટી આફત!’ ‘શું? શું?’ નરોત્તમે ચોંકી ઊઠીને પૂછ્યું. ‘આ સાડલાવાળીઉં સંધીયુંય મારી સામે જ ડોળા ફાડી ફાડીને વેળા વેળાની છાંયડી ૨૦૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૦}}'''</small></noinclude> 2opffehiujhhewdp9zbfoa8pn1yztwq 104 47255 167265 2022-08-18T03:26:36Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>જોઈ રહી છે ને! સહુના હાથ ઉપર મારી જ પહેરાવેલી બંગડિયું છે... જમાનો બદલાણો એમ બાયડિયુંએ બલોયાં ઉતારીને મારા હાથની બંગડિયું પહેરી એટલે સહુ આ કાંગસીવાળાને ઓળખે—' ‘એ તો ઓળખે જ ને!—તમે ઘેર ઘેર ફરીને કાંગસી વેચી હશે ‘ઓળખે ભલે પણ અટાણે ધરમના થાનકમાં સાધ્વીજીનાં દર્શન કરવાને બદલે નભાઈયું મારી સામે શું કામને નજરું તાણે છે?’ ‘તમેય પણ સાધુ જેવા જ છો ને!' નરોત્તમે મજાકમાં કહ્યું. છું ને માથે મૂંડો નથી કરાવ્યો એટલે મને કોઈ ખસૂડિયલ કૂતરુંય હું તો સાધુ કરતાંય સવાયો છે. પણ હજી લગી સંસારમાં રહું પગે લાગવા નથી આવતું ને આવી આરજાને સહુ ધોડી ધોડી સામેથી વંદણા ક૨વા જાય છે.’ એવા ‘તમે તો પોતે ભૂંડો કરાવવાને બદલે સામા માણસને મૂંડી નાખો તો બીક લાગે છે કે આ અપાસરામાં ખેંચી લાવીને મારે માથેય · હશિયાર છો!’ નરોત્તમે હસતાં હસતાં હળવેથી કહ્યું, ‘મને મૂંડો કરાવી નાખશો.’ ‘ના રે ના!’ કીલાએ પ્રેમથી કહ્યું, ‘તને તો મારે હજી વરાવવો-પરણાવવો છે... તું જોજે તો ખરો, મોટા! તને એવી તો ધામધૂમથી ઘોડે ચડાવીશ કે દુનિયા આખી જોઈ રહેશે! મને તેં હજી પૂરો ઓળખ્યો નથી... હું કોણ? ખબર છે?—કીલો કાંગસીવાળો!’ કામદાર! આવી પૂગ્યા કીલાને ખભેથી હલબલાવ્યો. નરોત્તમને નવાઈ લાગી. બેવડી નવાઈ લાગી. એક તો, આ વિલક્ષણ મુખમુદ્રાવાળા માટે વપરાયેલ ‘કામદાર' સંબોધન સાંભળીને ડોસાને જોઈને, અને બીજી, આ કાંગસીવાળા કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો છો ને!' ધોળી મૂછવાળા એક ડોસાએ ૨૦૧<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૧||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૧}}'''</small></noinclude> iiiyf5t7l0652dubd2usopqm3acg1vc 104 47256 167266 2022-08-18T03:27:07Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>બોલો મા, બોલો મા! કીલાએ કરડાકીથી પેલા વૃદ્ધને કહ્યું, “ખબરદાર, મને કામદાર કીધો છે તો! કાંગસીવાળો કહો, કાંગસીવાળો!’ કાંગસી વેચી એટલે કામદાર થોડા મટી જાવાના હતા?” ડોસો હજી આછું હસતો હસતો કહી રહ્યો હતો, ‘બાપદાદાની સાત-સાત પેઢીની શાખ એમ સાવ ભુલાઈ જતી હશે, ભલા માણસ?’ ‘ન ભુલાતી હોય તોય મારે ભુલાવી દેવી છે,’ કીલાએ કહ્યું, ‘આ મનખો આખો મને કાંગસીવાળો કહીને જ બોલાવે છે ' ‘પણ હું તો તમને કામદાર જ કહીશ!' ડોસો બાલ્યો. ‘ભલે કહો, પણ આંહીં અપાસરામાં નહીં. કીલાની ઓરડીએ આવીને કહો તો વાંધો નહીં. ‘તમારી ઓરડીએ મારે આવવું જ પડશે. કામ પડ્યું છે.’ ‘ઓરડી નહીં, કીલાનો આનંદાશ્રમ કહો!’ ‘ઠીક લ્યો, આનંદાશ્રમ કહું. તમારા આનંદાશ્રમમાં મારે આવવું પડશે–જરાક મૂંઝવણ થઈ છે, એટલે તમારી સલાહ લેવા... કેવે ટાણે આવું?’ કીલાએ આદતના જોરે ખડખડાટ હસીને કહ્યું. ‘કીલાનો આનંદાશ્રમ, આઠેય પહોર અભંગદ્વાર ઉઘાડો રહે છે,' આ મુક્ત હાસ્ય ઉપાશ્રયના ઉદાસીન વાતાવરણમાં ખલેલકર્તા બની રહ્યું. એક વધારે પડતા ભાવિક શ્રાવકે તો કીલા તર ટકોર પણ કરી; જોઈને ‘મહાસતીનું વખાણ સાંભળવા આવ્યા છો કે ઠીઠિયાદોરી કરવા? જીવને બે ઘડી શાતા રાખીને ધરમનાં વેણ સાંભળો તો આત્માનો ઉદ્ધાર થાશે.’ સાંભળીને કીલો ગમ ખાઈ ગયો. પછી મનમાં ને મનમાં બબડ્યો: ‘અમે તો કેદુના ઊધરી ગયેલા છીએ-ભગવાનને ઘેરેથી જ અમે તો વેળા વેળાની છાંયડી ૨૦૨<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૨||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૨}}'''</small></noinclude> qgrehwuynppfa7fbjmmjx9n1m879swe 104 47257 167267 2022-08-18T03:27:23Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>પીળા પાને ઊધરાઈને આવ્યા છીએ... અમે તો આ દુનિયામાં જાંગડ માલ જેવા છીએ... અમારો ભાવ નહીં પુછાય તો પડતર માલની જેમ પાછા મૂળ ધણીને ઘે૨ પહોંચી જઈશું... ધ૨મનાં વેણ તો તમે જ ધરાઈ ધરાઈને સાંભળો. અમે તો જનમ ધરીને કાંઈ પાપ જ કર્યાં નથી, પછી ધરમ ક૨વાની અમારે શું જરૂ૨? તમે મોટા ધરમના થાંભલા થયા છો તે અમારી મો૨ સરગાપુરીમાં પૂગજો–અમને વાંધો નથી.’ કીલાનો બબડાટ નરોત્તમ સાંભળી રહ્યો અને મનમાં આ ભાઈબંધ વિશે વધારે ગૂંચ ઊભી થઈ. શ્રોતાઓ ભક્તિભાવથી એ વચનામૃતો સાંભળી રહ્યા હતા. બોલકણા મીઠીબાઈસ્વામીનો વાપ્રવાહ અસ્ખલિત વહ્યો જતો હતો... સ્વભાવનો કીલો પણ આખરે મૂંગો થઈને કોઈક વિચિત્ર ભાવથી મીઠીબાઈસ્વામીની મુખરેખાઓ અવલોકી રહ્યો હતો. કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો ૨૦૩<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૩||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૩}}'''</small></noinclude> qsfhb6bv7kipqrcjm3fp7xs8b5q62ln 104 47258 167268 2022-08-18T03:27:51Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>૨૧ મૂંગી વેદનાની મુસ્કરાહટ થોડી વારમાં