ဝီကီပီးဒီးယား:Sandbox

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="my">
  <siteinfo>
    <sitename>ဝီကီပီးဒီးယား</sitename>
    <dbname>mywiki</dbname>
    <base>https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.22</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">မီဒီယာ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">အထူး</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">အသုံးပြုသူ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ဝီကီပီးဒီးယား</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ဖိုင်</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ဖိုင် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">မီဒီယာဝီကီ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">တမ်းပလိတ်</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">အကူအညီ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">အကူအညီ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ကဏ္ဍ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">မော်ဂျူး</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">ကိရိယာငယ်</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ်</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ဝီကီပီးဒီးယား:Sandbox</title>
    <ns>4</ns>
    <id>827</id>
    <revision>
      <id>752636</id>
      <parentid>751035</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:40:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HlyanSuu</username>
        <id>104364</id>
      </contributor>
      <comment>တီထွင် - တီထွင်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအခြေစိုက် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း STEAM ပညာရေးရရှိရန် ဆောင်ရွက်နေသော NGO တစ်ခုဖြစ်သည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4973" xml:space="preserve">&lt;!-- ဤစာသားကို မဖျက်ရ！ --&gt;{{ကျေးဇူးပြု၍ ဤစာသားကို မဖျက်ပါနှင့်}}
&lt;!--*      ဝီကီပီးဒီးယား Sandbox မှ ကြိုဆိုပါတယ်!                 *
*         ကျေးဇူးပြု၍ ဤအပိုင်းကို သည်အတိုင်းထားပေးပါ။           *
*          ဤစာမျက်နှာကို ပုံမှန် ရှင်းလင်းပါသည်။                 *
* သင်၏ တည်းဖြတ်မှုစွမ်းရည်ကို အောက်တွင် လွတ်လပ်စွာ စမ်းသပ်နိုင်ပါသည်။
* ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■--&gt;
== တီထွင် STEAM ပညာရေးအဖွဲ့အစည်း ==

တီထွင် (TEE HTWIN) သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မငြိမ်းချမ်းသောဒေသများမှ ကျောင်းသားများကို STEAM အဆင့်မီပညာရေးရရှိခိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

တီထွင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လှုပ်ရှားနေသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အခြေတည်ထားသည်။

အဖွဲ့ဝင်များသည် အထက်တန်းနှင့် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား လူငယ်များဖြစ်သည်။

'''စတင်တည်ထောင်ခြင်း'''

တီထွင်ကို ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁၇ရက်နေ့၊ မြန်မာနှစ်ဆန်းတစ်ရက်နေ့တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းပြီး အများပြည်သူတို့ ချပြခဲ့သည်။


'''တီထွင်၏ လုပ်ငန်းစဉ်များ'''

တီထွင်ဟ အန္တိမရည်မှန်းချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

၁။ လူတိုင်း STEAM ပညာရေးနှင့် အခမဲ့၊ သို့မဟုတ် သက်သာစွာ ထိတွေ့နိုင်ရေး

၂။ လူတုင်း Digital Literacy ကိုသိရှိ နားလည်စေရေး

၃။ လူတိုင်း အဆင့်မြင့်ပညာကို တန်းတူရရှိစေရေး

၄။ ထူးချွန်ထက်မြက်ပြီး ကိုယ်စားပြုခံရမှုနည်းပါးသည့် ကျောင်းသားများကို ပညာသင်ဆုများ ပေးနိုင်ရေး


'''အဖွဲ့အင်အားနှင့် အသိအမှတ်ပြုခံရမှု'''

ယခုအခါ တီထွင်တွင် ဌာနအသီးသီးဖွင့်လှစ်လှုပ်ရှားလျက်ရှိပြီး အဖွဲ့ဝင် ၃၀ကျော်ရှိသည်။

2022 ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တီထွင်ကို Non-profit org အဖြစ် [https://en.wikipedia.org/wiki/501(c)(3)_organization| 501(c)(3)]  လက်မှတ်ရရှိကာ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခံရပြီးဖြစ်လေသည်။

ယခုတစ်နှစ်တာကာလအတွင်း တီထွင်မှ လူငယ် ၃၀၀ကျော်၊ ဆရာ,ဆရာများ ၃၅၀ ကျော် တို့ကို အကျိုးပြုသင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ပြီး ဖြစ်သည်။


[https://www.teehtwin.org/ တရားဝင် website]  

[https://www.facebook.com/teehtwin Facebook စာမျက်နှာ]  

[https://twitter.com/teehtwin Twitter ]

[https://www.instagram.com/teehtwin Instagram] 

[https://www.linkedin.com/company/tee-htwin/ LinkedIn] 

[https://t.me/teehtwin Telegram Chanel] 

[https://invite.viber.com/?g2=AQASh9Np1K84iE%2BNkjivJW0KnxamcqWJECSbdxTEU2MyUOQiTp78E%2BqT8%2B8KeoBf Viber Community] [[အသုံးပြုသူ:HlyanSuu|HlyanSuu]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:HlyanSuu|ဆွေးနွေး]])  ၀၇:၅၀၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>3d276r4hacz4s99j1lp522ss3inyidy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1650</id>
    <revision>
      <id>752706</id>
      <parentid>750558</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T10:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365923" xml:space="preserve">{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု
| အမည်_ရင်း = United States of America
| ပုံ_အလံ = Flag of the United States.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = US-GreatSeal-Obverse.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = In God We Trust&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်ရာ ဘုရားသခင်ထံမှာ)&lt;/small&gt;
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = The Star-Spangled Banner
| ပုံ_နေရာ = Location United States.svg
| မြို့တော် = [[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]
| အကြီးဆုံးမြို့ = [[နယူးယောက်မြို့]]
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = [[အလက်စကာပြည်နယ်]]
| ဧရိယာ = ၉,၈၂၆,၆၃၀ km² (၃,၇၉၄,၀၆၆ sq mi)
| ဧရိယာအဆင့် = ၃/၄
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၆.၇၆
| အမြင့်ဆုံးနေရာ = ဒီနာလီတောင်၊ အလက်စကာပြည်နယ်
| အရှေဆုံးမြစ် = မစ္စစ္စပီမြစ်
| အကြီးဆုံးအင်း = 
| ကမ်ရိုးတန်း = 
| time zone = -၅ - -၁၀
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]]
| လူဦးရေ = ၃၀၄,၆၀၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
| လူဦးရေအဆင့် = ၃
| လူဦးရေအထူ = ၃၁/km² (၈၀/sq mi)
| လူမျိုးများ = [[လူဖြူလူမျိုး|လူဖြူ]] &lt;small&gt;(၆၅.၁%)&lt;/small&gt;၊ [[လက်တင်လူမျိုး|လက်တင်]] &lt;small&gt;(၁၄.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာဖရိကန်လူမျိုး|အာဖရိကန်]]&lt;small&gt;(၁၂.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာရှလူမျိုး|အာရှ]] &lt;small&gt;(၄.၄%)&lt;/small&gt;၊ [[မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်းသားလူမျိုး|မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်သား]] &lt;small&gt;(၁.၂%)&lt;/small&gt;၊ [[ကပြားလူမျိုး|ကပြား]] &lt;small&gt;(၁.၆%)&lt;/small&gt;
| ဘာသာတရားများ = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ|ခရစ်ယာန်]] &lt;small&gt;(၇၈.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ဘာသာမဲ့]] &lt;small&gt;(၁၂.၁%)&lt;/small&gt;၊ အခြား &lt;small&gt;(၂.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ရဟူဒီဘာသာ|ရဟူဒီ]] &lt;small&gt;(၁.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓ]] &lt;small&gt;(၀.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] &lt;small&gt;(၀.၆%)&lt;/small&gt;
| ပွဲများ = 
| အမျိုးအစား = [[ဖက်ဒရယ်ပြည်​ထောင်စုနိုင်ငံ|ဖက်ဒရယ်]] [[သမ္မတစနစ်]] [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ စနစ်|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = ဒု သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = ကာမလာ ဟဲရစ်
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၄ ဇူလိုင်]] [[၁၇၇၆ခုနှစ်]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၂) = လွတ်လပ်ရေးသတ်မှတ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၂) = [[၃ စက်တင်ဘာ]] [[၁၇၈၃]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၃) = အုပ်ချုပ်မှုဥပဒေကာလပေါ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၃) = [[၂၁ ဇွန်]] [[၁၇၈၈]]
| GDP_PPP = $၁၅.၀၉၄ ထရီလီယံ
| GDP_PPP_အဆင့် = ၁
| GDP_PPP_per_capita = $၄၈,၃၈၆
| GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၈
| HDI = ၀.၉၁၀
| HDI_အဆင့် = ၄
| ဗဟိုဘဏ် = [[ဖယ်ဒရယ်အရန်ဗဟိုစနစ်]]
| ငွေ = အမေရိကန်ဒေါ်လာ (USD &quot;$&quot;)
| အထိမ်းအမှတ်များ = ပန်း - နှင်းဆီ၊ သစ်ပင် - ဝက်သစ်ချ
| ISO 3166-1 = US
| cctld = .us .gov .mil .edu
| calling_code = +၁
| legislature = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်]]
| upper_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆီးနိတ်|ဆီးနိတ်]]
| lower_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်|ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]]
}}
'''အမေရိကန်ပြည်‌ထောင်‌စု'''ကို ပုံမှန်အားဖြင့် '''United States''', the '''U.S.''', the '''U.S.A.''', the '''States''', the '''America''' စသည်ဖြင့် ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြကာ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပြည်နယ်အခု ၅၀ နှင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေတစ်ခု ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်အမေရိကအလယ်ပိုင်းတွင် အဓိကတည်ရှိပြီး ထိုနေရာတွင် တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ပြည်နယ် (၄၈)ခုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမြို့တော် [[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]] တို့သည် ပစိဖိတ် နှင့် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာတို့ကြားတွင် မြောက်ဘက်တွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]တို့ဖြင့် ဝိုင်းရံ၍ တည်ရှိသည်။ [[အလက်စကာပြည်နယ်]]သည် တိုက်ကြီး၏ အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် ကနေဒါနှင့် အနောက်ဘက် ဘဲရင်းရေလက်ကြား (Bering Strait)ကို ဖြတ်၍ [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့ ရှိကြသည်။ [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်|ဟာဝိုင်အီပြည်နယ်]]သည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအလယ်တွင် ရှိသော ကျွန်းစုဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သည် ကာရစ်ဘီယန် နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသအနှံ့အပြားတို့တွင် နယ်မြေများနှင့် ကျွန်းများကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်သည်။

အကျယ်အဝန်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၃.၇၉ သန်း (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၉.၈၃ သန်း) နှင့် လူဦးရေ သန်း ၃၀၀ ကျော်ရှိသည့်အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံးနှင့် ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေအားဖြင့် တတိယမြောက် အကြီးမား အများပြားဆုံး ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအများအပြားမှ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးစု အများဆုံး ရောထွေးနေထိုင်ပြီး ယဉ်ကျေးမှုအစုံလင်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် (GDP) အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄.၃ ထရီလီယံ မျှရှိသည်။ (nominal GDP အားဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ဝယ်ယူသည့်တန်ဖိုး၏ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။)

အမေရိကန်သည် အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင်ရှိသော ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ [[ကိုလိုနီ]]နယ်မြေ (၁၃)ခု ပူးပေါင်း၍ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၇၇၆-ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၄)ရက်တွင် [[လွတ်လပ်ရေး]] ကြေညာစာတမ်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ထိုစာတမ်းမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး ကွန်ဖယ်ဒရေးရှင်းဟုခေါ်သည့် ပြည်နယ်များကိုပူးပေါင်းထားသော ပြည်ထောင်စုကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပထမဆုံးစစ်ပွဲဖြစ်သော အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်အတွင်း ၌ ပုန်ကန်ထကြွသော ပြည်နယ်တို့သည် ဗြိတိန်တို့ကို ခြေမှုန်းအောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ညီလာခံမှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် စတင် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နောက်နှစ်များတွင် ထပ်မံအတည်ပြုချက်အရ ပြည်နယ်များကို ဗဟိုအစိုးရမှ ချုပ်ကိုင်မှု အားကောင်းသော နိုင်ငံ၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ပြည်သူတို့၏ အခြေခံအခွင့်အရေး အများအပြား နှင့် လွတ်လပ်မှုကို အာမခံချက်ပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် ၁၀ ချက်ပါဝင်သည်။ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။

၁၉ရာစုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ|စပိန်]]၊ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့မှ နယ်မြေများကို ရယူခဲ့ပြီး [[တက္ကဆပ်သမ္မတနိုင်ငံ|တက္ကဆက်နိုင်ငံ]] နှင့် ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံတို့ကို ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် တောင်ပိုင်းနှင့် စက်မှုထွန်းကားသော အမေရိကန် မြောက်ပိုင်းတို့ အငြင်းပွားကြခြင်းနှင့် ကျွန်စနစ်ကို ချဲ့ထွင်ခြင်းတို့ကြောင့် ၁၈၆၀ နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှ အနိုင်ရရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံပြိုကွဲမည့်အရေးကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဝင် ကျွန်စနစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့သည်။ စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲ နှင့် ပထမကမ္ဘာစစ်တို့မှ အမေရိကန်အား စစ်အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် စေခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ကုလသမ္မဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ နှင့် နေတိုးကို စတင်တည်ထောင်သည့် နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးသွားခြင်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအား တစ်ခုတည်းသော မဟာအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခု အဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ အမေရိကန်၏ စစ်သုံးစရိတ်သည် တကမ္ဘာလုံးစစ်သုံးစရိတ်၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဦးဆောင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

== အမည်ရင်းမြစ် ==

အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းမှမြေကို ခေါ်ဆိုသော အမေရိကား (America) ဆိုသည့်စကားလုံးမှာ အီတလီလူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ နှင့် မြေပုံဆွဲသူ အမေရိဂို ဗက်စပူချီ ကို အစွဲပြု၍ ၁၅၀၇ ခုနှစ်ကပင် တီထွင် အသုံးပြုခံသည် ဟု ယုံကြည်ယူဆရသည်။ နိုင်ငံ၏အမည်အပြည့်အစုံကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့က &quot;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ကိုယ်စားလှယ်များ&quot; က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး &quot;အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၁၃ ခုမှ တညီတညွတ်တည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်&quot; ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

== ပထဝီဝင်၊ ရာသီဥတု နှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ==
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ကုန်းမြေဧရိယာသည် ၁.၉ ဘီလီယံ ဧက (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၇၇၀) ခန့်မျှ ရှိသည်။ [[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|တဆက်တည်း တည်ရှိနေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]မှ [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] ခြားနားနေသော [[အလက်စကာပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၃၆၅ သန်း (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၁၅၀) ရှိပြီး အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပစိဖိတ် အလယ်ပိုင်းရှိ ကျွန်းစုများတွင် တည်ရှိသော [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၄သန်း (ဟက်တာ ၁.၆သန်း) မျှသာရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Lubowski, Ruben, Marlow Vesterby, and Shawn Bucholtz|url=http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/|title=AREI Chapter 1.1: Land Use|publisher=Economic Research Service|date=2006-07-21|accessdate=2009-03-09|archivedate=8 August 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060808222823/http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ (မြေနှင့်ရေ နှစ်ခုပေါင်း) တတိယမြောက် သို့ စတုတ္ထမြောက် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]] နှင့် ကနေဒါ နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်ပြီး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် မတိမ်းမယိမ်း ရှိသည်။ ထိုသို့ အဆင့် အတိအကျ သတ်မှတ်နိုင်ခြင်း မရှိရခြင်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တို့၏ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော နယ်မြေများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း ရှိမရှိ နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အရွယ်အစားကို မည်သို့ တွက်ချက်သည်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်သည်။ စီအိုင်အေ ကမ္ဘာ့အချက်အလက်စာအုပ် (''World Factbook'') အရ စုစုပေါင်း အရွယ်အစားကို ၃,၇၉၄,၁၀၁ စတုရန်းမိုင် (၉,၈၂၆,၆၇၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ)ဟု ဖော်ပြထားပြီး &lt;ref name=&quot;WF&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2009-09-30|accessdate=2010-01-05 (area given in square kilometers)|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706193812/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html}}&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းအင်းမှ ၃,၇၁၇,၈၁၃ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၆၂၉,၀၉၁ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြကာ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf|title=Population by Sex, Rate of Population Increase, Surface Area and Density|publisher=UN Statistics Division|work=Demographic Yearbook 2005|accessdate=2008-03-25 (area given in square kilometers)}}&lt;/ref&gt; ဘရစ်တန်နီကာ စွယ်စုံကျမ်းမှ ၃,၆၇၆,၄၈၆ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၅၂၂,၀၅၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States|title=United States|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-03-25 (area given in square miles)}}&lt;/ref&gt; ကုန်းမြေ ဧရိယာကိုသာလျှင် တွက်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရုရှား နှင့် တရုတ်တို့၏ နောက် တတိယနေရာတွင် ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ ထက် အနည်းငယ်မျှ သာလွန်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080208233209rn_1/education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html|title=World Factbook: Area Country Comparison Table|publisher=Yahoo Education|accessdate=2007-02-28}}&lt;/ref&gt;

[[File:USATopographicalMap.jpg|left|thumb|300px|[[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်း ကုန်းမြေ]]ကို ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသောပုံ]]

အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ စတင်လာသော ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်သည် ကုန်းတွင်းပိုင်းရှိ ရွက်ကြွေတောများနှင့် ပိုင်မောင့် (Piedmont )ရှိ တောင်ကုန်းများ ဆီသို့ ဖြန့်ကျက် ဝင်ရောက်သွားသည်။ အပါလေချန် တောင်တန်းများသည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်း ရှိ မြက်ခင်းပြင်များ၊ ရေကန်ကြီးများတို့အား ပိုင်းခြားပေးထားသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အရှည်လျားဆုံး ဖြစ်သည့် မစ္စစ္စပီ-မစ်ဆိုရီမြစ်သည် မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်း၍ နိုင်ငံ၏ ဗဟိုချက်မသို့ ဦးတည်သွားသည်။ ပြန့်ပြူးပြီး မြေဩဇာကောင်းမွန်သည့် ဂရိတ်ပလိန်း (Great Plains) ဒေသရှိ ပရေရီမြက်ခင်းများသည် အနောက်ဘက်သို့ ဖြန့်ကျက်သွားသည်မှာ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ကုန်းမြေမြင့်ဒေသ အထိ ပင်ဖြစ်သည်။ ဂရိတ်ပလိန်း၏ အနောက်ဘက် အစွန်ရှိ [[ရော့ကီး တောင်တန်း]] သည် နိုင်ငံအတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ ကန့်လန့်ဖြတ်တည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းများသည် [[ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်]]တွင် ပေ ၁၄,၀၀၀ (၄,၃၀၀ မီတာ) အထိ မြင့်သည်။ အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွားလျှင် ကျောက်တောင်ထူထပ်သော ဂရိတ်ဘေစင် (Great Basin) ဒေသ နှင့် မိုဟားဗီး (Mojave) သဲကန္တာရ ကဲ့သို့သော ကန္တာရများ ရှိသည်။ ဆီးရီးယား နီဗားဒါး (Sierra Nevada) နှင့် ကက်စကိတ် တောင်တန်းတို့သည် ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နီးကပ်စွာ သွယ်တန်းနေကြသည်။ အလက်စကာပြည်နယ်တွင် ရှိသော မောင့်မက်ကင်လေ မှာ ၂၀၃၂၀ ပေ (၆၁၉၄ မီတာ) မြင့်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း နှင့် မြောက်အမေရိကတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သည်။ ရှင်သန်နေဆဲ မီးတောင်များမှာ အလက်စကာရှိ အလက်ဇန္ဒားကျွန်းများ နှင့် အာလူးရှန်(Aleutian) ကျွန်းများ တို့တွင် အများအပြား တွေ့ရပြီး ဟာဝိုင်ယီကျွန်းများတွင် မီးတောင်ကျွန်းများ ပါဝင်သည်။ ရော့ကီးတောင်တန်းများတွင် ပါဝင်ပြီး ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်၏ အောက်တွင်ရှိနေသော စူပါမီးတောင်သည် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် အကြီးဆုံးမီးတောင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|title=Supervolcano: What's Under Yellowstone??author=O'Hanlon, Larry|publisher=Discovery Channel|accessdate=2007-06-13|archiveurl=https://archive.today/20120525210051/http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|archivedate=25 May 2012}}&lt;/ref&gt;
[[File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|thumb|ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်]]

အရွယ်အစားအားဖြင့် ကြီးမားပြီး ပထဝီ အနေအထားမျိုးစုံရှိသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရာသီဥတု အမျိုးအစား အများစုကို တွေ့ရသည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီ လောင်ဂျီကျုမျဉ်း၏ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော ကွန်တီနန်တယ် ရာသီဥတုမှစ၍ တောင်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော မုတ်သုံတစ်ပိုင်း ရာသီဥတု အထိ တွေ့ရသည်။ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်၏ တောင်ဘက် အစွန်အဖျား နှင့် ဟာဝိုင်ယီတို့မှာ မုတ်သုံရာသီဥတု ဖြစ်သည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီမျဉ်း၏ အနောက်ဘက်ရှိ ဂရိတ်ပလိန်း လွင်ပြင်ကျယ်များမှာ တစိတ်တပိုင်း မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ရှိ တောင်ကုန်းများမှာ ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု ရှိသည်။ ဂရိတ်ဘေဆင် ဒေသနှင့် အနောက်တောင်ဘက်ရှိ ကန္တာရဒေသများမှာ မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် မြေထဲပင်လယ် ရာသီဥတုရှိပြီး အော်ရီဂွန် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ၊ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ် နှင့် အလက်စကာတောင်ဘက်ပိုင်းတို့တွင် သမုဒ္ဒရာ ရာသီဥတု ရှိသည်။ အလက်စကာ၏ ဒေသ အတော်များများမှာ အန္တာတိကဆန်သော ရာသီဥတု နှင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရာသီဥတုများ ရှိကြသည်။ ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုမှာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပေ။ မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့နှင့် ထိစပ်နေသော ပြည်နည်များတွင် ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း မကြာခဏ တိုက်ခတ်လေ့ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ [[လေဆင်နှာမောင်း]] အတော်များများမှာ ဤနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်းရှိ လေဆင်နှာမောင်း တောင်ကြား (Tornado Alley) ဟုခေါ်သော ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Perkins, Sid|url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archivedate=1 July 2007|title=Tornado Alley, USA|accessdate=2006-09-20|date=2002-05-11|work=Science News}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂေဟစနစ်သည် အလွန်အမင်းကျယ်ပြော (megadiverse) သည်။ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အလက်စကာပြည်နယ်တို့တွင် ရေသောက်မြစ်ရှိသော အပင် (vascular plants) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၇,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းများတွင် ပန်းပွင့်သော အပင် (flowering plant) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၈၀၀ ကျော် ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ အနည်းငယ်ကိုသာ ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Morin, Nancy|url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|title=Vascular Plants of the United States|publisher=National Biological Service|work=Plants|accessdate=2008-10-27|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်သဖြင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အရေအတွက် များပြား၍ အမျိုး လည်း ကွဲပြားကြ၏။ သမင်၊ ဒရယ်၊ မုစကောင်၊ ဝက်ဝံ၊ ပြောင်၊ တောင်ခြင်္သေ့၊ တောကြောင်မြီးတို၊ အမေရိကန် ကျားသစ်၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ တောင်ဆိတ်၊ သိုး၊ ပရေရီခွေး၊ အမေရိကန်ဖျံ၊ ရှဉ့်၊ ယုန်၊ ပင်လယ်ဖျံ၊ ပင်လယ်လိပ်နှင့် အခြားတိရစ္ဆာန် အမျိုးပေါင်းများစွာ ရှိလေသည်။ ငှက်မျိုး ထဲမှလည်း ရစ်ပုမျိုး၊ ရိုးရိုးရစ်၊ စွန်၊ သိမ်းငှက်၊ သစ်တောက် ငှက်၊ ငှက်ပြာ၊ သပိတ်လွယ်ရင်အုပ်နီ၊ သပိတ်လွယ်၊ ကြိုးကြာ နီ၊ မြေလူးငှက်၊ မြေလူးငှက်ဝါ၊ ဝံပိုငှက် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt; နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်၊ ငှက်မျိုးကွဲပေါင်း ၇၅၀ ကျော်၊ တွားသွားသတ္တဝါ နှင့် ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၅၀၀ ကျော် တို့ နေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|title=Global Significance of Selected U.S. Native Plant and Animal Species|publisher=SDI Group|date=2001-02-09|accessdate=2009-01-20|archivedate=18 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090118023008/http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html}}&lt;/ref&gt; အင်းဆက် မျိုးကွဲပေါင်း ၉၁,၀၀၀ ကျော်ကို အမျိုးအစားခွဲခြား တွေ့ရှိပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm|title=Numbers of Insects (Species and Individuals)|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၃ ခုနှစ် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နိုင်သည့် သတ္တဝါများ ဥပဒေဖြင့် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် သတ္တဝါတို့နှင့် ၎င်းတို့နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ငါး နှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဌာန က စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၅၈ ခုနှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော အခြားဥယျာဉ်များ၊ သစ်တောများ၊ လူအရောက်ပေါက်နည်းသော နေရာများ ရာပေါင်းများစွာ ရှိသည်။
&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639|title=National Park Service Announces Addition of Two New Units|publisher=National Park Service|date=2006-02-28|accessdate=2006-06-13}}&lt;/ref&gt; 

အားလုံးပေါင်းမည်ဆိုလျှင် အစိုးရသည် နိုင်ငံ မြေဧရိယာ၏ ၂၈.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်သည်။&lt;ref name=FL&gt;{{cite web|url=http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|title=Federal Land and Buildings Ownership|publisher=Republican Study Committee|date=2005-05-19|accessdate=2009-03-09|archivedate=9 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090309172818/http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf}}&lt;/ref&gt; ထိုနေရာ အများစုမှာ ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းထားပြီး အချို့ကိုမူ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တူးဖော်ရန်၊ သတ္တုတူးဖော်ရန်၊ သစ်ထုတ်လုပ်ရန် နှင့် ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန်များ မွေးမြူရန် အငှားချထားသည်။ ၂.၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စစ်ရေးအတွက် အသုံးပြုသည်။&lt;ref name=FL/&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်တွင် ကျရောက်နေ၍ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၄ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ် မှ ၄၉ ဒီဂရီ နှင့် အနောက်လောင်ဂျီတွဒ် ၆၆ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် မှ ၁၂၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ 

အရှေ့ဘက်သမုဒ္ဒရာမှ အနောက်ဘက်သမုဒ္ဒရာအထိ မိုင်ပေါင်း ၃၁ဝဝ ရှည်လျား၍ မြောက်မှတောင်သို့ အဝေးဆုံးနေရာမှာ မိုင်ပေါင်း ၁၇၈ဝ ရှည်လေသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသည် အကွေ့အကောက် ပေါများသောကြောင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်း များ ရှိလေသည်။ ကမ်းရိုးတန်းသည် တောင်ဘက် ဗော့စတန် မြို့အထိ ကျောက်ဆောင်ထူထပ်၍ ဗော့စတန်မှ လွန်သွာသော် နိမ့်၍ သဲမြေများရှိရာဒေသသို့ ရောက်၏။ ဗော့စတန်မြို့မြောက် ဘက် မိန်းပြည်နယ်၌ ပင်လယ်အော်များနှင့် ရေလက်ကြား အမြောက်အမြား ရှိလေသည်။ နယူးယောက် သင်္ဘောဆိပ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအဖို့ အထူးအရေးကြီး အသုံးဝင်သော 
ဌာနတစ်ခုဖြစ်၏။ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှာလည်း အရှေ့ ဘက်နည်းတူ မညီညွတ်သဖြင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိလေ သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုနှင့် ဆန်ဒီယေးဂိုးတို့သည် နာမည်ကျော် ဆိပ်ကမ်းကောင်းများ ဖြစ်ကြ၏။ အရှေ့အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုး၌ ကျွန်းစုကလေး မြောက်မြားစွာရှိသည့်အနက် ထင်ရှားသော 
ကျွန်းများမှာ မောင့်ဒဲဆတ်၊ နန့်တပ်ကက်၊ ဗလော့ကျွန်း၊ စတက်တင်ကျွန်းတို့ ဖြစ်လေသည်။ တောင်ဘက် ဖလော်ရီဒါ ကမ်းရိုး၌ကား ဘဟားမားနှင့် ကျူးဗားကျွန်းစုများရှိ၍ အနောက် ဘက်၌ ဆန်တာ ကက်တလီးနားနှင့် ဆန်တာ ဘာဘရာကျွန်းစု များ ရှိသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မြေမျက်နှာပြင်မှာ သဘာဝအတိုင်း အရှေ့အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ အက်ပလက် ချီယန်တောင်တန်းဒေသ၊ ကျယ်ပြန့်သော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်၊ အတွင်းကျသော ကုန်းမြင့်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလား ရားတောင်တန်းဒေသဟူ၍ ပိုင်းခြားလျက်သား ဖြစ်နေသည်ကို 
တွေ့ရ၏။ အရေးအကြီးဆုံးမှာ အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးဒေသ ဖြစ်သည်။ ဤကမ်းရိုးဒေသ၏ အနောက်ဘက်၌ မြောက်ပိုင်း အယ်လဗားမားပြည်နယ်မှ ပြည်ထောင်စု၏ အရှေ့မြောက်ဘက် ထောင့်စွန်းအထိ ကျယ်ပြန့်သော အက်ပလက်ချီယန်တောင် တန်းဒေသ ရှိ၏။ ထိုဒေသ၌ ပင်လယ်နှင့် အလွန်နီးသောနေရာ 
များမှာ လွန်စွာအေး၏။ မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၌ ကား မာကျောသော ကျောက်တောင်ကြီးများသည် မြင့်မားစွာ တည်ရှိနေကြသည်။ မစ်ချဲ့တောင်သည် အမြင့် ပေ ၆၆၈၄ ရှိ ၏။ မြောက်ပိုင်းတွင် သလင်းကျောက်တောင် ခါးပန်းကြီးများ ဖြင့် ပိုင်းခြားထား၏။ ယင်းတို့မှာ နယူးဟမ်ရှိုင်းယာ၌ ဝှိုင် တောင်၊ မက်ဆာချူးဆက်၌ ဗတ်ရှိုင်ယာနှင့် ဗားမောင့်ရှိ ဂရင်းတောင်များ ဖြစ်ကြ၏။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက် အက်ပလက်ချီယန် တောင်တန်းများနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလားရားတောင် တန်းဒေသနှစ်ခုစပ်ကြား၌ ကျယ်ပြန့်ညီညာသော လွင်ပြင်ကြီး များ ရှိ၏။ မစ္စစ္စပီ၊ အိုဟိုင်းအိုး နှင့် မစ်ဇူးရီမြစ်တို့သည် လွင်ပြင်ကြီးများကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကြသောကြောင့် မြေဩဇာ ထက်သန် ကောင်းမွန်သဖြင့် ထိုဒေတွင် နေထိုင်ကြသော လူ များသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်းလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြလေသည်။ အရှေ့ဘက်၌ ရေကောင်းစွာရ၍ မြေဩဇာကောင်းသောမြေများ၊ မြက်ခင်းပြင်ကြီးများရှိ၍ မြောက်ပိုင်း၌ ရှေးအခါက ရေခဲပြင်ကြီး တိုက်စားသွားခဲ့သော မြေဟောင်းများ ရှိလေသည်။ စစ္စကွန်းဆင်၊ မစ်ရှီဂန်နှင့်မင်နီ ဆိုးတား ပြည်နယ်များ၌ အဖိုးတန် ကြေးနီနှင့် သံတွင်းများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်ရှိ ပရေရီ မြက်ခင်းပြင်သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့မှ အရှေ့တောင်ဘက် အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ကျယ်ပြန့် ရှည်လျားလေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အနောက်ဘက် သုံးပုံတစ်ပုံမှာ ကား ယေဘုယျအားဖြင့် တောတောင် ထူထပ်၏။ ထိုဒေသမှ ရော့ကီးတောင်တန်းကြီးသည် အရှေ့ဘက် ကျယ်ပြန့်သော လွင်ပြင်ပိုင်းမှစ၍ တက်သွားရာ တောင်တန်းများ အသွယ်သွယ် ဖြာထွက်ပြီးနောက် ကော်လိုရားဒိုး ပြည်နယ်၌ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သွား၏။ သို့ရာတွင် ဝိုင်အိုးမင်း အလယ်ပိုင်း၌ နိမ့်ကျ သွားပြီးလျှင် တစ်ဖန် မွန်တာနာနှင့် အိုက်ဒဟိုး ပြည်နယ် များတွင် မြင့်တက်သွားပြန်လေသည်။ ထိုတောင်တန်း၏ အနောက်ဘက်၌ကား မြင့်မားသော ကုန်းပြင်မြင့်ကြီးများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်၌ ကော်လိုရာဒို ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကော်လိုရာဒိုမြစ်က ဖြတ်စီးလျက်ရှိ၏။ ထိုနောက် ယူးတားပြည်နယ်ရှိ 
ဝေါဆက်တောင်နှင့် ကာလီဖိုးနီးယားရှိ ဆီယယ်ရာ နီဗားဒါး တောင်တို့ကြား၌လည်း ဂရိတ်ဗေဆင်အမည်ရှိ ကုန်းပြင်မြင့်ကြီး တစ်ခု ရှိ၏။ ထိုကုန်းပြင်မြင့်ကြီး၏ မြောက်ဘက်တွင် ကိုလံဘီယာ ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကိုလံဘီယာမြစ်လည်း ရှိ၏။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် မြင့်မားသော ဝှစ်တနီတောင် ရှိပြီး ဝှစ်တနီ တောင်၏ အရှေ့ဘက်၌ ဒက်ဗဲလီခေါ် သေမင်း ချိုင့်ဝှမ်းရှိ၏။ ထိုတောင်ကြား တစ်စိတ်တစ်ဒေသသည် သဲကန္တာရဖြစ်ပြီးလျှင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအထိ ရှည်လျားလေသည်။

ဆီယယ်ရာ နီဗားတောင်တန်းသည် အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ အော်ရီဂန်နှင့် ဝါရှင်တန် ပြည်နယ်များသို့ပင် ရောက်၍ ထိုဒေသ များ၌ ကက်စကိတ်တောင်တန်းဟု အမည်တွင်၏။ အနောက် ဘက် ကမ်းရိုးတစ်လျှောက်သို့ ကပ်လျက်တည်ရှိသော တောင် တန်းများမှာကား ကို့စရိန့်ဟု တွင်၏။ ထိုကမ်းနားတောင်တန်းများသည် ကက်စကိတ်နှင့် ဆီယယ်ရာတောင်တန်းများလောက် မမြင့်ပဲ အချို့နေရာများတွင် တောင်တန်းများသည် ပင်လယ်သို့ အရောက် နိမ့်ဆင်းသွားလေသည်။ ကက်စကိတ်တောင်နှင့် မြောက်ပိုင်း ဆီယယ်ရာတွင် မီးတောင်များရှိ၍ အချို့နေရာများတွင် မီးတောင်သေများနှင့် ချော်များဖုံးလွှမ်းထားသော နေရာအများကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ယခုတိုင် ရှိနေသေးသော မီးတောင်ရှင်တစ်ခုမှာ မြောက်ပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ လက်ဆင်မီးတောင် ဖြစ်လေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကြီးမား ကျယ်ဝန်းသလောက် အင်း၊ အိုင်၊ စိမ့်စမ်း၊ ရေတံခွန်များ ပေါများသော နိုင်ငံဖြစ်ပေသည်။ မြောက်ပိုင်း ဝစ္စကွန်ဆင်နှင့် မင်နီဆိုးတား ပြည်နယ် များ၌ အထူးသဖြင့် အင်းအိုင်ငယ်ကလေးများ ပေါများ၏။ ပရေရီမြက်ခင်းပြင်၏ မြောက်ဘက်အစွန်၌ ထင်ရှားကျော်စောသော ''ဂရိတ်လိတ်''ခေါ် ရေအိုင်ကြီးများရှိ၏။ ထိုရေအိုင်ကြီး များသည် အလွန်ကျယ်ဝန်း၍ ကုန်းတွင်း၌ တည်ရှိသောကြောင့် ကုန်းတွင်းပင်လယ်များဟုပင် ခေါ်နိုင်လေသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံရှိ စိန်လော့ရင့်မြစ်သည် ထိုရေအိုင်များမှနေ၍ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာသို့ စီးဆင်းလေသည်။ ဆူပီးရီးယားအိုင်ကြီးနှင့် ဟူရွန်အိုင်ကို ဆန်မာရေးတူးမြောင်းဖြင့် ဆက်သွယ်ထား၍ ဟူရွန်အိုင်မှ အီရီအိုင်၊ တစ်ဖန် အီရီအိုင်မှ အွန်တေးရီအိုအိုင်တို့ကို လှေ သင်္ဘောများ အသွားအလာ လွယ်ကူစေရန် တူးမြောင်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားလေသည်။ နိုင်ဂါရာ ရေတံခွန်ကြီးသည် ဤအိုင်ကြီးများအနီး၌တည်ရှိ၍ ပြည်ထောင်စု၏ ကျက်သရေကိုဆောင်နေလေသည်။

အီရီအိုင်အရှေ့ဘက်စွန်းမျှ ဟဒ်ဆန်မြစ်အထိ လှေသင်္ဘောများသွားလာနိုင်ရန်အတွက် ဂီရီတူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုရေအိုင်ကြီးများအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်းတွင် ရေအိုင်ကလေး အများအပြား ရှိပေသေးသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအတွင်း၌ ရေရှိသောဒေသများ အားလုံး၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃ဝဝ၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်အတွင်း၌ တည်ရှိသော်လည်း ရာသီဥတုမှာ အပူအအေး မညီမျှချေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရာသီဥတုသည် တိုင်းပြည်မြေမျက်နှာပြင်ကို လိုက်၍ ပြောင်းလဲတတ်သောကြောင့် တောတောင်ထူထပ်သော ပင်လယ်ကမ်းရိုး တောင်တန်းဒေသနှင့် ကက်စကိတ်တောင် အနောက်ဘက်တို့တွင် စိုစွတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်း ဖြစ်စေလေသည်။ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသည် ပစိဖိတ်ပင်လယ်လေကြောင့် အရှေ့ဘက်လောက် ရာသီဥတု မပြင်းထန်ချေ။ ဆောင်းရာသီ တွင် အလွန်အမင်း မအေးပဲ နွေရာသီ၌လည်း အလွန်အမင်း မပူချေ။ အနောက်ဘက်ဒေသ၌ ဆောင်းတွင်းမှာသာ မိုးရွာသွန်း ၍ တစ်နှစ်လုံးအတွက် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန်ကို ကြည့်သော် မိုး များသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ရော့ကီးတောင်နှင့် ဆီယယ်ရာ နီဗား၊ စပ်ကြားရှိဒေသ၌ကား မိုးအလွန်နည်းသောကြောင့် အရှေ့တောင် ကာလီဖိုးနီးယားဘက်သို့ ရောက်သော် သဲကန္တာရ ကိုပင် တွေ့ရ၏။ အတ္တလန္တိတ်ဘက်ရှိ နယ်ပယ်များတွင်မူ နွေအခါ၌ လွန်စွာပူ၍ ဆောင်းအခါ၌ လွန်စွာအေးလေသည်။

တောင်ဘက် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တစ်ဝိုက်ရှိ နယ် များ၌ နွေရာသီတွင် အလွန်ပူ၍ ဆောင်းရာသီ၌ အသင့်အတင့် အေးချမ်းကာ ရံဖန်ရံခါ ဆီးနှင်းများ သည်းထန်စွာကျ၏။ မိုး လည်း အတော်များ၏။ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များ၌ ဆောင်း ရာသီမှာ အလွန်အေး၍ တစ်ခါတစ်ရံ ဆီးနှင်းများ မုန်တိုင်းများကျ၏။ ထိုဒေသများ၌ တစ်နှစ်လုံး ရွာသောမိုး၏ ၃/၄ သည် ဧပြီနှင့် စက်တင်ဘာလ စပ်ကြား၌ ရွာသွန်းလေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== နိုင်ငံတွင်း ပါဝင်သော ဒေသများ ==

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပြည်နယ် ၅၀ တို့ စုစည်းထားသော ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်သည်။ မူလပထမ ပြည်နယ် ၁၃ ခုမှာ ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို တွန်းလှန်ခဲ့သော ကိုလိုနီနယ်ပယ် ၁၃ ခုမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းကြောင်းတွင် ပြည်နယ် ၃ ခုကို လက်ရှိပြည်နယ်များ၏ ခွဲထုတ်၍ နယ်မြေအသစ် သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ ကင်တပ်ကီ ပြည်နယ်ကို ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ တင်နက်ဆီပြည်နယ်ကို မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ မိန်းပြည်နယ်ကို မက်ဆာချူးဆက် ပြည်နယ်မှ ၎င်း ခွဲခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အခြားသော ပြည်နယ်များမှာမူ အမေရိကန်တို့ စစ်တိုက်ခြင်း ဖြင့်၎င်း၊ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ၎င်း ရရှိလာသော နယ်မြေများ ဖြစ်သည်။ ဗားမောင့် ပြည်နယ်၊ တက္ကဆပ်ပြည်နယ် နှင့် ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တို့မှာ ယခင်က သီးခြား လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ များ အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ လာရောက် ပူးပေါင်းကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ် အတွင်းတွင် အနောက်ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်သည် ဗာဂျီးနီးယားမှ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် သီးသန့် ခွဲထွက် ခဲ့သည်။ နောက်အကျဆုံး ပြည်နယ် အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုခံရသည့် ပြည်နယ်မှာ ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ် ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၁ ရက်တွင်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://archives.starbulletin.com/1999/10/18/special/story4.html |title='The Goal Was Democracy for All |work= Honolulu Star-Bulletin |author=Borreca, Richard |date=October 18, 1999 |accessdate=February 11, 2012}}&lt;/ref&gt; ပြည်နယ်များတွင် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခွင့် မရှိပေ။

ပြည်နယ်များသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် နေရာ အပြည့်ယူထားသည်။ ပြည်နယ်များ အပြင် အခြားအရေးပါသော ဒေသနှစ်ခုမှာ ဝါရှင်တန် မြို့တော် တည်ရှိရာ ဖက်ဒရယ် ဒိစတြိတ် ဖြစ်သော ကိုလမ်ဘီယာ ဒိစတြိတ် နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်းရှိ လူမနေသော်လည်း အမေရိကန် ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပါမေရာ သန္တာကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အဓိက ရေခြားမြေခြား ပိုင်နက် ၅ ခုလည်း ရှိသေးသည်။ ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်အတွင်းရှိ ပြူရီတို ရီကို နှင့် အမေရိကန် ဗာဂျင်အိုင်းလန်း ဒေသ၊ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ အမေရိကန် ဆာမိုအာ၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် မြောက်မာရီယာနာ ကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;See 8 U.S.C. § 1101(a)(36) and 8 U.S.C. § 1101(a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act. {{USC|8|1101a}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ဆာမိုအာမှ လွဲ၍ အခြား အဓိက ပိုင်နက် ၄ ခုတွင် မွေးဖွားသူတို့သည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား အဖြစ် အလိုအလျောက် ရရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RL30527.pdf| title = Presidential Elections in the United States: A Primer (Page 7)| accessdate = January 18, 2010| date = April 17, 2000| publisher = United States Congressional Research Service}}&lt;/ref&gt; ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူတို့သည် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်သူများကဲ့သို့ပင် အခွင့်အရေးများ တာဝန်များ ရှိကြသော်လည်း ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဝင်ငွေခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတ ရွေးချယ်ရာတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့် မရှိဘဲ အောက်လွှတ်တော်တွင်လည်း မဲပေးခွင့်မရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်သာ တက်ရောက်ခွင့် ရသည်။&lt;ref&gt;Raskin, James B. (2003). ''Overruling Democracy: The Supreme Court Vs. the American People''. London and New York: Routledge, pp. 36–38. ISBN 0-415-93439-7.&lt;/ref&gt;

[[File:Map of USA with state names 2.svg||650px||center]]

အမေရိကန်နိုင်ငံ အတွင်း၌ မှီတင်းနေထိုင်သော လူမျိုးများ မှာလည်း သမိုင်းကြောင်းအရ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ပြောင်းရွေ့လာသော လူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူရီတန်ဂိုဏ်း 
ဝင်တို့သည် ကိုးကွယ်မှု နှိပ်ကွက်ခြင်းများကို မခံရပ်နိုင်ကြ သဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လာရောက် နေထိုင်ကြ၏။ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးနှင့်ဆွစ်လူမျိုးတို့သည်လည်း ကုန်ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် နယူးယောက်၊ နယူးဂျာစီ အရပ်တို့၌ လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ စပိန်လူမျိုးတို့လည်း ရွှေငွေရှာဖွေရန် ဖလော်ရီဒါ၊ တက်ကဆပ်နှင့်ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်များသို့ လာရောက်၍ အခြေစိုက် နေထိုင်ကြ၏။ ဂျာမန်၊ ဩစတြီးယန်း၊ ပိုးလူမျိုးနှင့် အိုင်ရစ်လူမျိုးတို့သည် လည်း စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကြောင်းများကြောင့် မစ္စစ္စပီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ ကွိတ်ကာ ဂိုဏ်းဝင်များနှင့် အယူဝါဒဆိုင်ရာ ဂျာမန် ဒုက္ခသည်များသည် ပင်ဆယ်လဗေးနီးယားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်နေထိုင်ကြ၏။ ပစိဖိတ်ကမ်းခြေနှင့် အနီးအနားရှိ ကျွန်းစုများတွင်ကား မလေး၊ ဂျပန်နှင့် တရုတ်များရှိ၏။ ရုရှလူမျိုးတို့မှာ အလာစကာနယ် တွင် နေထိုင်ကြ၍ အီတာလျံ၊ ဂျူး၊ ဆလဗ်၊ အာမေးနီးယမ်း နှင့် ဆီးရီးယန်းတို့ကိုကား နေရာတကာ၌ တွေ့မြင်ရ၏။ 
အမေရိကန်၏တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖြစ်သော အင်ဒီးယန်း လူမျိုးများကား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လာရောက် နေထိုင်သော လူမျိုးများကြောင့် လူမျိုးပင် ပျောက်ကွယ်လုမတတ်ဖြစ် နေတော့၏။ သို့ဖြစ်လေရာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကဲ့သို့ လူမျိုးစုံသောနိုင်ငံကား မရှိတော့ပြီ။
ယင်းသို့အားဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လူအမျိုးမျိုး လာရောက် နေထိုင်ကြရာမှ နောင်အခါအမေရိကတိုက်တွင် အင်္ဂလိပ် လက်အောက်ခံ ကိုလိုနီနယ် တစ်ဆယ့်သုံးနယ်ဟူ၍ ဖြစ်လာ၏။ ယခုအခါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပါဝင်သော ပြည်နယ်ပေါင်း ၅ဝ ရှိလေသည်။ ထိုပြည်နယ် များမှာ အယ်လဗားမား၊ အလာစကာ၊ အယ်ရီ ဇိုးနား၊ အာကင်ဆော၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ ကော်လိုရာဒိုး၊ ကွန်နက်တိကတ်၊ ဒဲလဝဲယား၊ ဖလော်ရီဒါ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊အိုက်ဒဟိုး၊ အီလီနွိုင်၊ အင်ဒီးယားနား၊ အိုင်ယိုးဝါး၊ ကန်းဆက်၊ ကင်တပ်ကီး၊ လူဝီဇီ ယန္နား၊ မိန်း၊ မေရီလန်၊ မင်ဆချူးဆက်၊ မစ်ရှီဂန်၊ မက်နီဆိုး တား၊ မစ်စစ်စပီ၊ မိဇူးရီ၊ မွန်တာနာ၊ နီဗရက်စက၊ နီဗားဒ၊ နယူဟမ္ပရှိုင်ယာ၊ နယူးဂျာစီ၊ နယူးမက္ကဆီကို၊ နယူးယော့၊ မြောက်ကယ်ရိုလီးနား၊မြောက်ဒကိုးတား၊ အိုဟိုင်းအိုး၊ အိုကလာ ဟိုးမား၊ အော်ရီဂန်၊ ပင်ဆီလဗေးနီးယား၊ ရုတ်ကျွန်း၊ တောင် ကယ်ရိုလီးနား၊ တောင်ဒကိုး တား၊ တင်နက်ဆီ၊ တက်ဆက်၊ ယူးတား၊ ဗားမောင့်၊ ဗားဂျင်နီးယား၊ ဝါရှင်တန်၊ အနောက် ဗာဂျင်နီးယား၊ ဝစ္စကွန်းဆင်း၊ ဝိုင်အိုးမင်းနှင့် ဟာဝိုင်အီတို့ဖြစ်လေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
=== မူလ အမေရိကန်များနှင့် ဥရောပအခြေချ နေထိုင်သူများ ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကုန်းမကြီး ပေါ်နှင့် အလက်စကာတွင် ရှေးဦးအစက နေထိုင်ကြသူများမှာ အာရှမှ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၂,၀၀၀ နှင့် ၄၀,၀၀၀ ကြားတွင် ပြောင်းရွှေ့လာသူများဟု ယုံကြည်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=28 November 2007|title=Peopling of Americas|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ကိုလံဘီယံခေတ် မတိုင်မီ မစ္စစ္စပီယန် ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားချိန်တွင် အဆင့်မြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ခမ်းနားသော ဗိသုကာပညာများ နှင့် နိုင်ငံ အဆင့်ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပသားတို့ အမေရိကန်တွင် စတင်ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြချိန်တွင် နဂိုမူလနေထိုင်ကြသော အမေရိကန် သန်းပေါင်းများစွာတို့မှာ ဥရောပသားတို့နှင့် ပါလာသော [[ကျောက်ကြီးရောဂါ]] စသည့် ရောဂါများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Meltzer, D.J.|year=1992|title=How Columbus Sickened the New World: Why Were Native Americans So Vulnerable to the Diseases European Settlers Brought With Them??journal=New Scientist|page=38|url=http://www.newscientist.com/article/mg13618424.700-how-columbus-sickened-the-new-world-why-were-nativeamericans-so-vulnerable-to-the-diseases-european-settlers-brought-with-them.html}}&lt;/ref&gt;

[[File:MayflowerHarbor.jpg|thumb|right| မေဖလားဝါး သင်္ဘောသည် ဘုရားဖူးတို့အား နယူးဝေါလ်သို့ ၁၆၂၀ခုနှစ်တွင် ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်ကို ဝီလီယမ် ဟာဆယ်လ်က ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် &quot;ပလိုင်းမောက် ဆိပ်ကမ်းရှိ မေဖလားဝါး ဟူသော အမည်ဖြင့် ရေးဆွဲထားသော ပန်းချီကား]]
၁၄၉၂ တွင် စပိန် ဘုရင်၏ လက်အောက်ခံ ဂျီနိုအာမြို့သား စူးစမ်းရှာဖွေသူ ခရစ်စတိုဖာ ကိုလံဘတ် သည် ကာရစ်ဘီယံ ကျွန်းအချို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး နဂိုမူလ နေထိုင်သူတို့နှင့် ပထမဆုံး အဆက်အဆံ ပြုခဲ့သည်။ ၁၅၁၃ ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် အောင်နိုင်သူ ဂျွန် ပေါင့်စ် ဒီ လီယွန် (Juan Ponce de León) လာဖလော်ရီဒါ ဟု သူ အမည်ပေးခဲ့သော နေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်သို့ ဥရောပသားတို့ ပထမဆုံး ရောက်ရှိခြင်း အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထို့နောက် စပိန်လူမျိုးတို့ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ထောင်ပေါင်များစွာတို့မှာ မက္ကဆီကိုမှ တဆင့် ပြောင်းရွှေ့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြင်သစ် သားမွေးကုန်သည်တို့သည် ကန်ကြီးများ၏ အနီးတွင် နယူးဖရန့် နယ်မြေ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်တို့သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့ အထိတိုင်အောင် အမေရိကန်မြောက်ပိုင်း၏ အတွင်းပိုင်း ဒေသ အတော်များများကို သူတို့ပိုင် နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်တို့၏ ပထမဦးဆုံး အောင်မြင်စွာ အခြေချ နေထိုင်ချင်းမှာ ၁၆၀၇ ခုနှစ် ဂျိမ်းစ်တောင်းတွင် ဗာဂျီးနီးယား ကိုလိုနီ ထူထောင်ခြင်းနှင့် ၁၆၂၀ ခုနှစ်တွင် ဘုရားဖူးတို့၏ ပလိုင်းမောက် ကိုလိုနီ (Pilgrims' Plymouth Colony) ကို ထူထောင်ခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက် ပင်လယ်အော် ကိုလိုနီကို အငှားချခဲ့ခြင်းကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများအပြား ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၆၃၄ ခုနှစ်တွင် နယူးအင်္ဂလန်တွင် ပြူရီတန် ၁၀,၀၀၀ ကျော်တို့ အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၆၁၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းနှင့် အမေရိကန်တော်လှန်ရေးတို့ အကြားတွင် ရာဇဝတ်သား ၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဗြိတိသျှတို့၏ အမေရိကန် ကိုလိုနီနယ်မြေများသို့ သင်္ဘောဖြင့် တင်ပို့ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Butler, James Davie|url=http://www.dinsdoc.com/butler-1.htm|title=British Convicts Shipped to American Colonies|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|work=American Historical Review 2|month=October|year=1896|accessdate=2007-06-21}}&lt;/ref&gt; ၁၆၁၄ခုနှစ် အစတွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ်၏ အောက်ပိုင်းတလျှောက်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး နယူးအမ်စတာဒမ် နှင့် မက်ဟက်တန်ကျွန်းတို့လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။

၁၆၇၄ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် သူတို့၏ အမေရိကန်နယ်မြေများကို အင်္ဂလန်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ကြပြီးနောက် နယူးနယ်သာလန် ဒေသကို နယူးယောက်ဟု ပြောင်းလဲအမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ အသစ်ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူ အတော်များများမှာ အတွေ့အကြုံမရှိသေးသော ငယ်ရွယ်သည့် အလုပ်သမားများဖြစ်ကြပြီး သူတို့သည် ၁၆၃၀ မှ ၁၆၈၀ အတွင်း ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံမျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Russell, David Lee (2005). ''The American Revolution in the Southern Colonies''. Jefferson, N.C., and London: McFarland, p. 12. ISBN 0-7864-0783-2.&lt;/ref&gt; ၁၈ ရာစု အတွင်းသို့ ရောက်သောအခါတွင် အာဖရိကမှ ရောက်ရှိလာသော ကျွန်များမှာ အလုပ်ကြမ်းများအတွက် အဓိက အရင်းအမြစ် ဖြစ်လာကြသည်။ ၁၇၂၉ ခုနှစ် ကာရိုလိုင်းနား နှစ်ပိုင်းကွဲခြင်းနှင့် ၁၇၃၂ ခုနှစ် ဂျော်ဂျီယာ ပြည်နယ်ကို ကိုလိုနီအဖြစ် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည့် ဗြိတိသျှ၏ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွင် မည်သူမဆို ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင် မဲပေးနိုင်ကြသည်။ ရှေးခေတ်က အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့၏ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး စသည့် လမ်းစဉ်တို့ကို လိုက်နာမှု တိုးပွား လာကြခြင်း နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဓာတ်များကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် သဘောတရားကို ထောက်ခံလာကြခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် အာဖရိက ကျွန်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ကို တရားဝင်ဖြစ်အောင် ပြုခဲ့ကြသည်။ မွေးဖွားနှုန်း များပြားလာခြင်း၊ သေဆုံးမှုနှုန်း နည်းပါးလာခြင်းနှင့် ပြောင်းရွှေ့ဝင်ရောက်သူတို့ ပုံမှန် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ကိုလိုနီများရှိ လူဦးရေမှာ အလျင်အမြန်ပင် တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် ရီဗိုက်တယ်လစ်ဇ် တို့၏ ၁၇၃၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၇၄၀ ခုနှစ်များ အကြား လှုပ်ရှားမှု တို့နှင့် ပထမဆုံး မဟာ နိုးကြားမှု (Great Awakening) အပြီးတွင် ဘာသာရေးနှင့် ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှု တို့ကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာခဲ့ကြသည်။ ပြင်သစ် နှင့် အင်ဒီးယန်း တို့၏ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဗြိတိသျှတပ်တို့သည် ကနေဒါကို ပြင်သစ်တို့ထံမှ သိမ်းယူခဲ့သော်လည်း ဖရန်ကိုဖုန်း လူမျိုးတို့သည် တောင်ဘက် ကိုလိုနီများနှင့် မတူပဲ နိုင်ငံရေးအရ တသီးတခြား ဖြစ်နေခဲ့ကြသည်။ ပြောင်းရွှေ့ခံရသော နဂိုမူလ အမေရိကန်များ (အများသိကြသည်မှာ &quot;အမေရိကန် အင်ဒီးယန်းများ&quot;) မပါဘဲ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုတို့၏ လူဦးရေမှာ ၁၇၇၀တွင် ၂.၆ သန်းအထိ ရှိလာခဲ့သည်။ ထိုလူဦးရေထဲမှာ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ဗြိတိန်မှ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် ငါးယောက်လျှင် တစ်ယောက်မှာ လူမည်းကျွန်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;Blackburn, Robin (1998). ''The Making of New World Slavery: From the Baroque to the Modern, 1492–1800''. London and New York: Verso, p. 460. ISBN 1-85984-195-3.&lt;/ref&gt; ဗြိတိသျှ တို့၏ အခွန်ကောက်ခံမှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရသော်လည်း အမေရိကန် ကိုလိုနီတို့သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်၏ ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားပြုခွင့် မရပေ။

=== လွတ်လပ်ရေး နှင့် နယ်မြေချဲ့ထွင်ခြင်း ===
[[File:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|left|ဂျွန် ထရမ်ဘူးလ် ၏ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခြင်း ပန်ချီကား ၁၈၁၇-၁၈၁၈]]
၁၇၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၇၇၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်းအတွင်း အမေရိကန် ကိုလိုနီများနှင့် ဗြိတိသျှတို့အကြား တင်းမာမှုမှ တဆင့် ၁၇၇၅ မှ ၁၇၈၁ ခုနှစ် အထိကြာသော အမေရိကန် လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲကို ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ ၁၇၇၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၄ ရက်တွင် ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားတွင် ကျင်းပသော ကွန်တီနန်တယ် ကွန်ဂရက်မှ [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကွန်တီနန်တယ် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ &quot;လူအားလုံးကို အညီအမျှ ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။&quot; ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပြီး မည်သူ့မဆို ရသင့်ရထိုက်သော အခွင့်အရေးများ ရှိသည်ဟု ဆိုကာ ကွန်ဂရက်သည် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်းကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုမူကြမ်း၏ အများစုကို ရေးသားသူမှာ [[သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆင်]] ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့ကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေးနေ့ အဖြစ် ကျင်းပလျက် ရှိသည်။ ၁၇၇၇ တွင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အတွက် မူများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး အားနည်းသော ကွန်ဖက်ဒရယ် အစိုးရဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည့် ပြင်သစ်နှင့် စပိန်တို့၏ အကူအညီ ရယူထားသော အမေရိကန်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီးသည့် အခါတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန်သည် အမေရိကန်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး နှင့် မစ္စစ္စပီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ နယ်မြေများ အပေါ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ပိုင်ဆိုင်မှု ကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသည်။ အခွန်ကောက်ခံနိုင်သည့် အာဏာပါဝင်သည့် ခိုင်မာသော အမျိုးသား အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန် အလိုရှိသည့် သူတို့က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ၁၇၈၇ တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ၁၇၈၈ တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု နိုင်ခဲ့သည်။ သမ္မတနိုင်ငံ အသစ်၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်၊ အောက်လွှတ်တော်တို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်က သမ္မတရာထူးကို ရယူခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးအား ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှု ကို တားမြစ်ထားပြီး နှင့် ဥပဒေအရ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အကာအကွယ် ပေးရန် အာမခံချက်ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာ ဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။

ကျွန်စနစ်နှင့် ပတ်သက်သော အတွေးအခေါ်များမှာ ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင်ပါသော စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ် အရ အာဖရိက ကျွန် ရောင်းဝယ်ရေးကို ၁၈၀၈ ခုနှစ် အထိသာ အကာအကွယ် ပေးထားသည်။ မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ ပြည်နယ်များက ကျွန်စနစ်ကို ၁၇၈၀ မှ ၁၈၀၄ ခုနှစ်အတွင်း ပယ်ဖျက်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးနေသေးသော ပြည်နယ်များကို &quot;ထူးခြားသော အဖွဲ့အစည်းများ&quot; အဖြစ် ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ ၁၈၀၀ ခုနှစ်လောက်တွင် စတင်သော ဒုတိယ မဟာနိုးကြားမှု (Second Great Awakening) အရ အီဗန်ဂျယ်လစ်ကယ်လစ်ဇင် (evangelicalism) သည် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှု အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု တို့၏ နောက်ကွယ်မှ အားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

[[File:U.S. Territorial Acquisitions.png|right|thumb|နယ်မြေတို့ကို ရယူခြင်းကို နေ့စွဲဖြင့် ပြထားပုံ]]

အမေရိကန်တို့ အနေနှင့် အနောက်ဘက်သို့ နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် စိတ်အားထက်သန်ခြင်းကြောင့် အင်ဒီးယန်းစစ်ပွဲများ အချိန်ကာလ ရှည်လျားစွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၀၃ခုနှစ် သမ္မတ သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆန်၏ လက်ထက်တွင် လူဝီစီးယားနားမှ ပြင်သစ်တို့ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေကို ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားမှာ နှစ်ဆ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Louisiana Purchase|url=http://www.nps.gov/archive/jeff/lewisclark2/circa1804/heritage/louisianapurchase/louisianapurchase.htm|work=National Parks Services|accessdate=1 March 2011}}&lt;/ref&gt; အမျိုးမျိုးသော မကျေနပ်မှုကြောင့် ဗြိတိန်တို့ အပေါ် ကြေညာတိုက်ခိုက်ခဲ့သော ၁၈၁၂ စစ်ပွဲတွင် မည်သူမျှ အနိုင်မရရှိခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်တို့၏ အမျိုးသားစိတ်ဓာတ်ကို ခိုင်မာလာစေခဲ့သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့က ဖလော်ရီဒါသို့ အကြိမ်ကြိမ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် စပိန်တို့အနေနှင့် ဖလော်ရီဒါနှင့် အခြား ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း နယ်မြေများကို ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် လက်လွှတ်ခဲ့သည်။ နဂို နေထိုင်သော အင်ဒီးယန်းတို့ကို ဖယ်ရှားသည့် &quot;မျက်ရည်များ၏ ခြေရာ&quot; (Trail of Tears) ဟု ညွှန်းဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် အဖြစ်အပျက်တွင် ၁၈၃၀ ခုနှစ်တွင် အင်ဒီးယန်း ဖယ်ရှားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပြီး မူလ နေထိုင်သူတို့၏ မြေများကို သိမ်းယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ၁၈၄၅ ခုနှစ်တွင် တက်ကဆပ် သမ္မတနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့သည် မြောက်အမေရိကတိုက်ပေါ်တွင် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည့် အယူအဆ (Manifest Destiny) မှာ ထိုအချိန်တွင် လူကြိုက်များ ထင်ရှားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Morrison, Michael A. (1999). ''Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War''. Chapel Hill: University of North Carolina Press, pp. 13–21. ISBN 0-8078-4796-8.&lt;/ref&gt; ၁၈၄၆ခုနှစ် ဗြိတိသျှ တို့နှင့် ချုပ်ဆိုသော အော်ရီဂွန် စာချုပ်အရ အမေရိကန်တို့သည် ယနေ့ခေတ် အမေရိကန် အနောက်မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ရခဲ့သည်။ မက္ကဆီကန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန်တို့ အနိုင်ရခဲ့ခြင်းကြောင့် ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် မက္ကဆီကန်တို့ [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] နှင့် ယနေ့ခေတ် အနောက်တောင်ပိုင်း အမေရိကန်ဒေသတို့ကို လက်လွတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ၁၈၄၈-၄၉ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရွှေ အလုအယက် တူးဖော်ကြခြင်း (California Gold Rush) ကြောင့် အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှုများ ပိုမို ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရထားလမ်း အသစ်များ ဖောက်လုပ်ခြင်းကြောင့် ပြောင်းရွှေ့လိုသူတို့ အတွက် ရွှေ့ပြောင်းမှု ကို လွယ်ကူသွားစေပြီး နဂိုမူလ အမေရိကန် နေထိုင်သူတို့နှင့် ပဋိပက္ခများ ပိုမို ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရာစုနှစ် တဝက်အတွင်းတွင် အမေရိကန် ဘိုင်ဆန် သို့ ကျွဲ အကောင်ရေ သန်း၄၀ ကျော်ကို အရေခွံရရန်၊ အစားစားရန်နှင့် ရထားလမ်းဖောက်လုပ်ရာတွင် လွယ်ကူရန် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွဲများသည် နဂိုမူလ နေထိုင်သူ အင်ဒီးယန်းတို့၏ အဓိက ရင်းမြစ်ဖြစ်သောကြောင့် ကျွဲများ ဆုံးရှုံးခြင်းသည် မူလနေထိုင်သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု ကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။

=== ပြည်တွင်းစစ်နှင့် စက်မှုထွန်းကားလာခြင်း ===
[[File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|thumb|left|ကာရီယာ နှင့် အိုက်ဗ်တို့၏ လက်ရာပုံတူ &quot;ဂက်တီဘတ်ခ်တိုက်ပွဲ&quot; ၁၈၆၃]]
ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ်များ နှင့် ကျွန်စနစ် မရှိသော ပြည်နယ်များ အကြား တင်းမာမှုသည် ပြည်နယ် နှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ အကြား ဆက်ဆံရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် ငြင်းခုံမှုဖြင့် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ပြည်နယ် အသစ်များ အကြားတွင် ကျွန်စနစ် ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သွေးထွက်သံယို ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၆၀ ခုနှစ်တွင် ကျွန်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သူ အများအပြား ပါဝင်သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ [[အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]] သမ္မတ အဖြစ် အရွေးချယ် ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် သမ္မတ အဖြစ် တာဝန် မထမ်းဆောင်မီတွင် ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၇ ခုက ခွဲထွက်ရန် ကြေညာခဲ့ပြီး အမေရိကား ၏ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရက ထိုကြေညာချက်ကို တရားမဝင်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များက ဆမ်တာခံတပ်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှ [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အခြား ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၄ခုက ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ လင်ကွန်း၏ ၁၈၆၃ ခုနှစ် ကြေညာချက်မှ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အတွင်း ရှိနေသော ကျွန်များကို လွတ်မြောက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ယူနီယံ တပ်တို့မှ ၁၈၆၅ ခုနှစ် အောင်ပွဲရအပြီးတွင် အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်ချက် ၃ ခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ထို့ပြင်ဆင်ချက်မှ ကျွန်ဖြစ်နေသော ၄ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့ကို လွတ်လပ်သူများ အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860a-02.pdf|title=1860 Census|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2007-06-10}} Page 7 lists a total slave population of 3,953,760.&lt;/ref&gt; သူတို့အား နိုင်ငံသားများ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကာ မဲပေးနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲနှင့် စစ်ပွဲ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အာဏာကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;De Rosa, Marshall L. (1997). ''The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War''. Edison, NJ: Transaction, p. 266. ISBN 1-56000-349-9.&lt;/ref&gt; ထိုစစ်ပွဲသည် အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အသေအပျောက် အများဆုံး ပဋိပက္ခ တစ်ခုဖြစ်ပြီး စစ်သား ၆၂၀,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;Maris Vinovskis (1990). &quot;''[http://books.google.com/books?id=gySktxKYPGoC&amp;pg=PA6&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false Toward a social history of the American Civil War: exploratory essays]''&quot;. Cambridge University Press. p.6. ISBN 0-521-39559-3&lt;/ref&gt;

[[File:Ellis island 1902.jpg|thumb|နယူးယောက် ဆိပ်ကမ်း၊ အဲလစ်ကျွန်းတွင် အမေရိကားသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများ၊ ၁၉၀၂]]
စစ်ပွဲအပြီးတွင် လင်ကွန်း လုပ်ကြံခံခဲ့ရပြီးသည့်နောက် တောင်ဘက် ပြည်နယ်များကို ပြန်လည် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းရေး နှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ထားပြီး လတ်တလော လွတ်မြောက်လာကြသော ကျွန်တို့၏ အခွင့်အရေးကို အဓိကထားသည့် ရီပတ်ဘလစ်ကင်တို့၏ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ပေါ်လစီတွင် အစွန်းရောက် သမားများ ကြီးစိုးလာခဲ့သည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အပေါ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ၁၈၇၇ ခုနှင့် ပြန်လည် ညှိနှိုင်းမှုတို့မှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် ဂျင်မ်ခရိုး ဥပဒေဖြင့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့၏ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည်။ မြောက်ဘက် ဒေသတွင်မူ မြို့ပြများ ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းနှင့် ယခင်က မကြုံဖူးအောင် များပြားလှသော ဥရောပတောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စက်မှု ထွန်းကားရေးကို မြန်ဆန်စေခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ အထိတိုင်အောင်ပင် အများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများကြောင့် အလုပ်သမား ဦးရေများပြားလာပြီး အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုကလည်း စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကို အထောက်အကူ ပေးခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် ရုရှားတို့ထံမှ အလက်စကာ ဒေသကို ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ကုန်းမကြီးအား ချဲ့ထွင်မှု ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၀ ခုနှစ် ဝေါင်းဒက်နီး စမ်းချောင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစုလိုက် အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု (Wounded Knee Massacre) သည် အင်ဒီးယန်းတို့နှင့် စစ်ပွဲတွင် နောက်ဆုံး ပဋိပက္ခ ဖြစ်သည်။ ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာထဲရှိ ဘုရင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သော ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်စနစ်ကို ထိုဒေသတွင် နေထိုင်သူ အမေရိကန် လူမျိုးများ ဦးဆောင်သည့် အာဏာသိမ်းမှုက ဖယ်ရှားဖြစ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ဟာဝိုင်အီကျွန်းစုကို ၁၈၉၈ တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ အတွင်း ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားသော စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အောင်နိုင်မှုက အမေရိကန် ကို ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ပျူရီတို ရီကို၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]တို့ကို အမေရိကန် နိုင်ငံတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Gates, John M.|url=http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html|title=War-Related Deaths in the Philippines|work=Pacific Historical Review|publisher=College of Wooster|date=August 1984|accessdate=2007-09-27|archivedate=5 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805061319/http://www3.wooster.edu/history/jgates/book-ch3.html}}&lt;/ref&gt; ဖိလစ်ပိုင်သည် ရာစုနှစ် တစ်ဝက်အကြာတွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့ပြီး ပျူရီတို ရီကို နှင့် ဂူအမ်ကျွန်းမှာ အမေရိကန်၏ နယ်နိမိတ်အတွင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

=== ပထမကမ္ဘာစစ်၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ် နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ===
[[File:Dust Bowl&amp;nbsp;- Dallas, South Dakota 1936.jpg|thumb|left|၁၉၃၆ခု သဲမုန်တိုင်း ကာလအတွင်း တောင်ဒါကိုတာမှ စွန့်ပစ်ထားသော ယာခင်းတစ်ခု]]

၁၉၁၄ ခုနှစ် [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားချိန်တွင် အမေရိကန်သည် မည်သူ့ဘက်မှ မလိုက်ခဲ့ပေ။ အမေရိကန် အများစုသည် ဗြိတိသျှနှင့် ပြင်သစ်တို့အား စာနာကြသော်လည်း အများစုမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Foner, Eric, and John A. Garraty (1991). ''The Reader's Companion to American History.'' New York: Houghton Mifflin, p. 576. ISBN 0-395-51372-3.&lt;/ref&gt; ၁၉၁၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ် အဖွဲ့သို ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျာမနီပါဝင်သော ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ အတွက် အရေးနိမ့်စေခဲ့သည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်မှ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] ဖွဲ့စည်းမှု ပါဝင်သော ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို အတည်မပြုခဲ့ပေ။ အမေရိကန်သည် တဖက်သတ်ဝါဒ (unilateralism) ကို ကျင့်သုံးခဲ့ရာမှ အထီးကျန်ဝါဒ (isolationism) ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;McDuffie, Jerome, Gary Wayne Piggrem, and Steven E. Woodworth (2005). ''U.S. History Super Review''. Piscataway, NJ: Research &amp; Education Association, p. 418. ISBN 0-7386-0070-9.&lt;/ref&gt; ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်၍ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် အမျိုးသမီးတို့ မဲပေးပိုင်ခွင့် အတွက် ပြင်ဆင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း အကြီးအကျယ် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းသည် ၁၉၂၉ ဝေါလ်စထရိ ဈေးကွက် ပြိုလဲခြင်းနှင့် အတူ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး]] ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဖရန်ကလင်ဒီ ရုစဗဲ့ သည် သမ္မတအဖြစ် အရွေးခံရပြီးနောက် စီးပွားရေးအပေါ်တွင် အစိုးရမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို တိုးမြှင့်သည့် ပေါ်လစီ အများအပြားကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များ အတွင်း သဲမုန်တိုင်းများတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် လယ်ယာ လုပ်ကိုင်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ချွတ်ခြုံကျသွား စေပြီး အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှု အများအပြား အသစ်တဖန် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြန်သည်။

[[File:1944 NormandyLST.jpg|thumb|အမေရိကန် စစ်တပ် ခြေလျင် တပ်မ (၁) မှ စစ်သားများ နော်မန်ဒီ ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒီဒေးတွင် ကမ်းတက် တိုက်ခိုက်စဉ် ဇွန်လ ၆ ရက်၊ ၁၉၄၄]]

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၏ အစောပိုင်းကာလတွင် မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်ခြင်း မရှိခဲ့သော အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နာဇီ ဂျာမနီတို့ ပိုလန်ကို ၁၉၃၉ စက်တင်ဘာလတွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ် တို့ကို ၁၉၄၁ မတ်လမှစ၍ ငှားရမ်းခြင်း အစီအစဉ်ဖြင့် ပစ္စည်းများ စတင် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ပုလဲဆိပ်ကမ်း သို့ အမှတ်မထင် ဝင်ရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာမှ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်များ နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကာ ဝင်ရိုးတန်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် အပြင် အမေရိကန်ရှိ ဂျပန် ထောင်ပေါင်းများစွာကို စစ်စခန်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ နေရာချထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Burton, Jeffrey F., et al.|url=http://www.nps.gov/history/history/online_books/anthropology74/ce3.htm|title=A Brief History of Japanese American Relocation During World War II|work=Confinement and Ethnicity: An Overview of World War II Japanese American Relocation Sites|month=October|date=July 2000|accessdate=2010-04-02|publisher=National Park Service}}&lt;/ref&gt; စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်လာခြင်းကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ စစ်အတွင်း အဓိက တိုက်ခိုက်သူများတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ တစ်ခုသာလျှင် ပိုမိုချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ စစ်ကြောင့် မွဲတေမသွားဘဲ ပို၍ ချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Kennedy, Paul (1989). ''The Rise and Fall of the Great Powers''. New York: Vintage, p. 358. ISBN 0-679-72019-7.&lt;/ref&gt; ဘရက်တန် ဝုဒ် နှင့် ယော်လ်တာ တို့တွင် ပြုလုပ်သော မဟာမိတ် ညီလာခံမှ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း အတွက် စနစ်အသစ်ကို အကြမ်းမျဉ်း ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ထိုစနစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် [[ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု]] တို့ကို ကမ္ဘာ့ အရေးအခင်းများ၏ ဗဟိုချက်မ အဖြစ်ထားရှိခဲ့သည်။ ဥရောပတွင် အောင်ပွဲများ ရရှိပြီးသည့်နောက်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် [[ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့]] တွင် နိုင်ငံတကာ ညီလာခံ တစ်ခုကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဏ် စာတမ်းကို ရေးဆွဲခဲ့ကာ ၎င်းမှာ စစ်အပြီးတွင် အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612221444/http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archivedate=12 June 2007|title=The United States and the Founding of the United Nations, August 1941&amp;nbsp;– October 1945|month=October|year=2005|accessdate=2007-06-11|publisher=U.S. Dept. of State, Bureau of Public Affairs, Office of the Historian}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ကို ပထမဆုံးထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ထိုဗုံးများကို [[ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]] နှင့် [[နာဂါဆာကီမြို့]]တို့ ပေါ်တွင် ဩဂုတ်လတွင် ကျဲချခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီး စစ်ကြီး ပြီးဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Pacific War Research Society (2006). ''Japan's Longest Day''. New York: Oxford University Press. ISBN 4-7700-2887-3.&lt;/ref&gt;

=== စစ်အေးတိုက်ပွဲ နှင့် ဆန့်ကျင်မှု နိုင်ငံရေး ===
[[File:Martin Luther King&amp;nbsp;- March on Washington.jpg|thumb|upright|[[မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ]] &quot;ကျွန်တော့်မှာ အိပ်မက်ရှိတယ်&quot; ဆိုသော မိန့်ခွန်းကို ပြောကြားနေစဉ် ၁၉၆၃]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ကာလအတွင်း တန်ခိုးအရှိန်အဝါ အာဏာချင်း အားပြိုင်ကြသည်။ ဥရောပရှိ စစ်ရေးကိစ္စများကို [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် [[ဝါဆောစာချုပ်]]အဖွဲ့ တို့မှ တဆင့် လွှမ်းမိုးကြပြီး ဒေသအတော်များများတွင် ကြားခံနိုင်ငံများမှတဆင့် လက်သီးပုန်းစစ်ပွဲများ ဆင်နွှဲကြသည်။ လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ ဒေသများနှင့် ဝင်ငွေကို ပြန်လည်ခွဲရေရေး ပရော့ဂျက်များကို ဆန့်ကျင်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် မကြာခဏဆိုသလိုပင် အာဏာရှင် အစိုးရများကို ကူညီပံ့ပိုးလေ့ ရှိသည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်တပ်တို့ကို ၁၉၅၀-၅၃ ခုနှစ် [[ကိုရီးယားစစ်ပွဲ]] အတွင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်၏ &quot;အမေရိကန် မဆန်မှုများကို စုံစမ်းသည့်ကော်မတီ&quot; သည် လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ငန်းများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလေ့ ရှိပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဆက် မက်ကာသီ သည် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အခရာကျသူ ဖြစ်သည်။

၁၉၆၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်တို့၏ ပထမဆုံး လူသားပါဝင်သည့် အာကာသယာဉ်ကို လွှတ်တင်ပြီးနောက် အမေရိကန် သမ္မတ [[ဂျွန်အက်ဖ်ကနေဒီ]] က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို လပေါ်တွင် ပထမဆုံး ရောက်ရှိသူဖြစ်ရမည်ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်တို့ လပေါ်သို့ ဆင်းသက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကနေဒီသည် ဆိုဗီယက်တို့ နှင့် ကျူးဘားတွင် နျူးကလီးယား လက်နက်ဆိုင်ရာ တင်းမာမှု တစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့သေးသည်။ ထိုအချိန်ကာလ အတောအတွင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အရှိန်အဟုန်မပျက်သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ရှိနေခဲ့သည်။ ရိုဆာပတ်ခ်၊ မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ၊ ဂျိမ်းစ်ဘီဗဲလ် စသည့် အာဖရိက- အမေရိကန်တို့သည် ပြည်သူ့ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုခဲ့ပြီး အသားအရောင် ခွဲခြားခြင်း နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း ပြဿနာများကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကနေဒီ လုပ်ကြံခံရပြီးသည့်နောက် ၁၉၆၃ တွင် နောက်တက်လာသည့် သမ္မတ လင်ဒန် ဘီ ဂျွန်ဆင် လက်ထက်တွင် ၁၉၆၄ခုနှစ် ပြည်သူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ ၁၉၆၅ခု မဲပေးပိုင်ခွင့် ဥပဒေတို့ အတည်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျွန်ဆင် နှင့် သူ့နောက်တွင် တက်လာသူ ရစ်ချက် နစ်ကဆင် တို့သည့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တဆင့်ခံတိုက်ခိုက်ပြီး မအောင်မြင်ခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် တန်ပြန်ယဉ်ကျေးမှု လှုပ်ရှားမှုများ ထွန်းကားလာပြီးနောက် စစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ လူမည်းမျိုးချစ်စိတ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ လိင်မှုဆိုင်ရာ တော်လှန်မှု များကို ဆန့်ကျင်ရေး တို့ကို လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသည်။ ထို့ပြင် ဘက်တီ ဖရိုင်းဒန်၊ ဂလော်ရီယာ စတိုင်းနန်း နှင့် အခြားအမျိုးသမီးများ ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် အမျိုးသမီးများ အတွက် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ညီမျှမှု တို့ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် [[ဝါးတားဂိတ် အရှုပ်တော်ပုံ]] ကြောင့် နစ်ကဆင်သည် ပထမဆုံးအကြိမ် နုတ်ထွက်ရသည့် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ တရားစီရင်မှု ကို အဟန့်အတားပြုခြင်း၊ အခွင့်အာဏာကို အလွဲသုံးစား လုပ်ခြင်းစသည့် စွပ်စွဲမှုများဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရမည်ကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ သူ့နောက်တွင် ဂဲရက်ဖို့ဒ် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတဖြစ်ခဲ့သော [[ဂျင်မီ ကာတာ]]၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ငွေကြေးဖောင်းပွပြီး စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်း နှင့် အီရန် ဓားစာခံ အဖြစ်အပျက် တို့ သည် ထင်ရှားသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ရော်နယ် ရေဂင်]] အရွေးချယ်ခံရခြင်းသည် အမေရိကန် နိုင်ငံရေးအား လက်ဝဲသို့ ယိမ်းသွားစေသည့် လက္ခဏာပင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ လက်ထက်တွင် အခွန် နှင့် နိုင်ငံ သုံးစွဲမှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ရေးများကို အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူ ဒုတိယအကြိမ် အရွေးခံရပြီးသည့် နောက်တွင် အီရန်-ကွန်ထရာ အဖြစ်အပျက် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး သိသိသာသာ တိုးတက်မှု ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသွားခြင်းကြောင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ရသည်။

=== လက်ရှိခေတ် ===
[[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|right|ဝေါလ်ထရိတ်စင်တာကို [[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု]] ဖြစ်ပွားသည့် မနက်တွင် မြင်တွေ့ရပုံ]]
သမ္မတ ဂျော့ခ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် လက်ထက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကုလသမဂ္ဂမှ တရားဝင် ခွင့်ပြုချက် ပေးထားသော [[ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲ]] ကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ခေတ်သစ် အမေရိကန် သမိုင်းကြောင်းတွင် ကာလ အရှည်ကြာဆုံး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု အဖြစ် ၁၉၉၁ မတ်လမှ ၂၀၀၁ ခုနှစ် မတ်လ အထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] အုပ်ချုပ်သော ကာလအားလုံး ပါဝင်ပြီး [[ဒေါ့ကွန်း ဘပ်ဘယ်လ်]] ကဲ့သို့သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; လိင်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်သော အရှုပ်အထွေးကြောင့် ၁၉၉၈ တွင် သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] တရားရင်ဆိုင် ခဲ့ရသော်လည်း သမ္မတရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အကြိတ်အနယ် နီးနီးကပ်ကပ် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော ၂၀၀၀ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၏ ရလဒ်ကို အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် မှ အဆုံးအဖြတ် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် ၏ သား [[ဂျော့ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ်]] သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

[[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု|၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁]] တွင် [[အယ်လ်ကေးဒါး]] အကြမ်းဖက် သမား အဖွဲ့မှ [[နယူးယောက်မြို့]]တော် ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဆောက်အအုံ နှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ အနီးရှိ ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ် တို့အား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက် ခဲ့သဖြင့် ပြည်သူ ၃၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ လက်စားချေ တုံ့ပြန်မှု အနေနှင့် ဘုရှ် ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့သည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် အကြမ်းဖက်သမားတို့အား စစ်ကြေညာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ]] ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး တာလီဘန် အစိုးရ နှင့် အယ်လ်ကေးဒါးတို့၏ လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ တာလီဘန် သူပုန် တို့က ပြောက်ကျားစနစ်ဖြင့် ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘုရှ် အစိုးရသည် အငြင်းပွားစရာ ရှိသည့် အကြောင်းပြချက်များဖြင့် [[အီရတ်နိုင်ငံ]] အစိုးရကို ဖယ်ရှားနိုင်ရန် စတင်လှုံ့ဆော်ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|title=Many Europeans Oppose War in Iraq|work=USA Today|url=http://www.usatoday.com/news/world/2003-02-14-eu-survey.htm|date=2003-02-14|accessdate=2008-09-01}}{{cite web|author=Springford, John|title='Old’ and ‘New’ Europeans United: Public Attitudes Towards the Iraq War and US Foreign Policy|publisher=Centre for European Reform|url=http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|month=December|year=2003|accessdate=2008-09-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040328182510/http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|archivedate=28 March 2004}}&lt;/ref&gt; စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကျူးကျော်မှုအတွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] ၏ထောက်ခံမှု နှင့် ကုလသမဂ္ဂ မှ တရားဝင်သဘောတူညီချက် မရသဖြင့် ဘုရှ်သည် စိတ်အားထက်သန်သော မဟာမိတ်များကို စုစည်းကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ် တို့သည် အီရတ်ကို ၂၀၀၃ တွင် လက်ဦးမှု ရယူ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြကာ အာဏာရှင် [[ဆဒမ် ဟူစိန်]] ကို ဖယ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကက်ထရီနာ ဟာရီကိန်း မုန်တိုင်းသည် ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း (Gulf Coast) တလျှောက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခတ် ဖျက်စီးခဲ့ပြီး နယူးအော်လင်းပြည်နယ် ကို အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၄ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုများ ကြားတွင် [[ဘာရတ်အိုဘားမား]] သည် ပထမဆုံး အာဖရိကန် အမေရိကန် သမ္မတ အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်နှင့် ငွေကြေးစနစ်ကို အကြီးအကျယ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဒိ(ပ်) ဝါးတား ဟော်ရီဇုန် ရေနံဖိတ်စဉ်မှုသည် စစ်ပွဲမရှိသော ကာလတွင် အကြီးအကျယ်ဆုံးသော ကပ်ဘေးဆိုက်မှုပင် ဖြစ်ပေသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=|title=BP Oil Spill Is Now The Largest Ever In Gulf|publisher=CBS/Associated Press|url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml|date=2010-07-01|accessdate=2010-07-01|archivedate=25 May 2012|archiveurl=https://archive.is/20120525210100/http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml}}&lt;/ref&gt;

== အစိုးရ နှင့် ရွေးကောက်ပွဲ ==
[[File:Capitol Building Full View.jpg|thumb|right|အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော် ကျင်းပရာ နေရာဖြစ်သော ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံကို အနောက်ဘက် အခြမ်းမှ တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသော ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံများတွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်လက်အောက်မှ လွတ်မြောက် သည့်အချိန်ကစ၍ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ထားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေး စနစ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အခြေခံသော သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ထိုစနစ်၏ သဘောသဘာဝမှာ &quot;အများစု၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဥပဒေဖြင့် အကာကွယ် ပေးထားသည့် လူနည်းစု အခွင့်အရေးဖြင့် ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ထားသည့်စနစ်&quot; ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ &lt;ref&gt;Scheb, John M., and John M. Scheb II (2002). ''An Introduction to the American Legal System''. Florence, KY: Delmar, p. 6. ISBN 0-7668-2759-3.&lt;/ref&gt; အစိုးရကို နိုင်ငံ၏ အထွဋ်အထိပ် တရားဥပဒေ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းဖြစ်သော အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြန်လည်စောင့်ကြပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်း ဖြင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အမေရိကန် ဖက်ဒရယ် စနစ်တွင် နိုင်ငံသားတို့ကို ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ် နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဆိုသော အစိုးရ အဆင့် (၃) ရပ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်သည်။ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ၏ တာဝန်ကို ကောင်တီ ဆိုင်ရာ နှင့် စည်ပင်သာယာရေး ဆိုင်ရာ ဟူ၍ ပြန်လည် ခွဲဝေလေ့ ရှိသည်။ သို့သော် နေရာတိုင်းလိုလို တွင် အမှုဆောင် နှင့် ဥပဒေပြု အရာရှိများကို နယ်မြေဒေသ အတွင်းရှိ နိုင်ငံသားတို့၏ မဲဆန္ဒဖြင့် တာဝန်ခွဲဝေချထားလေ့ ရှိသည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် မည်သည့် အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ် မည်မျှ ပါဝင်ရမည် စသော ကန့်သတ်ချက်မျိုး မရှိဘဲ အောက်ခြေ အဆင့်တွင်လည်း ထိုသို့ ခွဲဝေနေရာချထားမှုမျိုး အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။

[[File:WhiteHouseSouthFacade.JPG|thumb|left| အမေရိကန် သမ္မတ၏ နေထိုင်ရာ နှင့် ရုံးဖြစ်သော အိမ်ဖြုတော်၏ တောင်ဘက် မျက်နှာစာ]]
၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့က အတည်ပြုခဲ့သော ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် အစိတ်အပိုင်း သုံးခုရှိသည်။
* ဥပဒေပြုရေး။ ။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် (အထက်လွှတ်တော်) နှင့် အောက်လွှတ်တော် ဟု နှစ်ပိုင်းခွဲခြားထားသော အမေရိကန် ကွက်ဂရက်သည် ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ စစ်ကြေညာခြင်း၊ စာချုပ်စာတမ်းများကို အတည်ပြုခြင်း စသည့် အခွင့်အာဏာများရှိသည်။ ထို့အပြင် ဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ် နှင့် အခွန်အတုပ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာလည်း ရှိပြီး အစိုးရ အဖွဲ့အတွင်းရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများအား အရေးပေါ်လာပါက စစ်ဆေးပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သော အခွင့်အာဏာလည်း ရှိသည်။

* အုပ်ချုပ်ရေး ။ ။ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနတွင် သမ္မတသည် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် ဖြစ်၏။ သမ္မတကို လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ရွေးကောက်တင်မြှောက် ရ၏။ နိုင်ငံ၏အခြေခံဥပဒေအရ သမ္မတအား အပ်နှင်းထား သော အာဏာများမှာ လွန်စွာပင် များပြားကျယ်ဝန်းလှပေ သည်။ သမ္မတသည် နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များနှင့် စာချုပ်ချုပ် နိုင်၏။ သံအမတ်များ၊ အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများ၊ ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ နှင့် ပေါ်လစီဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲသူများကို ခန့် ထားနိုင်၏။ သို့ရာတွင်အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားရာတွင် အထက်လွှတ် တော်၏ သဘောတူညီချက်ကို ခံယူရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတသည် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်ပြီး အဆိုပြုလာသော ဥပဒေများကို အတည်မပြုမီတွင် ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချနိုင်ခွင့် ရှိသည်။ 

* တရားစီရင်ရေး။ ။ ပြည်ထောင်စု တရား လွှတ်တော်ချုပ်နှင့် ထိုထက်နိမ့်သော ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ တရားသူကြီးများကို သမ္မတက အထက်လွှတ်တော်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ခန့်အပ်ရသည်။ ၎င်းတို့မှ ဥပဒေများကို ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းရပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် မကိုက်ညီသော တရားစီရင်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခွင့် ရှိသည်။

[[File:USSupremeCourtWestFacade.JPG|thumb|right|အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် အဆောက်အဦး၏ အနောက်ဘက် မျက်နှာစာ]]
အောက်လွှတ်တော်တွင် မဲပေးနိုင်သော အမတ် ၄၃၅ ဦးရှိပြီး သူတို့သည် ကွန်ဂရယ် မဲဆန္ဒနယ်ကို ၂ နှစ်သက်တမ်းဖြင့် ကိုယ်စားပြုကြသည်။ အောက်လွှတ်တော် အမတ်နေရာ အရေအတွက် ကို ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူဦးရေ ပေါ်တွင် မူတည်၍ ၁၀ နှစ်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ခွဲဝေ နေရာချထားလေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ ပြည်နယ် ၇ ခုတွင် အနည်းဆုံး အမတ် ၁ နေရာစီသာ ရှိပြီး လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် အောက်လွှတ်တော် အမတ် ၅၃ ဦး ရှိသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် အမတ် ၁၀၀ ဦး ရှိပြီး ပြည်နယ်တစ်ခုစီ အတွက် ကိုယ်စားပြုသူ အမတ် ၂ ဦးစီ ဖြစ်ကာ ရွေးကောက်တက်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ်တစ်ကြိမ်ဖြစ်သည်။ သမ္မတ ၏ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်တစ်ကြိမ်မျှ ဖြစ်ပြီး သမ္မတသည် သက်တမ်း ၂ ခုထက် ပို၍ အရွေးခံခွင့် မရှိပေ။ သမ္မတကို စုစုပေါင်း မဲအရေအတွက်ဖြင့် တိုက်ရိုက် တင်မြှောက်ခြင်း မဟုတ်ပဲ ပြည်နယ်အလိုက် အချိုးကျ ခွဲဝေထားသော အီလက်ထရိုရယ် ကောလိပ် စနစ်ဖြင့် တင်မြှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးချုပ်ကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၏ တရားသူကြီးချုပ်က ဦးဆောင်ကာ အဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးရှိပြီး သက်တမ်း သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိပေ။

ပြည်နယ်အစိုးရများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ နီဘရားစကားပြည်နယ် တစ်ခုတွင်သာ အထက်လွှတ်တော် အောက်လွှတ်တော် မခွဲပဲ လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိသည်။ ပြည်နယ်တစ်ခုစီ၏ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ပြည်နယ်အတွင်း မဲဆန္ဒဖြင့် တိုက်ရိုက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။ အချို့သော ပြည်နယ် တရားသူကြီးများနှင့် ကက်ဘိနက် အရာရှိများကို ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးမှ တိုက်ရိုက် တာဝန်ပေး ခန့်အပ်ပြီး အချို့ကိုမူ မဲဆန္ဒစနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။

ဥပဒေနှင့် အစိုးရ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အားလုံးကို တရားစီရင်ရေး ဌာန မှ ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအား ဖောက်ဖျက်ခြင်းကို တွေ့ရှိပါက ပယ်ဖျက်လေ့ ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ မူရင်း ရေးသားချက်များတွင် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီ နှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။ အခန်း(၁) တွင် ဟာဘေး ကော်ပတ်စ် (habeas corpus) အရ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းအား တရားဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းကို အကာအကွယ် ပေးထားပြီး အခန်း (၃) တွင် ရာဇဝတ်မှုအားလုံး အတွက် တရားရုံးတွင် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ခွင့် အတွက် အာမခံချက်ပေးထားသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် အတွက် ပြည်နယ်အားလုံး၏ ၄ ပုံ ၃ ပုံမှ သဘောတူညီရန် လိုအပ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၇ ကြိမ်တိုင် ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ပထမ ၁၀ ကြိမ်မှာ အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ဥပဒေများ (Bill of Rights) ကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၄ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်မှုသည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးများ ၏ အခြေခံ အချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ၌ ကိုယ်ပိုင်တန်ခိုးအာဏာများရှိရာ ထိုတန်ခိုး အာဏာများကို ကျန်ဌာနနှစ်ခုက ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်း မပြုလုပ်နိုင်ချေ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;
=== ပါတီများ၊ ခံယူချက်များ နှင့် နိုင်ငံရေး ===
[[File:Barack Obama&amp;nbsp;- ITN.jpg|thumb|upright|[[ဘာရတ်အိုဘားမား]] အမေရိကန် သမ္မတအဖြစ် အမေရိကန် တရားသူကြီးချုပ် ဂျွန်ရောဘတ်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုနေစဉ် (၂၀၀၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀)]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက် အချိန်ကာလ အတော်များများတွင် ပါတီနှစ်ခု ကြီးစိုးသော စနစ်ဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ အဆင့်အမျိုးမျိုးအတွက် ရာထူးများကို ပြည်နယ်အဆင့်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ပဏာမ ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပ၍ နောက်ထပ်မံ ပြုလုပ်မည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အတွက် ပါတီ အသီးသီးမှ အမတ်လောင်းများကို ရွေးချယ်ကြသည်။ ၁၈၅၆ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှ စ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဩဇာရှိသော အဓိက ပါတီ ၂ ခုမှာ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီ တို့ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အခြားပါတီမှ သမ္မတလောင်း တစ်ဦးသာလျှင် ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး ထိုသူမှာ ယခင် သမ္မတဟောင်း သီအိုဒိုး ရုစဗဲ့ ဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် ပရိုဂရက်ဆစ် ပါတီ အတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး မဲရာခိုင်နှုန်း ၂၀ ကျော်မျှ ရရှိခဲ့သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံရေးရပ်ဝန်းတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် ကွန်ဆာဗေးတစ်ဖြစ်သည် သို့ လက်ယာဘက် ယိမ်းသည်ဟု ယူဆနိုင်ပြီး ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာမူ လစ်ဘရယ်ဖြစ်သည် သို့မဟုတ် လက်ဝဲဘက်ယိမ်းသည် ဟု ယူဆနိုင်သည်။ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှိပြည်နယ်များ၊ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း ပြည်နယ်များ နှင့် ရေကန်ကြီးများ ရှိရာ ပြည်နယ်များမှာ အပြာရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး လစ်ဘရယ် ဖြစ်ကြသည်။ တောင်ဘက်ရှိပြည်နယ်များ၊ ဂရိတ်ပလိန်း၏ တစိတ်တပိုင်း နှင့် ရော့ကီးတောင်တန်းပြည်နယ်များမှာမူ အနီရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်ကြသည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ မှ ဘာရတ်အိုဘားမား သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၄၄ ယောက်မြောက် သမ္မတဖြစ်သည်။ ယခင် သမ္မတများ အားလုံးမှာ ဥရောပသားမှ ဆင်းသက်လာသူများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ နှစ်လယ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အရ ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် အောက်လွှတ်တော်ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် နေရာရလာသော်လည်း အထက်လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အများစုဖြစ်နေသေးသည်။ ၁၁၂ ကြိမ်မြောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်တွင် ဆီးနိတ် လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက် ၅၁ ဦး၊ ဒီမိုကရက်များကို ထောက်ခံသော တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၂ ဦး နှင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ ၄၇ ဦး ရှိပြီး အောက်လွှတ်တော်တွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၄၂ ဦး နှင့် ဒီမိုကရက် ၁၉၃ ဦး ရှိသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၉ ဦး၊ ဒီမိုကရက် ၂၀ ဦးနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလ တစ်ဦး ပါဝင်သည်။

== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများ ==
[[File:Hague Clinton May 14 2010 Crop.jpeg|thumb|right|ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝီလီယမ် ဟိတ်ဂ် နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[ဟီလာရီ ကလင်တန်]] ၂၀၁၀ မေလ]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုရရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဌာနချုပ်သည် [[နယူးယောက်မြို့]]တော် တွင် ရှိသည်။ ဂျီအိတ် (G8)၊ ဂျီ တွမ်တီး (G20)၊ အိုအီးစီဒီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုသည် ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် သံရုံးများ ထားရှိကြပြီး နိုင်ငံအများအပြားမှာ နိုင်ငံအနှံ့တွင် အတွင်းဝန်ရုံးများ ထားရှိကြသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သံရုံးများ ရှိကြသည်။ သို့သော်လည်း [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၊ [[ဘူတန်နိုင်ငံ]] နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]နိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် တရားဝင် သံတမန် ဆက်ဆံရေး မရှိပေ။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း နှင့် အထူးသီးသန့်ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဩစတေးလျနိုင်ငံ၊ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် အချို့သော ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် မဟာမိတ်ကဲ့သို့သော ဆက်ဆံရေးမျိုး ရှိသည်။ စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကိစ္စများအတွင် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အမေရိကားနိုင်ငံများ အဖွဲ့ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များဖြင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိပြီး ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကိုတို့ဖြင့် ချုပ်ဆိုထားသော မြောက်အမေရိကနိုင်ငံများ၏ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက်ဖြင့် စီးပွားရေးအားဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တွင် စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅.၄ ဘီလီယံများ သုံးစွဲခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံးတွင် အများဆုံး သုံးစွဲခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအလိုက် စုစုပေါင်း ဝင်ငွေ အနေနှင့် ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ထောက်ပံ့မှုမှာ ၀.၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသဖြင့် လှူဒါန်းသည့် နိုင်ငံများတွင် နံပါတ် ၂၂ နေရာတွင်သာ ရှိသည်။ အခြားတစ်ဖက်မှ ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်လူမျိုးတို့၏ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် လှူဒါန်းမှုများမှာ အလွန်ရက်ရောသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Shah, Anup|title=US and Foreign Aid Assistance|date=2009-04-13|publisher=GlobalIssues.org|url=http://www.globalissues.org/article/35/us-and-foreign-aid-assistance|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:USS Abraham Lincoln(CVN 72).jpg|thumb|left|အမေရိကန် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော ယူအက်စ်အက်စ် အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]]

အမေရိကန်သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် စစ်သေနာပတိချုပ်ရာထူးကို ရယူထားပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ်အဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနမှာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များကို အုပ်ချုပ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ မရိန်းတပ်၊ လေတပ် တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို စစ်မက် ဖြစ်ပွားမနေသော အချိန်တွင် ပြည်ထဲရေး ဌာနမှ အုပ်ချုပ်ပြီး စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ရေတပ်မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ၁.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး အရန်အင်အား နှင့် အမျိုးသားအစောင့်တပ်ဖွဲ့များကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ပါက အားလုံးပေါင်း ၂.၃ သန်းမျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများတွင် ကန်ထရိုက်တာများ မပါဝင်ဘဲ အရပ်သား ၇ သိန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf|title=The Air Force in Facts and Figures (Armed Forces Manpower Trends, End Strength in Thousands)|work=Air Force Magazine|date=May 2009|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt;

စစ်မှုထမ်းရန် အတွက်မှာ မိမိဆန္ဒအလျောက်သာ ဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲကာလ အတွင်းတွင် စစ်မှုမထမ်း မနေရ စနစ်ကို ကြိုတင်ရွေးချယ်ထားသူ များအပေါ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းလေ့ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.sss.gov/what.htm | title=WHAT DOES SELECTIVE SERVICE PROVIDE FOR AMERICA? | publisher=Selective Service System | work=www.sss.gov | accessdate=February 11, 2012 | archivedate=15 September 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915102215/http://www.sss.gov/what.htm }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် စစ်တပ်များကို လေတပ် အတွင်းရှိ များပြားလှစွာသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်မှ လက်ရှိသုံးစွဲနေသော လေယာဉ်တင် သင်္ဘော ၁၁ စင်း ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်၏ အတ္တလန္တိတ်နှင့် ပစိဖိတ် ဒေသရှိ သင်္ဘောများ ဖြင့် ဖြစ်စေ အလျှင်အမြန် နေရာ ချထားနိုင်သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း နှင့် နိုင်ငံခြား အခြေခံစခန်း ပေါင်း ၈၆၅ ခု ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf|title=Base Structure Report, Fiscal Year 2008 Baseline|publisher=Department of Defense|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၂၅ နိုင်ငံတွင် တာဝန်ချထားသူပေါင်း ၁၀၀ ကျော် မျှ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf|title=Active Duty Military Personnel Strengths by Regional Area and by Country (309A)|publisher=Department of Defense|date=2010-03-31|accessdate=2010-10-07|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724211511/http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စုစုပေါင်း သုံးစွဲငွေမှာ ဘီလီယံ ၇၀၀ ခန့်မျှ ဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ စစ်တပ်များ သုံးစွဲငွေ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ဖြစ်ပြီး အခြားနိုင်ငံကြီး ၁၄ နိုင်ငံ၏ စစ်ရေး သုံးစွဲစရိတ် ပေါင်းထားခြင်း ထက်ပင် များသည်။ ဂျီဒီပီ၏ ၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စစ်ရေး စရိတ် အသုံးအများဆုံးသော နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံတွင် ဆော်ဒီအာရေဗျ ပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|title=The 15 Countries with the Highest Military Expenditure in 2010|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=2012-02-05|archivedate=28 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders}}&lt;/ref&gt; ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာန၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွက် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်မှာ ၅၅၃ ဘီလီယံ ဒေါ်လာမျှ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်ထက် ၄.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ပိုမြင့်သည်။ အီရတ်နိုင်ငံနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ အတွင်း စစ်ရေးအရ သုံးစွဲရန် ၁၁၈ ဘီလီယံ ထပ်မံ လျာထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|title=Fiscal Year 2012 Budget Request Overview|publisher=Department of Defense|date=February 2011|accessdate=2011-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110304062616/http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|archivedate=4 March 2011}}&lt;/ref&gt;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နောက်ဆုံး တပ်ဖွဲ့မှာ အီရတ်နိုင်ငံမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ထွက်ခွာခဲ့သည်။ အီရတ်စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၄,၄၈၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/Iraq/index.aspx|title=Operation Iraqi Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-02-05|accessdate=2012-02-05|archivedate=21 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110321080348/http://icasualties.org/Iraq/index.aspx}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီလ စာရင်းအရ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၉ သောင်းခန့်မျှ တာဝန် ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm|author=Cherian, John|title=Turning Point|publisher=Frontline|date=2012-04-20|accessdate=2012-04-04|archivedate=7 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407115236/http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီ လအထိ အာဖဂန်နစ္စတန် စစ်ပွဲ အတွင်းတွင် အမေရိကန် စစ်သားပေါင်း ၁၉၂၄ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/OEF/index.aspx|title=Operation Enduring Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-04-04|accessdate=2012-04-04|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229103806/http://www.icasualties.org/OEF/index.aspx}}&lt;/ref&gt;

== စီးပွားရေး ==
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 270px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;3&quot; | Economic indicators
|-
| အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း || ၈.၂% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm|title=Employment Situation Summary|publisher=U.S. Dept. of Labor|date=2012-04-06|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| GDP တိုးတက်မှု || ၂.၈% &lt;small&gt;(4Q 2011)&lt;/small&gt;၊ ၁.၇% &lt;small&gt;(၂၀၁၁)&lt;/small&gt;|| style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|title=Gross Domestic Product, 4th Quarter 2011 and Annual 2011 (Advance Estimate)|publisher=Bureau of Economic Analysis|date=2012-01-27|accessdate=2012-02-03}} Change is based on [[chained dollars|chained 2005 dollars]]. Quarterly growth is expressed as an annualized rate.&lt;/ref&gt;
|-
| စားသုံးသူတို့၏ ကုန်ဈေးနှုန်း ညွှန်းကိန်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှု || ၂.၇% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၁&amp;nbsp;– မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/cpi.nr0.htm|title=Consumer Price Index: March 2012|publisher=Bureau of Labor Statistics|date=2012-04-13|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ဆင်းရဲမွဲတေမှု || ၁၅.၁% &lt;small&gt;(၂၀၁၀)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref name=CBPR10&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2011pubs/p60-239.pdf|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2010|publisher=U.S. Census Bureau|date=2010-09-14|accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt;
|-
| အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေး || $၁၅.၆၂ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(ဧပြီလ ၁၃၊ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np|title=Debt Statistics|publisher=U.S. Dept. of the Treasury|accessdate=2012-04-17|archivedate=18 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110418203433/http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np}}&lt;/ref&gt;
|-
| အိမ်ထောင်စုများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှု || $၅၈.၅ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(4Q ၂၀၁၁)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/releases/Z1/Current/z1r-1.pdf|title=Flow of Funds Accounts of the United States: Flows and Outstandings Fourth Quarter 2011|publisher=U.S. Federal Reserve|date=2012-03-08|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် များပြားလှစွာသော သဘာဝအရင်းအမြစ်များ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးသော အခြေခံအဆောက်အအုံများ၊ မြင့်မားသော ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးစွမ်းအား များဖြင့် မောင်းနှင်ထားသော အရင်းရှင်စီးပွားရေးစနစ် ရှိသည်။&lt;ref&gt;Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, &quot;Resource-Based Growth Past and Present&quot;, in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. ISBN 0-8213-6545-2.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂျီဒီပီ ၁၅.၁ ထရီလီယံ ဒေါ်လာမှာ ဈေးကွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်းထားဖြင့် ကြည့်မည် ဆိုလျှင် တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန် စုစုပေါင်း၏ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]] (PPP) ကိုထည့်တွက်မည် ဆိုပါက တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန်၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;&gt; {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&amp;pr.y=10&amp;sy=2009&amp;ey=2012&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=111&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&amp;grp=0&amp;a=|title=United States|publisher=International Monetary Fund|accessdate=April 22, 2012}}&lt;/ref&gt; အခြားနိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် တစ်နိုင်ငံချင်းစီထက် ဂျီဒီပီ ပိုမြင့်သော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ် စာရင်းအရ PPP ကို ထည့်တွက်မည် ဆိုလျှင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီဒီပီထက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ လျော့နည်းသည်။ တကမ္ဘာလုံးတွင် လူတစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီ အားဖြင့် နံပါတ် ၉ နေရာတွင် လည်းကောင်း၊ PPP ကို ထည့်တွက်ထားသော ဂျီဒီပီ အနေနှင့် နံပါတ် ၆ နေရာတွင် လည်းကောင်း ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;/&gt; အမေရိကန် ဒေါ်လာသည် တကမ္ဘာလုံးသုံးသော အဓိက အရံငွေ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |title=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves |format=PDF |date= |accessdate=2012-04-09}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်စည်တင်သွင်းမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် ကုန်စည် တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးချင်း ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာမူ မများလှပေ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်ရေး အရှုံးပြမှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၃၅ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=Trade&gt;{{cite web|title=Trade Statistics|url=http://greyhill.com/trade-statistics|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-06}}&lt;/ref&gt; ကနေဒါနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့မှာ ထိပ်ဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်များပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/foreign-trade/top/dst/current/balance.html|title=Top Ten Countries with which the U.S. Trades|publisher=U.S. Census Bureau|date=August 2009|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ရေနံမှာ တင်သွင်းမှု အများဆုံး ကုန်စည်ဖြစ်ပြီး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စက်ကိရိယာများမှ အများဆုံးသော ပို့ကုန် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Trade/&gt; တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေးအများဆုံး ရှိသော ကြွေးရှင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe|title=National debt: Whom does the US owe??publisher=CSMonitor.com|date=2011-02-04|accessdate=2011-07-14|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120411202257/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe}}&lt;/ref&gt;

[[File:Wall-Street Nueva York6397.JPG|thumb|left|ဝေါလ်စထရိ နှင့် နယူးယောက် စတော့အိတ်ချိန်း သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒေါ်လာ ပမာဏအားဖြင့် ကြည့်ပါက အကြီးဆုံးသော ငွေကြေးဈေးကွက်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ir.nyse.com/phoenix.zhtml?c=129145&amp;p=irol-newsArticle&amp;ID=1036503&amp;highlight=|title=New Release/Ultra Petroleum Corp.,|publisher=NYSE Euronext|date=2007-07-03|accessdate=2007-08-03}}&lt;/ref&gt;]]
၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများမှ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ၈၆.၄ % အထိ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများမှ ၄.၃ % မျှ ပါဝင်ခဲ့ကာ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက ကျန်ရှိသော ၉.၃ % ကို ပါဝင်ခဲ့သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://greyhill.com/gdp-by-industry/ |title=GDP by Industry|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-13}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ စက်မှုခေတ်လွန် အဆင့်သို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၆၇.၈ % ကို ပံ့ပိုးပေးထားသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စက်မှုဆိုင်ရာ အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။&lt;ref name=Econ&gt;{{cite web|url=http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080312123609/http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archivedate=12 March 2008|accessdate=2008-03-12|title=USA Economy in Brief|publisher=U.S. Dept. of State, International Information Programs}}&lt;/ref&gt; စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများတွင် ငွေလည်ပတ်မှု အများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ လက်လီ လက်ကား ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း ဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေအများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls|title=Table 724—Number of Tax Returns, Receipts, and Net Income by Type of Business and Industry: 2005|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ထုတ်ကုန်များတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသည်မှာ ဓာတုဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls|title=Table 964—Gross Domestic Product in Current and Real (2000) Dollars by Industry: 2006|publisher=U.S. Census Bureau|date=May 2008|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အများဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရေနံ တင်သွင်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html|title=Rank Order—Oil (Production)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=12 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512233445/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html|title=Rank Order—Oil (Consumption)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=26 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20}}{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/data_publications/company_level_imports/current/import.html|title=Crude Oil and Total Petroleum Imports Top 15 Countries|publisher=U.S. Energy Information Administration|date=2009-09-29|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လျှပ်စစ်စွမ်းအင် နှင့် နျူးကလီယား စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမ နေရာမှ ရှိနေပြီး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်၊ ကန့်၊ ဖော့စဖိတ် နှင့် ဆား ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်း ပထမနေရာမှ ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းသည် အမေရိကန် ဂျီဒီပီ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ သာ ရှိသည်။&lt;ref name=Econ/&gt; သို့သော်လည်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပြောင်းဖူး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112182404/http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archivedate=12 January 2008|title=Corn|publisher=U.S. Grains Council|accessdate=2008-03-13}}&lt;/ref&gt; နှင့် ပဲပုတ် (soybean) &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldwatch.org/node/5442|title=Soybean Demand Continues to Drive Production|publisher=Worldwatch Institute|date=2007-11-06|accessdate=2008-03-13|archivedate=16 March 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316060234/http://www.worldwatch.org/node/5442}}&lt;/ref&gt;ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမနေရာတွင် ရှိသည်။ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်သည့် ကိုကာကိုလာ နှင့် မက်ဒေါ်နယ်တို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသိအများဆုံး အမှတ် တံဆိပ် ၂ ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|title=Sony, LG, Wal-Mart among Most Extendible Brands|publisher=Cheskin|date=2005-06-06|accessdate=2007-06-19|archivedate=12 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312001935/http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ စာရင်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ ၁၅၄.၁ သန်း ရှိသည်။ အစိုးရဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၁.၂ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အစိုးရသည် အကြီးဆုံးသော အလုပ်ရှင် ဖြစ်သည်။ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းခွင်များတွင် အလုပ်သမား အများဆုံးရှိသော ကဏ္ဍများမှာ ကျန်းမာရေး နှင့် လူမှုဖူလုံရေး ကဏ္ဍတို့ ဖြစ်ပြီး အလုပ်သမား ၁၆.၄ သန်းမျှ ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၁၂ % မှာ သမဂ္ဂဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အနောက် ဥရောပတွင် ၃၀ % မျှ ရှိသဖြင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများလောက် သမဂ္ဂဝင်သူ မများပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Fuller, Thomas|url=http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|title=In the East, Many EU Work Rules Don't Apply|date=2005-06-15|work=International Herald Tribune|accessdate=2007-06-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616015106/http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|archivedate=16 June 2005}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလုပ်သမားများကို အလုပ်ခန့်ရန် နှင့် အလုပ်ဖြုတ်ရန် အတွက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလွယ်ကူဆုံးသော တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;EDBI&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197|accessdate=2007-06-28|title=Doing Business in the United States (2006)|publisher=World Bank}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်း အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် (Productivity) အမြင့်မားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ နှင့် နော်ဝေနိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။ တစ်နာရီချင်း အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် အနေဖြင့် ကြည့်ပါက စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိပြီး ထိုနှစ်နိုင်ငံနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.conference-board.org/data/economydatabase/|title=Total Economy Database, Summary Statistics, 1995–2010|publisher=The Conference Board|work=The Conference Board Total Economy Database|date=September 2010|accessdate=2009-09-20}}&lt;/ref&gt; ဥရောပနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ အိမ်ခွန် မြေခွန် နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းခွန်များမှာ မြင့်မားပြီး အလုပ်သမားအခွန် နှင့် စားသုံးမှု အခွန်များမှာ နည်းပါးသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Gumbel, Peter|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html|title=Escape from Tax Hell|date=2004-07-11|work=Time|accessdate=2007-06-28|archivedate=7 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100107005616/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html}}&lt;/ref&gt;

=== ဝင်ငွေနှင့် လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဌာန၏ စာရင်းအရ အခွန်မကောက်ခံရမီ အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်း၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၉,၄၄၅ မျှ ဖြစ်သည်။ အာရှ-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၄,၃၀၈ အထိ ရှိပြီး အာဖရိကန်-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၂,၆၀၈ မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt; ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ အိမ်ထောင်စုတို့၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ ချမ်းသာသော လူတန်းစားတို့၏ ဝင်ငွေနှင့် ညီမျှသည်။ ၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ အလျှင်အမြန် လျော့ကျသွားခဲ့သော်လည်း ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံသား၏ ၁၁% မှ ၁၅% အထိမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် ရှိနေပြီး ၅၈.၅% သော နိုင်ငံသားတို့မှာ အသက် ၂၅ နှစ်မှ အသက် ၇၅ နှစ်အတွင်း အနည်းဆုံး ၁ နှစ်မျှ ဆင်းရဲချို့တဲ့စွာ သုံးစွဲရမှု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;USCB IP&amp;HIC 2007&quot;&gt;{{cite web|author=DeNavas-Walt, Carmen, Bernadette D. Proctor, and Jessica Smith|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/p60-235.pdf|format=PDF|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2007|publisher=U.S. Census Bureau|month=August|year=2008|accessdate=2008-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hacker|first=Jacob S.|year=2006|title=The Great Risk Shift: The New Economic Insecurity and the Decline of the American Dream|url=https://archive.org/details/greatriskshiftas00hack|location=New York|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-533534-1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဆင်းရဲသား အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၄၆.၂ သန်းမျှရှိပြီး ၄ နှစ်ဆက်တိုက် မြင့်တက်လာသော အရေအတွက်ပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt;

[[File:South San Jose (crop).jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၊ ဆန်ဂျို့စ်မြို့ရှိ လူလတ်တန်းစားတို့၏ ဆင်ခြေဖုံး]]
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အစိုးရက နိုင်ငံသားတို့၏ လူမှုဖူလုံရေးကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်မှုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အနည်းဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါသည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းကို လျော့ချရာတွင် ချမ်းသာသောနိုင်ငံများထဲ၌ အလယ်ခေါင် အဆင့် ထက်ပင် နိမ့်ကျသေးသည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Smeeding | first1 = T. M. | year = 2005 | title = Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective | url = | journal = Social Science Quarterly | volume = 86 | issue = | pages = 955–983 | doi = 10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last1 = Kenworthy | first1 = L. | year = 1999 | title = Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment&quot; ''Social Forces'' 77(3), 1119–1139. Bradley, D., E. Huber, S. Moller, F. Nielsen, and J. D. Stephens (2003). &quot;Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies | url = | journal = American Sociological Review | volume = 68 | issue = 1| pages = 22–51 }}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း လူမှုရေး လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ အသုံးစရိတ်များမှာ လူတစ်ဦးချင်းစီ အတွက် ကြည့်လျှင် မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Fishback|first=Price V.|date=May 2010|title=Social Welfare Expenditures in the United States and the Nordic Countries: 1900–2003|journal=NBER Working Paper series|volume=15982|url=http://papers.nber.org/papers/w15982}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူမှုဖူလုံရေး စောင့်ရှောက်မှုမှာ အသက်ကြီးသူများအတွက် ဆင်းရဲမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်သော်လည်း&lt;ref&gt;Orr, D. (November–December, 2004). &quot;Social Security Isn't Broken: So Why the Rush to 'Fix' It?&quot; In C. Sturr and R. Vasudevan, eds. (2007). ''Current Economic Issues''. Boston: Economic Affairs Bureau.&lt;/ref&gt; ငယ်ရွယ်သူများအတွက်မူ ထောက်ပံ့မှုမှာ အတော်ပင် နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own|author=Starr, Paul|date=2008-02-25|title=A New Deal of Their Own|work=American Prospect|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 May 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505021735/http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စက်မှုလုပ်ငန်း တိုးတက်သော နိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံရှိ ကလေးသူငယ်များ၏ ပျော်ရွှင်ကျန်းမာမှုကို ယူနီဆက်ဖ် အဖွဲ့မှ လေ့လာရာတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နောက်ဆုံးမှ စ၍ ရေတွက်လျှင် ဒုတိယနေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/nol/shared/bsp/hi/pdfs/13_02_07_nn_unicef.pdf|title=Child Poverty in Perspective: An Overview of Child Well-Being in Rich Countries|author=UNICEF|work=BBC|year=2007|accessdate=2007-09-10}}&lt;/ref&gt;

၁၉၄၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကြားတွင် အမေရိကန်ရှိ လူတန်းစား အားလုံး၏ ဝင်ငွေအစစ်အမှန်မှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဆင်းရဲသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေမှာ ချမ်းသာသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေထက် ပို၍ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်ခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman&gt;{{cite web|url=http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|author=Hartman, Chris|year=2008|title=By the Numbers: Income|publisher=Demos|accessdate=2008-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725230318/http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|archivedate=25 July 2011}}&lt;/ref&gt; ထိုနောက်ပိုင်းတွင် ဝင်ငွေတိုးတက်မှုမှာ နှေးကွေးလာခဲ့ပြီး ပို၍ မညီမမျှ ဖြစ်လာခဲ့ကာ စီးပွားရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရမှုမှာ လျော့နည်းလာခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;Bartels, L. M. (2008). ''Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age''. Princeton, NJ: Princeton University Press, p. 20.&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စ၍ လူတန်းစားအားလုံး၏ မိသားစုအလိုက် ဝင်ငွေမှာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Henderson, David R.|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3522596.html|title=The Rich—and Poor—Are Getting Richer|work=Hoover Digest|year=1998|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; လင်မယား နှစ်ယောက်စလုံး အလုပ်လုပ်ကြသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ ယောက်ျား မိန်းမ လစာ ကွာဟမှု လျော့နည်းလာသည့် အတွက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်ချိန် များပြားလာသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း ထိုသို့ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံးမှ အချမ်းသာဆုံးသော သူများအတွက် တိုးတက်မှု ပိုများလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html|author=Yellen, J.|year=2006|title=Speech to the Center for the Study of Democracy 2006–2007 Economics of Governance Lecture University of California, Irvine|publisher=Federal Reserve Board|location=San Francisco|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101205221853/http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html}}{{cite web|author=Shapiro, Isaac|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=746|title=New IRS Data Show Income Inequality Is Again on the Rise|date=2005-10-17|publisher=Center on Budget and Policy Priorities|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေ အကောင်းဆုံး ထိပ်ဆုံး ၁% မှ ၂၁.၈% အထိသော သူများ၏ ဝင်ငွေမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/03/29/business/29tax.html?ex=1332820800&amp;en=fb472e72466c34c8&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss|title=Income Gap Is Widening, Data Shows|author=Johnston, David Cay|work=New York Times|date=2007-03-29|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။.&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/TabFig2005prel.xls|author=Saez, E.|title=Table A1: Top Fractiles Income Shares (Excluding Capital Gains) in the U.S., 1913–2005|publisher=UC Berkeley|month=October|year=2007|accessdate=2008-07-24}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|title=Field Listing—Distribution of Family Income—Gini Index|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2007-06-14|accessdate=2007-06-17|archivedate=13 June 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ဝင်ငွေအလိုက် ကောက်ခံသော အမြတ်ခွန်စနစ် ရှိ၍ ဝင်ငွေများသူများမှ အမြတ်ခွန် ရာခိုင်နှုန်း များများ ပိုပေးရသော စနစ် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html | title=No Country Leans on Upper-Income Households as Much as U.S | publisher=The Tax Foundation | date=March 21, 2011 | accessdate=March 15, 2012 | author=Hodge, Scott | archivedate=12 May 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512050914/http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html }}&lt;/ref&gt; ထိပ်ဆုံး ၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရ အတွက် အမြတ်ခွန် ၂၇.၆% ကို ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ အမြတ်ခွန် ၅၄.၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ပေးခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cbo.gov/ftpdocs/88xx/doc8885/EffectiveTaxRates.shtml|title=Shares of Federal Tax Liabilities, 2004 and 2005|publisher=Congressional Budget Office|accessdate=2008-11-02}}&lt;/ref&gt; ဝင်ငွေ အမြတ်ခွန် စသည်တို့နှင့် အလားတူပင် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုမှာလည်း ထိပ်ဆုံးရှိ လူတန်းစားတွင် အများဆုံးဖြစ်သည်။ အချမ်းသာဆုံးသော လူဦးရေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၆၉.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံးသော ဝေစုပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Domhoff, G. William|url=http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/power/wealth.html|title=Table 4: Percentage of Wealth Held by the Top 10% of the Adult Population in Various Western Countries|publisher=University of California at Santa Cruz, Sociology Dept.|work=Power in America|month=December|year=2006|accessdate=2006-08-21}}&lt;/ref&gt; အချမ်းသာဆုံးသော ၁% မှာ စုစုပေါင်း ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၃၃.၄% ကို ပိုင်ဆိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Kennickell, Arthur B.|url=http://www.federalreserve.gov/pubs/oss/oss2/papers/concentration.2004.5.pdf|title=Table11a: Amounts (Billions of 2004 Dollars) and Shares of Net Worth and Components Distributed by Net Worth Groups, 2004|publisher=Federal Reserve Board|work=Currents and Undercurrents: Changes in the Distribution of Wealth, 1989–2004|date=2006-08-02|accessdate=2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ်မှ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ထားသော လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (inequality-adjusted human development index သို့ IHDI) တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို တကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၉ နိုင်ငံ အတွင်း နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်မတွက်ထားသော လူသား ဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း(Human Development Index သို့ HDI) ထက် ၈ နေရာမျှ အောက်ရောက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/statistics/ihdi/ |title=Statistics &amp;#124; Inequality-adjusted HDI &amp;#124; Human Development Reports (HDR) &amp;#124; United Nations Development Programme (UNDP) |publisher=Hdr.undp.org |date= |accessdate=2010-11-05}}&lt;/ref&gt;

== အခြေခံ အဆောက်အအုံ ==
=== သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ===
[[File:Aldrin Apollo 11.jpg|thumb|left|upright|အပိုလို ၁၁ အာကာသယာဉ်မှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံ တစ်ပုံဖြစ်ပြီး ဘပ်ဇ်အယ်လ်ဒရင် အား လ၏ မျက်နှာပြင် ပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကြံဆတီထွင်မှုတို့တွင် ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းကတည်းက ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရှိနေသည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ်တွင် [[အလက်ဇန္ဒား ဂရေဟမ် ဘဲလ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တယ်လီဖုန်းနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဆုံး မူပိုင်ခွင့်ကို ချထားပေးခဲ့သည်။ [[သောမတ် အက်ဒီဆင်]]၏ ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ပထမဦးဆုံးသော ဓာတ်ပြားဖွင့်စက်၊ ပထမဦးဆုံး ကြာရှည်ခံ မီးလုံး၊ ပထမဆုံး အသုံးပြုနိုင်သည့် ရုပ်ရှင်ကင်မရာတို့ကို တီထွင် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ နီကိုလာ တက်စလာမှ အေစီ လျှပ်စီးကြောင်း၊ အေစီ မော်တာနှင့် ရေဒီယိုတို့ကို ပထမဦးဆုံး တီထွင်ကြံဆခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် ရမ်ဆန် အီး အိုးလ် နှင့် [[ဟင်နရီ ဖို့ဒ်]] တို့၏ မော်တော်ကား ကုမ္ပဏီမှစ၍ အလိုအလျောက် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး လိုင်းများ စတင်ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ညီနောင်မှ ပထမဆုံး ထိန်းချုပ်မောင်းနှင်နိုင်သော လေယာဉ်ကို စတင် တီထွင် ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| author =Benedetti, François| url =http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archiveurl =https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archivedate =12 September 2007| title =100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality| publisher =Fédération Aéronautique Internationale (FAI)| date =2003-12-17| accessdate =2007-08-15}}&lt;/ref&gt;

၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် နာဇီဝါဒ ထွန်းကားလာမှုကြောင့် အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း၊ အန်ရစ်ကို ဖာမီ နှင့် ဂျွန် ဗွန် နျူမန် အပါအဝင် ဥရောပ သိပ္ပံပညာရှင် အတော်များများသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင် လာခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း မန်ဟတ်တန် ပရော့ဂျက်မှ အဏုမြူဗုံးကို စတင်တီထွင်ခဲ့ပြီး အဏုမြူခေတ်သို့ လမ်းပြ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အာကာသအတွင်း အပြိုင်အဆိုင် ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှ ဒုံးပျံများ၊ မက်တီးရီးယဲလ် နည်းပညာများ၊ ကွန်ပျူတာ ပညာရပ်များ အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အိုင်ဘီအမ်၊ အက်ပဲလ် ကွန်ပျူတာ နှင့် [[မိုက်ခရိုဆော့ဖ်]]တို့မှ ကွန်ပျူတာ နည်းပညာကို မွမ်းမံပြီး လူတစ်ဦးချင်းသုံး ကွန်ပျူတာများကို ထုတ်လုပ်ရောင်းချရာမှ ကွန်ပျူတာများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ အင်တာနက် နည်းပညာကို အစပျိုးသော အေပရာနက် (APRANET) နှင့် [[အင်တာနက်]] ကို တီထွင်ရာတွင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် သုတေသန လုပ်ငန်းအတွက် အသုံးပြုငွေ၏ ၆၄% မှာ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများမှ ပံ့ပိုးခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = https://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls | title = Research and Development (R&amp;D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004 | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2007-06-19 }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသန စာတမ်းများ ထုတ်ဝေရာတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news | url = http://www.guardian.co.uk/education/2006/mar/21/highereducation.uk4 |author=MacLeod, Donald| title = Britain Second in World Research Rankings | date=2006-03-21 | work = Guardian | accessdate = 2006-05-14 | location=London}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏၆၈% သည် မြန်နှုန်းမြင့် အင်တာနက်ကို တပ်ဆင်အသုံးပြုလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url =http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home| title =Exploring the Digital Nation—Computer and Internet Use at Home| publisher =U.S. Dept. of Commerce, Economics and Statistics Administration| date =2011-11-08| accessdate =2012-04-11| archivedate =16 May 2012| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120516052644/http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်သည် ဗီဇအား ပြုပြင်ထားသော အစားအစာများကို အဓိက တီထွင်စိုက်ပျိုးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ဇီဝနည်းပညာ အသုံးပြု စိုက်ပျိုးထားသော သီးနှံများ၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/39/download/isaaa-brief-39-2008.pdf | title = ISAAA Brief 39-2008: Executive Summary—Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008 | publisher = International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications |page=15| accessdate = 2010-07-16 }}&lt;/ref&gt;

=== သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ===
[[File:Map of current Interstates.svg|thumb|ပြည်နယ်အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော အဝေးပြေးလမ်းစနစ်မှာ ၄၆,၈၇၆မိုင် (၇၅,၄၄၀ ကီလိုမီတာ)မျှ ရှည်လျားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |title=Interstate FAQ (Question #3) |publisher=Federal Highway Administration |year=2006 |url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3 |accessdate=2009-03-04}}&lt;/ref&gt;]]
လူတစ်ဦးချင်း အတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် မော်တော်ကားမှာ အဓိကဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးသော အဝေးပြေးလမ်းမ စနစ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သော လမ်းမများ အပါအဝင် ၁၃ သန်းမျှ ရှိသော လမ်းများ ဆက်သွယ်နေသော ကွန်ယက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Newgeography.com |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |publisher=Newgeography.com |date=2011-01-22 |accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးသော မော်တော်ကား ဈေးကွက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Agencies |url=http://www.guardian.co.uk/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |title=China overtakes US in car sales &amp;#124; Business &amp;#124; guardian.co.uk |publisher=Guardian |date= 2010-01-08|accessdate=2011-07-10 |location=London}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် မော်တော်ကား အစင်းရေ အများဆုံးရှိပြီး လူ ၁ ထောင်လျှင် မော်တော်ကား ၇၆၅ စီး မျှ အချိုးအစား ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles |title=Motor vehicles statistics&amp;nbsp;– countries compared worldwide |publisher=NationMaster |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; အိမ်သုံးကားများ၏ ၄၀% ခန့်မှာ ဗင်န်ကားများ၊ SUV များနှင့် လိုက်ထရပ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|title =Household, Individual, and Vehicle Characteristics|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125403/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html}}&lt;/ref&gt; ပျမ်းမျှ အနေနှင့် ကြည့်ပါက အမေရိကန် တစ်ယောက်လျှင် (ယာဉ်မောင်းသူ နှင့် မမောင်းသူပါ ထည့်တွက်ထားသည်။) ကားမောင်းချိန် တစ်နေ့လျှင် ၅၅ မိနစ်မျှ ရှိပြီး ၂၉မိုင် (၄၇ ကီလိုမီတာ) မျှ သွားလာနေ ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html|title =Daily Passenger Travel|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125646/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html}}&lt;/ref&gt;

အများသုံးယာဉ်များဖြင့် အလုပ်သွားကြသူများမှာ ၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf | format = PDF | author = Renne, John L., and Jan S. Wells | title = Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development (p. 2) | year = 2003 | publisher = Rutgers, The State University of New Jersey | accessdate = 2007-06-11 | archivedate = 12 September 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140912143021/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf }}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၁၇ နိုင်ငံကို စာရင်းကောက်ရာတွင် နောက်ဆုံးနေရာမှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |title=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last &amp;#124; Kaid Benfield's Blog &amp;#124; Switchboard, from NRDC |publisher=Switchboard.nrdc.org |date=2009-05-18 |accessdate=2011-07-10 |archivedate=20 January 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html }}&lt;/ref&gt; ရထားဖြင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ခြင်းမှာ အများအပြားပင် ဖြစ်သော်လည်း ရထားဖြင့် ခရီးသွားသူ အလွန်နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.gao.gov/products/GAO-07-15 | title = Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures| date=2006-11-13| publisher = U.S. Government Accountability Office| accessdate = 2007-06-20 }}&lt;/ref&gt; အမ်ထရက် (Amtrak) ဟုခေါ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ မြို့များအချင်းချင်း သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် ရထားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အတွင်း ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Amtrak Ridership Records|url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&amp;blobtable=MungoBlobs&amp;blobkey=id&amp;blobwhere=1249227805921&amp;blobheader=application%2Fpdf&amp;blobhead|publisher=Amtrak|date=2011-06-08|accessdate=2012-02-29}}&lt;/ref&gt; ရထားအသေးစား (Light rail) များမှာ ယခုနှစ်များအတွင်း တိုးတက်လာခဲ့သော်လည်း အမြန်ရထားများမှာ ဥရောပထက် အဆင့်နိမ့်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities|author=McGill, Tracy|publisher=MetaEfficient|date=2011-01-01 |accessdate=2011-08-29}}&lt;/ref&gt; စက်ဘီးဖြင့် အလုပ်သွားသူ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work |title=Bicycling to Work |publisher=Trafficsafety.org |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=31 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110831100622/http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work }}&lt;/ref&gt;

လေကြောင်းလိုင်းများ အားလုံးမှာ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဖြစ်ပြီး ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လေဆိပ် အများစုမှာ အစိုးရပိုင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခရီးသည်ပို့ဆောင်မှု အများဆုံး သော လေကြောင်းလိုင်း ၃ ခုစလုံးမှာ အမေရိကန်တွင် အခြေစိုက်ပြီး ပထမနေရာတွင် ရှိသည်မှာ [[ဒယ်လ်တာ လေကြောင်းလိုင်း]] ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx|title=Scheduled Passengers Carried|publisher=International Air Transport Association (IATA)|year=2011|accessdate=2012-02-17|archivedate=12 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612080336/http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံးသော လေဆိပ် အခု ၃၀ တွင် အမေရိကန်မှ ၁၆ ခုပါဝင်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး ဖြစ်သည့် ဟတ်ဖီးဂျက်ဆန် အတ္တလန္တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__|title=Passenger Traffic 2006 Final|publisher=Airports Council International|date=2007-07-18|accessdate=2007-08-15|archivedate=29 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120429000000/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__}}&lt;/ref&gt;

=== စွမ်းအင် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စွမ်းအင်ဈေးကွက်မှာ တစ်နှစ်လျှင် ၂၉,၀၀၀ တယ်ရာ ဝပ် နာရီ (terawatt hour) မျှ ရှိသည်။ လူတစ်ဦးချင်း စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် ရေနံ ၇.၈တန် နှင့် ညီမျှပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒသမမြောက် အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် စာရင်းအရ စွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ ဓာတ်ဆီ ၄၀ %၊ ကျောက်မီးသွေး ၂၃ %၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၂၂ % ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိနေသေးသော စွမ်းအင်များကို အဏုမြူစွမ်းအင်နှင့် တဖန်ပြန်လည်သုံးစွဲနိုင်သော စွမ်းအင် (renewable energy) အရင်းအမြစ် များမှ ရရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf |title= Diagram 1: Energy Flow, 2007 |work=EIA Annual Energy Review 2007 |publisher=U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration |accessdate=June 25, 2008}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဓာတ်ဆီ သုံးစွဲမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html |title=Rank Order—Oil (Consumption) |publisher=CIA |work=The World Factbook |date=September 6, 2007 |accessdate=September 14, 2007 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20 }}&lt;/ref&gt; ဆယ်စုနှစ်များစွာ တိုင်အောင်ပင် အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အဏုမြူစွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ အလွန်နည်းပါးသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ၃ မိုင်ကျွန်း နျူးကလီးယား မတော်တဆမှု အပြီးတွင် အများပြည်သူမှ အဏုမြူ စွမ်းအင် သုံးစွဲရန် မလိုလား၍ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း အဏုမြူ စွမ်းအင် စက်ရုံ ဆောက်လုပ်ရန် လျှောက်ထားမှုများ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://www.economist.com/science/displaystory.cfm?story_id=9762843 |title= Atomic Renaissance |work=The Economist |location =London |accessdate=September 6, 2007 |date=September 6, 2007}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနှင့် ကျောက်မီးသွေး ၂၇ % ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;BPReview&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |title= BP Statistical Review of World Energy |publisher= British Petroleum |format= XLS |month= June |year= 2007 |accessdate= February 22, 2010 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090206104056/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archivedate= 6 February 2009 }}&lt;/ref&gt;

=== ပညာရေး ===
[[File:University-of-Virginia-Rotunda.jpg|thumb| ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော အမေရိကန် ကျောင်းသားများသည် [[သောမတ် ဂျက်ဖာဆင်]] တည်ထောင်ခဲ့သော ဗာဂျီးနီးယား တက္ကသိုလ် ကဲ့သို့သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များတွင် ပညာသင်ကြား ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Public Education for the Common Good |author=Rosenstone, Steven J. |publisher=University of Minnesota |url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |date=2009-12-17 |accessdate=2009-03-06 |archivedate=1 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php }}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ရှိ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ အဖွဲ့များမှ ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ကြပြီး ထောက်ပံ့ကြေးများကို ကန့်သတ်ခွဲဝေပေးခြင်းဖြင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ကြသည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကလေးများသည် ၆ နှစ် သို့ ၇ နှစ်မှစ၍ (သူငယ်တန်း နှင့် ပထမတန်း) ကျောင်းတက်ရန် လိုအပ်ပြီး ၁၈ နှစ်အထိ ကျောင်းတက်ရလေ့ ရှိသည်။ ထိုအချိန်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ၁၂ တန်းသို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ပြီး အထက်တန်း ပညာရေး ပြီးဆုံးပြီ ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် ကျောင်းသားများအား ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇ နှစ်တွင် ကျောင်းမှ ထွက်ခွင့် ပြုသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp |title=Ages for Compulsory School Attendance... |accessdate = 2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}&lt;/ref&gt; ၁၂% မျှသော ကလေးငယ်တို့သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကျောင်းများနှင့် လူမျိုးဘာသာ ခွဲခြားမှု မရှိသော ပုဂ္ဂလိကကျောင်းများတွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။ ၂ % မျှသော ကလေးငယ်များသာ မိမိတို့ အိမ်တွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html |title=Statistics About Non-Public Education in the United States |accessdate = 2007-06-05 |publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အောင်မြင်သော အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင့်မြင့် ပညာသင် တက္ကသိုလ် အများအပြား ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ထင်ရှားသော အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ကျောင်း ၂၀ တွင် အမေရိကန်မှ ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ် ၁၃ ခု သို့ ၁၅ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |title=QS World University Rankings |publisher=Topuniversities |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=3 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-2011/top-200.html |title=Top 200&amp;nbsp;– The Times Higher Education World University Rankings 2010–2011 |publisher=Timeshighereducation.co.uk |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ဒေသခံ ကွန်မျူနတီ ကောလိပ်များလည်း ရှိပြီး ဝင်ခွင့်ရရန် ပိုမိုလွယ်ကူ၍ ပညာသင်ကြားသည့် ကာလ ပိုမို တိုတောင်းကာ ကျောင်းလခလည်း ပို၍ ဈေးနည်းသည်။ ၂၅ နှစ်နှင့် အထက်ရှိသော အမေရိကန်နိုင်ငံသားများတွင် ၈၄.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အထက်တန်းပညာရေး အဆင့်ကို ပြီးဆုံးပြီး၊ ၅၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကောလိပ်ပညာရေး ရှိကာ၊ ၂၇.၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့ရပြီး ၉.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့လွန် ပညာရေး ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf|title=Educational Attainment in the United States: 2003|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate = 2006-08-01}}&lt;/ref&gt; အခြေခံ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;WF&quot; /&gt;&lt;ref&gt;For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America’s Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းကို ၀.၉၇ အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Human Development Indicators|year=2005|publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports|accessdate=2008-01-14|url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archivedate=20 June 2007}}&lt;/ref&gt;

=== ကျန်းမာရေး ===
[[File:Aerial view of Texas Medical Center.jpg|thumb|တက္ကဆပ် ကျန်းမာရေး ရုံးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျန်းမာရေးရုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm|title=2007 Facts &amp; Figures|accessdate=2008-11-07|publisher=Texas Medical Center|archivedate=23 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100623171812/http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၇၈.၄ နှစ်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၁ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၅၀ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html|title=Country Comparison: Life Expectancy at Birth|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=2 January 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102233121/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် တကမ္ဘာလုံး၌ အဆင့် ၁၁ ရှိခဲ့သော်လည်း အဝလွန်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကမ္ဘာ၏ အခြားသောနေရာများတွင် ကျန်းမာရေး တိုးတက်လာခြင်းတို့ကြောင့် အဆင့်လျော့ကျ သွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=MacAskill, Ewen|url=http://www.guardian.co.uk/world/2007/aug/13/usa.ewenmacaskill |title=US Tumbles Down the World Ratings List for Life Expectancy|date=2007-08-13 |work= Guardian|accessdate = 2007-08-15|location=London}}&lt;/ref&gt; ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အားလုံး၏ ၃ပုံ ၁ပုံမှာ အဝလွန်လျက် ရှိပြီး ကျန်ရှိသူများထဲမှ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ပုံမှန်ထက် ပို၍ ဝကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm |title=Prevalence of Overweight and Obesity Among Adults: United States, 2003–2004 |accessdate = 2007-06-05 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ရာစုနှစ်၏ နောက်ဆုံး ၄ပုံ ၁ ပုံအတွင်း အဝလွန်နှုန်းမှာ ၂ ဆမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများတွင် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | author= Schlosser, Eric | year = 2002 | title = Fast Food Nation | url= https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric | publisher = Perennial | location = New York| isbn = 0-06-093845-5 |page = [https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric/page/240 240] }}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဝလွန်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေသော [[ဆီးချိုအမျိုးအစား-၂]] ဖြစ်ပွားသူမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်များပြားလျက် ရှိကြောင်း သိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity|year=2005 |accessdate = 2007-06-17|work= [[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]]|publisher=American Heart Association}}&lt;/ref&gt; မွေးကင်းစ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၆.၀၆ ဦး ရှိသဖြင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအား နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၂ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၁၇၆ နေရာ၌ ရှိနေစေပြီး အနောက်ဥရောပ နိုင်ငံအားလုံးထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html|title=Country Comparison: Infant Mortality Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=7 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207062332/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် လည်းကောင်း၊ ဂျီဒီပီ၏ ရာခိုင်နှုန်းအနေနှင့် လည်းကောင်း အခြားနိုင်ငံများထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;''OECD Health Data 2000: A Comparative Analysis of 29 Countries'' [CD-ROM] (OECD: Paris, 2000). See also {{cite web|url=http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf|title=The U.S. Healthcare System: The Best in the World or Just the Most Expensive??year=2001|accessdate=2006-11-29|publisher=University of Maine|archivedate=18 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061118234952/http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf}}&lt;/ref&gt; [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးစနစ်အား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလျင်မြန်ဆုံး တုံ့ပြန်နိုင်သည့် နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ သော်လည်း အားလုံးပေါင်း အကျိုး သက်ရောက်နိုင်မှု အနေနှင့် အဆင့် ၃၇ သာလျှင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ဆိုင်သော အာမခံများကို အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများကဲ့သို့ အားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိသည် မဟုတ်ပေ။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိက အာမခံ မှ ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းသော ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုများကို ပေးချေခဲ့ပြီး၊ မိမိဘာသာ အိတ်ကပ် အတွင်းမှ စိုက်ထုတ် သုံးစွဲမှုမှာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိကာ၊ ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများမှ ၄၄ % မျှ ပေးချေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;CDC H&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/data/hus/hus06.pdf|title=Health, United States, 2006|accessdate = 2006-11-24 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၄၆.၆ သန်း သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၁၅.၉% မျှသော အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသဖြင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅.၄သန်းမျှ ပိုများသည်။ ထိုသို့ များပြား လာရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ အလုပ်ရှင်များက ကျန်းမာရေး အာမခံပေးမှု လျော့နည်းလာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;CBPP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=629|title=Poverty Remains Higher, and Median Income for Non-Elderly Is Lower, Than When Recession Hit Bottom: Poor Performance Unprecedented for Four-Year Recovery Period|publisher=Center for Budget and Policy Priorities|date =2006-09-01|accessdate = 2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသော ပြည်သူများနှင့် ကျန်းမာရေး အာမခံ မလုံလောက်သော ပြည်သူများနှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ အဓိက နိုင်ငံရေး ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Abelson, Reed|url=http://www.nytimes.com/2008/06/10/health/policy/10health.html|title=Ranks of Underinsured Are Rising, Study Finds|date= 2008-06-10|work=New York Times|accessdate=2008-10-25}} {{cite journal|author=Blewett, Lynn A. et al.|title=How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance|year= 2006|work=Medical Care Research and Review|volume=63|issue=6|pages=663–700|doi=10.1177/1077558706293634|journal=Medical Care Research and Review|pmid=17099121|month=Dec|first1=LA|first2=A|first3=TJ|issn=1077-5587}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် လေ့လာမှု အရ ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိမှုကြောင့် တစ်နှစ်လျှင် သေဆုံးရသော လူပေါင်း၏ ၄၅,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Park, Madison |url=http://www.cnn.com/2009/HEALTH/09/18/deaths.health.insurance/index.html?eref=rss_latest|title=45,000 American Deaths Associated with Lack of Insurance |publisher=CNN|date=2009-09-18|accessdate = 2009-10-01}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် မှ လူတိုင်းတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေရန် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|author=Fahrenthold, David A.|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401937.html|title= Mass. Bill Requires Health Coverage|date= 2006-04-05|work=Washington Post|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဥပဒေအရ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ လူတိုင်း အားလုံးနီးပါးတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေမည် ဖြစ်သည်။

== ရာဇဝတ်မှုနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ==
[[File:Ford Crown Victoria 1.JPG|thumb|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များက ဆောင်ရွက်သည်။ နယူးယောက်မြို့တော် ရဲဌာနသည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf|title=Local Police Departments, 2003|publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics|date=May 2006|accessdate=2011-12-07|archivedate=16 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716170620/http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များနှင့် မြို့ဝန်ဌာန (sheriff's departments) မှ ဆောင်ရွက်သည်။ ပြည်နယ်ရဲ အဖွဲ့မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဆောက်ရွက်ကြသည်။ အက်ဖ်ဘီအိုင် နှင့် ယူအက်စ် မာရှယ် ဆားဗစ် ကဲ့သို့သော ဖက်ဒရယ် အေဂျင်စီများမှာ ပိုမို အထူးပြုသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ကြသည်။ ဖက်ဒရယ် အဆင့်နှင့် ပြည်နယ်များတွင် တရားရေးဌာနများသည် သာတူညီမျှ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ ရာဇဝတ်မှု အများစုကို စီရင်လေ့ ရှိပြီး ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများမှ အချို့သော အမှုအခင်း အမျိုးအစားများကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည့်အပြင် ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ တက်လာသော အချို့သော အယူခံဝင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ကြသည်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကို ဖက်ဒရယ် ဥပဒေအရ တားဆီးထားသော်လည်း အချို့သော ပြည်နယ်များသည် မူးယစ်ဆေးဝါးကို တရားဝင် သုံးစွဲခွင့်ပြုသော ဥပဒေများကို ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပြဋ္ဌာန်းရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ဆေးလိပ်သောက်နိုင်သည့် အသက် ကန့်သတ်ချက်မှာ ၁၈ နှစ်ဖြစ်ပြီး အရက်သောက်နိုင်သည့် အသက်ကန့်သတ်ချက်မှာ ၂၁ နှစ် ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ပျမ်းမျှအဆင့်ထက် ပိုသော အကြမ်းဖက် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိပြီး သေနတ်ကိုင် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လူသတ်မှုများ များပြားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf|title=Eighth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems (2001–2002) |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |date = 2005-03-31|accessdate=2008-05-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူ ၁ သိန်းလျှင် လူသတ်မှု ၅ မှုမျှ ဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၀.၄% ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html|title=Murder|work=Crime in the United States 2009|publisher=FBI|month=September | year=2010|accessdate=2011-07-23}}&lt;/ref&gt; သေနတ်ကိုင်ဆောင်ခွင့် နှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ နိုင်ငံရေးအရ အငြင်းပွားမှု များပြားသော ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဝင် မှတ်တမ်းဖြင့် အကျဉ်းချမှု အများဆုံးနိုင်ငံ &lt;ref name=&quot;SP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf|title=New Incarceration Figures: Thirty-Three Consecutive Years of Growth|month=December|year=2006|accessdate=2007-06-10|publisher=Sentencing Project|archivedate=10 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160410214453/http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf}}&lt;/ref&gt; နှင့် အကျဉ်းသား ဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ&lt;ref&gt;{{cite web |author=Walmsley, Roy |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215935/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archivedate=28 June 2007 |title=World Prison Population List |year=2005 |accessdate=2007-10-19 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies }} For the latest data, see {{cite web|url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804061423/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archivedate=4 August 2007|title=Prison Brief for United States of America|date=2006-06-21|accessdate=2007-10-19|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}} For other estimates of the incarceration rate in China and North Korea see {{cite web|author=Adams, Cecil|url=http://www.straightdope.com/columns/read/2494/does-the-united-states-lead-the-world-in-prison-population|title=Does the United States Lead the World in Prison Population?|date=2004-02-06|accessdate=2007-10-11|publisher=The Straight Dope}}&lt;/ref&gt; ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစပိုင်းတွင် အကျဉ်းကျနေသူ ၂.၃ သန်းမျှ ရှိပြီး လူ၁၀၀ လျှင် ၁ ယောက်နှုန်းထက် ပိုများသည်။ လက်ရှိနှုန်းသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၇ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611192107/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archivedate=11 June 2007 |title=Incarceration Rate, 1980–2005 |year=2006 |accessdate=2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics }}&lt;/ref&gt; အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက်အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သော [[ပိုလန်နိုင်ငံ]]နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|title=World Prison Population List (8th edition)|year=2009|accessdate=2011-07-23|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726170615/http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|archivedate=26 July 2011}}&lt;/ref&gt; အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ၏ အကျဉ်းကျမှုနှုန်းမှာ လူဖြူများထက် ၆ ဆမျှ ပိုများပြီး စပိန်အနွယ်များထက် ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt; အကျဉ်းကျသူ ဤမျှ များပြားရခြင်းမှာ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အမိန့်ချမှတ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် သက်ဆိုင်သော ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;HRW&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.hrw.org/legacy/reports/2000/usa/Rcedrg00-05.htm |title=The Impact of the War on Drugs on U.S. Incarceration |month=May | year=2000 |accessdate = 2007-06-10 |publisher=Human Rights Watch}}&lt;/ref&gt;

အနောက်နိုင်ငံ အများစုတွင် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဖျက်သိမ်းပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ် ၃၄ခု တွင် အချို့သော အစိုးရ နှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ခွင့်ပြုထားသည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်မှ ၄ နှစ်ကြာမျှ ဆိုင်းငံ့ထားသော သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီးနောက်တွင် လူ ၁၀၀၀ ကျော်ကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007|title=Executions in the United States in 2007|accessdate=2007-06-15|publisher=Death Penalty Information Center|archivedate=7 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907020938/http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး သေဒဏ်ပေးမှု ရှိခဲ့ပြီး [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် [[ယီမင်နိုင်ငံ]] တို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.deathpenaltyinfo.org/death-penalty-international-perspective#interexec |title=Executions Around the World|accessdate = 2011-07-23|year=2010 |publisher=Death Penalty Information Center}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နယူးဂျာစီပြည်နယ်သည် ပထမဆုံး အနေနှင့် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၆ ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီး တွင် ပထမဆုံး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့သော ပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်မှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး [[အီလီနွိုင်းပြည်နယ်]]မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;QuinnSignsAbolition&quot;&gt;{{cite news|url=http://newsblogs.chicagotribune.com/clout_st/2011/03/quinn-signs-death-penalty-ban-commutes-15-death-row-sentences-to-life.html|title=Quinn Signs Death Penalty Ban, Commutes 15 Death Row Sentences to Life|date=2011-03-09|accessdate=2011-03-09|newspaper=[[Chicago Tribune]]}}&lt;/ref&gt;

== လူဦးရေပျံ့နှံ့ နေထိုင်မှု ==
[[File:Census-2000-Data-Top-US-Ancestries-by-County.svg|thumb|320px|ဒေသအလိုက် အများဆုံးသော လူမျိုးစုများ၊ ၂၀၀၀ ခုနှစ်]]
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 240px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | လူမျိုး (၂၀၁၀)&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;&gt;{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2011-03-29|archivedate=6 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706203009/http://2010.census.gov/2010census/data/}}&lt;/ref&gt;
|-
| လူဖြူ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၇၂.၄%
|-
| လူမည်း/ အာဖရိကန်-အမေရိကန် || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၂.၆%
|-
| အာရှသား || style=&quot;text-align: center;&quot; |၄.၈%
|-
| အမေရိကန် လူနီများနှင့် အလာစကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၉%
|-
| ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ နှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများ|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၂%
|-
| အခြား|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၆.၂%
|-
| လူမျိုး ၂ မျိုး နှင့် အထက်|| style=&quot;text-align: center;&quot; | ၂.၉%
|-
| ဟစ်စပန်းနစ်/ လက်တီနို (''of any race'') || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၆.၃%
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရို၏ ခန့်မှန်းမှုအရ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ လူဦးရေကို ၃၁၃,၅၁၂,၀၀၀ ဦး ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး တရားမဝင် ဝင်ရောက်နေထိုင်သူ ၁၁.၂ သန်းကိုပါ ထည့်တွက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| author = Camarota, Steven A., and Karen Jensenius| title = Homeward Bound: Recent Immigration Enforcement and the Decline in the Illegal Alien Population| month = July| year = 2008| publisher = Center for Immigration Studies| accessdate = 2008-08-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080809030605/http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| archivedate = 9 August 2008}}&lt;/ref&gt; ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် လူဦးရေ ၇၆ သန်းမျှသာ ရှိသော်လည်း ၂၀ ရာစုအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၄ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2005pubs/06statab/pop.pdf |format=PDF|title=Statistical Abstract of the United States |publisher=[[United States Census Bureau]]}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် လူဦးရေ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အဓိက စက်မှုဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံးရှိသော တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;PRC&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|title=Executive Summary: A Population Perspective of the United States|publisher=Population Resource Center|month=May|year=2000|accessdate=2007-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604165856/http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|archivedate=4 June 2007}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၁၃.၈၂ သာရှိပြီး ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ မွေးဖွားမှုနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသော်လည်း လူဦးရေ တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ အကောင်းဘက်တွင် ရှိပြီး ၁% မျှ ရှိကာ အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံ အတော်များများထက် သိသိသာသာ ပို၍ များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html|title=Rank Order—Birth Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|year=2009|accessdate=2009-10-11|archivedate=10 March 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6F0FiNNzQ?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ၁ သန်းခန့်အား အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ အဆင့် သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပြီး အများစုမှာ မိသားစု ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ပေါ်လစီဖြင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;LPR&quot;&gt;[http://www.dhs.gov/xlibrary/assets/statistics/publications/lpr_fr_2011.pdf “U.S. Legal Permanent Residents: 2011”]. [[Office of Immigration Statistics]] ''Annual Flow Report.''&lt;/ref&gt; မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး ပြောင်းရွှေ့လာရာ နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတို့သည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး လာရောက်ရာ နိုင်ငံများအဖြစ် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရှိနေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR07.shtm|title=Persons Obtaining Legal Permanent Resident Status by Region and Country of Birth: Fiscal Years 1998 to 2007 (Table 3)|publisher=U.S. Dept. of Homeland Security|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိပြီး လူဦးရေ ၁ သန်းကျော်သော မျိုးနွယ်ဆက် မတူညီသော မျိုးနွယ်စု ၃၁ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf|title=Ancestry 2000|publisher=U.S.Census Bureau|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-13}}&lt;/ref&gt; လူဖြူများမှာ အများဆုံး လူမျိုးဖြစ်ပြီး ဂျာမန်အမေရိကန်များ၊ အင်္ဂလိပ် အမေရိကန်များ နှင့် အိုင်းရစ်ရှ် အမေရိကန်များ ပါဝင်သဖြင့် နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော မျိုးနွယ်ဆက် အစုအဖွဲ့ ၄ ခုမှ ၃ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာဖရိကန် အမေရိကန်များမှာ နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစုအဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး မျိုးနွယ်ဆက် အစုများတွင် တတိယမြောက် အများဆုံး အစုအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာရှ အမေရိကန်များမှာ ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစု အဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစုဖြစ်သည်။ အာရှ အမေရိကန်များတွင် လူဦးရေ အများဆုံး လူမျိုး ၂ ခုမှာ တရုတ်-အမေရိကန် များနှင့် ဖိလစ်ပိုင်-အမေရိကန်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေတွင် ၅.၂ သန်းမှာ အင်ဒီးယန်း လူနီများနှင့် အလက်စကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ပြီး (၂.၉ သန်းမှာ ထိုလူမျိုးစု စင်စစ်များဖြစ်သည်။) ၁.၂ သန်းသော လူဦးရေမှာ ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦး နေထိုင်သူများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ (၀.၅ သန်းမှာ လူမျိုးစု စင်စစ် ဖြစ်သည်။)&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;&gt;{{cite web|author=Humes, Karen R., Nicholas A. Jones, and Roberto R. Ramirez|url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf|title=Overview of Race and Hispanic Origin: 2010| publisher = U.S. Census Bureau| date = March 2011| accessdate = 2011-03-29}}&lt;/ref&gt;သန်းခေါင် စာရင်းအတွင်း လူဦးရေ ၁၉ သန်းကျော်ကို အခြားလူမျိုးစုများဟု ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ထိုသူများမှာ အဓိက မျိုးနွယ်စုကြီး ငါးခု အတွင်း ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုနိုင်သူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt;

ဟစ်စပန်းနစ် နှင့် လာတီနို အမေရိကန်များ၏ လူဦးရေ တိုးပွားမှုမှာ အဓိက လူဦးရေ ပြောင်းလဲမှု ပင် ဖြစ်သည်။ ၅၀.၅ သန်းသော အမေရိကန်များမှာ ဟစ်စပန်းနစ် မှ ဆင်းသက်လာသူများဖြစ်ပြီး&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt; သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရိုမှာ တူညီသော မျိုးနွယ်စု လက္ခဏာများကို ဝေမျှ ပိုင်ဆိုင် ထားကြသည်ဟု ဆိုထားသည်။ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသော ဟစ်စပန်းနစ်- အမေရိကန်များမှာ မက္ကဆီကို မျိုးနွယ်ဆက်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=CB2007&gt;{{cite web | url = http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 | title = B03001. Hispanic or Latino Origin by Specific Origin | work = 2007 American Community Survey | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2008-09-26 | archivedate = 12 February 2020 | archiveurl = https://archive.today/20200212040125/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 }}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ဟစ်စပန်းနစ် ဦးရေမှာ ၄၃% မျှ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဦးရေမှာ ၄.၉%သာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;/&gt; ထိုတိုးတက်မှု၏ အများစုမှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေ၏ ၁၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် မွေးဖွားကြသူများ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ၅၄%မှာ လက်တင်အမေရိကတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Tables 41 and 42—Native and Foreign-Born Populations|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာလည်း အခြား သက်ဆိုင်သော အချက်တစ်ချက်ပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဟစ်စပန်းနစ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် သူမ၏ ဘဝသက်တမ်း တလျှောက်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၄ ဦးနှုန်း မွေးဖွားလေ့ ရှိပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူမည်း အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်း မွေးဖွားကာ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဖြူ အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်းသာ မွေးဖွားကြသည်။ (ပြန်လည် အစားထိုးနှုန်း ၂.၁ ဦးနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသည်။)&lt;ref&gt;{{cite web|author=Hamilton, Brady E., Joyce A. Martin, and Stephanie J. Ventura | url = http://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr60/nvsr60_02.pdf | title = Births: Preliminary Data for 2010 | work = National Vital Statistics Reports, Volume 60, Number 2 | publisher = U.S. Dept. of Health and Human Services|date=2011-11-17 | accessdate = 2012-04-16}}&lt;/ref&gt; လူနည်းစု လူမျိုးစု (သန်းခေါင်စာရင်း အဖွဲ့၏ အဆိုအရ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သူနှင့် လူဖြူမဟုတ်သော အခြားလူမျိုးစုများ) များ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၃၆.၃% ရှိပြီး&lt;ref&gt;[http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html US Census Bureau: &quot;U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120514153207/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html |date=14 May 2012 }} see custom table, 2nd worksheet&lt;/ref&gt; ကလေးသူငယ်များ၏ ၅၀% ခန့်မှာ အသက် ၁ နှစ်အောက်တွင် ရှိကာ&lt;ref&gt;{{cite news|author=El Nasser, Haya|url=http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1|title=Minority babies almost the majority|date=2011-08-24|work=USA TODAY|accessdate=2011-10-17|archivedate=18 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120418144917/http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၄၂ ခုနှစ်တွင် လူများစု လူမျိုးစု အဖြစ် ပြောင်းလဲရောက်ရှိလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822044429/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archivedate=22 August 2008|title=An Older and More Diverse Nation by Midcentury|publisher=U.S. Census Bureau|date=2008-08-14|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

၈၂% သော အမေရိကန်များသည် မြို့ပြများနှင့် မြို့ပြများ၏ ဆင်ခြေဖုံးများတွင် နေထိုင်ကြပြီး&lt;ref name=&quot;WF&quot;/&gt; ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ဝက်ခန့်မှာ လူဦးရေ ၅ သောင်းကျော်သော မြို့ကြီးများတွင် နေထိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en| title = United States—Urban/Rural and Inside/Outside Metropolitan Area (GCT-P1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000)| publisher = U.S. Census Bureau| date = 2000-04-01| accessdate = 2008-09-23| archivedate = 12 February 2020| archiveurl = https://archive.today/20200212044207/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၂၈၃ ခုမျှသော မြို့များတွင် လူဦးရေ ၁ သိန်းကျော်ရှိပြီး မြို့ကြီး ၉ ခုတွင် လူဦးရေ ၁ သန်းကျော် ရှိကာ [[နယူးယောက်မြို့]]၊[[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]]၊ [[ရှီကာဂိုမြို့]] နှင့် [[ဟူစတန်မြို့]] ကဲ့သို့သော ဂလိုဘယ်လ် စီးတီး ၄မြို့တွင် လူဦးရေ ၂ သန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstBigCities&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJk99?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 1: Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2008 Population: April 1, 2000 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau, Population Division | date = 2009-07-01 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ ၁ သန်း ကျော်သော မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ ၅၂ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstMSA&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJzkG?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 5. Estimates of Population Change for Metropolitan Statistical Areas and Rankings: July 1, 2007 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau | date = 2009-03-19 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; အလျှင်အမြန် တိုးတက်နေသော မက်ထရိုဧရိယာ ၅၀ ခုတွင် ၄၇ ခုမှာ နိုင်ငံ၏ တောင်ဘက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html|title=Raleigh and Austin are Fastest-Growing Metro Areas|publisher=U.S. Census Bureau|date=2009-03-19|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt; ဒါးလတ်စ်မြို့၊ ဟူစတန်မြို့၊ အတ္တလန္တာမြို့ နှင့် ဖီးနစ်မြို့ ၄မြို့သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း လူဦးရေ ၁သန်းကျော်မျှ တိုးပွားလာခဲ့သည်။&lt;ref name=PopEstMSA/&gt;
&lt;center&gt;{{အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အကြီးမားဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသများ}}&lt;/center&gt;
{{-}}
=== ဘာသာစကား ===
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 250px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
!colspan=&quot;2&quot;|ဘာသာစကား(၂၀၁၀)&lt;ref name=Lang&gt; &quot;Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010&quot;, American Community Survey, U.S. Census Bureau, in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.&lt;/ref&gt;
|-
|[[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ|အင်္ဂလိပ်]] (''တစ်မျိုးတည်း'')||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၂၂၉.၇ သန်း
|-
|[[စပိန်ဘာသာ|စပိန်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၃၇.၀သန်း 
|-
|[[တရုတ်ဘာသာ|တရုတ်]]||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၈ သန်း
|-
|[[ပြင်သစ်ဘာသာ|ပြင်သစ်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၁ သန်း
|-
| တာဂါးလော့||style=&quot;text-align: center;&quot;|၁.၆ သန်း
|-
|ဗီယက်နမ်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၄ သန်း
|-
|ကိုရီးယား||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|-
|ဂျာမန်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|}

အင်္ဂလိပ်စကား သည် လူအများသုံးကြသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ် မထားပေ။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသား အဖြစ်ပြောင်းလဲသည့် ဥပဒေတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို စံအဖြစ် သုံးသော ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၃၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း အသက် ၅ နှစ်နှင့် အထက်တို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသည်။ စပိန်ဘာသာ စကားကို လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းက အိမ်တွင် သုံးကြပြီး ဒုတိယ ဘာသာစကားတွင် သင်ကြားမှု အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Lang/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf| title = Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning| date = fall 2002| publisher = MLA| accessdate = 2006-10-16| archivedate = 3 August 2008| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080803020358/http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf}}&lt;/ref&gt; အချို့သော အမေရိကန် ဥပဒေပညာရှင်တို့က အင်္ဂလိပ်ကို နိုင်ငံတော် ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားမှုများ ဖြစ်ပြီး အနည်းဆုံး ပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် တရားဝင်ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref name=ILW&gt;{{cite web |author=Feder, Jody |url= http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title= English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=January 25, 2007 |publisher= Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate= June 19, 2007}}&lt;/ref&gt; ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တွင် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသုံး ဘာသာစကားနှင့် အင်္ဂလိပ်စကား ၂ ခုစလုံးသည် ပြည်နယ်ဥပဒေ အရ တရားဝင် ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html|title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4|publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau|date=1978-11-07|accessdate=2007-06-19|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html}}&lt;/ref&gt;

တရားဝင် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် စပိန်ဘာသာ အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း၊ လူဝီစီးယားနားပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကား အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book| author =Dicker, Susan J. | title = Languages in America: A Pluralist View | url =https://archive.org/details/languagesinameri00dick |year=2003|pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216], 220–25 | location =Clevedon, UK| publisher = Multilingual Matters|isbn=1-85359-651-5}}&lt;/ref&gt; [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] ကဲ့သို့သော အချို့ပြည်နယ်များတွင် တရားရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများ အပါအဝင် အချို့သော အစိုးရ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများကို စပိန်ဘာသာ ဖြင့်လည်း ပြန်ဆို ထုတ်ဝေရန် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30|title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6)|publisher=Legislative Counsel, State of California|accessdate=2007-12-17|archivedate=22 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30}} {{cite web|url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm|title=California Judicial Council Forms|publisher=Judicial Council, State of California|accessdate=2007-12-17}}&lt;/ref&gt; အင်္ဂလိပ်စကား မပြောသော ပြည်သူများ ရှိရာ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများတွင် အစိုးရဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ (အထူးသဖြင့် မဲပေးခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အချက်အလက်များ) ကို ထိုဒေသရှိ လူအများပြောသော ဘာသာစကားတို့ဖြင့် ပြန်ဆို ထုတ်ဝေလေ့ ရှိသည်။ အချို့သော အမေရိကန်ပိုင်း ကျွန်းများတွင် ဒေသခံဘာသာစကားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားနှင့် အတူ အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ အမေရိကန် ဆာမိုအာ နှင့် ဂူအမ်ကျွန်း တို့တွင် ဆာမိုအန် ဘာသာစကား နှင့် ချာမော်ရိုဘာသာစကားတို့ကို အသီးသီး အသိအမှတ်ပြုထားကြသည်။ မြောက်မာရီယာနာကျွန်းများတွင် ကာရိုလီနီးယန်း နှင့် ချာမိုရို ဘာသာစကားတို့ကို အသိအမှတ် ပြုထားသည်။ ပျူရီတို ရီကိုကျွန်းတွင် တရားဝင်ဘာသာစကားမှာ စပိန်ဘာသာ ဖြစ်သည်။

=== ကိုးကွယ်မှု ===
[[File:BrunswickWhiteChurch.jpg|thumb|upright| ပရက်စ်ဘီတေးရီးယန်း ဘုရားရှိခိုးကျောင်း တစ်ခု၊ အမေရိကန် အများစုကို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အဖြစ် တွေ့ရသည်။]]

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဘာသာတရား နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ် မနေသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ၏ ပထမအကြိမ် ပြင်ဆင်ချက်မှ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးထားပြီး ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် လေ့လာချက်အရ ၅၉% သော အမေရိကန်တို့မှ ဘာသာရေးသည် သူတို့ဘဝတွင် အလွန်အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် ပတ်သက်နေသည်ဟု ဖြေကြားခဲ့ပြီး အခြားသော ကြွယ်ဝချမ်းသာသော နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|title=Among Wealthy Nations...U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion| publisher=Pew Research Center|work=Pew Global Attitudes Project|date=2002-12-19|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ် စစ်တမ်းကောက်ယူချက် တစ်ခု အရ ၇၈.၄%သော အရွယ်ရောက်ပြီးသူတို့သည် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် အဖြစ် ခံယူထားကြောင်း သိရပြီး&lt;ref name=&quot;Pew&quot;&gt;{{cite web|url=http://religions.pewforum.org/pdf/affiliations-all-traditions.pdf|title=Religious Composition of the U.S.| publisher=Pew Forum on Religion &amp; Public Life|work=U.S. Religious Landscape Survey|year=2007|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၀ ခုနှစ်က ၈၆.၄% နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းသွားခြင်းဟု ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf|title=American Religious Identification Survey 2001|author=Kosmin, Barry A., Egon Mayer, and Ariela Kaysar|publisher=CUNY Graduate Center|date=2001-12-19|accessdate=2011-09-16|archivedate=16 July 2015|archiveurl=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf}}&lt;/ref&gt; ပရိုတက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင် ၅၁.၃% ရှိပြီး ရိုမန်ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် ၂၃.၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ထိုလေ့လာမှုမှ လူဦးရေ၏ ၂၆.၃%မှာ လူဖြူ အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ (ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းခွဲ) များ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေအများဆုံး အယူဝါဒ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; အခြား လေ့လာမှု တစ်ခုမှ လူမျိုးစု အားလုံးတွင် အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ ပေါင်း လူဦးရေ၏ ၃၀% မှ ၃၅% အထိ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuMoCD?url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archivedate=7 December 2009|author=Green, John C|title=The American Religious Landscape and Political Attitudes: A Baseline for 2004|publisher=University of Akron Ray C. Bliss Institute of Applied Politics|accessdate=2007-06-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် မဟုတ်သော အခြားဘာသာဝင်များမှာ ၄.၇% ရှိပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၃.၃% မှ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt; ခရစ်ယာန် မဟုတ်သော ဘာသာတရားများထဲမှ ကိုးကွယ်မှုများသော ဘာသာများမှာ [[ရဟူဒီဘာသာ]] (၁.၇%)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] (၀.၇%)၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] (၀.၆%)၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] (၀.၄%) နှင့် ယူနီတေးရီးယန်း ယူနီဗာဆယ် ဝါဒီ (၀.၃%) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; ထိုစစ်တမ်းမှပင် သိရသည်မှာ ၁၆.၁% သော အမေရိကန်တို့သည် မည်သည့်ဘုရားမှ ရှိသည်ဟု မယုံကြည်သူ၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီ သို့မဟုတ် အရှင်းဆုံးပြောရလျှင် ဘာသာမဲ့များဟု ခံယူကြပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၈.၂% မှ တိုးမြင့်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt;

=== မိသားစု ပုံစံ ===

၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၁၈နှစ်နှင့် အထက် အမေရိကန်များထဲတွင် အိမ်ထောင်ရှိသူ ၅၈%၊ အိမ်ထောင်ဖက် သေဆုံးသွားသူ ၆%၊ ကွာရှင်းပြတ်စဲထားသူ ၁၀% နှင့် တစ်ခါမျှ လက်မထပ်ရသေးသူ ၂၅% ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; အမျိုးသမီး အများစုသည် အိမ်ပြင်ပတွင် အလုပ်လုပ်ကြပြီး အများစုမှာ ဘွဲ့ရရှိထားသူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archivedate=9 June 2007 |title=Women's Advances in Education |publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy |year=2006 |accessdate=2007-06-06 }}&lt;/ref&gt;

လိင်တူခြင်း လက်ထပ်ခြင်းမှာ နိုင်ငံရေး အရ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် လိင်တူအချင်းချင်း လက်ထပ်ခြင်း မဟုတ်သော်လည်း ဥပဒေအရ ပေါင်းစည်းနေထိုင်ခြင်း နှင့် လက်မထပ်ဘဲ အတူတကွ နေထိုင်ခြင်းတို့ကို လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းအစား ခွင့်ပြုထားသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ အချို့သော ပြည်နယ်များသည် တရားစွဲဆိုမှုများနှင့် ဥပဒေပြုမှုများကြောင့် ယောက်ျားချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို ဥပဒေနှင့် အညီ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဖက်ဒရယ် အစိုးရ နှင့် ပြည်နယ် အများစုတွင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ယောက်ျားနှင့် မိန်းမ ပေါင်းစည်းခြင်းဟုသာ သတ်မှတ်ထားခြင်းနှင့် လိင်တူချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင် တားမြစ်ထားခြင်းများ ရှိသည်။ ထိုကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ လူအများစု၏ အယူအဆမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက အများစုက ဆန့်ကျင်ကြသော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စာရင်းဇယားအရ မတင်မကျ ဖြစ်နေသော ကိစ္စအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gallup.com/poll/147662/First-Time-Majority-Americans-Favor-Legal-Gay-Marriage.aspx |title=For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage |publisher=Gallup.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt;

ဆယ်ကျော်သက်များ ကိုယ်ဝန်ရရှိမှုမှာ အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ လျှင် ၇၉.၈ ဦးမျှ ဖြစ်ပြီး အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် အများဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_tee_bir_rat-people-teenage-birth-rate |title=Teenage birth rate statistics&amp;nbsp;– countries compared&amp;nbsp;– NationMaster People |publisher=Nationmaster.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ယခင်က ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စကို ပြည်နယ်အလိုက် ဆုံးဖြတ်ခွင့် ပေးထားသော်လည်း ၁၉၇၃ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ အစပြု၍ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စမှာ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်နေခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည့်တိုင်အောင်ပင် အများပြည်သူ၏ အယူအဆမှာ အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြား နေခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်း အတွက် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးကို တားမြစ်ထားခြင်း၊ နှောင်းမှ ဖျက်ချခြင်းကို ကန့်သတ်ထားခြင်း၊ အရွယ်မရောက်သေးသူများ အတွက် မိဘအား အသိပေးရန် လိုအပ်ခြင်း နှင့် မဖျက်ချမီ အချိန်ကာလ တစ်ခု စောင့်ဆိုင်းရန် ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းတို့ ရှိသည်။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှုန်းမှာ ကျဆင်းလာသော်လည်း အချိုးအစား အရ ကလေး ၁၀၀၀ လျှင် ၂၄၁ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေပြီး ၁၅ နှစ်မှ ၄၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ တွင် ၁၅ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေသဖြင့် အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များပြားနေသေးသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm|author=Strauss, Lilo T., et al.|title=Abortion Surveillance—United States, 2003|accessdate = 2007-06-17 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health|work=MMWR|date=2006-11-24}}&lt;/ref&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:Liberty-statue-from-below.jpg|right|thumb|[[လစ်ဘာတီ ရုပ်တု]] အား တကမ္ဘာလုံးမှ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ် အဖြစ်နှင့် လွတ်လပ်မှု၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် အခွင့်အလမ်းတို့၏ ဝိဉာဏ အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| title = Statue of Liberty| work=World Heritage| publisher=UNESCO| url = http://whc.unesco.org/en/list/307| accessdate = 2011–10–20}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လူမျိုးစု၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တန်ဖိုးထားမှု အမျိုးမျိုးအစားစားတို့ တည်ရှိရာ နိုင်ငံဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Society in Focus&quot;&gt;Thompson, William, and Joseph Hickey (2005). ''Society in Focus''. Boston: Pearson. ISBN 0-205-41365-X.&lt;/ref&gt; လူနီ များနှင့် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသားများမှ လွဲလျှင် အခြားသော အမေရိကန် အားလုံး နှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်များမှာ လွန်ခဲ့သော ၅ ရာစု အတွင်းက အမေရိကန်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Fiorina, Morris P., and Paul E. Peterson (2000). ''The New American Democracy''. London: Longman, p. 97. ISBN 0-321-07058-5.&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ အဓိက ယဉ်ကျေးမှုမှာ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတို့ ထံမှ ဆင်းသက်လာသော အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု ဖြစ်ပြီး အာဖရိကမှ ကျွန်များ ယူဆောင်လာသည့် ယဉ်ကျေးမှု ကဲ့သို့သော အခြားယဉ်ကျေးမှုများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;Holloway, Joseph E. (2005). ''Africanisms in American Culture'', 2d ed. Bloomington: Indiana University Press, pp. 18–38. ISBN 0-253-34479-4. Johnson, Fern L. (1999). ''Speaking Culturally: Language Diversity in the United States''. Thousand Oaks, Calif., London, and New Delhi: Sage, p. 116. ISBN 0-8039-5912-5.&lt;/ref&gt; လတ်တလော အာရှမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများနှင့် အထူးသဖြင့် လက်တင်အမေရိကမှ ပြောင်းလဲလာသော သူတို့ထံမှ ယဉ်ကျေးမှုများ ထပ်မံ ရောစွက်လိုက်သဖြင့် လက်ရှိယဉ်ကျေးမှု အခြေအနေတို့ကို ဟင်းအိုးထဲတွင် ရောမွှေထားသကဲ့သို့ ရှိသော ယဉ်ကျေးမှုဟု ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသလို ပြောင်းရွှေ့လာသူများနှင့် သူတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းကြသဖြင့် အသုပ်ပန်းကန်ကဲ့သို့ တသီးတခြား ယဉ်ကျေးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသော ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်း ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသည်။

အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်သီးတစ်သန့် အဖြစ်ဆုံး ယဉ်ကျေးမှုဟု မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.clearlycultural.com/geert-hofstede-cultural-dimensions/individualism/|title=Individualism| publisher = Clearly Cultural|accessdate=2009-02-28}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် အိပ်မက် သို့မဟုတ် အမေရိကန်တို့သည် လူမှုအဆင့်အတန်း အမြင့်ဆုံး အထိ မြင့်တက်လာနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းရှိသည် ဟူသည့် အယူအဆမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ချင်သူ အများစုကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.oecd.org/dataoecd/2/7/45002641.pdf|title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries|publisher=OECD|work=Economic Policy Reforms: Going for Growth|year=2010|accessdate=2010-09-20}} {{cite web|url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|title=Intergenerational Mobility in Europe and North America|author=Blanden, Jo, Paul Gregg, and Stephen Malchin|publisher=Centre for Economic Performance|month=April|year=2005|accessdate=2006-08-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|archivedate=23 June 2006}}&lt;/ref&gt; အဓိက ယဉ်ကျေးမှုအရ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အဆင့်အတန်း ခွဲခြားမှု မရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်သော်လည်း&lt;ref&gt;{{cite book |last=Gutfield |first=Amon |year=2002 |title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience |publisher=Sussex Academic Press |location=Brighton and Portland |page=65 |isbn=1-903900-08-5}}&lt;/ref&gt; ပညာရှင်များက နိုင်ငံအတွင်း လူမှု အဆင့်အတန်းများ သိသိသာသာ ကွဲပြားသဖြင့် အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဘာသာစကား နှင့် တန်ဖိုးထားမှု တို့အပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိသည် ဆိုသည့် အချက်ကို ထုတ်နှုတ်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Zweig |first=Michael |year=2004 |title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |isbn=0-8014-8899-0}} {{cite web |url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&amp;_pageLabel=RecordDetails&amp;ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&amp;ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&amp;objectId=0900000b800472a5 |title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech |publisher=Education Resource Information Center |accessdate=2007-01-27}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူလတ်တန်းစား နှင့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အဆင့်အတန်း ရှိသူများမှ ခေတ်သစ် သာတူညီမျှ အမျိုးသမီးဝါဒ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝါဒ နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးမျိုးရှိသော ဝါဒ အစရှိသော ယနေ့လက်ရှိ လူမှုရေး လမ်းကြောင်းများကို အစပျိုးပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ehrenreich |first=Barbara |year=1989 |title=Fear of Falling, The Inner Life of the Middle Class |publisher=HarperCollins |location=New York |isbn=0-06-097333-1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်တို့၏ မိမိဘာသာ ရှုမြင်မှု၊ လူမှုရေး အမြင် နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များသည် ၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်သော အလုပ်အကိုင်နှင့် မကြုံစဖူး နီးစပ်နေလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Eichar |first=Douglas |year=1989 |title=Occupation and Class Consciousness in America |url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=0-313-26111-3}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များ အနေနှင့် လူမှုစီးပွားရေး ဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုများကို အလွန်တန်ဖိုးထားလေ့ ရှိသော်လည်း သူလိုငါလို လူသာမန် ဖြစ်ခြင်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် ကောင်းသည့် အချက်အဖြစ် ရှုမြင်လေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=O'Keefe |first=Kevin |year=2005 |title=The Average American |url=https://archive.org/details/averageamericant00okee |publisher=PublicAffairs |location=New York |isbn=1-58648-270-X}}&lt;/ref&gt;

=== ခေတ်စားသော မီဒီယာများ ===
[[File:PB050006.JPG|thumb|left|ဟောလိဝုဒ် ဆိုင်းဘုတ်]]
ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံးသော စီးပွားဖြစ် ရုပ်ရှင်ပြသမှုကို ၁၈၉၄ ခုနှစ်က နယူးယောက်မြို့တော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး သောမတ် အက်ဒီဆင် ၏ ကိုင်နက်တိုစကုပ် ခေါ် ရုပ်ရှင်ပြစက်ကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ပထမဆုံးသော ရုပ်ရှင်ပွဲကို နယူးယောက် မြို့တော်တွင်ပင် ပြသခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အသံထွက် ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်မှုတွင် ရှေ့ပြေးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုနှစ် အစောပိုင်းမှစ၍ အမေရိကန် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ဟောလိဝုဒ် တွင်သာ အများအားဖြင့် အခြေပြုခဲ့သည်။ ဒါရိုက်တာ ဒီ ဒဗလျူ ဂရစ်ဖစ်သည် ရုပ်ရှင်ဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများကို တီထွင်ရာတွင် အဓိက ဖြစ်ခဲ့ပြီး အော်လ်ဆန် ဝဲလ် ရိုက်ကူးသည် စီတီဇင် ကိန်း (၁၉၄၁) ဆိုသော ရုပ်ရှင်မှာ အချိန်တိုင်းအတွက် အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)]. Filmsite.org; [http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html ''Sight and Sound'' Top Ten Poll 2002]. BFI. Retrieved on 2007-06-19.&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဝိန်း နှင့် [[မာရီလင်မွန်ရိုး]] တို့သည် အလွန်နာမည်ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး ထုတ်လုပ်သူနှင့် စွန့်ဦးတီထွင်သူ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဝေါ့သ် ဒစ်စနေး သည် ကာတွန်းကား နှင့် ရုပ်ရှင်ရောင်းဝယ်ရေး တွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူ တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟောလိဝုဒ်မှာ အဓိက ရုပ်ရုင် စတူဒီယိုများသည် စတားဝါး (၁၉၇၇) နှင့် တိုက်တန်းနစ် (၁၉၉၇) အစရှိသော စီးပွားရေး အရ အကျိုးအမြတ် အများဆုံး ရုပ်ရှင်များကို ထုတ်လုပ် ရိုက်ကူးခဲ့ကြပြီး ဟောလိဝုဒ်မှ ထွက်ရှိသော ရုပ်ရှင်များမှာ ကမ္ဘာ့ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းတွင် ယနေ့တိုင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unesco.org/bpi/eng/unescopress/2000/00-120e.shtml |title=World Culture Report 2000 Calls for Preservation of Intangible Cultural Heritage |date=2000-11-17 |publisher=UNESCO |accessdate=2007-09-14 }} {{cite web |url=http://www1.worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017111347/http://worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archivedate=17 October 2007 |title=Summary: Does Globalization Thwart Cultural Diversity? |publisher=World Bank Group |accessdate=2007-09-14 }}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တယ်လီဗွီးရှင်း အကြည့်ဆုံးသော လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/med_tel_vie-media-television-viewing |title=Media Statistics &gt; Television Viewing by Country |publisher=NationMaster |accessdate=2007-06-03}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း ကြည့်သော အချိန်မှာ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှ တစ်နေ့ ၅ နာရီနှုန်း အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1005003 |title=Broadband and Media Consumption |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate=2007-06-10}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း လွှင့်ထုတ်သော အဓိက ကွန်ယက် ၄ ခုစလုံးမှာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ရေဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများကိုလည်း နားထောင်လေ့ ရှိပြီး အများအားဖြင့် စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများကို နားထောင်လေ့ ရှိကာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ၂ နာရီခွဲနှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 |title=TV Fans Spill into Web Sites |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate = 2007-06-10}}&lt;/ref&gt; ဝက်ဘ်ပေါ်တယ်များနှင့် ရှာဖွေသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှ လွဲလျှင် ခေတ်အစားဆုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှာ [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်]]၊ [[ယူကျု(ဘ်)]]၊ [[ဝီကီပီးဒီးယား]]၊ ဘလော့ဂါ၊ အီးဘေး နှင့် ခရိတ်ခ်လစ် (Craigslist) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;alexa-topsitesus&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US |title=Top Sites in United States |year=2010 |publisher=Alexa |accessdate=2010-03-27 |archivedate=9 April 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US }}&lt;/ref&gt;

စည်းချက်ကျပြီး လှပသော စာသားများပါဝင်သည့် အာဖရိကန်-အမေရိကန် ဂီတသည် အမေရိကန် ဂီတတစ်ခုလုံး အပေါ်တွင် နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ဥရောပ ရိုးရာဂီတမှ ကွဲပြားခြားနား သွားစေသည်။ ဖော့ခ် ဂီတ၏ အစိတ်အပိုင်းများမှ အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ခေတ်ဟောင်းဂီတဟု သိရှိနေကြသည့် ဘလူး ဂီတ စသည်တို့အား တကမ္ဘာလုံးရှိ ပရိသတ်တို့ နှစ်ခြိုက်အားပေးသော ဂီတအမျိုးအစားများ အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် လူးဝစ် အမ်းစထရောင်း နှင့် ဒျု အယ်လင်တန် အစရှိသူတို့က ဂျက်ဇ်ဂီတ ကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကျေးလက်ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၀ နှစ်များတွင် ရစ်သမ်နှင့် ဘလူး သို့ R&amp;B ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ [[ပရက်စလေ|အဲလ်ဗစ် ပရက်စလေ]] နှင့် ချပ်ခ် ဘယ်ရီတို့သည် ၁၉၅၀ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းများ အတွင်း ရော့ခ်အင်ရိုးဂီတကို ရှေးဦးဖန်တီးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ဘော့ပ် ဒိုင်လန်မှ ဖော့ခ် ဂီတကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရာမှ လူသိများ အထင်ရှားဆုံးသော တေးရေးဆရာ တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျိမ်းစ်ဘရောင်းမှ ဖန့်ခ်ဂီတ ဖန်တီးမှုများတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ လတ်တလော တီထွင်မှုများတွင် ဟစ်ဟော့ပ် ဂီတ နှင့် ဟောက်စ် ဂီတတို့ ပါဝင်သည်။ အမေရိကန် ပေါ့ပ်စတားများဖြစ်ကြသော ပရက်စလေ၊ [[မိုက်ကယ်လ် ဂျက်ဆင်]] နှင့် မက်ဒေါနား တို့သည် ကမ္ဘာကျော် အဆိုတော်များ အဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;Biddle, Julian (2001). ''What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America''. New York: Citadel, p. ix. ISBN 0-8065-2311-5.&lt;/ref&gt;

=== စာပေ၊ အတွေးအခေါ်နှင့် အနုပညာ ===
[[File:Kerouac by Palumbo.jpg|thumb|upright|၁၉၅၀ ခုနှစ်များမှ ထင်ရှားလာခဲ့သော ဘိမျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ အုပ်စုထဲမှ ထင်ရှားသော စာရေးဆရာ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျက် ကီရွက်]]

၁၈ ရာစုနှစ်နှင့် ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းကာလများက အမေရိကန် အနုပညာနှင့် စာပေတို့သည် ဥရောပမှ နည်းပေး လမ်းပြမှုများကို ခံယူခဲ့ကြသည်။ နသန်နီယယ် ဟော်သွန်း၊ အက်ဒ်ဂါ အယ်လန် ပိုး နှင့် ဟင်နရီ ဒေးဗစ် သောရိုး တို့က ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန် စာပေ၏ တသီးတခြား ထင်ရှားသောဟန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ ကြသည်။ မာ့ခ်တွန်း နှင့် ကဗျာဆရာ ဝေါ့သ် ဝှစ်တ်မန်း တို့မှာ ရာစုနှစ်၏ ဒုတိယပိုင်း တစ်ဝက်တွင် အဓိက အရေးပါသော ထင်ရှားသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အယ်မလီ ဒစ်ကင်ဆန် ကို သူမ အသက်ရှင်စဉ်ကာလက သိရှိသူ မရှိသလောက် နည်းသော်လည်း အခုအခါတွင် အမေရိကန်၏ မရှိမဖြစ် ကဗျာဆရာမ တစ်ဦး အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုလာကြသည်။&lt;ref&gt;[[Harold Bloom|Bloom, Harold]]. 1999. ''Emily Dickinson''. Broomall, PA: Chelsea House Publishers. p. 9. ISBN 0-7910-5106-4.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံနှင့် ဆိုင်သော အတွေ့အကြုံတို့၏ အခြေခံမြင်ကွင်းများ နှင့် ဇာတ်ကောင်စရိုက်များကို အသားပေး ရေးထားသော ဝတ္ထုများ ဖြစ်ကြသည့် ဟာမန်း မယ်လ်ဗေးလ် ၏ မော်ဘီဒစ်ခ် (၁၈၅၁)၊ မာ့ခ်တွန်း၏ ဟပ်ကယ်ဘယ်ရီ ဖင်န် ၏ စွန့်စားခန်းများ (၁၈၈၅)၊ အက်ဖ် စကော့ ဖစ်ဇ်ဂျာရဲလ် ၏ မဟာ ဂက်စဘီ (၁၉၂၅) အစရှိသော စာအုပ်တို့ကို အမေရိကန်၏ မဟာဝတ္ထုများ အဖြစ် ဂုဏ်ပြုခေါ်ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Buell, Lawrence|title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case |year= 2008|work=American Literary History|volume=20|issue=1–2|pages=132–155|doi=10.1093/alh/ajn005|journal=American Literary History|month=Spring/Summer|issn=0896-7148}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၁၂ ဦးတို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးရရှိခဲ့သူမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သော လူးဝီစ် ဂလက်ဒ် ဖြစ်သည်။ ဝီလီယမ် ဖော့သ်ကနာ နှင့် အားနတ်စ် ဟဲမင်းဝေးတို့အား မကြာခဏဆိုသလိုပင် ၂၀ ရာစု၏ လွှမ်းမိုးမှု အရှိဆုံး စာရေးဆရာများ အဖြစ် အမည်တပ် လေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;Quinn, Edward (2006). ''A Dictionary of Literary and Thematic Terms''. Infobase, p. 361. ISBN 0-8160-6243-9. Seed, David (2009). ''A Companion to Twentieth-Century United States Fiction''. Chichester, West Sussex: John Wiley and Sons, p. 76. ISBN 1-4051-4691-5. Meyers, Jeffrey (1999). ''Hemingway: A Biography''. New York: Da Capo, p. 139. ISBN 0-306-80890-0.&lt;/ref&gt; အနောက်တိုင်း ကောင်ဘွိုင်စာပေများနှင့် စုံထောက်ရာဇဝတ်မှုကို အခြေခံထားသော ဝတ္ထုများမှာ အမေရိကန်မှ စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ဘိ မျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ တစ်စုက ခေတ်သစ် စာပေ အရေးအသားများကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုအုပ်စုထဲတွင် ပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာများ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဘာ့တ်၊ သောမတ်စ် ပင်ချွန် နှင့် ဒွန် ဒယ်လီလို စသူတို့ ပါဝင်သည်။

သော်ရိုးနှင့် ရပ်ဖ် ဝေါ်လ်ဒို အီမာဆန် တို့ ဦးဆောင်သော အမေရိကန်တွေ့ကြုံလွန်ဝါဒီ (transcendentalists) များက ပထမဆုံး အမေရိကန် အတွေးအခေါ် ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် အပြီးတွင် ချားလ်စ် ဆန်ဒါ ပီးယားစ် မှ စတင်ပြီး ဝီလီယမ် ဂျိမ်းစ်နှင့် ဂျွန်ဒူဝီတို့က ဆက်ခံကာ လက်တွေ့ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ကို ဦးဆောင် ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အတွင်းတွင် နိုရမ် ချောင်စကီး၏ အယူဝါဒအပေါ်တွင် ဒဗလျူ ဗွီ ကွိုင်း နှင့် ရစ်ချက် ရော်တီတို့က ထပ်ဆင့်မွမ်းမံ ထားသည့် အတွေးအခေါ်များ ဖြစ်သည် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ အတွေးအခေါ် ပညာ (analytic philosophy) ကို အမေရိကန် ပညာရှင်တို့၏ ရှေ့မှောက်သို့ ဆောင်ယူလာခဲ့သည်။ ဂျွန်ရောလ် နှင့် ရောဘတ် နိုဇစ်ခ် တို့က နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်ပညာကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။

ရုပ်ပြအနုပညာများတွင် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ် အနုပညာကျောင်းသည် ဥရောပသားတို့၏ သဘာဝတ္တဗေဒ (naturalism ) ပေါ်တွင် မူတည် လှုပ်ရှားသည့် ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်း လှုပ်ရှားမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ သောမတ်စ် အီကင်၏ သရုပ်မှန် ပန်းချီများမှာ ယခုအခါတွင် အလွန်ထင်ရှားနေပြီ ဖြစ်သည်။ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် နယူးယောက် မြို့တွင် ပြသခဲ့သည့် အာမာရီ ပြပွဲ ဟုခေါ်သည့် ဥရောပ မော်ဒန်ပန်းချီပြပွဲမှ အများအား အံ့အား သင့်သွားစေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပန်းချီ၏ အခင်းအကျင်းကို ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။
&lt;ref&gt;Brown, Milton W. (1988 1963). ''The Story of the Armory Show''. New York: Abbeville. ISBN 0-89659-795-4.&lt;/ref&gt; ဂျော်ဂျီယာ အို ကိဖ်၊ မားစ်ဒန် ဟတ်တလေနှင့် အခြားသူတို့သည် အသစ်အဆန်း ပုံစံအသစ်များကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပါသော အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ကြသည့် ဂျက်ဆန် ပိုးလော့ခ် နှင့် ဝီလမ် ဒီ ကွန်းနင်း တို့၏ အက်ဘ်ဆထရက် အိတ်စပရက်ရှင်နစ်ဇင် ဝါဒ၊ အန်ဒီ ဝါဟိုး နှင့် ရွိုင်း လစ်တန်ရှတိန်းတို့၏ ပေါ့ပ်အတ် စသည်တို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်ပင် အများစု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ မော်ဒန်ဝါဒနှင့် ပို့စ်မော်ဒန်ဝါဒ ရေစီးကြောင်းများက အမေရိကန် ဗိသုကာပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသော ဖရန့်ခ် လွိုက် ရိုက်၊ ဖိလစ် ဂျွန်ဆင် နှင့် ဖရန့်ခ် ဂေရီ တို့အား ကျော်ကြားမှု ရရှိစေခဲ့သည်။


အမေရိကန်တွင် ပြဇာတ်နှင့် ပတ်သက်၍ အဓိက မြှင့်တင်ခဲ့သူမှာ ပြဇာတ်စီစဉ်သူ ပီ တီ ဘာနမ် ဖြစ်ပြီး ၁၈၄၁ ခုနှစ်တွင် မက်ဟက်တန် အောက်ပိုင်းတွင် ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦးများကို စတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၈၇၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဟယ်ရီဂန် နှင့် ဟတ် တို့က ထင်ရှားသော သီချင်းဖွဲ့ ဟာသပြဇာတ်များကို ထုတ်ဖော် တင်ဆက်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုတွင် ဘရော့ဒ်ဝေး၌ ခေတ်သစ် ဂီတပုံစံများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ဇာတ်ရုံမှ သီချင်းများကို ရေးသားသူ အိုက်ဗင် ဘာလင်၊ ကိုးလ် ပေါ်တာ၊ စတီဖင် ဆုံဟိမ်း တို့၏ သီချင်းများမှာ ပေါ့ပ်ဂီတ၏ စံနှုန်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြဇာတ်ရေးဆရာ ယူဂျင်း အို နေးလ်သည် ၁၉၃၆တွင် စာပေ ဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး အခြားပြဇာတ်နှင့် သက်ဆိုင်သူများထဲမှ ဆုရရှိကြသူများမှာ ပူလစ်ဇာဆု ရရှိခဲ့ကြသော တင်နက်ဆီ ဝီလီယမ်၊ အက်ဒဝပ် အယ်လ်ဘီး နှင့် အော်ဂတ်စ် ဝီလ်ဆင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။

ထိုအချိန်ထိုအခါက လူသိနည်းခဲ့သော်လည်း ၁၉၁၀ ခုနှစ်များမှ ချားလ်စ်အိုက်ဗ်၏ ရေးသားတက်ဆက်မှုများမှာ ဂန္ထဝင်ဆိုင်ရာ ဂီတတွင် အမေရိကန် တေးရေးဆရာ တစ်ယောက်၏ ပထမဆုံး အဓိက ပါဝင်ပတ်သက်မှု ပင် ဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်တီထွင်သူများ ဖြစ်ကြသည့် ဟင်နရီ ကိုဝဲလ် နှင့် ဂျွန်ကေ့ဂျ် တို့သည် ဂန္ထဝင်ဂီတ ဆိုင်ရာ တေးသွားများ ရေးဖွဲ့မှုအတွက် တမူထူးခြားသော အမေရိကန် နည်းလမ်းဖြင့် ချည်းကပ်မှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အာရွန် ကော့ပ်လန်းနှင့် ဂျော့ရှ် ဂါ့ရှ်ဝင်တို့က ခေတ်ပေါ်ဂီတနှင့် ဂန္ထဝင်ဂီတ အရောအနှောကို ဖန်တီး ခဲ့ကြသည်။ အကဆရာများ ဖြစ်ကြသည့် အစ်ဆာဒိုရာ ဒွန်ကန် နှင့် မာသာ ဂရေဟမ် တို့သည် ခေတ်ပေါ်အကကို ကူညီ တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ဂျော့ရှ် ဘလန်ချိုင်း နှင့် ဂျရုန်း ရော်ဘင်တို့မှာ ၂၀ ရာစု ဘဲလေး အက၏ ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ခေတ်ပေါ် အနုပညာဖြစ်သော ဓာတ်ပုံပညာတွင် အရေးပါခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်လှပြီ ဖြစ်သည်။ အဓိက နာမည်ကြီး ဓာတ်ပုံဆရာများတွင် အဲဖရက် စတေးဂလစ်၊ အက်ဒဝပ် စတိုင်းချန်း နှင့် အန်ဆယ် အဒမ် စသူတို့ ပါဝင်သည်။ သတင်းစာများမှ ဟာသကာတွန်းတိုများနှင့် ရုပ်ပြစာအုပ်များမှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ရုပ်ပြများထဲတွင် ထူးခြားသော အရည်အသွေးရှိသည်ဟု စံတင်ထိုက်သည့် မဟာ သူရဲကောင်း စူပါမင်းမှာ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ်တစ်ခုပင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | last=Daniels | first=Les | authorlink=Les Daniels | year=1998 | title=Superman: The Complete History | page=11 | edition=1st | publisher=[[Titan Books]] | isbn=1-85286-988-7 }}&lt;/ref&gt;

=== အစားအစာ ===
အမေရိကန်၏ အဓိကအစားအစာများမှာ အခြား အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တူညီသည်။ ဂျုံသည် အဓိက စားသုံးသည့် သီးနှံဖြစ်သည်။ လူနီများ နှင့် အစောပိုင်း ဥရောပ အခြေချ နေထိုင်သူများ စားသုံးကြသည့် ဟင်းလျာများတွင် ကြက်ဆင်သား၊ သမင်သား၊ အာလူး၊ ကန်းစွန်းဥ၊ ပြောင်းဖူး၊ မေပယ်လ်အရည် စသည့် အဆာပလာ အမျိုးမျိုးတို့ကို ထည့်သွင်း ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ဖြည်းဖြည်းချင်း ချက်ထားသော ဝက်သားနှင့် အမဲသား ဘာဘီကျူးများ၊ ကဏန်းကိတ်များ၊ အာလူးကြော် နှင့် ချော့ကလက် ချစ်ပ် ကွက်ကီး စသည်တို့မှာ အမေရိကန် အစားအစာ သီးသန့် ဖြစ်ကြသည်။ ဆိုးလ်ဖု ဟု ခေါ်ကြသော အာဖရိကကျွန်များ ချက်ပြုတ်လေ့ ရှိသော အစားအစာများမှာ တောင်ပိုင်းတွင် လူကြိုက်များပြီး အခြားသော ဒေသများမှ အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ ကြားတွင် လည်း တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ အစားအစာ နှစ်မျိုး သုံးမျိုးကို ပေါင်းစပ်ထားသော လူဝီစီးယားနား ခရီယိုး၊ ကေဂျွန် နှင့် တက်စ်- မက်စ် စသည်တို့မှာလည်း ဆိုင်ရာ ဒေသအသီးသီး အတွင်း ထင်ရှားသည်။

အမေရိကန်၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာ အစားအစာများဟု ခေါ်နိုင်သော ပန်းသီးမုန့်၊ ကြက်ကြော်၊ ပီဇာ၊ ဟမ်ဘာဂါ နှင့် ဟော့ဒေါ့စသည်တို့မှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူ အမျိုးမျိုး တို့၏ ဟင်းလျာများမှ ပြောင်းလဲ ရယူထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အာလူးကြော်၊ ဘာရီတို နှင့် တာကို အစရှိသော မက္ကဆီကန် ဟင်းလျာများ၊ ပတ်စတာ ဟင်းလျာများတို့သည် အီတလီ ဟင်းလျာများမှ ဆင်းသက်လာပြီး အများစု စားသုံးလျက် ရှိကြသည်။&lt;ref name=&quot;IFT&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003|author=Klapthor, James N. |title=What, When, and Where Americans Eat in 2003 |publisher=Newswise/Institute of Food Technologists |date=2003-08-23|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များသည် ကော်ဖီကို လက်ဖက်ရည်ထက် ပို၍ ကြိုက်ကြသည်။ အမေရိကန် စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းရှင်၏ အရောင်းမြှင့်တင်မှုများမှ တဆင့် လိမ္မော်ရည်နှင့် နွားနို့တို့သည် နေရာတိုင်းတွင် တွေ့ရသော နံနက်စာ သောက်စရာများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Smith, Andrew F. (2004). ''The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America''. New York: Oxford University Press, pp. 131–32. ISBN 0-19-515437-1. Levenstein, Harvey (2003). ''Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet''. Berkeley, Los Angeles, and London: University of California Press, pp. 154–55. ISBN 0-520-23439-1.&lt;/ref&gt;

ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော အမေရိကန်တို့၏ အမြန်အစားအစာ လုပ်ငန်းသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ကားပေါ်မှ မဆင်းဘဲ ဝယ်ယူနိုင်သော စနစ်ကို စတင် ခဲ့သည်။ အမြန်အစားအစာများကို စားသုံးကြခြင်းသည် ကျန်းမာရေး အတွက် စိုးရိမ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် အမေရိကန်တို့၏ ကယ်လိုရီ စားသုံးမှုမှာ ၂၄% မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;IFT&quot; /&gt; အမြန်အစားအစာ ဆိုင်များတွင် မကြာခဏ စားသုံးခြင်းသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ အရာရှိများက &quot;အမေရိကန်တို့၏ အဝလွန်နှုန်း ပျံနှံ့ခြင်း&quot;ဟု ခေါ်သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်ကို ဖြစ်ပွားစေသည်။&lt;ref&gt;Boslaugh, Sarah (2010). &quot;Obesity Epidemic&quot;, in ''Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices'', ed. Roger Chapman. Armonk, N.Y.: M. E. Sharpe, pp. 413–14. ISBN 978-0-7656-1761-3.&lt;/ref&gt; အလွန်ပင် ချိုလှသော အအေးများမှ အမေရိကန်တွင် လူကြိုက်များပြီး သကြားပါသော ဖျော်ရည်များသည် အမေရိကန်တို့အတွက် ကယ်လိုရီ စားသုံးမှု၏ ၉% နှုန်းခန့်မျှ နှင့် သက်ဆိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |publisher=American Heart Association |year=2005 |work=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |accessdate=2007-06-09 }} {{cite web |title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition |publisher=U.S. Dept. of Agriculture |url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |accessdate=2007-06-09 |archivedate=7 December 2009 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf }}&lt;/ref&gt;

=== အားကစား ===
[[File:Shea Smith-edit1.jpg|thumb| အမေရိကန် ဘောလုံး ကစားပွဲတွင် ဘောလုံးကိုသယ်ပြေးလာသော နောက်တန်းလူ တစ်ဦး]]
၁၉ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ အစပြု၍ ဘေ့စ်ဘောလ်ကို အမျိုးသား အားကစားနည်း တစ်ရပ်အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့သည်။ သို့သော် အချို့သော ဆန်းစစ်ချက်များအရ အမေရိကန် ဘောလုံးသည် ကြည့်ရှုသူ အများဆုံး အားကစားနည်း တစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Krane, David K.|title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|publisher=Harris Interactive|date=2002-10-30|accessdate=2007-09-14|archivedate=9 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337}} Maccambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. ISBN 0-375-50454-0.&lt;/ref&gt; ဘတ်စကက်ဘောနှင့် ရေခဲပြင် ဟော်ကီကစားနည်းတို့သည် အသင်းလိုက် အားကစားနည်းများတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် အားကစားနည်းများ အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ကောလိပ်ကျောင်းများ အတွင်း ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြသော အမေရိကန် ဘောလုံး နှင့် ဘတ်စကက်ဘော တို့သည် ပရိသတ် အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။ လက်ဝှေ့နှင့် မြင်းပြိုင်ပွဲတို့မှာ လူအများဆုံး ကြည့်ရှုကြသည့် တစ်ဦးချင်း ကစားနည်းများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |author=Cowen, Tyler, and Kevin Grier |title=What Would the End of Football Look Like??url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football|publisher=Grantland/ESPN|date=2012-02-09|accessdate=2012-02-12}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဂေါက်သီးကစားခြင်းနှင့် ကားပြိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ထိုကစားနည်းများ မှေးမှိန်လာခဲ့သည်။ ဘောလုံးကစားခြင်းကို လူငယ်များနှင့် အပျော်တမ်း အဆင့်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကစားကြသည်။ တင်းနစ်နှင့် အခြား ပြင်ပတွင် ကစားရသော ကစားနည်း အချို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။

အမေရိကန်တွင် ကစားနည်း အများစုမှာ ဥရောပကစားနည်းများမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဘော်လီဘော ကစားခြင်း၊ ဘုတ်စကိတ် စီးခြင်း၊ နှင်းလျှောစီးခြင်း နှင့် ချီးယားလိဒင်း တို့မှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ဘတ်စကတ်ဘောကို ကနေဒါနိုင်ငံဖွား ဂျိမ်းစ် နိုက်စမစ်က မက်ဆာချူးဆက်တွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ လာခရော့စ်နှင့် ရေလွှာစီးခြင်းတို့မှာ အမေရိကန် ရှေးဦးနေထိုင်သူနှင့် ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းသားထံမှ အနောက်တိုင်းသားများ ဆက်ခံရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အိုလံပစ် ကစားပွဲတော် ၈ ခုကို အမေရိကန်တွင် ကျင်းပခဲ့ဖူးသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တွင် ဆုတံဆိပ် ၂,၃၀၁ ခု ရရှိခဲ့ဖူးပြီး အခြားတိုင်းပြည် အားလုံးထက်များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1896–2004 | publisher = Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115108.html | accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Distribution of Medals—2008 Summer Games| publisher = Fact Monster|url=http://www.factmonster.com/sports/olympics/2008/distribution-medals-summer-games.html| accessdate=2008-09-02}}&lt;/ref&gt; ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကစားပွဲတွင်မူ ၂၅၃ ခု ရရှိခဲ့ပြီး ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ရရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ နော်ဝေနောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1924–2006|publisher=Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115207.html|accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Olympic Medals|publisher=Vancouver Organizing Committee|url=http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|accessdate=2010-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225190920/http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|archivedate=25 December 2010}} Norway is first.&lt;/ref&gt;

=== အတိုင်းအတာစနစ် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရိုးရာတိုင်းတာမှုများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းတို့တွင် ယခင်က ဗြိတိသျှ အင်ပီယီရယ်လ် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်ကြသော မိုင်၊ ကိုက် နှင့် ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် စသည်တို့ ပါသည်။ အမေရိကန်၏ ထူးခြားသော အတိုင်းအတာများမှာ ဂါလန် နှင့် ပိုင့် စသော ထုထည် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နိုင်ငံတကာ အတိုင်းအတာ စံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ကို မလိုက်နာသော နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံ တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]] တို့နှင့် အတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံ၊ ဆေးပညာ နှင့် အခြားသော စက်မှုဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် မက်ထရစ်စနစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုလာကြပြီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html|title=Appendix G: Weights and Measures|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=|accessdate=2010-04-01|archivedate=6 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110406124728/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html}}&lt;/ref&gt;

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== ရည်ညွှန်းချက်များ ==
{{reflist|2}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
[[Category:နေတိုး အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>dvdm1u3ifidt1h0dqc38m7pmpsrd4qq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3186</id>
    <revision>
      <id>752647</id>
      <parentid>749059</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T15:37:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42859" xml:space="preserve">
{{coord|24|N|90|E|type:country_region:BD|display=title}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ
| common_name            = ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ
| native_name            = {{ubl|{{native name|bn|গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ}}|''Gônoprojatontrī Bangladesh''}}
| image_flag             = Flag of Bangladesh.svg
| image_coat             = National emblem of Bangladesh.svg
| symbol_type            = Emblem
| other_symbol           = {{unbulleted list |[[File:Government Seal of Bangladesh.svg|100px|Seal of the Government of Bangladesh]]}}
| other_symbol_type      = [[:en:Government Seal of Bangladesh|ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်အစိုးရ တရားဝင်ရုံးတံဆိပ်]]
| national_anthem        = {{native phrase|bn|&quot;[[Amar Shonar Bangla]]&quot;|italics=off}}&lt;br /&gt;{{small|&quot;My Golden Bengal&quot;}}&lt;br /&gt;&lt;div style=&quot;display:inline-block;margin-top:0.4em;&quot;&gt;[[File:Amar Shonar Bangla instrumental.ogg|center]]&lt;/div&gt;{{center|'''March:''' &quot;[[Notuner Gaan]]&quot;&lt;br /&gt;{{small|&quot;The Song of Youth&quot;}}&lt;ref name=&quot;national march&quot;&gt;{{cite web|title=National Symbols→National march|website=Bangladesh Tourism Board|location=Bangladesh|publisher=Ministry of Civil Aviation &amp; Tourism|url=http://visitbangladesh.gov.bd/about-bangladesh/national-symbol/|quote=In 13 January 1972, the ministry of Bangladesh has adopted this song as a national marching song on its first meeting after the country's independence.|access-date=ဇူလိုင် ၁၀၊ ၂၀၂၁|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228040953/http://visitbangladesh.gov.bd/about-bangladesh/national-symbol/|archive-date=28 December 2016|url-status=dead|accessdate=23 November 2019|archivedate=28 December 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161228040953/http://visitbangladesh.gov.bd/about-bangladesh/national-symbol/}}&lt;/ref&gt;}}{{center|'''[[Slogan|National Slogan]]''': &quot;[[Joy Bangla]]&quot; &lt;br /&gt;{{small|&quot;Victory to Bengal&quot;}}&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://en.prothomalo.com/bangladesh/joy-bangla-to-be-national-slogan-hc|title='Joy Bangla' to be national slogan: HC|publisher= Daily Prothom Alo|date= 10 March 2020|access-date = 10 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bn2&quot;&gt;{{cite news|url= https://m.bdnews24.com/en/detail/bangladesh/1732865|title= HC orders govt to announce 'Joy Bangla' as national slogan in three months|publisher=bdnews24.com|date= March 10, 2020|access-date= ဇူလိုင် ၁၀၊ ၂၀၂၁}}&lt;/ref&gt;}}
| image_map              = Bangladesh (orthographic projection).svg
| map_caption            =
| map_width              = 220px
| capital                = [[ဒါကာမြို့]]
| coordinates            = {{Coord|23|45|50|N|90|23|20|E|type:city_region:BD|display=inline}}
| largest_city           = capital
| languages_type         = တရားဝင်ဘာသာစကား &lt;br /&gt; {{nowrap|{{nobold|နှင့် အမျိုးသားဘာသာစကား}}}}
| languages              = [[ဘင်္ဂါလီဘာသာစကား|ဘင်္ဂါလီ]]&lt;ref name=&quot;bdlaws.minlaw.gov.bd&quot;&gt;{{cite book|title=The Constitution of the People's Republic of Bangladesh|chapter=Article 3. The state language|chapter-url=http://bdlaws.minlaw.gov.bd/sections_detail.php?id=367&amp;sections_id=24550|website=bdlaws.minlaw.gov.bd|publisher=Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh|access-date=}}&lt;/ref&gt;
| languages2_type = ဒေသတွင်းဘာသာစကား
| languages2 = [[:en:Chittagonian language|စစ်တကောင်း]] • [[:en:Rangpuri language|ရင်္ဂပူရီ]] • [[:en:Sylheti language|ဆင်းဟတ်တီ]] • [[:en:Noakhailla language|နိုယာခါအီလာ]] • [[:my:သက္ကမဘာသာစကား|သက္ကမ]] • [[: my:ရခိုင်ဘာသာစကား|ရခိုင်]]
| religion               = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |၉၀.၄% အစ္စလာမ် ([[နိုင်ငံတော်ဘာသာ|တရားဝင်]])|၈.၅% ဟိန္ဒူ |၀.၆% ဗုဒ္ဓဘာသာ |၀.၄% ခရစ်ယာန်
|၀.၁% အခြား}}
| religion_year          = ၂၀၁၅&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/256513.pdf |publisher=US Department of State |title= Bangladesh 2015 International Religious Freedom Report |access-date=ဇူလိုင် ၁၀၊ ၂၀၂၁}}&lt;/ref&gt;
| ethnic_groups          = {{vunblist
 | ၉၈% ဘင်္ဂါလီ]
 | {{collapsible list
  |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;font-size:100%;
  |title= ၂% လူနည်းစု
  | [[:en:Chakma people|သက္ကမ]] | [[:en:Biharis in Bangladesh|ဘီဟာရီ]] | [[:en:Marma people|မရမာ]] | [[:en:Santhal people|ဆန္သာ]] | [[:en:Mru people (Mrucha)|မရူစာ]] | [[:en:Tanchangya people|တောင်စဉ်ညာ]] | [[:en:Bawm people|ဘာဝါမာ]] | [[:en:Tripuri people|တြိပူရီ]] | [[:en:Khumi people|ခူမီး]] | [[:my:ကူကီးလူမျိုး|ကူကီး]] | [[:en:Garo people|ဂါရို]] | [[:en:Bisnupriya Manipuri people|ဗီဿနိုးပီယ မဏိပူရ]]
     }}
}}
| ethnic_groups_year     = ၂၀၁၁&lt;ref name=&quot;বাংলাদেশকে জানুন&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.bangladesh.gov.bd/site/page/812d94a8-0376-4579-a8f1-a1f66fa5df5d/বাংলাদেশকে-জানুন |script-title=bn:জানুন |title=Bānlādēśakē jānuna |language=bn |trans-title=Discover Bangladesh |publisher=National Web Portal of Bangladesh |access-date=ဇူလိုင် ၁၀၊ ၂၀၂၁ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216093108/http://www.bangladesh.gov.bd/www.bangladesh.gov.bd/index6517.html?q=bn%2F%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%95%E0%A7%87-%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%A8 |archive-date=16 February 2015 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| demonym                = [[Bangladeshi]]
| government_type        = [[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]]&lt;br&gt;[[အသာစီးပါတီစနစ်|အသာစီးပါတီ]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]]&lt;br&gt;[[Constitution of Bangladesh|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]]
| leader_title1          = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]]
| leader_name1           = [[အဘာဒူ ဟာမစ်]]
| leader_title2          = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name2           = [[ရှိတ်ဟာဆီနာ]]
| leader_title3          = လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ
| leader_name3           = Shirin Sharmin Chaudhury
| leader_title4          = တရားသူကြီးချုပ်
| leader_name4           = Syed Mahmud Hossain
| legislature            = [[:en:Jatiya Sangsad|ဇာတိယ ရှန်ရှက်]]
| sovereignty_type       = &lt;div style=&quot;text-align: left;&quot;&gt;[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ]]မှ [[ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲ|လွတ်လပ်ရေးရရှိခြင်း]]&lt;/div&gt;
| established_event1     = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးနေ့|ကြေညာခဲ့]]
| established_date1      = ၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၆ ရက်
| established_event2     = V-Day
| established_date2      = ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်
| established_event3     = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]
| established_date3      = ၁၉၇၂ ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက် 
| area_km2               = ၁၄၈,၅၆၀&lt;ref name=&quot;bdarea&quot;&gt;{{cite web|title=South Asia :: Bangladesh — The World Factbook – Central Intelligence Agency|url=http://bbs.portal.gov.bd/sites/default/files/files/bbs.portal.gov.bd/page/6a40a397_6ef7_48a3_80b3_78b8d1223e3f/SVRS_Report_2018_29-05-2019(Final).pdf|access-date=7 July 2021|accessdate=10 July 2021|archivedate=10 January 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200110115455/http://bbs.portal.gov.bd/sites/default/files/files/bbs.portal.gov.bd/page/6a40a397_6ef7_48a3_80b3_78b8d1223e3f/SVRS_Report_2018_29-05-2019(Final).pdf}}&lt;/ref&gt; &lt;!--Don't change it, I couldn't find any BD gov website with the updated value but that doesn't changed the fact that BD got new water lands and its total area is increased from '147570sq km.'--&gt;
| area_rank              = ၉၂
| area_sq_mi             = ၅၇၃၅၉.၃၄

|area_label2 = ကုန်းမြေဧရိယာ
|area_data2 = ၁၃၀,၁၇၀ sq Km&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Bangladesh Geography 2020, CIA World Factbook|url=https://theodora.com/wfbcurrent/bangladesh/bangladesh_geography.html|access-date=17 December 2020|website=theodora.com}}&lt;/ref&gt;

|area_label3= ရေပြင်ဧရိယာ
|area_data3= ၁၈,၂၉၀ sq km&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;
| percent_water          = ၆.၄
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}}{{UN_Population|Bangladesh}}{{UN_Population|ref}}
| population_census      = ၁၄၉,၇၇၂,၃၆၄&lt;ref&gt;[http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx Data] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110904045106/http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx |date=4 September 2011}}. Census – Bangladesh Bureau of Statistics.&lt;/ref&gt;
| population_estimate_year = {{UN_Population|Year}}
| population_estimate_rank = ၈
| population_census_year = ၂၀၁၁
| population_census_rank = ၈
| population_density_km2 = ၁,၁၀၆
| population_density_sq_mi = ၂,၈၆၄.၅
| population_density_rank = ၇
| GDP_PPP                = {{increase}} $၉၆၆.၄၈၅ ဘီလီယံ&lt;ref name=&quot;IMFWEOBD&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=513,&amp;s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2016&amp;ey=2026&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2021 |website=[[အပြည်ပြည် ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] |access-date=6 April 2021}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_year           = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank           = ၃၁
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} $၅,၈၁၂&lt;ref name=&quot;IMFWEOBD&quot;/&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၁၃၀
| GDP_nominal            = {{increase}} $၃၅၂.၉၀၈ ဘီလီယံ&lt;ref name=&quot;IMFWEOBD&quot;/&gt;
| GDP_nominal_year       = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank       = ၃၇
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၂,၁၂၂&lt;ref name=&quot;IMFWEOBD&quot;/&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၁၄၉
| Gini                   = ၃၂.၄ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = ၂၀၁၆
| Gini_change            = &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| Gini_ref               = &lt;ref name=&quot;wb-gini&quot;&gt;{{cite web |url=https://knoema.com/atlas/Bangladesh/topics/Poverty/Income-Inequality/GINI-index |title=Gini Index |publisher=Knoema |access-date=ဇူလိုင် ၁၀၊ ၂၀၂၁ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130907061928/http://knoema.com/atlas/Bangladesh/topics/Poverty/Income-Inequality/GINI-index |archive-date=7 September 2013 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank              =
| HDI                    = ၀.၆၃၂ &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = ၂၀၁၉ &lt;!--Please use the year to which the HDI data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change             = increase &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;UNHDR&quot;&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/latest-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020|format=PDF}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank               = {{ordinal|133}}
| currency               = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တာကာ|တာကာ]] ({{lang|bn|৳}})
| currency_code          = BDT
| time_zone              = [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စံတော်ချိန်|BST]]
| utc_offset             = +6
| date_format            = dd-mm-yyyy CE
| drives_on              = ဘယ်
| calling_code           = [[ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၈၀]]
| cctld                  = [[.bd]]&lt;br /&gt;{{lang|bn|[[.bangla|.বাংলা]]}}
| official_website       = &lt;!-- do not add www.bangladesh.gov.bd – The article is about the country, not the government – from Template:Infobox country, &quot;do not use government website (e.g. usa.gov) for countries (e.g. United States) --&gt;
| area_magnitude         =
| footnote               =
| today                  =
|electricity=220 V AC 50 Hz}}
{{Contains special characters|Bengali}}

'''ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်''' ({{lang-bn | বাংলাদেশ|বাংলাদেশ }}၊ ''ဘင်္ဂလားနိုင်ငံ'' ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ) သည် တရားဝင်အမည် '''ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ''' ({{lang-bn | গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ}}) နှင့် တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံတခု ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် မြေအကျယ် စဉ်ရင် နံပါတ် ၉၂ ချိတ်သော်လည်း လူဦးရေ ၁၆၃ သန်းခန့် ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဋ္ဌမမြောက် လူအများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်နေသည်။ လူနေထူသော နိုင်ငံများအနက် တခုဖြစ်သည်။ အနောက်ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ အရှေ့တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]တို့နှင့် ထိစပ်နေပြီး ကျန်အပိုင်းများမှာ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်၏ ကမ်းခြေအဖြစ် ရှိသည်။

အကြီးဆုံးမြို့မှာ [[ဒါကာမြို့|ဒါကာ]]ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအကြီးဆုံးမှာ ဆိပ်ကမ်းမြို့ [[စစ်တကောင်းမြို့|စစ်တကောင်း]] ဖြစ်သည်။

လူဦးရေ၏ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘင်္ဂလားလူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂါလီမွတ်ဆလင်များသည် နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးထားနိုင်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထအကြီးဆုံး မွတ်ဆလင်အင်အားစု ဖြစ်လျက် ရှိသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော်လည်း မွတ်ဆလင်မဟုတ်ကလည်း လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ တပါတီ ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးပြီး ဝက်မင်စတာထုံးစံ အခြေခံဥပဒေသုံး သမ္မတစနစ်ကို ယူသည်။

နိုင်ငံကို တိုင်း ၈ ခု၊ ခရိုင် ၆၄ ခု ဖွဲ့ထားသည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တဦးချင်းဝင်ငွေ တရိပ်ရိပ်တက်နေသဖြင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်က လက်ညှိုးထိုးပြစရာ နမူနာကောင်း ဖြစ်လျက်ရှိသည်။ 

အရှင်မွေးနှုန်း တိုးခြင်း၊ လူဦးရေ ထိန်းခြင်း၊ သဘာဝဘေး ကယ်ဆယ်ခြင်း၊ အထည်အလိပ်မှ နိုင်ငံခြားငွေ ရှာခြင်း၊ အမျိုးသမီးကဏ္ဍ တိုးတက်စေခြင်း၊ အသေးစားချေးငွေလုပ်ငန်းဖြင့် ဆင်းရဲမှုလျော့ချခြင်းတို့ကို မှတ်ကျောက်တင်စဖွယ် အောင်အောင်မြင်မြင် လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။  

ရေရှည်ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြဿနာများမှာ [[ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်]]အရေး၊ အကြမ်းဖက်မှု၊ အဂတိလိုက်စားမှု၊ ဥတုဖောက်ပြန်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဘေးများ ဖြစ်သည်။

== အမည်ရင်းမြစ် ==

ဘင်္ဂလား ဟူသည့် ​ဝေါဟာရ၏ မူရင်းဇစ်မြစ်ကို မသိရ​သော်လည်း &quot;ဝင်္ဂ&quot; ဟူ​သော အမည်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဝင်္ဂ ဟူသည်မှာ ဂင်္ဂါမြစ်ဝကျွန်း​ပေါ်​ဒေသတွင် တည်ရှိခဲ့ဖူး​သော ​ရှေး​ဟောင်းနိုင်ငံ တစ်ခု၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလား​ဒေ့ရှ် ဟူသည့် အမည်မှ ဒေ့ရှ် ဟူသည့် စကားလုံးမှာ နိုင်ငံ၊နယ်​မြေဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် သက္ကတစကားလုံး deśa (ဒေၐ) မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့​ကြောင့် ဘင်္ဂလား​ဒေ့ရှ် ဟူသည်မှာ ဘင်္ဂလား​နိုင်ငံဟု အနက်အဓိပ္ပာယ် ထွက်ရှိ​လေသည်။

== သမိုင်း ==


== နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ ==


== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး ==
:''Main articles: [http://en.wikipedia.org/wiki/Foreign_relations_of_Bangladesh Foreign relations of Bangladesh] and [http://en.wikipedia.org/wiki/Bangladesh_Armed_Forces Bangladesh Armed Forces]''
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံအသီးသီးနှင့် အထူးသဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ၌ ကောင်းမွန်သောနိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ကြိုးပမ်းသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် [http://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations Commonwealth of Nations] နှင့်ကုလသမဂ္ဂ တို့၌ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့ပြီး နှစ်ကြိမ်တိုင် ၁၉၇၈-၁၉၇၉ နှင့် ၂၀၀၀-၂၀၀၁ ခုနှစ်များတွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေး ကောင်စီတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် တောင်အာရှနိုင်ငံများ ဖွံ့ဖြိုးမှုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော [http://en.wikipedia.org/wiki/South_Asian_Association_for_Regional_Cooperation South Asian Association for Regional Cooperation (SAARC)] တွင်အဓိကတည်ထောင်ဦးဆောင်သော နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သော ခုနှစ်ပိုင်းများတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမှုဝါဒသည် တောင်အာရှတွင်း ဒေသများနှင့်သာမက အခြားအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့်ပါစီးပွားရေး ပူးပေါင်းမှု လုပ်ကိုင်ရန် မျှော်မှန်းခဲ့သည်။

=== အိန္ဒိယ ===
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် အရေးကြီးဆုံးနှင့် ရှုပ်ထွေးသောသံတမန်အဆက်အဆံရှိသူမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ [http://en.wikipedia.org/wiki/India India]  ဖြစ်သည်။ သမိုင်းများအရသော်လည်းကောင်း ယဉ်ကျေးမှုအရသော်လည်းကောင်း အဆက်အဆံ ရှိခဲ့ပြီးဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားများကို ပါကစ္စတန်မှလွတ်မြောက်အောင် အိန္ဒိယ၏ ပါဝင်ခဲ့မှုကြောင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပိုမိုခိုင်မာလာခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှု များတွင်လည်းအရေးပါလာစေခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံကြားဆက်ဆံရေးသည် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Bangladesh%E2%80%93India_relations relationship with India]) လွတ်လက်ရေးတိုက်ပွဲ ([http://en.wikipedia.org/wiki/Bangladesh_Liberation_War Independence War]) နှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ကူညီမှုများကြောင့်အကောင်းမြင်မှုများဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ နှစ်ကာလအတန်ကြာသောအခါ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးသည် ကိစ္စအမျိုးမျိုးကြောင့် မတည်ငြိမ်ခဲ့ပေ။ အဓိကနှစ်နိုင်ငံ တင်းမာမှုဖြစ်သည်မှာ ဖရဖ်ခ ဆည် [http://en.wikipedia.org/wiki/Farakka_Barrage Farakka Dam] ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၅ တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နယ်နမိတ်နှင့် ၁၀.၃ မိုင်(၁၆.၆ ကီလိုမီတာ)အကွာ ဂန်းဂျီဇ် မြစ် [http://en.wikipedia.org/wiki/Ganges_River Ganges River]  ပေါ်တွင် ဆည် ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ဆည်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ လိုအပ်သောရေပမာဏ တို့ကို လမ်းလွဲသွားစေပြီး နိုင်ငံမှခံစားနေရသောသဘာ၀ဘေးအန္တရာယ်ကိုသာမက လူလုပ် 
ဘေးအန္တရာယ်ကိုတိုးလာစေသည်ဟုဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ ထောက်ပြခဲ့သည်။
&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;
သို့ဖြစ်ပင်စေကာမူ၊ နှစ်နိုင်ငံဒေသတွင်း လုံခြုံရေး၊ ၊ တောင်အာရှစီးပွားရေး ပှုပေါင်းလုပ်ကိုင်မှုများ အတွက် ကောင်းမွန်သောဆက်ဆံရေး ဖြစ်ပေါ်ရန် အရေးကြီးကြောင်း ရိပ်စားမိကြသည်။ ၂၀၀၉ တွင်၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့များသည် နိုင်ငံနယ်နမိတ် ဒေသများတွင် ပုန်းအောင်းနေသော အိန္ဒိယနိုင်ငံသား သောင်းကျန်းသူများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်နှိပ်ကွပ်ခဲ့ပြီး ခေါင်းဆောင်များကို 
ဖမ်းဆီးကာနိုင်ငံမှနှင်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ သည် နီပေါ ၊ ဘူတန် တို့နှင့်အတူ ဒေသတွင်းအဆက်အဆံရှိရေးနှင့် စီးပွားရေးပူပေါင်းလုပ်ဆောင်မှုများ ဖွံဖြိုးလာရန် 
သဘောတူထားခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအေ့ရှပိုင်း ပြည်နယ်များ သာမက နီပေါ ([http://en.wikipedia.org/wiki/Nepal Nepal]) နှင့် ဘူတန် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Bhutan Bhutan]) တို့ကလည်းပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏  ချီတဂုံ [http://en.wikipedia.org/wiki/Chittagong Chittagong] နှင့်  မွန်ဂ်လ [http://en.wikipedia.org/wiki/Mongla Mongla] ဆိပ်ကမ်းတို့ကို ဝင်ရောက် လိုကြသည်။

=== မြန်မာ ===
ဘင်္ဂလားသားတို့ နိုင်ငံခွဲသည့်အခါ ပထမဆုံး အသိအမှတ်ပြုသည့် နိုင်ငံများတွင် မြန်မာ ပါသည်။ ဒေသတွင်း အကျိုးအမြတ်များ၊ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်အရေး၊ စစ်အစိုးရအုပ်ချုပ်စဉ် သီးသန့်နေဝါဒများကြောင့် ဆက်ဆံရေး အေးသွားသည်။

၂၀၁၂ ခုတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ရှိ ကျွန်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ရေပိုင်နက်ကိစ္စ ဝိဝါဒဖြစ်ရပြီး နိုင်ငံတကာပင်လယ်ပြင်ဆိုင်ရာ အဆုံးအဖြတ်ခုံရုံးသို့ နှစ်ဖက်ဆိုင် ဖြေရှင်းရသည်။

၂၀၁၆-၁၇ ကာလများတွင် ရခိုင်ရှိ ရိုဟင်ဂျာ ၇၀၀၀၀၀ ခန့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ ဝင်လာရာ ကုလသမဂ္ဂသို့ အကြောင်းကြားရသည်။ ထိုအရေးကို ကုလသမဂ္ဂက တိုင်းရင်းသားဖျောက်ခြင်းဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသည်။

=== တရုတ် ===
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ([http://en.wikipedia.org/wiki/People%27s_Republic_of_China People's Republic of China]) နှင့် အလွန်နွေးထွေးသောဆက်ဆံရေးကို နှစ်သက်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် လွန်ခဲ့ပြီးသော ဆယ်စုနှစ်များတွင် စီးပွားရေးပူပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ နှစ်နိင်ငံကြား တိုးမြင့်ခဲ့သည်။၂၀၀၆-၂၀၀၇ ခုနှစ်များတွင် နှစ်နိင်ငံကြားကုန်သွယ်မှုသည် ၂၈.၅ % ထိတိုးတက်ခဲ့ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားတို့၏ အမျိုးမျိုးသော ကုန်ပစ္စည်းတို့သည် တရုတ်ဈေးကွက်တွင်အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် သဘောတူညီမှု ရရှိခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Military_of_Bangladesh Military of Bangladesh]) နှင့် လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် ([http://en.wikipedia.org/wiki/People%27s_Liberation_Army People's Liberation Army]) ပူးပေါင်းမှုမှာ စစ်တပ်ပှုးပေါင်းမှု သဘောတူညီမှု 
လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းနှင့် အတူ မြင့်တက်ခဲ့သည်၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ လက်နက်ငယ်သာမက တရုတ်နိုင်ငံလုပ် သေးငယ် မြန်ဆန်သော ဒုံးပစ်ရေယဉ် [http://en.wikipedia.org/wiki/Jianghu_class_frigate Type 053H1] ကဲ့သို့ ကြီးမားသော တိုက်ရေယဉ်များအထိ ဝယ်ယူခဲ့သည်။

=== အမေရိကန် ===
[[File:Hillarydipumoni.jpg|thumbnail|Foreign Minister of Bangladesh Dipu Moni and US Secretary of State Hillary Clinton at the State Department in 2011.]]
အမေရိကန်နိုင်ငံ([http://en.wikipedia.org/wiki/United_States United States]) သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အဓိက မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်ကတည်းက ယနေ့အထိ သန်း ၆၀၀၀ ကျော်ညီမျှသော ထောက်ပံ့မှုများ ပေးခဲ့သည်။ အမေရိကန်ကုမ္မဏီ များသည် ရှပ်ဖ်ဖရွမ် [http://en.wikipedia.org/wiki/Chevron Chevron] နှင့် ကိုနိုကိုဖီးလစ် [http://en.wikipedia.org/wiki/ConocoPhilips ConocoPhilips] တို့၏ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းများတွင် အဓိက ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများနှင့်အတူ အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ထွက်ကုန်များအတွက်လည်း အကြီးမားဆုံး ဈေးကွက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန် ဦးဆောင်သော ([http://en.wikipedia.org/wiki/Coalition_of_the_Gulf_War US-led coalition]) ၁၉၉၁ အတောအတွင်း ကူဝိတ် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Kuwait Kuwait]) လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲ၊ ဂန္တာရ မုန်တိုင်း စစ်ဆင်ရေး [http://en.wikipedia.org/wiki/1991_Gulf_War 1991 Gulf War] တွင်ပါဝင်ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန် ဦးဆောင်သော အာဖန်နစ်စတန် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Afghanistan Afghanistan]) ၏ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွင်ထောင်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ ၁၉၉၁ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆိုင်ဂလုံး [http://en.wikipedia.org/wiki/1991_Bangladesh_cyclone 1991 Bangladesh cyclone] နှင့် ဆိုင်ဂလုံး ဆီဒါ [http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Sidr Cyclone Sidr] ဝင်ရောက်မှုတို့အပါအဝင် လွန်စွာဆိုးရွားခဲ့သော အမျိုးမျိုးသော ရေလွှမ်းမှုများ နှင့် ဆိုင်းဂလုန်း ဝင်ရောက်ခဲ့မှုများ အတွက် ဘေးအန္တရာယ် ထိန်းချုပ်မှု နှင့် ဆေးဝါး နှင့် အစားသောက် ထောက်ပံ့မှုများတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

== စစ်အင်အား ==
၂၀၁၂ နှစ်တွင်၊ စစ်တပ်တောင့်တင်းမှုမှာ ကြည်းတပ် ၃၀၀,၀၀၀ နီးပါး၊ လေတပ် ၂၂,၀၀၀ နှင့် ရေတပ် ၁၉,၀၀၀ ရှိသည်။ ထို့အပြင် စစ်တပ်သည် ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် ကာကွယ်မှုအပိုင်းများအရ မြို့ပြအုပ်ချုပ်သူများကို ဘေးအန္တရာယ်မှကင်းလွတ်ရေး၊ နိုင်ငံ ဆူပူအုံကြွမှုတွင် ပြည်ထဲရေး လုံခြုံရေး အတွက် တာဝန်ယူပေးရသည်။ ယခုအချိန်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ဆင်နွဲနေသော စစ်ပွဲမရှိပေ။ သို့သော် ၁၉၉၁ခုနှစ် ဂန္တာရ မုန်တိုင်း စစ်ဆင်ရေး [http://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Desert_Storm Operation Desert Storm] တွင် စစ်သား ၂,၃၀၀ ပါဝင်ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး ကုလသမ္မဂ ငြိမ်းချမ်းရေးမှု ထိမ်းသိမ်းရေး အင်အားစု [http://en.wikipedia.org/wiki/UN_peacekeeping_forces UN peacekeeping forces] တွင် စစ်သား ၁၀,၇၃၆ ပါဝင် ထောက်ပံ့ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ပေါ်တွင် အရေအတွက် အများဆုံးပူးပေါင်းပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ မေလ၊ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် အဓိက စစ်တပ် ရွေ့ပြောင်းမှုများသည် ကွန်ဂို([http://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_Republic_of_Congo Democratic Republic of Congo]) ၊ လိုင်ဘီးရီးယား ၊ စူတန် ([http://en.wikipedia.org/wiki/Sudan Sudan]) ၊ တီမော-လပ်စ်တီ ([http://en.wikipedia.org/wiki/Timor-Leste Timor-Leste]) နှင့် ကုတ်တဘွား ([http://en.wikipedia.org/wiki/Cote_d%27Ivoire Côte d'Ivoire]) တို့တွင်ရှိခဲ့သည်။

== တိုင်း များ ==

=== ဘာရီဆယ် ===

=== စစ်တကောင်း ===

=== ဒါကာ ===

=== ခူနာ ===

=== မိုင်မန်ဆင်း ===

=== ရာရှာဟီ ===

=== ရန်ပူရ် ===

=== ဆေးဟက် ===

== ပထဝီနှင့် ရာသီဥတု ==

== သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ==
ယခင်ကရှိသော ဒါကာ (၁၉၅၅)၊ ရာရှာဟီ (၁၉၆၅) နှင့် စစ်တကောင်း (၁၉၆၇) တို့ရှိ အရှေ့ပါကစ္စတန် ဒေသဆိုင်ရာလက်တွေ့ခန်း ၃ ခုကို စုစည်းကာ ''ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သိပ္ပံနည်းနာနှင့် စက်မှုဆိုင်ရာ သုတေသနကောင်စီ'' ဟူ၍ ၁၉၇၃ ခုတွင် ထောင်သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ အာကာသအေဂျင်စီ ''ဆပါဆို'' (SPARRSO) ကို ၁၉၈၃ တွင် အမေရိကန်အကူအညီနှင့် စနိုင်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံး ဆက်သွယ်ရေးဂြိုဟ်တု '''ဘင်္ဂဘန္ဒူ-၁''' ကို အမေရိကန်ရှိ ဂြိုဟ်တုလွှင့်ရပ်မှတဆင့် အာကာသသို့ ပို့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အနုမြူစွမ်းအင် ကော်မရှင် သည် ဆဗာ (ဒါကာပြည်နယ်မှ မြို့တမြို့) ၌ သုတေသနရီရတ္တာတခုကို ထိန်းကျောင်းနေသည်။ ၂၀၁၅ ခုတွင် အိုင်တီလုပ်ငန်းများ အလုပ်ပို့ အခံရဆုံး နိုင်ငံစာရင်းတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့် ၂၆ ချိတ်သည်။

== လူဦးရေပြန့်နှံ့ နေထိုင်မှု ==


== အယူဘာသာများ ==

ဘင်္ဂလား​ဒေရှ့်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအ​ခြေခံဥပ​ဒေအရ နိုင်ငံသားတိုင်း လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိသည်။ 
နိုင်ငံ​တော်ဘာသာမှာ အစ္စလာမ်ဘာသာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံလူဦး​ရေ၏ ၉၀ရာခိုင်နှုန်းခန့်က ကိုးကွယ်ကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူအများစုမှာ ဘင်္ဂါလီလူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ ဒုတိယကိုးကွယ်မှု အများဆုံးဘာသာမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံလူဦး​ရေ၏ ၈.၅ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုးကွယ်ကြသည်။ တတိယကိုးကွယ်မှု အများဆုံးမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံလူဦး​ရေ၏ ၀.၇ ရာခိုင်နှုန်းသာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ အများစုမှာ ချက္ကမ၊ မရမာ၊ တန်ချန်းယာ၊ ရခိုင်၊ ဘရူဝါ စ​သော လူနည်းစု တိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်ကြပြီး စစ်တ​ကောင်းတိုင်း​ဒေသကြီးတွင် ​နေထိုင်ကြသည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာမှာ ကိုးကွယ်မှုအနည်းဆုံးဖြစ်ပြီး နိုင်ငံလူဦး​ရေ၏ ၀.၄ ရာခိုင်နှုန်းသာ ခရစ်ယာန်များ ဖြစ်ကြသည်။

== ယဉ်ကျေးမှု ==


== အားကစား ==


== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

* [[ဘင်္ဂလား​ဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]

== ရည်ညှန်းချက်များ ==
{{reflist}}

{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
{{stub}}
[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ဖွံ့ဖြိုးမှုအနိမ့်ဆုံး နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ| ]]</text>
      <sha1>bvandtx1q9yysqup0i8kvsohaf08e8x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3198</id>
    <revision>
      <id>752644</id>
      <parentid>752615</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T15:25:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="278320" xml:space="preserve">{{coord|16|N|108|E|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ
| common_name              = ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း             = {{native name|vi|Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa&lt;br&gt;Việt Nam}}
| ပုံ_အလံ = Flag of Vietnam.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Coat of arms of Vietnam.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = {{lang|vi|Độc lập – Tự do – Hạnh phúc|Độc lập – Tự do – Hạnh phúc}}&lt;br&gt;
 {{lang|my|&quot;လွတ်လပ်ရေး - လွတ်မြောက်ရေး - သုခ&quot;}}
| englishmotto=&quot;Independence – Liberty – Happiness&quot;
| နိုင်ငံတော်သီချင်း ={{lang|vi|[[Tiến Quân Ca]]}}&lt;br /&gt;{{small|({{lang-en|&quot;Army March&quot;}})}}&lt;div class=&quot;center&quot; style=&quot;margin-top:0.4em;&quot;&gt; &lt;/div&gt;
| ပုံ_နေရာ = {{Switcher|[[File:Vietnam (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|ကမ္ဘာလုံးတွင် ပြရန်|[[File:Location Vietnam ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|အာဆီယံတွင် ပြရန်|default=1}}
| map_caption              = {{map caption|location_color=အစိမ်း|region=[[အာဆီယံ]]|region_color=မီးခိုးရင့်|legend=Location Vietnam ASEAN.svg}}
| မြို့တော် = [[ဟနွိုင်းမြို့]]
| coordinates              = {{coord|21|2|N|105|51|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = [[ဟိုချီမင်းစီးတီး|ဟိုချီးမင်​ မြို့ကြီး]]&lt;br /&gt;{{coord|10|48|N|106|39|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = 
| languages_type           = အမျိုးသားဘာသာစကား
| languages                = [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]]{{#tag:ref|The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam states that Vietnamese language is the &quot;national language&quot;, rather than the &quot;official language&quot;; Vietnamese is the only language used in official documents and legal proceedings ''[[de facto]]''.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html#pKxAv0j1eAlwxQq9.97|title=The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|publisher=Vietnam News Agency|date=15 January 2014|access-date=13 June 2019|accessdate=30 October 2021|archivedate=1 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190501011011/https://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html#pKxAv0j1eAlwxQq9.97}}&lt;/ref&gt;|group=&quot;n&quot;}}
| ethnic_groups            = {{vunblist
  | ၈၅.၃၂% [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|ဗီယက်နမ်]]
  | ၁၄.၆၈% [[:en:List of ethnic groups in Vietnam|အခြား]]{{sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}}}}
| ethnic_groups_year       = ၂၀၁၉
| religion                 = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; 
|၇၃..၇% [[ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒ|ဘာသာမဲ့]] / [[:en:Vietnamese folk religion|ရိုးရာ]] 
|၁၄.၉% [[:en:Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] 
|၈.၅% [[:en:Christianity in Vietnam|ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] 
|၁.၅% [[:en:Hoahaoism|Hoahaoism]] 
|၁.၂% [[:en:Caodaism|Caodaism]]  
|၀.၂% [[:en:Religion in Vietnam|အခြား]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.state.gov/reports/2019-report-on-international-religious-freedom/vietnam/|title=2019 Report on International Religious Freedom: Vietnam|website=[[U.S. Department of State]]}}&lt;/ref&gt;}}
| religion_year            = ၂၀၁၉
| demonym                  = [[:en:Vietnamese people|Vietnamese]]
| government_type          = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[:en:Marxism–Leninism|မက်စ်-လီနင်ဝါဒ]] [[:en:One-party state|တပါတီ]] [[:en:Socialist state|ဆိုရှယ်လစ်]] [[သမ္မတနိုင်ငံ|သမ္မတနိုင်ငံစနစ်]]&lt;!-- The Constitution of Vietnam states that the country is a &quot;socialist republic&quot;. This is often regarded as being interchangeable with &quot;communist state&quot; by Western scholars, but legally and officially speaking it is not. --&gt;
| leader_title1            = [[:en:General Secretary of the Communist Party of Vietnam|အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး]]
| leader_name1             = Nguyễn Phú Trọng
| leader_title2            = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] 
| leader_name2             = [[ငုယင်စွမ်းဖု]]
| leader_title3            = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name3             = Phạm Minh Chính
| leader_title4            = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]]
| leader_name4             = Vương Đình Huệ
| legislature              = [[အမျိုးသားလွှတ်တော် (ဗီယက်နမ်)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]
| sovereignty_type         = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]]
| sovereignty_note         =
| established_event1       = [[:en:Ngô dynasty|ပထမ ဧကရာဇ်မင်းဆက်]]
| established_date1        = ၉၃၉
| established_event2       = [[French Colonial Empire|ပြင်သစ်]]ထံမှ [[:en:Proclamation of Independence of the Democratic Republic of Vietnam|လွတ်လပ်ရေးကြေညာခြင်း]]
| established_date2        = ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက် 
| established_event3       = [[:en:1954 Geneva Conference|ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်]]
| established_date3        = ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်
| established_event4       = [[:en:Fall of Saigon|ဆိုင်ဂုံမြို့ ကျဆုံးခြင်း]]
| established_date4        = ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် 
| established_event5       = ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း
| established_date5        = ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက် 
| established_event6       = [[:en:Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]
| established_date6        = ၂၀၁၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်{{#tag:ref|In effect since 1 January 2014.{{sfn|Constitution of Vietnam|2014}}|group=&quot;n&quot;}}
| area_km2                 = ၃၃၁,၆၉၉
| ဧရိယာအဆင့် = ၆၆
| area_sq_mi               = ၁၂၈,၀၆၉ 
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း             = ၆.၃၈
| population_census        = ၉၆,၂၀၈,၉၈၄{{sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}}
| population_census_year   = ၂၀၁၉
| population_census_rank   = ၁၅
| population_density_km2   = ၂၉၅.၀
| population_density_sq_mi = ၇၅၂
| population_density_rank  = ၂၉
| GDP_PPP                  = {{increase}} $၁,၀၄၇.၃၁၈  ဘီလီယံ{{sfn|International Monetary Fund}}
| GDP_PPP_year             = ၂၀၂၀
| GDP_PPP_rank             = ၂၃
| GDP_PPP_per_capita       = {{increase}} $၁၀,၇၅၅{{sfn|International Monetary Fund}}
| GDP_PPP_per_capita_rank  = ၁၀၆
| GDP_nominal              = {{increase}} $၃၄၀.၆၀၂ ဘီလီယံ{{sfn|International Monetary Fund}}
| GDP_nominal_year         = ၂၀၂၀
| GDP_nominal_rank         = ၃၅
| GDP_nominal_per_capita   = {{increase}} $၃,၄၉၈{{sfn|International Monetary Fund}}
| GDP_nominal_per_capita_rank                         = ၁၁၅
| Gini                     = ၃၅.၇ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year                = ၂၀၁၈
| Gini_change              = decrease
| Gini_ref                 = {{sfn|World Bank|2018c}}
| Gini_rank                =
| HDI                      = ၀.၇၀၄&lt;!--number only--&gt;
| HDI_year                 = ၂၀၁၉&lt;!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change               = increase&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                  =&lt;ref&gt;{{cite book |title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene |date=15 December 2020 |publisher= [[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-9-211-26442-5 |pages=343–346 |website=hdr.undp.org |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |access-date=15 December 2020 |archive-date=15 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank                 = ၁၁၇
| ဗဟိုဘဏ် = 
| ငွေ    = [[ဗီယက်နမ် ဒေါင်|ဒေါင်]] (₫)
| currency_code            = VND
| time_zone                = [[UTC+07:00|ဗီယက်နမ် စံ‌တော်ချိန်]]
| utc_offset               = +07:00
| utc_offset_DST           =
| time_zone_DST            =
| date_format              = dd/mm/yyyy
| electricity              =[[Mains electricity by country|220 V – 50 Hz]]
| drives_on                = ညာ
| calling_code             = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၄]]
| cctld                    = [[.vn]]
| today                    =
| အထိမ်းအမှတ်များ =ကြာပန်း,လယ်သမား​ဆောင်းခ​မောက်
}}
'''ဗီယက်နမ်''' ({{lang-en|Vietnam}}; {{IPAc-en|ˌ|v|iː|ə|t|ˈ|n|aː|m|audio=En-us-Vietnam.ogg}}; {{Lang-vi|Việt Nam}}) သို့ ရုံးသုံးအမည်အားဖြင့် ''ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ''သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရှိပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်၏ အရှေ့ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ ၉၇.၈ သန်း ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၆ ခုမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အာရှတွင် အဋ္ဌမမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် [[လောနိုင်ငံ]]၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်တွင် မလေးရှားနှင့် ခြားနားထားသော တောင်တရုတ်ပင်လယ်တို့က ဝိုင်းရံထားသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ ပေါင်းစည်းပြီးနောက် မြို့တော်မှာ [[ဟနွိုင်းမြို့]] ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ဗီယက်နမ်သည် တရုတ်မင်းဆက်၏ လက်အောက်ခံအဖြစ် ဘီစီ ၁၁၁ ခုနှစ်မှ အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ် အထိ နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော်မျှနေခဲ့ရသည်။ လွတ်လပ်သော ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ဘတ်ဒမ်မြစ် တိုက်ပွဲတွင် အောင်ပွဲခံပြီးနောက် အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် တော်ဝင်မင်းဆက် ပေါင်းများစွာတို့သည် အရှေ့တောင်အာရှ အတွင်းပိုင်းအထိ ပထဝီအနေအထားနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြန့်ကျက်မှုတို့ဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာခဲ့ကြသည်မှာ ၁၉ရာစုအလယ်ပိုင်း ပြင်သစ်တို့၏ ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းပိုက်ခြင်းမခံရမီ အချိန်အထိဖြစ်သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်များတွင် ဂျပန်တို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဗီယက်နမ်တို့သည် ပြင်သစ်တို့အား ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲမှစ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်တို့အား ဗီယက်နမ်မြေပေါ်မှ အပြီးတိုင် မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင်မူ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ် ဆိုသော နိုင်ငံရေး အရ ပြိုင်ဘက်များဖြစ်သည့် နိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံ အဖြစ် နှစ်ခြမ်းကွဲခဲ့သည်။ ထိုနှစ်ဖက်တို့၏ ပဋိပက္ခများသည် [[ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ]]တွင် အင်အားပြင်ထန်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ အနိုင်ရပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးခဲ့သည်။

ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ကွန်မြူနစ် အစိုးရ လက်အောက်တွင် ပေါင်းစည်းသွားခဲ့သော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေပြီး နိုင်ငံရေး အရ အထီးကျန် ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် အစိုးရမှ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုမှစ၍ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး နှင့် စတင်ပေါင်းစည်းခြင်း လမ်းစပေါ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;BBC2004&quot;&gt;{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm | publisher=BBC News | title=Vietnam's new-look economy | date=18 October 2004| accessdate=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် နိုင်ငံအားလုံးနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အဓိက စီးပွားရေး နိုင်ငံ ၁၁ နိုင်ငံထဲတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အဖော်ဆောင်နိုင်ဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|last=Weisenthal|first= Joe |url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1 |title=3G Countries |publisher=Business Insider |date=22 February 2011 |accessdate=6 August 2011}}&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့၏ အောင်မြင်သော စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့သို့ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံတကာ ဖရန်ကိုဖုန်းနီ နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့ဖူးသော သမိုင်းကြောင်းလည်း ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တစ်ပါတီ စနစ် ကျင့်သုံးပြီး ကွန်မြူနစ် စနစ်ကို လက်ခံကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

== အမည်ရင်းမြစ် ==

''ဗီယက်နမ်''ဆိုသောအမည်မှာ ''နမ်ဗီယက်''ဆိုသော အမည်မှ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုစကားလုံးအား ၂ရာစုတွင် အုပ်စိုးခဲ့သော ''ထရူးမင်းဆက်''လက်ထက်မှ စတင် သုံးနှုန်းခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Woods38&quot;&gt;{{harvnb|Woods|2002|page=38}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်ဆိုသော စကားလုံးမှာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့တွင် နေထိုင်သော ဘက်ရှ်ဗီယက် ဆိုသော လူမျိုးစု၏ နာမည်အတိုဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Yue-Hashimoto&quot;&gt;{{harvnb|Yue-Hashimoto|1972|page=1}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်ဆိုသော စကားလုံးအား ၁၆ ရာစုနှစ်က ကဗျာတစ်ပုဒ်တွင် စတင်သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် ၁၆ ရာစုနှင့် ၁၇ ရာစု အတွင်း ထွင်းထုခဲ့သော ကျောက်စာတိုင် ၁၂ တိုင်တွင်လည်း သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် ၁၅၅၈ ခုနှစ်က စတင်တည်ထားခဲ့သော ဟိုင်ဖုန်းမြို့မှ ဘောင်လန်ဘုရားတွင်လည်း တွေ့ရသည်။

၁၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ငုယင်ဖွတ်အန်း မှ ငုယင်မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး တည်ထောင်ပြီး ဒုတိယမြောက်နှစ်တွင်  [[ချင်မင်းဆက်]] ဧကရာဇ် ကျားချင် မှ ၎င်းအား နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဘုရင် အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးရန် ပန်ကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ချင်မင်းဆက် အရာရှိများက နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဆိုသော အမည်တွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ကွမ်းရှိပြည်နယ် နှင့် [[ကွမ်တုန်းပြည်နယ်]] များလည်း ပါဝင်ပြီး ငုယင်ဖွတ်အန်း၏ ဒေသမှာ ယခင်က ကျောင်းရှီဒေသဖြစ်သော အန်နမ် ဒေသသာလျှင် ဖြစ်သဖြင့် နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဘုရင် အဖြစ် မသတ်မှတ် နိုင်ကြောင်း ထောက်ပြ ပြောဆိုခဲ့ပြီး ထို့အတွက် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံအား ယူးနန်/ ဗီယက်နမ်ဟု သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;《嘉庆重修一统志》卷五五三&lt;/ref&gt;

၁၈၀၄ ခုနှစ် မှ ၁၈၁၃ ခုနှစ် အတွင်းတွင် ကျားလုံ ဧကရာဇ်မှ  ထိုအမည်အား တရားဝင် သုံးစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမည်အား ၂၀ရာစု အစောပိုင်းတွင် ဖန်ဗွိုင်းချောင် ရေးသားသော ဗီယက်နမ်၏ ပျောက်ဆုံးနေသော သမိုင်းကြောင်း စာအုပ်တွင် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ် မျိုးချစ် ပါတီမှ ဆက်လက်သုံးစွဲခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Tonnesson117&quot;&gt;{{harvnb|Tonnesson|Antlov|1996|page=117}}&lt;/ref&gt; ၁၉၄၅ ခုနှစ် အထိ နိုင်ငံ၏ အမည်ကို အန်နမ် ဟု သုံးစွဲခဲ့ပြီး ဟူးမြို့ရှိ တော်ဝင်အစိုးရနှင့် ဟနွိုင်းရှိ ဗီယက်မင်း အစိုးရ ၂ ရပ်စလုံးမှ ထို အချိန်မှစ၍ ဗီယက်နမ်ဟု  ပြောင်းလဲ ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;{{harvnb|Tonnesson|Antlov|1996|page=126}}&lt;/ref&gt;
== သမိုင်း ==
===သမိုင်းမတင်မီခေတ် နှင့် ရှေးခေတ်သမိုင်း===
[[File:Trong dong Dong Son Guimet.jpg|thumb|left|ဒေါင်ဆမ် ကြေးစည်၊ ဘီစီ ၈၀၀ ခုနှစ်]]
ရှေးဟောင်းသုတေသန တူးဖော်မှုများ အရ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် [[ကျောက်ခေတ်လယ်]]မှ အစပြု၍ လူတို့နေထိုင်သော အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ လန်ဆွန်းပြည်နယ် နှင့် ငဲ့အန်း ပြည်နယ်တို့ရှိ ဂူများ အတွင်းတွင် ဘီစီ ၅၀၀,၀၀၀ ခန့်မှ ဟိုမိုအီရပ်တပ်စ် တို့၏ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;[http://voices.yahoo.com/the-human-migration-homo-erectus-ice-age-3357450.html &quot;The Human Migration: ''Homo erectus'' and the Ice Age&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112203432/http://voices.yahoo.com/the-human-migration-homo-erectus-ice-age-3357450.html |date=12 November 2012 }}. Yahoo!. 27 May 2009. Retrieved 24 January 2013.&lt;/ref&gt; အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရှေးအကျဆုံး ဟိုမိုဆေးပီးယန်း (လူ) ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းအား ပလိုင်စတိုဆင်း ခေတ်လယ်တွင် တွေ့ရှိရပြီး သွားအပိုင်းအစများကို သန်အွမ် နှင့် ဟန်းဟမ် မှ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;Kha and Bao, 1967; Kha, 1975; Kha, 1976; Long et al., 1977; Cuong, 1985; Ciochon and Olsen, 1986; Olsen and Ciochon, 1990.&lt;/ref&gt; ပလိုင်စတိုဆင်း ခေတ်နှောင်းမှ ဟိုမိုဆေးပီးယန်းတို့၏ သွားများကိုမူ ဒေါင်ကန်ဒေသတွင် တွေ့ရှိရကာ &lt;ref name=Cuong1986&gt;Cuong, 1986.&lt;/ref&gt; ဟိုလိုဆင်းခေတ်ဦးမှ  သွားများကိုမူ မိုင်ဒဒျူး &lt;ref name=Cuong1986/&gt;၊ လန်ဂေါင်း &lt;ref&gt;Colani, 1927.&lt;/ref&gt; နှင့် ကွမ် ဒေသတို့တွင် တွေ့ရှိရသည်။ &lt;ref&gt;Demeter, 2000.&lt;/ref&gt;

ဘီစီ ၁၀၀၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် မားမြစ် နှင့် မြစ်နီမြစ်တို့၏ ရေလွှမ်းလွင်ပြင် ဒေသများ အတွင်း ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးမှု နှင့် ကြေးသွန်းမှု ထွန်းကားလာရာမှ  ဒေါင်ဆမ် ယဉ်ကျေးမှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာခဲ့သည်။ ဒေါင်ဆမ်တို့၏ စည် မှာ ထင်ရှားသော အမှတ်အသား တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် အစောပိုင်း ဗီယက်နမ် ပြည်ထောင်များ ဖြစ်သော ဗန်းလန်ပြည် နှင့် အောလပ်စ် ပြည်တို့ စတင်ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ ယဉ်ကျေးမှု၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုမှာ ပင်လယ်ပိုင်း အရှေ့တောင်အာရှ အပါအဝင် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသများ သို့  ဘီစီ ပထမ ထောင်စုနှစ် အတွင်း ပျံ့နှံ့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;[http://www.littlevietnamtours.com.vn/about_vietnam/vietnam_culture/dong_son_culture.php &quot;Dong Son culture&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130426081801/http://www.littlevietnamtours.com.vn/about_vietnam/vietnam_culture/dong_son_culture.php |date=26 April 2013 }}. LittleVietnamTours.com.vn. Retrieved 28 January 2013.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nola Cooke, Tana Li, James Anderson (2011). ''The Tongking Gulf Through History''. p.46: &quot;Nishimura actually suggested the Đông Sơn phase belonged in the late metal age, and some other Japanese scholars argued that, contrary to the conventional belief that the Han invasion ended Đông Sơn culture, Đông Sơn artifacts, ...&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Vietnam Fine Arts Museum (2000). &quot;... the bronze cylindrical jars, drums, Weapons and tools which were sophistically carved and belonged to the World famous Đông Sơn culture dating from thousands of years; the Sculptures in the round, the ornamental architectural Sculptures ...&quot;&lt;/ref&gt;

===ဗီယက်နမ် ဘုရင်ခေတ်===
ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ဗန်းလန် ဟု သိကြသော ဟုန်ဘုရင်တို့၏ ဟုန်ဘန်းမင်းဆက်သည် ဗီယက်နမ်တို့၏ ပထမဆုံး နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ ဘီစီ ၂၅၇ ခုနှစ်တွင် နောက်ဆုံး ဟုန်ဘုရင်အား သပ်ဖန် မှ အနိုင်ယူခဲ့ပြီး လပ်စ်ဗီယက် နှင့် အောဗီယက်လူမျိုးတို့ကို ပူးပေါင်းကာ အောလပ်စ်နိုင်ငံ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့ကာ အန်းဒုန်ဗွန်းဟူသော ဘွဲ့အမည်ကို ခံယူခဲ့သည်။ ဘီစီ ၂၀၇ ခုနှစ်တွင် တရုတ် စစ်ဗိုလ်ချုပ် ကျောင်တျို မှ အန်းဒုန်းဗွန်းအား အနိုင်ရခဲ့ပြီး အောလပ်စ်နိုင်ငံအား နန်ယူးဒေသအတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘီစီ ၁၁၁ ခုနှစ် ဟန်-နန်ယူးစစ်ပွဲ အပြီးတွင် နန်ယူးသည် တရုတ်ဟန်မင်းဆက်၏ အင်ပါယာ အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း ခံခဲ့ရသည်။

[[File:Vietnam territorial expansion (900–1760 AD).gif|thumb|190px|တောင်ပိုင်း (နန်းတျန်) အား အောင်မြင်မှုကို ပြသော ဗီယက်နမ် မြေပုံ ၁၀၆၉-၁၇၅၇
{{legend|#ffdd00|၉၀၀}}
{{legend|#ffff88|၁၁၀၀}}
{{legend|#bbff88|၁၄၇၅}}
{{legend|#66ff66|၁၆၅၀}}
{{legend|#bbbbff|၁၇၆၀}}
]]

နောင် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ အတွင်းတွင် ယခု ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းသည် တရုတ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင်သာ ရှိနေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://asia.msu.edu/seasia/Vietnam/History/chinesecolonization.html|title=Chinese Colonization (200BC – 938AD)|publisher=Asia.msu.edu|accessdate=28 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070825192025/http://www.asia.msu.edu/seasia/Vietnam/History/chinesecolonization.html|archivedate=25 August 2007}}&lt;/ref&gt; အစောပိုင်း လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်သော ထရွန်းညီအစ်ကိုများ၏ လှုပ်ရှားမှု နှင့် လေဒီထရူးတို့၏ လှုပ်ရှားမှုများမှာ တဒင်္ဂသာလျှင် အောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း ဗန်ရွှန်းဟု အမည်တွင်သော အစောပိုင်း လိုင်မင်းဆက်မှာမူ အေဒီ ၅၄၄ ခုနှစ်မှ ၆၀၂ ခုနှစ်အထိ လွတ်လပ်စွာ တည်ရှိနိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.easyrider.vn/contents.php?ids=144|title=Country's Official Name|publisher=Easy Riders Vietnam|accessdate=18 July 2013|archivedate=9 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109220805/http://www.easyrider.vn/contents.php?ids=144}}&lt;/ref&gt; ၁၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင်မူ ခွပ်မိသားစု ၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကိုင်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိခဲ့သော်လည်း အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် မရရှိခဲ့ပေ။

အေဒီ ၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် ပဒေသရာဇ် ငိုကူရင် သည် တရုတ် တောင်ပိုင်းဟန်ပြည်နယ်၏ တပ်များကို ဗတ်ဒန်းမြစ်တိုက်ပွဲတွင် အနိုင်တိုက်ခဲ့ပြီး တရုတ်တို့၏ အုပ်စိုးမှု အောက်တွင် နှစ်ပေါင်း တစ်ထောင်ကျော် နေထိုင်ခဲ့ရမှ လွတ်လပ်ရေး အပြည့်အဝ ရရှိခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://vietnamnews.vnagency.com.vn/showarticle.php?num=04SUN220106 |title=Spears offer insight into early military strategy |publisher=Viet Nam News |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090304011202/http://vietnamnews.vnagency.com.vn/showarticle.php?num=04SUN220106 |archivedate=4 March 2009 |date=22 January 2006}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံ၏ အမည်အား ဒိုင်းဗီယက် (မဟာ ဗီယက်) ဟု ပြောင်းလဲ မှည့်ခေါ်ခဲ့ပြီး လိုင်မင်းဆက် နှင့် ထရန်မင်းဆက်တို့၏ အောက်တွင် ရွှေရောင်လွှမ်းသော နေ့ရက် များကို ဖြတ်သန်းနိုင်ခဲ့သည်။ ထရန်မင်းဆက်၏ အုပ်စိုးမှု အောက်တွင် ဒိုင်းဗီယက်တို့သည် မွန်ဂိုတို့၏ ကျူးကျော်မှု သုံးကြိမ်ကို တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/9.htm |title=The Trần Dynasty and the Defeat of the Mongols |publisher=Countrystudies.us |accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt; ထိုအတောအတွင်း၌ ဗုဒ္ဓဘာသာ ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

ဟိုးမင်းဆက် ပြုတ်ကျခဲ့သော ၁၄၀၆-၇ ခုနှစ် မင်း-ဟိုး စစ်ပွဲ နောက်ပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်တို့သည် ခဏတာမျှ  လွတ်လပ်ရေး ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး တရုတ် မင် မင်းဆက်၏ အုပ်စိုးမှုကို ခံခဲ့ရသော်လည်း လဲ မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့သူ လဲလွိုင်မှ ဗီယက်နမ် လွတ်လပ်ရေးကို ပြန်လည် ရယူခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်မင်းဆက်များသည် ၁၅ ရာစု လဲ မင်းဆက် လက်ထက်တွင် အထွဋ်အထိပ်သသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် လဲဧကရာဇ် လဲသန်တောင် (၁၄၆၀-၁၄၉၇)၏ လက်ထက်တွင် ဖြစ်သည်။ ၁၁ ရာစုနှင့် ၁၈ ရာစု ကြားတွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် နမ်တျန် (တောင်ပိုင်းသို့ချဲ့ထွင်ခြင်း) အမည်ရသော အစီအစဉ်ဖြင့် တောင်ပိုင်းသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/11.htm |title=The Lê Dynasty and Southward Expansion |publisher=Countrystudies.us|accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt; နောက်ဆုံးတွင် ချန်ပါပြည် နှင့် ခမာ အင်ပိုင်ယာ၏ တစိတ်တပိုင်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ancientworlds.net/aw/Article/549713 |title=The Kingdom of Champa |publisher=Ancientworlds.net|accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cpamedia.com/history/cham_survivors/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100110131508/http://www.cpamedia.com/history/cham_survivors/ |archivedate=10 January 2010 |title=The Chams: Survivors of a Lost Civilisation |publisher=Cpamedia.com |accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt;

၁၆ ရာစု နောက်ပိုင်းတွင် လူထု အုံကြွမှုများ နှင့် မကြာခဏ ဖြစ်ပွားသော နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခများက ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို လွှမ်းခြုံထားခဲ့သည်။ ပထမပိုင်းတွင် တရုတ်တို့ ထောက်ခံသော မက် မင်းဆက်က လဲ မင်းဆက်၏ အာဏာကို စိန်ခေါ်ခဲ့သည်။ မက် မင်းဆက် အား နှိမ်နှင်းပြီးနောက် လဲ မင်းဆက်ကို အမည်အားဖြင့် ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သော်လည်း အာဏာမှာ မြောက်ပိုင်းရှိ ထရင်း ပဒေသရာဇ်များ နှင့် တောင်ပိုင်းရှိ ငုယင် ပဒေသရာဇ် တို့ထံတွင် ကွဲပြားစွာ ရှိနေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် နှစ် ၄၀ ကျော်မျှ ပြည်တွင်းစစ် အဖြစ် တိုက်ခိုက်နေခဲ့ပြီး ၁၆၇၀ ခုနှစ်များတွင် တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ရရှိခဲ့သည်။ ထို အချိန်အတွင်း ငုယင်တို့သည် ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းကို မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့် နှင့် ခမာတို့၏ မြေများကို မဲခေါင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသ အတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့သည်။ 

နိုင်ငံအတွင်း ကွဲပြားနေမှုများသည် တေးရွှန်း ညီအကိုများမှ မင်းဆက် အသစ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် အပြီးသတ်သွားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုမှာ ကြာရှည်မခံခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့အား ငုယင် ပဒေသရာဇ်တို့၏ အကြွင်းအကျန်ဖြစ်သော ငုယင်အန်း မှ ပြင်သစ်တို့၏ အကူအညီဖြင့် အနိုင်ယူ ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=qFTHBoRvQbsC&amp;pg=PA723&amp;dq=Puymanel&amp;lr=&amp;sig=ACfU3U0QtLHIsVz76dH6VpFbsBYgm8FA8Q ''Colonialism'' by Melvin Eugene Page and Penny M. Sonnenburg] via Google Books. p.723. Retrieved 24 October 2012.&lt;/ref&gt; ငုယင်အန်းသည် ဗီယက်နမ်ကို ပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး ငုယင်မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ကာ ဂျားလောင်း အမည်ဖြင့် အုပ်စိုးခဲ့သည်။

===၁၈၆၂-၁၉၄၅ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား===
[[File:Indochine française (1913).jpg|thumb|left|၁၉၁၃ ခုနှစ် ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား]]

ပြင်သစ်တို့မှ ကက်သလစ် စစ်သွေးကြွတို့၏ အကူအညီဖြင့် ၁၈၅၉ ခုနှစ်မှ ၁၈၈၅ ခုနှစ် အတွင်း ရရှိခဲ့သော ဆက်တိုက် စစ်ရေး အောင်မြင်မှုများကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး ယုတ်လျော့လာခဲ့သည်။ ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် တောင်ပိုင်း သုံးပုံ တစ်ပုံသည် ပြင်သစ်တို့၏ ကိုလိုနီ ဖြစ်သော ကိုချင်ချိုင်းနား ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၈၈၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးသည် ပြင်သစ်လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ် အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို အန်နမ် အစောင့်အရှောက်ခံနယ်မြေ နှင့် တွန်ကင် အစောင့်အရှောက်ခံနယ်မြေဟူ၍ ပြင်သစ် အစောင့်အရှောက်ခံ နယ်မြေ နှစ်ခု အဖြစ် ခွဲခြားထားခဲ့သည်။ ထိုဗီယက်နမ် နယ်မြေ ၃ ခု တို့အား ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား ပြည်ထောင်စု အဖြစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် တရားဝင် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုသည် ဗီယက်နမ် လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွင်း ထင်ရှားသော နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပြောင်းအလဲများကို ဖြစ် ပေါ်စေခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်းပုံစံ ခေတ်မီ ပညာရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ပြီး ရိုမန်ကက်သလစ် ဘာသာကို ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ အင်ဒိုချိုင်းနားတွင် လာရောက် နေထိုင်ကြသော ပြင်သစ် အများစုမှာ ကိုချင်ချိုင်းနားတွင် စုစည်းနေခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ဆိုင်းဂုံ ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;[http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/docrepository/FrenchAlgeria.pdf &quot;French Counterrevolutionary Struggles: Indochina and Algeria&quot; (PDF)]{{Dead link|date=December 2020 }}. United States Military Academy. 1968. Retrieved 6 July 2013.&lt;/ref&gt; ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုမျှ ပြင်သစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပုန်ကန်ခဲ့သော ဘုရင့် သစ္စာခံတို့၏ ခန်ဗူအန်း လှုပ်ရှားမှုမှာ ၁၈၉၀ ခုနှစ်များတွင် ကျရှုံးခဲ့သည်။ ထိုအတော အတွင်းတွင် ခန်ဗူအန်း ပြောက်ကျား တို့သည် ဗီယက်နမ် ခရစ်ယာန် လူဦးရေ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံ ခန့်မျှကို သတ်ဖြတ် ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Fourniau, Annam–Tonkin, pp. 39–77&lt;/ref&gt;

ဆေးရွက်ကြီး၊ မဲနယ်၊ လက်ဖက် နှင့် ကော်ဖီ တင်ပို့မှုတို့ကို တိုးမြှင့်ရန် အတွက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရေးကို မြှင့်တင်ခဲ့သော်လည်း ပြင်သစ်တို့သည် ဗီယက်နမ်တို့ တောင်းဆိုသော ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်မှုနှင့် လူထုအခွင့်အရေးများကို လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်။ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုများ မကြာမီတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်သော သို့မဟုတ် တောင်းဆိုသော ဖန်ဘိုချော၊ ဖန်ချူထရင်း၊ ဖန်ဒင်ဖုံ၊ ဧကရာဇ် ဟမ်ငိ နှင့် [[ဟိုချီမင်း]] အစရှိသော ခေါင်းဆောင်များ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၃၀ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် မျိုးချစ်ပါတီ၏ ယန်ဘိုင်း သူပုန်ထမှုအား ပြင်သစ်တို့က အလွယ်တကူ နှိမ်နင်း နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.executedtoday.com/2013/06/17/1930-13-viet-nam-quoc-dan-dang-cadres-for-the-yen-bai-mutiny/|title=1930: 13 Viet Nam Quoc Dan Dang cadres, for the Yen Bai mutiny|publisher=ExecutedToday.com|date=17 June 2013|accessdate=6 July 2013}}&lt;/ref&gt; ပြင်သစ်တို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဖြစ်သည် အထိ ၎င်းတို့၏ ကိုလိုနီ နယ်မြေများကို အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သော်လည်း ပစိဖိတ်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်မှ အစပြု၍ ဂျပန်တို့သည် ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားအား ၁၉၄၀ တွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာအား ၏ တပ်များကို  ဗီယက်နမ်တွင် တပ်စွဲခွင့် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျပန်တို့မှ ဗီရှီပြင်သစ် ထောက်ခံသူတို့အား ၎င်းတို့၏ ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် ၎င်းတို့၏ စစ်ဆင်ရေးများကို ထောက်ပံ့ရန်အတွက် ဗီယက်နမ်တို့၏ သဘာဝ အရင်းအမြစ်များကို အသုံးချခဲ့ပြီး တဖြည်းဖြည်းနှင့် ၁၉၄၅ခုနှစ် မတ်လတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးကို လုံးဝ သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ၁၉၄၅ခုနှစ်တွင် လူ ၂ သန်းကျော် သေဆုံးစေခဲ့သော  ဗီယက်နမ် ဒုဗ္ဘိက္ခန္တာရကပ် ဆိုက်ရောက်စေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Hirschman&quot;/&gt;

===၁၉၄၆-၅၄ ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲ===
[[File:First Indochina War map 1954 de.svg|thumb|right|၁၉၅၄ ခုနှစ် အဆုံးပိုင်း ပထမအင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲ အခြေအနေ&lt;br /&gt;Legend:&lt;br /&gt;{{Legend|#ff6a00|ဗီယက်မင်းတို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများ}}
{{Legend|#800080|ပြင်သစ်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများ}}
{{Legend|#00000|ဗီယက်မင်း ပြောက်ကျားတို့ တပ်စွဲထားသော/တိုက်ခိုက်နေသော နေရာများ}}]]

၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် မာ့က်ခ်စ်ဝါဒ-လီနင်ဝါဒ စွဲကိုင်ထားသော တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင် ဟိုချီမင်း၏ ဦးဆောင်မှု ဖြင့် ဗီယက်မင်းဟု ခေါ်သော ကွန်မြူနစ် နှင့် အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဟိုချီမင်းသည် ဗီယက်နမ်အား ပြင်သစ်တို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေး ရရန်နှင့် ဂျပန်တို့၏ ကျူးကျော်မှု အဆုံးသတ်ရန် ဦးတည် လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့ စစ်ရှုံးပြီး ဗီယက်နမ်ရှိ ၎င်းတို့၏ ရုပ်သေးအစိုးရ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ပြုတ်ကျပြီးနောက် ဗီယက်မင်းတို့သည် ဟနွိုင်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ယာယီအစိုးရ အဖြစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုနှစ် အတွင်းမှာပင် ပြင်သစ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ယာယီအစိုးရအဖွဲ့မှ ပြင်သစ် အရှေ့ဖျားစူးစမ်းရှာဖွေရေးတပ်ဖွဲ့အား ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်ရေးကို ပြန်လည် အသက်သွင်းရန် စေလွှတ်ခဲ့သဖြင့် ၁၉၄၆ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဗီယက်မင်းတို့မှ ပြင်သစ်တို့အား ပြောက်ကျားစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://parallelnarratives.com/vietnam-notebook-the-first-indochina-war-early-years-1946-1950/|title=Vietnam Notebook: First Indochina War, Early Years (1946–1950)|publisher=Parallel Narratives|accessdate=25 July 2013}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနားစစ်သည် ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;[http://coombs.anu.edu.au/%7Evern/van_kien/declar.html Declaration of Independence, Democratic Republic of Vietnam (2 September 1945)]. Vietnam Documents. Retrieved 15 October 2012.&lt;/ref&gt;

ပြင်သစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဗီယက်နမ် သစ္စာခံတို့အား ၁၉၅၄ ဒျန်ဗျန်ဖူး တိုက်ပွဲ၌ အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ကျင်းပသော ဂျီနီဗာ ကွန်ဖရင့်တွင် ဟိုချီမင်းသည် အသာစီးရသော အခြေအနေမှ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အတွက် ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်အရ ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားအား ဖျက်သိမ်းခဲ့ကာ ထိုမှ တဆင့် ပြင်သစ် သစ္စာခံတပ်နှင့် ကွန်မြူနစ်တို့အား မြောက်လတ္တီကျု ၁၇ ဒီဂရီတွင် စစ်ပွဲကင်းမဲ့ဇုံ အဖြစ် နှစ်ပိုင်း ပိုင်းခြားထားခဲ့သည်။ ထိုသို့ ခွဲခြမ်းပြီးနောက် မြောက်ပိုင်းတွင် ဟိုချီမင်း၏ ဗီယက်နမ် ဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် တောင်ပိုင်းတွင် ဘောင်ဒိုင်းဧကရာဇ်၏ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ ဟူ၍ နိုင်ငံ ၂ ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ရက် ၃၀၀ အတွင်း လွတ်လပ်စွာ ရွှေ့ပြောင်းခွင့်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သဖြင့် ၁ သန်းနီးပါးခန့်ရှိသော အထူးသဖြင့် ကက်သလစ် ဘာသာဝင် ဖြစ်သော မြောက်ပိုင်းသားများ ကွန်မြူနစ်တို့၏ ဖိနှိပ်ခံရမည်ကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့် တောင်ပိုင်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://econlog.econlib.org/archives/2012/07/vietnams_300_da.html|title=Vietnam's 300 Days of Open Borders: Operation Passage to Freedom|publisher=Library of Economics and Liberty|date=3 July 2012|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt;

ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်အရ ဗီယက်နမ်အား ၂ ပိုင်းကန့်ခြင်းမှာ အမြဲတမ်းအတွက် မရည်ရွယ်ဘဲ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ အပြီးတွင် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရန် သဘောတူထားခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;ClemsonEdu&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.clemson.edu/caah/history/FacultyPages/EdMoise/viet4.html|title=The Geneva Accords|author=Moïse, Edwin |publisher=Clemson University|date=4 November 1998|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ် ငိုဒင်းဒရိန် မှ ၎င်းနှင့် ညီအစ်ကို တော်စပ်သူ ငိုဒင်းနူ ဦးစီးကျင်းပသော မသမာသည့် ဆန္ဒခံယူပွဲဖြင့် ဘောင်ဒိုင်းအား ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး မိမိဘာသာ ဗီယက်နမ် သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.clemson.edu/caah/history/FacultyPages/EdMoise/viet5.html|title=The Aftermath of Geneva, 1954–1961|author=Moïse, Edwin |publisher=Clemson University|date=4 November 1998|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt;

===၁၉၅၄-၇၅ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ===
{{Main|ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ}}
[[File:Defoliation agent spraying.jpg|thumb|left|၁၉၆၉ခုနှစ် အမေရိကန် ဟယ်လီကော်ပတာ တစ်စင်းမှ မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် ရွက်ကြွေဆေး (လိမ္မော်ရောင် အေးဂျင့် ဖြစ်နိုင်သည်) ဖျန်းနေစဉ်)]]
ဟနွိုင်းအစိုးရကို ထောက်ခံသော ဗီယက်ကောင်းတို့က ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဒျမ် အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန် အတွက်  ပြောက်ကျားစစ်ကို စတင် ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;USvietAnalysis&quot;&gt;''The United States in Vietnam – An Analysis in Depth of America's Involvement in Vietnam''. George McTurnin Kahin and John W. Lewis (1967). Delta Books.&lt;/ref&gt; ၁၉၅၃ မှ ၁၉၅၆ အတွင်း မြောက်ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် လယ်ယာမြေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့တွင် မြေငှားခ လျှော့ချရေး နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတို့ ပါဝင်ကာ ထို့အတွက်ကြောင့် ထင်ရှားသိသာသော နိုင်ငံရေး ဖိနှိပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ လယ်ယာမြေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကာလအတွင်း မြောက်ဗီယက်နမ် မျက်မြင်သက်သေတို့၏ အဆိုအရ ကျေးရွာနေ လူဦးရေ ၁၆၀ တွင် တစ်ယောက်မျှ အသတ်ခံခဲ့ရပြီး တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက လူ ၁၀၀,၀၀၀ ခန့် အထိ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု မှန်းဆနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ထို စစ်ဆင်ရေးမှာ မြစ်နီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် အများဆုံး ဖြစ်ပွားခဲ့သဖြင့် ပညာရှင်အများစုက အနည်းဆုံး ၅၀,၀၀၀ ခန့်မျှ အသတ်ခံရမည်ဟု လက်ခံခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|p=143}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;cf. Gittinger, J. Price, [http://www.jstor.org/discover/10.2307/3024603?uid=3739656&amp;uid=2134&amp;uid=367529391&amp;uid=2&amp;uid=70&amp;uid=3&amp;uid=367529381&amp;uid=3739256&amp;uid=60&amp;sid=21101618662091 &quot;Communist Land Policy in Viet Nam&quot;], ''Far Eastern Survey'', Vol. 29, No. 8, 1957, p. 118.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Courtois|first=Stephane et al.|title=The Black Book of Communism|publisher=Harvard University Press|year=1997|isbn=978-0-674-07608-2|page=569}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dommen, Arthur J. (2001), ''The Indochinese Experience of the French and the Americans'', Indiana University Press, p. 340, gives a lower estimate of 32,000 executions.&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဗီယက်နမ် နှင့် ဟန်ဂေရီတို့၏ ကန့်သတ်စာရွက်စာတမ်းများကို ကန့်သတ် အဆင့်မှ အများသို့ ထုတ်ပြန်သည့် အခါတွင်မူ သတ်ဖြတ်မှုများမှာ ထိုအချိန်က သတင်းရခဲ့သော အရေအတွက်ထက် အလွန်ပင် နည်းပါးလျက် ရှိပြီး ၁၃,၅၀၀ ကျော်မျှ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်း ရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lib.washington.edu/southeastasia/vsg/elist_2007/Newly%20released%20documents%20on%20the%20land%20reform%20.html|title=Newly released documents on the land reform|work=Vietnam Studies Group|accessdate=2016-07-15|quote='''Vu Tuong''': There is no reason to expect, and no evidence that I have seen to demonstrate, that the actual executions were less than planned; in fact the executions perhaps exceeded the plan if we consider two following factors. First, this decree was issued in 1953 for the rent and interest reduction campaign that preceded the far more radical land redistribution and party rectification campaigns (or waves) that followed during 1954-1956. Second, the decree was meant to apply to free areas (under the control of the Viet Minh government), not to the areas under French control that would be liberated in 1954-1955 and that would experience a far more violent struggle. Thus the number of 13,500 executed people seems to be a low-end estimate of the real number. This is corroborated by Edwin Moise in his recent paper &quot;Land Reform in North Vietnam, 1953-1956&quot; presented at the 18th Annual Conference on SE Asian Studies, Center for SE Asian Studies, University of California, Berkeley (February 2001). In this paper Moise (7-9) modified his earlier estimate in his 1983 book (which was 5,000) and accepted an estimate close to 15,000 executions. Moise made the case based on Hungarian reports provided by Balazs, but the document I cited above offers more direct evidence for his revised estimate. This document also suggests that the total number should be adjusted up some more, taking into consideration the later radical phase of the campaign, the unauthorized killings at the local level, and the suicides following arrest and torture (the central government bore less direct responsibility for these cases, however).|archivedate=20 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110420044800/http://www.lib.washington.edu/southeastasia/vsg/elist_2007/Newly%20released%20documents%20on%20the%20land%20reform%20.html}} cf. {{cite journal|last=Szalontai|first=Balazs|title=Political and Economic Crisis in North Vietnam, 1955–56|journal=Cold War History|volume=5|number=4|date=November 2005|pages=395–426}} cf. {{cite book|last=Vu|first=Tuong|url=https://books.google.com/books?id=uZbr9iD1HZ8C&amp;q=15%2C000#v=snippet&amp;q=15%2C000&amp;f=false|title=Paths to Development in Asia: South Korea, Vietnam, China, and Indonesia|publisher=Cambridge University Press|year=2010|isbn=9781139489010|p=103}}&lt;/ref&gt; တောင်ပိုင်းတွင်မူ ဒျမ်အစိုးရမှ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ရပ်များ (၁၉၅၆ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် အရာရှိ ၄၅၀ ကျော်ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း အပါအဝင်) ကို တန်ပြန်သည့် အနေနှင့် ကွန်မြူနစ်ဟု သံသယရှိသူ သောင်းဂဏန်းမျှကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းပြီး နိုင်ငံရေး ပြုပြင်သင်ကြားရေး အကျဉ်းစခန်းများသို့ ပို့ခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှာ ရက်စက်သော လုပ်ရပ်ဖြစ်ပြီး ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သူ အများအပြား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်း ခံခဲ့ရသော်လည်း နိုင်ငံအတွင်းရှိ ကွန်မြူနစ်တို့၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ထိုအတောအတွင်း ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ် အတွင်း လူ ၂,၁၄၈ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု မြောက်ဗီယက်နမ်အစိုးရမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|pp=174–178}}&lt;/ref&gt; ၁၉၆၀ နှင့် ၁၉၆၂ တို့တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ ကြား ဆိုဗီယက်မှ စစ်ရေး အထောက်အပံ့များ ဆက်လက် ပေးအပ်သွားရန် သဘောတူ စာချုပ်များကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ 

၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ဒျမ်အစိုးရအား မကျေနပ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့မှ ဆန္ဒပြမှု အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုအရေးအခင်းကို အစိုးရမှ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/?id=qh5lffww-KsC&amp;pg=PA1351&amp;lpg=PA1351&amp;dq=xa+loi+pagoda+raids#v=onepage&amp;q=xa%20loi%20pagoda%20raids&amp;f=false|title=The Encyclopedia of the Vietnam War: A Political, Social, and Military History|editor=Spencer C. Tucker|publisher=ABC-CLIO via Google Books|year=2011|accessdate=14 July 2013|isbn=9781851099610}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် ဒျမ်အစိုးရနှင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတို့ကြား ဆက်ဆံရေး ပျက်ပြားခဲ့ရကာ နောက်ဆုံး ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဒျမ်နှင့် နူတို့မှာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB101/|title=JFK and the Diem Coup|publisher=National Security Archive|date=5 November 2003|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt; ဒျမ်အစိုးရ နောက်ပိုင်းတွင် ၁၉၆၅ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်း လေတပ်ဦးစီးချုပ် ငုယင် ကောင်ကီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ငုယင်ဗန်သျူး တို့ အာဏာရယူချိန် အထိ တစ်ဒါဇင် ကျော်မျှရှိသော စစ်အစိုးရ အဆက်ဆက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သျူးက ကီးအား ကွက်ကျော်ရိုက်ခဲ့ကာ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၁ ခုနှစ် မဲလိမ်မဲခိုးသော ရွေးကောက်ပွဲများဖြင့် ၎င်း၏ အာဏာ ကိုင်စွဲမှုကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/thieu-ky-ticket-wins-national-election|title=This Day in History (Sep 3, 1967): Thieu-Ky ticket wins national election|publisher=History.com|accessdate=26 November 2012}}&lt;/ref&gt; ထိုသို့ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှု များအတွင်း ကွန်မြူနစ်တို့ နေရာယူလာနိုင်ခဲ့သည်။ 

တောင်ဗီယက်နမ်တွင် ကွန်မြူနစ်တို့၏ ထကြွမှုကို နှိမ်နင်းရာ၌ အကူအညီပေးရန် အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ စစ်ရေး အကြံပေးများကို စတင်တိုးမြှင့် ကူညီ ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အတွက် အမေရိကန် မှ ၁၉၆၄ ခုနှစ် တွန်ကင် ပင်လယ်ကွေ့ အဖြစ်အပျက်ကို အကြောင်းပြခဲ့သည်။ အမေရိကန်တပ်များသည် ၁၉၆၅ မှစ၍ မြေပြင်စစ်ပွဲများတွင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး အမြင့်ဆုံး အခြေအနေတွင် တပ်သား ၅၀၀,၀၀၀ မျှ ရှိခဲ့သည်။  &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.seasite.niu.edu/crossroads/cneher/cn.vietnamwar.htm |title=Vietnam War |publisher=Seasite.niu.edu |accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20061006233048/http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=513 &quot;The War's Costs&quot;]. DigitalHistory.uh.edu. 2006. Retrieved 25 February 2014.&lt;/ref&gt;အမေရိကန်တို့က ဝေဟင်မှ ဗုံးများ ဆက်တိုက်ကြဲချခြင်း ကန်ပိမ်းများကိုလည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အတွင်း တရုတ်နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့မှ မြောက်ဗီယက်နမ်အား သိသာထင်ရှားသော လက်နက် အကူအညီများ ပေးခဲ့ပြီး စစ်ရေးအကြံပေး ၁၅,၀၀၀ ဦးမျှလည်း အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|title=Soviet Aid to North Vietnam|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/vietnam/hist-2nd-indochina-ussr.htm|publisher=GlobalSecurity.org|accessdate=12 March 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.militaryhistoryonline.com/20thcentury/articles/chinesesupport.aspx|title=Chinese Support for North Vietnam during the Vietnam War: The Decisive Edge|publisher=Military History Online|year=2008|accessdate=17 April 2013}}&lt;/ref&gt; ကွန်မြူနစ်တပ်များသည် ဗီယက်ကောင်းတို့အား [[လောနိုင်ငံ]] ကို ဖြတ်သွားသော ဟိုချီမင်းလမ်းကြောင်းမှ တဆင့် ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2011/jul/28/ho-chi-minh-trail-motorbike|title=Riding Vietnam's Ho Chi Minh Trail|work=The Guardian|date=28 July 2011|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt;


ကွန်မြူနစ်တို့က ၁၉၆၈ ခုနှစ် တက်တ် ထိုးစစ်အတွင်း တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ ပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုထိုးစစ်မှာ စစ်ရေး အရ ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော်လည်း အမေရိကန် အစိုးရကို ထိတ်လန့်တုန်လှုပ် စေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ထိုစစ်ပွဲအား ဆန့်ကျင်သော သဘောထားများ ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;[http://www.vwam.com/vets/tet/tet.html &quot;Tet Offensive&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160806015346/http://www.vwam.com/vets/tet/tet.html |date=6 August 2016 }}. Vets With A Mission. Retrieved 10 October 2012. &quot;...NLF/NVA troops and commandos attacked virtually every major town and city in South Vietnam as well as most of the important American bases and airfields...In Saigon, nineteen VC commandos blew their way through the outer walls of the US Embassy...&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.vcdh.virginia.edu/HIUS316/mbase/docs/hue.html|title=The Massacre at Hue|work=TIME|date=31 October 1969|accessdate=12 July 2013|archivedate=8 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150308220933/http://www2.vcdh.virginia.edu/HIUS316/mbase/docs/hue.html}}&lt;/ref&gt; ထိုးစစ် အတွင်းတွင် ကွန်မြူနစ်တပ်များက ဟူးမြို့တွင် အရပ်သား ၃,၀၀၀ ကျော်မျှကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|p=251}}&lt;/ref&gt;အကျအဆုံးများပြားခြင်း၊ ပြည်တွင်းတွင် ဆန့်ကျင်မှုများ မြင့်တက်လာခြင်း နှင့် နိုင်ငံတကာမှ ရှုံ့ချမှုများ တိုးပွားလာခြင်း တို့ကြောင့် အမေရိကန်တို့သည် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းတွင် မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များအား ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်မှ တောင်ဗီယက်နမ်အား အားကောင်းလာစေရန်နှင့် တည်ငြိမ်စေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းကိစ္စ မအောင်မြင်မှုကို ညွှန်ပြခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thefreedictionary.com/Vietnamisation|title=Vietnamization|publisher=The Free Dictionary|accessdate=12 July 2013}}&lt;/ref&gt;

၁၉၇၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၇ ရက် ပါရီငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ် အရ အမေရိကန် တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များ ၁၉၇၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ဖုလောင် ပြည်နယ်ကို သိမ်းယူ၍ အပြည့်အဝ ထိုးစစ် စတင်ခဲ့ကာ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက်တွင် ဆိုင်းဂုံမြို့ အား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nytimes.com/learning/general/specials/saigon/introduction_full.html|title=Saigon's Finale|work=New York Times|date=13 October 1999|accessdate=14 July 2013}}&lt;/ref&gt; မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ စစ်ရေးအရ ကျူးကျော်စဉ်တွင် တောင်ဗီယက်နမ်အား ယာယီအစိုးရမှ ခေတ္တမျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ် နှင့် တောင်ဗီယက်နမ်တို့ ပေါင်းစည်း၍ ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Robbers 1021&quot;&gt;{{cite book |last=Robbers |first=Gerhard |title=Encyclopedia of world constitutions |url=https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&amp;pg=PA1021 |accessdate=1 July 2011 |date=30 January 2007 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-0-8160-6078-8 |page=1021}}&lt;/ref&gt; စစ်ပွဲကြောင့် ဗီယက်နမ်အား အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးမှုမှာ ၈၀၀,၀၀၀ နှင့် ၃.၁ သန်းကြား ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်း ရသည်။ &lt;ref name=&quot;Hirschman&quot;&gt;{{cite journal|url=http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100620194237/http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf|archivedate=20 June 2010|last=Hirschman|first=Charles|title=Vietnamese Casualties During the American War: A New Estimate|journal=Population and Development Review|year=1995|jstor=2137774|volume=21|issue=4|pages=783–812|doi=10.2307/2137774|last2=Preston|first2=Samuel|last3=Vu Manh Loi}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100620194237/http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf |date=20 June 2010 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;afp1995&quot;&gt;{{cite news |title=20 Years After Victory, Vietnamese Communists Ponder How to Celebrate |first=Philip |last=Shenon |url=http://www.nytimes.com/1995/04/23/world/20-years-after-victory-vietnamese-communists-ponder-how-to-celebrate.html |date=23 April 1995 |newspaper=The New York Times |accessdate=24 February 2011 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AP&quot;&gt;Associated Press (3 April 1995). &quot;Vietnam Says 1.1 Million Died Fighting For North.&quot;&lt;/ref&gt;

===၁၉၇၆ မှ ယခု ပြန်လည် ပေါင်းစည်းခြင်း နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး===
[[File:Ho Chi Minh Mausoleum 2006.jpg|thumb|left|[[ဟနွိုင်းမြို့]] ရှိ ဟိုချီမင်း၏ ဂူဗိမာန်]]

စစ်ပွဲအပြီး လဲဒွမ် အစိုးရ၏ လက်ထက်တွင် အမေရိကန် သို့မဟုတ် ဆိုင်းဂုံ အစိုးရ နှင့် ပူးပေါင်းသော တောင်ဗီယက်နမ်သားများကို  အနောက်နိုင်ငံများမှ စိုးရိမ်ထား သကဲ့သို့  အစုလိုက် အပြုံလိုက်
သတ်ဖြတ်ခြင်းမျိုး မရှိခဲ့ပေ။&lt;ref&gt;{{cite book|title=RAND in Southeast Asia: A History of the Vietnam War Era|last=Elliot|first=Duong Van Mai|publisher=RAND Corporation|year=2010|isbn=9780833047540|pages=499, 512–513|chapter=The End of the War}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း တောင်ဗီယက်နမ်သား ၃၀၀,၀၀၀ ကျော်ကို ပြန်လည်ပြုပြင်သင်ကြားရေး အကျဉ်းစခန်းများသို့ ပို့ခဲ့ပြီး အများစုမှာ အလုပ်ကြမ်းများကို အတင်းအကြပ် စေခိုင်းခံရပြီး  ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု နှင့် ရောဂါဘယ များဖြင့် ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|last1=Sagan|first1=Ginetta|last2=Denney|first2=Stephen|url=https://www.ocf.berkeley.edu/~sdenney/Vietnam-Reeducation-Camps-1982|title=Re-education in Unliberated Vietnam: Loneliness, Suffering and Death|work=The Indochina Newsletter|date=October–November 1982|accessdate=2016-09-01}}&lt;/ref&gt;အစိုးရမှ လယ်ယာမြေများ နှင့် စက်ရုံများကို စုပေါင်းပိုင်ဆိုင်သော စနစ်သို့ ပြောင်းလဲခြင်းကို အကြီးအကျယ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1314&amp;dat=19770628&amp;id=XjxOAAAAIBAJ&amp;sjid=1-0DAAAAIBAJ&amp;pg=6918,5104561|title=Vietnam Outlines Collectivization Goal|newspaper=The Spokesman-Review|publisher=Google News Archive|date=28 June 1977|accessdate=20 July 2013}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂဏန်း ၃ လုံး အထိ ငွေကြေး ဖောင်းပွခြင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ နိုင်ငံပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းမှုများကို နှေးကွေးစေခဲ့သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် စစ်တပ်သည် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ် နယ်စပ်ရှိ ရွာများကို တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသော ခမာနီ အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန်အတွက် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;[http://countrystudies.us/cambodia/33.htm Cambodia – The Fall of Democratic Kampuchea]. U.S. Library of Congress. Retrieved 9 July 2013.&lt;/ref&gt; ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗီယက်နမ်တို့ အောင်ပွဲခံခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ် အထိ ကမ္ဘောဒီးယားကို အုပ်ချုပ်သော အစိုးရ တစ်ရပ်ကို တင်မြှောက်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2009/06/preah-vihear.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090804092239/http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2009/06/preah-vihear.html|archivedate=4 August 2009|title=Photographer Showcases Legendary Khmer Temple Preah Vihear|work=National Geographic|accessdate=12 July 2010|date=23 June 2009}}&lt;/ref&gt; ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းက တရုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပျက်ပြားစေခဲ့ပြီး တရုတ်တို့က ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် မြောက်ပိုင်းကို ခဏတာမျှ ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/prc-vietnam.htm Chinese Invasion of Vietnam – February 1979]. GlobalSecurity.org. Updated 2011. Retrieved 6 October 2012.&lt;/ref&gt;ထိုပဋိပက္ခကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့ အနေနှင့် ဆိုဗီယက်ထံမှ စီးပွားရေးနှင့် စစ်ရေး အကူအညီများပေါ်တွင် ပိုမို၍ မှီခိုခဲ့ရသည်။ 

၁၉၈၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဆဋ္ဌမ အကြိမ်မြောက် နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ညီလာခံတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လိုလားသူ နိုင်ငံရေးသမားများက အိမ်စောင့် အစိုးရ ဟောင်းကို ဖြုတ်ချ၍ ခေါင်းဆောင်မှု အသစ်ကို တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Stowe&quot;&gt;Stowe, Judy (28 April 1998). &quot;Obituary: Nguyen Van Linh&quot;. ''The Independent'' (London). p. 20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ackland&quot;&gt;Ackland, Len (20 March 1988). &quot;Long after U.S. war, Vietnam is still a mess&quot;. ''St. Petersburg Times'' (Florida). Page 2-D.&lt;/ref&gt; ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သမားများကို အသက် ၇၁ နှစ် အရွယ်ရှိ ငုယင်ဗန်လင်း မှ ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ၎င်းမှာ ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး အသစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Stowe&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Ackland&quot;/&gt; လင်း နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သမားများသည် ဒွိုင်းမွိုင် (ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်း) ဟု အမည်ရသော လွတ်လပ်သော ဈေးကွက် ဖြစ်ပေါ်လာစေရေးအတွက် ဆက်တိုက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပြီး ဗဟိုမှ ချုပ်ထိန်းသော စီးပွားရေး စနစ်မှ ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို အခြေခံသော ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ပြောင်းလဲရင် ဂရုတစိုက် စီမံခန့်ခွဲခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Murray, Geoffrey (1997). ''Vietnam: Dawn of a New Market''. New York: St. Martin's Press. p. 24–25. ISBN 0-312-17392-X.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Loan&quot;&gt;{{cite news |author=Hoang Thi Bich Loan |date=18 April 2007 |url=http://www.tapchicongsan.org.vn/details_e.asp?Object=29152838&amp;News_ID=18459436 |title=Consistently pursuing the socialist orientation in developing the market economy in Vietnam |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110510005305/http://www.tapchicongsan.org.vn/details_e.asp?Object=29152838&amp;News_ID=18459436 |archivedate=10 May 2011 |work=Communist Review|publisher=TạpchíCộngsản.org.vn}}&lt;/ref&gt;

ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဖြင့် နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို မပြောင်းလဲသော်လည်း အစိုးရမှ လယ်ယာမြေနှင့် စက်ရုံများအား ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုကို အားပေးခြင်း၊ စီးပွားရေး မူဝါဒများ ဖြေလျှော့ပေးခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်မှုများကို အားပေးခြင်း တို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း မဟာဗျူဟာမြောက်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်ချုပ်ကိုင် ထားခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Loan&quot;/&gt; ထို့နောက်တွင် ဗီယက်နမ် စီးပွားရေး၌ လယ်ယာနှင့် စက်မှု ထုတ်ကုန်များ၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုသို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများမှ ဝင်ငွေကွာဟမှု နှင့် ကျား/မ ခွဲခြားမှုကို ပိုမို မြင့်မားလာစေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;sciencedirect.com&quot;&gt;[http://natureconservancyblog.blogspot.com/2015/02/palace-supreme-harmony.html  Palace of Supreme Harmony in Hue (Vietnam)]
{{Cite journal | last1 = Wagstaff | first1 = A. | last2 = Van Doorslaer | first2 = E. | last3 = Watanabe | first3 = N. | title = On decomposing the causes of health sector inequalities with an application to malnutrition inequalities in Vietnam | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-econometrics_2003-01_112_1/page/207 | doi = 10.1016/S0304-4076(02)00161-6 | journal = Journal of Econometrics | volume = 112 | pages = 207 | year = 2003 | pmid =  | pmc = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jstor.org&quot;&gt;{{Cite journal | last1 = Goodkind | first1 = D. | title = Rising Gender Inequality in Vietnam Since Reunification | url = https://archive.org/details/sim_pacific-affairs_fall-1995_68_3/page/342 | journal = Pacific Affairs | volume = 68 | issue = 3 | pages = 342–359 | doi = 10.2307/2761129 | year = 1995 | pmid =  | pmc = | jstor = 2761129 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ideas.repec.org&quot;&gt;{{cite web|author=Gallup, John Luke |url=https://ideas.repec.org/p/wbk/wbrwps/2896.html |title=The wage labor market and inequality in Viet Nam in the 1990s |publisher=Ideas.repec.org |year=2002 |accessdate=7 November 2010}}&lt;/ref&gt;

== နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ ==
[[File:Presidential Palace Hanoi 388606781 40a24f0ceb.jpg|thumb|right|ဟနွိုင်းမြို့ရှိ သမ္မတနန်းတော်၊ ယခင်က ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနား ဘုရင်ခံချုပ်၏ နန်းတော်ဖြစ်ခဲ့သည်။]]
[[File:Secretary Kerry Addresses Vietnamese Communist Party Secretary General Trong (11403201556).jpg|thumb|right|ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ငုယင်ဖူထယောင်းကို အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျွန်ကယ်ရီ နှင့် အတူ ဟနွိုင်းတွင် တွေ့ရစဉ်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်]]
ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံသည် [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]နှင့် [[လောနိုင်ငံ]]တို့နှင့်အတူ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကွန်မြူနစ် စနစ် ကျင့်သုံးသော တစ်ပါတီ ဆိုရှယ်လစ်နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ကွန်မြူနစ်ပါတီကသာ အစိုးရ၊ နိုင်ငံရေး နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့၏ အစိတ်အပိုင်း အားလုံးတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။  ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးသည် စီမံခန့်ခွဲရေး နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး တာဝန် အများအပြားကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပြီး ပါတီ၏ နိုင်ငံတော်အဆင့် ဖွဲ့စည်းမှုဆိုင်ရာ အလုပ်၊ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ရာထူး ခန့်အပ်မှု အလုပ်များ အပြင် မူဝါဒ ချမှတ်မှုများကို ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ ကွန်မြူနစ် ပါတီနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွယ်နေသော သို့မဟုတ် ကွန်မြူနစ်ပါတီမှ ထောက်ခံသော နိုင်ငံရေး အဖွဲ့အစည်းများသာလျှင် ဗီယက်နမ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းများတွင် ဗီယက်နမ် အဖမြေ တပ်ဦး၊ အလုပ်သမားနှင့် ကုန်သည် သမဂ္ဂပါတီများ ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံတော် အနေနှင့် ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒကို ယုံကြည်ချက် အဖြစ် စွဲကိုင်ထားသည် ဆိုသော်လည်း ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေး ပေါ်လစီများမှာ အရင်းရှင်စနစ်ဖက်သို ပို၍ တိမ်းညွှတ်လာလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html |title=The Spoils of Capitalism |work=Time |location=New York |date=22 February 2007 |accessdate=19 May 2010 |author=Johnson, Kay |archivedate=24 August 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130824185440/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html }}&lt;/ref&gt; အီကော်နောမစ် မဂ္ဂဇင်းမှ ဗီယက်နမ်၏ ဦးဆောင်မှုကို &quot;အရင်းရှင် စိတ် ထက်သန်သော ကွန်မြူနစ်များ&quot; ဟု သမုတ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=E1_TTDQTVQR|title=A bit of everything: Vietnam's quest for role models|date=24 April 2008|accessdate=19 May 2010|work=The Economist |location =London}} {{Subscription}}&lt;/ref&gt;

===ဥပဒေပြုရေး===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ လွှတ်တော်မှာ နိုင်ငံတော်အဆင့် လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိပြီး အမတ် ၄၉၈ ဦး ပါဝင်သည်။ လွှတ်တော်အား လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌမှ ဦးဆောင်၍ လွှတ်တော်သည် အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် တရားစီရင်ရေး ကဏ္ဍ နှစ်ရပ်၏ အထက်တွင်ရှိသည်။ အစိုးရ ဝန်ကြီးများအားလုံး ကို လွှတ်တော်အမတ်များထဲမှ ရွေးချယ် ခန့်အပ် ကြသည်။

===အုပ်ချုပ်ရေး===
[[File:Парад в честь 70-летия Великой Победы - 18.jpg|thumb|right|ဗီယက်နမ် သမ္မတဟောင်း ထရွန်းတန်ဆန်းအား ၎င်း၏ ဇနီး နှင့် အတူ ၂၀၁၅ ခုနှစ် မော်စကို အောင်ပွဲနေ့ စစ်ရေးပြ အခမ်းအနားတွင် တွေ့ရစဉ်၊ ၂၀၁၅ မေလ ၉ ရက်]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် သမ္မတသည် အဆောင်အယောင် တစ်ခု အဖြစ်ရှိနေသော နိုင်ငံတော် ဥသျှောင် ဖြစ်ပြီး အမည်ခံ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်လည်း ဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ၃ ဦး ၊ ဝန်ကြီးဌာန နှင့် ကော်မရှင် ၂၆ ခုတို့၏ အကြီးအကဲများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဝန်ကြီးအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်သည်။
===တရားစီရင်ရေး===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့ တရားလွှတ်တော်ချုပ်ကို တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးမှ ဦးဆောင်ပြီး အယူခံလွှာတင်သွင်းနိုင်သော အမြင့်ဆုံး တရားရုံးဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတော်လွှတ်တော်ကို ၏ မေးခွန်းထုတ်မှုကို ဖြေကြားပေးရသည်။ ပြည်သူ့တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အောက်တွင် ပြည်နယ်အဆင့် မြူနီစီပါယ်ဒေသအဆင့် တရားရုံးများ နှင့် ဒေသခံ တရားရုံး အများအပြား ရှိသည်။ စစ်ခုံရုံးသည် နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးနှင့် ပတ်သတ်သော ကိစ္စရပ်များတွင် အထူး တရားစီရင်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်သည် အမျိုးမျိုးသော ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို လုပ်ဆောင်နေဆဲဖြစ်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် သေဒဏ်ကျခံနေရသော အကျဉ်းသား ၇၀၀ ခန့်မျှ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|title=UN urged to act on Vietnam over death penalty|url=http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html|accessdate=12 February 2014|newspaper=The Washington Post|date=12 February 2014|archivedate=12 February 2014|archiveurl=https://archive.today/20140212151404/http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html}}&lt;/ref&gt;

=== တပ်မတော် ===
[[File:Quân đội duyệt binh ở Trường Sa.JPG|thumb|right|ဗီယက်နမ်တပ်များကို ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားနေသော စပရက်ထလီကျွန်းများပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ် ၊ ၂၀၀၉ ခုနှစ်]]
ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွင် ဗီယက်နမ်ပြည်သူ့တပ်မတော်၊ ဗီယက်နမ် ရဲတပ်ဖွဲ့ နှင့် ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့စစ် တပ်ဖွဲ့တို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ တပ်မတော်သည် ဗီယက်နမ်ရှိ အမြဲတမ်း စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ တရားဝင် အမည် ဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ကြည်းတပ်၊ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ ရေတပ်၊ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ လေတပ် ၊ ဗီယက်နမ် နယ်ခြားကာကွယ်ရေးတပ် နှင့် ဗီယက်နမ် ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဟူ၍ ထပ်မံ ခွဲခြားထားသည်။ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့တပ်မတော်တွင်  အမြဲတမ်း စစ်သည်အင်အား ၄၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိပြီး အရန်တပ်များပါ ပါဝင်ပါက စုစုပေါင်းအင်အားသည် ၅၀၀,၀၀၀ အထိ ရှိနိုင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book| title=The Military Balance 2010| author1=International Institute for Strategic Studies| authorlink1=International Institute for Strategic Studies| author2=Hackett, James (ed.)| date=3 February 2010| publisher=Routledge| location=London| isbn=1-85743-557-5| ref=IISS2010}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်၏ စစ်ရေးအသုံးစရိတ် စုစုပေါင်းသည် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂.၄၈ ဘီလီယံ ခန့် ရှိပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဂျီဒီပီ၏ ၂.၅% ခန့်နှင့် ညီမျှသည်။&lt;ref&gt;[http://milexdata.sipri.org/ The SIPRI Military Expenditure Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160123190846/http://milexdata.sipri.org/ |date=23 January 2016 }}. Retrieved 3 May 2012.&lt;/ref&gt;

===နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး===
ဗီယက်နမ်၏ သမိုင်းကြောင်း တလျှောက်တွင် အဓိက နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေးမှာ ၎င်း၏ အကြီးဆုံးအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနှင့် တစ်ချိန်က နယ်ချဲ့ အုပ်စိုးသူ ဖြစ်ခဲ့ဖူးသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်၏ အချုပ်အခြာ အာဏာဆိုင်ရာ မူများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော သန္ဒိဋ္ဌာန်များကို ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အတွင်း စာပေအမြောက်အမြားတွင် ကမ္ဗည်းထက် မော်ကွန်းတင်ထားခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဆိုရလျှင် ၁၁ ရာစု မျိုးချစ်ကဗျာ ဖြစ်သော &quot;တောင်ပိုင်းနိုင်ငံ၏ တောင်တန်းနှင့်မြစ်များ&quot; ကဗျာ နှင့် ၁၄၂၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတို့တွင် တွေ့နိုင်သည်။ တရုတ်နှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့သည် တရားဝင်အားဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရနေကြသော်လည်း နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ပတ်သက်သော တင်းမာမှု နိုင်ငံနှစ်ခု အကြားတွင် အထင်အရှား ရှိနေသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nationalinterest.org/commentary/escalating-tensions-the-south-china-sea-7414|title=Escalating Tensions in the South China Sea|work=The National Interest|date=10 September 2012}}&lt;/ref&gt;

လက်ရှိ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီနှင့် ပတ်သက်သော လုပ်ငန်းစဉ် ကြေညာချက်မှာ &quot;လွတ်လပ်ရေး၊ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့ အတွက် တသမတ်တည်းရှိသော နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ပေါ်ရန်၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ အမျိုးမျိုးအစားစား ကွဲပြားမှု နှင့် နိုင်ငံအများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တို့ ဖြစ်စေမည့် နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ ဖြစ်စေရန်၊ နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် ကြိုတင်ဖန်တီးသူ သို့မဟုတ် တက်ကြွစွာ ပါဝင်သူ ဖြစ်ရန် နှင့် အခြားကဏ္ဍများတွင်လည်း တက်ကြွစာ ပါဝင်သူ ဖြစ်စေရန် &quot; ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=HereWe/&gt;ဆက်လက်၍ ကြေညာထားသည်မှာ &quot;ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းရှိ နိုင်ငံအားလုံး၏ မိတ်ဆွေ နှင့် အားကိုးရသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာ နှင့် ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။&quot; ဟူ၍ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=HereWe&gt;{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cs_doingoai/ | title=Vietnam Foreign Policy |publisher=Ministry of Foreign Affairs| accessdate=25 February 2009 }}&lt;/ref&gt;

၂၀၀၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၇၂ နိုင်ငံနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင်မှ ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည်လည်း တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cn_vakv |publisher=Ministry of Foreign Affairs |title=List of countries which maintain diplomatic relations with the Socialist Republic of Vietnam |date=December 2007 |accessdate=25 February 2009 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vietnam.usembassy.gov/relations.html|title=US-Vietnamese Relations|accessdate=8 December 2009|publisher=US Embassy|archivedate=9 December 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091209220514/http://vietnam.usembassy.gov/relations.html}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း ၆၃ ခု၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]၊ [[အာဆီယံ]]၊ [[ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများအသင်း]]၊ ဖရန်ကိုဖုန်းနီအဖွဲ့ နှင့် [[ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့]] တို့ ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် အစိုးရ မဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်း ၆၅၀ ကျော်နှင့်လည်း ဆက်ဆံရေးရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/ctc_quocte | title=Vietnam and International Organizations |accessdate=25 February 2009 |publisher=Ministry of Foreign Affairs}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၆ ခုနှစ် မေလတွင် အမေရိကန် သမ္မတ [[အိုဘားမား]] မှ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအား သေစေနိုင်လောက်သော လက်နက်များ ရောင်းချခြင်း အပါအဝင် လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ပင်ခြင်းကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ခြင်းဖြင့် ဗီယက်နမ်နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပို၍ ပုံမှန် ဖြစ်စေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|page= |newspaper=Reuters |date=March 23, 2016|title=U.S. Lifts arms ban on old foe Vietnam as regional tensions simmer|author=Matt Spetalnick |accessdate=March 23, 2016|url=http://www.reuters.com/article/us-vietnam-obama-idUSKCN0YD050}}&lt;/ref&gt;

===အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ===
ဗီယက်နမ် နိုင်ငံအား ပြည်နယ် ၅၈ ခုဖြင့် ပိုင်းခြား ထားသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်တို့နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဆင့် တူညီသော စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် ၅ ခု လည်း ရှိသည်။
&lt;br/&gt;
[[File:VietnameseProvincesMap.png|450px|centre]]
{| style=&quot;margin:auto;&quot;
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
မာနင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟာနမ်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟိုင်ယွန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;အွန်ရန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;နမ်ဒင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;နင်းဘင်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ထိုင်းဘင်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဗင်းဖွတ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟနွိုင်း စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်&lt;br /&gt;ဟိုင်းဖောင် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''အရှေ့မြောက်ဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဘတ်ရန်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဘတ်ကန်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကောင်းဗန်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟာရှန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;လန်ဆွန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;လောင်ကိုင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဖူးသောက်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကွမ်နင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ထိုင်းငုရင်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;တူယင်ကွမ်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ယင်ဘိုင်းပြည်နယ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''အနောက်မြောက်ဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဒရန်ဗြန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟွာဘင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;လိုင်ချုံးပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဆွန်လားပြည်နယ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''အနောက်အလယ်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဟာတိန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ငဲ့အန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကွမ်ဘင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကွမ်းချီပြည်နယ်&lt;br /&gt;ထိုင်းဝှမ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;သွာသရန်းဝှေပြည်နယ်
|-
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့်ဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဒတ်လတ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဒတ်နောင်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဂျာလိုင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကောင်သုံးပြည်နယ်&lt;br /&gt;လမ်ဒေါင်ပြည်နယ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''တောင် အလယ်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဘင်ဒင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဘင်သွမ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ခမ်းဟွာပြည်နယ်&lt;br /&gt;နင်သွမ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဖူယန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကွမ်နမ်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကွမ်နိုင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဒါနန် စည်ပင်သာယာ နယ်နိမိတ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''အရှေ့တောင်ဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
ဘာရီယာဗွန်တောင်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဘင်ယွန်းပြည်နယ်

ဘင်ဖူအော့ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဒုံနိုင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;တေးနင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟိုချီမင်းစီးတီး စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်
| style=&quot;padding-right:1em; vertical-align:top;&quot; |
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;'''မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ'''&lt;/div&gt;
----
အန်ရှန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဘတ်လျူးပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဘန်းချဲပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကာမောင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဒေါင်သပ်ပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဟုန်စန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကယန်စန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;လောင်အန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဆောက်ရန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;တရန်ဆန်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ထရာဗင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ဗင်လောင်းပြည်နယ်&lt;br /&gt;ကန်သား စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်
|}

ပြည်နယ်များကို ပြည်နယ် စည်ပင်သာယာ နယ်နိမိတ်များ၊ မြို့နယ်များ၊ ကောင်တီများ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြား ထားပြီး ၎င်းတို့ကို မြို့နှင့် ကွန်မြူးများ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဗဟိုမှ ချုပ်ထိန်းသော စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များကိုမူ ဒိစတြိတ်များ နှင့် ကောင်တီများ အဖြစ် ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့ကို ရပ်ကွက်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြား ထားသည်။

== ပထဝီဝင်==
[[File:Vietnam Topography.png|thumbnail|right|ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်ပြ မြေပုံ]]
[[File:Vietnam map of Köppen climate classification.svg|thumb|ကော့ပင် ရာသီဥတု မျိုးကွဲများကို ပြထားသော ဗီယက်နမ် မြေပုံ]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် အရှေ့ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ် ပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး မြောက်လတ္တီကျု ၈° နှင့် ၂၄° ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၁၀၂° နှင့် ၁၁၀°ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းမှာ ၁၂၇,၈၈၁ စတုရန်းမိုင် (၃၃၁,၂၁၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) ခန့်မျှ ရှိသဖြင့်&lt;ref name=IndexMundi2011&gt;[http://www.indexmundi.com/vietnam/geography_profile.html &quot;Vietnam – Geography&quot;]. Index Mundi. 12 July 2011. Retrieved 19 December 2011.&lt;/ref&gt; [[ဂျာမနီနိုင်ငံ]]၏ အရွယ်အစားနီးပါး ရှိသည်။ နိုင်ငံ ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ်၏ အရှည်စုစုပေါင်းမှာ ၂,၈၈၃ မိုင် (၄,၆၃၉ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားပြီး ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းမှာ ၂,၁၄၀ မိုင် (၃,၄၄၄ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသည်။ &lt;ref name=IndexMundi2011/&gt;နိုင်ငံ၏ အကျဉ်းမြောင်းဆုံးနေရာမှာ အလယ်ပိုင်း ကွမ်ဘင်းပြည်နယ်တွင် ရှိပြီး ၃၁မိုင် (၅၀ ကီလိုမီတာ) မျှသာ ရှိသော်လည်း နိုင်ငံ၏ မြောင်ပိုင်းတွင်မူ ၃၇၀မိုင် (၆၀၀ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မြေပြင်မှာ တောင်ကုန်းများပြားပြီး သစ်တောထူထပ်ကာ မြေပြန့်မှာ ၂၀% ထက် မကျော်ပေ။ တောင်ကုန်းများမှာ နိုင်ငံကုန်းမြေ ဧရိယာ၏ ၄၀% မျှ ရှိပြီး အပူပိုင်း သစ်တောများမှာ  နိုင်ငံကုန်းမြေ ဧရိယာ၏ ၄၂% မျှ ရှိသည်။

နိုင်ငံ၏မြောက်ပိုင်းမှာ ကုန်းမြင့်များသာ အများစု ရှိပြီး မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသ တည်ရှိရာ ဒေသလည်း ဖြစ်သည်။ လောင်ကိုင်းပြည်နယ်တွင် ရှိသော ဖန်စီပန်းတောင်မှာ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင် ဖြစ်ပြီး ၁၀,၃၁၂ ပေ (၃,၁၄၃ မီတာ) မျှ မြင့်မားသည်။ ဗီယက်နမ် တောင်ပိုင်းတွင် ကမ်းရိုးတန်း မြေနိမ့် ဒေသများ၊ အန်နာမိုက်တောင်တန်းရှိ တောင်ကုန်းများနှင့် ကျယ်ပြောသော သစ်တောများ ရှိသည်။ ဗဆော့မြေ အမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး အတန်အသင့် ညီညာသော ကုန်းမြေမြင့် ၅ ခု ပါဝင်သည် ကုန်းမြင့်ဒေသသည် နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ၏ ၁၆% နှင့် သစ်တောမြေ၏ ၂၂% မျှ ရှိသည်။ တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ မြေအများစုမှာ အာဟာရဓာတ် အတော်နည်းပါးသည်ကို တွေ့ရသည်။

တြိဂံပုံစံရှိပြီး ၅,၇၉၂ စတုရန်းမိုင် (၁၅,၀၀၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) ရှိသော မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://xttm.agroviet.gov.vn/en/newsletter/2005/September.asp |work=Agroviet Newsletter |date=September 2005 |title=Agricultural advanced technologies in Red river delta, Viet Nam these days |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080221184058/http://xttm.agroviet.gov.vn/en/newsletter/2005/September.asp |archivedate=21 February 2008}}&lt;/ref&gt; မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသထက် ပို၍ သေးငယ်သော်လည်း ပိုမို၍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး လူဦးရေလည်း ပို၍ သိပ်သည်းသည်။ ယခင်က တုန်ကင်ပင်လယ်ကွေ့၏ ဝင်ပေါက်ဖြစ်ခဲ့သော မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ အတွင်း တင်ကျန်နေခဲ့သော နုန်းမြေ အနည်များဖြင့် ပြည့်ဝလျက် ရှိသည်။ ၁၅,၄၄၄ စတုရန်းမိုင် (၄၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) မျှ ကျယ်ဝန်းသော မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသည် မည်သည့်နေရာတွင် မှ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် ၁၀ပေ (၃ မီတာ) ထက် ပို၍ မမြင့်ပေ။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသအတွင်း မြစ်များနှင့် တူးမြောင်းများ ဟိုမှသည်မှ ဖြတ်လျှက် တည်ရှိပြီး ၎င်းတို့မှ အနည်အများအပြားကို ပို့ချသဖြင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသည် တစ်နှစ်လျှင် ပင်လယ်တွင်းသို့ ၁၉၇ ပေ မှ ၂၆၃ပေ (၆၀ မီတာ မှ ၈၀ မီတာ) အထိ ဆန့်ထွက်လျက် ရှိသည်။
===မြင်ကွင်းကျယ်===
[[File:HaLongBayBIG.jpg|thumb|centre|750px|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ ဒေသတစ်ခု ဖြစ်သော ဟလောင်ပင်လယ်အော်၏ မြင်ကွင်းကျယ်]]

===ရာသီဥတု===
[[File:Mai Chau - Haus im Reisfeld, Palmen.jpg|thumb|စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိသည့် ဗီယက်နမ်မြောက်ပိုင်း မိုင်ချောဒိစတြိတ်မှ ကျေးရွာတစ်ခု]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် လတ္တီကျု အများအပြား ရှိပြီး မြေမျက်နှာသွင်ပြင်မှာ အနိမ့်အမြင့် မတူညီသဖြင့် ရာသီဥတုမှ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ သိသာစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ နိုဝင်ဘာလမှ ဧပြီလ အထိ ရှိသော ဆောင်းရာသီ သို့မဟုတ် ခြောက်သွေ့သော ရာသီတွင် မုတ်သုံလေသည် အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ တရုတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ တုန်ကင်ပင်လယ်ကွေ့ကို ဖြတ်သန်းတိုက်ခိုက်ပြီး ရေငွေ့များကို သိသိသာသာ သယ်ဆောင်လာလေ့ ရှိသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံ၏ နေရာအများစုမှာ မိုးရာသီ သို့မဟုတ် နွေရာသီ နှင့် နှိုင်းယှဉ်မှသာ ခြောက်သွေ့သည်ဟု ထင်ရသည်။ နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ အပူချိန်မှာ မြေပြန့်ဒေသများတွင် တောင်ကုန်းဒေသများထက် ပို၍ မြင့်မားပြီး တောင်ပိုင်းတွင် မြောက်ပိုင်းထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။ တောင်ပိုင်း မြေပြန့်ဒေသများ ဖြစ်သော ဟိုချီမင်းစီးတီး တစ်ဝိုက် နှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတို့တွင် အပူချိန် ကွာဟမှု နည်းပါးပြီး တစ်နှစ်တာလုံး  ၂၁° ဆဲလ်စီးယပ်စ် မှ ၂၈° ဆဲလ်စီးယပ်စ် အတွင်းသာ ရှိသည်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုမှာ မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းများ နှင့် ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် ပို၍ သိသာပြီး ဒီဇင်ဘာ နှင့် ဇန်နဝါရီ လတွင် ၅° ဆဲလ်စီးယပ်စ် မှ ဇူလိုင် နှင့် ဩဂုတ်လတို့တွင် ၃၇° ဆဲလ်စီးယပ်စ် အထိ ရှိသည်။

===ဂေဟစနစ် နှင့် ဇီဝမျိုးကွဲများ===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် သဘာဝ နေရာ နှစ်ခု ရှိပြီး ဟလောင် ပင်လယ်အော် နှင့် ဖောင်းနကီဘန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ပြင် ဇီဝထု ထိန်းသိမ်းရေး နေရာ ခြောက်ခု ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ကန်ဂျောင် လမုတော၊ ကက်တရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ ကတ်ဗာ့ အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ အူမင်းသျောင် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ နှင့် အနောက်ငဲ့အန်းဒေသတို့ ဖြစ်သည်။

[[File:Pseudoryx nghetinhensis.PNG|thumb|ဗီယက်နမ်၏ မျိုးရင်းသတ္တဝါဖြစ်သော ကမ္ဘာ့အရှားပါးဆုံး နို့တိုက်သတ္တဝါဖြစ်သည့် ဆယ်အိုလာကောင်]]
ဗီယက်နမ်သည် အင်ဒိုမလာယာ ဂေဟဇုံ အတွင်း ကျရောက်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် အမျိုးသား ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လက်ရှိအခြေအနေ အစီရင်ခံစာအရ &lt;ref name=Repeated&gt;{{cite web |url=http://www.nea.gov.vn/HTMT_ddsh05.htm |title=Báo cáo Hiện trạng môi trường quốc gia 2005 |language=Vietnamese |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090223065322/http://www.nea.gov.vn/HTMT_ddsh05.htm |archivedate=23 February 2009}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ မြင့်မားစွာကွဲပြားသော နိုင်ငံ ၂၅ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ များပြားစွာ ရှိသော နိုင်ငံ စာရင်းတွင် အဆင့် ၁၆ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးစိတ်အားလုံး၏ ၁၆% ခန့် နေထိုင်သည်။ ဒေသရင်းမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၅,၉၈၆ ခုကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိပြီး ၎င်းတို့အတွင်းမှ ၁၀% မှာ ဇာတိရင်းဖြစ် မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဒေသရင်း တိရစ္ဆာန်များတွင် နီမာတိုဒါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၀၇ မျိုး၊ အော်လီဂိုချယ်တာ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၀၀ မျိုး၊ အက်ကရီနာ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၄၅ မျိုး၊ စပရင်းတေးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၃ မျိုး၊ အင်းဆက် မျိုးစိတ်ပေါင်း ၇၇၅၀ မျိုး၊ တွားသွားသတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၆၀ မျိုး၊ ကုန်းနေရေနေသတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၂၀မျိုး ၊ ငှက်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၈၄၀မျိုး နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၁၀ မျိုးတို့ ရှိကြပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ငှက်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၀၀ နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါ ၇၈မျိုး တို့မှာ ဇာတိရင်းဖြစ် မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Repeated/&gt;

ထို့ပြင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ရေချို မိုက်ခရိုအယ်လဂျီ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁,၄၃၈ မျိုး ရှိပြီး မိုက်ခရိုအယ်လဂျီ မျိုးစိတ်အားလုံးတို့၏ ၉.၆% ဖြစ်ကာ ရေနေ ကျောရိုးမဲ့ သတ္တဝါ ၇၉၄မျိုး နှင့် ပင်လယ်ငါးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၂,၄၅၈ မျိုးတို့လည်း နေထိုင်ကြသည်။ &lt;ref name=Repeated/&gt; လတ်တလောနှစ်များ အတွင်းတွင် ဗီယက်နမ်ရှိ ဇာတိရင်းဖြစ်မျိုးစိတ်များ ထဲမှ မျိုးစု ၁၃ခု၊ မျိုးစိတ် ၂၂၂ ခု၊ တက်ဆာ ၃၀ခုတို့ကို အသစ်ထပ်မံ ဖော်ထုတ်ထားသည်။ &lt;ref name=Repeated/&gt; နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ်သစ် ၆ မျိုးတွင် ဆယ်အိုလာကောင်၊ မန့်ဂျပ်ကောင်ကြီး၊ တုန်ကင်နှာခေါင်းတိုမျောက် တို့ပါဝင်ပြီး ငှက်မျိုးစိတ်သစ်တွင် မျိုးသုဉ်းမည်ကို စိုးရိမ်ရသော အက်ဒဝပ်ရစ်ငှက်လည်း ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=253|title=Edwards's Pheasant (Lophura edwardsi)|publisher=BirdLife International|accessdate=1 September 2012}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းများတွင် ကက်တရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်အတွင်း ဂျာဗားကြံ့အနည်းငယ်ကို တွေ့ရသော်လည်း ထိုမျိုးစိတ်၏ နောက်ဆုံးအကောင်ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်က တစ်စုံတစ်ယောက်မှ သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite news |title = Javan rhino 'now extinct in Vietnam' |author= Kinver, Mark |work= BBC News |date= 25 October 2011 |accessdate=25 October 2011 |url= http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15430787 }}&lt;/ref&gt;

စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ မျိုးရိုးဗီဇ မျိုးကွဲများ အနေနှင့် ကြည့်မယ်ဆိုပါက ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးယဉ် ဗဟိုဌာန ၁၂ ခုတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ် အမျိုးသား မျိုးယဉ် ဗီဇ ဘဏ်တွင် မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၅ ခု၏ မျိုးယဉ် ၁၂,၃၀၀ ခုအား ထိန်းသိမ်းထားသည်။&lt;ref name=Repeated/&gt; ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ၂၀၀၄ ခုနှစ် တစ်နှစ်ထဲတွင် ဇီဝမျိုးကွဲများ ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၉.၀၇ သန်း အသုံးပြုခဲ့ပြီး ထိန်းသိမ်းသည့် ဒေသ ၁၂၆ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ကာ ၎င်းတို့ထဲတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၂၈ ခုလည်း ပါဝင်သည်။&lt;ref name=Repeated/&gt;
{{Clear}}

== စီးပွားရေး ==
[[File:LANDMARK72.jpg|thumb|left|ဟနွိုင်းရှိ ကီးနောင်ဟနွိုင်း လန်းမတ်တာဝါ၊ ဗီယက်နမ်ရှိ အမြင့်ဆုံး အဆောက်အဦး]]
၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ လက်ရှိတန်ဖိုးမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၃၈ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်သွားခဲ့ပြီး လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၅၂၇ အထိ ရှိသည်။ &lt;ref name=imf2&gt; {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=73&amp;pr.y=7&amp;sy=2014&amp;ey=2018&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=582&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&amp;grp=0&amp;a= |title=World Economic Outlook: Vietnam |publisher=International Monetary Fund |date=October 2013 |accessdate=14 February 2017}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ဂိုးမန်းဆက်ချ် ကုမ္ပဏီမှ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန် လက်ရှိတန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၃၆ ဘီလီယံ ဒေါ်လာ နှင့် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄,၃၅၇ ဒေါ်လာ မျှ ရှိလာပြီး   ကမ္ဘာ့အဆင့် နံပါတ် ၂၁ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.fwa.org/pdf/Vietnam_posttrip_article.pdf|title=The Vietnamese Stock Market|publisher=Financial Women's Association of New York|accessdate=7 May 2010|archivedate=5 October 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005111807/https://www.fwa.org/pdf/Vietnam_posttrip_article.pdf}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာတန်ဖိုးအစစ်ဖြင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက တစ်နှစ်လျှင် ၁၀% တိုးတက်မှုနှုန်းဖြင့်  ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး နောက်ထွက်နိုင်ငံများထဲတွင် တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာမည်ဟု ပရိုက်စ်ဝါးတားဟောက်စ်ကူးပါး၏ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ခန့်မှန်းထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite press release |url=http://www.pwc.com/vn/en/releases2008/vietnam-may-be-fastest-growing-emerging-economy.jhtml |title=Vietnam may be fastest growing emerging economy |date=12 March 2008 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=20 October 2011}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်း ထုတ်ကုန် တန်ဖိုးသည် ၂၀၅၀ ခုနှစ်တွင် တွင် နော်ဝေ၊ စင်ကာပူ နှင့် ပေါ်တူဂီနိုင်ငံတို့ကို ကျော်တက်သွားမည်ဟု  ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဟောင်ကောင်-ရှန်ဟိုင်း ဘဏ်ကော်ပိုရေးရှင်း အဖွဲ့မှ ဟောကိန်း ထုတ်ထားသည်။&lt;ref&gt;[http://www.tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/business/vietnam-to-be-listed-top-economies-by-2050-hsbc-1.58480 &quot;Vietnam to be listed among top economies by 2050: HSBC&quot;]. ''Tuổi Trẻ News''. 14 January 2012. Retrieved 18 April 2012. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120116170035/http://www.tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/business/vietnam-to-be-listed-top-economies-by-2050-hsbc-1.58480 |date=16 January 2012 }}&lt;/ref&gt;

ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက်တွင် စပါးစိုက်ပျိုးမှုကို အခြေခံသော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး အဓိကပြုလုပ်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အလူမီနီယမ် ထုတ်လုပ်ရာတွင် အရေးကြီးသော ကုန်ကြမ်းတစ်မျိုးဖြစ်သည့် ဗောက်ဆိုက်တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းလည်း ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်၏ စီးပွားရေးကို အဓိက ပုံဖော်သည်မှာ ဗီယက်နမ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီနှင့် အမျိုးသား ကွန်ဂရက်များ၏ စုံညီအစည်းအဝေးများမှ ချမှတ်သော ငါးနှစ်စီမံကိန်းများ ဖြစ်သည်။

[[File:Floating Market - Can Tho - Vietnam.JPG|thumb|right|မဲခေါင်မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ ရေပေါ်ဈေး]]
လယ်ယာများ၊ စက်ရုံများ နှင့် ငွေကြေး အရင်းအနှီးများကို စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ခြင်းသည် ဗဟိုပြုစီမံမှု၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး လူသန်းပေါင်းများစွာတို့သည် အစိုးရ၏ အစီအစဉ်များတွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဗီယက်နမ် စီးပွားရေးသည် စွမ်းရည်မပြည့်ဝမှု များနှင့် ခြစားမှုများ၊ အရည်အသွေး ညံ့ဖျင်းမှုများနှင့် အပြည့်အဝ မထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဥရောပနိုင်ငံ အများစုမှ ပြုလုပ်သော စစ်အပြီး ကုန်သွယ်ရေး ပိတ်ဆို့မှုများ၏ ဒဏ်ကိုလည်း ခံခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ် များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်များ ဖြစ်ကြသော ဆိုဗီယက်အုပ်စု အင်အားလျော့နည်းလာခြင်းကြောင့် ထိုပြဿနာများကို ပိုမို၍ ဆိုးရွားသွားစေသည်။

၁၉၈၆ ခုနှစ် ဆဋ္ဌမအကြိမ်မြောက် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အမျိုးသားကွန်ဂရက်တွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို အခြေခံသော ဈေးကွက်စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အစီအစဉ်၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် စတင် မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ ကုန်သွယ်ရေး နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတို့တွင် ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုကို အားပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;[http://ssrn.com/abstract=1442384 Vuong, Quan-Hoang; Tran, Tri-Dung (2009). &quot;The cultural dimensions of the Vietnamese private entrepreneurship&quot;]. ''Icfai Journal of Entrepreneurship Development'', Vol. VI, Nos. 3 &amp; 4 (September &amp; December 2009), pp. 54–78. Icfai University Press via SSRN. Retrieved 4 October 2012.&lt;/ref&gt; ထိုသို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ဗီယက်နမ်၏ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်အတွင်း နှစ်စဉ် ၈%  ခန့် တိုးတက် လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းရှိ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုတွင်ပင် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ဆက်လက် အားကောင်းနေခဲ့ပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၆.၈%  မျှ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၁၁.၈%  ခန့် ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်ပင် ဗီယက်နမ်ဒေါင်ငွေကြေး၏ တန်ဖိုးကို ၃ ကြိမ်မျှ လျှော့ချခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.vietfinancenews.com/2010/12/vietnam-2010-growth-fastest-in-three.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110104115530/http://www.vietfinancenews.com/2010/12/vietnam-2010-growth-fastest-in-three.html |archivedate=4 January 2011 |title=Vietnam 2010 growth fastest in three years – Vietnam Banking Finance News |publisher=Vietfinancenews.com |date=29 December 2010 |accessdate=6 August 2011}}&lt;/ref&gt;

[[File:Rice fields near Sapa, Viêt Nam.jpg|thumb|left|ဆာပါးရှိ စပါးခင်းများ]]
ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာ လုပ်ငန်းနှင့် ဟိုင်းတက်ခ် လုပ်ငန်း တို့မှာ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ကြီးမားသော အစိတ်အပိုင်း နှင့် အလျင်မြန်ဆုံး တိုးတက်သော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် ရေနံလုပ်ငန်းတွင် နောက်ကျမှ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်သော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော်လည်း ယခုအခါ အရှေ့တောင်အာရှတွင် တတိယ အကြီးဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည်ပေါင်း ၃၁၈,၀၀၀ စည် (၅၆,၀၀၀ ကုဗမီတာ) မျှ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=VM|title=Vietnam|publisher=United States Energy Information Administration|year=2011|accessdate=6 November 2012}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသတွင် အဋ္ဌမမြောက် အများဆုံး ရေနံစိမ်း ထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Fong-Sam, Yolanda (August 2012) [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2010/myb3-2010-vn.pdf &quot;Vietnam&quot;] in ''2010 Minerals Yearbook''. USGS. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130302030501/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2010/myb3-2010-vn.pdf |date=2 March 2013 }}&lt;/ref&gt; ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ဗီယက်နမ်သည် ငါးနှစ်တာ အတွက် ဗဟိုမှ ရေးဆွဲသော စီမံကိန်းများကို ဆက်လက် အသုံးချဆဲ ဖြစ်သည်။ 

တစ်နေ့လျှင် ဝင်ငွေ တစ်ဒေါ်လာထက်နည်းသော လူဦးရေကို ရေတွက်သော အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုသည် ဗီယက်နမ်တွင် သိသာစွာ လျော့ကျ လာခဲ့ပြီး တရုတ်၊ အိန္ဒိယ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံများထက် ဆင်းရဲမှုနှုန်း လျော့နည်း ပေသည်။ &lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html Economy of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224211129/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html |date=24 December 2018 }}. CIA World Factbook. Updated 21 September 2012. Retrieved 4 October 2012.&lt;/ref&gt; ထိုသို့ ဆင်းရဲမှုနှုန်း လျော့ကျရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ လူနေမှု စနစ်ကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် စီးပွားရေးမညီမျှမှုများ တိုးပွားလာခြင်းကို တားဆီးရန် ရည်ရွယ်သော မျှတသည့် စီးပွားရေး ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုပေါ်လစီများတွင် ဒွိုင်မွိုင် အစီအစဉ်၏ အစတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော မြေများကို အညီအမျှ ခွဲဝေပေးခြင်း၊ ဆင်းရဲသော ဝေးလံခေါင်ဖျား ဒေသများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း နှင့် ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတို့တွက် အထောက်အပံ့ပေးခြင်း စသည့် ပေါ်လစီများ ပါဝင်သည်။ &lt;ref name=ODI1/&gt; နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၄.၄၆% မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref name=imf2/&gt;

===ကုန်သွယ်ရေး===
[[File:Saigon Trade Center vươn mình trong nắng.jpg|thumb|right|ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အပြီးတွင် ဟိုချီမင်းစီးတီးတွင် ဦးစွာတည်ဆောက်ခဲ့သော မိုးမျှော်တိုက်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် ဆိုင်းဂုံထရိတ်စင်တာ]]
၂၀၀၀ ခုနှစ်များ၏ အစောပိုင်းမှ အစပြု၍ ဗီယက်နမ်သည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ လျှော့ပေါ့မှုများကို ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး တစ်ဖက်မှ အချို့သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍများတွင် နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်သို့ ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သလို အချို့သော ကဏ္ဍများအား ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းခဲ့ခြင်းအားဖြင့် နှစ်လမ်းသွား နည်းလမ်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ &lt;ref name=ODI1&gt;{{cite web |author= Vandemoortele, Milo |author2= Bird, Kate |year= 2010 |url= http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5057&amp;title=viet-nams-progress-economic-growth-poverty-reduction-impressive-improvements |title= Viet Nam's Progress on Economic Growth and Poverty Reduction: Impressive improvements |location= London |publisher= Overseas Development Institute |accessdate= 11 February 2017 |archivedate= 14 May 2011 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20110514200140/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5057&amp;title=viet-nams-progress-economic-growth-poverty-reduction-impressive-improvements }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=ODI3&gt;{{cite web |author=Vandemoortele, Milo |year=2010 |url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=4751&amp;title=millennium-development-goals-equity-development |title=The MDG fundamentals: improving equity for development |location=London |publisher=Overseas Development Institute |accessdate=11 February 2017 |archivedate=15 May 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100515181557/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=4751&amp;title=millennium-development-goals-equity-development }}&lt;/ref&gt;၂၀၀၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ဗီယက်နမ်သည် ၎င်းတို့၏ ဉာဏမူပိုင်ပစ္စည်းဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ထရစ်ပ် သဘောတူညီချက် နှင့်အညီ ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် ယခုအခါတွင် အာရှ၏ အပွင့်လင့်ဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ရှိသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်နေပြီး အသွားအပြန် ကုန်သွယ်မှု တန်ဖိုးမှာ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၁၆၀% မျှ ရှိနေသဖြင့် တစ်ချိန်တည်းတွင်ရှိသော တရုတ်၏ အချိုးထက် နှစ်ဆများ များနေပြီး အိန္ဒိယ၏ အချိုးထက် ၄ ဆ မျှ များနေသည်။&lt;ref&gt;[http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2006/11/13/8393174/index.htm Vietnam Vrooooom: Asia's second-fastest-growing economy takes the global stage.] CNN Money. 13 November 2006.&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက် နိုင်ငံများတွင် တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ အာဆီယံ နိုင်ငံများ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများ ပါဝင်သည်။

ဗီယက်နမ် အကောက်ခွန်ဌာန၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ပထမ နှစ်တစ်ဝက်တွင် နိုင်ငံတကာ ကုန်ပစ္စည်းများကုန်သွယ်မှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂၄ ဘီယံ အထိ ရှိပြီး ၂၀၁၂ ခုနှစ် ထိုအချိန်ကာလနှင့် နိုင်းယှဉ်ပါက ၁၅.၇% မျှ ပို၍ မြင့်မားသည်ကို တွေ့ရသည်။ မိုဘိုင်းဖုန်း နှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းများကို အမြောက်အမြား တင်ပို့မှု တင်သွင်းမှု ပြုလုပ်ပြီး သဘာဝ အရင်းအမြစ် ဈေးကွက်တွင် အမြင့်ဆုံးတင်ပို့မှုမှာ ရေနံစိမ်း ဖြစ်ပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာပင် သံ နှင့် စတီးလ် များကို အများဆုံးတင်သွင်းခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်သည် ဗီယက်နမ်၏ တင်ပို့မှု အမြောက်အမြားကို ဝယ်ယူသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တင်သွင်းမှု အများဆုံးမှာ တရုတ်ကုန်ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|title=Developments and trends of Vietnam international merchandise trade in June and the first half of 2013|url=http://www.customs.gov.vn/English/Lists/News/ViewDetails.aspx?ID=195|work=Vietnam Customs|publisher=General Department of Vietnam Customs|accessdate=31 July 2013|date=23 July 2013}}&lt;/ref&gt;

မြေယာပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး ပြုလုပ်ခြင်း၏ ရလဒ် အဖြစ် ဗီယက်နမ်သည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များကို အဓိက တင်ပို့ရောင်းချသော နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခုအခါ ကမ္ဘာပေါ်တွင် သီဟိုဠ်စေ့ အများဆုံး တင်ပို့သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ကော်ဖီ ဒုတိယအများဆုံး တင်ပို့သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/magazine-25811724|title=How Vietnam became a coffee giant - BBC News|author=|date=|work=bbc.com}}&lt;/ref&gt;ဗီယက်နမ်သည် နှစ်ရှည်ပင် စိုက်ပျိုးရန် အတွက် ၆.၉၃% မျှသော မြေကို အသုံးပြုထားသဖြင့် မဲခေါင် ဒေသကြီးတွင် သုံးစွဲမှု အချိုး အများဆုံး ဖြစ်သည်။ အခြားသော အဓိက ပို့ကုန်များတွင် လက်ဖက်၊ ရာဘာ နှင့် ရေထွက်ပစ္စည်းများ ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း ဂျီဒီပီတွင် ပါဝင်သော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ၏ ဝေစုမှာ လတ်တလော ဆယ်စုနှစ်များ အတွင်း ကျဆင်းလာခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ၄၂% မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ၂၀% အထိ ကျဆင်းလာခဲ့ကာ စီးပွားရေး၏ အခြားကဏ္ဍများမှာ ပိုမိုတိုးတက်လာခဲ့သည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် ဥရောပသမဂ္ဂ နှင့် ကုန်သွယ်ရေး လွတ်လပ်ခွင့် အတွက် ညှိနှိုင်းခဲ့ပြီး ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီအက်စ်ပီ စနစ်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့် ရရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ထိုစနစ်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့် ရသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည် ဥရောပဈေးကွက် အတွင်း ကုန်ပစ္စည်းများကို အခွန်နှုန်း သက်သာစွာဖြင့် တင်ပို့ခွင့် ရရှိကြသည်။ &lt;ref name=&quot;EUfta&quot;&gt;{{cite news|title=Vietnam-EU free trade agreement set to fire|url=http://www.vietnamtribune.com/index.php/sid/222099915/scat/fc849e836694179b/ht/Vietnam-EU-free-trade-agreement-set-to-fire|accessdate=19 May 2014|publisher=''Vietnam Tribune''|archivedate=19 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140519224620/http://www.vietnamtribune.com/index.php/sid/222099915/scat/fc849e836694179b/ht/Vietnam-EU-free-trade-agreement-set-to-fire}}&lt;/ref&gt;