કીલાની જીભ એકાએક બંધ થઈ ગઈ તેથી નરોત્તમને નવાઈ લાગી. એણે પોતાના ભાઈબંધના મોઢા ત૨ફ નજ૨ કરી ત્યારે વધારે નવાઈ લાગી. કીલો મૂંગો થઈ ગયો હતો એટલું જ નહીં, એના ૨મતિયાળ ચહેરા ઉપર ગજબની ઉદાસી છવાઈ ગઈ હતી. એની આંખો સેંકડો શ્રોતાઓની આ૨પાર થઈને સીધી સાધ્વીજી ઉપર જ કેન્દ્રિત થઈ હતી. એ અનિમિષ નજ૨માં કયો ભાવ હતો? સાધ્વીજી પ્રત્યેનો પૂજ્યભાવ? સંસારત્યાગી પ્રત્યેનો આદરભાવ? અનુકંપા? ઉપેક્ષા? ઈર્ષ્યા? કે ઉપાલંભ?... એ સમજવાનું નરોત્તમ જેવા બિનઅનુભવી માણસનું ગજું નહોતું. વ્યાખ્યાન પૂરું થયું. શ્રોતાઓ વીખરાવા લાગ્યાં. પણ કીલો પોતાના સ્થાન ૫૨થી ખસ્યો નહીં. વ્યાખ્યાન-મંચ ૫૨ ખોડાયેલી નજર પણ એણે પાછી ખેંચી નહીં. નરોત્તમ વધારે આશ્ચર્યથી થોડી વાર તો કીલા સામે તાકી જ રહ્યો. પણ પછી ધી૨જ ખૂટતાં એણે પોતાના સાથીદા૨ને જાગ્રત · ‘કીલાભાઈ, હવે ઘ૨ઢાળા હાલશું ને?’ કર્યોઃ ‘મહાસતીને વંદણા કર્યા વિના જ?’ ઝબકીને કીલાએ ટૂંકો ઉત્તર આપી દીધો અને ફરી પાછો મૂંગો થઈ ગયો. ઉપાશ્રય લગભગ આખો ખાલી થઈ ગયો અને સાધ્વીજીઓ પાસે બે- ચાર ભાવિક શ્રાવક-શ્રાવિકાઓ જ ઊભેલાં રહ્યાં ત્યારે કીલો ધીમે પગલે આગળ વધ્યો. ‘અહીં સુધી આવ્યા છીએ ને વંદણા કર્યા વિના પાછા જઈએ તો પાપ નો લાગે?’ એમ કહીને એણે નરોત્તમને પણ સાથે લીધો. ૨૦૪ વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૪||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૪}}'''</small></noinclude> 6lryq1zbd2fczsm6hee7h7elajdm0jw 104 47259 167269 2022-08-18T03:28:13Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>નરોત્તમ એટલું તો સમજી શક્યો કે કીલાભાઈ ઉત્સાહભેર આગળ વધી રહ્યા છે પણ સાધ્વીજીની સન્મુખ પહોંચતાં એ સંકોચ અનુભવી રહ્યા છે. જાણે કે પગ કંપતા ન હોય! કીલો સીધો વ્યાખ્યાન-મંચ સુધી પહોંચી જવાને બદલે અધવચ દીવાલની ઓથે જાણે કે ખોટકાઈને ઊભો રહી ગયો તેથી નરોત્તમને ફરી નવાઈ લાગી. ‘કેમ? વંદણા કરવા નથી જાવું?’ એણે પૂછ્યું ધીરો ખમ, ધીરો,’ કીલાએ કેટલાક પાઘડીઆળા ગૃહસ્થોનો નિર્દેશ કરીને કહ્યું, ‘આ બધા ધરમના થાંભલાને આંહીંથી નીકળવા દે પહેલાં. એને આપણા કરતાં વહેલા મોક્ષે જાવાની ઉતાવળ છે, એટલે ઢબે કટાક્ષ વેર્યો: ‘દગલબાજ દોનું નમે... ચિત્તા, ચોર, કમાન-' એ બમણા બમણા વંદણા કરે છે.’ અને પછી, પોતાની લાક્ષણિક ચાબખો માર્યો ત્યારે નરોત્તમે આનંદ અનુભવ્યો. હવે કીલો મૂળ લાંબા સમય સુધી મૌન જાળવ્યા પછી કીલાએ આ પહેલવહેલો રંગમાં આવ્યો. જ કીલાને આવકાર આપ્યોઃ ધરમના થાંભલાઓ વિદાય થયા કે તરત મહાસતીએ સામેથી ‘આવો. આવો કામદા૨! કેમ આટલા આવા ઊભા છો!’ ‘કામદાર નહીં, કાંગસીવાળો કહો, મહાસતીજી!’ ‘કહેવાય મારાથી? જીભ કેમ ઊપડે?’ મીઠીબાઈએ અજબ મીઠાશથી જણાવ્યું. ગામમાં નાનકડા ને અણસમજુ ‘પણ મલક આખો હવે મને કાંગસીવાળાને નામે જ ઓળખે છે. કહેશે કે કાંગસીવાળો.’ છોકરાને પૂછો કે મારું નામ શું, તો વાત ન સમજું ‘હું શું નાનકડું અણસમજુ છોકરું છું કે સાચું નામ કે સાચી મૂંગી વેદનાની મુસ્કરાહટ ૨૦૫<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૫||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૫}}'''</small></noinclude> p0ydearjfeov45o63wmauelsomv1qer 104 47260 167270 2022-08-18T03:28:33Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>‘સમજનારાં સમજે છે, પણ તમે તો હવે આ સંસાર ત્યાગી ગયાં ભવસાગર તરી ગયાં.... અમારા સંસારીનાં સંભારણાં તમારે શું કામનાં?’ કીલાએ લાગણીશીલ સ્વરે કહ્યું. સંસાર તો અમે ત્યાગ્યો–સંજોગને આધીન રહીને, મહાસતી બોલ્યાં. ‘પણ સંભારણાં ભૂલવાં કાંઈ સહેલ છે, કામદાર ‘તમે તો કોઈ હળુક૨મી જીવ છો એટલે મોહમાયાનાં બંધન કાપી શક્યાં ને કરમ ખપાવીને ભવના ફેરામાંથી છૂટી ગયાં—' ‘બધી ક૨મની ગતિ!' મીઠીબાઈ નિસાસો નાખીને બોલ્યાં, કોને ખબર હતી કે આપણી વચ્ચે આવા વિજોગ સ૨જાશે!' સાંભળીને કીલાનું હૃદય હલમલી ઊઠ્યું. આ૨જા પ્રત્યેનો પૂજ્યભાવ વ્યક્ત કરવા નીચો નમીને વંદના કરવા લાગ્યો. ‘અરે અરે, કામદાર! આ શું કરો છો? વંદના તો મારે તમને ક૨વી જોઈએ–'મીઠીબાઈ બોલ્યાં. ‘મને શ૨માવો મા, મહાસતીજી!’ કીલાએ કંપતે અવાજે કહ્યું. અને બંને જણ મૂંગાં થઈ ગયાં. બંનેના સંક્ષુબ્ધ ચિત્તમાં જે તુમુલ વિચારમંથન ચાલી રહ્યું હતું એ એટલું તો નાજુક પ્રકારનું હતું કે એ ચિત્તપ્રવાહો અવ્યક્ત રહે તો જ એનું પાવિત્ર્ય સચવાઈ શકે એમ હતું. મૌન જ્યારે અસહ્ય લાગ્યું ત્યારે મીઠીબાઈએ પૂછ્યું: ‘આ ભાઈ કોણ છે?’ મારો નવો ભાઈબંધ છે. એનું નામ નરોત્તમ’ તો બહા૨ગામથી કેટલાક વધારે ભાવિકો દર્શનાર્થે આવી પહોંચ્યા કીલો પોતાના સાથીદાર વિશે વધારે પરિચય આપે એ પહેલાં તેથી બને જણાઓએ મૂંગી વિદાય લીધી. ૨૦૬ * વેળા વેળાની છાંયડી<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૬||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૬}}'''</small></noinclude> d3n8yl8c9eaz60ih43n2qirbct79ghy 104 47261 167271 2022-08-18T03:28:52Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>મોટા, જોયાને જિંદગીના ખેલ!’ રસ્તામાં કીલાએ નરોત્તમનો ખભો હચમચાવતાં કહ્યું, ‘આનું નામ નસીબની લીલા!’ પણ આ ખેલ કે લીલા વિશે નરોત્તમને કશી સમજ ન પડી અને એણે એમાં હા-હોંકારો ન ભણ્યો તેથી કીલાએ સ્વગતોક્તિ ઉચ્ચારી: ‘કરમની ગતિની કોઈને ખબર નથી પડતી-' કર્મ અને ગતિ વિશેની વધારે ફિલસૂફીમાં પણ નરોત્તમની ચાંચ બૂડી નહીં. એ તો આજ સવારથી સાંજ ઊંડા આશ્ચર્યમાં જ ગરકાવ થઈ ગયો હતો. કીલાને મોઢેથી આવાં અસ્પષ્ટ સંભાષણો સાંભળીને એણે વધારે ગૂંચવાડો અનુભવ્યો. ધડાકો કર્યો: ‘એનું સગપણ પહેલવહેલું મારી હારે થયું'તું ' ‘આ મીઠીબાઈસ્વામીને ઓળખ્યાં, મોટા?’ કહીને કીલાએ આખરે ‘એમ?’ નરોત્તમ તો આ સાંભળીને ડઘાઈ જ ગયો. અધ્ધર · પૂછ્યું: ‘પછી? પછી? શું થયું?” ‘પછી તો અમારી બેય જણની આડે આવ્યાં—’ ‘કોણ? માબાપ? વડીલો?’ શ્વાસે ના રે આવ્યાં અંતરાય કરમ ના, માબાપ બિચારાં શું આડે આવતાં હતાં? આડે માંડી વાળી. પૃચ્છા એ નરોત્તમને ઉચિત ન લાગતાં એણે વધારે જીવનનો આવો મહત્ત્વનો પ્રશ્ન આ માણસ ઊભી બજારે ચર્ચે પણ કોઈક હેતુપુર:સર પોતાની જીવનકથની આજે કહી સંભળાવવા કૃતનિશ્ચય બનેલ કીલો એમ પોતાના સાથીદાર તરફથી પ્રશ્નોની રાહ જોવા રોકાય ખરો? મૂળ વાત શરૂ કરી. નહીંતર આવા વિજોગ ક્યાંથી ઊભા થાય? ‘એકબીજાની લેણાદેણી જ નહીં, બીજું શું?’ કીલાએ ફરી હજી નિશાળેય નહોતો બેઠો એ પહેલાં મારા કપાળમાં ચાંદલો થઈ મીઠીબાઈ હારે મારું સગપણ તો સાવ નાનપણમાં જ થઈ ગયું'તું. હું ભેગી વેદનાની મુસ્કરાહટ ૨૦૭<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૭||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૭}}'''</small></noinclude> gbf7yjf1ut2g8nupait7k7n5jo6cv9u 104 47262 167272 2022-08-18T03:29:17Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>ગયો'તો, પણ કાંઈક જુદું જ માંડ્યું હશે. હું મોટો થયો ને લગનનું ટાણું આવ્યું ત્યાં જ મને મોટો મંદવાડ આવી પડ્યો.’ ‘તમને મંદવાડ? મોટો મંદવાડ?’ ‘હા. મંદવાડનું સાચું નામ તો હજી કોઈ જાણી શક્યાં નથી. પણ ખયરોગ જેવી ઘાસણી થઈ ગઈ'તી–' ‘આવા રાતી રાયણ જેવા પંચમાં ઘાસણી થાય?’ નરોત્તમે કીલાના કદાવ૨ દેહ ઉ૫૨ નજ૨ કરતાં પૂછ્યું. મનેય નવાઈ લાગી’તી. મને શું, ભલભલા વૈદ્યને નવાઈ લાગી'તી. એટલે જ હું કહું છું ને કે સાચો રોગ શું હતો એ કોઈ પારખી જ ન શક્યું. પણ મંદવાડ મોટો હતો. દિન-બ-દિન ડિલ ઘસાવા માંડ્યું– છાપરડી ઉપર ઓસડિયું ઘસાય એમ. બેવડ કાઠીનો બાંધો ઓસરતો ઓસરતો સાંઠીકડા જેવો થઈ ગયો... અને સહુ ફિકરમાં પડી ગયાં. મંદવાડ વધતો ગયો તેમ લગનની વાત પણ આઘી ને આઘી ઠેલાતી ગઈ. મારા સસરા બિચારા બહુ વિચારમાં પડી ગયા. આવતી