===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ===
[[File:TOPIO 3.jpg|thumb|left|လူပုံစံ တိုပီယို ၃.၀ စက်ရုပ်]]
ဗီယက်နမ် ပညာရှင်များသည် ဘုရင်ခေတ်မှ အစပြု၍ အများအပြားသော ပညာရပ်နယ်ပယ်များတွင် တိုးတက်စေရန် ကြံဆောင်ခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် လူမှုရေးသိပ္ပံ ပညာရပ်များနှင့် လူသားဆိုင်ရာ ပညာရပ်များတွင် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်တွင် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု သမိုင်းပညာရပ်နှင့် ပတ်သက်၍ နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာသော သမိုင်းကြောင်း ရှိသည်။ ၁၃ ရာစုတွင် နန်းစွန့်ခဲ့သော ဧကရာဇ် ထရန်နန်တောင်သည် ဘုန်းကြီးများကို ဦးဆောင်၍ ဒဿနိကဗေဒ၏ ဘာသာရပ်ခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော ထရပ်လမ်ဇန် ဘာသာရပ်ကို တိုးတက်စေရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ပေါင်းနှုတ်မြှောက်စား နှင့် ဂျီဩမေတြီ ပညာရပ်များကို ၁၅ ရာစုမှ စတင်၍ ဗီယက်နမ်တွင် လူအမ်သာဗင်း၏ ဖတ်စာအုပ်ပေါ်တွင် အခြေခံ၍ သင်ကြားခဲ့ကြသည်။ လူအမ်သာဗင်းသည် ဗီယက်နမ်အား သုည နှင့် စတင်မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပြီး မာ့ခ်ဟျန်တစ်ချ်မှ အနှုတ်ကိန်းများကို မသိကိန်း၊ လျှို့ဝှက်ကိန်း နှင့် ဝှက်ကိန်းများကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဗီယက်နမ် ပညာရှင်များသည် စွယ်စုံကျမ်း အများအပြားကို ရေးသား ထုတ် ဝေခဲ့သည်။

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ဗီယက်နမ် သိပ္ပံပညာရှင်တို့သည် ပညာရပ် နယ်ပယ်အမျိုးမျိုးတွင် ထင်ရှားသော ပံ့ပိုးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် သင်္ချာဘာသာရပ် တွင် ဖြစ်သည်။ ဟွမ်းတေသည် အသုံးချ သင်္ချာ ဘာသာရပ်ရှိ ဂလိုဘယ် အော့ပတီမိုက်ဇေးရှင်း ဘာသာရပ်ခွဲကို ၂၀ ရာစုတွင် စတင်ဖော်ထုတ်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်သည် လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်းဖြစ် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်နေပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း၆၀၀ တန်ဖိုးရှိသည့် ဗီယက်နမ် အာကာသ ဗဟိုဌာနကို ဆောက်လုပ်ရန် စီစဉ် ဆောင်ရွက်နေသည်။&lt;ref&gt;[http://www.asianscientist.com/topnews/vietnam-build-us600m-national-space-center-by-2018/ &quot;Vietnam To Build US$600m National Space Center By 2018&quot;]. Asian Scientist, 22 November 2011. Retrieved 27 November 2011.&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်သည် စက်ရုပ်များ တီထွင်ထုတ်လုပ်ခြင်းတွင်လည်း ထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများ ရှိပြီး တိုပီယို လူပုံစံ စက်ရုပ်မှာ ဥပမာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.diginfo.tv/2007/12/05/07-0601-d.php |title=Nano technology &amp;#124; Computer &amp;#124; Robot &amp;#124; TOSY TOPIO – Table Tennis Playing Robot |work=DigInfo News |location=Tokyo |date=5 December 2007 |accessdate=12 February 2017 |archivedate=21 May 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090521023057/http://www.diginfo.tv/2007/12/05/07-0601-d.php }}&lt;/ref&gt;၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အတွက် ဗီယက်နမ်၏ နိုင်ငံတော် အသုံးစရိတ်မှာ ဂျီဒီပီ၏ ၀.၄၅% မျှရှိသည်။&lt;ref&gt;[http://vietnamnews.vnagency.com.vn/Economy/206910/tech-science-spending-too-low.html &quot;Tech, science spending too low&quot;]. VietNam News, 21 December 2010. Retrieved 30 April 2012.&lt;/ref&gt;
{{Clear}}

===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ သယ်ယူပိုဆောင်ရေး ကွန်ယက်၏ မူလအစမှာ ပြင်သစ်တို့ အုပ်ချုပ်စဉ်က ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရန် အတွက် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲအပြီးတွင် ခေတ်မီရန်အတွက် အကြီးအကျယ် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။
====လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး====
[[File:Tan Son Nhat International Airport.jpg|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီး ရှိ[[တန်ဆွန်းညက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]]မှာ ဗီယက်နမ်ရှိ အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် အများပြည်သူသုံး အဓိက လေဆိပ် ၂၁ ခုရှိပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် ၃ ခု ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟနွိုင်းမြို့ရှိ နွိုင်းဘိုင်လေဆိပ်၊ ဒါနန်းရှိ ဒါနည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ [[တန်ဆွန်းညက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တန်ဆွန်းညက်သည် နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာခရီးသည်များ၏ ၇၅% ကို လက်ခံ ပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော်မှ သဘောတူထားသော အစီအစဉ်အရ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် ၁၀ ခု အထိ ရှိလာမည် ဖြစ်သည်။ ထိုလေဆိပ်များတွင် ဗင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ဖူးဘိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကမ်ရန်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ဖူးကောက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကက်ဘီ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကန်သိုး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် လောင်သမ်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ပါဝင်သည်။ အစီအစဉ်ထဲတွင် ပါဝင်သော လောင်သမ်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အပြည့်အဝ တည်ဆောက်ပြီးစီးပါက တစ်နှစ်လျှင် ခရီးသည် သန်း ၁၀၀ ကို ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ဗီယက်နမ် လေကြောင်းလိုင်းသည် နိုင်ငံတော်ပိုင် လေကြောင်းလိုင်း ဖြစ်ပြီး ခရီးသည်တင် လေယာဉ် ၆၉ စင်းမျှ ရှိပြီး &lt;ref name=&quot;fleet&quot;&gt;{{cite web| title = Vietnam Airlines Details and Fleet History | publisher = PlaneSpotters.net | date = 1 April 2010 | url = http://www.planespotters.net/Airline/Vietnam-Airlines | accessdate =1 April 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | title = Fleet Information | publisher = Vietnam Airlines | url = http://vietnamairlines.com.vn/wps/portal/en/site/flight_info/fleet_information/!ut/p/c5/fY1RC4IwFEZ_UdybWturjHSFbmSMdC-xQoYwXQ8R-O_beqkXvffx8J0DGsJP5j1Y8xr8ZBy0oPc3VuY8IxUiMkYxIbzKUqW2iLvAuz9e1nURuKKkOYgvX1-fQFvn76FzjeVlEyXrPJYix4XLEQT3Yw8daPKzSCVJsDRnkSYSJSJ0rrfmMcNzbOfLcVN8ALBLRCU!/dl3/d3/L0lJSklna21BL0lKakFBQ3lBQkVSQ0pBISEvNEZHZ3NvMFZ2emE5SUFnIS83X0NHQUg0N0wwME9VTzcwMjdSUU4zMk8wTzAwL0FsX19fNTI!/?WCM_PORTLET=PC_7_CGAH47L00OUO7027RQN32O0O00_WCM&amp;WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/en/site/flight_info/fleet_information/ | accessdate = 30 June 2011 | archivedate = 4 October 2011 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20111004121039/http://vietnamairlines.com.vn/wps/portal/en/site/flight_info/fleet_information/!ut/p/c5/fY1RC4IwFEZ_UdybWturjHSFbmSMdC-xQoYwXQ8R-O_beqkXvffx8J0DGsJP5j1Y8xr8ZBy0oPc3VuY8IxUiMkYxIbzKUqW2iLvAuz9e1nURuKKkOYgvX1-fQFvn76FzjeVlEyXrPJYix4XLEQT3Yw8daPKzSCVJsDRnkSYSJSJ0rrfmMcNzbOfLcVN8ALBLRCU!/dl3/d3/L0lJSklna21BL0lKakFBQ3lBQkVSQ0pBISEvNEZHZ3NvMFZ2emE5SUFnIS83X0NHQUg0N0wwME9VTzcwMjdSUU4zMk8wTzAwL0FsX19fNTI!/?WCM_PORTLET=PC_7_CGAH47L00OUO7027RQN32O0O00_WCM&amp;WCM_GLOBAL_CONTEXT=%2Fwps%2Fwcm%2Fconnect%2Fen%2Fsite%2Fflight_info%2Ffleet_information%2F }}&lt;/ref&gt; ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် လေယာဉ် ၁၅၀ စင်း အထိ တိုးမြှင့်ရန် စီစဉ်ထားသည်။ ဗီယက်နမ်တွင် ရှိသော အခြား ပုဂ္ဂလိက လေကြောင်းလိုင်းများမှာ အဲယားမဲခေါင်၊ ဂျက်စတား ပစိဖတ် လေကြောင်းလိုင်း၊ ဗက်စကို နှင့် ဗီယက်ဂျက်အဲယား တို့ ဖြစ်ကြသည်။

====ကုန်းလမ်းပို့ဆောင်ရေး====
[[File:Cao toc Cau Gie Ninh Binh.JPG|thumb|right|ကောင်ဂီ နှင့် နင်းဗင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော တောင်မြောက် အမြန်လမ်း၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ လမ်းများတွင် ဗဟိုမှာ စီမံခန့်ခွဲသော နိုင်ငံတော်အဆင့်လမ်းများ၊ ပြည်နယ်များမှ စီမံခန့်ခွဲသော ပြည်နယ်အဆင့်လမ်းများ၊ ခရိုင်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ခရိုင်အဆင့် လမ်းများ၊ မြို့တော်နှင့် မြို့များမှ စီမံခန့်ခွဲသော မြို့ပြလမ်းများ နှင့် ကွန်မြူးမှ စီမံခန့်ခွဲသော ကွန်မြူးအဆင့်လမ်းများတို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ်ရှိ မြို့ပြဧရိယာများတွင် စက်ဘီးများ၊ စက်တပ် စကူတာများ၊ မော်တော်ဆိုင်ကယ်များသည် လူသုံးများသော ယာဉ်များ အဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် မြို့ကြီးများတွင် မော်တော်ယာဉ် ပိုင်ဆိုင်မှုမှာ မြင့်တက်လာလျက် ရှိသည်။ ပုဂ္ဂလိက ကုမ္ပဏီများမှ ပြေးဆွဲသော အများပြည်သူသုံး ဘတ်စ်ကားများသည် လူအများစုမှ ခရီးဝေးသွားရာတွင် အဓိက သုံးစွဲလျက် ရှိကြသည်။

ယာဉ်အန္တရာယ် လမ်းအန္တရာယ်မှာ ဗီယက်နမ်တွင် အလွန်ဆိုးရွားသော ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး နေ့စဉ် ပျမ်းမျှ လူ ၃၀ ခန့် ယာဉ်မတော်တဆမှုဖြင့် သေဆုံးကြသည်။ &lt;ref&gt;[http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=622&amp;ItemID=11314 Social and economic situation, 8 months of 2011]. General Statistics Office of Vietnam. Retrieved 1 September 2011.&lt;/ref&gt; ဟနွိုင်းမြို့နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးမြို့များတွင် ယာဉ်ကြောကြပ်တည်းမှုမှာ ဆိုးရွားလာသော ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်ပြီး မြို့တော်များ၏ လမ်းများအား မော်တော်ယာဉ်သုံးစွဲမှု မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ကာမိစေရန် အပြင်းအထန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။

====ရထားပို့ဆောင်ရေး====
[[File:My Son railway tracks.jpg|thumb|left|မိုင်ဆွန်အနီးရှိ ရထားလမ်းတစ်ခု]]
ဗီယက်နမ်၏ အဓိက နိုင်ငံတွင်း ရထားလမ်းမှာ ဟိုချီမင်းစီးတီး နှင့် ဟနွိုင်းမြို့ကို ချိတ်ဆက်ထားသော ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း အမြန်ရထားလမ်း ဖြစ်ပြီး အရှည် ကီလိုမီတာ ၂,၀၀၀ ခန့်မျှ ရှိသည်။ ဟနွိုင်းမြို့မှ တဆင့် အရှေ့မြောက်ဘက်၊ မြောက်ဘက် နှင့် အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွယ်ထားသော ရထားလမ်းများ ရှိကြသည်။ အရှေ့ဘက်သို့ သွားသော ရထားလမ်းမှာ ဟနွိုင်းမြို့မှာ ဟလောင်ပင်လယ်အော်သို့ ဆက်သွယ်ထားပြီး မြောက်ဘက်သို့ သွားသော ရထားလမ်းမှာ ဟနွိုင်းမှ ထိုင်းငုရင်သို့ ဆက်သွယ်ထားကာ အရှေ့မြောက်လိုင်းမှာ ဟနွိုင်းမြို့မှ လောင်ကိုင်းသို့ ဆက်သွယ်ထားသည်။

၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့သည် ဂျပန်နည်းပညာကို အသုံးပြုထားသော အမြန်ရထားလမ်း ဆောက်လုပ်ရန် သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး ဗီယက်နမ် အင်ဂျင်နီယာ အမြောက်အမြားကို ဂျပန်သို့ စေလွှတ်၍ အမြန်ရထားများအတွက် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း လုပ်ငန်းများကို သင်ယူစေခဲ့သည်။ ထိုရထားလမ်းမှာ ၁,၆၃၀ ကီလိုမီတာမျှ ရှည်လျားသော အမြန်ရထားလမ်း ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး &lt;ref&gt;{{Cite news| title=High-speed train planned for Vietnam – Business – International Herald Tribune| newspaper=The New York Times| date=6 February 2007| url=http://www.nytimes.com/2007/02/06/business/worldbusiness/06iht-vietrail.4489612.html| accessdate=9 July 2010}}&lt;/ref&gt; စုစုပေါင်း ဘူတာရုံ ၂၆ ခု ရှိမည်ဖြစ်ကာ ဟနွိုင်းမြို့ နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ သူသျမ် ဘူတာတို့လည်း ပါဝင်မည် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite news| title=Vietnam to build high-speed rail |newspaper=The Sydney Morning Herald| date=13 November 2009| url=http://www.smh.com.au/travel/vietnam-to-build-highspeed-rail-20081113-62bd.html| accessdate=9 July 2010}}&lt;/ref&gt; ဂျပန်ရှိ ရှင်းကန်းဆင်ခေါ် ကျည်ဆန်ရထား နည်းပညာ ကို အသုံးပြုမည် ဖြစ်ပြီး ထိုရထားလမ်းတွင် အမြန်ဆုံး တစ်နာရီ မိုင် ၂၂၀ (၃၆၀ ကီလိုမီတာ) မျှ မြန်သော ရထားများ သွားလာနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဟနွိုင်းမှ ဗင်း၊ နာထရန်နှင့် ဟိုချီမင်း စီးတီးသို့ စတင်ဖောက်လုပ်မည် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ခုနှစ် အတွင်းတွင် ဗင်းနှင့် နာထရန် အကြား ရထားလမ်း နှင့် ဟနွိုင်းမြို့နှင့် မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်များ ဖြစ်ကြသော လောင်ကိုင်း နှင့် လန်ဆွန်းတို့သို့ ဆက်သွယ်သော ရထားလမ်းများကို စတင်ဆောက်လုပ်မည် ဖြစ်သည်။

====ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး====
ကမ်းရိုးတန်းနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ်တွင် အဓိက ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်း အများအပြား ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ကမ်ရန်း၊ ဒါနန်း၊ ဟိုင်ဖုန်း၊ ဟိုချီမင်းစီးတီး၊ ဟောင်ဂိုင်း၊ ကွီးနွန်၊ ဗန်ထော နှင့် နာထရန် တို့ ပါဝင်သည်။ ကုန်းတွင်း ပိုကျသော အပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်ရှိ မြောက်များလှသော မြစ်များသည် ကျေးလက်ဒေသ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပြီး ၁၁,၀၀၀ မိုင် (၁၇,၇၀၀ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှိသော ကူးသန်းသွားလာနိုင်သော ရေကြောင်းခရီးတွင် ဖယ်ရီများ၊ ဝမ်းပြားရေယာဉ်များ နှင့် ကုတို့သင်္ဘောများ သွားလာလျက် ရှိကြသည်။ &lt;ref&gt;[http://www.indexmundi.com/vietnam/waterways.html Index Mundi]. January 2012. Retrieved 25 April 2012.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.travelblog.org/Photos/4708303 &quot;Water taxi in Ca Mau city, Vietnam&quot;]. TravelBlog. 27 January 2010. Retrieved 25 April 2012.&lt;/ref&gt;

ထို့ပြင် မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ နှင့် မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတို့သည် ဗီယက်နမ်၏ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးကိစ္စရပ်များ အတွက် အလွန်အရေးပါဒေသများ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ အများစုမှာ ထိုမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသများ တလျှောက် သို့မဟုတ် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသများ၏ အနီးအနားတွင် နေထိုင်လျက် ရှိကြပြီး အဓိက မြို့ကြီးများ ဖြစ်ကြသော ဟိုချီမင်းစီးတီးမြို့ နှင့် ဟနွိုင်းမြို့တို့သည် မဲခေါင် နှင့် မြစ်နီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသများ အနီးတွင် တည်ရှိကြသည်။ တောင်တရုတ်ပင်လယ် အတွင်းတွင်မူ ဗီယက်နမ်သည် လက်ရှိ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အခြား အနီးအနားရှိ နိုင်ငံများ နှင့် ကာလရှည်ကြာ ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွား နေသော စပရက်ထလီကျွန်းများ ၏ အများစုကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။&lt;ref&gt;[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/spratly-claims.htm &quot;Territorial claims in the Spratly and Paracel Islands&quot;]. GlobalSecurity.org. 2011. Retrieved 3 February 2013.&lt;/ref&gt;
===ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းရေး===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းရေးတွင် အောင်မြင်မှုများ ရှိသကဲ့သို့ စိန်ခေါ်မှုများလည်း ရှိနေသည်။ အောင်မြင်မှုများထဲတွင် ၁၉၉၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ် များအတွင်း ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းသော ရေရရှိမှု သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ရေမီတာများကို နေရာအမြောက်အမြားတွင် တပ်ဆင်နိုင်ခဲ့ကာ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှ စ၍ ရေဆိုးသန့်စင်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပို၍ များလာခဲ့သည်။ စိန်ခေါ်မှုများတွင်မူ ရေထုညစ်ညမ်းမှုများ အများအပြား ရှိနေခြင်း၊ ဝန်ဆောင်မှု ညံ့ဖျင်းခြင်း နှင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် တိုးတက်လာသော ရေသန့်စင်ရေး လုပ်ငန်းများ မလုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း၊ ကျေးလက်ဒေသရှိ ရေစနစ်ကို ရေရှည်ထိန်းသိမ်းမှု ပြုလုပ်ရာတွင် ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ မြို့ပြ ရေသန့်စင်ရေးတွင် သုံးစွဲထားသလောက် ငွေကြေး အလုံအလောက် ပြန်လည် မရရှိခြင်း၊ ဗီယက်နမ်၏ စီးပွားရေးတိုးတက်လာသည်နှင့် အမျှ အလှူရှင်များမှ လှူဒါန်းငွေအစား ချေးငွေအသွင်သို့ ပြောင်းလဲကြသဖြင့် နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့များ နှင့် ချေးငွေများ လျော့နည်းလာခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အစိုးရမှ ရေခွန် ကောက်ခံရငွေမှ ကုန်ကျစရိတ်များကို ကာမိရန် လုပ်ဆောင်ခြင်း နှင့် ပြည်နယ်အဆင့်တွင် အလိုအလျောက် ရေပေးဝေမှု စနစ်များကို ဆောင်ရွက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပေါ်လစီများ တစိတ်တပိုင်းသာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ရေခွန်မှာ ဈေးပေါမြဲသာ ရှိနေပြီး အချို့သော သုံးစွဲမှုများတွင် ခွင့်ပြုထားသည့် အလုပ်ထက်ပို၍ အခြား အလုပ်များကို လုပ်ဆောင်လျက် ရှိကြသည်။

== လူဦးရေပျံနှံ့နေထိုင်မှု ==
[[File:Hmong women at Coc Ly market, Sapa, Vietnam.jpg|thumb|upright|ဗီယက်နမ်မြောက်ပိုင်း ဆာပါးရှိ မှောင်လူမျိုး အမျိုးသမီးတစ်ဦး]]
၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၉၀.၇ သန်းခန့် ရှိသည်။ ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နှစ်နိုင်ငံ ပေါင်းစည်းပြီး လူဦးရေမှာ ၅၂.၇ သန်းမျှသာ ရှိသဖြင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သိသိသာသာ တိုးပွားလာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/34.htm |title=Vietnam – population |publisher=Countrystudies.us|accessdate=11 April 2011}}&lt;/ref&gt;
၂၀၁၂ ခုနှစ် ၏ ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေမှာ ၉၀.၃ သန်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=imf2/&gt; ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း သန္ဓေအောင်နှုန်းမှာ အမျိုးသမီး တစ်ဦးလျှင် ကလေး ၁.၈ ယောက်မျှ ဖြစ်ပြီး &lt;ref name=&quot;Wold Bank TFR&quot;&gt;{{cite web|title=Fertility rate, total (births per woman)|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN|website=World Bank|publisher=World Bank|accessdate=12 March 2015}}&lt;/ref&gt; ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းမှာ အစိုးရ၏ သားဆက်ခြား စီမံကိန်း နှင့် ကလေး ၂ ယောက် သာယူရမည့် ပေါ်လစီတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။
===လူမျိုးကွဲများ===
၂၀၀၉ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်းအရ ဗီယက်လူမျိုး သို့မဟုတ် ကင်လူမျိုး များမှာ ၇၃.၆ သန်းမျှ ရှိပြီး လူဦးရေ၏ ၈၅.၈%  မျှ ဖြစ်သည်။ ကင်လူမျိုး များသည် နုန်းမြေပို့ချရာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသနှင့် နိုင်ငံ၏ ကမ်းရိုးတန်း လွင်ပြင်များတွင် အများဆုံး စုစည်း နေထိုင်ကြသည်။ များသောအားဖြင့် လူမှုရေးနှင့် လူမျိုးအားဖြင့် တူညီကြသော ကင်လူမျိုးများမှာ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး နှင့် စီးပွားရေး ပေါ်တွင် သိသာစွာ ဩဇာ သက်ရောက်သည်။ သို့သော်လည်း ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် လူမျိုးစုပေါင်း ၅၄ မျိုး နေထိုင်ပြီး ၎င်းတို့တွင် မှောင်လူမျိုး၊ ဒေါင်းလူမျိုး၊ တေလူမျိုး၊ ထိုင်းလူမျိုး နှင့် နောင်းလူမျိုးများ ပါဝင်ကြသည်။ ကင်လူမျိုးများနှင့် အမျိုးအလွန်နီးစပ်သော မြွမ် လူမျိုးများမှာ ဗီယက်နမ်၏ ၃ပုံ ၂ ပုံမျှ ရှိသော ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲမတိုင်မီက အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့်တွင် လူမျိုးစု ၄၀ ကျော် ပါဝင်သော ဒီဂါးလူမျိုးများသာ နေထိုင်ကြသော်လည်း ငိုဒင်းဒျမ်၏ တောင်ဗီယက်နမ် အစိုးရမှ ကင်များကို ရှေးဦးလူမျိုးများ နေထိုင်ရာ ဒေသတွင် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်စေရန် အစီအစဉ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;[http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule &quot;Under South Vietnam Rule&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121006164804/http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule |date=6 October 2012 }}. MHRO.org. 2010. Retrieved 21 April 2012.&lt;/ref&gt; တရုတ်လူမျိုး ဖြစ်သော ဟွာလူမျိုး များနှင့် ခမာခရွမ် လူမျိုးများမှာ မြေနိမ့်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ၁၉၇၈ နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်အတွင်း တရုတ်-ဗီယက်နမ် ဆက်ဆံရေး ဆိုးရွားလာသော အခါတွင် ဟွာလူမျိုး ၄၅၀,၀၀၀ ကျော် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4130.htm Vietnam (08/08)]. U.S. Department of State. Retrieved 12 February 2013.&lt;/ref&gt;
{{ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}}

===ဘာသာစကားများ===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ရုံးသုံးဘာသာစကား နှင့် အမျိုးသား ဘာသာစကားမှာ ဗီယက်နမ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး တက်ကျသံ ရှိသော မွန်-ခမာ ဘာသာစကား ဖြစ်ကာ လူဦးရေ၏ အများစုမှ ပြောဆိုကြသည်။ သမိုင်းကြောင်း အရ ဗီယက်နမ်လူမျိုးတို့သည် တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြု၍ စာရေးခဲ့ကြသည်။ ၁၃ ရာစုသို့ ရောက်သော အခါတွင် ဗီယက်နမ်တို့သည် ချူးနွမ်ဟု ခေါ်သော ကိုယ်ပိုင် အက္ခရာများကို တီထွင် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ရိုးရာဇာတ်လမ်း တစ်ပုဒ် ဖြစ်သော ငုယင်ဒူး ရေးသားသည့် ကယူးပုံပြင်မှာ ချူးနွမ်အက္ခရာကို အသုံးပြု၍ ရေးသားခဲ့သည်။ စကားပြောရာတွင် သုံးသော အင်္ဂလိပ်စာလုံး အသုံးပြုထားသည့် ကွတ်ငူ အက္ခရာကိုမူ ယေစွိ အလက်ဇန်ဒရေ ဒီ ရုတ်ဒ် နှင့် အခြားသော ကက်သလစ် သာသနာပြု အဖွဲ့ အချို့မှ မှ ၁၇ ရာစုတွင် တီထွင်ခဲ့သည်။  

ဗီယက်နမ်ရှိ လူနည်းစု လူမျိုးများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးစုံကို ပြောဆိုကြပြီး ၎င်းတို့တွင် တေ စကား၊ မွမ် စကား၊ ချမ် စကား၊ ခမာ စကား၊ တရုတ်စကား၊ နန်းစကား နှင့် မှောင်စကား တို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ် အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့် ဒေသရှိ မွန်တက်ခနတ်ဒ် လူမျိုးများမှာလည်း အသုံးများသော ဘာသာစကား အချို့ ကို အသုံးပြု ပြောဆိုကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.montagnard-foundation.org/faq.html|title=Frequently Asked Questions|publisher=Montagnard Foundation|date=12 August 2007|accessdate=18 July 2013|archivedate=4 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104212658/http://www.montagnard-foundation.org/faq.html}}&lt;/ref&gt; မြို့ကြီးများတွင် လက်ဟန်ခြေဟန်နှင့် သုံးသော ဗီယက်နမ်စကား အချို့ကိုလည်း တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ 

ကိုလိုနီစနစ်၏ အမွေတစ်ခု အနေနှင့် ပညာတတ် ဗီယက်နမ် အချို့သည် ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အသုံးပြု ပြောဆိုကြသည်။ အထူးသဖြင့် လူကြီးပိုင်းများ နှင့် ယခင် တောင်ဗီယက်နမ်တွင် ပညာသင်ယူခဲ့ကြသူများမှလည်း အသုံးပြုကြသည်။ ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အုပ်ချုပ်ရေး ၊ ပညာရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတို့တွင်လည်း အသုံးပြုကြသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အဓိကပြောဆိုသော ဖရန်ကိုဖုန်းနီ အဖွဲ့၏ တင်းပြည့်အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ပညာရေးတွင်လည်း ပြင်သစ်ဘာသာနှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဝင်စားမှုများ ပြန်လည်ရှင်သန်လာလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.senat.fr/rap/r97-001/r97-001.html|title=Annexe au procès-verbal de la séance du 1er octobre 1997|publisher=French Senate|date=1 October 1997|accessdate=25 July 2013|language=French}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Role of English in Vietnam's Foreign Language Policy: A Brief History |url=http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&amp;PT=sl&amp;X=getdoc&amp;Lev1=pub_c07_07&amp;Lev2=c06_thinh |accessdate=19 February 2017 |archivedate=31 August 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070831165148/http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&amp;PT=sl&amp;X=getdoc&amp;Lev1=pub_c07_07&amp;Lev2=c06_thinh }}&lt;/ref&gt;[[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]]ကာလ အတွင်းက ဆိုဗီယက်အုပ်စုနှင့် အဆက်အဆံရှိသော ဗီယက်နမ် မိသားစု အချို့တွင် ရုရှားဘာသာစကား နှင့် အချို့ မိသားစု အနည်းငယ်တွင် ဂျာမန်ဘာသာ၊ ချက်ဘာသာ နှင့် ပိုလန်ဘာသာ တို့ကို နားလည်တတ်ကျွမ်းကြသည်။ &lt;ref name=29PDF&gt;{{cite web|url=http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_2_No_23_December_2012/29.pdf|title=How English Has Displaced Russian and Other Foreign Languages in Vietnam Since &quot;Doi Moi&quot;|author=Ngan Nguyen|work=International Journal of Humanities and Social Science|date=December 2012|format=PDF|accessdate=18 July 2013}}&lt;/ref&gt; လတ်တလော နှစ်များတွင် ဗီယက်နမ်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ ဆက်ဆံမှု ပိုမိုများပြား လာသဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ ဒုတိယ ဘာသာစကားအဖြစ် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို သင်ယူခြင်းမှာ ကျောင်းအများစုတွင် မသင်မနေရ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အချို့ကျောင်းများတွင် ပြင်သစ်ဘာသာစကား နှင့် အတူ သင်ကြားရကာ ကျောင်းအများအပြားတွင် ပြင်သစ်ဘာသာအစား အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို အစားထိုး သင်ကြားလာကြသည်။&lt;ref name=29PDF/&gt;&lt;ref&gt;[http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1121703274255/1439264-1153425508901/Education_Vietnam_Development.pdf Education in Vietnam], The World Bank&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ် နှင့် အခြားအရှေ့အာရှ နိုင်ငံများ၏ ဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုအားကောင်းလာသဖြင့် ဂျပန်ဘာသာစကား နှင့် ကိုရီးယား ဘာသာစကားတို့လည်း ပို၍ ရေပန်းစားလာလျက် ရှိသည်။

=== ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု===
{{Pie chart
|caption = ဗီယက်နမ်ရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများ (၂၀၁၄)&lt;ref name=&quot;2014data&quot;&gt;Home Office: ''[https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/389940/CIG.Vietnam.Religious_Minority_Groups.v1.0.pdf Country Information and Guidance — Vietnam: Religious minority groups]''. December 2014. Quoting United Nations' [http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=14914&amp;LangID=E &quot;Press Statement on the visit to the Socialist Republic of Viet Nam by the Special Rapporteur on freedom of religion or belief&quot;]. Hanoi, Viet Nam 31 July 2014. [http://www.ohchr.org/Documents/Issues/Religion/StatementVietnameseVersion31July2014.pdf Vietnamese]. Quote, p. 8: &quot;[...] According to the official statistics presented by the Government, the overall number of followers of recognized religions is about 24 million out of a population of almost 90 million. Formally recognized religious communities include 11 million Buddhists, 6.2 million Catholics, 1.4 million Protestants, 4.4 million Cao Dai followers, 1.3 million Hoa Hao Buddhists as well as 75,000 Muslims, 7000 Baha’ís, 1500 Hindus and others. The official number of places of worship comprises 26,387 pagodas, temples, churches and other religious facilities. [...] While the majority of Vietnamese do not belong to one of the officially recognized religious communities, they may nonetheless – occasionally or regularly – practise certain traditional rituals, usually referred to in Viet Nam under the term &quot;belief&quot;. Many of those traditional rituals express veneration of ancestors. [...]&quot;&lt;/ref&gt;
|label1 = ဗီယက်နမ် ရိုးရာဘာသာ သို့ ဘာသာမဲ့
|value1 = 73.2
|color1 = #C00000
|label2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
|value2 = 12.2
|color2 = Gold
|label3 = ကက်သလစ်
|value3 = 6.8
|color3 = DarkOrchid
|label4 = ကောင်းဒါအယူဝါဒ
|value4 = 4.8
|color4 = DeepPink
|label5 = ပရိုတက်စတင့်
|value5 = 1.5
|color5 = DodgerBlue
|label6 = ဟွာဟောင်အယူဝါဒ
|value6 = 1.4
|color6 = Tomato
|label7 = အခြား
|value7 = 0.1
|color7 = GreenYellow
}}
[[File:Chua Mot Cot.jpg|thumb|right|ဟနွိုင်းရှိ သမိုင်းဝင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျောင်းကန်တစ်ခု ဖြစ်သည့် ဝမ်းပေလာ ဘုရား]]
ပြူးသုတေသနဌာန၏ လေ့လာသုံးသပ်ချက်အရ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၄၅.၃% မျှသော ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသားတို့မှာ ဗီယက်နမ်ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများကို ကိုးကွယ်ကြပြီး၊ ၁၆.၄% မှာ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ ၈.၂% မှာ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]၊ ၀.၄% မှာ အခြားဘာသာ နှင့် ၂၉.၆% မှာ ဘာသာမဲ့များ ဖြစ်ကြသည်။

၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ရက် ဗီယက်နမ် အထွေထွေ စာရင်းအင်းရုံး၏ အစီရင်ခံစာအရ ၆.၈သန်း (သို့ လူဦးရေ၏ ၇.၉% မှာ) ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပြီး၊ ၅.၇ သန်း (၆.၆%) မှာ ကက်သလစ် အယူဝါဒ၊ ၁.၄သန်း (၁.၇%) မှာ ဟွာဟောင် အယူဝါဒ၊ ၀.၈သန်း (၀.၉%) မှာ ကောင်ဒါအယူဝါဒ နှင့် ၀.၇ သန်း (၀.၉%) မှာ ပရိုတက်စတင့် အယူဝါဒ ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ၁၅,၆၅၁,၄၆၇ ဦးမျှသော ဗီယက်နမ် (၁၈.၂%) မှာ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာကို တရားဝင် မှတ်ပုံတင်ထားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=The 2009 Vietnam Population and Housing Census: Completed Results|url=http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724|publisher=General Statistics Office of Vietnam: Central Population and Housing Census Steering Committee|page=281|date=June 2010|accessdate=12 March 2012|archivedate=18 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131018040824/http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်း အရ လူဦးရေ ၁၀ သန်းကျော်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100210021240/http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archivedate=10 February 2010 |title= Beliefs and religions |publisher=Embassy of Vietnam |accessdate=28 April 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html |title=CIA World Factbook- Vietnam |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=6 August 2011 |archivedate=24 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181224211129/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html }}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသား အများစုမှာ ဘိုးဘွားများကို တနည်းနည်းဖြင့် ကန်တော့လေ့ ရှိကြသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာအရ ၈၁% မျှသော ဗီယက်နမ်တို့မှာ ဘုရားသခင်ကို မယုံကြည်ကြပေ။&lt;ref name=&quot;zuckerman&quot;&gt;[http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf Zuckerman, Phil. &quot;Atheism: Contemporary Rates and Patterns&quot; (PDF), from the ''Cambridge Companion to Atheism'' (2007), edited by Michael Martin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090612114443/http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf |date=12 June 2009 }}. University of Cambridge Press. Retrieved 23 May 2012.&lt;/ref&gt;

လူဦးရေ၏ ၈% မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး စုစုပေါင်း အနေနှင့် ရိုမန်ကက်သလစ် ၆ သန်းခန့်နှင့် ပရိုတက်စတင့် ၁ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည်။ ပေါ်တူဂီနှင့် ဒတ်ချ်ကုန်သည်များက ၁၆ ရာစု နှင့် ၁၇ ရာစု နှစ်များ အတွင်း ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအား ခရစ်ယာန် ဘာသာ နှင့် စတင်မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပြီး ၁၉ ရာစု နှင့် ၂၀ ရာစုတွင်  ပြင်သစ်သာသနာပြုများက ထပ်မံ၍ ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲအတွင်းက အမေရိကန် ပရိုတက်စတင့် သာသနာပြုများက သာသနာပြုခဲ့မှု အနည်းငယ်မျှ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ မွန်တက်ဂ်နတ်တွင် ဖြစ်သည်။

ဗီယက်နမ်ရှိ အကြီးဆုံး ပရိုတက်စတင့် ဘုရားကျောင်းများမှာ ဗီယက်နမ် ဧဝံဂေလိ အသင်းတော် နှင့် မွန်တက်ဂ်နတ် ဧဝံဂေလိ အသင်းတော်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် ပရိုတက်စတင့်များ၏ ၃ ပုံ ၂ပုံမှာ လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်ဟု အစီရင်ခံစာများ အရ သိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html |title=Vietnam's Christians persecuted as state sees hidden enemy |work=The Independent |location=London |date=15 October 2004 |author=Jordan, Sandra |accessdate=20 February 2017 |archivedate=10 October 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010192931/https://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html }}&lt;/ref&gt; ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ နည်းပါးသော်လည်း ပရိုတက်စတင့် အယူဝါဒမှာ နိုင်ငံ၏ အမြန်ဆုံး ပြန့်ပွားနေသော အယူဝါဒ ဖြစ်ပြီး ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်း ပွားများမှုနှုန်းမှာ ၆၀၀% မျှ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2006/71363.htm|title=Vietnam|author=|date=|work=state.gov}}&lt;/ref&gt;

[[File:CaoDaiMain.jpg|thumb|left|တေနင်းမြို့ရှိ အဓိက ကောင်းဒါ ဘုရားကျောင်း]]
ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ရိုမန်ကက်သလစ် အယူဝါဒပေါ်တွင် မယုံသင်္ကာမှု များပြားသည်ဟု အများက ရှုမြင်ကြသည်။ ထိုသို့ မယုံကြည်ရခြင်း၏ ဇာစ်မြစ်မှာ ၁၉ ရာစု အတွင်းက ကက်သလစ် ဘာသာဝင် အချို့က ပြင်သစ်ကိုလိုနီ နယ်ချဲ့များနှင့် ပူးပေါင်း၍ နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ရာတွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ခြင်း နှင့် ပြင်သစ်တို့မှ ၁၈၃၃ ခုနှစ် လီဗန်ခွိုင် ပုန်ကန်မှု အတွင်း ကက်သလစ် ဘုရင်ကို ခန့်အပ်ရန် ကြိုးစားရာတွင် ကူညီခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကက်သလစ် ဘုရားကျောင်း၏ ကွန်မြူနစ် စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သော အတွေးအခေါ်ကြောင့်လည်း ဗီယက်နမ် အစိုးရ၏ ရန်သူ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဗာတီကန် ဘုရားကျောင်းကို ဗီယက်နမ်တွင် တရားဝင် ပိတ်ပင်ထားပြီး အစိုးရမှ ထိန်းချုပ်ထားသော ကက်သလစ် အဖွဲ့အစည်းများကိုသာ ခွင့်ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း ဗာတီကန်မှ ဗီယက်နမ်နှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး စတင်ရန် လတ်တလောနှစ်များတွင် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asianews.it/news-en/Holy-See-and-Vietnam-discuss-opening-of-diplomatic-relations-24083.html|title=Holy See and Vietnam discuss opening of diplomatic relations|publisher=AsiaNews.it|date=27 February 2012|accessdate=16 May 2012}}&lt;/ref&gt;

လူနည်းစု ကိုးကွယ်သော ဘာသာတရားများလည်း ဗီယက်နမ်တွင် ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်၏ ဒေသခံ ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု ဖြစ်သော ကောင်းဒါ အယူဝါဒကို ကိုးကွယ်သူများ သိသာထင်ရှားသော အရေအတွက် ရှိပြီး ထိုဘာသာမှာ ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်း၏ ပုံစံကို ယူ၍ တည်ဆောက်ဖွဲ့စည်းထားသည်။။ ဆွန်နီ နှင့် ချမ်ဘာနီ အစ္စလာမ် ဘာသာတို့အား ချမ် တိုင်းရင်းသားတို့မှ ကိုးကွယ်ကြပြီး အနောက်တောင်ပိုင်းတွင်လည်း အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သော တိုင်းရင်းသားများ ရှိသည်။ စုစုပေါင်း အားဖြင့် ဗီယက်နမ်တွင် မွတ်စလင် ဘာသာဝင် ၇၀,၀၀၀ မျှ ရှိပြီး ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၅၀,၀၀၀ မျှ ရှိကာ ဘာဟိုင်း ဘာသာဝင်များလည်း ရှိကြသည်။

ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်များကို ပိတ်ပင်သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ ဘာသာရေးနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင် ရပ်တည်ချက်မှာ နိုင်ငံသားတိုင်းသည် မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့် ရှိပြီး ဘာသာတရား အားလုံးသည် ဥပဒေ ရှေ့မှောက်တွင် အညီအမျှ ဖြစ်သည် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7818 |title=No: 21/2004/PL-UBTVQH11 Ordinance on Beliefs and Religions |publisher=Ministry of Justice |date=29 June 2004 |accessdate=21 September 2011}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း တကယ်တမ်းတွင် အစိုးရမှ ခွင့်ပြုသော ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းများကိုသာ ခွင့်ပြုသည်။ ဥပမာအားဖြင့် တောင်ဗီယက်နမ်မှ တည်ထောင်သော ယူနီဖိုင်း ဗီယက်နမ် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရားကျောင်းမှာ ကွန်မြူနစ် အစိုးရမှ ခွင့်ပြုသော အဖွဲ့အစည်းကို မျက်နှာသာပေးလို၍ ပိတ်ပင်တားဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;[https://www.hrw.org/reports/1995/Vietnam.htm &quot;Vietnam: The Suppression of the Unified Buddhist Church&quot;]. Human Rights Watch. March 1995. Retrieved 17 December 2011.&lt;/ref&gt;

===ပညာရေး===
[[File:Nhà điều hành Đại học Quốc Gia TPHCM.jpg|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ ဗီယက်နမ်အမျိုးသား တက္ကသိုလ်]]
ဗီယက်နမ်တွင် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော ကျောင်းများ၊ ကောလိပ်များ၊ တက္ကသိုလ်များ များပြားစွာရှိပြီး ပုဂ္ဂလိက ကျောင်းများ နှင့် ပုဂ္ဂလိက တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်ပတ်သက်သော ကျောင်းများလည်း များပြားလာသည်။ ဗီယက်နမ်၏ အထွေထွေ ပညာရေးကို ၅ ပိုင်း ပိုင်းခြား နိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ မူကြို၊ မူလတန်း၊ အလယ်တန်း၊ အထက်တန်း နှင့် တက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံတဝှမ်းလုံးတွင် စာတတ်မြောက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို အမြောက်အမြား ဆောက်လုပ်ခဲ့ပြီး စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၉၀.၃% မျှ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unicef.org/infobycountry/vietnam_statistics.html |title=At a glance: Viet Nam – Statistics |publisher=UNICEF |accessdate=7 November 2010 |archivedate=15 November 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071115042015/http://www.unicef.org/infobycountry/vietnam_statistics.html }}&lt;/ref&gt;

လူအများ ပါးစပ်ဖျားတွင် ရေပန်းစားသော တက္ကသိုလ်များမှာ ဟနွိုင်းနှင့် ဟိုချီမင်း စီးတီးတို့တွင် ရှိသည်။ အကြီးအကျယ် ကပ်ဆိုက်နေသော ဗီယက်နမ်၏ ပညာရေးစနစ်ကို ပြုပြင်ရန် အတွက် အစိုးရမှ အားလုံးပေါင်းစည်း လုပ်ဆောင်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ပညာရေးစနစ်မှာ အခမဲ့ မဟုတ်သဖြင့် အချို့ ဆင်းရဲသော မိသားစုများမှာ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ထောက်ပံ့မှုတို့မပါဘဲ သားသမီးတို့၏ ကျောင်းလခများကို ပေးနိုင်ရန် အခက်အခဲ ရှိနေကြသည်။ သို့သော်လည်း ကျောင်းတက်ရောက်မှုနှုန်းမှာ ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံးအဆင့်တွင် ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SE.PRM.NENR|title=School enrollment, primary (% net)|publisher=World Bank|year=2012|accessdate=9 July 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SE.SEC.PROG.ZS|title=Progression to secondary school (%)|publisher=World Bank|year=2012|accessdate=9 July 2013}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ပြည်နှစ်များတွင် ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ်များ သိသာထင်ရှားစွာ များပြားလာခဲပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ၁၇၈ ခုမျှ ရှိရာမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၂၅၅ ခု အထိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

===ကျန်းမာရေး===
[[File:Vinmec-IMG 0074-08032012.jpg|thumb|left|ဟနွိုင်းရှိ ဗင်းမက် နိုင်ငံတကာ ဆေးရုံ]]
၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသားများ၏ တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ပျမ်းမျှသက်တမ်းမှာ အမျိုးသမီးများအတွက် ၇၆ နှစ် ဖြစ်ပြီး အမျိုးသားများအတွက် ၇၂ နှစ် ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Economist-World-Factbook&quot;&gt;{{Cite book|title=Pocket World in Figures|publisher=The Economist|year=2009|isbn=978-1-84668-123-3}}&lt;/ref&gt; မွေးကင်းစကလေး သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ မွေးဖွားမှု ၁,၀၀၀ တွင် ၁ ၂ယောက်မျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN|title=Mortality rate, infant (per 1,000 live births)|year=2008|accessdate=13 September 2010|publisher=World Bank}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၈၅% မှာ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာသော ရေအရင်းအမြစ်များကို ရရှိ သုံးစွဲနိုင်လာခဲ့ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;Economist-World-Factbook&quot; /&gt; သို့သော်လည်း ကျေးလက်ပြည်နယ်များတွင် အာဟာရ ချို့တဲ့မှုမှာ သိသာစွာရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://plan-international.org/where-we-work/asia/vietnam/what-we-do/our-successes/tackling-child-malnutrition-in-rural-vietnam/|title=Tackling child malnutrition in rural Vietnam|publisher=Plan Vietnam|year=2008|accessdate=9 July 2013|archivedate=11 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150111204140/http://plan-international.org/where-we-work/asia/vietnam/what-we-do/our-successes/tackling-child-malnutrition-in-rural-vietnam/}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး အပေါ်တွင် အစိုးရ၏ သုံးစွဲမှုမှာ ဗီယက်နမ် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ ၀.၉% မျှ သာရှိပြီး အစိုးရမှ ကျန်းမာရေး အသုံးစရိတ်၏ ၂၀%မျှကိုသာ အထောက်အပံ့ ပေးနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=cp&gt;[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Vietnam.pdf Vietnam country profile (PDF)]. Library of Congress Federal Research Division. December 2005. Retrieved 9 July 2013. ''This article incorporates text from this source, which is in the public domain.''&lt;/ref&gt;

၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ရွာငယ်ဇနပုဒ်များ အထိ ရောက်ရှိသော ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး စနစ်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thecrimson.com/article/1972/12/13/med-school-professor-praises-north-vietnams/|title=Med School Professor Praises North Vietnam's Medical Care|work=The Harvard Crimson|date=13 December 1972|accessdate=31 January 2013}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၅ ခုနှစ် နိုင်ငံ ၂ ခု ပေါင်းစည်းပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံး ပါဝင်သော ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဘတ်ဂျက် အကန့်အသတ်ရှိခြင်း၊ ပြည်နယ်အဆင့်သို့ တာဝန်ယူမှု လွှဲပြောင်းခြင်း နှင့် အခကြေးငွေ စတင်ကောက်ခံခြင်း တို့ကြောင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု အရည်အသွေးမှာ အဆင့်တစ်ခုသို့ နိမ့်ကျသွားခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာငွေ ပံ့ပိုးမှု မလုံလောက်ခြင်းကြောင့် သူနာပြုများ၊ သားဖွားဆရာမများ နှင့် ဆေးရုံကုတင် အရေအတွက်များ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အစီရင်ခံစာအရ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ဆေးရုံကုတင် ၂၅၀,၀၀၀ မျှသာ ရှိသဖြင့် လူဦးရေ ၁၀,၀၀၀ အတွက် ၁၄.၈ ကုတင်မျှ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=cp/&gt;

၂၀၀၀ ခုနှစ်များ၏ အစောပိုင်းမှ စ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် [[ငှက်ဖျားရောဂါ]] တိုက်ဖျက်ရေးတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှု ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ငှက်ဖျား တိုက်ဖျက်ရေး ဆေးများ နှင့် ကုသမှုများကို စတင်မိတ်ဆက်ပြီးနောက် ငှက်ဖျားကြောင့် သေဆုံးမှုမှာ ၁၉၉၀နှစ်များ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅% မျှသာ ရှိတော့သည်။ သို့သော်လည်း [[တီဘီရောဂါ]] ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းမှာ မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ် မေလတွင် တစ်ရက်လျှင် တီဘီကြောင့် သေဆုံးသူ ၅၇ ဦးခန့်မျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုး အစီအစဉ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း၊တကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေး ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့များကြောင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် တီဘီရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု နှင့် နှစ်စဉ် တီဘီရောဂါ အသစ် ဖြစ်ပွားမှုတို့ကို သိသာစွာ လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=cp/&gt;

၂၀၀၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်တွင် [[အိတ်ချ်အိုင်ဗွီပိုး]] ရှိသူ ၁၀၁,၂၉၁ ဦးမျှ ရှိပြီး ၁၆,၅၂၈ ဦးမှာ [[အေအိုင်ဒီအက်စ်]] အဆင့်သို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့ပြီး ၉,၅၅၄ ဦးမှာ သေဆုံးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ ပေါ့စတစ်ဇ် ရှိသောသူများမှာ ထိုစာရင်းထက် ပို၍ မြင့်မားသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ရောဂါဖြစ်ပွားသူ အသစ် ၄၀မှ ၅၀ ဦးခန့်အထိ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၀.၅% မှာ အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ ရောဂါပိုး ရှိနေသည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ထိုစာရင်းမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်အထိ ထိုအတိုင်း ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SH.DYN.AIDS.ZS|title=Prevalence of HIV, total (% of population ages 15–49)|publisher=World Bank |year=2007|accessdate=13 September 2010}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ဗီယက်နမ်သည် တကမ္ဘာလုံးအတွက် အေအိုင်ဒီအက်စ် တိုက်ဖျက်ရေး အစီအစဉ် အသုံးစရိတ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၅ ဘီလီယံ၏ တစိတ်တပိုင်းကို ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်းအမေရိကန်နိုင်ငံမှ ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref name=cp/&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:Ópera, Ciudad Ho Chi Minh, Vietnam, 2013-08-14, DD 02.JPG|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ မြူနီစီပါယ် ဇာတ်ရုံ]]
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေမှုသည် ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးသည့် စီးပွားရေး ပေါ်တွင် အခြေပြုသော ရှေးခေတ် ဒေသရင်း ဒေါင်ဆမ် ယဉ်ကျေးမှုမှ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော် ယဉ်ကျေးမှု၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများမှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုတွင် မြစ်ဖျားခံပြီး ရိုးရာနိုင်ငံရေးစနစ် နှင့် အတွေးအခေါ်တို့တွင် ကွန်ဖြူးရှပ်အယူဝါဒ နှင့် တာအိုအယူဝါဒတို့မှ အစိတ်အပိုင်းများကို ယူငင်သုံးစွဲထားသည်။ ဗီယက်နမ် လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် လန် ဟုခေါ်သော မျိုးရိုးစဉ်ဆက် ကျေးရွာများ ပေါ်တွင် အခြေပြုတည်ဆောက်ထားပြီး ဗီယက်နမ် လူမျိုးအားလုံးတို့သည် လ ပေါ်တွင် အခြေပြုသော ပြက္ခဒိန်၏ သုံးလပိုင်း ဆယ်ရက်နေ့တွင် မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဆိုင်ရာ စုပေါင်း နှစ်ပတ်လည်ပွဲကို ဆင်နွှဲကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://publicholiday.org/calendar/gio-to-hung-vuong/|title=Gio To Hung Vuong 2013|publisher=PublicHoliday.org|accessdate=12 February 2013|archivedate=3 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130303043737/http://publicholiday.org/calendar/gio-to-hung-vuong/}}&lt;/ref&gt; ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူများ ဖြစ်ကြသော ကန်တုံ၊ ဟာကား၊ ဟောက်ကျန့် နှင့် ဟိုင်နန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများကိုလည်း တွေ့ရပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာသည် လူကြိုက်များသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်စပ်ယှက်နွယ်လျက် ရှိသည်။ လတ်တလော ရာစုနှစ်များတွင် အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှု၏ လွှမ်းမိုးမှုများကို တွေ့မြင်ရပြီး အထူးသဖြင့် ပြင်သစ် နှင့် အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုတို့ ဖြစ်သည်။

ဗီယက်နမ်၏ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတွင် လူသားဆန်မှု နှင့် သဟဇာတဖြစ်မှု တို့ကို အလေးအနက် ထားကြပြီး မိသားစု နှင့် အသိုင်းအဝိုင်းတို့၏ တန်ဖိုးကို အလွန်ပင် စောင့်ထိန်းကြသည်။ ဗီယက်နမ်တွင် အဓိက ယဉ်ကျေးမှု ပြယုဂ်အချို့ကို အလေးအမြတ် ပြုကြပြီး ၎င်းတို့တွင် မိကျောင်းနှင့် မြွေပုံတို့မှ ပေါင်းစပ်ဆင်းသက်လာသော ဗီယက်နမ် နဂါး၊ ဗီယက်နမ်၏ အမျိုးသား ဖခင် မြင့်မြတ်သော နဂါး အဖြစ် ပုံဖော်ကြသည့် လတ်လောင်ကွမ်း၊ ဗီယက်နမ်၏ အမျိုးသား မိခင်ကို ကိုယ်စားပြုသော မြင့်မြတ်သော လတ် ငှက် နှင့် အခြား ထင်ရှားသော ပြယုဂ်တစ်ခုမှာ အော်ကို နတ်သမီး တို့ ဖြစ်ကြကာ လိပ်နှင့် မြင်းပုံတို့ကိုလည်း အလေးအမြတ် ပြုကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.vietnam-holidays.co.uk/aboutvietnam/ranimism.htm &quot;Animism in Vietnam's culture&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618015211/http://www.vietnam-holidays.co.uk/aboutvietnam/ranimism.htm |date=18 June 2012 }}. Vietnam-Holidays.co.uk. Retrieved 1 October 2012.&lt;/ref&gt;

ခေတ်သစ် အချိန်အခါတွင် ဗီယက်နမ်၏ ယဉ်ကျေးမှုမှာ အစိုးရမှ ထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အစီအစဉ်များမှ အလွန်အမင်း လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရသည်။ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ တိုင်အောင်ပင် နိုင်ငံခြားမှ ယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခြင်း အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ အခြေတည်သော ယဉ်ကျေးမှုများကို ရှောင်ကြဉ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များမှ စ၍ ဗီယက်နမ်သည် အရှေ့တောင်အာရှ၊ ဥရောပ၊ အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု နှင့် မီဒီယာတို့နှင့် များစွာ ထိတွေ့လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vovworld.vn/en-US/Culture/Vietnams-cultural-integration-seen-by-researchers/123534.vov|title=Vietnam's cultural integration seen by researchers|publisher=Voice of Vietnam|date=7 December 2012|accessdate=24 December 2012}}&lt;/ref&gt;

===မီဒီယာ===
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မီဒီယာကဏ္ဍကို အစိုးရမှ ၂၀၀၄ ခုနှစ် ထုတ်ဝေခြင်း ဥပဒေဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Law on Publication (No. 30/2004/QH11 of 3 December 2004)|url=http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7315|publisher=Ministry of Justice|accessdate=21 September 2011|archivedate=18 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111218104027/http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7315}}&lt;/ref&gt; ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားကြသည်မှာ ဗီယက်နမ်၏ မီဒီယာကဏ္ဍကို အစိုးရမှ တရားဝင် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အာဘော်နှင့် ညီအောင် ထိန်းချုပ်ထားသည်ဟု ဖြစ်သော်လည်း အချို့သော သတင်းစာများတွင် မကျေနပ်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ရေးသားလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=12940221 |title= Muting the Messengers: Vietnam's Press Under Pressure |work=The Economist |location =London |date=15 January 2009 |accessdate=17 January 2009}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ် အသံမှာ အစိုးရမှ တရားဝင် ထုတ်လွှင့်သော ရေဒီယို အသံလွှင့်လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာသို့ အခြားတိုင်းပြည်များတွင် ငှားရမ်းထားသော အသံလွှင့်စက်များမှ တဆင့် လှိုင်းတိုဖြင့် လွှင့်ထုတ်ကာ ၎င်း၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်မှလည်း ထုတ်လွှင့်သည်။ [[ဗီယက်နမ် ရုပ်မြင်သံကြား]]သည် နိုင်ငံတော်ပိုင်း ရုပ်သံထုတ်လွှင့်ရေး ကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည်။

၁၉၉၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် အင်တာနက် သုံးစွဲမှုကို ဥပဒေကြောင်းအရ လည်းကောင်း၊ နည်းပညာအားဖြင့် လည်းကောင်း ကျယ်ပြန့်စွာ ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ဖြစ်လာသော အင်တာနက် ပိတ်ဆို့မှုများကို ဝါးဖြင့် လုပ်ထားသော ဖိုင်းယားဝေါလ်ဟု ရည်ညွှန်းသုံးစွဲကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Wilkey, Robert N|url=http://www.jcil.org/journal/articles/160.html|title=Vietnam's Antitrust Legislation and Subscription to E-ASEAN: An End to the Bamboo Firewall Over Internet Regulation?|journal=John Marshall Journal of Computer and Information Law|volume=20|year=2002|issue=4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120719190536/http://www.jcil.org/journal/articles/160.html |date=19 July 2012 }}&lt;/ref&gt; စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ကြသော ပရော့ဂျက် ဖြစ်သည့် အိုးပင်းနက် အစ်နစ်ရှေးတစ်မှ ဗီယက်နမ်၏ အွန်လိုင်း နိုင်ငံရေး ဆင်ဆာဖြတ်မှုကို ကျယ်ပြန့်သော အဆင့်ဟု သတ်မှတ် ထားပြီး&lt;ref name=&quot;oni-research&quot;&gt;{{cite web|url=http://opennet.net/research/profiles/vietnam|author=OpenNet Initiative|title=Country Profile: Vietnam|date=9 May 2007|accessdate=15 July 2008}}&lt;/ref&gt; နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များ အဖွဲ့မှ ဗီယက်နမ်မှာ တကမ္ဘာလုံးရှိ အင်တာနက်၏ ရန်သူ ၁၅ ဦး ထဲမှ တစ်ဦး အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။&lt;ref name=&quot;rsf&quot;&gt;{{cite web |url=http://en.rsf.org/internet-enemie-vietnam,39763.html |author=Reporters Without Borders |title=Internet Enemies: Vietnam |accessdate=15 July 2008 |archivedate=17 March 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110317075418/http://en.rsf.org/internet-enemie-vietnam,39763.html }}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ် အစိုးရမှ နိုင်ငံတော်အား ညစ်ညမ်းသော အရာများနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အသားပေးဖော်ပြသော အရာများမှ အင်တာနက်အား ပိတ်ဆို့ခြင်းဖြင့် ကာကွယ်ရန် ကြိုးစားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံရေး အားဖြင့်လည်းကောင်း ဘာသာရေးအားဖြင့် လည်းကောင်း ထိရှလွယ်သော ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များကိုလည်း ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်မပြုဘဲ တားမြစ်ထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://cyber.law.harvard.edu/newsroom/opennet_vietnam|title=OpenNet Initiative Vietnam Report: University Research Team Finds an Increase in Internet Censorship in Vietnam|publisher=Berkman Center for Internet &amp; Society at Harvard University|date=5 August 2006|accessdate=15 July 2008}}&lt;/ref&gt;

===ဂီတ===
[[File:Vietnamese musical instrument Dan bau 2.jpg|thumb|left|ဗီယက်နမ် ကြိုးတစ်ချောင်းတပ် ဒန်ဘော ဒုံမင်း တူရိယာ]]
ဗီယက်နမ် ရိုးရာဂီတသည် နိုင်ငံ၏ တောင်ပိုင်းဒေသ နှင့် မြောက်ပိုင်းဒေသတို့တွင် ကွဲပြားခြားနားသည်။ မြောက်ပိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတသည် ရှေးအကျဆုံး ဂီတအမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး ရိုးရာအားဖြင့် ပို၍ ခမ်းနားသည်။ ဗီယက်နမ် ဂန္ထဝင်ဂီတ၏ ဇာစ်မြစ်ကို လိုက်မည် ဆိုပါက ၁၃ ရာစု အတွင်း မွန်ဂိုတို့၏ ကျူးကျော်မှုတွင် စတင်မည် ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က ဗီယက်နမ်တို့မှ တရုတ်အော်ပရာ အကအဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့အား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bookrags.com/research/operavietnam-ema-04/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070710194323/http://www.bookrags.com/research/operavietnam-ema-04/|archivedate=10 July 2007|title=Opera—Vietnam|work=Encyclopedia of Modern Asia| via=BookRags.com|year=2006|accessdate=11 August 2012}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်း တလျှောက်တွင် ဗီယက်နမ်တို့၏ ဂီတတွင် တရုတ်ဂီတမှ အဓိက အစိတ်အပိုင်းအနေနှင့် များစွာ ရိုက်ခတ်မှု ရှိပြီး ကိုရီးယား၊ မွန်ဂိုးလီးယား နှင့် ဂျပန်တို့၏ ရိုတ်ခတ်မှုများလည်း ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia
 | encyclopedia = Encyclopædia Britannica Online
 | title = Southeast Asian arts Vietnam
 | url = http://original.britannica.com/eb/article-29500/Southeast-Asian-arts
 | publisher = Encyclopædia Britannica
 | date = 23 July 2008
 | page = 36
}}&lt;/ref&gt;

နာညတ် ဂီတသည် တော်ဝင်နန်းသုံးဂီတများထဲမှ လူကြိုက်များသော ဂီတတစ်ခုဖြစ်ပြီး ချောင် ဂီတသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဂီတဇာတ်ရုံများတွင် သုံးသော သရော်သည့် ဂီတတစ်မျိုး ဖြစ်ကာ ဆန်း သို့မဟုတ် ဟတ်ဆန်းဂီတသည် ဗီယက်နမ် ရိုးရာ ဂီတတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကွမ်ဟို ဂီတမှာ ဟာဘတ်ဒေသ (မာနင်း နှင့် ဘတ်ရန်ပြည်နယ် နှစ်ခုပေါင်း) နှင့် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ တဝှမ်းလုံးတွင် လူကြိုက်များသည်။ ဟတ်ချောဗန်း သို့မဟုတ် ဟတ်ဗန်းဂီတမှာမူ ပွဲလမ်းသဘင် ကျင်းပချိန်တွင် နတ်များကို နှိုးဆော်ရန် အတွက် သုံးသော ဂီတအမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ နတ်ဒန်တော့ကိုင်ဗျန်း သည် ဗီယက်နမ် ရိုးရာဂီတ၏ ခေတ်သစ်ပုံစံဖြစ်ပြီး ၁၉၅၀ ခုနှစ်များတွင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ကာထရူး ဂီတသည်လည်း လူကြိုက်များသော ရိုးရာ ဂီတတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဟို ဂီတမှာ ကွမ်းဟိုဂီတ၏ တောင်ပိုင်း စတိုင်လ်ဟု မယူဆနိုင်ပေ။ ရိုးရာတူရိယာများ အများအပြား ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ဒန်ဘောဟု ခေါ်သော ကြိုးတစ်ချောင်းတပ် ဒုံမင်း၊ ဒန်ဂေါဟု ခေါ်သော ကြိုးနှစ်ချောင်းတပ် အုန်းမုတ်ခွက် တယော နှင့် ဒန်ငုယက်ဟု ခေါ်သော ကြိုးနှစ်ချောင်းတပ် လက်ကွက်ပါဝင်သော ဗျပ်စောင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။

===စာပေ===
[[File:Hanoi Temple of Litterature.jpeg|thumb|ဟနွိုင်းရှိ စာပေကျောင်းတော်]]
ဗီယက်နမ်စာပေတွင် ရာစုနှစ်နှင့် ချီသော သမိုင်းကြောင်းရှိသည်။ ဗီယက်နမ် ရိုးရာစာပေတွင် ကြွယ်ဝသော ယဉ်ကျေးမှုများရှိပြီး ၆ ပိုဒ်မှ ၈ ပိုဒ်အတွင်းရှိသော ကာဒေါင်ဟု ခေါ်သည့် ကဗျာပုံစံကို အခြေခံထားကာ ကျေးရွာရှိ ဘိုးဘွားများ နှင့် သူရဲကောင်းများ အကြောင်းကို အဓိကထား ရေးသားလေ့ ရှိသည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vietnamnews.vn/Sunday/Features/201033/Folk-poetry-preservation-a-labour-of-love.html|title=Folk poetry preservation a labour of love|work=VietNam News|date=29 June 2010|accessdate=12 February 2013|archivedate=21 April 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140421000534/http://vietnamnews.vn/Sunday/Features/201033/Folk-poetry-preservation-a-labour-of-love.html}}&lt;/ref&gt; ပေထက် အက္ခရာတင်သော စာပေများကို ၁၀ ရာစုနှစ် ငိုမင်းဆက်လက်ထက်မှ စတင်တွေ့ရှိရပြီး ထင်ရှားသော ရှေးခေတ်စာဆိုတော်များမှာ ငုယင်ထရိုင်၊ ထရန်ဟန်းဒေါင်၊ ငုယင်ဒူး နှင့် ငုယင်ဒင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အချို့သော စာပေအမျိုးအစားများမှာ ပြဇာတ်ကရာတွင် အရေးပါသော အပိုင်းမှ ပါဝင်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် အမျိုးသမီး တစ်ဦးတည်း သီဆိုဖျော်ဖြေသော ကထရူး ဟုခေါ်သော ဖျော်ဖြေမှုများတွင် အသုံးပြုကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indochinatravelplan.com/vietnamese-traditional-music/8886-hat-ca-tru|title=Vietnamese Traditional Music: Hat Ca Tru|publisher=Indochina Travel Plan|year=2012|accessdate=10 March 2013|archivedate=15 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130815232833/http://www.indochinatravelplan.com/vietnamese-traditional-music/8886-hat-ca-tru}}&lt;/ref&gt; တောင်ဒန် ကဲ့သို့သော ကဗျာသမဂ္ဂများကိုလည်း ဗီယက်နမ်တွင် ဖွဲ့စည်းကြသည်။ လတ်တလောခေတ်တွင် ဗီယက်နမ်စာပေများကို အနောက်တိုင်း စတိုင်လ်များမှ လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရပြီး ပထမဆုံး စာပေပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု ဖြစ်သော သိုမွိုင်သညည် ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://thehuuvandan.org/vietpoet.html|title=Vietnamese Poetry|publisher=Le Cercle Littéraire – Thế Hữu Văn Đàn – The Literary Forum|date=21 June 2008|accessdate=12 February 2013|archivedate=25 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225165206/http://thehuuvandan.org/vietpoet.html}}&lt;/ref&gt;

===ပွဲတော်များ===
[[File:Hoa mai.jpg|right|thumb|ရိုးရာ တက် နှစ်သစ်ကူးပွဲ သစ်ပင်]]
ဗီယက်နမ်တွင် လဆန်း လဆုတ် ပြက္ခဒိန်ပေါ် အခြေပြုသော ပွဲတော် အမြောက် အများရှိပြီး အရေးအပါဆုံးမှာ တက် နှစ်သစ်ကူးပွဲ ဖြစ်သည်။ ရိုးရာ ဗီယက်နမ် လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲမှာ ရေပန်းစားပြီး နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသော ဗီယက်နမ် လူမျိုးများပင် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ဆင်နွှဲလေ့ ရှိကြသည်။

===ခရီးသွား လုပ်ငန်း===
[[File:PhoCoHoiAn.jpg||thumb|left|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် စာရင်းဝင် နေရာဖြစ်သော ဟွိုင်အန်း ရှေးဟောင်းမြို့]]
ဗီယက်နမ်သည် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များမှစ၍ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ လာရောက်လည်ပတ်သည့် အဓိက နေရာတစ်နေရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ သိသာထင်ရှားသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကြောင့် ဖြစ်ကာ အဓိကအားဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=2&amp;mode=detail&amp;document_id=153358 |title=Quyết định số 2473/QĐ - TTG của Thủ tướng Chính phủ : Phê duyệt &quot;Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030&quot; |publisher=Cổng Thông tin điện tử Chính phủ |date=31 Dec 2011 }}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် တစ်နှစ်တည်းတွင်ပင် ဗီယက်နမ်သို့ နိုင်ငံတကာမှာ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား ၃.၇၇ သန်းခန့် လာရောက် လည်ပတ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.vietnamtourism.com/e_pages/news/index.asp?loai=2&amp;uid=11723 |title=Vietnamtourism |publisher=Vietnamtourism |accessdate=7 November 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513084216/http://www.vietnamtourism.com/e_pages/news/index.asp?loai=2&amp;uid=11723 }}&lt;/ref&gt;

လူကြိုက်များ ရေပန်းစားသော ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လုပ်ငန်း နေရာများမှာ ယခင် ဘုရင်နန်းစိုင်ရာ ဟူး ရွှေမြို့တော်၊ ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများဖြစ်သော ဖောင်းနကီဘန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ ဟွိုင်အန်း နှင့် မိုင်ဆွန်၊ ကမ်းရိုးတန်း ဒေသဖြစ်သော နာထရန်၊ ဟလောင်ပင်လယ်အော်ရှိ လှိုဏ်ဂူများ နှင့် စကျင်ကျောက် တောင်ကုန်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ များစွာသော ခရီးသွားလုပ်ငန်း စီမံကိန်းများမှာ တည်ဆောက်ဆဲ ဖြစ်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် အရှေ့တောင် အာရှတွင် သဘာဝ မဟုတ်ဘဲ တည်ဆောက်ထားသည့် အကြီးဆုံး ပင်လယ်ဖြစ်သော ဗန်ယောင်း ခရီးသွားများ လည်ပတ်စရာ နေရာ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.lookatvietnam.com/2009/01/southeast-asias-largest-artificial-sea-inaugurated-in-binh-duong.html |title=Southeast Asia's largest artificial sea inaugurated in Binh Duong |website=Look At Vietnam |date=19 January 2009 |accessdate=7 November 2010 |archivedate=11 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511053258/http://www.lookatvietnam.com/2009/01/southeast-asias-largest-artificial-sea-inaugurated-in-binh-duong.html }}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်တွင် အမေရိကန် ပေါ့ပ်တေးဂီတ ကြယ်ပွင့် မိုက်ကယ်ဂျက်ဆန် ၏ ဖခင် ဂျိုးဂျက်ဆန်မှ အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံး ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦး ဖြစ်လာမည့် ကြယ်ငါးပွင့် ဟိုတယ် နှင့် အပန်းဖြေစခန်း ဖြစ်သော ဟက်ပီးလန်း အား အုတ်မြစ်ချ ဖွင့်လှစ်ပွဲသို့ တက်ရောက် ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂ သန်းတန်သော ထို စီမံကိန်းမှာ နှစ်စဉ် ခရီးသွား ၁၄ သန်းကို တာဝန်ယူ ဧည့်ခံနိုင်မည် ဖြစ်ပြီး ဟိုချီမင်းစီးတီး အနီးရှိ လောင်အန်းပြည်နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုအဆောက်အဦးမှာ ၂၀၁၄ တွင် ပြီးစီးမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.thestar.com/entertainment/music/article/938374--joe-jackson-invests-in-vietnam-theme-park | location=Toronto | work=The Star | title=Joe Jackson invests in Vietnam theme park | date=14 February 2011}}&lt;/ref&gt;

===အဝတ်အထည်===
ပွဲတက်ဝတ်စုံဖြစ်သော အောင်းယိုင် ကို မင်္ဂလာ ဧည့်ခံပွဲ နှင့် ဘာသာရေး ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ တဝှမ်းရှိ အထက်တန်းကျောင်း အများအပြားတွင် မိန်းကလေးများ အနေနှင့် အဖြူရောင် အောင်းယိုင်ကို ယူနီဖောင်း အဖြစ် ဝတ်ဆင်ကြရသည်။ ယခင်က အောင်းယိုင်ကို ကျားမ နှစ်မျိုးစလုံး ဝတ်စားခဲ့ကြသော်လည်း ယနေ့ခေတ်တွင် အမျိုးသမီးများသာ သီးသန့် ဝတ်ဆင်ကြပြီး အမျိုးသားများမှာမူ ရိုးရာ မင်္ဂလာဧည့်ခံပွဲ ကဲ့သို့သော အခမ်းအနားများတွင်သာ ဝတ်ဆင်ကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.activetravelvietnam.com/culture_customs/vietnamese_ao_dai.html &quot;Ao Dai (Long Dress)&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061026185826/http://www.activetravelvietnam.com/culture_customs/vietnamese_ao_dai.html |date=26 October 2006 }}. Active Travel Vietnam. Retrieved 2 January 2012.&lt;/ref&gt; အခြားသော ဗီယက်နမ် ရိုးရာ အဝတ်အစားများတွင် လေးပိုင်းစပ် အမျိုးသမီး ဝတ်စုံဖြစ်သော &quot;အောင်းတူသန်&quot;၊ အောင်းတူသန်ကို ၅ ပိုင်းစပ် ပုံစံဖြစ်သော အောင်းငူ တို့ကို မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် အများအားဖြင့် ဝတ်ဆင်ကြပြီး အခြား ရိုးရာ အဝတ်အစားများမှာ &quot;ယမ်&quot; ဟုခေါ်သော အတွင်းခံ နှင့် &quot;အောင်းဘားဘာ&quot; ဟုခေါ်သော ကျေးလက်ဒေသတွင် အလုပ်လုပ်ရာတွင် ကျားမ နှစ်ဦးစလုံး ဝတ်ဆင်သည့် ဝတ်ရုံရှည်၊ &lt;ref&gt;Erik Harms (2011). ''Saigon's Edge: On the Margins of Ho Chi Minh City''. p.56: &quot;She then left the room to change out of her áo Ba Ba into her everyday home clothes, which did not look like peasant clothes at all. In Hóc Môn, traders who sell goods in the city don &quot;peasant clothing&quot; for their trips to the city and change back&quot;.&lt;/ref&gt; အစိုးရ ဧည့်ခံပွဲများတွင် ဝတ်ဆင်သော ဘရိုကိတ် ပွဲတက်ဝတ်စုံ အင်္ကျီရှည် နှင့် မင်္ဂလာဆောင်တွင် သတို့သား ဝတ်ဆင်သော &quot;အောင်းသဲ&quot; စသည်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ရိုးရာ ခေါင်းဆောင်းများတွင် &quot;နွန်လား&quot; ဟုခေါ်သည့် ဗီယက်နမ် ခမောက် နှင့်  မီးအုပ်ဆောင်းနှင့် တူသည် &quot;နွန်ကွိုင်သိုး&quot; တို့လည်း ပါဝင်သည်။

=== အားကစား ===
ဗိုဗီနမ် နှင့် ဘင်းဒင်း ကိုယ်ခံပညာတို့ကို ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ အနှံ့အပြားတွင် ကစားကြပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://talkvietnam.com/2012/07/binh-dinh-to-host-intl-vovinam-festival/#.UKZAX4c3aYE|title=Binh Dinh to host Int'l Vovinam festival|publisher=TalkVietnam.com|date=6 July 2012|accessdate=16 November 2012}}&lt;/ref&gt; ဘောလုံးကစားခြင်းမှာ နိုင်ငံအတွင်း ရေပန်း အစားဆုံး အဖွဲ့လိုက် ကစားနည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.saigonnezumi.com/2012/08/02/soccer-is-very-popular-in-vietnam/|title=Soccer is very popular in Vietnam|publisher=SaigonNezumi.com|date=2 August 2012|accessdate=16 November 2012|archivedate=2 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121102234125/http://www.saigonnezumi.com/2012/08/02/soccer-is-very-popular-in-vietnam/}}&lt;/ref&gt; ဗီယက်နမ် အမျိုးသား ဘောလုံးအသင်းသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အာဆီယံ ဘောလုံး ချန်ပီယံ ဖလားကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ အခြားသော အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများ ဖြစ်သည့် ကြက်တောင်၊ တင်းနစ်၊ ဘော်လီဘော၊ စားပွဲတင်တင်းနစ် နှင့် စစ်တုရင်တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသော ကစားနည်းများ ဖြစ်သည်။

ဗီယက်နမ်သည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှ စတင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံ နှစ်ခြမ်းကွဲပြီးနောက် တောင်ဗီယက်နမ်မှသာ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၆ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၇၂ ခုနှစ်တို့တွင် အားကစားသမားများ စေလွှတ် ယှဉ်ပြိုင်စေခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် နှစ်နိုင်ငံ ပေါင်းစည်းပြီးနောက်တွင် ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံအနေနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တိုင်းတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ လက်ရှိ ဗီယက်နမ် အိုလံပစ် ကော်မတီအား ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အိုလံပစ် ကော်မတီ (အိုင်အိုစီ) မှ ၁၉၇၉ တွင် တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.olympic.org/vietnam|title=Vietnam|publisher=Olympic.org|accessdate=19 April 2013}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၄ ခုနှစ် အထိ ဗီယက်နမ်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ် အားကစားတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ဖူးခြင်း မရှိပေ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် ဘရာဇီးနိုင်ငံ ရိုင်ယိုဒီဂျနေးရိုးမြို့တွင် ကျင်းပသော နွေရာသီ အိုလံပစ်အားကစားပွဲတွင် ပထမဆုံးသော ရွှေတံဆိပ်ကို ဆွတ်ခူးနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-vietnam-wins-first-ever-olympic-gold-medal-a7177771.html|title=The country that just won its first ever Olympic gold - and what the athlete will get in return|date=2016-08-07|newspaper=The Independent|language=en-GB|access-date=2016-10-06}}&lt;/ref&gt;

===ဟင်းလျာများ===
[[File:Pho in Ho Chi Minh City by joshua.jpg|thumb|ဗီယက်နမ်၏ လူကြိုက်များသော အစားအစာတစ်ခု ဖြစ်သည့် ဖို ခေါက်ဆွဲ]]
ဗီယက်နမ်၏ ဟင်းလျာများသည် အခြေခံ ရသာ ၅ ပါးတို့၏ ပေါင်းစပ်မှုကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ အစပ် (သတ္တု) ၊ အချဉ် (သစ်သား) ၊ အခါး (မီး) ၊ အငံ (ရေ) နှင့် အချို (မြေကြီး) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.asianinfo.org/asianinfo/vietnam/pro-food.htm Vietnamese Food]. Asianinfo.org. Retrieved 3 February 2013.&lt;/ref&gt; အများအားဖြင့် ပါဝင်သော အမယ်များမှာ ငံပြာရည်၊ ပုဇွန်ငါးပိ၊ ပဲငံပြာရည်၊ ဆန်၊ လတ်ဆတ်သော ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ၊ သစ်သီးများ နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် ချက်နည်းပြုတ်နည်းများတွင် စပါးလင်၊ ဂျင်း၊ ပူဒီနာ၊ ဗီယက်နမ် ပူဒီနာ၊ နံနံပင်ရှည်၊ ဆိုင်းဂုံ သစ်ကြမ်းပိုးခေါက်၊ ငှက်မျက်စိ ငရုတ်သီး၊ သံပုရာသီး နှင့် ပင်စိမ်းရွက်တို့ကို အသုံးပြုကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.wokme.com/ingredients/vietnamese.htm | work = WokMe | year = 2011 |title = Vietnamese Ingredients | accessdate = 2 December 2011}}&lt;/ref&gt;ဗီယက်နမ် ရိုးရာ ချက်နည်းပြုတ်နည်းသည် လတ်ဆတ်သော အမယ်များကို အသုံးပြုခြင်း၊ ဆီကို အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုခြင်း၊ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များအား အားထား ချက်ပြုတ်ခြင်းတို့ကြောင့် ဗီယက်နမ် ဟင်းလျာများသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ကျန်းမာရေးနှင့် အညီညွတ်ဆုံး ဟင်းလျာများတွင် တစ်မျိုး အပါအဝင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news | author = Corapi, Annie | work = CNN Health | url = http://www.cnn.com/2010/HEALTH/08/25/healthiest.ethnic.cuisines/index.html | year = 2011 | accessdate = 3 December 2011 | title = The 10 healthiest ethnic cuisines}}&lt;/ref&gt;

မြောက်ဗီယက်နမ်ရှိ ဒေသခံ အစားအသောက်များမှာ တောင်ပိုင်းအစားအသောက်များထက် ပို၍ အစပ်နည်းပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်ရှိ အေးမြသော ရာသီဥတုကြောင့် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် အစပ်များ ထုတ်လုပ်ရန်နှင့် ရရှိရန် ခက်ခဲပြီး အစပ်အရသာ ရရှိရန် ငရုတ်သီးအစား ငရုတ်ကောင်းမှုန့်အမည်းကို အသုံးပြုကြသည်။ ဝက်သား၊ အမဲသားနှင့် ကြက်သားတို့အား ယခင်က အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုကြပြီး ဟင်းလျာများတွင် ရေချိုငါးများ နှင့် အခွံမာရေနေသတ္တဝါများ ဖြစ်ကြသော ဂဏန်း နှင့် ခရုတို့ကို အဓိကထား ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ငံပြာရည်၊ ပဲငံပြာရည်၊ ပုဇွန်ငံပြာရည်နှင့် သံပုရာသီးတို့မှာ အဓိက အရသာအဖြစ် ထည့်သွင်းချက်ပြုတ်ထားသော အမယ်များ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်၏ အထိမ်းအမှတ် အစားအသောက်များ ဖြစ်ကြသော ဘွန်ရူး (အသားပါသည့် ကြာဇံပြုတ်) နှင့် ဘန်ကွမ်းတို့မှာ မြောက်ပိုင်းတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများမှ အလယ်ပိုင်း နှင့် တောင်ပိုင်းသို့ သယ်ဆောင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.saveur.com/article/Travels/Heaven-in-a-Bowl#errors | author = Nguyen, Andrea | title = Heaven in a Bowl: The Original Pho | accessdate = 28 December 2011 | date = 13 March 2011}}&lt;/ref&gt;

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== မှတ်ချက်များ ==
{{notelist}}
{{Reflist|group=n}}

== ကိုးကား ==
{{Reflist|24em}}

==ပြင်ပလင့်များ==
{{commonscat|Vietnam}}

*[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1243338.stm Vietnam profile] from BBC News
*[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003000923/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm |date=3 October 2012 }} from ''UCB Libraries GovPubs''
*[http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English Portal of the Government of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528045736/http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English |date=28 May 2012 }}
*[http://www.cpv.org.vn/cpv/ Communist Party of Vietnam] – official website (in Vietnamese)
*[http://quochoi.vn/en-US/Pages/default.aspx National Assembly] – the Vietnamese legislative body
*[http://www.gso.gov.vn/default_en.aspx?tabid=491 General Statistics Office]
*[http://www.mofa.gov.vn/en/ Ministry of Foreign Affairs]
*[https://web.archive.org/web/20081210074101/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-v/vietnam.html Chief of State and Cabinet Members]

{{ASEAN}}
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}

[[Category:ကွန်မြူနစ် နိုင်ငံများ]]
[[Category:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|*]]
[[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[blk:ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ]]</text>
      <sha1>0ph1kah7dq5fo4oeobo0rhunbyd9fyg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဗဒုံမင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4475</id>
    <revision>
      <id>752651</id>
      <parentid>751161</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T17:00:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:86F7:2164:F24D:1EBB:237C</ip>
      </contributor>
      <comment>/* အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေဖျင်းညံမှု */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76066" xml:space="preserve">{{copyedit}}
{{Infobox royalty
| type                 = monarch
| name                 = ဘိုးတော်ဘုရား
| image                = File:Statute of king Bodawpaya.jpg
| caption              = [[မန္တလေး နန်းတော်]]အတွင်းရှိ ရုပ်တု
| reign                = ၁၇၈၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ -၁၈၁၉ခုနှစ် ဇွန်လ ၅ &lt;ref name=cb-4/&gt;
| coronation           = 
| succession           =
| predecessor          = [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]]
| successor            = [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)|ဘကြီးတော်]]
| suc-type             = နောက်မင်းဆက်
| reg-type             = 
| regent               = 
| spouse               = သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ &lt;br/&gt; မိဖုရား (၅၃) ပါး
| issue                = [[ရွှေတောင်မင်း]] အပါအဝင် သားတော် (၆၁)ပါး၊ သမီးတော် (၆၁)ပါး &lt;br/&gt; စုစုပေါင်း (၁၂၂)ပါး 
| issue-link           = 
| full name            = သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ
| house                = [[ကုန်းဘောင်ခေတ်|ကုန်းဘောင်]]
| father               = [[အလောင်းဘုရား]]
| mother               = [[ခင်ယွန်းစံ]]
| birth_name           = မောင်ဝိုင်း
| birth_date           = {{birth date|1745|3|11|df=y}}
| birth_place          = [[ရွှေဘိုမြို့|မုဆိုးဖို]]
| death_date           = {{death date and age|1819|6|5|1745|3|11|df=y}}
| death_place          = [[အမရပူရ]]
| date of burial       = 
| place of burial      = [[အမရပူရ]]
| religion             = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| signature            = 
}}
'''ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) ဗဒုံမင်း''' (၁၇၄၅-၁၈၁၉) သည် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏ ဆဋ္ဌမမြောက်မင်း ဖြစ်သည်။ နန်းသက်ရှည်ပြီး နတ်ပြည်စံသော် နတ်ရွာစံအိမ်ရှေ့စံရွှေတောင်မင်း၏ သားတော်(စစ်ကိုင်းမင်းသား)ကို နန်းအပ်သည်။ နောင်သော် ဗဒုံမင်းကို ဘိုးတော်ဘုရားဟုလည်း လူသိများသည်။

== ငယ်ဘဝ ==
အလောင်းမင်းတရားနှင့် မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိ သီရိရာဇာစန္ဒယဘွဲ့ခံ မိဖုရားခေါင်တို့မှ ၁၁၀၆- ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် (၆) ရက်၊ (ခရစ်နှစ် ၁၇၄၅ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက်) တွင် မုဆိုးဖိုရွာ၌ မွေးသည်။ ခင်ယွန်းစံမှ ရသည့် စတုတ္ထမြောက်သား ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ ရွှေဝိုင်း တွင်သည်။

== အိမ်နိမ့်စံဘဝ ==
အသက် (၁၀)နှစ်တွင် သတိုးမင်းလှရွှေတောင်ဘွဲ့၊ အသက် (၁၆)နှစ်တွင် သတိုးမင်းစော၊ အသက် (၂၀)ပြည့်သော် သုဓမ္မရာဇာဘွဲ့တို့ ခံရသည်။ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တော် ၂ ပါးတို့လက်ထက် [[မြဝတီမြို့]]၊ [[အလုံတပ်မြို့|ဗဒုံမြို့]]တို့ကို စားရ၍ ဗဒုံမင်းသားဟု ထင်ရှားသည်။

== မင်းဘဝ ==
၁၁၄၃-ခု၊ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၁၄)ရက် (ခရစ် ၁၇၈၂ ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်) တွင် ရွှေနန်းတက်သည်။ ဗဒုံမင်းဟုပင် ခေါ်ကြသည်။

=== နန်းသစ်တည်ခြင်း ===
၁၁၄၄_ခု၊ တပို့တွဲလဆန်း (၇)ရက်တွင် မြစ်ငယ်မြောက်ဘက်၊ ထီးပေါင်းကားရပ်၌ [[အမရပူရမြို့]]တည်ကာ နန်းသစ်စိုက်သည်။ အမရပူရ မြို့နန်းတည်မင်းဟု အမည်ရလာသည်။

၁၁၄၅-ခုတွင် သားတော်ကြီး သတိုးဓမ္မရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း (မောင်ပေါ်)ကို အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည်။ ၁၁၄၆-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်(ဓညဝတီ)ကို သိမ်းရန် သားတော်ကို လွှတ်သည်။ အရေးအောင်၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၇)ရက်တွင် ရခိုင်မှပြန်လာသည်။ ရခိုင်မှ မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကိုလည်း ပင့်လာသည်။ တောင်ကုတ်လမ်းမှ သယ်ကာ ပန်းတောင်းမှ အမရပူရသို့ ရွှေဖောင်နှင့် တင်သည်။ အမရပူရ မြို့မြောက်ဘက်၌ ပြဿာဒ်နှင့်ထား၍ ကိုးကွယ်သည်။

၁၁၇၀-ပြည့်တွင် ဥပရာဇာ လူပြည်ညီးနတ်ထီးစံသဖြင့် မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားကို နန်းလျာသည်။

=== အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေဖျင်းညံမှု ===

=== တရုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၉ ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် ၁ ရက်တွင် တရုတ်မှ မဟာမိတ်ပြုလိုကြောင်း သံစေလာ၍ အေးဆော်ရဲကို သံကြီး၊ လက်ရွေးကြီးမှူး နေမျိုးရွှေတောင်၊ သီဟကျော်ခေါင်၊ ဝေလုသာရတို့ကို သံလတ်ခန့်၍ လူ ၃၀၀ ကျော်တို့နှင့်အတူ လက်ဆောင်များထည့်၍ လွှတ်သည်။

၁၁၅၁ ခု၊ ကဆုန်လတွင် တရုတ်ဥတည်မင်းက သကျမုနိ ရုပ်ပွားတော်၊ စွယ်တော်ပွားတို့ ပို့သည်။ မြစ်ညာရှိ အုန်းတစဉ်အထိ ကိုယ်တိုင်သွားကြိုကာ ရတနာပန်းတောင်းနှင့် ခံ၍ ဘုံကိုးဆင့်ပါ ရန်နိုင်လှော်ကားထက် ပင့်ယူသည်။ တန်ဆောင်မုန်းလရောက်သော် လက်ဆောင်တို့နှင့်အတူ သမီး ၃ ပါး ပို့လိုက်ရာ သမီးကြီး တာကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓရဒေဝီ၊ သမီးလတ် ဧကူငြင်ကို သီရိမဟာပဉ္စာလဒေဝီ၊ သမီးငယ် သံကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓာရဒေဝီ ဘွဲ့နှင်း၍ မိဖုရားအရာ ထားသည်။

=== ယိုးယားတို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၇ ခုတွင် ကိုယ်တိုင်ဦးစီး၍ တကြိမ်၊ ၁၁၄၈ ခုတွင် မင်းကြီး နန္ဒကျော်ထင်အား ဦးစီးစေ၍ တကြိမ်၊ ၁၁၅၃-၅၄ ခုတို့တွင် ဥပရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း ဦးစီး၍ တကြိမ် ယိုးဒယားအား လုပ်ကြံသည်။ အရေးမသာခဲ့။

== ထင်ရှားသော လုပ်ဆောင်ချက်များ ==
၁၁၄၃ ခုတွင် အင်္ဂလန်ပြည်မှ သွင်းသော ဒင်္ဂါးစက်ဖြင့် အမရပူရ၌ ငွေဒင်္ဂါး၊ ကြေးဒင်္ဂါးများ စသွန်းသည်။

အောင်ပင်လယ်ကန်နှင့် နန္ဒာကန် (မောင်းမကန်ဟုလည်း ခေါ်) တို့ကို ဖော်သည်။ ၁၁၅၈ ခုတွင် မိတ္ထီလာကန်ကိုလည်း ဆည်ဖို့သည်။

နိုင်ငံတလွှားရှိ မင်းစိုက်ကျောက်စာတို့ကို အသစ်ပြင်စေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မင်းပိုင်မြေ၊ သံဃာ့မြေ၊ ဘုရားမြေ ကွဲပြားသွားသည်။ အကြီးတော် တွင်းသင်းတိုက်ဝန် မဟာစည်သူ (ဦးထွန်းညို) ကို ကျောက်စာဝန် ခန့်သည်။ တွင်းသင်းမင်းကြီးလည်း ထိုကျောက်စာတို့ဖြင့် ညှိကာ ညောင်ရမ်းခေတ်က ဦးကုလားရေးသော မဟာရာဇဝင်ကို ပြင်ဆင်သော ရာဇဝင်သစ်ကို ရေးသည်။ တွင်းသင်းရာဇဝင်ဟု ထင်ရှားသည်။

၁၁၄၅ ခုတွင် သာလွန်မင်းလက်ထက်ကသို့ပင် စစ်တမ်းကောက်ကာ အစုအသား ခြားနားစေပြီး အိမ်ခြေ ၂၅ ခုလျှင် တဒိုင်၊ စည်းကြပ်ကာ ဒိုင်ထမ်း ဖွဲ့သည်။ ထိုစာရင်းကို ပေတင်၍ ရွှေတိုက်တော်၌ သွင်းသည်။

== အိမ်တော်ထိန်း(၃)ဦးနှင့်မိသားစုငယ်ဘဝ ==
ဘိုးတော်ဘုရား ဟု နာမည်မကျော်ခင် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ငယ်နာမည်မှာ မောင်ဝိုင်း ဖြစ်သည်။ သူကို မွေးစဉ် အင်းဝနေပြည်တော်ကို မွန်ဟံသာဝတီများ ဝိုင်းရံနေသဖြင့် အလောင်းဘုရား မှ မောင်ဝိုင်း ဟု အမည်မှည့်ထားလေ၏။ 

ဗဒုံမြို့ကို အပိုင်စားရပြီး ဗဒုံမင်းသား ဟု လည်း မင်းအသိုင်းအဝိုင်းထဲတွင် သိကြကုန်၏။ ဘိုးတော်ဘုရား သည် အနေအထိုင် တတ်သောကြောင့် ဆင်ဖြူ ရှင်မင်း လက်ထက်တွင် မင်းသားအဆောင်အယောင်တို့နှင့် မြှောက်စား ခံရ၏။ သို့သော်လည်း စဉ့်ကူးမင်း လက်ထက်တွင် ရာထူးများ သိမ်းခံရပြီး ၉ နှစ် တိုင်အောင် အိမ်နိမ့်စံဘ၀ နှင့် မထင်မရှား နေရလေ၏။

စစ်ကိုင်းတွင် နေထိုင်ရပြီး စဉ့်ကူးမင်းမှ သုံးစွဲရန် ငွေ လုံး၀ ပေးခြင်းမရှိပေ။ ထိုကြောင့် အိမ်တော်ထိန်းမောင်ပေါ်ဦး၊ မောင်ကျော်ရွေး၊ မောင်မြတ်ထင် တို့မှ စစ်ကိုင်းတွင် လိုက်ပါ နေထိုင်ပြီး လုပ်ကိုင်ကျွေးမွေး ကြသည်။ ကိုယ်လုပ်တော် တချို့ လည်း ဈေးရောင်းကြရသည်။ သမီးတော်များလည်း ရက်ကန်းရက်ရ၏။ ကျော်ရွေးက မန်ကျည်းရွက်နု များ ခူး၏။ ပေါ်ဦးက မန်ကျည်းရွက်နု များကို ဈေးတွင် ရောင်းရ၏။ မြတ်ထင်ကမှာမူ အင်အားကြီးသဖြင့် ဗန်းမော်-ကောင်းတုံ သို့ လှေထိုးလိုက်ကာ ဗဒုံမင်းသားကြီး တို့ မိသားစု ကို ကျွေးမွေး ကြရလေသည်။

ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ် ကိုယ်တိုင် ဝါကြိတ်၊ ဝါဖန်၊ ဗိုင်းငင် လုပ်ရသည။ ဗဒုံမင်းသား ကိုယ်တိုင် ချည်ခင်များကို မဲနယ်ဆိုးပေးရ၏။ ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးကို သားတော်၊သမီးတော် များမှ ချစ်ကြောက်ရိုသေကြ၏။ ဗဒုံမင်းသား ဘုရင်ဖြစ်သည့်တိုင် ယခင်က အတိုင်း ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ရယ်ရယ်မောမော ဖြင့်သာ ဆက်ဆံကြ၏။ အထူးသဖြင့် မြတ်ထင်က အလွန် အဆဲသန်၏။ စကားလုံးတိုင်း ဆဲ သော စကားလုံး ပါ၏။

ထိုသို့ ၉ နှစ်ကြာအောင် အတူတကွ ရုန်းကန်ခဲ့ရသဖြင့် မိသားစု ကဲ့သို့ ဖြစ်နေကြကုန်သည်။ ထို အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးတွင် ပေါ်ဦး သည် အလွန်စကားတတ် သူဖြစ်ပြီး၊ ကျမ်းဂန်စာပေ များလည်း နှံစပ်သဖြင့် ဗဒုံမင်းသား ၏ အတိုင်အပင်ခံ လည်းဖြစ်သည်။ ပေါ်ဦးသည် မိမိ၏ သခင်ဗဒုံမင်းသားအတွက် အခွင့်အကောင်း ပေါ်တိုင်း အကြံကောင်းများလည်း ပေးတတ်၏။

မဟာသီဟသူရ စစ်ကိုင်းသို့ နယ်နှင်ဒဏ် ခံရသောအခါ သွားတွေ့ရန် အကြံပေး၏။ သို့သော် မဟာသီဟသူရ ကို ဗဒုံမင်းသားမှ မကြည်၊ မဟာသီဟသူရ လည်း မကြည်သဖြင့် မတွေ့ဖြစ်ကြပေ။ ဖောင်းကားစား မောင်မောင် အင်းဝထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီး ဦးရီးတော်များကို နေပြည်တော်သို့ ပြန်လာရန် လာရောက် ခေါ် ယူသော အခါ ပေါ်ဦးမှ ဗဒုံမင်းသားကို သေလျှင် မြေကြီး ရှင်လျှင် ရွှေထီး အခွင့်အလမ်း ဖြစ်ကြောင်း လျှောက် တင်ခဲ့၏။

ဗဒုံမင်းသား သည် အင်းဝနေပြည်တော် ရှိ အိမ်တော်တွင် အကျယ်ချူ ပ်ခံရစဉ် နေပြည်တော် တခုလုံး ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ လူများ ရမ်းကားနေကြရာ ဘုရင်အာဏာ မလွှမ်းမိုး နိုင်သောကြောင့် နေပြည်တော်တခုလုံး ဖြစ်ချင်တိုင်းဖြစ်နေတော့သည်။ ထိုကြောင့် ဗဒုံမင်းသားမှ ယခင်က အလောင်းမင်းတရား၏ သစ္စာခံများနှင့် ပူးပေါင်းကာ အင်း၀ နန်းတော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ဗဒုံမင်းသားမှ အင်းဝထီးနန်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းပိုက် နိုင်ချိန်တွင် သက်တော် ၃၈ ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားဟု အမည်တွင်ခြင်းမှာ ကုန်းဘောင်နှောင်း ဘုရင် များ၏ အဘိုး ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်၏။

ဘိုးတော်ဘုရား နန်းရလျှင် မိမိ၏ ငယ်ကျွန်များကို မြှောက်စားလေသည်။ ဦးပေါ်ဦး ကို အတွင်းဝန်မင်း အပြင် ရန်ကုန်မြို့ကိုပါ အပိုင်စား ရလေသည်။ ဦးကျော်ရွေး ကိုမူ မြေထဲမြို့ကို အပိုင်ပေးစားလေသည်။ မြတ်ထင် မှာမူ ဘိုးတော်ဘုရား အင်းဝထီးနန်းကို မသိမ်းမီ ၁ နှစ်အလိုတွင် ပင်ပန်းဒဏ်ကို မခံနိုင်တော့ သဖြင့် မိမိ၏ ရွာသို့ ပြန်ကာ ပဲစိုက်စား နေလေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရား အထွဋ်အမြတ် တို့ ရောက်သော်အခါ မြတ်ထင် မသိရှိရပေ။ ဘိုးတော်ဘုရား မှာလည်း နန်းတွင်းရေး၊ သူပုန်အရေး၊ ကို ကိုင်တွယ်နေရ သဖြင့် ငယ်ကျွန် မြတ်ထင်ကို သတိမရပေ။ ရွာတွင်လည်း ကိုယ့်ဝမ်းရေးများကိုသာ လုံးပန်းနေကြသဖြင့် အင်းဝနေပြည်တော်တွင် ဖြစ်ပျက်သည်များကို မည်သူမှ ဂရုစိုက် မအားကြပေ။ မြတ်ထင် အဆိုအရ တနေ့ တဲပေါ်တွင် နေ့ခင်း အိပ်ပျော်နေစဉ် ဝတ်ဖြူ စင်ကြယ် လူကြီးမှ လာပြီး &quot; ဟဲ့ နင့်အရှင် အထွဋ်အမြတ် ရောက်နေပြီ၊ သွားတွေ့ချေ &quot; ဟု သုံးကြိမ်တိုင်အောင် အိပ်မက်ပေးရာ အင်း၀ နေပြည်တော်အထိ လာပြီး စုံစမ်းလေ၏။

ထိုအခါမှ အုပ်ချူပ်မင်းလုပ်နေသူမှာ ဗဒုံမင်းသား ဖြစ်ကြောင်း သိရသောအခါ အလွန်ပျော်ပြီး အတွင်းတော်သို့ အခစားဝင်ရန် ကြိုးစားလေသည်။ မြတ်ထင်သည် သာမန် တောသား ပုံစံသာဖြစ်သဖြင့် တံခါးမှူးမှ မပေးဝင်ပေ။ ထို့ကြောင့် မြတ်ထင်မှ တံခါးမှူးကို သူ့အကျင့်အတိုင်း ဆဲဆို နေလေ၏။ ထိုအချိန် အနီးအနားမှ ဖြတ်သွားသော နန်းတွင်းအပျို တော် ယမှ မြတ်ထင်၏ အသံကို သတိထားမိသဖြင့် လှမ်းကြည့်ရာ မြတ်ထင်ဖြစ်ကြောင်း သိရသဖြင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး မယ်လွန်းမယ် ထံ ခေါ်ဆောင်သွားရလေ၏။

မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ်လည်း မြတ်ထင် အခစား ဝင်ကြောင်း သိရသောအခါ အတွင်းတော်မှ ရုတ်ခြည်း ထွက်တော်မူလာ၏။ ထိုအခါ မြတ်ထင်က သယ်လာသော ပဲစည်းကလေးတောင်းကို ချပြီး မိဖုရားခေါင်ကြီး ၏ ခြေထောက်တော်ကို ပြေးဖက်ကာ ငိုလေသည်။ မိဖုရားလည်း &quot; ဟဲ့ သပေါက်မသား၊ အခုမှ လာတွေ့ရသလား &quot; ဆိုပြီး ဝမ်းသာမျက်ရည်ဆို့လေ၏။

ထို့နောက် မိဖုရားခေါင်ကြီးမှ နန်းတော်အတွင်းသို့ ဝင်ကာ ညီလာခံ လုပ်နေသော ဘိုးတော်ဘုရားထံ အရိပ်အယောင် ပြလိုက်လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားလည်း ညီလာခံကို စဲကာ အတွင်းဆောင်သို့ ကြွလေ၏။ အတွင်း ဆောင်ရောက်သော် ဘယ်အရေးလဲဟု မေးရာ မိဖုရားခေါင်မှ မျက်နှာချ ရှိခိုးနေသော လူဆီကို လက်ညှိုးထိုးကာ&quot;မောင်မောင်ဘုရားသည် အကောင်ကို သိတော်မူပါရဲ့လား&quot;ဟု လျှောက်လေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရားမှ ရှေ့သို့လှမ်းပြီး မိမိ၏ လက်သုံးတော် ဒေါင်းမွှေးဖြင့် ထိကာ မျှော်ဖူးစေဟု ဆိုလိုက်မှ မြတ်ထင်မှန်း သိသဖြင့်&quot;ဟဲ့.. ခွေးမသား၊ နင် ခုမှ လာတယ်လား။ နင် တယ်မိုက်တာကိုး ဟဲ့၊ နင် ရွာမှာ ဘာလုပ်နေလဲ ဟု မေးတော်မူလေ၏။ မြတ်ထင်လည်း ပဲခင်းစိုက်နေပါတယ်ဘုရား&quot;ဟု ငိုလျက် ပြန်လျှောက် လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားမှ&quot; အေး အေး ကောင်းပြီ၊ နင့်ကို ငါ ကြည့်တော်မူမည်။ ယခု နင့်သားမယားများ စားသုံးရန် ငွေဆယ်ပိဿာ ယူသွားလေ&quot; ဟု ချီးမြင့်လေ၏။

မြတ်ထင်လည်း ထိုငွေကိုယူကာ နေပြည်တော်တွင် မိမိ၏ မိတ်ဆွေတဦးမှ ဗိုလ်ကြီး ဖြစ်နေသည်ဟု သိရသဖြင့် သွားကာ ထို ဗိုလ်ကို ငွေများ ပေးလျက် ၃ ရက်အတွင်း ဝန်ကြီးအဝတ်တန်ဆာများ ပြုလုပ်ပေးရန် ပြောပြီး နောက်လိုက်များလည်း လိုအပ်သလို ငှားပေးရန် ပြောလေ၏။ ထိုနောက် လွှတ်တော်သို့ သွားရောက်ကာ ဝန်ရှင်တော်မင်းများ ထိုင်သောနေရာတွင် ဝင်ထိုင်လေ၏။

နံနက် ငါးချက်တီးတွင် အစည်းအဝေး တက် ရန် လာကြကုန်သော အမတ်များ လည်း မြင်သဖြင့် အံ့ဩလေ၏။ လွှတ်တော်ဝန်ရှင်တော် ဖြစ်သော ဦးပေါ်ဦးလည်း အဝေးမှ တွေ့၏။ သို့သော် မြတ်ထင်ကို ကြောက်သဖြင့် မြို့ဝန် ဦးကျော်ရွေးကို ခေါ်ကာ ဘုရင့်ထံ အရင် ဝင်ခစားကြလေ၏။

ဦးပေါ်ဦး ။ မှန်လှပါ၊ လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ၄ ပါး သာ ခန့်ထားမြဲ ဖြစ်ရာ ယခု ဘုန်းတော်ကြောင့် ၅ ပါး ဖြစ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်   ။      ။ ဝန်ကြီးတပါး ဘယ်က ပိုနေပြန် သလဲကွယ့်။
ဦးကျော်ရွေး ။    ။ မှန်လှပါ၊ မြတ်ထင်သည် လွှတ်တော်ပေါ်တက်ပြီး ဝန်ကြီး လုပ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်          ။    ။ ဟေ.. ငါက သင်းကို ဝန်ကြီး မခန့်သေးပါဘူး၊ သင်းကို ဆုတော်ငွေတော့ သနားတော် မူထားတယ်။ သင်းကို အတွင်းတော်ခေါ်ခဲ့ကြ။
ဦးပေါ်ဦး တို့ ၃ ဦး အတွင်းတော်သို့ ပြန်လည် ရောက်ချိန်တွင် အရှင်နှစ်ပါးတို့ ပြုံးလျက် ရှိ၏။

ဘုရင်         ။     ။ ဟဲ့.. မြတ်ထင်၊ မောင်မင်းကို မည်သူက လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ခန့်ထားလို့လဲ။
မြတ်ထင်    ။     ။ မှန်ပါ၊ ခမည်းတော်ဘုရားကပဲ သူကောင်းပြုတော်မူမည်ဟု မိန့်ထားကြောင်းပါ။ ထိုနေ့ကမယ်မယ်ဘုရား အဆောင်မှာ မိန့်တော်မူသည်မှာ ကျော်ရွေးလည်း ဝန်ကြီး၊ ပေါ်ဦးလည်းဝန်ကြီး၊ နင်လည်းဝန်ကြီးဖြစ်မှာပေါ့ ဟု နာခံရပါတယ်၊ ယခု ကျွန်တော်မျိုး ရှိနေသောကြောင့် ဝန်ကြီး ဖြစ်လာရပါကြောင်း ဘုရား၊ စစ်ကိုင်းဘက်မှာ ကျွန်တော်မျိုးက လှေထိုး လိုက်ကျွေး ရသည်ဘုရား။

ကျော်ရွေးမှာ သားတော်များ ထိန်းပြီး ရံခါ မန်းကျည်းရွက်နု ရောင်းပါသည် ဘုရား။၊ ပေါ်ဦးမှာကတော့ ဖင်ကျယ်လုပ်ပြီး မန်းကျည်းရွက် ရောင်းသလိုလို၊  ပဲလှော် ရောင်းသလိုလို နှင့် အိမ်တော်မှာ ညာနေပါသည်ဘုရား၊ ထိုကြောင့် ပေါ်ဦးထက်   အောက်မကျအောင် ဆုတော်ငွေ နှင့် ဝန်ကြီးတန်ဆာများ ဝတ်ချူပ်ကာ ဝန်ကြီး ပြုပါသည်ဘုရား။

ထိုအခါ ဘိုးတော်ဘုရား နှင့် မိဖုရားခေါင်တို့မှာ အားရပါးရ ရယ်တော်မူလေသည်။ ထိုကြောင့် ငယ်ကျွန်တော်အတွက် ဘိုးတော်ဘုရားမှာ မှူးမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ဝန်ဌာန တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ပြုလုပ်ပေးရလေ၏။ အက္ကပတ်မြင်းဝန် ခေါ်သော ဝန်ကြီးဌာန အသစ်တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ဖန်တီးပေးလေသည်။ 

ထိုဌာနမှာ ယခုခေတ်ဆိုလျှင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာန ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ယခု မန္တလေး မဟာမြတ်မုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီး ကျောင်းပရိဝုဏ် အတွင်းရှိ မြင်းဝန်တိုက် သည် ဝန်ကြီးဦးမြတ်ထင် လှူဒါန်း ထားခြင်းဖြစ်၏။&lt;ref&gt;
ညိုမြ၏ &quot;ကုန်းဘောင်ခေတ်ရှာပုံတော်&quot; စာအုပ်&lt;/ref&gt;

ဘုန်းနယ် (ရေစကြို)။ &quot;မြန်မာနိုင်ငံ သာသနာ့မိခင်ကြီးများ&quot;။

==မိသားစုဘဝ==
မိဖုရား ကိုယ်လုပ် များစွာရှိပြီး စာရင်းပေါက်သားသမီး ၁၂၉ ယောက် ရှိသည်။

===နန်းရမိဖုရားများ===

==== တောင်နန်းမတော် အဂ္ဂမဟေသီမိဖုရားခေါင်ကြီး ====
	မဟာအတုလဒေဝီ (ဒေါ်အိ) နှင့် အင်းဝဗိုလ်မှူး မင်းရဲကျော်ထင် (ဦးညွန့်) တို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းမယ်) သီရိပဝရရတနာမင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရပဝရမဟာရာဇိန္ဒာမင်္ဂလာရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသမီးများ ရသည် -

* 	ကန္နီမင်းသမီး (အမိကြီး) သီရိမဟာရတနာဒေဝီ
* 	တောင်တွင်းကြီးမင်းသမီး (မကေ) သီရိမဟာတိလောကရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိတိလောက မဟာဘတ္တာသုရတနာဒေဝီ 
* 	မြေဒူးမင်းသမီး မအုန်း

==== မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	သပွတ်ကြေးတိုင် ဦးမြတ်ထွန်းနှင့် လွှဲပါရွာသူ ရှင်ဖရုံတို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းသူ) သီရိမဟာစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာစန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေတောင်မင်းသား (မောင်ပေါ်)
* 	ပြည်မင်းသား (မောင်ရွှေမှုံ)

==== ဒုတိယ မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ရွှေဘိုမြို့ ဆီးတောရွာမှ ဦးမိုး၏ သမီး ကျောက်မော် ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့စား မိဖုရားနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	(မြစ်သား စကုမြို့စား) ကျောက်မော်မင်းသမီး ရွှေနန်းမြင့် 
* 	မက္ခရာမင်းသား မောင်ပျိုး
* 	လှိုင်မင်းသား (မောင်ရိုး) သီရိဓမ္မရာဇာ

==== အလယ်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်းလက်ထက် လုံးပေါ မြင်းစာရေး ဦးစံထွန်း (ဗဒုံမင်းလက်ထက် ကျီဝန် ဖြစ်လာ) ၏ သမီး (မယ်လွန်းပု) သီရိမဟာနန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာနန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဟင်္သာတမင်းသမီး (မမင်းတုတ်) သီရိမဟာရတနာပဘာဒေဝီ
* 	သား ငယ်ကလွန်
* 	သမီး ငယ်ကလွန်
* 	ပုသိမ်မင်းသား သုဓမ္မရာဇာ

===ဆောင်ရမိဖုရားများ===

==== တောင်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	စလေ ဓနုဖြူစား (မယ်အောင်) မင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် - 

* 	ပုဂံမင်းသား (မောင်ပေ) သတိုးမင်းဖျား 
* 	ယောမင်းသမီး သီရိဥပ္ပလဒေဝီ 
* 	သန်လျင်မင်းသား 
* 	ကနောင်မင်းသား (သာထွန်းအောင်) သီရိသုဓမ္မရာဇာ 

==== မြောက်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	လှိုင်းတက် အမြင့် ကာမမြို့စား (ရှင်ဝက်) ရတနာမဟေ၊ နောက် ရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာသုဓမ္မာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီများ ရသည် -

* 	ပခန်းမင်းသား (မောင်ဖဲကြီး) သတိုးမင်းရဲကျော်ခေါင်

===မြို့စားရွာစားမိဖုရားများ===

==== ယင်းတော်မိဖုရား ====
	အလောင်းမင်းတရားနှင့် ကိုယ်လုပ်တော် ရုဇာမဟေတို့မှ မွေးသော (မင်းရွှေမြ) သုစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိသုစန္ဒာဒေဝီနှင့် သား ၁၊ သမီး ၂ ရသည်။

==== ရေနံချောင်းမိဖုရား ====
	ယိုးဒယားဝန် ကျော်ခေါင်ကျော်သူ၏ သမီး သီရိစန္ဒာမဟေသီနှင့် အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ပတိမ်းမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာကျော် (မောင်ရွှေလွတ်)

==== ထရံကာမိဖုရား ====
	သိန္နီစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== မိုးမိတ်မိဖုရား ====
	မိုးမိတ်စော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိတိလောကဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။ ဟန်လင်း စကုမြို့တို့ စားရသည်။ သားသမီးများမှာ -

* 	ဓနုဖြူမင်းသမီး သီရိသုရတနာပဘာဒေဝီ
* 	မကွေးမင်းသမီး သီရိသီလဒေဝီ (မင်းရွှေမှုတ်)
* 	မိုးမိတ်မင်းသား မဟာဓမ္မရာဇာ (မောင်ခန့်ကျော်)
* 	မြတောင်မင်းသမီး သီရိသုရတနာစန္ဒာဒေဝီ (မင်းပတ္တမြား)
* 	ကွပ်ရွာမင်းသမီး သီရိရတနာမလ္လာဒေဝီ

==== မတ္တရာမိဖုရား ====
	တလုပ်မြို့ဇာတိ သီရိကျော်သူ၏ သမီး (ရှင်မင်းလှ) သီရိရတနာမဟေသီနှင့် ပေါင်းဖက်ရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေကူမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာ (မောင်ခိုင်)
* 	လယ်ကိုင်းမင်းသား မင်းရဲမင်းလှငယ် (မောင်မှတ်)

==== မိတ္ထိလာမိဖုရား ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်း၏သား ရွှေတောင်မင်းသားနှင့် မင်းထိပ်ပန်တို့မှ မြင်သော သမီး မင်းစီစီနှင့် ရင်းနှီးရာမှ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	မင်းခင်းမင်းသမီး သီရိမလ္လာနန္ဒာဒေဝီ (ရှင်မင်းနှစ်)
* 	မိတ္ထိလာမင်းသမီး သီရိသုရတနာနန္ဒာဒေဝီ (ရွှေအိမ်ရှင်)
* 	ရွှေကူမင်းသမီး သီရိရတနာဒေဝီ (ရှင်မင်းစစ်)

==== လှိုင်းတက်မိဖုရား ====

==== ကသာမိဖုရား ====
	ကသည်းဝန်ကြီး မင်းကြီးဇေယျသူ၏ သမီးဖြစ်ပြီး မြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== ဇရွံမိဖုရား ====
	မွေးရင်းစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိရုဇာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== တလုပ်မြို့စား မိဖုရား ====
	တရုတ်မြော်မိဖုရား ဟုလည်း လူသိများသည်။ မိုးကောင်းစော်ဘွား၏ သမီးဖြစ်ပြီး သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားတင်သည်။ ရသော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သံတွဲမင်းသား မဟာသုဓမ္မရာဇာ

==== ဝေသာလီမိဖုရား ====
	ဝေသာလီမင်း၏ သမီး စွန်ပါဝတီကို သီရိမဟာဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ မအူ ၄ ရွာ စားရသည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	မိုးကောင်းမင်းသား သတိုးမင်းဖျား

==== သပြေ ၅ ရွာစား မိဖုရား ====
	သီပေါစော်ဘွား၏ သမီးကို ရာဇဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သီပေါမင်းသား သတိုးမင်းရဲစည်သူ (မောင်ဘဲကလေး)

===ကိုယ်လုပ်များ===

==== ရှင်ဖရုံ ====
	အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဝန်းသိုမင်းသား မင်းရဲမြတ်စွာ (မောင်ရွှေအပ်)

=== အခြား ===

==== ရှင်မင်းစီ ====
	ရွှေဘိုမြို့ ရွှံ့စက်ရွာမှ ဦးပု၏ သမီးဖြစ်ပြီး ဗဒုံမင်း ဘုရင်မဖြစ်မီ သေသည်။ မြင်သော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	တောင်ငူမင်းသား မင်းရဲကျော်ခေါင် (မောင်ရွှေပုံ)

== ကုသိုလ်တော်များ ==
စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာ၌ အောင်မြင်လောကစေတီ တည်သည်။
ရေတပ်သစ်တပ်တည်ရာဆင်ဖြူကျွန်းတွင်ရှင်ပင်ချမ်းသာကြီးဘုရားတည်သည်။
၁၁၆၂ ခုတွင် ပြည်သူပြည်သားတို့အား စပါး တင်းတသိန်း ဝေသည်။

မင်းကွန်း၌ ပုထိုးကြီးတည်ရန် ကြိုးပမ်းသော်လည်း လက်စမသတ်နိုင်ခဲ့။ သို့သော် သွန်းပြီးသည့် ခေါင်းလောင်းကြီးမှာ မြန်မာ့အကြီးဆုံးခေါင်းလောင်းအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

== ဘဝနိဂုံး ==
၁၈၁၉ ခု၊ ဇွန်လ ၅ ရက်တွင် နတ်ရွာစံသည်။
&lt;br /&gt;[[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်|alt=]]
[[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|အမရပူရနန်းတော် ရာဇပလ္လင်]]
အောက်ပြည်အရပ်မှ [[မွန်]]တို့ ပုန်ကန်သည်ကိုလည်း နှိမ်နှင်းရသည်။ သာဿနာရေးဆိုင်တွင် အငြင်းပွားဖွယ်ကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းစေပြီး [[မဟာယန]] ဆန်သည့် [[ပွဲကျောင်းဝါဒ]]ကို နှိမ်နှင်းရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သော်လည်း ထိရောက်သောအောင်မြင်မှုတို့ ရရှိသည်မတွေ့ရပေ။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယသို့ သံတမန်များ စေလွတ်ပြီး [[ဗေဒင်]]နှင့် ဗြဟ္မဏဆိုင်ရာကျမ်းများကို ယူဆောင်လာစေကာ မြန်မာဘာသာသို့ပြန်ဆိုရန် အားပေးခဲ့သည်။ ရှေးအယူအဆများနှင့် ဆန့်ကျင်ပြီး တိုးတက်သည့် အတွေးအခေါ်အယူအဆများကို သွပ်သွင်းလိုသော်လည်း အယူအစွဲကြီးသည့် ပြည်သူနှင့် လက်အောက်ခံများကြောင့် အရာမထင်ပေ။ ထင်ရှားသည့် ပျော်တော်ဆက် သက်တော်ရှည်အမတ်ကြီးမှာ [[ဦးပေါ်ဦး]] ဖြစ်သည်။ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဦးပေါ်မှာ ဘိုးတော်ဘုရား အသက်ရှိစဉ်ပင် နာမကျန်းဖြစ်ကာ ကွယ်လွန်သည့်အတွက် မြေးတော်နှစ်ပါးဖြစ်သည့် [[ဘကြီးတော်|စစ်ကိုင်းမင်းသား]]နှင့် [[သရက်မင်းသား]]တို့ အပြိုင်နန်းလျာဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် စစ်ကိုင်းမင်းသားအိမ်ရှေ့အရာရကာ ဘိုးတော်ဘုရားလွန်လျှင် နန်းစံသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် [[ဘကြီးတော်]] မင်းအဖြစ်လည်း လူသိများသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ၁၁၄၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ၁၁၄၆-ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ် ရာဇာဘိသေက မုဒ္ဓါဘိသေခံပြီးလျှင် ထီးဆောင်းမင်္ဂလာ မဟာဥကင်သဖွင့်တော်မူ၍ သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ တံဆိပ် နာမံများကို ခံတော်မူသည်။ ၁၁၆၆-ခုနှစ်တွင် သီရိမဟာသုဘတ္တာဟူသော ဆင်ဖြူမ တစ်စီးနှင့် ၁၁၆၈-ခုနှစ်တွင် [[နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ ဆင်ဖြူတော်|နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ]] ဆင်ဖြူတစ်စီးကို ရတော်မူ၍ ရွှေစက်တင်တော်မူပြီးလျှင် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသခင်ဘွဲ့ ခံတော်မူသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားသည် ခမည်းတော်၏ ဆန္ဒအရ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တွင် စတုတ္ထမင်းဖြစ်ရန် ရှိသော်လည်း နောင်တော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းက သားတော် စဉ့်ကူးမင်းအား အရိုက်အရာ လွှဲအပ်ခဲ့သဖြင့် တူတော်များဖြစ်သော စဉ့်ကူးမင်းနှင့် ဖောင်းကားစားမင်းတို့အား ဖယ်ရှင်းပစ်ပြီးနောက်မှထီးနန်းကို ဆက်ခံရသဖြင့် ကုန်းဘောင် မင်းဆက်တွင် ဆဋ္ဌမမင်းဖြစ်ခဲ့ရသည်။ နန်းတက်စတွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် ထီးနန်းအန္တရာယ်ကြောင့် မင်းဆွေစိုးမျိုး မှူးမတ်မှုထမ်းကောင်းအမြောက်အမြားတို့ကို ကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့ရသည်။ တရုတ်မြန်မာ စစ်ပွဲတွင် ထင်ရှားသော [[မဟာသီဟသူရ|ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရ]] ကို မရှုတ်မချ ဝန်ကြီးအရာနှင့် သူကောင်းပြုသော်လည်း မကြာမြင့်မီ ညီတော် [[စည်သာမင်းသား]]နှင့် ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်တော်မူခဲ့သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် [[ဘိုးဘိုးအောင်|ပထမံဘိုးဘိုးအောင်]] ကိုလည်း ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့သည်။ ပထမံ ဘိုးဘိုးအောင်သည် ဝ တလုံးက နှစ်လုံးဖြစ်အောင် တတ်နိုင်ရုံမက ဘယ်လိုမှ သတ်၍ မသေဟု ဖော်ပြကြသည်။  

၁၁၄၄-ခုနှစ်တွင် ငဖုန်းဆိုသူ ရှမ်းအမျိုးသား တစ်ယောက်က မိမိကိုယ်ကို ဟံသာဝတီ ရောက်မင်းတရားကြီး၏ သားတော် မင်းရဲမြတ်ဖုန်းဟုဆိုကာ ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ ကြွင်းကျန်ပုန်းလျှိုး နေသေးသော ကျေးကျွန်တို့နှင့် ပေါင်း၍ နန်းမြို့တွင်းသို့ အတင်းဝင်ရောက် ပုန်ကန်ရာ နှိမ်နင်းတော်မူပြီးနောက် ငဖုန်းနှင့် အပေါင်းပါတို့ကို ကွပ်မျက်တော်မူရသည်။ ပုသိမ်နယ်မှ မွန် (၃ဝဝ)ကျော်တို့သည် ရန်ကုန်သို့ ချီတက် တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြသည်ကိုလည်း နှိမ်နင်းရသည်။ ၁၁၄၅-ခုနှစ်တွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် သားတော်ကြီး သတိုး ဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ ရတနာရွှေတောင်မင်းကို အိမ်ရှေ့အရာ နှင်းတော်မူရာ ညီတော် ပင်းတလဲမြို့စား စိတ်ထောင့်၍ ထီးနန်းကို ကြံစည်သဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်ရသည်။ ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် သားတော် မဟာဥပရာဇာ နတ်ပြည် စံသောအခါ မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားအား အိမ်ရှေ့နှင်းတော်မူသည်။

သက္ကရာဇ် ၁၁၄၆ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်ဓညဝတီပြည်ကြီးကို သိမ်းယူတော်မူမည်ဟု သားတော် မဟာဥပရာဇာကို အချုပ်ခန့်၍ အလုံးအရင်းနှင့် ချီစေသည်။ မဟာဥပရာဇာသည် စစ် ၄ ကြောင်းဖြန့်၍ ချီတက်ရာ ရခိုင်တို့ အပြင်းအထန် ခုခံတိုက်ခိုက်ကြသော်လည်း ရခိုင်တို့ရှုံးကာ သံတွဲမြို့နှင့်တကွ တောင်စဉ် ခုနစ်ခရိုင်သာမက ရခိုင်တပြည်လုံးကို မင်းနှင့်တကွ ရရှိသည်။ ရခိုင်ဘုရင်နှင့်တကွ မင်းဆွေမင်းမျိုး မှူးမတ် ပညာသည်များ၊ အလျားအတောင် ၂ဝ လုံးပတ် ၆ တောင်ရှိ အမြောက်ကြီးနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက် အမြောက်သေ နတ်များ၊ ဆင်မြင်းလူသူ ၃ သောင်းကျော်နှင့်တကွ ယိုးဒယားလုပ် ကြေးရုပ် ၃ဝ ကျော်တို့ကို ဆောင်ယူ၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် ၇ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်မှ ပြန်လာသည်။ ထို့ပြင်ရခိုင်မင်းများ အစဉ်အဆက် ကိုးကွယ်သော မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီးကိုလည်း တောင်ကုပ်လမ်းဖြင့် ပင့်ဆောင်ကာ ပန်းတောင်းမြို့ဆိပ်ကမ်းမှ ရွှေဖောင်တော်နှင့် တင်ဆောင်၍ အမရပူရမြို့သို့ရောက်လျှင် မြို့မြောက်ဘက်၌ ရွှေပြဿာဒ်နှင့် တည်ထားကိုးကွယ်သည်။ ရှေးက ရခိုင်ပြည်ကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက် အောင်မြင်ခဲ့ဖူးသော်လည်း ခရီးအထောက်
အလှမ်း မသင့်ခြင်းကြောင့် ကြာရှည်သိမ်းပိုက်မထားနိုင်ခဲ့ချေ။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်တော်တွင်မှ ရခိုင်မင်းဆက် ပြတ်လေတော့သည်။

ရခိုင်ကို ဘိုးတော်ဘုရား သိမ်းပိုက်လိုက်သဖြင့် မြန်မာနယ်စပ်သည် ဗြိတိသျှတို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဘင်္ဂလားနယ်နှင့် တစ်စပ်တည်းဖြစ်ခဲ့ရာ နယ်စပ်အရှုပ်အထွေးများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မြန်မာတို့အိန္ဒိယသို့စေလွှတ်သော သာသနာရေးအဖွဲ့အား ဗြိတိသျှတို့က နိုင်ငံရေး မကင်းဟု ယူဆကာ တားမြစ်သည်။ ဤအချက်များကြောင့် ဘိုးတော်ဘုရားနှင့် ဗြိတိသျှတို့အဆက်အသွယ် ပြုလာရသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ ( ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ) ခုနှစ်တွင် အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ကက်ပတိန် မိုက်ကယ်ဆိုင်းအား ဘိုးတော်ဘုရားထံသို့စေလွှတ်ကာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ကုမ္ပဏီတို့အကြား ဖြစ်ပေါ်နေသော အရှုပ်အထွေးများကို ဖြေရှင်းစေသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားက ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ဘင်္ဂလားအစိုးရက စေလွှတ်သော ကိုယ်စားလှယ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကာ အရေးမပေးနေသည်။ သို့ရာတွင် မြန်မာမှူးမတ်များနှင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ကုန်သွယ် ရေး ခွင့်ပြုချက်အချို့ကို သဘောတူညီမှု ရရှိအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။
[[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) [[ဗဒုံမင်း]] (ခေါ်) ဘိုးတော်ဦးဝိုင်း ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်]]


ကက်ပတိန်ဆိုင်း၏ အစီရင်ခံချက်အရ အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာတို့နှင့် သံတမန်လဲလှယ်ရန်နှင့် ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရန် အလို့ငှါ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ (ခရစ် ၁၇၉၆) ခုနှစ်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စအား ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ရန်ကုန်သို့စေလွှတ်ပြန်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ နေပြည်တော်သို့ ဆန်တက်၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့်တကွ အဖူးအမြော်ဝင်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စက မိမိအားဗြိတိသျှတို့၏ တရားဝင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းဆို သည်ကို မြန်မာတို့က ငြင်းပယ်သည်။ မြန်မာတို့အမြင်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စသည် မြန်မာပြည်ရှိ ဗြိတိသျှကုန်သည်များအား ကြီးကြပ်ရန်လာသော ကုန်သည်တစ်ဦးဟုသာ မြင်သည်။ သို့ဖြင့် ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ရန်ကုန်မှ ပြန်လာခဲ့ရသည်။
[[File:An account of an embassy to the kingdom of Ava 00493-s.gif|thumb|၁၇၉၅ ခုနှစ် မြန်မာဘုရင့်စစ်လှေ တစ်စင်း]]


၁၁၅၉ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်တွင် မြို့သူကြီးငသန်တဲ ဆိုသူ ခေါင်းဆောင်သော ပုန်ကန်မှုတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက် လာခဲ့သည်။ မြန်မာတို့သည် ငသန်တဲအား လိုက်လံတိုက်ခိုက်သောအခါ ဗြိတိသျှပိုင်နက်ဖြစ်သော ဘင်္ဂလားနယ်ထဲ သို့အလုံးအရင်းဖြင့် ခိုဝင်သည်။ မြန်မာတို့ကလည်း ဗြိတိသျှ ပိုင်နက်တွင်းသို့ပင် လိုက်လံဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဗြိတိသျှနှင့် မြန်မာဆက်ဆံရေးမှာ တင်းမာသည်ထက် တင်းမာလာလေသည်။ ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှဘုရင်ခံ ဝယ်လက်စလေသည် ဘိုးတော်ဘုရားအား သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းတို့က နန်းချ မည်ဆိုက နန်းချနိုင်လောက်အောင် အားနည်းသည်ဟု အယူရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းထံ ချဉ်းကပ်ရန် ဒုတိယအကြိမ် စေလွှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ဝယ်လက်စလေ ထင်မြင်သကဲ့သို့ ဘိုးတော်ဘုရားသည် အားနည်းသော ဘုရင်မဟုတ်ကြောင်းကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိရှိရသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံရောက်လာသော ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား ပထမ အခေါက်ထက်ပင် အရေးမပေးရှိသည်။ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ထက် ပြင်သစ် ကိုယ်စားလှယ်မှာ ပိုမို၍ အရေးပေးခံရသည်ကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိမြင်ခံ စားခဲ့ရသည်။ သို့ဖြစ်၍ မြန်မာတို့ထံပါး ပြင်သစ်တို့အရေးသာနေမှုကို ဖြိုဖျက်ရန် ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှတို့အဖို့လိုအပ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်း ပြန်လာသောအခါ ကက်ပတိန်ကန်းနင်းကို ထပ်မံ၍ စေလွှတ်ပြန်သည်။


ကက်ပတိန်ကန်းနင်း အဖွဲ့သားများသည် အင်းဝသို့ သက္ကရာဇ် ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ရောက်လာကြသည်။ ကက်ပတိန်ကင်းနင်း၏ အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေသည် အင်အားနည်းပါးနေကြောင်း၊ ဗြိတိသျှတို့၏ အင်အားကို မြန်မာတို့အထင်မကြီးကြောင်းနှင့် စစ်တကောင်းနှင့် ဒက္ကားကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက်ရန် ကြံရွယ်နေကြောင်းပါရှိသည်။


သက္ကရာဇ် ၁၁၇၃ ခုနှစ်တွင် သူပုန်ငသန်တဲ၏ သားငချင်းပျံသည် ဘင်္ဂလားနယ်မှ ရခိုင်သို့ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်သည်။ မြန်မာတို့က ငချင်းပျံကို ဗြိတိသျှတို့ အားပေးသည်ဟု ယူဆသဖြင့် ဗြိတိသျှ မြန်မာ ဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာလေသည်။

ဝဇ္ဇီတိုင်း ဝေသာလီပြည်ကြီးကို အစိုးရသော မင်းကလည်း ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့် တကွ သမီးတော် စွံပါဝတီကို ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်အဖြစ်ခံရာ ဝေသာလီမင်းသမီးအား သီရမဟာ ဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့ဖြင့် မြှောက်စားလေသည်။ ထို့နောက် စွံပါဝတီ၏ ညီမတော် ရွတ်ပုရိ၊ ပဒုမ္ပနီ ဥပေါထရာ သမီးကညာ ၃ ပါးကို ဝေသာလီမင်းက ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်းအဖြစ် ခံတော်မူသည်။

မဇ္ဈိမတိုက် ၁၆ တိုင်းကလည်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတို့ဖြင့် နှစ်စဉ်မပြတ် ဆက်သပို့ရောက်သည်။ သီဟိုဠ်မင်းကလည်း သာသနာတော် တည်ထွန်းပွင့်လင်းအောင် မစပြုစုတော်မူပါမည့် အကြောင်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်များဖြင့် ခြေတော်ဦးခိုက်၍ သီဟိုဠ်တစ်ကျွန်းလုံး နှင်းအပ်ဆက်သသည်။

၁၁၇၄ ခုနှစ်တွင် မဏိပူရ ကသည်းစော်ဘွား မဟာရာဇာနှင့် ဇူပရာဇာတို့မသင့်မတင့် ရှိသောကြောင့် ဇူပရာဇာထွက်ပြေးလာ၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ ခြေတော်ဦးခိုက် ခိုဝင်လာသည်။ မဟာရာဇာဇူပရာဇာ ညီနောင် ၂ ဦး သင့်တင့်ရန် ဖြန်ဖြေဖို့မဟာရာဇာအား အခေါ်လွှတ်ရာ မလာမရောက် နေသဖြင့် ချီတက်တိုက်ခိုက်စေရာ မဏိပူရမြို့ကို သိမ်းယူရရှိလေသည်။
[[File:Mingun Bell 1873.jpg|thumb|မင်းကွန်းခေါင်းလောင်းတော်ကြီး]]
သာသနာရေးဘက်၌လည်း ဘိုးတော်ဘုရားသည် အထူးဂရုပြုကာ ဆောင်ရွက်တော်မူ၏။ စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာရှိ အောင်မြင်လောက စေတီတော်၊ ဧရာဝတီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ရှိ မင်းကွန်းစေတီတော်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ကောင်းမှုတော်များ ဖြစ်သည်။ မင်းကွန်းစေတီတော်ကြီးမှာ အထုထည် ကြီးမားလွန်းရကား ပြီးဆုံးသည့်တိုင်အောင် မတည်ဆောက်နိုင် ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မင်းကွန်းစေတီ အနီး၌ပင် ပိဿာ ၅၅၅၅၅ ခန့်အချိန်ရှိသော ကြေးခေါင်းလောင်းကြီးကိုလည်း ဘိုးတော်ဘုရားက သွန်းလုပ် လှူဒါန်းတော်မူသည်။ 

နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ မြို့ပေါင်း ၅၆ မြို့သို့တစ်မြို့လျှင် ပိဋကတ်တော် တစ်စုံနှင့်သံဃာတော် ၅ ပါးကို သာသနာပြု စေလွှတ်တော်မူသည်။ သီဟိုဠ်မှလည်း သာသနာပြုစုပါမည့်အကြောင်း လျှောက်ထားသဖြင့် ပိဋကတ် 
စာပေနှင့် ရဟန်းတော်များပို့၍ သာသနာပြုသည်။ သီရိဓမ္မာသောက မင်းကြီးသည် မုဋ္ဌောဘုရားများကို တစ်ချိန် တစ်ခါတည်း တည်လုပ်သကဲ့သို့ဘိုးတော်ဘုရားသည် မြန်မာနိုင်ငံ အရပ်ရပ်ရှိဌာန ၂၃ဝ ၌ ရွှေဂူ ၂၃ဝ ကို တစ်ချိန်တည်း တည်တော်မူသည်။ ထို့ပြင် သပိတ်မှောက်အောက်တိုင် ပြိုပျက်နေသော ဟံသာဝတီ-မော်ဓောရှင် စေတီတော်ကို ပြန်လည်တည်လုပ်ရန် ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရအား ကံကျွေးလက်ခ ငွေတော်ပေးအပ်၍ စေလွှတ်ပြင် ဆင်တော်မူစေသည်။


ပြိုကျပျက်စီးသော အခြားထင်ရှားသည့် ဘုရားစေတီတော်များကိုလည်း အသစ်တည်၍ ရွှေထီးထွတ်တင် လှူတော်မူသည်။ ရဟန်းသံဃာတော်များ အတင်ဂိုဏ်း အရုံဂိုဏ်းဟူ၍ ဂိုဏ်းကွဲကြရာ ဘိုးတော်ဘုရားက ကျောင်းတိုက် အပြင်အပသို့ထွက်ကြွတော်မူသည့်အခါ သင်္ကန်းကို ရုံသင့်သည်ဟု အရုံဂိုဏ်းကို အနိုင်ပေး၍ ဆုံးဖြတ်ကာ သာသနာတော်အား တညီတစ်ညွတ်တည်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။


ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ အနောက်အိန္ဒိယ မဇ္ဈိမဒေသ တိုင်းကြီးရပ်ရပ်သို့လည်း မှူးမတ်အရာရှိတို့ကို ပညာတော်သင်အဖြစ် အကြိမ်ကြိမ် စေလွှတ်၍ လောကီလောကုတ္တရာကျမ်းများ၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ ဗေဒင်ကျမ်း၊ အကျင့်သိက္ခာနှင့် စပ်သောကျမ်းစသည်ဖြင့် ဘင်္ဂလီ၊ နာဂရီ၊ သက္ကတဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော ကျမ်းပေါင်း ၁ဝဝ ကျော်ကို ရှာဖွေ စုဆောင်းပြီးလျှင် ပါဠိဘာသာ၊ မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုစေသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတစ်ဝန်းကို လှည့်လည်ခဲ့သော မြန်မာမှူးမတ်တို့သည် မဟာဗောဓိပင်ကို ဝင်ရောက်ဖူးမြော်၍ ဗောဓိပင်ပွား နှစ်ပင်ကို ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။


ဘိုးတော်ဘုရား၏ မိဖုရားခေါင်ကြီးကား မင်းသီရိရန္တဇ သမီးတော် မဟာအတုလ ဒေဝီနှင့် အင်းဝ ဗိုလ်မှူးတို့၌ ၁၁ဝ၅-ခုနှစ်တွင် မြင်သည့် သမီးတော် အောင်မြေဘုံကျော် ကျောင်းဒါယိကာမ သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ ဖြစ်သည်။ ၁၁၂၂ ခုနှစ်တွင် မင်းတရားကြီးနှင့် စုလျားရစ်ပတ်၍ ၁၁၆၈ ခုနှစ် တပေါင်းလတွင် နတ်ပြည်စံသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားတွင် သားတော်၊ သမီးတော်ပေါင်း (၁၂၂)ယောက်ရှိသည်တွင် သမီးတော် (၆၁)ပါး၊ သားတော် (၆၁)ပါးဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ မှူးကောင်းမတ်ကောင်း သူရဲကောင်းတို့သာ ပေါသည်မဟုတ်၊ စာဆိုပညာရှိကြီးများစွာ ထွန်းကားခဲ့သည်။ မင်းလက်ဝဲသုန္ဒရ၊ တွင်းသင်းမင်းကြီး မဟာစည်သူ၊ ဝက်မစွတ်မြို့စား [[ဒုတိယ နဝဒေး|နဝဒေး]]၊ အမတ်ကြီး [[ဦးပေါ်ဦး]]၊ သာချင်းဆရာကြီး ဦးအောင်ဖြိုး၊ ဝန်ကတော် [[မယ်ခွေ]]၊ [[ဩဘာသ၊ ဦး (မင်းဘူး)|မင်းဘူးဆရာတော် ဦးဩဘာသ]] စသည်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက် ကျော်ကြားသော စာပြုစာဆို ပညာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)&lt;/ref&gt;

== ထင်ရှားသူများ ==
* အိမ်ရှေ့မင်းသားဦးပေါ်
* [[ဦးပေါ်ဦး]]
* [[အယူတော်မင်္ဂလာဦးနိုး]]
* [[ခွေ၊ မယ်|မယ်ခွေ]]

==ကိုးကား==
{{Reflist}}
{{ကုန်းဘောင်ခေတ်}}

{{Lifetime|၁၇၄၅|၁၈၁၉}}
[[Category:ကုန်းဘောင်ခေတ်]]
[[Category:ကုန်းဘောင် မင်းဆက်]]</text>
      <sha1>cfdhakrnzg0skjfzz8eqhcyd0ug9llb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752652</id>
      <parentid>752651</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T17:00:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:86F7:2164:F24D:1EBB:237C</ip>
      </contributor>
      <comment>/* အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76039" xml:space="preserve">{{copyedit}}
{{Infobox royalty
| type                 = monarch
| name                 = ဘိုးတော်ဘုရား
| image                = File:Statute of king Bodawpaya.jpg
| caption              = [[မန္တလေး နန်းတော်]]အတွင်းရှိ ရုပ်တု
| reign                = ၁၇၈၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ -၁၈၁၉ခုနှစ် ဇွန်လ ၅ &lt;ref name=cb-4/&gt;
| coronation           = 
| succession           =
| predecessor          = [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]]
| successor            = [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)|ဘကြီးတော်]]
| suc-type             = နောက်မင်းဆက်
| reg-type             = 
| regent               = 
| spouse               = သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ &lt;br/&gt; မိဖုရား (၅၃) ပါး
| issue                = [[ရွှေတောင်မင်း]] အပါအဝင် သားတော် (၆၁)ပါး၊ သမီးတော် (၆၁)ပါး &lt;br/&gt; စုစုပေါင်း (၁၂၂)ပါး 
| issue-link           = 
| full name            = သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ
| house                = [[ကုန်းဘောင်ခေတ်|ကုန်းဘောင်]]
| father               = [[အလောင်းဘုရား]]
| mother               = [[ခင်ယွန်းစံ]]
| birth_name           = မောင်ဝိုင်း
| birth_date           = {{birth date|1745|3|11|df=y}}
| birth_place          = [[ရွှေဘိုမြို့|မုဆိုးဖို]]
| death_date           = {{death date and age|1819|6|5|1745|3|11|df=y}}
| death_place          = [[အမရပူရ]]
| date of burial       = 
| place of burial      = [[အမရပူရ]]
| religion             = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| signature            = 
}}
'''ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) ဗဒုံမင်း''' (၁၇၄၅-၁၈၁၉) သည် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏ ဆဋ္ဌမမြောက်မင်း ဖြစ်သည်။ နန်းသက်ရှည်ပြီး နတ်ပြည်စံသော် နတ်ရွာစံအိမ်ရှေ့စံရွှေတောင်မင်း၏ သားတော်(စစ်ကိုင်းမင်းသား)ကို နန်းအပ်သည်။ နောင်သော် ဗဒုံမင်းကို ဘိုးတော်ဘုရားဟုလည်း လူသိများသည်။

== ငယ်ဘဝ ==
အလောင်းမင်းတရားနှင့် မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိ သီရိရာဇာစန္ဒယဘွဲ့ခံ မိဖုရားခေါင်တို့မှ ၁၁၀၆- ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် (၆) ရက်၊ (ခရစ်နှစ် ၁၇၄၅ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက်) တွင် မုဆိုးဖိုရွာ၌ မွေးသည်။ ခင်ယွန်းစံမှ ရသည့် စတုတ္ထမြောက်သား ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ ရွှေဝိုင်း တွင်သည်။

== အိမ်နိမ့်စံဘဝ ==
အသက် (၁၀)နှစ်တွင် သတိုးမင်းလှရွှေတောင်ဘွဲ့၊ အသက် (၁၆)နှစ်တွင် သတိုးမင်းစော၊ အသက် (၂၀)ပြည့်သော် သုဓမ္မရာဇာဘွဲ့တို့ ခံရသည်။ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တော် ၂ ပါးတို့လက်ထက် [[မြဝတီမြို့]]၊ [[အလုံတပ်မြို့|ဗဒုံမြို့]]တို့ကို စားရ၍ ဗဒုံမင်းသားဟု ထင်ရှားသည်။

== မင်းဘဝ ==
၁၁၄၃-ခု၊ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၁၄)ရက် (ခရစ် ၁၇၈၂ ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်) တွင် ရွှေနန်းတက်သည်။ ဗဒုံမင်းဟုပင် ခေါ်ကြသည်။

=== နန်းသစ်တည်ခြင်း ===
၁၁၄၄_ခု၊ တပို့တွဲလဆန်း (၇)ရက်တွင် မြစ်ငယ်မြောက်ဘက်၊ ထီးပေါင်းကားရပ်၌ [[အမရပူရမြို့]]တည်ကာ နန်းသစ်စိုက်သည်။ အမရပူရ မြို့နန်းတည်မင်းဟု အမည်ရလာသည်။

၁၁၄၅-ခုတွင် သားတော်ကြီး သတိုးဓမ္မရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း (မောင်ပေါ်)ကို အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည်။ ၁၁၄၆-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်(ဓညဝတီ)ကို သိမ်းရန် သားတော်ကို လွှတ်သည်။ အရေးအောင်၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၇)ရက်တွင် ရခိုင်မှပြန်လာသည်။ ရခိုင်မှ မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကိုလည်း ပင့်လာသည်။ တောင်ကုတ်လမ်းမှ သယ်ကာ ပန်းတောင်းမှ အမရပူရသို့ ရွှေဖောင်နှင့် တင်သည်။ အမရပူရ မြို့မြောက်ဘက်၌ ပြဿာဒ်နှင့်ထား၍ ကိုးကွယ်သည်။

၁၁၇၀-ပြည့်တွင် ဥပရာဇာ လူပြည်ညီးနတ်ထီးစံသဖြင့် မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားကို နန်းလျာသည်။

=== အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===

=== တရုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၉ ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် ၁ ရက်တွင် တရုတ်မှ မဟာမိတ်ပြုလိုကြောင်း သံစေလာ၍ အေးဆော်ရဲကို သံကြီး၊ လက်ရွေးကြီးမှူး နေမျိုးရွှေတောင်၊ သီဟကျော်ခေါင်၊ ဝေလုသာရတို့ကို သံလတ်ခန့်၍ လူ ၃၀၀ ကျော်တို့နှင့်အတူ လက်ဆောင်များထည့်၍ လွှတ်သည်။

၁၁၅၁ ခု၊ ကဆုန်လတွင် တရုတ်ဥတည်မင်းက သကျမုနိ ရုပ်ပွားတော်၊ စွယ်တော်ပွားတို့ ပို့သည်။ မြစ်ညာရှိ အုန်းတစဉ်အထိ ကိုယ်တိုင်သွားကြိုကာ ရတနာပန်းတောင်းနှင့် ခံ၍ ဘုံကိုးဆင့်ပါ ရန်နိုင်လှော်ကားထက် ပင့်ယူသည်။ တန်ဆောင်မုန်းလရောက်သော် လက်ဆောင်တို့နှင့်အတူ သမီး ၃ ပါး ပို့လိုက်ရာ သမီးကြီး တာကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓရဒေဝီ၊ သမီးလတ် ဧကူငြင်ကို သီရိမဟာပဉ္စာလဒေဝီ၊ သမီးငယ် သံကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓာရဒေဝီ ဘွဲ့နှင်း၍ မိဖုရားအရာ ထားသည်။

=== ယိုးယားတို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၇ ခုတွင် ကိုယ်တိုင်ဦးစီး၍ တကြိမ်၊ ၁၁၄၈ ခုတွင် မင်းကြီး နန္ဒကျော်ထင်အား ဦးစီးစေ၍ တကြိမ်၊ ၁၁၅၃-၅၄ ခုတို့တွင် ဥပရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း ဦးစီး၍ တကြိမ် ယိုးဒယားအား လုပ်ကြံသည်။ အရေးမသာခဲ့။

== ထင်ရှားသော လုပ်ဆောင်ချက်များ ==
၁၁၄၃ ခုတွင် အင်္ဂလန်ပြည်မှ သွင်းသော ဒင်္ဂါးစက်ဖြင့် အမရပူရ၌ ငွေဒင်္ဂါး၊ ကြေးဒင်္ဂါးများ စသွန်းသည်။

အောင်ပင်လယ်ကန်နှင့် နန္ဒာကန် (မောင်းမကန်ဟုလည်း ခေါ်) တို့ကို ဖော်သည်။ ၁၁၅၈ ခုတွင် မိတ္ထီလာကန်ကိုလည်း ဆည်ဖို့သည်။

နိုင်ငံတလွှားရှိ မင်းစိုက်ကျောက်စာတို့ကို အသစ်ပြင်စေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မင်းပိုင်မြေ၊ သံဃာ့မြေ၊ ဘုရားမြေ ကွဲပြားသွားသည်။ အကြီးတော် တွင်းသင်းတိုက်ဝန် မဟာစည်သူ (ဦးထွန်းညို) ကို ကျောက်စာဝန် ခန့်သည်။ တွင်းသင်းမင်းကြီးလည်း ထိုကျောက်စာတို့ဖြင့် ညှိကာ ညောင်ရမ်းခေတ်က ဦးကုလားရေးသော မဟာရာဇဝင်ကို ပြင်ဆင်သော ရာဇဝင်သစ်ကို ရေးသည်။ တွင်းသင်းရာဇဝင်ဟု ထင်ရှားသည်။

၁၁၄၅ ခုတွင် သာလွန်မင်းလက်ထက်ကသို့ပင် စစ်တမ်းကောက်ကာ အစုအသား ခြားနားစေပြီး အိမ်ခြေ ၂၅ ခုလျှင် တဒိုင်၊ စည်းကြပ်ကာ ဒိုင်ထမ်း ဖွဲ့သည်။ ထိုစာရင်းကို ပေတင်၍ ရွှေတိုက်တော်၌ သွင်းသည်။

== အိမ်တော်ထိန်း(၃)ဦးနှင့်မိသားစုငယ်ဘဝ ==
ဘိုးတော်ဘုရား ဟု နာမည်မကျော်ခင် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ငယ်နာမည်မှာ မောင်ဝိုင်း ဖြစ်သည်။ သူကို မွေးစဉ် အင်းဝနေပြည်တော်ကို မွန်ဟံသာဝတီများ ဝိုင်းရံနေသဖြင့် အလောင်းဘုရား မှ မောင်ဝိုင်း ဟု အမည်မှည့်ထားလေ၏။ 

ဗဒုံမြို့ကို အပိုင်စားရပြီး ဗဒုံမင်းသား ဟု လည်း မင်းအသိုင်းအဝိုင်းထဲတွင် သိကြကုန်၏။ ဘိုးတော်ဘုရား သည် အနေအထိုင် တတ်သောကြောင့် ဆင်ဖြူ ရှင်မင်း လက်ထက်တွင် မင်းသားအဆောင်အယောင်တို့နှင့် မြှောက်စား ခံရ၏။ သို့သော်လည်း စဉ့်ကူးမင်း လက်ထက်တွင် ရာထူးများ သိမ်းခံရပြီး ၉ နှစ် တိုင်အောင် အိမ်နိမ့်စံဘ၀ နှင့် မထင်မရှား နေရလေ၏။

စစ်ကိုင်းတွင် နေထိုင်ရပြီး စဉ့်ကူးမင်းမှ သုံးစွဲရန် ငွေ လုံး၀ ပေးခြင်းမရှိပေ။ ထိုကြောင့် အိမ်တော်ထိန်းမောင်ပေါ်ဦး၊ မောင်ကျော်ရွေး၊ မောင်မြတ်ထင် တို့မှ စစ်ကိုင်းတွင် လိုက်ပါ နေထိုင်ပြီး လုပ်ကိုင်ကျွေးမွေး ကြသည်။ ကိုယ်လုပ်တော် တချို့ လည်း ဈေးရောင်းကြရသည်။ သမီးတော်များလည်း ရက်ကန်းရက်ရ၏။ ကျော်ရွေးက မန်ကျည်းရွက်နု များ ခူး၏။ ပေါ်ဦးက မန်ကျည်းရွက်နု များကို ဈေးတွင် ရောင်းရ၏။ မြတ်ထင်ကမှာမူ အင်အားကြီးသဖြင့် ဗန်းမော်-ကောင်းတုံ သို့ လှေထိုးလိုက်ကာ ဗဒုံမင်းသားကြီး တို့ မိသားစု ကို ကျွေးမွေး ကြရလေသည်။

ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ် ကိုယ်တိုင် ဝါကြိတ်၊ ဝါဖန်၊ ဗိုင်းငင် လုပ်ရသည။ ဗဒုံမင်းသား ကိုယ်တိုင် ချည်ခင်များကို မဲနယ်ဆိုးပေးရ၏။ ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးကို သားတော်၊သမီးတော် များမှ ချစ်ကြောက်ရိုသေကြ၏။ ဗဒုံမင်းသား ဘုရင်ဖြစ်သည့်တိုင် ယခင်က အတိုင်း ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ရယ်ရယ်မောမော ဖြင့်သာ ဆက်ဆံကြ၏။ အထူးသဖြင့် မြတ်ထင်က အလွန် အဆဲသန်၏။ စကားလုံးတိုင်း ဆဲ သော စကားလုံး ပါ၏။

ထိုသို့ ၉ နှစ်ကြာအောင် အတူတကွ ရုန်းကန်ခဲ့ရသဖြင့် မိသားစု ကဲ့သို့ ဖြစ်နေကြကုန်သည်။ ထို အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးတွင် ပေါ်ဦး သည် အလွန်စကားတတ် သူဖြစ်ပြီး၊ ကျမ်းဂန်စာပေ များလည်း နှံစပ်သဖြင့် ဗဒုံမင်းသား ၏ အတိုင်အပင်ခံ လည်းဖြစ်သည်။ ပေါ်ဦးသည် မိမိ၏ သခင်ဗဒုံမင်းသားအတွက် အခွင့်အကောင်း ပေါ်တိုင်း အကြံကောင်းများလည်း ပေးတတ်၏။

မဟာသီဟသူရ စစ်ကိုင်းသို့ နယ်နှင်ဒဏ် ခံရသောအခါ သွားတွေ့ရန် အကြံပေး၏။ သို့သော် မဟာသီဟသူရ ကို ဗဒုံမင်းသားမှ မကြည်၊ မဟာသီဟသူရ လည်း မကြည်သဖြင့် မတွေ့ဖြစ်ကြပေ။ ဖောင်းကားစား မောင်မောင် အင်းဝထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီး ဦးရီးတော်များကို နေပြည်တော်သို့ ပြန်လာရန် လာရောက် ခေါ် ယူသော အခါ ပေါ်ဦးမှ ဗဒုံမင်းသားကို သေလျှင် မြေကြီး ရှင်လျှင် ရွှေထီး အခွင့်အလမ်း ဖြစ်ကြောင်း လျှောက် တင်ခဲ့၏။

ဗဒုံမင်းသား သည် အင်းဝနေပြည်တော် ရှိ အိမ်တော်တွင် အကျယ်ချူ ပ်ခံရစဉ် နေပြည်တော် တခုလုံး ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ လူများ ရမ်းကားနေကြရာ ဘုရင်အာဏာ မလွှမ်းမိုး နိုင်သောကြောင့် နေပြည်တော်တခုလုံး ဖြစ်ချင်တိုင်းဖြစ်နေတော့သည်။ ထိုကြောင့် ဗဒုံမင်းသားမှ ယခင်က အလောင်းမင်းတရား၏ သစ္စာခံများနှင့် ပူးပေါင်းကာ အင်း၀ နန်းတော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ဗဒုံမင်းသားမှ အင်းဝထီးနန်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းပိုက် နိုင်ချိန်တွင် သက်တော် ၃၈ ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားဟု အမည်တွင်ခြင်းမှာ ကုန်းဘောင်နှောင်း ဘုရင် များ၏ အဘိုး ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်၏။

ဘိုးတော်ဘုရား နန်းရလျှင် မိမိ၏ ငယ်ကျွန်များကို မြှောက်စားလေသည်။ ဦးပေါ်ဦး ကို အတွင်းဝန်မင်း အပြင် ရန်ကုန်မြို့ကိုပါ အပိုင်စား ရလေသည်။ ဦးကျော်ရွေး ကိုမူ မြေထဲမြို့ကို အပိုင်ပေးစားလေသည်။ မြတ်ထင် မှာမူ ဘိုးတော်ဘုရား အင်းဝထီးနန်းကို မသိမ်းမီ ၁ နှစ်အလိုတွင် ပင်ပန်းဒဏ်ကို မခံနိုင်တော့ သဖြင့် မိမိ၏ ရွာသို့ ပြန်ကာ ပဲစိုက်စား နေလေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရား အထွဋ်အမြတ် တို့ ရောက်သော်အခါ မြတ်ထင် မသိရှိရပေ။ ဘိုးတော်ဘုရား မှာလည်း နန်းတွင်းရေး၊ သူပုန်အရေး၊ ကို ကိုင်တွယ်နေရ သဖြင့် ငယ်ကျွန် မြတ်ထင်ကို သတိမရပေ။ ရွာတွင်လည်း ကိုယ့်ဝမ်းရေးများကိုသာ လုံးပန်းနေကြသဖြင့် အင်းဝနေပြည်တော်တွင် ဖြစ်ပျက်သည်များကို မည်သူမှ ဂရုစိုက် မအားကြပေ။ မြတ်ထင် အဆိုအရ တနေ့ တဲပေါ်တွင် နေ့ခင်း အိပ်ပျော်နေစဉ် ဝတ်ဖြူ စင်ကြယ် လူကြီးမှ လာပြီး &quot; ဟဲ့ နင့်အရှင် အထွဋ်အမြတ် ရောက်နေပြီ၊ သွားတွေ့ချေ &quot; ဟု သုံးကြိမ်တိုင်အောင် အိပ်မက်ပေးရာ အင်း၀ နေပြည်တော်အထိ လာပြီး စုံစမ်းလေ၏။

ထိုအခါမှ အုပ်ချူပ်မင်းလုပ်နေသူမှာ ဗဒုံမင်းသား ဖြစ်ကြောင်း သိရသောအခါ အလွန်ပျော်ပြီး အတွင်းတော်သို့ အခစားဝင်ရန် ကြိုးစားလေသည်။ မြတ်ထင်သည် သာမန် တောသား ပုံစံသာဖြစ်သဖြင့် တံခါးမှူးမှ မပေးဝင်ပေ။ ထို့ကြောင့် မြတ်ထင်မှ တံခါးမှူးကို သူ့အကျင့်အတိုင်း ဆဲဆို နေလေ၏။ ထိုအချိန် အနီးအနားမှ ဖြတ်သွားသော နန်းတွင်းအပျို တော် ယမှ မြတ်ထင်၏ အသံကို သတိထားမိသဖြင့် လှမ်းကြည့်ရာ မြတ်ထင်ဖြစ်ကြောင်း သိရသဖြင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး မယ်လွန်းမယ် ထံ ခေါ်ဆောင်သွားရလေ၏။

မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ်လည်း မြတ်ထင် အခစား ဝင်ကြောင်း သိရသောအခါ အတွင်းတော်မှ ရုတ်ခြည်း ထွက်တော်မူလာ၏။ ထိုအခါ မြတ်ထင်က သယ်လာသော ပဲစည်းကလေးတောင်းကို ချပြီး မိဖုရားခေါင်ကြီး ၏ ခြေထောက်တော်ကို ပြေးဖက်ကာ ငိုလေသည်။ မိဖုရားလည်း &quot; ဟဲ့ သပေါက်မသား၊ အခုမှ လာတွေ့ရသလား &quot; ဆိုပြီး ဝမ်းသာမျက်ရည်ဆို့လေ၏။

ထို့နောက် မိဖုရားခေါင်ကြီးမှ နန်းတော်အတွင်းသို့ ဝင်ကာ ညီလာခံ လုပ်နေသော ဘိုးတော်ဘုရားထံ အရိပ်အယောင် ပြလိုက်လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားလည်း ညီလာခံကို စဲကာ အတွင်းဆောင်သို့ ကြွလေ၏။ အတွင်း ဆောင်ရောက်သော် ဘယ်အရေးလဲဟု မေးရာ မိဖုရားခေါင်မှ မျက်နှာချ ရှိခိုးနေသော လူဆီကို လက်ညှိုးထိုးကာ&quot;မောင်မောင်ဘုရားသည် အကောင်ကို သိတော်မူပါရဲ့လား&quot;ဟု လျှောက်လေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရားမှ ရှေ့သို့လှမ်းပြီး မိမိ၏ လက်သုံးတော် ဒေါင်းမွှေးဖြင့် ထိကာ မျှော်ဖူးစေဟု ဆိုလိုက်မှ မြတ်ထင်မှန်း သိသဖြင့်&quot;ဟဲ့.. ခွေးမသား၊ နင် ခုမှ လာတယ်လား။ နင် တယ်မိုက်တာကိုး ဟဲ့၊ နင် ရွာမှာ ဘာလုပ်နေလဲ ဟု မေးတော်မူလေ၏။ မြတ်ထင်လည်း ပဲခင်းစိုက်နေပါတယ်ဘုရား&quot;ဟု ငိုလျက် ပြန်လျှောက် လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားမှ&quot; အေး အေး ကောင်းပြီ၊ နင့်ကို ငါ ကြည့်တော်မူမည်။ ယခု နင့်သားမယားများ စားသုံးရန် ငွေဆယ်ပိဿာ ယူသွားလေ&quot; ဟု ချီးမြင့်လေ၏။

မြတ်ထင်လည်း ထိုငွေကိုယူကာ နေပြည်တော်တွင် မိမိ၏ မိတ်ဆွေတဦးမှ ဗိုလ်ကြီး ဖြစ်နေသည်ဟု သိရသဖြင့် သွားကာ ထို ဗိုလ်ကို ငွေများ ပေးလျက် ၃ ရက်အတွင်း ဝန်ကြီးအဝတ်တန်ဆာများ ပြုလုပ်ပေးရန် ပြောပြီး နောက်လိုက်များလည်း လိုအပ်သလို ငှားပေးရန် ပြောလေ၏။ ထိုနောက် လွှတ်တော်သို့ သွားရောက်ကာ ဝန်ရှင်တော်မင်းများ ထိုင်သောနေရာတွင် ဝင်ထိုင်လေ၏။

နံနက် ငါးချက်တီးတွင် အစည်းအဝေး တက် ရန် လာကြကုန်သော အမတ်များ လည်း မြင်သဖြင့် အံ့ဩလေ၏။ လွှတ်တော်ဝန်ရှင်တော် ဖြစ်သော ဦးပေါ်ဦးလည်း အဝေးမှ တွေ့၏။ သို့သော် မြတ်ထင်ကို ကြောက်သဖြင့် မြို့ဝန် ဦးကျော်ရွေးကို ခေါ်ကာ ဘုရင့်ထံ အရင် ဝင်ခစားကြလေ၏။

ဦးပေါ်ဦး ။ မှန်လှပါ၊ လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ၄ ပါး သာ ခန့်ထားမြဲ ဖြစ်ရာ ယခု ဘုန်းတော်ကြောင့် ၅ ပါး ဖြစ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်   ။      ။ ဝန်ကြီးတပါး ဘယ်က ပိုနေပြန် သလဲကွယ့်။
ဦးကျော်ရွေး ။    ။ မှန်လှပါ၊ မြတ်ထင်သည် လွှတ်တော်ပေါ်တက်ပြီး ဝန်ကြီး လုပ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်          ။    ။ ဟေ.. ငါက သင်းကို ဝန်ကြီး မခန့်သေးပါဘူး၊ သင်းကို ဆုတော်ငွေတော့ သနားတော် မူထားတယ်။ သင်းကို အတွင်းတော်ခေါ်ခဲ့ကြ။
ဦးပေါ်ဦး တို့ ၃ ဦး အတွင်းတော်သို့ ပြန်လည် ရောက်ချိန်တွင် အရှင်နှစ်ပါးတို့ ပြုံးလျက် ရှိ၏။

ဘုရင်         ။     ။ ဟဲ့.. မြတ်ထင်၊ မောင်မင်းကို မည်သူက လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ခန့်ထားလို့လဲ။
မြတ်ထင်    ။     ။ မှန်ပါ၊ ခမည်းတော်ဘုရားကပဲ သူကောင်းပြုတော်မူမည်ဟု မိန့်ထားကြောင်းပါ။ ထိုနေ့ကမယ်မယ်ဘုရား အဆောင်မှာ မိန့်တော်မူသည်မှာ ကျော်ရွေးလည်း ဝန်ကြီး၊ ပေါ်ဦးလည်းဝန်ကြီး၊ နင်လည်းဝန်ကြီးဖြစ်မှာပေါ့ ဟု နာခံရပါတယ်၊ ယခု ကျွန်တော်မျိုး ရှိနေသောကြောင့် ဝန်ကြီး ဖြစ်လာရပါကြောင်း ဘုရား၊ စစ်ကိုင်းဘက်မှာ ကျွန်တော်မျိုးက လှေထိုး လိုက်ကျွေး ရသည်ဘုရား။

ကျော်ရွေးမှာ သားတော်များ ထိန်းပြီး ရံခါ မန်းကျည်းရွက်နု ရောင်းပါသည် ဘုရား။၊ ပေါ်ဦးမှာကတော့ ဖင်ကျယ်လုပ်ပြီး မန်းကျည်းရွက် ရောင်းသလိုလို၊  ပဲလှော် ရောင်းသလိုလို နှင့် အိမ်တော်မှာ ညာနေပါသည်ဘုရား၊ ထိုကြောင့် ပေါ်ဦးထက်   အောက်မကျအောင် ဆုတော်ငွေ နှင့် ဝန်ကြီးတန်ဆာများ ဝတ်ချူပ်ကာ ဝန်ကြီး ပြုပါသည်ဘုရား။

ထိုအခါ ဘိုးတော်ဘုရား နှင့် မိဖုရားခေါင်တို့မှာ အားရပါးရ ရယ်တော်မူလေသည်။ ထိုကြောင့် ငယ်ကျွန်တော်အတွက် ဘိုးတော်ဘုရားမှာ မှူးမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ဝန်ဌာန တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ပြုလုပ်ပေးရလေ၏။ အက္ကပတ်မြင်းဝန် ခေါ်သော ဝန်ကြီးဌာန အသစ်တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ဖန်တီးပေးလေသည်။ 

ထိုဌာနမှာ ယခုခေတ်ဆိုလျှင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာန ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ယခု မန္တလေး မဟာမြတ်မုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီး ကျောင်းပရိဝုဏ် အတွင်းရှိ မြင်းဝန်တိုက် သည် ဝန်ကြီးဦးမြတ်ထင် လှူဒါန်း ထားခြင်းဖြစ်၏။&lt;ref&gt;
ညိုမြ၏ &quot;ကုန်းဘောင်ခေတ်ရှာပုံတော်&quot; စာအုပ်&lt;/ref&gt;

ဘုန်းနယ် (ရေစကြို)။ &quot;မြန်မာနိုင်ငံ သာသနာ့မိခင်ကြီးများ&quot;။

==မိသားစုဘဝ==
မိဖုရား ကိုယ်လုပ် များစွာရှိပြီး စာရင်းပေါက်သားသမီး ၁၂၉ ယောက် ရှိသည်။

===နန်းရမိဖုရားများ===

==== တောင်နန်းမတော် အဂ္ဂမဟေသီမိဖုရားခေါင်ကြီး ====
	မဟာအတုလဒေဝီ (ဒေါ်အိ) နှင့် အင်းဝဗိုလ်မှူး မင်းရဲကျော်ထင် (ဦးညွန့်) တို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းမယ်) သီရိပဝရရတနာမင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရပဝရမဟာရာဇိန္ဒာမင်္ဂလာရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသမီးများ ရသည် -

* 	ကန္နီမင်းသမီး (အမိကြီး) သီရိမဟာရတနာဒေဝီ
* 	တောင်တွင်းကြီးမင်းသမီး (မကေ) သီရိမဟာတိလောကရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိတိလောက မဟာဘတ္တာသုရတနာဒေဝီ 
* 	မြေဒူးမင်းသမီး မအုန်း

==== မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	သပွတ်ကြေးတိုင် ဦးမြတ်ထွန်းနှင့် လွှဲပါရွာသူ ရှင်ဖရုံတို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းသူ) သီရိမဟာစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာစန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေတောင်မင်းသား (မောင်ပေါ်)
* 	ပြည်မင်းသား (မောင်ရွှေမှုံ)

==== ဒုတိယ မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ရွှေဘိုမြို့ ဆီးတောရွာမှ ဦးမိုး၏ သမီး ကျောက်မော် ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့စား မိဖုရားနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	(မြစ်သား စကုမြို့စား) ကျောက်မော်မင်းသမီး ရွှေနန်းမြင့် 
* 	မက္ခရာမင်းသား မောင်ပျိုး
* 	လှိုင်မင်းသား (မောင်ရိုး) သီရိဓမ္မရာဇာ

==== အလယ်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်းလက်ထက် လုံးပေါ မြင်းစာရေး ဦးစံထွန်း (ဗဒုံမင်းလက်ထက် ကျီဝန် ဖြစ်လာ) ၏ သမီး (မယ်လွန်းပု) သီရိမဟာနန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာနန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဟင်္သာတမင်းသမီး (မမင်းတုတ်) သီရိမဟာရတနာပဘာဒေဝီ
* 	သား ငယ်ကလွန်
* 	သမီး ငယ်ကလွန်
* 	ပုသိမ်မင်းသား သုဓမ္မရာဇာ

===ဆောင်ရမိဖုရားများ===

==== တောင်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	စလေ ဓနုဖြူစား (မယ်အောင်) မင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် - 

* 	ပုဂံမင်းသား (မောင်ပေ) သတိုးမင်းဖျား 
* 	ယောမင်းသမီး သီရိဥပ္ပလဒေဝီ 
* 	သန်လျင်မင်းသား 
* 	ကနောင်မင်းသား (သာထွန်းအောင်) သီရိသုဓမ္မရာဇာ 

==== မြောက်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	လှိုင်းတက် အမြင့် ကာမမြို့စား (ရှင်ဝက်) ရတနာမဟေ၊ နောက် ရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာသုဓမ္မာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီများ ရသည် -

* 	ပခန်းမင်းသား (မောင်ဖဲကြီး) သတိုးမင်းရဲကျော်ခေါင်

===မြို့စားရွာစားမိဖုရားများ===

==== ယင်းတော်မိဖုရား ====
	အလောင်းမင်းတရားနှင့် ကိုယ်လုပ်တော် ရုဇာမဟေတို့မှ မွေးသော (မင်းရွှေမြ) သုစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိသုစန္ဒာဒေဝီနှင့် သား ၁၊ သမီး ၂ ရသည်။

==== ရေနံချောင်းမိဖုရား ====
	ယိုးဒယားဝန် ကျော်ခေါင်ကျော်သူ၏ သမီး သီရိစန္ဒာမဟေသီနှင့် အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ပတိမ်းမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာကျော် (မောင်ရွှေလွတ်)

==== ထရံကာမိဖုရား ====
	သိန္နီစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== မိုးမိတ်မိဖုရား ====
	မိုးမိတ်စော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိတိလောကဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။ ဟန်လင်း စကုမြို့တို့ စားရသည်။ သားသမီးများမှာ -

* 	ဓနုဖြူမင်းသမီး သီရိသုရတနာပဘာဒေဝီ
* 	မကွေးမင်းသမီး သီရိသီလဒေဝီ (မင်းရွှေမှုတ်)
* 	မိုးမိတ်မင်းသား မဟာဓမ္မရာဇာ (မောင်ခန့်ကျော်)
* 	မြတောင်မင်းသမီး သီရိသုရတနာစန္ဒာဒေဝီ (မင်းပတ္တမြား)
* 	ကွပ်ရွာမင်းသမီး သီရိရတနာမလ္လာဒေဝီ

==== မတ္တရာမိဖုရား ====
	တလုပ်မြို့ဇာတိ သီရိကျော်သူ၏ သမီး (ရှင်မင်းလှ) သီရိရတနာမဟေသီနှင့် ပေါင်းဖက်ရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေကူမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာ (မောင်ခိုင်)
* 	လယ်ကိုင်းမင်းသား မင်းရဲမင်းလှငယ် (မောင်မှတ်)

==== မိတ္ထိလာမိဖုရား ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်း၏သား ရွှေတောင်မင်းသားနှင့် မင်းထိပ်ပန်တို့မှ မြင်သော သမီး မင်းစီစီနှင့် ရင်းနှီးရာမှ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	မင်းခင်းမင်းသမီး သီရိမလ္လာနန္ဒာဒေဝီ (ရှင်မင်းနှစ်)
* 	မိတ္ထိလာမင်းသမီး သီရိသုရတနာနန္ဒာဒေဝီ (ရွှေအိမ်ရှင်)
* 	ရွှေကူမင်းသမီး သီရိရတနာဒေဝီ (ရှင်မင်းစစ်)

==== လှိုင်းတက်မိဖုရား ====

==== ကသာမိဖုရား ====
	ကသည်းဝန်ကြီး မင်းကြီးဇေယျသူ၏ သမီးဖြစ်ပြီး မြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== ဇရွံမိဖုရား ====
	မွေးရင်းစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိရုဇာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== တလုပ်မြို့စား မိဖုရား ====
	တရုတ်မြော်မိဖုရား ဟုလည်း လူသိများသည်။ မိုးကောင်းစော်ဘွား၏ သမီးဖြစ်ပြီး သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားတင်သည်။ ရသော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သံတွဲမင်းသား မဟာသုဓမ္မရာဇာ

==== ဝေသာလီမိဖုရား ====
	ဝေသာလီမင်း၏ သမီး စွန်ပါဝတီကို သီရိမဟာဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ မအူ ၄ ရွာ စားရသည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	မိုးကောင်းမင်းသား သတိုးမင်းဖျား

==== သပြေ ၅ ရွာစား မိဖုရား ====
	သီပေါစော်ဘွား၏ သမီးကို ရာဇဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သီပေါမင်းသား သတိုးမင်းရဲစည်သူ (မောင်ဘဲကလေး)

===ကိုယ်လုပ်များ===

==== ရှင်ဖရုံ ====
	အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဝန်းသိုမင်းသား မင်းရဲမြတ်စွာ (မောင်ရွှေအပ်)

=== အခြား ===

==== ရှင်မင်းစီ ====
	ရွှေဘိုမြို့ ရွှံ့စက်ရွာမှ ဦးပု၏ သမီးဖြစ်ပြီး ဗဒုံမင်း ဘုရင်မဖြစ်မီ သေသည်။ မြင်သော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	တောင်ငူမင်းသား မင်းရဲကျော်ခေါင် (မောင်ရွှေပုံ)

== ကုသိုလ်တော်များ ==
စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာ၌ အောင်မြင်လောကစေတီ တည်သည်။
ရေတပ်သစ်တပ်တည်ရာဆင်ဖြူကျွန်းတွင်ရှင်ပင်ချမ်းသာကြီးဘုရားတည်သည်။
၁၁၆၂ ခုတွင် ပြည်သူပြည်သားတို့အား စပါး တင်းတသိန်း ဝေသည်။

မင်းကွန်း၌ ပုထိုးကြီးတည်ရန် ကြိုးပမ်းသော်လည်း လက်စမသတ်နိုင်ခဲ့။ သို့သော် သွန်းပြီးသည့် ခေါင်းလောင်းကြီးမှာ မြန်မာ့အကြီးဆုံးခေါင်းလောင်းအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

== ဘဝနိဂုံး ==
၁၈၁၉ ခု၊ ဇွန်လ ၅ ရက်တွင် နတ်ရွာစံသည်။
&lt;br /&gt;[[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်|alt=]]
[[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|အမရပူရနန်းတော် ရာဇပလ္လင်]]
အောက်ပြည်အရပ်မှ [[မွန်]]တို့ ပုန်ကန်သည်ကိုလည်း နှိမ်နှင်းရသည်။ သာဿနာရေးဆိုင်တွင် အငြင်းပွားဖွယ်ကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းစေပြီး [[မဟာယန]] ဆန်သည့် [[ပွဲကျောင်းဝါဒ]]ကို နှိမ်နှင်းရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သော်လည်း ထိရောက်သောအောင်မြင်မှုတို့ ရရှိသည်မတွေ့ရပေ။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယသို့ သံတမန်များ စေလွတ်ပြီး [[ဗေဒင်]]နှင့် ဗြဟ္မဏဆိုင်ရာကျမ်းများကို ယူဆောင်လာစေကာ မြန်မာဘာသာသို့ပြန်ဆိုရန် အားပေးခဲ့သည်။ ရှေးအယူအဆများနှင့် ဆန့်ကျင်ပြီး တိုးတက်သည့် အတွေးအခေါ်အယူအဆများကို သွပ်သွင်းလိုသော်လည်း အယူအစွဲကြီးသည့် ပြည်သူနှင့် လက်အောက်ခံများကြောင့် အရာမထင်ပေ။ ထင်ရှားသည့် ပျော်တော်ဆက် သက်တော်ရှည်အမတ်ကြီးမှာ [[ဦးပေါ်ဦး]] ဖြစ်သည်။ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဦးပေါ်မှာ ဘိုးတော်ဘုရား အသက်ရှိစဉ်ပင် နာမကျန်းဖြစ်ကာ ကွယ်လွန်သည့်အတွက် မြေးတော်နှစ်ပါးဖြစ်သည့် [[ဘကြီးတော်|စစ်ကိုင်းမင်းသား]]နှင့် [[သရက်မင်းသား]]တို့ အပြိုင်နန်းလျာဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် စစ်ကိုင်းမင်းသားအိမ်ရှေ့အရာရကာ ဘိုးတော်ဘုရားလွန်လျှင် နန်းစံသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် [[ဘကြီးတော်]] မင်းအဖြစ်လည်း လူသိများသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ၁၁၄၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ၁၁၄၆-ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ် ရာဇာဘိသေက မုဒ္ဓါဘိသေခံပြီးလျှင် ထီးဆောင်းမင်္ဂလာ မဟာဥကင်သဖွင့်တော်မူ၍ သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ တံဆိပ် နာမံများကို ခံတော်မူသည်။ ၁၁၆၆-ခုနှစ်တွင် သီရိမဟာသုဘတ္တာဟူသော ဆင်ဖြူမ တစ်စီးနှင့် ၁၁၆၈-ခုနှစ်တွင် [[နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ ဆင်ဖြူတော်|နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ]] ဆင်ဖြူတစ်စီးကို ရတော်မူ၍ ရွှေစက်တင်တော်မူပြီးလျှင် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသခင်ဘွဲ့ ခံတော်မူသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားသည် ခမည်းတော်၏ ဆန္ဒအရ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တွင် စတုတ္ထမင်းဖြစ်ရန် ရှိသော်လည်း နောင်တော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းက သားတော် စဉ့်ကူးမင်းအား အရိုက်အရာ လွှဲအပ်ခဲ့သဖြင့် တူတော်များဖြစ်သော စဉ့်ကူးမင်းနှင့် ဖောင်းကားစားမင်းတို့အား ဖယ်ရှင်းပစ်ပြီးနောက်မှထီးနန်းကို ဆက်ခံရသဖြင့် ကုန်းဘောင် မင်းဆက်တွင် ဆဋ္ဌမမင်းဖြစ်ခဲ့ရသည်။ နန်းတက်စတွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် ထီးနန်းအန္တရာယ်ကြောင့် မင်းဆွေစိုးမျိုး မှူးမတ်မှုထမ်းကောင်းအမြောက်အမြားတို့ကို ကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့ရသည်။ တရုတ်မြန်မာ စစ်ပွဲတွင် ထင်ရှားသော [[မဟာသီဟသူရ|ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရ]] ကို မရှုတ်မချ ဝန်ကြီးအရာနှင့် သူကောင်းပြုသော်လည်း မကြာမြင့်မီ ညီတော် [[စည်သာမင်းသား]]နှင့် ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်တော်မူခဲ့သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် [[ဘိုးဘိုးအောင်|ပထမံဘိုးဘိုးအောင်]] ကိုလည်း ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့သည်။ ပထမံ ဘိုးဘိုးအောင်သည် ဝ တလုံးက နှစ်လုံးဖြစ်အောင် တတ်နိုင်ရုံမက ဘယ်လိုမှ သတ်၍ မသေဟု ဖော်ပြကြသည်။  

၁၁၄၄-ခုနှစ်တွင် ငဖုန်းဆိုသူ ရှမ်းအမျိုးသား တစ်ယောက်က မိမိကိုယ်ကို ဟံသာဝတီ ရောက်မင်းတရားကြီး၏ သားတော် မင်းရဲမြတ်ဖုန်းဟုဆိုကာ ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ ကြွင်းကျန်ပုန်းလျှိုး နေသေးသော ကျေးကျွန်တို့နှင့် ပေါင်း၍ နန်းမြို့တွင်းသို့ အတင်းဝင်ရောက် ပုန်ကန်ရာ နှိမ်နင်းတော်မူပြီးနောက် ငဖုန်းနှင့် အပေါင်းပါတို့ကို ကွပ်မျက်တော်မူရသည်။ ပုသိမ်နယ်မှ မွန် (၃ဝဝ)ကျော်တို့သည် ရန်ကုန်သို့ ချီတက် တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြသည်ကိုလည်း နှိမ်နင်းရသည်။ ၁၁၄၅-ခုနှစ်တွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် သားတော်ကြီး သတိုး ဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ ရတနာရွှေတောင်မင်းကို အိမ်ရှေ့အရာ နှင်းတော်မူရာ ညီတော် ပင်းတလဲမြို့စား စိတ်ထောင့်၍ ထီးနန်းကို ကြံစည်သဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်ရသည်။ ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် သားတော် မဟာဥပရာဇာ နတ်ပြည် စံသောအခါ မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားအား အိမ်ရှေ့နှင်းတော်မူသည်။

သက္ကရာဇ် ၁၁၄၆ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်ဓညဝတီပြည်ကြီးကို သိမ်းယူတော်မူမည်ဟု သားတော် မဟာဥပရာဇာကို အချုပ်ခန့်၍ အလုံးအရင်းနှင့် ချီစေသည်။ မဟာဥပရာဇာသည် စစ် ၄ ကြောင်းဖြန့်၍ ချီတက်ရာ ရခိုင်တို့ အပြင်းအထန် ခုခံတိုက်ခိုက်ကြသော်လည်း ရခိုင်တို့ရှုံးကာ သံတွဲမြို့နှင့်တကွ တောင်စဉ် ခုနစ်ခရိုင်သာမက ရခိုင်တပြည်လုံးကို မင်းနှင့်တကွ ရရှိသည်။ ရခိုင်ဘုရင်နှင့်တကွ မင်းဆွေမင်းမျိုး မှူးမတ် ပညာသည်များ၊ အလျားအတောင် ၂ဝ လုံးပတ် ၆ တောင်ရှိ အမြောက်ကြီးနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက် အမြောက်သေ နတ်များ၊ ဆင်မြင်းလူသူ ၃ သောင်းကျော်နှင့်တကွ ယိုးဒယားလုပ် ကြေးရုပ် ၃ဝ ကျော်တို့ကို ဆောင်ယူ၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် ၇ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်မှ ပြန်လာသည်။ ထို့ပြင်ရခိုင်မင်းများ အစဉ်အဆက် ကိုးကွယ်သော မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီးကိုလည်း တောင်ကုပ်လမ်းဖြင့် ပင့်ဆောင်ကာ ပန်းတောင်းမြို့ဆိပ်ကမ်းမှ ရွှေဖောင်တော်နှင့် တင်ဆောင်၍ အမရပူရမြို့သို့ရောက်လျှင် မြို့မြောက်ဘက်၌ ရွှေပြဿာဒ်နှင့် တည်ထားကိုးကွယ်သည်။ ရှေးက ရခိုင်ပြည်ကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက် အောင်မြင်ခဲ့ဖူးသော်လည်း ခရီးအထောက်
အလှမ်း မသင့်ခြင်းကြောင့် ကြာရှည်သိမ်းပိုက်မထားနိုင်ခဲ့ချေ။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်တော်တွင်မှ ရခိုင်မင်းဆက် ပြတ်လေတော့သည်။

ရခိုင်ကို ဘိုးတော်ဘုရား သိမ်းပိုက်လိုက်သဖြင့် မြန်မာနယ်စပ်သည် ဗြိတိသျှတို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဘင်္ဂလားနယ်နှင့် တစ်စပ်တည်းဖြစ်ခဲ့ရာ နယ်စပ်အရှုပ်အထွေးများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မြန်မာတို့အိန္ဒိယသို့စေလွှတ်သော သာသနာရေးအဖွဲ့အား ဗြိတိသျှတို့က နိုင်ငံရေး မကင်းဟု ယူဆကာ တားမြစ်သည်။ ဤအချက်များကြောင့် ဘိုးတော်ဘုရားနှင့် ဗြိတိသျှတို့အဆက်အသွယ် ပြုလာရသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ ( ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ) ခုနှစ်တွင် အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ကက်ပတိန် မိုက်ကယ်ဆိုင်းအား ဘိုးတော်ဘုရားထံသို့စေလွှတ်ကာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ကုမ္ပဏီတို့အကြား ဖြစ်ပေါ်နေသော အရှုပ်အထွေးများကို ဖြေရှင်းစေသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားက ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ဘင်္ဂလားအစိုးရက စေလွှတ်သော ကိုယ်စားလှယ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကာ အရေးမပေးနေသည်။ သို့ရာတွင် မြန်မာမှူးမတ်များနှင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ကုန်သွယ် ရေး ခွင့်ပြုချက်အချို့ကို သဘောတူညီမှု ရရှိအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။
[[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) [[ဗဒုံမင်း]] (ခေါ်) ဘိုးတော်ဦးဝိုင်း ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်]]


ကက်ပတိန်ဆိုင်း၏ အစီရင်ခံချက်အရ အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာတို့နှင့် သံတမန်လဲလှယ်ရန်နှင့် ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရန် အလို့ငှါ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ (ခရစ် ၁၇၉၆) ခုနှစ်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စအား ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ရန်ကုန်သို့စေလွှတ်ပြန်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ နေပြည်တော်သို့ ဆန်တက်၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့်တကွ အဖူးအမြော်ဝင်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စက မိမိအားဗြိတိသျှတို့၏ တရားဝင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းဆို သည်ကို မြန်မာတို့က ငြင်းပယ်သည်။ မြန်မာတို့အမြင်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စသည် မြန်မာပြည်ရှိ ဗြိတိသျှကုန်သည်များအား ကြီးကြပ်ရန်လာသော ကုန်သည်တစ်ဦးဟုသာ မြင်သည်။ သို့ဖြင့် ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ရန်ကုန်မှ ပြန်လာခဲ့ရသည်။
[[File:An account of an embassy to the kingdom of Ava 00493-s.gif|thumb|၁၇၉၅ ခုနှစ် မြန်မာဘုရင့်စစ်လှေ တစ်စင်း]]


၁၁၅၉ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်တွင် မြို့သူကြီးငသန်တဲ ဆိုသူ ခေါင်းဆောင်သော ပုန်ကန်မှုတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက် လာခဲ့သည်။ မြန်မာတို့သည် ငသန်တဲအား လိုက်လံတိုက်ခိုက်သောအခါ ဗြိတိသျှပိုင်နက်ဖြစ်သော ဘင်္ဂလားနယ်ထဲ သို့အလုံးအရင်းဖြင့် ခိုဝင်သည်။ မြန်မာတို့ကလည်း ဗြိတိသျှ ပိုင်နက်တွင်းသို့ပင် လိုက်လံဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဗြိတိသျှနှင့် မြန်မာဆက်ဆံရေးမှာ တင်းမာသည်ထက် တင်းမာလာလေသည်။ ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှဘုရင်ခံ ဝယ်လက်စလေသည် ဘိုးတော်ဘုရားအား သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းတို့က နန်းချ မည်ဆိုက နန်းချနိုင်လောက်အောင် အားနည်းသည်ဟု အယူရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းထံ ချဉ်းကပ်ရန် ဒုတိယအကြိမ် စေလွှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ဝယ်လက်စလေ ထင်မြင်သကဲ့သို့ ဘိုးတော်ဘုရားသည် အားနည်းသော ဘုရင်မဟုတ်ကြောင်းကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိရှိရသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံရောက်လာသော ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား ပထမ အခေါက်ထက်ပင် အရေးမပေးရှိသည်။ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ထက် ပြင်သစ် ကိုယ်စားလှယ်မှာ ပိုမို၍ အရေးပေးခံရသည်ကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိမြင်ခံ စားခဲ့ရသည်။ သို့ဖြစ်၍ မြန်မာတို့ထံပါး ပြင်သစ်တို့အရေးသာနေမှုကို ဖြိုဖျက်ရန် ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှတို့အဖို့လိုအပ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်း ပြန်လာသောအခါ ကက်ပတိန်ကန်းနင်းကို ထပ်မံ၍ စေလွှတ်ပြန်သည်။


ကက်ပတိန်ကန်းနင်း အဖွဲ့သားများသည် အင်းဝသို့ သက္ကရာဇ် ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ရောက်လာကြသည်။ ကက်ပတိန်ကင်းနင်း၏ အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေသည် အင်အားနည်းပါးနေကြောင်း၊ ဗြိတိသျှတို့၏ အင်အားကို မြန်မာတို့အထင်မကြီးကြောင်းနှင့် စစ်တကောင်းနှင့် ဒက္ကားကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက်ရန် ကြံရွယ်နေကြောင်းပါရှိသည်။


သက္ကရာဇ် ၁၁၇၃ ခုနှစ်တွင် သူပုန်ငသန်တဲ၏ သားငချင်းပျံသည် ဘင်္ဂလားနယ်မှ ရခိုင်သို့ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်သည်။ မြန်မာတို့က ငချင်းပျံကို ဗြိတိသျှတို့ အားပေးသည်ဟု ယူဆသဖြင့် ဗြိတိသျှ မြန်မာ ဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာလေသည်။

ဝဇ္ဇီတိုင်း ဝေသာလီပြည်ကြီးကို အစိုးရသော မင်းကလည်း ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့် တကွ သမီးတော် စွံပါဝတီကို ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်အဖြစ်ခံရာ ဝေသာလီမင်းသမီးအား သီရမဟာ ဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့ဖြင့် မြှောက်စားလေသည်။ ထို့နောက် စွံပါဝတီ၏ ညီမတော် ရွတ်ပုရိ၊ ပဒုမ္ပနီ ဥပေါထရာ သမီးကညာ ၃ ပါးကို ဝေသာလီမင်းက ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်းအဖြစ် ခံတော်မူသည်။

မဇ္ဈိမတိုက် ၁၆ တိုင်းကလည်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတို့ဖြင့် နှစ်စဉ်မပြတ် ဆက်သပို့ရောက်သည်။ သီဟိုဠ်မင်းကလည်း သာသနာတော် တည်ထွန်းပွင့်လင်းအောင် မစပြုစုတော်မူပါမည့် အကြောင်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်များဖြင့် ခြေတော်ဦးခိုက်၍ သီဟိုဠ်တစ်ကျွန်းလုံး နှင်းအပ်ဆက်သသည်။

၁၁၇၄ ခုနှစ်တွင် မဏိပူရ ကသည်းစော်ဘွား မဟာရာဇာနှင့် ဇူပရာဇာတို့မသင့်မတင့် ရှိသောကြောင့် ဇူပရာဇာထွက်ပြေးလာ၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ ခြေတော်ဦးခိုက် ခိုဝင်လာသည်။ မဟာရာဇာဇူပရာဇာ ညီနောင် ၂ ဦး သင့်တင့်ရန် ဖြန်ဖြေဖို့မဟာရာဇာအား အခေါ်လွှတ်ရာ မလာမရောက် နေသဖြင့် ချီတက်တိုက်ခိုက်စေရာ မဏိပူရမြို့ကို သိမ်းယူရရှိလေသည်။
[[File:Mingun Bell 1873.jpg|thumb|မင်းကွန်းခေါင်းလောင်းတော်ကြီး]]
သာသနာရေးဘက်၌လည်း ဘိုးတော်ဘုရားသည် အထူးဂရုပြုကာ ဆောင်ရွက်တော်မူ၏။ စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာရှိ အောင်မြင်လောက စေတီတော်၊ ဧရာဝတီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ရှိ မင်းကွန်းစေတီတော်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ကောင်းမှုတော်များ ဖြစ်သည်။ မင်းကွန်းစေတီတော်ကြီးမှာ အထုထည် ကြီးမားလွန်းရကား ပြီးဆုံးသည့်တိုင်အောင် မတည်ဆောက်နိုင် ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မင်းကွန်းစေတီ အနီး၌ပင် ပိဿာ ၅၅၅၅၅ ခန့်အချိန်ရှိသော ကြေးခေါင်းလောင်းကြီးကိုလည်း ဘိုးတော်ဘုရားက သွန်းလုပ် လှူဒါန်းတော်မူသည်။ 

နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ မြို့ပေါင်း ၅၆ မြို့သို့တစ်မြို့လျှင် ပိဋကတ်တော် တစ်စုံနှင့်သံဃာတော် ၅ ပါးကို သာသနာပြု စေလွှတ်တော်မူသည်။ သီဟိုဠ်မှလည်း သာသနာပြုစုပါမည့်အကြောင်း လျှောက်ထားသဖြင့် ပိဋကတ် 
စာပေနှင့် ရဟန်းတော်များပို့၍ သာသနာပြုသည်။ သီရိဓမ္မာသောက မင်းကြီးသည် မုဋ္ဌောဘုရားများကို တစ်ချိန် တစ်ခါတည်း တည်လုပ်သကဲ့သို့ဘိုးတော်ဘုရားသည် မြန်မာနိုင်ငံ အရပ်ရပ်ရှိဌာန ၂၃ဝ ၌ ရွှေဂူ ၂၃ဝ ကို တစ်ချိန်တည်း တည်တော်မူသည်။ ထို့ပြင် သပိတ်မှောက်အောက်တိုင် ပြိုပျက်နေသော ဟံသာဝတီ-မော်ဓောရှင် စေတီတော်ကို ပြန်လည်တည်လုပ်ရန် ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရအား ကံကျွေးလက်ခ ငွေတော်ပေးအပ်၍ စေလွှတ်ပြင် ဆင်တော်မူစေသည်။


ပြိုကျပျက်စီးသော အခြားထင်ရှားသည့် ဘုရားစေတီတော်များကိုလည်း အသစ်တည်၍ ရွှေထီးထွတ်တင် လှူတော်မူသည်။ ရဟန်းသံဃာတော်များ အတင်ဂိုဏ်း အရုံဂိုဏ်းဟူ၍ ဂိုဏ်းကွဲကြရာ ဘိုးတော်ဘုရားက ကျောင်းတိုက် အပြင်အပသို့ထွက်ကြွတော်မူသည့်အခါ သင်္ကန်းကို ရုံသင့်သည်ဟု အရုံဂိုဏ်းကို အနိုင်ပေး၍ ဆုံးဖြတ်ကာ သာသနာတော်အား တညီတစ်ညွတ်တည်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။


ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ အနောက်အိန္ဒိယ မဇ္ဈိမဒေသ တိုင်းကြီးရပ်ရပ်သို့လည်း မှူးမတ်အရာရှိတို့ကို ပညာတော်သင်အဖြစ် အကြိမ်ကြိမ် စေလွှတ်၍ လောကီလောကုတ္တရာကျမ်းများ၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ ဗေဒင်ကျမ်း၊ အကျင့်သိက္ခာနှင့် စပ်သောကျမ်းစသည်ဖြင့် ဘင်္ဂလီ၊ နာဂရီ၊ သက္ကတဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော ကျမ်းပေါင်း ၁ဝဝ ကျော်ကို ရှာဖွေ စုဆောင်းပြီးလျှင် ပါဠိဘာသာ၊ မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုစေသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတစ်ဝန်းကို လှည့်လည်ခဲ့သော မြန်မာမှူးမတ်တို့သည် မဟာဗောဓိပင်ကို ဝင်ရောက်ဖူးမြော်၍ ဗောဓိပင်ပွား နှစ်ပင်ကို ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။


ဘိုးတော်ဘုရား၏ မိဖုရားခေါင်ကြီးကား မင်းသီရိရန္တဇ သမီးတော် မဟာအတုလ ဒေဝီနှင့် အင်းဝ ဗိုလ်မှူးတို့၌ ၁၁ဝ၅-ခုနှစ်တွင် မြင်သည့် သမီးတော် အောင်မြေဘုံကျော် ကျောင်းဒါယိကာမ သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ ဖြစ်သည်။ ၁၁၂၂ ခုနှစ်တွင် မင်းတရားကြီးနှင့် စုလျားရစ်ပတ်၍ ၁၁၆၈ ခုနှစ် တပေါင်းလတွင် နတ်ပြည်စံသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားတွင် သားတော်၊ သမီးတော်ပေါင်း (၁၂၂)ယောက်ရှိသည်တွင် သမီးတော် (၆၁)ပါး၊ သားတော် (၆၁)ပါးဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ မှူးကောင်းမတ်ကောင်း သူရဲကောင်းတို့သာ ပေါသည်မဟုတ်၊ စာဆိုပညာရှိကြီးများစွာ ထွန်းကားခဲ့သည်။ မင်းလက်ဝဲသုန္ဒရ၊ တွင်းသင်းမင်းကြီး မဟာစည်သူ၊ ဝက်မစွတ်မြို့စား [[ဒုတိယ နဝဒေး|နဝဒေး]]၊ အမတ်ကြီး [[ဦးပေါ်ဦး]]၊ သာချင်းဆရာကြီး ဦးအောင်ဖြိုး၊ ဝန်ကတော် [[မယ်ခွေ]]၊ [[ဩဘာသ၊ ဦး (မင်းဘူး)|မင်းဘူးဆရာတော် ဦးဩဘာသ]] စသည်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက် ကျော်ကြားသော စာပြုစာဆို ပညာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)&lt;/ref&gt;

== ထင်ရှားသူများ ==
* အိမ်ရှေ့မင်းသားဦးပေါ်
* [[ဦးပေါ်ဦး]]
* [[အယူတော်မင်္ဂလာဦးနိုး]]
* [[ခွေ၊ မယ်|မယ်ခွေ]]

==ကိုးကား==
{{Reflist}}
{{ကုန်းဘောင်ခေတ်}}

{{Lifetime|၁၇၄၅|၁၈၁၉}}
[[Category:ကုန်းဘောင်ခေတ်]]
[[Category:ကုန်းဘောင် မင်းဆက်]]</text>
      <sha1>pp3t6v6ig6qzy0j73ue0mkswkuxn5nz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752653</id>
      <parentid>752652</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T17:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:86F7:2164:F24D:1EBB:237C</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ယိုးဒယားတို့နှင့် ဆက်ဆံရေး */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76042" xml:space="preserve">{{copyedit}}
{{Infobox royalty
| type                 = monarch
| name                 = ဘိုးတော်ဘုရား
| image                = File:Statute of king Bodawpaya.jpg
| caption              = [[မန္တလေး နန်းတော်]]အတွင်းရှိ ရုပ်တု
| reign                = ၁၇၈၂ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ -၁၈၁၉ခုနှစ် ဇွန်လ ၅ &lt;ref name=cb-4/&gt;
| coronation           = 
| succession           =
| predecessor          = [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]]
| successor            = [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)|ဘကြီးတော်]]
| suc-type             = နောက်မင်းဆက်
| reg-type             = 
| regent               = 
| spouse               = သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ &lt;br/&gt; မိဖုရား (၅၃) ပါး
| issue                = [[ရွှေတောင်မင်း]] အပါအဝင် သားတော် (၆၁)ပါး၊ သမီးတော် (၆၁)ပါး &lt;br/&gt; စုစုပေါင်း (၁၂၂)ပါး 
| issue-link           = 
| full name            = သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ
| house                = [[ကုန်းဘောင်ခေတ်|ကုန်းဘောင်]]
| father               = [[အလောင်းဘုရား]]
| mother               = [[ခင်ယွန်းစံ]]
| birth_name           = မောင်ဝိုင်း
| birth_date           = {{birth date|1745|3|11|df=y}}
| birth_place          = [[ရွှေဘိုမြို့|မုဆိုးဖို]]
| death_date           = {{death date and age|1819|6|5|1745|3|11|df=y}}
| death_place          = [[အမရပူရ]]
| date of burial       = 
| place of burial      = [[အမရပူရ]]
| religion             = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| signature            = 
}}
'''ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) ဗဒုံမင်း''' (၁၇၄၅-၁၈၁၉) သည် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်၏ ဆဋ္ဌမမြောက်မင်း ဖြစ်သည်။ နန်းသက်ရှည်ပြီး နတ်ပြည်စံသော် နတ်ရွာစံအိမ်ရှေ့စံရွှေတောင်မင်း၏ သားတော်(စစ်ကိုင်းမင်းသား)ကို နန်းအပ်သည်။ နောင်သော် ဗဒုံမင်းကို ဘိုးတော်ဘုရားဟုလည်း လူသိများသည်။

== ငယ်ဘဝ ==
အလောင်းမင်းတရားနှင့် မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိ သီရိရာဇာစန္ဒယဘွဲ့ခံ မိဖုရားခေါင်တို့မှ ၁၁၀၆- ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် (၆) ရက်၊ (ခရစ်နှစ် ၁၇၄၅ ခု၊ မတ်လ ၁၁ ရက်) တွင် မုဆိုးဖိုရွာ၌ မွေးသည်။ ခင်ယွန်းစံမှ ရသည့် စတုတ္ထမြောက်သား ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ ရွှေဝိုင်း တွင်သည်။

== အိမ်နိမ့်စံဘဝ ==
အသက် (၁၀)နှစ်တွင် သတိုးမင်းလှရွှေတောင်ဘွဲ့၊ အသက် (၁၆)နှစ်တွင် သတိုးမင်းစော၊ အသက် (၂၀)ပြည့်သော် သုဓမ္မရာဇာဘွဲ့တို့ ခံရသည်။ ခမည်းတော်နှင့် နောင်တော် ၂ ပါးတို့လက်ထက် [[မြဝတီမြို့]]၊ [[အလုံတပ်မြို့|ဗဒုံမြို့]]တို့ကို စားရ၍ ဗဒုံမင်းသားဟု ထင်ရှားသည်။

== မင်းဘဝ ==
၁၁၄၃-ခု၊ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၁၄)ရက် (ခရစ် ၁၇၈၂ ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်) တွင် ရွှေနန်းတက်သည်။ ဗဒုံမင်းဟုပင် ခေါ်ကြသည်။

=== နန်းသစ်တည်ခြင်း ===
၁၁၄၄_ခု၊ တပို့တွဲလဆန်း (၇)ရက်တွင် မြစ်ငယ်မြောက်ဘက်၊ ထီးပေါင်းကားရပ်၌ [[အမရပူရမြို့]]တည်ကာ နန်းသစ်စိုက်သည်။ အမရပူရ မြို့နန်းတည်မင်းဟု အမည်ရလာသည်။

၁၁၄၅-ခုတွင် သားတော်ကြီး သတိုးဓမ္မရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း (မောင်ပေါ်)ကို အိမ်ရှေ့အရာ အပ်နှင်းသည်။ ၁၁၄၆-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်(ဓညဝတီ)ကို သိမ်းရန် သားတော်ကို လွှတ်သည်။ အရေးအောင်၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် (၇)ရက်တွင် ရခိုင်မှပြန်လာသည်။ ရခိုင်မှ မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကိုလည်း ပင့်လာသည်။ တောင်ကုတ်လမ်းမှ သယ်ကာ ပန်းတောင်းမှ အမရပူရသို့ ရွှေဖောင်နှင့် တင်သည်။ အမရပူရ မြို့မြောက်ဘက်၌ ပြဿာဒ်နှင့်ထား၍ ကိုးကွယ်သည်။

၁၁၇၀-ပြည့်တွင် ဥပရာဇာ လူပြည်ညီးနတ်ထီးစံသဖြင့် မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားကို နန်းလျာသည်။

=== အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===

=== တရုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၉ ခု၊ တန်ခူးလပြည့်ကျော် ၁ ရက်တွင် တရုတ်မှ မဟာမိတ်ပြုလိုကြောင်း သံစေလာ၍ အေးဆော်ရဲကို သံကြီး၊ လက်ရွေးကြီးမှူး နေမျိုးရွှေတောင်၊ သီဟကျော်ခေါင်၊ ဝေလုသာရတို့ကို သံလတ်ခန့်၍ လူ ၃၀၀ ကျော်တို့နှင့်အတူ လက်ဆောင်များထည့်၍ လွှတ်သည်။

၁၁၅၁ ခု၊ ကဆုန်လတွင် တရုတ်ဥတည်မင်းက သကျမုနိ ရုပ်ပွားတော်၊ စွယ်တော်ပွားတို့ ပို့သည်။ မြစ်ညာရှိ အုန်းတစဉ်အထိ ကိုယ်တိုင်သွားကြိုကာ ရတနာပန်းတောင်းနှင့် ခံ၍ ဘုံကိုးဆင့်ပါ ရန်နိုင်လှော်ကားထက် ပင့်ယူသည်။ တန်ဆောင်မုန်းလရောက်သော် လက်ဆောင်တို့နှင့်အတူ သမီး ၃ ပါး ပို့လိုက်ရာ သမီးကြီး တာကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓရဒေဝီ၊ သမီးလတ် ဧကူငြင်ကို သီရိမဟာပဉ္စာလဒေဝီ၊ သမီးငယ် သံကူငြင်ကို သီရိမဟာဂန္ဓာရဒေဝီ ဘွဲ့နှင်း၍ မိဖုရားအရာ ထားသည်။

=== ယိုးဒယားတို့နှင့် ဆက်ဆံရေး ===
၁၁၄၇ ခုတွင် ကိုယ်တိုင်ဦးစီး၍ တကြိမ်၊ ၁၁၄၈ ခုတွင် မင်းကြီး နန္ဒကျော်ထင်အား ဦးစီးစေ၍ တကြိမ်၊ ၁၁၅၃-၅၄ ခုတို့တွင် ဥပရာဇာ ရတနာရွှေတောင်မင်း ဦးစီး၍ တကြိမ် ယိုးဒယားအား လုပ်ကြံသည်။ အရေးမသာခဲ့။

== ထင်ရှားသော လုပ်ဆောင်ချက်များ ==
၁၁၄၃ ခုတွင် အင်္ဂလန်ပြည်မှ သွင်းသော ဒင်္ဂါးစက်ဖြင့် အမရပူရ၌ ငွေဒင်္ဂါး၊ ကြေးဒင်္ဂါးများ စသွန်းသည်။

အောင်ပင်လယ်ကန်နှင့် နန္ဒာကန် (မောင်းမကန်ဟုလည်း ခေါ်) တို့ကို ဖော်သည်။ ၁၁၅၈ ခုတွင် မိတ္ထီလာကန်ကိုလည်း ဆည်ဖို့သည်။

နိုင်ငံတလွှားရှိ မင်းစိုက်ကျောက်စာတို့ကို အသစ်ပြင်စေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မင်းပိုင်မြေ၊ သံဃာ့မြေ၊ ဘုရားမြေ ကွဲပြားသွားသည်။ အကြီးတော် တွင်းသင်းတိုက်ဝန် မဟာစည်သူ (ဦးထွန်းညို) ကို ကျောက်စာဝန် ခန့်သည်။ တွင်းသင်းမင်းကြီးလည်း ထိုကျောက်စာတို့ဖြင့် ညှိကာ ညောင်ရမ်းခေတ်က ဦးကုလားရေးသော မဟာရာဇဝင်ကို ပြင်ဆင်သော ရာဇဝင်သစ်ကို ရေးသည်။ တွင်းသင်းရာဇဝင်ဟု ထင်ရှားသည်။

၁၁၄၅ ခုတွင် သာလွန်မင်းလက်ထက်ကသို့ပင် စစ်တမ်းကောက်ကာ အစုအသား ခြားနားစေပြီး အိမ်ခြေ ၂၅ ခုလျှင် တဒိုင်၊ စည်းကြပ်ကာ ဒိုင်ထမ်း ဖွဲ့သည်။ ထိုစာရင်းကို ပေတင်၍ ရွှေတိုက်တော်၌ သွင်းသည်။

== အိမ်တော်ထိန်း(၃)ဦးနှင့်မိသားစုငယ်ဘဝ ==
ဘိုးတော်ဘုရား ဟု နာမည်မကျော်ခင် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ငယ်နာမည်မှာ မောင်ဝိုင်း ဖြစ်သည်။ သူကို မွေးစဉ် အင်းဝနေပြည်တော်ကို မွန်ဟံသာဝတီများ ဝိုင်းရံနေသဖြင့် အလောင်းဘုရား မှ မောင်ဝိုင်း ဟု အမည်မှည့်ထားလေ၏။ 

ဗဒုံမြို့ကို အပိုင်စားရပြီး ဗဒုံမင်းသား ဟု လည်း မင်းအသိုင်းအဝိုင်းထဲတွင် သိကြကုန်၏။ ဘိုးတော်ဘုရား သည် အနေအထိုင် တတ်သောကြောင့် ဆင်ဖြူ ရှင်မင်း လက်ထက်တွင် မင်းသားအဆောင်အယောင်တို့နှင့် မြှောက်စား ခံရ၏။ သို့သော်လည်း စဉ့်ကူးမင်း လက်ထက်တွင် ရာထူးများ သိမ်းခံရပြီး ၉ နှစ် တိုင်အောင် အိမ်နိမ့်စံဘ၀ နှင့် မထင်မရှား နေရလေ၏။

စစ်ကိုင်းတွင် နေထိုင်ရပြီး စဉ့်ကူးမင်းမှ သုံးစွဲရန် ငွေ လုံး၀ ပေးခြင်းမရှိပေ။ ထိုကြောင့် အိမ်တော်ထိန်းမောင်ပေါ်ဦး၊ မောင်ကျော်ရွေး၊ မောင်မြတ်ထင် တို့မှ စစ်ကိုင်းတွင် လိုက်ပါ နေထိုင်ပြီး လုပ်ကိုင်ကျွေးမွေး ကြသည်။ ကိုယ်လုပ်တော် တချို့ လည်း ဈေးရောင်းကြရသည်။ သမီးတော်များလည်း ရက်ကန်းရက်ရ၏။ ကျော်ရွေးက မန်ကျည်းရွက်နု များ ခူး၏။ ပေါ်ဦးက မန်ကျည်းရွက်နု များကို ဈေးတွင် ရောင်းရ၏။ မြတ်ထင်ကမှာမူ အင်အားကြီးသဖြင့် ဗန်းမော်-ကောင်းတုံ သို့ လှေထိုးလိုက်ကာ ဗဒုံမင်းသားကြီး တို့ မိသားစု ကို ကျွေးမွေး ကြရလေသည်။

ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ် ကိုယ်တိုင် ဝါကြိတ်၊ ဝါဖန်၊ ဗိုင်းငင် လုပ်ရသည။ ဗဒုံမင်းသား ကိုယ်တိုင် ချည်ခင်များကို မဲနယ်ဆိုးပေးရ၏။ ဗဒုံမင်းသားကြီး၏ အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးကို သားတော်၊သမီးတော် များမှ ချစ်ကြောက်ရိုသေကြ၏။ ဗဒုံမင်းသား ဘုရင်ဖြစ်သည့်တိုင် ယခင်က အတိုင်း ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ရယ်ရယ်မောမော ဖြင့်သာ ဆက်ဆံကြ၏။ အထူးသဖြင့် မြတ်ထင်က အလွန် အဆဲသန်၏။ စကားလုံးတိုင်း ဆဲ သော စကားလုံး ပါ၏။

ထိုသို့ ၉ နှစ်ကြာအောင် အတူတကွ ရုန်းကန်ခဲ့ရသဖြင့် မိသားစု ကဲ့သို့ ဖြစ်နေကြကုန်သည်။ ထို အိမ်တော်ထိန်း ၃ ဦးတွင် ပေါ်ဦး သည် အလွန်စကားတတ် သူဖြစ်ပြီး၊ ကျမ်းဂန်စာပေ များလည်း နှံစပ်သဖြင့် ဗဒုံမင်းသား ၏ အတိုင်အပင်ခံ လည်းဖြစ်သည်။ ပေါ်ဦးသည် မိမိ၏ သခင်ဗဒုံမင်းသားအတွက် အခွင့်အကောင်း ပေါ်တိုင်း အကြံကောင်းများလည်း ပေးတတ်၏။

မဟာသီဟသူရ စစ်ကိုင်းသို့ နယ်နှင်ဒဏ် ခံရသောအခါ သွားတွေ့ရန် အကြံပေး၏။ သို့သော် မဟာသီဟသူရ ကို ဗဒုံမင်းသားမှ မကြည်၊ မဟာသီဟသူရ လည်း မကြည်သဖြင့် မတွေ့ဖြစ်ကြပေ။ ဖောင်းကားစား မောင်မောင် အင်းဝထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီး ဦးရီးတော်များကို နေပြည်တော်သို့ ပြန်လာရန် လာရောက် ခေါ် ယူသော အခါ ပေါ်ဦးမှ ဗဒုံမင်းသားကို သေလျှင် မြေကြီး ရှင်လျှင် ရွှေထီး အခွင့်အလမ်း ဖြစ်ကြောင်း လျှောက် တင်ခဲ့၏။

ဗဒုံမင်းသား သည် အင်းဝနေပြည်တော် ရှိ အိမ်တော်တွင် အကျယ်ချူ ပ်ခံရစဉ် နေပြည်တော် တခုလုံး ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ လူများ ရမ်းကားနေကြရာ ဘုရင်အာဏာ မလွှမ်းမိုး နိုင်သောကြောင့် နေပြည်တော်တခုလုံး ဖြစ်ချင်တိုင်းဖြစ်နေတော့သည်။ ထိုကြောင့် ဗဒုံမင်းသားမှ ယခင်က အလောင်းမင်းတရား၏ သစ္စာခံများနှင့် ပူးပေါင်းကာ အင်း၀ နန်းတော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ဗဒုံမင်းသားမှ အင်းဝထီးနန်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းပိုက် နိုင်ချိန်တွင် သက်တော် ၃၈ ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားဟု အမည်တွင်ခြင်းမှာ ကုန်းဘောင်နှောင်း ဘုရင် များ၏ အဘိုး ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်၏။

ဘိုးတော်ဘုရား နန်းရလျှင် မိမိ၏ ငယ်ကျွန်များကို မြှောက်စားလေသည်။ ဦးပေါ်ဦး ကို အတွင်းဝန်မင်း အပြင် ရန်ကုန်မြို့ကိုပါ အပိုင်စား ရလေသည်။ ဦးကျော်ရွေး ကိုမူ မြေထဲမြို့ကို အပိုင်ပေးစားလေသည်။ မြတ်ထင် မှာမူ ဘိုးတော်ဘုရား အင်းဝထီးနန်းကို မသိမ်းမီ ၁ နှစ်အလိုတွင် ပင်ပန်းဒဏ်ကို မခံနိုင်တော့ သဖြင့် မိမိ၏ ရွာသို့ ပြန်ကာ ပဲစိုက်စား နေလေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရား အထွဋ်အမြတ် တို့ ရောက်သော်အခါ မြတ်ထင် မသိရှိရပေ။ ဘိုးတော်ဘုရား မှာလည်း နန်းတွင်းရေး၊ သူပုန်အရေး၊ ကို ကိုင်တွယ်နေရ သဖြင့် ငယ်ကျွန် မြတ်ထင်ကို သတိမရပေ။ ရွာတွင်လည်း ကိုယ့်ဝမ်းရေးများကိုသာ လုံးပန်းနေကြသဖြင့် အင်းဝနေပြည်တော်တွင် ဖြစ်ပျက်သည်များကို မည်သူမှ ဂရုစိုက် မအားကြပေ။ မြတ်ထင် အဆိုအရ တနေ့ တဲပေါ်တွင် နေ့ခင်း အိပ်ပျော်နေစဉ် ဝတ်ဖြူ စင်ကြယ် လူကြီးမှ လာပြီး &quot; ဟဲ့ နင့်အရှင် အထွဋ်အမြတ် ရောက်နေပြီ၊ သွားတွေ့ချေ &quot; ဟု သုံးကြိမ်တိုင်အောင် အိပ်မက်ပေးရာ အင်း၀ နေပြည်တော်အထိ လာပြီး စုံစမ်းလေ၏။

ထိုအခါမှ အုပ်ချူပ်မင်းလုပ်နေသူမှာ ဗဒုံမင်းသား ဖြစ်ကြောင်း သိရသောအခါ အလွန်ပျော်ပြီး အတွင်းတော်သို့ အခစားဝင်ရန် ကြိုးစားလေသည်။ မြတ်ထင်သည် သာမန် တောသား ပုံစံသာဖြစ်သဖြင့် တံခါးမှူးမှ မပေးဝင်ပေ။ ထို့ကြောင့် မြတ်ထင်မှ တံခါးမှူးကို သူ့အကျင့်အတိုင်း ဆဲဆို နေလေ၏။ ထိုအချိန် အနီးအနားမှ ဖြတ်သွားသော နန်းတွင်းအပျို တော် ယမှ မြတ်ထင်၏ အသံကို သတိထားမိသဖြင့် လှမ်းကြည့်ရာ မြတ်ထင်ဖြစ်ကြောင်း သိရသဖြင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး မယ်လွန်းမယ် ထံ ခေါ်ဆောင်သွားရလေ၏။

မိဖုရားခေါင် မယ်လွန်းမယ်လည်း မြတ်ထင် အခစား ဝင်ကြောင်း သိရသောအခါ အတွင်းတော်မှ ရုတ်ခြည်း ထွက်တော်မူလာ၏။ ထိုအခါ မြတ်ထင်က သယ်လာသော ပဲစည်းကလေးတောင်းကို ချပြီး မိဖုရားခေါင်ကြီး ၏ ခြေထောက်တော်ကို ပြေးဖက်ကာ ငိုလေသည်။ မိဖုရားလည်း &quot; ဟဲ့ သပေါက်မသား၊ အခုမှ လာတွေ့ရသလား &quot; ဆိုပြီး ဝမ်းသာမျက်ရည်ဆို့လေ၏။

ထို့နောက် မိဖုရားခေါင်ကြီးမှ နန်းတော်အတွင်းသို့ ဝင်ကာ ညီလာခံ လုပ်နေသော ဘိုးတော်ဘုရားထံ အရိပ်အယောင် ပြလိုက်လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားလည်း ညီလာခံကို စဲကာ အတွင်းဆောင်သို့ ကြွလေ၏။ အတွင်း ဆောင်ရောက်သော် ဘယ်အရေးလဲဟု မေးရာ မိဖုရားခေါင်မှ မျက်နှာချ ရှိခိုးနေသော လူဆီကို လက်ညှိုးထိုးကာ&quot;မောင်မောင်ဘုရားသည် အကောင်ကို သိတော်မူပါရဲ့လား&quot;ဟု လျှောက်လေ၏။

ဘိုးတော်ဘုရားမှ ရှေ့သို့လှမ်းပြီး မိမိ၏ လက်သုံးတော် ဒေါင်းမွှေးဖြင့် ထိကာ မျှော်ဖူးစေဟု ဆိုလိုက်မှ မြတ်ထင်မှန်း သိသဖြင့်&quot;ဟဲ့.. ခွေးမသား၊ နင် ခုမှ လာတယ်လား။ နင် တယ်မိုက်တာကိုး ဟဲ့၊ နင် ရွာမှာ ဘာလုပ်နေလဲ ဟု မေးတော်မူလေ၏။ မြတ်ထင်လည်း ပဲခင်းစိုက်နေပါတယ်ဘုရား&quot;ဟု ငိုလျက် ပြန်လျှောက် လေ၏။ ဘိုးတော်ဘုရားမှ&quot; အေး အေး ကောင်းပြီ၊ နင့်ကို ငါ ကြည့်တော်မူမည်။ ယခု နင့်သားမယားများ စားသုံးရန် ငွေဆယ်ပိဿာ ယူသွားလေ&quot; ဟု ချီးမြင့်လေ၏။

မြတ်ထင်လည်း ထိုငွေကိုယူကာ နေပြည်တော်တွင် မိမိ၏ မိတ်ဆွေတဦးမှ ဗိုလ်ကြီး ဖြစ်နေသည်ဟု သိရသဖြင့် သွားကာ ထို ဗိုလ်ကို ငွေများ ပေးလျက် ၃ ရက်အတွင်း ဝန်ကြီးအဝတ်တန်ဆာများ ပြုလုပ်ပေးရန် ပြောပြီး နောက်လိုက်များလည်း လိုအပ်သလို ငှားပေးရန် ပြောလေ၏။ ထိုနောက် လွှတ်တော်သို့ သွားရောက်ကာ ဝန်ရှင်တော်မင်းများ ထိုင်သောနေရာတွင် ဝင်ထိုင်လေ၏။

နံနက် ငါးချက်တီးတွင် အစည်းအဝေး တက် ရန် လာကြကုန်သော အမတ်များ လည်း မြင်သဖြင့် အံ့ဩလေ၏။ လွှတ်တော်ဝန်ရှင်တော် ဖြစ်သော ဦးပေါ်ဦးလည်း အဝေးမှ တွေ့၏။ သို့သော် မြတ်ထင်ကို ကြောက်သဖြင့် မြို့ဝန် ဦးကျော်ရွေးကို ခေါ်ကာ ဘုရင့်ထံ အရင် ဝင်ခစားကြလေ၏။

ဦးပေါ်ဦး ။ မှန်လှပါ၊ လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ၄ ပါး သာ ခန့်ထားမြဲ ဖြစ်ရာ ယခု ဘုန်းတော်ကြောင့် ၅ ပါး ဖြစ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်   ။      ။ ဝန်ကြီးတပါး ဘယ်က ပိုနေပြန် သလဲကွယ့်။
ဦးကျော်ရွေး ။    ။ မှန်လှပါ၊ မြတ်ထင်သည် လွှတ်တော်ပေါ်တက်ပြီး ဝန်ကြီး လုပ်နေပါသည် ဘုရား။
ဘုရင်          ။    ။ ဟေ.. ငါက သင်းကို ဝန်ကြီး မခန့်သေးပါဘူး၊ သင်းကို ဆုတော်ငွေတော့ သနားတော် မူထားတယ်။ သင်းကို အတွင်းတော်ခေါ်ခဲ့ကြ။
ဦးပေါ်ဦး တို့ ၃ ဦး အတွင်းတော်သို့ ပြန်လည် ရောက်ချိန်တွင် အရှင်နှစ်ပါးတို့ ပြုံးလျက် ရှိ၏။

ဘုရင်         ။     ။ ဟဲ့.. မြတ်ထင်၊ မောင်မင်းကို မည်သူက လွှတ်တော်ဝန်ကြီး ခန့်ထားလို့လဲ။
မြတ်ထင်    ။     ။ မှန်ပါ၊ ခမည်းတော်ဘုရားကပဲ သူကောင်းပြုတော်မူမည်ဟု မိန့်ထားကြောင်းပါ။ ထိုနေ့ကမယ်မယ်ဘုရား အဆောင်မှာ မိန့်တော်မူသည်မှာ ကျော်ရွေးလည်း ဝန်ကြီး၊ ပေါ်ဦးလည်းဝန်ကြီး၊ နင်လည်းဝန်ကြီးဖြစ်မှာပေါ့ ဟု နာခံရပါတယ်၊ ယခု ကျွန်တော်မျိုး ရှိနေသောကြောင့် ဝန်ကြီး ဖြစ်လာရပါကြောင်း ဘုရား၊ စစ်ကိုင်းဘက်မှာ ကျွန်တော်မျိုးက လှေထိုး လိုက်ကျွေး ရသည်ဘုရား။

ကျော်ရွေးမှာ သားတော်များ ထိန်းပြီး ရံခါ မန်းကျည်းရွက်နု ရောင်းပါသည် ဘုရား။၊ ပေါ်ဦးမှာကတော့ ဖင်ကျယ်လုပ်ပြီး မန်းကျည်းရွက် ရောင်းသလိုလို၊  ပဲလှော် ရောင်းသလိုလို နှင့် အိမ်တော်မှာ ညာနေပါသည်ဘုရား၊ ထိုကြောင့် ပေါ်ဦးထက်   အောက်မကျအောင် ဆုတော်ငွေ နှင့် ဝန်ကြီးတန်ဆာများ ဝတ်ချူပ်ကာ ဝန်ကြီး ပြုပါသည်ဘုရား။

ထိုအခါ ဘိုးတော်ဘုရား နှင့် မိဖုရားခေါင်တို့မှာ အားရပါးရ ရယ်တော်မူလေသည်။ ထိုကြောင့် ငယ်ကျွန်တော်အတွက် ဘိုးတော်ဘုရားမှာ မှူးမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ဝန်ဌာန တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ပြုလုပ်ပေးရလေ၏။ အက္ကပတ်မြင်းဝန် ခေါ်သော ဝန်ကြီးဌာန အသစ်တခုကို မြတ်ထင်အတွက် ဖန်တီးပေးလေသည်။ 

ထိုဌာနမှာ ယခုခေတ်ဆိုလျှင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာန ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ယခု မန္တလေး မဟာမြတ်မုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီး ကျောင်းပရိဝုဏ် အတွင်းရှိ မြင်းဝန်တိုက် သည် ဝန်ကြီးဦးမြတ်ထင် လှူဒါန်း ထားခြင်းဖြစ်၏။&lt;ref&gt;
ညိုမြ၏ &quot;ကုန်းဘောင်ခေတ်ရှာပုံတော်&quot; စာအုပ်&lt;/ref&gt;

ဘုန်းနယ် (ရေစကြို)။ &quot;မြန်မာနိုင်ငံ သာသနာ့မိခင်ကြီးများ&quot;။

==မိသားစုဘဝ==
မိဖုရား ကိုယ်လုပ် များစွာရှိပြီး စာရင်းပေါက်သားသမီး ၁၂၉ ယောက် ရှိသည်။

===နန်းရမိဖုရားများ===

==== တောင်နန်းမတော် အဂ္ဂမဟေသီမိဖုရားခေါင်ကြီး ====
	မဟာအတုလဒေဝီ (ဒေါ်အိ) နှင့် အင်းဝဗိုလ်မှူး မင်းရဲကျော်ထင် (ဦးညွန့်) တို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းမယ်) သီရိပဝရရတနာမင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရပဝရမဟာရာဇိန္ဒာမင်္ဂလာရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသမီးများ ရသည် -

* 	ကန္နီမင်းသမီး (အမိကြီး) သီရိမဟာရတနာဒေဝီ
* 	တောင်တွင်းကြီးမင်းသမီး (မကေ) သီရိမဟာတိလောကရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိတိလောက မဟာဘတ္တာသုရတနာဒေဝီ 
* 	မြေဒူးမင်းသမီး မအုန်း

==== မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	သပွတ်ကြေးတိုင် ဦးမြတ်ထွန်းနှင့် လွှဲပါရွာသူ ရှင်ဖရုံတို့မှ မွေးသည့်သမီး (မယ်လွန်းသူ) သီရိမဟာစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာစန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေတောင်မင်းသား (မောင်ပေါ်)
* 	ပြည်မင်းသား (မောင်ရွှေမှုံ)

==== ဒုတိယ မြောက်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ရွှေဘိုမြို့ ဆီးတောရွာမှ ဦးမိုး၏ သမီး ကျောက်မော် ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့စား မိဖုရားနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	(မြစ်သား စကုမြို့စား) ကျောက်မော်မင်းသမီး ရွှေနန်းမြင့် 
* 	မက္ခရာမင်းသား မောင်ပျိုး
* 	လှိုင်မင်းသား (မောင်ရိုး) သီရိဓမ္မရာဇာ

==== အလယ်နန်းမိဖုရားကြီး ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်းလက်ထက် လုံးပေါ မြင်းစာရေး ဦးစံထွန်း (ဗဒုံမင်းလက်ထက် ကျီဝန် ဖြစ်လာ) ၏ သမီး (မယ်လွန်းပု) သီရိမဟာနန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာနန္ဒာဘိရတနာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဟင်္သာတမင်းသမီး (မမင်းတုတ်) သီရိမဟာရတနာပဘာဒေဝီ
* 	သား ငယ်ကလွန်
* 	သမီး ငယ်ကလွန်
* 	ပုသိမ်မင်းသား သုဓမ္မရာဇာ

===ဆောင်ရမိဖုရားများ===

==== တောင်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	စလေ ဓနုဖြူစား (မယ်အောင်) မင်္ဂလာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် - 

* 	ပုဂံမင်းသား (မောင်ပေ) သတိုးမင်းဖျား 
* 	ယောမင်းသမီး သီရိဥပ္ပလဒေဝီ 
* 	သန်လျင်မင်းသား 
* 	ကနောင်မင်းသား (သာထွန်းအောင်) သီရိသုဓမ္မရာဇာ 

==== မြောက်ရွှေရေးဆောင်မိဖုရား ====
	လှိုင်းတက် အမြင့် ကာမမြို့စား (ရှင်ဝက်) ရတနာမဟေ၊ နောက် ရတနာဒေဝီ၊ နောက် သီရိမဟာသုဓမ္မာဒေဝီနှင့် ပေါင်းသင်းရာ အောက်ပါသားသမီများ ရသည် -

* 	ပခန်းမင်းသား (မောင်ဖဲကြီး) သတိုးမင်းရဲကျော်ခေါင်

===မြို့စားရွာစားမိဖုရားများ===

==== ယင်းတော်မိဖုရား ====
	အလောင်းမင်းတရားနှင့် ကိုယ်လုပ်တော် ရုဇာမဟေတို့မှ မွေးသော (မင်းရွှေမြ) သုစန္ဒာဒေဝီ၊ နောက် သီရိသုစန္ဒာဒေဝီနှင့် သား ၁၊ သမီး ၂ ရသည်။

==== ရေနံချောင်းမိဖုရား ====
	ယိုးဒယားဝန် ကျော်ခေါင်ကျော်သူ၏ သမီး သီရိစန္ဒာမဟေသီနှင့် အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ပတိမ်းမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာကျော် (မောင်ရွှေလွတ်)

==== ထရံကာမိဖုရား ====
	သိန္နီစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== မိုးမိတ်မိဖုရား ====
	မိုးမိတ်စော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိတိလောကဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။ ဟန်လင်း စကုမြို့တို့ စားရသည်။ သားသမီးများမှာ -

* 	ဓနုဖြူမင်းသမီး သီရိသုရတနာပဘာဒေဝီ
* 	မကွေးမင်းသမီး သီရိသီလဒေဝီ (မင်းရွှေမှုတ်)
* 	မိုးမိတ်မင်းသား မဟာဓမ္မရာဇာ (မောင်ခန့်ကျော်)
* 	မြတောင်မင်းသမီး သီရိသုရတနာစန္ဒာဒေဝီ (မင်းပတ္တမြား)
* 	ကွပ်ရွာမင်းသမီး သီရိရတနာမလ္လာဒေဝီ

==== မတ္တရာမိဖုရား ====
	တလုပ်မြို့ဇာတိ သီရိကျော်သူ၏ သမီး (ရှင်မင်းလှ) သီရိရတနာမဟေသီနှင့် ပေါင်းဖက်ရာ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ရွှေကူမင်းသား မင်းရဲကျော်စွာ (မောင်ခိုင်)
* 	လယ်ကိုင်းမင်းသား မင်းရဲမင်းလှငယ် (မောင်မှတ်)

==== မိတ္ထိလာမိဖုရား ====
	ဟံသာဝတီရောက်မင်း၏သား ရွှေတောင်မင်းသားနှင့် မင်းထိပ်ပန်တို့မှ မြင်သော သမီး မင်းစီစီနှင့် ရင်းနှီးရာမှ အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	မင်းခင်းမင်းသမီး သီရိမလ္လာနန္ဒာဒေဝီ (ရှင်မင်းနှစ်)
* 	မိတ္ထိလာမင်းသမီး သီရိသုရတနာနန္ဒာဒေဝီ (ရွှေအိမ်ရှင်)
* 	ရွှေကူမင်းသမီး သီရိရတနာဒေဝီ (ရှင်မင်းစစ်)

==== လှိုင်းတက်မိဖုရား ====

==== ကသာမိဖုရား ====
	ကသည်းဝန်ကြီး မင်းကြီးဇေယျသူ၏ သမီးဖြစ်ပြီး မြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== ဇရွံမိဖုရား ====
	မွေးရင်းစော်ဘွား၏ သမီးကို သီရိရုဇာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားမြှောက်သည်။

==== တလုပ်မြို့စား မိဖုရား ====
	တရုတ်မြော်မိဖုရား ဟုလည်း လူသိများသည်။ မိုးကောင်းစော်ဘွား၏ သမီးဖြစ်ပြီး သီရိမြတ်စွာမဟေ ဘွဲ့နှင့် မိဖုရားတင်သည်။ ရသော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သံတွဲမင်းသား မဟာသုဓမ္မရာဇာ

==== ဝေသာလီမိဖုရား ====
	ဝေသာလီမင်း၏ သမီး စွန်ပါဝတီကို သီရိမဟာဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ မအူ ၄ ရွာ စားရသည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	မိုးကောင်းမင်းသား သတိုးမင်းဖျား

==== သပြေ ၅ ရွာစား မိဖုရား ====
	သီပေါစော်ဘွား၏ သမီးကို ရာဇဒေဝီ ဘွဲ့နှင့် နန်းတင်သည်။ ရသော သားသမီးများ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	သီပေါမင်းသား သတိုးမင်းရဲစည်သူ (မောင်ဘဲကလေး)

===ကိုယ်လုပ်များ===

==== ရှင်ဖရုံ ====
	အောက်ပါသားသမီးများ ရသည် -

* 	ဝန်းသိုမင်းသား မင်းရဲမြတ်စွာ (မောင်ရွှေအပ်)

=== အခြား ===

==== ရှင်မင်းစီ ====
	ရွှေဘိုမြို့ ရွှံ့စက်ရွာမှ ဦးပု၏ သမီးဖြစ်ပြီး ဗဒုံမင်း ဘုရင်မဖြစ်မီ သေသည်။ မြင်သော သားသမီးများအား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် -

* 	တောင်ငူမင်းသား မင်းရဲကျော်ခေါင် (မောင်ရွှေပုံ)

== ကုသိုလ်တော်များ ==
စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာ၌ အောင်မြင်လောကစေတီ တည်သည်။
ရေတပ်သစ်တပ်တည်ရာဆင်ဖြူကျွန်းတွင်ရှင်ပင်ချမ်းသာကြီးဘုရားတည်သည်။
၁၁၆၂ ခုတွင် ပြည်သူပြည်သားတို့အား စပါး တင်းတသိန်း ဝေသည်။

မင်းကွန်း၌ ပုထိုးကြီးတည်ရန် ကြိုးပမ်းသော်လည်း လက်စမသတ်နိုင်ခဲ့။ သို့သော် သွန်းပြီးသည့် ခေါင်းလောင်းကြီးမှာ မြန်မာ့အကြီးဆုံးခေါင်းလောင်းအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

== ဘဝနိဂုံး ==
၁၈၁၉ ခု၊ ဇွန်လ ၅ ရက်တွင် နတ်ရွာစံသည်။
&lt;br /&gt;[[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်|alt=]]
[[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|အမရပူရနန်းတော် ရာဇပလ္လင်]]
အောက်ပြည်အရပ်မှ [[မွန်]]တို့ ပုန်ကန်သည်ကိုလည်း နှိမ်နှင်းရသည်။ သာဿနာရေးဆိုင်တွင် အငြင်းပွားဖွယ်ကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းစေပြီး [[မဟာယန]] ဆန်သည့် [[ပွဲကျောင်းဝါဒ]]ကို နှိမ်နှင်းရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သော်လည်း ထိရောက်သောအောင်မြင်မှုတို့ ရရှိသည်မတွေ့ရပေ။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယသို့ သံတမန်များ စေလွတ်ပြီး [[ဗေဒင်]]နှင့် ဗြဟ္မဏဆိုင်ရာကျမ်းများကို ယူဆောင်လာစေကာ မြန်မာဘာသာသို့ပြန်ဆိုရန် အားပေးခဲ့သည်။ ရှေးအယူအဆများနှင့် ဆန့်ကျင်ပြီး တိုးတက်သည့် အတွေးအခေါ်အယူအဆများကို သွပ်သွင်းလိုသော်လည်း အယူအစွဲကြီးသည့် ပြည်သူနှင့် လက်အောက်ခံများကြောင့် အရာမထင်ပေ။ ထင်ရှားသည့် ပျော်တော်ဆက် သက်တော်ရှည်အမတ်ကြီးမှာ [[ဦးပေါ်ဦး]] ဖြစ်သည်။ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဦးပေါ်မှာ ဘိုးတော်ဘုရား အသက်ရှိစဉ်ပင် နာမကျန်းဖြစ်ကာ ကွယ်လွန်သည့်အတွက် မြေးတော်နှစ်ပါးဖြစ်သည့် [[ဘကြီးတော်|စစ်ကိုင်းမင်းသား]]နှင့် [[သရက်မင်းသား]]တို့ အပြိုင်နန်းလျာဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် စစ်ကိုင်းမင်းသားအိမ်ရှေ့အရာရကာ ဘိုးတော်ဘုရားလွန်လျှင် နန်းစံသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် [[ဘကြီးတော်]] မင်းအဖြစ်လည်း လူသိများသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ၁၁၄၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ၁၁၄၆-ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ် ရာဇာဘိသေက မုဒ္ဓါဘိသေခံပြီးလျှင် ထီးဆောင်းမင်္ဂလာ မဟာဥကင်သဖွင့်တော်မူ၍ သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ တံဆိပ် နာမံများကို ခံတော်မူသည်။ ၁၁၆၆-ခုနှစ်တွင် သီရိမဟာသုဘတ္တာဟူသော ဆင်ဖြူမ တစ်စီးနှင့် ၁၁၆၈-ခုနှစ်တွင် [[နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ ဆင်ဖြူတော်|နိဗ္ဗာန ပစ္စယနာဂရာဇာ]] ဆင်ဖြူတစ်စီးကို ရတော်မူ၍ ရွှေစက်တင်တော်မူပြီးလျှင် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသခင်ဘွဲ့ ခံတော်မူသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားသည် ခမည်းတော်၏ ဆန္ဒအရ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တွင် စတုတ္ထမင်းဖြစ်ရန် ရှိသော်လည်း နောင်တော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းက သားတော် စဉ့်ကူးမင်းအား အရိုက်အရာ လွှဲအပ်ခဲ့သဖြင့် တူတော်များဖြစ်သော စဉ့်ကူးမင်းနှင့် ဖောင်းကားစားမင်းတို့အား ဖယ်ရှင်းပစ်ပြီးနောက်မှထီးနန်းကို ဆက်ခံရသဖြင့် ကုန်းဘောင် မင်းဆက်တွင် ဆဋ္ဌမမင်းဖြစ်ခဲ့ရသည်။ နန်းတက်စတွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် ထီးနန်းအန္တရာယ်ကြောင့် မင်းဆွေစိုးမျိုး မှူးမတ်မှုထမ်းကောင်းအမြောက်အမြားတို့ကို ကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့ရသည်။ တရုတ်မြန်မာ စစ်ပွဲတွင် ထင်ရှားသော [[မဟာသီဟသူရ|ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရ]] ကို မရှုတ်မချ ဝန်ကြီးအရာနှင့် သူကောင်းပြုသော်လည်း မကြာမြင့်မီ ညီတော် [[စည်သာမင်းသား]]နှင့် ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်တော်မူခဲ့သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် [[ဘိုးဘိုးအောင်|ပထမံဘိုးဘိုးအောင်]] ကိုလည်း ထီးနန်းကြံစည်ကြောင်းသံသယရှိသဖြင့် ကွပ်မျက်သုတ်သင်ခဲ့သည်။ ပထမံ ဘိုးဘိုးအောင်သည် ဝ တလုံးက နှစ်လုံးဖြစ်အောင် တတ်နိုင်ရုံမက ဘယ်လိုမှ သတ်၍ မသေဟု ဖော်ပြကြသည်။  

၁၁၄၄-ခုနှစ်တွင် ငဖုန်းဆိုသူ ရှမ်းအမျိုးသား တစ်ယောက်က မိမိကိုယ်ကို ဟံသာဝတီ ရောက်မင်းတရားကြီး၏ သားတော် မင်းရဲမြတ်ဖုန်းဟုဆိုကာ ဖောင်းကားစား မောင်မောင်၏ ကြွင်းကျန်ပုန်းလျှိုး နေသေးသော ကျေးကျွန်တို့နှင့် ပေါင်း၍ နန်းမြို့တွင်းသို့ အတင်းဝင်ရောက် ပုန်ကန်ရာ နှိမ်နင်းတော်မူပြီးနောက် ငဖုန်းနှင့် အပေါင်းပါတို့ကို ကွပ်မျက်တော်မူရသည်။ ပုသိမ်နယ်မှ မွန် (၃ဝဝ)ကျော်တို့သည် ရန်ကုန်သို့ ချီတက် တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြသည်ကိုလည်း နှိမ်နင်းရသည်။ ၁၁၄၅-ခုနှစ်တွင် ဘိုးတော်ဘုရားသည် သားတော်ကြီး သတိုး ဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ ရတနာရွှေတောင်မင်းကို အိမ်ရှေ့အရာ နှင်းတော်မူရာ ညီတော် ပင်းတလဲမြို့စား စိတ်ထောင့်၍ ထီးနန်းကို ကြံစည်သဖြင့် ထုံးစံနှင့်အညီ စီရင်ရသည်။ ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် သားတော် မဟာဥပရာဇာ နတ်ပြည် စံသောအခါ မြေးတော် စစ်ကိုင်းမင်းသားအား အိမ်ရှေ့နှင်းတော်မူသည်။

သက္ကရာဇ် ၁၁၄၆ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ရခိုင်ဓညဝတီပြည်ကြီးကို သိမ်းယူတော်မူမည်ဟု သားတော် မဟာဥပရာဇာကို အချုပ်ခန့်၍ အလုံးအရင်းနှင့် ချီစေသည်။ မဟာဥပရာဇာသည် စစ် ၄ ကြောင်းဖြန့်၍ ချီတက်ရာ ရခိုင်တို့ အပြင်းအထန် ခုခံတိုက်ခိုက်ကြသော်လည်း ရခိုင်တို့ရှုံးကာ သံတွဲမြို့နှင့်တကွ တောင်စဉ် ခုနစ်ခရိုင်သာမက ရခိုင်တပြည်လုံးကို မင်းနှင့်တကွ ရရှိသည်။ ရခိုင်ဘုရင်နှင့်တကွ မင်းဆွေမင်းမျိုး မှူးမတ် ပညာသည်များ၊ အလျားအတောင် ၂ဝ လုံးပတ် ၆ တောင်ရှိ အမြောက်ကြီးနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက် အမြောက်သေ နတ်များ၊ ဆင်မြင်းလူသူ ၃ သောင်းကျော်နှင့်တကွ ယိုးဒယားလုပ် ကြေးရုပ် ၃ဝ ကျော်တို့ကို ဆောင်ယူ၍ တပို့တွဲလပြည့်ကျော် ၇ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်မှ ပြန်လာသည်။ ထို့ပြင်ရခိုင်မင်းများ အစဉ်အဆက် ကိုးကွယ်သော မဟာမုနိ ရုပ်ပွားတော်ကြီးကိုလည်း တောင်ကုပ်လမ်းဖြင့် ပင့်ဆောင်ကာ ပန်းတောင်းမြို့ဆိပ်ကမ်းမှ ရွှေဖောင်တော်နှင့် တင်ဆောင်၍ အမရပူရမြို့သို့ရောက်လျှင် မြို့မြောက်ဘက်၌ ရွှေပြဿာဒ်နှင့် တည်ထားကိုးကွယ်သည်။ ရှေးက ရခိုင်ပြည်ကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက် အောင်မြင်ခဲ့ဖူးသော်လည်း ခရီးအထောက်
အလှမ်း မသင့်ခြင်းကြောင့် ကြာရှည်သိမ်းပိုက်မထားနိုင်ခဲ့ချေ။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်တော်တွင်မှ ရခိုင်မင်းဆက် ပြတ်လေတော့သည်။

ရခိုင်ကို ဘိုးတော်ဘုရား သိမ်းပိုက်လိုက်သဖြင့် မြန်မာနယ်စပ်သည် ဗြိတိသျှတို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဘင်္ဂလားနယ်နှင့် တစ်စပ်တည်းဖြစ်ခဲ့ရာ နယ်စပ်အရှုပ်အထွေးများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မြန်မာတို့အိန္ဒိယသို့စေလွှတ်သော သာသနာရေးအဖွဲ့အား ဗြိတိသျှတို့က နိုင်ငံရေး မကင်းဟု ယူဆကာ တားမြစ်သည်။ ဤအချက်များကြောင့် ဘိုးတော်ဘုရားနှင့် ဗြိတိသျှတို့အဆက်အသွယ် ပြုလာရသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ ( ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ) ခုနှစ်တွင် အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ကက်ပတိန် မိုက်ကယ်ဆိုင်းအား ဘိုးတော်ဘုရားထံသို့စေလွှတ်ကာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ကုမ္ပဏီတို့အကြား ဖြစ်ပေါ်နေသော အရှုပ်အထွေးများကို ဖြေရှင်းစေသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားက ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ဘင်္ဂလားအစိုးရက စေလွှတ်သော ကိုယ်စားလှယ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကာ အရေးမပေးနေသည်။ သို့ရာတွင် မြန်မာမှူးမတ်များနှင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းသည် ကုန်သွယ် ရေး ခွင့်ပြုချက်အချို့ကို သဘောတူညီမှု ရရှိအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။
[[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|ဘိုးတော်ဘုရား (ခေါ်) [[ဗဒုံမင်း]] (ခေါ်) ဘိုးတော်ဦးဝိုင်း ခရစ်နှစ် ၁၇၉၅ ခုနှစ်]]


ကက်ပတိန်ဆိုင်း၏ အစီရင်ခံချက်အရ အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာတို့နှင့် သံတမန်လဲလှယ်ရန်နှင့် ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရန် အလို့ငှါ သက္ကရာဇ် ၁၁၅၆ (ခရစ် ၁၇၉၆) ခုနှစ်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စအား ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ရန်ကုန်သို့စေလွှတ်ပြန်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် အမရပူရ နေပြည်တော်သို့ ဆန်တက်၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့်တကွ အဖူးအမြော်ဝင်သည်။ ကက်ပတိန်ကောက်စက မိမိအားဗြိတိသျှတို့၏ တရားဝင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းဆို သည်ကို မြန်မာတို့က ငြင်းပယ်သည်။ မြန်မာတို့အမြင်တွင် ကက်ပတိန် ကောက်စသည် မြန်မာပြည်ရှိ ဗြိတိသျှကုန်သည်များအား ကြီးကြပ်ရန်လာသော ကုန်သည်တစ်ဦးဟုသာ မြင်သည်။ သို့ဖြင့် ကက်ပတိန်ကောက်စသည် ရန်ကုန်မှ ပြန်လာခဲ့ရသည်။
[[File:An account of an embassy to the kingdom of Ava 00493-s.gif|thumb|၁၇၉၅ ခုနှစ် မြန်မာဘုရင့်စစ်လှေ တစ်စင်း]]


၁၁၅၉ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်တွင် မြို့သူကြီးငသန်တဲ ဆိုသူ ခေါင်းဆောင်သော ပုန်ကန်မှုတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက် လာခဲ့သည်။ မြန်မာတို့သည် ငသန်တဲအား လိုက်လံတိုက်ခိုက်သောအခါ ဗြိတိသျှပိုင်နက်ဖြစ်သော ဘင်္ဂလားနယ်ထဲ သို့အလုံးအရင်းဖြင့် ခိုဝင်သည်။ မြန်မာတို့ကလည်း ဗြိတိသျှ ပိုင်နက်တွင်းသို့ပင် လိုက်လံဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဗြိတိသျှနှင့် မြန်မာဆက်ဆံရေးမှာ တင်းမာသည်ထက် တင်းမာလာလေသည်။ ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှဘုရင်ခံ ဝယ်လက်စလေသည် ဘိုးတော်ဘုရားအား သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းတို့က နန်းချ မည်ဆိုက နန်းချနိုင်လောက်အောင် အားနည်းသည်ဟု အယူရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် တောင်ငူမင်းထံ ချဉ်းကပ်ရန် ဒုတိယအကြိမ် စေလွှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ဝယ်လက်စလေ ထင်မြင်သကဲ့သို့ ဘိုးတော်ဘုရားသည် အားနည်းသော ဘုရင်မဟုတ်ကြောင်းကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိရှိရသည်။ ဘိုးတော်ဘုရားသည် ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံရောက်လာသော ကက်ပတိန်ဆိုင်းအား ပထမ အခေါက်ထက်ပင် အရေးမပေးရှိသည်။ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ထက် ပြင်သစ် ကိုယ်စားလှယ်မှာ ပိုမို၍ အရေးပေးခံရသည်ကို ကက်ပတိန်ဆိုင်း သိမြင်ခံ စားခဲ့ရသည်။ သို့ဖြစ်၍ မြန်မာတို့ထံပါး ပြင်သစ်တို့အရေးသာနေမှုကို ဖြိုဖျက်ရန် ကလကတ္တားရှိ ဗြိတိသျှတို့အဖို့လိုအပ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် ကက်ပတိန်ဆိုင်း ပြန်လာသောအခါ ကက်ပတိန်ကန်းနင်းကို ထပ်မံ၍ စေလွှတ်ပြန်သည်။


ကက်ပတိန်ကန်းနင်း အဖွဲ့သားများသည် အင်းဝသို့ သက္ကရာဇ် ၁၁၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ရောက်လာကြသည်။ ကက်ပတိန်ကင်းနင်း၏ အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေသည် အင်အားနည်းပါးနေကြောင်း၊ ဗြိတိသျှတို့၏ အင်အားကို မြန်မာတို့အထင်မကြီးကြောင်းနှင့် စစ်တကောင်းနှင့် ဒက္ကားကို မြန်မာတို့တိုက်ခိုက်ရန် ကြံရွယ်နေကြောင်းပါရှိသည်။


သက္ကရာဇ် ၁၁၇၃ ခုနှစ်တွင် သူပုန်ငသန်တဲ၏ သားငချင်းပျံသည် ဘင်္ဂလားနယ်မှ ရခိုင်သို့ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်သည်။ မြန်မာတို့က ငချင်းပျံကို ဗြိတိသျှတို့ အားပေးသည်ဟု ယူဆသဖြင့် ဗြိတိသျှ မြန်မာ ဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာလေသည်။

ဝဇ္ဇီတိုင်း ဝေသာလီပြည်ကြီးကို အစိုးရသော မင်းကလည်း ၁၁၅၈ ခုနှစ်တွင် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများနှင့် တကွ သမီးတော် စွံပါဝတီကို ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်အဖြစ်ခံရာ ဝေသာလီမင်းသမီးအား သီရမဟာ ဝိမလာဒေဝီ ဘွဲ့ဖြင့် မြှောက်စားလေသည်။ ထို့နောက် စွံပါဝတီ၏ ညီမတော် ရွတ်ပုရိ၊ ပဒုမ္ပနီ ဥပေါထရာ သမီးကညာ ၃ ပါးကို ဝေသာလီမင်းက ဆက်သ၍ ဘဝါးကျွန်းအဖြစ် ခံတော်မူသည်။

မဇ္ဈိမတိုက် ၁၆ တိုင်းကလည်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတို့ဖြင့် နှစ်စဉ်မပြတ် ဆက်သပို့ရောက်သည်။ သီဟိုဠ်မင်းကလည်း သာသနာတော် တည်ထွန်းပွင့်လင်းအောင် မစပြုစုတော်မူပါမည့် အကြောင်း အထူးထူးသော လက်ဆောင်များဖြင့် ခြေတော်ဦးခိုက်၍ သီဟိုဠ်တစ်ကျွန်းလုံး နှင်းအပ်ဆက်သသည်။

၁၁၇၄ ခုနှစ်တွင် မဏိပူရ ကသည်းစော်ဘွား မဟာရာဇာနှင့် ဇူပရာဇာတို့မသင့်မတင့် ရှိသောကြောင့် ဇူပရာဇာထွက်ပြေးလာ၍ ဘိုးတော်ဘုရားထံ ခြေတော်ဦးခိုက် ခိုဝင်လာသည်။ မဟာရာဇာဇူပရာဇာ ညီနောင် ၂ ဦး သင့်တင့်ရန် ဖြန်ဖြေဖို့မဟာရာဇာအား အခေါ်လွှတ်ရာ မလာမရောက် နေသဖြင့် ချီတက်တိုက်ခိုက်စေရာ မဏိပူရမြို့ကို သိမ်းယူရရှိလေသည်။
[[File:Mingun Bell 1873.jpg|thumb|မင်းကွန်းခေါင်းလောင်းတော်ကြီး]]
သာသနာရေးဘက်၌လည်း ဘိုးတော်ဘုရားသည် အထူးဂရုပြုကာ ဆောင်ရွက်တော်မူ၏။ စစ်ကိုင်း အိမ်တော်ရာရှိ အောင်မြင်လောက စေတီတော်၊ ဧရာဝတီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ရှိ မင်းကွန်းစေတီတော်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား၏ ကောင်းမှုတော်များ ဖြစ်သည်။ မင်းကွန်းစေတီတော်ကြီးမှာ အထုထည် ကြီးမားလွန်းရကား ပြီးဆုံးသည့်တိုင်အောင် မတည်ဆောက်နိုင် ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မင်းကွန်းစေတီ အနီး၌ပင် ပိဿာ ၅၅၅၅၅ ခန့်အချိန်ရှိသော ကြေးခေါင်းလောင်းကြီးကိုလည်း ဘိုးတော်ဘုရားက သွန်းလုပ် လှူဒါန်းတော်မူသည်။ 

နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ မြို့ပေါင်း ၅၆ မြို့သို့တစ်မြို့လျှင် ပိဋကတ်တော် တစ်စုံနှင့်သံဃာတော် ၅ ပါးကို သာသနာပြု စေလွှတ်တော်မူသည်။ သီဟိုဠ်မှလည်း သာသနာပြုစုပါမည့်အကြောင်း လျှောက်ထားသဖြင့် ပိဋကတ် 
စာပေနှင့် ရဟန်းတော်များပို့၍ သာသနာပြုသည်။ သီရိဓမ္မာသောက မင်းကြီးသည် မုဋ္ဌောဘုရားများကို တစ်ချိန် တစ်ခါတည်း တည်လုပ်သကဲ့သို့ဘိုးတော်ဘုရားသည် မြန်မာနိုင်ငံ အရပ်ရပ်ရှိဌာန ၂၃ဝ ၌ ရွှေဂူ ၂၃ဝ ကို တစ်ချိန်တည်း တည်တော်မူသည်။ ထို့ပြင် သပိတ်မှောက်အောက်တိုင် ပြိုပျက်နေသော ဟံသာဝတီ-မော်ဓောရှင် စေတီတော်ကို ပြန်လည်တည်လုပ်ရန် ဝန်ကြီးမဟာသီဟသူရအား ကံကျွေးလက်ခ ငွေတော်ပေးအပ်၍ စေလွှတ်ပြင် ဆင်တော်မူစေသည်။


ပြိုကျပျက်စီးသော အခြားထင်ရှားသည့် ဘုရားစေတီတော်များကိုလည်း အသစ်တည်၍ ရွှေထီးထွတ်တင် လှူတော်မူသည်။ ရဟန်းသံဃာတော်များ အတင်ဂိုဏ်း အရုံဂိုဏ်းဟူ၍ ဂိုဏ်းကွဲကြရာ ဘိုးတော်ဘုရားက ကျောင်းတိုက် အပြင်အပသို့ထွက်ကြွတော်မူသည့်အခါ သင်္ကန်းကို ရုံသင့်သည်ဟု အရုံဂိုဏ်းကို အနိုင်ပေး၍ ဆုံးဖြတ်ကာ သာသနာတော်အား တညီတစ်ညွတ်တည်း ဖြစ်စေခဲ့သည်။


ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ အနောက်အိန္ဒိယ မဇ္ဈိမဒေသ တိုင်းကြီးရပ်ရပ်သို့လည်း မှူးမတ်အရာရှိတို့ကို ပညာတော်သင်အဖြစ် အကြိမ်ကြိမ် စေလွှတ်၍ လောကီလောကုတ္တရာကျမ်းများ၊ ဆေးကျမ်း၊ ဓာတ်ကျမ်း၊ ဗေဒင်ကျမ်း၊ အကျင့်သိက္ခာနှင့် စပ်သောကျမ်းစသည်ဖြင့် ဘင်္ဂလီ၊ နာဂရီ၊ သက္ကတဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော ကျမ်းပေါင်း ၁ဝဝ ကျော်ကို ရှာဖွေ စုဆောင်းပြီးလျှင် ပါဠိဘာသာ၊ မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုစေသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတစ်ဝန်းကို လှည့်လည်ခဲ့သော မြန်မာမှူးမတ်တို့သည် မဟာဗောဓိပင်ကို ဝင်ရောက်ဖူးမြော်၍ ဗောဓိပင်ပွား နှစ်ပင်ကို ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။


ဘိုးတော်ဘုရား၏ မိဖုရားခေါင်ကြီးကား မင်းသီရိရန္တဇ သမီးတော် မဟာအတုလ ဒေဝီနှင့် အင်းဝ ဗိုလ်မှူးတို့၌ ၁၁ဝ၅-ခုနှစ်တွင် မြင်သည့် သမီးတော် အောင်မြေဘုံကျော် ကျောင်းဒါယိကာမ သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာ မင်္ဂလာရတနာဒေဝီ ဖြစ်သည်။ ၁၁၂၂ ခုနှစ်တွင် မင်းတရားကြီးနှင့် စုလျားရစ်ပတ်၍ ၁၁၆၈ ခုနှစ် တပေါင်းလတွင် နတ်ပြည်စံသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားတွင် သားတော်၊ သမီးတော်ပေါင်း (၁၂၂)ယောက်ရှိသည်တွင် သမီးတော် (၆၁)ပါး၊ သားတော် (၆၁)ပါးဖြစ်သည်။ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်၌ မှူးကောင်းမတ်ကောင်း သူရဲကောင်းတို့သာ ပေါသည်မဟုတ်၊ စာဆိုပညာရှိကြီးများစွာ ထွန်းကားခဲ့သည်။ မင်းလက်ဝဲသုန္ဒရ၊ တွင်းသင်းမင်းကြီး မဟာစည်သူ၊ ဝက်မစွတ်မြို့စား [[ဒုတိယ နဝဒေး|နဝဒေး]]၊ အမတ်ကြီး [[ဦးပေါ်ဦး]]၊ သာချင်းဆရာကြီး ဦးအောင်ဖြိုး၊ ဝန်ကတော် [[မယ်ခွေ]]၊ [[ဩဘာသ၊ ဦး (မင်းဘူး)|မင်းဘူးဆရာတော် ဦးဩဘာသ]] စသည်တို့သည် ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက် ကျော်ကြားသော စာပြုစာဆို ပညာရှိကြီးများ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)&lt;/ref&gt;

== ထင်ရှားသူများ ==
* အိမ်ရှေ့မင်းသားဦးပေါ်
* [[ဦးပေါ်ဦး]]
* [[အယူတော်မင်္ဂလာဦးနိုး]]
* [[ခွေ၊ မယ်|မယ်ခွေ]]

==ကိုးကား==
{{Reflist}}
{{ကုန်းဘောင်ခေတ်}}

{{Lifetime|၁၇၄၅|၁၈၁၉}}
[[Category:ကုန်းဘောင်ခေတ်]]
[[Category:ကုန်းဘောင် မင်းဆက်]]</text>
      <sha1>tol2flb5q6a79m6top52lrn3tvcfp96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တောင်ငူမြို့</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4524</id>
    <revision>
      <id>752715</id>
      <parentid>706487</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:43:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.83.188.76</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကေတုမတီ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30931" xml:space="preserve">{{redirect|တောင်ငူ}}
{{Infobox settlement
|name = တောင်ငူမြို့
|official_name = 
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ
|pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|image_skyline =Taungoo, Myanmar (Burma) - panoramio (105).jpg
|image_map = 
|map_caption = 
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1  =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ငူခရိုင်]]
|subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|subdivision_name3 = [[တောင်ငူမြို့နယ်]]
|established_date = ၁၇ ဧပြီ ၁၂၇၉ 
|established_title = တည်ထောင်
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 121000
|population_as_of = ၂၀၁၀
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 18
|latm = 56
|lats = 
|longEW = E
|longd = 96
|longm = 26
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6.30
|website =
}}
'''တောင်ငူမြို့''' သည် [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၏ အရှေ့မြောက်ဘက်အစွန်း [[စစ်တောင်းမြစ်]]နံဘေးတွင် တည်ရှိသော မြို့ဖြစ်သည်။ [[တောင်ငူခရိုင်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[အမှတ် (၁) ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းမကြီး|အမှတ်(၁) ရန်ကုန်-မန္တလေး]] ကားလမ်းဘေးတွင်တည်ရှိ၍ [[ကရင်ပြည်နယ်]] [[သံတောင်မြို့]]နှင့် [[ကယားပြည်နယ်]] [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ကားလမ်းဆက်သွယ်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[ပဲခူးရိုးမ]]ကို ဖြတ်၍ [[ပြည်မြို့]]သို့လည်း ကားလမ်းဆက်သွယ်ထားသည်။ ယခုအခါ [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း]]သည် မြို့၏ အနောက်ဘက် ခုနစ်မိုင်အကွာတွင် ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ရန်ကုန်မြို့မှနေ၍ ကားလမ်းအားဖြင့် ၁၇၅ မိုင်ကွာဝေးပြီး၊ မီးရထားလမ်းမိုင် ၁၅၀ ကွာဝေးသည်။

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၏ ခရိုင်မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပါဝင်သော မြို့များမှာ
# တောင်ငူမြို့
# [[ထန်းတပင်မြို့(တောင်ငူခရိုင်)|ထန်းတပင်မြို့]]
# [[အုတ်တွင်းမြို့]]
# [[ကျောက်ကြီးမြို့]]
# [[ဖြူးမြို့]]
# [[ရေတာရှည်မြို့]]
# [[ကေတုမတီမြို့]]
တို့ဖြစ်ကြသည်။

တောင်ငူသည် ရှေးမင်းအဆက်ဆက်တို့ စိုးစံခဲ့သော ရှေးဟောင်းမင်းနေပြည်တော်မြို့အဖြစ် မြန်မာ့ရာဇဝင်တွင်ထင်ရှားခဲ့သည်။ ရှေးနာမည်အရ [[ကေတုမတီ]]ဟု နာမည်တွင်ပြီး မြန်မာရာဇဝင်တွင် ခေတ်တစ်ခေတ်အဖြစ်အထင်အရှား ရှိခဲ့သည်။ ကေတုမတီ ခေါ် တောင်ငူမြို့ဟောင်းမှ အုတ်မြို့ရိုး၊ ကျုံးနှင့် ရှေးဟောင်းစေတီ များအား ယခုထက်တိုင်တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။

== သမိုင်းအကျဉ်း ==
ရာဇဝင်များ၏ အဆိုအရ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှိစဉ်ကပင် တောင်ငူမြို့တည်ရှိရာအရပ်ကို ဇေယျာဝဃုနတိုင်း ဟုခေါ်ကြောင်းဖော်ပြကြသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် [[နရပတိစည်သူ]]မင်းသည် ဇေယျာဝဃုနတိုင်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီး မြတ်စောညီနောင်ဘုရားနှင့် ကျောက်ဆောက်ညီနောင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြော်ရစဉ်၊ အခြားပြိုပျက်နေသော ရှေးဟောင်းစေတီများကိုလည်း ဖူးမြော်ခဲ့ရသည်ဟုဆိုသည်။ ထိုရှေးဟောင်းစေတီများကို ပြုပြင်ရန်အတွက် သူရဲကောင်း ရမာန်ငထွေးဟု လူသိများသော အနန္တသူရအမတ်ကြီးအား တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဘုရားပြို၊ ဘုရားပျက်များ ပြင်ဆင်ရန် အနန္တသူရအမတ်ကြီး၏ သားတော် မင်းလှစောနှင့် မြေးတော် သဝန်လက်ျာတို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာကို တည်ထောင်ကာ လူသူစုရုံးပြီး နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ တစ်နေ့တစ်ခြား စည်ကားလာသောအခါ သဝန်လကျာ်သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာအား မြို့စားအဖြစ် အုပ်ချုပ်လေသည်။ ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိသောအရပ်မှာ ယခုတောင်ငူမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ ဆွာမြို့ တည်ရှိရာအရပ်ဟု ဆိုကြသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီးနောက် စည်ကားနေသော ကမ္ဘားမြင့်ရွာကြီးကို မုတ္တမမွန်ဘုရင်က တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးခဲ့လေသည်။ မြို့စားသဝန်လက်ျာနှင့် သားမယားများအား ဖမ်းဆီးကာ ယခု ဖြူးမြို့ အရပ်တွင်ရှိသော ပျူရွာကြီးတွင် အကျယ်ချုပ် ဖမ်းထားလေသည်။
=== တောင်ငူငယ် (ပထမ တောင်ငူ) ===
အကျဉ်းချခံရသော မြို့စား သဝန်လက်ျာ ကွယ်လွန်သောအခါ သားများဖြစ်ကြသော သဝန်ကြီးနှင့် သဝန်ငယ်တို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိခဲ့မည် ထင်သောနေရာသို့ မှန်း၍ ပြန်လာခဲ့ကြလေသည်။ နေရာအမှတ်မှားသောကြောင့် ခပေါင်းချောင်းအနီးတွင် မြို့ရွာတည်၍ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ မြို့အမည်ကိုလည်း တောင်ပူစာငူအငယ်ကို အစွဲပြုကာ တောင်ငူဟု နာမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းအရပ်သည် ယခုတောင်ငူမြို့၏ အနောက်ဘက် ကြက်ရိုးပင်ခေါ်ရွာအနီးတွင် တည်ရှိပြီး၊ ဒေသခံများက တောင်ငူငယ်ဟု အခေါ်များကြသည်။
=== တောင်ငူကြီး (ဒုတိယ တောင်ငူ) ===
တောင်ငူငယ်သည် တဖြည်းဖြည်း စည်ပင်ဝပြောလာသောအခါ မြို့ကွင်းမြို့ကွက်များ ကျဉ်းမြောင်းလာသည်။ ထိုအခါ ထောင်မှူးကရင်ဘ၏ အကူအညီဖြင့် ခပေါင်းချောင်းဖျား မြောက်ဘက်အရပ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းကာ မြို့ရွာ တည်ထောင် ကြပြန်သည်။ မြို့အမည်ကို တောင်ငူကြီးဟု ခေါ်တွင်ကြသည်။ ထောင်မှူးကရင်ဘသည် နောင်အခါတွင် တောင်ငူမင်းဆက်၏ စတုတ္တမြောက်ဘုရင် ဖြစ်လာသည်။ အေဒီ ၁၂၈၂ မှစ၍ တောင်ငူကြီးမြို့တွင် မင်းဆက်ပေါင်း ၂၉ ဆက်စိုးစံခဲ့သည်။ ပထမဆုံးသောမင်းမှာ သဝန်ကြီးဖြစ်သည်ဟု ရှေးရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြကြသည်။
=== ဒွါရာဝတီ ===
အေဒီ ၁၄၈၅ တွင် နန်းတက်ခဲ့သော တောင်ငူကြီးမင်းဆက်မှ ၂၉ ဆက်မြောက် မင်းကြီးညို လက်ထက်တွင် တောင်ငူကြီးမှ ပဲပုတ်ချောင်းအနီးသို့ ပြောင်းကာ မြဝတီမြို့ဟု အမည်သမုတ်ခဲ့ပြန်သည်။ မြဝတီမှ ပေါင်းလောင်းမြစ်နှင့် ခပေါင်းချောင်း ဆုံရာအရပ်သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ကာ မြို့အမည်အား ဒွါရာဝတီမြို့ဟု နာမည်ပေးခဲ့သည်။ ဒွါရာဝတီမြို့နေရာသည် ယခုအခါ လောကုတ္တရာဟုခေါ်သော အရပ်တွင် တည်ရှိသည်။ ဒွါရဝတီမြို့ကို အေဒီ ၁၄၉၁ တွင်တည်ထောင်၍ နှစ်ပေါင်း ၂၀ စိုးစံခဲ့သည်။
=== ကေတုမတီ ===
အေဒီ ၁၄၉၁ တွင် [[မင်းကြီးညို]]သည် ပေါင်းလောင်းမြစ်(ယခု စစ်တောင်းမြစ်) အနောက်ဘက်တွင် ကေတုမတီဟူသော မြို့အမည်ဖြင့် မြို့သစ်၊ နန်းသစ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကေတုမတီမြို့ကို တည်ထောင်သောအခါမှ ယခု တောင်ငူမြို့အတွင်းရှိ ကန်တော်ကြီးသည် မြို့တွင်းသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့တစ်မျက်နှာတွင် တံခါး ငါးခုစီနှင့် လေးမျက်နှာပတ်လည်တွင် စုစုပေါင်း တံခါး ၂၀ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တံခါးမုခ်ပေါက် တခုစီမှ ထွက်ရာ အဝတိုင်းတွင်လည်း သိမ်တဆောင်ကျစီ ဆောက်လုပ်ထားသည်။ မြို့ပတ်ဝန်းကျင် အရပ်တို့တွင်လည်း တီ အမည်ပါသော မြို့ငယ်ကိုးမြို့နှင့် ကုန်းအမည်ပါသော ကျေးရွာငယ် ကိုးရွာကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်ဟု အဆိုရှိကြသည်။ မြို့တော်ဝန်းကျင်အရပ်တို့တွင် ထန်းပင် အမြောက်အမြား စိုက်ပျိုးစေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယခုထက်တိုင် တောင်ငူမြို့တွင် တပင်ရွှေထီးထန်းတောဟူသော နာမည်ရ ထန်းတောများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မင်းကြီးညိုလက်ထက်တွင် တောင်ငူသည် တန်ခိုးအင်အား ကြီးမားလာသောကြောင့် သီးခြားလွတ်လပ်သော မင်းနေပြည်အဖြစ် ထင်ရှားလာပေသည်။ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော် တည်ထောင်ရန်အတွက် ထင်ရှားသော အုတ်မြစ်များကို စစ်တောင်းမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် ချနိုင်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

မင်းကြီးညို နတ်ရွာစံပြီးနောက် အေဒီ ၁၅၃၀ တွင် တောင်ငူခေတ်တွင် ထင်ရှားသော [[တပင်ရွှေထီး]] နန်းတက်သည်။ တပင်ရွှေထီး လက်ထက်တွင် [[ဟံသာဝတီ]] ([[ပဲခူး]]) အား တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းနေပြည်ကို ဟံသာဝတီသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ တပင်ရွှေထီး လွန်ပြီးနောက် [[ဘုရင့်နောင်]] လက်ထက်တွင် တောင်ငူခေတ်သည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော ကာလဖြစ်သည်။ ဘုရင့်နောင် နန်းသက်အတွင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာများတွင် ကြီးမားသော ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို စည်းလုံးသောကာလအဖြစ် သမိုင်းဆရာများက သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ တောင်ငူမှ အခြေချ၍ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သောကြောင့် တောင်ငူခေတ်၏ အမြင့်မားဆုံး ဂုဏ်သတင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကာလတွင် နှစ်ရှည်လများ အငြင်းပွားခဲ့သော မွန်-မြန်မာ ပဋိပက္ခများကိုလည်း ချုပ်ငြိမ်းစေကာ၊ ငြိမ်းချမ်းသောကာလ တခုကို တည်ဆောက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင် ဟံသာဝတီကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် မိမိ၏ မူလအရပ်ဖြစ်သည့် တောင်ငူတွင် ညီဖြစ်သူ မင်းခေါင်အား ဘုရင်ခံအဖြစ် နန်းတင်ပေးခဲ့သည်။

အေဒီ ၁၅၈၄ တွင် နန်းတက်သော [[မင်းရဲသီဟသူ]]သည် ကေတုမတီ တောင်ငူနန်းမြို့အား အသစ်တဖန် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မင်းရဲသီဟသူအား တောင်ငူရွှေနန်းတည်မင်းဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ [[ပေါင်းလောင်းမြစ်]] အနောက်ဘက်ရှိ ယခု ဆင်ဆိပ်ရွာတွင် ဆင်ကျုံးကို တည်ဆောက်စေပြီး ဆင်ရိုင်းများကို ဖမ်းယူစေခဲ့သည်။ နှစ်စဉ် ဆင်ခင်း၊ မြင်းခင်းသဘင်များကိုလည်း ကျင်းပစေခဲ့ကြောင်း ရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ကျင်းပသော ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် မင်းညီမင်းသားများ ကစားကြသော [[ဂူလီပွဲ]] မှာလည်း ထင်ရှားသည်။ အနောက်နိုင်ငံများတွင် ပိုလိုကစားပွဲဟု ခေါ်သော ကစားနည်းမျိုးပင်ဖြစ်သည်။ ထိုဂူလီကစားပွဲများအတွက် ယခုတောင်ငူမြို့ရှိ ကန်လမ်းနေရာတွင် ဂူလီရိုက်ကွင်းကို တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်။ မြို့ကိုလည်း ပိုမိုစနစ်ကျအောင် အကွက်ချ၍၊ နေရာချထားပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ယခု ယိုးဒယားတန်းဟု ခေါ်သောနေရာတွင် ခမည်းတော် တောင်ငူမင်းခေါင် လက်ထက်က ယိုးဒယားမှ ခေါ်ဆောင်လာသော အတတ်ပညာရှင်များနှင့် သုံ့ပန်းတို့အား အကွက်ရိုက်၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။ ပန်းပဲအတတ်ပညာရှင်များကိုလည်း တသီးတခြား ရပ်ကွက်ဖွဲ့၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။

မင်းရဲသီဟသူသည် အေဒီ ၁၆၀၉ တွင်နတ်ရွာစံသောအခါ သားတော်ကြီးဖြစ်သူ [[နတ်သျှင်နောင်]] တောင်ငူထီးနန်းကို စိုးစံခဲ့သည်။ နတ်သျှင်နောင်သည် တောင်ငူခေတ် စာပေလောကတွင် ထင်ရှားသော ရတုဘုရင်လည်း ဖြစ်ပေသည်။ ဘုရင့်နောင်မင်းကြီး၏ သမီးတော် [[ရာဇဓာတုကလျာ]] ကို အကြောင်းပြုကာ စပ်ဆိုခဲ့သော ကဗျာ၊ လင်္ကာများမှာ ထင်ရှားလှပေသည်။ နန်းတက်ပြီး တနှစ်အကြာတွင် အင်းဝဘုရင် မဟာဓမ္မရာဇာ ([[အနောက်ဘက်လွန်မင်း]]) ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ တောင်ငူနန်းကိုလည်း မှန်ကင်းချကာ၊ နတ်သျှင်နောင်ကို ပဒေသရာဇ် ဘုရင်ငယ်အဖြစ်သာ အသိအမှတ် ပြုတော့သည်။ ဤသို့သောအခြေအနေတွင် နတ်သျှင်နောင်သည် ပေါ်တူဂီလူမျိုး သန်လျင်စား ငစင်ကာ ([[ငဇင်ကာ]]) နှင့် ပူးပေါင်းမိရာမှ အေဒီ ၁၆၁၂ တွင် [[သန်လျင်မြို့]]တွင် အနောက်ဘက်လွန်မင်း၏ ကွပ်မျက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ နတ်သျှင်နောင်သည် မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ထင်ရှားသော စာဆိုပညာရှင်အဖြစ် နေရာယူထားနိုင်ခဲ့သည်။

နတ်သျှင်နောင် ကွယ်လွန်ပြီးသော အချိန်မှစ၍ တောင်ငူမြို့သည်လည်း မင်းနေပြည်တော်အဖြစ်မှ ကျဆင်းရပ်ဆဲသည်။ ပဒေသရာဇ် ခေတ်နှောင်းကာလ၊ [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]တွင် အလောင်းဘုရားက သူ၏ ညီအရင်းတော်စပ်သူ သတိုးသင်္ခသူ (ဦးရွှေကြူ)ကို ဘုရင်ခံ ထား၍ တောင်ငူဘရင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။

=== ကိုလိုနီခေတ် တောင်ငူ ===
အင်္ဂလိပ်တို့၏ [[ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်|ဒုတိယအကြိမ် ကျူးကျော်စစ်ပွဲ]]အပြီးတွင် တောင်ငူမြို့သည် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့သမားများ၏ လက်အောက်သို့ကျရောက်
ခဲ့ရသည်။ မုတ္တမ၊ သထုံ၊ ရွှေကျင်စစ်ကြောင်းမှ ၁၈၅၃ ခုနှစ်တွင် တောင်ငူမြို့ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့
သိမ်းပိုက်ကာစတွင် ပဲခူးတိုင်း၏ လက်အောက်ခံခရိုင်မြို့အဖြစ်တည်ရှိရာမှ ၁၈၇၀ တွင် တနင်္သာရီတိုင်း လက်အောက်သို့
ပြောင်းရွှေ့ပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တတိယကျူးကျော်စစ်အပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးသိမ်းပိုက်ပြီးသော အခါတွင် တောင်ငူသည် အင်္ဂလိပ်
စစ်တပ်များ ထူထပ်စွာစခန်းချထားသော မြို့အဖြစ် ၁၈၉၃ ခုနှစ်အထိတည်ရှိခဲ့သည်။
တောင်ငူမြို့၏ မြူနီစပါယ်အဖွဲ့အား ၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တောင်ငူခရိုင်တွင် လူဦးရေအလိုက် ပထမအများ
ဆုံးနေထိုင်သူများမှာ မြန်မာလူမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယအများဆုံးမှာ ကရင်လူမျိုးများဖြစ်ကြသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ် ရန်ကုန်-တောင်ငူ
မီးရထားလမ်းဖေါက်ပြီးသည့် နောက်တွင် တောင်ငူမြို့သည် သိသိသာသာ စည်ကားတိုးတက်လာသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်
ရေးကောင်းမွန်လာသောကြောင့် အရောင်းအဝယ်ကောင်းကာ စည်ကားလာခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများ ၏ အဓိကအချက်အချာဒေသလည်းဖြစ်လာသည်။ S.P.G သာသနာပြုအဖွဲ့သည် ၁၈၇၃ တွင်စတင်တည်
ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းပေါင်း ၈၉ ကျောင်း နှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း ၈၈ ကျောင်းကိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ရိုမန်ကတ်သလစ်
သာသနာပြုအဖွဲ့များသည် ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ၁၄၉ ကျောင်းတည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဘက်(ပ်)တစ်သာသနာပြုအဖွဲ့သည်
ဘုရားရှိခိုးကျောင်း(၁၅၈) ကျောင်းနှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း (၇၅) ကျောင်းတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်အထိ သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ
ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။

ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ဆန့်ကျင့်ရေးအနေဖြင့် ဦးစိုးသိန်း ဂျီ-စီ-ဘီ-အေ ၏ (၁၆) ကြိမ်မြောက်ကွန်ဖရင့်ကို ၁၉၂၉၊မတ်လ၂၄ မှ ၂၇
ရက်နေ့အထိ တောင်ငူမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့အား အပြီးအပိုင်မောင်းထုတ်လိုသောအဖွဲ့ နှင့် စေ့စပ်လိုသော
အဖွဲ့များအား ညှိနိုင်းနိုင်ရန်ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် နှစ်ဘက်အင်အားစုများကို စေ့စပ်၍ မရနိုင်ပဲ၊ အစဉ်အဆက်ဦးဆောင်
ခဲ့သော ခေါင်းဆောင်များသည်လည်း အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ဂိုဏ်းကွဲသွားကြလေသည်။
တို့ဗမာအစည်းအရုံး ခေါင်းဆောင်သော လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲကာလ တစ်လျှောက်တွင်၊ လူငယ်သခင်များသည် တောင်ငူမြို့လူထု
အားစည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်။ မျိုးချစ်လူငယ်များကို စည်းရုံးသိမ်းသွင်းကာ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်စေခဲ့ပေသည်။

== ထင်ရှားသော နေရာများ ==
[[File:Myanmar, aérea 7.jpg|thumb|၂၀၁၄ခုနှစ်က​တွေ့ရ​သော ​တောင်ငူမြို့]]
တောင်ငူမြို့ရှိထင်ရှားသော နေရာများမှာ-
# [[ရွှေဆံတော်ဘုရား (တောင်ငူ)|ရွှေဆံတော် စေတီ]]
# [[ရှင်ပင် ကျောက်ဆောက် ဘုရား]]
# [[မြတ်စောညီနောင် ဘုရား]]
# [[ကန်တော်ကြီး(တောင်ငူ)|ကန်တော်ကြီး]]
# [[ပသီချောင်း အပန်းဖြေစခန်း]]
# [[ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်]]
# [[နည်းပညာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ နည်းပညာ တက္ကသိုလ်]]
# [[တောင်ငူပညာရေးကောလိပ်]]
# [[တောင်ငူတက္ကသိုလ်]]

== အကိုးအကား ==
# မှတ်တမ်းသမိုင်း ပဲခူး-မကွေး၊ရေးသားသူ လွင်မောင်၊ ထုတ်ဝေသည့်နှစ် ၁၉၇၅

{{မြန်မာနိုင်ငံ မင်းဆက်များ}}

{{ပဲခူးတိုင်း}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]
[[Category:ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]]</text>
      <sha1>5i4gpi1bnvwa3cm0vafnqxuywlos6cc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752716</id>
      <parentid>752715</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:44:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.83.188.76</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကေတုမတီ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30934" xml:space="preserve">{{redirect|တောင်ငူ}}
{{Infobox settlement
|name = တောင်ငူမြို့
|official_name = 
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ
|pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|image_skyline =Taungoo, Myanmar (Burma) - panoramio (105).jpg
|image_map = 
|map_caption = 
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1  =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ငူခရိုင်]]
|subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|subdivision_name3 = [[တောင်ငူမြို့နယ်]]
|established_date = ၁၇ ဧပြီ ၁၂၇၉ 
|established_title = တည်ထောင်
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 121000
|population_as_of = ၂၀၁၀
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 18
|latm = 56
|lats = 
|longEW = E
|longd = 96
|longm = 26
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6.30
|website =
}}
'''တောင်ငူမြို့''' သည် [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၏ အရှေ့မြောက်ဘက်အစွန်း [[စစ်တောင်းမြစ်]]နံဘေးတွင် တည်ရှိသော မြို့ဖြစ်သည်။ [[တောင်ငူခရိုင်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[အမှတ် (၁) ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းမကြီး|အမှတ်(၁) ရန်ကုန်-မန္တလေး]] ကားလမ်းဘေးတွင်တည်ရှိ၍ [[ကရင်ပြည်နယ်]] [[သံတောင်မြို့]]နှင့် [[ကယားပြည်နယ်]] [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ကားလမ်းဆက်သွယ်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[ပဲခူးရိုးမ]]ကို ဖြတ်၍ [[ပြည်မြို့]]သို့လည်း ကားလမ်းဆက်သွယ်ထားသည်။ ယခုအခါ [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း]]သည် မြို့၏ အနောက်ဘက် ခုနစ်မိုင်အကွာတွင် ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ရန်ကုန်မြို့မှနေ၍ ကားလမ်းအားဖြင့် ၁၇၅ မိုင်ကွာဝေးပြီး၊ မီးရထားလမ်းမိုင် ၁၅၀ ကွာဝေးသည်။

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၏ ခရိုင်မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပါဝင်သော မြို့များမှာ
# တောင်ငူမြို့
# [[ထန်းတပင်မြို့(တောင်ငူခရိုင်)|ထန်းတပင်မြို့]]
# [[အုတ်တွင်းမြို့]]
# [[ကျောက်ကြီးမြို့]]
# [[ဖြူးမြို့]]
# [[ရေတာရှည်မြို့]]
# [[ကေတုမတီမြို့]]
တို့ဖြစ်ကြသည်။

တောင်ငူသည် ရှေးမင်းအဆက်ဆက်တို့ စိုးစံခဲ့သော ရှေးဟောင်းမင်းနေပြည်တော်မြို့အဖြစ် မြန်မာ့ရာဇဝင်တွင်ထင်ရှားခဲ့သည်။ ရှေးနာမည်အရ [[ကေတုမတီ]]ဟု နာမည်တွင်ပြီး မြန်မာရာဇဝင်တွင် ခေတ်တစ်ခေတ်အဖြစ်အထင်အရှား ရှိခဲ့သည်။ ကေတုမတီ ခေါ် တောင်ငူမြို့ဟောင်းမှ အုတ်မြို့ရိုး၊ ကျုံးနှင့် ရှေးဟောင်းစေတီ များအား ယခုထက်တိုင်တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။

== သမိုင်းအကျဉ်း ==
ရာဇဝင်များ၏ အဆိုအရ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှိစဉ်ကပင် တောင်ငူမြို့တည်ရှိရာအရပ်ကို ဇေယျာဝဃုနတိုင်း ဟုခေါ်ကြောင်းဖော်ပြကြသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် [[နရပတိစည်သူ]]မင်းသည် ဇေယျာဝဃုနတိုင်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီး မြတ်စောညီနောင်ဘုရားနှင့် ကျောက်ဆောက်ညီနောင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြော်ရစဉ်၊ အခြားပြိုပျက်နေသော ရှေးဟောင်းစေတီများကိုလည်း ဖူးမြော်ခဲ့ရသည်ဟုဆိုသည်။ ထိုရှေးဟောင်းစေတီများကို ပြုပြင်ရန်အတွက် သူရဲကောင်း ရမာန်ငထွေးဟု လူသိများသော အနန္တသူရအမတ်ကြီးအား တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဘုရားပြို၊ ဘုရားပျက်များ ပြင်ဆင်ရန် အနန္တသူရအမတ်ကြီး၏ သားတော် မင်းလှစောနှင့် မြေးတော် သဝန်လက်ျာတို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာကို တည်ထောင်ကာ လူသူစုရုံးပြီး နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ တစ်နေ့တစ်ခြား စည်ကားလာသောအခါ သဝန်လကျာ်သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာအား မြို့စားအဖြစ် အုပ်ချုပ်လေသည်။ ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိသောအရပ်မှာ ယခုတောင်ငူမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ ဆွာမြို့ တည်ရှိရာအရပ်ဟု ဆိုကြသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီးနောက် စည်ကားနေသော ကမ္ဘားမြင့်ရွာကြီးကို မုတ္တမမွန်ဘုရင်က တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးခဲ့လေသည်။ မြို့စားသဝန်လက်ျာနှင့် သားမယားများအား ဖမ်းဆီးကာ ယခု ဖြူးမြို့ အရပ်တွင်ရှိသော ပျူရွာကြီးတွင် အကျယ်ချုပ် ဖမ်းထားလေသည်။
=== တောင်ငူငယ် (ပထမ တောင်ငူ) ===
အကျဉ်းချခံရသော မြို့စား သဝန်လက်ျာ ကွယ်လွန်သောအခါ သားများဖြစ်ကြသော သဝန်ကြီးနှင့် သဝန်ငယ်တို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိခဲ့မည် ထင်သောနေရာသို့ မှန်း၍ ပြန်လာခဲ့ကြလေသည်။ နေရာအမှတ်မှားသောကြောင့် ခပေါင်းချောင်းအနီးတွင် မြို့ရွာတည်၍ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ မြို့အမည်ကိုလည်း တောင်ပူစာငူအငယ်ကို အစွဲပြုကာ တောင်ငူဟု နာမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းအရပ်သည် ယခုတောင်ငူမြို့၏ အနောက်ဘက် ကြက်ရိုးပင်ခေါ်ရွာအနီးတွင် တည်ရှိပြီး၊ ဒေသခံများက တောင်ငူငယ်ဟု အခေါ်များကြသည်။
=== တောင်ငူကြီး (ဒုတိယ တောင်ငူ) ===
တောင်ငူငယ်သည် တဖြည်းဖြည်း စည်ပင်ဝပြောလာသောအခါ မြို့ကွင်းမြို့ကွက်များ ကျဉ်းမြောင်းလာသည်။ ထိုအခါ ထောင်မှူးကရင်ဘ၏ အကူအညီဖြင့် ခပေါင်းချောင်းဖျား မြောက်ဘက်အရပ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းကာ မြို့ရွာ တည်ထောင် ကြပြန်သည်။ မြို့အမည်ကို တောင်ငူကြီးဟု ခေါ်တွင်ကြသည်။ ထောင်မှူးကရင်ဘသည် နောင်အခါတွင် တောင်ငူမင်းဆက်၏ စတုတ္တမြောက်ဘုရင် ဖြစ်လာသည်။ အေဒီ ၁၂၈၂ မှစ၍ တောင်ငူကြီးမြို့တွင် မင်းဆက်ပေါင်း ၂၉ ဆက်စိုးစံခဲ့သည်။ ပထမဆုံးသောမင်းမှာ သဝန်ကြီးဖြစ်သည်ဟု ရှေးရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြကြသည်။
=== ဒွါရာဝတီ ===
အေဒီ ၁၄၈၅ တွင် နန်းတက်ခဲ့သော တောင်ငူကြီးမင်းဆက်မှ ၂၉ ဆက်မြောက် မင်းကြီးညို လက်ထက်တွင် တောင်ငူကြီးမှ ပဲပုတ်ချောင်းအနီးသို့ ပြောင်းကာ မြဝတီမြို့ဟု အမည်သမုတ်ခဲ့ပြန်သည်။ မြဝတီမှ ပေါင်းလောင်းမြစ်နှင့် ခပေါင်းချောင်း ဆုံရာအရပ်သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ကာ မြို့အမည်အား ဒွါရာဝတီမြို့ဟု နာမည်ပေးခဲ့သည်။ ဒွါရာဝတီမြို့နေရာသည် ယခုအခါ လောကုတ္တရာဟုခေါ်သော အရပ်တွင် တည်ရှိသည်။ ဒွါရဝတီမြို့ကို အေဒီ ၁၄၉၁ တွင်တည်ထောင်၍ နှစ်ပေါင်း ၂၀ စိုးစံခဲ့သည်။
=== ကေတုမတီ ===
အေဒီ ၁၄၉၁ တွင် [[မင်းကြီးညို]]သည် ပေါင်းလောင်းမြစ်(ယခု စစ်တောင်းမြစ်) အနောက်ဘက်တွင် ကေတုမတီဟူသော မြို့အမည်ဖြင့် မြို့သစ်၊ နန်းသစ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကေတုမတီမြို့ကို တည်ထောင်သောအခါမှ ယခု တောင်ငူမြို့အတွင်းရှိ ကန်တော်ကြီးသည် မြို့တွင်းသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့တစ်မျက်နှာတွင် တံခါး ငါးခုစီနှင့် လေးမျက်နှာပတ်လည်တွင် စုစုပေါင်း တံခါး ၂၀ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တံခါးမုခ်ပေါက် တခုစီမှ ထွက်ရာ အဝတိုင်းတွင်လည်း သိမ်တဆောင်ကျစီ ဆောက်လုပ်ထားသည်။ မြို့ပတ်ဝန်းကျင် အရပ်တို့တွင်လည်း တီ အမည်ပါသော မြို့ငယ်ကိုးမြို့နှင့် ကုန်းအမည်ပါသော ကျေးရွာငယ် ကိုးရွာကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်ဟု အဆိုရှိကြသည်။ မြို့တော်ဝန်းကျင်အရပ်တို့တွင် ထန်းပင် အမြောက်အမြား စိုက်ပျိုးစေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယခုထက်တိုင် တောင်ငူမြို့တွင် တပင်ရွှေထီးထန်းတောဟူသော နာမည်ရ ထန်းတောများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မင်းကြီးညိုလက်ထက်တွင် တောင်ငူသည် တန်ခိုးအင်အား ကြီးမားလာသောကြောင့် သီးခြားလွတ်လပ်သော မင်းနေပြည်အဖြစ် ထင်ရှားလာပေသည်။ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော် တည်ထောင်ရန်အတွက် ထင်ရှားသော အုတ်မြစ်များကို စစ်တောင်းမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် ချနိုင်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

မင်းကြီးညို နတ်ရွာစံပြီးနောက် အေဒီ ၁၅၃၀ တွင် တောင်ငူခေတ်တွင် ထင်ရှားသော [[တပင်ရွှေထီး]] နန်းတက်သည်။ တပင်ရွှေထီး လက်ထက်တွင် [[ဟံသာဝတီ]] ([[ပဲခူး]]) အား တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းနေပြည်ကို ဟံသာဝတီသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ တပင်ရွှေထီး လွန်ပြီးနောက် [[ဘုရင့်နောင်]] လက်ထက်တွင် တောင်ငူခေတ်သည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော ကာလဖြစ်သည်။ ဘုရင့်နောင် နန်းသက်အတွင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာများတွင် ကြီးမားသော ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို စည်းလုံးသောကာလအဖြစ် သမိုင်းဆရာများက သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ တောင်ငူမှ အခြေချ၍ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သောကြောင့် တောင်ငူခေတ်၏ အမြင့်မားဆုံး ဂုဏ်သတင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကာလတွင် နှစ်ရှည်လများ အငြင်းပွားခဲ့သော မွန်-မြန်မာ ပဋိပက္ခများကိုလည်း ချုပ်ငြိမ်းစေကာ၊ ငြိမ်းချမ်းသောကာလ တခုကို တည်ဆောက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင် ဟံသာဝတီကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် မိမိ၏ မူလအရပ်ဖြစ်သည့် တောင်ငူတွင် ညီဖြစ်သူ မင်းခေါင်အား ဘုရင်ခံအဖြစ် နန်းတင်ပေးခဲ့သည်။

အေဒီ ၁၅၈၄ တွင် နန်းတက်သော [[မင်းရဲသီဟသူ]]သည် ကေတုမတီ တောင်ငူနန်းမြို့အား အသစ်တဖန် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မင်းရဲသီဟသူအား တောင်ငူရွှေနန်းတည်မင်းဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ [[ပေါင်းလောင်းမြစ်]] အနောက်ဘက်ရှိ ယခု ဆင်ဆိပ်ရွာတွင် ဆင်ကျုံးကို တည်ဆောက်စေပြီး ဆင်ရိုင်းများကို ဖမ်းယူစေခဲ့သည်။ နှစ်စဉ် ဆင်ခင်း၊ မြင်းခင်းသဘင်များကိုလည်း ကျင်းပစေခဲ့ကြောင်း ရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ကျင်းပသော ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် မင်းညီမင်းသားများ ကစားကြသော [[ဂူလီပွဲ]] မှာလည်း ထင်ရှားသည်။ အနောက်နိုင်ငံများတွင် ပိုလိုကစားပွဲဟု ခေါ်သော ကစားနည်းမျိုးပင်ဖြစ်သည်။ ထိုဂူလီကစားပွဲများအတွက် ယခုတောင်ငူမြို့ရှိ ကန်လမ်းနေရာတွင် ဂူလီရိုက်ကွင်းကို တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်။ မြို့ကိုလည်း ပိုမိုစနစ်ကျအောင် အကွက်ချ၍၊ နေရာချထားပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ယခု ယိုးဒယားတန်းဟု ခေါ်သောနေရာတွင် ခမည်းတော် တောင်ငူမင်းခေါင် လက်ထက်က ယိုးဒယားမှ ခေါ်ဆောင်လာသော အတတ်ပညာရှင်များနှင့် သုံ့ပန်းတို့အား အကွက်ရိုက်၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။ ပန်းပဲအတတ်ပညာရှင်များကိုလည်း တသီးတခြား ရပ်ကွက်ဖွဲ့၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။

မင်းရဲသီဟသူသည် အေဒီ ၁၆၀၉ တွင်နတ်ရွာစံသောအခါ သားတော်ကြီးဖြစ်သူ [[နတ်သျှင်နောင်]] တောင်ငူထီးနန်းကို စိုးစံခဲ့သည်။ နတ်သျှင်နောင်သည် တောင်ငူခေတ် စာပေလောကတွင် ထင်ရှားသော ရတုဘုရင်လည်း ဖြစ်ပေသည်။ ဘုရင့်နောင်မင်းကြီး၏ သမီးတော် [[ရာဇဓာတုကလျာ]] ကို အကြောင်းပြုကာ စပ်ဆိုခဲ့သော ကဗျာ၊ လင်္ကာများမှာ ထင်ရှားလှပေသည်။ နန်းတက်ပြီး တနှစ်အကြာတွင် အင်းဝဘုရင် မဟာဓမ္မရာဇာ ([[အနောက်ဘက်လွန်မင်း]]) ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ တောင်ငူနန်းကိုလည်း မှန်ကင်းချကာ၊ နတ်သျှင်နောင်ကို ပဒေသရာဇ် ဘုရင်ငယ်အဖြစ်သာ အသိအမှတ် ပြုတော့သည်။ ဤသို့သောအခြေအနေတွင် နတ်သျှင်နောင်သည် ပေါ်တူဂီလူမျိုး သန်လျင်စား ငစင်ကာ ([[ငဇင်ကာ]]) နှင့် ပူးပေါင်းမိရာမှ အေဒီ ၁၆၁၂ တွင် [[သန်လျင်မြို့]]တွင် အနောက်ဘက်လွန်မင်း၏ ကွပ်မျက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ နတ်သျှင်နောင်သည် မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ထင်ရှားသော စာဆိုပညာရှင်အဖြစ် နေရာယူထားနိုင်ခဲ့သည်။

နတ်သျှင်နောင် ကွယ်လွန်ပြီးသော အချိန်မှစ၍ တောင်ငူမြို့သည်လည်း မင်းနေပြည်တော်အဖြစ်မှ ကျဆင်းရပ်ဆဲသည်။ ပဒေသရာဇ် ခေတ်နှောင်းကာလ၊ [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]တွင် အလောင်းဘုရားက သူ၏ ညီအရင်းတော်စပ်သူ သတိုးသင်္ခသူ (ဦးရွှေကြူ)ကို ဘုရင်ခံ ထား၍ တောင်ငူဘုရင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။

=== ကိုလိုနီခေတ် တောင်ငူ ===
အင်္ဂလိပ်တို့၏ [[ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်|ဒုတိယအကြိမ် ကျူးကျော်စစ်ပွဲ]]အပြီးတွင် တောင်ငူမြို့သည် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့သမားများ၏ လက်အောက်သို့ကျရောက်
ခဲ့ရသည်။ မုတ္တမ၊ သထုံ၊ ရွှေကျင်စစ်ကြောင်းမှ ၁၈၅၃ ခုနှစ်တွင် တောင်ငူမြို့ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့
သိမ်းပိုက်ကာစတွင် ပဲခူးတိုင်း၏ လက်အောက်ခံခရိုင်မြို့အဖြစ်တည်ရှိရာမှ ၁၈၇၀ တွင် တနင်္သာရီတိုင်း လက်အောက်သို့
ပြောင်းရွှေ့ပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တတိယကျူးကျော်စစ်အပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးသိမ်းပိုက်ပြီးသော အခါတွင် တောင်ငူသည် အင်္ဂလိပ်
စစ်တပ်များ ထူထပ်စွာစခန်းချထားသော မြို့အဖြစ် ၁၈၉၃ ခုနှစ်အထိတည်ရှိခဲ့သည်။
တောင်ငူမြို့၏ မြူနီစပါယ်အဖွဲ့အား ၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တောင်ငူခရိုင်တွင် လူဦးရေအလိုက် ပထမအများ
ဆုံးနေထိုင်သူများမှာ မြန်မာလူမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယအများဆုံးမှာ ကရင်လူမျိုးများဖြစ်ကြသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ် ရန်ကုန်-တောင်ငူ
မီးရထားလမ်းဖေါက်ပြီးသည့် နောက်တွင် တောင်ငူမြို့သည် သိသိသာသာ စည်ကားတိုးတက်လာသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်
ရေးကောင်းမွန်လာသောကြောင့် အရောင်းအဝယ်ကောင်းကာ စည်ကားလာခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများ ၏ အဓိကအချက်အချာဒေသလည်းဖြစ်လာသည်။ S.P.G သာသနာပြုအဖွဲ့သည် ၁၈၇၃ တွင်စတင်တည်
ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းပေါင်း ၈၉ ကျောင်း နှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း ၈၈ ကျောင်းကိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ရိုမန်ကတ်သလစ်
သာသနာပြုအဖွဲ့များသည် ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ၁၄၉ ကျောင်းတည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဘက်(ပ်)တစ်သာသနာပြုအဖွဲ့သည်
ဘုရားရှိခိုးကျောင်း(၁၅၈) ကျောင်းနှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း (၇၅) ကျောင်းတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်အထိ သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ
ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။

ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ဆန့်ကျင့်ရေးအနေဖြင့် ဦးစိုးသိန်း ဂျီ-စီ-ဘီ-အေ ၏ (၁၆) ကြိမ်မြောက်ကွန်ဖရင့်ကို ၁၉၂၉၊မတ်လ၂၄ မှ ၂၇
ရက်နေ့အထိ တောင်ငူမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့အား အပြီးအပိုင်မောင်းထုတ်လိုသောအဖွဲ့ နှင့် စေ့စပ်လိုသော
အဖွဲ့များအား ညှိနိုင်းနိုင်ရန်ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် နှစ်ဘက်အင်အားစုများကို စေ့စပ်၍ မရနိုင်ပဲ၊ အစဉ်အဆက်ဦးဆောင်
ခဲ့သော ခေါင်းဆောင်များသည်လည်း အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ဂိုဏ်းကွဲသွားကြလေသည်။
တို့ဗမာအစည်းအရုံး ခေါင်းဆောင်သော လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲကာလ တစ်လျှောက်တွင်၊ လူငယ်သခင်များသည် တောင်ငူမြို့လူထု
အားစည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်။ မျိုးချစ်လူငယ်များကို စည်းရုံးသိမ်းသွင်းကာ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်စေခဲ့ပေသည်။

== ထင်ရှားသော နေရာများ ==
[[File:Myanmar, aérea 7.jpg|thumb|၂၀၁၄ခုနှစ်က​တွေ့ရ​သော ​တောင်ငူမြို့]]
တောင်ငူမြို့ရှိထင်ရှားသော နေရာများမှာ-
# [[ရွှေဆံတော်ဘုရား (တောင်ငူ)|ရွှေဆံတော် စေတီ]]
# [[ရှင်ပင် ကျောက်ဆောက် ဘုရား]]
# [[မြတ်စောညီနောင် ဘုရား]]
# [[ကန်တော်ကြီး(တောင်ငူ)|ကန်တော်ကြီး]]
# [[ပသီချောင်း အပန်းဖြေစခန်း]]
# [[ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်]]
# [[နည်းပညာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ နည်းပညာ တက္ကသိုလ်]]
# [[တောင်ငူပညာရေးကောလိပ်]]
# [[တောင်ငူတက္ကသိုလ်]]

== အကိုးအကား ==
# မှတ်တမ်းသမိုင်း ပဲခူး-မကွေး၊ရေးသားသူ လွင်မောင်၊ ထုတ်ဝေသည့်နှစ် ၁၉၇၅

{{မြန်မာနိုင်ငံ မင်းဆက်များ}}

{{ပဲခူးတိုင်း}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]
[[Category:ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]]</text>
      <sha1>885ptbh29yht4chakife0recnp6h8ug</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752718</id>
      <parentid>752716</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:47:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.83.188.76</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကေတုမတီ */ပဒေသရာဇ် ခေတ်နှောင်းကာလ၊ ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် အလောင်းဘုရားက သူ၏ ညီအရင်းတော်စပ်ပြီး ကုန်းဘောင်ဆက်တည်ထောင်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သော သတိုးသင်္ခသူ(ဦးရွှေကြူ)ကို ဘုရင်အဖြစ် ထား၍ တောင်ငူဘုရင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31067" xml:space="preserve">{{redirect|တောင်ငူ}}
{{Infobox settlement
|name = တောင်ငူမြို့
|official_name = 
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ
|pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|image_skyline =Taungoo, Myanmar (Burma) - panoramio (105).jpg
|image_map = 
|map_caption = 
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1  =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ငူခရိုင်]]
|subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|subdivision_name3 = [[တောင်ငူမြို့နယ်]]
|established_date = ၁၇ ဧပြီ ၁၂၇၉ 
|established_title = တည်ထောင်
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 121000
|population_as_of = ၂၀၁၀
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 18
|latm = 56
|lats = 
|longEW = E
|longd = 96
|longm = 26
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6.30
|website =
}}
'''တောင်ငူမြို့''' သည် [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၏ အရှေ့မြောက်ဘက်အစွန်း [[စစ်တောင်းမြစ်]]နံဘေးတွင် တည်ရှိသော မြို့ဖြစ်သည်။ [[တောင်ငူခရိုင်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[အမှတ် (၁) ပြည်ထောင်စု အဝေးပြေးလမ်းမကြီး|အမှတ်(၁) ရန်ကုန်-မန္တလေး]] ကားလမ်းဘေးတွင်တည်ရှိ၍ [[ကရင်ပြည်နယ်]] [[သံတောင်မြို့]]နှင့် [[ကယားပြည်နယ်]] [[လွိုင်ကော်မြို့]]သို့ ကားလမ်းဆက်သွယ်ရာမြို့ဖြစ်သည်။ [[ပဲခူးရိုးမ]]ကို ဖြတ်၍ [[ပြည်မြို့]]သို့လည်း ကားလမ်းဆက်သွယ်ထားသည်။ ယခုအခါ [[ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း]]သည် မြို့၏ အနောက်ဘက် ခုနစ်မိုင်အကွာတွင် ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ရန်ကုန်မြို့မှနေ၍ ကားလမ်းအားဖြင့် ၁၇၅ မိုင်ကွာဝေးပြီး၊ မီးရထားလမ်းမိုင် ၁၅၀ ကွာဝေးသည်။

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၏ ခရိုင်မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပါဝင်သော မြို့များမှာ
# တောင်ငူမြို့
# [[ထန်းတပင်မြို့(တောင်ငူခရိုင်)|ထန်းတပင်မြို့]]
# [[အုတ်တွင်းမြို့]]
# [[ကျောက်ကြီးမြို့]]
# [[ဖြူးမြို့]]
# [[ရေတာရှည်မြို့]]
# [[ကေတုမတီမြို့]]
တို့ဖြစ်ကြသည်။

တောင်ငူသည် ရှေးမင်းအဆက်ဆက်တို့ စိုးစံခဲ့သော ရှေးဟောင်းမင်းနေပြည်တော်မြို့အဖြစ် မြန်မာ့ရာဇဝင်တွင်ထင်ရှားခဲ့သည်။ ရှေးနာမည်အရ [[ကေတုမတီ]]ဟု နာမည်တွင်ပြီး မြန်မာရာဇဝင်တွင် ခေတ်တစ်ခေတ်အဖြစ်အထင်အရှား ရှိခဲ့သည်။ ကေတုမတီ ခေါ် တောင်ငူမြို့ဟောင်းမှ အုတ်မြို့ရိုး၊ ကျုံးနှင့် ရှေးဟောင်းစေတီ များအား ယခုထက်တိုင်တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။

== သမိုင်းအကျဉ်း ==
ရာဇဝင်များ၏ အဆိုအရ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှိစဉ်ကပင် တောင်ငူမြို့တည်ရှိရာအရပ်ကို ဇေယျာဝဃုနတိုင်း ဟုခေါ်ကြောင်းဖော်ပြကြသည်။ ပုဂံပြည့်ရှင် [[နရပတိစည်သူ]]မင်းသည် ဇေယျာဝဃုနတိုင်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီး မြတ်စောညီနောင်ဘုရားနှင့် ကျောက်ဆောက်ညီနောင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြော်ရစဉ်၊ အခြားပြိုပျက်နေသော ရှေးဟောင်းစေတီများကိုလည်း ဖူးမြော်ခဲ့ရသည်ဟုဆိုသည်။ ထိုရှေးဟောင်းစေတီများကို ပြုပြင်ရန်အတွက် သူရဲကောင်း ရမာန်ငထွေးဟု လူသိများသော အနန္တသူရအမတ်ကြီးအား တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဘုရားပြို၊ ဘုရားပျက်များ ပြင်ဆင်ရန် အနန္တသူရအမတ်ကြီး၏ သားတော် မင်းလှစောနှင့် မြေးတော် သဝန်လက်ျာတို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာကို တည်ထောင်ကာ လူသူစုရုံးပြီး နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ တစ်နေ့တစ်ခြား စည်ကားလာသောအခါ သဝန်လကျာ်သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာအား မြို့စားအဖြစ် အုပ်ချုပ်လေသည်။ ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိသောအရပ်မှာ ယခုတောင်ငူမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ ဆွာမြို့ တည်ရှိရာအရပ်ဟု ဆိုကြသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီးနောက် စည်ကားနေသော ကမ္ဘားမြင့်ရွာကြီးကို မုတ္တမမွန်ဘုရင်က တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးခဲ့လေသည်။ မြို့စားသဝန်လက်ျာနှင့် သားမယားများအား ဖမ်းဆီးကာ ယခု ဖြူးမြို့ အရပ်တွင်ရှိသော ပျူရွာကြီးတွင် အကျယ်ချုပ် ဖမ်းထားလေသည်။
=== တောင်ငူငယ် (ပထမ တောင်ငူ) ===
အကျဉ်းချခံရသော မြို့စား သဝန်လက်ျာ ကွယ်လွန်သောအခါ သားများဖြစ်ကြသော သဝန်ကြီးနှင့် သဝန်ငယ်တို့သည် ကမ္ဘားမြင့်ရွာရှိခဲ့မည် ထင်သောနေရာသို့ မှန်း၍ ပြန်လာခဲ့ကြလေသည်။ နေရာအမှတ်မှားသောကြောင့် ခပေါင်းချောင်းအနီးတွင် မြို့ရွာတည်၍ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ မြို့အမည်ကိုလည်း တောင်ပူစာငူအငယ်ကို အစွဲပြုကာ တောင်ငူဟု နာမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ ၎င်းအရပ်သည် ယခုတောင်ငူမြို့၏ အနောက်ဘက် ကြက်ရိုးပင်ခေါ်ရွာအနီးတွင် တည်ရှိပြီး၊ ဒေသခံများက တောင်ငူငယ်ဟု အခေါ်များကြသည်။
=== တောင်ငူကြီး (ဒုတိယ တောင်ငူ) ===
တောင်ငူငယ်သည် တဖြည်းဖြည်း စည်ပင်ဝပြောလာသောအခါ မြို့ကွင်းမြို့ကွက်များ ကျဉ်းမြောင်းလာသည်။ ထိုအခါ ထောင်မှူးကရင်ဘ၏ အကူအညီဖြင့် ခပေါင်းချောင်းဖျား မြောက်ဘက်အရပ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းကာ မြို့ရွာ တည်ထောင် ကြပြန်သည်။ မြို့အမည်ကို တောင်ငူကြီးဟု ခေါ်တွင်ကြသည်။ ထောင်မှူးကရင်ဘသည် နောင်အခါတွင် တောင်ငူမင်းဆက်၏ စတုတ္တမြောက်ဘုရင် ဖြစ်လာသည်။ အေဒီ ၁၂၈၂ မှစ၍ တောင်ငူကြီးမြို့တွင် မင်းဆက်ပေါင်း ၂၉ ဆက်စိုးစံခဲ့သည်။ ပထမဆုံးသောမင်းမှာ သဝန်ကြီးဖြစ်သည်ဟု ရှေးရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြကြသည်။
=== ဒွါရာဝတီ ===
အေဒီ ၁၄၈၅ တွင် နန်းတက်ခဲ့သော တောင်ငူကြီးမင်းဆက်မှ ၂၉ ဆက်မြောက် မင်းကြီးညို လက်ထက်တွင် တောင်ငူကြီးမှ ပဲပုတ်ချောင်းအနီးသို့ ပြောင်းကာ မြဝတီမြို့ဟု အမည်သမုတ်ခဲ့ပြန်သည်။ မြဝတီမှ ပေါင်းလောင်းမြစ်နှင့် ခပေါင်းချောင်း ဆုံရာအရပ်သို့ ထပ်မံပြောင်းရွှေ့ကာ မြို့အမည်အား ဒွါရာဝတီမြို့ဟု နာမည်ပေးခဲ့သည်။ ဒွါရာဝတီမြို့နေရာသည် ယခုအခါ လောကုတ္တရာဟုခေါ်သော အရပ်တွင် တည်ရှိသည်။ ဒွါရဝတီမြို့ကို အေဒီ ၁၄၉၁ တွင်တည်ထောင်၍ နှစ်ပေါင်း ၂၀ စိုးစံခဲ့သည်။
=== ကေတုမတီ ===
အေဒီ ၁၄၉၁ တွင် [[မင်းကြီးညို]]သည် ပေါင်းလောင်းမြစ်(ယခု စစ်တောင်းမြစ်) အနောက်ဘက်တွင် ကေတုမတီဟူသော မြို့အမည်ဖြင့် မြို့သစ်၊ နန်းသစ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကေတုမတီမြို့ကို တည်ထောင်သောအခါမှ ယခု တောင်ငူမြို့အတွင်းရှိ ကန်တော်ကြီးသည် မြို့တွင်းသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြို့တစ်မျက်နှာတွင် တံခါး ငါးခုစီနှင့် လေးမျက်နှာပတ်လည်တွင် စုစုပေါင်း တံခါး ၂၀ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တံခါးမုခ်ပေါက် တခုစီမှ ထွက်ရာ အဝတိုင်းတွင်လည်း သိမ်တဆောင်ကျစီ ဆောက်လုပ်ထားသည်။ မြို့ပတ်ဝန်းကျင် အရပ်တို့တွင်လည်း တီ အမည်ပါသော မြို့ငယ်ကိုးမြို့နှင့် ကုန်းအမည်ပါသော ကျေးရွာငယ် ကိုးရွာကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်ဟု အဆိုရှိကြသည်။ မြို့တော်ဝန်းကျင်အရပ်တို့တွင် ထန်းပင် အမြောက်အမြား စိုက်ပျိုးစေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယခုထက်တိုင် တောင်ငူမြို့တွင် တပင်ရွှေထီးထန်းတောဟူသော နာမည်ရ ထန်းတောများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မင်းကြီးညိုလက်ထက်တွင် တောင်ငူသည် တန်ခိုးအင်အား ကြီးမားလာသောကြောင့် သီးခြားလွတ်လပ်သော မင်းနေပြည်အဖြစ် ထင်ရှားလာပေသည်။ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံတော် တည်ထောင်ရန်အတွက် ထင်ရှားသော အုတ်မြစ်များကို စစ်တောင်းမြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် ချနိုင်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

မင်းကြီးညို နတ်ရွာစံပြီးနောက် အေဒီ ၁၅၃၀ တွင် တောင်ငူခေတ်တွင် ထင်ရှားသော [[တပင်ရွှေထီး]] နန်းတက်သည်။ တပင်ရွှေထီး လက်ထက်တွင် [[ဟံသာဝတီ]] ([[ပဲခူး]]) အား တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် မင်းနေပြည်ကို ဟံသာဝတီသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ တပင်ရွှေထီး လွန်ပြီးနောက် [[ဘုရင့်နောင်]] လက်ထက်တွင် တောင်ငူခေတ်သည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော ကာလဖြစ်သည်။ ဘုရင့်နောင် နန်းသက်အတွင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာများတွင် ကြီးမားသော ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို စည်းလုံးသောကာလအဖြစ် သမိုင်းဆရာများက သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။ တောင်ငူမှ အခြေချ၍ ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သောကြောင့် တောင်ငူခေတ်၏ အမြင့်မားဆုံး ဂုဏ်သတင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကာလတွင် နှစ်ရှည်လများ အငြင်းပွားခဲ့သော မွန်-မြန်မာ ပဋိပက္ခများကိုလည်း ချုပ်ငြိမ်းစေကာ၊ ငြိမ်းချမ်းသောကာလ တခုကို တည်ဆောက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင် ဟံသာဝတီကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် မိမိ၏ မူလအရပ်ဖြစ်သည့် တောင်ငူတွင် ညီဖြစ်သူ မင်းခေါင်အား ဘုရင်ခံအဖြစ် နန်းတင်ပေးခဲ့သည်။

အေဒီ ၁၅၈၄ တွင် နန်းတက်သော [[မင်းရဲသီဟသူ]]သည် ကေတုမတီ တောင်ငူနန်းမြို့အား အသစ်တဖန် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မင်းရဲသီဟသူအား တောင်ငူရွှေနန်းတည်မင်းဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ [[ပေါင်းလောင်းမြစ်]] အနောက်ဘက်ရှိ ယခု ဆင်ဆိပ်ရွာတွင် ဆင်ကျုံးကို တည်ဆောက်စေပြီး ဆင်ရိုင်းများကို ဖမ်းယူစေခဲ့သည်။ နှစ်စဉ် ဆင်ခင်း၊ မြင်းခင်းသဘင်များကိုလည်း ကျင်းပစေခဲ့ကြောင်း ရာဇဝင်များတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ကျင်းပသော ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် မင်းညီမင်းသားများ ကစားကြသော [[ဂူလီပွဲ]] မှာလည်း ထင်ရှားသည်။ အနောက်နိုင်ငံများတွင် ပိုလိုကစားပွဲဟု ခေါ်သော ကစားနည်းမျိုးပင်ဖြစ်သည်။ ထိုဂူလီကစားပွဲများအတွက် ယခုတောင်ငူမြို့ရှိ ကန်လမ်းနေရာတွင် ဂူလီရိုက်ကွင်းကို တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်။ မြို့ကိုလည်း ပိုမိုစနစ်ကျအောင် အကွက်ချ၍၊ နေရာချထားပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ယခု ယိုးဒယားတန်းဟု ခေါ်သောနေရာတွင် ခမည်းတော် တောင်ငူမင်းခေါင် လက်ထက်က ယိုးဒယားမှ ခေါ်ဆောင်လာသော အတတ်ပညာရှင်များနှင့် သုံ့ပန်းတို့အား အကွက်ရိုက်၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။ ပန်းပဲအတတ်ပညာရှင်များကိုလည်း တသီးတခြား ရပ်ကွက်ဖွဲ့၍ နေရာချထားပေးခဲ့သည်။

မင်းရဲသီဟသူသည် အေဒီ ၁၆၀၉ တွင်နတ်ရွာစံသောအခါ သားတော်ကြီးဖြစ်သူ [[နတ်သျှင်နောင်]] တောင်ငူထီးနန်းကို စိုးစံခဲ့သည်။ နတ်သျှင်နောင်သည် တောင်ငူခေတ် စာပေလောကတွင် ထင်ရှားသော ရတုဘုရင်လည်း ဖြစ်ပေသည်။ ဘုရင့်နောင်မင်းကြီး၏ သမီးတော် [[ရာဇဓာတုကလျာ]] ကို အကြောင်းပြုကာ စပ်ဆိုခဲ့သော ကဗျာ၊ လင်္ကာများမှာ ထင်ရှားလှပေသည်။ နန်းတက်ပြီး တနှစ်အကြာတွင် အင်းဝဘုရင် မဟာဓမ္မရာဇာ ([[အနောက်ဘက်လွန်မင်း]]) ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ တောင်ငူနန်းကိုလည်း မှန်ကင်းချကာ၊ နတ်သျှင်နောင်ကို ပဒေသရာဇ် ဘုရင်ငယ်အဖြစ်သာ အသိအမှတ် ပြုတော့သည်။ ဤသို့သောအခြေအနေတွင် နတ်သျှင်နောင်သည် ပေါ်တူဂီလူမျိုး သန်လျင်စား ငစင်ကာ ([[ငဇင်ကာ]]) နှင့် ပူးပေါင်းမိရာမှ အေဒီ ၁၆၁၂ တွင် [[သန်လျင်မြို့]]တွင် အနောက်ဘက်လွန်မင်း၏ ကွပ်မျက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ နတ်သျှင်နောင်သည် မြန်မာစာပေသမိုင်းတွင် ထင်ရှားသော စာဆိုပညာရှင်အဖြစ် နေရာယူထားနိုင်ခဲ့သည်။

နတ်သျှင်နောင် ကွယ်လွန်ပြီးသော အချိန်မှစ၍ တောင်ငူမြို့သည်လည်း မင်းနေပြည်တော်အဖြစ်မှ ကျဆင်းရပ်ဆဲသည်။ ပဒေသရာဇ် ခေတ်နှောင်းကာလ၊ [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]တွင် အလောင်းဘုရားက သူ၏ ညီအရင်းတော်စပ်ပြီး ကုန်းဘောင်ဆက်တည်ထောင်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သော သတိုးသင်္ခသူ(ဦးရွှေကြူ)ကို ဘုရင်အဖြစ် ထား၍ တောင်ငူဘုရင်အဖြစ် အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။

=== ကိုလိုနီခေတ် တောင်ငူ ===
အင်္ဂလိပ်တို့၏ [[ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်|ဒုတိယအကြိမ် ကျူးကျော်စစ်ပွဲ]]အပြီးတွင် တောင်ငူမြို့သည် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့သမားများ၏ လက်အောက်သို့ကျရောက်
ခဲ့ရသည်။ မုတ္တမ၊ သထုံ၊ ရွှေကျင်စစ်ကြောင်းမှ ၁၈၅၃ ခုနှစ်တွင် တောင်ငူမြို့ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့
သိမ်းပိုက်ကာစတွင် ပဲခူးတိုင်း၏ လက်အောက်ခံခရိုင်မြို့အဖြစ်တည်ရှိရာမှ ၁၈၇၀ တွင် တနင်္သာရီတိုင်း လက်အောက်သို့
ပြောင်းရွှေ့ပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တတိယကျူးကျော်စစ်အပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးသိမ်းပိုက်ပြီးသော အခါတွင် တောင်ငူသည် အင်္ဂလိပ်
စစ်တပ်များ ထူထပ်စွာစခန်းချထားသော မြို့အဖြစ် ၁၈၉၃ ခုနှစ်အထိတည်ရှိခဲ့သည်။
တောင်ငူမြို့၏ မြူနီစပါယ်အဖွဲ့အား ၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တောင်ငူခရိုင်တွင် လူဦးရေအလိုက် ပထမအများ
ဆုံးနေထိုင်သူများမှာ မြန်မာလူမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယအများဆုံးမှာ ကရင်လူမျိုးများဖြစ်ကြသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ် ရန်ကုန်-တောင်ငူ
မီးရထားလမ်းဖေါက်ပြီးသည့် နောက်တွင် တောင်ငူမြို့သည် သိသိသာသာ စည်ကားတိုးတက်လာသည်။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်
ရေးကောင်းမွန်လာသောကြောင့် အရောင်းအဝယ်ကောင်းကာ စည်ကားလာခဲ့ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများ ၏ အဓိကအချက်အချာဒေသလည်းဖြစ်လာသည်။ S.P.G သာသနာပြုအဖွဲ့သည် ၁၈၇၃ တွင်စတင်တည်
ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းပေါင်း ၈၉ ကျောင်း နှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း ၈၈ ကျောင်းကိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ရိုမန်ကတ်သလစ်
သာသနာပြုအဖွဲ့များသည် ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ၁၄၉ ကျောင်းတည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဘက်(ပ်)တစ်သာသနာပြုအဖွဲ့သည်
ဘုရားရှိခိုးကျောင်း(၁၅၈) ကျောင်းနှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း (၇၅) ကျောင်းတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်အထိ သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ
ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။

ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ဆန့်ကျင့်ရေးအနေဖြင့် ဦးစိုးသိန်း ဂျီ-စီ-ဘီ-အေ ၏ (၁၆) ကြိမ်မြောက်ကွန်ဖရင့်ကို ၁၉၂၉၊မတ်လ၂၄ မှ ၂၇
ရက်နေ့အထိ တောင်ငူမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့အား အပြီးအပိုင်မောင်းထုတ်လိုသောအဖွဲ့ နှင့် စေ့စပ်လိုသော
အဖွဲ့များအား ညှိနိုင်းနိုင်ရန်ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် နှစ်ဘက်အင်အားစုများကို စေ့စပ်၍ မရနိုင်ပဲ၊ အစဉ်အဆက်ဦးဆောင်
ခဲ့သော ခေါင်းဆောင်များသည်လည်း အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ဂိုဏ်းကွဲသွားကြလေသည်။
တို့ဗမာအစည်းအရုံး ခေါင်းဆောင်သော လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲကာလ တစ်လျှောက်တွင်၊ လူငယ်သခင်များသည် တောင်ငူမြို့လူထု
အားစည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်။ မျိုးချစ်လူငယ်များကို စည်းရုံးသိမ်းသွင်းကာ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်စေခဲ့ပေသည်။

== ထင်ရှားသော နေရာများ ==
[[File:Myanmar, aérea 7.jpg|thumb|၂၀၁၄ခုနှစ်က​တွေ့ရ​သော ​တောင်ငူမြို့]]
တောင်ငူမြို့ရှိထင်ရှားသော နေရာများမှာ-
# [[ရွှေဆံတော်ဘုရား (တောင်ငူ)|ရွှေဆံတော် စေတီ]]
# [[ရှင်ပင် ကျောက်ဆောက် ဘုရား]]
# [[မြတ်စောညီနောင် ဘုရား]]
# [[ကန်တော်ကြီး(တောင်ငူ)|ကန်တော်ကြီး]]
# [[ပသီချောင်း အပန်းဖြေစခန်း]]
# [[ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်]]
# [[နည်းပညာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)|တောင်ငူ နည်းပညာ တက္ကသိုလ်]]
# [[တောင်ငူပညာရေးကောလိပ်]]
# [[တောင်ငူတက္ကသိုလ်]]

== အကိုးအကား ==
# မှတ်တမ်းသမိုင်း ပဲခူး-မကွေး၊ရေးသားသူ လွင်မောင်၊ ထုတ်ဝေသည့်နှစ် ၁၉၇၅

{{မြန်မာနိုင်ငံ မင်းဆက်များ}}

{{ပဲခူးတိုင်း}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]
[[Category:ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]]</text>
      <sha1>7aigrwy5ahyn1f0ls4pn4nn3dph687e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဗုဒ္ဓ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4601</id>
    <revision>
      <id>752645</id>
      <parentid>706468</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T15:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92911" xml:space="preserve">[[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|right|thumb|အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဆားနပ်မြို့ (မိဂဒါဝုန်) မှ ဓမ္မစကြာမုဒြာဟန်ဖြင့် ထိုင်တော်မူ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် တစ်ဆူ (အေဒီ ၄၇၅ ဝန်းကျင်)၊ ယခု ဆားနပ်ပြတိုက်၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]။]] 
[[File:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|thumb|ဂရိဟန်လက်ရာဖြင့် ထုလုပ်ထားသော ဗုဒ္ဓရပ်တော်မူဆင်းတု၊ ဂန္ဓာရတိုင်း (ယခု ပါကစ္စတန်)၊ ၁-၂ ရာစု]] 

ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် '''ဗုဒ္ဓ''' (သို့) '''ဗုဒ္ဓတ္တ''' (ဗုဒ္ဓ၏အဖြစ်) ဆိုသည်မှာ သစ္စာလေးပါးကို ကိုယ်တိုင်အသိဉာဏ်ဖြင့် သိရှိသောကြောင့် ဉာဏ်အလင်းပွင့်သူ (the Awakened){{sfn|Buswell|2004|p=71}}၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော် (ဗောဓိဉာဏ်)ကို ပိုင်ဆိုင်သူ၊ လမ်းညွှန်ပြသပေးသည့် ဆရာမရှိဘဲ ကိုယ်တိုင်အားထုတ်မှုဖြင့်သာ ဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့ရောက်ရှိသူ၊ နိဗ္ဗာန်သို့ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်တရားဖြင့် ရောက်ရှိသောသူဟု ယေဘုယျအနက်ရရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဟူသည့်စကားလုံးသည် ကိုယ်ပိုင်နာမ် (အမည်)မဟုတ်ဘဲ အာလုပ်ပုဒ်အရခေါ်ဆိုသည့် အများဆိုင်နာမ်ဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘာတလွှား၌ ဗုဒ္ဓဟုဆိုလိုက်လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်တည်ထောင်သော [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]ကိုသာ အများအားဖြင့် ရည်ညွှန်းလေ့ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓ ({{lang-sa|buddhatva}}; {{lang-pi|buddhatta}} or {{lang|pi|buddhabhāva|italic=no}}) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအဖို့  '''ဘုရား''' (Buddhahood - ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား) ဖြစ်၍ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ (sammāsambuddha - ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်သိတော်မူသောဘုရား) ဟူ၍လည်း ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းကြသည်။ 

ဗုဒ္ဓဆိုသည့် စကားလုံးကို ဂေါတမဗုဒ္ဓမတိုင်မီ ပွင့်တော်မူခဲ့သော ဘုရားရှင်များအားလုံးအတွက် ရည်ညွှန်းသုံးစွဲကြသည်။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ကောင်းကင်ဘုံမှ ဗုဒ္ဓငါးပါးကို ရည်ညွှန်းခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိပြီး အနာဂတ်တွင် ပွင့်မည့် &quot;မေတ္တယျ&quot; အမည်တွင်သည့် ဗောဓိသတ္တဘုရားလောင်းကိုလည်း ညွှန်းဆိုကြသည်။ 

​ထေရဝါဒနှင့် မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာများ၏ ပန်းတိုင်မှာ တူညီမှုမရှိကြချေ။ ထေရဝါဒသည် ဗုဒ္ဓ၏အဆုံးအမ ဓမ္မတရားကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် အရဟတ္တဆိုက်ရောက်၍&lt;ref name=&quot;gethin1998p224&quot; /&gt;  နိဗ္ဗာန်သို့ ဝင်ရန်ဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင်ကား မဟာယာန၏ နောက်ဆုံးပန်းတိုင်မှာ ဗုဒ္ဓအဖြစ်ရောက်ရှိရေးဖြစ်ပြီး ထိုသို့ရောက်ရှိမှ သတ္တဝါအားလုံးကို ဒုက္ခ၏ လွတ်မြောက်ရာကို လမ်းညွှန်ပြသနိုင်ပေသည်ဟု ခံယူကြသည်။&lt;ref name=&quot;gethin1998p224&quot;&gt;{{cite book|last1=Gethin|first1=Rupert|title=The foundations of Buddhism|date=1998|publisher=Oxford University Press|location=Oxford [England]|isbn=0-19-289223-1|pages=[https://archive.org/details/foundationsofbud00rupe/page/224 224–234]|edition=1. publ. paperback|url=https://archive.org/details/foundationsofbud00rupe/page/224}}&lt;/ref&gt;

==အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ==
ဗုဒ္ဓ (သို့) ဘုရားဖြစ်ခြင်း ဆိုသည်မှာ ဒုက္ခ၏ လွတ်မြောက်ရာလမ်းကို တွေ့ရှိ၍ ဉာဏ်အလင်းပွင့်ခြင်း (ဗောဓိဉာဏ်ရရှိခြင်း) ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Gethin|first1=Rupert|title=The foundations of Buddhism|date=1998|publisher=Oxford University Press|location=Oxford [England]|isbn=0-19-289223-1|page=[https://archive.org/details/foundationsofbud00rupe/page/32 32]|edition=1. publ. paperback|url=https://archive.org/details/foundationsofbud00rupe/page/32}}&lt;/ref&gt;
သိစရာဟူသမျှကို သိရှိပြီးဖြစ်၍ နောက်ထပ်သိရန်မလိုအပ်တော့သည့် အခြေအနေလည်းဖြစ်၏ ။&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Damien Keown |author2=Charles S. Prebish |title=Encyclopedia of Buddhism |url=https://books.google.com/books?id=NFpcAgAAQBAJ |year=2013|publisher=Routledge |isbn=978-1-136-98588-1|page=90}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Rinpoche Karma-raṅ-byuṅ-kun-khyab-phrin-las|title=The Dharma: That Illuminates All Beings Impartially Like the Light of the Sun and Moon|url=https://books.google.com/books?id=N4wVW91BLAYC |year=1986|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0-88706-156-1|pages=32–33}}; Quote: &quot;There are various ways of examining the Complete Path. For example, we can speak of Five Paths constituting its different levels: the Path of Accumulation, the Path of Application, the Path of Seeing, the Path of Meditation and the Path of No More Learning, or Buddhahood.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Robert E. Buswell|author2=Robert M. Gimello|title=Paths to liberation: the Mārga and its transformations in Buddhist thought|url=https://books.google.com/books?id=hu0oIf0n87IC |year=1990|publisher=University of Hawaii Press|isbn=978-0-8248-1253-9|page=204}}&lt;/ref&gt;

ဗုဒ္ဓတ္တ (သို့) ဗုဒ္ဓဘာဝ တစ်နည်း ဗုဒ္ဓအဖြစ် သို့ရောက်ရှိခြင်း (Buddhahood) နှင့်ပတ်သက်၍ နည်းလမ်းများမြောင်အပေါ် ကျယ်ပြန့်လှသော အမြင်၊ အယူအဆအမျိုးမျိုးလည်းရှိကြရာ ဂေါတမဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမကို လက်ခံကြသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းကွဲများ အလေးပေးကျင့်သုံးကြသည့် အပေါ်၌ မူတည်ကြလေသည်။ တနည်းအားဖြင့် လက်ခံကြသည့် ကျမ်းစာများအပေါ်၌ တည်မှီကြ၏ ။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာသည် ဗောဓိသတ္တ (ဘုရားအလောင်း) ကို အလေးပေးလက်ခံကြသည်။

တစ်ဖက်တွင် ထေရဝါဒသာသနာ၌ ဗုဒ္ဓသည် ဆရာမကူ မိမိကိုယ်တိုင် အားထုတ်မှု၊ အသိဉာဏ်ဖြင့် အလင်းပွင့်သောသူ၊ သိစရာမှန်သမျှကို မဖောက်မပြန်သိရှိ၍ သစ္စာတရား၊ မဂ္ဂင်ရှစ်တန် အကျင့်မှန်တို့ကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်သူ၊ အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့ကို ထိုအခြင်းအရာများ သင်ကြားပြသ လမ်းညွှန်သူဖြစ်၍ &quot;သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ&quot; မည်သည်။ အခြားဗုဒ္ဓတစ်မျိုးကို ပစ္စေကဗုဒ္ဓဟု ခေါ်တွင်၍ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့်ပင် နိဗ္ဗာန်ရရှိသော်လည်း အခြားသူများကိုကား သင်ကြားပြသ လမ်းညွှန်ရန် မစွမ်းသာချေ။&lt;ref name=&quot;Snelling, John 1987 Page 81&quot;&gt;Snelling, John (1987), ''The Buddhist handbook. A Complete Guide to Buddhist Teaching and Practice''. London: Century Paperbacks. p. 81&lt;/ref&gt; အခြားအသုံးနှုန်းတစ်ခုလည်းရှိသေး၏ ။ သာဝကဗုဒ္ဓဆိုသော အသုံးဖြစ်ကာ တစ်ယောက်သောသူသည် &quot;သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ&quot;၏ အဆုံးအမ ဓမ္မတရားကို လိုက်နာကျင့်သုံး၍ ရဟန္တာဖြစ်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ရဟန္တအဖြစ်ရောက်ရှိပါက ထိုဘဝသည် နောက်ဆုံးဘဝဖြစ်ပြီး နိဗ္ဗာန်သို့ဆိုက်ရောက်သည်။&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;''Udana Commentary''. Translation Peter Masefield, volume I, 1994. Pali Text Society. p. 94.&lt;/ref&gt;

မဟာယာန၏ တထာဂတဂါဘ နှင့် ဗုဒ္ဓသဘာဝ ကျမ်းစာများ၌ ဗုဒ္ဓမျိုးစေ့(ဗုဒ္ဓဉာဏ်)သည် လူတိုင်း၌ ကိန်းအောင်းနေ၍ လောကီကာမဂုဏ်များကို စွန့်လွှတ်စရာမလိုဘဲ ဗုဒ္ဓဖြစ်ကြောင်းအကျင့်များမှတစ်ဆင့် ထိုဗုဒ္ဓမျိုးစေ့ ခေါ် အသိဉာဏ်ပညာသည် ထိုသူ၏ လက်ရှိဘဝ၌ ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု ယူဆကြသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအဖို့ ဂေါတမဗုဒ္ဓသည် တစ်ဦးတည်းသော ဗုဒ္ဓမဟုတ်၊ ပါဠိကျမ်းစာများတွင် ပွင့်ထွန်းတော်မူခဲ့သည့် ရှေးရှေးဗုဒ္ဓဘုရားများကိုလည်း ကိုယ်စားပြုရည်ညွှန်းသည်။ မဟာယာနကျမ်းစာများ၌လည်း ကောင်းကင်ဘုံမှ ဗုဒ္ဓဘုရားများရှိကြကာ ဥပမာ အမိတာဘာ (သို့) ဝေရောစန တို့ဖြစ်ကြသည်။

==ဗုဒ္ဓသဘာဝ==
ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းအသီးသီး၌ ဗုဒ္ဓနှင့်ပတ်သက်သော ဉာဏ်တော်၊ ဂုဏ်တော်၊ ပါရမီ စသည်များကို အမျိုးမျိုးဘာသာပြန်အနက်ဖွင့်ကြသည်။

===ဉာဏ်တော်များ===
[[File:Korea-Gyeongju-Silla Art and Science Museum-Seokguram model-01.jpg|thumb|250px|ကိုးရီးယားနိုင်ငံ၊ ဆိုးကုရမ်ဂူကျောင်းတော်မှ ထိုင်တော်မူဗုဒ္ဓဆင်းတု]]
ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်များအားလုံး၌ ဗုဒ္ဓသည် ဗောဓိဉာဏ်ရသူ (ဉာဏ်အလင်းပွင့်သူ)၊ လိုချင်တက်မက်မှု [[တဏှာ]]၊ မသိမှု [[အဝိဇ္ဇာ]]၊ [[ဒေါသ]] စသော အဆိပ်သုံးပါးကင်းစင်သည်ဟူ၍ လက်ခံထားကြ၏ ။{{efn|ထေရဝါဒတွင် ဤသုံးပါးတွဲကို သုံးလေ့မရှိပေ။ ဤ၌ အဆိပ်သုံးပါးဆိုသည်မှာ အကုသလမူလများဖြစ်သည့် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ ဤသုံးပါးကိုသာ ဆိုလိုသည်။&lt;ref&gt;အကုသလမူလသုတ္တန်ကို ဖတ်ရန်။&lt;/ref&gt;}} ဗုဒ္ဓဆိုသည်မှာ ကံလက်သမား၏ တည်ဆောက်ခြင်း မခံရတော့ပေ၊ သံသရာမှ ကင်းလွတ်ပြီဖြစ်သည်။ 

ဂိုဏ်အများစုကလက်ခံထားသည်မှာ ဗုဒ္ဓသည် သဗ္ဗညုတဉာဏ် (သိစရာမှန်သမျှသိရှိခြင်း) ကိုရရှိသည်။ သို့သော် အချို့သောအစောပိုင်းကျမ်းစာများ၌ ဤသည်ကို ငြင်းပယ်ကြသည်လည်းရှိ၏ ။&lt;ref&gt;[[A. K. Warder]], ''Indian Buddhism.'' Third edition published by Motilal Banarsidass Publ., 2000, pp. 132–133.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Kalupahana|first=David|author-link=David Kalupahana|title=A History of Buddhist Philosophy: Continuities and Discontinuities|url=https://books.google.com/books?id=SlDArya3YvcC&amp;pg=PA43|year=1992|publisher=University of Hawaii Press|isbn=978-0-8248-1402-1|page=43}}&lt;/ref&gt; ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာတွင်မူ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ခြွင်းချက်မရှိလက်ခံကာ ပုဗ္ဗနိဝသာနုဿတိဉာဏ်၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်၊ အာသဝက္ခယဉာဏ်များကို အဆင့်ဆင့်ရရှိခြင်း၊ ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ် လေးပါး၊ အသာဓာရဏဉာဏ် ခြောက်ပါး၊ ဗုဒ္ဓဉာဏ်တော် ဆယ့်လေးပါး၊ ဝေသာရဇ္ဇဉာဏ် လေးပါးတို့ရရှိပြီး သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ပိုင်ဆိုင်ရရှိခဲ့သောကြောင့် ဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့ ဆိုက်ရောက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book |title= နိုင်ငံတော် သာသန မဟာဗုဒ္ဓဝင် (ဒုတိယတွဲ)၊ ဒုတိယအကြိမ်။ |author= [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|တိပိဋကဆရာတော် ဦးဝိစိတ္တဿရာဘိဝံသ]]|year= ၁၉၉၇|publisher=သာသနာရေးဦးစီးဌာန|page=၃၂၄-၃၄၂}}&lt;/ref&gt;

===ဂုဏ်တော်များ===
{{main|ဘုရားဂုဏ်တော်}}
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အချို့သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်တော်များအပေါ် အာရုံပြု၍ တရားထိုင်ခြင်း၊ နုပဿတိပွများခြင်းများရှိကြရာ ဘုရားဂုဏ်တော်များကို ပါဠိကျမ်းစာ၊ မဟာယာနကျမ်းစာများ၌ ဖော်ပြထားကြပြီး ထိုဂုဏ်တော်များကို ရွတ်ဆိုပူဇော်ခြင်းများလည်းရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=In Theravada Buddhism's canonical Buddhavamsa[6] the Ten Perfections (dasa pāramiyo) are (original terms in Pali): |url=https://forums.nexopia.com/blogs/in-theravada-buddhisms-canonical-buddhavamsa-6-the-ten-perfections-dasa-p%C4%81ramiyo-are-original-terms-in-pali.3489786/}}&lt;/ref&gt; ဗုဒ္ဓ၏ ဂုဏ်တော်အပေါင်းသည် ရေတွက်မရသည့်တိုင် များပြားလှသော်လည်း ထေရဝါဒကျမ်းစာတွင် အတိုချုပ်မှတ်သားနိုင်ရန် ဂုဏ်တော်ကိုးပါးဟု ဖော်ပြထားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |title= ရတနာသုံးပါးဂုဏ်တော်နှင့် ဗုဒ္ဓဂုဏ်တော်ကိုးပါးအကျိုး |publisher=သာသနာရေးဦးစီးဌာန|year= ၁၉၈၇ |page=၄၂-၄၃}}&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့မှာ :

*အရဟံ
*သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ
*ဝိဇ္ဇာစရဏ သမ္ပန္နော
*သုဂတော
*လောကဝိဒူ
*အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ
*သတ္ထာဒေဝ မနုဿာနံ
*ဗုဒ္ဓေါ
*ဘဂဝါ တို့ဖြစ်ကြသည်။

မဟာယာနဂိုဏ်းအချို့တွင်မူ '''တထာဂတ''' (လာသောကောင်းခြင်းအရှင်) ကို အမှတ်တစ်နေရာထား၍ ရေတွက်ထားသဖြင့် တစ်ပါးပိုမိုပါရှိသည်။&lt;ref&gt;Japanese-English Buddhist Dictionary (Daitō shuppansha) 147a/163&lt;/ref&gt; ထို့အပြင် ဆယ်ခုမြောက် '''ဘဂဝါ''' နေရာတွင် '''ဗုဒ္ဓ လောကနာထ''' (သို့) '''ဗုဒ္ဓ ဘဂဝါ''' ဟု ရေးသားကြသည်များလည်း ရှိသည်။&lt;ref&gt;[http://www.tientai.net/teachings/dharma/buddha/10titles.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120530200825/http://www.tientai.net/teachings/dharma/buddha/10titles.htm |date=30 May 2012 }}, also see [[Thomas Cleary]] and [[J. C. Cleary]] ''The Blue Cliff Record'', p. 553.&lt;/ref&gt;

===ပါရမီ===
{{main|ပါရမီ}}
ပါရမီသည် မြင့်မြတ်သူတို့၏ လုပ်ငန်း&lt;ref name=&quot;shwe&quot;&gt;{{cite book |title= လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် (ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်) |author= [[ဦးရွှေအောင်|ဦးရွှေအောင် (မဟာဝိဇ္ဇာ)]]|year= ၂၀၀၃|publisher=ရာပြည့်စာအုပ်တိုက်}}&lt;/ref&gt; (သို့) အထပ်ထပ်ဆည်းပူးထားသော အလေ့အကျင့်&lt;ref&gt;Burmese Orthography, Myanmar Language Commission, 1993.&lt;/ref&gt; ဟူ၍ အနက်ရရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာအရ ပါရမီဆိုသည်မှာ မြင့်မြတ်သူတို့သာ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြသော လုပ်ငန်းများကို ဆိုလိုသည်။ ထိုပါရမီများကို ဖြည့်သော (သို့) လုပ်ဆောင်သောသူအများ၌ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသည် စံပြုထိုက်သည်။ 

ဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့မရောက်မီ ရှေးကာလဘဝတစ်ခုက ဗျာဒိတ်ရသည်မှစ၍ နောက်ဆုံးဘဝဖြစ်သော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ၏ မဟာပရိနိဗ္ဗာန်စံသည်အထိ ဆောင်ရွက်ချက်များ ပါဝင်လေသည်။ ဒါန၊ သီလ မှအစပြုပြီး ဥပေက္ခာအထိ ဆယ်ခုသော လုပ်ငန်းတာဝန်များဖြစ်ကြသည်။ ပါရမီတစ်ပါးကို နောက်ထပ်သုံးမျိုး ပြန်ခွဲနိုင်သည်။ မူလ ပါရမီ (ရိုးရိုး)၊ ဥပပါရမီ (ရိုးရိုးထက် ပိုသော)၊ ပရမတ္ထပါရမီ (မြတ်သော၊ အမြတ်ဆုံးသော) ဟူ၍ တစ်ပါးကို သုံးခုထပ်မံခွဲခြားသောကြောင့် ပါရမီဆယ်ပါး၊ အကျယ်အနေဖြင့် သုံးဆယ်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Maha&quot;&gt;{{cite book |title= နိုင်ငံတော် သာသန မဟာဗုဒ္ဓဝင် (ပထမတွဲ၊ ပထမပိုင်း)။ |author= [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|တိပိဋကဆရာတော် ဦးဝိစိတ္တဿရာဘိဝံသ]]|year= ၁၉၉၇|publisher=သာသနာရေးဦးစီးဌာန}}&lt;/ref&gt; ပါရမီများကို ယေဘုယျအားဖြင့် ဘုရားလောင်းကျင့်စဉ် ဟုခေါ်ဆိုကြ၍ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ 

ထေရဝါဒပိဋကတ်များ၌ ပါရမီများကို အမျိုးအမည်အားဖြင့် ဆယ်မျိုးသတ်မှတ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ :
# ဒါန ပါရမီ= ပေးကမ်းစွန့်ကြဲလှူဒါန်းမှု (သို့) စွန့်လွှတ်ခြင်း။
# သီလ ပါရမီ= ကိုယ်ကျင့်တရားကောင်းခြင်း။
# နိက္ခမ ပါရမီ= တပ်မက်မှုကင်းခြင်း။
# ပညာ ပါရမီ= အမှန်တိုင်းသိခြင်း
# ဝီရိယ ပါရမီ= ဇွဲလုံ့လကြီးခြင်း။
# ခန္တီ ပါရမီ= သည်းခံခွင့်လွှတ်ခြင်း။
# သစ္စာ ပါရမီ= မှန်ကန်ခြင်း။
# အဓိဋ္ဌာန ပါရမီ= ခိုင်မာသော ဆုံးဖြတ်ချက်ရှိခြင်း။
# မေတ္တာ ပါရမီ= သူတပါးအကျိုးစီးပွားကို လိုလားခြင်း။ မေတ္တာထားခြင်း။
# ဥပေက္ခာ ပါရမီ= ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း၊ ဆင်းရဲ ချမ်းသာကို ဂရုမထားဘဲ သင့်တင့်စွာ ဆင်ခြင်ခြင်း၊

သမ္မာသမ္ဗောဓိသတ္တဖြစ်သော ဘုရားလောင်းများတွင် ပါရမီဖြည့်စဉ်၌ ပညာဓိက၊ သဒ္ဒါဓိက၊ ဝိရိယာဓိက ဟူ၍ သုံးမျိုးကွဲပြားနိုင်သော်လည်း သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဖြစ်သည့်အခါ အားလုံးသောဂုဏ်ရည်၊ အခြင်းအရာများသည် တူညီကြ၍ မည်သူသည် မည်သူ့ထက်သာသည်ဟု မရှိတော့ပေ။&lt;ref name=&quot;Maha&quot;/&gt;

===ဗုဒ္ဓအပေါ် ရှုမြင်ချက်===
သမိုင်းခေတ်အဆက်ဆက်၌ ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းအသီးသီးတို့သည် ဗုဒ္ဓနှင့်ပတ်သက်၍ အမျိုးမျိုးသော ခံယူမှု၊ ယူဆမှု၊ သတ်မှတ်မှုများ ရှိကြသည်။ ထို့အပြင် ဗုဒ္ဓဘာသာကို လေ့လာကြသော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မဟုတ်သော ရဟန်းပညာရှင်၊ လူပညာရှင်တို့ကလည်း အမျိုးမျိုးသော ယူဆချက်၊ ဖော်ပြချက်များကို ပေးထား၏ ။ ထိုယူဆချက်များမှ ဗုဒ္ဓကို သာမန်လူသား (သို့) မဟာလူသား (သို့) နတ်ဒေဝါ (သို့) အနန္တတန်ခိုးရှင် စသဖြင့် ဖော်ပြထားမှုများကို ဤအပိုင်းတွင် အနည်းငယ်ဖော်ပြထားသည်။ 

====ထေရဝါဒ ကျမ်းစာများ====
ပါဠိကျမ်းစာများ၌ ''သတ္ထာဒေဝ မနုဿာနံ'' ဟူသော ဂုဏ်အရည်အသွေးတစ်ခု ပါရှိရာ အနက်မှာ လူ၊ နတ်၊ ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအားလုံးတို့၏ ဆရာဖြစ်၍ နိဗ္ဗာချမ်းသာကို ရရှိပြီးဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင် အခြား နတ် လူ ဗြဟ္မာများသည် နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာ သန္တိသုခကို မခံစားရ၊ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟများရှိဆဲဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓသည် လူ၊ နတ်၊ ဗြဟ္မာများထက် မြင့်မြတ်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။

မဇ္ဈိမနိကာယ်လာ ''မဓုပိဏ္ဍိကသုတ်''တွင် ဗုဒ္ဓသည် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို ပေးတော်မူတတ်၏ (အမတဒါယက)၊ '''တရားအရှင်''' (ဓမ္မသာမိ) ဖြစ်တော်မူ၏ ဟူ၍ ဖော်ပြထားပြီး&lt;ref&gt;[http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.018.than.html Majhima Nikaya 18 Madhupindika Sutta: The Ball of Honey]&lt;/ref&gt; သံယုတ္တနိကာယ်လာ &quot;အနုရာဓသုတ်&quot;တွင်&lt;ref&gt;[http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn44/sn44.002.than.html Sutta Nikaya 44.2 Anuradha Sutta: To Anuradha]&lt;/ref&gt; ဗုဒ္ဓကို ဤသို့ဖော်ပြရေးသားထားသည်။ 
{{quote|ငါ့သျှင်တို့ ထိုမြတ်သော ယောက်ျားဖြစ်သော အလွန်မြတ်သော ယောက်ျားဖြစ်သော အမြတ်ဆုံးသို့ရောက်သော ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်...''}} ဟုပါရှိသည်။