સાલ જમાઈને સવાણ થાશે એટલે લગન કરશું, એમ વાટ જોતાં જોતાં પાકાં ત્રણ વરસ વીતી ગયાં. ‘પણ તોય સુવાણ ન થઈ એટલે સહુ સગાંવહાલાંની ચિંતા વધી. હું પથારીમાંથી સાજોનરવો ઊઠીશ એવી આશા વૈદ્યહકીમોએ પણ મૂકી દીધી. મારા સસરાને પણ ખાતરી થઈ ગઈ કે હવે જમાઈ આ મંદવાડમાંથી ઊભો નહીં થાય ને દીકરીને બીજે ક્યાંક વળાવવી પડશે. પણ મારો મંદવાડ તો હતો તેવો જ રહ્યો. નહીં એમાં વધારો કે નહીં ઘટાડો. ખાટલો બહુ લંબાણો એટલે પછી સહુને થયું કે આનો કાંઈક નિકાલ આવે તો સારું. હું જીવીશ એવી આશા તો સહએ છોડી દીધી'તી એટલે હવે તો મારા મોતની વાટ જોઈને સહુ બેસી રહ્યાં! આટલું બોલીને કીલો ખડખડાટ હસી પડ્યો. નરોત્તમે જોયું તો વેળા વેળાની છાંયડી ૨૦૮<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૮||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૮}}'''</small></noinclude> oxqchd9ogj8f0fzb04d76inm0zlh8y4 104 47263 167273 2022-08-18T03:29:35Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>કીલાની આંખમાં ભયાનક ચમક દેખાતી હતી. એણે કહ્યું: ‘પણ તમે તો જીવતા જ રહ્યા છો!' ‘હું જીવતો રહ્યો, ને મર્યો નહીં એની જ આ મોંકાણ છે ને!” કીલાએ આગળ વાત ચલાવી: ‘હું હવે ઝાઝા દિવસ નહીં જીવું એમ સમજીને મારા બાપે મારા સસરાને કહેવરાવ્યું કે તમારી કન્યા સારુ હવે કોઈક બીજું ઠેકાણું ગોતો. એ દિવસોમાં અમારે ઘે૨ ત્રણ રજવાડાંનું કામદારું હતું એટલે અમારી સુખસાહ્યબી પણ ઠીકાઠીકની હતી. આવા ઘ૨નો સંબંધ તોડવાનું મારા સસરાને ગમતું નહોતું ને મીઠીબાઈને તો આ વાત સાંભળીને કાળજે ઘા લાગ્યો. પણ કુદરત જ અમારા ઉપર રૂઠી હશે એમાં કોઈ શું કરે? અંતે વાટ જોઈ જોઈને નછૂટકે મીઠીબાઈને બીજે વરાવવાં પડ્યાં. અમારા જેવું જ બીજું એક ખાનદાન ખોરડું ગોતીને મીઠીબાઈનું સગપણ કર્યું. ‘પછી?’ વેવિશાળની વાત આવતાં હવે નરોત્તમે કીલાના પરિણય-પ્રકરણમાં સક્રિય રસ લેવા માંડ્યો. ‘માબાપે સગપણ તો કર્યું પણ મીઠીબાઈનું મન એમાં રાજી નહોતું. શી મારા તો દિવસ ગણાતા હતા—આજે ઊકલી જાઉં કે કાલે • હું તો મરવા જ પડ્યો હતો એમાં એ બાઈ બીજું કરે પણ કન્યાને ફેરા ફેરવાય? સંસારના વહેવાર પ્રમાણે મીઠીબાઈને બીજે ઊકલી જાઉં, કોને ખબ૨! મારા જેવા મડદા હારે કોઈ કોડભરી પરણ્યા વિના છૂટકો જ નહોતો. માબાપે સારું મુરત જોઈને લગન લખ્યાં, તોરણને ત્રણ દીની વાર રહી ત્યાં તો-' કાંઈ વિઘન આવ્યું કે શું?’ કીલો એકાએક અટકી ગયો એટલે નરોત્તમે પૂછ્યું: ‘કેમ? લગનમાં મેં તને કીધું નહીં કે મીઠીબાઈના કરમમાં જ સંસારનું સુખ વખતે ગામેગામ મરકી ફાટી નીકળી'તી. ઘેર ઘેર માણસ મરતાં માડ્યું નહોતું! તને તો ક્યાંથી યાદ હોય, પણ કાઠિયાવાડમાં એ મંગી વેદનાની મુસ્કુરાહટ ૨૦૯<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૦૯||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૦૯}}'''</small></noinclude> 4etwgyhj01zn2xpg6ovncqhdbt7w1an 104 47264 167274 2022-08-18T03:30:00Z Meghdhanu 3380 /* Not proofread */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Meghdhanu" /></noinclude>હતાં. કહેવાતું કે મસાણે આભડવા જનારનાં ફાળિયાં સુકાતાં જ નહીં. એક જણની ચેહ ઠારીને પાછા આવે ત્યાં તો બીજાની નનામી તૈયાર થઈ ગઈ હોય! આવી મરકીમાં બિચારી મીઠીબાઈનો મીંઢળબંધો વર ઊકલી ગયો. તોરણને ત્રણ દીની વાર હતી ત્ય તો વિવાહમાં વિઘન આવી પડ્યું. પીઠી ચોળેલ જુવાનજોધ વ૨૨ાજો આમ પરપોટાની જેમ ફુટી ગયો ને મીઠીબાઈનો બાંધ્યો માંડવો વીંખાઈ ગયો.’ .......! બિચારી બાઈનાં કરમ ફૂટેલાં જ" કહીને નરોત્તમે પૂછ્યું: ‘પછી શું થયું?’ મીઠીબાઈને તો બીજી વાર કાળજે ઘા લાગ્યો. આ વખતે તો એને એવો ઘા લાગ્યો કે આ કડવાઝેર સંસા૨ ઉપરથી એનું મન ઊઠી ગયું. આવી વિપદ પડે પછી વૈરાગ તો ન આવતો હોય તોય આવી જ જાય ને! મ૨ણ-ખાટલે પડેલો હું બચી ગયો; ને નખમાંય રોગ નહોતો એવો સાજોસારો માણસ આમ ફટાકડાની જેમ ફૂટ ગયો, એટલે મીઠીબાઈને લાગ્યું કે કમ રૂક્યાં છે, મારા કપાળમા સૌભાગ્યનો ચાંલ્લો નથી લખાયો. ને પાછું કૌતક તો એવું થયું કે હું મસાણને ઉંબરે આવી ગયો’તો ને મારા નામનું સહુએ નાહી નાખ્યું'તું, એમાંથી હું સાજો થવા માંડ્યો! કુદરતની જ બલિહારી! માંડી. કુદરતની જ કરામત ગણવી ને! મહિનામાં તો હું ખાટલામાંથી ભલભલા ધન્વંતરિએ હાથ ધોઈ નાખ્યા'તા એમાંથી સુવાણ થવા ઊઠ્યો ને ઘ૨માં હરવાફરવા માંડ્યો.’ પછી મીઠીબાઈનું શું થયું?’ હવે નરોત્તમની જિજ્ઞાસા પરાકાષ્ઠાએ પહોંચી હતી. વાતો થવા લાગી કે મીંઢળબંધો વ૨ મરી ગયો ને મરવા પડેલો જીવી ‘મીઠીબાઈને તો બિચારીને સંતાપનો પાર ન રહ્યો. ગામમાં પણ ગયો; એટલે, મીઠીબાઈનું કાળજું કોરાઈ ગયું. એને ડંખ લાગી ગયો વેળા વેળાની છાંયડી ૨૧૦<noinclude><small>'''{{સ-મ|૨૧૦||વેળા વેળાની છાંયડી}}{{સ-મ|સાચાં સપનાં||૨૧૦}}'''</small></noinclude> 10vqfonmgv4idbb8vlq0cbtokgd1n23 3 47265 167275 2022-08-18T07:32:53Z New user message 396 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Ajaykumar talpada}} -- [[સભ્ય:Sushant savla|Sushant savla]] ૧૩:૦૨, ૧૮ ઓગસ્ટ ૨૦૨૨ (IST) 5u2vxi54i6v3hr52cswp55zlzsxdfac