တဖန် သံယုတ္တနိကာယ်လာ &quot;ဝက္ကလိသုတ်&quot;&lt;ref&gt;[http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn22/sn22.087x.wlsh.html Sutta Nikaya 22.87 Vakkali Sutta: Vakkali]&lt;/ref&gt;တွင် အရှင်ဝက္ကလိမထေရ် အနာရောဂါနိပ်စက်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးတွေ့ချင်မိသောကြောင့် အခြားရဟန်းများကို ပင့်ခိုင်းရာ မြတ်စွာဘုရားကြွရောက်လာ၍ {{quote|ဝက္ကလိ တရားကိုမြင်သော သူသည် ငါဘုရားကိုမြင်သည် မည်၏၊ ငါဘုရားကို မြင်သောသူသည် တရားကိုမြင်သည် မည်၏။ ဝက္ကလိ မှန်၏၊ တရားကိုမြင်လျှင် ငါ့ကိုမြင်၏၊ ငါ့ကိုမြင်လျှင် တရားကိုမြင်၏။}} ဟုဆိုကာ ဗုဒ္ဓသည် မိမိကိုယ်ကို ဓမ္မ ဟူ၍ ခိုင်းနှိုင်းဖော်ပြထားသည်လည်းရှိ၏ ။ ဒီဃနိကာယ်လာ &quot;အဂ္ဂညသုတ်&quot;တွင် ဝါသေဋ္ဌသာမဏေကို ယခုကဲ့သို့ မိန့်ဖူးသည်။ &quot;''ဓမ္မကာယ ဗြဟ္မကာယ ဓမ္မဘူတ ဗြဟ္မဘူတဟူသော ဤအမည်သည် ငါ၏အမည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။''&quot;{{efn|ဤနေရာ၌ ဓမ္မကာယသည် တရားအပေါင်းရှိသောသူ၊ ဗြဟ္မကာယသည် ဘုရား၊ ဓမ္မဘူတသည် ဗောဓိပက္ခိယတရားသဖွယ်ဖြစ်ခြင်း။  ဗြဟ္မဘူတသည် အလွန်တရာမြင့်မြတ်ခြင်း ဟူသော အနက်အသီးသီးဖြစ်သည်။}}  စသဖြင့် အထက်ပါ ကျမ်းစာအသီးသီးတို့တွင် ဗုဒ္ဓသည် မည်သူမျှမတတ်နိုင်သော အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို ပေးသူ၊ တရားတို့၏ အရှင်၊ အမြတ်တကာ အမြတ်ဆုံးသောသူ၊ ဗုဒ္ဓသည် ဓမ္မ (ခိုင်းနှိုင်းမှု)၊ ဓမ္မကာယ ဟူသော အလုံးစုံသောတရားများ ပေါင်းစုသူဟူ၍ ဗုဒ္ဓ၏မြင့်မြတ်ခြင်းသဘောကို ထိုသို့ဖော်ပြထားသည်။

====ပညာရှင်အချို့၏ ဖော်ပြချက်====
မြန်မာနိုင်ငံမှ ထင်ရှားခဲ့သော ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓသာသနာပြု ဆရာတော် [[သေဋ္ဌိလ|ဦးသေဋ္ဌိလ]]က ဆောင်းပါးတစ်ခုတွင် &quot;ဗုဒ္ဓသည် ဗောဓိဉာဏ်ကို ရရှိသူဖြစ်၍ ဗောဓိဉာဏ်ဆိုသည်မှာ လူသားများ၏ လုပ်နည်းလုပ်ဟန်သက်သက်ဖြင့် ရရှိနိုင်ပေသော အသိဉာဏ်နှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားပြီး ပြည့်စုံမှုဆိုသည့် အကောင်းဆုံး စံပြအခြေအနေကို ခေါ်ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဟူသော ​ဝေါဟာရသည် တိုက်ရိုက်အားဖြင့် ဉာဏ်အလင်းရသူ၊ သိသူဖြစ်၏ ။ ... ယခုပွင့်ခဲ့သော ဂေါတမဗုဒ္ဓသည် လူသားတစ်ဦးအနေဖြင့်သာ ဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့ရောက်ခဲ့၍ မည်သူမဆို သူ၏ လမ်းကြောင်းကို လျှောက်လှမ်းပါက သူကဲ့သို့ပင် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု သင်ကြားပြသခဲ့သည်။&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=The Meaning of Buddhism, Fundamental principles of the Theravada doctrine (1958)|author=[[သေဋ္ဌိလ|Bhikkhu U Thittila]]|url=https://amp.theatlantic.com/amp/article/306832/|work=The Atlantic}}&lt;/ref&gt;

သာဝတ္ထိ ဓမ္မိကရဟန်းတော်က &quot;ဗုဒ္ဓ၏ မဟာပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီးနောက် ရာစုနှစ်များစွာကြာသောအခါ ရာဇဝင်၊ ဒဏ္ဍာရီများက ဗုဒ္ဓသည် လူတစ်ဦးဆိုသည်ကို မှေးမှိန်ဖုံးဖိစေကာ နတ်ဘုရားတစ်ပါးအဖြစ် အသွင်ပေါ်စေသည်။ အမှန်စင်စစ်အားဖြင့် ဗုဒ္ဓသည် သာမန်လူသားတစ်ဦးမဟုတ်၊ ပြီးပြည့်စုံသော မဟာပုရိသ၊ မဟာလူသားတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော မဟာလူသားသည်လည်း သာမန်သူများနှင့် မထူးခြား သမားရိုးကျမွေးဖွားလာ၍ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖြင့်လည်း သာမန်သာဖြစ်သည် ဟုရေးသားဖူးသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|last=Dhammika|first=Shravasti|title=The Buddha and His Disciples|publisher=Buddhist Publication Society|year=2005|page=16|isbn=978-9552402807}}&lt;/ref&gt; သံဃရက္ခိတ ဆိုသော Dennis Philip Edward Lingwood က ယခုကဲ့သို့ ရေးသားထား၏ ။ &quot;ပထမဆုံး ကျုပ်တို့တွေနားလည်ရမှာက ဗုဒ္ဓသည် လူသားဖြစ်သည်ဆိုတာပါပဲ။ ဒါကအရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း သာမန်နဲ့မတူ ထူးခြားတဲ့လူသား၊ ကျုပ်တို့ သိသလောက် အားလုံးထဲမှာ အမြင့်ဆုံးအဆင့်ရှိတဲ့သူမျိုးပေါ့။&quot;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Sangharakshita|author-link=Sangharakshita|title=A Guide to the Buddhist Path|publisher=Windhorse Publications|year=1996|page=45|isbn=978-1899579044}}&lt;/ref&gt;

ပီတာဟာဗီး၏ ဗုဒ္ဓဘာသာမိတ်ဆက်စာအုပ်၌ ဗုဒ္ဓကို လူသား (သို့) နတ်ဒေဝါတစ်ပါး၊ မည်သည်ဖြစ်သည်ကို မေးမြန်းရာ ဗုဒ္ဓက သူသည် လူ (သို့) နတ် ဖြစ်စေရန် ဖန်တီးမည့် အမြစ်တွယ်ကပ်နေသော မသိစိတ်ဉာဉ်များကို ဖယ်ရှားထားပြီဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဟုသာ ခေါ်ဆိုသင့်ကြောင်း၊  မဟာပထဝီမြေကြီး၌ ရှင်သန်ကြီးပြင်းခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ၌ ထိုမဟာမြေကြီး၏ အလွန်တွင် တည်ရှိပြီဖြစ်သည်။ ကြာသည် ရေမှ ပေါက်ဖွားသော်လည်း ရေမျက်နှာပြင်၏ အထက်၊ မြေနှင့်မထိတွေ့ဘဲ ငွားငွားစွင့်စွင့် ပွင်းလန်းနေသကဲ့သို့ဖြစ်လေသည်ဟု ပြန်လည်မိန့်ကြားထားကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;Peter Harvey, ''An Introduction to Buddhism: Teachings, History, and Practices.'' Cambridge University Press, 1990, p. 28&lt;/ref&gt;

အန်ဒရူး စကစ်လ်တန်က ဗုဒ္ဓဘာသာ အယူအဆများ၌ ဗုဒ္ဓကို သမိုင်းတစ်လျှောက် မည်သည့်အခါမျှ သာမန်လူသားတစ်ဦးဟု သတ်မှတ်ယူဆခဲ့ခြင်းမရှိပါဟု ရေးသားထားသည်လည်းရှိ၏ ။&lt;ref&gt;Skilton, Andrew. ''A Concise History of Buddhism.'' 2004. pp. 64–65&lt;/ref&gt;
{{quote|အရေးကြီးတာကို အလေးပေးပြောရမယ်ဆိုရင် ခေတ်သစ်ထေရဝါဒအဆုံးအမတွင် ဗုဒ္ဓသည် လူသားတစ်ဦးဟု ဆိုကြသော်လည်း ဗုဒ္ဓကို သာမန်လူသားတစ်ဦးအဖြစ် မည်သည့်အခါကမျှ မယူဆခဲ့ချေ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဗုဒ္ဓတွင် လက္ခဏကြီး (၃၂) ပါး၊ လက္ခဏာငယ် (၈၀) ရှိ၍ မဟာပုရိဿ (မဟာလူသား) ဟု ဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။ ဗုဒ္ဓကိုယ်တော်တိုင် ၎င်းသည် လူတစ်ဦး၊ နတ်တစ်ပါးဖြစ်သည်ကို ငြင်းဆန်ထားကာ [[မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်]]တွင် ဗုဒ္ဓသည် မိမိဆန္ဒအလျောက် ပရိနိဗ္ဗာန်စံရန် အလိုရှိအပ်သောကြောင့်သာ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသည်။ အကယ်၍ တောင်းဆိုလာပါက ပရိနိဗ္ဗာန်မစံဘဲ ကပ်ကမ္ဘာများစွာ နေတော်မူနိုင်သေးသည်ဟူသောအချက်ပါရှိသည်။{{efn|အန်ဒရူး စကစ်လ်တန် ဖော်ပြထားသော နောက်ဆုံးအချက်များသည် မူရင်း&quot;မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်&quot; တွင်မပါဝင်၊ နှောင်းပိုင်းကာလမှ ဖြည့်စွက်ထားသည်ဟု အချို့ကယူဆကြသည်ဟု ပါဠိစာပေသမိုင်းတွင် တင်ပြထားသည်။ ဤ၌ ၎င်းယူဆသည်မှာ ကပ္ပကို မြင်၍ ကမ္ဘာပေါင်းများစွာဟု ယူဆလိုက်သော်လည်း ထေရဝါဒအစဉ်အဆက်၌မူ ဤနေရာကို အနက်ယူကြပုံမှာ [[ဗုဒ္ဓဃောသ|ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ]]၊ မဟာဓမ္မပါလမှ အစရှိ၍ အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာဆရာများက '''အာယုကပ်''' (ထိုခေတ်သည် နှစ်တစ်ရာဖြစ်သောကြောင့် အာယုကပ်သည် နှစ်တစ်ရာကို ဆိုလိုသည်။) ဟု တညီတည်းလက်ခံကြပြီး ဘုရားရှင် အလိုရှိက နေနိုင်သည်မှာ နှစ်တစ်ရာ (သို့) နှစ်တစ်ရာထက်ပို၍ ဟုသာဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book |title= နိုင်ငံတော် သာသန မဟာဗုဒ္ဓဝင် (ပဉ္စမတွဲ၊ ဒုတိယအကြိမ်)။ |author= [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်|တိပိဋကဆရာတော် ဦးဝိစိတ္တဿရာဘိဝံသ]]|year= ၁၉၈၁|publisher=သာသနာရေးဦးစီးဌာန|pages=၃၁၈-၃၂၀}}&lt;/ref&gt; }}}}

[[ရွှေအောင်|ဦးရွှေအောင်]]ပြုစုသော &quot;ဗုဒ္ဓ (သို့) လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင်&quot;စာအုပ်တွင် ဗုဒ္ဓသည် လူသားမိခင်တစ်ဦးမှ မွေးဖွားလာသည်ဖြစ်၍ သာမန်အားဖြင့် လူပုဂ္ဂိုလ်ဟု ဆိုနိုင်သော်လည်း လေးသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတစ်သိန်း အဆုံးမရှိသော ပါရမီတော်များကို ဖြည့်ကျင့်ခဲ့မှုကြောင့် ရိုးရိုးလူသားမဟုတ်၊ အနှိုင်းမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်တစ်ဦးဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ဆက်လက်ရေးသားထားသည်မှာ 'လူ' ဟုဆိုပါက မှန်သည်။ သို့သော် လူတို့၏ မကိုဋ်ဖြစ်သည်။ 'နတ်'၊ 'ဗြဟ္မာ' ဟု ဆိုလျှင် မှန်သည်။ သို့သော် 'နတ်'၊ 'ဗြဟ္မာ'တို့၏ မကိုဋ် ဖြစ်သည်။ အခြားသက်ရှိတစ်မျိုးဟု ဆိုလျှင်လည်း မှန်ကာ ထိုသက်ရှိတစ်မျိုး၏ မကိုဋ်ဖြစ်ပေသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဗုဒ္ဓသည် လူ၊ နတ်၊ ဗြဟ္မာ၊ သတ္တဝါအားလုံးနှင့် ပါရမီဖြည့်စဉ်ကာလများ၌ သံသရာတစ်လျှောက် ဆက်စပ်နေသောကြောင့် (သို့) ထို လူ၊ နတ်၊ ဗြဟ္မာ၊ သတ္တဝါများဖြစ်ခဲ့ဖူးသောကြောင့် ထိုထိုသဘောများကို ကိုယ်တိုင်ကြုံခဲ့ခြင်းရှိသောကြောင့် ဖြစ်၏ ။&lt;ref name=&quot;shwe&quot;/&gt;

[[နာရဒ မဟာထေရ်]]က ''&quot;ဗုဒ္ဓသည် လူသားတစ်ဦးဖြစ်၍ လူသားကဲ့သို့ မွေးဖွား၊ နေထိုင်၊ ဘဝအဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ လူသားဖြစ်သော်လည်း အလွန်ထူးခြားသော လူသား (အစ္ဆရိယ မနုဿ) ဖြစ်သည်။ နတ်ဘုရားတစ်ဆူဟု မမိန့်ခဲ့၊ ၎င်းသည် ထိုသို့ မသေနိုင်သော နတ်ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်ကြောင်း အယူအဆအမှားများကိုလည်း ရှင်းလင်းပြသသည်။ နတ်ဘုရားသဘောသဘာမရှိသည့် နတ်ဘုရားကဲ့သို့ တူညီသော ဆရာဟူသည် ဤလောက၌ မရှိပါ&quot;'' ဟူ၍ ဗုဒ္ဓဘာသာအနှစ်ချုပ်စာအုပ် (Buddhism in a Nutshell) တွင် ဆိုထားသည်။&lt;ref name=&quot;Thera2017&quot;&gt;{{cite book|author=Narada Thera|title=Buddhism in a Nutshell|url=https://books.google.com/books?id=fNTHDwAAQBAJ|date=1 September 2017|publisher=Pariyatti Publishing|isbn=978-1-68172-064-7}}&lt;/ref&gt;

====မဟာသံဃိကဂိုဏ်း၏ သတ်မှတ်ချက်====
အစောပိုင်းပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းခွဲများအနက် မဟာသံဃိကဂိုဏ်းတွင် ဗုဒ္ဓ(များ)သည် စွမ်းအားတန်ခိုးရှိသည့် သဘာဝများကို ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု သတ်မှတ်ကြကာ မဟာသံဃိကဂိုဏ်းဝင်များက ဗုဒ္ဓများ၊ ဗောဓိသတ္တများသည် အလွန်တရာ သာလွန်မြင့်မြတ်ခြင်း၊ အစွမ်းတန်ခိုးသတ္တိများ ရှိကြောင်း၊ ရဟန္တာဆိုသည်မှာ အမှားပြုနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်းတို့ကို တင်ပြကြသည်။&lt;ref name=&quot;autogenerated1b&quot;&gt;Baruah, Bibhuti. ''Buddhist Sects and Sectarianism.'' က2008. p. 48.&lt;/ref&gt; မဟာသံဃိက၏ အခွဲများဖြစ်သော ဧကဗျောဟာရိကဂိုဏ်း၊ လောကုတ္တရာဝါဒဂိုဏ်း၊ ကုက္ကုဋိကဂိုဏ်းတို့ရှိ &quot;သမယဗေဒေါပရစနစကြာ&quot;ကျမ်းစာ၌ ဆိုထားသော အချက် ၄၈ ချက်တွင် အချက်၂၀ သည် ဗုဒ္ဓများ၊ ဗောဓိသတ်များ၏ အစွမ်းတန်ခိုးသတ္တိများကို ဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;Sree Padma. Barber, Anthony W. ''Buddhism in the Krishna River Valley of Andhra.'' 2008. p. 56.&lt;/ref&gt; ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒဿနလေ့လာမှုဆိုင်ရာ ပါမောက္ခ ယောင် ကျိဟွာက ယခုလိုရေးသားထားသည်။

{{quote|၎င်းတို့၏ ရှုထောင့်တွင် ဗုဒ္ဓဆိုသည်မှာ အောက်ပါ သဘာဝလွန်စွမ်းအားများကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြသည်။ &quot;လောကုတ္တရ&quot; ခေါ် လောကထက် မြတ်ခြင်း၊ ကိလေသာမြူ မဲ့ခြင်း၊ ဓမ္မစကြာကို လည်စေခြင်း (တရားဟောခြင်း)၊ မုက္ခပါဌ်တစ်ခုတည်းဖြင့် တရားအားလုံးကို အသေးစိတ်ပြောနိုင်ခြင်း၊ ဟောပြောသည့်အတိုင်း မှန်ကန်ခြင်း၊ ဗုဒ္ဓ၏ ရူပခန္ဓာသည် အတိုင်းအဆမဲ့ခြင်း၊ တန်ခိုးတော်အန္တရှိခြင်း၊ ဘဝသက်တမ်း ကာလမဲ့ခြင်း၊ သတ္တဝါတို့ကို ဟောပြော ခြေချွတ်၊ သဒ္ဒါယုံကြည်မှု နိုးကြားစေရာတို့တွင် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုမရှိခြင်း၊ အိပ်စက်မှု၊ အိပ်မက်မက်မှု မရှိခြင်း၊ မေးခွန်းတစ်ခုကို ဖြေကြားရာတွင် ရပ်ဆိုင်းမှုသဘောမရှိခြင်း၊ ကာလတိုင်း၌ သမာဓိ ခိုင်မြဲခြင်း တို့ဖြစ်၏။}}

မဟာသံဃိကဂိုဏ်းလာ ကျမ်းတစ်ခု၌ &quot;တထာဂတတို့၏ စွမ်းအားသည် အတိုင်းအဆမဲ့၍ ဗုဒ္ဓ၏ဘဝ(သက်တမ်း) သည်လည်း အနန္တဖြစ်၏&quot; ဟုဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;Tanaka, Kenneth. ''The Dawn of Chinese Pure Land Buddhist Doctrine.'' 1990. p. 8&lt;/ref&gt; ကွမ်းရှင်း ဆိုသူကလည်း ဗုဒ္ဓ၏ အဓိကအရည်အသွေးနှစ်ခုကို မဟာသံဃိကတရားများတွင် တွေ့နိုင်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဗုဒ္ဓစစ်စစ်သည် ဉာဏ်အလင်းပွင့်သောသူ၊ အနန္တတန်ခိုးရှင်ဖြစ်ကာ အဝတာပုံစံများဖြင့် သတ္တဝါတို့ကို ကျွမ်းကျင်လိမ္မာစွာဖြင့် ခြေချွတ်တော်မူသည် ဟုပြောဆိုသည်။&lt;ref&gt;Guang Xing. ''The Concept of the Buddha: Its Evolution from Early Buddhism to the Trikaya Theory.'' 2004. p. 53&lt;/ref&gt; မဟာသံဃိကဂိုဏ်းအယူအဆတွင် လက်ရှိပွင့်ထွန်းခဲ့သည့် ဂေါတမဗုဒ္ဓသည် ဤသို့ အသွင်ပြောင်းဖန်ဆင်းထားသော ရုပ်ခန္ဓာများ (နိမ္မိတကာယ) ထဲကတစ်ဆူ ဟူ၍ယူဆကြကာ ဗုဒ္ဓစင်စစ်သည် ဓမ္မကာယ (တရားအားလုံးပေါင်းစုထားသူ) နှင့် ညီမျှသည်ဟု ဆိုကြပေသည်။&lt;ref&gt;Sree Padma. Barber, Anthony W. ''Buddhism in the Krishna River Valley of Andhra.'' 2008. pp. 59–60&lt;/ref&gt;

==ပွင့်တော်မူခဲ့သော ဗုဒ္ဓများ==
[[File:022 Stupas and Bodhi Trees representing the Seven Buddhas (33772342726).jpg|thumb|[[ဆန်ချီ]]စေတီတော်ရှိ ဘုရားခုနစ်ဆူ၊ (အမည်အားဖြင့် [[ဝိပဿီဘုရား]]၊ [[သိခီဘုရား]]၊ [[ဝေဿဘူဘုရား]]၊ [[ကကုသန်ဘုရား]]၊ [[ကောဏဂုံဘုရား]]၊ [[ကဿပဘုရား]]၊ [[ဂေါတမဘုရား]] တို့ဖြစ်ကြသည်။) ဘီစီတစ်ရာစု၊ ညာအစွန်းရှိဘုရားသည် ဂေါတမဗုဒ္ဓဖြစ်၏ ။&lt;ref name=&quot;Marshall 46&quot;&gt;John Marshall, A Guide to Sanchi, 1918 [https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.459148 p.46ff] (Public Domain text)&lt;/ref&gt;]]

[[File:Ascetic_Sumedha_and_Dipankara_Buddha.jpg|thumb|သုမေဓာရသေ့သည် [[ဒီပင်္ကရာဘုရား]]ထံတွင် &quot;နိယတ ဝိဝရဏ&quot; ဗျာဒိတ်ခံယူ၍ လေးသင်္ချေနှင့်ဘကမ္ဘာတစ်သိန်း ပါရမီဖြည့်၍ ကျင်လည်ခဲ့ပြီူနောက် ဂေါတမဗုဒ္ဓအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။]]

===ဘုရားခုနစ်ဆူ===
အနောက်တိုင်းပညာရှင်တို့သည် ပါဠိကျမ်းစာများကို အစောပိုင်းကျမ်းစာနှင့် နှောင်းပိုင်းကျမ်းစာဟူ၍ ခွဲခြားရာတွင် ပထမမှ စတုတ္ထနိကာယ်အထိ ကျမ်းစာအများစုကို အစောပိုင်းကျမ်းစာများအဖြစ်ယူဆကြ၍ ပဉ္စမမြောက်နိကာယ်မှ ကျမ်းအများစု (သို့) အချို့ကို နှောင်းပိုင်ဟူ၍ သတ်မှတ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် အစောပိုင်း နိကာယ်လေးခုတွင် ဗုဒ္ဓခုနစ်ဆူ (သတ္တတထာဂတ-Sattatathāgata)ကိုသာ ဖော်ပြထားသည်။

ထိုဗုဒ္ဓခုနစ်ဆူမှာ :
# [[ဝိပဿီဘုရား]]
# [[သိခီဘုရား]] 
# [[ဝေဿဘူဘုရား]]
# [[ကကုသန်ဘုရား]]
# [[ကောဏဂုံဘုရား]]
# [[ကဿပဘုရား]]
# [[ဂေါတမဘုရား]] တို့ဖြစ်ကြသည်။ 

အထူးသဖြင့် ဤဗုဒ္ဓခုနစ်ဆူကို [[ဝိနည်းပိဋကတ်]]၊ [[ပါရာဇိကဏ်]]အပိုင်း&lt;ref&gt;ဝိနည်းပိဋကတ်၊ ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန်၊ ဝေရဉ္ဇရာမြို့၌ ဒုဗ္ဘိက္ခဘေး ဆိုက်ရောက်ခြင်း&lt;/ref&gt;တွင် ပါရှိပြီး [[သုတ္တန်ပိဋကတ်]]၊ [[ဒီဃနိကာယ်]]လာ [[သုတ်မဟာဝါ]] (မဟာဝဂ်)မှ [[မဟာပဒါနသုတ်]]&lt;ref&gt;မဟာဝဂ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန်၊ သာသနာရေးဦးစီးဌာန၊ ၁၉၉၂&lt;/ref&gt;၊ [[ပါထိကဝဂ်]]မှ [[အာဋာနာဋိယသုတ်]]၊ [[ခုဒ္ဒကနိကာယ်]]၏ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်မှ &quot;သတ္တဗောဓိသတ္တဝါရ&quot;အပိုင်း&lt;ref&gt;ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန်၊ ပဋိသမ္ဘိဒကထာ၊ သာသနာရေးဦးစီးဌာန၊ ၁၉၅၉&lt;/ref&gt;တို့တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဒီဃနိကာယ်လာ စက္ကဝတ္တိသုတ်တွင် ဤဘုရားခုနစ်ဆူပြီးနောက် မေတ္တယျမြတ်စွာဘုရားပွင့်မည်ဟု ပြဆိုထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/dn/dn.26.0.than.html|title=Cakkavatti Sutta: The Wheel-turning Emperor|website=Access To Insight}}&lt;/ref&gt;

ထေရဝါဒ၏ နောက်ဆုံးနိကာယ်ဖြစ်သော ခုဒ္ဒကနိကာယ်၏ [[ဗုဒ္ဓဝံသ]]ကျမ်း၌ နှစ်ကျိပ်လေးဆူသော ရှေးရှေးဗုဒ္ဓများကို ဖော်ပြထားသည်။ အထက်၌ဖော်ပြခဲ့သော ဘုရားခုနစ်ဆူအပြင် ပို၍စောသော ဘုရားနှစ်ဆယ့်တစ်ဆူကို ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ အနောက်တိုင်းဖက်က ယူဆသည်မှာ ဗုဒ္ဓဝံသကျမ်းသည် ဘီစီ ၁-၂ ရာစုကြားက ပြုစုသောကျမ်းဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;A textual and Historical Analysis of the Khuddaka Nikaya – Oliver Abeynayake Ph. D. , Colombo, First Edition – 1984, p. 113.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Horner, IB, ed. (1975). The minor anthologies of the Pali canon. Volume III: Buddhavaṁsa (Chronicle of Buddhas) and Cariyāpiṭaka (Basket of Conduct). London: Pali Text Society. {{ISBN|0-86013-072-X}}.&lt;/ref&gt; ထေရဝါဒအယူအဆ၌ ကမ္ဘာတစ်ခုတွင် အများဆုံးပွင့်ထွန်းနိုင်သော ဗုဒ္ဓအရေအတွက်မှာ ငါးပါးသည်အများဆုံးဖြစ်၍ ''ဘဒ္ဒကပ္ပ'' (ဘဒ္ဒကမ္ဘာ) ဟုအမည်တွင်ကာ ဗုဒ္ဓတစ်ဆူမျှမပွင့်သော ကမ္ဘာအမျိုးအစားလည်းရှိကာ ''သုညကပ္ပ'' (သုညကမ္ဘာ) ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓတစ်ဆူပွင့်သည့်ကမ္ဘာကို ''သာရကပ္ပ'' (သာရကမ္ဘာ)၊ နှစ်ဆူပွင့်လျှင် ''မဏ္ဍကပ္ပ'' (မဏ္ဍကမ္ဘာ)၊ သုံးဆူပွင့်ပါက ''ဝရကပ္ပ'' (ဝရကမ္ဘာ)၊ လေးဆူပွင့်ထွန်းသည်ဆိုလျှင် ''သာရမဏ္ဍကပ္ပ'' (သာရမဏ္ဍကမ္ဘာ) ဟူ၍ အသီးသီးခေါ်ဆိုသည်။ (ဗုဒ္ဓဝံသကျမ်း)

လက်ရှိကမ္ဘာတွင် ဗုဒ္ဓလေးဆူပွင့်ထွန်းခဲ့ပြီးဖြစ်၍ လက်ရှိသာသနာမှာ ဂေါတမဗုဒ္ဓဘုရား၏ သာသနာဖြစ်ပြီး နောင်ပွင့်ရန် တစ်ဆူကျန်ရာ အရိမေတ္တေယျဗုဒ္ဓဘုရားသည် ငါးဆူမြောက်ဖြစ်မည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရားငါးဆူပွင့်သော ဤကမ္ဘာကို ဘဒ္ဒကမ္ဘာဟု အမည်ရကာ အနက်မှာ ကောင်းမွန်တင့်တယ်သော၊ ကောင်းခြင်းမင်္ဂလာရှိသော ကမ္ဘာ ဖြစ်၏ ။&lt;ref&gt;ပါဠိ-မြန်မာ အဘိဓာန်၊ ဟုတ်စိန်&lt;/ref&gt;

သက္ကတနှင့် မြောက်ပိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာအချို့၏ အယူအဆများ၌ ဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် ဗုဒ္ဓ ၁,၀၀၀ အထိ ပွင့်ထွန်းကာ ဂေါတမဗုဒ္ဓ၊ မေတ္တေယျဗုဒ္ဓတို့သည် စတုတ္ထ၊ ပဉ္စမမြောက် ဘုရားများဖြစ်ဖြစ်ကြသည်ဟု ဆိုသည်။{{sfn|Silk|2019|p=110-111}}

[[File:Budhasa Konaakamanasa.jpg|thumb|အာသောကမင်း၏ နိဂလိဆာဂါရှိ ကျောက်စာတွင် ဗြဟ္မီအက္ခရာဖြင့် [[ကောဏဂုံဘုရား]] စာသား၊ ဘီစီ ၂၅၀]] 
[[File:Buddha Sakyamuni on the Rummindei pillar of Ashoka.jpg|thumb|လုမ္ဗိနီရှိ အာသောကမင်းကျောက်စာမှ ဗြဟ္မီဘာသာဖြင့် &quot;ဗုဒ္ဓေ&quot; နှင့် &quot;သကျမုနိ&quot; စကားလုံးများ။]]

ကောဏဂုံ (ကောဏာဂမဏ) ဘုရားကို ယနေ့ခေတ် [[နီပေါနိုင်ငံ]]၊ နိဂလဆာဂါ (ရွာ)တွင် [[အာသောက]]မင်း၏ ၃ ရာစုနှစ်က ထွင်းခဲ့သော ကျောက်စာတွင် ဖော်ပြထားမှုရှိသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ထိုနေရာ၌ ယင်းကျောက်စာကို တွေ့နိုင်သည်။ ဗြဟ္မီအက္ခရာဖြင့် ရေးသားထားကာ ကျောက်စာသည် ပြိုလဲနေ၍ တစ်စိတ်တစ်ဒေသသည် မြေအောက်၌ဖြစ်၏ ။ အာသောကမင်းသည် ဘီစီ ၂၄၉ ၌ ထိုနေရာသို့ လှည့်လည်လာကာ ထိုနေရာသို့ သူရောက်ရှိကြောင်း၊ ကောဏဂုံဘုရားကို ရည်မှန်း၍ ထူပါရုံတစ်ဆူ တည်/ချဲ့ထွင် ခြင်း၊ ကျောက်စာ ရေးထိုး စိုက်ထူခဲ့ခြင်းတို့ကို မှတ်တမ်းတင်ထားလေသည်။&lt;ref&gt;Basanta Bidari - 2004 Kapilavastu: the world of Siddhartha - Page 87&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |title=Inscriptions of Asoka. New Edition by E. Hultzsch |date=1925 |page=165 |url=https://archive.org/stream/InscriptionsOfAsoka.NewEditionByE.Hultzsch/HultzschCorpusAsokaSearchable#page/n339 |language=sa}}&lt;/ref&gt;

တရုတ်ခရီးသွားရဟန်းတော် ရွှမ်ကျန်း၏ ဖော်ပြချက်တွင် ကောဏဂုံဘုရား၏ ဓာတ်တော်များကို နိဂလစာဂါရွာတွင် ထူပါရုံတည်၍ ဌာပနာထားသည်။ ထိုနေရာသည် ယနေ့ခေတ် နီပေါတောင်ပိုင်း၊ ကပ္ပိလဝတ် ခရိုင်တွင် တည်ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|title=Relics of the Buddha|author=John S. Strong|year=2007|page=130|isbn=978-0691117645|url=https://books.google.com/books?id=_KLAxmR8PZAC}}&lt;/ref&gt;

&quot;သကျမုနိ&quot; ဟုလည်း ခေါ်ဆိုသော ဂေါတမဗုဒ္ဓကို နီပေါနိုင်ငံ လုမ္ဗနီရှိ အာသောကျောက်စာတိုင်တွင် ရေးသားထားသည်။ ဗြဟ္မီအက္ခရာသုံးစွဲထား၍ မောရိယမင်းဆက် ဧကရာဇ် အာသောကမင်းသည် ဘီစီ ၃ ရာစုက ဤနေရာသို့ ရောက်ရှိလာကာ ဂေါတမဗုဒ္ဓ၏ ဖွားမြင်ရာနေရာဟု ဖော်ပြထားလေ၏ ။&lt;ref&gt;Paranavitana, S. (Apr. - Jun., 1962). Rummindei Pillar Inscription of Asoka, Journal of the American Oriental Society, 82 (2), 163-167&lt;/ref&gt;{{refn|group=note|name=&quot;translations&quot;|Several alternative translations have been published.&lt;ref&gt;{{Citation |last = Weise |first = Kai |title = The Sacred Garden of Lumbini – Perceptions of Buddha's Birthplace |date = 2013|pages= 47–48|publisher = UNESCO |location= Paris |archive-date = 2014-08-30 |url = http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002239/223986E.pdf |archive-url = https://web.archive.org/web/20140830011700/http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002239/223986E.pdf |display-authors = etal}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hultzsch, E. /1925). [https://archive.org/details/InscriptionsOfAsoka.NewEditionByE.Hultzsch Inscriptions of Asoka]. Oxford: Clarendon Press, pp. 164-165&lt;/ref&gt;}}

{{quote|ဒေဝါနံပီယ၊ ပီယဒဿီဘုရင်မင်းမြတ်သည် ရာဇဘိသေကခံယူအပြီး နှစ်နှစ်ဆယ်၌ ဤအရပ်ဒေသသို့ ရောက်ရှိတော်မူ၍ သကျမုနိဗုဒ္ဓဖွားမြင်ရာ ဤအရပ်ကို ရိုသေခယပူဇော်သည်။ ကျောက်တိုင်၏ ထိပ်ဖျားတွင် မြင်းရုပ်ကိုထွင်းထုစေ၍ ကျောက်တိုင်စိုက်ထူစေသည်။ ဘုရားရှင်သည် ဤအရပ်ဒေသတွင် ပွင့်ထွန်းခဲ့သည်ကို ဖော်ပြရန်ဖြစ်၏ ။ လုမ္ဗိနီရွာကို အခွန်ကင်းလွတ်စေ၍ (သီးနံ)ထုတ်လုပ်မှု၏ အဋ္ဌမမြောက်ဝေစုကိုသာ ပေးစေသည်။|လုမ္ဗိနီ အမိန့်ပြန်တမ်း၊ အာသောကကျောက်စာများထဲက တစ်ခု။ &lt;ref&gt;Hultzsch, E. (1925). [https://archive.org/stream/InscriptionsOfAsoka.NewEditionByE.Hultzsch/HultzschCorpusAsokaSearchable#page/n337/mode/2up Inscriptions of Asoka]. Oxford: Clarendon Press, pp. 164-165&lt;/ref&gt;|title=|source=}}

=== နှစ်ကျိပ်ကိုးဆူသော ဘုရားများ ===
[[File:28Buddhas-01.JPG|thumb|မြန်မာနိုင်ငံ၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]ရှိ [[ဆူးလေစေတီတော်]]တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ ရှေးဗုဒ္ဓဘုရားများကို ရှိခိုးနေခြင်း]]
ထေရဝါဒအလိုအရ ရေတွက်၍မရသော ကပ်ကမ္ဘာ အသင်္ချေအနန္တတို့တွင် ရေတွက်မရသော ဗုဒ္ဓအဆူဆူ ပွင့်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Part 3 - Bodhisatta-kicca (duties of a Bodhisatta), The Great Chronicle of Buddhas|url=https://www.wisdomlib.org/buddhism/book/the-great-chronicle-of-buddhas/d/doc364352.html|work=Wisdom Library|quote=in the Buddhāpadāna of the Apadāna,[3] a future Buddha aspires mentally to Buddhahood in the presence of innumerable Buddhas throughout incalculable aeons}}&lt;/ref&gt;သို့သော် အမည်သတ်မှတ်ဖော်ပြထားသော ဗုဒ္ဓအရေအတွက်မှာ နှစ်ကျိပ်ကိုးဆူဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒကိုးကွယ်ယုံကြည်သော မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ သီရိလင်္ကာတို့တွင် ဤနှစ်ကျိပ်ကိုးဆူသော ဗုဒ္ဓများကို ပူဇော်ကြ၍ ပွဲတော်ရာသီကာလများ၌ ဘုရားပွဲများကျင်းပကြသည်။ [[ဗုဒ္ဓဝင်|ဗုဒ္ဓဝံသ (သို့) ဗုဒ္ဓဝင်]]တွင် သီးသန့်အနေဖြင့် နှစ်ကျိပ်လေးဆူသော ဘုရားများနှင့် ဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်ကို ဖော်ပြထားသည်။{{efn|ဒီပင်္ကရာဘုရားအကြောင်းကို ဗုဒ္ဓဝံသကျမ်းတွင် အကျယ်ဖော်ပြထားမှုမရှိဘဲ သုမေဓကထာတွင် အကျဉ်းချုပ်၊ ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာတွင် အကျယ်ဖော်ပြထားသည်။ (မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်)}} ထို့ကြောင့် (၂၅) ဆူဖြစ်၍ ဒီပင်္ကရာဘုရား၏ ရှေ့တွင် ဘုရားသုံးဆူရှိကာ [[နှစ်ကျိပ်ရှစ်ဆူ]]ဖြစ်လာပြီး အရိမေတ္တယျဘုရားကို ထည့်သွင်းလျှင် နှစ်ကျိပါကိုးဆူဖြစ်သည်။&lt;ref name=Morris1882&gt;{{cite book|editor-last=Morris|editor-first=R|editor-link=Richard Morris (philology)|title=The Buddhavamsa|chapter=XXVII: List of the Buddhas|pages=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.283044/page/n85 66]–7|publisher=Pali Text Society|location=London|year=1882|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.283044}}&lt;/ref&gt; (ဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်း)

ထိုဗုဒ္ဓများမှ ပထမဆုံးသုံးဆူသည် တဏှင်္ကရာဘုရား၊ မေဓင်္ကရာဘုရား၊ သရဏင်္ကရာဘုရား တို့ဖြစ်ကြကာ စတုတ္ထမြောက်ဗုဒ္ဓသည် ဂေါတမဘုရားအလောင်းတော် သုမေဓာရသေ့ကို &quot;နိယတ ဝိဝရဏ&quot; ဗျာဒိတ်ပေးသော ဒီပင်္ကရာဘုရားဖြစ်၏။&lt;ref name=Huntington&gt;{{cite web|title=Life of the Buddha: Dīpankara's Prediction of Enlightenment|publisher=The Huntington Archive - The Ohio State University|url=http://huntingtonarchive.osu.edu/studypages/internal/dl/SouthAsia/Buddhist/pgs/u5/DL0208m.htm|access-date=2012-09-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20140808032753/http://huntingtonarchive.osu.edu/studypages/internal/dl/SouthAsia/Buddhist/pgs/u5/DL0208m.htm|archive-date=2014-08-08|url-status=dead|accessdate=26 August 2021|archivedate=8 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140808032753/http://huntingtonarchive.osu.edu/studypages/internal/dl/SouthAsia/Buddhist/pgs/u5/DL0208m.htm}}&lt;/ref&gt; များစွာသော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသည် ၂၉ ကိုးဆူမြောက်ပွင့်မည့် အရိမေတ္တယျဘုရားကိုလည်း မျှော်မှန်း၍ ပူဇော်ကြလေသည်။ အရိမေတ္တယျဘုရား ပွင့်ထွန်းမည့် ဗျာဒိတ်အကြောင်းအရာများကို ထေရဝါဒ၊ မဟာယာန၊ ဝဇီရာယာန စသော ဂိုဏ်များရှိ ကျမ်းစာများတွင် တွေ့ရှိနိုင်ကာ ဇမ္ဗူဒီပကျွန်း (ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း; အိန္ဒိယ) တွင် ပွင့်မည်ဟု လက်ခံထားကြသည်။

အောက်ပါဇယားတွင် (၂၉) ဆူသော ဗုဒ္ဓများ၏ အချက်အလက်အချို့ကို ဖော်ပြထား၍ ဗုဒ္ဓအများစု၏ အချက်အလက်များကို [[မင်းကွန်းတိပိဋကဆရာတော်]]ပြုစုသော [[မဟာဗုဒ္ဓဝင်]]ကျမ်းမှ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! 
! ပါဋ္ဌိအမည်
! သင်္သကရိုက်အမည် (လက်တင်အက္ခရာ)
! ဖွားမြင်ရာဒေသ
! မိဘ
! ဗောဓိပင်
! ဂေါတမဘုရားလောင်းအမည်
|-
| 1
|[[တဏှင်္ကရာဘုရား]]
|Tṛṣṇaṃkara
|ပုပ္ဖဝတီ
|သုနန္ဒမင်း နှင့် သုနန္ဒာမိဖုရား
|တောင်မရိုးပင်
| -
|-
| 2
|[[မေဓင်္ကရာဘုရား]]
|Medhaṃkara
|ယဃရ
|သုဒေဝမင်း နှင့် ယသောဓရာ
|ပေါက်ပင်
| -
|-
| 3
|[[သရဏင်္ကရာဘုရား]]
|Śaraṇaṃkara
|ဝိပုလ
|သုမင်္ဂလမင်း နှင့် ယသဝတီ
|သခွတ်ပင်
|
|-
| 4
|[[ဒီပင်္ကရာဘုရား]]
|Dīpaṃkara
|ရမ္မာဝတီ 
|သုဒေဝမင်း နှင့် သုမေဓာမိဖုရား
|ညောင်ကြတ်
|သုမေဓာ (သူဌေးသာ၊ ရသေ့)
|-
| 5
|[[ကောဏ္ဍညဘုရား]]
|Kauṇḍinya
|ရမ္မာဝတီ 
|သုနန္ဒမင်း နှင့် သုဇာတာမိဖုရား
|သာလကလျာဏီ
|ဝိဇိတာဝီ (စကြဝတေးမင်း)
|-
| 6
|[[မင်္ဂလဘုရား]]
|Maṃgala&lt;ref name=BealChIII/&gt;
|ဥတ္တရ 
|ဥတ္တရမင်း နှင့် ဥတ္တရမိဖုရား
|ကံ့ကော်ပင်
|သုရုစိ (ပုဏ္ဏား)
|-
| 7
|[[သုမနဘုရား]]
|Sumanas&lt;ref name=BealChIII/&gt;
|မေခလ 
|သုဒတ္တမင်း နှင့် သိရိမာမိဖုရား
|ကံ့ကော်ပင်
|အတုလ (နဂါးမင်း)
|-
| 8
|[[ရေဝတဘုရား]]
|Raivata
|သုဓညဝတီ
|ဝိပုလမင်း နှင့် ဝိပုလာမိဖုရား
|ကံ့ကော်ပင်
|အတိဒေဝ (ပုဏ္ဏား)
|-
| 9
|[[သောဘိတဘုရား]]
|Śobhita
|သုဓမ္မ
|သုဓမ္မမင်း နှင့် သုဓမ္မမိဖုရား
|ကံ့ကော်ပင်
|သုဇာတ (ပုဏ္ဏား)
|-
| 10
|[[အနောမဒဿီဘုရား]]
|Anavamadarśin
|စန္ဒဝတီ
|ယသဝါမင်း နှင့် ယသောဓရာမိဖုရား
|ထောက်ကြံ့ပင်
|နတ်ဘီလူး သေနာပတိ
|-
| 11
|[[ပဒုမဘုရား]]
|Padma
|စမ္ပကမြို့
|အသမမင်း နှင့် အသမမိဖုရား
|ကြောင်လျှာပင်
|ခြင်္သေ့မင်း
|-
| 12
|[[နာရဒဘုရား]]
|Nārada
|ဓညဝတီမြို့
|သုဒေဝမင်း နှင့် အနောမာမိဖုရား
|ကြောင်လျှာကြီးပင်
|ရသေ့
|-
| 13
|[[ပဒုမုတ္တရဘုရား]]
|Padmottara
|ဟံသာဝတီ
|အာနန္ဒမင်း နှင့် သုဇာတာမိဖုရား
|ထင်းရှူးပင်
|ဇဋိလ (သူဌေးသား)
|-
| 14
|[[သုမေဓာဘုရား]]
|Sumed
|သုဒဿနမြို့
|သုဒတ္တမင်း နှင့် သုဒတ္တမိဖုရား
|မအူကြီးပင် (သို့) ကျည်းပင်
|ဥတ္တရ (သူဌေး)
|-
| 15
|[[သုဇာတာဘုရား]]
|Sujāta 
|သုမင်္ဂလ
|ဥဂ္ဂတမင်း နှင့် ပဘာဝတီ
|ကြခတ်ဝါးပင်
|စကြာမင်း
|-
| 16
|[[ပီယဒဿီဘုရား]]
|Priyadarśin
|သုဓညဝတီ
|သုဒတ္တမင်း နှင့် စန္ဒာဒေဝီ
|ရေခံတက်ပင်
|ကဿပ (ပုဏ္ဏား)
|-
| 17
|[[အတ္ထဒဿီဘုရား]]
|Arthadarśin
|သောဘဏ
|သာဂရမင်း နှင့် သုဒဿနာမိဖုရား
|စကားပင်
|သုသီမ (ရသေ့)
|-
| 18
|[[ဓမ္မဒဿီဘုရား]]
|Dharmadarśi
|သရဏ
|သရဏမင်း နှင့် သုနန္ဒာမိဖုရား
|မျက်နှာပန်းပင်
|သိကြားမင်း
|-
| 19
|[[သိဒ္ဓတ္ထဘုရား]]
|Siddhārtha
|ဝေဘာရ
|ဥဒနေမင်း နှင့် သုဖဿာမိဖုရား
|မဟာလှေကားပင်ရင်း
|မင်္ဂလ (ပုဏ္ဏား)
|-
| 20
|[[တိဿဘုရား]]
|Tiṣya 
|ခေမက
|ဇနသန္ဓမင်း နှင့် ပဒုမာမိဖုရား
|ပိတောက်
|သုဇာတမင်း
|-
| 21
|[[ဖုဿဘုရား]]
|Puṣ
|ကာသိက
|ဇယသေနမင်း နှင့် သိရိမာမိဖုရား
|ရှိရှားပင်
|ဝိဇိတာဝီမင်း
|-
| 22
|[[ဝိပဿီဘုရား]]
|Vipaśyi
|ဗန္ဓုမတီ
|ဗန္ဓမမင်း နှင့် ဗန္ဓုမတီမိဖုရား
|သခွတ်ပင်
|အတုလ (နဂါးမင်း)
|-
| 23
|[[သိခီဘုရား]]
|Śikhi
|အရုဏဝတီ
|အရုဏမင်း နှင့်  ပဘာဝတီမိဖုရား
|သရက်ဖြူပင်
|အရိန္ဒမမင်း
|-
| 24
|[[ဝေဿဘူဘုရား]]
|Viśvabh
|အနောမ
|သုပ္ပတီတမင်း နှင့် ယသဝတီမိဖုရား
|အင်ကြင်းပင်
|သုဒဿနမင်း
|-
| 25
|[[ကကုသန်ဘုရား]]
|Krakucchanda
|ခေမဝတီ
|အဂ္ဂိဒတ္တပုဏ္ဏား နှင့် ဝိသာခါ(ဇနီး)
|ကုက္ကိုပင်
|ခေမမင်း
|-
| 26
|[[ကောဏဂုံဘုရား]]
|Kanakamuni&lt;ref name=Barua2008/&gt;
|သောဘဝတီ
|ယညဒတ္တပုဏ္ဏား နှင့် ဥတ္တရာကပ(ဇနီး)
|ရေသဖန်းပင်
|ပဗ္ဗတမင်း
|-
| 27
|[[ကဿပဘုရား]]
|Kāśyapa
|ဗာရာဏသီ
|ဗြဟ္မဒတ္တပုဏ္ဏား နှင့် ဓနဝတီ
|ပညောင်ပင်
|ဇောတိပါလ (လုလင်)
|-
| 28
|[[ဂေါတမဗုဒ္ဓ|သကျမုနိ ဂေါတမဘုရား]]
|Sakyamuni Buddha
|[[လုမ္ဗိနီ]]
|[[သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး|သုဒ္ဓေါဒနမင်း]] နှင့် [[မယ်တော်မာယာ|မာယာဒေဝီမိဖုရား]]
|ညောင်ဗုဒ္ဓဟေပင် 
|လက်ရှိ ဂေါတမဗုဒ္ဓ
|-
|29
|[[အရိမေတ္တေယျဘုရား]]
|Maitreya&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/dn/dn.26.0.than.html|title=Cakkavatti Sutta: The Wheel-turning Emperor|website=www.accesstoinsight.org}}&lt;/ref&gt;
|ကေတုမတီပြည်မှ
|သုဗြဟ္မာပုဏ္ဏား နှင့် ဗြဟ္မဝတီ(ဇနီး)
|ကံ့ကော်ပင်
|
|-
|}

=== မဟာယာန၏ ဗုဒ္ဓများ ===
[[File:Kamakura_Budda_Daibutsu_front_1885.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ကမာကူရမြို့ရှိ ''[[ကမာကူရ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်]]''၊ ၁၃ ရာစုက တည်ထားခဲ့သည်။]]

[[မဟာယာန]]ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသည် ထေရဝါဒတွင်လည်းကောင်း အခြားရှေးဦးကျသော ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းများတွင်လည်းကောင်း မတွေ့ရသော များပြားသည့် ဗုဒ္ဓဘုရားများကို ကိုးကွယ်ပူဇော်ကြသည်။ ထိုဘုရားများကို အခြားဘံာများ၌ သက်ရှိထင်ရှားရှိနေကြသည်ဟုလည်း ယူဆကြရာ &quot;သန့်စင်သောဘုံ&quot; (သို့) &quot;ဗုဒ္ဓဘုံ&quot; (သို့) &quot;သုခဝတီဘုံ&quot;ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုဘုရားများသည် ကမ္ဘာမြေမှ မဟုတ်သောကြောင့်၊ တစ်နည်း ကောင်းကင်ဘုံတွင် တည်ရှိသောကြောင့် &quot;ကောင်ကင်ဘုံဘုရားများ&quot; ဟု သမုတ်ကြ၏ ။ အချို့သော မဟာယာန၏ အဓိကဘုရားများမှာ:
*အက္ခောဘ (Akshobhya)
*[[အမိတာဘ]] (ဘာ) (Amitābha)
*အမောဃသိဒ္ဓိ (Amoghasiddhi)
* ဘေသဇ္ဇ ဇယဂုရု (သို့) ဝေသဇျဂုရု (Bhaiṣajyaguru)
* ရတနသမ္ဘဝ (Ratnasambhava)
* ဝေရောစန (သို့) မဟာဝိရောစဏ (Vairocana)
*ပရဘူတရတန (Prabhūtaratna)
*သမန္တဘဒြ (Samantabhadra)&lt;ref&gt;The Noble Mahāyāna Sūtra “The Teaching of Akṣayamati” ''Āryākṣayamatinirdeśanāmamahāyānasūtra.'' Toh 175 Degé Kangyur, vol. 60 (mdo sde, ma), folios 79.a–174.b. Translated by Jens Braarvig and David Welsh, University of Oslo under the patronage and supervision of 84000: Translating the Words of the Buddha. First published 2020. Current version v 1.0.9 (2021). https://read.84000.co/translation/toh175.html&lt;/ref&gt;
*လောကီဇဗာရာ-ရာဇ (Lokeśvararāja)

=== တန္တရဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဗုဒ္ဓများ ===
[[File:Vajrayogini_from_Thangka.jpg|right|thumb|တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အမျိုးသမီးဗုဒ္ဓဖြစ်သော ဝဇီရာယောဂီနီ၏ ပန်းချီ]]
ဝဇီရာယာနဟုခေါ်တွင်သော တန္တရဗုဒ္ဓဘာသာ၌ ဝဇီရာယာနအတွင်း၌သာရှိသော ဗုဒ္ဓများအပြင် မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာရှိ ဗုဒ္ဓဘုရားအချို့ကိုလည်း တွေ့ရှိရသည်။ &quot;တထာဂတငါးပါး&quot; ဟုခေါ်ဆိုကြသော မူလဗုဒ္ဓငါးဆူမှာ : ဝေရောစန၊ အက္ခောဘ၊ ရတနသမ္ဘဝ၊ အမိတာဘ၊ အမောဃသိဒ္ဓိ တို့ဖြစ်ကြရာ တစ်ဆူစီ၌ မတူညီသော မိဖုရား၊ အရပ်မျက်နှာ၊ ခန္ဓာအစု (သို့ အရည်အသွေး)၊ စိတ်ခံစားချက်၊ အခြေခံအခြင်းအရာ၊ အရောင်အသွေး၊ အမှတ်သညာ၊ တောင်(အမှီပြု၊ ညွှန်းဆိုရာ) တို့ အသီးသီးရှိကြသည်။&lt;ref&gt;Nathaniel DeWitt Garson; Penetrating the Secret Essence Tantra: Context and Philosophy in the Mahayoga System of rNying-ma Tantra, page 43&lt;/ref&gt;

တန္တရဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အမျိုးသမီးဗုဒ္ဓအချို့လည်း ထူးထူးခြားခြား ရှိကြရာ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ &quot;တာရာ&quot; (Tara) သည် အထင်ရှားဆုံး ဖြစ်၍ ပုံအဆင်းသဏ္ဌာန်၊ အရောင်အသွေးများစွာဖြင့် ဖြစ်၏ ။

တန္တရဗုဒ္ဓဘာသာများတွင် အလွန်ကြမ်းတမ်း ကြမ်းကြုတ်သော နတ်ဒေဝါများလည်း ရှိကြပြီး ဤသည်မှာ ဗုဒ္ဓများ၏ တန္တရအသွင်ပုံစံများလည်း ဖြစ်ကြပေသည်။ ၎င်းတို့သည် အလွန်ကြမ်းတမ်းသော (တိဘက်: ထရိုဝိုး၊ သင်္သကရိုက်: ခရိုဓ) ဗုဒ္ဓပုံစံများ (သို့) တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာ ကြမ်းတမ်းသောဗုဒ္ဓပုံစံများ ဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့နောက် အမျိုးသမီးဗုဒ္ဓများနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပူးတွဲနေခြင်း (သို့) ထီးတည်းသူရဲကောင်း&quot; ပုံစံများလည်း ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်။ '''ဟာရုက'''များ (Heruka; တိုက်ရိုက်အနက်-သွေးသောက်သူ) သည် အမျိုးသားပုံစံဖြင့် ဉာဏ်အလင်းရရှိကာ သတ္တဝါများကို ကယ်တင်ရန်အလို့ငှာ ကြမ်းတမ်းသောအသွင်ကို ယူထားသည်။ ထိုဟာရုကများ၌ ယာမန်တာက (Yamantaka)၊ စကြာသမ္ဗာရာ (Cakrasamvara)၊ ဟေဝဇီရာ (Hevajra)၊ မဟာကာလ (Mahākāla) နှင့် ဝဇီရာကိလာယ (Vajrakilaya) တို့ပါဝင်လေသည်။ '''ဒါကီနီ'''များ (Dakini; ကောင်းကင်သို့ကြွလှမ်းသူ) သည် ဟရုကများ၏ အမျိုးသမီးကြင်ဖော်များဖြစ်ကြကာ ရံခါတွင် ဟာရုကနှင့် တွဲ၍လည်းကောင်း တစ်ဦးတည်းအဖြစ်လည်းကောင်း ပုံဖော်တင်ဆက်ကြ၏ ။ အလွှမ်းမိုးဆုံး၊ အဖျက်အမှောက်အပြုဆုံး ဒါကီနီများတွင် ဝဇီရာယောဂိနီ (Vajrayogini)၊ ဝဇီရာဝရာဟီ (Vajravārāhī)၊ နေယိရတ်မယာ (Nairatmya)၊ ကုရုကုလာ (Kurukullā) တို့ဖြစ်လေသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာဒဏ္ဍာရီသည် ဟိန္ဒူဘာသာဒဏ္ဍာရီနှင့် အချို့အပိုင်းများတွင် အတူတူဖြစ်ရာ အက္ခောဘ(ဗုဒ္ဓ) သည် ဟိန္ဒူဘာသာရှိ ရှိဝ (ရှီဗား) ၏ ကြမ်းတမ်းသော ပုံပန်းသဏ္ဌာန်နှင့် ဆင်တူရိုးမှား ရှိနေပြီး ဤပုံစံဖြင့် အက္ခောဘကို ဟာရုက၊ ဟေဝဇီရာ၊ သမ္ဗာရ အမည်များဖြင့် သိရှိကြသည်။ ဂျပန်ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဤအဆင်းသဏ္ဌာန်ကို ဖူဒို (Fudō) အနေဖြင့် သိရှိကြပြန်သည်။ အိန္ဒိယနတ်တစ်ပါးဖြစ်သော ကြောက်စရာကောင်းသည့် နွားသိုးဦးခေါင်းဖြင့် ဘေရာဝ (Bhairava) ကို တန္တရဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက ဝဇီရာဘေရာဝ အဖြစ် မွေးစားယူထားကြသည်။ ယာမန်တက (သေမင်း; ပါဠိ-ယမ) ဟုခေါ်သော (သိမ်မွေ့သော မန်ဇုရှရီ (Manjushri) ၏ ကြမ်းတမ်းသောအသွင်) ဖြစ်သော ဝဇီရာဘာယိရာဝသည် တစ်ပိုင်းဗုဒ္ဓအဆင့်နှင့် ညီသည်။

ထို့နောက် အဓိ ဗုဒ္ဓများမှာ ဝဇီရာဓရ (Vajradhara)၊ သမ္မန္တဘာဒြ (Samantabhadra) နှင့် ဝေရောစနတို့ဖြစ်ကြပြီး ထိုမူလဗုဒ္ဓများသည် မဟာယာန၏ &quot;ဓမ္မကာယ&quot; သဘောတရားနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ အချို့သော သမိုင်း၌တည်ရှိခဲ့သည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကိုလည်း ဗုဒ္ဓအဖြစ် ရှုမြင်ကြရာ အတွေးခေါ်ဆရာ နာဂါဇုန (Nagarjuna)၊ တိဘက်မှ ပဒ္မာသမ္ဘာဝ (Padmasambhava)၊ စုန်းခါးပ (Tsongkhapa) တို့ဖြစ်ကြသည်။

==ဗုဒ္ဓကို အနုပညာလက်ရာများ၌ ဖော်ကျူးမှုများ==
[[File:ShwedagonIMG 7662.JPG|thumb|[[ရွှေတိဂုံစေတီတော်]]ရှိ  ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များ]]
ဗုဒ္ဓဘုရားများကို ပန်းချီ၊ ပန်းပုလက်ရာများဖြင့် ဖော်ကျူးတင်ဆက်ကြရာ၌ :
*ထိုင်တော်မူ
*လျောင်းတော်မူ
*ရပ်တော်မူ
*ဒုက္ကရစရိယာမူ အနေအထားများဖြင့် များသောအားဖြင့် တင်ဆက်ဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။

ထို့အပြင် မဟာယာနတွင် အထက်ပါလေးခုအပြင် ဟိုတေး (သို့) ဗုဒိုင် (သို့) ဤ၌အသိများသည်မှာ အန်ကုန်းကိုယ်တော် ပုံစံ (ဤရုပ်တု/ပုံသည် အလယ်ခေတ် တရုတ်ရစန်းတော်တစ်ပါးဖြစ်ဖွယ်ရှိပြီး မေတ္တယျဗုဒ္ဓနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ တိတိကျကျဆိုရလျှင် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်မဟုတ်ပေ) လာအိုနိုင်ငံ၌ အတွေ့ရများသည့် ရုပ်ပွားတော်သည် မိုးကိုခေါ်နေသည့် ပုံစံဖြစ်၏  ။

===အမှတ်သညာများ===
ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် တင်ဆက်ဖော်ပြချက်များ၌ အမှတ်အသား/လက္ခဏာများစွာ ပါဝင်သည်။ သို့သော် အရပ်ဒေသပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားမှုရှိကြသည်။ 
*ဦးခေါင်းတော်ထက်တွင် မို့မောက်နေသည့် အပိုင်း (ဆံထုံး၊ မကိုဋ် ...) 
*ရှည်လျားနားရွက်တော်ရှိခြင်း 

စသည်တို့အပြင် ဒေသ၊ အရပ်၊ ဂိုဏ်းကွဲမှုများအပေါ်မူတည်၍ ထုလုပ်၊ ရေးဆွဲသည့် ပုံစံသည်အမျိုးမျိုးဖြစ်နိုင်သည်။ ပါဠိကျမ်းစာများ၌ [[လက္ခဏာတော်ကြီးငယ်|လက္ခဏာကြီး (၃၂)၊ လက္ခဏာငယ် (၈၀)]] ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ 

===မုဒြာဟန်များ===
{{main|မုဒြာ}}
လက်ဟန်အနေအထားကို [[သင်္သကရိုက်]]ဖြင့် [[မုဒြာ]]၊ [[ပါဠိ]]ဖြင့် မုဒ္ဒါ ဟုခေါ်ဆိုသည်။ ဤရုပ်ပွားတော်များကို ထုဆစ်ရာ၌ အရပ်ဒေသပေါ်တွင် မူတည်၍ အမျိုးမျိုး ပုံဖော်ကြလေသည်။ ဝရဇိန်လက်နက်နှင့်အတူ ထုလုပ်သော မုဒြာသည် ဂျပန်၊ ကိုရီးယားတို့တွင် ခေတ်စားကြသော်လည်း အိန္ဒိယတွင်မူ တွေ့ရခဲသည်။ အကြမ်းအားဖြင့် မုဒြားန် ခြောက်မျိုးရှိကာ ၎င်းတို့မှာ သမာဓိမုဒြာ၊ ဘူမိဖဿမုဒြာ၊ ဓမ္မစကြာမုဒြာ၊ အဘယမုဒြာ၊ ဝိတက္ကမုဒြာ၊ ဝရဒမုဒြာ တို့ဖြစ်ကြသည်။

==မှတ်စု==
{{Notelist}}
{{reflist|group=note}}

==ကိုးကား==
{{Reflist|refs=
&lt;ref name=Barua2008&gt;{{cite book|last=Barua|first=A|title=Dīgha-Nikāya: romanize Pāli text with English translation|edition=1st|volume=2|page=6|publisher=New Bharatiya Book Corporation|location=Delhi, India|year=2008|isbn=978-81-8315-096-5}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=BealChIII&gt;[[#refBeal1875|Beal (1875)]], Beal S, ''Chapter III: Exciting to religious sentiment'', pp. 10-17&lt;/ref&gt;

}}
[[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]]</text>
      <sha1>m79oz2xyro0ews7r3k1gac8ynqnlcza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>စကားပြေ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7462</id>
    <revision>
      <id>752693</id>
      <parentid>744429</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:07:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.233.206.126</ip>
      </contributor>
      <comment>စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19541" xml:space="preserve">စကားပြေဟူသည်မှာ အကြောင်းအရာတစ်ရပ်ရပ်ကို လွယ်ကူရှင်းလင်းပြီး ချောမောပြေပြစ်သော ဝါကျများဖြင့် ရေးသားထားသော စာပေပုံစံ တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ မိမိဆိုလိုသော အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို တစ်ပါးသူတို့ သိရှိ နားလည်စေရန် နေ့စဉ် သုံးစကားတို့ဖြင့် ကာရန်မပါဘဲ ရေးသားခြင်းသည် စကားပြေဖြစ်၏။ သာမန်အားဖြင့် လူတို့ နေ့စဉ်ပြောဆိုရေးသားနေကြသော စကားနှင့် စာတို့သည် စကားပြေဖြစ်၏။ မြန်မာစာပေ လောက၌မူကား စာပေ သဘောသက်ရောက်သော စီကုံးနှုန်းဖွဲ့ပုံကိုသာလျှင် စကား ပြေဟု အသိအမှတ်ပြုကြသည်။

ပါဠိဘာသာ၊ သက္ကဋဘာသာတို့တွင် (၁) ပဇ္ဇ (၂)ဂဇ္ဇ (၃) ဝိမိဿ ဟူ၍ စီကုံးနှုန်းဖွဲဲ့ပုံ သုံးမျိုးရှိသည်။ သာမန်အားဖြင့် ပြောဆိုရေးသားနေကြသော စကားပြေမျိုးသည် ပဇ္ဇမည်၏။ မတြာ၊ ကာရန် စသည်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စီအပ်သော လင်္ကာမျိုးသည် ဂဇ္ဇမည်၏။ စကားပြေနှင့် လင်္ကာကို ရောပြွမ်းဖက်စပ် စီကုံး အပ်သော အဖွဲ့မျိုးသည် ဝိမိဿမည်၏။ မြန်မာဘာသာ၌ကား စီကုံးနှုန်းဖွဲ့ပုံ နှစ်မျိုးသာရှိသည်။ ယင်းတို့ကား (၁) လင်္ကာ (၂) စကားပြေ ဖြစ်သည်။ မြန်စာ စာပေလောကတွင် ရှေး အကျဆုံးနှင့် အများဆုံး တွေ့ရသည်မှာ စကားပြေဖြစ်သည်။ ပုဂံခေတ် ကျောက်စာ တို့သည် စကားပြေဖြစ်ကြ၏။ မြန်မာတို့၏ ဇာတ်၊ နိပါတ်၊ ဝတ္ထု၊ ရာဇဝင်ဟူသည်တို့သည် များသောအားဖြင့် စကားပြေ ဖြင့်သာ ရေးသားထားသော စာများ ဖြစ်ကြ၏။ ယခုခေတ် သတင်းစာတို့သည် စကားပြေဖြစ်ကြ၏။ 

မြန်မာစကားပြေကို 

# စကားပြေရိုးရိုး နှင့်
# ကာရန်ဖောက် စကားပြေ

ဟု နှစ်မျိုးခွဲနိုင်ရာသည်။ စကားပြေရိုးရိုးတွင် ခေတ်အလျောက် နေ့စဉ်သုံးစွဲနေကျ စကားတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော မြန်မာ သက်သက် စကားပြေနှင့် ဘာသာပြန် စကားပြေ ဟူ၍ ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲနိုင်သည်။ 

ဘာသာပြန်ဟူရာ၌လည်း 

# နိသျပြန် နှင့် 
# ပါဌ် လျှောက်ပြန် 

ဟု ရှိလေသည်။ 

ပုဂံကျောက်စာများ၊ဦးကုလား မဟာရာဇဝင်ကြီး၊ဓညဝတီအရေးတော်ပုံ စသည်တို့သည် မြန်မာ သက်သက် စကားပြေ ဖြစ်ကြ၏။ ငါးရာ့ငါးဆယ်ဇာတ်နိပါတ် များ၊ ဓမ္မပဒဝတ္ထုတော်ကြီး၊ ရာဇဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံ စသည် တို့သည် ဘာသာပြန် စကားပြေ ဖြစ်ကြ၏။ ကန်တော်မင်း ကျောင်း မေတ္တာစာ၊ ရှင်ဥက္ကံသမာလာ တရားစာ၊ ဦးပုည ဝတ္ထု ပေါင်းချုပ် စသည်တို့သည် ကာရန်ဖောက် စကားပြေ ဖြစ်ကြ သည်။ 

မြန်မာသက်သက် စကားပြေ ရိုးရိုးအဖို့ ပုဂံကျောက်စာမှ မြစေတီ ကျောက်စာကို ကောက်နုတ် ဖော်ပြလိုပေသည် - 

: ''“ ဘုရားသခင် သာသနာ အနှစ်တစ်ထောင် ခြောက်ရာ နှစ် ဆယ်ရှစ်နှစ် လွန်လေပြီးရကား ဤအရိမဒ္ဒနပုရ မည်သော ပြည်၌အား သီရိတြိဘုဝနာဒိတျ ဓမ္မရာဇ်မည်သောမင်းဖြစ်၏။ ထိုမင်း၏ ပယ်မယား တစ်ယောက်သောကား တြိလောက ဝဋိသကာဒေဝီ မည်၏။ ထိုပယ်မယားသားတမူလည်း ရာဇကုမာ မည်၏။ ထိုမင်းကား ကျွန် သုံးရွာတည်း ပယ်မယားအား ပေး၏။ ထိုပယ်မယား သေခဲ့ရကား ထိုပယ်မယားတန်ဆာနှင့် ထိုကျွန်သုံးရွာသောနှင့်တည်း။ ထိုပယ်မယားသား ရာဇကုမာ မည်သောအား မင်းပေးတုံ၏။ ”'' 

ယခုခေတ် စကားပြေ အရေးအသားနှင့် ပုဂံခေတ် စကားပြေ အရေးအသားတို့ မည်မျှ ပြောင်းလဲလာပုံကို သာဓကပြသောအားဖြင့် ဤခေတ်ထုတ် သတင်းစာတစ်စောင်၏ စကားပြေ အရေးအသားကို အောက်ပါအတိုင်း သာဓကပြလိုပေသည် - 

: ''“ လေးနိုင်ငံ ဘောလုံးပွဲဲကြီးကား စလေပြီ။ အောင်ဆန်း ကစားကွင်းကြီးမှာ သကြားလုံး ပရွက်ဆိတ်အုံသကဲ့သို့၊ လူထု ပရိသတ်ကြီး ရွစိရွစိနှင့် ဖွေးဖွေးလှုပ်နေတော့သည်။ အောက်တို ဘာလ ၂၃ ရက် သောကြာနေ့ ကစတင်၍ အိန္ဒိယ နှင့် ပါကစ္စတန်တို့ ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြရာ၊ အိန္ဒိယက ၁ ဂိုး၊ ဂိုးမရှိ နှင့် အနိုင်ရရှိသွား၏။ မနေ့က မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် သီဟိုဠ်တို့ ကစားကြရာ၊ ပထမ နေ့ကထက်ပင် လူထုကြီးသည် ပိုများလာသည်ဟု ထင်ရ၏။ အောင်ဆန်းကွင်းကြီးအတွင်း အရှေ့ဘက်တွင် အလံတိုင်ကြီး သုံးတိုင် စိုက်ထူထား၍၊ ဘောလုံးသမားများ ကွင်းထဲသို့ ဆင်း လာကြသောအခါ မြန်မာအလံနှင့် သီဟိုဠ်အလံတို့ကို လွှင့်ထူ လိုက်၏။ ကျက်သရေရှိပါဘိတောင်း။ ”''


ဘာသာပြန်ရာ၌ ပါဌ်တစ်ချက် အနက်တစ်ချက် ယှဉ်၍ ပြန်ဆိုသည်ကို နိသျပြန်ဟုခေါ်ကြသည်။ ယင်းနိသျပြန် စကားပြေကို လောကနီတိပါဌ်အနက်မှ ထုတ်နုတ်၍ အောက်တွင် ပုံစံပြလိုက်သည် -
: ''“ လောကေ လောက၌၊ အပ္ပဿုတော နည်းသော သုတရှိသူ သည်၊ အပ္ပံ အနည်းငယ်သော၊ သုတံ သုတကို၊ ဗဟုံမညတိ အများအောက်မေ့တတ်၏။ မာနဝါ မာန်ရှိတတ်၏။ ကိမိဝ အဘယ်ကဲ့သို့ နည်းဟူ မူကား၊ သိန္ဓုဒကံ သမုဒ္ဒရာ ရေကို၊ အပ္ပဿန္တော မမြင်စဖူးသော၊မဏ္ဌုကော ဖားသူငယ်သည်၊ ကူပေ တွင်း၌၊ တောယံ ရေကို၊ ဗဟံမညတိဣဝ အများထင်သကဲ့သို့ တည်း။ ”''


ပါဌ်လျှောက် စကားပြေကို ဥဒါဟရုဏ် ပြသော အားဖြင့် ငါးရာ့ငါးဆယ်မှ နစ္စဇာတ်ကို ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုသည် -
: ''“ လွန်လေပြီးသောအခါ ကမ္ဘာဦး၌ ခြင်္သေ့ကို အခြေလေးချောင်း ရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့၌ မင်းပြုကုန်၏။ အာနန္ဒာ ငါးကို ငါးတို့၏မင်းပြုကုန်၏။ ရွှေဟင်္သာကို ငှက်တို့၏ မင်းပြုကုန်၏။ ထို ရွှေဟင်္သာမင်းသည် သမီးဖြစ်သော ဟင်္သာမငယ် သည် အလွန်အဆင်းလှ၏။ ထိုဟင်္သာမင်းသည် သမီးအားဆုကိုပေး၏။ ဟင်္သာမငယ်သည် မိမိစိတ်နှစ်သက်သော လင်ကို စုံစမ်းစေ၏။ ဟင်္သာမင်းသည် ထိုဟင်္သာမငယ်အား ဆုပေး၍ ဟိမဝန္တာ၌ အလုံးစုံသောငှက်တို့ကို စည်းဝေးစေ၏။ အထူးထူး အပြားပြား ရှိကုန်သောဟင်္သာဥဒေါင်း အစရှိကုန်သော ငှက်အပေါင်းတို့သည် တပေါင်းတည်းလာကုန်၍ တစ်ခုသော ကြီးစွာသော ကျောက်ဖျာ အပြင်၌ စည်းဝေးကုန်၏။ ဟင်္သာမင်းသည် မိမိစိတ်နှစ်သက်သော လင်ကိုလာ၍ ယူစေသတည်းဟု သမီးကိုခေါ်စေ၏။ ထိုဟင်္သာမငယ် သည် ငှက်အပေါင်းကို ကြည့်သည်ရှိသော် ပတ္တမြားအဆင်းနှင့ ်တူသော လည်ရှိသော ဆန်းကြယ်သော မြီးဖြန်းရှိသော ဥဒေါင်း သည် ငါ၏လင်ဖြစ်စေ သတည်းဟု ကြား၏။ ”''


မြန်မာစာပေသည် ပါဠိစာပေ နှင့်မကင်းချေ။ ထိုကြောင့် ဘာသာပြန်ဟူရာ၌၊ များသောအားဖြင့် ပါဠိမှပြန်ဆိုခြင်းကို ဆိုလိုပေသည်။ ဘာသာပြန်စကားပြေမှာ ပါဠိဂတိကို လိုက်၍ နေရသောကြောင့် မြန်မာစကားပြေ ရိုးရိုးနှင့်မတူဘဲ ခြားနား လျက်ရှိသည်။ ထိုခြားနားချက်ကို သိလွယ်အောင် ထပ်မံ၍ မိလိန္ဒပညာဝတ္ထုမှ သာဓက ထုတ်နုတ်ပြလိုသည် -
: ''“ မင်းကြီး၊ ဥပမာသော်ကား ကြက်မအား ရေကြည်လည်း မဖြစ်အံ့၊ အဥလည်း မဖြစ်ရာ။ ထိုအခါ အကြင်ရေကြည် လည်း ဖြစ်၏။ အကြင်ဥလည်းဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ပါးသော ရေ ကြည်အဥတို့သည် အချင်းချင်းမှီ၍ တပြိုင်နက်သာလျှင် ထို ကြက်ဥတို့၏ ဖြစ်ခြင်းတရားသည် ထင်ရှားစွာဖြစ်၏။ မင်းကြီး၊ ထို့အတူ၎င်း ထိုပဋိသန္ဓေကာလ၌ နာမ်တရားချည်းလည်း မဖြစ် ရာ၊ ရုပ်တရား ချည်းလည်း ဖြစ်ရာ၏။ ထိုပဋိသန္ဓေကာလ၌ အကြင်နာမ်တရားလည်း ဖြစ်ရာ၏။ အကြင်ရုပ်တရားလည်း ဖြစ်ရာ၏။ ထိုနှစ်ပါးစုံသော တရားတို့သည် အချင်းချင်းမှီ၍ တစ်ပြိုင်နက် ပဋိသန္ဓေနေသည်ဖြစ်၏။ ဤသို့ဖြစ်သည် ရှိသော်၊ ထိုနာမ်ရုပ်တရား နှစ်ပါးတို့သည် ကာလရှည်ကြာစွာ ဖြစ်၏။ ”'' 


ကာရန်ဖောက်စကားပြေအဖို့ ဦးပုည ဝတ္ထုပေါင်းချုပ်မှ သူအိုမ ကြီးဝတ္ထုကို ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုသည် -
:''“ ထိုအခါ သာဝတ္ထိပြည်သူ၊ ခေါင်းဖြူဖွေးဖွေး၊ ချင်းသေးထဘီ အို၊ လက်တိုအင်္ကျီနွမ်းနှင့်၊ အသက်တမ်းခေါင်ခိုက်၍၊ ပြာဆိုက် အောင်မွဲလှသော ဒါယိကာမကြီး တစ်ဦးတည်း၊ မြူးတူးဝမ်း သာ၊ သဒ္ဒါလောက်လုံ၊ ပြည်သူတို့ပြုပုံကို၊ အာရုံသက်ဝင်၊ ဇောပီတိ ရွှင်လှ၍၊ လှူချင်သည့် ဝိတက်နှင့်၊ အသက်ကို မတာတွယ်၊ အရွယ်ကိုမရွေး၊ ချွေးတစ်ဖြိုက်ဖြိုက်၊ အားတိုက် ခြိုးခြံ၊ အစေခံလုပ်ငန်းဖြင့်၊ ပင်ပန်းစွာ ကြံစည်၍၊ တစ်ပြည်စ သုံးခွက်စ၊ ဆန်ကြမ်းမျှကို၊ ရလတ်သောခါ၊ ဝမ်းစာမချွင်း၊ ဆန်ရင်းကို ဆွမ်းလုပ်၊ ဆန်နုပ်ကို ယာဂုကျို၊ အတိုအထွာ၊ ဟင်းလျာဝယ်ဘို့၊ တစ်ချို့ကိုထား၊ ဤသို့အားဖြင့်၊ ကြိုးစား လုံ့လ၊ ဆွမ်းကိစ္စပြီးစေသတည်း။ “''


စာပေ၌ စကားပြေသည် အချက်အချာ မဏ္ဍိုင်ဖြစ်၏။ စကားပြေကို လူတို့ နေစဉ်သုံးစွဲနေကြသည် မှန်၏။ သို့သော် စကားပြေကောင်းတို့သည် ရှားလှပေသည်။ စကားပြေကောင်း ရေးတတ်သော လူမျိုးတို့၏ စာပေသည် ကြီးပွား တိုးတက်၏။ စာပေ ကြီးပွားတိုးတက်သည်နှင့်အမျှ လူမျိုးလည်း ကြီးပွား တိုးတက်၏။ စကားပြေကောင်း ရေးတတ်၍ စာပေကြီးပွား တိုးတက်သည်ကို သာဓကပြရလျှင်၊ အင်္ဂလိပ်စာပေကို ပြနိုင် ပေသည်။ ထိုကြောင့် စကားပြေစီကုံးနှုန်းဖွဲ့ပုံ အလွန်တစ်ရာ အရေးကြီးသည်ကို သတိချပ်သင့်လှပေသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite Myanmar Encyclopedia|volume=၃|title=စကားပြေ}}&lt;/ref&gt;

== စကားပြေနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သိမှတ်ဖွယ်အချို့ ==
မြန်မာစကားပြေ အရေးအသားအရာတွင် မင်းဘူးဦးဩဘာသ ဆရာတော်၏ ဇာတ်ကြီးဆယ်ဖွဲ့ ဇာတ်တော်ကြီးများမှာ အလွန်ကောင်းမွန်သည်ဟု ကျော်စောသည်။ စာရေးဆရာ သိပ္ပံမောင်ဝ သည်လည်း ဝါကျတိုတိုများဖြင့် ရှင်းလင်းထိရောက်စွာ ပြေပျစ်အောင်ရေးဖွဲ့နိုင်ခဲ့သည်။ ဆရာကြီး ရွှေဥဒေါင်းကလည်း ခွန်အားရှိသောစာ အမည်ဖြင့် စာပေဝါကျများမှန်ကန်စွာရေးဖွဲ့သီကုံးတတ်ရန်အတွက် လမ်းညွှန်အကြံပြုခဲ့သည်။ ဆရာဇေယျ၏ စာကောင်းပေကောင်း အမည်ရှိ ဆောင်းပါးနှင့် စာရေးဆရာတစ်ဦး၏ သတင်းစာသုံးမြန်မာစာ အမည်ရှိဆောင်းပါးတို့သည်လည်း မြန်မာစာပေ အခြေမြင့်ရေးအတွက် တတပ်တအား ပါဝင်ကူညီပေးခဲ့ကြသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


[[ကဏ္ဍ:စာပေ]]</text>
      <sha1>dxji1t9xkoeg2ancanadiijlkr7s46v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9025</id>
    <revision>
      <id>752643</id>
      <parentid>735487</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T14:56:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9592" xml:space="preserve">{{infobox football tournament
| logo                 = FIFA World Cup wordmark.svg
| caption              = 
| founded              = {{Start date and age|df=yes|1930}}
| region               = နိုင်ငံတကာအနှံ့ ([[ဖီဖာ]])
| number of teams      = ၃၂ သင်း
| current champions    = {{nowrap|{{fb|FRA}} (2nd title)}}
| most successful team = {{nowrap|{{fb|BRA}} (5 titles)}}
| broadcasters         = [[:en:List of FIFA World Cup broadcasters|နိုင်ငံတကာ ရုပ်သံထုတ်လွှင့်သူများ]]
| website              = [http://www.fifa.com/worldcup/ www.fifa.com/worldcup/]
| current              = ၂၀၂၂ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားခြေစစ်ပွဲများ
}}
{{Infobox
| image1      = [[File:France champion of the Football World Cup Russia 2018.jpg|230px]]
| caption1    = လက်ရှိကမ္ဘာ့ချန်ပီယံ [[ပြင်သစ် အမျိုးသား ဘောလုံးအသင်း|ပြင်သစ်]]
| bodyclass   = hlist nowraplinks
| headerstyle = border-top:1px solid #aaa
| header1     = ပြိုင်ပွဲများ
| data2       = 
* [[:en:1930 FIFA World Cup|1930]]
* [[:en:1934 FIFA World Cup|1934]]
* [[:en:1938 FIFA World Cup|1938]]
* [[:en:1950 FIFA World Cup|1950]]
* [[:en:1954 FIFA World Cup|1954]]
* [[:en:1958 FIFA World Cup|1958]]
* [[:en:1962 FIFA World Cup|1962]]
* [[:en:1966 FIFA World Cup|1966]]
* [[:en:1970 FIFA World Cup|1970]]
* [[:en:1974 FIFA World Cup|1974]]
* [[:en:1978 FIFA World Cup|1978]]
* [[:en:1982 FIFA World Cup|1982]]
* [[:en:1986 FIFA World Cup|1986]]
* [[:en:1990 FIFA World Cup|1990]]
* [[:en:1994 FIFA World Cup|1994]]
* [[:en:1998 FIFA World Cup|1998]]
* [[:en:2002 FIFA World Cup|2002]]
* [[:en:2006 FIFA World Cup|2006]]
* [[၂၀၁၀ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား|2010]]
* [[၂၀၁၄ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား|2014]]
* [[:en:2018 FIFA World Cup|2018]]
* ''[[:en:2022 FIFA World Cup|2022]]''
* ''[[:en:2026 FIFA World Cup|2026]]''
* ''[[:en:2030 FIFA World Cup|2030]]''
* ''[[:en:2034 FIFA World Cup|2034]]''
}}
[[ဖိုင်:Passarella world cup.jpg|thumb|ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား  1978]]
'''ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား''' သို့မဟုတ် ကမ္ဘာ့ဖလား [[ဘောလုံး]]ပွဲသည် နိုင်ငံတကာ ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် (ဖီဖာ) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သည့် နိုင်ငံတကာ ဘောလုံးပွဲ တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ဖလားပွဲကို ၁၉၃၀ ခုနှစ်မှ စတင်၍ လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ကျင်းပခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း ၁၉၄၂ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၄၆ ခုနှစ်တို့တွင် [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]ကြောင့် ရပ်နားခဲ့ရသည်။ 

ပထမ ၃ နှစ်ကာလတွင် တိုက်ကြီးများအလိုက် ခြေစစ်ပွဲများ ကျင်းပကြသည်။ နောက်ဆုံး ခြေစစ်ပွဲကို အောင်နိုင်သည့် အသင်းများနှင့် ကမ္ဘာ့ဖလား ကြီးမှူးကျင်းပသည့် အိမ်ရှင်နိုင်ငံအသင်း စုစုပေါင်း ၃၂ သင်း ၁ လသာကြာသည့် ကမ္ဘာ့ဖလားပွဲတွင် ပါဝင် ဗိုလ်လုကြသည်။ 

ပြီးခဲ့သည့် ၂၁ ကြိမ်တွင် နိုင်ငံ ၈ နိုင်ငံမှ ဗိုလ်စွဲခဲ့သည်။ ထိုနိုင်ငံများအနက် ဘရာဇီးနိုင်ငံမှာ ၅ ကြိမ်တိုင်တိုင် ချမ်ပီယံဆု ရခဲ့ပြီး အကြိမ်တိုင်းတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရခဲ့သည့် နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ အခြားအနိုင်ရရှိအသင်းများမှာ အီတလီနိုင်ငံနှင့် ဂျာမနီတို့ဖြစ်ကြ၍ လေးကြိမ်ဗိုလ်စွဲခဲ့ပြီး၊ ဥရုဂွေးနှင့် အာဂျင်တီးနား၊ ပြင်သစ်တို့မှာ ၂ ကြိမ်စီ၊ အင်္ဂလန်နှင့် စပန်တို့က ၁ ကြိမ်စီ အသီးသီးရခဲ့ဖူးသည်။ 

ကမ္ဘာ့ဖလားပွဲသည်လည်း ကမ္ဘာတဝှမ်း လူကြည့်အများဆုံး အားကစားပွဲ တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဂျာမနီတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ၂၀၀၆ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား ဗိုလ်လုပွဲကို ပရိသတ်ပေါင်း ၇၁၅ သန်းခန့် ကြည့်ရှုခဲ့ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;2006coverage&quot;&gt;[http://www.fifa.com/aboutfifa/marketing/factsfigures/tvdata.html 2006 FIFA World Cup broadcast wider, longer and farther than ever before] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100614212705/http://www.fifa.com/aboutfifa/marketing/factsfigures/tvdata.html |date=14 June 2010 }}, FIFA.com. Retrieved on October 11, 2009.&lt;/ref&gt; [[၂၀၁၀ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား]]ပွဲကို ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့မှ ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ ၎င်းပွဲစဉ်တွင် စပိန်နိုင်ငံမှ ဗိုလ်စွဲအနိုင်ရရှိခဲ့လေသည်။။ [[၂၀၁၄ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလား]]ကိုမူ ဘရာဇီးနိုင်ငံ၌ ကျင်းပခဲ့ပြီး ဂျာမဏီနိုင်ငံက အနိုင်ရဗိုလ်စွဲခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို ရုရှားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး ပြင်သစ်နိုင်ငံက အနိုင်ရဗိုလ်စွဲခဲ့သည်။ 

ယခုအချိန်အထိ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲများကို နိုင်ငံ ၁၇ နိုင်ငံတို့က အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပပေးခဲ့ရာ ဘရာဇီး၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊ မက္ကဆီကို တို့က နှစ်ကြိမ်စီ၊ ဥရုဂွေး၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဆွီဒင်၊ ချီလီ၊ အင်္ဂလန်၊ အာဂျင်တီးနား၊ စပိန်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဂျပန်-တောင်ကိုးရီးယား (ပူးတွဲ)၊ တောင်အာဖရိက၊ ရုရှားတို့က တစ်ကြိမ်စီ အသီးသီး လက်ခံကျင်းပခဲ့ကြသည်။ လာမည့် ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားကို ကာတာနိုင်ငံက လက်ခံ၍ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၆ တွင် ကနေဒါ-အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု-မက္ကဆီကို တို့က ပူးတွဲအိမ်ရှင်အဖြစ်ကျင်းပမည်ဖြစ်ရာ မက္ကဆီကိုအသင်းသည် ကမ္ဘာ့ဖလားကို သုံးကြိမ်လက်ခံကျင်းပမည့် ဝိသေသကို ပိုင်ဆိုင်မည်ဖြစ်၏ ။

* 1930 nî FIFA Sè-kài Poe - Uruguay
* 1934 nî FIFA Sè-kài Poe - Í-tāi-lī
* 1938 nî FIFA Sè-kài Poe - Hoat-kok
* 1950 nî FIFA Sè-kài Poe - Pa-se
* 1954 nî FIFA Sè-kài Poe - Sūi-se
* 1958 nî FIFA Sè-kài Poe - Sūi-tián
* 1962 nî FIFA Sè-kài Poe - Chile
* 1966 nî FIFA Sè-kài Poe - Eng-lân
* 1970 nî FIFA Sè-kài Poe - Be̍k-se-ko
* 1974 nî FIFA Sè-kài Poe - Se-tek
* 1978 nî FIFA Sè-kài Poe - Argentina
* 1982 nî FIFA Sè-kài Poe - Se-pan-gâ
* 1986 nî FIFA Sè-kài Poe - Be̍k-se-ko
* 1990 nî FIFA Sè-kài Poe - Í-tāi-lī
* 1994 nî FIFA Sè-kài Poe - Bí-kok
* 1998 nî FIFA Sè-kài Poe - Hoat-kok
* 2002 nî FIFA Sè-kài Poe - Lâm-hân kap Ji̍t-pún
* 2006 nî FIFA Sè-kài Poe - Tek-kok
* 2010 nî FIFA Sè-kài Poe - Lâm-hui-kok
* 2014 nî FIFA Sè-kài Poe - Pa-se
* 2018 nî FIFA Sè-kài Poe - Lō͘-se-a
* ''2022 nî FIFA Sè-kài Poe - Qatar''
* ''2026 nî FIFA Sè-kài Poe - Canada, Be̍k-se-ko kap Bí-kok''

== ကိုးကား ==
{{reflist}}


[[Category:ကမ္ဘာ့ဖလား]]</text>
      <sha1>s20pgognt5b95iu7sm7yzg7zr65m1i5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မော်စကိုမြို့</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15634</id>
    <revision>
      <id>752664</id>
      <parentid>744522</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T01:04:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147990" xml:space="preserve">{{Infobox Russian federal subject
|en_name=Moscow
|ru_name={{nobold|Москва}}
|image_skyline=MSK Collage 2015.png
|imagesize=370px
|image_caption='''Clockwise from top left:''' Cathedral of Christ the Saviour; Spasskaya Tower of the Moscow Kremlin; Moscow International Business Center; Red Square; Bolshoi Theatre; and Moscow State University.
|image_map=Moscow in Russia (special marker).svg
|latd=55
|latm=45
|lats=06
|longd=37
|longm=37
|longs=04
|image_coa=Coat of Arms of Moscow.svg
|coa_caption=[[Coat of arms of Moscow|အမှတ်တံဆိပ်]]
|image_flag=Flag of Moscow, Russia.svg
|flag_caption=[[Flag of Moscow|အလံ]]
|anthem=''[[Moya Moskva|My Moscow]]''
|holiday=The second weekend of September
|holiday_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|title=Holidays and significant dates of Moscow |url=http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?documentId=119125 |work=Moscow City Government |accessdate=September 29, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110823153912/http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?documentId=119125 |archivedate=August 23, 2011 }}&lt;/ref&gt;
&lt;!--POLITICAL STATUS--&gt;
|political_status=Federal city
|political_status_link=Federal cities of Russia
|federal_district=ဗဟိုဖက်ဒရယ်
|economic_region=ဗဟို
&lt;!--STATS--&gt;
|pop_2016census=12 330 126
|pop_2016census_rank=1st
|urban_pop_20104census= 
|rural_pop_2014census= 
|pop_density= 
|pop_density_as_of=2015
|pop_density_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm|title=ВПН-2010|author=|date=|work=gks.ru|accessdate=25 January 2017|archivedate=16 March 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6F9wueiMc?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm}}&lt;/ref&gt;
|pop_latest=12197596  (permanent residents within city limits)&lt;br/&gt;14,300,000 (estimated total within city limits)&lt;br/&gt;16,900,000 (မြို့ပြ)&lt;br/&gt; Combined population of Moscow Federal City and Moscow Oblast is  19,561,194
|pop_latest_urban = 123
|pop_2010census_ref= 
|pop_latest_date=2015
|pop_latest_ref=&lt;ref name=&quot;2015Est&quot;&gt;Goskomstat. [http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402190432/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls |date=2 April 2015 }} {{ru icon}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html|title=Major Agglomerations of the World – Population Statistics and Maps|author=|date=|work=citypopulation.de}}&lt;/ref&gt;
|area_km2=2511
|area_km2_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mos.ru/press-center/press_releases/index.php?id_4=19417&amp;afrom_4=25.10.2010&amp;ato_4=03.08.2011|title=О совместных предложениях Правительства Москвы и Правительства Московской области по изменению границ столицы Российской Федерации — города Москвы|publisher=Mos.ru|date=October 25, 2010|accessdate=July 9, 2014|archivedate=3 August 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/60fj6q8Tc?url=http://mos.ru/press-center/press_releases/index.php?id_4=19417}}&lt;/ref&gt;
|area_km2_rank=83rd
|established_date=Before 1147
|established_date_ref=&lt;ref name=&quot;dolgorukiy&quot;&gt;{{cite web|url=http://faculty.oxy.edu/richmond/csp8/history_of_moscow.htm |title=The History of Moscow |publisher=Occidental College |last=Comins-Richmond |first=Walter |accessdate=July 3, 2006 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060517163858/http://faculty.oxy.edu/richmond/csp8/history_of_moscow.htm |archivedate=May 17, 2006 }}&lt;/ref&gt;
|license_plates=77, 177, 777; 97, 197, 797; 99, 199, 799
|ISO=RU-MOW
&lt;!--GOVERNMENT--&gt;
|gov_as_of=2011
|leader_title=[[Mayor of Moscow|မြို့တော်ဝန်]]
|leader_title_ref=&lt;ref name=&quot;mayor&quot;&gt;{{cite web|url=http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?rubricId=14107 |title=The Moscow City Mayor |publisher=Government of Moscow |accessdate=March 18, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110823154527/http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?rubricId=14107 |archivedate=August 23, 2011 }}&lt;/ref&gt;
|leader_name=[[Sergey Sobyanin]] ([[United Russia|UR]])
|leader_name_ref=&lt;ref name=&quot;mayor&quot;/&gt;
|legislature=[[Moscow City Duma|City Duma]]
|legislature_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|title=The Moscow Statute |url=http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?rubricId=14215&amp;documentId=118572 |work=Moscow City Duma |publisher=Moscow City Government |accessdate=September 29, 2010 |date=June 28, 1995 |quote=The supreme and exclusive legislative (representative) body of the state power in Moscow is the Moscow City Duma. |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110823154646/http://old.mos.ru/wps/portal/EnglishVersion?rubricId=14215&amp;documentId=118572 |archivedate=August 23, 2011 }}&lt;/ref&gt;
|website=https://www.mos.ru/en/ 
|website_ref
|date=July 2014
|commons category=Moscow
}}
[[File:Central Administrative Okrug map.png|280px|thumb|သမိုင်းဝင်မြို့လယ်]]
'''မော်စကိုမြို့''' ({{IPAc-en|ˈ|m|ɒ|s|k|oʊ}} or {{IPAc-en|ˈ|m|ɒ|s|k|aʊ}}; {{lang-rus|Москва́|r=မာစ်ကဗာ|p=mɐˈskva|a=ru-Moskva.ogg}}) သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]၏ မြို့တော်ဖြစ်ပြီး လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးမြို့ဖြစ်ကာ မြို့နယ်နိမိတ်အတွင်းတွင် နေထိုင်သူ ၁၃.၂ မီလီယံနေထိုင်ပြီး &lt;ref&gt;{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls |accessdate=25 January 2017 |archivedate=18 March 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6X7bLwvum?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls }}&lt;/ref&gt; မြို့ပြဧရိယာအတွင်းတွင် ၁၇.၁ မီလီယံ နေထိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html |title=Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps |publisher=Citypopulation.de |date= |accessdate=2017-09-26}}&lt;/ref&gt; မော်စကိုမြို့သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်မြို့တော်ဟူသော ဝိသေသထူးဖြင့်လည်း ချီးမြှင့်ထားသော မြို့လည်းဖြစ်သည်။

မော်စကိုသည် ရုရှားနိုင်ငံနှင့် အရှေ့ဥရောပ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သိပ္ပံပညာရပ်များထွန်းကာစည်ပင်ရာ ဗဟိုချက်မဖြစ်ပြီး ဥရောပကုန်းမြေတွင် အကြီးဆုံးမြို့ကြီးဖြစ်သည်။ နယ်နိမိတ်မျဉ်းများအရ မော်စကိုသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးမြို့များထဲတွင် ပါဝင်ပြီး ၁၄ ခုမြောက် အကြီးဆုံးမီသရိုဧရိယာ(metro area)ရှိသည်။ ထို့ပြင် မြို့ပြတည်နေရာအတွင်း လူဦးရေထူထပ်မှုတွင် အဆင့် ၁၈ တွင် တည်ရှိနေပြီး ၁၄ ခုမြောက် အကြီးဆုံးသော မြို့ပြဧရိယာ(urban area)ပိုင်ဆိုင်ထားသော မြို့လည်း ဖြစ်သည်။ မြို့နယ်နိမိတ်အတွင်း [[ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူဦးရေအများဆုံး မြို့များ|လူဦးများပြားမှု]]တွင် အဆင့် ၁၁ တွင် တည်ရှိနေသည်။ ဖို့စ် ၂၀၁၃ &lt;ref&gt;{{cite web|last=Geromel|first=Ricardo|title=Forbes Top 10 Billionaire Cities – Moscow Beats New York Again|url=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/|accessdate=ဇွန် ၅၊ ၂၀၁၈}}&lt;/ref&gt;အရ မော်စကိုသည် [[:en:Mercer|Mercer]] ၏ နေထိုင်မှုစရိတ်မြှင့်မားသော မြို့များစာရင်းတွင် အဆင့် ၉ ၌ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး [[:en:global city|Alpha global city]] ၏ Globalization and World Cities Research Network အဆင့်သတ်မှတ်ချက်အရ အကြီးဆုံးသော မြို့ပြ စီးပွားရေးပိုင်ဆိုင်သော မြို့များထဲမှ တစ်မြို့ဖြစ်သည်။ MasterCard Global Destination Cities Index အရ ခရီးသွားဧည့်သည်များ လာရောက်လည်ပတ်မှု အလျင်အမြန်ဆုံး တိုးတက်လာခဲ့သော မြို့များထဲမှ တစ်မြို့အဖြစ် မော်စကိုမြို့သည် ပါဝင်ခဲ့လေသည်။ 

ဤ[[ကမ္ဘာဂြိုဟ်|မြေကမ္ဘာ]]ပေါ်တွင် မော်စကိုသည်  မြောက်ဘက်အစွန်းဆုံးနှင့် အအေးဆုံး မီဂါစီးတီးနှင့် မီသရိုပူလစ် ဖြစ်ပေသည်။ ထို့ပြင် မော်စကိုမြို့သည် ဥရောပ၏ အမြင့်ဆုံးသော အထောက်အကူမဲ့ ထီးထီးရှိနေသော အဆောက်အဦဖြစ်သည့် အာစတန်ကီနိုတာဝါ၊ ဥရောပ၏ အမြင့်ဆုံးသော မိုးမျှော်အဆောက်အဦဖြစ်သော ဖက်ဒရေးရှင်းတာဝါနှင့် မော်စကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေးစင်တာတို့တည်ရှိရာ မြေဖြစ်သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် မော်စကို အော့ဗလတ်၏ အနောက်တောင်ဘက်သို့ မြို့တော်နယ်နိမိတ်ကို ချဲ့ထွင်ရာ မြို့၏ ဧရိယာမှာ {{convert|1091|to|2511|km2|sp=us}}လောက်ထိ နှစ်ဆမျှ ကျယ်သွားခဲ့ပြီး လူဦးရေ ၂၃၃,၀၀၀ မျှ နေထိုင်နိုင်စေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Merger2&quot;&gt;{{cite web|author=&lt;%= item.timeFlag %&gt; |url=http://www.itar-tass.com/en/c32/461491.html |title=Expansion of Moscow borders to help it develop harmonically: mayor, Itar-tass, July 1, 2012 |publisher=Itar-tass.com |date= |accessdate=၆ ဇွန် ၂၀၁၈ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131113003818/http://www.itar-tass.com/en/c32/461491.html |archivedate=November 13, 2013 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mos.ru/about/history/ |title=Moscow city government official site |publisher=Mos.ru |date= |accessdate=၆ ဇွန် ၂၀၁၈ |archivedate=20 July 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140720113907/http://www.mos.ru/about/history/ }}&lt;/ref&gt; 

မော်စကိုမြစ်ပေါ်တွင် တည်ရှိသော မော်စကိုမြို့သည် ဥရောပရုရှား၏ ဗဟိုဖက်ဒရယ်ခရိုင်အတွင်းတွင် တည်ရှိသောပြီး ဥရောပ၏ ကုန်းတွင်းပိုင်း လူဦးရေစည်ပင်ပွားများဆုံးသော မြို့ဖြစ်သည်။ တောက်ပနေသော ရောင်စုံအမိုးခုံးများရှိသည့် စိန့်ဘာစီလ်ကာသီဒရယ်ကဲ့သို့သော သမိုင်းဝင်အဆောက်အဦများရှိသော မော်စကိုမြို့၏ ဗိသုကာလက်ရာများသည်လည်း ထင်ရှားကျော်ကြားကြသည်။ မြို့နယ်နိမတ်အတွင်း မြို့ပြဧရိယာတွင် ကြီးမားသော တောအုပ်များရှိပြီး မြို့၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် သစ်ပင်စိမ်းများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းနေသော မော်စကိုမြို့သည် ဥရောပနှင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစိမ်းရောင်ဖုံးလွှမ်းမှုအများဆုံးသော အဓိကမြို့များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မော်စကိုမြို့သည် အလယ်ခေတ် မော်စကိုနယ်စားကြီးခေတ်မှသည် ဇာဘုရင်ခေတ် ရုရှားပြည်၊ ထိုမှသည် ရုရှားအင်ပါယာ၊ [[ဆိုဗီယက်ယူနီယံ]]၊ နောင် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ]]ရောက်သည်ထိတိုင် အမည်များသာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သော နိုင်ငံတော်၏  မြို့တော်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

မော်စကိုသည် ရုရှားအစိုးရ ရုံးစိုက်ရာနေရာဖြစ်ပြီး အလယ်ခေတ်တွင် မြို့ရိုးခံတပ်ဖြစ်ခဲ့သော မော်စကိုကရင်မလင်သည် ယနေ့ခေတ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံသမ္မတ အလုပ်လုပ်ရန် နေထိုင်သော နေရာဖြစ်လေသည်။ မော်စကိုကရင်မလင်နှင့် ရင်ပြင်နီတို့သည် မြို့တော်အတွင်းရှိ [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ]]များထဲတွင် ပါဝင်သော နေရာတစ်ခုဖြစ်ကြသည်။ ရုရှားပါလီမန်များဖြစ်ကြသော ဒူးမားလွှတ်တော်နှင့် ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ တို့၏ လွှတ်တော်ခန်းမများသည်လည်း မြို့တော်အတွင်းတွင်ပင် တည်ရှိကြသည်။ မော်စကိုတွင် ပြတိုက်များ၊ အကယ်ဒမစ်ကျောင်းများ၊ နိုင်ငံရေးအင်စတီကျူးရှင်းများနှင့် ပြဇတ်ရုံများတည်ရှိသော ရုရှားအနုပညာရှင်များ၊ သိပ္ပံပညာရှင်များ၊ အားကစားသမားများရှိရာ မော်စကိုအား ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုဗဟိုဌာနအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်ပေသည်။ 

မြို့တော်၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကွန်ယက်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ[[လေယာဉ်ကွင်း|လေဆိပ်]] ၄ ခု&lt;ref&gt;{{cite web|title=Moscow : Stations|url=http://www.travelinho.com/en/travel/moscow|accessdate=၆ ဇွန် ၂၀၁၈|archivedate=17 November 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171117041351/http://www.travelinho.com/en/travel/moscow}}&lt;/ref&gt;၊ မီးရထားဘူတာရုံ ၉ ခု၊ များလှစွာသော ဓာတ်ရထားများ၊ Moscow Monorail နှင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အနက်ရှိုင်းဆုံးသော မြေအောက်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစနစ်ထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော မော်စကိုမီသရိုတို့ပါဝင်ပြီး မော်စကိုမီသရိုမှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက်အကြီးဆုံးကွန်ယက်ဖြစ်ပေသည်။ မော်စကိုမီသရိုသည် ဘူတာရုံပေါင်း ၂၀၀ ခန့်ရှိပြီး ဗိသုကာမြောက်လက်ရာများကြောင့် မြို့တော်၏ အရေးပါသောအမှတ်အသားတခုကဲ့သို့ ဆိုနိုင်ပေသည်။

== ဝေါဟာရရင်းမြစ် ==
== သမိုင်း ==
=== အကြိုသမိုင်း ===
မော်စကိုမြေနေရာတွင် လူသားတို့ ရှေးအကျဆုံးသော အထောက်အထားများကို ကြည့်၍ပြောမည်ဆိုလျှင် လူသားတို့သည် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]]([[မော်စကိုမြစ်]]ကမ်းရှိ ရှုကင်းစကားယားယဉ်ကျေးမှုနယ်မြေ) ကတည်းက နေထိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုရပေမည့်။ မြို့တော်၏ ခေတ်သစ်အနားသတ်မျဉ်းများအတွင်းတွင်ဖြစ်သည့် [[မော်စကို ကရင်မလင်|ကရင်မလင်]]၊ [[စာကလေးတောင်]]၊ စေတန်မြစ်နှင့် ကူဆဲ့စကီး သစ်တောဥယျာဉ်အစရှိသည့်နေရာများတွင် အခြားရှေးကျသော အထောက်အထားများ(ဖာကျာနော့ဗ်စကားယား ယဉ်ကျေးမှု၏ သင်္ချိုင်းမြေများ၊ ဂျာကောစကားယား ယဉ်ကျေးမှု၏ သံခေတ်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည်နေရာများ)ကို ရှိဖွေတွေ့ရှိခဲ့လေသည်။ 

၉ ရာစုတွင် အိုကာမြစ်သည် ဗော်လ်ဂါကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း(Volga trade route)၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ခဲ့သည်။ အထက်ဗော်လ်ဂါရေဝေကုန်းတန်းသည် ဒေသခံ ဖီနို-ယူဂရစ်များ(Finno-Ugric)ဖြစ်သည့် မာရ်ယာလူမျိုးများ(Merya)နှင့် ဆက်သွယ်ပေးထားပြီး ဗော်လ်ဂါ ဘူဂါရီးယား(Volga Bulgaria)ထိ ကျယ်ပြန့်ကာ စကင်ဒီနေဗီးယန်းလူမျိုးများ(Scandinavian) (ဗာရန်ဂျီးယန်များ (Varangians))နှင့် ဆလဗစ် လူမျိုးများ(Slavic peoples)နှင့်လည်း ဆက်သွယ်ပေး၍ နေလေသည်။

အစောဆုံး အရှေ့ဆလဗစ်လူမျိုးတို့၏ မှတ်တမ်းတင်မှုများအရ အထက်ဗော်လ်ဂါမြစ်ပိုင်းတွင် ၉ ရာစုမှ ၁၀ ရာစုအတွင်း ဗျာကျီချီ(Vyatichi)နှင့် ကရီဗီချီ(Krivichi)လူမျိုးများဖြင့် ပျံနှံ့၍နေခဲ့လေသည်။ မော်စကိုမြစ်ကို ကီးယဲ့ဗန် ရုစ်(Kievan Rus)တို့၏ ဆူဇဒါးနယ်ထဲသို့ ၁၁ ရာစုတွင် ပေါင်းစပ်၍ထားခဲ့လေသည်။ အေဒီ ၁၁၀၀ တွင် ညဲကလင့်နားယားမြစ်ဝ(Neglinnaya River)တွင် အနည်းငယ်မျှသော အခြေချနေထိုင်မှုများ  ရှိ၍လာခဲ့လေသည်။

=== အစောပိုင်း သမိုင်းမှတ်တမ်း (၁၁၄၇–၁၂၈၃) ===
[[File:Kyivan Rus' 1220-1240.png|thumb|upright=0.75|The principality on the northeastern periphery of Kievan Rus', Vladimir-Suzdal, grew into the Grand Duchy of Moscow]]

မော်စကိုမြို့ကို ရည်ညွှန်းသော ပထမဆုံးသော သမိုင်းမှတ်တမ်းကို မင်းသား ယူရီ ဒါလ်ဂါရုကီး([[:en:Yuri Dolgoruky|Yuri Dolgoruky]])မှ ဆဗျာတာစလဗ် အိုလ်ဂါဗစ်ချ်([[:en:Sviatoslav Olgovich|Sviatoslav Olgovich]])အား တွေ့ဆုံရန် ဖိတ်ကြားသော စာလွှာတွင် တွေရသည်။ ထိုစဉ်အခါတုန်းက မော်စကို ဗလာဒီမီယာ-ဆူဇဒါး မင်းသားနယ်မြေ၏ အနောက်ဘက်နယ်စပ်မျဉ်းရှိ သေးငယ်သော မြို့ကလေးအဖြစ်သာ ရှိသေးသည်။

၁၁၅၆ ခုနှစ်တွင် မင်းသား ယူရီ ဒါလ်ဂါရူကီးသည် မြို့အား သစ်လုံးတံတိုင်းများ၊ ကျုံးများဖြင့် အခိုင်အခံပြုလုပ်၍ ထားခဲ့လေသည်။  မွန်ဂိုများ ရုစ်နယ်မြေများဆီသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး မွန်ဂိုဘုရင် ဘာတူခန်([[:en:Batu Khan|Batu Khan]])လက်အောက်သို့ ကျရောက်သွားသောအခါ မြို့အား ပြာပုံကျသည်အထိ မီးလောင်တိုက်သွင်းခဲ့ပြီး မြို့သူမြို့သားများအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြလေသည်။

မော်စကိုမြစ်ကမ်းမှ သစ်လုံးခံတပ်ကို အလက်ဇန္ဒား ညဲ့ဗ်စကီး([[:en:Alexander Nevsky|Alexander Nevsky]])၏ အထွေးဆုံးသားဖြစ်သူ ဒန်နီယယ်([[:en:Daniel of Moscow|Daniel]])မှ ၁၂၆၀ ခုနှစ်လောက်တွင် အမွေဆက်ခံပိုင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး ဤသည်မှာ ဖခင်ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သမျှထဲမှ တန်ဖိုးရှိသည့် နောက်ဆုံးသောအရာပင်ဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က ဒန်နီယယ်သည် ကလေးသာသာ ရှိသေးပြီး ခံတပ်ကြီးကို ဒန်နီယယ်၏ ဦးလေးဖြစ်သူ ယာရိုစလဗ် ယာရိုစလဗစ်([[:en:Yaroslav of Tver|Yaroslav of Tver]])မှ ကိုယ်စားအုပ်ချုပ်ပေးခဲ့သည်။ 

၁၂၇၀ ခုနှစ်လောက်ရောက်သောအခါ အရွယ်ရောက်လာသော ဒန်နီယယ်သည် မင်းသားနယ်မြေများ ပါဝါအားပြိုင်မှုတွင် သူ၏အကိုဖြစ်သူ ဒမီထရီ([[:en:Dmitry of Pereslavl|Dmitry]])ဘက်မှ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ဒန်နီယယ်သည် သူ၏အကို ဗလာဒီမီယာနယ်စားကြီးဖြစ်လာသူ ဒမီထရီနှင့်အတူ ၁၂၈၃ ခုနှစ်မှစ၍ လွတ်လပ်သော မင်းသားအုပ်ချုပ်ရာနယ်မြေမှ အုပ်ချုပ်သူမင်းသားဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဒန်နီယယ်ကို မော်စကိုမြို့တွင် ပထမဆုံး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ တည်ထောင်သူအဖြစ် ရည်ညွှန်းကြပြီး ဘာဂါဗလန်စကီး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းနှင် ဒန်နီလော့ဗ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတို့အား ဒန်နီယယ်တည်ထောင်ခဲ့သော ကျောင်းများအဖြစ် မှတ်သားထားခဲ့ကြသည်။

=== နယ်စားကြီးများ အုပ်ချုပ်ရာကာလ (၁၂၈၃–၁၅၄၇) ===
{|class=&quot;graytable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
 |+
| style=&quot;width:33%;&quot;|[[File:Kremlenagrad.jpg|350px]]
| style=&quot;width:33%;&quot;|[[File:Facial Chronicle - b.10, p.049 - Tokhtamysh at Moscow.jpg|150px]]
| style=&quot;width:33%;&quot;|[[File:Mikhail Feodorovich Izbranie.jpg|310px]]
|-
|၁၆ ရာစုနှောင်းပိုင်း [[မော်စကို ကရင်မလင်]]
|Siege of Moscow (1382)
|[[ရင်ပြင်နီ]]
|}

[[File:Andronikov Monastery 18.jpg|thumb|Spassky Cathedral, 1357 (the oldest extant building in Moscow)]]

[[File:0 4707b 6549aa91 spasskaya.jpg|thumb|Spasskaya Tower was built in 1491]]

ပထမမြောက် ဒန်နီယယ်သည် ၁၃၀၃ ခုနှစ်ရောက်သည့်တိုင် မော်စကိုကို အုပ်စိုးခဲ့ပြီး စည်ပင်ကြွယ်ဝသော မြို့ကြီးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ရာ ၁၃၂၀ ခုနှစ်သို့ရောက်သောအခါ ယခင်မိဘများ အုပ်စိုးခဲ့သော ဗလာဒီမီယာနယ်၏ ဂုဏ်သတင်းတို့ပင် မှေးမှိန်၍ သွားခဲ့လေသည်။ 

၁၂၈၂ ခုနှစ်ထက် နောက်ကျလိမ့်မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရသော အချိန်ကာလအတွင်း ဒန်နီယယ်သည် ကရင်မလင်မှ ၅ မိုင်ခန့်အကွာ မော်စကိုမြစ် လက်ယာဘက်ကမ်းတွင် မော်စကို၏ ပထမဆုံးသော ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကို သစ်တို့ဖြင့် ဆောက်လုပ်ထားသော St. Daniel-Stylite ချက်ကျောင်းနှင့်အတူ တွဲ၍ တည်ထောင်ခဲ့လေသည်။ ယခုအခါတွင်တော့ ထိုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကို ဒန်နီလော့ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း([[:en:Danilov Monastery|Danilov Monastery]])ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ သက်တော် ၄၂ နှစ်အရွယ် ၁၃၀၃ ခုနှစ်တွင် ဒန်နီယယ်မင်းသား ကွယ်လွန်ခဲ့လေသည်။ မကွယ်လွန်မီကတည်းကပင် သူသည် ဘုန်းတော်ကြီးအဖြစ် ဝတ်ခဲ့ပြီး သူဆန္ဒအရ သူ၏ရုပ်ကလာပ်ကို စိန့်ဒန်နီယယ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင်ပင် မြှပ်နှံခဲ့လေသည်။


နှစ်အတော်ကြာအတွင်း မော်စကိုသည် တည်ငြိမ်ဝပြောလာပြီး ရုရှားတပြည်လုံးရှိ ဒုက္ခသည်များစွာအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရူရစ်မင်းဆက်တွင် သားအကြီးသာ နယ်မြေအကြီးဆုံးကို ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိသော ထုံးတမ်းစဉ်လာရှိခဲ့သဖြင့် သားအားလုံးအား ခွဲဝေခြင်းထက် အကြီးဆုံးသာများ နယ်မြေအားလုံးအား ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိလေသည်။ ၁၃၀၄ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမှ ယူရီမင်းသား([[:en:Yury of Moscow|Yury of Moscow]])သည် တဗျဲမှ မင်းသား မီခါအီ([[:en:Mikhail of Tver|Mikhail of Tver]])အား ယှဉ်ပြိုင်၍ ဗလာဒီမီဗာနယ်မြေ([[:en:Vladimir, Russia|Vladimir]])၏ ပုလ္လင်အား ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ယူခဲ့လေသည်။ ပထမမြောက် အီဗန်([[:en:Ivan I of Russia|Ivan I]])သည် နောက်ဆုံးတွင် တဗျဲအား ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး မွန်ဂိုအုပ်ချုပ်သူများ၏ တခုတည်းသော အခွန်စုသူဖြစ်လာခဲ့ပြီး ဗာလာဒီမီယာ-ဆူဇဒါးနယ်([[:en:Vladimir-Suzdal|Vladimir-Suzdal]])၏ မြို့တော်အဖြစ် မော်စကိုအား သတ်မှတ်ခဲ့လေသည်။ အခွန်ပဏ္ဍာတို့ အမြောက်အမြားဆက်သပြီးသောအခါ အီဗန်သည် မွန်ဂို ခန်တို့၏ လိုက်လျောမျက်နှာသာပေးမူတို့ ရရှိလာလေသည်။ 


မွန်ဂို ခန်တို့သည် မော်စကို၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ကန့်သတ်ရန် ကြိုးပစ်နေစဉ် လစ်သူရေးနီးယားနယ်([[:en:Grand Duchy of Lithuania|Grand Duchy of Lithuania]])မှာ အင်အားကြီးမာလာပြီး ရုရှားနယ်အားလုံးကို ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိလာသည်။ လစ်သူရေးနီးယားနှင့် ဟန်ချက်ညီလာစေရန် မော်စကိုကို မွန်ဂိုတို့က အင်းအားဖြည့်တင်းပေးခဲ့ရာ ရုရှားတွင် အင်အားအကြီးဆုံးသော မြို့များထဲမှ တစ်မြို့ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၃၈၀ ခုနှစ်တွင် ဒမီထရီမင်းသား([[:en:Dmitry Donskoy|Dmitry Donskoy]])သည် ညီညွှတ်သော ရုရှားတပ်မတော်ကို ဦးစီးကာ ကူလီကိုဗာတိုက်ပွဲတွင်  မွန်ဂိုတို့ကို အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ထိုသို့ဖြင့် မော်စကိုမှ ဦးဆောင်ကာ မွန်ဂိုတို့၏ လွှမ်းမိုးကြီးစိုးမှုမှ ရုရှားနယ်အားလုံးအား လွှတ်မြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၄၈၀ ခုနှစ် တတိယမြောက် အီဗန်([[:en:Ivan III of Russia|Ivan III]] )လက်ထပ်တွင် ရုရှားနယ်အားလုံးအား တာတာတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုမှ လွှတ်ကင်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် မော်စကိုသည် ရုရှားနှင့် [[ဆိုက်ဘေးရီးယား]]နယ်အားလုံးနှင့် အခြားသော ကုန်းမြေများပါဝင်သော အင်ပါယာ၏ မြို့တော်ဖြစ်လာခဲ့သည်။


၁၄၆၂ ခုနှစ်အရောက်တွင် တတိယမြောက် အီဗန်(၁၄၄၀–၁၅၀၅)သည် မော်စကိုနယ်(အလယ်ခေတ် မော်စကိုပြည်ထောင်ဖြစ်လာ)၏ အုပ်ချုပ်သူမင်းသားဖြစ်လာခဲ့လေသည်။ တာတာများနှင့် စတင်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မော်စကိုပြည်ထောင်ကို ကြီးမာလာစေကာ မြို့တော်အား ကြွယ်ဝလာစေရန် စွမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၅၀၀ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ လူဦးရေမှာ ၁၀၀,၀၀၀ မျှရှိလာပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မြို့ကြီးများထဲတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အီဗန်သည် ရန်သူတော် လစ်သူရေးနီးယန်းများနှင့် မဟာမိတ်ပြုထားသော မြောက်ဘက်ရှိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော နော့ဂေါ့ရတ်မင်းသားအုပ်စိုးရာမြေကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ဖြင့် သူ၏ ပိုင်နက်နယ်မြေအား {{convert|430,000|to|2,800,000|km2|sqmi|abbr=off}} ထိ ခုနှစ်ဆမျှ ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့လေသည်။ သူသည် ရှေဟောင်း &quot;နော့ဂေါရတ် ရာဇဝင်ကျမ်း([[:en:Novgorod Chronicle|Novgorod Chronicle]])&quot;အား ရေးသားစီရင်မှုအား ထိန်းကွပ်ခဲ့ပြီး သူအုပ်စိုးမှု၏ သဘောသကန်တို့အား ဖြန့်ဝေရာ၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;J. L. I. Fennell, ''Ivan the Great of Moscow'' (1961) p 354&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sergei M. Soloviev, and John J. Windhausen, eds. ''History of Russia. Vol. 8: Russian Society in the Age of Ivan III'' (1979)&lt;/ref&gt;


မူလ[[မော်စကို ကရင်မလင်]]ကို ၁၄ ရာစုအတွင်းတွင် တည်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး အီဗန်မှ ၁၄၈၀ ခုနှစ်တွင် အီတာလျံ ရီနေဆွန်း ဗိသုကာပညာရှင်တို့ကို ဖိတ်ခေါ်၍ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းများကို ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ [[:en:Petrus Antonius Solarius|Petrus Antonius Solarius]]သည် ကရင်မလင်အသစ်၏ တံတိုင်းများနှင့် မျှော်စင်များကို ဒီဇိုင်းရေးဆွဲပေးခဲ့ပြီး [[:en:Marco Ruffo|Marco Ruffo]] မှ မင်းသားစံမြန်းရာ နန်းဆောင်သစ်အတွက် ဒီဇိုင်းရေးဆွဲပေးခဲ့သည်။ ယခုတွေ့ရှိနေရသော ကရင်မလင်၏ တံတိုင်းများသည် ဆိုလာရီးရပ်စ်၏ ဒီဇိုင်းရေးဆွဲဆောက်လုပ်ခဲ့သော တံတိုင်းများဖြစ်ပြီး ၁၄၉၅ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောင်မှု ပြီးစီးခဲ့သည်။ ကရင်မလင်ရှိ မဟာအီဗန် ခေါင်းလောင်းမျှော်စင်ကို ၁၅၀၅–၀၈ အကြားတည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး လက်ရှိအမြင့်သို့ ၁၆၀၀ ခုနှစ်တွင်မှ တဖြည်းဖြည်းချင်း မြှင့်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 


ကုန်သွယ်းရေးစခန်းများ (သို့မဟုတ်) ပါဆတ်များသည် ကရင်မလင်၏ အရှေ့ဘက်တွင် စည်ပင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ထိုဒေသကို ဇာရာ့ဂျယ်(Зарядье) ဟုခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုတတိယမြောက်အီဗန်လက်ထက်တွင်ပင် မူလက Hollow Field (Полое поле) ဟုခေါ်သော [[ရင်ပြင်နီ]]ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။


၁၅၀၈–၁၅၁၆ အတွင်းတွင် အီတာလျံ ဗိသုကာပညာရှင်  အလဲဗစ် ဖရာဇင် (နိုဗီး)([[:en:Aloisio the New|Aleviz Fryazin (Novy)]])အား အရှေ့ဘက်တံတိုင်းတွင် ကျုံးတည်ဆောက်ခြင်းအား စီမံစေခဲ့သည်။ ထိုကျုံးသည် မော်စကိုမြစ်နှင့် ညဲဂလင်းနားယားမြစ်တို့ကို ဆက်သွယ်ပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ အလဲဗီဇော့ကျုံးဟု ထိုကျုံးအား ခေါ်ကြပြီး အရှည်မှာ {{convert|541|m|ft|abbr=off}}၊ အကျယ်မှာ {{convert|36|m|ft|abbr=off}}ပြီး ကျုံးအနက်မှာ {{convert|9.5|to(-)|13|m|ft|abbr=off}} ရှိကာ ထုံးကျောက်တုံးများဖြင့် တည်ဆောက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ 


{{anchor|Tsardom}}

=== ဇာဘုရင်ခေတ် (၁၅၄၇–၁၇၂၁) ===
[[File:Расцвет Кремля. Всехсвятский мост и Кремль в конце XVII века. 1922, бумага на картоне, уголь, акварель, карандаш.jpg|thumb|၁၇ ရာစု မော်စကိုမြင်ကွင်း (၁၉၂၂ ခုနစ်တွင် အာပိုလီနားရီး ဘာ့ဇ်ညဲဆော့ဗ်[[:en:Apollinary Vasnetsov|Apollinary Vasnetsov]] မှရေးဆွဲခဲ့)]]

[[File:Polish plan of Moscow 1610.PNG|thumb|250x250px|Sigizmundian Plan of Moscow, engraved in 1610, is the last city plan compiled (by the Poles) before the destruction of the city in 1612 and subsequent changes to the street network. Orientation: North is at the right, West at the top. ''(Moscovia urbs metropolis tutius Russiæ Albæ)'' - Moscow the metropolis of [[ဘီလာရုဇ်နိုင်ငံ|White Russia]].]]

၁၆ ရာစုနှင့် ၁၇ ရာစုအတွင်းတွင် မြို့တော်အား ပတ်လည်ခံစစ်ရရှိစေရန် ရည်ရွယ်၍ ကီသိုင်းရီးဂေါရတ်(Китай-город)၊ ဗျဲလီးဂေါရတ်(Белый город) နှင့် ဇီးမလျန်နိုးရီးဂေါရတ်(Земляной город)စသည့် မြို့များကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၅၇၁ ခုနှစ် ခရိုင်းမီးယားတာတာ([[:en:Crimean Tatars|Crimean Tatars]])တို့ မော်စကိုသို့ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်သောအခါတွင် မီးနှစ်ကြိမ်အရှို့ခံခဲ့ရပြီး ကရင်မလင်မှလွဲ၍ ကျန်သောနေရာတော်တော်များများ မီးလောင်ကျွမ်းခြင်းခံခဲ့ရလေသည်။&lt;ref&gt;&quot;''[https://books.google.com/books?id=i85noYD9C0EC&amp;pg=PA260&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false The Unending Frontier: An Environmental History of the Early Modern World]''&quot;. John F. Richards (2006). University of California Press. p.260. {{ISBN|0-520-24678-0}}&lt;/ref&gt; နှစ်အလိုက်မှတ်တမ်းများအရ ထိုမီးလောင်ကျွမ်းမှုများကြောင့် မြို့သူမြို့သား ၂၀၀,၀၀၀ မှ ၃၀,၀၀၀ လောက်သာ အသက်ရှင်ခွင့်ရခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ 


၁၅၉၁ ခုနှစ်တွင် ခရိုင်းမီးယားတာတာတို့ နောက်တစ်ကြိမ် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်း ခံခဲ့ရပြန်သည်။ သည်တစ်ကြိမ်တွင်တော့ ခံစစ်အသစ်ပြင်ဆင်ထားမှုကြောင့် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားခဲ့ကြရသည်။ ထိုခံစစ်ကို လက်မှုပညာသည် ဖရိုဒါ ကွန်မှ ၁၅၈၄ ခုနှစ်နှင့် ၁၅၉၁ ခုနှစ်အကြားတွင် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမြစ် လက်ယာဘက်ကမ်းအပါအဝင် မြို့ပတ်လည် အပြင်၌ မျှော်စင် ၅၀ ပါဝင်သော မြေစိုက်မြို့ရိုး စိုက်ထူခဲ့သည်။ မြို့ရိုတံတိုင်း၏ အပြင်တွင်လည်း တောင်မှအရှေ့သို့ အပြင်ဘက်ဆုံး ခံစစ်မျဉ်းအဖြစ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများကို အစဉ်အတိုင်း အခိုင်အမာတည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများမှာ နိုဗာဂျယ်ဗီချီ သီလရှင်ကျောင်း၊ ဒန်စကိုရီး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ ဒန်နီလော့ဗ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ အန်ဒရိုနီကော့ဗ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ ဆီမန်နော့ဗ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းနှင့် နိုဗာစပါ့စကီး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ၎င်းတို့အား ပြတိုက်များအဖြစ် ပြုလုပ်ထားသည်။ ထိုမြို့ရိုးတံတိုင်းတို့ကြောင့် မြို့တော်၏ အမည်ကို &quot;အဖြူရောင်တံတိုင်း&quot;ဟု ကဗျာဆန်ဆန် လှပစွာ ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြို့တော်၏ အကျယ်အဝန်းအဖြစ် ၁၅၉၂ ခုနှစ်မှ စိုက်ထူခဲ့သော တံတိုင်းများသည် ယခုအခါအတွင် &quot;ဥယျာဉ်အဝိုင်း&quot;ဟူ၍ သမုတ်ကာ ခေါ်ဝေါ်သတ်မှတ် သုံးနှုန်းနေကြပြီ ဖြစ်သည်။


[[File:Basil-cathedral-morning.jpg|thumb|left|၁၅၆၁ ခုနှစ်တွင် တည်ခဲ့သော စိန့်ဘာစီး ကာသီဒရယ်]]

၁၇ ရာစုကာလက ရင်ပြင်နီမှ ကရင်မလင်သို့ ဝင်ပေါက် ၃ ခု ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ ကွန်စတန်တီနို-ယဲ့လင်နင်စကီး၊ စပါ့စကီး၊ နီကိုလိုင်းစကီးစသော ဝင်ပေါက်တို့ဖြစ်သည်။ ထို့အထဲမှ ဝင်ပေါက်နှစ်ခုသည် ရင်ပြင်နီ၏ မျက်နှာချင်းဆိုင်တွင်ရှိပြီး ကွန်စတန်တီနို-ယဲ့လင်နင်စကီး ဂိတ်မှာ စိန့်ဘာစီး ကာသီဒရယ်နောက်ရှိ တံတိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။ 


၁၆၀၁ ခုနှစ်မှ ၁၆၀၃ ခုနှစ်အတွင်း ရုရှားပြည်အတွင်း ကပ်ဆိုက်လေရာ မော်စကိုမြို့တွင် လူဦးရေ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်မှ သေဆုံးခဲ့လေသည်။ ထို့ပြင် ၁၆၁၀ မှသည် ၁၆၁၂ အတွင်းတွင် ပိုလန်ဘုရင် [[:en:Sigismund III Vasa|Sigismund III]] က ရုရှားထီးနန်းအား သိမ်းပိုက်လိုသည့်ဆန္ဒကြောင့် ပိုလန်-လစ်သူရေးနီးယန်း ဓနသဟာယနိုင်ငံမှ တပ်များ မော်စကိုသို့ ချီတက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအခါ [[ညီးရှ်နီး နော့ဗ်ဂေါရတ်မြို့]]မှ မင်းသား ဒမီထရီ ပါရှားစကီး([[:en:Dmitry Pozharsky|Dmitry Pozharsky]])နှင့် ကုန်သည် ကုဇ်မာ မင်နင်([[:en:Kuzma Minin|Kuzma Minin]])တို့သည် အခြားသော ရုရှားမြို့ပြတို့ကို ဆက်သွယ်ပြီး ပိုလန်ကျူးကျော်သူတို့အား တော်လှန်တိုက်ထုတ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ၁၆၁၃ ခုနစ်တွင် ဇမ်းစကီး ဆာဘော([[:en:Zemsky sobor|Zemsky sobor]])မှ မီခါအီးရ် ရိုမန်နော့([[:en:Michael I of Russia|Michael Romanov]])ကို ဇာဘုရင်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့ပြီးနောက် ရိုမန်နော့မင်းဆက်ခေတ်([[:en:Romanov dynasty|Romanov dynasty]])သို့ ရောက်ရှိ၍ သွားခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုသည် ပိုလန်ကျူးကျော်သူတို့အား တိုက်ခိုက်ခြင်း(၁၆၁၂)၊ ဆားအဓိကရုဏ်း([[:en:Salt Riot|Salt Riot]])(၁၆၄၈)၊ ကြေးအဓိကရုဏ်း([[:en:Copper Riot|Copper Riot]])(၁၆၆၂)နှင့် မော်စကိုပုန်ကန်မှု([[:en:Moscow Uprising of 1682|Moscow Uprising of 1682]])(၁၆၈၂)စသော ကြီးကျယ်သော အရေးအခင်းများ ပေါများရာကာလ ဖြစ်ခဲ့သည်။


၁၇ ရာစု၏ ပထမရာစုဝက်တွင်ပင် မော်စကို၏ လူဦးရေးသည် ၁၀၀,၀၀၀ မှ ၂၀၀,၀၀၀ အထိ နှစ်ဆမျှမြှင့်တက်၍လာခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် မြို့နေထိုင်သူများတို့သည် မြို့ရိုးအပြင်ဘက်သို့ပင် ကျော်လွန်လာခဲ့လေသည်။ ၁၆၈၂ ခုနှစ်၌ ရုရှား-ပိုလန်စစ်ပွဲ (၁၆၅၄-၁၆၆၇)([[:en:Russo-Polish War (1654–1667|Russo-Polish War (1654–1667))]])ကြောင့် ယူကရိန်းနှင့် ဘီလာရုစ်လူမျိုးတို့ ၎င်းတို့၏ ဇာတိမြေမှ စွန့်ခွာခဲ့ရကာ မြို့ရိုး၏ မြောက်ဘက်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ရာ  အိမ်ခြေ ၆၉၂ ခုမျှ ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ၁၇ ရာစုနှောင်းပိုင်း၌ မြို့ရိုးကို ကျော်လွန်ရိုး တိုးပွားလာခဲ့သော မြို့ဧရိယာတစ်ခုလုံးသည် ယနေ့ခေတ် မော်စကိုမြို့၏ ဗဟိုအုပ်ချုပ်မှု အော့ကရု([[:en:Central Administrative Okrug|Central Administrative Okrug]])အတွင်းတွင် တည်ရှိ၍ နေပါသည်။ 


များလှစွာသော ကပ်ဘေးအန္တရာယ်တို့သည်လည်း မြို့တော်အား ကျရောက်နှိပ်စက်ခဲ့လေသည်။ ၁၅၇၀–၁၅၇၁၊ ၁၅၉၂ နှင့် ၁၆၅၄–၁၆၅၅ ခုနှစ်တို့တွင် မော်စကိုမြို့၌ [[မဲသေရောဂါ|ပလိပ်ရောဂါ]]ကူးစက်ပျံ့နှံ့ခဲ့ရာ ၁၆၅၄–၁၆၅၅ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပလိပ်ရောဂါတွင် မြို့နေလူဦးရေ၏ ၈၀ ရာနှုန်းကျော် သေဆုံးခဲ့ရာသည်။&lt;ref&gt;''[https://books.google.com/books?id=IcljzNyv4EgC&amp;pg=PA17&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false Bubonic Plague in Early Modern Russia: Public Health and Urban Disaster]''. John T. Alexander (2002). Oxford University Press US. p.17. {{ISBN|0-19-515818-0}}&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် သစ်တို့ဖြစ်တည်ဆောက်ထားသော မြို့အား ၁၆၂၆ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ၁၆၄၈ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ် မီးလောင်ခဲ့ရာ ဆုံးရှုံးမှုများစွာနှင့် လောင်ကျွမ်းခြင်း ခံခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;M.S. Anderson, ''Peter the Great'' (1978) p 13&lt;/ref&gt; ၁၇၁၂ ခုနှစ်တွင် [[မဟာပီတာ]]ဘုရင်မြတ်ကြီးသည် မြို့တော်အား မော်စကိုမှ [[ဘောလ်တစ် ပင်လယ်]]ကမ်းရိုးတန်းရှိ [[စိန့်ပီတာစဘတ်မြို့]]သို့ ပြောင်းရွှေ့စံတော်မူခဲ့ရာ ၁၇၂၈ မှ ၁၇၃၂ ခုနှစ်အတွင်း အထူးအကြံပေးအဖွဲ့([[:en:Supreme Privy Council|Supreme Privy Council]])၏ လွှမ်းမိုးမှုခံရသော နှစ်များမှလွဲလျှင် မော်စကိုသည် ၎င်း၏မြို့တော်ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်အား စွန့်လွတ်ခဲ့ရလေသည်။

=== အင်ပါယာခေတ် (၁၇၂၁–၁၉၁၇) ===
{{Panorama
|image=File:1867 Moscow panorama megapanorama.jpg
|fullwidth=12569
|fullheight=600
|caption=&lt;center&gt;၁၈၆၇ ခုနှစ် မော်စကိုမြို့ မြင်ကွင်းကျယ်ပုံ &lt;/center&gt;
|alt=A panoramic view of Moscow in 1867.
|height=175
}}
[[File:Moskva riverfront.jpg|thumb|left|upright=1.2|၁၉ ရာစု မော်စကိုမြစ်ကမ်း]]

အင်ပါယာ၏ မြို့တော်ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီးနောက် မော်စကိုမြို့၏ လူဦးရေသည် အစပထမ၌ ကျဆင်းသွားခဲ့ရာ ၁၇ ရာစုတွင် ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်မှ ၁၇၅၀ ခုနှစ်တွင် ၁၃၀,၀၀၀ သာ ရှိတော့သည်။ သို့ပေမယ့်လည်း ၁၇၅၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှ ၁၉၁၅ ခုနှစ် ရောက်သည်အထိ ကျန်ရှိနေသော အင်ပါယာ၏ သက်တမ်းအတွင်းတွင် မြို့နေလူဦးရေမှာ ၁၀ ဆမျှ များပြားလာခဲ့သည်။ 

[[File:Kniznije lavki.jpg|thumb|စပါ့စကီးတံတားပေါ်မှ စာအုပ်ဆိုင်။ By [[:en:Apollinary Vasnetsov|Apollinary Vasnetsov]]]]

၁၇၀၀ ခုနှစ်တွင်စ၍ ကျောက်တုံးများဖြင့် လမ်းများခင်းခြင်းအား စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၇၃၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် လမ်းမီးများအား အမြဲတမ်းအနေဖြင့် တပ်ဆင်ပေးခဲ့ပြီး ၁၈၆၇ ခုနှစ်အရောက်တွင်တော့ လမ်းအများစုကို ဂတ်စ်မီးများဖြင့် တပ်ဆင်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ပရီချီစတင်စကားယားဂိတ်အနီးတွင် လျှပ်ကူးမီးခွက်များ တပ်ဆင်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၇၄၁ ခုနှစ်သို့ရောက်သောအခါ မော်စကိုမြို့ပတ်လည်တွင် {{convert|25|mi|km|abbr=off}} ရှည်လျားပြီး အခွန်ကောတ်ခံရန် ဝင်ပေါက် ၁၆ ခုပါသော တံတိုင်းကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ထိုတံတိုင်းကို ကာမျဲ-ကာလျဲ့ရှ်စကီး ဘား({{:en:Kamer-Kollezhsky rampart|Камер-Коллежский вал}})ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ခေတ်အခါတွင် ထို့တံတိုင်းနေရာများကို ခြေရာကောတ်ကြည့်ပါက လမ်းများဖြစ်၍နေပြီး ဘား (“အတားအဆီး”)ဟုပင် ခေါ်ကြသည်။ ၁၇၈၁-၁၈၀၄ ခုနှစ်အကြားတွင် မော်စကိုမြို့၌ ပထမဆုံးသော ရေလိုက်လိုင်းအဖြစ် မီကျီရှန်စကီးပိုက်လိုင်းကို တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၈၁၃ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်တို့သိမ်းပိုက်စဉ် မြို့အား များစွာဖျက်ဆီးစေခဲ့မှုကြောင့် မော်စကိုမြို့တော်တည်ဆောက်ရေးကော်မရှင်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုကော်မရှင်သည် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးစီမံကိန်းကြီးများကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပြီး ထိုစီမံကိန်းထဲတွင် မြို့လယ်အား တစိတ်တပိုင်းပြန်လည်အကွက်ချခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဆောက်အဦများစွာကို တည်ဆောက်ခြင်း၊ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုအထဲတွင် ဂရင်းကရင်မလင်နန်းတော်([[:en:Grand Kremlin Palace|Grand Kremlin Palace]])၊ ကရင်မလင်လက်နက်တိုက်([[:en:Kremlin Armoury|Kremlin Armoury]])၊ [[မော်စကို တက္ကသိုလ်]]၊ မော်စကိုမြင်းစီးသင်တန်းကျောင်း([[:en:Moscow Manege|Moscow Manege]])နှင့် ဘာရှိုးအီပြဇာတ်ရုံ([[:en:Bolshoi Theatre|Bolshoi Theatre]])တို့ပါဝင်သည်။ ၁၉၀၃ မာစကဗာရဲ့စ်စကားယား ရေပေးဝေရေးလုပ်ငန်းပြီးစီးခဲ့သည်။ 


၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ကွန်စတန်တီနို-ယဲ့လင်နင်စကီးဂိတ်အား အုတ်ခဲတို့ဖြင့် ပိတ်ခဲ့ကြပြီး စပါ့စကီးဂိတ်သည် ကရင်မလင်ရှေ့မျက်နှာစာရှိ အဓိကဝင်ပေါက်ဖြစ်လာကာ တော်ဝင်မိသားစု၏ ဝင်ထွက်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ဂိတ်မှ ကျုံးသို့ ဖြတ်ကူးရန် သစ်သားတံတားနှင့် ၁၇ ရာစုမှ ပြုပြင်ခဲ့သော ကျောက်တံတားတို့ရှိကာ ထိုကျောက်တံတားပေါ်တွင် စာအုပ်ဆိုင်များ ရောင်းချခဲ့သည်။ အမြောက်သေနတ်များအတွက်လည်း ကျောက်တုံးပလက်ဖောင်းများရှိပြီး ဇာအမြောက်(ကြီမားသောအမြောက်ကြီးဟုဆိုလို)([[:en:Tsar Cannon|Tsar Cannon]])သည် လော့ဗ်နားရဲ မျဲစသာ([[:en:Lobnoye Mesto|Лобное место]]) ပလက်ဖောင်းနေရာတွင် တည်ရှိသည်။ 


[[File:Fire of Moscow 1812.jpg|thumb|၁၈၁၂ [[:en:French invasion of Russia|ပြင်သစ်တို့ ရုရှားအား ကျူးကျော်ခြင်း]]၊ [[:en:fire of Moscow (1812)|မော်စကိုမြို့ မီးလောင်ခြင်း]] ရေဆွဲသူ A.F. Smirnov 1813|alt=]]

[[နပိုလီယန်]]မှ ရုရှားသို့ ၁၈၁၂ တွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ရာ([[:en:Napoleon's invasion of Russia|Napoleon's invasion of Russia]]) မော်စကိုမြို့သားတို့ ဘေးကင်းရာသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ မော်စကိုမြို့မှာ မီးလောင်ခဲ့ရာ([[:en:Fire of Moscow (1812)|Moscow fire]]) ထို့သည်မှာ အဓိကအားဖြင့် ရုရှားတို့ တမင်ရှို့ခဲ့ခြင်းလားဟု သံယဝင်ဖွယ်ရှိခဲ့သည်။ နပိုလီယန်၏တပ်များသည် ကြီးကျယ်လှသော ရုရှားဆောင်းတွင်း၏ အအေးဒဏ်နှင့် ပြောက်ကျားတိုက်၍နေသော ရုရှားတပ်များကြောင့် ရုရှားမှ ဆုတ်ခွာခဲ့ရာသည်။ ထိုကာလအတွင်း နပိုလီယံ၏ တပ်သားပေါင်း လေးသိန်းကျော်မျှ သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;&quot;''[https://books.google.com/books?id=ZQqQz3VjlxcC&amp;pg=PA29&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false The Russian Army of the Napoleonic Wars]''&quot;. Albert Seaton, Michael Youens (1979). p.29. {{ISBN|0-88254-167-6}}&lt;/ref&gt; 


[[File:Chumbunt.png|thumb|left|upright=0.95|၁၇၇၁ မော်စကို ပလိပ်ရောဂါကပ်([[:en:Moscow plague riot of 1771|Moscow plague riot of 1771]])]]

[[မော်စကို တက္ကသိုလ်]]ကို ၁၇၅၅ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်ပင်မဆောင်အား ၁၈၁၂ မီးလောင်မှုအပြီးတွင် ဒိုမီနီကို ဂီလီယာ့ဒီ([[:en:Domenico Giliardi|Domenico Giliardi]])မှ ပြန်လည်တည်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၇၅၆ ခုနှစ်တွင် ''မော်စကော့စကီးယဲ ဗျဲ့ဒါမာ့စကျီ([[:en:Moskovskiye Vedomosti|Moskovskiye Vedomosti]])'' သတင်းစာကို စတင်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထုတ်ဝေစဉ်က အပတ်စဉ်ထုတ် သတင်းစာဖြစ်သော်လည်း ၁၈၅၉ ခုနှစ်မှစ၍ နေ့စဉ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။


အာဘတ်လမ်း([[:en:Arbat Street|Arbat Street]])သည် ၁၅ ရာစုနှောင်းပိုင်းကတည်းက တည်ရှိနေသောလမ်းဖြစ်သော်လည်း ၁၈ ရာစုသို့ရောက်မှသာ ဂုဏ်သတင်းကြီးမားသော လမ်းမအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၈၁၂ မီးလောင်းစဉ်က လမ်းမမှာပျက်စီးခဲ့သော်လည်း ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် အလုံးစုံ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ 


၁၈၃၀ ခုနှစ်များတွင် ဗိုလ်ချုပ် အလက်ဇန်းဒါး ဘာရှီလော့ဗ်([[:en:Alexander Bashilov|Alexander Bashilov]])သည် မြောက်ဘက် ပီသရိုစကီးနန်းတော်မှနေ၍ ပီတာစဘတ်အမြန်လမ်း(present-day [[:en:Leningradsky Prospekt|Leningradsky Prospekt]])တလျှောက်တွင် မြို့တော်၏ ပထမဆုံးသော စနစ်ကျသည့်ဂရစ်လိုင်းများပုံစံဖြင့် ဖောက်လုပ်ထားသည့် လမ်းများကို စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ အမြန်လမ်းတောင်ဘက်ရှိ ခါဒင်းစကားယဲကွင်းပြင်([[:en:Khodynka Field|Khodynka field]])ကို တပ်များလေ့ကျင့်ရန်အတွက်အသုံးပြုခဲ့သည်။ စမားလန့်စကီး ဘူတာရုံ(ယနေ့ခေတ်တွင် ဗျယ်လာရုစကီး ဘူတာရုံ([[:en:Belorussky Rail Terminal|Belorussky Rail Terminal]]))ကို ၁၈၇၀ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုက ဇာဘုရင်တို့၏ သိမ်းငှက်များအားလေ့ကျင့်ရာ မော်စကိုမြို့ပြင်ရှိ ဆာကောလ်နီကီပန်းခြံ([[:en:Sokolniki Park|Sokolniki Park]])သည် ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်း၏ မြို့၏တဖြည်းဖြည်းကျယ်ပြန့်လာခဲ့မှုကြောင့် ၁၈၇၈ ခုနှစ် အများပြည်သူ့မြူနီစပယ်ပန်းခြံအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ မြို့ဆင်ခြေဖုံး၌ ဆာဗျို့လော့ဗ်စကီး ဘူတာရုံ([[:en:Savyolovsky Rail Terminal|Savyolovsky Rail Terminal]])ကို ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြို့တော်အုပ်ချုပ်သူ (သို့မဟုတ်) [[မြို့တော်ဝန်]]ရာထူးကို တရားဝင်အသုံးပြုခဲ့ပြီး အလက်ဇန်းဒါး အာဒရီနော့ဗ်(Александр Адрианов)သည် မော်စကိုမြို့၏ ပထမဆုံးသော မြို့တော်ဝန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။


၁၇၆၂ ခုနှစ် ဒုတိယမြောက် ကတ်သရင်းဘုရင်မကြီး([[:en:Catherine the Great|Catherine II]]) နန်းတက်လာသောအခါတွင် လေ့လာသူများအဆိုအရ မြို့တော် ညစ်ညမ်းမှုများနှင့် ရေနှုတ်မြောင်းတို့မှ အနံ့အသက်ဆိုးများသည် လယ်တောများမှ တက်လာသော အောက်ခြေ ရုရှားတို့၏ ပရမ်းပတာနေထိုင်မှု၏ လက္ခဏာရပ်များဟု ဆိုလာကြသည်။ ထိုကြောင့် ထိုအချက် ကတ်သရင်းဘုရင်မကြီး၏ လူမှုဘဝ မြှင့်တင်ထိန်းချုပ်ရေး အစီအစဉ်တစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်လာခဲ့ပြီး ဒါကို အထက်တန်းလွှာတို့က ကျန်းမာသန့်ရှင်းမှုစနစ်မြှင့်တင်ခြင်းလို့ ခေါ်ကြသည်။ ၁၈၁၂ မှ ၁၈၅၅ ခုနှစ်ထိ အမျိုးသားနိုင်ငံရေးနှင့် တပ်မတော်တို့သည် အောင်မြင်မှုများ ရရှိနေပြီး ပိုမိုအသိဉာဏ်ကြွယ်ဝ၍ တည်ငြိမ်အေးချမ်းသည့် လူအဖွဲ့အစည်းဖြစ်စေရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်အားထုတ်မှုများလည်း အခိုင်အမာရှိနေသောကြောင့် ဝေဖန်ပြစ်တင်သူများကို အသံတိတ်စေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အနံ့အသက်များနှင့် အများပြည်သူ့ကျန်းမာရေး နိမ့်ကျမှုအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍လည်း ပြောဆိုမှုများကို အသံတိတ်စေခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၈၅၅–၅၆ ခရိုင်းမီးယားစစ်ပွဲတွင် ရုရှားတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရမှုသည် နိုင်ငံတော်၏ အောက်ခြေဆင်းရဲသားရပ်ကွက်တို့အား ထိန်းသိမ်းနိုင်မှုသည် တဖြည်းဖြည်းပြိုပျက်ခဲ့ရာ အများပြည်သူ့ကျန်းမားရေးအခြေအနေ မြှင့်တင်ရန်မှာ ဆောက်ရွက်ရမည်တာဝန်ဝတ္တရားများထဲသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့ပြန်သည်။&lt;ref&gt;Alexander M. Martin, &quot;Sewage and the City: Filth, Smell, and Representations of Urban Life in Moscow, 1770–1880,&quot; ''Russian Review'' (2008) 67#2 pp 243–274.&lt;/ref&gt;


=== ဆိုဗီယက်ခေတ် (၁၉၁၇–၁၉၉၁) ===
[[File:Plan of Moscow 1917.jpg|upright|thumb|မော်စကို အကွက်ချပုံ၊ ၁၉၁၇]]
[[File:RIAN archive 429 Fresh forces going to the front.jpg|thumb|upright=0.75|၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ၊ မော်စကိုမှ တပ်သစ်တို့ ရှေ့တန်းသို့ သွားကြပုံ]]
[[File:New Arbat Ave.jpg|left|thumb|upright=0.7|ယခင်က ကာလင်နင်စကီး လမ်းမကျယ်ကို ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် ပြုပြင်တည်ဆောက်ခဲ့သော အာရ်ဘတ်လမ်းသစ်]]
[[File:Moskve-plakat.jpg|thumb|upright=0.7|left|မော်စကို နှစ် ၈၀၀ ပြည့်အတွက် ထုတ်ဝေထားသော ဆိုဗီယက်ပိုစတာ။ ပုံ၌ ရေးသားထားသည်မှာ &quot;Glory to you, invincible Moscow, beauty and pride of the Russian people&quot;.]]

{{external media
|align  = right
| video1   = [https://www.youtube.com/watch?v=DLu8jdzZJYk Song from the Soviet &quot;New Moscow&quot; film]
}}

၁၉၁၇ ခုနှစ် ရုရှားတော်လှန်ရေး([[:en:Russian Revolution|Russian Revolution]])ကို အောင်မြင်ခဲ့ပြီးနောက် [[လီနင်|ဗလာဒီမီယာ လီနင်]]သည် တိုင်းတပါးသားတို့၏ ကျူးကျော်မှုကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့် မြို့တော်ကို စိန့်ပီတာစဘတ်မှ မော်စကိုသို့ ၁၉၁၈ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ရွေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ ကရင်မလင်သည် နိုင်ငံသစ်၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာတို့ တည်ရှိရာ နိုင်ငံရေးဗဟိုဌာနတည်ရှိရာသို့ နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ဖြစ်ခဲ့ရပြန်သည်။


မဟာမျိုးချစ်စစ်ပွဲကြီး ကာလအတွင်း ဆိုဗီယက်အစိုးရကော်မတီနှင့် တပ်နီတော်မှ စစ်ဦးစီးချုပ်ရုံးတို့သည် မော်စကိုမြို့တွင် အခြေစိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် တိုင်းပြည်ကိုကာကွယ်လိုသူ မော်စကိုမြို့သူမြို့သားအပေါင်းနှင့် တပ်မ ၁၆ ခု (လူဦးရေ ၁၆၀,၀၀၀ ကျော်)၊ တပ်ရင်း ၂၅ ရင်း (၁၈,၀၀၀ ဦး)၊ အင်ဂျင်နီယာတပ်ရင်းကြီး ၄ ခု တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ နိုဝင်ဘာလတွင် ဂျာမန်ဗဟိုတပ်ပေါင်းစု([[:en:Army Group Centre|Army Group Centre]]) မော်စကိုမြို့ ဆင်ခြေဖုံးတွင် တပ်စွဲခဲ့ပြီး မော်စကိုတိုက်ပွဲ([[:en:Battle of Moscow|Battle of Moscow]])ကို စတင်ခဲ့လေသည်။ များလှစွာသော စက်ရုံများ၊ အစိုးရအဖွဲ့ရုံးများသည် ဘေးကင်းရာသို့ ရွေ့ပြောင်းခဲ့ရပြီး အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် မြို့တော်မှာ တိုက်ခိုက်ခံနေရပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့လေသည်။ မြို့တော်သည် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲမှုများစွာ ခံနေရပြီး ကျန်ရှိနေသော မြို့သူမြို့သားတို့သည် တင့်ဖျက်လက်နက်များတည်ဆောက်ကာကွယ်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်နေ့တွင် &quot;မော်စကိုမြို့ ကာကွယ်ရေးတံဆိပ်&quot;နှင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် &quot;မော်စကိုမြို့ နှစ် ၈၀၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်တံဆိပ်&quot;တို့ကို စတင်ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။  


မော်စကိုတိုက်ပွဲအတွင်း ဂျာမန်နှင့် ဆိုဗီယက်တို့၏ ဒဏ်ရာရသေဆုံးမှုများသည် များလှစွာသော သတင်းရင်းမြစ်တို့မှ အနည်းငယ်ကွဲပြားစွာ ခန့်မှန်းမှုကြောင့် အငြင်းပွားဖွယ် အကြောင်းအရာတစ်ခုဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့မှ ၁၉၄၂ ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်နေ့အတွင်း စုစုပေါင်း ဒဏ်ရာရသေဆုံးမှုများသည် ဂျာမန်ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်([[:en:Wehrmacht|Wehrmacht]])အတွက် ၂၄၈,၀၀၀ မှ ၄၀၀,၀၀၀ ထိ တပ်နီတော်အတွက် ၆၅၀,၀၀၀ မှ ၁,၂၈၀,၀၀ ထိ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။&lt;ref&gt;''Moscow Encyclopedia'', ed. Great Russian Encyclopedia, Moscow, 1997, entry &quot;Battle of Moscow&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Great Soviet Encyclopedia, Moscow, 1973–78, entry &quot;Battle of Moscow 1941–42&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;John Erickson, ''Barbarossa: The Axis and the Allies'', table 12.4&lt;/ref&gt; 


စစ်ပြီးခေတ်နောက်ပိုင်း အိမ်ယာပြဿနာများကို အထပ်မြင့်အဆောက်အဦများ ဆောက်လုပ်ခြင်းဖြင့် ဖြေရှင်းခဲ့ရသည်။ ၁၁,၀၀၀ ကျော် အဆောက်အဦများသည် မော်စကိုမြို့နေလူများ၏ အဓိကနေထိုင်ရာဖြစ်လာခဲ့ပြီး အလွန်မြင့်သော အဆောက်အဦများသည် မြို့တော်အတွင် အတော်လေးများပြားလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;hrranking&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.emporis.com/statistics/skyline-ranking|title=Skyline Ranking|website=Emporis}}&lt;/ref&gt; အထပ်မြင့်များသို့ မြှင့်တက်ရာနှင့် အဆင့်ဆင့်မဆင့်မှီတွင် အခန်းများကို တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် စက်ရုံများတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပရိဘောဂများထည့်သွင်း၍ အခန်းဖွဲ့ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်ခေတ်တွင် ကျော်ကြားခဲ့သော ''Irony of Fate'' ကော်မစ်ရုပ်ရှင်တွင် ထိုအဆောက်အဦးတည်ဆောက်မှုနည်းကို သရော်ခဲ့သည်။ 


မြို့တော်ဗဟိုမှာ အနောက်မြောက် {{convert|37|km|abbr=off}} အကွာ လီနင်ဂရတ်စကားယဲ ရှော်ဆယ်([[:en:Leningradskoye Shosse|Leningradskoye Shosse]])တစ်လျှောက်တွင် [[ဇီလီနိုဂရတ်မြို့]]အား ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး မော်စကိုမြို့ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် [[မော်စကို တက္ကသိုလ်]]ကျောင်းဝင်းအား [[စာကလေးတောင်]]ပေါ်သို့ ရွေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ 


၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် နစ်ကီတာ ခရုရှက်သည် ဘာသာရေးကိုဆန့်ကျင်သောကမ်ပိန်းအား စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် ကျေးလက်ဒေသများရှိ ဘုရားရှိခိုးကျောင်း နှစ်သောင်းကျော်မှ တစ်သောင်းကျော်ကို ပိတ်ပစ်ခဲ့ပြီး များစွာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းနှင့် သီလရှင်ကျောင်း ၅၈ ခုရှိနေ့ရာမှ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် ၁၆ ခုသာကျန်တော့သည်။ မော်စကိုမြို့တွင် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ၅၀ ဝတ်ပြုနိုင်ရာမှ သုံးဆယ်မှာ ပိတ်ပစ်ခဲ့ရပြီး ၆ ခုမှာ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ 


၁၉၆၅ ခုနှစ် မေလ ၈ ရက်နေ့တွင် ၂၀ ကြိမ်မြောက် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အောင်ပွဲနေ့([[:en:Victory Day (9 May)|Victory Day (9 May)]])အထိမ်းအမှတ်ဖြင့် မော်စကိုမြို့အား သူရဲကောင်းမြို့ဟုသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် ၁၉၈၀ နွေရာသီ အိုလံပစ်အားကစားပွဲတော်([[:en:1980 Summer Olympics|Summer Olympic Games]])ကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခဲ့ကျင်းပခဲ့သည်။ 


MKAD (မြို့ပတ်လမ်း)ကို ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ လေးလမ်းသွားလမ်းမဖြစ်ပြီး မြို့အနားသတ်မျဉ်းတစ်လျှောက် {{convert|109|km|abbr=off}} ရှည်လျားသည်။ မြို့ပတ်လမ်းအလွန်ရှိ ဆင်ခြေဖုံးဒေသများ မြို့တော်အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း ဝင်လာခဲ့သော်အခါ MKAD သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ် မတိုင်မီအထိ မော်စကိုမြို့၏ အနားသတ်မျဉ်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ်အားကစားပွဲတော်ကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့သော်လည်း ၁၉၇၉ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် အာဖကန်အရေး၌ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့မှုကြောင့်အမေရိကန်နှင့် အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများက ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြသည့်အနေဖြင့် အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမြို့သည် [[မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ်]]၏ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို ဆန့်ကျင်သော ကွန်ဆာဗေးတစ်ကွန်မြူနစ်တို့၏ အာဏာသိမ်းရန်ကြံစည်သည် ဖြစ်ရပ်နှင့် ကြုံတွေခဲ့ရသည်။

=== မျက်မှောက်ခေတ် (၁၉၉၁–ယနေ့ခေတ်) ===
[[File:Вид на Исторический музей в сторону Красной площади.jpg|thumb|right|upright=1.15|[[:en:Manezhnaya Square, Moscow|မန်ညဲ့ရှနားယား ရင်ပြင်]]မှ မြင်တွေ့ရသော [[:en:State Historical Museum|နိုင်ငံတော် သမိုင်းပြတိုက်]]မြင်ကွင်း]]
[[File:Moscow- Hotel Ukraine (36892890532).jpg|thumb|right|upright=1.15|[[:en:Radisson Royal Hotel, Moscow|Radisson Royal Hotel]]နှင့် [[:en:White House (Moscow)|အိမ်ဖြူတော်]]မြင်ကွင်း]]

ထိုနှစ်တွင်ပင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကြီး ပြိုကွဲခဲ့သည်။ မော်စကိုသည် Russian SFSR (၁၉၉၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် Russian SFSR ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသို့ အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။)၏ မြို့တော်ပင် ဆက်၍ ဖြတ်ခဲ့သည်။ အဲဒီနောက်တွင်တော့ မော်စကိုမြို့၌ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ပေါ်ထွန်းလာပြီး အနောက်တိုင်းစတိုင် လက်လီရောင်းချခြင်းများ၊ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ၊ ဗိသုကာလက်ရာများ၊ လူနေမှုဘဝပုံစံတို့သည် မော်စကိုမြို့၌ အပြိုင်းအရိုင်းပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ 


၁၉၉၀ ခုနှစ်များမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း မြို့တော်၏ လူဦးရေသည် ၉ မီလီယံမှ ၁၀ မီလီယံသို့ ဆက်လက်တိုးတက်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်အတွင်း MKAD မြို့ပတ်လမ်းကို လေးလမ်းသွားမှ ၁၀ လမ်းသွားလမ်းအဖြစ် ချဲ့ခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာတွင် ဒီမီထရီ ဒန်စကားဗား ရိပ်သာလမ်း ဘူတာရုံကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ရာ ထိုမီသရိုဘူတာရုံသည် MKAD မြို့ပတ်လမ်းအပြင်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော မော်စကိုမီသရိုဘူတာရုံဖြစ်ခဲ့သည်။ တတိယမြောက်မြို့ပတ်လမ်းကို ၁၉ ရာစု ဥယျာဉ်အဝိုင်းနှင့် ဆိုဗီယက်ခေတ် အပြင်ဘက်မြို့ပတ်လမ်းအကြား ဖောက်လုပ်ခဲ့ရာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် အပြီးသတ်ခဲ့သည်။ နွေရာသီလယ်တောအိမ်များသည်လည်း တနှစ်ပတ်လုံးနေထိုင်သည့်အိမ်များအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြောင်းလဲခြင်းနှင့်အတူ မော်တော်ကားများသည်လည်း တဟုန်ထိုးများပြားလာခဲ့ပြီး ယာဉ်ကြောပိတ်ဆိုမှုများစွာဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။&lt;ref&gt;Robert J. Mason and Liliya Nigmatullina, &quot;Suburbanization and Sustainability in Metropolitan Moscow,&quot; ''Geographical Review'' (2011) 101#3 pp 316–333.&lt;/ref&gt; ကယ်တင်ခြင်းခရစ်တော် ကာသီဒရယ်ကဲသို့ စတာလင်ခေတ်တွင် ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော ဘုရားရှိခိုးကျောင်းအများအပြားနှင့် ဗိသုကာအမွေအနှစ်အဆောက်အဦများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်များတွင် မော်စကိုမြို့ အုပ်ချုပ်သူများမှ မိုင်ယား အူလီဆာ (မြန်မာ: ငါ့ရဲ့လမ်း) မြို့ပြ ပြန်လည်ဖွံ့ဖြို့ရေးအစီအစဉ်&lt;ref&gt;[https://www.rbth.com/politics_and_society/2016/11/04/city-of-the-future-moscow-gets-a-much-needed-makeover_644341 City of the future: Moscow gets a much-needed makeover - Russia Beyond&lt;!-- ဘော့က ထုတ်ပေးသော ခေါင်းစဉ် --&gt;]&lt;/ref&gt; သို့မဟုတ် Residency renovation one&lt;ref&gt;[https://www.theguardian.com/cities/2017/oct/31/moscow-residents-vote-russia-demolition-rehousing The wrecking ball swings at Moscow – a photo essay | Cities | The Guardian&lt;!-- ဘော့က ထုတ်ပေးသော ခေါင်းစဉ် --&gt;]&lt;/ref&gt; ကဲ့သို့ နှစ်ကာလကြာရှည်သည့် စီမံကိန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

== ပထဝီဝင် ==
=== တည်နေရာ ===
[[File:Moscow satellite image.jpeg|thumb|left|upright|မော်စကိုမြို့နှင့် ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များ ဂြိုဟ်တုဓာတ်ပုံ]]
[[File:Moscow aerial view looking towards the south-east.JPG|thumb|မော်စကို ကောင်းကင်ဓာတ်ပုံမြင်ကွင်း]]

မော်စကိုမြို့သည် အရှေ့ဥရောပကျောက်လွှာတလျှောက် {{convert|500|km|0|abbr=off}} ကျော် ရှည်လျားစွာ စီးဆင်းနေသော မော်စကိုမြစ်၏ ကမ်းနံဖူးတွင် တည်ရှိသည်။ မြို့တော်နယ်နိမိတ်အတွင်း မြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် တံတားပေါင်း ၄၉ စင်းနှင့် တူးမြောင်းများ ရှိလေသည်။ မော်စကို မိုးလေဝသစခန်း တည်ရှိရာ All-Russia Exhibition Center (VVC) မှတိုင်းတာချက်အရ မော်စကိုမြို့သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် {{convert|156|m|ft|abbr=off}} မြင့်သည်။ ကျယ်ပလာစတန်စကားယား ကုန်းမြင့်(Teplostanskaya highland)သည် မြို့တော်၏ အမြင့်ဆုံးနေရာဖြစ်ပြီး ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် {{convert|255|m|ft|abbr=off}} မြင့်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.darwin.museum.ru/expos/oopt/?t=40 |title=Памятник природы &quot;Высшая точка Москвы – 255 м над уровнем моря (Теплый Стан)&quot; |publisher=www.darwin.museum.ru |accessdate=၂၆ ဇွန် ၂၀၁၈ |language=Russian |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070825190425/http://darwin.museum.ru/expos/oopt/?t=40 |archivedate=August 25, 2007 }}&lt;/ref&gt; မော်စကိုမြို့၏ အကျယ်မှာ အနောက်မှ အရှေ့သို့ {{convert|39.7|km|1|abbr=off}}၊ မြောက်မှ တောင်သို့ {{convert|51.8|km|1|abbr=off}} ကျယ်ဝန်းသည်။

=== စံတော်ချိန် ===
{{Main article|မော်စကိုဒေသစံတော်ချိန်}}

မော်စကိုစံတော်ချိန်ကို စိန့်ပီတာစဘတ်၊  ဘီလာရုစ်နှင့် ခရိုင်းမီးယားပြည်နယ်တို့အပါအဝင် ဥရောပရုရှားဒေသအများစု၏ အချိန်ဇုန် ရည်ညွှန်းမှတ်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ ထိုဒေသတွင်အသုံးပြုသော အချိန်မှာ [[UTC]] ထက် သုံးနားရီ စောသော (သို့တည်းမဟုတ်) [[UTC+3]] ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာစံနှုန်းတွင် မော်စကိုစံတော်ချိန်ဟု ရည်ညွှန်းဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ နေ့အလင်းရောင်ထိန်းသိမ်းသောအချိန်ကို အသုံးပြုခြင်းမရှိပေ။ လောင်ဂျီကျူမျဉ်းများအရ မော်စကိုမြို့တွင် ပျမ်းမျှနေမွန်းတည့်ချိန်(average solar noon)ကို ၁၂:၃၀ တွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Time in Moscow, Russia|url=http://dateandtime.info/city.php?id=524901|accessdate=၂၆ ဇွန် ၂၀၁၈}}&lt;/ref&gt;


=== ရာသီဥတု ===
{{Moscow weatherbox}}
==== ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ====
အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော ဇယားမှ ၁၉၆၁–၁၉၉၀ ရာသီဥတုအခြေအနေဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ် အပူချိန်သည် {{convert|5.0|C}}&lt;ref name=&quot;Pogoda 1961–90&quot;/&gt; မှ ၁၉၈၁–၂၀၁၀ တွင် {{convert|5.8|C}} သို့တက်၍သွားသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှနှစ်စဉ်အပူချိန်သည် {{convert|7.5|C}} သို့ စံချိန်တင်မြင့်တက်ခဲ့သည်။ 

{{Weather box
|location = Moscow ([[:en:VVC weather station|VVC]]) normals 1961–1990
|collapsed=yes
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = −6.3
|Feb high C = −4.2
|Mar high C =  1.5
|Apr high C = 10.4
|May high C = 18.4
|Jun high C = 21.7
|Jul high C = 23.1
|Aug high C = 21.5
|Sep high C = 15.4
|Oct high C =  8.2
|Nov high C =  1.1
|Dec high C = −3.5
|year high C=  8.9
|Jan mean C = −9.3
|Feb mean C = −7.7
|Mar mean C = −2.2
|Apr mean C =  5.8
|May mean C = 13.1
|Jun mean C = 16.6
|Jul mean C = 18.2
|Aug mean C = 16.4
|Sep mean C = 11.1
|Oct mean C =  5.1
|Nov mean C = −1.2
|Dec mean C = −6.1
|year mean C=  5.0
|Jan low C = −12.3
|Feb low C = −11.1
|Mar low C =  −5.6
|Apr low C =   1.7
|May low C =   7.6
|Jun low C =  11.5
|Jul low C =  13.5
|Aug low C =  12.0
|Sep low C =   7.1
|Oct low C =   2.0
|Nov low C =  −3.3
|Dec low C =  −8.6
|year low C=   1.2

|source 1 = &lt;ref name=&quot;thermograph&quot;&gt;
{{cite web
 |url=http://worldweather.wmo.int/107/c00206.htm
 |title=WMO averages
 |accessdate=ဇူလိုင် ၁၇၊ ၂၀၁၈
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Pogoda 1961–90&quot;/&gt;
{{cite web
 |url=http://meteoinfo.ru/climate/klimatgorod/3001-2010-02-25-12-47-50
 |title=VVC info
 |accessdate=၂၀၁၈-၀၇-၁၇
 |publisher=
 |language=ရုရှားဘာသာ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Climate&quot;&gt;
{{cite web
 |url=http://pogoda.ru.net/monitor.php?id=27612
 |accessdate=ဇူလိုင် ၁၇၊ ၂၀၁၈
 |title=Climate monitor 2005–2011
 |language=ရုရှားဘာသာ
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Meteoweb&quot;&gt;
{{cite web
 |url=http://meteoweb.ru/cl006-7.php
 |title=Average monthly Sunshine hours
 |accessdate=ဇူလိုင် ၁၇၊ ၂၀၁၈
 |publisher= Meteoweb.ru
 |language=ရုရှားဘာသာ
}}&lt;/ref&gt;
|date=ဇူလိုင် ၂၀၁၈
}}


{{Weather box
|location=Moscow (last decade, September 2006 – August 2016, [[:en:VVC weather station|VVC]])
|collapsed=
|metric first=yes
|single line=yes
|Jan high C= −5.5
|Feb high C= −3.5
|Mar high C=  3.2
|Apr high C= 11.6
|May high C= 20.1
|Jun high C= 22.7
|Jul high C= 25.8
|Aug high C= 23.7
|Sep high C= 16.5
|Oct high C=  8.6
|Nov high C=  2.6
|Dec high C= −1.7
|year high C=10.4
|Jan mean C= −7.4
|Feb mean C= −5.8
|Mar mean C= −0.1
|Apr mean C=  7.1
|May mean C= 14.7
|Jun mean C= 17.7
|Jul mean C= 20.6
|Aug mean C= 18.8
|Sep mean C= 12.6
|Oct mean C=  6.1
|Nov mean C=  1.1
|Dec mean C= −3.6
|year mean C= 6.9
|Jan low C= −9.2
|Feb low C= −8.1
|Mar low C= −3.5
|Apr low C=  2.5
|May low C=  9.4
|Jun low C= 12.6
|Jul low C= 15.4
|Aug low C= 13.9
|Sep low C=  8.7
|Oct low C=  3.7
|Nov low C= −0.3
|Dec low C= −4.6
|year low C= 3.4
|Jan sun=  37
|Feb sun=  65
|Mar sun= 142
|Apr sun= 213
|May sun= 274
|Jun sun= 299
|Jul sun= 323
|Aug sun= 242
|Sep sun= 171
|Oct sun=  88
|Nov sun=  33
|Dec sun=  14
|source 1= weatheronline.co.uk&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.weatheronline.co.uk/weather/maps/city?FMM=1&amp;FYY=2006&amp;LMM=8&amp;LYY=2016&amp;WMO=27612&amp;CONT=euro&amp;REGION= 0006&amp;LAND=RS&amp;ART=TEM&amp;R= 0&amp;NOREGION=1&amp;LEVEL=162&amp;LANG=en&amp;MOD=tab
|title=Temperature - Moscow
|website=WeatherOnline
|accessdate=ဇူလိုင် ၁၇၊ ၂၀၁၈}}&lt;/ref&gt;
|date=ဇူလိုင် ၂၀၁၈
}}

&lt;center&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=&quot;8&quot; |၂၀၀၂ မ ၂၀၁၂ အထိ မော်စကို လေတိုက်ခိုက်ရာ လမ်းကြောင်း (ပျမ်းမျှတန်ဖိုးများ)
|-
|မြောက်
|အရှေ့မြောက်
|အရှေ့
|အရှေ့တောင်
|တောင်
|အနောက်တောင်
|အနောက်
|အနောက်မြောက်
|-
|15%
|6,8%
|7,8%
|12,2%
|12,6%
|14,6%
|16,4%
|14,5%
|-
| colspan=&quot;8&quot; |  ''Source: [http://world-weather.ru/archive/russia/moscow/ world-weather.ru]''
|}
&lt;/center&gt;

== လူမှုအခြေအနေ ==
=== လူဦးရေ ===
{{Historical populations
|type=China
|၁၈၉၇|1038625
|၁၉၂၆|2019500
|၁၉၃၉|4137000
|၁၉၅၉|5032000
|၁၉၇၀|6941961
|၁၉၇၉|7830509
|၁၉၈၉|8967332&lt;!--with the entities in jurisdiction; a federal subject equivalent--&gt;
|၂၀၀၂|10382754&lt;!--of the federal subject--&gt;
|၂၀၁၀|11503501&lt;!--of the federal subject--&gt;
|၂၀၁၇|12228685
|footnote=အုပ်ချုပ်မှုဒေသပြောင်းလဲခြင်းသည် လူဦးရေအရွယ်အစားများပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်ကောင်းသက်ရောက်နိုင်သည်။ 
|}}
မော်စကိုမြို့ရှိ လူဦးရေသည် ၂၀၀၂ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းတွင် ၁၀,၃၈၂,၇၅၄ ရှိရာမှ ၂၀၁၀ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရတွင်  ၁၁,၅၀၃,၅၀၁ အထိ မြှင့်တက်၍ လာခဲ့ပေသည်။


၂၀၁၀ သန်းခေါင်စာရင်းတွင် မြို့တော်တွင် နေထိုင်ကြသော လူများတွင် လူမျိုးစုသိရှိသူ လူဦးရေမှာ ၁၀,၈၃၅,၀၉၂ ဦးဖြစ်ပြီး လူမျိုးစုအလိုက် လူဦးရေများမှာ:&lt;ref name=&quot;2014 objectively assess&quot;/&gt;
* ရုရှား: ၉,၉၃၀,၄၁၀ (၉၁.၆၅%)
* ယူကရိန်း: ၁၅၄,၁၀၄ (၁.၄၂%)
* တာတာ: ၁၄၉,၀၄၃ (၁.၃၈%)
* အာမေးနီးယန်း: ၁၀၆,၄၆၆ (၀.၉၈%)
* အဇာဘိုင်ဂျန်: ၅၇,၁၂၃ (၀.၅%)
* Jewish: ၅၃,၁၄၅ (၀.၅%)
* ဘီလာရုစ်: ၃၉,၂၂၅ (၀.၄%)
* ဂျော်ဂျီယာ: ၃၈,၉၃၄ (၀.၄%)
* ဥဇဘတ်: ၃၅,၅၉၅ (၀.၃%)
* တာဂျစ်: ၂၇,၂၈၀ (၀.၂%)
* Moldovan: ၂၁,၆၉၉ (၀.၂%)
* Mordvin: ၁၇,၀၉၅ (၀.၂%)
* ချေချင်း: ၁၄,၅၂၄ (၀.၁%)
* Chuvash: ၁၄,၃၁၃ (၀.၁%)
* Ossetian: ၁၁,၃၁၁ (၀.၁%)
* အခြား: ၁၆၄,၈၂၅ (၁.၆%)
* ၆၆၈,၄၀၉ ယောက်သော လူများသည် အုပ်ချုပ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး ဒေတာဘေ့စ်တွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော်ငြား လူမျိုးစုအမည်ကို သီခြားဖော်ပြခြင်းမရှိပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.perepis-2010.ru/news/detail.php?ID=6936|title=Перепись-2010: русских становится больше|publisher=Perepis-2010.ru|date=December 19, 2011|accessdate=၂၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၈|archivedate=25 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225111852/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm}}&lt;/ref&gt;


=== ဘာသာအယူဝါဒများ ===
{{Bar box
|title=Religion in Moscow (Sreda Arena Atlas)&lt;ref name=&quot;2012ArenaAtlas&quot;&gt;[http://sreda.org/en/arena &quot;Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia&quot;]. Sreda, 2012.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;2012Arena-religion-maps&quot;&gt;[http://c2.kommersant.ru/ISSUES.PHOTO/OGONIOK/2012/034/ogcyhjk2.jpg 2012 Arena Atlas Religion Maps]. &quot;Ogonek&quot;, № 34 (5243), August 27, 2012. Retrieved April 21, 2017. [https://web.archive.org/web/20170421154615/http://c2.kommersant.ru/ISSUES.PHOTO/OGONIOK/2012/034/ogcyhjk2.jpg Archived].&lt;/ref&gt;
|float=left
|bars=
{{Bar percent|[[:en:Russian Orthodox Church|Russian Orthodoxy]]|DarkOrchid|52.8}}
{{Bar percent|Other [[:en:Eastern Orthodox Church|Orthodox]]|MediumOrchid|1.6}}
{{Bar percent|[[:en:Old Believers|Old Believers]]|Purple|0.8}}
{{Bar percent|Other [[:en:Christianity in Russia|Christians]]|DeepSkyBlue|3.1}}
{{Bar percent|[[:en:Islam in Russia|Islam-including Sunni, non denominational and Shiite]]|Green|3.6}}
{{Bar percent|[[:en:Rodnovery|Rodnovery]] and other native faiths|Red|0.9}}
{{Bar percent|[[:en:Spiritual but not religious|Spiritual but not religious]]|DarkSlateGray|19}}
{{Bar percent|[[ဘုရားမဲ့ဝါဒ|ထာဝရဘုရားမဲ့ဝါဒ]] နှင့် [[ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒ]]|Black|11.9}}
{{Bar percent|Other and undeclared|Gray|6.3}}
}}
[[File:Moscow July 2011-7a.jpg|thumb|ဆိုဗီယက်ခေတ်က ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော [[ကယ်တင်ခြင်း ခရစ်တော် ကာသီဒရယ်]]အား ၁၉၉၀–၂၀၀၀ ကာလအတွင်းပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။]]
[[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]သည် မော်စကိုမြို့တွင် လူအများ သက်ဝင်ယုံကြည်မှုအများဆုံးဖြစ်ပြီး ခရစ်ယာန်ဘာသာထဲမှ ရုရှားအော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်းတော်ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုအများဆုံးဖြစ်သည်။ မော်စကိုမြို့သည် အရှေ့ပိုင်းအော်သိုဒေါ့ခရစ်ယာန်များ၏ ရုရှားနိုင်ငံမြို့တော်ဖြစ်သည်။ ထိုဘာသာသည် နိုင်ငံ၏ မိရိုးဖလာယုံကြည်သော ဘာသာဖြစ်ပြီး ရုရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းအမွေအနှစ်ဘာသာအဖြစ် ၁၉၉၇ ခုနှစ် ဥပဒေဖြစ် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|last=Bell|first=Imogen|title=Eastern Europe, Russia and Central Asia|url=https://books.google.com/books?id=EPP3ti4hysUC&amp;pg=PA47&amp;lpg=PA47&amp;dq=respecting+christianity+islam+buddhism+judaism+and+other&amp;source=web&amp;ots=pppIldMuS1&amp;sig=KikE3NJkzMEdWt4rU9EoeN03-6o|accessdate=၂၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၈|isbn=978-1-85743-137-7|year=2003|publisher=Taylor &amp; Francis}}&lt;/ref&gt; မော်စကိုမြို့တွင် အခြားသော ကိုးကွယ်ရာဘာသာတရားတို့မှာ [[:en:Armenian Apostolic Church|Armenian Apostolicism]], [[:en:Buddhism in Russia|ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ [[:en:Hinduism in Russia|ဟိန္ဒူဘာသာ]]၊ [[:en:Roman Catholicism in Russia|ရိုမန်ကတ်သလစ်ဘာသာ]]၊ [[:en:Islam in Russia|အစ္စလာမ်ဘာသာ]]၊ [[:en:Judaism|Judaism]]၊ [[:en:Yazidism|Yazidism]]၊ [[:en:Old Believers|ရှေးရိုး ယုံကြည်မှုရှိသူများ]]၊ [[:en:Protestantism in Russia|ပရိုတက်စတင့်ဘာသာ]] နှင့် [[:en:Rodnovery|Rodnovery]] တို့ဖြစ်ကြသည်။

[[File:Moscow, Catholic Church in Presnya.jpg|thumb|[[:en:Cathedral of the Immaculate Conception (Moscow)|Cathedral of the Immaculate Conception]]]]

မော်စကိုမြို့၏ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်သည် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းအားလုံး၏ အကြီးအကဲဖြစ်ပြီး ဒန်နီလော့ဗ် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် နေထိုင်သည်။ မော်စကိုမြို့ကို &quot;၄၀ အမြှောက် ၄၀ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းရှိရာမြို့ &quot;—&quot;город сорока сороков церквей&quot;—ဟူ၍ ၁၉၁၇ ခုနှစ် အစောပိုင်းတုန်းက ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ ဘောရှီဗစ်အစိုးရ တက်လာချိန် ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံသည် လောကီသက်သက်ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ (လောကီကိစ္စတို့တွင် ဘာသာရေး ဆက်နွယ်မှုမရှိစေသော မူဝါဒ) ဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့ပြီး ဆိုလိုသည်မှာ ဘာသာရေးကိုးကွယ်မှုကို နှိမ်ကွပ်ခဲ့ပြီး လူမှုအသိုင်းအဝန်းအား ဘာသာမဲ့များ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ မှ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များတွင် မော်စကိုမြို့ရှိ ဘုရားရှိခိုးကျောင်း တော်တော်များများမှာ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ ထိုအထဲတွင် ၁၄ ရာစုတွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော ကရင်မလင်အတွင်းရှိ ချူဒေါ့ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ ရင်ပြင်နီရှိ ကာဇန် ကာသီဒရယ်၊ ၁၈၁၂ ခုနှစ် နပိုလီယန်တပ်များအား နိုင်သည့်အထိန်းအမှတ်ဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော ကယ်တင်ခြင်းခရစ်တော် ကာသီဒရယ်နှင့် အခြား ဘုရားရှိခိုးကျောင်း အများအပြား ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဘာသာရေးအပေါ်တွင် ဖိနှိပ်မှုများသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့်နောက် (၁၉၄၀- ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း)တွင်ပင် ရှိနေ့ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းမှသာ ဖိနှိပ်မှုသက်သာလာခဲ့သည်။ မပျက်မယွင်းပဲ ကျန်ရှိနေသေးသော ဘုရားရှိခိုးကျောင်းနှင့် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများကို ပိတ်သိမ်းခဲ့ပြီး ကလပ်များ၊ ရုံးများ၊ အလုပ်ရုံများ၊ ဒါမှမဟုတ် သိုလှောင်ရုံများအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်ယူနီယံကြီး ပြိုကွဲသွားသောအခါတွင် ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ကြပြီး မိရိုးဖလာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများဖြင့် ဘာသာတရားကို တဖန်ပြန်လည် ယုံကြည်သက်ဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ကြသော ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများတွင် ကယ်တင်ရှင်ခရစ်တော် ကာသီဒရယ်မှာ များစွာသပ္ပယ်ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြို့တော်၏ အမှတ်အသားဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခင်ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသော နေရာ၌ပင်ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုနေရာသည် ၁၉၉၄ ခုနှစ် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းမပြုမီကာလအထိ ရေကူးကန်ကြီးအဖြစ် ပြုလုပ်ထားခြင်းခံခဲ့ရသည်။ 

[[File:Moscow Cathedral Mosque 01-2016.jpg|thumb|မော်စကို ကာသီဒရယ် ဗလီ|alt=|left]]

မော်စကိုမာဖီကောင်စီ (Moscow mufti council)သည် ၂၀၁၀ ခုနစ် မြို့တော်လူဦးရေ ၁၀.၅ မီလီယံတွင် မူဆလင်ဦးရေ ၁.၅ မီလီယံခန့်ရှိမည်ဟု ဆိုသည်။&lt;ref name=Spie&gt;{{cite news|author=Maxim Kireev|title=Planned Mosque Sparks Controversy in Russia|url=http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,723799,00.html|publisher=Der Spiegel}}&lt;/ref&gt; မြို့တော်တွင် ဗလီ ၄ ခုသာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Kiran Moodley|title=Eid al-Fitr 2015: Drone shows huge crowds celebrating the end of Ramadan in Moscow|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/eid-alfitr-2015-drone-shows-huge-crowds-celebrating-the-end-of-ramadan-in-moscow-10395950.html|publisher=The Independent|accessdate=၂၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၈}}&lt;/ref&gt;  မော်စကို ကာသီဒရယ် ဗလီကို ယခင်ဗလီအဟောင်းရှိရာ ရင်ပြင်တွင် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနစ် စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဗလီကို တရားဝင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုဗလီအသစ်တွင် ဝတ်ပြုသူ ၁ သောင်း ဝင်ဆံ့သည်။ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမီယာ ပူတင်၊ တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်၊ ပါလက်စတိုင်းသမ္မတ မူဟာမတ် အဘတ်နှင့် ဒေသခံ မူဆလင်ခေါင်းဆောင်များသည် ထိုဗလီအသစ် ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတွင် တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.shabestan.ir/detail/News/35834|title=Central mosque of Moscow will be inaugurated in 23rd September|publisher= Shabestan News Agency|accessdate=၂၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၈}}&lt;/ref&gt;


=== ဗိသုကာလက်ရာများ ===

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:Moscow 05-2012 TretyakovGallery.jpg|thumb|upright=0.9|သရဲ့ကျီကော့ဗ် ဂယ်လာရီ|alt=]]
မော်စကိုမြို့တွင် ထင်ရှားဆုံးသော ပြတိုက်များထဲမှတစ်ခုမှာ သရဲ့ကျီကော့ဗ် ဂယ်လာရီ([[:en:Tretyakov Gallery|Tretyakov Gallery]])ဖြစ်ပြီး ထိုပြတိုက်ကို ပါဗျယ် သရဲ့ကျီကော့ဗ်([[:en:Pavel Tretyakov|Pavel Tretyakov]])မှာ တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သူသည် အနုပညာကို များစွာထောက်ပံ့ခဲ့သည့် ချမ်းသာသော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်စုဆောင်းထားသော ပန်းချီကားအများအပြားတို့ကို မြို့တော်အား လှူဒါန်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.tretyakovgallery.ru/en/ |title=The Official site of the Tretyakov Gallery |publisher=Tretyakovgallery.ru |date= |accessdate=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၈ |archivedate=21 December 2012 |archiveurl=https://archive.is/20121221163028/http://www.tretyakovgallery.ru/en/ }}&lt;/ref&gt; သရဲ့ကျီကော့ဗ် ဂယ်လာရီတွင် အဆောက်အဦနှစ်ခုပါဝင်သည်။ မူလ သရဲ့ကျီကော့ဗ် ဂယ်လာရီအဆောက်အဦသည် မော်စကိုမြစ်၏ တောင်ဘက်ကမ်းတွင် တည်ရှိပြီး ရုရှားဂန္ထဝင်လက်ရာများ ပါဝင်သည်။&lt;ref name=&quot;trety&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.tretyakovgallery.ru/english/about.shtml |title=About The State Tretyakov Gallery |accessdate=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၈ |publisher=The State Tretyakov Gallery |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927110355/http://www.tretyakovgallery.ru/english/about.shtml |archivedate=September 27, 2007 }}&lt;/ref&gt; ထိုလက်ရာများထဲတွင် အီလျာ ရီပင်([[:en:Ilya Repin|Ilya Repin]])ကဲ့သို့ တော်လှန်ရေး အကြိုခေတ်က ကျော်ကြားခဲ့သော ပန်းချီဆရာများ၏ လက်ရာများနှင့် ဘာသာရေးပန်ချီများ([[:en:icon painting|icon painters]]) ရေးဆွဲထားသော ရှေးရုရှားပန်းချီဆရာတို့၏ လက်ရာများကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ လာရောက်လေ့လာသူများသည် ရုားပါးလှသော ၁၅ ရာစုအစောပိုင်းမှ အိုင်ကွန်နစ်ပန်းချီဆရာ အန်ဒရဲရီ ရူဘလျှို့([[:en:Andrei Rublev|Andrei Rublev]])၏ မူရင်းလက်ရာများကိုလည်း တွေ့မြင်နိုင်သည်။&lt;ref name=&quot;trety&quot;/&gt;


သရဲ့ကျီကော့ဗ် ဂယ်လာရီ အသစ်ကို ဆိုဗီယက်ခေတ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဆိုဗီယက်အနုပညာရှင်တို့၏ လက်ရာများနှင့် ၎င်းတို့နှင့် ခေတ်ပြိုင်ပန်းချီဆရာတို့၏ လက်ရာအချို့တို့ ပါဝင်သည်။ ဤနေရာတွင် ပြတိုက်သစ်နှင့် အဟောင်းတို့မှာ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းလက်ရာအချို့သည် ရောယှက်၍ နေပါသည်။ ပြတိုက်သစ်တွင် ဗလာဒီမီယာ သာတလင်း([[:en:Vladimir Tatlin|Vladimir Tatlin]])၏ ကျော်ကြားလှသော ''[[:en:Tatlin's Tower|Monument to the Third International]]'' တာဝါ၏ ပုံစံငယ်ကို တည်ဆောက်ထားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ၎င်းနှင့်ခေတ်ပြိုင် ကာဇီမီယာ မာလျဲဗစ်ချ်([[:en:Kazimir Malevich|Kazimir Malevich]])နှင့် ဗာစီးလီ ကန်ဂျင်စကီး[[:en:Wassily Kandinsky|Wassily Kandinsky]]တို့၏ အသွင်သစ်အနုပညာလက်ရာတို့နှင့် ထိုခေတ်တွင် ထွန်းကားခဲ့သော ဆိုရှယ်လစ် ရီရယ်လစ်ဇင် လက်ရာများလည်း တွေ့နိုင်သည်။ 


[[File:Gmii.jpg|thumb|upright=0.9|[[:en:Pushkin Museum|ပူရှကင် အနုပညာပြတိုက်]]|alt=|left]]
မော်စကိုမြို့ရှိ နောက်ထပ်အနုပညာပြတိုက်မှာ ပူရှကင် အနုပညာပြတိုက်ဖြစ်ပြီး မာရီယာ စပျဲ့သာရဲ့ဗနာ([[:en:Marina Tsvetaeva|Marina Tsvetaeva]])(ဆိုဗီယက်ခေတ် ကဗျာဆရာမ)၏ ဖခင်မှတည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပူရှကင်ပြတိုက်သည် လန်ဒန်မြို့ရှိ ဗြိတိသျှပြတိုက်([[:en:British Museum|British Museum]])နှင့်တူပြီး ကမ္ဘာ့လူယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းများကို ပြသထားပြီး ရှေးဟောင်းရုပ်တုများ၏ ပုံတူရုပ်ပွားများစွာလည်း ရှိသည်။ ပြတိုက်စုဆောင်းထားသော လက်ရာများတွင် [[ပီကာဆို|ပါဘလို ပီကာဆို]]၊ [[ပေါလ် စေဇန်း]]နှင့် [[:en:Claude Monet|Claude Monet]] တို့၏ လက်ရာများလည်း ပါဝင်သည်။


[[File:Исторический музей .jpg|thumb|upright=0.9|နိုင်ငံတော် သမိုင်းပြတိုက်|alt=]]
ရုရှားသမိုင်းပြတိုက် ရုရှားသမိုင်းကြောင်းများကို ပြသထားသောပြတိုက်ဖြစ်ပြီး ရင်ပြင်နီနှင့် မန်ညဲရှနယားရင်ပြင်အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ အကြိုသမိုင်းခေတ် အရိုးစုများမှသည် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော ရိုမန်နော့မင်းဆက်မှ အုပ်စိုးသူမင်းနှင့်တို့၏ အဖိုးမဖြတ်နိုင်သော ပန်းချီကားချပ်တို့ကို ပြသထားသည်။ ပြတိုက်၏ စုဆောင်းထားသည့် ပစ္စည်းတို့မှာ မီလီယံများစွာ ရှိသည်။ ၁၈၇၂ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ထားသော ပိုလီတက္ကနစ်ပြတိုက်မှာ ရုရှားနိုင်ငံတွင် အကြီးဆုံးသော နည်းပညာပြတိုက်ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;See also: {{ru icon}} [http://eng.polymus.ru/rv/ The Official Site of the Polytechnical Museum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060716112000/http://eng.polymus.ru/rv/ |date=16 July 2006 }} Retrieved on July 23, 2006. ([http://eng.polymus.ru/rv/ English version] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060716112000/http://eng.polymus.ru/rv/ |date=16 July 2006 }})&lt;/ref&gt; ပြသထားသည်တို့တွင် ၁၈ ရာစုမှ လူတူစက်ရုပ်နှင့် ပထဆုံး ဆိုဗီယက်ကွန်ပျူတာစသည့် သမိုင်းတွင် အောင်မြင်ခဲ့သော နည်းပညာနှင့် တီထွင်မှုများကို ပြသထားသည်။ စုဆောင်းထားသည့်တို့တွင် ပစ္စည်းအမျိုးအစားပေါင်း ၁၆၀,၀၀၀ ကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://eng.polymus.ru/?s=19&amp;lvl=1|title=The Museum Collections|publisher=Polytechnical Museum|accessdate=August 4, 2006}}&lt;/ref&gt; 


{{multiple image|
| total_width = 400
| align = left
| direction = 
| width = 
| image1 = Moscow-Bolshoi-Theare-1.jpg
| width1 = 1250
| caption1 = 
| image2 = Inside_Moscow_Bolshoi_Theatre.jpg
| width2 = 2230
| caption2 = 
| footer_align = center
| footer = ဘာရှိုးအီ ကဇာတ်ရုံ
}}
မော်စကိုသည် ဘဲလေးအကနှင့် ရုပ်ရှင်စသည့် အနုပညာတို့၏ နှလုံးအိမ်ဖြစ်သည်။ မော်စကိုမြို့တွင် ထိုအနုပညာတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ပြတိုက် ၆၈ ခု&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html#|archive-url =http://webarchive.loc.gov/all/20150702180223/http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html|dead-url =|archive-date =2015-07-02|title =Russian Ministry of Culture official statistics|date =|accessdate =၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၈|website =|publisher =|last =|first =|archivedate =2 July 2015|archiveurl =http://webarchive.loc.gov/all/20150702180223/http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html}}&lt;/ref&gt;၊ ကဇာတ်ရုံ ၁၀၃ ခု&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html#|archive-url =http://webarchive.loc.gov/all/20150702180223/http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html|dead-url =yes|archive-date =July 2, 2015|title =Russian Ministry of Culture official stats|date =|accessdate =၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၈|website =|publisher =|last =|first =|archivedate =2 July 2015|archiveurl =http://webarchive.loc.gov/all/20150702180223/http://mkrf.ru/upload/stats-web/index.html}}&lt;/ref&gt; ၊ ရုပ်ရှင်ရုံ ၁၃၂ ခုနှင့် ဖျော်ဖြေရေးခန်းမ ၂၄ ခု ရှိသည်။ ထိုအထဲတွင် ဘာရှိုးအီ ကဇာတ်ရုံ၊ မာလီး ကဇာတ်ရုံ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mmdm.ru/en|title=The Official Site of the Moscow International Performance Arts Centre|publisher=Mmdm.ru|date=|accessdate=၁၄ ဩဂုတ် ၂၀၁၈|archivedate=13 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513131136/http://www.mmdm.ru/en/}}&lt;/ref&gt;တို့ ယဲ့ဂဲညီး ကဇာတ်ရုံ၊ မော်စကို အနုပညာကဇာတ်ရုံတို့ ပါဝင်သည်။

== အားကစား ==
== စိတ်အပန်းဖြေ ဖျော်ဖြေရေးများ ==

== နိုင်ငံရေး ==
== စီးပွားရေး ==
== ပညာရေး ==
== သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ==
== အနာဂတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ==
== သတင်းမီဒီယာ ==

မော်စကိုသည် ရုရှားတစ်နိုင်ငံလုံးနီးပါး၏ တယ်လီဗွီးရှင်းကွန်ယက်များ၊ ရေဒီယိုအသံလွှင့်ရုံများ၊ သတင်းစာများနှင့် မဂ္ဂဇင်းများ၏ ဘူမိနက်သန်သဖွယ်ပင်။

=== သတင်းစာများ ===
အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသော ''[[The Moscow Times]]'' နှင့် ''[[Moscow News]]'' သတင်းစာတို့သည် ရုရှားနိုင်ငံတွင် အကြီးဆုံး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.themoscowtimes.com/doc/Adv.html |publisher=The Moscow Times |title=Advertising Information |accessdate=၂၁ ဇွန် ၂၀၁၈ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060706182233/http://www.themoscowtimes.com/doc/Adv.html |archivedate=July 6, 2006 }}&lt;/ref&gt;နှင့် သက်တမ်းအကြာဆုံး အပတ်စဉ်ထုတ် သတင်းစာများ ဖြစ်ကြသည်။ ရုရှားဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေသော သတင်းစာများဖြစ်သည့် ''Kommersant''၊ ''[[ဗျဲ့ဒါမာ့စကျီ]]''နှင့် ''[[နိုဗားယား ဂါဇယ့်သာ]]''သတင်းစာတို့၏ ရုံးချုပ်များသည် မော်စကိုမြို့တွင်ပင် ရှိကြသည်။ ''Kommersant'' နှင့် ''ဗျဲ့ဒါမာ့စကျီ''သတင်းစာတို့သည် အစဉ်အလာကြီးသည့် သက်တမ်းအကြာဆုံး စီးပွားရေးသတင်းစာများ ဖြစ်ကြသည်။

== ထင်ရှားကျော်ကြားပုဂ္ဂိုလ်များ ==
== နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ==
== မြို့ပြအဆင့် ==
မော်စကိုမြို့သည် ဥရောပတိုက်ဖက်ရှိ ရုရှနိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်းမြောက်ဘက်ယွန်းယွန်း မော်စကို (မော့စဗာ) မြစ်၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်တွင် တည်ရှိသည်။ မော်စကိုမြစ်သည် အိုကာမြစ်၏ လက်တက်ဖြစ်၏။ မောစကိုမြို့သည် လီနင်ဂရက်မြို့နှင့် မိုင် ၄ဝဝ ခန့်ကွာဝေးသည်။ မြို့ကို တည်ဦးစက တောင် ၇ 
လုံးပေါ်တွင်ဖြစ်၏။ မောစကိုမြစ်သည် မြို့၏အလယ်ပိုင်းလောက်တွင် မြင်းခွာသဏ္ဌာန် ကွေ့ကောက်စီးဆင်းသွားပေသည်။ မြို့၏အကျယ်အဝန်းမှာ 
စတုရန်းမိုင် ၁ဝဝ ကျော်ဖြစ်သည်။ မောစကိုမြို့သည် ဥရောပတိုက်မှသည်အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများသို့လည်းကောင်း၊ ဗေလတစ် ပင်လယ်မှသည် ကက်စပျန် ပင်လယ်သို့လည်းကောင်း ကုန်သွယ်ဖောက်ကားသည့်လမ်းကြောင်းများ၏ လမ်းမကြီးပေါ်တွင်တည်ရှိလေသည်။ သို့ဖြစ်ရကား မော်စကိုမြို့သည် 
အချက်အချာဒေသဖြစ်လျက် ယခုအခါ မီးရထားလမ်း ၁၁ လမ်းတို့၏ ဆုံရာနေရာဖြစ်၏။ ထို့ပြင် မောစ်ကိုတူးမြောင်း (ရှေးအခေါ် မောစ်ကို ဗော်လဂါတူးမြောင်း) တူးဖော် လိုက်ခြင်းအားဖြင့် မော်စကိုမြို့သည် ပင်လယ်နှင့် အဆက်အသွယ်ရကာ အတွင်းပိုင်း ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်လာပေသည်။ 

ဤသို့ဖြင့် ကုန်စည်ဖြန့်ဖြူးရေး၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတွင် ကောင်းမွန်ပြေပြစ်လာသည်။ မော်စကိုမြို့သည် ရုရှနိုင်ငံတွင် အဟောင်းဆုံးမြို့တော်ဖြစ်သည်။ ရှေးအခါက ဇာဘုရင်တို့ ဦးစွာစိုးစံသောနေရာဖြစ်ပေသည်။ ၁၇ဝ၃ ခုနှစ်တွင် ရုရှဇာဘုရင် ပီတာ ဩ ဂရိတ်သည် မြို့တော်ကို ပီတာစဗတ် (ယခု လီနင်ဂရက်) သို့ပြောင်းရွှေ့သည်။ ၁၉၁၇ ခုနှစ် ရုရှတော်လှန်ရေးဖြစ်ပွားပြီးနောက် ဆိုဗီယက် အစိုးရသည် မြို့တော်ကို မောစကိုမြို့သို့ ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့သည်။ မြို့သည်လူဦးရေ အထူးတိုးပွားလာသည့်အလျောက် ဆိုဗီယက်တို့သည် မြို့ကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ရသည်။ ဆိုဗီယက် အစိုးရသည် မြို့ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်
စီမံကိန်းများ ပြုလုပ်ရလေသည်။ စီမံကိန်းများအရ လမ်းသစ်များ၊ ရိပ်သာသစ်များ၊ ပန်းခြံများ၊ ဟိုတယ်များ၊ တိုက်ခန်းများ၊ ပြတိုက်များ အစရှိသည့် အဆောက်အအုံများကို ဆောက်လုပ်သည်။ မော်စကိုမြို့တွင် ဆိုင်များ၊ ရုံးအဆောက်အအုံများတို့မှာ ပြည်သူပိုင်ချည်းဖြစ်လေသည်။ မြို့သစ်ပြန်လည် တည်ဆောက်သည်ဆိုသော်လည်း အချို့ရပ်ကွက်များတွင် ဟောင်းမြင်းဆွေးမြည့်နေသော အိမ်များရှိပေသေးသည်။ 

မောစကိုမြို့တွင် ထင်ရှားသော အဆောက်အအုံ ကြီးကား [[ကရင်မလင်]]ဖြစ်၍ အချက်အချာ နေရာဖြစ်၏။ ကရင်မလင်သည်
ဆိုဗီယက် အစိုးရအဖွဲ့၏ ဌာနချုပ်တည်ရာ ဖြစ်လျက် အခိုင်အခံ့ လုံခြုံစွာ တည်ဆောက်ထားလေသည်။ ကရင်မလင်သည် အနားညီတြိဂံပုံသဏ္ဌာန်ရှိ၍ ရှေးအခါက 
ခံတပ်အလို့ငှာဆောက်ထားသည်ဖြစ်၍ တစ်ခါက ဝက်သစ်ချသားဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော တံတိုင်းရှိခဲ့၏။ ၁၆ ရာစုနှစ် အကုန်လောက်တွင် ပန်းပျော့ရောင် 
အုတ်နံရံများဖြင့် လဲလှယ်တည်ဆောက်လိုက်သည်။ ကရင်မလင်အုတ်တံတိုင်းများကို အုပ်မိုးလျက်ရှိသော မျှော်စင်များ စွန်းထွက် နေပေသည်။ 
ကရင်မလင်ထဲတွင် နန်းတော်များ၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများ ရှိပေသည်။ 

ကရင်မလင်ထဲတွင် နန်းတော်များ၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများရှိပေသည်။ ကရင်မလင်သည် တောင်ပူစာ အပေါ်တွင် ရှိသည်။ ၁၂ ခုမျှသော ရိပ်သာလမ်းကျယ်များ သည် ကရင်မလင်မှနေ၍ ဖြာထွက်ကာ မြို့၏နယ်နိမိတ်ကို လွန်သွားသောအခါ လမ်းမကြီးများဖြစ်သွားလေသည်။ အခြားရိပ်သာများသည် ကရင်မလင်ကို ရစ်ပတ်လျက်ရှိသည်။ အခြားထင်ရှားသော အဆောက်အအုံများသည် ကရင်မလင်အနီး တစ်ဝိုက်တွင်ရှိ၏။ ကရင်မလင်၏ အရှေ့မြောက်ဘက် နံရံသည် 
ထင်ရှားကျော်ကြားသော ''ရက်စကွဲယား'' ခေါ် စတုဂံ ကွက်လပ်နီကြီးကို တူရူမျက်နှာမူလျက်ရှိသည်။ ယင်းစတုဂံ ကွက်လပ်သည် အလျားမိုင်ဝက်ခန့်ရှိ၍ အနံပေ ၄၅ဝ ရှိသည်။ 

အခါကြီးနေ့ကြီးများတွင်ယင်းကွက်လပ်၌ စစ်ရေးပြပွဲကြီးများကို ခမ်းနားကြီးကျယ်စွာ ပြသခင်းကျင်း၏။ [[လီနင်]] အာဇာနည် ဗိမာန်သည် ကရင်မလင်ကို မျက်နှာမူလျက် စတုဂံကွက်လပ်နီပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ၁၆၇၆ ခုနှစ်၌ ဆောက်လုပ်ပြီးစီးသော စိန်ဗဲစီဘုရားရှိခိုးကျောင်းသည် စတုဂံကွက်လပ်နီ၏ တောင်ဘက်အစွန်း၌ တည်ရှိကာ ယခုအခါတွင် ပြတိုက်အဖြစ် အသုံးခံလျက်ရှိသည်။ စတုဂံကွက်လပ်နီ၏ မောက်ဖက်တွင် ရှေးအခါက မြို့မ 
ကောင်စီအဆော်အအုံ တည်ရှိ၏။ အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ အခြားထင်ရှားသော အဆောက်အအုံတို့မှာ သမိုင်းပြတိုက်၊ အော်ပရာဇာတ်ရုံ၊ သူကောင်းတို့၏ ခန်းမဆောင်၊ ဆိုဗီယက် အစိုးရက တည်ဆောက်သော လီနင်စာကြည့်တိုက်၊ စာတိုက်နှင့် ကြေးနန်းအဆောက်အအုံ စသည်တို့ဖြစ်ကြ၏။ ထို့ပြင်လည်း မောစကို မြို့တွင် ပြပွဲ ဇာတ်ရုံ၊ အနုပညာပြတိုက်များ၊ စာကြည့်တိုက်စသည်အများအပြားပင်ရှိ၏။ မောစကိုမြို့ရှိ ပြည်သူ့ လီနင်စာကြည့်တိုက်တွင် စာအုပ်ပေါင်း ၁၅,ဝဝဝ,ဝဝဝ ရှိ၏။
ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မောစကိုမြို့သည် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ကောင်းမွန်သောဒေသ၌ တည်ရှိရကား လုပ်ငန်းဆောင်တာအဝဝ ထွန်းကားပေသည်။ ရှေးအခါက မောစကိုမြို့၌ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများကိုသာ အဓိကထုတ်လုပ်သော်လည်း ယခုအခါတွင်မူ စက်ကိရိယာနှင့် အထည်ကြီးများကို အရေးထား၍ ထုတ်လုပ်လျက်ရှိ၏။ 

အဓိက ထုတ်လုပ်သော ပစ္စည်းတို့ကား စက်ကိရိယာများ၊ မော်တော်ယာဉ်များ၊ လျှပ်စစ်ကိရိယာ တန်ဆာပလာများ၊ လေယာဉ်ပျံများနှင့်တစ်ကွ အထည်အလိပ်၊ အစား အသောက်၊ ဆေး၊ ဖိနပ် အစရှိသောလူ့အသုံးအဆောင်များ ဖြစ်ပေသည်။ မြို့၏ အရှေ့ပိုင်းတွင် သံမဏိလုပ်ငန်းများကို ပြုလုပ်လျက်၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ရပ်ကွက်သစ်မှာ မောစကိုမြို့၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းဖြစ်၍ မော်တော်ယာဉ်များ၊ ဗွိုင်လာအိုးများ၊ လျှပ်စစ်ကိရိယာများကို 
ထုတ်လုပ်လျက် ရှိပေသည်။ 

မောစကိုမြို့သည် ထိပ်တန်းမြို့ကြီး ဖြစ်ငြားသော်လည်း ပါရစ်မြို့တို့ကဲ့သို့ လူမျိုးစုံသော မြို့ကား မဟုတ်ပေ။ မောစကိုမြို့သည် ရုရှဆန်၍ ရုရှမူ မပျက်ဘဲရှိ၏။ 
မောစကိုမြို့ပေါ်ရှိ လမ်းမကြီးများတွင် ဗော်လဂါမြစ်အောက်ပိုင်းမှ ကော့ဆက်လူမျိုးများ၊ ဥဇဗက်ဆိုဗီယက်ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံက လူမျိုးများ၊ ကော်ကေးဆပ်မှ တိုင်းရင်းသားများကို တွေ့နိုင်ပေသည်။

မောစကိုမြို့ကို ၁၂ ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်း လောက်က ရော့စတော့မှ မင်းသားတစ်ပါး ဖြစ်သူ ယူရီဒေါ်လဂိုရီ တည်ထောင်ခဲ့ဟန်တူသည်။ ၁၂ဝဝ ပြည့်နှစ်လောက်တွင် ရုရှကို တာတာလူမျိုးတို့က နှိမ်နင်းအောင်မြင်သဖြင့် မောစကိုမြို့သည် တာတာလူမျိုးတို့ကိုလက်ဆောင်ပဏ္ဏာများ ဆက်သွင်းရသောနယ်ဖြစ်ခဲ့၏။ ဤသို့ဖြင့် မောစကိုမြို့သည် တာတာလူမျိုးတို့၏ ကမ်းကားဖျက်ဆီးခြင်းမှလွတ်မြောက်ခဲ့ပေသည်။ ၁၂၃၇ ခုနှစ်တွင် အချို့နေရာများ၌ တာတာလူမျိုးတို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းကို ခံရသည်။ 


တဖြည်းဖြည်းနှင့်သော်ကားမောစကိုမြို့က မင်းသားများသည် 
အားကောင်းလာသဖြင့် တာတာလူမျိုးတို့ကို တွန်းလှန် 
နိုင်ခဲ့ပေသည်။ ၁၄၆၂ ခုနှစ်တွင် တတိယ
အိုင်ဗန်သည် ရုရှနိုင်ငံအလုံးအုပ်စိုးသော မင်းအဖြစ် 
နန်းတက်ပြီးသော် ၁၅၁၅ ခုနှစ်အထိ အုပ်စိုးခဲ့၏။ ၁၅၃ဝ 
ပြည့်နှစ်မှ ၁၅၈၄ ခုနှစ်စတုတ္ထအိုင်ဗန်သည် ဇာဟူသောဘွဲ့ကို 
ခံယူလျက် မော်စကိုမြို့ကို မြို့တော်ပြုသည်။

ထိုနောက်ပိုင်းတွင် မော်စကိုမြို့သည် စစ်မြေတလင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ 
၁၅၇၁ ခုနှစ်တွင် တာတာ လူမျိုးတို့သည် မြို့ကို မီရှို့ဖျက်
ဆီးသည်။ ၁၆ဝ၃ ခုနှစ်မှ ၁၆၁၃ ခုနှစ် အတွင်း 
မော်စကိုမြို့သည် ဆူပူတိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားရာနေရာ 
ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၇ဝ၃ ခုနှစ်တွင် ပီတာ ဩ ဂရိတ်သည် 
စိန်ပီတာစဗတ်သို့ မြို့တော်ကို ရွှေ့ပြောင်းလိုက်သည်တွင် 
မော်စကိုမြို့သည် နိုင်ငံရေးအားဖြင့် အရေးမပါ
လှတော့ဘဲ ရှိသော်လည်း ကုန်သွယ်မှုနှင့် 
ယဉ်ကျေးမှုစုဝေးရာဌာန ဖြစ်လျက်ကျန်ရစ်ခဲ့ပေသည်။ ၁၈၁၂ 
ခုနှစ်တွင် နပိုလီယန်ဦးဆောင်သော ပြင်သစ်တပ်များ
ဝင်လာရာတွင် ရုရှလူမျိုးတို့သည် 
မော်စကိုမြို့ကို ပြင်သစ်တို့လက်သို့မရောက်ရအောင် 
မီးရှို့နှင့်သဖြင့် အတော်ပင်ပျက်စီးခဲ့၏။ ပြင်သစ်တို့လည်း 
ဆုတ်ခွာထွက်ပြေးရ၏။ ၁၉ဝ၅ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမြို့၌ ဆူပူ
ထကြွမှု တစ်ရပ် ဖြစ်ပွား၍၊အေးငြိမ်းသွားသော်လည်း၊
၁၉၁၇ ခုနှစ်တွင် မော်စကိုမြို့၌ တော်လှန်မှုအရေးအခင်းများ
ဖြစ်ပွားပြန်၏။ ယာယီ အစိုးရအဖွဲ့သည် မြို့ကို
ခေတ္တသိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဗော်လရှီဗစ်တို့အားအလျှော့ပေးလိုက်သည်။ 

၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် ဆိုဗီယက်အစိုးရသည် မြို့တော်ကို 
မော်စကိုမြို့သို့ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းလိုက်သည်။ 
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ဂျာမန်တို့သည် မော်စကိုမြို့ကို 
သိမ်းပိုက်ရန်အားခဲကြံစည်ခဲ့၏။ သို့သော်
ဆိုဗီယက်တို့က အချိန်မှီ တွန်းလှန်ဖြိုခွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ အကြိမ် 
အနည်းငယ်မျှ ဂျာမန်တို့၏ ဗုံးဒဏ်ကို ခံရသည်ဆိုငြားလည်း 
မပြောပလောက်ပေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးသည့်နောက်တွင် 
မော်စကိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ကွန်မြူနစ်အဖွဲ့ဝင်တို့ကို 
ဦးစီးကြိုးကိုင်ရာဒေသဖြစ်လာသည်။

မော်စကိုမြို့တွင် လူဦးရေ ၁၉၅၉ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေအရ 
၅,ဝ၃၂,ဝဝဝ ခန့် ရှိလေသည်။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist|2}}

[[Category:ရုရှားနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]</text>
      <sha1>gxz5348633mr2ky8iogmdlbfszk14mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15764</id>
    <revision>
      <id>752649</id>
      <parentid>727486</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T16:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21860" xml:space="preserve">{{coord|44|N|18|E|region:BA_type:country_scale:5000000|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ
| common_name            = ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{lang|sh-Latn|Bosna i Hercegovina}}&lt;br/&gt;{{lang|sh-Cyrl|Босна и Херцеговина}}
| ပုံ_အလံ =Flag of Bosnia and Herzegovina.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = 
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = &lt;/div&gt;&lt;br /&gt;&quot;[[:en:National Anthem of Bosnia and Herzegovina|Državna himna Bosne i Hercegovine]]&quot;&lt;br /&gt;''Државна химна Босне и Херцеговине''&lt;br /&gt;(&quot;National Anthem of Bosnia and Herzegovina&quot;)&lt;br /&gt;
|  ပုံ_နေရာ = Europe-Bosnia and Herzegovina.svg
| map_caption            = {{map caption |location_color=green |region=ဥရောပတိုက် |region_color=မီးခိုးရင့်}}
| မြို့တော် = [[File:Coat of arms of Sarajevo.svg|17px]] [[ဆာရာယေဗိုမြို့]]&lt;ref name=&quot;Constitution&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf|title=Constitution of Bosnia and Herzegovina|access-date=6 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151028162530/http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf|archive-date=28 October 2015|url-status=live|accessdate=30 October 2021|archivedate=28 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151028162530/http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf}}&lt;/ref&gt;
| coordinates            = {{Coord|43|52|N|18|25|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = 
| languages_type         = ရုံးသုံးဘာသာစကား (နိုင်ငံတော်အဆင့်)
| languages              = မရှိ&lt;ref name=Constitution/&gt;
| languages2_type        = ရုံးသုံးဘာသာစကား (entity level)
| languages2             = [[ဘော့စနီးယားဘာသာစကား|ဘော့စနီးယား]]&lt;br/&gt;[[ဆားဘီးယားဘာသာစကား|ဆားဘီးယား]]&lt;br/&gt;[[ခရိုအေးရှားဘာသာစကား|ခရိုအေးရှား]]
| ethnic_groups          = 
| ethnic_groups_year     = ၂၀၁၃
| ethnic_groups_ref      = &lt;ref name=&quot;Popis2013&quot;&gt;{{cite web |title=Popis Stanovništva, Domaćinstava i Stanova u Bosni i Hercegovini, 2013: Rezultati Popisa / Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina, 2013: Final Results |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/RezultatiPopisa_BS.pdf |last=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine / Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina |date=2016 |language=bs,en}}&lt;/ref&gt;
| religion               = 
| religion_year          = ၂၀၁၃
| religion_ref           = &lt;ref name=&quot;Popis2013&quot;/&gt;
| demonym                = [[:en:Bosnians|Bosnian]], [[:en:Herzegovina#Population|Herzegovinian]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina • Country facts • PopulationData.net |url=https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |website=PopulationData.net}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Danas se iz Norveške kući vraća 13 državljana BiH, a šta je sa ostalima? |url=https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |website=MojaBiH |language=bs}}&lt;/ref&gt;{{sfn|CIA|2019}}
| government_type        = {{nowrap|[[:eN:Federal republic|ဖက်ဒရယ်]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]]&lt;br/&gt;[[:en:Constitution of Bosnia and Herzegovina|ဖွဲ့စည်းပုံအရ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ|သမ္မတနိုင်ငံစနစ်]]}}{{sfn|CIA|2019}}
| leader_title1          = {{nowrap|[[:en:High Representative for Bosnia and Herzegovina|High Representative]]}}
| leader_name1           = {{nowrap|Christian Schmidt}}&lt;sup&gt;a&lt;/sup&gt;
| leader_title2          = [[:en:Chairman of the Presidency of Bosnia and Herzegovina|Chairman of the Presidency]]
| leader_name2           = {{nowrap|Željko Komšić&lt;sup&gt;b&lt;/sup&gt;}}
| leader_title3          = [[:en:Presidency of Bosnia and Herzegovina|Members of the Presidency]]
| leader_name3           = {{nowrap|Šefik Džaferović&lt;sup&gt;c&lt;/sup&gt;&lt;br /&gt;Milorad Dodik&lt;sup&gt;d&lt;/sup&gt;}}
| leader_title4          = [[:en:Chairman of the Council of Ministers of Bosnia and Herzegovina|Chairman of the Council of Ministers]]
| leader_name4           = Zoran Tegeltija
| legislature            = [[:en:Parliamentary Assembly of Bosnia and Herzegovina|Parliamentary Assembly]]
| upper_house            = [[:en:House of Peoples of Bosnia and Herzegovina|House of Peoples]]
| lower_house            = [[:en:House of Representatives of Bosnia and Herzegovina|House of Representatives]]
| sovereignty_type       = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်းသမိုင်း]]
| established_event1     = [[:en:Bosnia (early medieval polity)|ဘော့စနီးယား (အလယ်ခေတ်အစောပိုင်း နိုင်ငံထူထောင်ရန်ကြိုးစားခြင်း]]
| established_date1      = ၁၀ ရာစု
| established_event2     = [[:en:Banate of Bosnia|Banate of Bosnia]]
| established_date2      = ၁၁၅၄
| established_event3     = [[:en:Kingdom of Bosnia|ဘော့စနီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ]]
| established_date3      = ၁၃၇၇
| established_event4     = [[:en:Ottoman conquest of Bosnia and Herzegovina|အော်တိုမန်တို့ အောင်မြင်မှု]]
| established_date4      = ၁၄၆၃
| established_event5     = [[:en:Austro-Hungarian rule in Bosnia and Herzegovina|ဩစတို-ဟန်ဂေရီးယားတို့ အောင်မြင်၍ ၁၉၀၈ ခုနှစ် သိမ်းပိုက်မှု]]
| established_date5      = ၁၈၇၈
| established_event6     = [[:en:Creation of Yugoslavia|ယူဂိုစလားဗီးယားအား တည်ထောင်ခြင်း]]
| established_date6      = ၁၉၁၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်
| established_event7     = [[:en:State Anti-fascist Council for the National Liberation of Bosnia and Herzegovina|ZAVNOBiH]]
| established_date7      = ၁၉၄၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက် 
| established_event8     =  [[:en:Socialist Federal Republic of Yugoslavia|SFR Yugoslavia]] အတွင်း [[:en:Socialist Republic of Bosnia and Herzegovina|SR Bosnia and Herzegovina]]
| established_date8      = ၁၉၄၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်
| established_event9     = [[:en:Socialist Federal Republic of Yugoslavia|ယူဂိုစလားဗီးယား]]မှ [[:en:1992 Bosnian independence referendum|လွတ်လပ်ရေးရ]]
| established_date9      = ၁၉၉၂ ခုနှစ် မတ်လ ၃ ရက်
| established_event10    = [[:en:Washington Agreement (1994)|ဝါရှင်တန် သဘောတူညီချက်]]
| established_date10     = ၁၉၉၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၈ ရက်
| established_event11    = [[:en:Dayton Agreement|ဒေတွန် သဘောတူညီချက်]]
| established_date11     = ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက် 
| area_km2               = ၅၁,၁၂၉
| ဧရိယာအဆင့်              = ၁၂၅&lt;!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --&gt;
| area_sq_mi             = ၁၉,၇၄၁ &lt;!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--&gt;
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း          = ၁.၄%
| population_estimate    = ၃,၈၂၄,၇၈၂&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bosnia-and-herzegovina/|title=Bosnia and Herzegovina - The World Factbook|website=www.cia.gov}}&lt;/ref&gt;
| population_census      = ၃,၅၃၁,၁၅၉&lt;ref name=&quot;Popis2013&quot;/&gt;
| population_estimate_year = ၂၀၂၁
| population_estimate_rank = ၁၃၀
| population_census_year = ၂၀၁၃
| population_density_km2 = ၆၉
| population_density_sq_mi = ၁၇၉
| population_density_rank = 
| GDP_PPP                = {{increase}} $၅၁.၉၉၆ ဘီလီယံ&lt;ref name=&quot;imf2&quot;&gt;{{cite web|date=28 December 2019 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&amp;ey=2019&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;pr1.x=72&amp;pr1.y=8&amp;c=914%2C962%2C943%2C963%2C918%2C960%2C968%2C942%2C961%2C174%2C186%2C967&amp;s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&amp;grp=0&amp;a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_year           = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank           = ၁၁၄
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} $၁၅,၉၃၅&lt;ref name=&quot;imf2&quot;/&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၇၇
| GDP_nominal            = {{increase}} $၂၁.၉၅၃&amp;nbsp;ဘီလီယံ&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_year       = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank       = ၁၁၅
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၆,၇၂၇&lt;ref name=imf2/&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၈၉
| Gini                   = ၃၂.၇ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = ၂၀၁၅
| Gini_change            = decrease&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| Gini_ref               = &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&amp;locations=BA&amp;start=2001 |title=Distribution of family income&amp;nbsp;– Gini index |work=The World Factbook |publisher=TWB |access-date=29 October 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171029064859/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&amp;locations=BA&amp;start=2001 |archive-date=29 October 2017 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank              = ၄၇
| HDI                    = ၀.၇၈၀ &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = ၂၀၁၉&lt;!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change             = increase&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;UNHDR&quot;&gt;{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank               = ၇၃
| ဗဟိုဘဏ် = 
| ငွေ = မာ့ခ်ငွေ
| currency               = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနား ငွေလဲနိုင်သော မက်ခ်|ငွေလဲနိုင်သော မက်ခ်]]
| currency_code          = BAM
| time_zone              = [[ဗဟိုဥရောပ ဒေသစံတော်ချိန်|CET]]
| utc_offset             = +01
| utc_offset_DST         = +02
| time_zone_DST          = [[ဗဟိုဥရောပ နွေရာသီဒေသစံတော်ချိန်|CEST]]
| date_format            = dd. mm. yyyy. (CE)
| drives_on              = ညာ
| calling_code           = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၃၈၇]]
| cctld                  = [[.ba]]
| အထိမ်းအမှတ်များ = 
| footnote_a             = The High Representative is an international civilian overseer of the Dayton Agreement with authority to dismiss elected and non-elected officials and enact legislation.
| footnote_b             = Chair of current presidency (Croat)
| footnote_c             = Current presidency member (Bosniak)
| footnote_d             = Current presidency member (Serb)
| today                  = 
}}

'''ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား''' ကို [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]] အားဖြင့် '''Bosnia and Herzegovina''' ဟုခေါ်ဆိုသည်။ &lt;ref&gt;{{USdict|bŏz′·nē·ə hûrts′·ə·gōv′·ĭn·ə}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.yourdictionary.com/bosnia-and-herzegovina |title=Bosnia and Herzegovina – Definition of Bosnia and Herzegovina at |publisher=Yourdictionary.com |date= |accessdate=2010-01-25}}&lt;/ref&gt; ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနား နိုင်ငံသည် [[ဥရောပ]]တောင်ပိုင်း ဘော်လကန် ကျွန်းဆွယ်ပေါ်တွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဘော့စနီးယား-ဟာဇီဂိုးဗီးနား သို့ ဘော့စနီးယားဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ မြောက်ဘက်၊ အနောက်ဘက်နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ]] တို့ ရှိသဖြင့် ဘော့စနီးယားသည် ကုန်းတွင်းပိတ် နိုင်ငံ ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်သည်။ တစ်ခုတည်းသော ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်သည့် [[နီယမ်မြို့]] (Neum) အနီးအနားဝန်းကျင် ၂၆ကီလိုမီတာ အရှည်ရှိသော [[အေဒရီယက်တစ်ပင်လယ်]] ကမ်းရိုးတန်းမှအပ [[ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ]]တစ်ခုဟု ဆိုနိုင်သည်။ &lt;ref name=&quot;coastline&quot;&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html Field Listing – Coastline] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170716042040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html |date=16 July 2017 }}, ''[[The World Factbook]]'', 2006-08-22&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761563626/Bosnia_and_Herzegovina.html Bosnia and Herzegovina: I: Introduction], ''[[Encarta]]'', 2006. 2009-10-31.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံ၏ အတွင်းပိုင်းမှာ အလယ်ပိုင်းမှ တောင်ပိုင်းအထိ တောင်ထူထပ်ပြီး အနောက်မြောက်ဘက်တွင် တောင်ကုန်းများရှိကာ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် မြေပြန့်ဒေသဖြစ်သည်။

တိုင်းပြည်၏ အလယ်ပိုင်းတောင်ပိုင်းတို့တွင် တောတောင်ထူထပ်ပြီး၊ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင် ကုန်းမြင့်ဒေသ ဖြစ်သည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်းသည် ပထဝီဝင်အနေအထား ကွဲပြားနေမှုကြောင့် သင့်တင့်မျှတသော  (continental climate) ရာသီဥတုမျိုးရှိသည်။ နွေအခါ လွန်စွာပူပြင်းပြီး၊ ဆောင်းအခါတွင် ဆီးနှင်းများထူထပ်စွာကျသည်။ တောင်ဘက်စွန်းပိုင်းတွင် [[မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတု]] (Mediterranean climate) ရှိပြီး မြေပြင်ညီညာပြန့်ပြူးသည်။ 

တိုင်းပြည်တွင်းတွင် လူမျိုးစု (၃)စုနေထိုင်ကြသည်။ [[ဘော့စနီယက်]] (Bosniaks) လူမျိုးစုမှာ လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်သည်။ [[ဆာ့ဗ်]] (Serbs) လူမျိုးစုမှာ ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်ပြီး [[ခရုတ်]] (Croats) လူမျိုးစုမှာ တတိယအများဆုံးဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင် လူမျိုးစုကွဲပြားနေစေကာမူ ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား နိုင်ငံသားတို့ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာအားဖြင့် [[ဘော့စနီးယန်း]] (Bosnian) လူမျိုး နှင့် [[ဟာဇီဂိုးဗီးနီးယန်း]] (Herzegovinian) လူမျိုး ဟုသာ သတ်မှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ဘော့စနီးယန်း နှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနီးယန်း ဝေါဟာရတို့သည် လူမျိုးစုအတွက် သုံးနှုန်းသည် မဟုတ်ပဲ ဒေသပေါ်မူတည်၍ သုံးစွဲခြင်းသာအဓိက ဖြစ်သည်။ ဟာဇီဂိုးဗီးနားသည် တိကျသော နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ချက်လည်း မရှိပေ။ ဗဟိုထိန်းချုပ်သော နိုင်ငံအုပ်ချုပ်ရေးမျိုး မဟုတ်ပဲ အုပ်ချုပ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ (၂)ဖွဲ့ ရှိသည်။ [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနား ဖက်ဒရေးရှင်း]] ([[:en:Federation of Bosnia and Herzegovina|Federation of Bosnia and Herzegovina]]) အစိုးရ နှင့် [[ဆာ့ပ်စ်ကာသမ္မတနိုင်ငံ]] ([[:en:Republika Srpska|Republika Srpska]]) အစိုးရတို့ ဖြစ်ကြသည်။ တဖန် ယင်းအစိုးရတို့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သော [[ဘရော့ကိုခရိုင်]] ([[:en:Brčko District|Brčko District]]) ကလည်း တတိယ အုပ်ချုပ်ရေးဒေသတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေသေးသည်။ 

ယခင်က [[ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်]] (၆)ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော [[ယူဂိုဆလားဗီးယား]]ပြည်ထောင်စု ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခဲ့သည့် ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား (Bosnia and Herzegovina) သည် ၁၉၉၀ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်စစ်ပွဲများ]]အတွင်း လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။ [[ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ်]]ကျင့်သုံးပြီး [[ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်]]ကို အသွင်ကူးပြောင်းလျက် ရှိသည်။ [[ဥရောပသမဂ္ဂ]]အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဝင်ခွင့်ရရှိရန် လျှောက်ထားဆဲ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀၊ ဧပြီလတွင် [[နေတိုး (စစ်မဟာမိတ်စာချုပ်အဖွဲ့)|နေတိုး]]အဖွဲ့ လေ့လာသူနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံထားရသည်။ ၂၀၀၂ခု၊ ဧပြီလ(၂၄)ရက်နေ့မှစ၍ [[ဥရောပကောင်စီ]] (Council of Europe) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၃)ရက်နေ့တွင် တည်ထောင်သော [[မြေထဲပင်လယ်သမဂ္ဂ]] (Mediterranean Union) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။ 
[[File:Bosnia_and_Hercegovina_map.png|left|thumb]]

== သမိုင်းကြောင်း ==
{{empty section}}

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>6aami06s3p05wrdeilmmapgsmyr7v24</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မင်းဘူးခရိုင်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17888</id>
    <revision>
      <id>752717</id>
      <parentid>741606</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:45:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ပါဝင်သောမြို့နယ်များ */2022</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19816" xml:space="preserve">{{Infobox district 
|name = မင်းဘူးခရိုင် 
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_label_position =left |pushpin_map_caption = 
|settlement_type = 
|image_skyline = 
|image_map = Minbu district in Magway region.svg
|map_caption = မ​ကွေးတိုင်းအတွင်းတည်​နေရာ |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|Burma}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်ပေါင်း]] |subdivision_name2 = ၅ |subdivision_type3 = မြို့တော် |subdivision_name3 = [[မင်းဘူးမြို့]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = ၆၈၇,၅၇၅
|population_as_of = ၂၀၁၄ |population_footnotes = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 20 |latm = 15 |lats = |longEW = E |longd = 94 |longm = 15 |longs = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |website = |footnotes = }}
'''မင်းဘူးခရိုင်''' ({{lang-en|Minbu District}}) သည် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]တွင် ပါဝင်သော ခရိုင်ဖြစ်သည်။ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[မင်းဘူးမြို့]]ဖြစ်သည်။
==ပါဝင်သောမြို့နယ်များ==
 [[File:Minbu district.svg|thumb|မင်းဘူးခရိုင်မြို့နယ်များ
{{legend|#E31A1C|မင်းဘူးမြို့နယ်}}
{{legend|#0000FF|ငဖဲမြို့နယ်}}
{{legend|#33a02c|ပွင့်ဖြူမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b4|စလင်းမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b5|ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်}}
{{legend|#b2df8a|စေတုတ္တရာမြို့နယ်}}]]
မင်းဘူးခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်များနှင့် မြို့များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ 
*[[မင်းဘူးမြို့နယ်]]
**[[မင်းဘူးမြို့]] 
**[[စကုမြို့]] 
*[[ငဖဲမြို့နယ်]] 
**[[ငဖဲမြို့]] 
*[[စလင်းမြို့နယ်]] 
**[[စလင်းမြို့]]
*[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]] 
**[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့]] 
*[[ပွင့်ဖြူမြို့နယ်]] 
**[[ပွင့်ဖြူမြို့]] 
*[[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]] 
**[[စေတုတ္တရာမြို့]]

==သမိုင်း​ကြောင်း== 
ယခင်က မင်းဘူးခရိုင်ကို မင်းဘူးနယ်၊ စလင်းနယ်ဟု နှစ်နယ်ခွဲထားရာ မင်းဘူးနယ်တွင် [[မင်းဘူးမြို့|မင်းဘူးမြို့နယ်]]၊ [[စကုမြို့|စကုမြို့နယ်]]၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်နှင့် ငဖဲမြို့နယ်တို့ ပါဝင်၍ စလင်းနယ်တွင် [[စလင်းမြို့|စလင်းမြို့နယ်]]ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နှင့် [[စေတုတ္တရာမြို့|စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]တို့ ပါဝင်သည်။​နောက်ပိုင်းတွင် မင်းဘူးမြို့နယ်နှင့် စကုမြို့နယ်အား မင်းဘူးမြို့နယ် (မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်)အဖြစ်​ပြောင်း၍ဖွဲ့စည်းရာ မင်းဘူးခရိုင်တွင် မြို့နယ်(၅)ခု၊ မြို့ (၇)မြို့ ပါဝင်သည်။ 
==ပထဝီဝင်အနေအထား== 
===တည်​နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်း မ​ကွေးတိုင်း​​ဒေသကြီး၏ အ​နောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ၃,၅၉၄ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ 
===နယ်နိမိတ်=== 
မြောက်ဘက်တွင် [[ပခုက္ကူခရိုင်]]၊ [[ဂန့်ဂေါခရိုင်]]နှင့် ချင်းပြည်နယ်မှ [[မင်းတပ်ခရိုင်]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးခရိုင်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[သရက်ခရိုင်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ [[ကျောက်ဖြူခရိုင်]]နှင့် [[မြောက်ဦးခရိုင်]]တို့ တည်ရှိသည်။
=== ​မြေမျက်နှာသွင်ပြင် === 
မင်းဘူးခရိုင် တစ်ခုလုံးကို ခြုံ၍ကြည့်သော် ခရိုင်၏ အရှေ့ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် ညီညာသော လွင်ပြင်များရှိ၍ အနောက်ဘက်တွင် [[ရခိုင်ရိုးမ]]အထိ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်သွားသောမြေပြင်ရှိ၏။ ရခိုင်ရိုးမနှင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းစပ်ကြားတွင် မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ တောင်တန်းများ စီတန်းတည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးကို နွားမတောင်တန်းဟု ခေါ်လေသည်။ 
===​​ရေဆင်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ အရေးကြီးသော မြစ်ချောင်းများမှာ [[ဧရာဝတီမြစ်]]၊ [[မုန်းချောင်း]]၊ [[မန်းချောင်း]]နှင့် [[စလင်းချောင်း]]တို့ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် မင်းဘူးမြို့အနီးတွင် ၃ မိုင်ခန့် ကျယ်ပြန့်၍ မြစ်ထဲတွင် ကျွန်းငယ်များနှင့် သဲသောင်ခုံများရှိလေသည်။ မုန်းမြစ်သည် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ မြစ်ချောင်းများတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ တစ်နှစ်ပတ်လုံး စီးဆင်း၏။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ထင်ရှားသော ကန်ကြီးများမှာ စလင်းမြို့နယ်အတွင်းရှိ [[ဖောင်းလင်းအင်း]]၊ဆ​င်ဖြူကျွန်းမြို့ရှိ[[ငါးမျက်နှာကန်]]နှင့်စလင်းမြို့ [[ဝက်သည်းကန်]]များဖြစ်၏။ ဖောင်းလင်းအင်းမှ ငါးအမြောက်အမြားထွက်လေသည်။ 
=== ရာသီဥတု === 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မိုးခေါင် ရေရှားရပ်ကွက်တွင် ပါဝင်သောကြောင့် လွန်စွာ ပူအိုက်သော ခရိုင်ဖြစ်၏။ နွေရာသီလများတွင် အပူချိန် ဖာရင်ဟိုက် ဒီဂရီ ၁ဝဝ ကျော်အထိတက်၍၊ ဆောင်းရာသီဖြစ်သော ဒီဇင်ဘာလတွင် ၄၉ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းတတ်လေသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းနှင့် နီးသော မြေပြင်ပိုင်းတွင် မိုးအရွာနည်း၍ တောတောင်ထူထပ်သော အနောက်ပိုင်းတွင်မူ မိုးကောင်းသည်။
==လူဦးရေ== 
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ လူဦးရေမှာ ၆၈၇,၅၇၅ဦးဖြစ်ကာ အမျိုးသား ၃၂၂,၁၄၀ဦး၊ အမျိုးသမီး ၃၆၅,၃၄၅ဦးဖြစ်သည်။မကွေးတိုင်းရှိ ခရိုင်(၄)ခုတွင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေအများဆုံးခရိုင်ဖြစ်သည်။မြို့ပြတွင်နေထိုင်သူ ၆၈,၆၄၆ဦးဖြစ်ကာ မြို့ပြနေရာခိုင်နှုန်းမှာ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။[[ဗမာလူမျိုး]]များအများဆုံး နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို အများဆုံးကိုးကွယ်ကြသည်။ 
== စီးပွားရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မ​ကွေးတိုင်းအတွင်း စီးပွား​ရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အသင့်အတင့်ရှိ​သော ​ဒေသဖြစ်သည်။မင်းဘူးခရိုင်၏ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဖြစ်၏။ မင်းဘူးခရိုင်သည် မိုးခေါင်ရေရှားရပ်ကွက်ထဲတွင် ပါဝင်သော်လည်း ဆန်စပါးကို ဆည်မြောင်းများ ဖောက်လုပ်ကာ ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြ၏။ ရေသွင်းတူးမြောင်းစုများကို သုံးစုခွဲထားသည်။ ယင်းတို့မှာ မြောက်ဘက်၌ [[စလင်းတူးမြောင်းစု]]၊ အလယ်၌ [[မုန်းတူးမြောင်းစု]]၊ တောင်ဘက်၌ [[မန်းတူးမြောင်းစု]]များ ဖြစ်ကြ၏။ ဤတူးမြောင်းစု ၃ သွယ်ဖြင့် ၁၉၄ဝ-၄၁ ခုနှစ်တွင် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ဆည်ရေသောက် လယ်ဧကပေါင်းမှာ ၁၄၅,၇၆၂ ဖြစ်ပေသည်။ ဆန်စပါးအပြင် ခရိုင်အတွင်း စိုက်ပျိုးသော အခြားအသီးအနှံများမှာ နှမ်း၊ ပြောင်း၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် ဆေးတို့ဖြစ်ကြသည်။ မင်းဘူးခရိုင်မှ [[တွင်းထွက်ပစ္စည်း]]များလည်း ရလေသည်။ မင်းဘူးမြို့အနီးနှင့် ရွာသာယာအနီးတွင် ရေနံတွင်းအနည်းငယ်ရှိ၏။ သို့ရာတွင် မင်းဘူးရေနံလုပ်ငန်းမှာ [[ရေနံချောင်းမြို့]]၊ [[ချောက်မြို့]] စသော နယ်များရှိ ရေနံလုပ်ငန်းများလောက် မကြီးကျယ်လှပေ။ ဘီအိုစီ(၁၉၅၄) လီမီတက်မှ ရေနံများကို စမ်းသပ် တူးဖော်ရာတွင် မင်းဘူးမြို့တောင်ဘက် ၆ မိုင်ကွာရှိ ဖလန်ရုံတွင် ၁၉၆၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်နေ့က ရေနံများ တွေ့ရှိပေသည်။ စစ်မဖြစ်မီက ဖလန်ရုံ ရေနံမြေ၌ ဘီအိုစီပိုင် ရေနံတွင်ပေါင်း ၃ဝ ရှိခဲ့ရာ များသောအားဖြင့် တွင်းတိမ်များမှ ရေနံထွက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က တစ်နေ့လျှင် ပီပါ ရာကျော်မျှသာ ထွက်ခဲ့သည်။ ထွက်သောရေနံမှာလည်း အများအားဖြင့် ချက်လုပ်ရန် မသင့်တော်သောကြောင့် အိမ်သုတ်ရေနံချေးအဖြစ်ဖြင့်သာ ရောင်းချခဲ့ရသည်။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင် အရေးကြီးသော သစ်တောများမှာ စေတုတ္တရာနှင့် ငဖဲမြို့နယ်များ၌ရှိ၏။ ထိုသစ်တောများကို အစိုးရဌာနက အုပ်ချုပ်၍ သစ်တောကြိုးဝိုင်းများကို သတ်မှတ် ထားလေသည်။ ထိုသစ်တောများမှ ကျွန်း၊ အင်၊ အင်ကြင်း၊ ပျဉ်းကတိုး၊ ရှား စသော အဖိုးတန်သစ်များ ရရှိလေသည်။ 
== ပို့​ဆောင်ဆက်သွယ်​ရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်း လမ်းများသည် ကွန်ယက်သဖွယ် ချိတ်ဆက်နေသည်။ခရိုင်အတွင်းရှိမြို့များသို့ မော်တော်ကားလမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။မင်းဘူးမြို့မှ ကျောက်ဖြူခရိုင် အမ်းမြို့သို့ပေါက်သော မင်းဘူး-အမ်းကားလမ်းကို ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင်ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ခရိုင်အတွင်း ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းသည် ဖြတ်သန်းသွားသည်။မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်းများရှိသည်။
==ပညာရေး==
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ အသက်(၁၅)နှစ်နှင့်အထက် လူဦးရေ၏ စာတတ်မြောက်နှုန်းမှာ ၉၄.၁ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။
==ကျန်းမာရေး==
မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၂၀၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၂)ရုံ၊ စလင်းမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၅၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၃)ရုံ၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ မြို့နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၄)ရုံ၊ စေတုတ္တရာမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ ငဖဲမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ တို့တည်ရှိသည်။
==ထင်ရှား​သော​နေရာများ==
=== စေတီပုထိုးများ ===
ထင်ရှားသော ဘုရားပုထိုးများမှာ မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်ရှိ [[စက်တော်ရာ|ရွှေစက်တော်ဘုရား]]၊ လယ်ကိုင်းမြို့ အနီး မုန်းမြစ်ဝှမ်းရှိ ကျောင်းတော်ရာစေတီနှင့် ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့ အနောက်ဘက်ရှိ ဖောင်တော်ဦးစေတီများ ဖြစ်လေသည်။ ရွှေစက်တော်ဘုရား၌ တပေါင်းလအတွင်း ကျင်းပသောပွဲတော်မှာ ထင်ရှားကျော်စောလှသဖြင့် ထိုပွဲတော်သို့ မြန်မာနိုင်ငံအရပ်ရပ်မှ ဈေးသည်များ၊ ဘုရားဖူးခရီးသည်များ လာရောက်ကြလေသည်။ [[စန္ဒကူးကျောင်းတော်ရာဘုရား|လယ်ကိုင်းကျောင်းတော်ရာ]] ဘုရားပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်တပေါင်းလတွင် ပြုလုပ်မြဲဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)&lt;/ref&gt;
== ကိုးကား == 
{{မကွေးတိုင်း}} 
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိခရိုင်များ]] [[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[Category:မင်းဘူးခရိုင်]]</text>
      <sha1>pmw8mdjq80p69wp069agkvbxm1vjh45</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752719</id>
      <parentid>752717</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:51:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <comment>/* သမိုင်း​ကြောင်း */2022IZu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19881" xml:space="preserve">{{Infobox district 
|name = မင်းဘူးခရိုင် 
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_label_position =left |pushpin_map_caption = 
|settlement_type = 
|image_skyline = 
|image_map = Minbu district in Magway region.svg
|map_caption = မ​ကွေးတိုင်းအတွင်းတည်​နေရာ |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|Burma}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်ပေါင်း]] |subdivision_name2 = ၅ |subdivision_type3 = မြို့တော် |subdivision_name3 = [[မင်းဘူးမြို့]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = ၆၈၇,၅၇၅
|population_as_of = ၂၀၁၄ |population_footnotes = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 20 |latm = 15 |lats = |longEW = E |longd = 94 |longm = 15 |longs = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |website = |footnotes = }}
'''မင်းဘူးခရိုင်''' ({{lang-en|Minbu District}}) သည် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]တွင် ပါဝင်သော ခရိုင်ဖြစ်သည်။ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[မင်းဘူးမြို့]]ဖြစ်သည်။
==ပါဝင်သောမြို့နယ်များ==
 [[File:Minbu district.svg|thumb|မင်းဘူးခရိုင်မြို့နယ်များ
{{legend|#E31A1C|မင်းဘူးမြို့နယ်}}
{{legend|#0000FF|ငဖဲမြို့နယ်}}
{{legend|#33a02c|ပွင့်ဖြူမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b4|စလင်းမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b5|ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်}}
{{legend|#b2df8a|စေတုတ္တရာမြို့နယ်}}]]
မင်းဘူးခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်များနှင့် မြို့များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ 
*[[မင်းဘူးမြို့နယ်]]
**[[မင်းဘူးမြို့]] 
**[[စကုမြို့]] 
*[[ငဖဲမြို့နယ်]] 
**[[ငဖဲမြို့]] 
*[[စလင်းမြို့နယ်]] 
**[[စလင်းမြို့]]
*[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]] 
**[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့]] 
*[[ပွင့်ဖြူမြို့နယ်]] 
**[[ပွင့်ဖြူမြို့]] 
*[[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]] 
**[[စေတုတ္တရာမြို့]]

==သမိုင်း​ကြောင်း== 
ယခင်က မင်းဘူးခရိုင်ကို မင်းဘူးနယ်၊ စလင်းနယ်ဟု နှစ်နယ်ခွဲထားရာ မင်းဘူးနယ်တွင် [[မင်းဘူးမြို့|မင်းဘူးမြို့နယ်]]၊ [[စကုမြို့|စကုမြို့နယ်]]၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်နှင့် ငဖဲမြို့နယ်တို့ ပါဝင်၍ စလင်းနယ်တွင် [[စလင်းမြို့|စလင်းမြို့နယ်]][[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့|ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]]နှင့် [[စေတုတ္တရာမြို့|စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]တို့ ပါဝင်သည်။​နောက်ပိုင်းတွင် မင်းဘူးမြို့နယ်နှင့် စကုမြို့နယ်အား မင်းဘူးမြို့နယ် (မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်)အဖြစ်​ပြောင်း၍ဖွဲ့စည်းရာ မင်းဘူးခရိုင်တွင် မြို့နယ်(၅)ခု၊ မြို့ (၇)မြို့ ပါဝင်သည်။

==ပထဝီဝင်အနေအထား== 
===တည်​နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်း မ​ကွေးတိုင်း​​ဒေသကြီး၏ အ​နောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ၃,၅၉၄ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ 
===နယ်နိမိတ်=== 
မြောက်ဘက်တွင် [[ပခုက္ကူခရိုင်]]၊ [[ဂန့်ဂေါခရိုင်]]နှင့် ချင်းပြည်နယ်မှ [[မင်းတပ်ခရိုင်]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးခရိုင်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[သရက်ခရိုင်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ [[ကျောက်ဖြူခရိုင်]]နှင့် [[မြောက်ဦးခရိုင်]]တို့ တည်ရှိသည်။
=== ​မြေမျက်နှာသွင်ပြင် === 
မင်းဘူးခရိုင် တစ်ခုလုံးကို ခြုံ၍ကြည့်သော် ခရိုင်၏ အရှေ့ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် ညီညာသော လွင်ပြင်များရှိ၍ အနောက်ဘက်တွင် [[ရခိုင်ရိုးမ]]အထိ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်သွားသောမြေပြင်ရှိ၏။ ရခိုင်ရိုးမနှင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းစပ်ကြားတွင် မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ တောင်တန်းများ စီတန်းတည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးကို နွားမတောင်တန်းဟု ခေါ်လေသည်။ 
===​​ရေဆင်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ အရေးကြီးသော မြစ်ချောင်းများမှာ [[ဧရာဝတီမြစ်]]၊ [[မုန်းချောင်း]]၊ [[မန်းချောင်း]]နှင့် [[စလင်းချောင်း]]တို့ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် မင်းဘူးမြို့အနီးတွင် ၃ မိုင်ခန့် ကျယ်ပြန့်၍ မြစ်ထဲတွင် ကျွန်းငယ်များနှင့် သဲသောင်ခုံများရှိလေသည်။ မုန်းမြစ်သည် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ မြစ်ချောင်းများတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ တစ်နှစ်ပတ်လုံး စီးဆင်း၏။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ထင်ရှားသော ကန်ကြီးများမှာ စလင်းမြို့နယ်အတွင်းရှိ [[ဖောင်းလင်းအင်း]]၊ဆ​င်ဖြူကျွန်းမြို့ရှိ[[ငါးမျက်နှာကန်]]နှင့်စလင်းမြို့ [[ဝက်သည်းကန်]]များဖြစ်၏။ ဖောင်းလင်းအင်းမှ ငါးအမြောက်အမြားထွက်လေသည်။ 
=== ရာသီဥတု === 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မိုးခေါင် ရေရှားရပ်ကွက်တွင် ပါဝင်သောကြောင့် လွန်စွာ ပူအိုက်သော ခရိုင်ဖြစ်၏။ နွေရာသီလများတွင် အပူချိန် ဖာရင်ဟိုက် ဒီဂရီ ၁ဝဝ ကျော်အထိတက်၍၊ ဆောင်းရာသီဖြစ်သော ဒီဇင်ဘာလတွင် ၄၉ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းတတ်လေသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းနှင့် နီးသော မြေပြင်ပိုင်းတွင် မိုးအရွာနည်း၍ တောတောင်ထူထပ်သော အနောက်ပိုင်းတွင်မူ မိုးကောင်းသည်။
==လူဦးရေ== 
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ လူဦးရေမှာ ၆၈၇,၅၇၅ဦးဖြစ်ကာ အမျိုးသား ၃၂၂,၁၄၀ဦး၊ အမျိုးသမီး ၃၆၅,၃၄၅ဦးဖြစ်သည်။မကွေးတိုင်းရှိ ခရိုင်(၄)ခုတွင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေအများဆုံးခရိုင်ဖြစ်သည်။မြို့ပြတွင်နေထိုင်သူ ၆၈,၆၄၆ဦးဖြစ်ကာ မြို့ပြနေရာခိုင်နှုန်းမှာ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။[[ဗမာလူမျိုး]]များအများဆုံး နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို အများဆုံးကိုးကွယ်ကြသည်။ 
== စီးပွားရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မ​ကွေးတိုင်းအတွင်း စီးပွား​ရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အသင့်အတင့်ရှိ​သော ​ဒေသဖြစ်သည်။မင်းဘူးခရိုင်၏ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဖြစ်၏။ မင်းဘူးခရိုင်သည် မိုးခေါင်ရေရှားရပ်ကွက်ထဲတွင် ပါဝင်သော်လည်း ဆန်စပါးကို ဆည်မြောင်းများ ဖောက်လုပ်ကာ ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြ၏။ ရေသွင်းတူးမြောင်းစုများကို သုံးစုခွဲထားသည်။ ယင်းတို့မှာ မြောက်ဘက်၌ [[စလင်းတူးမြောင်းစု]]၊ အလယ်၌ [[မုန်းတူးမြောင်းစု]]၊ တောင်ဘက်၌ [[မန်းတူးမြောင်းစု]]များ ဖြစ်ကြ၏။ ဤတူးမြောင်းစု ၃ သွယ်ဖြင့် ၁၉၄ဝ-၄၁ ခုနှစ်တွင် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ဆည်ရေသောက် လယ်ဧကပေါင်းမှာ ၁၄၅,၇၆၂ ဖြစ်ပေသည်။ ဆန်စပါးအပြင် ခရိုင်အတွင်း စိုက်ပျိုးသော အခြားအသီးအနှံများမှာ နှမ်း၊ ပြောင်း၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် ဆေးတို့ဖြစ်ကြသည်။ မင်းဘူးခရိုင်မှ [[တွင်းထွက်ပစ္စည်း]]များလည်း ရလေသည်။ မင်းဘူးမြို့အနီးနှင့် ရွာသာယာအနီးတွင် ရေနံတွင်းအနည်းငယ်ရှိ၏။ သို့ရာတွင် မင်းဘူးရေနံလုပ်ငန်းမှာ [[ရေနံချောင်းမြို့]]၊ [[ချောက်မြို့]] စသော နယ်များရှိ ရေနံလုပ်ငန်းများလောက် မကြီးကျယ်လှပေ။ ဘီအိုစီ(၁၉၅၄) လီမီတက်မှ ရေနံများကို စမ်းသပ် တူးဖော်ရာတွင် မင်းဘူးမြို့တောင်ဘက် ၆ မိုင်ကွာရှိ ဖလန်ရုံတွင် ၁၉၆၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်နေ့က ရေနံများ တွေ့ရှိပေသည်။ စစ်မဖြစ်မီက ဖလန်ရုံ ရေနံမြေ၌ ဘီအိုစီပိုင် ရေနံတွင်ပေါင်း ၃ဝ ရှိခဲ့ရာ များသောအားဖြင့် တွင်းတိမ်များမှ ရေနံထွက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က တစ်နေ့လျှင် ပီပါ ရာကျော်မျှသာ ထွက်ခဲ့သည်။ ထွက်သောရေနံမှာလည်း အများအားဖြင့် ချက်လုပ်ရန် မသင့်တော်သောကြောင့် အိမ်သုတ်ရေနံချေးအဖြစ်ဖြင့်သာ ရောင်းချခဲ့ရသည်။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင် အရေးကြီးသော သစ်တောများမှာ စေတုတ္တရာနှင့် ငဖဲမြို့နယ်များ၌ရှိ၏။ ထိုသစ်တောများကို အစိုးရဌာနက အုပ်ချုပ်၍ သစ်တောကြိုးဝိုင်းများကို သတ်မှတ် ထားလေသည်။ ထိုသစ်တောများမှ ကျွန်း၊ အင်၊ အင်ကြင်း၊ ပျဉ်းကတိုး၊ ရှား စသော အဖိုးတန်သစ်များ ရရှိလေသည်။ 
== ပို့​ဆောင်ဆက်သွယ်​ရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်း လမ်းများသည် ကွန်ယက်သဖွယ် ချိတ်ဆက်နေသည်။ခရိုင်အတွင်းရှိမြို့များသို့ မော်တော်ကားလမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။မင်းဘူးမြို့မှ ကျောက်ဖြူခရိုင် အမ်းမြို့သို့ပေါက်သော မင်းဘူး-အမ်းကားလမ်းကို ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင်ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ခရိုင်အတွင်း ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းသည် ဖြတ်သန်းသွားသည်။မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်းများရှိသည်။
==ပညာရေး==
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ အသက်(၁၅)နှစ်နှင့်အထက် လူဦးရေ၏ စာတတ်မြောက်နှုန်းမှာ ၉၄.၁ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။
==ကျန်းမာရေး==
မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၂၀၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၂)ရုံ၊ စလင်းမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၅၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၃)ရုံ၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ မြို့နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၄)ရုံ၊ စေတုတ္တရာမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ ငဖဲမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ တို့တည်ရှိသည်။
==ထင်ရှား​သော​နေရာများ==
=== စေတီပုထိုးများ ===
ထင်ရှားသော ဘုရားပုထိုးများမှာ မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်ရှိ [[စက်တော်ရာ|ရွှေစက်တော်ဘုရား]]၊ လယ်ကိုင်းမြို့ အနီး မုန်းမြစ်ဝှမ်းရှိ ကျောင်းတော်ရာစေတီနှင့် ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့ အနောက်ဘက်ရှိ ဖောင်တော်ဦးစေတီများ ဖြစ်လေသည်။ ရွှေစက်တော်ဘုရား၌ တပေါင်းလအတွင်း ကျင်းပသောပွဲတော်မှာ ထင်ရှားကျော်စောလှသဖြင့် ထိုပွဲတော်သို့ မြန်မာနိုင်ငံအရပ်ရပ်မှ ဈေးသည်များ၊ ဘုရားဖူးခရီးသည်များ လာရောက်ကြလေသည်။ [[စန္ဒကူးကျောင်းတော်ရာဘုရား|လယ်ကိုင်းကျောင်းတော်ရာ]] ဘုရားပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်တပေါင်းလတွင် ပြုလုပ်မြဲဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)&lt;/ref&gt;
== ကိုးကား == 
{{မကွေးတိုင်း}} 
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိခရိုင်များ]] [[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[Category:မင်းဘူးခရိုင်]]</text>
      <sha1>tumaeulu4d1g0bhiyxn45v36w6igtr6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752720</id>
      <parentid>752719</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:51:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <comment>/* သမိုင်း​ကြောင်း */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19881" xml:space="preserve">{{Infobox district 
|name = မင်းဘူးခရိုင် 
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_label_position =left |pushpin_map_caption = 
|settlement_type = 
|image_skyline = 
|image_map = Minbu district in Magway region.svg
|map_caption = မ​ကွေးတိုင်းအတွင်းတည်​နေရာ |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{flag|Burma}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်ပေါင်း]] |subdivision_name2 = ၅ |subdivision_type3 = မြို့တော် |subdivision_name3 = [[မင်းဘူးမြို့]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = ၆၈၇,၅၇၅
|population_as_of = ၂၀၁၄ |population_footnotes = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 20 |latm = 15 |lats = |longEW = E |longd = 94 |longm = 15 |longs = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6:30 |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |website = |footnotes = }}
'''မင်းဘူးခရိုင်''' ({{lang-en|Minbu District}}) သည် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]တွင် ပါဝင်သော ခရိုင်ဖြစ်သည်။ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[မင်းဘူးမြို့]]ဖြစ်သည်။
==ပါဝင်သောမြို့နယ်များ==
 [[File:Minbu district.svg|thumb|မင်းဘူးခရိုင်မြို့နယ်များ
{{legend|#E31A1C|မင်းဘူးမြို့နယ်}}
{{legend|#0000FF|ငဖဲမြို့နယ်}}
{{legend|#33a02c|ပွင့်ဖြူမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b4|စလင်းမြို့နယ်}}
{{legend|#1f78b5|ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်}}
{{legend|#b2df8a|စေတုတ္တရာမြို့နယ်}}]]
မင်းဘူးခရိုင်တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်များနှင့် မြို့များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ 
*[[မင်းဘူးမြို့နယ်]]
**[[မင်းဘူးမြို့]] 
**[[စကုမြို့]] 
*[[ငဖဲမြို့နယ်]] 
**[[ငဖဲမြို့]] 
*[[စလင်းမြို့နယ်]] 
**[[စလင်းမြို့]]
*[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]] 
**[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့]] 
*[[ပွင့်ဖြူမြို့နယ်]] 
**[[ပွင့်ဖြူမြို့]] 
*[[စေတုတ္တရာမြို့နယ်]] 
**[[စေတုတ္တရာမြို့]]

==သမိုင်း​ကြောင်း== 
ယခင်က မင်းဘူးခရိုင်ကို မင်းဘူးနယ်၊ စလင်းနယ်ဟု နှစ်နယ်ခွဲထားရာ မင်းဘူးနယ်တွင် [[မင်းဘူးမြို့|မင်းဘူးမြို့နယ်]]၊ [[စကုမြို့|စကုမြို့နယ်]]၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်နှင့် ငဖဲမြို့နယ်တို့ ပါဝင်၍ စလင်းနယ်တွင် [[စလင်းမြို့|စလင်းမြို့နယ်]][[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့|ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]]နှင့် [[စေတုတ္တရာမြို့|စေတုတ္တရာမြို့နယ်]]တို့ ပါဝင်သည်။​နောက်ပိုင်းတွင် မင်းဘူးမြို့နယ်နှင့် စကုမြို့နယ်အား မင်းဘူးမြို့နယ် (မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်)အဖြစ်​ပြောင်း၍ဖွဲ့စည်းရာ မင်းဘူးခရိုင်တွင် မြို့နယ်(၆)ခု၊ မြို့ (၇)မြို့ ပါဝင်သည်။

==ပထဝီဝင်အနေအထား== 
===တည်​နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်း မ​ကွေးတိုင်း​​ဒေသကြီး၏ အ​နောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ၃,၅၉၄ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ 
===နယ်နိမိတ်=== 
မြောက်ဘက်တွင် [[ပခုက္ကူခရိုင်]]၊ [[ဂန့်ဂေါခရိုင်]]နှင့် ချင်းပြည်နယ်မှ [[မင်းတပ်ခရိုင်]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[မကွေးခရိုင်]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[သရက်ခရိုင်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ [[ကျောက်ဖြူခရိုင်]]နှင့် [[မြောက်ဦးခရိုင်]]တို့ တည်ရှိသည်။
=== ​မြေမျက်နှာသွင်ပြင် === 
မင်းဘူးခရိုင် တစ်ခုလုံးကို ခြုံ၍ကြည့်သော် ခရိုင်၏ အရှေ့ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် ညီညာသော လွင်ပြင်များရှိ၍ အနောက်ဘက်တွင် [[ရခိုင်ရိုးမ]]အထိ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်သွားသောမြေပြင်ရှိ၏။ ရခိုင်ရိုးမနှင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းစပ်ကြားတွင် မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ တောင်တန်းများ စီတန်းတည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးကို နွားမတောင်တန်းဟု ခေါ်လေသည်။ 
===​​ရေဆင်း=== 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ အရေးကြီးသော မြစ်ချောင်းများမှာ [[ဧရာဝတီမြစ်]]၊ [[မုန်းချောင်း]]၊ [[မန်းချောင်း]]နှင့် [[စလင်းချောင်း]]တို့ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် မင်းဘူးမြို့အနီးတွင် ၃ မိုင်ခန့် ကျယ်ပြန့်၍ မြစ်ထဲတွင် ကျွန်းငယ်များနှင့် သဲသောင်ခုံများရှိလေသည်။ မုန်းမြစ်သည် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ မြစ်ချောင်းများတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ တစ်နှစ်ပတ်လုံး စီးဆင်း၏။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ထင်ရှားသော ကန်ကြီးများမှာ စလင်းမြို့နယ်အတွင်းရှိ [[ဖောင်းလင်းအင်း]]၊ဆ​င်ဖြူကျွန်းမြို့ရှိ[[ငါးမျက်နှာကန်]]နှင့်စလင်းမြို့ [[ဝက်သည်းကန်]]များဖြစ်၏။ ဖောင်းလင်းအင်းမှ ငါးအမြောက်အမြားထွက်လေသည်။ 
=== ရာသီဥတု === 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မိုးခေါင် ရေရှားရပ်ကွက်တွင် ပါဝင်သောကြောင့် လွန်စွာ ပူအိုက်သော ခရိုင်ဖြစ်၏။ နွေရာသီလများတွင် အပူချိန် ဖာရင်ဟိုက် ဒီဂရီ ၁ဝဝ ကျော်အထိတက်၍၊ ဆောင်းရာသီဖြစ်သော ဒီဇင်ဘာလတွင် ၄၉ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းတတ်လေသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းနှင့် နီးသော မြေပြင်ပိုင်းတွင် မိုးအရွာနည်း၍ တောတောင်ထူထပ်သော အနောက်ပိုင်းတွင်မူ မိုးကောင်းသည်။
==လူဦးရေ== 
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ လူဦးရေမှာ ၆၈၇,၅၇၅ဦးဖြစ်ကာ အမျိုးသား ၃၂၂,၁၄၀ဦး၊ အမျိုးသမီး ၃၆၅,၃၄၅ဦးဖြစ်သည်။မကွေးတိုင်းရှိ ခရိုင်(၄)ခုတွင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေအများဆုံးခရိုင်ဖြစ်သည်။မြို့ပြတွင်နေထိုင်သူ ၆၈,၆၄၆ဦးဖြစ်ကာ မြို့ပြနေရာခိုင်နှုန်းမှာ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။[[ဗမာလူမျိုး]]များအများဆုံး နေထိုင်ကြပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို အများဆုံးကိုးကွယ်ကြသည်။ 
== စီးပွားရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်သည် မ​ကွေးတိုင်းအတွင်း စီးပွား​ရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အသင့်အတင့်ရှိ​သော ​ဒေသဖြစ်သည်။မင်းဘူးခရိုင်၏ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဖြစ်၏။ မင်းဘူးခရိုင်သည် မိုးခေါင်ရေရှားရပ်ကွက်ထဲတွင် ပါဝင်သော်လည်း ဆန်စပါးကို ဆည်မြောင်းများ ဖောက်လုပ်ကာ ရေသွင်းစိုက်ပျိုးကြ၏။ ရေသွင်းတူးမြောင်းစုများကို သုံးစုခွဲထားသည်။ ယင်းတို့မှာ မြောက်ဘက်၌ [[စလင်းတူးမြောင်းစု]]၊ အလယ်၌ [[မုန်းတူးမြောင်းစု]]၊ တောင်ဘက်၌ [[မန်းတူးမြောင်းစု]]များ ဖြစ်ကြ၏။ ဤတူးမြောင်းစု ၃ သွယ်ဖြင့် ၁၉၄ဝ-၄၁ ခုနှစ်တွင် မင်းဘူးခရိုင်အတွင်းရှိ ဆည်ရေသောက် လယ်ဧကပေါင်းမှာ ၁၄၅,၇၆၂ ဖြစ်ပေသည်။ ဆန်စပါးအပြင် ခရိုင်အတွင်း စိုက်ပျိုးသော အခြားအသီးအနှံများမှာ နှမ်း၊ ပြောင်း၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် ဆေးတို့ဖြစ်ကြသည်။ မင်းဘူးခရိုင်မှ [[တွင်းထွက်ပစ္စည်း]]များလည်း ရလေသည်။ မင်းဘူးမြို့အနီးနှင့် ရွာသာယာအနီးတွင် ရေနံတွင်းအနည်းငယ်ရှိ၏။ သို့ရာတွင် မင်းဘူးရေနံလုပ်ငန်းမှာ [[ရေနံချောင်းမြို့]]၊ [[ချောက်မြို့]] စသော နယ်များရှိ ရေနံလုပ်ငန်းများလောက် မကြီးကျယ်လှပေ။ ဘီအိုစီ(၁၉၅၄) လီမီတက်မှ ရေနံများကို စမ်းသပ် တူးဖော်ရာတွင် မင်းဘူးမြို့တောင်ဘက် ၆ မိုင်ကွာရှိ ဖလန်ရုံတွင် ၁၉၆၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်နေ့က ရေနံများ တွေ့ရှိပေသည်။ စစ်မဖြစ်မီက ဖလန်ရုံ ရေနံမြေ၌ ဘီအိုစီပိုင် ရေနံတွင်ပေါင်း ၃ဝ ရှိခဲ့ရာ များသောအားဖြင့် တွင်းတိမ်များမှ ရေနံထွက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က တစ်နေ့လျှင် ပီပါ ရာကျော်မျှသာ ထွက်ခဲ့သည်။ ထွက်သောရေနံမှာလည်း အများအားဖြင့် ချက်လုပ်ရန် မသင့်တော်သောကြောင့် အိမ်သုတ်ရေနံချေးအဖြစ်ဖြင့်သာ ရောင်းချခဲ့ရသည်။ မင်းဘူးခရိုင်အတွင် အရေးကြီးသော သစ်တောများမှာ စေတုတ္တရာနှင့် ငဖဲမြို့နယ်များ၌ရှိ၏။ ထိုသစ်တောများကို အစိုးရဌာနက အုပ်ချုပ်၍ သစ်တောကြိုးဝိုင်းများကို သတ်မှတ် ထားလေသည်။ ထိုသစ်တောများမှ ကျွန်း၊ အင်၊ အင်ကြင်း၊ ပျဉ်းကတိုး၊ ရှား စသော အဖိုးတန်သစ်များ ရရှိလေသည်။ 
== ပို့​ဆောင်ဆက်သွယ်​ရေး == 
မင်းဘူးခရိုင်အတွင်း လမ်းများသည် ကွန်ယက်သဖွယ် ချိတ်ဆက်နေသည်။ခရိုင်အတွင်းရှိမြို့များသို့ မော်တော်ကားလမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။မင်းဘူးမြို့မှ ကျောက်ဖြူခရိုင် အမ်းမြို့သို့ပေါက်သော မင်းဘူး-အမ်းကားလမ်းကို ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင်ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ခရိုင်အတွင်း ပုသိမ်-မုံရွာလမ်းသည် ဖြတ်သန်းသွားသည်။မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ရဟတ်ယာဉ်ကွင်းများရှိသည်။
==ပညာရေး==
၂၀၁၄သန်းခေါင်စာရင်းအရ မင်းဘူးခရိုင်၏ အသက်(၁၅)နှစ်နှင့်အထက် လူဦးရေ၏ စာတတ်မြောက်နှုန်းမှာ ၉၄.၁ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။
==ကျန်းမာရေး==
မင်းဘူးမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၂၀၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၂)ရုံ၊ စလင်းမြို့နယ်တွင် ကုတင်(၅၀)ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ၊ (၂၅)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၃)ရုံ၊ ပွင့်ဖြူမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ မြို့နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၄)ရုံ၊ စေတုတ္တရာမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ ငဖဲမြို့နယ်တွင် (၂၅)ကုတင်ဆံ့ ပြည်သူ့ဆေးရုံ (၁)ရုံ၊ (၁၆)ကုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ (၁)ရုံ တို့တည်ရှိသည်။
==ထင်ရှား​သော​နေရာများ==
=== စေတီပုထိုးများ ===
ထင်ရှားသော ဘုရားပုထိုးများမှာ မင်းဘူး(စကု)မြို့နယ်ရှိ [[စက်တော်ရာ|ရွှေစက်တော်ဘုရား]]၊ လယ်ကိုင်းမြို့ အနီး မုန်းမြစ်ဝှမ်းရှိ ကျောင်းတော်ရာစေတီနှင့် ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့ အနောက်ဘက်ရှိ ဖောင်တော်ဦးစေတီများ ဖြစ်လေသည်။ ရွှေစက်တော်ဘုရား၌ တပေါင်းလအတွင်း ကျင်းပသောပွဲတော်မှာ ထင်ရှားကျော်စောလှသဖြင့် ထိုပွဲတော်သို့ မြန်မာနိုင်ငံအရပ်ရပ်မှ ဈေးသည်များ၊ ဘုရားဖူးခရီးသည်များ လာရောက်ကြလေသည်။ [[စန္ဒကူးကျောင်းတော်ရာဘုရား|လယ်ကိုင်းကျောင်းတော်ရာ]] ဘုရားပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်တပေါင်းလတွင် ပြုလုပ်မြဲဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)&lt;/ref&gt;
== ကိုးကား == 
{{မကွေးတိုင်း}} 
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိခရိုင်များ]] [[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[Category:မင်းဘူးခရိုင်]]</text>
      <sha1>2m21sbw5zqxzr5qlmagee3a9ylj4ux8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ယူဂိုဆလားဗီးယားဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18305</id>
    <revision>
      <id>752628</id>
      <parentid>748914</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:00:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28629" xml:space="preserve">{{about|၁၉၄၅ မှ ၁၉၉၂ ကာလ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|တစ်နိုင်ငံလုံးစာ|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}
{{Cleanup}}
{{Update}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ဖက်ဒရယ်ပြည်သူ့သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Federal People's Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၄၅–၁၉၆၃)&lt;hr&gt;ဆိုရှယ်လစ် ဖက်ဒရယ်သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Socialist Federal Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၆၃–၁၉၉၂)
| image_flag = Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
| flag_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အလံတော်|အလံတော်]]
| image_coat = [[File:Emblem of Yugoslavia (1943–1963).svg|90px]]
{{parabr}}[[File:Emblem of Yugoslavia (1963–1992).svg|80px]]
| symbol_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ တံဆိပ်‌တော်|တံဆိပ်‌တော်]]&lt;br/&gt;အပေါ်: ၁၉၄၃–၁၉၆၃&lt;br&gt;အောက်: ၁၉၆၃–၁၉၉၂
| ethnic_groups_year = ၁၉၈၁
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
 |[[ဆာ့ဘ်]] (၃၆.၃%)
 |[[ခရိုအက်]] (၁၉.၇%)
 |[[ဘောစနီးယက်]] (၈.၉%)
 |[[ဆလိုဗင်း]] (၇.၈%)
 |[[အယ်လ်ဘေးနီးယန်း]] (၇.၇%)
 |[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်း (တိုင်းရင်းသား)|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]] (၆.၀%)
 |[[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]] (၅.၄%)
 |[[မွန်တီနိဂရင်လူမျိုး|မွန်တီနိဂရင်]] (၂.၆%)
 |[[ဟန်ဂေရီလူမျိုး|ဟန်ဂေရီ]] (၁.၉%)
 |အခြား (၃.၆%)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |title=Demographic characteristics of Yugoslavia in the late 1980s |access-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303231230/http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |archive-date=3 March 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
}}
| religion               = Secular state&lt;ref name=&quot;Avramovic_2007_p599&quot;&gt;{{harvnb|Avramović|2007|p=599|loc=[https://www.iclrs.org/content/blurb/files/Serbia.1.pdf Understanding Secularism in a Post-Communist State: Case of Serbia]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kideckel-Halpern_2000&quot;&gt;{{harvnb|Kideckel|Halpern|2000|p=165|loc=[https://books.google.com/?id=EEBkON-ySQUC&amp;pg=PA165 Neighbors at War: Anthropological Perspectives on Yugoslav Ethnicity, Culture, and History]}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;State atheism (''ဒီ ဖက်တို'')
| demonym                = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]]&lt;br /&gt;ယူဂိုဆလားဗီးယန်း
| currency               = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဒီနာ]] (YUD (၁၉၉၀ အထိ)၊ YUN (၁၉၉၂ အထိ))

| area_km2               = ၂၅၅,၈၀၄
| population_estimate    = ၂၃,၂၂၉,၈၄၆
| population_estimate_year = ၁၉၉၁
| HDI_year               = ၁၉၉၀
| HDI_change             = decrease
| HDI                    = ၀.၉၁၃
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |title=Human Development Report 1990 |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |page=111 |access-date=8 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |archive-date=7 February 2019 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
| cctld                  = [[.yu]]
| calling_code           = +38
| drives_on              = ညာ
| time_zone              = [[ဗဟိုဥရောပဒေသ စံတော်ချိန်]]
}}

ယူဂိုဆလားဗီးယားဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ဗောလကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် မြောက်ဘက်အကျဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် ရူမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဂရိနိုင်ငံ]]နှင့် အယ်လဗေးနီးယားနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘက်တွင် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ်နှင့် အီတလီ နိုင်ငံတို့ အသီးသီး ရှိကြ သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၁၄-၁၉၁၈ ခုနှစ် ပထမကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် နောက်တွင် ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြ်စသော ဗော့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုဗီးနား၊ ဒါလမေးရှား၊ ကရိုးအေးရှီးယား၊ ဆလာဗိုးနီးယားနှင့် ဆလိုဗင်းနီးယားပြည်နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသတို့ကို ယခင် ဗားဗီးယားနိုင်ငံ၊ မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံတို့နှင့် စုပေါင်း၍ တည်ထောင်ခဲ့သောနိုင်ငံ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစဉ် အခါက ဆဗ်၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းနိုင်ငံဟု အမည်တွင်ခဲ့၏။ ဆားဗီးယားနိုင်ငံ ရင်ခွက်ပိုက် မင်းသားကြီးသည် ပထမ အယ်လက်ဇန္ဒာ ဘုရင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေသည်။ ပြည်သူပြည်သားများမှာ ယခင်က သီးခြားပြည်နယ်များဖြင့် နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း သွေးတူသားတူ ဆလဗ အမျိုးအနွယ် ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် [[ဆလိုဗင်းလူမျိုး]]သာ ဖြစ်ကြ၏။


သို့ရာတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူမျိုး ခြားများ လက်အောက်၌ 
တကွဲတပြားစီ ဖြစ်ခဲ့ရသဖြင့်ယဉ်ကျေးမှု အရာ၌သော်
လည်းကောင်း၊ တိုးတက်မှု အရာ၌သော်လည်းကောင်း 
မတူကြချေ။ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလို 
ဗင်းလူမျိုးတို့သည် ဥရောပအနောက်ပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံ 
ရရှိကြ၏။ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် များ၏။ ဆဗ်လူမျိုးတို့မှာမူကား 
တူရကီလက်အောက်တွင် အနေကြာ၍ အရှေ့ဆန်သော 
ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံရရှိကြ ပြီးလျှင် ဂရိ ခရစ်ယန်ဂိုဏ်းဝင် 
များ ဖြစ်ကြသည်။ အစ္စလမ် အယူဝါဒီများလည်း ရှိ၏။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် 
၉၈၇၆၆ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ ၁၉၆၁ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ 
လူဦးရေ ၁၈၅၄၉၂၉၁ ယောက်ရှိ၏။ ကမ်းရိုးတန်း တစ် 
လျှောက်တွင် ကျွန်းများ၊ ပင်လယ်အော်များနှင့် ပင်လယ်လက် 
ကြားများ ပေါသဖြင့် သဘာဝသင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိသည်။ 
ကုန်းတွင်းပိုင်း၌မူကား တော ထူထပ်သော တောင်များ၊ 
မြေဩဇာ ထက်သန်သော ချိုင့်ဝှမ်းများနှင့် ခြောက်သွေ့သော 
ထုံးကျောက် ကုန်းပြင်မြင့်ဒေသတို့ ရှိလေသည်။ နိုင်ငံ အလယ် 
ပိုင်းတွင် ဒန်းညိုမြစ်လက်တက်များ စီးဆင်းရာ ပန်နိုနီယန် 
လွင်ပြင် တည်ရှိလေသည်။

ဒန်းညုမြစ်အပြင် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အခြားထင်ရှား 
သော မြစ်များမှာ ဆားဗားမြစ်၊ ဒြေဗားမြစ်၊ မော်ရေးဗားမြစ်၊ 
ဗော့စနားမြစ်၊ ဗားဒါးမြစ်နှင့် နာရင်တာမြစ်တို့ ဖြစ်သည်။ 
တောင်ကုန်းများ အကြားတွင် ရှုခင်းတင့်တယ်လှပစွာ တည်ရှိ 
သော အိုင်အများရှိရာ ထင်ရှားသော အိုင်များမှာ ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှ စတုတာရီအိုင်၊ ပရက်စပါအိုင်နှင့် 
အိုင်ရစ်အိုင်တို့ ဖြစ်လေသည်။

ရာသီဥတုမှာ အေဒြီယက်တစ် ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် 
တွင် အပူအအေးမျှတ၍ သာယာသည်။ နွေကူးရာသီနှင့် 
ဆောင်းကူးရာသီတို့တွင် မိုးကောင်းသည်။ အထူးသဖြင့် တောင် 
ဘက်ပိုင်း၌ တစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် ၆၅ လက်မအထိ ရွာသွန်း 
၏။ မြောက်ဘက် အတွင်းကျသော ဒေသတွင် ဥရောပ 
အလယ်ပိုင်း ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ မော်ရေးဗားနှင့် ဗားဒါးမြစ် 
ဝှမ်း မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသတွင် နွေအခါ၌ ခြောက်သွေ့၍ ဆောင်း 
အခါ၌ အေးမြသော ကုန်းတွင်းရာသီတုမျိုး ရှိလေသည်။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် သီးခြားနိုင်ငံအဖြစ် စည်းလုံးမိ 
ခဲ့သည့်အခါမှစ၍ သဘာဝ ပင်ရင်းပစ္စည်းများကို ရှာဖွေ 
ဖော်ထုတ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ စီးပွားရေးဘက်၌ များစွာ တိုးတက်ခဲ့ 
လေသည်။ ပန်နိုနီယန် လွင်ပြင်သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး 
အတွက် အချက်အချာဒေသ ဖြစ်ပေသည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင် 
နိုင်သော မြေ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းတွင် ကောက်ပဲသီးနှံပင်များကို 
စိုက်ပျိုးလျက်ရှိ၏။ လူဦးရေ ငါးပုံ လေးပုံခန့်မှာ စိုက်ပျိုးရေး 
ဖြင့် အသက်မွေးသူများ ဖြစ်သည်။ ဂျုံ၊ မြင်းစားဂျုံ၊ မုယော၊ 
ပြောင်းဖူး၊ သကြားမှန်လာ၊ ပိုက်ဆံပင်နှင့် ဘီသွာပင်တို့ကို 
အဓိက စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိုး၊ နွား၊ ဆိတ်၊ ဝက်၊ မြင်းနှင့် 
ကြက်ငှက်တို့ကိုလည်း မွေးမြူကြသည်။ ချိုင့် ဝှမ်းဒေသများ၌ 
စပျစ်ပင်၊ လိမ္မော်ပင်၊ ဆီးပင် စသော သစ်သီးပင်များကိုလည်း 
စိုက်ပျိုးကြသည်။ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲကြောင့် 
ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံရိ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို 
အနောက်မြောက်ပိုင်း၌ သာ များသောအားဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။ 

သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းဘက်၌မူ များစွာ တိုးတက်လျက် 
ရှိလေသည်။ ကြေးနီ၊ သံ၊ ခဲ၊ သွပ်၊ ဗောက်ဆိုက်၊ ခနောက် 
စိမ်း၊ ရွှေ၊ ကရိုမီယန်၊ မန်ဂနိ၊ ကျောက်မီးသွေးတို့ကို တူးဖော် 
ရရှိသည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် 
ကြေးနီ အခြေအမြစ် အများဆုံးရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပေသည်။

မြို့တော်မှာ ဗဲဂရိတ်မြို့ ဖြစ်၏။ ထင်ရှားသော အခြား 
မြို့ကြီးများမှာ ဆားရာဂျဲဗိုမြို့၊ ဇာဂရက်မြို့၊ ဆူဗို တိကားမြို့၊ 
စကုပ်လျဲမြို့နှင့် နိုးဗီဆတ်မြို့များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတွင်း 
လမ်းပန်း အဆက်အသွယ် အတော်အသင့် ကောင်းမွန်၏။ 
အထူးသဖြင့် ရေလမ်းမှ နိုင်ငံတွင်း အနှံ့အပြား ကူးသန်း 
သွားလာနိုင်လေသည်။

လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းကြ 
စဉ်က ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလိုဗင်း လူမျိုးတို့ 
သည် စည်းလုံးမိခဲ့ကြသော်လည်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံဖြစ်လာ 
သောအခါ အုပ်ချုပ်ရေးကို လူများစုဖြစ်သော ဆဗ်တို့က 
ကြိုးကိုင်ထားသဖြင့် ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းတို့က မကျေမနပ် 
ဖြစ်ကြလေသည်။ အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် ၁၉၂၁ ခုနှစ် 
အခြေခံဥပဒေအတိုင်း စည်းမျဉ်းခံဘုရင့်အစိုးရ စနစ်ဖြင့် 
နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မအောင်မြင်တော့ချေ။

၁၉၂၉ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်း၌ 
သတ်ဖြတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်အထိ အခြေအနေမှာ 
ဆိုးရွားလာသဖြင့် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် အခြေခံဥပဒေကို 
ပယ်ဖျက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံကို အာဏာရှင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေ 
သည်။ နိုင်ငံ၏ အမည်ကိုလည်း ယူဂိုစလားဗီးယားဟူ၍ 
ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်ခဲ့၏။ ၁၉၃၁ ခုနှစ်တွင် အခြေခံ ဥပဒေသစ် 
တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ကျေညာခဲ့ရာ အမည်အားဖြင့် ပါလီမန် 
အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အရ အုပ်ချုပ်သည်ဟုဆိုသော်လည်း စင်စစ် 
အားဖြင့် ဘုရင်သည် ယခင်ကကဲ့သို့ပင် အာဏာရှင်အဖြစ် 
အုပ်ချုပ်လျက် ရှိနေခဲ့သည်။

၁၉၃၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် အယ်လက် 
ဇန္ဒာဘုရင်သည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ မာဆေးမြို့၌ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ် 
ခြင်း ခံရလေသည်၊ ထိုအခါ ၁၁ နှစ်အရွယ်မျှသာရှိသော သား 
တော် ဒုတိယ ပီတာသည် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်၏ ဝမ်းကွဲညီ 
တော် ပေါမင်းသားကို ရင်ခွင်ပိုက် အုပ်စိုးသူအဖြစ်ထား၍ 
ထီးမွေ ဆက်ခံလေသည်။

[[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားစတွင် ယူဂိုးစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် 
ကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် စစ်ကိုရှောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့၏။ သို့ရာတွင် 
ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် ဩစတြီးယားနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီး 
ယား နိုင်ငံတို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ဟန်ဂေရီ၊ ရူမေးနီးယား၊ ဘူးလ 
ဂေးရီးယား စသော ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၌လည်း ခြေကုပ်ရနေ 
ကြပြီဖြစ်ရာ ၁၉၄၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ယူဂိုစ 
လားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဂျာမနီနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်သော 
ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံအုပ်စု၌ ပါဝင်ကြောင်း စာချုပ်တစ်ရပ်ကို 
ချုပ်ဆိုခဲ့ရလေသည်။ ပြည်သူပြည်သားနှင့်တကွ တပ်မတော် 
တို့သည် ထိုစာချုပ်ကို သဘောမတူသဖြင့် အစိုးရကို တော်လှန် 
ပုန်ကန်ကြ၏။ မင်းသား ပေါကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေး၍ ၁၇ နှစ် 
အရွယ်သာရှိသေးသော မင်းသားပီတာကိုလည်း အရွယ်ရောက် 
ပြီဟု ကျေညာကာ နန်းတင်ကြပြီးလျှင် ဂျာမန်တို့ကို ခုခံရန် 
စစ်ပြင်ကြလေသည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမန်တို့သည် ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံကို ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အတွင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်မိကြ 
သည်။ ပီတာဘုရင်နှင့် ယင်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည်လည်း 
ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးကြရလေသည်။

ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတို့သည် ဆားဗီးယားနှင့် ကရိုးအေး 
ရှီးယားပြည်းနယ်များတွင် ရုပ်သေးအစိုးရအဖွဲ့များ တည်ထောင် 
ခဲ့၏။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ ကျန်အပိုင်းများကိုမူ အီတလီ 
နိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ဘူလဂေးရီးယားနိုင်ငံတို့က ခွဲဝေယူကြ 
သည်။ သို့သော်လည်း ဆားဗီးယားပြည်မှ ဗိုလ်ချု၌် မီးဟိုင်းလို 
ဗစ် ခေါင်းဆောင်သော မျိုးချစ်ပြောက်ကျားတပ်များသည် 
ဝင်ရိုးတန်းတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ် 
တွင် မာရှယ်တီးတိုးဟု အမည်တွင်သည့် ကွန်မြူနစ် ခေါင်း 
ဆောင် ဂျိုးဆစ် ဗရော်ဇိုဗစ်ကလည်း အခြား ပြောက်ကျား 
တပ်များ ဖွဲ့စည်း၍ ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတပ်များကို ခုခံ 
တိုက်ခိုက်လေသည်။ သို့ရာတွင် မကြာမီ ကွန်မြူနစ်ပျောက် 
ကျားတပ်များနှင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး မျိုးချစ်ပြောက်ကျား 
တပ်များသည် အချင်းချင်း မသင့် မတင့်ဖြစ်လာကြ၏။ ထို့ပြင် 
မာရှယ်တီးတိုး၏ အစီအမံကောင်းမှုကြောင့် ကွန်မြူနစ် ပြောက် 
ကျားတပ်များ အမီးဟိုင်းလိုဗစ်အား ပေးနေသော အကူအညီကို 
[[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး]]အား လွှဲပြောင်းပေးကြလေသည်။


၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ရုရှတပ်များနှင့် 
ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များကို ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံမှ 
တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုနောက်တွင် တီးတိုးနှင့် သူ၏ 
နောက်လိုက်များသည် ယူဂိုစလားဗီးယား တစ်နိုင်ငံလုံးလိုလိုကို 
ကြိုးကိုင် အုပ်စီးမိလေသည်။ သို့သော် အခိုက်အတန့်အားဖြင့် 
အဝေးရောက် ဘုရင့် အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ 
ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိုး၏ ပါတီက အပြတ်အသတ် 
အနိုင်ရသောအခါ ယူဂိုစလပ်ဘုရင် ဒုတိယပီတာအား နန်းစွန့် 
စေခြင်းဖြင့် ဘုရင့်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်း၍ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ 
ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်သော ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်သူ့သမ္မတ 
နိုင်ငံအဖြစ် ကျေညာခဲ့လေသည်။ တီးတိုးသည် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် 
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရင်း ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို လူထုနည်းဖြင့် 
စွမ်းလွန်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့လေသည်။

၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် တီးတိုးနှင့် ကွန်မင်ဖောင်တို့ သဘော 
ကွဲလွဲမှု ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ကွန်မင်ဖောင်က ယူဂိုစလားဗီး 
ယား၌ တီးတိုးခေါင်းဆောင်မှုမှာ အနောက်ပိုင်း နိုင်ငံများဘက် 
သို့ ယိမ်းယိုင်လျက်ရှိသဖြင့် ဆိုဗီယက်တို့၏ဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင် 
သည်ဟု စွပ်စွဲ၏။ ထိုကြောင့် တီးတိုးသည် မိမိကျင့်သုံးနေ 
သော ဝါဒကို မပြောင်းလျှင် ခေါင်းဆောင်အရာမှ ဖယ်ရှားပေး 
မည်ဟု တောင်းဆိုလာ၏။ သို့သော်လည်း တီးတိုးက ကွန်မင် 
ဖောင်တွင် ပါဝင်သော မည်သည့်နိုင်ငံ၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ၊ 
ဆိုဗီယက်၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ နာခံမည်မဟုတ်ကြောင်း 
ထုတ်ဖော် ကျေညာခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၌ပင် နိုင်ငံတွင်းရှိ 
တသီးပုဂ္ဂလပိုင် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင် 
အဖြစ် သိမ်းယူခဲ့သည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာလေသည်။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}

[[Category:ယခင်က တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဟောင်းများ]]
[[Category:တစ်ပါတီစနစ် နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>rylbbdk2he1w8blkdlct5rli7c69kgk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752632</id>
      <parentid>752628</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:13:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29970" xml:space="preserve">{{about|၁၉၄၅ မှ ၁၉၉၂ ကာလ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|တစ်နိုင်ငံလုံးစာ|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}
{{Cleanup}}
{{Update}}
{{coord|42|47|N|19|28|E|display=title}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ဖက်ဒရယ်ပြည်သူ့သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Federal People's Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၄၅–၁၉၆၃)&lt;hr&gt;ဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Socialist Federal Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၆၃–၁၉၉၂)
| image_flag = Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
| flag_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အလံတော်|အလံတော်]]
| image_coat = [[File:Emblem of Yugoslavia (1943–1963).svg|90px]]
{{parabr}}[[File:Emblem of Yugoslavia (1963–1992).svg|80px]]
| symbol_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ တံဆိပ်‌တော်|တံဆိပ်‌တော်]]&lt;br/&gt;အပေါ်: ၁၉၄၃–၁၉၆၃&lt;br&gt;အောက်: ၁၉၆၃–၁၉၉၂
| image_map              = Yugoslavia 1956-1990.svg
| image_map_caption      = ယူဂိုဆလားဗီးယား၏တည်နေရာ (၁၉၈၉)
| coordinates            = {{Coord|44|48|N|20|28|E|type:city}}
| capital                = [[ဘဲလ်ဂရိတ်]]
| largest_city           = မြို့တော်
| national_motto         = &quot;[[ညီအစ်ကိုဖြစ်ခြင်းနှင့်စည်းလုံးခြင်း]]&quot;&lt;br&gt;Brotherhood and unity
| national_anthem        = &quot;[[ဟေ့ ဆလပ်ဗ်တို့]]&quot;&lt;br&gt;Hey, Slavs
| official_languages     = '''ဖက်ဒရယ်အဆင့်အဖြစ်မသတ်မှတ်'''
| national_languages     = [[ဆာဘိုခရိုအေးရှန်းဘာသာစကား|ဆာဘိုခရိုအေးရှန်း]]&lt;br /&gt;[[ဆလိုဗင်းဘာသာစကား|ဆလိုဗင်း]]&lt;br /&gt;[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်းဘာသာစကား|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]]
| languages_type         = [[တရားဝင် အရေးအသားစနစ်]]
| languages              = [[ဆားဘီးယန်း ဆရေးလစ်အက္ခရာ]] {{•}} [[ဂက်ဂျ်၏ လက်တင်အက္ခရာ]]
| ethnic_groups_year = ၁၉၈၁
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
 |[[ဆာ့ဘ်]] (၃၆.၃%)
 |[[ခရိုအက်]] (၁၉.၇%)
 |[[ဘောစနီးယက်]] (၈.၉%)
 |[[ဆလိုဗင်း]] (၇.၈%)
 |[[အယ်လ်ဘေးနီးယန်း]] (၇.၇%)
 |[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်း (တိုင်းရင်းသား)|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]] (၆.၀%)
 |[[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]] (၅.၄%)
 |[[မွန်တီနိဂရင်လူမျိုး|မွန်တီနိဂရင်]] (၂.၆%)
 |[[ဟန်ဂေရီလူမျိုး|ဟန်ဂေရီ]] (၁.၉%)
 |အခြား (၃.၆%)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |title=Demographic characteristics of Yugoslavia in the late 1980s |access-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303231230/http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |archive-date=3 March 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
}}
| religion               = မသတ်မှတ်&lt;ref name=&quot;Avramovic_2007_p599&quot;&gt;{{harvnb|Avramović|2007|p=599|loc=[https://www.iclrs.org/content/blurb/files/Serbia.1.pdf Understanding Secularism in a Post-Communist State: Case of Serbia]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kideckel-Halpern_2000&quot;&gt;{{harvnb|Kideckel|Halpern|2000|p=165|loc=[https://books.google.com/?id=EEBkON-ySQUC&amp;pg=PA165 Neighbors at War: Anthropological Perspectives on Yugoslav Ethnicity, Culture, and History]}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
| demonym                = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]]&lt;br /&gt;ယူဂိုဆလားဗီးယန်း
| currency               = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဒီနာ]] (YUD (၁၉၉၀ အထိ)၊ YUN (၁၉၉၂ အထိ))
| area_km2               = ၂၅၅,၈၀၄
| population_estimate    = ၂၃,၂၂၉,၈၄၆
| population_estimate_year = ၁၉၉၁
| HDI_year               = ၁၉၉၀
| HDI_change             = decrease
| HDI                    = ၀.၉၁၃
| HDI_ref                = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |title=Human Development Report 1990 |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |page=111 |access-date=8 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |archive-date=7 February 2019 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| cctld                  = [[.yu]]
| calling_code           = +38
| drives_on              = ညာ
| time_zone              = [[ဗဟိုဥရောပဒေသ စံတော်ချိန်]]
}}

ယူဂိုဆလားဗီးယားဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ဗောလကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် မြောက်ဘက်အကျဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် ရူမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဂရိနိုင်ငံ]]နှင့် အယ်လဗေးနီးယားနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘက်တွင် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ်နှင့် အီတလီ နိုင်ငံတို့ အသီးသီး ရှိကြ သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၁၄-၁၉၁၈ ခုနှစ် ပထမကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် နောက်တွင် ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြ်စသော ဗော့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုဗီးနား၊ ဒါလမေးရှား၊ ကရိုးအေးရှီးယား၊ ဆလာဗိုးနီးယားနှင့် ဆလိုဗင်းနီးယားပြည်နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသတို့ကို ယခင် ဗားဗီးယားနိုင်ငံ၊ မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံတို့နှင့် စုပေါင်း၍ တည်ထောင်ခဲ့သောနိုင်ငံ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစဉ် အခါက ဆဗ်၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းနိုင်ငံဟု အမည်တွင်ခဲ့၏။ ဆားဗီးယားနိုင်ငံ ရင်ခွက်ပိုက် မင်းသားကြီးသည် ပထမ အယ်လက်ဇန္ဒာ ဘုရင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေသည်။ ပြည်သူပြည်သားများမှာ ယခင်က သီးခြားပြည်နယ်များဖြင့် နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း သွေးတူသားတူ ဆလဗ အမျိုးအနွယ် ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် [[ဆလိုဗင်းလူမျိုး]]သာ ဖြစ်ကြ၏။


သို့ရာတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူမျိုး ခြားများ လက်အောက်၌ 
တကွဲတပြားစီ ဖြစ်ခဲ့ရသဖြင့်ယဉ်ကျေးမှု အရာ၌သော်
လည်းကောင်း၊ တိုးတက်မှု အရာ၌သော်လည်းကောင်း 
မတူကြချေ။ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလို 
ဗင်းလူမျိုးတို့သည် ဥရောပအနောက်ပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံ 
ရရှိကြ၏။ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် များ၏။ ဆဗ်လူမျိုးတို့မှာမူကား 
တူရကီလက်အောက်တွင် အနေကြာ၍ အရှေ့ဆန်သော 
ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံရရှိကြ ပြီးလျှင် ဂရိ ခရစ်ယန်ဂိုဏ်းဝင် 
များ ဖြစ်ကြသည်။ အစ္စလမ် အယူဝါဒီများလည်း ရှိ၏။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် 
၉၈၇၆၆ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ ၁၉၆၁ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ 
လူဦးရေ ၁၈၅၄၉၂၉၁ ယောက်ရှိ၏။ ကမ်းရိုးတန်း တစ် 
လျှောက်တွင် ကျွန်းများ၊ ပင်လယ်အော်များနှင့် ပင်လယ်လက် 
ကြားများ ပေါသဖြင့် သဘာဝသင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိသည်။ 
ကုန်းတွင်းပိုင်း၌မူကား တော ထူထပ်သော တောင်များ၊ 
မြေဩဇာ ထက်သန်သော ချိုင့်ဝှမ်းများနှင့် ခြောက်သွေ့သော 
ထုံးကျောက် ကုန်းပြင်မြင့်ဒေသတို့ ရှိလေသည်။ နိုင်ငံ အလယ် 
ပိုင်းတွင် ဒန်းညိုမြစ်လက်တက်များ စီးဆင်းရာ ပန်နိုနီယန် 
လွင်ပြင် တည်ရှိလေသည်။

ဒန်းညုမြစ်အပြင် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အခြားထင်ရှား 
သော မြစ်များမှာ ဆားဗားမြစ်၊ ဒြေဗားမြစ်၊ မော်ရေးဗားမြစ်၊ 
ဗော့စနားမြစ်၊ ဗားဒါးမြစ်နှင့် နာရင်တာမြစ်တို့ ဖြစ်သည်။ 
တောင်ကုန်းများ အကြားတွင် ရှုခင်းတင့်တယ်လှပစွာ တည်ရှိ 
သော အိုင်အများရှိရာ ထင်ရှားသော အိုင်များမှာ ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှ စတုတာရီအိုင်၊ ပရက်စပါအိုင်နှင့် 
အိုင်ရစ်အိုင်တို့ ဖြစ်လေသည်။

ရာသီဥတုမှာ အေဒြီယက်တစ် ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် 
တွင် အပူအအေးမျှတ၍ သာယာသည်။ နွေကူးရာသီနှင့် 
ဆောင်းကူးရာသီတို့တွင် မိုးကောင်းသည်။ အထူးသဖြင့် တောင် 
ဘက်ပိုင်း၌ တစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် ၆၅ လက်မအထိ ရွာသွန်း 
၏။ မြောက်ဘက် အတွင်းကျသော ဒေသတွင် ဥရောပ 
အလယ်ပိုင်း ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ မော်ရေးဗားနှင့် ဗားဒါးမြစ် 
ဝှမ်း မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသတွင် နွေအခါ၌ ခြောက်သွေ့၍ ဆောင်း 
အခါ၌ အေးမြသော ကုန်းတွင်းရာသီတုမျိုး ရှိလေသည်။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် သီးခြားနိုင်ငံအဖြစ် စည်းလုံးမိ 
ခဲ့သည့်အခါမှစ၍ သဘာဝ ပင်ရင်းပစ္စည်းများကို ရှာဖွေ 
ဖော်ထုတ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ စီးပွားရေးဘက်၌ များစွာ တိုးတက်ခဲ့ 
လေသည်။ ပန်နိုနီယန် လွင်ပြင်သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး 
အတွက် အချက်အချာဒေသ ဖြစ်ပေသည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင် 
နိုင်သော မြေ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းတွင် ကောက်ပဲသီးနှံပင်များကို 
စိုက်ပျိုးလျက်ရှိ၏။ လူဦးရေ ငါးပုံ လေးပုံခန့်မှာ စိုက်ပျိုးရေး 
ဖြင့် အသက်မွေးသူများ ဖြစ်သည်။ ဂျုံ၊ မြင်းစားဂျုံ၊ မုယော၊ 
ပြောင်းဖူး၊ သကြားမှန်လာ၊ ပိုက်ဆံပင်နှင့် ဘီသွာပင်တို့ကို 
အဓိက စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိုး၊ နွား၊ ဆိတ်၊ ဝက်၊ မြင်းနှင့် 
ကြက်ငှက်တို့ကိုလည်း မွေးမြူကြသည်။ ချိုင့် ဝှမ်းဒေသများ၌ 
စပျစ်ပင်၊ လိမ္မော်ပင်၊ ဆီးပင် စသော သစ်သီးပင်များကိုလည်း 
စိုက်ပျိုးကြသည်။ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲကြောင့် 
ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံရိ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို 
အနောက်မြောက်ပိုင်း၌ သာ များသောအားဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။ 

သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းဘက်၌မူ များစွာ တိုးတက်လျက် 
ရှိလေသည်။ ကြေးနီ၊ သံ၊ ခဲ၊ သွပ်၊ ဗောက်ဆိုက်၊ ခနောက် 
စိမ်း၊ ရွှေ၊ ကရိုမီယန်၊ မန်ဂနိ၊ ကျောက်မီးသွေးတို့ကို တူးဖော် 
ရရှိသည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် 
ကြေးနီ အခြေအမြစ် အများဆုံးရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပေသည်။

မြို့တော်မှာ ဗဲဂရိတ်မြို့ ဖြစ်၏။ ထင်ရှားသော အခြား 
မြို့ကြီးများမှာ ဆားရာဂျဲဗိုမြို့၊ ဇာဂရက်မြို့၊ ဆူဗို တိကားမြို့၊ 
စကုပ်လျဲမြို့နှင့် နိုးဗီဆတ်မြို့များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတွင်း 
လမ်းပန်း အဆက်အသွယ် အတော်အသင့် ကောင်းမွန်၏။ 
အထူးသဖြင့် ရေလမ်းမှ နိုင်ငံတွင်း အနှံ့အပြား ကူးသန်း 
သွားလာနိုင်လေသည်။

လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းကြ 
စဉ်က ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလိုဗင်း လူမျိုးတို့ 
သည် စည်းလုံးမိခဲ့ကြသော်လည်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံဖြစ်လာ 
သောအခါ အုပ်ချုပ်ရေးကို လူများစုဖြစ်သော ဆဗ်တို့က 
ကြိုးကိုင်ထားသဖြင့် ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းတို့က မကျေမနပ် 
ဖြစ်ကြလေသည်။ အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် ၁၉၂၁ ခုနှစ် 
အခြေခံဥပဒေအတိုင်း စည်းမျဉ်းခံဘုရင့်အစိုးရ စနစ်ဖြင့် 
နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မအောင်မြင်တော့ချေ။

၁၉၂၉ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်း၌ 
သတ်ဖြတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်အထိ အခြေအနေမှာ 
ဆိုးရွားလာသဖြင့် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် အခြေခံဥပဒေကို 
ပယ်ဖျက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံကို အာဏာရှင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေ 
သည်။ နိုင်ငံ၏ အမည်ကိုလည်း ယူဂိုစလားဗီးယားဟူ၍ 
ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်ခဲ့၏။ ၁၉၃၁ ခုနှစ်တွင် အခြေခံ ဥပဒေသစ် 
တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ကျေညာခဲ့ရာ အမည်အားဖြင့် ပါလီမန် 
အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အရ အုပ်ချုပ်သည်ဟုဆိုသော်လည်း စင်စစ် 
အားဖြင့် ဘုရင်သည် ယခင်ကကဲ့သို့ပင် အာဏာရှင်အဖြစ် 
အုပ်ချုပ်လျက် ရှိနေခဲ့သည်။

၁၉၃၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် အယ်လက် 
ဇန္ဒာဘုရင်သည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ မာဆေးမြို့၌ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ် 
ခြင်း ခံရလေသည်၊ ထိုအခါ ၁၁ နှစ်အရွယ်မျှသာရှိသော သား 
တော် ဒုတိယ ပီတာသည် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်၏ ဝမ်းကွဲညီ 
တော် ပေါမင်းသားကို ရင်ခွင်ပိုက် အုပ်စိုးသူအဖြစ်ထား၍ 
ထီးမွေ ဆက်ခံလေသည်။

[[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားစတွင် ယူဂိုးစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် 
ကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် စစ်ကိုရှောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့၏။ သို့ရာတွင် 
ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် ဩစတြီးယားနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီး 
ယား နိုင်ငံတို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ဟန်ဂေရီ၊ ရူမေးနီးယား၊ ဘူးလ 
ဂေးရီးယား စသော ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၌လည်း ခြေကုပ်ရနေ 
ကြပြီဖြစ်ရာ ၁၉၄၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ယူဂိုစ 
လားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဂျာမနီနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်သော 
ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံအုပ်စု၌ ပါဝင်ကြောင်း စာချုပ်တစ်ရပ်ကို 
ချုပ်ဆိုခဲ့ရလေသည်။ ပြည်သူပြည်သားနှင့်တကွ တပ်မတော် 
တို့သည် ထိုစာချုပ်ကို သဘောမတူသဖြင့် အစိုးရကို တော်လှန် 
ပုန်ကန်ကြ၏။ မင်းသား ပေါကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေး၍ ၁၇ နှစ် 
အရွယ်သာရှိသေးသော မင်းသားပီတာကိုလည်း အရွယ်ရောက် 
ပြီဟု ကျေညာကာ နန်းတင်ကြပြီးလျှင် ဂျာမန်တို့ကို ခုခံရန် 
စစ်ပြင်ကြလေသည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမန်တို့သည် ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံကို ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အတွင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်မိကြ 
သည်။ ပီတာဘုရင်နှင့် ယင်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည်လည်း 
ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးကြရလေသည်။

ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတို့သည် ဆားဗီးယားနှင့် ကရိုးအေး 
ရှီးယားပြည်းနယ်များတွင် ရုပ်သေးအစိုးရအဖွဲ့များ တည်ထောင် 
ခဲ့၏။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ ကျန်အပိုင်းများကိုမူ အီတလီ 
နိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ဘူလဂေးရီးယားနိုင်ငံတို့က ခွဲဝေယူကြ 
သည်။ သို့သော်လည်း ဆားဗီးယားပြည်မှ ဗိုလ်ချု၌် မီးဟိုင်းလို 
ဗစ် ခေါင်းဆောင်သော မျိုးချစ်ပြောက်ကျားတပ်များသည် 
ဝင်ရိုးတန်းတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ် 
တွင် မာရှယ်တီးတိုးဟု အမည်တွင်သည့် ကွန်မြူနစ် ခေါင်း 
ဆောင် ဂျိုးဆစ် ဗရော်ဇိုဗစ်ကလည်း အခြား ပြောက်ကျား 
တပ်များ ဖွဲ့စည်း၍ ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတပ်များကို ခုခံ 
တိုက်ခိုက်လေသည်။ သို့ရာတွင် မကြာမီ ကွန်မြူနစ်ပျောက် 
ကျားတပ်များနှင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး မျိုးချစ်ပြောက်ကျား 
တပ်များသည် အချင်းချင်း မသင့် မတင့်ဖြစ်လာကြ၏။ ထို့ပြင် 
မာရှယ်တီးတိုး၏ အစီအမံကောင်းမှုကြောင့် ကွန်မြူနစ် ပြောက် 
ကျားတပ်များ အမီးဟိုင်းလိုဗစ်အား ပေးနေသော အကူအညီကို 
[[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး]]အား လွှဲပြောင်းပေးကြလေသည်။


၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ရုရှတပ်များနှင့် 
ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များကို ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံမှ 
တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုနောက်တွင် တီးတိုးနှင့် သူ၏ 
နောက်လိုက်များသည် ယူဂိုစလားဗီးယား တစ်နိုင်ငံလုံးလိုလိုကို 
ကြိုးကိုင် အုပ်စီးမိလေသည်။ သို့သော် အခိုက်အတန့်အားဖြင့် 
အဝေးရောက် ဘုရင့် အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ 
ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိုး၏ ပါတီက အပြတ်အသတ် 
အနိုင်ရသောအခါ ယူဂိုစလပ်ဘုရင် ဒုတိယပီတာအား နန်းစွန့် 
စေခြင်းဖြင့် ဘုရင့်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်း၍ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ 
ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်သော ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်သူ့သမ္မတ 
နိုင်ငံအဖြစ် ကျေညာခဲ့လေသည်။ တီးတိုးသည် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် 
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရင်း ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို လူထုနည်းဖြင့် 
စွမ်းလွန်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့လေသည်။

၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် တီးတိုးနှင့် ကွန်မင်ဖောင်တို့ သဘော 
ကွဲလွဲမှု ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ကွန်မင်ဖောင်က ယူဂိုစလားဗီး 
ယား၌ တီးတိုးခေါင်းဆောင်မှုမှာ အနောက်ပိုင်း နိုင်ငံများဘက် 
သို့ ယိမ်းယိုင်လျက်ရှိသဖြင့် ဆိုဗီယက်တို့၏ဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင် 
သည်ဟု စွပ်စွဲ၏။ ထိုကြောင့် တီးတိုးသည် မိမိကျင့်သုံးနေ 
သော ဝါဒကို မပြောင်းလျှင် ခေါင်းဆောင်အရာမှ ဖယ်ရှားပေး 
မည်ဟု တောင်းဆိုလာ၏။ သို့သော်လည်း တီးတိုးက ကွန်မင် 
ဖောင်တွင် ပါဝင်သော မည်သည့်နိုင်ငံ၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ၊ 
ဆိုဗီယက်၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ နာခံမည်မဟုတ်ကြောင်း 
ထုတ်ဖော် ကျေညာခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၌ပင် နိုင်ငံတွင်းရှိ 
တသီးပုဂ္ဂလပိုင် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင် 
အဖြစ် သိမ်းယူခဲ့သည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာလေသည်။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}

[[Category:ယခင်က တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဟောင်းများ]]
[[Category:တစ်ပါတီစနစ် နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>jzovfwazdv4vhon58gct6zfuk2qiu78</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752634</id>
      <parentid>752632</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:31:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31921" xml:space="preserve">{{about|၁၉၄၅ မှ ၁၉၉၂ ကာလ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|တစ်နိုင်ငံလုံးစာ|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}
{{Cleanup}}
{{Update}}
{{coord|42|47|N|19|28|E|display=title}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ဖက်ဒရယ်ပြည်သူ့သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Federal People's Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၄၅–၁၉၆၃)&lt;hr&gt;ဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Socialist Federal Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၆၃–၁၉၉၂)
| image_flag = Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
| flag_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အလံတော်|အလံတော်]]
| image_coat = [[File:Emblem of Yugoslavia (1943–1963).svg|90px]]
{{parabr}}[[File:Emblem of Yugoslavia (1963–1992).svg|80px]]
| symbol_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ တံဆိပ်‌တော်|တံဆိပ်‌တော်]]&lt;br/&gt;အပေါ်: ၁၉၄၃–၁၉၆၃&lt;br&gt;အောက်: ၁၉၆၃–၁၉၉၂
| image_map = Yugoslavia 1956-1990.svg
| image_map_caption = ယူဂိုဆလားဗီးယား၏တည်နေရာ (၁၉၈၉)
| coordinates = {{Coord|44|48|N|20|28|E|type:city}}
| capital = [[ဘဲလ်ဂရိတ်]]
| largest_city = မြို့တော်
| national_motto = &quot;[[ညီအစ်ကိုဖြစ်ခြင်းနှင့်စည်းလုံးခြင်း]]&quot;&lt;br&gt;Brotherhood and unity
| national_anthem = &quot;[[ဟေ့ ဆလပ်ဗ်တို့]]&quot;&lt;br&gt;Hey, Slavs
| official_languages = '''ဖက်ဒရယ်အဆင့်အဖြစ်မသတ်မှတ်'''
| national_languages = [[ဆာဘိုခရိုအေးရှန်းဘာသာစကား|ဆာဘိုခရိုအေးရှန်း]]&lt;br /&gt;[[ဆလိုဗင်းဘာသာစကား|ဆလိုဗင်း]]&lt;br /&gt;[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်းဘာသာစကား|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]]
| languages_type = [[တရားဝင် အရေးအသားစနစ်]]
| languages = [[ဆားဘီးယန်း ဆရေးလစ်အက္ခရာ]] {{•}} [[ဂက်ဂျ်၏ လက်တင်အက္ခရာ]]
| ethnic_groups_year = ၁၉၈၁
| ethnic_groups = {{unbulleted list
 |[[ဆာ့ဘ်]] (၃၆.၃%)
 |[[ခရိုအက်]] (၁၉.၇%)
 |[[ဘောစနီးယက်]] (၈.၉%)
 |[[ဆလိုဗင်း]] (၇.၈%)
 |[[အယ်လ်ဘေးနီးယန်း]] (၇.၇%)
 |[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်း (တိုင်းရင်းသား)|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]] (၆.၀%)
 |[[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]] (၅.၄%)
 |[[မွန်တီနိဂရင်လူမျိုး|မွန်တီနိဂရင်]] (၂.၆%)
 |[[ဟန်ဂေရီလူမျိုး|ဟန်ဂေရီ]] (၁.၉%)
 |အခြား (၃.၆%)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |title=Demographic characteristics of Yugoslavia in the late 1980s |access-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303231230/http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |archive-date=3 March 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
}}
| religion = မသတ်မှတ်&lt;ref name=&quot;Avramovic_2007_p599&quot;&gt;{{harvnb|Avramović|2007|p=599|loc=[https://www.iclrs.org/content/blurb/files/Serbia.1.pdf Understanding Secularism in a Post-Communist State: Case of Serbia]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kideckel-Halpern_2000&quot;&gt;{{harvnb|Kideckel|Halpern|2000|p=165|loc=[https://books.google.com/?id=EEBkON-ySQUC&amp;pg=PA165 Neighbors at War: Anthropological Perspectives on Yugoslav Ethnicity, Culture, and History]}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
| demonym = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]]&lt;br /&gt;ယူဂိုဆလားဗီးယန်း
| sovereignty_type = သမိုင်းဝင်ဖြစ်ရပ်များ
| established_event1 = [[ဒီမိုကရက်တစ်ဖက်ဒရယ်ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]]
| established_event2 = ကြေညာချက်
| established_event3 = [[၁၉၄၆ ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]
| established_event4 = [[အင်ဖိုဘီရိုကာလ]]
| established_event5 = ဘက်မလိုက်လှုပ်ရှားမှု
| established_event6 = [[၁၉၆၃ ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|အမည်ပြောင်းလဲမှု]]
| established_event7 = [[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး|မာရှယ်တီးတိုး]] [[မာရှယ်တီးတိုး ကွယ်လွန်ခြင်းနှင့်ဈာပန|ကွယ်လွန်ခြင်း]]
| established_event8 = ယူဂိုဆလပ်ဗ်စစ်ပွဲများ
| established_date1 = ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၄၃
| established_date2 = ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၄၅
| established_date3 = ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၆
| established_date4 = ၁၉၄၈–၁၉၅၅
| established_date5 = ၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၆၁
| established_date6 = ၇ ဧပြီ ၁၉၆၃
| established_date7 = ၄ မေ ၁၉၈၀
| established_date8 = ၂၇ ဇွန် ၁၉၉၁
| established_event9 = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ ပြိုကွဲခြင်း|နိုင်ငံပြိုကွဲခြင်း]]
| established_date9 = ၂၇ ဇပြီ ၁၉၉၂
| legislature     = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|ဖက်ဒရယ်လွှတ်တော်]]
| upper_house     = သမ္မတနိုင်ငံများလွှတ်တော်
| lower_house     = ဖက်ဒရယ်ခန်းမ
| currency = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဒီနာ]] (YUD (၁၉၉၀ အထိ)၊ YUN (၁၉၉၂ အထိ))
| area_km2 = ၂၅၅,၈၀၄
| population_estimate = ၂၃,၂၂၉,၈၄၆
| population_estimate_year = ၁၉၉၁
| HDI_year = ၁၉၉၀
| HDI_change = decrease
| HDI = ၀.၉၁၃
| HDI_ref = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |title=Human Development Report 1990 |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |page=111 |access-date=8 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |archive-date=7 February 2019 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| cctld = [[.yu]]
| calling_code = +38
| drives_on = ညာ
| time_zone = [[ဗဟိုဥရောပဒေသ စံတော်ချိန်]]
}}

ယူဂိုဆလားဗီးယားဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ဗောလကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် မြောက်ဘက်အကျဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် ရူမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဂရိနိုင်ငံ]]နှင့် အယ်လဗေးနီးယားနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘက်တွင် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ်နှင့် အီတလီ နိုင်ငံတို့ အသီးသီး ရှိကြ သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၁၄-၁၉၁၈ ခုနှစ် ပထမကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် နောက်တွင် ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြ်စသော ဗော့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုဗီးနား၊ ဒါလမေးရှား၊ ကရိုးအေးရှီးယား၊ ဆလာဗိုးနီးယားနှင့် ဆလိုဗင်းနီးယားပြည်နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသတို့ကို ယခင် ဗားဗီးယားနိုင်ငံ၊ မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံတို့နှင့် စုပေါင်း၍ တည်ထောင်ခဲ့သောနိုင်ငံ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစဉ် အခါက ဆဗ်၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းနိုင်ငံဟု အမည်တွင်ခဲ့၏။ ဆားဗီးယားနိုင်ငံ ရင်ခွက်ပိုက် မင်းသားကြီးသည် ပထမ အယ်လက်ဇန္ဒာ ဘုရင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေသည်။ ပြည်သူပြည်သားများမှာ ယခင်က သီးခြားပြည်နယ်များဖြင့် နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း သွေးတူသားတူ ဆလဗ အမျိုးအနွယ် ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် [[ဆလိုဗင်းလူမျိုး]]သာ ဖြစ်ကြ၏။


သို့ရာတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူမျိုး ခြားများ လက်အောက်၌ 
တကွဲတပြားစီ ဖြစ်ခဲ့ရသဖြင့်ယဉ်ကျေးမှု အရာ၌သော်
လည်းကောင်း၊ တိုးတက်မှု အရာ၌သော်လည်းကောင်း 
မတူကြချေ။ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလို 
ဗင်းလူမျိုးတို့သည် ဥရောပအနောက်ပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံ 
ရရှိကြ၏။ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် များ၏။ ဆဗ်လူမျိုးတို့မှာမူကား 
တူရကီလက်အောက်တွင် အနေကြာ၍ အရှေ့ဆန်သော 
ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံရရှိကြ ပြီးလျှင် ဂရိ ခရစ်ယန်ဂိုဏ်းဝင် 
များ ဖြစ်ကြသည်။ အစ္စလမ် အယူဝါဒီများလည်း ရှိ၏။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် 
၉၈၇၆၆ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ ၁၉၆၁ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ 
လူဦးရေ ၁၈၅၄၉၂၉၁ ယောက်ရှိ၏။ ကမ်းရိုးတန်း တစ် 
လျှောက်တွင် ကျွန်းများ၊ ပင်လယ်အော်များနှင့် ပင်လယ်လက် 
ကြားများ ပေါသဖြင့် သဘာဝသင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိသည်။ 
ကုန်းတွင်းပိုင်း၌မူကား တော ထူထပ်သော တောင်များ၊ 
မြေဩဇာ ထက်သန်သော ချိုင့်ဝှမ်းများနှင့် ခြောက်သွေ့သော 
ထုံးကျောက် ကုန်းပြင်မြင့်ဒေသတို့ ရှိလေသည်။ နိုင်ငံ အလယ် 
ပိုင်းတွင် ဒန်းညိုမြစ်လက်တက်များ စီးဆင်းရာ ပန်နိုနီယန် 
လွင်ပြင် တည်ရှိလေသည်။

ဒန်းညုမြစ်အပြင် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အခြားထင်ရှား 
သော မြစ်များမှာ ဆားဗားမြစ်၊ ဒြေဗားမြစ်၊ မော်ရေးဗားမြစ်၊ 
ဗော့စနားမြစ်၊ ဗားဒါးမြစ်နှင့် နာရင်တာမြစ်တို့ ဖြစ်သည်။ 
တောင်ကုန်းများ အကြားတွင် ရှုခင်းတင့်တယ်လှပစွာ တည်ရှိ 
သော အိုင်အများရှိရာ ထင်ရှားသော အိုင်များမှာ ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှ စတုတာရီအိုင်၊ ပရက်စပါအိုင်နှင့် 
အိုင်ရစ်အိုင်တို့ ဖြစ်လေသည်။

ရာသီဥတုမှာ အေဒြီယက်တစ် ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် 
တွင် အပူအအေးမျှတ၍ သာယာသည်။ နွေကူးရာသီနှင့် 
ဆောင်းကူးရာသီတို့တွင် မိုးကောင်းသည်။ အထူးသဖြင့် တောင် 
ဘက်ပိုင်း၌ တစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် ၆၅ လက်မအထိ ရွာသွန်း 
၏။ မြောက်ဘက် အတွင်းကျသော ဒေသတွင် ဥရောပ 
အလယ်ပိုင်း ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ မော်ရေးဗားနှင့် ဗားဒါးမြစ် 
ဝှမ်း မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသတွင် နွေအခါ၌ ခြောက်သွေ့၍ ဆောင်း 
အခါ၌ အေးမြသော ကုန်းတွင်းရာသီတုမျိုး ရှိလေသည်။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် သီးခြားနိုင်ငံအဖြစ် စည်းလုံးမိ 
ခဲ့သည့်အခါမှစ၍ သဘာဝ ပင်ရင်းပစ္စည်းများကို ရှာဖွေ 
ဖော်ထုတ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ စီးပွားရေးဘက်၌ များစွာ တိုးတက်ခဲ့ 
လေသည်။ ပန်နိုနီယန် လွင်ပြင်သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး 
အတွက် အချက်အချာဒေသ ဖြစ်ပေသည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင် 
နိုင်သော မြေ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းတွင် ကောက်ပဲသီးနှံပင်များကို 
စိုက်ပျိုးလျက်ရှိ၏။ လူဦးရေ ငါးပုံ လေးပုံခန့်မှာ စိုက်ပျိုးရေး 
ဖြင့် အသက်မွေးသူများ ဖြစ်သည်။ ဂျုံ၊ မြင်းစားဂျုံ၊ မုယော၊ 
ပြောင်းဖူး၊ သကြားမှန်လာ၊ ပိုက်ဆံပင်နှင့် ဘီသွာပင်တို့ကို 
အဓိက စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိုး၊ နွား၊ ဆိတ်၊ ဝက်၊ မြင်းနှင့် 
ကြက်ငှက်တို့ကိုလည်း မွေးမြူကြသည်။ ချိုင့် ဝှမ်းဒေသများ၌ 
စပျစ်ပင်၊ လိမ္မော်ပင်၊ ဆီးပင် စသော သစ်သီးပင်များကိုလည်း 
စိုက်ပျိုးကြသည်။ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲကြောင့် 
ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံရိ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို 
အနောက်မြောက်ပိုင်း၌ သာ များသောအားဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။ 

သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းဘက်၌မူ များစွာ တိုးတက်လျက် 
ရှိလေသည်။ ကြေးနီ၊ သံ၊ ခဲ၊ သွပ်၊ ဗောက်ဆိုက်၊ ခနောက် 
စိမ်း၊ ရွှေ၊ ကရိုမီယန်၊ မန်ဂနိ၊ ကျောက်မီးသွေးတို့ကို တူးဖော် 
ရရှိသည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် 
ကြေးနီ အခြေအမြစ် အများဆုံးရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပေသည်။

မြို့တော်မှာ ဗဲဂရိတ်မြို့ ဖြစ်၏။ ထင်ရှားသော အခြား 
မြို့ကြီးများမှာ ဆားရာဂျဲဗိုမြို့၊ ဇာဂရက်မြို့၊ ဆူဗို တိကားမြို့၊ 
စကုပ်လျဲမြို့နှင့် နိုးဗီဆတ်မြို့များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတွင်း 
လမ်းပန်း အဆက်အသွယ် အတော်အသင့် ကောင်းမွန်၏။ 
အထူးသဖြင့် ရေလမ်းမှ နိုင်ငံတွင်း အနှံ့အပြား ကူးသန်း 
သွားလာနိုင်လေသည်။

လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းကြ 
စဉ်က ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလိုဗင်း လူမျိုးတို့ 
သည် စည်းလုံးမိခဲ့ကြသော်လည်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံဖြစ်လာ 
သောအခါ အုပ်ချုပ်ရေးကို လူများစုဖြစ်သော ဆဗ်တို့က 
ကြိုးကိုင်ထားသဖြင့် ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းတို့က မကျေမနပ် 
ဖြစ်ကြလေသည်။ အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် ၁၉၂၁ ခုနှစ် 
အခြေခံဥပဒေအတိုင်း စည်းမျဉ်းခံဘုရင့်အစိုးရ စနစ်ဖြင့် 
နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မအောင်မြင်တော့ချေ။

၁၉၂၉ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်း၌ 
သတ်ဖြတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်အထိ အခြေအနေမှာ 
ဆိုးရွားလာသဖြင့် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် အခြေခံဥပဒေကို 
ပယ်ဖျက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံကို အာဏာရှင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေ 
သည်။ နိုင်ငံ၏ အမည်ကိုလည်း ယူဂိုစလားဗီးယားဟူ၍ 
ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်ခဲ့၏။ ၁၉၃၁ ခုနှစ်တွင် အခြေခံ ဥပဒေသစ် 
တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ကျေညာခဲ့ရာ အမည်အားဖြင့် ပါလီမန် 
အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အရ အုပ်ချုပ်သည်ဟုဆိုသော်လည်း စင်စစ် 
အားဖြင့် ဘုရင်သည် ယခင်ကကဲ့သို့ပင် အာဏာရှင်အဖြစ် 
အုပ်ချုပ်လျက် ရှိနေခဲ့သည်။

၁၉၃၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် အယ်လက် 
ဇန္ဒာဘုရင်သည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ မာဆေးမြို့၌ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ် 
ခြင်း ခံရလေသည်၊ ထိုအခါ ၁၁ နှစ်အရွယ်မျှသာရှိသော သား 
တော် ဒုတိယ ပီတာသည် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်၏ ဝမ်းကွဲညီ 
တော် ပေါမင်းသားကို ရင်ခွင်ပိုက် အုပ်စိုးသူအဖြစ်ထား၍ 
ထီးမွေ ဆက်ခံလေသည်။

[[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားစတွင် ယူဂိုးစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် 
ကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် စစ်ကိုရှောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့၏။ သို့ရာတွင် 
ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် ဩစတြီးယားနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီး 
ယား နိုင်ငံတို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ဟန်ဂေရီ၊ ရူမေးနီးယား၊ ဘူးလ 
ဂေးရီးယား စသော ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၌လည်း ခြေကုပ်ရနေ 
ကြပြီဖြစ်ရာ ၁၉၄၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ယူဂိုစ 
လားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဂျာမနီနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်သော 
ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံအုပ်စု၌ ပါဝင်ကြောင်း စာချုပ်တစ်ရပ်ကို 
ချုပ်ဆိုခဲ့ရလေသည်။ ပြည်သူပြည်သားနှင့်တကွ တပ်မတော် 
တို့သည် ထိုစာချုပ်ကို သဘောမတူသဖြင့် အစိုးရကို တော်လှန် 
ပုန်ကန်ကြ၏။ မင်းသား ပေါကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေး၍ ၁၇ နှစ် 
အရွယ်သာရှိသေးသော မင်းသားပီတာကိုလည်း အရွယ်ရောက် 
ပြီဟု ကျေညာကာ နန်းတင်ကြပြီးလျှင် ဂျာမန်တို့ကို ခုခံရန် 
စစ်ပြင်ကြလေသည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမန်တို့သည် ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံကို ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အတွင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်မိကြ 
သည်။ ပီတာဘုရင်နှင့် ယင်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည်လည်း 
ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးကြရလေသည်။

ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတို့သည် ဆားဗီးယားနှင့် ကရိုးအေး 
ရှီးယားပြည်းနယ်များတွင် ရုပ်သေးအစိုးရအဖွဲ့များ တည်ထောင် 
ခဲ့၏။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ ကျန်အပိုင်းများကိုမူ အီတလီ 
နိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ဘူလဂေးရီးယားနိုင်ငံတို့က ခွဲဝေယူကြ 
သည်။ သို့သော်လည်း ဆားဗီးယားပြည်မှ ဗိုလ်ချု၌် မီးဟိုင်းလို 
ဗစ် ခေါင်းဆောင်သော မျိုးချစ်ပြောက်ကျားတပ်များသည် 
ဝင်ရိုးတန်းတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ် 
တွင် မာရှယ်တီးတိုးဟု အမည်တွင်သည့် ကွန်မြူနစ် ခေါင်း 
ဆောင် ဂျိုးဆစ် ဗရော်ဇိုဗစ်ကလည်း အခြား ပြောက်ကျား 
တပ်များ ဖွဲ့စည်း၍ ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတပ်များကို ခုခံ 
တိုက်ခိုက်လေသည်။ သို့ရာတွင် မကြာမီ ကွန်မြူနစ်ပျောက် 
ကျားတပ်များနှင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး မျိုးချစ်ပြောက်ကျား 
တပ်များသည် အချင်းချင်း မသင့် မတင့်ဖြစ်လာကြ၏။ ထို့ပြင် 
မာရှယ်တီးတိုး၏ အစီအမံကောင်းမှုကြောင့် ကွန်မြူနစ် ပြောက် 
ကျားတပ်များ အမီးဟိုင်းလိုဗစ်အား ပေးနေသော အကူအညီကို 
[[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး]]အား လွှဲပြောင်းပေးကြလေသည်။


၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ရုရှတပ်များနှင့် 
ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များကို ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံမှ 
တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုနောက်တွင် တီးတိုးနှင့် သူ၏ 
နောက်လိုက်များသည် ယူဂိုစလားဗီးယား တစ်နိုင်ငံလုံးလိုလိုကို 
ကြိုးကိုင် အုပ်စီးမိလေသည်။ သို့သော် အခိုက်အတန့်အားဖြင့် 
အဝေးရောက် ဘုရင့် အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ 
ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိုး၏ ပါတီက အပြတ်အသတ် 
အနိုင်ရသောအခါ ယူဂိုစလပ်ဘုရင် ဒုတိယပီတာအား နန်းစွန့် 
စေခြင်းဖြင့် ဘုရင့်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်း၍ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ 
ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်သော ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်သူ့သမ္မတ 
နိုင်ငံအဖြစ် ကျေညာခဲ့လေသည်။ တီးတိုးသည် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် 
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရင်း ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို လူထုနည်းဖြင့် 
စွမ်းလွန်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့လေသည်။

၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် တီးတိုးနှင့် ကွန်မင်ဖောင်တို့ သဘော 
ကွဲလွဲမှု ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ကွန်မင်ဖောင်က ယူဂိုစလားဗီး 
ယား၌ တီးတိုးခေါင်းဆောင်မှုမှာ အနောက်ပိုင်း နိုင်ငံများဘက် 
သို့ ယိမ်းယိုင်လျက်ရှိသဖြင့် ဆိုဗီယက်တို့၏ဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင် 
သည်ဟု စွပ်စွဲ၏။ ထိုကြောင့် တီးတိုးသည် မိမိကျင့်သုံးနေ 
သော ဝါဒကို မပြောင်းလျှင် ခေါင်းဆောင်အရာမှ ဖယ်ရှားပေး 
မည်ဟု တောင်းဆိုလာ၏။ သို့သော်လည်း တီးတိုးက ကွန်မင် 
ဖောင်တွင် ပါဝင်သော မည်သည့်နိုင်ငံ၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ၊ 
ဆိုဗီယက်၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ နာခံမည်မဟုတ်ကြောင်း 
ထုတ်ဖော် ကျေညာခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၌ပင် နိုင်ငံတွင်းရှိ 
တသီးပုဂ္ဂလပိုင် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင် 
အဖြစ် သိမ်းယူခဲ့သည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာလေသည်။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}

[[Category:ယခင်က တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဟောင်းများ]]
[[Category:တစ်ပါတီစနစ် နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>mlcjt8jrymg4nlfkuje7se78c2belw0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752701</id>
      <parentid>752634</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T07:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31956" xml:space="preserve">{{about|၁၉၄၅ မှ ၁၉၉၂ ကာလ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ|တစ်နိုင်ငံလုံးစာ|ယူဂိုဆလားဗီးယား}}
{{Cleanup}}
{{Update}}
{{coord|42|47|N|19|28|E|display=title}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ဖက်ဒရယ်ပြည်သူ့သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Federal People's Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၄၅–၁၉၆၃)&lt;hr&gt;ဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတ ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံတော်&lt;br&gt;Socialist Federal Republic of Yugoslavia&lt;br&gt;(၁၉၆၃–၁၉၉၂)
| image_flag = Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
| flag_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အလံတော်|အလံတော်]]
| image_coat = [[File:Emblem of Yugoslavia (1943–1963).svg|90px]]
{{parabr}}[[File:Emblem of Yugoslavia (1963–1992).svg|80px]]
| symbol_type = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ တံဆိပ်‌တော်|တံဆိပ်‌တော်]]&lt;br/&gt;အပေါ်: ၁၉၄၃–၁၉၆၃&lt;br&gt;အောက်: ၁၉၆၃–၁၉၉၂
| image_map = Yugoslavia 1956-1990.svg
| image_map_caption = ယူဂိုဆလားဗီးယား၏တည်နေရာ (၁၉၈၉)
| coordinates = {{Coord|44|48|N|20|28|E|type:city}}
| capital = [[ဘဲလ်ဂရိတ်]]
| largest_city = မြို့တော်
| national_motto = &quot;[[ညီအစ်ကိုဖြစ်ခြင်းနှင့်စည်းလုံးခြင်း]]&quot;&lt;br&gt;Brotherhood and unity
| national_anthem = &quot;[[ဟေ့ ဆလပ်ဗ်တို့]]&quot;&lt;br&gt;Hey, Slavs
| official_languages = '''ဖက်ဒရယ်အဆင့်အဖြစ်မသတ်မှတ်'''
| national_languages = [[ဆာဘိုခရိုအေးရှန်းဘာသာစကား|ဆာဘိုခရိုအေးရှန်း]]&lt;br /&gt;[[ဆလိုဗင်းဘာသာစကား|ဆလိုဗင်း]]&lt;br /&gt;[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်းဘာသာစကား|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]]
| languages_type = [[တရားဝင် အရေးအသားစနစ်]]
| languages = [[ဆားဘီးယန်း ဆရေးလစ်အက္ခရာ]] {{•}} [[ဂက်ဂျ်၏ လက်တင်အက္ခရာ]]
| ethnic_groups_year = ၁၉၈၁
| ethnic_groups = {{unbulleted list
 |[[ဆာ့ဘ်]] (၃၆.၃%)
 |[[ခရိုအက်]] (၁၉.၇%)
 |[[ဘောစနီးယက်]] (၈.၉%)
 |[[ဆလိုဗင်း]] (၇.၈%)
 |[[အယ်လ်ဘေးနီးယန်း]] (၇.၇%)
 |[[မက်ဆီဒိုးနီးယန်း (တိုင်းရင်းသား)|မက်ဆီဒိုးနီးယန်း]] (၆.၀%)
 |[[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]] (၅.၄%)
 |[[မွန်တီနိဂရင်လူမျိုး|မွန်တီနိဂရင်]] (၂.၆%)
 |[[ဟန်ဂေရီလူမျိုး|ဟန်ဂေရီ]] (၁.၉%)
 |အခြား (၃.၆%)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |title=Demographic characteristics of Yugoslavia in the late 1980s |access-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303231230/http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/MR1188/MR1188.annex1.pdf |archive-date=3 March 2016 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
}}
| religion = မသတ်မှတ်&lt;ref name=&quot;Avramovic_2007_p599&quot;&gt;{{harvnb|Avramović|2007|p=599|loc=[https://www.iclrs.org/content/blurb/files/Serbia.1.pdf Understanding Secularism in a Post-Communist State: Case of Serbia]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kideckel-Halpern_2000&quot;&gt;{{harvnb|Kideckel|Halpern|2000|p=165|loc=[https://books.google.com/?id=EEBkON-ySQUC&amp;pg=PA165 Neighbors at War: Anthropological Perspectives on Yugoslav Ethnicity, Culture, and History]}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
| demonym = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်]]&lt;br /&gt;ယူဂိုဆလားဗီးယန်း
| sovereignty_type = သမိုင်းဝင်ဖြစ်ရပ်များ
| established_event1 = [[ဒီမိုကရက်တစ်ဖက်ဒရယ်ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ]]
| established_event2 = ကြေညာချက်
| established_event3 = [[၁၉၄၆ ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]
| established_event4 = [[အင်ဖိုဘီရိုကာလ]]
| established_event5 = [[ဘက်မလိုက်လှုပ်ရှားမှု]]
| established_event6 = [[၁၉၆၃ ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|အမည်ပြောင်းလဲမှု]]
| established_event7 = [[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး|မာရှယ်တီးတိုး]] [[မာရှယ်တီးတိုး ကွယ်လွန်ခြင်းနှင့်ဈာပန|ကွယ်လွန်ခြင်း]]
| established_event8 = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်စစ်ပွဲများ]]
| established_date1 = ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၄၃
| established_date2 = ၂၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၄၅
| established_date3 = ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၆
| established_date4 = ၁၉၄၈–၁၉၅၅
| established_date5 = ၁ စက်တင်ဘာ ၁၉၆၁
| established_date6 = ၇ ဧပြီ ၁၉၆၃
| established_date7 = ၄ မေ ၁၉၈၀
| established_date8 = ၂၇ ဇွန် ၁၉၉၁
| established_event9 = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ ပြိုကွဲခြင်း|နိုင်ငံပြိုကွဲခြင်း]]
| established_date9 = ၂၇ ဇပြီ ၁၉၉၂
| legislature     = [[ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ ပါလီမန်|ဖက်ဒရယ်လွှတ်တော်]]
| upper_house     = သမ္မတနိုင်ငံများလွှတ်တော်
| lower_house     = ဖက်ဒရယ်ခန်းမ
| currency = [[ယူဂိုဆလပ်ဗ် ဒီနာ]] (YUD (၁၉၉၀ အထိ)၊ YUN (၁၉၉၂ အထိ))
| area_km2 = ၂၅၅,၈၀၄
| population_estimate = ၂၃,၂၂၉,၈၄၆
| population_estimate_year = ၁၉၉၁
| HDI_year = ၁၉၉၀
| HDI_change = decrease
| HDI = ၀.၉၁၃
| HDI_rank = ၃၁
| HDI_ref = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |title=Human Development Report 1990 |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |page=111 |access-date=8 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |archive-date=7 February 2019 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| cctld = [[.yu]]
| calling_code = +38
| drives_on = ညာ
| time_zone = [[ဗဟိုဥရောပဒေသ စံတော်ချိန်]]
}}

'''ယူဂိုဆလားဗီးယား ဆိုရှယ်လစ်ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံ'''သည် ဗောလကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် မြောက်ဘက်အကျဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် ရူမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့် [[ဘူဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဂရိနိုင်ငံ]]နှင့် အယ်လဗေးနီးယားနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘက်တွင် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ်နှင့် အီတလီ နိုင်ငံတို့ အသီးသီး ရှိကြ သည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၁၄-၁၉၁၈ ခုနှစ် ပထမကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် နောက်တွင် ဩစတြီးယား၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြ်စသော ဗော့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုဗီးနား၊ ဒါလမေးရှား၊ ကရိုးအေးရှီးယား၊ ဆလာဗိုးနီးယားနှင့် ဆလိုဗင်းနီးယားပြည်နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသတို့ကို ယခင် ဗားဗီးယားနိုင်ငံ၊ မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံတို့နှင့် စုပေါင်း၍ တည်ထောင်ခဲ့သောနိုင်ငံ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစဉ် အခါက ဆဗ်၊ ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းနိုင်ငံဟု အမည်တွင်ခဲ့၏။ ဆားဗီးယားနိုင်ငံ ရင်ခွက်ပိုက် မင်းသားကြီးသည် ပထမ အယ်လက်ဇန္ဒာ ဘုရင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေသည်။ ပြည်သူပြည်သားများမှာ ယခင်က သီးခြားပြည်နယ်များဖြင့် နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း သွေးတူသားတူ ဆလဗ အမျိုးအနွယ် ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် [[ဆလိုဗင်းလူမျိုး]]သာ ဖြစ်ကြ၏။


သို့ရာတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူမျိုး ခြားများ လက်အောက်၌ 
တကွဲတပြားစီ ဖြစ်ခဲ့ရသဖြင့်ယဉ်ကျေးမှု အရာ၌သော်
လည်းကောင်း၊ တိုးတက်မှု အရာ၌သော်လည်းကောင်း 
မတူကြချေ။ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလို 
ဗင်းလူမျိုးတို့သည် ဥရောပအနောက်ပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံ 
ရရှိကြ၏။ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်းဝင် များ၏။ ဆဗ်လူမျိုးတို့မှာမူကား 
တူရကီလက်အောက်တွင် အနေကြာ၍ အရှေ့ဆန်သော 
ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်ခံရရှိကြ ပြီးလျှင် ဂရိ ခရစ်ယန်ဂိုဏ်းဝင် 
များ ဖြစ်ကြသည်။ အစ္စလမ် အယူဝါဒီများလည်း ရှိ၏။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် 
၉၈၇၆၆ စတုရန်းမိုင်ရှိ၍ ၁၉၆၁ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ 
လူဦးရေ ၁၈၅၄၉၂၉၁ ယောက်ရှိ၏။ ကမ်းရိုးတန်း တစ် 
လျှောက်တွင် ကျွန်းများ၊ ပင်လယ်အော်များနှင့် ပင်လယ်လက် 
ကြားများ ပေါသဖြင့် သဘာဝသင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိသည်။ 
ကုန်းတွင်းပိုင်း၌မူကား တော ထူထပ်သော တောင်များ၊ 
မြေဩဇာ ထက်သန်သော ချိုင့်ဝှမ်းများနှင့် ခြောက်သွေ့သော 
ထုံးကျောက် ကုန်းပြင်မြင့်ဒေသတို့ ရှိလေသည်။ နိုင်ငံ အလယ် 
ပိုင်းတွင် ဒန်းညိုမြစ်လက်တက်များ စီးဆင်းရာ ပန်နိုနီယန် 
လွင်ပြင် တည်ရှိလေသည်။

ဒန်းညုမြစ်အပြင် ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ၏ အခြားထင်ရှား 
သော မြစ်များမှာ ဆားဗားမြစ်၊ ဒြေဗားမြစ်၊ မော်ရေးဗားမြစ်၊ 
ဗော့စနားမြစ်၊ ဗားဒါးမြစ်နှင့် နာရင်တာမြစ်တို့ ဖြစ်သည်။ 
တောင်ကုန်းများ အကြားတွင် ရှုခင်းတင့်တယ်လှပစွာ တည်ရှိ 
သော အိုင်အများရှိရာ ထင်ရှားသော အိုင်များမှာ ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှ စတုတာရီအိုင်၊ ပရက်စပါအိုင်နှင့် 
အိုင်ရစ်အိုင်တို့ ဖြစ်လေသည်။

ရာသီဥတုမှာ အေဒြီယက်တစ် ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် 
တွင် အပူအအေးမျှတ၍ သာယာသည်။ နွေကူးရာသီနှင့် 
ဆောင်းကူးရာသီတို့တွင် မိုးကောင်းသည်။ အထူးသဖြင့် တောင် 
ဘက်ပိုင်း၌ တစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် ၆၅ လက်မအထိ ရွာသွန်း 
၏။ မြောက်ဘက် အတွင်းကျသော ဒေသတွင် ဥရောပ 
အလယ်ပိုင်း ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ မော်ရေးဗားနှင့် ဗားဒါးမြစ် 
ဝှမ်း မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသတွင် နွေအခါ၌ ခြောက်သွေ့၍ ဆောင်း 
အခါ၌ အေးမြသော ကုန်းတွင်းရာသီတုမျိုး ရှိလေသည်။

ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် သီးခြားနိုင်ငံအဖြစ် စည်းလုံးမိ 
ခဲ့သည့်အခါမှစ၍ သဘာဝ ပင်ရင်းပစ္စည်းများကို ရှာဖွေ 
ဖော်ထုတ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ စီးပွားရေးဘက်၌ များစွာ တိုးတက်ခဲ့ 
လေသည်။ ပန်နိုနီယန် လွင်ပြင်သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး 
အတွက် အချက်အချာဒေသ ဖြစ်ပေသည်။ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင် 
နိုင်သော မြေ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းတွင် ကောက်ပဲသီးနှံပင်များကို 
စိုက်ပျိုးလျက်ရှိ၏။ လူဦးရေ ငါးပုံ လေးပုံခန့်မှာ စိုက်ပျိုးရေး 
ဖြင့် အသက်မွေးသူများ ဖြစ်သည်။ ဂျုံ၊ မြင်းစားဂျုံ၊ မုယော၊ 
ပြောင်းဖူး၊ သကြားမှန်လာ၊ ပိုက်ဆံပင်နှင့် ဘီသွာပင်တို့ကို 
အဓိက စိုက်ပျိုးကြသည်။ သိုး၊ နွား၊ ဆိတ်၊ ဝက်၊ မြင်းနှင့် 
ကြက်ငှက်တို့ကိုလည်း မွေးမြူကြသည်။ ချိုင့် ဝှမ်းဒေသများ၌ 
စပျစ်ပင်၊ လိမ္မော်ပင်၊ ဆီးပင် စသော သစ်သီးပင်များကိုလည်း 
စိုက်ပျိုးကြသည်။ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးအခက်အခဲကြောင့် 
ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံရိ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို 
အနောက်မြောက်ပိုင်း၌ သာ များသောအားဖြင့် တွေ့ရှိရသည်။ 

သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းဘက်၌မူ များစွာ တိုးတက်လျက် 
ရှိလေသည်။ ကြေးနီ၊ သံ၊ ခဲ၊ သွပ်၊ ဗောက်ဆိုက်၊ ခနောက် 
စိမ်း၊ ရွှေ၊ ကရိုမီယန်၊ မန်ဂနိ၊ ကျောက်မီးသွေးတို့ကို တူးဖော် 
ရရှိသည်။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် 
ကြေးနီ အခြေအမြစ် အများဆုံးရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပေသည်။

မြို့တော်မှာ ဗဲဂရိတ်မြို့ ဖြစ်၏။ ထင်ရှားသော အခြား 
မြို့ကြီးများမှာ ဆားရာဂျဲဗိုမြို့၊ ဇာဂရက်မြို့၊ ဆူဗို တိကားမြို့၊ 
စကုပ်လျဲမြို့နှင့် နိုးဗီဆတ်မြို့များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတွင်း 
လမ်းပန်း အဆက်အသွယ် အတော်အသင့် ကောင်းမွန်၏။ 
အထူးသဖြင့် ရေလမ်းမှ နိုင်ငံတွင်း အနှံ့အပြား ကူးသန်း 
သွားလာနိုင်လေသည်။

လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းကြ 
စဉ်က ဆဗ်လူမျိုး၊ ကရိုးအက်လူမျိုးနှင့် ဆလိုဗင်း လူမျိုးတို့ 
သည် စည်းလုံးမိခဲ့ကြသော်လည်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံဖြစ်လာ 
သောအခါ အုပ်ချုပ်ရေးကို လူများစုဖြစ်သော ဆဗ်တို့က 
ကြိုးကိုင်ထားသဖြင့် ကရိုးအက်နှင့် ဆလိုဗင်းတို့က မကျေမနပ် 
ဖြစ်ကြလေသည်။ အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် ၁၉၂၁ ခုနှစ် 
အခြေခံဥပဒေအတိုင်း စည်းမျဉ်းခံဘုရင့်အစိုးရ စနစ်ဖြင့် 
နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ မအောင်မြင်တော့ချေ။

၁၉၂၉ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင်း၌ 
သတ်ဖြတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်အထိ အခြေအနေမှာ 
ဆိုးရွားလာသဖြင့် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်သည် အခြေခံဥပဒေကို 
ပယ်ဖျက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံကို အာဏာရှင်အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့လေ 
သည်။ နိုင်ငံ၏ အမည်ကိုလည်း ယူဂိုစလားဗီးယားဟူ၍ 
ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်ခဲ့၏။ ၁၉၃၁ ခုနှစ်တွင် အခြေခံ ဥပဒေသစ် 
တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ကျေညာခဲ့ရာ အမည်အားဖြင့် ပါလီမန် 
အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အရ အုပ်ချုပ်သည်ဟုဆိုသော်လည်း စင်စစ် 
အားဖြင့် ဘုရင်သည် ယခင်ကကဲ့သို့ပင် အာဏာရှင်အဖြစ် 
အုပ်ချုပ်လျက် ရှိနေခဲ့သည်။

၁၉၃၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် အယ်လက် 
ဇန္ဒာဘုရင်သည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ မာဆေးမြို့၌ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ် 
ခြင်း ခံရလေသည်၊ ထိုအခါ ၁၁ နှစ်အရွယ်မျှသာရှိသော သား 
တော် ဒုတိယ ပီတာသည် အယ်လက်ဇန္ဒာဘုရင်၏ ဝမ်းကွဲညီ 
တော် ပေါမင်းသားကို ရင်ခွင်ပိုက် အုပ်စိုးသူအဖြစ်ထား၍ 
ထီးမွေ ဆက်ခံလေသည်။

[[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားစတွင် ယူဂိုးစလားဗီးယားနိုင်ငံသည် 
ကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် စစ်ကိုရှောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့၏။ သို့ရာတွင် 
ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် ဩစတြီးယားနှင့် ချက်ကိုဆလိုဗားကီး 
ယား နိုင်ငံတို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ဟန်ဂေရီ၊ ရူမေးနီးယား၊ ဘူးလ 
ဂေးရီးယား စသော ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံများ၌လည်း ခြေကုပ်ရနေ 
ကြပြီဖြစ်ရာ ၁၉၄၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ယူဂိုစ 
လားဗီးယားနိုင်ငံသည် ဂျာမနီနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်သော 
ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံအုပ်စု၌ ပါဝင်ကြောင်း စာချုပ်တစ်ရပ်ကို 
ချုပ်ဆိုခဲ့ရလေသည်။ ပြည်သူပြည်သားနှင့်တကွ တပ်မတော် 
တို့သည် ထိုစာချုပ်ကို သဘောမတူသဖြင့် အစိုးရကို တော်လှန် 
ပုန်ကန်ကြ၏။ မင်းသား ပေါကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေး၍ ၁၇ နှစ် 
အရွယ်သာရှိသေးသော မင်းသားပီတာကိုလည်း အရွယ်ရောက် 
ပြီဟု ကျေညာကာ နန်းတင်ကြပြီးလျှင် ဂျာမန်တို့ကို ခုခံရန် 
စစ်ပြင်ကြလေသည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမန်တို့သည် ယူဂိုစလားဗီး 
ယားနိုင်ငံကို ရက်သတ္တနှစ်ပတ်အတွင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်မိကြ 
သည်။ ပီတာဘုရင်နှင့် ယင်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည်လည်း 
ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ တိမ်းရှောင်ထွက်ပြေးကြရလေသည်။

ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတို့သည် ဆားဗီးယားနှင့် ကရိုးအေး 
ရှီးယားပြည်းနယ်များတွင် ရုပ်သေးအစိုးရအဖွဲ့များ တည်ထောင် 
ခဲ့၏။ ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံ ကျန်အပိုင်းများကိုမူ အီတလီ 
နိုင်ငံ၊ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ဘူလဂေးရီးယားနိုင်ငံတို့က ခွဲဝေယူကြ 
သည်။ သို့သော်လည်း ဆားဗီးယားပြည်မှ ဗိုလ်ချု၌် မီးဟိုင်းလို 
ဗစ် ခေါင်းဆောင်သော မျိုးချစ်ပြောက်ကျားတပ်များသည် 
ဝင်ရိုးတန်းတပ်များကို ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၂ ခုနှစ် 
တွင် မာရှယ်တီးတိုးဟု အမည်တွင်သည့် ကွန်မြူနစ် ခေါင်း 
ဆောင် ဂျိုးဆစ် ဗရော်ဇိုဗစ်ကလည်း အခြား ပြောက်ကျား 
တပ်များ ဖွဲ့စည်း၍ ဂျာမန်နှင့် အီတာလျံတပ်များကို ခုခံ 
တိုက်ခိုက်လေသည်။ သို့ရာတွင် မကြာမီ ကွန်မြူနစ်ပျောက် 
ကျားတပ်များနှင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး မျိုးချစ်ပြောက်ကျား 
တပ်များသည် အချင်းချင်း မသင့် မတင့်ဖြစ်လာကြ၏။ ထို့ပြင် 
မာရှယ်တီးတိုး၏ အစီအမံကောင်းမှုကြောင့် ကွန်မြူနစ် ပြောက် 
ကျားတပ်များ အမီးဟိုင်းလိုဗစ်အား ပေးနေသော အကူအညီကို 
[[ယောစစ် ဘရော်ဇ် တီးတိုး]]အား လွှဲပြောင်းပေးကြလေသည်။


၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ရုရှတပ်များနှင့် 
ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များကို ယူဂိုစလားဗီးယားနိုင်ငံမှ 
တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုနောက်တွင် တီးတိုးနှင့် သူ၏ 
နောက်လိုက်များသည် ယူဂိုစလားဗီးယား တစ်နိုင်ငံလုံးလိုလိုကို 
ကြိုးကိုင် အုပ်စီးမိလေသည်။ သို့သော် အခိုက်အတန့်အားဖြင့် 
အဝေးရောက် ဘုရင့် အစိုးရအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ 
ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိုး၏ ပါတီက အပြတ်အသတ် 
အနိုင်ရသောအခါ ယူဂိုစလပ်ဘုရင် ဒုတိယပီတာအား နန်းစွန့် 
စေခြင်းဖြင့် ဘုရင့်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်း၍ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ 
ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်သော ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်သူ့သမ္မတ 
နိုင်ငံအဖြစ် ကျေညာခဲ့လေသည်။ တီးတိုးသည် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် 
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရင်း ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို လူထုနည်းဖြင့် 
စွမ်းလွန်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့လေသည်။

၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် တီးတိုးနှင့် ကွန်မင်ဖောင်တို့ သဘော 
ကွဲလွဲမှု ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ကွန်မင်ဖောင်က ယူဂိုစလားဗီး 
ယား၌ တီးတိုးခေါင်းဆောင်မှုမှာ အနောက်ပိုင်း နိုင်ငံများဘက် 
သို့ ယိမ်းယိုင်လျက်ရှိသဖြင့် ဆိုဗီယက်တို့၏ဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင် 
သည်ဟု စွပ်စွဲ၏။ ထိုကြောင့် တီးတိုးသည် မိမိကျင့်သုံးနေ 
သော ဝါဒကို မပြောင်းလျှင် ခေါင်းဆောင်အရာမှ ဖယ်ရှားပေး 
မည်ဟု တောင်းဆိုလာ၏။ သို့သော်လည်း တီးတိုးက ကွန်မင် 
ဖောင်တွင် ပါဝင်သော မည်သည့်နိုင်ငံ၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ၊ 
ဆိုဗီယက်၏ ဩဇာကိုဖြစ်စေ နာခံမည်မဟုတ်ကြောင်း 
ထုတ်ဖော် ကျေညာခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၌ပင် နိုင်ငံတွင်းရှိ 
တသီးပုဂ္ဂလပိုင် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင် 
အဖြစ် သိမ်းယူခဲ့သည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် မာရှယ်တီးတိုးသည် ယူဂိုစလားဗီးယား 
နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်လာလေသည်။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}

[[Category:ယခင်က တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဟောင်းများ]]
[[Category:တစ်ပါတီစနစ် နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>770gsonqx41y8zyw97edaidddhmgalo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18495</id>
    <revision>
      <id>752638</id>
      <parentid>740250</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T13:11:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17842" xml:space="preserve">{{Coord|6|S|147|E|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = လွတ်လပ်သော ပါပူအာနယူးဂီနီ နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{ubl|{{native name|tpi|Independen Stet bilong Papua Niugini}}|{{native name|ho|Independen Stet bilong Papua Niu Gini}}}}
| common_name              = ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ
| ပုံ_အလံ = Flag of Papua New Guinea.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = National Emblem of Papua New Guinea.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = ‘[[ကွဲပြားမှုကြားမှ ညီညွတ်ခြင်း]]’ &quot;Unity in diversity&quot; &lt;ref&gt;{{cite web | title=Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth | work=Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference (Google cache) | date=2004-12-06 | author=Sir Michael Somare | url=http://www.pm.gov.pg/pmsoffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument | accessdate=2007-08-09 | archivedate=28 June 2006 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060628014059/http://www.pm.gov.pg/pmsoffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument }}&lt;/ref&gt;
| နိုင်ငံတော်သီချင်း =  &quot;[[ငါ့သားတို့ ထကြလော့]]&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Never more to rise |work=The National |date=6 February 2006 |url=http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |access-date=19 January 2005 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070713212154/http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |archive-date=13 July 2007 |accessdate=15 September 2011 |archivedate=13 July 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713212154/http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm }}&lt;/ref&gt;&lt;div style=&quot;padding-top:0.5em;&quot; class=&quot;center&quot;&gt;[[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg]]&lt;/div&gt;
| royal_anthem             = &quot;[[God Save the Queen]]&quot;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Webb |first1=Michael |title=Lokal Musik: Lingua Franca Song and Identity in Papua New Guinea |date=1993 |publisher=Cultural Studies Division, National Research Institute |isbn=978-9980-68-019-8 |page=37 |url=https://books.google.com/books?id=W6afAAAAMAAJ&amp;q=%22god+save+the+queen%22 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;div class=&quot;center&quot; style=&quot;margin-top:0.4em;&quot;&gt;[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]&lt;/div&gt;
|  ပုံ_နေရာ = Papua New Guinea (orthographic projection).svg
| map_caption              = {{map caption |location_color= green}}
| မြို့တော် = [[မော့စဘီဆိပ်ကမ်းမြို့]]
| coordinates              = {{Coord|09|28|44|S|147|08|58|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = 
| languages_type           = ရုံးသုံးဘာသာစကားများ&lt;ref name=&quot;cia&quot;&gt;{{cite web |title=Papua New Guinea |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |location=Langley, Virginia |year=2012 |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/papua-new-guinea/ |access-date=5 October 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sign&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/274199/sign-language-becomes-an-official-language-in-png|title=Sign language becomes an official language in PNG|publisher=Radio New Zealand|date=21 May 2015}}&lt;/ref&gt;
| languages                = {{hlist |[[:en:Papua New Guinean English|အင်္ဂလိပ်]]|[[:en:Hiri Motu|Hiri Motu]] |[[:en:Papua New Guinean Sign Language|သင်္ကေတဘာသစကား]]|[[:en:Tok Pisin|Tok Pisin]]}}
| languages2_type          = '''ဒေသခံလူမျိုးဘာသာစကားများ'''
| languages2_sub           = yes
| languages2               = [[:en:Languages of Papua New Guinea|၈၅၁ ခု]]&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;/&gt;
| ethnic_groups            = {{unbulleted list
  | [[:en:Papuan people|ပါပူအာ လူမျိုးများ]]
 }}
| religion                 = {{ublist |item_style=white-space:nowrap;
  |၉၅.၅% [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]
  |—၆၄.၃% [[:en:Protestantism|ပရိုတက်စတင့်]]
  |—၂၆.၀% [[ကက်သလစ် အသင်းတော်|ကက်သလစ်]]
  |—၅.၂% အခြား[[:en:List of Christian denominations|ခရစ်ယာန်များ]]
  |၃.၁% မသတ်မှတ်နိုင်ခဲ့
  |၁.၄% [[:en:Religion in Papua New Guinea|အခြား]] / [[ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒ|မရှိ]]
  }}
| religion_year            = ၂၀၁၁ သန်းခေါင်စာရင်း
| religion_ref             = &lt;ref&gt;{{cite web |last1=Koloma. Kele |first1=Roko. Hajily |title=PAPUA NEW GUINEA 2011 NATIONAL REPORT-NATIONAL STATISTICAL OFFICE |url=http://sdd.spc.int/en/resources/document-library?view=preview&amp;format=raw&amp;fileId=218 |website=sdd.spc.int}}&lt;/ref&gt;
| demonym                  = [[:en:Papuan people|Papua New Guinean]]
| government_type          = {{nowrap|[[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]]&lt;br /&gt;[[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]}}
| leader_title1            = [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ၏ ဘုရင်စနစ်|ဧကရာဇ်]]
| leader_name1             = [[ဒုတိယ အယ်လီဇဘက်]]
| leader_title2            = [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ၏ ဘုရင်ခံချုပ်|ဘုရင်ခံချုပ်]]
| leader_name2             = Bob Dadae
| leader_title3            = [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name3             = James Marape
| legislature              = [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားပါလီမန်|အမျိုးသားပါလီမန်]]
| sovereignty_type         = လွတ်လပ်ရေးရရှိခြင်း
| sovereignty_note         = [[ဩစတေးလျနိုင်ငံ]]မှ 
| established_event1       = [[Papua and New Guinea Act 1949|ပါပူနှင့် နယူးဂီနီ ဥပဒေ (၁၉၄၉ ခုနှစ်)]]
| established_date1        = ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်
| established_event2       = [[Papua New Guinea Independence Act 1975|ကြေညာခဲ့ခြင်းနှင့် အသိအမှတ်ပြုခံရခြင်း]]
| established_date2        = ၁၉၇၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်
| ဧရိယာအဆင့် = ၅၄ &lt;!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --&gt;
| area_km2                 = ၄၆၂,၈၄၀
| area_sq_mi               = ၁၇၈,၇၀၃
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၂
| ဧရိယာ = {{convert|462840|km2|sqmi}}
| population_estimate      = ၈,၉၃၅,၀၀၀
| population_estimate_year = ၂၀၂၀
| population_estimate_rank = ၉၈
| population_census        = ၇,၂၇၅,၃၂၄&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.nso.gov.pg/index.php/document-library?view=download&amp;fileId=65 |title=Archived copy |access-date=16 December 2019 |archive-date=6 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906090745/https://www.nso.gov.pg/index.php/document-library?view=download&amp;fileId=65 |url-status=dead |accessdate=21 October 2021 |archivedate=6 September 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906090745/https://www.nso.gov.pg/index.php/document-library?view=download&amp;fileId=65 }}&lt;/ref&gt;
| population_census_year   = ၂၀၁၁
| population_density_km2   = ၁၅
| population_density_sq_mi = ၃၄.၆၂
| population_density_rank  = ၂၀၁
| GDP_PPP_year             = ၂၀၁၉
| GDP_PPP                  = $၃၂.၃၈၂ ဘီလီယံ&lt;ref name=&quot;imf2&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=41&amp;pr.y=13&amp;sy=2015&amp;ey=2020&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=853&amp;s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&amp;grp=0&amp;a= |title=World Economic Outlook Database, October 2018|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] |website=IMF.org |access-date=23 February 2019}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_rank             = ၁၂၄
| GDP_PPP_per_capita       = $၃,၇၆၄&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank  = 
| GDP_nominal              = $၂၁.၅၄၃ ဘီလီယံ&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
| GDP_nominal_rank         = ၁၁၀
| GDP_nominal_year         = ၂၀၁၉
| GDP_nominal_per_capita   = $၂,၅၀၄&lt;ref name=&quot;imf2&quot; /&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = 
| Gini_year                = ၂၀၀၉
| Gini_change              = &lt;!--increase/derease/steady--&gt;
| Gini                     = ၄၁.၉ &lt;!--number only--&gt;
| Gini_ref                 = &lt;ref name=&quot;gini&quot;&gt;{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=PG |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]] |website=data.worldbank.org |access-date=23 February 2019}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank                = 
| HDI_year                 = ၂၀၁၉&lt;!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change               = increase&lt;!--increase/derease/steady--&gt;
| HDI                      = ၀.၅၅၅ &lt;!--number only--&gt;
| HDI_ref                  = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank                 = ၁၅၅
| ဗဟိုဘဏ် = 
| ငွေ     = [[ပါပူအာနယူးဂီနီ ကီနာ|Kina]]
| currency_code            = PGK
| time_zone                = [[ဩစတေးလျ အရှေ့ပိုင်းဒေသ စံတော်ချိန်|AEST]]
| utc_offset               = +10, +11
| time_zone_DST            = 
| utc_offset_DST           = 
| drives_on                = ဘယ်
| cctld                    = [[.pg]]
| calling_code             = +၆၇၅
| အထိမ်းအမှတ်များ = 
}}

'''ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ''' ('''Papua New Guinea'''; အတိုကောက် '''PNG'''; {{IPAc-en|ˈ|p|æ|p|ə|_|nj|uː|_|ˈ|g|ɪ|n|iː}} {{respell|PAP|pə-new|GHIN|ee}}; {{lang-tpi|Papua Niugini}}; [[ဟီရီမိုတူဘာသာစကား|ဟီရီမိုတူ]]: ''Papua Niu Gini'') ၏ တရားဝင်အမည်မှာ '''လွတ်လပ်သော ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ''' (Independent State of Papua New Guinea) ဖြစ်ပြီး [[အိုရှန်းနီးယား]] တွင် ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ [[နယူးဂီနီကျွန်း]]၏ အရှေ့ပိုင်းတစ်ခြမ်းကို နေရာယူထားပြီး ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ ကျွန်းပေါင်းများစွာလည်း ပါဝင်သည်။ (ကျွန်း၏ အနောက်ပိုင်း အခြမ်းမှာ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]ပိုင် ပါပူအာဒေသ နှင့် အနောက်ပါပူအာ ဒေသတို့ဖြစ်သည်။) [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]]၏ အနောက်တောင်ခြမ်းတွင် တည်ရှိပြီး ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းက ထိုဒေသကို [[မီလန်နီးရှား]]ဟု ခေါ်ကြသည်။ မြို့တော်မှာ ပို့တ်မော့စဘီမြို့ ဖြစ်သည်။

ပါပူအာနယူးဂီနီသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးအစား ကွဲပြားမှု အများဆုံးရှိသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဒေသသုံး ဘာသာစကား ၈၄၈ မျိုးရှိပြီး ယင်းတို့အနက် ၁၁ မျိုးကို သက်ရှိထင်ရှားပြောဆိုသူ မရှိတော့ပေ။&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;&gt;[http://www.ethnologue.com/country/PG Papua New Guinea], Ethnologue&lt;/ref&gt;  လူဦးရေ ၇ သန်းတွင် ရိုးရာ အဖွဲ့အစည်းများလည်း အများအပြား ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;University of Hawaii Press&quot;&gt;{{Cite book | last1= James | first1= Paul | authorlink= Paul James (academic) | last2= Nadarajah | first2= Yaso | last3= Haive | first3= Karen | last4= Stead | first4= Victoria | title= Sustainable Communities, Sustainable Development: Other Paths for Papua New Guinea | url=http://www.academia.edu/3230875/Sustainable_Communities_Sustainable_Development_Other_Paths_for_Papua_New_Guinea_author_with_Nadarajah_Stead_and_Have_University_of_Hawaii_Press_Honolulu_2012 pdf download | year= 2012 | publisher= University of Hawaii Press | location= Honolulu }}&lt;/ref&gt; ထို့အပြင် ကျေးလက်ဒေသ အများပြားဆုံးသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ မြို့ပြတွင် နေထိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |publisher=World Bank |year=2005 |title=World Bank data on urbanisation |work=World Development Indicators |url=http://devdata.worldbank.org/wdi2005/Table3_10.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090203131044/http://devdata.worldbank.org/wdi2005/Table3_10.htm |archivedate=3 February 2009 |accessdate=15 July 2005 }}&lt;/ref&gt; ထို့အပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ပထဝီအနေအထားအားဖြင့် အနည်းဆုံး စူးစမ်းရှာဖွေသော ဒေသဖြစ်ပြီး မတွေ့ရှိသေးသော အပင်များ တိရစ္ဆာန်များ ပါပူအာနယူးဂီနီ၏ အတွင်းပိုင်းတွင် အများအပြား ရှိလိမ့်မည်ဟု ယူဆရသည်။&lt;ref&gt;{{cite news |author=Gelineau, Kristen |url=http://www.independent.co.uk/news/science/spiders-and-frogs-identified-among-50-new-species-1654296.html |title=Spiders and frogs identified among 50 new species |work=The Independent |date=26 March 2009 |accessdate=26 March 2009}}&lt;/ref&gt;

လူဦးရေ၏ ရာခိုင်နှုန်း အတော်များများမှာ ရိုးရာ အဖွဲ့အစည်းများဖြင့်သာ နေထိုင်ကြပြီး တစ်ဦးချင်း တစ်မိသားစုချင်း လုံလောက်ရုံမျှ စိုက်ပျိုးသော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးစနစ်ပေါ်တွင် အခြေခံ နေထိုင်ကြသည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းများမှာ နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အတွင်းတွင် တသီးတသန့် နေရာရထားကြသည်။ 

၁၈၈၄ ခုနှစ်မှစ၍ ပြင်ပနိုင်ငံကြီး ၃ နိုင်ငံမှ လွှမ်းမိုးအုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ပါပူအာ နယူးဂီနီသည် ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် ဩစတေးလျမှ လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။ သို့သော် ပါပူအာနယူးဂီနီသည် အဲလိဇဘက် ၂ ဘုရင်မ၏ ဓနသဟာယနယ်ပယ် အတွင်းတွင် ပါဝင်လျက် ရှိကြသည်။ ပြည်သူအများစုမှာ အလွန်ပင် ဆင်းရဲကြပြီး သုံးပုံတစ်ပုံမျှသော လူဦးရေမှာ တစ်နေ့ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၂၅ ထက် မပိုသော ငွေဖြင့် နေထိုင်ကြသည်။


== ကိုးကား ==
{{reflist|2}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အိုရှန်းနီးယားရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>syxuvqq4vpcd67us4w509r9qm3bgcpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရေကြီးခြင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23843</id>
    <revision>
      <id>752677</id>
      <parentid>738880</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T03:23:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10216" xml:space="preserve">[[File:Erschrecklichewasserfluth.jpg|thumb|၁၆၃၄ ခုနှစ် [[ဂျာမနီနိုင်ငံ]] နှင့် [[ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ]] မြောက်ပင်လယ် ကမ်းရိုတန်းများတွင် ရေကြီးပုံကို ရေးဆွဲထားသော ယနေ့ခေတ် ပန်းချီကား]]
[[File:A Flood on Java 1865-1876 Raden Saleh.jpg|thumb|၁၈၆၅-၁၈၇၆ ဂျာဗားကျွန်းတွင် ရေကြီးသောကြောင့် ဒုက္ခရောက်နေသူများ]]
[[File:Rapid Creek flooding 1.jpg|thumb|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသရှိ ဒါဝင်မြို့တွင် မုတ်သုံမိုးနှင့် ပင်လယ်လှိုင်းကြီးမှုကြောင့် ချောင်းငယ်လေး တစ်ခု အတွင်း ရေလျှံနေပုံ]]
[[File:Jeddah Flood - King Abdullah Street.jpg|thumb| [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]] အဗ္ဗဒူလာဘုရင်လမ်းကို ဖုံးလွှမ်းနေသော ဂျက်ဒါ ရေကြီးမှု]]
[[File:Flood102405.JPG|thumb|၂၀၀၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း ဝီလ်မာကြောင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] [[ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်]] ကီးဝက်စ်မြို့ အနီး ရေလျှံနေပုံ]]
[[File:Natal Brazil Flood.jpeg|thumb|၂၀၁၃ ခုနှစ် ဧပြီလ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]] လမ်းတစ်လမ်းအတွင်း ရေလျှံနေပုံ]]
[[File:Trapped woman on a car roof during flash flooding in Toowoomba 2.jpg|thumb|အချိန်အနည်းငယ် အတွင်း မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် ရုတ်တရက် ရေကြီးမှု ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ ]]

ရေကြီးခြင်း ဆိုသည်မှာ ပုံမှန်အားဖြင့် ခြောက်သွေ့နေသော မြေနေရာများ ရေစီးမှုကြောင့် နစ်မြုပ်သွားခြင်းကို ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;MSN Encarta Dictionary. [http://encarta.msn.com/encnet/features/dictionary/DictionaryResults.aspx?refid=1861612277 Flood.]Retrieved on 2006-12-28. 2009-10-31.&lt;/ref&gt; ဥရောပသမ္မဂ္ဂ ရေကြီးမှု ညွှန်ကြားချက်၏ အဆိုအရ ပုံမှန်အားဖြင့် ရေဖုံးလွှမ်းမနေသော မြေများ ရေဖုံးလွှမ်းခြင်းဟု အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုသည်။&lt;ref&gt;[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:288:0027:0034:EN:PDF Directive 2007/60/EC Chapter 1 Article2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106094442/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:288:0027:0034:EN:PDF |date=6 November 2015 }}. eur-lex.europa.eu. Retrieved on 2012-06-12.&lt;/ref&gt; ရေစီးမှု ဆိုရာတွင် လှိုင်းများ ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။

ရေရှိရာနေရာများ ဖြစ်သော မြစ်များနှင့် ရေကန်များတွင် တာရိုးများ ပေါ်မှ ရေကျော်ခြင်း နှင့် ကျိုးပျက်ခြင်းတို့ကြောင့် ရေလျှံကျပြီး အချို့သော ရေများ ၎င်းတို့ ပုံမှန် တည်ရှိရာ နယ်နိမိတ်မှ ကျော်လွန်ထွက်သွားသည့် အခါတွင် ရေကြီးခြင်း ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။&lt;ref&gt;Glossary of Meteorology (June 2000). [http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=flood1 Flood.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070824054504/http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=flood1 |date=24 August 2007 }} Retrieved on 2009-01-09.&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် ရေစိမ့်မဝင်နိုင်သော မြေပေါ်တွင် မိုးရေများ အများအပြား ကျရောက်ခြင်းကြောင့်လည်း ရေကြီးခြင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ရေကန်များ နှင့် အခြား ရေရှိရာ နေရာများ၏ အရွယ်အစားမှ မိုးရေချိန် သို့မဟုတ် ဆီးနှင်းပျော်ကျမှု အပေါ်မူတည်၍ ပြောင်းလဲတတ်သော်လည်း ၎င်းတို့ကြောင့် ပစ္စည်းဥစ္စာများ နစ်မြုပ်ခြင်းနှင့် အိမ်မွေးသတ္တဝါများ ရေနစ်ခြင်းတို့ မဖြစ်ပေါ်ပါက ထူးခြားမှု ရှိသည်ဟု မသတ်မှတ်ပေ။

မြစ်များအတွင်း ရေစီးနှုန်းမှာ မြစ်ကြောင်း၏ ရေထိန်းနိုင်မှု ပမာဏကို ကျော်လွန်သွားသည့် အခါတွင်လည်း ရေလျှံခြင်း ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် မြစ်ကွေ့ မြစ်ကောက် နေရာများတွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ ရေကြီးမှုကြောင့် မြစ်များ၏ ရေလျှံကျနိုင်သော နေရာတွင် ရှိသော အိမ်များနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ ပျက်စီးနိုင်သည်။ မြစ်နှင့်ဆိုင်သော ရေကြီးမှုကို ရှောင်လွှဲရန် အတွက် မြစ်သို့မဟုတ် အခြား ရေရှိရာ နေရာများမှ အဝေးသို့ ပြောင်းလဲနေထိုင်နိုင်သော်လည်း လူများသည် မြေနေရာ ပြန့်ပြူးခြင်း၊ မြေဩဇာ ကောင်းမွန်ခြင်းနှင့် မြစ်ကို အသုံးပြု၍ ကုန်သွယ်မှု ပြုလုပ်နိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် မြစ်အနီးတွင် နေထိုင်လေ့ ရှိကြသည်။

အချို့သော် ရေကြီးမှုများမှာ တဖြည်းဖြည်းခြင်း ဖြစ်ပေါ်တတ်သော်လည်း ရုတ်တရက်ရေကြီးခြင်းမှာ မိုးအရိပ်အယောင်မှပင် မမြင်ရသည့် အချိန်တွင် မိနစ်ပိုင်း အတွင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ရေကြီးမှုများမှာ အိမ်အနီးအနား သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိခိုက်စေသော ဒေသတွင်း ရေကြီးမှုများ ဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ မြစ်ဝှမ်းဒေသ တစ်ခုလုံးကို ထိခိုက်စေနိုင်အောင် ကြီးမားသော ရေကြီးမှုများလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

ရေကြီးစဉ်အခါအတွင်း၊ လူများသည် ကုန်းပြင်မြင့်များ သို့ ရှောင်တိမ်းသင့်သည်။ ထိုသို့ ဘေးလွတ်ရာသို့ တိမ်းရှောင်ခြင်း ကို ဘေးလွတ်ရာ ရွေ့ပြောင်းခြင်း ဟုခေါ်သည်။

ရေကြီးစဉ် အတွင်း ဘေးပတ်လည်တွင် ရေများဝိုင်းနေသော်လည်း သောက်သုံးရန် မသင့်ပေ။ အကယ်၍ သောက်သုံးခဲ့ပါလျှင် [[ဝမ်းလျှောခြင်း]] ၊ [[ဝမ်းပျက်ခြင်း]] တို့ ဖြစ်နိုင်သည်။ ရေကြီးခြင်း ကို ကာကွယ်ရန် သောက်သုံးရေ စုဆောင်းခြင်း၊ သဲအိတ်များ စုဆောင်းခြင်း ဖြင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်နိုင်သည်။

မြစ်ချောင်းများမှ ရေကြီးခြင်းကို ကာကွယ်ရန် ကမ်းနဖူးများ ဆောက်လုပ်ခြင်း၊ ရေထိန်းနံရံများ တည်ဆောက်ခြင်း တို့ဖြင့်ကာကွယ်နိုင်သည်။

==ကိုးကား==
{{reflist}}

[[Category:ရာသီဥတု ဘေးအန္တရာယ်များ]]</text>
      <sha1>rx4dyli50ga5w5wfevq1b5z4zzkva6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မီယာအာကာသစခန်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47475</id>
    <revision>
      <id>752662</id>
      <parentid>740325</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T00:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 14 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131341" xml:space="preserve">{{not Burmese}}
{{italic title}}
{{Infobox Space station
 | station = ''Mir''
 | Date If Fail = 21 March 2001
 | station_image = Mir Space Station viewed from Endeavour during STS-89.jpg
 | station_image_alt = A view of Mir backdropped by the limb of the Earth. In view are four cylindrical modules covered in white insulation arranged in a cross shape about a small, central sphere. Another module projects backward from this sphere, and a small module is attached to the far end of that. Each module is sprouting various solar arrays, cranes and other spindly equipment, with Soyuz and Progress spacecraft docked to the forward and aft ports of the complex.
 | station_image_size =
 | station_image_caption  = ''Mir'' on 9 February 1998 as seen from the departing {{OV|105}} during [[STS-89]]
 | extra_image =
 | extra_image_size =
 | extra_image_caption  =
 | insignia               = Mir insignia.svg
 | insignia_size          =
 | insignia_alt           = A vaguely trapezoid blue patch with rounded corners, bordered by a thick red line. A star made up of two red and yellow arrowheads sits in the middle on top of an angular white spiral which comes to form a globe shape in the centre. The letters 'Мир' are visible in white to the top left of the patch.
 | insignia_caption       = ''Mir'' insignia
 | sign                   = ''Mir''
 | crew                   = 3
 | launch                 = 20 February 1986 – 23 April 1996
 | launch_pad             = [[Baikonur Cosmodrome Site 200|LC-200/39]], and [[Baikonur Cosmodrome Site 81|LC-81/23]], [[Baikonur Cosmodrome]]&lt;br&gt;[[Kennedy Space Center Launch Complex 39|LC-39A]],&lt;br/&gt;[[Kennedy Space Center]]
 | reentry                = 23 March 2001&lt;br/&gt;05:59 [[UTC]]
 | mass                   = 129,700 kg&lt;br/&gt;(285,940 [[Pound (mass)|lbs]])
 | length                 = 19&amp;nbsp;m (62.3&amp;nbsp;ft)&lt;br/&gt;&lt;small&gt;from the core module to ''Kvant''-1&lt;/small&gt;
 | width                  = 31&amp;nbsp;m (101.7&amp;nbsp;ft)&lt;br/&gt;&lt;small&gt;from ''Priroda'' to the docking module&lt;/small&gt;
 | height                 = 27.5&amp;nbsp;m (90.2&amp;nbsp;ft)&lt;br/&gt;&lt;small&gt;from ''Kvant''-2 to ''Spektr''&lt;/small&gt;
 | volume                 = 350 m³
 | pressure               = c.101.3&amp;nbsp;[[pascal (unit)|kPa]] (29.91&amp;nbsp;[[inch of mercury|inHg]], 1 [[Atmosphere (unit)|atm]])
 | perigee                = 354&amp;nbsp;km (189&amp;nbsp;[[nautical mile|nmi]]) [[Above mean sea level|AMSL]] &lt;small&gt;&lt;math&gt;\bar{x} \!\,&lt;/math&gt;&lt;/small&gt;
 | apogee                 = 374&amp;nbsp;km (216&amp;nbsp;nmi) AMSL &lt;small&gt;&lt;math&gt;\bar{x} \!\,&lt;/math&gt;&lt;/small&gt;
 | inclination            = 51.6 [[Degree (angle)|degrees]]
 | altitude               =
 | speed                  = 7,700&amp;nbsp;[[m/s]]&lt;br/&gt;(27,700&amp;nbsp;km/h, 17,200&amp;nbsp;mph)
 | period                 = 91.9 minutes &lt;small&gt;&lt;math&gt;\bar{x} \!\,&lt;/math&gt;&lt;/small&gt;
 | orbits_day             = 15.7 &lt;small&gt;&lt;math&gt;\bar{x} \!\,&lt;/math&gt;&lt;/small&gt;
 | in_orbit               = 5,519 days
 | occupied               = 4,592 days
 | orbits                 = 86,331
 | NSSDC_ID               = 1986-017A
 | as_of                  = 23 March 2001&lt;br/&gt;(unless noted otherwise)
 | stats_ref              = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.heavens-above.com/orbit.aspx?lat=48.213&amp;lng=16.296&amp;alt=302&amp;loc=Kuffner-Sternwarte&amp;TZ=CET&amp;satid=16609|accessdate=30 June 2009|publisher=Heavens-Above.com|date=23 March 2001|title=Mir-Orbit Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.esa.int/esaCP/ESA28WTM5JC_Life_2.html|title=Mir FAQ - Facts and history|publisher=[[European Space Agency]]|accessdate=19 August 2010|date=21 February 2001}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://spaceflightnow.com/mir/status.html|publisher=Spaceflight Now|title=Mir Space Station - Mission Status Center|date=23 March 2001|accessdate=19 August 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|date=23 July 2010|accessdate=22 August 2010|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/masterCatalog.do?sc=1986-017A|publisher=NASA|title=NASA - NSSDC - Spacecraft - Details - Mir|archivedate=30 July 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090730232811/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/masterCatalog.do?sc=1986-017A}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|accessdate=22 August 2010|title=Soviet/Russian space programmes Q&amp;A|publisher=NASASpaceflight.com|url=http://forum.nasaspaceflight.com/index.php?topic=5966.465}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MirBIS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;FinalBIS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;OrbitCalc&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;MirObs&quot;&gt;{{cite web|title=Mir Space Station Observing|url=http://www.satobs.org/mir.html|publisher=Satobs.org|accessdate=12 September 2010|date=28 March 2001}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Baikonur LC200/39|url=http://www.astronautix.com/sites/bai20039.htm|publisher=Encyclopedia Astronautica|accessdate=25 September 2010|author=Mark Wade|date=4 September 2010|archivedate=14 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080914123504/http://www.astronautix.com/sites/bai20039.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Baikonur LC81/23|url=http://www.astronautix.com/sites/baic8123.htm|publisher=Encyclopedia Astronautica|accessdate=25 September 2010|author=Mark Wade|date=4 September 2010|archivedate=2 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081202182748/http://www.astronautix.com/sites/baic8123.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Cabin Air Quality On Board Mir and the International Space Station—A Comparison|date=22 January 2007|url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/20070013700_2007011164.pdf|author=Macatangay A.V. &amp; Perry J.L.|page=2|publisher=NASA|location=Johnson Space Center &amp; Marshall Spaceflight Center}}&lt;/ref&gt;
 | configuration_image    = Mir diagram.svg
 | configuration_size     =
 | configuration_caption  = Station elements as of May 1996.
 |configuration_alt       = The main components of Mir shown as a line diagram, with each module highlighted in a different colour.
}}

'''''မီယာအာကာသစခန်း''''' ({{lang-ru|Мир}}, {{IPA-ru|ˈmʲir|IPA}}; lit.&amp;nbsp;''Peace'' or ''World'') သည် ၁၉၈၆ မှ ၂၀၀၁ အထိ ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်း အနိမ့်တွင်ရှိခဲ့သော [[ဆိုဗီယက်]](နောင်သော်)[[ရုရှား]][[အာကာသစခန်း]]ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၆ မှ ၁၉၉၆ထိ ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် တပ်ဆင်ခဲ့သော မီယာအာကာသစခန်းသည် ပထမဆုံး အာကာသစခန်းဖြစ်ပြီး ယခင် အာကာသယာဉ်များထက် အရွယ်ကြီးမားသည်။  ၂၀၀၁ မတ်လ ယင်းအာကာသစခန်းအားကမ္ဘာပတ်လမ်းမှ ဖြုတ်ချခဲ့ချိန်အထိ မီယာအာကာသစခန်းသည် သမိုင်းတွင် အကြီးဆုံး[[ဂြိုဟ်တု]]ကြီးဖြစ်သည်။ (နောက်ပိုင်းတွင် [[နိုင်ငံတကာအာကာသစခန်း]]က အကြီးဆုံးစံချိန်သစ် တင်သွားသည်။) ''မီယာအာကာသစခန်း''သည် အာကာသတွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်နိုင်ရန် လိုအပ်သော နည်းပညာများ ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ဇီဝဗေဒ၊ မနုဿဇီဝဗေဒ၊ ရူပဗေဒ၊ နက္ခတ်ပညာဆိုင်ရာ၊ ဥက္ကာပျံများဆိုင်ရာနှင့်  အာကာသယာဉ်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ဆွဲ အားနည်းပါးသောနေရာရှိ သုသေသန စမ်းသပ်ခန်းဖြစ်ခဲ့သည်။

The station was the first consistently inhabited long-term research station in space and was operated by a series of [[List of Mir Expeditions|long-duration]] crews. The ''Mir'' programme held the record for the longest uninterrupted human presence in space, at 3,644 days, until 23 October 2010 (when it was surpassed by the ISS),&lt;ref name=&quot;Mirrecord&quot;&gt;{{cite news|last=Jackman|first=Frank|title=ISS Passing Old Russian Mir In Crewed Time|url=http://www.aviationweek.com/aw/generic/story_channel.jsp?channel=space&amp;id=news/asd/2010/10/28/11.xml|newspaper=Aviation Week|date=29 October 2010}}&lt;/ref&gt; and it currently holds the record for the longest single human spaceflight, of [[Valeri Polyakov]], at 437 days 18 hours. ''Mir'' was occupied for a total of twelve and a half years of its fifteen-year lifespan, having the capacity to support a resident crew of three, and larger crews for short-term visits.

[[ဆလျူစီမံကိန်း]]များ အောင်မြင်ပြီးနောက်တွင် ''မီယာ'' စီမံကိန်းသည် ဆိုဗီယက် အာကာသစခန်းစီမံကိန်း၏နောက်တစ်ဆင့်ဖြစ်သည်။ အာကာသစခန်း၏ အူတိုင်မော်ဂျူး([[Mir Core Module|core module]] )သို့မဟုတ် အထိုင်ပိုင်းဟုခေါ်သော ပထမဆုံးမော်ဂျူးကို ၁၉၈၆ တွင် လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်မော်ဂျူး ၆ ခုကို ဆက်တိုက် လွှတ်တင်ခဲ့သည်။  ဆိုက်ကပ်မော်ဂျူး([[Mir Docking Module|docking module]])မှလွဲ၍ အားလုံးကို [[ပရိုတွန်ဒုံးပျံ]]များဖြင့် လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ စခန်းတစ်ခုလုံး တပ်ဆင်ပြီးသွားပြီးနောက်တွင် ဖိအားမြင့်မော်းဂျူး ၇ ပိုင်းပါဝင်ပြီး ဖိအားမဲ့မော်ဂျူး များစွာ ပါဝင်သည်။ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို မော်ဂျူးများတွင် တိုက်ရိုက်တပ်ဆင်ထားသော များစွာသော  အလင်းလျှပ်စစ်အတန်း([[Photovoltaic system#Photovoltaic arrays|photovoltaic arrays]] )များမှ ရရှိသည်။ The station was [[Orbital station-keeping|maintained at an orbit]] between {{convert|296|km|mi|0|abbr=on}} and {{convert|421|km|mi|0|abbr=on}} altitude and traveled at an average speed of 27,700&amp;nbsp;km/h (17,200&amp;nbsp;mph), completing 15.7 orbits per day.&lt;ref name=&quot;MirBIS&quot;&gt;{{cite book|title=The History of Mir 1986-2000|url=https://archive.org/details/historyofmir19860000unse|year=2000|publisher=British Interplanetary Society|isbn=0-9506597-4-6|editor=Hall, R.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FinalBIS&quot;&gt;{{cite book|title=Mir: The Final Year|year=2001|publisher=British Interplanetary Society|isbn=0-9506597-5-4|editor=Hall, R.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;OrbitCalc&quot;&gt;{{cite web|title=Orbital period of a planet|url=http://www.calctool.org/CALC/phys/astronomy/planet_orbit|publisher=CalcTool|accessdate=12 September 2010}}&lt;/ref&gt;

ဤအာကာသစခန်းသည် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ အာကာသတွင် ကြာမြင့်စွာ လူစီးအာကာသယာဉ်စီမံကိန်း( [[Soviet space program|manned spaceflight programme]]) effort to maintain a long-term research outpost in space, and, following the collapse of the USSR, was operated by the new [[Russian Federal Space Agency]] (RKA). As a result, the vast majority of the station's crew were Soviet or Russian; however, through  international collaborations, including the [[Intercosmos]], [[Euromir]] and [[Shuttle-Mir Program|Shuttle-''Mir'']] programmes, the station was made accessible to [[astronaut]]s from North America, several European nations and Japan. The cost of the ''Mir'' programme was estimated by former RKA General Director [[Yuri Koptev]] in 2001 as $4.2 billion over its lifetime (including development, assembly and orbital operation).&lt;ref name=&quot;MirCost&quot;&gt;{{cite news|title=Russians Find Pride, and Regret, in Mir's Splashdown |url=http://www.nytimes.com/2001/03/24/science/24MIR.html|publisher=New York Times|accessdate=9 March 2011|author=Patrick E. Tyler|date=24 March 2001}}&lt;/ref&gt; The station was serviced by [[Soyuz (spacecraft)|Soyuz]] spacecraft, [[Progress (spacecraft)|Progress]] spacecraft and U.S. [[space shuttle]]s, and was visited by [[List of Mir visitors|astronauts and cosmonauts from 12 different nations]].&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

==မူလအစ==
''Mir'' was authorised in a decree made on 17 February 1976 to design an improved model of the [[Salyut program|Salyut]] DOS-17K space stations. Four Salyut space stations had already been launched since 1971, with three more being launched during ''Mir'''s development. It was planned that the station's core module ([[Mir Core Module|DOS-7]] and the backup [[Zvezda (ISS module)|DOS-8]]) would be equipped with a total of four docking ports; two at either end of the station as with the Salyut stations, and an additional two ports on either side of a docking sphere at the front of the station to enable further modules to expand the station's capabilities. By August 1978, this had evolved to the final configuration of one aft port and five ports in a spherical compartment at the forward end of the station.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica&quot;/&gt;

It was originally planned that the ports would connect to 7.5 tonne modules derived from the [[Soyuz spacecraft]]. These modules would have used a Soyuz propulsion module, as in Soyuz and [[Progress spacecraft|Progress]], and the descent and orbital modules would have been replaced with a long laboratory module.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica&quot;/&gt; However, following a February 1979 governmental resolution, the programme was consolidated with [[Vladimir Chelomei]]'s manned [[Almaz]] military space station programme. The docking ports were reinforced to accommodate 20&amp;nbsp;tonne (22&amp;nbsp;short tons) space station modules based on the [[TKS spacecraft]]. [[S.P. Korolev Rocket and Space Corporation Energia|NPO Energia]] was responsible for the overall space station, with work subcontracted to [[KB Salyut]], due to ongoing work on the [[Energia]] [[launch vehicle|rocket]] and [[Salyut 7]], [[Soyuz spacecraft#Soyuz-T (1976-1986)|Soyuz-T]], and [[Progress spacecraft|Progress]] spacecraft. KB Salyut began work in 1979, and drawings were released in 1982 and 1983. New systems incorporated into the station included the Salyut 5B digital flight control computer and gyrodyne flywheels (taken from Almaz), [[Kurs (docking system)|Kurs automatic rendezvous system]], [[Luch (satellite)|''Luch'' satellite]] communications system, [[Elektron (ISS)|Elektron]] oxygen generators, and [[Vozdukh]] [[Rebreather#Carbon dioxide scrubber|carbon dioxide scrubbers]].&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica&quot;/&gt;

By early 1984, work on ''Mir'' had ground to a halt while all resources were being put into the [[Buran program]]me in order to prepare the [[Buran (spacecraft)|''Buran'' spacecraft]] for flight testing. Funding resumed in early 1984 when [[Valentin Glushko]] was ordered by the [[Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|Central Committee]]'s Secretary for Space and Defence to orbit ''Mir'' by early 1986, in time for the [[27th Congress of the Communist Party of the Soviet Union|27th Communist Party Congress]].&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica&quot;/&gt;

It was clear that the planned processing flow could not be followed and still meet the 1986 launch date. It was decided on [[Cosmonautics Day|Cosmonaut's Day]] (12 April) 1985 to ship the flight model of the [[Mir Core Module|base block]] to the [[Baikonur cosmodrome]] and conduct the systems testing and integration there. The module arrived at the launch site on 6 May, with 1100 of 2500 cables requiring rework based on the results of tests to the ground test model at [[Khrunichev]]. In October, the base block was rolled outside its [[cleanroom]] to carry out communications tests. The first launch attempt on 16 February 1986 was scrubbed when the spacecraft communications failed, but the second launch attempt, on 19 February 1986 at 21:28:23 UTC, was successful, meeting the political deadline.

==အာကာသစခန်း၏တည်ဆောက်ပုံ==

===တပ်ဆင်ထားပုံ===
[[File:Mir Docking Cone Placement and Module Movements.pdf|right|thumb|upright|A diagram showing the ''Konus'' drogue and module movements around ''Mir'''s docking node&lt;ref name=&quot;SSA&quot;&gt;{{cite book|title=Space Shuttle Almanac|isbn=0-9696313-0-8|year=1992/2011|author=Joel W. Powell &amp; Lee Brandon-Cremer|url=http://www.spaceshuttlealmanac.com/|accessdate=23 August 2011}}&lt;/ref&gt;|alt=A diagram illustrating the configuration of Mir's docking node over the station's lifetime. See adjacent text for details.]]
ကမ္ဘာပတ်လမ်းတွင် မီယာအာကာသယာဉ် တပ်ဆင်ခြင်းအား ၁၉၈၆တွင် မီယာအူတိုင်မော်ဂျူးအား ပရိုတွန်ဒုံးပျံဖြင့် ပစ်လွှတ်ခြင်းဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ Four of the six modules which were later added ([[Kvant-2|''Kvant''-2]] in 1989, ''[[Kristall]]'' in 1990, ''[[Spektr]]'' in 1995 and ''[[Priroda]]'' in 1996) followed the same sequence to add themselves to the main ''Mir'' complex. Firstly, the module would be launched independently on its own Proton-K and chase the station automatically. It would then dock to the forward docking port on the core module's docking node, then extend its [[Lyappa arm]] to mate with a fixture on the mode's exterior. The arm would then lift the module away from the forward docking port and rotate it on to the radial port that the module was to mate with, before lowering it down to dock. The node was equipped with only two ''Konus'' drogues, however, which were required for dockings. This meant that, prior to the arrival of each new module, the node would have to be depressurised to allow spacewalking cosmonauts to manually relocate the drogue to the next port to be occupied.&lt;ref name=&quot;MirBIS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

အခြားထပ်မံ တိုးချဲ့သည့် မော်ဂျူးနှစ်ခုမှာ ၁၉၈၇တွင်  [[Kvant-1|''Kvant''-1]] တို့ဖြစ်ပြီး ၁၉၉၅ တွင် မီယာဆိုက်ကပ်မော်ဂျူး( [[Mir Docking Module|docking module)ဖြစ်ပြီးလုပ်ဆောင်ပုံကွဲပြားသည်။  ''Kvant''-1,တွင် အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော အခြားမော်ဂျူးလေးခုနှင့်မတူပဲ  ကိုယ်ပိုင်အင်ဂျင်မပါရှိပေ။ was launched attached to a tug based on the [[TKS spacecraft]] which delivered the module to the aft end of the core module instead of the docking node. Once hard docking had been achieved, the tug undocked and deorbited itself. The docking module, meanwhile, was launched aboard {{OV|104}} during [[STS-74]] and mated to the orbiter's [[Orbiter Docking System]]. ''Atlantis'' then docked, via the module, to ''Kristall'', then left the module behind when it undocked later in the mission.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;STS-74&quot;/&gt; Various other external components, including three truss structures, several experiments and other unpressurised elements were also mounted to the exterior of the station by cosmonauts conducting a total of eighty spacewalks over the course of the station's history.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

The station's assembly marked the beginning of the third generation of space station design, being the first to consist of more than one primary spacecraft (thus opening a new era in [[space architecture]]). First generation stations such as [[Salyut 1]] and [[Skylab]] had monolithic designs, consisting of one module with no resupply capability, whilst the second generation stations [[Salyut 6]] and [[Salyut 7]] comprised a monolithic station with two ports to allow consumables to be replenished by cargo spacecraft such as [[Progress (spacecraft)|Progress]]. The capability of ''Mir'' to be expanded with add-on modules meant that each could be designed with a specific purpose in mind (for instance, the core module functioned largely as living quarters), thus eliminating the need to install all the station's equipment in one module.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

===ဖိအားမြင့်မော်ဂျူးများ===
In its completed configuration, the space station consisted of seven different modules, each launched into orbit separately over a period of ten years by either [[Proton-K]] rockets or {{OV|104}}.
{{-}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:auto; margin:auto;&quot;
|- style=&quot;background:#EFEFEF;&quot;
! Module
! Expedition
! Launch date
! Launch system
! style=&quot;width:100px;&quot;| Nation
! style=&quot;width:82px;&quot;| Isolated View
! style=&quot;width:82px;&quot;| Station View
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ''[[မီယာအူတိုင်မော်ဂျူး]]''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Core Module)&lt;/small&gt;
| N/A
| 19 February 1986
| [[Proton-K]]
| Soviet Union
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:RP1357 p103 Mir base block.svg|80px|upright| alt=A line diagram of a DOS spacecraft. The module consists of a stepped cylinder, with two large solar arrays projecting from opposing sides of the narrower portion of the module. A spherical compartment with five docking ports is attached to the end of the narrower section, whilst a lollipop-shaped antenna projects radially from the far end of the wider section.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | &lt;center&gt;[[File:Mir Core Module.JPG|40px| alt=A photograph of a DOS spacecraft. The module consists of a stepped cylinder, with two large solar arrays projecting from opposing sides of the narrower portion of the module. A spherical compartment with five docking ports is attached to the end of the narrower section, whilst a lollipop-shaped antenna projects radially from the far end of the wider section.]]&lt;/center&gt;
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | The base block for the entire ''Mir'' complex, the core module, or DOS-7, provided the main living quarters for resident crews and contained environmental systems, early attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; control systems and the station's main engines. The module was based on hardware developed as part of the [[Salyut program]]me, and consisted of a stepped-cylinder main compartment and a spherical 'node' module, which served as an airlock and provided ports to which four of the station's expansion modules were berthed and to which a Soyuz or Progress spacecraft could dock. The module's aft port served as the berthing location for [[Kvant-1|''Kvant''-1]].&lt;ref name=&quot;MHH&quot;&gt;{{cite book|url=http://en.wikisource.org/wiki/Mir_Hardware_Heritage|title=Mir Hardware Heritage|author=David S. F. Portree|publisher=NASA|date=March 1995}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Kvant-1|''Kvant''-1]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Astrophysics Module)&lt;/small&gt;
| [[Mir EO-2|EO-2]]
| 31 March 1987
| [[Proton-K]]
| Soviet Union
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:RP1357 p162 Kvant module.svg|80px| alt=A line diagram of a short, cylindrical Kvant space station module, with a docking port in the centre of the visible circular face. A more angular section is visible behind the cylinder, and various antennas project from the module.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir-kvant.jpg|80px| alt=An image of a white insulation covered, stepped-cylindrical module with a number of docking ports visible on a sphere at one end and three solar arrays projecting from the narrower portion of the stepped cylinder. A second, shorter module covered in darker insulation is docked to the end opposite that of the sphere, and a Soyuz spacecraft is docked to the other end of this module. The blackness of space serves as the image backdrop.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | The first expansion module to be launched, ''Kvant''-1 consisted of two pressurised working compartments and one unpressurised experiment compartment. Scientific equipment included an [[X-ray telescope]], an [[Ultraviolet astronomy|ultraviolet telescope]], a wide-angle camera, high-energy X-ray experiments, an X-ray/gamma ray detector, and the Svetlana electrophoresis unit. The module also carried six [[Gyroscope|gyrodynes]] for attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; control, in addition to life support systems including an [[Elektron (ISS)|Elektron]] oxygen generator and a [[Vozdukh]] carbon dioxide remover.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Kvant-2|''Kvant''-2]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Augmentation Module)&lt;/small&gt;
| [[Mir EO-5|EO-5]]
| 26 November 1989
| [[Proton-K]]
| Soviet Union
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:RP1357 p164 Kvant 2 module.svg|80px| alt=A line diagram of a Kvant 2 space station module, consisting of a stepped-cylindrical shape. Two large solar arrays project from the centre of the module on the wider section, and a cone-shaped airlock is seen at the distal end of the narrower section. Various spherical pieces of equipment and antennas project from the module.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir Kvant 1-Base Block-Kvant 2.jpg|80px| alt=Three space station modules, connected in a supine L-shape. At the left is a Soyuz spacecraft docked to a short, stubby module, in turn docked to a larger, stepped-cylindrical module covered in white insulation, from which solar arrays project. To that module is attached a third module, similar in size, at a right angle, forming the short stroke of the L. This module is also projecting two hard-to-see solar arrays. The cloudy Earth is the backdrop.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | The first [[TKS spacecraft|TKS]] based module, ''Kvant''-2, was divided into three compartments; an [[Extra-vehicular activity|EVA]] airlock, an instrument/cargo compartment (which could function as a backup airlock), and an instrument/experiment compartment. The module also carried a Soviet version of the [[Manned Maneuvering Unit]] for the [[Orlan space suit]], referred to as [[Astronaut Propulsion Unit#Soviet SPK|''Ikar'']], a system for regenerating water from urine, a shower, the ''Rodnik'' water storage system and six [[gyroscopes|gyrodynes]] to augment those already located in ''Kvant''-1. Scientific equipment included a high-resolution camera, spectrometers, X-ray sensors, the Volna 2 fluid flow experiment, and the Inkubator-2 unit, which was used for hatching and raising [[quail]].&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ''[[Kristall]]''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Technology Module)&lt;/small&gt;
| [[Mir EO-6|EO-6]]
| ၁၉၉၀၊ မေ ၃၁
| [[ပရိုတွန်-ကေ]]
| ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:RP1357 p166 Kristall module.svg|80px| alt=A line diagram of a space station module, consisting of a narrow cylinder with a sphere attached to the distal end. The sphere features two docking ports, one on the distal face and another on one of the lateral faces, and two concertinaed solar arrays project from the module. Various spherical pieces of equipment and antennas are mounted to the module.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir from Soyuz TM-17.jpg|80px| alt=An image of a space station consisting of four modules arranged in a T-shape. A short, stubby module is docked to a longer, stepped-cylindrical module which has a number of docking ports arranged in a sphere at one end. Two other modules, similar in size, project from opposing ports on this sphere. A Progress spacecraft is docked to the short module, a Soyuz spacecraft to the end of the lower module in the crossbar of the T, and another Progress spacecraft is seen a distance away from the module cluster, carrying out undocking operations.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | ''Kristall'', the fourth module, consisted of two main sections. The first was largely used for materials processing (via various processing furnaces), astronomical observations, and a biotechnology experiment utilising the Aniur electrophoresis unit. The second section was a docking compartment which featured two [[APAS-89]] [[Spacecraft docking|docking ports]] initially intended for use with the [[Buran (spacecraft)|''Buran'']] [[Buran program|programme]] and eventually used during the [[Shuttle-Mir Program|Shuttle-''Mir'' programme]]. The docking compartment also contained the Priroda 5 camera used for Earth resources experiments. ''Kristall'' also carried six [[Gyroscope|gyrodine]]s for attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; control to augment those already on the station, and two collapsible solar arrays.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ''[[Spektr]]''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Power Module)&lt;/small&gt;
| [[Mir EO-18|EO-18]]
| 20 May 1995
| [[Proton-K]]
| ရုရှား
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Spektr module drawing.png|80px| alt=A line diagram of a space station module consisting of a large cylinder with a shallow cone at one end and a steeper cone at the other. The shallow cone has a docking port mounted in the centre, while the steeper cone has two large solar arrays projecting from it. Two more arrays are mounted at the base of the cone.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir from STS-74.jpg|80px| alt=A space station consisting of three white modules arranged in a T shape around a central docking node. A fifth module projects upward from the docking node, with a sixth module attached to its end. A Progress and Soyuz spacecraft are docked to the station, and each of the modules projects various feathery solar arrays, antennas and trusses. The blackness of space forms the backdrop to the image.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | ''Spektr'' was the first of the three modules launched during the Shuttle-''Mir'' programme; it served as the living quarters for American astronauts and housed NASA-sponsored experiments. The module was designed for remote observation of Earth's environment and contained atmospheric and surface research equipment. Additionally, it featured four solar arrays which generated approximately half of the station's electrical power. The module also featured a science airlock to expose experiments to the vacuum of space selectively. ''Spektr'' was rendered unusable following the collision with [[Progress M-34]] in 1997 which damaged the module, exposing it directly to the vacuum of space.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Mir Docking Module|ဆိုကပ်မော်ဂျူး]]
| [[Mir EO-20|EO-20]]
| 15 November 1995
| {{OV|104}}&lt;br&gt;([[STS-74]])
| US
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir Docking Module drawing.svg|80px| alt=A line diagram of a small, cylindrical space station module with a docking port on either end and two cuboid boxes mounted to its upper surface.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir from STS-74PLB.jpg|80px| alt=A space station consisting of three white modules arranged in a T shape around a central docking node. The module on the downstroke of the T has a smaller, orange module attached to the distal end of it, and a fifth module projects rearward from the docking node, with a sixth module attached to its end. A Progress and Soyuz spacecraft are docked to the station, and each of the modules projects various feathery solar arrays, antennas and trusses. The blackness of space forms the backdrop to the image, and the sills of a space shuttle's payload bay can be seen at the bottom of the image.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | The docking module was designed to help simplify [[Space Shuttle]] [[Spacecraft docking|dockings]] to ''Mir''. Before the first shuttle docking mission ([[STS-71]]), the ''[[Kristall]]'' module had to be tediously moved to ensure sufficient clearance between ''Atlantis'' and ''Mir'''s solar arrays. With the addition of the docking module, enough clearance was provided without the need to relocate ''Kristall''. It had two identical [[APAS-89]] docking ports, one attached to the distal port of ''Kristall'' with the other available for shuttle docking.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ''[[Priroda]]''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Earth Sensing Module)&lt;/small&gt;
| [[Mir EO-21|EO-21]]
| 26 April 1996
| [[Proton-K]]
| ရုရှား
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Priroda module drawing.svg|80px| alt=A line diagram of a Priroda space station module consisting of a large cylinder with a shallow cone, featuring a docking port, mounted to one end. A large dish-shaped antenna is mounted to the side of the cylinder.]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Mir from STS-81.jpg|80px| alt=An image of the Mir space station consisting of four modules (the rightmost one with a smaller orange module attached to its distal end) arranged in a cross shape about a central docking node. A sixth module projects rearward from this node, and has a seventh, smaller module attached to the far end. A Soyuz spacecraft is docked at the end of this stack. Each of the modules is projecting various feathery solar arrays, antennas and trusses, and the blackness of space forms the backdrop to the image.]]
|- style=&quot;border-bottom: 3px solid gray&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | The seventh and final ''Mir'' module, ''Priroda'''s primary purpose was to conduct Earth resource experiments through remote sensing and to develop and verify remote sensing methods. The module's experiments were provided by twelve different nations, and covered microwave, visible, near infrared, and infrared spectral regions using both passive and active sounding methods. The module possessed both pressurised and unpressurised segments, and featured a large, externally mounted [[synthetic aperture radar]] dish.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;
|}

=== ဖိအားမဲ့ပစ္စည်းများ ===
[[File:Mir unpressurised elements.jpg|thumb|The Travers radar antenna, ''Sofora'' girder, VDU thruster block, SPK unit and a ''Strela'' crane, alongside ''Kvant''-2 and ''Priroda''|alt=A partial view of a space station, with two modules visible. The vertically aligned module has a large, dish-shaped antenna projecting from it, and a large truss can be seen horizontally behind it, with a white box-shaped device mounted to the end. The horizontal module has a smaller truss mounted to the end of it, with a white backpack attached to this. The module also features two large solar arrays and a number of cameras mounted to a unit on the distal end of it. Another solar array is visible behind this module.]]
In addition to the pressurised modules, ''Mir'' featured a large number of external components. The largest component was the ''Sofora'' girder, a large scaffolding-like structure consisting of 20 segments which, when assembled, projected 14 metres from its mount on ''Kvant''-1. A self-contained thruster block, referred to as the VDU, was mounted on the end of ''Sofora'' and was used to augment the roll-control thrusters on the core module. The VDU's increased distance from ''Mir'''s axis lead to an 85% decrease in fuel consumption, reducing the amount of propellant required to orient the station.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; A second girder, ''Rapana'', was mounted aft of ''Sofora'' on ''Kvant''-1. This girder, a scaled-down prototype of a structure intended to be used on [[Mir-2|''Mir''-2]] to hold large parabolic dishes away from the main station structure, was 5 metres long and used as a mounting point for externally mounted exposure experiments.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

To assist in moving objects around the exterior of the station during [[Extra-vehicular activity|EVAs]], ''Mir'' featured two [[Strela (crane)|''Strela'' cargo cranes]] mounted to the port and starboard sides of the core module and used for moving spacewalking cosmonauts and parts around the exterior of the station. The cranes consisted of telescopic poles assembled in sections which measured around {{convert|6|ft|m|disp=flip}} when collapsed, but when extended using a hand crank were {{convert|46|ft|m|disp=flip}} long, meaning that all of the station's modules could easily be accessed during spacewalks.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Leaving Earth: Space Stations, Rival Superpowers and the Quest for Interplanetary Travel|publisher=Henry (Joseph) Press|isbn=978-0-309-08548-9|url=http://books.google.com/?id=0e2vl0sev2IC&amp;pg=PA297&amp;lpg=PA297&amp;dq=strela+cranes#v=onepage&amp;q=strela%20cranes&amp;f=false|author=Robert Zimmerman|date=3 September 2003}}&lt;/ref&gt;

Each module was also fitted with a number of external components specific to the experiments that were carried out within that module, the most obvious being the Travers antenna mounted to ''Priroda''. This [[synthetic aperture radar]] consisted of a large dish-like framework mounted to the exterior of the module, with associated equipment within, used for Earth observations experiments, as was most of the other equipment on ''Priroda'', including various radiometers and scan platforms.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt; ''Kvant''-2 also featured a number of scan platforms and was also fitted with a mounting bracket to which the [[Astronaut Propulsion Unit#Soviet SPK|cosmonaut manoeuvring unit]], or ''Ikar'', was mated. This backpack was designed to assist cosmonauts in moving around the station and the planned ''Buran'' in a manner similar to the U.S. [[Manned Maneuvering Unit]], but it was only used once, during [[Mir EO-5|EO-5]].&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

In addition to module-specific equipment, ''Kvant''-2, ''Kristall'', ''Spektr'' and ''Priroda'' were each equipped with one [[Lyappa arm|''Lyappa'' arm]], a robotic arm which, after the module had docked to the core module's forward port, grappled one of two fixtures positioned on the core module's docking node. The arriving module's docking probe was then retracted, and the arm raised the module so that it could be pivoted 90° for docking to one of the four radial docking ports.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;

===Power supply===
[[File:Spektr before collision - cropped.jpg|thumb|alt=A view of the Spektr module with the blackness of space behind. In view are the module's four golden solar arrays, in addition to the cylindrical module itself, covered in white insulation and with a cone at the distal end of the module. Two of the arrays project from this cone, and two project from the distal end of the cylinder.|A view of the four solar arrays on ''[[Spektr]]'']]

[[Photovoltaic system#Photovoltaic arrays|Photovoltaic (PV) arrays]] powered ''Mir''. The station used a 28&amp;nbsp;[[volt]] [[direct current|DC]] supply which provided 5-, 10-, 20- and 50-[[Ampere|amp]] taps. When the station was illuminated by sunlight, several solar arrays mounted on the pressurised modules provided power to ''Mir'''s systems and charged the [[Nickel-cadmium battery|nickel-cadmium storage batteries]] installed throughout the station.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; The arrays rotated in only one degree of freedom over a 180° arc, and tracked the sun using sun sensors and motors installed in the array mounts. The station itself also had to be oriented to ensure optimum illumination of the arrays. When the station's all-sky sensor detected that ''Mir'' had entered Earth's shadow, the arrays were rotated to the optimum angle predicted for reacquiring the sun once the station passed out of the shadow. The batteries, which each had a capacity of 60&amp;nbsp;[[Ampere-hour|Ah]], were then used to power the station until the arrays recovered their maximum output on the day side of Earth.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

The solar arrays themselves were launched and installed over a period of eleven years, more slowly than originally planned, with the station continually suffering from a shortage of power as a result. The first two arrays, each 38&amp;nbsp;m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (409&amp;nbsp;ft&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;) in area, were launched on the core module, and together provided a total of 9&amp;nbsp;kW of power. A third, [[Dorsum (anatomy)|dorsal]] panel was launched on ''Kvant''-1 and mounted on the core module in 1987, providing a further 2&amp;nbsp;kW over an area of 22&amp;nbsp;m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (237&amp;nbsp;ft&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;).&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; ''Kvant''-2, launched in 1989, provided two 10&amp;nbsp;m (32.8&amp;nbsp;ft) long panels which supplied 3.5&amp;nbsp;kW each, whilst ''Kristall'' was launched with two collapsible, 15&amp;nbsp;m (49.2&amp;nbsp;ft) long arrays (providing 4&amp;nbsp;kW each) which were intended to be moved to ''Kvant''-1 and installed on mounts which were attached during a spacewalk by the [[Soyuz TM-11|EO-8]] crew in 1991.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;

This relocation was not begun, however, until 1995, when the panels were retracted and the left panel installed on ''Kvant''-1. By this time all the arrays had degraded and were supplying much less power than they originally had. To rectify this, ''Spektr'' (launched in 1995), which had initially been designed to carry two arrays, was modified to hold four, providing a total of 126&amp;nbsp;m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (1360&amp;nbsp;ft&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;) of array with a 16&amp;nbsp;kW supply.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Two further arrays were flown to the station on board the {{OV|104}} during [[STS-74]], carried on the docking module. The first of these, the ''Mir'' cooperative solar array, consisted of American photovoltaic cells mounted on a Russian frame. It was installed on the unoccupied mount on ''Kvant''-1 in May 1996 and was connected to the socket that had previously been occupied by the core module's dorsal panel, which was by this point barely supplying 1&amp;nbsp;kW.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; The other panel, originally intended to be launched on ''Priroda'', replaced the ''Kristall'' panel on ''Kvant''-1 in November 1997, completing the station's electrical system.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

===ပတ်လမ်းထိန်းချုပ်ခြင်း===
[[File:MirOrbitalManoeuvres.svg|thumb|480px|Graph showing the changing altitude of ''Mir'' from 19 February 1986 until 21 March 2001|alt=The graph has a vaguely sawtoothed shape, with a steep climb in 1986 followed by a gentler climb from 1987 to 1989. The graph then remains relatively steady until 1998, when it begins a gradual drop, before commencing a steep plunge during 2000 and early 2001.]]
''Mir'' was maintained in a near circular orbit with an average perigee of {{convert|354|km|mi|0|abbr=on}} and an average apogee of {{convert|374|km|mi|0|abbr=on}}, travelling at an average speed of 27,700&amp;nbsp;km/h (17,200&amp;nbsp;mph) and completing 15.7 orbits per day.&lt;ref name=&quot;MirBIS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;FinalBIS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;OrbitCalc&quot;/&gt; As the station constantly lost altitude because of a slight [[atmospheric drag]], it needed to be boosted to a higher altitude several times each year. This boost was generally performed by Progress resupply vessels, although during the Shuttle-''Mir'' programme the task was performed by U.S. Space Shuttles, and, prior to the arrival of ''Kvant''-1, the engines on the core module could also accomplish the task.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

The [[Yaw, pitch and roll#Aircraft attitudes|attitude]] (orientation) of the station was independently determined by a set of externally mounted [[Attitude dynamics and control#Absolute attitude sensors|sun, star and horizon sensors]].{{citation}}  Attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; information was conveyed between updates by rate sensors.{{citation}} Attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; control was maintained by a combination of two mechanisms; in order to hold a set attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt;, a system of twelve [[control moment gyroscope]]s (CMGs, or &quot;gyrodynes&quot;) rotating at 10,000&amp;nbsp;[[Revolutions per minute|rpm]] kept the station oriented, six CMGs being located in each of the ''Kvant-1'' and ''Kvant-2'' modules.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;MirGyros&quot;&gt;{{cite journal|title=Further Analysis of the Microgravity Environment on Mir Space Station during Mir-16|date=June 1996|url=http://gltrs.grc.nasa.gov/cgi-bin/GLTRS/browse.pl?1996/TM-107239.html|author=DeLombard R., Ryaboukha S., Hrovat K. &amp; Moskowitz M.|publisher=NASA}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090507111807/http://gltrs.grc.nasa.gov/cgi-bin/GLTRS/browse.pl?1996%2FTM-107239.html |date=7 May 2009 }}&lt;/ref&gt; When the attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; of the station needed to be changed, the gyrodynes were disengaged, thrusters (including those mounted directly to the modules, and the VDU thruster used for roll control mounted to the ''Sofora'' girder) were used to attain the new attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; and the CMGs were reengaged.&lt;ref name=&quot;MirGyros&quot;/&gt; This was done fairly regularly depending on experimental needs; for instance, Earth or astronomical observations required that the instrument recording images be continuously aimed at the target, and so the station was oriented to make this possible.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Conversely, materials processing experiments required the minimisation of movement on board the station, and so ''Mir'' would be oriented in a [[gravity gradient]] attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; for stability.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Prior to the arrival of the modules containing these gyrodynes, the station's attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; was controlled using thrusters located on the core module alone, and, in an emergency, the thrusters on docked Soyuz spacecraft could be used to maintain the station's orientation.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;

===ဆက်သွယ်ရေး===
[[Radio|Radio communications]] provided [[telemetry]] and scientific data links between ''Mir'' and the [[TsUP|RKA Mission Control Centre]] (TsUP). Radio links were also used during [[Space rendezvous|rendezvous and docking procedures]] and for audio and video communication between crew members, flight controllers and family members. As a result, ''Mir'' was equipped with a number of communication systems used for different purposes. The station communicated directly with the ground via the [[Lira (ISS)|''Lira'']] [[Antenna (radio)|antenna]] mounted to the [[Mir Core Module|core module]]. The ''Lira'' antenna also had the capability to use the [[Luch (satellite)|''Luch'']] data relay satellite system (which fell into disrepair in the 1990s) and the network of Soviet [[tracking ship]]s deployed in various locations around the world (which also became unavailable in the 1990s).&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; [[Ultra high frequency|UHF radio]] was used by cosmonauts conducting [[Extra-vehicular activity|EVAs]]. UHF was also employed by other spacecraft that docked to or undocked from the station, such as Soyuz, Progress, and the Space Shuttle, in order to receive commands from the TsUP and ''Mir'' crew members via the [[TORU]] system.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

===Microgravity===
[[File:Earth &amp; Mir (STS-71).jpg|thumb|right|''မီယာအာကာသစခန်း''အားကမ္ဘာ့အမြင့်ဖက်ပတ်လမ်းတွင်တွေ့မြင်ရပုံ]] 
At ''Mir'''s orbital altitude, the force of Earth's gravity was 88% of that at sea level. While the constant free fall of the station offered a perceived sensation of [[weightlessness]], the onboard environment was not one of weightlessness or zero gravity. The environment was, however, often described as [[Micro-g environment|microgravity]]. This state of perceived weightlessness was not perfect, however, being disturbed by five separate effects:&lt;ref name=&quot;gravity&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.spaceflight.esa.int/users/downloads/userguides/physenv.pdf|title=European Users Guide to Low Gravity Platforms|accessdate=13 July 2011|date=6 December 2005|format=PDF|publisher=European Space Agency|pages=1&amp;ndash;3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090327101925/http://www.spaceflight.esa.int/users/downloads/userguides/physenv.pdf|archivedate=27 March 2009}}&lt;/ref&gt;

* The drag resulting from the residual atmosphere,
* Vibratory acceleration caused by mechanical systems and the crew on board the station,
* Orbital corrections by the on-board gyroscopes (which spun at 10,000&amp;nbsp;rpm, producing vibrations of 166.67&amp;nbsp;[[Hertz|Hz]]&lt;ref name=&quot;MirGyros&quot;/&gt;) or thrusters,
* [[Tidal force]]s. Any parts of ''Mir'' not at exactly the same distance from Earth tended to [[Gravity-gradient stabilization|follow separate orbits]]. However, as each point was physically part of the station, this was impossible, and so each component was subject to small accelerations from tidal forces.
* The differences in orbital plane between different locations aboard the station.

===Life support===
''Mir''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s [[Environmental Control and Life Support System]] (ECLSS) provided or controlled [[atmospheric pressure]], fire detection, oxygen levels, waste management and water supply. The highest priority for the ECLSS was the station's atmosphere, but the system also collected, processed, and stored waste and water produced and used by the crew—a process that recycles fluid from the sink, toilet, and condensation from the air. The [[Elektron (ISS)|''Elektron'']] system generated oxygen on board the station. The crew had a backup option in the form of bottled oxygen and [[chemical oxygen generator|Solid Fuel Oxygen Generation]] (SFOG) canisters, a system known as [[Vika oxygen generator|''Vika'']]. Carbon dioxide was removed from the air by the ''[[Vozdukh]]'' system.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Other by-products of human metabolism, such as methane from the intestines and ammonia from sweat, were removed by [[Activated carbon|activated charcoal]] filters. These systems are all now operational on the [[International Space Station]].

The atmosphere on board ''Mir'' was similar to [[Atmosphere of Earth|Earth's]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://science.howstuffworks.com/space-station2.htm|title=How Space Stations Work|last=Craig Freudenrich|publisher=Howstuffworks|date=20 November 2000|accessdate=23 November 2008}}&lt;/ref&gt; Normal air pressure on the station was 101.3&amp;nbsp;[[kilopascal|kPa]] (14.7&amp;nbsp;[[Pounds per square inch|psi]]); the same as at sea level on Earth.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; An Earth-like atmosphere offers benefits for crew comfort, and is much safer than the alternative, a pure oxygen atmosphere, because of the increased risk of a fire such as that responsible for the deaths of the [[Apollo 1]] crew.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Clinton Anderson|coauthors=et al.|publisher=US Government Printing Office|title=Report of the Committee on Aeronautical and Space Sciences, United States Senate—Apollo 204 Accident|date=30 January 1968|location=Washington, DC|page=8|url=http://klabs.org/richcontent/Reports/Failure_Reports/as-204/senate_956/as204_senate_956.pdf|access-date=8 January 2013|archive-date=5 December 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101205195536/http://klabs.org/richcontent/Reports/Failure_Reports/as-204/senate_956/as204_senate_956.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
{{see also|ISS ECLSS}}

==နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ==
[[File:Ewald, Reinhold.jpg|thumb|ဂျာမန်တို့၏မီယာအာကာသစခန်းသို့အလည်ခရီးစဉ်တွင် [[Reinhold Ewald]] (right) နှင့် [[Vasily Tsibliyev]] တို့အား အူတိုင်မော်ဂျူးတွင်တွေ့ရပုံ|alt=Two men seen in front of a wall featuring a number of switches and dials and covered by large American, Russian and German flags. The men are wearing blue jumpsuits, and two ventilation hoses are visible at the top of the image.]]

===Intercosmos===
{{Main|Intercosmos}}
Intercosmos (&quot;ИнтерКосмос&quot; Interkosmos) was a space exploration programme run by the Soviet Union to allow members from the military forces of allied [[Warsaw Pact]] countries to participate in manned and unmanned space exploration missions. Participation was also made available to governments of sympathetic countries, such as [[France]] and [[India]].

Only the last three of the programme's fourteen missions consisted of an expedition to ''Mir'' but none resulted in an extended stay in the station.
* [[Muhammed Faris]] - [[Mir EP-1|EP-1]] (1987) {{flag|Syria}}&lt;ref name=EA-TM3&gt;{{cite web|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/soyuztm3.htm|title=Soyuz TM-3|publisher=[[Encyclopedia Astronautica]]|accessdate=11 November 2010|archivedate=28 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081228112055/http://www.astronautix.com/flights/soyuztm3.htm}}&lt;/ref&gt;
* [[Aleksandr Panayatov Aleksandrov]] - [[Mir EP-2|EP-2]] (1988) {{flag|Bulgaria|1971}}&lt;ref name=EA-TM5&gt;{{cite web|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mirep2.htm|title=Mir EP-2|publisher=Encyclopedia Astronautica|accessdate=8 December 2010|archivedate=4 July 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080704195258/http://www.astronautix.com/flights/mirep2.htm}}&lt;/ref&gt;
* [[Abdul Ahad Mohmand]] - [[Mir EP-3|EP-3]] (1988) {{flag|Afghanistan|1987}}&lt;ref name=EA-TM6&gt;{{cite web|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mirep3.htm|title=Mir EP-3|publisher=Encyclopedia Astronautica|accessdate=8 December 2010|archivedate=3 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090103213209/http://www.astronautix.com/flights/mirep3.htm}}&lt;/ref&gt;

===ဥရောပနိုင်ငံများပါဝင်လာခြင်း===
Over the course of the ''Mir'' programme, various European astronauts visited the station as part of several cooperative programmes:&lt;ref name=&quot;ESApatches&quot;&gt;{{cite web|url=http://esamultimedia.esa.int/docs/corporate/posterpatch.pdf|publisher=ESA|title=European Manned Spaceflight Patches|date=29 October 2009|accessdate=15 December 2010}}&lt;/ref&gt;

* [[Jean-Loup Chrétien]] - [[Mir Aragatz|''Aragatz'']] (1988) {{flag|France}}
* [[Helen Sharman]] - [[Project Juno]] (1991) {{flag|UK}}
* [[Franz Viehböck]] - [[Soyuz TM-13|Austromir '91]] (1991) {{flag|Austria}}
* [[Klaus-Dietrich Flade]] - [[Soyuz TM-14|''Mir'' '92]] (1992) {{flag|Germany}}
* [[Michel Tognini]] - [[Soyuz TM-15|''Antarès'']] (1992) {{flag|France}}
* [[Jean-Pierre Haigneré]] - [[Soyuz TM-17|''Altair'']] (1993) {{flag|France}}
* [[Ulf Merbold]] - [[Soyuz TM-20|Euromir '94]] (1994) {{flag|Germany}}
* [[Thomas Reiter]] - [[Soyuz TM-22|Euromir '95]] (1995) {{flag|Germany}}
* [[Claudie Haigneré]] - [[Soyuz TM-24|''Cassiopée'']] (1996) {{flag|France}}
* [[Reinhold Ewald]] - [[Soyuz TM-25|''Mir'' '97]] (1997) {{flag|Germany}}
* [[Léopold Eyharts]] - [[Soyuz TM-27|''Pégase'']] (1998) {{flag|France}}
* [[Ivan Bella]] - [[Soyuz TM-29|''Stefanik'']] (1999) {{flag|Slovakia}}

===အာကာသလွန်းပျံ-မီယာစီမံကိန်း===
{{Main|Shuttle–Mir Program}}
[[File:Shuttle-Mir Astronauts.jpg|thumb|179 px|The seven NASA astronauts who carried out long-duration missions on ''Mir''|alt=A portrait of six men and one woman, arranged in two rows, four sitting at the front and three standing at the back. They are each wearing tan trousers and a blue polo shirt with a patch and their name on it, and the US and NASA flags are visible in the background.]]
In the early 1980s, NASA planned to launch a modular space station called [[Space Station Freedom|''Freedom'']] as a counterpart to ''Mir'', while the Soviets were planning to construct [[Mir-2|''Mir''-2]] in the 1990s as a replacement for the station.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;&gt;{{cite book|author=David Harland|title=The Story of Space Station Mir|publisher=Springer-Verlag New York Inc|date=30 November 2004|location=New York|isbn=978-0-387-23011-5}}&lt;/ref&gt; Because of budget and design constraints, ''Freedom'' never progressed past mock-ups and minor component tests and, with the fall of the Soviet Union and the end of the [[Space Race]], the project was nearly cancelled entirely by the [[United States House of Representatives]]. The [[History of post-Soviet Russia|post-Soviet economic chaos]] in Russia also led to the cancellation of ''Mir''-2, though only after its base block, [[Zvezda (ISS module)|DOS-8]], had been constructed.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Similar budgetary difficulties were faced by other nations with space station projects, which prompted the American government to negotiate with European states, Russia, Japan, and Canada in the early 1990s to begin a collaborative project.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; In June 1992, American president [[George H. W. Bush]] and Russian president [[Boris Yeltsin]] agreed to cooperate on [[space exploration]]. The resulting ''Agreement between the United States of America and the Russian Federation Concerning Cooperation in the Exploration and Use of Outer Space for Peaceful Purposes'' called for a short joint space programme with one American [[astronaut]] deployed to the Russian space station ''Mir'' and two Russian [[Astronaut#Russia|cosmonauts]] deployed to a Space Shuttle.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

In September 1993, U.S. Vice President [[Al Gore, Jr.]], and Russian Prime Minister [[Viktor Chernomyrdin]] announced plans for a new space station, which eventually became the [[International Space Station]].&lt;ref name=&quot;gao&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.gao.gov/t2pbat3/151975.pdf|title=''Space Station: Impact of the Expanded Russian Role on Funding and Research''|accessdate=3 November 2006|author=Donna Heivilin|date=21 June 1994|format=PDF|publisher=[[Government Accountability Office]]|pages=1&amp;ndash;2}}&lt;/ref&gt; They also agreed, in preparation of this new project, that the United States would be heavily involved in the ''Mir'' programme as part of an international project known as the [[Shuttle–Mir Program|Shuttle–''Mir'' programme]].&lt;ref name=&quot;SMB&quot;&gt;{{cite web|title=Shuttle–Mir History/Background/How &quot;Phase 1&quot; Started|publisher=NASA|date=4 April 2004|author=Kim Dismukes|url=http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/h-b-start.htm|accessdate=12 April 2007|archivedate=4 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304113151/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/h-b-start.htm}}&lt;/ref&gt; The project, sometimes called &quot;Phase One&quot;, was intended to allow the United States to learn from Russian experience in long-duration spaceflight and to foster a spirit of cooperation between the two nations and their [[List of space agencies|space agencies]], the U.S. [[National Aeronautics and Space Administration]] (NASA) and the [[Russian Federal Space Agency]] (Roskosmos). The project helped to prepare the way for further cooperative space ventures, specifically, &quot;Phase Two&quot; of the joint project, the construction of the [[International Space Station]] (ISS). The programme was announced in 1993; the first mission started in 1994, and the project continued until its scheduled completion in 1998. Eleven Space Shuttle missions, a joint Soyuz flight, and almost 1000 cumulative days in space for U.S. astronauts occurred over the course of seven long-duration expeditions.

===အခြားဧည့်သည်များ=== &lt;!-- Note: Peter Rodney Llewellyn directs to this section --&gt;
* [[Toyohiro Akiyama]] - [[Soyuz TM-11|''Kosmoreporter'']] (1990) {{flag|Japan}}&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;
* A British [[Confidence trick|con artist]], Peter Rodney Llewellyn, almost visited ''Mir'' in 1999 on a private contract after promising [[United States dollar|US$]]100 million for the privilege.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/353467.stm|title=No Mir flight for British businessman|publisher=BBC News|date=27 May 1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Wired&quot;&gt;{{cite news|author=Polly Sprenger|title=UK Businessman Booted Off Mir|work=[[Wired (magazine)|Wired]]|date=26 May 1999|url=http://www.wired.com/science/discoveries/news/1999/05/19895|accessdate=21 February 2009}}&lt;/ref&gt;

==Life on board==
[[File:Mirspacestationtour.ogv|thumb|right|A video tour of ''Mir'' from September 1996, during [[STS-79]]|alt=A video tourinf the interior of Mir. Beginning in Kristall, the tour travels the length of that module, then cuts into Priroda, examining the scientific equipment within. The tour cuts into the core module's docking node, showing the interior of a docked Progress spacecraft, then moves into the core module. The table and one of the sleeping compartments is seen, as is an out-the-window view of a docked space shuttle, before the tour moves to its conclusion in Spektr.]]
[[File:Mir node interior STS-84, 2.jpg|thumb|right|A view of the interior of the [[Mir Core Module|core module]]'s docking node, demonstrating the crowded nature of the station.|alt=A view of the station's node module, with four open hatches visible. Each hatch is surrounded by a wide green ring, with the node walls coloured white. Numerous ventilation hoses and cables are visible passing between the hatches, and a gyrodyne and hatch cover are seen floating toward the lower left of the image.]]
Inside, the 130&amp;nbsp;[[tonne]] ''Mir'' resembled a cramped [[labyrinth]], crowded with hoses, cables and scientific instruments &amp;mdash; as well as articles of everyday life, such as photos, children's drawings, books and a guitar. It commonly housed three crew members, but was capable of supporting as many as six for up to a month. The station was designed to remain in orbit for around five years, but ended up remaining in orbit for fifteen.&lt;ref&gt;{{cite web|title=One Thing After Another|url=http://discovermagazine.com/1998/jan/theyearinscience1326|work=[[Discover (magazine)|Discover]]|accessdate=5 February 2011|author=Fred Guterl|date=1 January 1998}}&lt;/ref&gt; As a result, NASA astronaut John Blaha reported that, with the exception of ''[[Priroda]]'' and ''[[Spektr]]'', which were added later into the station's life, ''Mir'' did look used, which is to be expected given it had been lived in for ten to eleven years without being brought home and cleaned.&lt;ref name=&quot;From Mir to Mars&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.pbs.org/safarchive/5_cool/5_mir/mir1.html|title=From Mir to Mars|publisher=[[Public Broadcasting Service]]|accessdate=14 September 2008|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924151702/http://www.pbs.org/safarchive/5_cool/5_mir/mir1.html}}&lt;/ref&gt;

===Crew schedule===
The time zone used on board ''Mir'' was [[Moscow Time]] ([[UTC+03:00|UTC+03]]). The windows were covered during night hours to give the impression of darkness because the station experienced 16 sunrises and sunsets a day. A typical day for the crew began with a wake-up at 08:00, followed by two hours of personal hygiene and breakfast. Work was conducted from 10:00 until 13:00, followed by an hour of exercise and an hour's lunch break. Three more hours of work and another hour of exercise followed lunch, and the crews began preparing for their evening meal at about 19:00. The cosmonauts were free to do as they wished in the evening, and largely worked to their own pace during the day.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

In their spare time, crews were able to catch up with work, observe the Earth below, respond to letters, drawings and other items sent up from Earth (and give them an official stamp to show they had been aboard ''Mir''), or make use of the station's ham radio.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Two amateur radio call signs, U1MIR and U2MIR, were assigned to ''Mir'' in the late 1980s, allowing [[amateur radio operators]] on Earth to communicate with the cosmonauts.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://users.tellurian.com/gjurrens/astrohams.html|title=Astronaut Hams|accessdate=8 January 2013|archivedate=30 December 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061230122251/http://users.tellurian.com/gjurrens/astrohams.html}}&lt;/ref&gt; The station was also equipped with a large supply of books and films for the crew to read and watch.&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;

NASA astronaut Jerry Linenger related how life on board ''Mir'' was structured and lived according to the detailed itineraries provided by ground control. Every second on board was accounted for and all activities were timetabled. After working some time on ''Mir'', Linenger came to feel that the order in which his activities were allocated did not represent the most logical or efficient order possible for these activities. He decided to perform his tasks in an order that he felt enabled him to work more efficiently, be less fatigued, and suffer less from stress. Linenger noted that his comrades on ''Mir'' did not &quot;improvise&quot; in this way, and as a medical doctor he observed the effects of stress on his comrades that he believed was the outcome of following an itinerary without making modifications to it. Despite this, however, he commented that his comrades performed all their tasks in a supremely professional manner.&lt;ref name=&quot;OffPlanet&quot;/&gt;

Astronaut [[Shannon Lucid]], who set the record for longest stay in space by a woman while aboard ''Mir'' (surpassed by [[Sunita Williams]] 11 years later on the [[ISS]]), also commented about working aboard ''Mir'' saying &quot;I think going to work on a daily basis on ''Mir'' is very similar to going to work on a daily basis on an outstation in Antarctica. The big difference with going to work here is the isolation, because you really are isolated. You don't have a lot of support from the ground. You really are on your own.&quot;&lt;ref name=&quot;From Mir to Mars&quot;/&gt;

===Exercise===
[[File:Lucid on Treadmill in Russian Mir Space Station - GPN-2000-001034.jpg|thumb|[[Shannon Lucid]] exercises on a treadmill during her stay aboard ''Mir''.|alt=A woman running on a treadmill, anchored by orange straps. The wall behind her has a variety of items including clothing, ventilation hoses and instrument panels affixed to it.]]
The most significant adverse effects of long-term weightlessness are [[muscle atrophy]] and deterioration of the [[skeleton]], or [[spaceflight osteopenia]]. Other significant effects include fluid redistribution, a slowing of the [[cardiovascular system]], decreased production of [[red blood cell]]s, balance disorders, and a weakening of the [[immune system]]. Lesser symptoms include loss of body mass, nasal congestion, sleep disturbance, excess [[flatulence]], and puffiness of the face. These effects begin to reverse quickly upon return to the Earth.&lt;ref name=&quot;JCB&quot;&gt;{{cite book|author=Jay Buckey|title=Space Physiology|publisher=Oxford University Press USA|date=23 February 2006|isbn=978-0-19-513725-5}}&lt;/ref&gt;

To prevent some of these adverse physiological effects, the station was equipped with two [[treadmill]]s (in the core module and ''Kvant''-2) and a [[stationary bicycle]] (in the core module); each cosmonaut was to cycle the equivalent of 10&amp;nbsp;km and run the equivalent of 5&amp;nbsp; per day.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Cosmonauts used bungee cords to strap themselves to the treadmill. Researchers believe that exercise is a good countermeasure for the bone and muscle density loss that occurs when humans live for a long time without gravity.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/station/behindscenes/colbert_feature.html|accessdate=Augist 23, 2009|title=Do Tread on Me|date=19 August 2009|author=Amiko Kauderer|publisher=NASA}}&lt;/ref&gt;

===Hygiene===
&lt;!--[[File:Russian space toilet.JPG|thumb|upright|One of the [[space toilet]]s used aboard ''Mir''|alt=A white, cylindrical tank, fixed into a frame holding a hinged lid and its fastening.]]--&gt;
There were two [[space toilet]]s (ASUs) on ''Mir'', located in the [[Mir Core Module|core module]] and [[Kvant-2|''Kvant''-2]].&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt; These units used a fan-driven suction system similar to the Space Shuttle Waste Collection System. Cosmonauts first fastened themselves to the toilet seat, which was equipped with spring-loaded restraining bars to ensure a good seal. A lever operated a powerful fan and a suction hole slid open: the air stream carried the waste away. Solid waste was collected in individual bags which were stored in an aluminium container. Full containers were transferred to Progress spacecraft for disposal. Liquid waste was evacuated by a hose connected to the front of the toilet, with anatomically correct &quot;urine funnel adapters&quot; attached to the tube so both men and women could use the same toilet. Waste was collected and transferred to the Water Recovery System, where it was recycled back into drinking water, although this was usually used to produce oxygen via the [[Elektron (ISS)|''Elektron'']] system.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

''Mir'' featured a shower, referred to as ''Bania'', which was located in ''Kvant''-2. The unit was a major improvement on the units installed in previous [[Salyut program|Salyut]] stations, but proved difficult to use due to the amount of time required to set up, use, and pack it away. The shower, which featured a plastic curtain and fan to collect water via an airflow, was later converted into a steam room, eventually having its plumbing removed and the space was reused. When the shower was unavailable, crew members washed using wet wipes, with soap dispensed from a toothpaste tube-like container, or using a washbasin equipped with a plastic hood, located in the core module. Crews were also provided with rinse-less shampoo and edible toothpaste to save water.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

===အာကာသတွင်အိပ်စက်ခြင်း===
[[File:Mir Crew Quarter.jpg|thumb|right|Cosmonaut [[Yury Usachov]] in his ''Kayutka''|alt=A man, dressed in blue work clothing, seen in a small cubicle. On the walls around him can be seen a sleeping bag, children's drawings, technical manuals and stained insulation. A small porthole in the centre of the wall behind him shows the nose of the Space Shuttle Atlantis and the blackness of space.]]
The station provided two permanent crew quarters, called &quot;Kayutkas&quot;. These were phonebox-sized booths set towards the rear of the core module, each featuring a tethered sleeping bag, a fold-out desk and a porthole, in addition to storage for a cosmonaut's personal effects. Visiting crews had no allocated sleep module, instead attaching a sleeping bag to an available space on a wall; American astronauts installed themselves within ''[[Spektr]]'' until a collision with a Progress spacecraft caused the depressurization of that module.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; It was important that crew accommodations be well ventilated; otherwise, astronauts could wake up oxygen-deprived and gasping for air, because a bubble of their own exhaled carbon dioxide had formed around their heads.&lt;ref name=&quot;ESALife&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.esa.int/esaHS/ESAH1V0VMOC_astronauts_0.html|publisher=ESA|accessdate=28 October 2009|date=19 July 2004|title=Daily life}}&lt;/ref&gt;

===အစားအစာနှင့်သောက်ရေ===
{{See also|Space food}}
အာကာသယာဉ်မှူးများ၏အစားအသောက်အများစုမှာအေးခဲထားသောအစာများနှင့်စည်သွပ်အစာများဖြစ်ကြသည်။ Menus were prepared by the cosmonauts, with the help of a [[dietitian]], before their flight to the station. The diet was designed to provide around 100&amp;nbsp;g of [[protein]], 130&amp;nbsp;g of [[fat]] and 330&amp;nbsp;g of [[carbohydrate]]s per day, in addition to appropriate mineral and vitamin supplements. Meals were spread out throughout the day to aid assimilation.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Canned food such as jellied beef tongue was placed into one of several niches in the core module's table, where they could be warmed in 5–10 minutes. Usually, crews drank tea, coffee and fruit juices, but, unlike the ISS, the station also had a supply of [[Cognac (brandy)|cognac]] and [[vodka]] for special occasions.&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;

==Station operations==

===Expeditions===
{{Main|List of Mir Expeditions}}
{{See also|List of Mir spacewalks}}
During its 15-year spaceflight, ''Mir'' was visited by a total of 28 long-duration or &quot;principal&quot; crews, each of which was given a sequential expedition number formatted as EO-'''X'''. Expeditions varied in length (from the 72-day flight of the crew of [[Mir EO-28|EO-28]] to the 437-day flight of [[Valeri Polyakov]]), but generally lasted around six months.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Principal expedition crews consisted of two to three crew members, who often launched as part of one expedition but returned with another (Polyakov launched with EO-14 and landed with EO-17).&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; The principal expeditions were often supplemented with visiting crews who remained on the station during the week-long handover period between one crew and the next before returning with the departing crew, the station's life support system being able to support a crew of up to six for short periods.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;&gt;{{cite book|title=Soyuz: A Universal Spacecraft|year=2003|publisher=Springer-Praxis|isbn=978-1-85233-657-8|author=Rex Hall &amp; David Shayler}}&lt;/ref&gt; The station was occupied for a total of four distinct periods; 12 March&amp;ndash;16 July 1986 ([[Mir EO-1|EO-1]]), 5 February 1987 – 27 April 1989 (EO-2&amp;ndash;EO-4), the record-breaking run from 5 September 1989 – 28 August 1999 (EO-5&amp;ndash;EO-27), and 4 April&amp;ndash;16 June 2000 ([[Mir EO-28|EO-28]]).&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; By the time of the station's deorbit, it had been [[List of Mir visitors|visited by 104 different people from twelve different nations]], making it the second-most visited spacecraft in history after the [[International Space Station]].&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

====Early existence====
Due to the pressure to launch the station in such short order, mission planners were left without Soyuz spacecraft or modules to launch to the station at first.  It was decided to launch [[Soyuz T-15]] on a dual mission to both ''Mir'' and [[Salyut 7]].&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica&quot;&gt;{{cite web|title=Mir complex|publisher=[[Encyclopedia Astronautica]]|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/craft/mirmplex.htm|accessdate=16 April 2007|archivedate=6 April 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090406003700/http://www.astronautix.com/craft/mirmplex.htm}}&lt;/ref&gt;

[[Leonid Kizim]] and [[Vladimir Solovyov (cosmonaut)|Vladimir Solovyov]] first docked with the Mir space station on 15 March 1986.  During their nearly 51-day stay on ''Mir'', they brought the station online and checked its systems.  They also unloaded two [[Progress spacecraft]] launched after their arrival, [[Progress 25]] and [[Progress 26]].&lt;ref name=&quot;Manned Astronautics Soyuz-T15&quot;&gt;{{cite web|title=Spacecraft &quot;Soyuz-T15&quot;|publisher=Manned Astronautics|author=Alexander Anikeev|url=http://space.kursknet.ru/cosmos/english/machines/st15.sht|accessdate=16 April 2007|archivedate=1 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090301204034/http://space.kursknet.ru/cosmos/english/machines/st15.sht}}&lt;/ref&gt;

On 5 May 1986, they undocked from ''Mir'' for a day-long journey to Salyut 7. They spent 51 days there and gathered 400&amp;nbsp;kg of scientific material from Salyut 7 for return to ''Mir''.  While Soyuz T-15 was at Salyut 7, the unmanned [[Soyuz TM-1]] arrived at the unoccupied ''Mir'' and remained for 9 days, testing the new [[Soyuz spacecraft#Soyuz-TM (1986-2003)|Soyuz TM]] model. Soyuz T-15 redocked with ''Mir'' on 26 June and delivered the experiments and 20 instruments, including a multichannel [[spectrometer]]. The EO-1 crew spent their last 20 days on ''Mir'' conducting Earth observations before returning to Earth on 16 July 1986, leaving the new station unoccupied.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo&quot;&gt;{{cite web|title=Mir EO-1|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mireo1.htm|accessdate=18 April 2007|archivedate=22 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090522210231/http://www.astronautix.com/flights/mireo1.htm}}&lt;/ref&gt;

The second expedition to ''Mir'', [[Mir EO-2|EO-2]], launched on [[Soyuz TM-2]] on 5 February 1987. During their stay, the [[Kvant-1|''Kvant''-1]] module, launched on 30 March 1987, arrived. It was the first experimental version of a planned series of '37K' modules scheduled to be launched to ''Mir'' on the [[Soviet]] ''Buran'' spacecraft. ''Kvant''-1 was originally planned to dock with [[Salyut 7]]; however, due to technical problems during its development, it was reassigned to ''Mir''. The module carried the first set of six gyroscopes for attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude, meaning orientation - please don't change this to aLTitude.--&gt; control. The module also carried instruments for X-ray and ultraviolet astrophysical observations.&lt;ref name=&quot;MHH&quot;/&gt;

The initial rendezvous of the ''Kvant''-1 module with ''Mir'' on 5 April 1987 was troubled by the failure of the onboard control system. After the failure of the second attempt to dock, the resident cosmonauts, [[Yuri Romanenko]] and [[Aleksandr Laveykin]], conducted an EVA to fix the problem. They found a trash bag which had been left in orbit after the departure of one of the previous cargo ships and was now located between the module and the station, which prevented the docking.  After removing the bag docking could be completed on 12 April.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo2&quot;&gt;{{cite web|title=Mir EO-2|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mireo2.htm|accessdate=18 April 2007|archivedate=22 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090522210236/http://www.astronautix.com/flights/mireo2.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;RussianSpaceweb.com Kvant-1&quot;&gt;{{cite web|title=Spacecraft: Manned: Mir: Kvant-1 Module|publisher=RussianSpaceweb.com|author=Anatoly Zak|url=http://www.russianspaceweb.com/mir_kvant.html|accessdate=16 April 2007}}&lt;/ref&gt;

The Soyuz TM-2 launch was the beginning of a string of 6 Soyuz launches and three long-duration crews between 5 February 1987 and 27 April 1989. This period also saw the first international visitors to the station, [[Muhammed Faris]] ([[Syria]]), [[Abdul Ahad Mohmand]] ([[Afghanistan]]) and [[Jean-Loup Chrétien]] ([[France]]).  With the departure of [[Mir EO-4|EO-4]] on [[Soyuz TM-7]] on 27 April 1989 the station was once again left unoccupied.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

====တတိယအဆင့်====
{{See also|Kvant-2|Kristall}}
The launch of [[Soyuz TM-8]] on 5 September 1989 marked the beginning of the longest human presence in space up until 23 October 2010 (when this record was surpassed by the ISS).&lt;ref name=&quot;Mirrecord&quot;/&gt;  It also marked the beginning of ''Mir's'' second expansion. The [[Kvant-2]] and [[Kristall]] modules were now ready for launch.  [[Alexander Viktorenko]] and [[Aleksandr Serebrov]] docked with ''Mir'' and brought the station out of its five-month hibernation. On 29 September the cosmonauts installed equipment in the docking system in preparation for the arrival of ''Kvant''-2, the first of the 20&amp;nbsp;[[tonne]] add-on modules based on the [[TKS spacecraft]] from the [[Almaz]] programme.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo5&quot;&gt;{{cite web|title=Mir EO-5|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mireo5.htm|accessdate=18 April 2007|archivedate=22 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090522210309/http://www.astronautix.com/flights/mireo5.htm}}&lt;/ref&gt;

[[File:Mir Kvant 1-Base Block-Kvant 2.jpg|thumb|''Mir'' following the arrival of [[Kvant-2|''Kvant''-2]] in 1989|alt=A collection of three space station modules, arranged in an L-shape. At the left of the image is a Soyuz spacecraft docked to a short, stubby module, in turn docked to a larger, stepped-cylindrical module covered in white insulation, from which solar arrays project. A third module, similar in size to the stepped-cylinder module, is attached to the upper port of that module, forming the up-stroke of the L. This module is also projecting two solar arrays, and the cloudy Earth serves as the image's backdrop.]]
After a delay of 40 days due to problems with a batch of computer chips, ''Kvant''-2 was launched on 26 November 1989. After problems deploying the craft's solar array and with the automated docking systems on both ''Kvant''-2 and ''Mir'', the new module was docked manually on 6 December. ''Kvant''-2 added a second set of gyrodines to ''Mir'', and also carried the new life support systems for recycling water and generating oxygen on board the station, reducing its dependence on resupply from the ground.  The module also featured a large airlock with a one-metre hatch. A special backpack unit (known as ''Ikar''), an equivalent of the U.S. [[Manned Maneuvering Unit|MMU]], was located inside ''Kvant''-2's airlock.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo5&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;russianspaceweb.com Kvant-2&quot;&gt;{{cite web|title=Spacecraft: Manned: Mir: Kvant-2 Module|publisher=RussianSpaceWeb.com|author=Anatoly Zak|url=http://www.russianspaceweb.com/mir_kvant-2.html|accessdate=18 April 2007}}&lt;/ref&gt;

[[Soyuz TM-9]] launched [[Mir EO-6|EO-6]] crew members [[Anatoly Solovyev]] and [[Aleksandr Nikolayevich Balandin|Aleksandr Balandin]] on 11 February 1990.  While docking, the EO-5 crew on board ''Mir'' noted that three thermal blankets on the ferry were loose, potentially creating problems on reentry, but it was decided that they would be manageable. Their stay on board ''Mir'' saw the addition of the ''Kristall'' module, launched on 31 May 1990. The first docking attempt on 6 June was aborted due to an attitude&lt;!--It's supposed to be ATTitude - please don't change this to aLTitude.--&gt; control thruster failure. ''Kristall'' arrived at Mir’s front port on 10 June and was relocated to the lateral port opposite ''Kvant''-2 the next day, restoring the equilibrium of the complex.  Due to the delay in the docking of ''Kristall'', EO-6 was extended by 10 days to permit the activation of the module’s systems and to accommodate the EVA to repair the loose thermal blankets on Soyuz TM-9.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo6&quot;&gt;{{cite web|title=Mir EO-6|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mireo6.htm|accessdate=19 April 2007|archivedate=22 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090522210357/http://www.astronautix.com/flights/mireo6.htm}}&lt;/ref&gt;

''Kristall'' contained a number of furnaces for use in producing crystals under microgravity conditions (hence the choice of name for the module). The module was also equipped with biotechnology research equipment, including a small greenhouse for plant cultivation experiments which was equipped with a source of light and a feeding system, in addition to equipment for astronomical observations. The most obvious features of the module, however, were the two [[Androgynous Peripheral Attach System]] (APAS-89) docking ports designed to be compatible with the ''Buran'' spacecraft. Although they were never used in a ''Buran'' docking, they were later to prove very useful during the Shuttle-''Mir'' programme, providing a berthing location for U.S [[Space Shuttle]]s.&lt;ref name=&quot;russianspaceweb.com Kristall&quot;&gt;{{cite web|title=Spacecraft: Manned: Mir: Kristall Module|publisher=RussianSpaceWeb.com|author=Anatoly Zak|url=http://www.russianspaceweb.com/mir_kristall.html|date=25 May 2010|accessdate=17 December 2010}}&lt;/ref&gt;

The [[Mir EO-7|EO-7]] relief crew arrived aboard [[Soyuz TM-10]] on 3 August 1990. The new crew arrived at ''Mir'' with [[quail]] for ''Kvant''-2's cages, one of which laid an egg en route to the station. It was returned to Earth, along with 130&amp;nbsp;kg of experiment results and industrial products, in Soyuz TM-9.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo6&quot;/&gt; Two more expeditions, [[Mir EO-8|EO-8]] and [[Mir EO-9|EO-9]], continued the work of their predecessors whilst tensions grew back on Earth.

====ဆိုဗီယက်ခေတ်လွန်ကာလ====
[[File:Mir from Soyuz TM-17.jpg|thumb|''မီယာအာကာသစခန်း''အား ၁၉၉၃၊ ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့တွင်  ဆိုယုဇ် တီအမ်-၁၇ အာကာသယာဉ်မှတွေ့မြင်ရပုံ၊  showing ongoing docking operations at the station|alt=An image of a space station consisting of four modules arranged in a T-shape. A short, stubby module is docked to a longer, stepped-cylindrical module which has a number of docking ports arranged in a sphere at one end. Two other modules, similar in size, project from opposing ports on this sphere. A Progress spacecraft is docked to the short module, a Soyuz spacecraft to the end of the lower module in the crossbar of the T, and another Progress spacecraft is seen a distance away from the module cluster, carrying out undocking operations.]]
The [[Mir EO-10|EO-10]] crew, launched aboard [[Soyuz TM-13]] on 2 October 1991, was the last crew to launch from the USSR and continued the occupation of ''Mir'' through the fall of the [[Soviet Union]]. The crew is notable for having launched as Soviet citizens and returning to earth as Russians. The newly formed [[Russian Federal Space Agency]] (Roskosmos) was unable to finance the unlaunched ''[[Spektr]]'' and ''[[Priroda]]'' modules, instead putting them into storage and ending ''Mir's'' second expansion.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mireo10&quot;&gt;{{cite web|title=Mir EO-10|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/flights/mireo10.htm|accessdate=19 April 2007|archivedate=23 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081223180833/http://www.astronautix.com/flights/mireo10.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica Spektr&quot;&gt;{{cite web|title=Spektr|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/craft/spektr.htm|accessdate=21 April 2007|archivedate=22 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090522210207/http://www.astronautix.com/craft/spektr.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica Priroda&quot;&gt;{{cite web|title=Priroda|publisher=Encyclopedia Astronautica|author=Mark Wade|url=http://www.astronautix.com/craft/priroda.htm|accessdate=21 April 2007|archivedate=23 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081223180444/http://www.astronautix.com/craft/priroda.htm}}&lt;/ref&gt;

The first manned mission flown from an independent [[Kazakhstan]] was [[Soyuz TM-14]], launched on 17 March 1992, which carried the [[Mir EO-11|EO-11]] crew to ''Mir'', docking on 19 March before the departure of Soyuz TM-13. On 17 June, Russian President [[Boris Yeltsin]] and U.S. President [[George H. W. Bush]] announced what would later become the Shuttle-''Mir'' programme, a cooperative venture which would prove very useful to the cash-strapped Roskosmos (and led to the eventual completion and launch of ''Spektr'' and ''Priroda''). [[Mir EO-12|EO-12]] followed in July, alongside a brief visit by French astronaut [[Michel Tognini]].&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; The crew which succeeded them, [[Mir EO-13|EO-13]], began preparations for the Shuttle-''Mir'' programme by flying to the station in a modified spacecraft, [[Soyuz TM-16]] (launched on 26 January 1993), which was equipped with an [[APAS-89]] docking system rather than the usual probe-and-drogue, enabling it to dock to ''Kristall'' and test the port which would later be used by U.S. space shuttles. The spacecraft also enabled controllers to obtain data on the dynamics of docking a spacecraft to a space station off the station's longitudinal axis, in addition to data on the structural integrity of this configuration via a test called ''Rezonans'' conducted on 28 January. [[Soyuz TM-15]], meanwhile, departed with the EO-12 crew on 1 February.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt;

Throughout the period following the collapse of the USSR, crews on ''Mir'' experienced occasional reminders of the [[History of post-Soviet Russia#Economic depression and social decay|economic chaos]] occurring in Russia. The initial cancellation of ''Spektr'' and ''Priroda'' was the first such sign, closely followed by the reduction in communications as a result of the fleet of [[tracking ship]]s being withdrawn from service by [[Ukraine]]. The new Ukrainian government also vastly raised the price of the [[Kurs (docking system)|''Kurs'']] docking systems, manufactured in [[Kiev]]{{spaced ndash}}the Russians' attempts to reduce their dependence on ''Kurs'' would later lead to accidents during TORU tests in 1997. Various Progress spacecraft had parts of their cargoes missing, either because the consumable in question had been unavailable, or because the ground crews at Baikonur had, in desperation, looted them. The problems became particularly obvious during the launch of the [[Mir EO-14|EO-14]] crew aboard [[Soyuz TM-17]] in July; half an hour before launch there was a black-out at the pad, and the entire power supply to the nearby city of [[Baikonur|Leninsk]] failed an hour after launch.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; Nevertheless, the spacecraft launched on time and arrived at the station two days later. All of ''Mir''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s ports, however, were occupied, and so Soyuz TM-17 had to station-keep 200 metres away from the station for half an hour before docking whilst [[Progress M-18]] vacated the core module's front port and departed.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt;

The EO-13 crew departed on 22 July, and soon after ''Mir'' passed through the annual [[Perseids|Perseid]] [[meteor shower]], during which the station was hit by several particles. A spacewalk was conducted on 28 September to inspect the station's hull, but no serious damage was reported. [[Soyuz TM-18]] arrived on 10 January 1994 carrying the [[Mir EO-15|EO-15]] crew (including [[Valeri Polyakov]], who was to remain on ''Mir'' for 14 months), and [[Soyuz TM-17]] left on 14 January. The undocking was unusual, however, in that the spacecraft was to pass along ''Kristall'' in order to obtain photographs of the APAS to assist in the training of space shuttle pilots. Due to an error in setting up the control system, the spacecraft struck the station a glancing blow during the manoeuvre, scratching the exterior of ''Kristall''.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt;

The launch of [[Soyuz TM-19]], carrying the [[Mir EO-16|EO-16]] crew, was delayed due to the unavailability of a payload fairing for the booster that was to carry it, but the spacecraft eventually left Earth on 1 July 1994 and docked two days later. They stayed only four months to allow the Soyuz schedule to line up with the planned space shuttle manifest, and so Polyakov greeted a second resident crew in October, prior to the undocking of Soyuz TM-19, when the [[Mir EO-17|EO-17]] crew arrived in [[Soyuz TM-20]].&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; A few months later, ''Mir'' veteran [[Vladimir Titov]] became the first Russian cosmonaut to launch on a U.S. spacecraft flying on {{OV|103}} during [[STS-63]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-63/mission-sts-63.html|title=STS-63 Mission Summary|date=29 June 2001|publisher=NASA|accessdate=30 December 2010|archivedate=20 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090320085830/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-63/mission-sts-63.html}}&lt;/ref&gt;

====Shuttle–''Mir''====
{{Main|Shuttle–Mir Program}}
{{See also|Spektr|Priroda|Mir Docking Module}}
[[File:Atlantis Docked to Mir.jpg|thumb|{{OV|104}} docked to ''Mir'' on [[STS-71]]|alt=A cluster of cylindrical modules with projecting feathery solar arrays and a space shuttle docked to the lower module. In the background is the blackness of space, and, in the lower right corner, Earth.]]
The 3 February launch of {{OV|103}}, flying [[STS-63]], opened operations on ''Mir'' for 1995. Referred to as the &quot;near-''Mir''&quot; mission, the mission saw the first rendezvous of a space shuttle with ''Mir'' as the orbiter approached within {{convert|37|ft|m}} of the station as a dress rehearsal for later docking missions and for equipment testing.&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;&gt;{{cite web|title=Shuttle–Mir History/Shuttle Flights and Mir Increments|publisher=NASA|url=http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/h-flights.htm|accessdate=30 March 2007|archivedate=28 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150928151002/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/h-flights.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-63 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-63/mission-sts-63.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=20 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090320085830/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-63/mission-sts-63.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|author=Kathy Sawyer|title=US &amp; Russia Find Common Ground in Space – Nations Overcome Hurdles in Ambitious Partnership|newspaper=Washington Post|page=a1|date=29 January 1995|publisher=[[NewsBank]]}}&lt;/ref&gt; Five weeks after ''Discovery'''s departure, the [[Mir EO-18|EO-18]] crew, including the first U.S. cosmonaut [[Norman Thagard]], arrived in [[Soyuz TM-21]]. The EO-17 crew left a few days later, with Polyakov completing his record-breaking 437-day spaceflight. During EO-18, the ''[[Spektr]]'' science module (which served as living and working space for American astronauts) was launched aboard a [[Proton rocket]] and docked to the station, carrying research equipment from America and other nations. The expedition's crew returned to Earth aboard {{OV|104}} following the first Shuttle–''Mir'' docking mission, [[STS-71]].&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;&gt;{{cite book|author=Bryan Burrough|date=7 January 1998|title=Dragonfly: NASA and the Crisis Aboard Mir|url=https://archive.org/details/dragonflynasacri0000burr_g7x5|place=London, UK|publisher=Fourth Estate Ltd.|isbn=978-1-84115-087-1}}&lt;/ref&gt; ''Atlantis'', launched on 27 June 1995, successfully docked with ''Mir'' on 29 June becoming the first U.S. spacecraft to dock with a Russian spacecraft since the [[Apollo-Soyuz Test Project|ASTP]] in 1975.&lt;ref&gt;{{cite book|author=David Scott &amp; Alexei Leonov|title=Two Sides of the Moon|publisher=Pocket Books|date=30 April 2005|isbn=978-0-7434-5067-6}}&lt;/ref&gt; The orbiter delivered the [[Mir EO-19|EO-19]] crew and returned the EO-18 crew to Earth.&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-71 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-71/mission-sts-71.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=29 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150329042625/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-71/mission-sts-71.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|author=Nick Nuttall|title=Shuttle homes in for Mir docking|newspaper=The Times|date=29 June 1995|publisher=NewsBank}}&lt;/ref&gt; The [[Mir EO-20|EO-20]] crew were launched on 3 September, followed in November by the arrival of the docking module during [[STS-74]].&lt;ref name=&quot;STS-74&quot;&gt;{{cite web|title=STS-74 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-74/mission-sts-74.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=20 December 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220034436/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-74/mission-sts-74.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=CSA – STS-74 – Daily Reports|publisher=Canadian Space Agency|date=30 October 1999|url=http://www.asc-csa.gc.ca/eng/missions/sts-074/reports.asp|accessdate=17 September 2009|archivedate=16 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716061546/http://www.asc-csa.gc.ca/eng/missions/sts-074/reports.asp}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|author=William Harwood|title=Space Shuttle docks with Mir – Atlantis uses manoeuvres similar to those needed for construction|newspaper=Washington Post|page=a3|date=15 November 1995|publisher=NewsBank}}&lt;/ref&gt;

The two-man [[Mir EO-21|EO-21]] crew was launched on 21 February 1996 aboard [[Soyuz TM-23]] and were soon joined by U.S. crew member [[Shannon Lucid]], who was brought to the station by ''Atlantis'' during [[STS-76]]. This mission saw the first joint U.S. spacewalk on ''Mir'' take place deploying the [[Mir Environmental Effects Payload|MEEP]] package on the docking module.&lt;ref&gt;{{cite news|author=William Harwood|title=Shuttle becomes hard-hat area; spacewalking astronauts practice tasks necessary to build station|newspaper=Washington Post|page=a3|date=28 March 1996|publisher=NewsBank}}&lt;/ref&gt; Lucid became the first American to carry out a long-duration mission aboard ''Mir'' with her 188-day mission, which set the U.S. single spaceflight record. During Lucid's time aboard ''Mir'', ''[[Priroda]]'', the station's final module, arrived as did French visitor [[Claudie Haigneré]] flying the ''Cassiopée'' mission. The flight aboard [[Soyuz TM-24]] also delivered the [[Mir EO-22|EO-22]] crew of [[Valery Korzun]] and [[Aleksandr Kaleri]].&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-76 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-76/mission-sts-76.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806102139/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-76/mission-sts-76.html}}&lt;/ref&gt;

Lucid's stay aboard ''Mir'' ended with the flight of ''Atlantis'' on [[STS-79]], which launched on 16 September. This, the fourth docking, saw [[John Blaha]] transferring onto ''Mir'' to take his place as resident U.S. astronaut. His stay on the station improved operations in several areas, including transfer procedures for a docked space shuttle, &quot;hand-over&quot; procedures for long duration American crew members and &quot;ham&quot; [[amateur radio]] communications, and also saw two spacewalks to reconfigure the station's power grid. In all, Blaha spent four months with the EO-22 crew before returning to Earth aboard ''Atlantis'' on [[STS-81]] in January 1997, at which point he was replaced by [[physician]] [[Jerry Linenger]].&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-79 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-79/mission-sts-79.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=18 May 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070518135705/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-79/mission-sts-79.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;STS-81&quot;&gt;{{cite web|title=STS-81 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-81/mission-sts-81.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=20 May 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070520090649/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-81/mission-sts-81.html}}&lt;/ref&gt; During his flight, Linenger became the first American to conduct a spacewalk from a foreign space station and the first to test the Russian-built [[Orlan space suit|Orlan-M]] spacesuit alongside Russian cosmonaut [[Vasili Tsibliyev]], flying [[Mir EO-23|EO-23]]. All three crew members of EO-23 performed a &quot;fly-around&quot; in [[Soyuz TM-25]] spacecraft.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; Linenger and his Russian crewmates Vasili Tsibliyev and [[Aleksandr Lazutkin]] faced several difficulties during the mission, including the most severe fire aboard an orbiting spacecraft (caused by a malfunctioning [[ISS ECLSS#Vika|''Vika'']]), failures of various on board systems, a near collision with [[Progress M-33]] during a long-distance TORU test and a total loss of station electrical power. The power failure also caused a loss of [[attitude control]], which led to an uncontrolled &quot;tumble&quot; through space.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;OffPlanet&quot;&gt;{{cite book|author=Jerry Linenger|date=1 January 2001|title=Off the Planet: Surviving Five Perilous Months Aboard the Space Station Mir|url=https://archive.org/details/offplanetsurvivi00line|place=New York, USA|publisher=McGraw-Hill|isbn=978-0-07-137230-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;

[[File:Damaged Spektr solar array.jpg|thumb|Damaged solar arrays on ''Mir'''s ''Spektr'' module following a collision with [[Progress spacecraft|Progress]]-M34 in September 1997|alt=A large, segmented, gold-coloured solar array visible connected to an insulation-covered module, seen at the extreme right of the image. The array is damaged, being bent out of shape and with a large hole in one of its segments.]]
Linenger was succeeded by [[English-American|Anglo-American]] astronaut [[Michael Foale]], carried up by ''Atlantis'' on [[STS-84]], alongside Russian mission specialist [[Elena Kondakova]]. Foale's increment proceeded fairly normally until 25 June when during the second test of the ''Progress'' manual docking system, [[TORU]], [[Progress M-34]] collided with solar arrays on the ''[[Spektr]]'' module and crashed into the module's outer shell, puncturing the module and causing depressurisation on the station. Only quick actions on the part of the crew, cutting cables leading to the module and closing ''Spektr's'' hatch, prevented the crews having to abandon the station in [[Soyuz TM-25]]. Their efforts stabilised the station's air pressure, whilst the pressure in ''Spektr'', containing many of Foale's experiments and personal effects, dropped to a vacuum.&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt; In an effort to restore some of the power and systems lost following the isolation of ''Spektr'' and to attempt to locate the leak, [[Mir EO-24|EO-24]] commander [[Anatoly Solovyev]] and [[flight engineer]] [[Pavel Vinogradov]] carried out a risky salvage operation later in the flight, entering the empty module during a so-called &quot;intra-vehicular activity&quot; or &quot;IVA&quot; spacewalk and inspecting the condition of hardware and running cables through a special hatch from ''Spektr's'' systems to the rest of the station. Following these first investigations, Foale and Solovyev conducted a 6-hour EVA on the surface of ''Spektr'' to inspect the damage to the punctured module.&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|author=David Hoffman|title=Crucial Mir spacewalk carries high hopes - continued Western support could hinge on mission's success|newspaper=Washington Post|pages=a1|date=22 August 1997}}&lt;/ref&gt;

After these incidents, the U.S. Congress and NASA considered whether to abandon the programme out of concern for the astronauts' safety, but NASA administrator [[Daniel Goldin]] decided to continue the programme.&lt;ref name=&quot;OffPlanet&quot;/&gt; The next flight to ''Mir'', [[STS-86]], brought [[David Wolf (astronaut)|David Wolf]] to the station aboard ''Atlantis''. During the orbiter's stay Titov and Parazynski conducted a spacewalk to affix a cap to the docking module for a future attempt by crew members to seal off the leak in ''Spektr''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s hull.&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-86 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-86/mission-sts-86.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=3 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303230243/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-86/mission-sts-86.html}}&lt;/ref&gt; Wolf spent 119 days aboard ''Mir'' with the EO-24 crew and was replaced during [[STS-89]] with [[Andy Thomas]], who carried out the last U.S. expedition on ''Mir''.&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-89 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-89/mission-sts-89.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=4 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304062707/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-89/mission-sts-89.html}}&lt;/ref&gt; The [[Mir EO-25|EO-25]] crew arrived in [[Soyuz TM-27]] in January 1998 before Thomas returned to Earth on the final Shuttle–''Mir'' mission, [[STS-91]].&lt;ref name=&quot;SMH Flights&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=STS-91 Mission Summary|author=Jim Dumoulin|publisher=NASA|date=29 June 2001|url=http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-91/mission-sts-91.html|accessdate=30 March 2007|archivedate=4 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304111001/http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/missions/sts-91/mission-sts-91.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|author=William Harwood|title=Final American returns from Mir|newspaper=Washington Post|page=a12|date=13 June 1998|publisher=NewsBank}}&lt;/ref&gt;

====Final days and deorbit====
{{main|Deorbit of Mir}}
[[File:Mir reentry photo.jpg|thumb|''Mir'' breaks up in Earth's atmosphere over the South Pacific on 23 March 2001.|alt=A view of a bluish-grey sky through which four large and eight smaller points of light are descending in a top-right to bottom-left direction, trailing smoke.]]
Following the departure of ''Discovery'' on 8 June 1998, the EO-25 crew of [[Nikolai Budarin|Budarin]] and [[Talgat Musabayev|Musabayev]] were left aboard the station, carrying out materials experiments and the compiling of a station inventory. Meanwhile, back on Earth, Yuri Koptev, the director of the [[Russian Federal Space Agency|Roskosmos]], announced on 2 July that, due to a lack of funding to keep ''Mir'' flying, the station would be deorbited in June 1999.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; The [[Mir EO-26|EO-26]] crew of [[Gennady Padalka]] and [[Sergei Avdeyev]] arrived on 15 August in [[Soyuz TM-28]], alongside physicist [[Yuri Baturin]], who departed with the EO-25 crew on 25 August in [[Soyuz TM-27]]. The crew carried out two spacewalks, one inside ''Spektr'' to reseat some power cables and another outside to set up experiments delivered by [[Progress M-40]], which also carried a large amount of propellant to begin alterations to ''Mir''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s orbit ready for the station's decommissioning. 20 November 1998 saw the launch of ''[[Zarya]]'', the first module of the [[International Space Station]], but delays to the new station's service module [[Zvezda (ISS module)|''Zvezda'']] had led to calls for ''Mir'' to be kept in orbit past 1999. Roskosmos, however, confirmed that it would not fund ''Mir'' past the set deorbit date.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

The crew of [[Mir EO-27|EO-27]], consisting of [[Viktor Mikhailovich Afanasyev|Viktor Afanasyev]] and [[Jean-Pierre Haigneré]] arrived in [[Soyuz TM-29]] on 22 February 1999 alongside [[Ivan Bella]], who returned to Earth with Padalka in Soyuz TM-28. The crew carried out three EVAs to retrieve experiments and deploy a prototype communications antenna on ''Sofora''. Meanwhile, on 1 June it was announced that the deorbit of the station would be delayed by six months to allow time to seek alternative funding to keep the station operating. The rest of the expedition was spent preparing the station for its deorbit; a special analogue computer was installed and each of the modules, starting with the docking module, was mothballed in turn and sealed off. The crew loaded their results into Soyuz TM-29 and departed ''Mir'' on 28 August 1999, ending a run of continuous occupation of the station which had lasted for eight days short of ten years.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; The station's gyrodynes and main computer were shut down on 7 September, leaving [[Progress M-42]] to control ''Mir'' and refine the station's orbital decay rate.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

Near the end of its life, there were plans for private interests to purchase ''Mir'', possibly for use as the first orbital [[television studio|television]]/[[movie studio]]. The privately funded [[Soyuz TM-30]] mission by [[MirCorp]], launched on 4 April 2000, carried two crew members, [[Sergei Zalyotin]] and [[Aleksandr Kaleri]], to the station for two months to do repair work with the hope of proving that the station could be made safe. This was, however, to be the last manned mission to ''Mir'' - while Russia was optimistic about ''Mir'''s future, its commitments to the [[International Space Station]] project left no funding to support the aging station.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;CNN&quot;&gt;{{cite news|title=Mir Destroyed in Fiery Descent|publisher=CNN|url=http://archives.cnn.com/2001/TECH/space/03/23/mir.descent/index.html|accessdate=10 November 2009|date=22 March 2001|archivedate=21 November 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091121134003/http://archives.cnn.com/2001/TECH/space/03/23/mir.descent/index.html}}&lt;/ref&gt;

''Mir''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s deorbit was carried out in three stages. The first stage involved waiting for [[Drag (physics)|atmospheric drag]] to [[Orbital decay|reduce the station's orbit]] to an average of {{convert|220|km|mi}}. This began with the docking of [[Progress M1-5]], a modified version of the [[Progress-M]] carrying 2.5 times more fuel in place of supplies. The second stage was the transfer of the station into a 165&amp;nbsp;×&amp;nbsp;220&amp;nbsp;km (103&amp;nbsp;×&amp;nbsp;137&amp;nbsp;mi) orbit. This was achieved with two burns of Progress M1-5's control engines at 00:32 UTC and 02:01 UTC on 23 March 2001.  After a two-orbit pause, the third and final stage of ''Mir'''s deorbit began with the burn of Progress M1-5's control engines and main engine at 05:08 UTC, lasting a little over 22 minutes.  [[Atmospheric reentry|Reentry]] into [[Earth's atmosphere]] (100&amp;nbsp;km/60&amp;nbsp;mi AMSL) of the 15-year-old space station occurred at 05:44 UTC near [[Nadi]], [[Fiji]].  Major destruction of the station began around 05:52 UTC and the unburned fragments fell into the South [[Pacific Ocean]] around 06:00 UTC.&lt;ref name=&quot;Reentry News&quot;&gt;{{cite web|title=The Final Days of Mir|publisher=The Aerospace Corporation|url=http://www.reentrynews.com/Mir/sequence.html|accessdate=16 April 2007|archivedate=3 August 2009|archiveurl=https://www.webcitation.org/5ilBuhOVb?url=http://www.reentrynews.com/Mir/sequence.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Reentry Page&quot;&gt;{{cite web|title=Mir Space Station Reentry Page|publisher=Space Online|url=http://www.ik1sld.org/mirreentry_page.htm|accessdate=16 April 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614034327/http://www.ik1sld.org/mirreentry_page.htm|archivedate=14 June 2007}}&lt;/ref&gt;

===Visiting spacecraft===
{{Main|Soyuz (spacecraft)|Progress (spacecraft)|Space Shuttle}}
{{See also|List of human spaceflights to Mir|List of unmanned spaceflights to Mir}}
[[File:Soyuz acoplada MIR.jpg|thumb|right|[[Soyuz TM-24]] docked with ''Mir'' as seen from the {{OV|104}} during [[STS-79]]|alt=An image of the four radial modules of the space station, with a Soyuz spacecraft, seen docked to the centre of the cluster. The Soyuz consists of a spherical orbital module, headlight-shaped descent module and cylindrical service module to which are attached two blue solar arrays. The entire spacecraft is covered in dark insulation except the base of the service module, which is white.]]
''Mir'' was primarily supported by the Russian [[Soyuz spacecraft|Soyuz]] and [[Progress spacecraft]] and had two ports available for docking these spacecraft. Initially, the fore and aft ports of the core module could be used for dockings, but following the permanent berthing of ''Kvant''-1 to the aft port in 1987, the rear port of the new module took on this role from the core module's aft port. Each port was equipped with the plumbing required for Progress cargo ferries to replace the station's fluids and also the guidance systems needed to guide the spacecraft in for docking. Two such systems were used on ''Mir''; the rear ports of both the core module and ''Kvant''-1 were equipped with both the [[Igla (spacecraft docking system)|Igla]] and [[Kurs (docking system)|Kurs]] systems, whilst the core module's forward port featured only the newer Kurs.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

Soyuz spacecraft provided manned access to and from the station allowing for crew rotations and cargo return, and also functioned as a lifeboat for the station, allowing for a relatively quick return to Earth in the event of an emergency.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Shuttle-Mir-Soyuz&quot;&gt;{{cite web|title=Shuttle–Mir History/Spacecraft/Mir Space Station/Soyuz|publisher=NASA|date=4 March 2004|author=Kim Dismukes|url=http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/spacecraft/s-mir-soyuz.htm|accessdate=11 February 2010|archivedate=15 February 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090215015225/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/spacecraft/s-mir-soyuz.htm}}&lt;/ref&gt; Two models of Soyuz flew to ''Mir''; [[Soyuz T-15]] was the only Igla-equipped [[Soyuz-T]] to visit the station, whilst all other flights used the newer, Kurs-equipped [[Soyuz-TM]]. A total of 31 (30 manned, [[Soyuz TM-1|1 unmanned]]) Soyuz spacecraft flew to the station over a fourteen-year period.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt;

The unmanned Progress cargo vehicles were only used to resupply the station, carrying a variety of cargoes including water, fuel, food and experimental equipment. The spacecraft were not equipped with reentry shielding and so, unlike their Soyuz counterparts, were incapable of surviving reentry.&lt;ref name=&quot;Shuttle-Mir-Progress&quot;&gt;{{cite web|title=Shuttle–Mir History/Spacecraft/Mir Space Station/Progress Detailed Description|publisher=NASA|date=4 March 2004|author=Kim Dismukes|url=http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/spacecraft/s-mir-detailed-main.htm|accessdate=11 February 2010|archivedate=2 September 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090902030958/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/spacecraft/s-mir-detailed-main.htm}}&lt;/ref&gt; As a result, when its cargoes had been unloaded, each Progress was refilled with rubbish, spent equipment and other waste which was destroyed, along with the Progress itself, on reentry.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; However, in order to facilitate cargo return, ten Progress flights carried [[VBK-Raduga|''Raduga'']] capsules, which could return around 150&amp;nbsp;kg of experimental results to Earth automatically.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; ''Mir'' was visited by three separate models of Progress; the original [[Progress 7K-TG|7K-TG]] variant equipped with Igla (18 flights), the [[Progress-M]] model equipped with Kurs (43 flights), and the modified [[Progress-M1]] version (3 flights), which together flew a total of sixty-four resupply missions to the station.&lt;ref name=&quot;SoyuzUS&quot;/&gt; Whilst the vast majority of the Progress spacecraft docked automatically without incident, the station was equipped with a remote manual docking system, [[TORU]], in case problems were encountered during the automatic approaches. With TORU cosmonauts could guide the spacecraft safely in to dock (with the exception of the catastrophic docking of [[Progress M-34]], when the long-range use of the system resulted in the spacecraft's striking the station, damaging ''Spektr'' and causing [[Uncontrolled decompression|decompression]]).&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

In addition to the routine Soyuz and Progress flights, it was anticipated that ''Mir'' would also be the destination for flights by the Soviet [[Buran program|''Buran'' space shuttle]], which was intended to deliver extra modules (based on the same &quot;37K&quot; [[Satellite bus|bus]] as ''Kvant''-1) and provide a much improved cargo return service to the station. ''[[Kristall]]'' carried two [[Androgynous Peripheral Attach System]] (APAS-89) docking ports designed to be compatible with the shuttle. One of these ports was to be used for ''Buran'' dockings with the other providing a berthing location for the planned ''Pulsar'' X-2 telescope, also to be delivered by ''Buran''.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;russianspaceweb.com Kristall&quot;/&gt; The cancellation of the ''Buran'' programme, however, meant these capabilities were not realised until the 1990s when the ports were used instead by U.S. [[Space Shuttle]]s as part of the Shuttle-''Mir'' programme (after testing by the specially modified [[Soyuz TM-16]] in 1993). Initially, visiting [[Space Shuttle orbiter|orbiters]] docked directly to ''Kristall'', but this required the relocation of the module to ensure sufficient distance between the shuttle and ''Mir''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;s solar arrays.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt; In order to eliminate the need to move the module and retract solar arrays for clearance issues, a [[Mir Docking Module|docking module]] was later added to the end of ''Kristall''.&lt;ref name=&quot;Encyclopedia Astronautica mirodule&quot;&gt;{{cite web|title=Mir Docking Module|author=Mark Wade|publisher=Encyclopedia Astronautica|url=http://www.astronautix.com/craft/mirodule.htm|accessdate=11 February 2010|archivedate=23 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081223223347/http://www.astronautix.com/craft/mirodule.htm}}&lt;/ref&gt; The shuttles provided crew rotation of the American astronauts on station and carried cargo to and from the station, performing some of the largest transfers of cargo of the time. With a space shuttle docked to ''Mir'', the temporary enlargements of living and working areas amounted to a complex that was the largest [[spacecraft]] in history at that time, with a combined mass of {{convert|250|t|short ton|lk=on}}.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

===ခရီးစဉ်ထိန်းချုပ်ရေးဌာန===
{{Main|TsUP}}
[[File:Russian Mission Control Center.jpg|thumb|TsUP seen in 2007|alt=A large room with two banks of computer workstations and their operators visible. On the wall facing these workstations are three large screens displaying a diagram of an orbital ground track, a space station crew and various other pieces of data, with a large ticker above these screens. Advertisement boards are situated below the screens.]]
''Mir'' and the spacecraft visiting the station were controlled from the Russian [[Mission control center|mission control centre]] ({{lang-ru|Центр управления полётами}}) in [[Korolyov (city)|Korolyov]], near the [[RKK Energia]] plant. Referred to by its acronym ЦУП (&quot;TsUP&quot;), or simply as 'Moscow', the facility could process data from up to ten spacecraft in three separate control rooms, although each control room was dedicated to a single programme; one to ''Mir''; one to Soyuz; and one to the Soviet space shuttle Buran (which was later converted for use with the ISS).&lt;ref name=&quot;TsUP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.space.com/news/spacestation/missioncontrol_russia_000814.html|publisher=Space.com|accessdate=13 July 2011|date=14 August 2000|author=Yuri Karash|title=Russia's Mission Control: Keeping ISS Aloft|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100207165302/http://www.space.com/news/spacestation/missioncontrol_russia_000814.html|archivedate=7 February 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;MCC-M&quot;&gt;{{cite web|url=http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/to-h-b-operations-mcc.htm|accessdate=6 November 2010|date=4 April 2004|publisher=NASA|title=Shuttle-Mir Background - Mission Control Center - Moscow|archivedate=16 October 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111016215954/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/history/to-h-b-operations-mcc.htm}}&lt;/ref&gt; The facility is now used to control the [[Russian Orbital Segment]] of the ISS.&lt;ref name=&quot;TsUP&quot;/&gt; The flight control team were assigned roles similar to the system used by NASA at their mission control centre in [[Houston]], including:&lt;ref name=&quot;MCC-M&quot;/&gt;
* The Flight Director, who provided policy guidance and communicated with the mission management team.
* The Flight Shift Director, who was responsible for real-time decisions within a set of flight rules,
* The Mission Deputy Shift Manager (MDSM) for the MCC was responsible for the control room's consoles, computers and peripherals,
* The MDSM for Ground Control was responsible for communications,
* The MDSM for Crew Training was similar to NASA's 'capcom,' or capsule communicator. This person generally had served as the ''Mir'' crew's lead trainer.

===Safety aspects===

====Aging systems and atmosphere====
In the later years of the programme, particularly during the Shuttle-''Mir'' programme, ''Mir'' suffered from various systems failures as the station aged. The station was originally designed to fly for five years but eventually flew for three times that length of time, and in the 1990s was showing its age—constant computer crashes, loss of power, uncontrolled tumbles through space and leaking pipes were an ever-present concern for crews. NASA astronaut [[John Blaha]]'s account of the air quality on ''Mir'' - &quot;very healthy, – it's not dry, it's not humid. Nothing smells.&quot; - contradicts sharply the concerns about air quality on the space station that [[Jerry Linenger]] relates in his book about his time on the facility. Linenger says that due to the age of the space station, the cooling system on board had developed a plethora of tiny leaks too small and numerous to be repaired, that permitted the constant release of [[coolant]], making it unpleasant to breathe the air on board. He says that it was especially noticeable after he had made a spacewalk and become used to the clean air he had been breathing in his spacesuit. When he returned to the station and again began breathing the air inside ''Mir'', he was deeply shocked by the intensity of the chemical smell and very worried about the possible negative health effects of breathing such heavily contaminated air.&lt;ref name=&quot;OffPlanet&quot;/&gt;

Various breakdowns of ''Mir'''s Elektron oxygen-generating system were also a concern. These breakdowns led crews to become increasingly reliant on the backup [[Vika oxygen generator|''Vika'']] [[chemical oxygen generator|solid-fuel oxygen generator]] (SFOG) systems, responsible for the fire during the handover between EO-22 and EO-23.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt; (see also [[ISS ECLSS#Vika|ISS ECLSS]])

====မတော်တဆဖြစ်ရပ်များ====
[[File:Mir after Fire.jpg|thumb|A charred panel in ''Kvant''-1 following the ''Vika'' fire|alt=A white panel covered in buttons, which shows signs of fire damage on its bottom edge. Wiring and other pieces of hardware are arrayed beneath the panel.]]
During the operation of ''Mir'', a number of accidents occurred which threatened the safety of the station, such as the glancing collision between ''[[Kristall]]'' and [[Soyuz TM-17]] during proximity operations in January 1994. The three most alarming incidents, however, occurred during [[Mir EO-23|EO-23]]. The first of these, on 23 February 1997 during the handover period from [[Mir EO-22|EO-22]] to EO-23, followed a malfunction in one of the station's backup [[Vika oxygen generator|''Vika'']] system, a [[chemical oxygen generator]] later known as  solid-fuel oxygen generator (SFOG). The ''Vika'' malfunction led to a fire which burned for around 90 seconds (according to official sources at the TsUP; astronaut [[Jerry M. Linenger|Jerry Linenger]], however, insists the fire burned for around 14 minutes), and produced large amounts of toxic smoke that filled the station for around 45 minutes. This forced the crew to don respirators, but some of the respirator masks initially worn were broken. Some of the [[fire extinguisher]]s mounted on the walls of the newer modules were immovable.&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;OffPlanet&quot;/&gt;

The other two accidents which occurred during EO-23 concerned testing of the station's [[TORU]] manual docking system to manually dock [[Progress M-33]] and [[Progress M-34]]. The tests were called in order to gauge the performance of long-distance docking in order to enable the cash-strapped Russians to remove the expensive [[Kurs (docking system)|''Kurs'']] automatic docking system from Progress spacecraft. However, due to malfunctioning equipment, both tests failed, with Progress M-33 narrowly missing the station and Progress M-34 striking ''[[Spektr]]'' and puncturing the module, causing the station to depressurise and leading to ''Spektr'' being permanently sealed off. This in turn led to a power crisis aboard ''Mir'' as the module's solar arrays produced a large proportion of the station's electrical supply, causing the station to power down and begin to drift, requiring weeks of work to rectify before work could continue as normal.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Dragonfly&quot;/&gt;

====ရောင်ခြည်များနှင့်ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်းမှအမှိုက်များ====
[[File:Space Debris Low Earth Orbit.png|thumb|right|Space debris in low Earth orbit|alt=A diagram of the Earth surrounded by huge numbers of black dots, indicating tracked pieces of orbital debris. See adjacent text for details.]]
Without the protection of the Earth's atmosphere, cosmonauts were exposed to higher levels of [[radiation]] from a steady flux of [[cosmic ray]]s and trapped protons from the [[South Atlantic Anomaly]]. The station's crews were exposed to an [[absorbed dose]] of about 5.2&amp;nbsp;[[Gray (unit)|cGy]] over the course of a [[Mir EO-18|115-day expedition]], producing an [[equivalent dose]] of 14.75&amp;nbsp;[[Sievert|cSv]], or 1133&amp;nbsp;µSv per day.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Biodosimetry Results from Space Flight Mir-18|journal=Radiation Research|year=1997|volume=148|accessdate=6 February 2011|issue=148|pages=S17–S23|url=http://www.jstor.org/pss/3579712|author=Yang TC, ''et al''.|publisher=[[Radiation Research Society]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1016/S0273-1177(98)01070-9|title=Radiation environment on the Mir orbital station during solar minimum.|journal=[[Advances in Space Research]]|year=1998|volume=22|issue=4|pages=501–510|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11542778|accessdate=6 February 2011|author=Badhwar GD, ''et al''.|publisher=[[Committee on Space Research]]|location=[[Johnson Space Center]], [[Houston]], [[Texas]]|pmid=11542778|bibcode = 1998AdSpR..22..501B }}&lt;/ref&gt; This is approximately half of that received from natural [[background radiation]] on Earth in a year.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Report of the United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation to the General Assembly|date=26 July 2000|url=http://www.unscear.org/docs/reports/gareport.pdf|accessdate=6 February 2011}}&lt;/ref&gt; The radiation environment of the station was not uniform, however; closer proximity to the station's hull led to an increased radiation dose, and the strength of radiation shielding varied between modules; ''Kvant''-2's being better than the core module, for instance.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Measurement of the Depth Distribution of Average LET and Absorbed Dose Inside a Water – Filled Phantom on Board Space Station MIR|journal=Physica Medica|year=2001|volume=17|issue=Supplement 1|pages=128–130|pmid=11770528|url=http://www.ati.ac.at/~vanaweb/papers/Arona.pdf|accessdate=6 February 2011|author=Berger T, ''et al''.|location=[[Vienna]], [[Austria]]}}&lt;/ref&gt;

The increased radiation levels result in a higher risk of crews developing cancer, and can cause damage to the [[chromosomal|chromosomes]] of [[lymphocytes]]. These cells are central to the [[immune system]] and so any damage to them could contribute to the lowered [[immunity (medical)|immunity]] experienced by cosmonauts. Over time, lowered immunity results in the spread of infection between crew members, especially in such confined areas. Radiation has also been linked to a higher incidence of [[cataracts]] in cosmonauts. Protective shielding and protective drugs may lower the risks to an acceptable level, but data is scarce and longer-term exposure will result in greater risks.&lt;ref name=&quot;JCB&quot;/&gt;

At the low altitudes at which ''Mir'' orbited there is a variety of [[space debris]], consisting of everything from entire spent [[rocket stage]]s and defunct [[satellite]]s, to explosion fragments, paint flakes, slag from solid rocket motors, coolant released by [[RORSAT]] nuclear powered satellites, [[Project West Ford|small needles]], and many other objects. These objects, in addition to natural [[micrometeoroid]]s,&lt;ref&gt;{{cite journal|author=F. L. Whipple|year=1949|title=The Theory of Micrometeoroids|url=https://archive.org/details/sim_popular-astronomy_1949-12_57_10/page/517|journal=Popular Astronomy|volume=57|page=517|bibcode=1949PA.....57..517W}}&lt;/ref&gt; posed a threat to the station as they have the ability to puncture pressurised modules and cause damage to other parts of the station, such as the solar arrays.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Henry Nahra|url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19890016664_1989016664.pdf|title=Effect of Micrometeoroid and Space Debris Impacts on the Space Station Freedom Solar Array Surfaces|date=24–29 April 1989|publisher=NASA|accessdate=7 October 2009}}&lt;/ref&gt; Micrometeoroids also posed a risk to [[Extra-vehicular activity|spacewalking]] cosmonauts, as such objects could [[Space exposure|puncture their spacesuits]], causing them to depressurise.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.space.com/missionlaunches/junk_iss_020107.html|title=Space Junk and ISS: A Threatening Problem|accessdate=13 July 2011|publisher=Space.com|date=7 January 2002|author=Leonard David|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090523163656/http://www.space.com/missionlaunches/junk_iss_020107.html|archivedate=23 May 2009}}&lt;/ref&gt; Meteor showers in particular posed a significant risk to the station, and, during such storms, the crews slept in their Soyuz ferries to facilitate an emergency evacuation should ''Mir'' be damaged.&lt;ref name=&quot;SSSM&quot;/&gt;

== မှီငြမ်း ==
{{Reflist|30em}}

==ပြင်ပချိတ်ဆက်ရန်များ ==
{{Commons category|Mir}}
{{Wikisource|Mir Hardware Heritage}}
{{Wikisource|Mir Mission Chronicle}}
* [http://history.nasa.gov/SP-4225/imagery/videos/mirdeorbit.mpg NASA animation of ''Mir'''s deorbit].
* [http://www.zarya.info/Diaries/StationsMir/Mir.php ''Mir'' Diary]
* [http://www.russianspaceweb.com/mir.html Site containing detailed diagrams, pictures and background info]
* [http://www.jamesoberg.com/05181998mirmisinfo_mir.html Site contains information on problems aboard Mir]
* [http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/references/documents/phase1-joint-report.pdf Shuttle-''Mir'': Phase 1 Program Joint Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110605123843/http://spaceflight.nasa.gov/history/shuttle-mir/references/documents/phase1-joint-report.pdf |date=5 June 2011 }}
* [http://history.nasa.gov/SP-4225/mir/mir.htm Mir Space Station (NASA Book)]
{{S-start}}
{{Succession box| before=[[Salyut 7]] | title=''Mir'' | years=1986&amp;ndash;2001 | after=[[Mir-2|''Mir''-2]] as the [[Russian Orbital Segment|ROS]] in the [[နိုင်ငံတကာအာကာသစခန်း|ISS]]}}
{{S-end}}

{{Spaceflight}}
{{coord|44|15|S|150|24|W|source:kolossus-cswiki|display=title}}
[[Category:အာကာသစခန်းများ]]</text>
      <sha1>rbngug4bt8moku4o8795shezr5dxz6k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47476</id>
    <revision>
      <id>752646</id>
      <parentid>699399</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T15:34:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70977" xml:space="preserve">{{Infobox spaceflight
| name              = ''Voyager 1''
| image             = Voyager spacecraft model.png
| image_caption     = ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသယာဉ်ဒီဇိုင်း၏ ပုံစံနမူနာ
| image_alt         = Model of the Voyager spacecraft, a small-bodied spacecraft with a large, central dish and many arms and antennas extending from it
| mission_type      = Outer planetary, heliosphere, and interstellar medium exploration
| operator          = [[NASA]] / Jet Propulsion Laboratory
| website           = {{url|https://voyager.jpl.nasa.gov/}}
| COSPAR_ID         = 1977-084A&lt;ref name=&quot;nasa.084A&quot;&gt;{{cite web |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1977-084A |title=Voyager 1 |publisher=NASA/NSSDC |work=NSSDC Master Catalog |access-date=August 21, 2013 }}&lt;/ref&gt;
| SATCAT            = 10321&lt;ref name=&quot;n2yo.10321&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.n2yo.com/satellite/?s=10321 |title=Voyager 1 |publisher=N2YO |access-date=August 21, 2013}}&lt;/ref&gt;
| mission_duration  = {{plainlist|
* {{nowrap|{{time interval|5 September 1977 12:56:00|show=ymd|sep=,}} elapsed}}
* &lt;small&gt;Planetary mission: {{time interval|5 September 1977|14 December 1980|show=ymd|sep=,}}&lt;/small&gt;
* &lt;small&gt;Interstellar mission: {{time interval|December 14, 1980|show=ymd|sep=,}} elapsed&lt;/small&gt;
}}
| spacecraft_type   = [[:en:Mariner program|Mariner]] Jupiter-Saturn
| manufacturer      = Jet Propulsion Laboratory
| dry_mass          = 
| launch_mass       = {{convert|825.5|kg|abbr=on}}
| power             = 470 watts (at launch)
| launch_date       = {{start-date|September 5, 1977, 12:56:00|timezone=yes}}&amp;nbsp;UTC
| launch_rocket     = Titan IIIE
| launch_site       = [[:en:Cape Canaveral Air Force Station|Cape Canaveral]] [[:en:Cape Canaveral Air Force Station Space Launch Complex 41|Launch Complex 41]]
| launch_contractor = 
| last_contact      = &lt;!-- {{end-date|[date]}} --&gt;
| decay_date        = 
| interplanetary    = {{Infobox spaceflight/IP
| type         = flyby
| object       = [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]
| distance     = {{convert|349000|km|mi|abbr=on}}
| arrival_date = March 5, 1979
}}
{{Infobox spaceflight/IP
| type         = flyby
| object       = [[စနေဂြိုဟ်]]
| distance     = {{convert|124000|km|mi|abbr=on}}
| arrival_date = November 12, 1980
}}
{{Infobox spaceflight/IP
| type         = flyby
| object       = [[တိုက်တန် (ဂြိုဟ်ရံလ)|တိုက်တန်]]
| note         = atmosphere study
| distance     = {{convert|6490|km|mi|abbr=on}}
| arrival_date = November 12, 1980
}}
| programme         = [[:en:Flagship Program|Flagship]]
| previous_mission  = ''[[ဗွိုင်ယေဂျာ ၂]]''
| next_mission      = ''[[ဂယ်လီလီယို အာကာသယာဉ်|ဂယ်လီလီယို]]''
}}
'''''ဗွိုင်ယေဂျာ ၁''''' ({{lang-en|Voyager 1}}) အာကာသယာဉ်သည် [[နေအဖွဲ့အစည်း]]အပြင်ပိုင်းနှင့် ကြယ်တာရာကြားနယ်များကို လေ့လာရန် [[နာဆာ|အမေရိကန် အမျိုးသားလေကြောင်းနှင့် အာကာသစီမံခန့်ခွဲရေးဌာန]]က ၁၉၇၇ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၅ ရက်နေ့တွင် လွှတ်တင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အာကာသယာဉ်သည် Deep Space Network သို့ သတင်းအချက်အလက်များ ပို့ပေးသည်။ ၂ဝ၁၅ ခုနှစ်တွင် ၁၃၂ [[AU]] အကွာသို့ရောက်ရှိကာ [[ကမ္ဘာ]]ပေါ်မှ လူလုပ်အာကာသယာဉ်များထဲတွင် အဝေးဆုံးသို့ရောက်ရှိသော အာကာသယာဉ် ဖြစ်လာသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/science/space/solarsystem/space_missions/voyager_1 |title=Voyager 1 |work=[[BBC]] Solar System |access-date=September 4, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180203195855/http://www.bbc.co.uk/science/space/solarsystem/space_missions/voyager_1 |archive-date=February 3, 2018 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;ဗွိင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်သည် ယခုအချိန်တွင်  [[ဟေလီယိုစဖီးယား]]အလွှာ၏ အပြင်ဘက်အကျဆုံးအလွှာဖြစ်သော ဟီလီယိုအာ့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၅ ရက်တွင် [[နာဆာ]]မှ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် [[နေအဖွဲ့အစည်း]]မှ ထွက်လာသော ပထမဆုံးအာကာသယာဉ် တစ်စင်းဖြစ်လာပြီဟု အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့သည်။

[[ဗွိုင်ယေဂျာစီမံကိန်း]]၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသအဖြစ်၊ ယင်း၏ညီမ [[ဗွိုင်ယေဂျာ ၂ အာကာသယာဉ်]]ကဲ့သို့ပင် ခရီးစဉ်ချဲ့ထားသည်။ ယင်း၏လုပ်ငန်းမှာ ကျူးပါးခါးပတ်၊ [[ဟေလီယိုစဖီးယား|ဟီလီယိုစဖီးယား]]နှင့် ကြယ်တာရာ ကြားခံနယ်တို့ပါဝင်သော နေအဖွဲ့အစည်း၏ အပြင်ဘက်အား လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ အဓိက မက်ရှင်မှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဂျိုဗီယမ် စနစ်အားလည်းကောင်း ၁၉၈ဝ ခုနှစ်တွင် စေတန်ရီယမ် စနစ်အားလည်းကောင်း ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၈ဝ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ၂ဝ ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ယင်းသည် အကြီးမားဆုံး ဓာတ်ငွေ့ဂြိုဟ်နှင့် ဂြိုဟ်ရံလများ၏အသေးစိတ်ဓာတ်ပုံများကို ဖမ်းယူနိုင်ခဲ့သော အာကာသယာဉ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

==ခရီးစဉ်နောက်ခံ==

===ရာဇဝင်===

၁၉၆ဝ ခုနှစ်တွင် ဂရန်းတာဝါမှ အပြင်ဘက်ဂြိုဟ်များအား လေ့လာရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ယင်းသည် ၁၉၇ဝ ခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် [[နာဆာ]]အား မက်ရှင်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;NASA.1960&quot;&gt;{{cite web |url=http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/index.html |title=1960s |publisher=JPL |access-date=August 18, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121208070306/http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/index.html |archive-date=December 8, 2012 |accessdate=8 January 2013 |archivedate=8 December 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121208070306/http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/index.html }}&lt;/ref&gt; အတွင်းပိုင်းဂြိုဟ်များအား လေ့လာရေး နည်းပညာများသည် ဒြပ်ဆွဲအားနည်းပညာသစ်ဖြင့် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဂြိုဟ်များ၏ ဒြပ်ဆွဲအားကို
အသုံးချကာ [[နေအဖွဲ့အစည်း]]အတွင်း ရောက်ရှိနိုင်သည့်အကွာအဝေးအတွင်း ယာဉ်များကို စေလွှတ်ရန်ဖြစ်သည်။ ဒြပ်ဆွဲအားအကူအညီသည် အာကာသယာဉ်တစ်စင်းကို ဓာတ်ငွေ့ဂြိုဟ်ကြီးများဖြစ်သော ဂျူပီတာဂြိုဟ် [[စေတန်ဂြိုဟ်]] ယူရေးနပ်စ်ဂြိုဟ် [[နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်]]များအား တွန်းကန်အား အနည်းဆုံး တိုတောင်းသော ခရီးသွားချိန်များဖြင့် အလည်အပတ်သွားရန် ဖြစ်စေနိုင်ခဲ့သည်။ မူလအားဖြင့် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် မာရီယာနာ ပရိုဂရမ်၏ မာရီယာနာ ၁၁ အဖြစ် စီစဉ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘက်ဂျက်ငွေ ဖြတ်တောက်မှုကြောင့် [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]နှင့် စေတန်ဂြိုဟ်အား ပျံသန်းရန် နောက်ဆုတ်ခဲ့ရသည်။ ပရိုဂရမ်အား မွမ်းမံလာခဲ့ပြီးနောက် မူလ မာရီယာနာပရိုဂရမ်နှင့် ကွဲပြားစွာ ဗွိုင်ယေဂျာဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;goo.win&quot;&gt;{{cite book |chapter-url=https://books.google.com/books?id=0j-4d73jQFEC&amp;pg=PA251 |page=251 |chapter=Chapter 11 |title=From engineering science to big science: The NACA and NASA Collier Trophy research project winners |isbn=978-0-16-049640-0 |last=Mack |first=Pamela |work=History Office |year=1998}}&lt;/ref&gt;

===ရွှေဓာတ်ပြား===
[[File:Voyager Golden Record fx.png|thumb|150px|left|''ဗွိုင်ယေဂျာ'' ရွှေဓာတ်ပြား]]

ဗွိုင်ယေဂျာယာဉ်များတွင် ရွှေရောင်ပလိပ်ပြားဖြင့် လောင်းထားသော အသံချပ်ပြားပါဝင်သည်။ အကယ်၍ အာကာသယာဉ်သည် အသိဉာဏ်ရှိသော [[သက်ရှိ]]များနှင့်ကြုံတွေ့သည်သော် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ထည့်ထားခြင်းဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot; Ferris-201205&quot;&gt;{{cite magazine |last=Ferris |first=Timothy |title=Timothy Ferris on Voyagers' Never-Ending Journey |url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/Timothy-Ferris-on-Voyagers-Never-Ending-Journey.html |date=May 2012 |magazine=Smithsonian Magazine |access-date=August 19, 2013 |archive-date=4 November 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104221550/http://www.smithsonianmag.com/science-nature/Timothy-Ferris-on-Voyagers-Never-Ending-Journey.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ချပ်ပြားတွင် ကမ္ဘာမြေ၏မြေပုံ သက်ရှိပုံစံ [[သိပ္ပံ]]အချက်အလက် အဆင့်အတန်း လူသားတို့၏ မတူညီသော ဘာသာစကား ၅၅ မျိုးအပြင်&lt;ref name=&quot;NASA.gold&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/goldenrec.html |title=Voyager Golden record |publisher=JPL |access-date=August 18, 2013}}&lt;/ref&gt; ''ကမ္ဘာမြေ၏ အသံ'' ပါဝင်သည်။ ယင်းတွင် ဝေလငါးအသံ ကလေးငိုသံ ကမ်းစပ်အား ပင်လယ်လှိုင်းရိုက်ခတ်သံ ကမ္ဘာအနှံ့မှ သီချင်းမျိုးစုံတို့ ပါဝင်သည်။ မိုးဇက်နှင့် ချက်ဘယ်ရီတို့၏ &quot;Johnny B. Goode&quot; သီချင်းလည်း ပါဝင်သည်။

===အာကာသယာဉ်ဒီဇိုင်း===
﻿ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ ကို Jet Propulsion Laboratory တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ယင်းတွင် ဟိုက်ဒရင်ဇင် သရက်စတာ (hydrazine thruster) ၁၆ ခု၊ ဝင်ရိုးသုံးခုရှိသော ချိန်ညှိ ဂိုင်ရိုစကုပ်နှင့် အညွန်း ကိရိယာများ (နေ ခြေရာခံပစ္စည်း၊ ကန်နိုပက် ကြယ်ထောက်လှမ်း ကိရိယာ) တို့ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘာမြေသို့ ရေဒီယို အင်တာနာအား အမြဲတမ်း ဦးတည်နေစေရန် ဖြစ်သည်။ အရန် သရက်စတာ ၈ ခုပါဝင်ထားပြီး အာကာသယာဉ်တွင် ဂြိုဟ်များအားလေ့လာရန် သိပ္ပံဆိုင်ရာ ကိရိယာတန်ဆာပလာပေါင်း ၁၁ ခုပါဝင်သည်။

====ဆက်သွယ်ရေးစနစ်====
﻿ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်၏ [[ရေဒီယို]] ဆက်သွယ်ရေးသည် နေအဖွဲ့အစည်းအပြင်ဘက် ကြမ်းတမ်းလှသော အာကာသထဲတွင် ဆက်သွယ်နိုင်ရန် ဒီဇိုင်းဆွဲထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်မှ Deep Space Network နှင့်ဆက်သွယ်ရန် ၃.၇ မီတာရှိသော စွမ်းအားမြင့် အင်တာနာအား တပ်ဆင်ထားသည်။&lt;ref name=&quot;nasa.hga&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/instruments_hga.html |title=High Gain Antenna |publisher=JPL |access-date=August 18, 2013}}&lt;/ref&gt; ယင်းသည် ဂျူပီတာဂြိုဟ်အကွာအဝေးသို့ ရောက်ပါက တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၁၅.၂ ကီလိုဘိုက်အထိ မြန်နှုန်းကို မြှင့်တင်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အာကာသယာဉ်သည် ကမ္ဘာမြေသို့ သတင်းအချက်အလက်များ တိုက်ရိုက် မပို့နိုင်တော့ပါက နောက်တစ်ကြိမ် ပို့လွှတ်မှုအတွက် သတင်းအချက်အလက် ၆၂၅ဝဝ ကီလိုဘိုက်အထိ သိမ်းထားနိုင်သော ဒယ်ဂျစ်တယ် တိပ်ရီကော်ဒါ (DTR) ပါဝင်သည်။&lt;ref name=&quot;nasa.77.136&quot;&gt;{{cite web |title=NASA News Press Kit 77–136 |publisher=JPL/NASA |url=http://forum.nasaspaceflight.com/index.php?action=dlattach;topic=9476.0;attach=591860 |access-date=December 15, 2014}}&lt;/ref&gt; သတင်းလက်ခံရန်နှင့် ပို့ပေးရန် ကြာမြင့်ချိန်မှာ ကမ္ဘာမြေနှင့် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ တို့၏ မျဉ်းဖြောင့်အကွာအဝေးပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်တွင် အချက်အလက် ဖြတ်သန်းရသည့်ကြာမြင့်ချိန်မှာ ၁၆ နာရီကျော် ဖြစ်သည်။

====စွမ်းအင်====

﻿ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ တွင် ကြီးမားသော [[ရေဒီယို]] သာမိုလျှပ်စစ် ဂျင်နရေတာ (RTG) သုံးခုအား တပ်ဆင်ထားသည်။ MHW-RTG တစ်ခုချင်းစီတွင် ပလူတိုနီယံ-၂၃၈ အောက်ဆိုဒ် အလုံးရေ ၂၄ ခုပါဝင်သည်။ RTG မှထုတ်ပေးသော စုစုပေါင်း [[စွမ်းအင်]]မှာ ၄၇ဝ ဝတ်(watt) ဖြစ်သည်။ RTG မှထုတ်ပေးသော စွမ်းအင်ပမာဏသည် နှစ်ကာလရှည်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ လျှော့နည်းသွားမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် ၂ဝ၂၅ ခုနှစ်ထိ ဆက်လက် အလုပ်လုပ်နေအုံးမည်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;NuclearNews&quot;&gt;{{cite journal |last1=Furlong |first1=Richard R. |last2=Wahlquist |first2=Earl J. |date=1999 |title=U.S. space missions using radioisotope power systems |journal=Nuclear News |volume=42 |issue=4 |pages=26–34 |url=http://www2.ans.org/pubs/magazines/nn/pdfs/1999-4-2.pdf}}&lt;/ref&gt;

&lt;center&gt;&lt;gallery widths=&quot;170px&quot; heights=&quot;180px&quot;&gt;
File:Voyager Program - RTG diagram 1.png|RTG လောင်စာကန်
File:Voyager Program - RTG diagram 2.png|RTG ဇယား
File:Voyager Program - RTG upclose.png|RTG ယူနစ်
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

====သိပ္ပံပစ္စည်းများ====
{| class=&quot;wikitable collapsible&quot; &lt;!--once images are added, collapsible table will be removed--&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:135px;&quot;| ပြရန်
|-
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:135px;&quot;| ပစ္စည်းအမည်
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:50px;&quot;| အတိုကောက်
&lt;!--! scope=&quot;col&quot; width=&quot;50&quot; | Image--&gt;
! ဖော်ပြချက်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးရေးစနစ် &lt;br&gt;{{color|#E62020|{{small|('''အလုပ် မလုပ်စေတော့ပါ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''ISS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| ကင်မရာနှစ်ခုစနစ်(ထောင့်ကျယ်/ထောင့်ကျဉ်း)၊ ဂျူပီတာ၊ စေတန်နှင့် အခြားအရာဝတ္ထုများအား ရိုက်ကူးရန်။
[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-01 '''ပို၍''']
{| class=&quot;wikitable collapsible&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; | စစ်ထုတ်မှုများ
|-
|
{| style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;4&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:320px;&quot;| ထောင့်ကျဉ်းကင်မရာ စစ်ထုတ်မှု&lt;ref name='NACam'&gt;{{cite web | url = http://pds-rings.seti.org/voyager/iss/inst_cat_na1.html#filters | title = Voyager 1 Narrow Angle Camera Description | accessdate = 2011-01-17 | first = NASA/JPL | date = August 26, 2003 | publisher = NASA / PDS}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;background:#e5e5e5; width:60px;&quot;| နာမည်
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | လှိုင်းအလျား
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | ရောင်စဉ်တန်း
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | အာရုံခံမှု
|-
| ရှင်းလင်းသော
| ၂၈ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Clear.png|50px | center |]]
| style=&quot;background:#fff;&quot;|
|-
| [[ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်|UV]]
| ၂၈ဝ–၃၇ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - UV.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #1d0036&quot; |
|-
| ခရမ်းရင့်ရောင်
| ၃၅ဝ–၄၅ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Violet.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #8300b5&quot; |
|-
| အပြာ
| ၄၃ဝ–၅၃ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Blue.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #00d5ff&quot; |
|-
| '
| '
| [[File:Clear.png|50px | center |]]
| '
|-
| အစိမ်း
| ၅၃ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Green.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ffef00&quot; |
|-
| '
| '
| style=&quot;text-align:center&quot; |[[File:Clear.png|50px | center |]]
| '
|-
| လိမ္မော်
| ၅၉ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Orange.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ff8900&quot; |
|-
| '
| '
| [[File:Clear.png|50px | center |]]
| '
|}
|
{| style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;4&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:320px;&quot;| ထောင့်ကျယ်ကင်မရာ စစ်ထုတ်မှု&lt;ref name='WACam'&gt;{{cite web | url = http://pds-rings.seti.org/voyager/iss/inst_cat_wa1.html#filters | title = Voyager 1 Wide Angle Camera Description | accessdate = 2011-01-17 | first = NASA/JPL | date = August 26, 2003 | publisher = NASA / PDS}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;background:#e5e5e5; width:60px;&quot;| နာမည်
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | လှိုင်းအလျား
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | ရောင်စဉ်တန်း
! style=&quot;background: #e5e5e5&quot; | အာရုံခံမှု
|-
| ရှင်းလင်းသော
| ၂၈ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Clear.png|50px | center |]]
| style=&quot;background:#fff;&quot;|
|-
| '
| '
| [[File:Clear.png|50px | center |]]
| '
|-
| ခရမ်းရင့်ရောင်
| ၃၅ဝ–၄၅ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Violet.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #8300b5&quot; |
|-
| အပြာ
| ၄၃ဝ–၅၃ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Blue.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #00d5ff&quot; |
|-
| [[မီသိန်း|CH&lt;sub&gt;4&lt;/sub&gt;]]-U
| ၅၃၆–၅၄၆&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - CH4U.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #81ff00&quot; |
|-
| အစိမ်း
| ၅၃ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Green.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ffef00&quot; |
|-
| [[Sodium|Na]]-D
| ၅၈၈–၅၉ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - NaD.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ffe200&quot; |
|-
| လိမ္မော်
| ၅၉ဝ–၆၄ဝ&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - Orange.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ff8900&quot; |
|-
| [[Methane|CH&lt;sub&gt;4&lt;/sub&gt;]]-JST
| ၆၁၄–၆၂၄&amp;nbsp;nm
| [[File:Voyager - Filters - CH4JST.png|50px | center |]]
| style=&quot;background: #ff7b00&quot; |
|}
|}
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Bradford Smith / University of Arizona ([http://pds-rings.seti.org/voyager/iss/index.html PDS/PRN website])}}
*{{small|'''အချက်အလက်:''' [http://pds-imaging.jpl.nasa.gov/Admin/resources/cd_voyager.html PDS/PDI data catalog], [http://pds-rings.seti.org/voyager/iss/raw_images.html PDS/PRN data catalog]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ရေဒီယို သိပ္ပံစနစ်&lt;br&gt;{{color|#E62020|{{small|('''အလုပ် မလုပ်စေတော့ပါ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''RSS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Utilized the telecommunications system of the Voyager spacecraft to determine the physical properties of planets and satellites (ionospheres, atmospheres, masses, gravity fields, densities) and the amount and size distribution of material in Saturn's rings and the ring dimensions. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-02 ''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' G. Tyler / Stanford University [http://pds-rings.seti.org/voyager/iss/instrument.html PDS/PRN overview]}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_230,VG_231,VG_232,VG_233&amp;title=Voyager_1_Radio_Science_Investigation PDS/PPI data catalog], [http://pds-rings.seti.org/voyager/rss/index.html PDS/PRN data catalog] '''('''[http://pds-rings.seti.org/vol/VG_2803_peer_review/ VG_2803]''')''', [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/radio_science_rss/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |အနီအောက်ရောင်ခြည် အိန်တာဖီရိုမီတာ ရောင်စဉ်စစ်ကိရိယာ &lt;br&gt;{{color|#E62020|{{small|('''အလုပ် မလုပ်စေတော့ပါ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''IRIS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Investigates both global and local energy balance and atmospheric composition. Vertical temperature profiles are also obtained from the planets and satellites as well as the composition, thermal properties, and size of particles in [[Saturn's rings]]. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-03 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Rudolf Hanel / NASA Goddard Space Flight Center ([http://pds-rings.seti.org/voyager/iris/instrument.html PDS/PRN website])}}
*{{small|'''အချက်အလက်:''' [http://pds-rings.seti.org/voyager/iris/original_volume.html PDS/PRN data catalog], [http://pds-rings.seti.org/voyager/iris/expanded_volumes.html PDS/PRN expanded data catalog] '''('''[http://pds-rings.seti.org/vol/VGIRIS_0001_peer_review/ VGIRIS_0001], [http://pds-rings.seti.org/vol/VGIRIS_0002_peer_review/ VGIRIS_002]''')''', [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/infrared_interferometer_spectrometer_iris/ NSSDC Jupiter data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည် [[ရောင်စဉ်စစ်ကိရိယာ]] &lt;br&gt;{{color|#4CBB17|{{small|('''အလုပ် လုပ်နေဆဲ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''UVS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Designed to measure atmospheric properties, and to measure radiation. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-04 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' A. Broadfoot / University of Southern California ([http://pds-rings.seti.org/voyager/uvs/instrument.html PDS/PRN website])}}
*{{small|'''အချက်အလက်:''' [http://pds-rings.seti.org/voyager/uvs/data.html PDS/PRN data catalog]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |Triaxial Fluxgate [[Magnetometer]] &lt;br&gt;{{color|#4CBB17|{{small|('''အလုပ် လုပ်နေဆဲ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''MAG''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Designed to investigate the [[magnetic field]]s of Jupiter and Saturn, the interaction of the [[solar wind]] with the [[magnetosphere]]s of these planets, and the magnetic field of [[interplanetary space]] out to the boundary between the [[solar wind]] and the magnetic field of [[interstellar space]], if crossed. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-05 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Norman Ness / NASA Goddard Space Flight Center ([http://vgrmag.gsfc.nasa.gov/ website])}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_1501,VG_1601,VGMA_1&amp;title=Voyager_1_Magnetometer_Investigation PDS/PPI data catalog], [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/magnetic_fields/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ပလာဆမာ [[ရောင်စဉ်စစ်ကိရိယာ]] &lt;br&gt;{{color|#f93|{{small|('''defective''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''PLS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Investigates the macroscopic properties of the plasma ions and measures electrons in the energy range from 5 eV to 1 keV.  [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-06 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' John Richardson / MIT ([http://web.mit.edu/space/www/voyager/voyager.html website])}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_1501,VG_1601,VG_PLS&amp;title=Voyager_1_Plasma_Science_Investigation PDS/PPI data catalog], [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/plasma/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |စွမ်းအားနိမ့် ဓာတ်ပြုအမှုန် ကိရိယာ&lt;br&gt;{{color|#4CBB17|{{small|('''အလုပ် လုပ်နေဆဲ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''LECP''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Measures the differential in energy fluxes and angular distributions of ions, electrons and the differential in energy ion composition. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-07 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Stamatios Krimigis / JHU/APL / University of Maryland ([http://sd-www.jhuapl.edu/VOYAGER/ JHU/APL website] / [http://space.umd.edu/Voyager/ UMD website] / [http://voyager.ftecs.com/default.htm KU website])}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://voyager-mac.umd.edu/ UMD data plotting], [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_1501,VG_1601,VGLE_&amp;title=Voyager_1_Low-Energy_Charge_Particle_Investigation_at_Saturn PDS/PPI data catalog], [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/particle/lecp/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |[[ကော့မစ်ရောင်ခြည်]] စနစ် &lt;br&gt;{{color|#4CBB17|{{small|('''အလုပ် လုပ်နေဆဲ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''CRS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Determines the origin and acceleration process, life history, and dynamic contribution of interstellar cosmic rays, the nucleosynthesis of elements in cosmic-ray sources, the behavior of cosmic rays in the interplanetary medium, and the trapped planetary energetic-particle environment. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-08 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' [[Edward C. Stone|Edward Stone]] / Caltech / NASA Goddard Space Flight Center ([http://voyager.gsfc.nasa.gov/ website])}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_1501,VG_1601&amp;title=Voyager_1_Cosmic_Ray_Investigation PDS/PPI data catalog], [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/particle/crs/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ဂြိုဟ်ဆိုင်ရာ ရေဒီယို နက္ခတ္တ စုံစမ်းရေး &lt;br&gt;{{color|#E62020|{{small|('''အလုပ် မလုပ်စေတော့ပါ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''PRA''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Utilizes a sweep-frequency radio receiver to study the radio-emission signals from Jupiter and Saturn. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-10 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' James Warwick / University of Colorado}}
*{{small|1='''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/?filter=VG_1501,VG_1601,VGPR_1201&amp;title=Voyager_1_Planetary_Radio_Astronomy_Investigation PDS/PPI data catalog], [http://nssdcftp.gsfc.nasa.gov/spacecraft_data/voyager/voyager1/planet_radio_ast_pra/planetary_radio_%20astronomy_data/ NSSDC data archive]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ဓာတ်ပုံစစ်ထုတ်ကိရိယာ စနစ် &lt;br&gt;{{color|#f93|{{small|('''defective''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''PPS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Utilized a telescope with a [[polarizer]] to gather information on surface texture and composition of Jupiter and Saturn and information on atmospheric scattering properties and density for both planets. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-11 '''More''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Arthur Lane / JPL ([http://pds-rings.seti.org/voyager/pps/instrument.html PDS/PRN website])}}
*{{small|'''အချက်အလက်:''' [http://pds-rings.seti.org/voyager/pps/data.html PDS/PRN data catalog]}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |ပလဆာမာလှိုင်း စနစ် &lt;br&gt;{{color|#4CBB17|{{small|('''အလုပ် လုပ်နေဆဲ''')}}}}
| style=&quot;text-align:center&quot; |('''PWS''')
&lt;!--| &lt;!--If single image in use, change to cHeight= 160--&gt;
&lt;!--Instrument image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
&lt;!--Diagram image--&gt;
&lt;!--{{Css Image Crop |Image=  |bSize= 160px |cWidth= 50 |cHeight= 80 |oTop= 0 |oLeft= 0 |Location= Center}}--&gt;
| Provides continuous, sheath-independent measurements of the electron-density profiles at Jupiter and Saturn as well as basic information on local wave-particle interaction, useful in studying the magnetospheres. [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/experimentDisplay.do?id=1977-084A-13 '''ပို၍''']
*{{small|'''သဘာပတိ:''' Donald Gurnett / University of Iowa ([http://www-pw.physics.uiowa.edu/plasma-wave/voyager/ website])}}
*{{small|'''အချက်အလက်:''' [http://ppi.pds.nasa.gov/search/voyager1/voyager1_pws.jsp PDS/PPI data catalog]}}
|}
|}


{{Gallery| align = center
| title = အာကာသယာဉ်၏ ပုံရိပ်များ |width=175 |lines=2
|File:Voyager Program - spacecraft diagram.png|alt1=Voyager [[spacecraft]] diagram|{{small|ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသယာဉ် ပုံစံ}}
|File:Voyager1 Space simulator.gif|alt2=Voyager 1 in the Space Simulator chamber|{{small|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အား အာကာသတုအခန်းတွင် တွေ့ရစဉ်}}
|File:Record is attached to Voyager 1.jpg|alt3=Gold-Plated Record is attached to Voyager 1|{{small|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ တွင် ရွှေဓာတ်ပြားအား တပ်ဆင်ထားသည်}}
|File:Voyager 1 reencapsulated.jpg|alt4=Voyager 1 awaiting payload entry into a Titan-Centaur-6 rocket|{{small|
ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ Titan-Centaur-6 ဒုံးပျံတွင် တပ်ဆင်ရန် စောင့်စားနေစဉ်}}
|footer = {{center|{{commons-inline|bullet=none|Category:Voyager spacecraft|the Voyager spacecraft}}}}
}}

==မက်ရှင် ပရိုဖိုင်း==
{| style=&quot;float:left;&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; | ခရီးသွား အချိန်ဇယား
|-
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:100px;&quot;| ရက်စွဲ
! ဖြစ်ရပ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၇၇-၀၉-၀၅ 
| ယာဉ်အား ၁၂:၅၆:ဝဝ နာရီတွင် ပစ်လွှတ်လိုက်သည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၇၇-၁၂-၁ဝ 
| ဥက္ကာခဲခါးပတ်သို့ ဝင်လာသည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၇၇-၁၂-၁၉ 
| ''ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှ ဗွိုင်ယေဂျာ ၂ အား ကျော်သွားသည်'' ('''''[[:File:Voyager 1 - Voyager 2 - Voyager 1 overtakes Voyager 2.png|ပုံကြည့်ရန်]]''''')
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၇၈-၀၉-၀၈ 
| ဥက္ကာခဲခါးပတ်မှ ထွက်လာသည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၇၉-၀၁-၀၆ 
| ဂျူပီတာအား စတင်လေ့လာ
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:100px;&quot;| အချိန်
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:230px;&quot;| ဖြစ်ရပ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | '''၁၉၇၉-၀၃-၀၅'''
| '''ဂျိုဗီယံစနစ်နှင့် တွေ့ဆုံသည်'''
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၀၆:၅၄:၀၀
| ၄၂ဝ၂ဝဝ ကီလိုမီတာမှ Amalthea အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၂:၀၅:၂၆
| ဂျူပီတာအနား အနီးဆုံးချဉ်းကပ်မှု ဗဟိုမှ ၃၄၈၈၉ဝ ကီလိုမီတာအကွာ
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၅:၁၄:၀၀ 
| ၂ဝ၅၇ဝ ကီလိုမီတာမှ Io အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၈:၁၉:၀၀
| ၇၃၃၇၆ဝ ကီလိုမီတာမှ Europa အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |'''၁၉၇၉-၀၃-၀၆'''
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၀၂:၁၅:၀၀
| ၁၁၄၇၁ဝ ကီလိုမီတာမှ Ganymede အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၇:၀၈:၀၀
| ၁၂၆၄ဝဝ ကီလိုမီတာမှ Callisto အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |'''၁၉၇၉-၀၄-၁၃'''
| '''လုပ်ငန်းရပ်တန့်'''
|}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; | ၁၉၈၀-၀၈-၂၂ 
| စနေဂြိုဟ်အား လေ့လာရေး စတင်
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:100px;&quot;| အချိန်
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:230px;&quot;| ဖြစ်ရပ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |'''၁၉၈၀-၁၁-၁၂'''
| '''စေတန်ရီယမ်စနစ်နှင့် ထိတွေ့'''
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၀၅:၄၁:၂၁
| ၆၄၉ဝ ကီလိုမီတာမှ [[တိုက်တန်]] အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၂:၁၆:၃၂
| ၄၁၅၆၇ဝ ကီလိုမီတာမှ Tethys အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၃:၄၆:၃၀
| ၁၈၄၃ဝဝ ကီလိုမီတာမှ စေတန်အနားသို့ အနီးကပ်ချဉ်းကပ်ခြင်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |'''၁၉၈၀-၁၁-၁၃'''
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၀၁:၄၃:၁၂
| ၈၈၄၄ဝ ကီလိုမီတာမှ Mimas အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၀၁:၅၁:၁၆
| ၂ဝ၂ဝ၄ဝ ကီလိုမီတာမှ Enceladus အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၀၆:၂၁:၅၃
| ၇၃၉၈ဝ ကီလိုမီတာမှ Rhea အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၁၆:၄၄:၄၁
| ၈၈ဝ၄၄ဝ ကီလိုမီတာမှ Hyperion အနားသို့ ပျံသန်း
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |'''၁၉၈၀-၁၂-၁၄'''
| '''ရပ်တန့်'''
|}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၁၉၈၀-၁၂-၁၄
| ဗွိင်ယေဂျာ ကြယ်တာရာခရီး စတင်
|}
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:460px;&quot;| ပို၍
|-
| scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:100px; text-align:center;&quot; | ၁၉၉၀-၀၂-၁၄
| scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:350px;&quot;| ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှ နေစကြာဝဠာ၏ ''Family Portrait'' အားဖန်တီး
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၁၉၉၀-၀၉-၀၅
| ၁၂:၅၆:ဝဝ [[UTC]] တွင် နှစ် ၂ဝ ပြည့်မြောက်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၁၉၉၈-၀၁-၁၇ 
| ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် နေမှ ၆၉.၄၁၉ [[AU]] အကွာတွင်ရောက်နေသော ပိုင်အိုနီးယား-၁၀ အာကာသယာဉ်အား ကျော်ဖြတ်၊ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် တစ်နှစ်လျင် ၁ AU နှုန်းဖြင့် ပျံသန်းလျက်ရှိသည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၃-၀၅-၁၁ 
| နေမှ ၉ဝ AU အကွာအဝေးသို့ရောက်ရှိသော ပထမဆုံး အာကာသယာဉ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၄-၁၂-၁၇ 
| တာမင်နေးရှင်းရှော့အား ဖြတ်ကျော်ကာ အတွင်းပိုင်း ဟီလီယိုရှီးအား စတင်လေ့လာ
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၇-၀၂-၀၂ 
| ပါလာဆမာ စနစ်ခွဲ လုပ်ဆောင်ချက်အား အပြီးသတ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၇-၀၄-၁၁ 
| ပါလာဆမာ စနစ်ခွဲအပူပေးစနစ်အား အဆုံးသတ်လိုက်သည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၇-၀၉-၀၅ 
| ၁၂:၅၆:ဝဝ [[UTC]] တွင် နှစ် ၃ဝ ပြည့်သည်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၀၈-၀၁-၁၆ 
| ဂြိုဟ်ဆိုင်ရာ ရေဒီယို နက္ခတ္တဗေဒလုပ်ဆောင်ချက်အား အဆုံးသတ်
|-
| style=&quot;text-align:center&quot; |၂၀၁၂-၁၂-၀၃ 
| အာကာသယာဉ်သည် ကြယ်တာရာကြားခံနယ်မြေသို့ မရောက်မှီ အာကာသအတွင်းပိုင်း၏ နောက်ဆုံးနယ်မြေသို့ရောက်ရှိသည်
|}
&lt;ref&gt;[http://pds-rings.seti.org/voyager/mission/ &quot;Voyager Mission Description&quot;] NASA, February 19, 1997&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://www.dmuller.net/spaceflight/mission.php?mission=voyager1&amp;appear=black&amp;showimg=yes &quot;Voyager 1 Full Mission Timeline&quot;] Muller, Daniel, 2010&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://voyager.jpl.nasa.gov/news/voyager_1_new_region.html &quot;Voyager 1 Website&quot;] NASA, December, 2012&lt;/ref&gt;
|}
{{clear}}

===ပစ်လွတ်မှုနှင့် လမ်းကြောင်း===
ဗွိင်ယေဂျာ ၁ အာကာယာဉ်သည် ၁၉၇၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၅ ရက်နေ့တွင် ကိတ် ကာနာဗီရယ် ဖလော်ရီဒါမှ Space Launch Complex 41 ဖြင့် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ညီအစ်မ ဗွိုင်​​ယေဂျာ ၂ အာကာသယာဉ်ကိုမူ နှစ်ပတ်စောကာ ၁၉၇၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂ဝ ရက်နေ့တွင် ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဗွိင်ယေဂျာ ၁ အာကာယာဉ်သည် [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]နှင့်&lt;ref name=&quot;nasa.jupiter&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/science/jupiter.html |title=Encounter with Jupiter |publisher=NASA |access-date=August 18, 2013}}&lt;/ref&gt; [[စေတန်ဂြိုဟ်]]ဆီသို့ တိုတောင်းသောလမ်းကြောင်းဖြင့် စောလျင်စွာ ရောက်ရှိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;nasa.planetary&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/science/planetary.html |title=Planetary voyage |publisher=NASA |access-date=August 18, 2013}}&lt;/ref&gt;
[[File:Titan 3E with Voyager 1.jpg|thumb|Titan IIIE-Centaur  ဖြင့် ဗွိင်ယေဂျာ ၁ အားပစ်လွှတ်ခဲ့သည်|170px|left]]

===ဂျူပီတာဂြိုဟ်နှင့် တွေ့ဆုံမှု===

ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]အား ၁၉၇၉ ခုနှစ် တွင်စတင်ဓာတ်ပုံ ရိုက်ယူခဲ့သည်။ အနီးစပ်ဆုံး ချဉ်းကပ်မှုမှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင်ဖြစ်ပြီး မိုင်ပေါင်း ၂၁၇ဝဝဝ အကွာမှ ဖြစ်သည်။ နီးကပ်သော ချဉ်းကပ်မှုတွင် ဓာတ်ပုံအရည်အသွေး ကောင်းမွန်မှုများကြောင့် ဂျူပီတာဂြိုဟ်၏ ဂြိုဟ်ရံလများ၊ ကွင်းများနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် ခါးပတ်များကို ချဉ်းကပ်မှုကာလ ၄၈ နာရီအတွင်း လေ့လာစူစမ်းနိုင်ခဲ့သည်။ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကသယာဉ်သည် ဂျိုဗီယမ်စနစ်အား ဓာတ်ပုံရိုက်ယူခြင်းအား ၁၉၇၉ ခုနှစ် ဧပရယ်လတွင် အပြီးသတ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Voyager - Images Voyager took of Jupiter|url=https://voyager.jpl.nasa.gov/galleries/images-voyager-took/jupiter/#:~:text=Photography%20of%20Jupiter%20began%20in,and%20many%20other%20scientific%20measurements.|access-date=December 23, 2020|website=voyager.jpl.nasa.gov|language=en}}&lt;/ref&gt;

လေ့လာမှုအတွင်း ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကသယာဉ်သည် ထင်ရှားသော ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများအား လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။

{{Gallery| align = center
| width = 175 |lines=2
|File:Great Red Spot From Voyager 1.jpg|alt1=ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသည့် အနီစက်ကြီး|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသည့် အနီစက်ကြီး
|File:Jupiter from Voyager 1.jpg|alt2=ဂျူပီတာလေထု၏ မှားယွင်းအရောင် အသေးစိတ်|ဂျူပီတာလေထု၏ မှားယွင်းအရောင် အသေးစိတ်
|File:Volcanic crater with radiating lava flows on Io.jpg|alt3=Io နှင့် Ra Patera မှာ ချော်ရည်စီးကြောင်း|Io နှင့် Ra Patera မှချော်ရည်စီးကြောင်း
|File:Vulcanic Explosion on Io.jpg|alt4=ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် Io ၏ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် Io ၏ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု
}}
{{Gallery|align=center|width=175 |lines=2
|File:PIA01970.jpg|alt1=ကီလိုမီတာသိန်းပေါင်း ၂.၈ အကွာ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသော ယူရိုပါဂြိုဟ်ရံလ|ကီလိုမီတာသိန်းပေါင်း ၂.၈ အကွာ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသော ယူရိုပါဂြိုဟ်ရံလ
|File:Ganymede - PIA02278.jpg|alt2=Ganymede ဂြိုဟ်ရံလ၏ ရေခဲမျက်နှာပြင်|Ganymede ဂြိုဟ်ရံလ၏ ရေခဲမျက်နှာပြင်
|File:Valhalla crater on Callisto.jpg|alt3=ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် Valhalla အက်ကြောင်းနှင့် Callisto |ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် Valhalla အက်ကြောင်းနှင့် Callisto
|File:Jupiter from Voyager 1 PIA02855 thumbnail 300px max quality.ogv|alt4=ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် ဂျူပီတာ၏ ဗီဒီယိုမှတ်တမ်း|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ယူထားသည့် ဂျူပီတာ၏ ဗီဒီယိုမှတ်တမ်း [[:File:Jupiter from Voyager 1 PIA02855 max quality.ogv|အပြည့်အစုံ ကြည့်ရန်]]
|footer = {{center|{{commons-inline|bullet=none|Category:Photos of Jupiter system by Voyager 1|the Voyager 1 Jupiter encounter}}}}
}}

===စနေဂြိုဟ်နှင့် ထိတွေ့ခြင်း===

[[စနေဂြိုဟ်]]နှင့် ယင်း၏ဂြိုဟ်ရံလများဆီသို့ စေလွှတ်ခဲ့သော ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသယာဉ်နှစ်စင်းလုံးသည် ဒြပ်ဆွဲငင်အား အကူညီဖြင့်မောင်းနှင်သည့်နည်းကို အသုံးချခဲ့သည်။ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် ၁၉၈ဝ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စနေဂြိုဟ်၏ အနီးဆုံးနေရာ (စနေဂြိုဟ်တိမ်တိုက်အပေါ်မှ ၁၂၄ဝဝဝ [[ကီလိုမီတာ]])အကွာသို့ ချဉ်းကပ်ခဲ့သည်။ အာကာသယာဉ်တွင်ပါဝင်သော ကင်မရာသည် စနေဂြိုဟ်၏ ရှုပ်ထွေးလှသော ကွင်းစနစ်အား ခြေရာခံမိသည်။&lt;ref name=&quot;nasa.saturn&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/science/saturn.html |title=Encounter with saturn |publisher=NASA |access-date=August 29, 2013}}&lt;/ref&gt; အဝေးထိန်း ကိရိယာများဖြင့် စနေဂြိုဟ်လေထုနှင့် ယင်း၏ဂြိုဟ်ရံလ [[တိုက်တန်]]အား လေ့လာခဲ့သည်။

[[ပိုင်အိုနီးယား ၁၁]] သည် တိုက်တန်အား တစ်နှစ်စောကာ ယင်း၏ ထူထပ်သော ဓာတ်ငွေ့လေထုအား ခြေရာခံမိသဖြင့် ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသာယာဉ်များကို အနီးကပ်လေ့လာရန် ထုတ်ပယ်ခဲ့သည်။ ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသယာဉ်သည် စနေဂြိုဟ်၏ ဒြပ်ဆွဲအားကို အသုံးချကာ slingshot နည်းဖြင့် [[ပလူတို]] ဂြိုဟ်ပတ်လမ်း ကျော်သည်အထိ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကောင်းသည်။ 

{{Gallery|align = center |width=175 |lines=2
|File:Crescent Saturn as seen from Voyager 1.jpg|အနီးဆုံး ချဉ်းကပ်မှုအပြီး ၅.၃ မီလီယံ ကီလိုမီတာမှ စေတန်
|File:Voyager 1 - view of Saturn's moon Mimas.jpg|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသော ကီလိုမီတာ ၄၂၅ဝဝဝ အကွာမှ Mimas
|File:Tethys - PIA01974.jpg|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရသော ၁.၂ မီလီယံ ကီလိုမီတာ အကွာမှ Tehys
|File:Dione from Voyager 1.jpg|Dione မြင်ကွင်း
}}
{{Gallery|align=center |width=175 |lines=2
|File:Rhea - PIA02270.jpg|မာကျူရီကဲ့သို့ Rhea မျက်နှာပြင်မှာ ကွဲအက်ကြောင်း
|File:Titan's thick haze layer-picture from voyager1.jpg|Titan ကို ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှမြင်ရပုံ
|File:Titan Haze.jpg|စေတန်ဂြိုဟ်ရံလ [[တိုက်တန်]]
|File:Voyager1-saturn-f-ring.jpg|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှ မြင်ရသော စေတန် F ကွင်း
|footer = {{center|{{commons-inline|bullet=none|Category:Photos of Saturn system by Voyager 1|the Voyager 1 Saturn encounter}}}}
}}

==ကြယ်တာရာကြားခရီး မက်ရှင်==
[[File:Family portrait (Voyager 1).png|400px|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ မှရိုက်ကူးထားသော နေအဖွဲ့အစည်း၏ '''family portrait''']]

၁၉၉ဝ ခုနှစ်တွင် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် နေအဖွဲ့အစည်း၏အပြင်ဘက်မှ '''family portrait''' အား ပထမဆုံး ရိုက်ယူခဲ့သည်။ ယင်းတွင် နာမည်ကြီး [[အပြာဖျော့အစက်|အပြာရောင်အစက်]]လည်း ပါဝင်သည်။ ဗွိုင်ယေဂျာ အာကာသယာဉ်သည် ၂ဝ၂၅ ခုနှစ်ထိ အလုပ်လုပ်နေအုံးမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ ယင်းသည် စတင်ပစ်လွှတ်ပြီး နှစ်ပေါင်း (၄၈) နှစ် ဖြစ်ပေမည်။ အာကာသယာဉ်သည် ကမ္ဘာမြေမှ ၆၉.၄၁၉ [[AU]] (၁.၀၃၈၄၉×၁၀&lt;sup&gt;၁၀&lt;/sup&gt; [[ကီလိုမီတာ]]) အကွာသို့ ရောက်ရှိနေသည်။ ယင်းသည် ကြယ်တာရာကြားခံနယ်ပယ်သို့ ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ ဗွိင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်သည် နေမှ အဝေးဆုံးအကွာအဝေးသို့ရောက်ပါက အမြန်နှုန်းမှာ တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၃ ကီလိုမီတာဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ စတင်ပစ်လွှတ်စဉ်က အမြန်နှုန်းမှာ တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၇.၂၆ ကီလိုမီတာနှုန်းဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှ ပစ်လွှတ်ခဲ့ဖူးသမျှထဲတွင် အမြန်ဆုံးဖြစ်သည်။ ၂ဝ၁၅ ခုနှစ်တွင် ပလူတိုဂြိုဟ်သိမ်အနား နောက်ဆုံးချဉ်းကပ်ခဲ့သော [[New Horizons]] သည်ပင် ထိုအမြန်နှုန်းကို မမှီပေ။ New Horizons ၏ အမြန်နှုန်းမှာ တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၅ ကီလိုမီတာနှုန်းသာ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;New_Horizons2006&quot;&gt;{{cite web |url=http://pluto.jhuapl.edu/news_center/news/081706.php |title=New Horizons Salutes Voyager |date=August 17, 2006 |publisher=New Horizons |access-date=November 3, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113224847/http://pluto.jhuapl.edu/news_center/news/081706.php |archive-date=November 13, 2014 |accessdate=8 January 2013 |archivedate=9 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x3s4O3KH?url=http://pluto.jhuapl.edu/news_center/news/081706.php }}&lt;/ref&gt;


&lt;!--table cleanup necessary--&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! ခုနှစ်|| ရနိုင်သော လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ကြောင့် စွမ်းဆောင်ရည်များ အဆုံးသတ်မှု
|-
| ၂ဝဝ၇ || plasma စနစ်ခွဲအား အဆုံးသတ်&lt;ref name=&quot;30Year&quot;&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/science/thirty-year-plan/ |title=Voyager: Operations Plan to the End Mission |publisher=[[NASA]]}}&lt;/ref&gt; 
|-
| ၂ဝဝ၈ || ဂြိုဟ်တာရာဆိုင်ရာ ရေဒီယို နက္ခတ္တကိရိယာများအား အဆုံးသတ် 
|-
| ၂ဝ၁ဝ || ခရမ်းလွန်ရောင်စဉ်တိုင်းမီတာအား အဆုံးသတ် 
|-
| ၂ဝ၁၅ || ဒေတာ တိပ်ရီကောဒါအား အဆုံးသတ် 
|-
| ၂ဝ၁၆ အနီးစပ် || Ultraviolet Spectrometer လုပ်ဆောင်ချက်အား အဆုံးသတ်&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/mission/status |title=Voyager - Mission Status |website=voyager.jpl.nasa.gov}}&lt;/ref&gt; 
|-
| ၂၀၁၈ အနီးစပ် || Data Tape Recorder (DTR) အဆုံးသတ်&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/spacecraftlife.html |title=Voyger: Spacecraft Lifetime |work=Jet Propulsion Laboratory |publisher=NASA |date=March 3, 2015 |access-date=August 24, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016052108/https://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/spacecraftlife.html |archive-date=October 16, 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2020 || သိပ္ပံဆိုင်ရာပစ္စည်းများအား ရပ်တန့် Low-Energy Charged Particles, Cosmic Ray Subsystem, Magnetometer, and Plasma Wave Subsystem များသည် အလုပ်လုပ်နေအုံးမည်ဟု မျော်လင့်ရသည်
|-
| 2025–2030 || မည်သည့်ပစ္စည်းမှ အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ပါ
|}

===ဟီလီယိုပေါ့စ်===
[[File:PIA12375.jpg|thumb|left|200px|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် လောလောဆယ်တွင် heliosheath နားတွင်ရှိနေပြီး
အာကာသကြားခံနယ်သို့ ချဉ်းကပ်နေသည်]]
﻿ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် ကြယ်တာရာကြားခံအာကာသဆီသို့ ဦးတည်နေသောကြောင့် ယင်း၏ ကိရိယာတန်ဆာပလာများသည် [[နေအဖွဲ့အစည်း]]အား ဆက်လက် လေ့လာလျက်ရှိသည်။ Jet Propulsion Laboratory မှ [[သိပ္ပံ]]ပညာရှင်များသည် ပါလာဆမာလှိုင်း စမ်းသပ်ချက်များအား ဗွိုင်ယေဂျာ ၁၊ ၂ နှစ်စင်းလုံးတွင် ထည့်သွင်းကာ ဟီလီယိုပေါ့စ်အလွှာအား လေ့လာစေခဲ့သည်။
ယင်းသည် နေလေနှင့် အာကာသကြားခံနယ်မြေတို့၏ နယ်နမိတ်အစွန်းပင်ဖြစ်သည်။ ၂ဝဝ၅ ခုနှစ် မေလတွင် [[နာဆာ]]မှပြောကြားသည်မှာ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် heliosheath သို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီးဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အာကာသယာဉ်သည် ဟီလီယိုပေါ့စ်နယ်နမိတ်သို့ ရောက်ရှိနေပြီဟု အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့သည်။

[[File:Cosmic Rays at Voyager 1.png|thumb|right|200px|ကော့စမစ်ရောင်ခြည် အမှုန်များ တိုးပွားလာပုံအား ဗွိင်ယေဂျာ ၁ မှ ခြေရာခံမိပုံ(အောက်တိုဘာ ၂ဝ၁၂)]]
[[File:Solar wind at Voyager 1.png|thumb|right|200px|ဆိုလာလေ အမှုန်များ တိုးပွားလာပုံအား ဗွိင်ယေဂျာ ၁ မှ ခြေရာခံမိပုံ(အောက်တိုဘာ ၂ဝ၁၂)]]

==လက်ရှိအခြေနေ==
﻿ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်အား ကမ္ဘာမြေမှ ထိန်းချုပ်မောင်းနှင်ထားသည်။

[[File:Voy1 8feb2012.jpg|thumb|left|160px|ပစ်လွတ်ပြီးကတည်းက ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်တွင် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်၏ တည်နေရာကို ဖော်ပြချက်]]
[[File:Outersolarsystem-probes-4407b.svg|thumb|right|300px|ပိုင်အိုနီးယား ၁ဝ၊ ပိုင်အိုနီးယား ၁၁၊ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁၊ ဗွိုင်ယေဂျာ ၂ တို့၏ တည်နေရာနှင့် လမ်းကြောင်းပြမြေပုံ ၂ဝဝ၇ ဧပရယ်။]]

ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်သည် မည်သည့်ကြယ်ကိုမျှ ဦးတည်ကာ
ပျံသန်းနေခြင်း မဟုတ်ပေ။ သို့သော် နောင်နှစ်ပေါင်း ၄ဝဝဝဝ ကြာလျင် [[အလင်းနှစ်]] ၁.၆ အကွာ Gliese 445 ဆိုသောကြယ်အနားသို့ ရောက်ရှိပေလိမ့်မည်။ ယင်းကြယ်သည် [[နေအဖွဲ့အစည်း]]ဆီသို့ တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၁၉ ကီလိုမီတာနှုန်းဖြင့် (တစ်နာရီလျင် မိုင်ပေါင်း ၂၇ဝဝဝ) ရွေ့လျားနေသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်
ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အာကာသယာဉ်သည် ကမ္ဘာပေါ်မှ ပြုလုပ်ခဲ့ဖူးသမျှ အာကာသယာဉ်များတွင် အဝေးဆုံးသို့ရောက်ရှိခဲ့သော ယာဉ်တစ်စင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယင်းသည် နေမှ ၆၉ [[AU]] အကွာသို့ရောက်ရှိသော ပိုင်အိုနီးယား ၁ဝ အား ဖြတ်ကျော်ခဲ့လေသည်။ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်သည်
ကမ္ဘာပေါ်မှ အမြန်ဆုံးအာကာသယာဉ်တစ်စင်းဖြစ်သောကြောင့် ယင်းအား ကျော်ဖြတ်နိုင်မည့် အခြားအာကာယာဉ်မှာ နောင်နှစ်ပေါင်း ၂ဝ အတွင်း မရှိနိုင်ပေ။ [[နာဆာ]]သည် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အား Deep Space Network မှနေ့စဉ် ခြေရာခံလျက်ရှိသည်။ ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အာကာသယာဉ်သည် ပစ်လွှတ်ချိန်မှ နှစ်ပေါင်း ၃၅ နှစ်အကြာ၊ နေမှ မိုင်ပေါင်း ၁၁ ဘီလီယံအကွာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ညီအစ်မ ဗွိုင်ယေဂျာ ၂ မှာမူ [[နေ]]မှ မိုင်ပေါင်း ၉ ဘီလီယံသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၂ဝ၁၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၉ ရက်နေ့တွင် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် ကမ္ဘာမြေမှ ၁၂၁.၈၃၆ AU အကွာသို့၊ နေမှ ၁၂၁.၇၉၈ AU အကွာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အမြန်နှုန်း တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၇.ဝ၄၃ ကီလိုမီတာ၊ တစ်နှစ်လျင် ၃.၅၉၅ AU နှုန်းဖြင့် ပျံသန်းလျက်ရှိသည်။ နေရောင်ခြည်သည် ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သို့ရောက်ရှိရန် ၁၆.၈၉ နာရီ အချိန်ကြာမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွက်ချက်မှုအရ ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ သည် အမွှာဗွိုင်ယေဂျာ ၂ ထက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်းပိုမြန်သောအမြန်နှုန်း၊ တစ်နှစ်လျင် ၃.၅၉၂ AU နှုန်းဖြင့် ပျံသန်းပါက အနီးဆုံးကြယ်သို့ ရောက်ရှိရန် နှစ်ပေါင်း ၇၃၇၇၅ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။ အာကာသယာဉ်လားရာအတိုင်းရှိသော [[ပရိုဆီမာ စင်တောရိ]]ကြယ်သို့ ရောက်ရှိရန်မူ လက်ရှိအမြန်နှုန်းဖြင့် ပျံသန်းပါက နှစ်ပေါင်း ၁၇၆၅၆ ကြာမြင့်ပေလိမ့်မည်။

==အခြားကြည့်ရန်==
*[[ဗွိုင်ယေဂျာ ၂ အာကာသယာဉ် ]]
*[[Oort Cloud]]
*[[နေအဖွဲ့အစည်း]]

==ကျမ်းကိုး==
{{Reflist|2}}

==ပြင်ပ လင့်များ==
*[http://voyager.jpl.nasa.gov/ NASA ''Voyager'' website]
*[http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/spacecraftlife.html ''Voyager'' Spacecraft Lifetime] — interstellar mission coverage.
*[http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Voyager_1 Voyager 1 Mission Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150215231024/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Voyager_1 |date=15 February 2015 }} by [http://solarsystem.nasa.gov/ NASA's Solar System Exploration]
*[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1977-084A Voyager 1 (NSSDC Master Catalog)]
*[http://www.heavens-above.com/solar-escape.asp Spacecraft Escaping the Solar System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070427184732/http://www.heavens-above.com/solar-escape.asp |date=27 April 2007 }} — current positions and diagrams
*[http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/weekly-reports/ Weekly Mission Reports] — includes information on current spacecraft state
*[http://www.youtube.com/watch?v=2pfwY2TNehw We Are Here: The Pale Blue Dot.] A short film on The Pale Blue Dot picture taken by Voyager. Narrated by Carl Sagan.
*[http://heavens-above.com/solar-escape.asp Heavens-above.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110510203631/http://www.heavens-above.com/solar-escape.asp |date=10 May 2011 }}
*[http://descanso.jpl.nasa.gov/DPSummary/Descanso4--Voyager_new.pdf JPL Voyager Telecom Manual]
*[http://www.universetoday.com/81662/voyager-1-has-outdistanced-the-solar-wind Voyager 1 Has Outdistanced the Solar Wind]
*[http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/index.html Explanation of VIM] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121208070306/http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/index.html |date=8 December 2012 }}


[[Category:အာကာသယာဉ်]]
[[Category:ဗွိုင်ယေဂျာ စီမံကိန်း]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျူပီတာဂြိုဟ်သို့ စေလွှတ်မှုများ]]
[[ကဏ္ဍ:စနေဂြိုဟ်သို့ စေလွှတ်မှုများ]]</text>
      <sha1>gpflucp58jvaf1dkkcr1jf8ann3wrfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကရ​ဝိက်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49622</id>
    <revision>
      <id>752630</id>
      <parentid>694720</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.197.204.220</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4149" xml:space="preserve">[[ဖိုင်:Karaweik at night.jpg|thumb|ကရဝိတ်ဖောင်အား eewzညအခါ ရှုမြင်ရပုံ]]
We[[File:Karaweik-Palace.JPG|thumb|ကန်တော်ကြီး အရှေ့ဘက်ကမ်း၌ တည်ရှိသော ကရဝိတ်ဖောင်]]

== ဝေါဟာရဗေဒ ==
မြန်မာစာလုံးပေါင်း သတ်ပုံကျမ်းတွင် '''ကရဝိက်'''ဟု ရေးသည်။ ကရဝိတ်ဟုသော စကားလုံးသည် [[ပါဠိ]]ဘာသာ &quot;ကရဝိက&quot;မှ ဆင်းသက်လာပြီး သာယာသော အသံရှိသော ဒဏ္ဍာရီလာ ဆန်းကြယ်သော ငှက်ဖြစ်သည်။

===ကရဝိတ်အယူအဆ===
ကရဝိက် ဆိုတာ ဆက်ရက်ငှက်ပါကွာလို့ ပြောသည့် လူများရှိကြရာ ထိုကဲ့သို့ပြောသူများကို မှားတယ်ဟု ငြင်းရန်ခက်ပေသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ကရဝိက် အစပြုသော [[ကိန္နရာ]]၊ [[ကိန္နရီ]]၊ [[ဂဠုန်]]၊ [[ဟင်္သာ]]၊ [[ခြင်္သေ့]]၊ [[စာမရီ]]၊ [[နဂါး]]၊ [[နယား|နရား]] တို့မှာ  ဆန်းကြယ်သော သတ္တဝါများအဖြစ် ပန်းချီဆရာ လက်စွမ်းရှိသလောက် ခြယ်လှယ်ထားသော အရာများ ဖြစ်သည်။ ကိန္နရာရုပ်ရေးသည့်အခါတွင် ငှက်၏ကိုယ်လုံးပေါ်၌ လူခန္ဓာကိုယ်တစ်ခု ထပ်ဆင့်တင်ပေးထားသော်လည်း ဆန်းကြယ်လှပသော သတ္တဝါတစ်ခုအဖြစ် လူအများ၏အမြင်တွင် မေးခွန်းမရှိပဲ လက်ခံလိုက်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပန်းချီဆရာက ဉာဏ်ရှိသလို ခြယ်လှယ်သည် ဆိုရာတွင် ပဒေသရာဇ်ခေတ်တွင်မှ စတင်သည်ဟု ဆိုသင့်သည်။ 

ကရဝိက်ငှက်သည် [[ဟိမဝန္တာ]] [[ဥဩ]] တစ်မျိုး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ အလွန်သာယာသော အသံများကို  ကရဝိက်သံ၊ ကြိုးကြာသံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လေ့ရှိခြင်းကို  ထောက်သော် ကရဝိက်ငှက်သည် အလွန်အသံသာယာသော  ငှက်မျိုးဖြစ်ဟန်တူပေသည်။

ကရဝိက်ဖေါင်ဟုခေါ်သော ရေယာဉ်တွင် ကရဝိက်ငှက်၏  သဏ္ဌာန် တည်ဆောက်လေ့ ရှိကြသော်လည်း၊ နှုတ်သီးရင်အုပ်  အတောင်နှစ်ဖက်နှင့် ငှက်တစ်ကောင်အဖြစ်ကိုသာ သာမန်  အားဖြင့် သိကြရ၍ အမှတ်အသား အတိအကျ မရှိချေ။ ဤ ငှက်၏ဥ၊ အသိုက်နှင့် အလေ့အထများကိုလည်း တိကျစွာ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။&lt;ref&gt;[[သန်းထွန်း၊ ဒေါက်တာ|သန်းထွန်း]] - သမိုင်းထဲက ဒီဇိုင်း&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

{{coord|16|47|42.77|N|96|10|5.00|E|region:MM_type:landmark|display=title}}


[[Category:ရန်ကုန်မြို့]]</text>
      <sha1>nu3ibbnwwfrmgatsbjxupqns0zkyw4f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752631</id>
      <parentid>752630</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eihel</username>
        <id>55584</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/178.197.204.220|178.197.204.220]] ([[User talk:178.197.204.220|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Bhonebsm|Bhonebsm]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6160" xml:space="preserve">[[ဖိုင်:Karaweik at night.jpg|thumb|ကရဝိတ်ဖောင်အား ညအခါ ရှုမြင်ရပုံ]]
'''ကရဝိက်''' (သို့) '''ကရဝိက် ဖောင်'''သည် [[ကန်တော်ကြီး]]၏ အရှေ့ဘက်ကမ်းနားတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းဖောင်အား ဗိသုကာပညာရှင် [[ငွေလှိုင်၊ ဦး၊ ဗိသုကာ| ဦးငွေလှိုင်]] သည် [[တော်ဝင်ပြည်ကြီးမွန်]] ဖောင်အားအခြေခံ၍ ဆောက်လုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;tmo&quot;&gt;{{cite book |title=Aspects of Myanmar Culture|author=Tin Mg Oo |year=2003 |publisher=Zun Pwint Publishing House |location=Yangon |isbn= |pages=78–79 |url=http://images.sagarwarmyae.multiply.multiplycontent.com/attachment/0/Swd8cgoKCD8AABQYlko1/tin%20mg%20oo_myanmar%20culture.pdf?nmid=298950497 |accessdate=2010-09-19}}&lt;/ref&gt;၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် စတင် ဆောက်လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ဤဖောင်သည် [[ကွန်ကရစ်]] နှစ်ထပ်အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး သံချောင်းများဖြင့် ပိုမိုခိုင်ခံ့အောင် ပြုလုပ်ပြီး အမိုးကို[[ပြာသာဒ်]] အမိုးဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://myanmartravelinformation.com/mti-yangon/kandawgyigarden.htm |title=Kandawgyi Nature Park |accessdate=2010-08-24 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100105030616/http://myanmartravelinformation.com/mti-yangon/kandawgyigarden.htm |archivedate=January 5, 2010 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)&lt;/ref&gt;
[[File:Karaweik-Palace.JPG|thumb|ကန်တော်ကြီး အရှေ့ဘက်ကမ်း၌ တည်ရှိသော ကရဝိတ်ဖောင်]]

== ဝေါဟာရဗေဒ ==
မြန်မာစာလုံးပေါင်း သတ်ပုံကျမ်းတွင် '''ကရဝိက်'''ဟု ရေးသည်။ ကရဝိတ်ဟုသော စကားလုံးသည် [[ပါဠိ]]ဘာသာ &quot;ကရဝိက&quot;မှ ဆင်းသက်လာပြီး သာယာသော အသံရှိသော ဒဏ္ဍာရီလာ ဆန်းကြယ်သော ငှက်ဖြစ်သည်။

===ကရဝိတ်အယူအဆ===
ကရဝိက် ဆိုတာ ဆက်ရက်ငှက်ပါကွာလို့ ပြောသည့် လူများရှိကြရာ ထိုကဲ့သို့ပြောသူများကို မှားတယ်ဟု ငြင်းရန်ခက်ပေသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ကရဝိက် အစပြုသော [[ကိန္နရာ]]၊ [[ကိန္နရီ]]၊ [[ဂဠုန်]]၊ [[ဟင်္သာ]]၊ [[ခြင်္သေ့]]၊ [[စာမရီ]]၊ [[နဂါး]]၊ [[နယား|နရား]] တို့မှာ  ဆန်းကြယ်သော သတ္တဝါများအဖြစ် ပန်းချီဆရာ လက်စွမ်းရှိသလောက် ခြယ်လှယ်ထားသော အရာများ ဖြစ်သည်။ ကိန္နရာရုပ်ရေးသည့်အခါတွင် ငှက်၏ကိုယ်လုံးပေါ်၌ လူခန္ဓာကိုယ်တစ်ခု ထပ်ဆင့်တင်ပေးထားသော်လည်း ဆန်းကြယ်လှပသော သတ္တဝါတစ်ခုအဖြစ် လူအများ၏အမြင်တွင် မေးခွန်းမရှိပဲ လက်ခံလိုက်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပန်းချီဆရာက ဉာဏ်ရှိသလို ခြယ်လှယ်သည် ဆိုရာတွင် ပဒေသရာဇ်ခေတ်တွင်မှ စတင်သည်ဟု ဆိုသင့်သည်။ 

ကရဝိက်ငှက်သည် [[ဟိမဝန္တာ]] [[ဥဩ]] တစ်မျိုး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ အလွန်သာယာသော အသံများကို  ကရဝိက်သံ၊ ကြိုးကြာသံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လေ့ရှိခြင်းကို  ထောက်သော် ကရဝိက်ငှက်သည် အလွန်အသံသာယာသော  ငှက်မျိုးဖြစ်ဟန်တူပေသည်။

ကရဝိက်ဖေါင်ဟုခေါ်သော ရေယာဉ်တွင် ကရဝိက်ငှက်၏  သဏ္ဌာန် တည်ဆောက်လေ့ ရှိကြသော်လည်း၊ နှုတ်သီးရင်အုပ်  အတောင်နှစ်ဖက်နှင့် ငှက်တစ်ကောင်အဖြစ်ကိုသာ သာမန်  အားဖြင့် သိကြရ၍ အမှတ်အသား အတိအကျ မရှိချေ။ ဤ ငှက်၏ဥ၊ အသိုက်နှင့် အလေ့အထများကိုလည်း တိကျစွာ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။&lt;ref&gt;[[သန်းထွန်း၊ ဒေါက်တာ|သန်းထွန်း]] - သမိုင်းထဲက ဒီဇိုင်း&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

{{coord|16|47|42.77|N|96|10|5.00|E|region:MM_type:landmark|display=title}}


[[Category:ရန်ကုန်မြို့]]</text>
      <sha1>5thqayd9yt845c12detwap487c7jw7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ပလေးစတေရှင် (ဂိမ်းစက်)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51090</id>
    <revision>
      <id>752637</id>
      <parentid>740247</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T13:01:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8443" xml:space="preserve">{{Infobox information appliance
|title=PlayStation
|logo=[[File:Playstation logo colour.svg|frameless|upright=0.45]]&lt;br /&gt;[[File:PlayStation wordmark (1994-2009).svg|frameless|175px]]
|image=[[File:PSX-Console-wController.jpg|frameless|250px]] [[File:PSone-Console-Set-NoLCD.jpg|frameless|250px]]
|caption='''အပေါ်ဆုံး:''' ပလေးစတေရှင် လိုဂို၊ မူလမော်ဒယ်နှင့် DualShock လက်ကိုင်ခလုတ်&lt;br&gt;'''အောက်ဆုံး: '''ပိုသေးသော ဒီဇိုင်းပြုပြင်ထားသည့် PSone
|aka=ပီအက်စ်ဝမ်း
|manufacturer=[[ဆိုနီ ကွန်ပျူတာ ဖျော်ဖြေရေး]]
|family=[[ပလေးစတေရှင်]]
|type=[[အိမ်သုံးဗီဒီယိုဂိမ်းစက်]]
|generation= ပဉ္စမမြောက်ဂိမ်းစက်မျိုးဆက်
|lifespan='''PlayStation'''&lt;br /&gt;{{vgrelease new|JPN|ဒီဇင်ဘာ ၃, ၁၉၉၄&lt;ref name = &quot;developmentJP&quot;/&gt;|NA|စက်တင်ဘာ ၉, ၁၉၉၅&lt;ref name=&quot;developmentNA&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdatausa_e.html |title=Business Development/North America |accessdate=2000-11-24 |publisher=Sony Computer Entertainment Inc}}&lt;/ref&gt;|EU|စက်တင်ဘာ ၂၉, ၁၉၉၅&lt;ref name=&quot;developmentEU&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataeu_e.html |title=Business Development/Europe |accessdate=2007-12-19 |publisher=Sony Computer Entertainment}}&lt;/ref&gt;|AUS|နိုဝင်ဘာ ၁၅, ၁၉၉၅&lt;ref name=&quot;aus&quot;&gt;{{cite web | title = SCEE 1995—Key Facts and Figures | url = http://www.scee.presscentre.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=93&amp;NewsAreaID=22 | publisher = Sony Computer Entertainment | accessdate = 2000-11-25 | archivedate = 12 August 2009 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090812024733/http://www.scee.presscentre.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=93&amp;NewsAreaID=22 }}&lt;/ref&gt;}}{{vgrelease new|KOR|1996}}'''PSone'''&lt;br /&gt;{{vgrelease new|JPN|July 7, 2000|NA=September 19, 2000|EU|September 29, 2000}}
|CPU=MIPS R3000A-family '''R3051''' &lt;br&gt; 33.8688 MHz
|connection=PlayStation Link Cable
|media=စီဒီရွမ်
|Input=PlayStation Controller, Dual Analog Controller, DualShock
|storage=Memory card
|Discontinued=၃၁ မတ် ၂၀၀၆&lt;ref name=&quot;shipments&quot;/&gt;
|units sold=ကမ္ဘာတစ်ဝှန်း: ၁၀၂.၄၉ သန်း&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;shipments&quot;&gt;{{cite web|url=http://scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=2012-05-12|publisher=Sony Computer Entertainment|archivedate=22 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722094946/http://scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html}}&lt;/ref&gt;
|topgame='''''Gran Turismo''''', ၁၀.၈၅ သန်းရောင်းချနိုင်ခဲ့ &lt;small&gt;(၃၀ ဧပြီ ၂၀၀၈ အထိ)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://asia.playstation.com/eng_hk/index.php?q=node/1517 |title=Gran Turismo Series Shipment Exceeds 50 Million Units Worldwide |date=2008-05-09 |accessdate=2008-06-03 |publisher=[[ဆိုနီ ကွန်ပျူတာ ဖျော်ဖြေရေး|Sony Computer Entertainment]] |archivedate=16 September 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080916065905/http://asia.playstation.com/eng_hk/index.php?q=node%2F1517 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.polyphony.co.jp/english/list.html |title='Gran Turismo' Series Software Title List |date=March 2010 |accessdate=2010-10-24 |publisher=Polyphony Digital |archivedate=6 February 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070206025009/http://www.polyphony.co.jp/english/list.html }}&lt;/ref&gt;
|successor=[[ပလေးစတေရှင် ၂]]
}}

'''ပလေးစတေရှင်''' (PlayStation|တရားဝင်အတိုကောက် '''PS''' ဖြစ်သော်လည်း '''PS1''' သို့မဟုတ် '''PSX''' ဟု လူသိများသည်။ [[ဆိုနီ]]မှ ထုတ်လုပ်ဖူးသော PSX ဂိမ်းစက်နှင့်မမှားရန်) သည် [[ဆိုနီ ကွန်ပျူတာ ဖျော်ဖြေရေး]]မှ ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိသော ၃၂ဘစ် [[အိမ်သုံးဗီဒီယိုဂိမ်းစက်]] အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]တွင် လည်းကောင်း၊&lt;ref name=&quot;developmentJP&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdatajpn_e.html |title=Business Development/Japan |accessdate=2007-12-19 |publisher=Sony Computer Entertainment Inc}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် [[မြောက်အမေရိက]]နှင့် [[ဥရောပ]]ဈေးကွက်သို့ လည်းကောင်း အသီးသီးဖြန့်ချိခဲ့သည်။ ပဉ္စမမြောက် ဂိမ်းစက်မျိုးဆက်အဖြစ်  Nintendo 64 နှင့် Sega Saturn တို့နှင့် ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဒီဇိုင်းပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသည့် ပိုမိုကျစ်လျစ်သေးငယ်သည့် ပလေးစတေရှင် မော်ဒယ် &quot;PSOne&quot; ကို ဖြန့်ချိခဲ့သည်။

ပလေးစတေရှင် ဂိမ်းစက်သည် ဖြန့်ချိပြီး ကိုးနှစ်ခွဲအကြာတွင် အရေအတွက် သန်း ၁၀၀ ကျော် တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ခဲ့သည့် ပထမဆုံးသော ကွန်ပျူတာဖျော်ဖြေရေးပစ္စည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite press release|url=http://www.scei.co.jp/corporate/release/pdf/051130e.pdf|title=PlayStation 2 Breaks Record as the Fastest Computer Entertainment Platform to Reach Cumulative Shipment of 100 Million Units|date=2005-11-30|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|accessdate=2008-06-08|format=PDF|archive-date=23 December 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5mEVIiLmD?url=http://www.scei.co.jp/corporate/release/pdf/051130e.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ပလေးစတေရှင် ဂိမ်းစက်၏ နောက်ထွက်မျိုးဆက်မှာ [[ပလေးစတေရှင် ၂]] ဂိမ်းစက်ဖြစ်ပြီး ယင်းစက်တွင် ပလေးစတေရှင် ဂိမ်းစက်အတွက် ထွက်ရှိထားသော ဂိမ်းများ အားလုံးကို ကစားနိုင်သည်။ ပလေးစတေရှင် ဂိမ်းစက် ဖြန့်ချိပြီး ၁၀ နှစ်အကြာ ၂၀၀၄ ဆောင်းရာသီတွင် PSOne ဂိမ်းစက်ရောင်းချမှုကို ဆိုနီမှ အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ယင်းအချိန်အထိ ဂိမ်းစက် အလုံးရေ ၁၀၂ သန်းခန့် ရောင်းချခဲ့ရပြီးဖြစ်သည်။ ဂိမ်းစက်ဖြန့်ချိမှု ရပ်တန့်ခဲ့သော်လည်း ပလေးစတေရှင် ဂိမ်းစက်အတွက် ဂိမ်းများကိုမူ ၂၀၀၆ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့အထိ ဆိုနီမှ ထုတ်လုပ်ပေးခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;stops&quot;&gt;{{cite web |title=Sony stops making original PS |publisher=GameSpot |last=Sinclair |first=Brendan |url=http://www.gamespot.com/news/6146549.html |date=2006-03-24 |accessdate=2009-08-20}}&lt;/ref&gt;
==ကိုးကား==
{{reflist}}

{{commonscat|PlayStation}}
[[Category:ဗွီဒီယိုဂိမ်းများ]]</text>
      <sha1>soq4jwyg75kj8ggkcfwljzawrx8vjqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရဲထွဋ် (ပြန်ကြားရေး)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54145</id>
    <revision>
      <id>752679</id>
      <parentid>739917</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T03:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9391" xml:space="preserve">{{Infobox Deputy First Minister
| name                = Ye Htut
|honorific-prefix =
|image                = Ye Htut (2014) (cropped).jpg
| caption             =
| order              = 
| office            = [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး
| term_start         = ၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၄
| term_end           = ၃၀ မတ် ၂၀၁၆
| predecessor        = [[အောင်ကြည်|အောင်ကြည်]]
| successor          = [[ဖေမြင့်]]
| order2              = 
| office2              = သမ္မတ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ
| term_start2          = ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၃&lt;ref name=&quot;mmtimes1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.mmtimes.com/index.php/home-page/143-editor-s-pick/10937-in-internet-age-a-soldier-takes-up-a-new-fight-2.html#.U8ghgIJPLeI.facebook |title=U Ye Htut: From military to ministry |publisher=Mmtimes.com |date=2014-07-07 |accessdate=2014-07-19 |archivedate=4 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304044109/http://www.mmtimes.com/index.php/home-page/143-editor-s-pick/10937-in-internet-age-a-soldier-takes-up-a-new-fight-2.html#.U8ghgIJPLeI.facebook }}&lt;/ref&gt;
| term_end2            = ၃၀ မတ် ၂၀၁၆
| predecessor2         = 
| successor2           = 
| order3              = 
| office3             = ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး
|alongside3 =ဦးပိုက်​ထွေးနှင့်အတူ
| term_start3         = ၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၂&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/790-2012-08-31-13-36-37.html|title=ဒုတိယဝန်ကြီး ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း|accessdate=20 September 2021|archivedate=5 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121005083359/http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/790-2012-08-31-13-36-37.html}}&lt;/ref&gt;
| term_end3           = ၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၄
| predecessor3        = စိုးဝင်း&lt;ref name=&quot;dassk&quot;&gt;{{cite news|last=Aung Zaw|title=Will Aung Kyi Defend Press Freedom?|url=http://www.irrawaddy.org/archives/13146|accessdate=29 September 2013|newspaper=The Irrawaddy|date=3 September 2012}}&lt;/ref&gt; 
| successor3          = 
| order4              = 
| office4          = ပြန်ကြားရေးနှင့်ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်&lt;ref name=&quot;dassk&quot;/&gt;
| term_start4        = ၃၁ မတ် ၂၀၁၁
| term_end4       = ၃၁ ဩဂုတ် ၂၀၁၂
| predecessor4       =
| successor4     = တင့်ဆွေ&lt;ref&gt;{{cite news|last=Kyaw Hsu Mon|title=Senior bureaucrats on the move in another reshuffle|url=http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/1752-senior-bureaucrats-on-the-move-in-another-reshuffle.html|accessdate=29 September 2013|newspaper=The Myanmar Times|date=24 September 2012}}&lt;/ref&gt; 
| birth_date          = {{birth year and age|1959}}&lt;ref name=&quot;mmtimes1&quot;/&gt;
| birth_place         = 
| death_date          =
| death_place         =
| nationality         = [[မြန်မာ]]
| party               = [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]
| spouse              = ခင်စန္ဒာထွန်း&lt;ref name=&quot;MWS&quot;&gt;{{cite news | url=http://www.irrawaddy.org/burma/ministers-wife-shares-fake-facebook-photo-suu-kyi-islamic-headscarf.html | title=Minister’s Wife Shares Fake Facebook Photo of Suu Kyi in Islamic Headscarf | date=6 June 2014 | agency=The Irrawaddy | accessdate=7 June 2014 | author=Zarni Mann}}&lt;/ref&gt;
| relations           =
| children            =
| residence           = [[နေပြည်တော်]]
| alma_mater          =
| occupation          = စစ်တပ်အရာရှိ
| profession          =
| religion            = [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| signature           =
| website             = {{url|www.facebook.com/ye.htut.988}}
| allegiance          = [[မြန်မာ]]
| branch              = [[မြန်မာ့တပ်မတော်]]
| serviceyears        = ၁၉၇၇-၂၀၀၅&lt;ref name=&quot;mmtimes1&quot;/&gt;
| rank                = ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး
| unit                = 
| commands            = 
| battles             = 
| awards              = 
| footnotes           =
}}
'''ဦးရဲထွဋ်''' သည် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးဟောင်း ဖြစ်သည်။ သူသည် ယခင်က မြန်မာတပ်မတော်မှာ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် ကူးပြောင်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ယခင်က ၂၀၁၃ မှ ၂၀၁၆ အထိသမ္မတ၏ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲသည်။ နောက်ပိုင်းတွင်ဦးသိန်းစိန်အစိုးရအဖွဲ့တွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ သူသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အနားယူခဲ့ရပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လအထိစင်ကာပူရှိ ISEAS-Yusof Ishak Institute တွင် အကြီးတန်းသုတေသန လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်အဖြစ် သွားရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။

== စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ==
ဦးရဲထွဋ်သည် [[စစ်တက္ကသိုလ်]] အပတ်စဉ် ၂၂ ဆင်းဖြစ်သည်။ ကျောင်းဆင်းပြီးနောက် သူသည်မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်တလျှောက်တွင် ငါးနှစ်ကြာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

== အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ==
သူဟာ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဖြစ် ၂၀၀၅ တွင် အငြိမ်းစားယူပြီး ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ရှိ ပြန်ကြားရေးနှင့်ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဦးစီးဌာန၌ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ်ရာထူးတိုးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။

ယခင်ဝန်ကြီး ဦးကျော်ဆန်းနှင့် ဒုတိယဝန်ကြီးများအား အခြားဝန်ကြီးဌာနများ ပြောင်းလဲတာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသောအခါ သူသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ဩဂုတ်လ ၃၀ တွင် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၌ ဝန်ကြီး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

== အငြင်းပွားမှု ==
၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် Eleven Media Group က ကလောင်နာမည် ဒေါက်တာဆိပ်ဖွားဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ဇွန်လတွင် ဇနီးဖြစ်သူသည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အား ဖေ့ဘွတ်မှ ဖိုတိုရှော့ အထူးပြုလုပ်ထားသည့် လူမျိုးရေ ဘာသာရေး ထိခိုက်စေမည့် ပုံတစ်ပုံကို ဝေမျှခြင်းပြုလုပ်ခဲ့သည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}
{{Lifetime|၁၉၅၉| }}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးများ]]
[[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[Category:မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားများ]]</text>
      <sha1>8seksoo7fo27irfa32q0aq7g0aotr91</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ချောက်မြို့နယ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57046</id>
    <revision>
      <id>752709</id>
      <parentid>650478</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <comment>/* နယ်နမိတ်များ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3297" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = ချောက် မြို့နယ်
|native_name = 
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = 
|image_map = Chauk tsp in Magway district.svg
|map_caption = မ​ကွေးခရိုင်အတွင်းတည်​နေရာ
|subdivision_type = နိုင်ငံ
|subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[မကွေးခရိုင်]]
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|latNS = N
|latd = 20
|latm = 46
|lats = 
|longEW = E
|longd = 94
|longm = 52
|longs = 
|coordinates_region = MM-03
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}
'''ချောက်မြို့နယ်''' သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးခရိုင်]]အတွင်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ချောက်မြို့]]ဖြစ်သည်။

==နယ်နမိတ်များ==
ချောက်မြို့နယ်ကို အောက်ပါမြို့နယ်များက အသီးသီး ဝန်းရံထားသည်။ - &lt;ref&gt;[http://www.burmalibrary.org/docs6/MIMU001_A3_SD%20&amp;%20Township%20Overview.pdf &quot;Myanmar States/Divisions &amp; Townships Overview Map&quot;] Myanmar Information Management Unit (MIMU)&lt;/ref&gt;
* အနောက်မြောက်ဖက်တွင် [[ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်]]၊
* မြောက်ဖက်တွင် [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]၊
* အရှေ့မြောက်ဖက်တွင် [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]] ([[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]])၊
* အရှေ့ဖက်တွင် [[ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့နယ်]] ([[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]])၊
* တောင်ဖက်တွင် [[ရေနံချောင်းမြို့နယ်]]၊
* အနောက်ဖက်တွင် [[စလင်းမြို့နယ်]]နှင့်
[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]]

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


{{မကွေးတိုင်း}}
{{ချောက်မြို့နယ်}}

[[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ]]
[[Category:မကွေးခရိုင်]]

{{Magway-geo-stub}}</text>
      <sha1>p4r6e4975ogt7uivpfx4bn6o75kye9m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752710</id>
      <parentid>752709</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:33:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3298" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = ချောက် မြို့နယ်
|native_name = 
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = 
|image_map = Chauk tsp in Magway district.svg
|map_caption = မ​ကွေးခရိုင်အတွင်းတည်​နေရာ
|subdivision_type = နိုင်ငံ
|subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[မကွေးခရိုင်]]
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|latNS = N
|latd = 20
|latm = 46
|lats = 
|longEW = E
|longd = 94
|longm = 52
|longs = 
|coordinates_region = MM-03
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}
'''ချောက်မြို့နယ်''' သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးခရိုင်]]အတွင်းရှိ မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ချောက်မြို့]]ဖြစ်သည်။

==နယ်နမိတ်များ==
ချောက်မြို့နယ်ကို အောက်ပါမြို့နယ်များက အသီးသီး ဝန်းရံထားသည်။ - &lt;ref&gt;[http://www.burmalibrary.org/docs6/MIMU001_A3_SD%20&amp;%20Township%20Overview.pdf &quot;Myanmar States/Divisions &amp; Townships Overview Map&quot;] Myanmar Information Management Unit (MIMU)&lt;/ref&gt;
* အနောက်မြောက်ဖက်တွင် [[ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်]]၊
* မြောက်ဖက်တွင် [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]၊
* အရှေ့မြောက်ဖက်တွင် [[ညောင်ဦးမြို့နယ်]] ([[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]])၊
* အရှေ့ဖက်တွင် [[ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့နယ်]] ([[မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး]])၊
* တောင်ဖက်တွင် [[ရေနံချောင်းမြို့နယ်]]၊
* အနောက်ဖက်တွင် [[စလင်းမြို့နယ်]]နှင့်
*[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]]

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


{{မကွေးတိုင်း}}
{{ချောက်မြို့နယ်}}

[[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ]]
[[Category:မကွေးခရိုင်]]

{{Magway-geo-stub}}</text>
      <sha1>3nsybttrpq96afyuy3aaa9e1t58uu6f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58947</id>
    <revision>
      <id>752665</id>
      <parentid>656468</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T01:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2372" xml:space="preserve">'''မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]မြောက်ပိုင်း၊ [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[မြစ်ကြီးနားမြို့]]၊စီတာပူရပ်ကွက် တွင် တည်ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kachin News |url=http://www.kachinnews.com/news/1712-myitkyina-university-principal-assaults-clerk.html |accessdate=5 December 2015 |archivedate=16 May 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170516050031/http://www.kachinnews.com/news/1712-myitkyina-university-principal-assaults-clerk.html }}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ကျောင်းတွင်း ကျောင်းသားအဆောင်နေထိုင်ခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;we&quot;&gt;{{cite news|url=http://elevenmyanmar.com/culture-lifestyle/1025-myitkyina-university-on-campus-accommodation-to-reopen-in-2013|title=Myitkyina University on-campus accommodation to reopen in 2013|date=21 October 2012|work=Weekly Eleven|accessdate=22 October 2012|archivedate=23 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023071936/http://elevenmyanmar.com/culture-lifestyle/1025-myitkyina-university-on-campus-accommodation-to-reopen-in-2013}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ခါကာဘို အမျိုးသားဆောင်နှင့် ဆွမ်ပရာဘွမ်အမျိုးသမီးဆောင်များကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;we&quot;/&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist}}


{{မြန်မာနိုင်ငံရှိတက္ကသိုလ်များ}}
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]]
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပံတက္ကသိုလ်နှင့်ကောလိပ်များ]]
[[Category:ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ တက္ကသိုလ်များ]]
[[Category:မြစ်ကြီးနားမြို့]]


{{Myanmar-university-stub}}</text>
      <sha1>jciub7cw85ex94uto5k4s3c21zvrkh0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59275</id>
    <revision>
      <id>752714</id>
      <parentid>706482</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:ADC:F11C:E1C2:4A6B:E584:5BB4</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ထိစပ်လျက်ရှိသော နယ်နမိတ်များ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7100" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = 
|image_map = SeikPhyu tsp in Pakokku district.svg
|map_caption = ပခုက္ကူခရိုင်အတွင်းတည်​နေရာ
|pushpin_map= Myanmar
|coordinates_region = MM-03
|coordinates_display = inline
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name ={{flag|Burma}}
|subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 = [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[ပခုက္ကူခရိုင်]]
|subdivision_type3 = မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့
|subdivision_name3 = [[ဆိပ်ဖြူမြို့]]
|unit_pref = metric
|area_total_km2 = 
|population = ၁၀၂,၇၆၉&lt;ref name=&quot;census-2014&quot;&gt;{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၅၇|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}&lt;/ref&gt;
|population_footnotes =
|population_as_of = ၂၀၁၄
|population_density_km2 = auto
|latNS = N
|latd = 21
|latm = 4
|lats = 
|longEW = E
|longd = 94
|longm = 31
|longs = 
|elevation_ft = 300
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}

'''ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ပခုက္ကူခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့နယ်ရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[ဆိပ်ဖြူမြို့]]ဖြစ်သည်။ မြို့နယ်၏ အရှေ့တောင်ဘက်နယ်နမိတ်သည် [[ဧရာဝတီမြစ်]]နှင့် ထိစပ်လျက်ရှိပြီး ဆိပ်ဖြူမြို့တွင် သင်္ဘောဆိပ် တည်ရှိသည်။

ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်သည် မြောက်လတ္တီကျူ့ ၂၀° ၅၁' နှင့် ၂၁° ၁၅' အကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျူ့ ၉၄° ၀၉' နှင့် ၉၄° ၄၈' အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ [[ယောချောင်း]]သည် မြို့နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။&lt;ref&gt;[http://www.themimu.info/MapsInfo/Magway/MIMU154v01_100608_Seikphyu%20Ts%20-Magway%20Div_A1.pdf &quot;Seik Phyu Township - Magway Division&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101117090547/http://www.themimu.info/MapsInfo/Magway/MIMU154v01_100608_Seikphyu%20Ts%20-Magway%20Div_A1.pdf |date=17 November 2010 }} map from Myanmar Information Management Unit (MIMU)&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် တိုက်ခတ်ခဲ့သော  [[ဂီရိ ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်း]]ကြောင့် ပျက်စီးမှုများဖြစ်ခဲ့ရာ ဒေသလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;[http://reliefweb.int/node/372737 Reliefweb Updates, Myanmar: Flash floods Hit Pakokku]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Myanmar Information Management Unit (MIMU), UNDP, Map of Cyclone Giri |url=http://www.mm.undp.org/nrslandslide/MIMU567v01_101023_Cyclone%20GIRI_A3.pdf |accessdate=24 December 2015 |archivedate=22 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110622011455/http://www.mm.undp.org//nrslandslide/MIMU567v01_101023_Cyclone%20GIRI_A3.pdf }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ifrc.org/docs/appeals/10/MDRMM00301.pdf DREF Operation Update, Myanmar Cyclone Giri]&lt;/ref&gt;

== ထိစပ်လျက်ရှိသော နယ်နမိတ်များ ==
ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်သည် အောက်ပါမြို့နယ်များနှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;MIMU001&quot;&gt;[http://www.burmalibrary.org/docs6/MIMU001_A3_SD%20&amp;%20Township%20Overview.pdf &quot;Myanmar States/Divisions &amp; Townships Overview Map&quot;] Myanmar Information Management Unit (MIMU)&lt;/ref&gt;
* မြောက်ဘက်တွင် [[ပေါက်မြို့နယ်]]၊
* အရှေ့ဘက်နှင့် အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် [[ပခုက္ကူမြို့နယ်]]၊
* အရှေ့တောင်ဘက်တွင် [[ချောက်မြို့နယ်]]
* တောင်ဘက်တွင် [[စလင်းမြို့နယ်]]နှင့်
*[[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်]]
* အနောက်ဘက်တွင် [[ဆောမြို့နယ်]]။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

== ပြင်ပလင့်ခ်များ ==
*[http://www.themimu.info/docs/MIMU539v07_12_Dec_12_Myanmar%20Country%20Map_Admin%20boundaries_6ft-3ft.pdf Admin map, 2011, Myanmar Information Management Unit (MIMU)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130816001146/http://www.themimu.info/download.php?file=docs%2FMIMU539v07_12_Dec_12_Myanmar%20Country%20Map_Admin%20boundaries_6ft-3ft.pdf |date=16 August 2013 }}
* [http://www.maplandia.com/burma/magwe/seikpyu/ &quot;Seikpyu Google Satellite Map&quot;] map of administrative area with listing of principal settlements, from Maplandia World Gazetteer
* [http://www.themimu.info/docs/MIMU154v01_100608_Seikphyu%20Ts%20-Magway%20Div_A1.pdf &quot;Seik Phyu Township - Magway Division&quot;]{{Dead link|date=December 2020 }} map, 8 June 2010, Myanmar Information Management Unit (MIMU)


{{မကွေးတိုင်း}}{{ဆိပ်ဖြူမြို့နယ်}}

[[Category:မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ]]
[[Category:ပခုက္ကူခရိုင်]]


{{Magway-geo-stub}}</text>
      <sha1>l2qp2zodc0yceuda2osoekq88rwin4q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>လှထွန်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63132</id>
    <revision>
      <id>752697</id>
      <parentid>626925</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6004" xml:space="preserve">{{Infobox minister
|honorific-prefix = 
|name        = ဦးလှထွန်း
|honorific-suffix = 
| native_name               =
| native_name_lang          = 
|image       = 
|alt         = 
|caption     = 
|order = [[သမ္မတရုံး ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး
|alongside = [[သိန်းညွန့်|ဦးသိန်းညွန့်]]၊ [[စိုးမောင်|ဦးစိုးမောင်]]၊ [[စိုးသိန်း|ဦးစိုးသိန်း]]၊ [[အောင်မင်း|ဦးအောင်မင်း]]၊  [[တင်နိုင်သိန်း|ဦးတင်နိုင်သိန်း]]
|term_start  = ၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၁၂&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/751-2012-08-27-12-51-01.html|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ ပြောင်းလဲတာဝန်ပေးခြင်း|date=27 August 2012|publisher=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်  နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး|accessdate=23 July 2015|language=Burmese|archivedate=4 September 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904043832/http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/751-2012-08-27-12-51-01.html}}&lt;/ref&gt;
|term_end    = ၃၀ မတ် ၂၀၁၆
|predecessor = ရာထူးစတင်
|successor   = [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]
|order2 = [[ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး
|term_start2  = ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၀၃
|term_end2    = ၂၇ ဩဂုတ် ၂၀၁၂
|predecessor2 = 
|successor2   =  [[ဝင်းရှိန်|ဦးဝင်းရှိန်]]
|order3 = [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ကိုယ်စားလှယ်
|constituency3=[[ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့နယ်]]
|majority3= ၁၁၃,၆၉၇ (၇၆.၅၇%)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.altsean.org/Research/2010/Key%20Facts/Constituencies/Peoples%20Assembly/Mandalay%20Division.php#Kyaukpadaung|title=Mandalay Division|publisher=Alternative Asean Network on Burma|accessdate=15 April 2012|archivedate=22 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120322181000/http://www.altsean.org/Research/2010/Key%20Facts/Constituencies/Peoples%20Assembly/Mandalay%20Division.php#Kyaukpadaung}}&lt;/ref&gt;
|term_start3  = ၃၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၁
|term_end3    = ၃၀ မတ် ၂၀၁၁
|predecessor3 =  အခြေခံဥပဒေ စတင်
|successor3   =  [[ဇော်မြင့်မောင်|ဦးဇော်မြင့်မောင်]] ([[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်|NLD]])
|order4             = 
|office4            =  
|term_start4        =  
|term_end4          =  
|predecessor4       =  
|successor4         =  
| party = [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]]
| birth_date  = {{birth date and age|1951|7|11|df=y}}
| birth_place = [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]
| death_date  = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --&gt;
| death_place = 
| nationality = မြန်မာ
| ethnicity   = 
| other_names = 
| known_for   = 
| occupation  = 
| spouse      = ဒေါ်ခင်သန်းဝင်း
| children    = 
| alma_mater = 
| allegiance          = [[မြန်မာနိုင်ငံ]]
| branch              = [[တပ်မတော်]]
| serviceyears        = -၂၀၁၀
| rank                = ဗိုလ်ချုပ်
| unit                = 
| commands            = 
| battles             = 
| awards              = 
}}
'''ဦးလှထွန်း''' သည် သမ္မတ [[ဦးသိန်းစိန်]]လက်ထက်တွင် [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]၊ [[သမ္မတရုံး ဝန်ကြီးဌာန|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]၏ ဝန်ကြီး အဖြစ် ၂၀၁၂ ဩဂုတ် ၂၇ ရက်နေ့မှ ၂၀၁၆ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ [[ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာန|ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာန]]၏ ဝန်ကြီးဟောင်း ဖြစ်သည်။ [[တပ်မတော်]]မှ ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်ဖြင့် အနားယူခဲ့ပြီး [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့]]တွင် မပါဝင်မီ [[စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ညွှန်ကြားရေးမှူးရုံး|စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ညွှန်ကြားရေးမှူး]]အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သေးသည်။&lt;ref name=&quot;kudo&quot;&gt;{{cite journal|last=Kudo|first=Toshihiro|date=26 July 2011|title=New Government in Myanmar: Profiles of Ministers|publisher=Institute of Developing Economies - Japan External Trade Organization|url=http://www.ide.go.jp/English/Research/Region/Asia/20110726.html}}&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist}}


{{Lifetime|၁၉၅၁| }}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများ]]
[[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]</text>
      <sha1>b9cilxvz4mh9i0ukj7dv4avwsvnjz8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ယာရိုစလဗာလ်မြို့</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63265</id>
    <revision>
      <id>752672</id>
      <parentid>742535</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T02:35:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48350" xml:space="preserve">{{Infobox Russian city
|my_name= ယာရိုစလဗာလ်မြို့
|ru_name=Ярославль
|image_skyline=
|image_caption=ယာရိုစလဗာလ်
|latd=57
|latm=37
|lats=
|longd=39
|longm=51
|longs=
|map_label_position=left
|image_coa=Coat of Arms of Yaroslavl (1995).png
|coa_caption=
|image_flag=Flag of Yaroslavl.svg
|flag_caption=
|anthem=
|anthem_ref=
|holiday=
|holiday_ref=
|federal_subject= ယာရိုစလဗာလ် အော့ဗလတ်
|federal_subject_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|adm_data_as_of= ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၁
|adm_city_jur=[[city of federal subject significance|city of oblast significance]] of Yaroslavl
|adm_city_jur_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|adm_ctr_of1=ယာရိုစလဗာလ် အော့ဗလတ်
|adm_ctr_of1_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|adm_ctr_of2= ယာရိုစလဗာလ်ခရိုင်
|adm_ctr_of2_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|adm_ctr_of3=city of oblast significance of Yaroslavl
|adm_ctr_of3_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|inhabloc_cat= မြို့
|inhabloc_cat_ref=&lt;ref name=&quot;Ref154&quot; /&gt;
|mun_data_as_of= ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၁
|urban_okrug_jur=Yaroslavl Urban Okrug
|urban_okrug_jur_ref=&lt;ref name=&quot;Ref269&quot; /&gt;
|mun_admctr_of1=Yaroslavl Urban Okrug
|mun_admctr_of1_ref=&lt;ref name=&quot;Ref269&quot; /&gt;
|mun_admctr_of2=Yaroslavsky Municipal District
|mun_admctr_of2_ref=
|leader_title= [[မြို့တော်ဝန်]]
|leader_title_ref=&lt;ref name=&quot;ustav&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.city-yar.ru/data/Unsorted/ustav.doc|script-title=ru:Устав города Ярославля|publisher=Yaroslavl City Administration|language=Russian|accessdate=September 8, 2011|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|archivedate=23 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111123164005/http://www.city-yar.ru/data/Unsorted/ustav.doc}}&lt;/ref&gt;
|leader_name=Alexander Nechayev (''တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲ'')
|leader_name_ref=&lt;ref name=&quot;Mayor&quot; /&gt;
|representative_body= ယာရိုစလဗာလ်မြို့ ဒူမား
|representative_body_ref=&lt;ref name=&quot;ustav&quot; /&gt;
|area_of_what=
|area_as_of=
|area_km2=205.80
|area_km2_ref=&lt;ref&gt;{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.city-yar.ru/data/Unsorted/aspekty_9_mes.2009.doc |accessdate=23 March 2016 |archivedate=5 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150205232558/http://www.city-yar.ru/data/Unsorted/aspekty_9_mes.2009.doc }}&lt;/ref&gt;
|pop_2010census=591486
|pop_2010census_rank=23rd
|pop_2010census_ref=&lt;ref name=&quot;2010Census&quot;&gt;{{ru-pop-ref|2010Census}}&lt;/ref&gt;
|pop_density=
|pop_density_as_of=
|pop_density_ref=
|pop_latest=603961
|pop_latest_date=2015
|pop_latest_ref=
|established_date=၁၀၁၀
|established_title=
|established_date_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.city-yar.ru/home/city.html|script-title=ru:История|publisher=Yaroslavl City Administration|language=Russian|accessdate=September 8, 2011|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|archivedate=3 September 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110903024745/http://www.city-yar.ru/home/city.html}}&lt;/ref&gt;
|current_cat_date=
|current_cat_date_ref=
|prev_name1=
|prev_name1_date=
|prev_name1_ref=
|postal_codes=150000—150066
|postal_codes_ref=&lt;ref name=&quot;PostCode&quot;&gt;{{cite web|url=http://info.russianpost.ru/database/ops.html|title=List of postal codes|publisher=Russian Post|language=Russian|accessdate=September 8, 2011|archivedate=12 December 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061212001823/http://info.russianpost.ru/database/ops.html}}&lt;/ref&gt;
|dialing_codes=4852
|dialing_codes_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mobile.beeline.ru/media/Abonents/Geography/For_guests/City%20codes%20%28rus%29.pdf|script-title=ru:Коды областных центров|publisher=Beeline|language=Russian|accessdate=September 8, 2011|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|archivedate=23 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111123142255/http://mobile.beeline.ru/media/Abonents/Geography/For_guests/City%20codes%20%28rus%29.pdf}}&lt;/ref&gt;
|website=http://www.city-yar.ru/
|website_ref=
|commonscat=Yaroslavl
|date=May 2010
| embedded = 
  {{Infobox UNESCO World Heritage Site
  |child = yes
  |Official_name = Historical Centre of the City of Yaroslavl
  |ID = 1170
  |Year = ၂၀၀၅
  |Criteria = ယဉ်ကျေးမှု၊ ii, iv
  |Area = ၁၁၀ ဟက်တာ
  |Buffer_zone = ၅၈၀ ဟက်တာ
  }}
}}
'''ယာရိုစလဗာလ်မြို့''' ({{lang-rus|Яросла́вль|p=jɪrɐˈslavlʲ}}) သည် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]၊ ယာရိုစလဗ် ဒေသကြီး၏ အုပ်ချုပ်ရေးမြို့တော် ဖြစ်ပြီး [[မော်စကိုမြို့]]မှ {{convert|250|km|sp=us}}ကွာဝေးသည်။ ယာရိုစလဗ်မြို့သည် သမိုင်းဝင်မြို့တစ်တစ်မြို့ဖြစ်ပြီး [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာစာရင်း]]တွင် ထည့်သွင်းခံရသော မြို့ဖြစ်ကာ  [[ဗော်လ်ဂါမြစ်]]နှင့် [[ကိုတာရာစ်လ်မြစ်|ကိုတာရာစ်မြစ်]] ဆုံရာတွင် တည်ရှိသည်။ ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် မော်စကိုမြို့၏ အရှေ့မြောက်ဘက်အရပ်ရှိ သမိုင်းဝင် ဒေသများကို စုစည်း၍အုပ်စုဖွဲ့ထားသော ရွှေရောင်အဝန်းအတွင်း ပါဝင်သော မြို့တစ်မြို့လည်းဖြစ်သည်။ &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;လူဦးရေ:  ၅၉၁,၄၈၆ (၂၀၁၀ သန်းခေါင်စာရင်းအရ)&lt;/span&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot; id=&quot;CITEREFRussian_Federal_State_Statistics_Service2011&quot;&gt;Russian Federal State Statistics Service (2011). [http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm &quot;Всероссийская перепись населения 2010 года. Том&amp;nbsp;1&quot; &amp;#x5B;2010 All-Russian Population Census, vol.&amp;nbsp;1&amp;#x5D;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130315114013/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm |date=15 March 2013 }}. ''Всероссийская перепись населения 2010&amp;nbsp;года (2010 All-Russia Population Census)'' (ရုရှားဘာသာဖြင့်). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ပထဝီဝင် ==

=== တည်နေရာ ===
ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ယာရိုစလဗာလ် အော့ဗလပ်၏ အရှေ့ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။  အနီးဆုံးမြို့ကြီးများမှာ တုတာယဲ့ဗ်မြို့({{convert|34|km|disp=or|sp=us}} အနောက်မြောက်)၊ ဂါဗရီးလော့ဗ်-ယမ်မြို့({{convert|37|km|disp=or|sp=us}}တောင်)၊ ညဲရဲဟတာမြို့({{convert|47|km|disp=or|sp=us}} အရှေ့တောင်) တို့ဖြစ်သည် ယာရိုစလဗာလ်မြို့၏ သမိုင်းဝင်နေရာသည် ကိုတာရာစ်မြစ်ဝ၏ မြောက်ဘက် [[ဗော်လ်ဂါမြစ်]]၏ ညာဘက်ကမ်းတွင် တည်ရှိသည်။ လူဦးရေ ၆၀၀,၀၀၀ ကျော်နေထိုင်ရာ ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ဗော်လ်ဂါမြစ်ကမ်းပါးတလျှောက်တွင် ညီးစကီး နော့ဂေါရဒ်မြို့မရောက်ခင်ထိ အကြီးဆုံးမြို့ကြီး ဖြစ်သည်။ 

ရာသီဥတု[[File:VolgaZimoy.JPG|left|thumb|မြစ်တပြင်လုံးခဲနေသော ဗော်လ်ဂါမြစ်ကို ယာရိုစလဗာလ်မြို့အနီးတွင် တွေ့ရပုံ (၂၀၀၆ ခုနှစ် ဆောင်းရာသီ)]]
အတ္တလန်တိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ ကြီးစွာလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ယာရိုစလဗာလ်မြို့နှင့် အဆိုပါဒေသ၏ ရာသီဇုန်မှာ typical [[သမပိုင်းဇုန်|temperate]] continental climate ဖြစ်သည်။ ဒါရာသီဥတုဇုန်သည် နှင်းများကို ပိုမိုကျစေပြီး ပိုမိုအေးလာစေသည်။

ယာရိုစလဗာလ်မြို့တွင် ဆောင်းရာသီသည် နိုဝင်ဘာလလောက်တွင် စတင်ပြီး နွေဦးကိုရောက်ရန် ငါးလလောက်ကြာမြှင့်တက်သည်။ အအေးဆုံးလသည် စံအနေဖြင့် ဇန်နဝါရီလဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှအပူချိန်မှာ  {{convert|−12.0|C}} ရှိသည်။ သို့ပေမယ်လည်း ထိုအချိန်တွင် များသောအားဖြင့် အပူချိန်သည် {{convert|−20|C}}အောက်သို့ကျဆင်းတက်သည်။ အချို့အခြေအနေများ (ဥပမာအားဖြင့် မကြာသေးမီ ၂၀၀၆ ဇန်နဝါရီ&lt;ref&gt;[http://www.spiegel.de/panorama/0,1518,396137,00.html Spiegel.de, 19 January 2006]. &lt;/ref&gt;) တွင် အပူချိန်သည် {{convert|−35|to|−40|C|F|}}  ထိ ကျဆင်းသွားသည်ကို တွေ့ကြုံဖူးသည်။ အနိမ့်ဆုံးအပူချိန်မှတ်တမ်းအရ s {{convert|-46|C}} ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Climate Table for Yaroslavl |url=http://www.dpva.info/Guide/GuidePhysics/Climate/SNIP230199BuildingClimatology/SNIP230199BuildingClimatologyTable1/KhabarovskYaroslavl, |accessdate=22 March 2016 |archivedate=16 November 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101116222434/http://dpva.info/Guide/GuidePhysics/Climate/SNIP230199BuildingClimatology/SNIP230199BuildingClimatologyTable1/KhabarovskYaroslavl/ }}&lt;/ref&gt; တခြားတဖက်အနေဖြင့် ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ဒီလိုဇန်နဝါရီလတွင် အပေါင်းအပူချိန်နှင့် ကြုံခဲ့ဖူးသည်။(for example, in 1932, when a thaw lasted for seventeen days of January&lt;ref name=&quot;gorodyaroslavl&quot;&gt;[http://www.gorodyaroslavl.ru/ gorodyaroslavl.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161001234459/http://www.gorodyaroslavl.ru/ |date=1 October 2016 }}. gorodyaroslavl.ru.&lt;/ref&gt;). ပုံမှန်အခြေအနေတွင် ဗော်လ်ဂါမြစ်သည် ဆောင်းတွင်းတွင် အေးခဲနေသည်။ နှင်းများဖုံးလွှမ်းထားမှုသည် များသောအားဖြင့် {{convert|35|-|50|cm|in|sp=us|adj=mid|thick}} ရှိသည်။ သို့သော် အချို့အခြေအနေတွင် {{convert|70|cm|sp=us}} အနက်အထိ မြှင့်တက်နေတက်သည်။ မတ်လကုန်မှ ဧပြီလတွင် အရည်ပျော်တက်ကြရာ ရေခဲထုများနှင့် နှင်းထုများ အရည်ပျော်ကာ ဖုံးလွှမ်းထားသော အရွက်များကို ဖွင့်လှစ်ပြနေကြသည်။ များသောအားဖြင့် ဧပြီလတွင် အပူချိန်တွင် {{convert|+20|C}}ထိ ရောက်နေတက်သည်။ နွေရာသီတွင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့တွင် မိုးများ သိပ်သည်းစွာ ရွာသွန်းလေ့ရှိသောကြောင့် စိုစွတ်နေတက်သည်။ နွေရာသီတွင်  ဇွန်လနှင့် ဇူလိုင်လတွင် မကြာခဏ အပူချိန် အမြင့်ဆုံးအမှတ်သို့ ရောက်ရှိနေတက်ကာ နေ့စဉ်ပျမ်းမျှအပူချိန်သည်  {{convert|+23.3|C}}ရှိ၍ တချို့သောနေ့များတွင် {{convert|+30|C}} ကျော်တက်သည်။ စက်တာဘာလလောက်မှစ၍ ဆောင်းဦးစတင်ဝင်ရောက်ကာ ၂ လမျှကြာရှည်ကာ ရေခိုးရေငွေ့များ များပြားခြင်း၊ နေသာသောနေ့များ နည်းပါခြင်း၊ အပူချိန်ကို ကြိုတင်မခန့်မှန်းနိုင်ခြင်းတို့ ရှိသည်။(it is possible to first see ground frost in September) ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် တစ်နှစ်တွင် {{convert|591|mm|sp=us}} ရှိပြီး ဇူလိုင်လ(အများဆုံးရွာသွန်းသောလ)တွင် {{convert|84|mm|sp=us|disp=or}} ရှိသည်။ အနိမ့်ဆုံးရွာသွန်းသောလ ဆောင်းတွင်းနှင့် နွေဦးတွင် တွေ့ရသည်။ (အထူးသဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီလနှင့် မတ်လ)

== သမိုင်းကြောင်း ==
ယာရိုစလဗာလ်မြို့ကို ၁၀၁၀ ခုနှစ်တွင် မင်းသားအုပ်ချုပ်သော (နိုင်ငံ) ရက်စတော့ဗ်မြို့၏ရှေ့တန်းစခန်းမြို့အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၂၁၈ ခုနှစ်မှစတင်ကာ ယာရိုစလဗာလ်မင်းသားအုပ်ချုပ်သော လွတ်လပ်သော မြို့တော်အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ပြီး ၁၄၆၃ ခုနှစ်တွင် ကြီးမြတ်သော မော်စကိုမြို့စား နယ်မြေသို့ ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုတွင် ရုရှား၏ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်လာပြီး ၁၆၁၂ ခုနှစ်တွင် [[ပိုလန်လူမျိုး]]များ [[မော်စကိုမြို့|မော်စကို]]ကို သိမ်းပိုက်ချိန်တွင် နိုင်ငံ၏ ယာယီ(de facto)မြို့တော် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် အဓိက ဗဟိုစက်မှုမြို့(petrochemical plant, tire manufacturing plant, diesel engines plant and many others) ဖြစ်လာပြီး အဓိက အဝေးပြေးလမ်းများ၊ မီးရထားလမ်းများ၊ ရေကြောင်းလမ်းများ ဆုံရာတွင် တည်ရှိနေသည်။

=== အစောပိုင်း ယာရိုစလဗာလ် ===
ယာရိုစလဗာလ်မြို့၏ အစောပိုင်းအခြေချနေထိုင်ရာနေရာသည် ဗော်လ်ဂါမြစ်၏ ဝဲဘက်ကမ်း စသရဲကာအငူ(a small cape at the confluence of the Volga and Kotorosl)ရှေ့တွင် တွေ့ရပြီး ၅-၃ ထောင်စုနှစ် ဘီစီခန့်က ဖြစ်ခဲ့သည်။  ၉ ရာစုတွင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့အနီးတွင် Russian Khanate ဟုခေါ်ကြသူ စကင်ဒီနေဗီးယန်း-စလဗစ်များ အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်းကို ယနေ့ခေတ်တွင် ကျဲမိရိုဗာဒေသတွင် အရိုးစုပုံများ တွေ့ရှိ၍ သိခဲ့ကြသည်။ တူးဖော်မှုများပြုလုပ်သောအခါ များလှစွာသော ရှေးဟောင်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် စကင်ဒီနေဗီးယန်းလက်နက်များအပါအဝင် ရုနစ်စာ(runic inscriptions)၊ ချက်ရုပ်များနှင့် အာရေဘီးယန်းဒင်္ဂါးများ(အစောဆုံးသည် Idrisid dynasty ခေတ်တွင် ထုလုပ်ခဲ့သော ဒင်္ဂါးများ)ကို တွေ့ရှိခဲ့ရာ အဆိုပါဒင်္ဂါးများတွေ့ရှိမူသည် မြောက်ဥရောပတွင် အများဆုံးဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;''Arne Т. ''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Евгений Арсюхин, Наталия Андрианова.'' [http://archeologia.narod.ru/rostov/jar/jar1.htm Ярославль: Если твой князь — ордынский хан...] // archeologia.narod.ru&lt;/ref&gt; ကျဲမိရိုဗာတွင် စကင်ဒီနေဗီးယန်း ရင်ထိုးလေးစုံတွေ့ခဲ့ရာ ရုရှားတွင်တွေ့ရှိမှု အများဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;''Дедюхина В. С.'' Фибулы скандинавского типа // Труды Государственного исторического музея, 1967, вып. 43.&lt;/ref&gt; Apparently, this &quot;proto-Yaroslavl&quot; was a major center for the Volga trade route.&lt;ref&gt;''Тихомиров И. ''&lt;/ref&gt; နောက်များမကြာတွင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့ တည်ထောင်ခဲ့ရာ အဆိုပါ အခြေချနေထိုင်ရာသည် ပျောက်ကွယ်လာခဲ့သည်။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဗော်လ်ဂါကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ရပ်တန့်သွားခြင်းနှင့်လည်း ဆက်နွယ်နေနိုင်သည်။&lt;ref&gt;''И. ''&lt;/ref&gt; 

=== မြို့တည်ထောင်ခြင်း ===
မြို့များစတင်တည်ထောင်သည့် ရက်စွဲများအတိုင်းသာဆိုလျှင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် လက်ရှိ [[ဗော်လ်ဂါမြစ်]]ကြောင်းတစ်လျှောက် တည်ရှိနေသောမြို့များတွင် မြို့တည်သက်တမ်း အရှည်ကြာဆုံးဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;[https://www.google.com/search?tbs=bks:1&amp;tbo=1&amp;q=%22федор+чёрный%22#hl=ru&amp;tbo=1&amp;tbs=bks:1&amp;q=%22Ярославль+—+самый+старый+русский+город+на+Волге%22&amp;aq=f&amp;aqi=&amp;aql=&amp;oq=%22Ярославль+—+самый+старый+русский+город+на+Волге%22&amp;gs_rfai=&amp;pbx=1&amp;fp=245922bcbc725263 Экономическая география СССР]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;In the 1990s the city of Kazan's date of foundation was adjusted to around five years earlier than the traditional date given for the foundation of Yaroslavl. &lt;/ref&gt; ယာရိုစလဗာလ်မြို့ကို ကီးယက်ဗန်ရုစ့်မင်းသား ဉာဏ်ပညာကြီးသော ယာရိုစလဗာလ် (Kievan Rus Yaroslav the Wise {{lang-ru|Ярослав Владимирович Мудрий}}) က &quot;စသရဲကာ&quot;ဟု ယနေ့သိထားသော ကမ်စပ်တွင် ပထမဆုံး ခြေချမိစဉ်က တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်တွင် ရပ်စတော့ဗ်နယ်(၉၈၈—၁၀၁၀)၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ထိုနေရာသည် ဗော်လ်ဂါ၊ ကိုတာရာစ်၊ မစ်ဒဗျဲဂျီးဆာမြစ်တို့၏ မက်စောက်သော ကမ်းပါးများကြောင့် အမြင့်မှနေ၍ ရန်သူ၏ တိုက်ခိုက်မှုမှ ကောင်းစွာ ကာကွယ်နိုင်သည်။ ထိုတည်ထောင်ခဲ့သော မြို့အား ရိုးရားအတိုင်း တည်ထောင်သူ၏ အမည်အတိုင်းမှည့်ခေါ်ခဲ့ကြရာ '''ယာရိုစလဗာလ်မြို့'''ဟု အမည်တွင်ခဲ့သည်။ 
 
[[File:Yaroslav_I_the_Wise_in_Yaroslavl.jpg|left|thumb|ဉာဏ်ပညာကြီးသော ယာရိုစလဗာလ်မင်းသား သည် မြို့မတည်မှီ သူသတ်ခဲ့သော ဝက်ဝံ၏ ကိုယ်ပေါ်တွင် ရပ်ကာနေပုံ (ဒဏ္ဍာရီများအရ)]]၁၂ ရာစုတွင် ပီသရိုပါဗလော့စကီးနှင့် စပါဆာ-ပရီအာဘရာရှန်းစကီး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ တည်ရှိနေပြီးဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် ထိုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများသည် မြို့နှင့် လုံလောက်စွာ ကွာဝေးသောနေရာများတွင် တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ပထမရာစုနှစ် ၂ ခုအတွင်းတွင်  ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ရပ်စတော့ဗ်-ဆူစဒါး နယ်မြေ၏ သိပ်မကြီးသော ခံတပ်မြို့အဖြစ်သာ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;mojg&quot; /&gt;

၁၃ ရာစု အစပိုင်းမှစ၍ ယာရိုစလဗာမြို့သည် ကွန်စတန်တင်({{lang-ru|Константи́н Все́володович}})၏ လက်အောက်တွင်ရှိနေပြီး သူ၏ အဓိကအိမ်တော်များထဲမှ တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူမသေဆုံးမှီ ၁၂၁၈ ခုနှစ်တွင် ကွန်စတန်တင်သည် သူ၏နယ်မြေများကို ခွဲဝေပြီး သားများအားပေးခဲ့ရာ ဒုတိယမြောက်သားဖြစ်သူ ဗဆဲဗာလော့ဒ်({{Lang-ru|Всеволод Константинович}})အား ယာရိုစလဗာလ်နယ်မြေအား ပေးခဲ့ရာ သူသည် ယာရိုစလဗာလ်နယ်မြေအား မင်းသားအုပ်ချုပ်ရာ ယာရိုစလာဗာလ်နယ်မြေ(Principality of Yaroslavl)အဖြစ် ဆက်လက်၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ မင်းသားအုပ်ချုပ်ရာနယ်မြေ ဖြစ်လာသောကြောင့် ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ထိုနယ်မြေ၏မြို့တော်ဖြစ်လာပြီး မြောက်ဘက်ရှိ နယ်မြေအတိုင်းအတာတစ်ခုထိ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မော်စကိုမြို့(Principality of Moscow)၏ပိုင်နက်အတွင်း ဆွဲသွင်းခြင်းမခံရချိန်ထိ ထိုကဲ့သို့ နယ်မြေတစ်ခုအနေဖြင့် တည်ရှိခဲ့သည်။  

၁၃ ရာစုနှင့် ၁၄ ရာစုအတွင်းတွင် ယာရိုစလဗာလ်မြို့အား သစ်များဖြင့် အများဆုံးတည်ဆောက်ခဲ့ရာ ထိုရလဒ်အဖြစ် မကြာခဏ မီးအကြီးအကျယ်လောင်ကျွမ်းသည့် ကပ်ဘေးဆိုက်ခဲ့ရာ တခါတရံတွင် တမြို့လုံး လောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။ (ဥပမာအားဖြင့် ၁၂၂၁ ခု ဗဆဲဗာလော့ဒ် အာဏာလွဲပြောင်းယူမှုမတိုင်မီ လောင်ကျွမ်းခဲ့သောမီး) နောက်ထပ် မြို့ကိုသာမ ရုရှားမင်းသားတို့အတွက်ပါ အန္တရာယ်ကျစေခဲ့သော အကြောင်းအရင်းမှာ အရှေ့အရပ်မှ လာသော လူမျိုးခြားကျူးကျော်သူများ ဖြစ်သည်။(များသောအားဖြင့် မွန်ဂိုတပ်များ (Mongol Horde)) ၁၂၅၇ ခုနှစ်တွင် သိသိသာသာ တိုက်ခိုက်လာခဲ့ကြပြီး '''Möngke Khan''' လက်အောက်မှ ရွှေရောင်လူစုများ(တပ်များ) (Golden Horde) သည် ယာရိုစလဗာလ်နယ်မြေအား လျင်မြန်စွာ တပ်ဖြန့်နိုင်ပြီး လူများစွာရှိသော နေရာများနှင့် မင်းသားမိသားစုဝင်များကို သတ်ဖြတ်မှုများ ကျူးလွန်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;Z.Pastuchova, E.Ponomarëva: ''Drevnerusskie goroda''. Rusič, Smolensk 2006, ISBN 5-8138-0470-6, S.&amp;amp;nbsp;268&lt;/ref&gt; ထိုအဖြစ်အပျက်ဆိုးများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ကိုတာရာစ်မြစ် ညာဘက်ကမ်းပါးတွင် ယခုအခါ အောက်မေ့ဘွယ်ဘုရားကျောင်းနှင့် လက်ဝါးကပ်တိုင် တည်ရှိနေသည်။        

== မြို့တော်အမှတ်တံဆိပ် ==
လက်ရှိအသုံးပြုနေသော ယာရိုစလဗာလ်မြို့၏ အမှတ်တံဆိပ်နှင့် အလံသည် အမှတ်လက္ခဏာနှစ်ခုဖြင့် ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ထိုအရာနှစ်ခုလုံးသည် မြို့တည်ထောင်စဉ်က ရှိခဲ့သော ဒဏ္ဍာရီများနှင့် ဆက်နွယ်နေသော ပစ္စည်းများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ [[ဝက်ဝံ]]ဝက်ဝံနှင့် ပုဆိန်သွားတပ်ဆင်ထားသော လှံရှည်တို့ ဖြစ်ကြသည်။{{multiple image
&lt;!--Essential parameters--&gt;
|align=left|direction=vertical|width=175
&lt;!--Image 1--&gt;|image1=Banknote 1000 rubles 2004 front.jpg|width1=|alt1=|caption1=ယာရိုစလဗာလ်မြို့တည်ထောင်သူ အောက်မေ့ဖွယ်ရုပ်တုနှင့် မြို့တော်တံဆိပ်ကို ၁၀၀၀ ရူဘယ်တန် ငွေစက္ကူ၏ ရှေ့မျက်နှာစာတွင် ရေးဆွဲထားပုံ.
&lt;!--Image 2--&gt;|image2=Banknote 1000 rubles 2004 back.jpg|width2=|alt2=|caption2=ယာရိုစလဗာလ်မြို့တွင်ရှိသော St. John the Baptist Church ထိုငွေစက္ကူ၏ ကျောဘက်တွင် ရေးဆွဲထားပုံ}}
[[File:Coat_of_Arms_of_Yaroslavl_(1778).png|thumb|First municipal coat of arms from 1778]]
ပထမဆုံး ယာရိုစလဗာလ်မြို့တံဆိပ်&lt;ref&gt;[http://geraldika.ru/symbols/1187 geraldika.ru: Stadtwappen von Jaroslawl]; überprüft am 5 March 2010&lt;/ref&gt;ကို ဩဂုတ်လ ၃၁ ၁၇၇၈ ခုနှစ်တွင် တရားဝင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တုန်းက အမှတ်တံဆိပ်သည် ငွေရောင်မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ဝက်ဝံအရုပ်ကို ထားရှိကာ သူ၏ ဝဲဘက်ရှေ့လက်တွင် ရွှေရောင်ပုဆိန်သွားတပ် လှံရှည်ကို ကိုင်ထားသည့်ပုံဖြစ်သည်။  ၁၈၅၆ ခုနှစ်တွင် တံဆိပ်ကို အနည်းငယ်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မူလရိုးရာအတိုင်း ပုဆိန်သွားတပ် လှံရှည်ကိုင် ဝက်ဝံပုံကို မပြောင်းလဲပဲ နဂိုမူလအတိုင်းထားရှိကာ ဒိုင်းပုံသဏ္ဌာန်တံဆိပ်၏ ထိပ်တွင် ဧကရာဇ်၏ သရဖူကို ထားရှိခဲ့သည်။ ဖြည်စွက်ပြုလုပ်ခြင်းတွင် ဒိုင်းပုံသဏ္ဌာန်တံဆိပ်၏ ပတ်လည်တွင် ရွှေရောင်ဝက်သစ်ချပင်အရွက်များ ထားရှိကာ ထိုအရွက်များအား စိန့်အန်ဒရဲရာဘွဲ့တံဆိပ်ဖြစ်သော အပြာရောင်ဖဲကြိုးဖြင့် ရစ်ပတ်ထားသော ပုံများပါဝင်သည်။ အဆိုပါပုံစံအမှတ်တံဆိပ်သည် ပြောင်းလဲခြင်းမရှိခဲ့သည်မှာ ၁၉၁၈ ခုနှစ်ထိတိုင်ဖြစ်သည်။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင် '''အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေး''' အောင်မြင်သောကြောင့် ဘောရှီဗစ်ပါတီ အာဏာရလာခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဇာဘုရင်များ၏ ဒေသနှင့်နယ်မြေဆိုင်ရာ သင်္ကေတ၊ အမှတ်တံဆိပ်များ ဖျက်သိမ်းပြီး ယာရိုစလဗာလ်မြို့တွင်  [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ဆိုဗီယက်]] အုပ်ချုပ်မှုများ အသက်ဝင်လာခဲ့ရာ မြို့သည် မည်သည့် တရားဝင်အမှတ်တံဆိပ်အသစ်မျှ မရရှိခဲ့ပေ။ ၂၀ ရာစုအဆုံးထိ မြို့သည် ထိုအခြေအနေနှင့်ပင် ရှိနေခဲ့သည်။ တတိယမြောက်နှင့် လက်ရှိအသုံးပြုနေသော မြို့တံဆိပ်ကို မြူနီစီပယ်ကောင်စီမှ ၁၉၉၅ ဩဂုတ် ၂၃ ရက်တွင် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ တံဆိပ်၏ အရောင်နှင့် ပုံစံမှာ ၁၈၅၆ ခုနှစ်မှကဲ့သို့ ယူခဲ့သည်။ သို့သော် တံဆိပ်ပတ်လည်ရှိ ဝက်သစ်ချသစ်ခတ်နှင့် စိန့်အန်ဒရဲရာတံဆိပ်ကို ဖြုတ်ခဲ့သည်။ ထို့တိုင် ပြောင်းလဲသည် မပြည့်စုံသေး။ ယခင်တံဆိပ်၏ ထိပ်ပိုင်းတွင် တပ်ဆင်ထားသော ဧကရာဇ်၏ သရဖူနေရာတွင် မာနာမခါဦးထုပ်ကို လက်ရှိတံဆိပ်တွင် အစားထိုးခဲ့သည်။ ထိုဦးထုပ်သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ သက်ဦးဆံပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တခြားအဓိပ္ပာယ်အရ ရုရှားပြည်နယ်များ၏ အင်အားကြီးမားမှုကို ကိုယ်စားပြုသော အမှတ်အသားဖြစ်သည်။

ယာရိုစလဗာလ်မြို့အလံ&lt;ref&gt;[http://geraldika.ru/symbols/1188 geraldika.ru: Stadtflagge von Jaroslawl]; überprüft am 5 March 2010&lt;/ref&gt;ကို မေလ ၂၂ ၁၉၉၆ ခုနှစ် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။  အလံသည် ရိုးရှင်းသော ဒီဇိုင်းဖြစ်ပြီး မြို့၏ တံဆိပ်ကို ပြန်လည်အသုံးပြုထားကာ အပြာနုရောင်နောက်ခံတွင် သုံးပုံတစ်ပုံမျှနေရာယူထားသည်။ အလံတခုလုံးသည် စတုရန်းပုံရှိသည်။

== ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ==
ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ရုရှားနိုင်ငံ ရွှေရောင်အဝိုင်းအတွင်း ပါဝင်သော မြို့ရှစ်မြို့မှ တစ်မြို့ဖြစ်ပြီး ထိုမြို့များသည် မော်စကိုမြို့ ပတ်လည်တွင်ရှိသော သမိုင်းဝင်မြို့များ ဖြစ်ကြသည်။ ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ထိုအဝိုင်း၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိပြီး ထိုအဝိုင်းအတွင်း အကြီးဆုံးမြို့လည်း ဖြစ်သည်။ မြို့သည် ဗိသုကာလက်ရာမွန်များကြောင့် လူသိများ ထင်ရှားဆုံးဖြစ်နေချိန်တွင် ဂီတအနုပညာယဉ်ကျေးမှု ဆွဲဆောင်မှုများကလည်း အတော်လေးကြီးမားလာနေသည်။
[[File:Volga_tolga.jpg|left|thumb|291x291px|[[ဗော်လ်ဂါမြစ်]]ကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် များလှစွာသော အော်သိုဒေါ့(ရှေးရိုးစွဲ) ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းများနှင့် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ တည်ရှိနေသည်။]]
[[File:Inside_of_Church_of_Elijah_the_Prophet_in_Yaroslavl.jpg|right|thumb|Church of Elijah the Prophet in Yaroslavl]]

=== ဗိသုကာလက်ရာ ===
ရုရှားပြည်တွင်းစစ် အကျိုးဆက်များနှင့် [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]အတွင်း လေကြောင်းစီးနင်းမှုများ အတိုင်းအတာတစ်ခုထိ ခံစားခဲ့ရသော်လည်း ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ၁၇ ရာစု၊ ၁၈ ရာစု၊ ၁၉ ရာစုမှ မြို့ပြ အဆောက်အဦးများကို ကောင်းစွာထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့သည်။ ဒါတွေဟာ မြို့ကို ဗိသုကာ လက်ရာများ အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုနှင့် ရုရှားဇာဘုရင်ခေတ်လက်ရာများရှိသော သမိုင်းဝင်နေရာအဖြစ် မြို့ကို အမှတ်ရစေခဲ့သည်။ မြို့လယ်ရှိ ၆၀၀ ဟက်တာလောက်ဖုံးလွှမ်းထားသော ဧရိယာတွင် ဖက်ဒရယ်မှုအရ ကာကွယ်ပေးထားသော ဗိသုကာသမိုင်းဝင်နေရာ ၁၄၀ လောက်ရှိသည်။&lt;ref&gt;[http://www.rg.ru/2005/08/31/cennosti.html Rossiyskaya Gazeta, 31 August 2005]. &lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် စပါဆာ-ပရီရာဘရာရှန်းစကီး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတလျှောက် အဆောက်အဦများကို [[ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာစာရင်း]]သို့ ထည့်သွင်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ထိုအဆောက်အဦများအပြင် မြို့လယ်ပြင်ပတွင် ဗိသုကာလက်ရာမွန်အဆောက်အဦ အတိုင်းအတာတစ်ခုထိရှိသေးသည်။

== ပညာရေး ==
ယာရိုစလဗာလ်မြို့တွင် ဖော်ပြပါ အဆင့်မြှင့် ပညာရေးအဆောက်အအုံများတည်ရှိသည် __ ယာရိုစလဗာလ်တက္ကသိုလ် (သို့) ယာရိုစလဗာလ် ဒမီဒေါ့ဖ် တက္ကသိုလ် ({{Lang-ru|Ярославский государственный университет имени П. Г. Демидова}})၊ ယာရိုစလဗာလ်နည်းပညာတက္ကသိုလ် ({{Lang-ru|Ярославский государственный технический университет}})၊ ယာရိုစလဗာလ် ပညာရေးတက္ကသိုလ်({{Lang-ru|Ярославский государственный педагогический университет имени К. Д. Ушинского}})၊ ယာရိုစလဗာလ် ဆေးတက္ကသိုလ်({{Lang-ru|Ярославский государственный медицинский университет}})၊ ယာရိုစလဗာလ် စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်၊ တပ်မတော် စာရင်းအင်းနှင့် စီးပွားရေးကျောင်း၊ ယာရိုစလဗာလ် လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးကျောင်း တို့ဖြစ်သည်။ အစိုးရမဟုတ်သော ကျောင်းများအနေဖြင့် International Academy for Business and New Technologies (MUBiNT) နှင့် မော်စကို အခြေပြု တက္ကသိုလ် ကျောင်းခွဲများ တည်ရှိသည်။ ထို့ပြင် အော်သိုဒေါ့ ဘုန်းတော်ကြီးများ မွေးထုတ်ပေးရာ Yaroslavl Seminary ကျောင်းလည်း တည်ရှိနေသည်။

== ပို့ဆောင်ရေး ==
ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် ကားလမ်း၊ရထားလမ်း၊ မြစ်ကြောင်းလမ်းများ၏ အဓိကလမ်းဆုံတွင် တည်ရှိနေသည်။  M8 ဟိုက်ဝေးလမ်း(မော်စကို–ယာရိုစလဗာလ်–ဗော်လဂဒါ–အာဟန်ဂယ်)ဖြင့် [[မော်စကိုမြို့]]နှင့် မြောက်ဘက်ဆီသို့ ဦးတည်ထားသော အာဟန်ဂယ်မြို့တို့အား ချိတ်ဆက်ထားသော လမ်းဖြင့် ယာရိုစလဗာလ်မြို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည်။ အဓိကမီရထားလမ်းတံတားတစ်ခုနှင့် ကားလမ်းတံတား နှစ်ခု(Oktyabrsky and Yubileyny Bridge)တို့ဖြင့် [[ဗော်လ်ဂါမြစ်|ဗော်လဂါမြစ်]]ကို ဖြတ်ကူးထားသည်။ ကိုတာရာစ်မြစ်အား ကားလမ်းတံတား လေးခု၊ ရထားလမ်းတံတား(၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့)တို့ဖြင့် ဖြတ်ကူးထားသည်။

== အားကစား ==
[[File:Lokomotiv 2009.jpg|thumb|Lokomotiv Yaroslavl players on the ice in 2009]]
FC Shinnik Yaroslavl သည် ယာရိုစလဗာလ်မြို့ခံ ဘောလုံးအသင်းတစ်သင်းဖြစ်ပြီး ရုရှားအမျိုးသားလိဂ် (Russian National Football League({{lang-ru|Первенство Футбольной Национальной Лиги, Pervenstvo Futbol'noy Natsional'noy Ligi}}) တွင် ကစားလျက်ရှိသည်။

လိုကိုမိုတစ် ယာရိုစလဗာလ်({{lang-ru|ХК Локомотив}}၊{{lang-en|Locomotive HC}})သည် မြို့ခံ ဟော်ကီအသင်းဖြစ်ပြီး ၁၉၉၆–၁၉၉၇၊ ၂၀၀၁–၂၀၀၂၊ ၂၀၀၂–၂၀၀၃ ရာသီများတွင် ရုရှားချန်ပီယံအသင်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၁ တွင် ထိုနှစ်ရာသီအတွက် ပထမဆုံးပွဲကစားရန် ယာရိုစလဗာလ်လေဆိပ်မှ ထွက်ခွာလာခဲ့သော လေယာဉ်ပျက်ကျခဲ့ပြီး ကစားသမားများ သေဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Template:Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/go/rss/int/news/-/news/world-europe-14822582|title=BBC News - Russia's Lokomotiv ice hockey team in air disaster|publisher=Bbc.co.uk|date=2011-09-07|accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt;

== အမွှာမြို့နှင့် ညီအစ်မမြို့များ ==
ယာရိုစလဗာလ်မြို့သည် အမွှာမြို့များအဖြစ် ဆက်သွယ်ထားသောမြို့များမှာ:
* {{Template:Flagicon|USA}} Burlington, [[ဗားမောင့်ပြည်နယ်|ဗားမောင့်ပြည်နယ်]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
* {{Template:Flagicon|POR}} Coimbra, [[ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ]]&lt;ref name=&quot;Coimbra Twinning&quot;&gt;{{Template:Cite web|url=http://www.cm-coimbra.pt/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=62&amp;Itemid=128|title=Acordos de Geminação|publisher=© 2009 [http://www.cm-coimbra.pt/ Câmara Municipal de Coimbra] - Praça 8 de Maio - 3000-300 Coimbra|language=Portuguese|accessdate=2009-06-25}}&lt;/ref&gt;
* {{Template:Flagicon|UK}}  Exeter, [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]]&lt;ref name=&quot;Exeter twinning&quot;&gt;{{Template:Cite web|url=http://www.exeter.gov.uk/index.aspx?articleid=9787|title=Town twinning|publisher=Exeter City Council|accessdate=16 September 2012}}&lt;/ref&gt;
* {{Template:Flagicon|GER}} Hanau, [[ဂျာမနီနိုင်ငံ]]
* {{Template:Flagicon|GER}} Kassel, ဂျာမနီနိုင်ငံ
* {{Template:Flagicon|FIN}} Jyväskylä, [[ဖင်လန်နိုင်ငံ]]
* {{Template:Flagicon|FRA}} Poitiers, [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]

== ကိုးကား ==

=== မှတ်စုများ ===
{{Reflist|2}}

==ပြင်ပလင့်များ==
{{wikivoyage|Yaroslavl}}
*[http://www.city-yar.ru/ Official website of Yaroslavl] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151017025051/http://www.city-yar.ru/ |date=17 October 2015 }} (ရုရှားဘာသာဖြင့်)
*[http://gorod.yarportal.ru Virtual Panoramas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190110223834/http://gorod.yarportal.ru/ |date=10 January 2019 }}
*[http://www.yarfor.me Yaroslavl Internet magazine about real life in Yaroslavl] (အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်)
*[http://360yaroslavl.ru Panoramas of Yaroslavl]
*[http://cih.ru/pk/co.html Contemporary architecture of Yaroslavl]
*[http://photostranger.com/gallery/gallery_russia/yaroslavl/ Photos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130222152453/http://photostranger.com/gallery/gallery_russia/yaroslavl/ |date=22 February 2013 }}
*[http://www.volkovteatr.ru/ Volkov Theater]
*[http://x-4.narod.ru/ml.html Yaroslavl Millennium project 2010]
*[http://www.endoscopy-yaroslavl.ru/en/Yaroslavl-1000/ Yarslavl - 1000 Glorious years] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191026175501/http://www.endoscopy-yaroslavl.ru/en/yaroslavl-1000 |date=26 October 2019 }} (အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်)
*[http://www.yaroslavl-online.com/ Yaroslavl-Online - An English Language site about Yaroslavl] (အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်)

[[Category:ရုရှားနိုင်ငံရှိ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာများ]]
[[Category:ရုရှားနိုင်ငံရှိ မြို့များ]]</text>
      <sha1>35aeaqc4ubbxle5ueyr3vlivhon5bzq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မောင်မောင်အုန်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63424</id>
    <revision>
      <id>752663</id>
      <parentid>727198</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T00:59:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9278" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| honorific-prefix   = 
| name               = ဦးမောင်မောင်အုန်း
| native_name        =
| native_name_lang   =
| honorific-suffix   = 
| image              = File:Maung Maung Ohn - 2014 (cropped).jpg
| image_size         = 
| alt                = 
| caption            = 
| order1              =[[ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး
| office1             = 
| term_start1         = ၇ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁
| term_end1           = ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၁
| predecessor1        = [[အုန်းမောင် (ဝန်ကြီး)|ဦးအုန်း​မောင်]]
| successor1          = ဦး [[ဌေးအောင်]]
| order              =
| office            = [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန|ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး]]&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/13837|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၅၅ / ၂၀၂၁ ၁၃၈၃ ခုနှစ်၊ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၉ ရက် (၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၁ ရက်) ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးပြောင်းရွှေ့ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း}}&lt;/ref&gt;
| term_start         = ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁
| term_end           = 
| predecessor        = [[ချစ်နိုင် (စိတ်ပညာ)|ဦးချစ်နိုင်]]
| successor         =
| 1blankname          = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| 1namedata           = [[မင်းအောင်လှိုင်]] 
| order2             =[[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ဝန်ကြီးချုပ်
| office2             = 
| term_start2         = ၁ ဇူလိုင် ၂၀၁၄
| term_end2           = ၂၅ ဩဂုတ် ၂၀၁၅
| predecessor2        = ဦးလှမောင်တင်
| successor2          = [[ညီပု (ဝန်ကြီးချုပ်)|ဦးညီပု]]
| prior_term2         =
| order3            =  [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]] ဒုဝန်ကြီး
| office3          =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| term_start3        =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| term_end3         = ၂၅ ဇူလိုင် ၂၀၁၄
| predecessor3      =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| successor3        =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| constituency3     =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| majority3       =  &lt;!--Can be repeated up to eight times by changing the number--&gt;
| birth_name         = 
| birth_date         =  &lt;!-- {{Birth date and age|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| birth_place        = [[မြန်မာနိုင်ငံ]]
| death_date         =  &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| death_place        = 
| resting_place      = 
| resting_place_coordinates = 
| citizenship        = 
| nationality        = 
| party              = 
| otherparty         =  &lt;!--For additional political affiliations--&gt;
| spouse             =အေးအေးသိန်း 
| partner            =  &lt;!--For those with a domestic partner and not married--&gt;
| relations          = 
| children           =ဒေါက်တာ အိမို့မို့အောင်၊ ရန်လင်းမောင်မောင်၊ ဉာဏ်လင်းမောင်မောင် 
| parents            = 
| residence          = 
| education          = 
| alma_mater         = 
| occupation         = 
| profession         = 
| known_for          = 
| cabinet            = 
| committees         = 
| portfolio          = 
| religion           = 
| awards             =  &lt;!-- For civilian awards - appears as &quot;Awards&quot; if |mawards= is not set --&gt;
| signature          = 
| signature_alt      = 
| website            = 
&lt;!--Military service--&gt;
| nickname           = 
| allegiance         = မြန်မာနိုင်ငံ
| branch             = [[တပ်မတော် (ကြည်း)]]
| serviceyears       = 
| rank               = ဗိုလ်ချုပ်
| unit               = 
| commands           = 
| battles            = 
| mawards            =  &lt;!-- for military awards - appears as &quot;Awards&quot; if |awards= is not set --&gt;
}}

'''ဦးမောင်မောင်အုန်း''' သည် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတာဝန် ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ သူသည် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်​ထောင်စုဝန်ကြီးအဖြစ်လည်း​ကောင်း၊ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ၂၀၁၄ ဇူလိုင်လမှ ၂၀၁၆ မတ်လအထိလည်း​ကောင်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ သူသည် [[တပ်မတော် (ကြည်း)]]မှ ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး [[ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန]]တွင် ဒုတိယ ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;lw&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/burma/general-appointed-arakan-chief-minister-govt-tells-local-mps.html|title=General Appointed Arakan Chief Minister, Govt Tells Local MPs|last=Lawi Weng|date=၂၅ ဇွန် ၂၀၁၄|work=The Irrawaddy|accessdate=၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၅}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၄ ဇွန်လတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်နေရာမှ နုတ်ထွက်သွားခဲ့သော ဦးလှမောင်တင် နေရာတွင် အစားထိုးခန့်အပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;mkt&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.mizzima.com/mizzima-news/myanmar/item/11519-rakhine-state-chief-minister-resigns|title=Rakhine State Chief Minister resigns|last=Mratt Kyaw Thu|date=20 June 2013|work=Mizzima|accessdate=၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၅|archivedate=22 November 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141122045218/http://www.mizzima.com/mizzima-news/myanmar/item/11519-rakhine-state-chief-minister-resigns}}&lt;/ref&gt; ထိုဝန်ကြီးချုပ်နေရာအား [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်တိုင်းရင်းသား]]များထဲမှ ခန့်အပ်ရန် [[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]]မှ တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း [[ဗမာလူမျိုး]]တစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးမောင်မောင်အုန်းအား ခန့်အပ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.rfa.org/english/news/myanmar/rakhine-06272014180702.html|title=New Chief Minister for Myanmar’s Rakhine State to Serve for Only a Year|date=27 June 2014|work=Radio Free Asia|accessdate=၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၅}}&lt;/ref&gt; ဦးမောင်မောင်အုန်းအား ခန့်အပ်ရန် သမ္မတ [[သိန်းစိန်၊ ဦး|ဦးသိန်းစိန်]]က အဆိုပြုခဲ့ပြီး ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် [[ရခိုင်ပြည်နယ် လွှတ်တော်]]က အတည်ပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/10897-new-chief-minister-to-face-close-scrutiny-from-rakhine-mps.html|title=New chief minister to face close scrutiny from MPs|last=Wa Lone|first=4 July 2014|work=Myanmar Times|accessdate=၉ ဇူလိုင် ၂၀၁၅}}&lt;/ref&gt;

==ကိုးကား==
{{reflist}}

{{မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ}}


{{Lifetime|MISSING| }}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]
[[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]</text>
      <sha1>foogn0jum17taihoppqhsa0fyri8n9u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74869</id>
    <revision>
      <id>752676</id>
      <parentid>716280</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T03:01:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6020" xml:space="preserve">{{Infobox official post
| post                     = မြို့တော်ဝန်
| body                     = ရန်ကုန်မြို့တော်
| native_name              = 
| flag                     = 
| flagsize                 = 
| flagborder               = 
| flagcaption              = 
| insignia                 = 
| insigniasize             = 
| insigniacaption          = 
| image                    = 
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                = ဦးဗိုလ်ဌေး
| incumbentsince           = ၁၁ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁
| style                    = His/Her Excellency
| member_of                = [[ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီ]]
| reports_to               = 
| residence                = 
| nominator                = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၏ ဝန်ကြီးချုပ်
| appointer                = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ သမ္မတ]]
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ၅ နှစ်
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = 
| first                    = 
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = 
| website                  = 
}}
'''ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်'''သည် ရန်ကုန်မြို့ကို အုပ်ချုပ်ရသော အဓိကအစိုးရအဖွဲ့၏ ဦးဆောင်သူဖြစ်သည်။ မြို့တော်ဝန်သည် မြို့တော်ဝန်ရာထူးနှင့်အတူ [[ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီ]]၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ပါ တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ibiblio.org/obl/docs4/SLORC_Law_No._11-90.pdf|title=The City of Yangon Development Law|date=14 May 1990|publisher=The State Law and Order Restoration Council |accessdate=15 November 2016}}&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်နှင့် စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီကို ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ် ၁၈၇၄ ခုနှစ် အက်ဥပဒေ၊ အပိုဒ် ၇ အရ ၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ စည်ပင်သာယာကော်မတီအမိန့်ပြန်တမ်းကို ၁၀၉၀ ဗမာအက်ဥပဒေအရ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ၁၉၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ရန်ကုန်မြို့တော်မြူနီစပါယ်အက်ဥပဒေအရ အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=msk-11-271&gt;Myanma Swezon Kyan Vol. 11 1970: 271&lt;/ref&gt;


== ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!စဉ်
!မြို့တော်ဝန်အမည်
!စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့
!တာဝန်ပြီးဆုံးခဲ့
|-
|
|[[နေမျိုးနော်ရထာ]]&lt;ref name=&quot;aa-222&quot;&gt;{{cite book|title=Alaungpaya Ayedawbon|publisher=Ministry of Culture, Union of Burma|year=c. 1770|edition=1961|page=222|language=Burmese|author=Letwe Nawrahta and Twinthin Taikwun|editor=Hla Thamein}}&lt;/ref&gt;
|၁၇၅၇
|?
|-
|
|
|
|
|-
|
|David Sophaer
|
|
|-
|
|Charles Haswell Campagnac
|
|
|-
|
|Richard Rushall
|၁၉၃၀
|၁၉
|-
|
|[[ဘဝင်း]]&lt;ref name=&quot;tr-69-3-23&quot;&gt;{{cite journal|date=Sep 1946|title=Rotary Returns to Rangoon|url=https://archive.org/details/sim_rotarian_1946-09_69_3/page/23|publisher=Rotary International|volume=69|issue=3|page=23|issn=0035-838X|work=The Rotarian}}&lt;/ref&gt;
|၁၉၃၉
|၁၉??
ဦးထွန်းတင်
|-၁၉၄၉-၁၉၅၅ 
|
|[[တင်ဖေ]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.yangoncity.com.mm/maps/index.asp|title=History of Yangon|last=|first=|date=|website=|publisher=yangoncity.com|accessdate=2011-04-07|archivedate=25 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225003732/http://www.yangoncity.com.mm/maps/index.asp}}&lt;/ref&gt;
|၁၉၈၅
|၁၉၈၆
|-
|
|[[အောင်ခင် (ဗိုလ်မှူးကြီး)|အောင်ခင်]]
|၁၉၈၆
|၁၉၈၈
|-
|
|[[ကိုလေး (ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်)|ကိုလေး]]
|၁၉၈၈
|၂၀၀၃
|-
|
|[[အောင်သိန်းလင်း]]
|၂၀၀၃
|၂၀၁၁
|-
|
|[[လှမြင့် (ဗိုလ်မှူးချုပ်)|လှမြင့်]]
|၂၀၁၁
|၂၀၁၆
|-
|
|[[မောင်မောင်စိုး]]
|၂၀၁၆
|​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁
|-
|
|ဦးဗိုလ်ဌေး
|​၁၁ ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/454978|title=စည်ပင်ဌာနမှူးဟောင်းကို ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်အဖြစ် စစ်ကောင်စီခန့်အပ်|language=my}}&lt;/ref&gt;
|လက်ရှိ
|}

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[Category:ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန်များ]]</text>
      <sha1>kdjfsr5roi6fe3bj1aphlh1glea8bjl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရှင်းဆယ်ကျောင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84624</id>
    <revision>
      <id>752682</id>
      <parentid>638237</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T04:37:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13067" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name                  = ရှင်းဆယ်ကျောင်း&lt;br/&gt;Shin Se-kyung
| image                 = Shin Se-kyung as LG Crystal phone model.jpg
| caption               =၂၀၀၉ ခုနှစ်ကတွေ့ရသော ရှင်းဆယ်ကျောင်း
| birth_date            = {{Birth date and age|1990|7|29}}
| birth_place           = [[ဆိုးလ်မြို့]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]]
| education =
| alma_matter          = [[ချောင်အန်း တက္ကသိုလ်]]
| nationality           = [[တောင်ကိုရီးယား]]
| occupation            = [[ရုပ်ရှင်မင်းသမီး]]၊ [[အဆိုတော်]]
| years_active          = ၁၉၉၈–လက်ရှိ
| agent                 = Namoo Actors
| module                = {{Infobox Korean name|child=yes|color=transparent
| hangul                = {{linktext|신|세|경}}
| hanja                 = 
| rr                    = Sin Se-gyeong
| mr                    = Shin Segyŏng
}}
}}
'''ရှင်းဆယ်ကျောင်း''' (၂၉ ဇူလိုင် ၁၉၉၀ မွေး)သည် [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|တောင်ကိုရီးယား]] အဆိုတော်၊ သရုပ်ဆောင်နှင့် [[မော်ဒယ်]] ဖြစ်သည်။ သူသည် ကလေးသရုပ်ဆောင်ဘဝမှ စတင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၉ တွင် ''အိမ်ခေါင်ထိ မြင့်မြင့်ကန်''ဟူသော ဇာတ်လမ်းဖြင့် ထိုးဖောက်အောင်မြင်မှု ရသည်။ ''မျက်ကွယ်'' (၂၀၁၁)၊ ''R2B: Return to Base'' (2012) နှင့် ''တက်ဇာ၊ ပုန်းကွယ်နေသောကတ်'' (၂၀၁၄) စသော ရုပ်ရှင်ကားများတွင် ပါဝင် သရုပ်ဆောင်သကဲ့သို့ ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ ဖြစ်သော ''အမြစ်တွယ်သစ်ပင်'' (၂၀၁၁)၊ ''အနံ့မြင်သောကောင်မလေး'' (၂၀၁၅)၊ ''နဂါးပျံခြောက်ကောင် (''၂၀၁၅-၂၀၁၆) နှင့် ''ရေနတ်ဘုရား၏ သတို့သမီး'' (၂၀၁၇)၊ ''အနက်ရောင်သူရဲကောင်း'' (၂၀၁၇-၂၀၁၈) တို့တွင်လည်း ပါဝင်ထားသည်။ 

ဖော့ဘ်မဂ္ဂဇင်းက သူ့ကို ကိုရီးယားတွင် ဩဇာအရှိဆုံး ကျော်ကြားသူများ ၄၀ ထဲ စာရင်းသွင်းပြီး၊ ၂၀၁၁ တွင် ၂၆ နှင့် ၂၀၁၂ တွင် ၁၄ ချိတ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Forbes Korea's Top 'Power Celebrity 40' ranking|url=http://ph.news.yahoo.com/forbes-koreas-top-power-celebrity-40-ranking-035615921.html|work=Manila Bulletin|publisher=Yahoo News philippines|date=February 28, 2012|accessdate=December 19, 2017|archivedate=20 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130820214913/http://ph.news.yahoo.com/forbes-koreas-top-power-celebrity-40-ranking-035615921.html}}&lt;/ref&gt;

== ငယ်ဘဝနှင့် ပညာရေး ==
ရှင်းသည် [[တောင်ကိုရီးယား]]၊ ဆိုးလ်ခရိုင်၊ ယန်ချွန်းမြို့တွင် မွေးသည်။ ရှင်မို့အထက်ကျောင်း တက်ပြီးနောက် [[ချောင်အန်း တက္ကသိုလ်]] သို့ တက်ရောက်ကာ သရုပ်ဆောင်အနုပညာ မေဂျာကို ယူသည်။

== သံတမန် အခန်းကဏ္ဍ ==
* ၂၀၁၄ ဇန်နဝါရီ ၁၅ တွင်၊ ရှင်းကို ယူနက်စကို၏ ကိုရီးယားကော်မတီအတွက် စေတနာရှင် သံအမတ်အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ကိုရီးယား ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ပညာရေးကို မြှင့်တင်ပေးရန် ဖြစ်ပြီး၊ ''အမြစ်တွယ်သစ်ပင်'' ထဲကကဲ့သို့ ပုံပန်းသွင်ပြင်ဖြင့် ကိုရီးယားဘာသာစကားကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ လုပ်ဆောင်ရည်ဖြင့် ကိုရီးယားတင်မက ကမ္ဘာတွင်ပါ ယူနက်စကို ပေါင်းကူးအစီအစဉ်ကို ထောက်ခံ အားပေးရမည် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://lwww.kpopstarz.com/articles/74035/20140115/actress-shin-se-kyung-appointed-as-unesco-goodwill-ambassador.htm|title=Actress Shin Se Kyung Appointed As UNESCO Goodwill Ambassador|date=January 15, 2014|work=KpopStarz}}{{Dead link|date=January 2021 }}&lt;/ref&gt; 
* အရပ် ၁၆၄ စင်တီမီတာ မြင့်သော ရှင်းသည် ကိုရီးယား ဟန်ဘွတ် သံတမန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရပြီး၊ ၂၀၁၇ အောက်တိုဘာ ၂၀ တွင် အခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ 

== ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ==
၂၀၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀ တွင် ရှင်းနှင့် ယောက်ျားလေးအဆိုအဖွဲ့ ရှင်းနီး အဖွဲ့ဝင် ဂျွန်ဟွန်းတို့ ဒိတ်နေသည့် သတင်းသည် ဒေသမီဒီယာများတွင် ပလူပျံသွားသည်။ အောက်တိုဘာ ၂၆ တွင် သူတို့ အေဂျင်စီများက ဆက်ဆံရေးကို အတည်ပြုပေးလိုက်သည်။ ကိုးလကြာသော်၊ အလုပ်များလှသောကြောင့် ရှင်းနှင့် ဂျွန်ဟွန်းတို့သည် ၂၀၁၁ ဇွန်၌ လမ်းခွဲသည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011062020212138619|title=SHINee Jonghyun, Sin Se-gyeong no longer dating|last=Ko|first=Kyoung-seok|date=20 June 2011|work=10Asia|accessdate=2012-11-22}}&lt;/ref&gt;

== ရုပ်ရှင်ရုပ်သံ ==

=== ရုပ်ရှင် ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:600px&quot;
! width=&quot;10&quot; |နှစ်
! ခေါင်းစဉ်
! ဇာတ်ကောင်
! မှတ်စု
|-
| 2004
| ''My Little Bride''
| Hye-won
|Bo Eun best friend
|-
| 2006
| ''Cinderella''
| Hyeon-su
|-
| 2009
| ''Five Senses of Eros''
| Shin Su-jeong
| segment &quot;Believe in the Moment&quot;
|-
| 2010
| ''Acoustic''
| Se-kyung
| segment &quot;Broccoli&quot;
|-
| 2011
| ''Hindsight''
| Jo Se-bin
|-
| 2012
| ''R2B: Return to Base''
| Yoo Se-young
|-
| 2014
| ''Tazza: The Hidden Card''
| Heo Mi-na
|-
|2017
|''The Preparation''
|Kyeong-ran 
| Special appearance
|}

=== ရုပ်သံ ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:600px&quot;
!နှစ်
! ခေါင်းစဉ်
! ဇာတ်ကောင်
! ကွန်ယက်
|-
| 2004
| ''The Land''
| teenage Choi Seo-hee
| SBS
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
| ''Queen Seondeok''
| teenage Princess Cheonmyeong
| MBC
|-
| ''High Kick Through the Roof''
| Shin Se-kyung
| MBC
|-
| 2011
| ''Deep Rooted Tree''
| So-yi/Dam
| SBS
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2012
| ''High Kick: Revenge of the Short Legged'' 
| Se-kyung &lt;br&gt;
(cameo, episode 75)
| MBC
|-
| ''Fashion King''
| Lee Ga-young
| SBS
|-
| ''My Husband Got a Family''
| Shin Se-kyung &lt;br&gt;
(cameo, episode 49)
| KBS2
|-
| 2013
| ''When a Man Falls in Love''
| Seo Mi-do
| MBC
|-
| 2014
| ''Blade Man''
| Son Se-dong
| KBS2
|-
| rowspan=&quot;1&quot; |2015
| ''The Girl Who Sees Smells''
| Oh Cho-rim/Choi Eun-seol
| rowspan=&quot;2&quot; |SBS
|-
| 2015-2016
| ''Six Flying Dragons''
| Boon-yi
|-
|2017
|''The Bride of Habaek''
|Yoon So-ah
|tvN
|-
|2017-2018
|''Black Knight: The Man Who Guards Me''
|Jung Hae-ra
|KBS2 
|}

=== Reality show ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 600px; margin-bottom: 10px;&quot;
! width=&quot;10&quot; |Year
! Title
! Network
! Notes
|-
| 2010
| ''I'm Real: Shin Se-kyung''
| QTV
|}

=== တေးဗီဒီယိုသရုပ်ဆောင် ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! width=&quot;10&quot; |နှစ်
! သီချင်းခေါင်းစဉ်
! အနုပညာရှင်
|-
| 1999
| &quot;MCMXCIX&quot;
| 1999 Dae Han Min Guk
|-
| 2010
| &quot;Don't Say Anything&quot;
| BlueBrand
|-
| 2017
| &quot;Take Five&quot;
| Younha
|}

== Discography ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! နှစ်
! သီချင်းခေါင်းစဉ်
! အနုပညာရှင်
! မှတ်စု
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
| &quot;The Snow Melts&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; | Shin Se-kyung
| Track from ''Love Tree Project Vol. 1''
|-
| &quot;Confessions of a Dangerous Broccoli&quot;
| Track from ''Acoustic'' OST
|-
| 2011
| &quot;Blue in a Summer Day&quot; 
| Shin Se-kyung feat. MY Q
| Track from ''Hindsight'' OST
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
| &quot;You Were Sweet&quot;
| Shin Se-kyung feat. Sweden Laundry
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Single (music)|Digital single]]
|-
| &quot;Sweet Christmas&quot;
| Shin Se-kyung feat. [[:ko:에피톤 프로젝트|Epitone Project]]
|}

== ဆုနှင့် ဇကာတင် ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! နှစ်
! ဆုပေးပွဲ
! အမျိုးအစား
! ထင်ရှားသောလက်ရာ
! ရလဒ်
!ကိုးကား
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
| rowspan=&quot;2&quot; |MBC Entertainment Awards
| Best New Actress
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;center&gt;''High Kick Through the Roof''&lt;/center&gt;
| {{won}}
|-
| Best Couple Award in a Comedy/Sitcom &lt;small&gt;with Yoon Shi-yoon&lt;/small&gt;
| {{won}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
| 4th Mnet 20's Choice Awards
| 20's Most Influential Star
| {{NA}}
| {{won}}
|-
| 46th Baeksang Arts Awards
| Best New Actress (TV)
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;center&gt;''High Kick Through the Roof''&lt;/center&gt;
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |2011
| 15th Puchon International Fantastic Film Festival
| Fantasia Award
| {{won}}
|-
| 4th Style Icon Awards
| New Icon Award
| {{NA}}
| {{won}}
|-
| 48th Grand Bell Awards
| rowspan=&quot;2&quot; | Best New Actress
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;center&gt;''Hindsight''&lt;/center&gt;
| {{nom}}
|-
| 32nd Blue Dragon Film Awards
| {{nom}}
|-
| 12th Korea Visual Arts Festival 
| Photogenic Award, TV category
| rowspan=&quot;4&quot; |&lt;center&gt;''Deep Rooted Tree''&lt;/center&gt;
| {{won}}
|-
| SBS Drama Awards
| Excellence Award, Actress in a Drama Special
| {{won}}
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2012
| 6th Mnet 20's Choice Awards
| 20's Female Drama Star
| {{nom}}
|-
| 7th Seoul International Drama Awards
| Outstanding Korean Actress
| {{nom}}
|-
| 5th Korea Drama Awards
| Top Excellence Award, Actress
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;center&gt;''Fashion King''&lt;/center&gt;
| {{nom}}
|-
| SBS Drama Awards
| Top Excellence Award, Actress in a Miniseries
| {{nom}}
|-
| 2013
| MBC Drama Awards
| Excellence Award, Actress in a Miniseries
| &lt;center&gt;''When a Man Falls in Love''&lt;/center&gt;
| {{won}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2014 
| 35th Blue Dragon Film Awards 
| Popular Star Award 
| &lt;center&gt;''Tazza: The Hidden Card'' &lt;/center&gt;
| {{won}}
|-
| KBS Drama Awards
| rowspan=&quot;2&quot; | Excellence Award, Actress in a Miniseries
| &lt;center&gt;''Blade Man''&lt;/center&gt;
| {{nom}}
|- 
| rowspan=&quot;6&quot; | 2015
| 4th APAN Star Awards 
| &lt;center&gt;''The Girl Who Sees Smells'' &lt;/center&gt;
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |23rd SBS Drama Awards
| Top 10 Stars, Excellence Award, Actress in a Series Drama
| &lt;center&gt;&lt;center&gt;''The Girl Who Sees Smells'' and ''Six Flying Dragons''&lt;/center&gt;&lt;/center&gt;
| {{won}} 
|-
| Excellence Award, Actress in a Serial Drama
| rowspan=&quot;6&quot; |&lt;center&gt;''Six Flying Dragons'' &lt;/center&gt;
| {{won}}
|-
| Top 10 Stars
| {{won}}
|-
| Netizen Popularity Award
| {{nom}}
|-
| Best Couple Award with Yoo Ah-in
| {{won}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2016
|52nd Baeksang Arts Awards
|Most Popular Actress (TV)
|{{nom}}
|-
|5th APAN Star Awards
|Top Excellence in a Serial Drama
|{{nom}}
|}

== ကိုးကား ==
{{reflist|2}}

== ပြင်ပလင့်များ ==
* {{Instagram|sjkuksee|id=sjkuksee}}
* {{HanCinema person}}
* {{KMDb person|00040498}}
* {{IMDb name|1651494|id=1651494}}

[[Category:၁၉၉၀ မွေးဖွားသူများ]]
[[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[Category:တောင်ကိုရီးယား ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]]</text>
      <sha1>t1vfdbbl37wnxiyjefuafd4kzx4ompa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ယောဂျင်းဂူ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>87846</id>
    <revision>
      <id>752673</id>
      <parentid>740901</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T02:42:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18721" xml:space="preserve">{{Infobox person
|agent=Janus Entertainment
|birth_date={{birth date and age|1997|8|13}}
|birth_place=ဆိုလ်း၊​တောင်ကိုရီးယား
|caption=ယောဂျင်းဂူ
|image=Yeo Jin-goo for Marie Claire Magazine April Issue 2016 05.png
|module={{Infobox Korean name
|child=yes
|color=transparent
| hangul          = {{linktext|여|진|구}}
| hanja           = {{linktext|呂|珍|九}}
| rr              = Yeo Jin-gu
| mr              = Yŏ Jin'gu
}}
|name=ယောဂျင်းဂူ&lt;br&gt;Yeo Jin-goo
|occupation=သရုပ်​ဆောင်
|other_names=Yeo Jin-gu
|years_active=၂၀၀၅-ယ​နေ့}}
'''ယောဂျင်းဂူ''' ([[ဟန်းဂု]]: 여진구) သည်​ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှ မင်းသားဖြစ်သည်။၂၀၀၅ခုနှစ်တွင် &quot;ဝမ်းနည်း​သောဇာတ်လမ်း&quot; ဇာတ်ကားတွင် က​လေးသရုပ်​ဆောင်အဖြစ်စတင်ခဲ့သည်။ ချစ်စနိုးဖြင့် &quot;Nation's Little Brother&quot; ဆုကို​ ပေးအပ်ခံထားရသည်။ က​လေးသရုပ်​ဆောင်ပိုင်းဆိုင်ရာ​ခေါင်း​ဆောင်မင်းသားအဖြစ်  &quot;A Frozen Flower &quot;(2008), &quot;Giant &quot;(2010),&quot; Moon Embracing the Sun&quot; (2012), and &quot;Missing You&quot; (2012) တို့တွင်​အောင်မြင်စွာသရုပ်​ဆောင်ခဲ့သည်။​ ခေါင်း​ဆောင်မင်းသားအဖြစ် &quot;Hwayi:A Monster Boy&quot; တွင်၂၀၁၃ ခုနှစ်၌ သရုပ်​ဆောင်ခဲ့ပြီး အ​ကောင်းဆုံးမင်းသားသစ်ဆုကိုရရှိခဲ့သည်။

ထိုမှစ၍ &quot;Shoot Me in the Heart&quot;၊The Long Way Home၊Warriors of the Dawn တို့တွင်​ခေါင်း​ဆောင်မင်းသား​နေရာမှရိုက်ကူးခဲ့သည်။

== ပညာ​ရေးနှင့်ဘဝအစ ==
သူသည် ၁၃ ဩဂုတ် ၁၉၉၇တွင်​မွေးဖွားခဲ့သည်။ ညီအစ်ကို၂​ယောက်တွင် အကြီးဖြစ်သည်။ က​လေးဘဝက ရုပ်မြင်သံကြားတွင်ပါဝင်လို၍ မိဘများအားခွင့်​တောင်းရာ မိဘများမှကြိုးစား​စေခဲ့သည်။ထိုမှစ၍ &quot;ဝမ်းနည်း​သောဇာတ်လမ်း&quot;တွင် စတင်ပါဝင်ခဲ့သည်။

၂၀၁၆ခုနှစ်တွင် ဂန်းနမ်အထက်တန်း​ကျောင်းမှ အထက်တန်း​အောင်မြင်ခဲ့ကာ ယခုတွင်&quot;​ချောင်အန်းတက္ကသိုလ်&quot;တွင် ပြဇာတ်ဘာသာရပ်ကိုသင်ယူ​နေသည်။

== အလုပ်အကိုင် ==

=== ၂၀၀၅-၂၀၁၁(က​လေးသရုပ်​ဆောင်) ===
၂၀၀၅ခုနှစ်တွင် &quot;ဝမ်းနည်း​သောဇာတ်လမ်း&quot;တွင်စတင်ခဲ့သည်။ &quot;ပတ်ဟွီချန်း&quot;​နေရာအတွက် ယခင်ကသရုပ်​ဆောင်အ​တွေ့အကြုံမရှိပဲ သရုပ်​ဆောင်​သောသူ၁၅၀တွင် အ​ရွေးခံရသည်။၂၀၀၆ခုနှစ်တွင် &quot;I want to Love&quot;ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွင် စင်ဂယ်မားသား၏သားအဖြစ်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့သည်။

၂၀၀၈ခုနှစ်တွင် &quot;အီဂျီမဲ&quot;နှင့် &quot;တယ်ဆယ်&quot;ဇာတ်လမ်းတွဲများတွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့ကာ အ​ကောင်းဆုံးက​လေးသရုပ်​ဆောင်ဆုများဆွတ်ခူးခဲ့သည်။

၂၀၁၀ခုနှစ်တွင် &quot;Giant&quot;ရုပ်ရှင်တွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့သည်။ထိုဇာတ်လမ်းတွင် ​သေချာစွာသရုပ်​ဆောင်ခဲ့ကာအားရခဲ့​ကြောင်းသူကိုယ်တိုင်​ပြောခဲ့သည်။

၂၀၁၁၌ သမိုင်းဇာတ်​ကောင် သူရဲ​ကောင်းဘတ်ဒိုဆွန်း​နေရာတွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့သည်။

=== ၂၀၁၂:နာမည်ကြီးလာခြင်း ===
၂၀၁၂တွင် သူသည် လ​ရောင်ဖန်ဆင်း​နေမင်းကြမ္မာဇာတ်လမ်းမှမင်းကြီး၏ငယ်ဘဝ(လူငယ်ပိုင်း)၌သရုပ်​ဆောင်ကာနာမည်ရခဲ့သည်။ထိုဇာတ်လမ်းသည် ချစ်စနိုးဖြင့်&quot;Nation's drama&quot;အဖြစ်အမည်​ပေးခံရသည်။&quot;Missing You&quot;တွင်လည်းသရုပ်​ဆောင်ခဲ့ကာ နှစ်ကားလုံးတွင်&quot;အ​ကောင်းဆုံး မင်းသားငယ်ဆု&quot;ကိုရရှိခဲ့သည်။

=== ၂၀၁၃-ယ​နေ့ထိ(​ခေါင်း​ဆောင်မင်းသား) ===
၂၀၁၃တွင် &quot;Hwayi: A Monster Boy&quot;တွင်သရုပ်​ဆောင်ပြီးဆု​ပေါင်းများစွာရရှိခဲ့သည်။သူသည် နဂါးပြာရုပ်ရှင်ဆုသမိုင်းတွင် အသက်၁၆နှစ်နှင့် ဆုရရှိသည့်အသက်အငယ်ဆုံးမင်းသားဖြစ်လာသည်။ထိုနှစ်တွင်ပင် &quot;Potato Star&quot;ကိုရိုက်ကူးခဲ့သည်။

၂၀၁၅တွင် &quot;Shoot Me in the Heart&quot;တွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့သည်။​သွေးစုပ်​ဖုတ်​ကောင်စီးရီး&quot;Orange Marmalade&quot;တွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့ကာ ထိုနှစ်တွင်ပင် ကိုရီးယားစစ်ပွဲအ​ကြောင်းရိုက်ထားသည့် &quot;The Long Way Home&quot;တွင်သရုပ်​ဆောင်ခဲ့ကာသူနှင့်တွဲဖက်သရုပ်​ဆောင်ဆို​ကျောင်းကူကချီးကျူးခဲ့သည်။

၂၀၁၆တွင်&quot;The Royal Gambler&quot;ကားတွင် &quot;King Yeongjo&quot;​နေရာမှသရုပ်​ဆောင်ကာ Excellent Awardကိုရရှိခဲ့သည်။

၂၀၁၇တွင် သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ်ကား&quot;Circle&quot;၊သမိုင်းကား&quot;Warriors of the Dawn&quot;တွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။

== ရုပ်ရှင် ==

=== ရုပ်ရှင် ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;  
! Year
! Title
! Role
! class=&quot;unsortable&quot; | Notes
|-
| 2005
| ''Sad Movie''
| Park Hwi-chan
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2006
| ''Sa-kwa'' 
| Young boy
|-
| ''No Mercy For The Rude'' 
| Young Killer
|-
| 2007
| ''Dance of the Dragon''
| Young Kwon Tae-san
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2008
| ''Santamaria''
| Kang Da-seong
|-
| ''Antique''
| Young Kim Jin-hyuk
|-
| ''A Frozen Flower''
| Young Hong-rim
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2013
| ''Sky Force 3D''
| Ace 
|voice only, Korean dub&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/26396/yeo-jin-gu-voices-movie-character|title=Yeo Jin Gu Dubs for His First Animation Movie, ''Sky Force 3D''|last=Ho|first=Stewart|date=14 January 2013|work=enewsWorld|accessdate=19 April 2018|archivedate=2 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140202151555/http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/26396/yeo-jin-gu-voices-movie-character}}&lt;/ref&gt; 
|-
| ''Hwayi: A Monster Boy''
| Hwa-yi
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2014
| ''Mr. Perfect''
| Lee Byung-joo
|-
| ''Tazza: The Hidden Card''
| Agui's pupil
|Special appearance
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2015
| ''Shoot Me In The Heart''
| Lee Soo-myung
|- 
| ''The Long Way Home''
| Kim Yeong-gwang
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2017
|''Warriors of the Dawn''
|Gwanghaegun
|-
|''1987: When the Day Comes''
|Park Jong-chul
|Special appearance
|}

=== ဇာတ်လမ်းတွဲ ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot; 
! Year
! Title 
! Role 
! Network 
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |၂၀၀၆
| ''I Want to Love''
| Baek Min-hyung
| rowspan=&quot;9&quot; | SBS 
|-
| ''Yeon Gaesomun''
| young Kim Heum-soon
|-
| ၂၀၀၇ 
| ''Queen of the Game'' 
| young Lee Shin-jeon
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |၂၀၀၈
| ''[[အီဂျီမဲ (ကိုရီးယားရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲ)|Iljimae]]''
| young Lee Gyeom
|-
| ''Tazza'' 
| young Kim Gon
|-
| ''Gourmet'' 
| Hotae
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |၂၀၀၉
| ''Can Anyone Love?''
| Lee Poo-reum-chan
|-
| ''Ja Myung Go'' 
| young Hodong
|-
| ''Swallow the Sun'' 
| young Kim Jung-woo
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |၂၀၁၀
| ''The Reputable Family'' 
| young Choi Guk-seon
| KBS1
|-
| ''Giant'' 
| young Lee Kang-mo
| rowspan=&quot;3&quot; | SBS
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |၂၀၁၁
| ''Warrior Baek Dong-soo'' 
| young Baek Dong-soo
|-
| ''Deep Rooted Tree''
| teenage Ddol-bok
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |၂၀၁၂
| ''Moon Embracing the Sun'' 
| young Lee Hwon 
| rowspan=&quot;2&quot; | MBC
|-
| ''Missing You''
| young Han Jung-woo
|-
| ၂၀၁၃
| ''Potato Star 2013QR3''
| Hong Hye-sung / Noh Jun-hyuk
| tvN
|-
| ၂၀၁၅
| ''Orange Marmalade''
| Jung Jae-min
| KBS2
|-
| ၂၀၁၆
|''The Royal Gambler''
|King Yeongjo of Joseon
| SBS
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |၂၀၁၇
|''Circle''
|Kim Woo-jin
|tvN
|-
| ''Reunited Worlds''
| Sung Hae-sung
|  SBS
|-
|rowspan=3|၂၀၁၉
|''The Crowned Clown''
|Lee Heon / Ha Seon
|tvN
|-
|''My Absolute Boyfriend''
|Young Goo
|SBS
|-
|''[[ဟိုတယ် ဒယ်လူနာ (ကိုရီးယားရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲ)|Hotel Del Luna]]''
|Goo Chan-sung
|tvN
|-
| ၂၀၂၀
|''Start-Up''
|Jang Young-shil (အသံသရုပ်​ဆောင်)
|tvN
|-
| ၂၀၂၁
|''Beyond Evil''
|Han Joo-won
|JTBC
|-
|}

=== ရှိုး ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;  
! Year
! Title
! Network
! Notes
|-
|၂၀၁၂
| ''I'm Real, Yeo Jingoo in Italy''
| QTV
|- 
|၂၀၁၆
|''Giving From Jingoo Oppa''
|tvN Asia
|A 2-episode documentary for TOMS Giving Project
|-
| 2018
|''4 Wheeled Restaurant''
|tvN
|Cast member&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.soompi.com/2018/03/27/yeo-jin-goo-proves-worth-part-time-worker-learning-thai-phrases-new-variety-show/|title=Yeo Jin Goo Proves His Worth As A Part-Time Worker By Learning Thai Phrases On New Show|date=27 March 2018}}&lt;/ref&gt;
|-
|၂၀၂၀
|'' House on Wheels ''
|tvN
|Cast member
|}

== သံတမန်​ရေးရာ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: center; margin-bottom: 10px;&quot;
!Year
!Title
|-
|2010
|Youth Unified Education
|-
|2012
|Child Protection Institution Child Abuse Prevention Day
|-
|2013
|Stop the School Violence
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2014
|Vietnam Film Festival
|-
|Seoul International Youth Film Festival&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2014/07/15/2014071501647.html|title=Youth Film Festival to Open in Late August|date=15 July 2014}}&lt;/ref&gt; 
|-
|Nanumyieum (Sharing by Connecting)
|-
|2016-present
|Taiwan Tourism
|}

== ​ပရိသတ်နှင့်​တွေ့ဆုံခြင်း ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; margin-bottom: 10px;&quot;
|'''Date'''
| '''City'''
|''' Country'''
| '''Title'''
| '''Venue'''
|'''Ref.'''
|-
|August 9, 2013
|Yokohama
|Japan
|Pacifico
|-
| August 9, 2015 
| Seoul
| South Korea
| ''Yeo Jin-goo Birthday Fan Meeting''
|Ilchi Art Hall
|-
|August 28, 2015
|Tokyo
|Japan
|Square Ebara Hiratsuka Hall
|-
| November 12, 2015
| Hong Kong
| Hong Kong
| Sheung Shui Plaza
|-
| October 23, 2016
| Tokyo
| Japan
| ''Happy Magic Hour''
| Shinagawa Intercity Hall
|}

== ဆုများ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! Year
! Award
! Category
! Nominated work
! Result
!Ref.
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2008
| SBS Drama Awards
| rowspan=&quot;2&quot; | Best Young Actor 
|  ''Iljimae, Tazza, Gourmet''
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2008123121230132408|title=[SBS연기대상]여진구-김유정 아역상 수상|date=31 December 2008|language=ko|work=10Asia}}&lt;/ref&gt; 
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2010
| KBS Drama Awards
|  ''The Reputable Family''
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |2012
| 48th Baeksang Arts Awards
| Best New Actor (TV)
| rowspan=&quot;4&quot; | ''Moon Embracing the Sun''
| {{nom}} 
|-
| 6th Mnet 20's Choice Awards
| 20's Upcoming 20's
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Winners announced at 6th Mnet 20's Choice Awards|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2012062821222567695|work=10Asia|date=29 June 2012}}&lt;/ref&gt; 
|-
| 4th Pierson Movie Festival
| Best Child Actor
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hancinema.net/ha-jeong-woo-and-park-bo-yeong-the-best-actor-and-actress-49647.html|title=Ha Jung-woo and Park Bo-young, The Best Actor and Actress|date=12 November 2012|publisher=TV Report}}&lt;/ref&gt;
|-
| 5th Korea Drama Awards
| rowspan=&quot;2&quot; | Best Young Actor
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |MBC Drama Awards
| ''Moon Embracing the Sun, &lt;br /&gt;
Missing You''
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.chosun.com/site/data/html_dir/2012/12/30/2012123001216.html|title='해품달' 여진구-김유정-김소현, MBC 아역상(MBC 연기대상)|date=30 December 2012|language=ko}}&lt;/ref&gt; 
|-
| Popularity Award
| rowspan=&quot;2&quot; | ''Moon Embracing the Sun''
| {{nom}}
|-
| Best Couple Award &lt;br /&gt;
(with Kim Yoo-jung)
| {{nom}}
|-
| 5th Herald Donga TV Lifestyle Awards
| Style Icon Rookie
| {{NA}}
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.koreaherald.com/common_prog/newsprint.php?ud=20121206000884&amp;dt=2|title=Herald Donga TV Lifestyle Awards presented|date=6 December 2012}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| rowspan=&quot;6&quot; |2013
| 5th Pierson Movie Festival
| Best Child Actor
| ''Moon Embracing the Sun'' 
| {{won}}
|-
| 6th Style Icon Awards
| Child Actor to Man
| {{NA}}
| {{won}}
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/48974/sia-yeo-jin-goo-talks-kiss-scenes-and-entering-his-20s-at-2013-sia|title=[SIA] Yeo Jin Goo Talks Kiss Scenes and Entering His 20s at ‘2013 SIA’|date=24 October 2013|work=enewsWorld|accessdate=14 April 2022|archivedate=1 February 2014|archiveurl=https://archive.today/20140201235533/http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/48974/sia-yeo-jin-goo-talks-kiss-scenes-and-entering-his-20s-at-2013-sia}}&lt;/ref&gt; 
|-
| 28th Korea Best Dresser Swan Awards
| The Rising Star
| {{NA}}
| {{won}}
|-
| 21st Korean Culture and Entertainment Awards
| Best New Actor (Film)
| rowspan=&quot;8&quot; | ''Hwayi: A Monster Boy''
| {{won}}
|-
| 33rd Korean Association of Film Critics Awards
| rowspan=&quot;3&quot; | Best New Actor 
| {{won}}
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/jsp/news/news.jsp?mode=VIEW&amp;seq=2774|title=SNOWPIERCER won the Best Film Award by Korean Film Critics|date=19 November 2013|work=Korean Film Biz Zone}}&lt;/ref&gt; 
|-
| 34th Blue Dragon Film Awards
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/jsp/news/news.jsp?mode=VIEW&amp;seq=2793|title=HOPE Scores Best Film at 34th Blue Dragon Awards|date=25 November 2013|work=Korean Film Biz Zone}}&lt;/ref&gt; 
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |2014
| 5th KOFRA  Film Awards
| {{won}}
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/jsp/news/news.jsp?pageIndex=1&amp;blbdComCd=601006&amp;seq=2895&amp;mode=VIEW&amp;returnUrl=&amp;searchKeyword=|title=Korean Film Reporters Name SNOWPIERCER Best of 2013|date=28 January 2014|work=Korean Film Biz Zone}}&lt;/ref&gt; 
|-
| 50th Baeksang Arts Awards
| Best New Actor (Film)
| {{nom}}
|-
| 14th Director's Cut Awards
| rowspan=&quot;3&quot; | Best New Actor
| {{won}}
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://star.mbn.co.kr/view.php?no=1086216&amp;year=2014|title=송강호-심은경-여진구-천우희, 디렉터스 컷 어워즈 수상자 등극|date=11 August 2014|language=ko}}&lt;/ref&gt; 
|-
| 23rd Buil Film Awards
| {{nom}}
|-
| 51st Grand Bell Awards
| {{nom}}
|-
| 6th Pierson Movie Festival
| Trend Choice Award
| {{NA}} 
| {{won}}
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2015
| 4th Marie Claire Film Festival
| Rookie Award
| rowspan=&quot;2&quot; |''Shoot Me in the Heart''
| {{won}}
|-
| 52nd Grand Bell Awards 
| rowspan=&quot;2&quot; | Best New Actor
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |KBS Drama Awards
| rowspan=&quot;3&quot; | ''Orange Marmalade''
| {{won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bntnews.co.uk/app/news.php?nid=27663|title=Check out the Winners from ‘2015 KBS Drama Awards’|date=4 April 2016|accessdate=19 April 2018|archivedate=29 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729131801/http://www.bntnews.co.uk/app/news.php?nid=27663}}&lt;/ref&gt;
|-
| Popularity Award, Actor
| {{nom}}
|-
| Best Couple Award &lt;br /&gt;
(with Kim Seolhyun)
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2016 
| rowspan=&quot;2&quot; |SBS Drama Awards
|Excellence Award, Actor in a Serial Drama
| rowspan=&quot;2&quot; |''The Royal Gambler'' 
|{{Won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tenasia.hankyung.com/archives/1099876|title=[2016 SBS 연기대상] 여진구-김지영, 장편 드라마 부문 男女 우수연기상 수상|date=31 December 2016|language=ko}}&lt;/ref&gt; 
|-
| Best Couple Award &lt;br /&gt;
(with Jang Keun-suk)
| {{nom}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2017
|tvN Movies Awards
| Most Promising Actor
|''Hwayi: A Monster Boy''
|{{Won}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/Ch.tvNMovies/photos/a.1713301718985209.1073741828.1646948762287172/1713301302318584/?type=3&amp;theater|title=tvN Movies Results|work=tvN Movies Facebook}}&lt;/ref&gt; 
|-
|SBS Drama Awards 
|Top Excellence Award, Actor in a Wednesday-Thursday Drama 
|''Reunited Worlds''
|{{nom}}
|}

== ကိုးကား ==
{{Reflist|30em}}
[[Category:၁၉၉၇ မွေးဖွားသူများ]]
[[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[Category:တောင်ကိုရီးယား ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]]</text>
      <sha1>1ovz39jjd7wqiwe8p5op0ggvp0grgkn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အီရန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေစစ်တမ်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93249</id>
    <revision>
      <id>752721</id>
      <parentid>719424</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:51:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80270" xml:space="preserve">[[File:Iran_Population_(1880-2016).jpg|thumb|လူဦးရေပြောင်းလဲမှုပြဇယား]]
[[File:Iran-age-pyramid.svg|thumb|လူဦးရေပြဇယား]]
၂၀ရာစု၏တဝက်နောက်ပိုင်းတွင်  အီရန်လူဦးရေသည် သိသိသာသာတိုးလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် အထိ သန်း၈၀ မျှဖြစ်ခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သောနှစ်များအတွင်း သားဖွားနှုန်းသည် သိသာစွာကျဆင်းခဲ့သည်။ လေ့လာတွေ့ချက်များအရဆိုရလျှင် အီရန်လူဦးရေသည် ၂၀၅၀ ခုနှစ်အထိ သန်း၁၀၀ မျှ မြင့်တက်သွားနိုင်ချေရှိသည်။&lt;ref name=&quot;Iran Census Results 2016&quot;&gt;[https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/tables/jamiat/kolli/1-koli-jamiat.xls Iran Census Results 2016] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20151223181433/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Iran/Iran-2011-Census-Results.pdf |date=December 23, 2015 }} United Nations&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;una&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.un.org/Depts/escap/pop/journal/v10n1a1.htm |title=A New Direction in Population Policy and Family Planning in the Islamic Republic of Iran |first=United Nations |last=Asia-Pacific Population Journal |accessdate=2006-04-14 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090214041911/http://www.un.org/Depts/escap/pop/journal/v10n1a1.htm |archivedate=2009-02-14 |df= }}&lt;/ref&gt; လက်ရှိအီရန်လူဦးရေ၏ထက်ဝက်ကျော်ခန့်သည် အသက်၃၅နှစ်အရွယ်များဖြစ်ကြသည်(၂၀၁၂)။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/iran-urges-baby-boom-16881781#.UBj3HKDh-So |title=International News &amp;#124; World News - ABC News |publisher=Abcnews.go.com |date=2012-11-30 |accessdate=2012-12-04}}&lt;/ref&gt;


၂၀၀၉ခုနှစ်အတွင်း အိမ်ထောင်စုအရေအတွက်မှာ ၁၅.၃ သန်းရှိပြီး မိသားစုတစ်စုအတွင်း၌ ပျမ်းပျ၄.၈ယောက်ရှိသည်။ ၂၀၁၂ခုနှစ်တွင် မိသားစုတစ်စု၏ တစ်လဝင်ငွေသည် ၁၁.၈ သန်းရီယာလ်(၉၆၀ ဒေါ်လာခန့်)ရှိပေသည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tehrantimes.com/economy-and-business/97430-central-bank-income-equality-improved-in-iran|title=Central bank: Income equality improved in Iran|publisher=Tehran Times|accessdate=2012-12-04|archivedate=15 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131115041148/http://www.tehrantimes.com/economy-and-business/97430-central-bank-income-equality-improved-in-iran}}&lt;/ref&gt;

ကမ္ဘာ့ဗဟိုဘဏ် OECD ၏ စစ်တမ်းအရ အီရန်၏ လူဦးရေတိုးမြင့်မှုသည် ၁၉၉၀မှ၂၀၀၈ခုနှစအတွင်း ၁၇.၆ နှင့် ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းတိုးလာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အတွင်းမှ ပညာတတ်ဦးရေသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၈၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့သည်။ ။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|title=The World Factbook|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|archivedate=2012-02-03|work=cia.gov}}&lt;/ref&gt;

== လူဦးရေ ==
၂၀၁၆ခုနှစ် လူဦးရေစစ်တမ်းကောက်ခံချက်အရ အီရန်လူဦးရေသည် ၇၉.၉ သန်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၆ ခုနှစ် ထက် ၄ဆ ပိုလာခဲ့သည်။ ၁၉၇၆မှ၁၉၈၆ ခုနှစ်အတွင်း နှစ်စဉ် သာမန်သာတိုးလာခဲ့သည်။ ၎င်းတိုးနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် ၄ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ၂၀၁၁မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အထိ သားဖွားနှုန်းအလွန်ကျဆင်းခဲ့သည့်အတွက် ၁.၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ တိုးလာခဲ့သည်။ 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; margin-bottom: 10px;&quot;
|+
'''လူဦးရေသန်းခေါင်စာရင်းရလဒ်များ&lt;ref name=&quot;Iran Census Results 2011&quot;&gt;[http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Iran/Iran-2011-Census-Results.pdf Iran Census Results 2011] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20151223181433/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Iran/Iran-2011-Census-Results.pdf |date=December 23, 2015 }} United Nations&lt;/ref&gt;'''
!သန်းခေါင်စာရင်းနေ့စွဲ
!လူဦးရေ
!နှစ်စဉ်ပျမ်းမျှ&lt;br /&gt; တိုးတက်မှုနှုန်း(%)
!လူဦးရေ&lt;br /&gt;သိပ်သည်းဆ/ကီလိုမီတာ&lt;sup&gt;၂&lt;/sup&gt;
!အချိုး&lt;br /&gt;မြို့ပြအဖွဲ့(%)
!အိမ်ေထာင်စုအရွယ် &lt;br /&gt;
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၅၆-၁၁-၀၁
|၁၈၉၅၄၇၀၄
|။
|၁၂
|၃၁.၄
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၆၆-၁၁-၀၁
|၂၅၇၈၅၂၁၀
|၃.၁၃
|၁၆
|~၃၇.၅
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၇၆-၁၁-၀၁
|၃၃၇၀၈၇၄၄
|၂.၇၁
|၂၀
|၄၇.၀
|၅.၀၂
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၈၆-၁၁-၂၂
|၄၉၄၄၅၀၁၀
|၃.၉၁
|၃၀
|~၅၄.၀
|၅.၁၁
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၉၆-၁၁-၀၁
|၆၀၀၅၅၄၈၈
|၂.၀
|၃၇
|~၆၁.၀
|၄.၈၄
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀၀၆-၁၁-၀၁
|၇၀၄၉၅၇၈၂
|၁.၆၂
|၄၃
|၆၈.၅
|၄.၀၃
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀၁၁-၁၁-၀၁
|၇၅၁၄၉၆၆၉
|၁.၂၉
|၄၆
|၇၁.၄
|၃.၅၅
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀၁၆-၁၁-၀၁
|၇၉၊၉၂၆၊၂၇၀
|၁.၂၄
|၄၉
|၇၄.၀
|၃.၃
|}

== အရေးစာရင်းဇယား ==

=== ကုလသခန့်မှန်း ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 366px;&quot;
! style=&quot;width:80pt;&quot; |ကာလ
! style=&quot;width:80pt;&quot; |တစ်နှစ်လျှင်အရှင်ကလေးမွေးဖွား
! style=&quot;width:80pt;&quot; |တစ်နှစ်လျှင်သေဆုံးမှု
! style=&quot;width:80pt;&quot; |တစ်နှစ်လျှင်သဘာဝပြောင်းလဲမှု
! style=&quot;width:80pt;&quot; |လမပြည့်မီ မွေးဖွား
! style=&quot;width:80pt;&quot; |လမပြည့်မီ ဖွား/သေ
! style=&quot;width:80pt;&quot; |သဘာဝပြောင်း
! style=&quot;width:80pt;&quot; |စုစုပေါင်းကလေးမွေးဖွား&lt;br /&gt;
! style=&quot;width:80pt;&quot; |မွေးကင်းစကလေးသေဆုံးမှု&lt;br /&gt;
|-
|၁၉၅၀-၁၉၅၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၃၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၂၉၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၀၄၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၀.၆
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၈.၇
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၁.၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၉၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၆၂.၁
|-
|၁၉၅၅-၁၉၆၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀၁၈၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၀၅၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၁၄၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၉.၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၄.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၄.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၉၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၁၂.၅
|-
|၁၉၆၀-၁၉၆၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀၉၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၇၉၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆၁၄၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၆.၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၀.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၆.၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၉၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၇၂.၆
|-
|၁၉၆၅-၁၉၇၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၁၆၄၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၅၅၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၇၀၉၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၃.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၆.၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၆.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၇၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၄၀.၇
|-
|၁၉၇၀-၁၉၇၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂၅၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၄၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၈၁၁၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၀.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၄.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၆.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၂၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၁၆.၄
|-
|၁၉၇၅-၁၉၈၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၅၀၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၃၀၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀၇၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၂.၁
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂.၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၀.၁
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၂၇
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၂.၂
|-
|၁၉၈၀-၁၉၈၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၈၈၉၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၇၂၀၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၁၇၀၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၄.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၆.၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၇.၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၅၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆၉.၈
|-
|၁၉၈၅-၁၉၉၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၉၅၅၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၅၀၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၄၀၆၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၈.၆
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၇.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၆၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅၅.၄
|-
|၁၉၉၀-၁၉၉၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၆၃၃၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၅၉၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂၇၄၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၈.၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၂.၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃.၉၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၇.၁
|-
|၁၉၉၅-၂၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၃၁၆၄၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၃၃၂၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၈၃၂၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၀.၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၅.၆
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂.၆၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၂.၀
|-
|၂၀၀၀-၂၀၀၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂၁၄၄၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၄၅၈၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၈၆၈၆၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၇.၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၁
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၉၇
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂၅.၀
|-
|၂၀၀၅-၂၀၁၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၃၀၈၀၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၆၉၈၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၃၈၂၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၈.၁
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၃.၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၇၉
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၉.၀
|-
|၂၀၁၀-၂၀၁၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၃၉၀၆၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၇၆၂၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀၁၄၄၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၈.၂
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄.၇
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၃.၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၇၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၅.၀
|-
|၂၀၁၅-၂၀၂၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂၆၆၈၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၆၆၆၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၀၀၂၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၅.၆
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄.၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၁.၁
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၆၂
|-
|၂၀၂၀-၂၀၂၅
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀၅၉၈၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃၉၁၄၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆၆၈၄၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၂.၄
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄.၆
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၇.၈
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၅၃
|-
|၂၀၂၅-၂၀၃၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၉၀၆၆၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄၃၉၈၀၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁၀.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၀
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅.၃
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁.၅၀
|-
| colspan=&quot;9&quot; |&lt;small&gt;ဦးရေ၁၀၀၀ တွင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးမှ မွေးဖွားမှုနှုန်း&lt;/small&gt;
|}

=== မှတ်ပုံတင်ထားသောမွေးဖွားမှုနှင့်သေဆုံးမှု ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: right; margin-bottom: 10px;&quot;
! style=&quot;width:70pt;&quot; |(၁၀၀၀တွင်) ပျမ်းမျှလူဦးရေ
! style=&quot;width:70pt;&quot; |သက်ရှင် မွေးဖွားမှု
! style=&quot;width:70pt;&quot; |သေဆုံးမှု
! style=&quot;width:70pt;&quot; |သဘာဝပြောင်းမှု
! style=&quot;width:70pt;&quot; |ဦးရေ၁၀၀၀ တွင် လမပြည့်မီမွေးဖွားနှုန်း
! style=&quot;width:70pt;&quot; |ဦးရေ၁၀၀၀တွင် လမပြည့်မီသေဆုံးမှု
! style=&quot;width:70pt;&quot; |ဦးရေ၁၀၀၀ တွင် သဘာဝပြောင်းမှု
! style=&quot;width:70pt;&quot; |စုစုပေါင်းမွေးဖွားနှုန်း
|-
|၁၉၅၉
|၈၆၄၈၄၆
|၁၇၆၂၆၈
|၆၈၈၅၇၈
|-
|၁၉၆၀
|၈၇၆၂၀၆
|၁၇၁၀၄၀
|၇၀၅၁၆၆
|-
|၁၉၆၁
|၉၀၂၂၆၀
|၁၅၉၃၇၁
|၇၄၂၈၈၉
|-
|၁၉၆၂
|၉၅၇၅၀၀
|၁၆၅၄၈၈
|၇၉၂၀၁၂
|-
|၁၉၆၃
|၉၂၀၉၆၇
|၁၃၅၉၁၂
|၇၈၅၀၅၅
|-
|၁၉၆၄
|၁၁၁၈၉၁၁
|၁၄၅၁၇၄
|၉၇၃၇၃၇
|-
|၁၉၆၅
|၁၁၃၉၆၆၃
|၁၇၁၉၄၀
|၉၆၇၇၂၃
|-
|၁၉၆၆
|၁၁၀၁၆၀၆
|၁၇၈၉၉၁
|၉၂၂၆၁၅
|-
|၁၉၆၇
|၁၀၁၉၃၇၃
|၁၇၉၁၅၉
|၈၄၀၂၁၄
|-
|၁၉၆၈
|၁၀၃၇၀၂၂
|၁၇၄၂၀၁
|၈၆၂၈၂၁
|-
|၁၉၆၉
|၁၀၉၁၅၁၃
|၁၆၇၆၆၀
|၉၂၃၈၅၃
|-
|၁၉၇၀
|၁၁၈၉၂၀၃
|၁၆၃၄၃၀
|၁၀၂၅၇၇၃
|-
|၁၉၇၁
|၁၂၃၁၂၂၇
|၁၄၉၃၂၅
|၁၀၈၁၉၀၂
|-
|၁၉၇၂
|၁၁၃၈၈၄၈
|၁၅၃၅၆၈
|၉၈၅၂၇၅
|-
|၁၉၇၃
|၁၁၉၉၇၇၇
|၁၅၅၀၈၁
|၁၀၄၄၆၉၆
|-
|၁၉၇၄
|၁၂၄၈၂၅၆
|၁၄၉၇၈၅
|၁၀၉၈၄၇၁
|-
|၁၉၇၅
|၁၃၃၉၂၆၇
|၁၄၈၅၄၃
|၁၁၉၀၇၂၄
|-
|၁၉၇၆
|&lt;br /&gt;
|၁၄၀၁၄၂၆
|၁၅၅၉၈၁
|၁၂၄၅၄၄၅
|-
|၁၉၇၇
|၁၃၉၉၉၇၇
|၁၄၆၃၆၉
|၁၂၅၃၆၀၈
|-
|၁၉၇၈
|၁၃၆၉၅၉၇
|၁၂၇၅၈၇
|၁၂၄၂၀၁၀
|-
|၁၉၇၉
|၁၆၈၉၉၀၈
|၁၄၂၄၀၂
|၁၅၄၇၅၀၆
|-
|၁၉၈၀
|၂၄၅၀၃၀၈
|၁၆၂၁၇၆
|၂၂၈၈၁၃၂
|-
|၁၉၈၁
|၂၄၂၁၆၁၁
|၁၇၈၀၉၉
|၂၂၄၃၅၁၂
|-
|၁၉၈၂
|၂၁၀၁၈၉၄
|၂၀၀၆၁၄
|၁၉၀၁၂၈၀
|-
|၁၉၈၃
|၂၂၀၃၄၄၈
|၂၀၇၂၂၈
|၁၉၉၆၂၂၀
|-
|၁၉၈၄
|၂၀၆၇၈၀၃
|၁၈၆၄၄၀
|၁၈၈၁၃၆၃
|-
|၁၉၈၅
|၂၀၃၃၂၈၅
|၁၉၀၀၆၁
|၁၈၄၃၂၂၄
|-
|၁၉၈၆
|၂၂၅၉၀၅၅
|၁၉၉၅၁၁
|၂၀၅၉၅၄၄
|-
|၁၉၈၇
|၁၈၃၂၀၈၉
|၂၀၄၂၃၀
|၁၆၂၇၈၅၉
|-
|၁၉၈၈
|၁၉၄၄၁၄၉
|၂၃၈၃၉၀
|၁၇၀၇၅၉
|-
|၁၉၈၉
|၁၇၈၄၈၁၁
|၁၉၉၆၄၅
|၁၅၈၅၁၆၆
|-
|၁၉၉၀
|၁၇၂၂၉၇၇
|၂၁၇၅၉၇
|၁၅၀၅၃၈၀
|-
|၁၉၉၁
|၁၅၈၂၉၃၁
|၂၁၇၆၃၇
|၁၃၆၅၂၉၄
|-
|၁၉၉၂
|၁၄၃၃၂၄၃
|၁၈၈၆၄၇
|၁၂၄၄၅၉၆
|-
|၁၉၉၃
|၁၃၈၈၀၁၇
|၂၀၈၁၆၁
|၁၁၇၉၈၅၆
|-
|၁၉၉၄
|၁၄၂၆၇၈၄
|၃.၅၀
|-
|၁၉၉၅
|၁၂၀၅၃၇၂
|၃၀၂၂
|-
|၁၉၉၆
|၁၁၈၇၉၀၃
|၂.၉၅
|-
|၁၉၉၇
|၁၁၇၉၂၆၀
|၂.၇၃
|-
|၁၉၉၈
|၁၁၈၅၆၃၉
|၅၅၁၃၄၅
|၆၃၄၂၉၄
|၂.၅၃
|-
|၁၉၉၉
|၆၂၇၃၈
|၁၁၇၇၅၅၇
|၃၇၄၈၃၈
|၈၀၂၇၁၉
|၁၈.၈
|၆.၀
|၁၂.၈
|၂.၃၆
|-
|၂၀၀၀
|၆၃၆၅၈
|၁၀၉၅၁၆၅
|၃၈၂၆၇၄
|၇၁၂၄၉၁
|၁၇.၂
|၆.၀
|၁၁.၂
|၂.၁၉
|-
|၂၀၀၁
|၆၄၅၉၂
|၁၁၁၀၈၃၆
|၄၂၁၅၂၅
|၆၈၉၃၁၁
|၁၇.၂
|၆.၅
|၁၀.၇
|၂.၀၉
|-
|၂၀၀၂
|65,540
|၁၁၂၂၁၀၄
|၃၃၇၂၃၇
|၇၈၄၈၆၇
|၁၇.၁
|၅.၁
|၁၂.၀
|၂.၀၁
|-
|၂၀၀၃
|66,480
|၁၁၇၁၅၇၃
|၃၆၈၅၁၈
|၈၀၃၀၅၅
|၁၇.၆
|၅.၅
|၁၂.၁
|၁.၉၂
|-
|၂၀၀၄
|၆၇၄၇၇
|၁၁၅၄၃၆၈
|၃၅၅၂၁၃
|၇၉၉၁၅၅
|၁၇.၁
|၅.၃
|၁၁.၈
|၁.၈၇
|-
|၂၀၀၅
|၆၈၄၆၇
|၁၂၃၉၄၀၈
|၃၆၃၇၂၃
|၈၇၅၆၈၅
|၁၈.၁
|၅.၃
|၁၂.၈
|၁.၈၂
|-
|၂၀၀၆
|၇၀၄၉၆
|၁၂၅၃၉၁၂
|၄၀၈၅၆၆
|၈၄၅၃၄၆
|၁၇.၈
|၅.၈
|၁၂.၀
|၁.၇၉ &lt;ref name=&quot;Weeks Population&quot;&gt;{{Cite web|url=http://weekspopulation.blogspot.com/2012/08/iranian-government-responds-to-census.html|title=Weeks Population|author=John Weeks|last=John Weeks|work=weekspopulation.blogspot.com}}&lt;/ref&gt;
|-
|၂၀၀၇
|၇၁၅၃၂
|၁၂၈၆၇၁၆
|၄၁၂၇၃၆
|၈၇၃၉၈၀
|၁၈.၀
|၅.၈
|၁၂.၂
|၁.၈၁
|-
|&lt;br /&gt;
|-
|၂၀၀၉
|၇၃၆၅၁
|၁၃၄၈၅၄၆
|၃၉၃၅၁၄
|၉၅၅၀၃၂
|၁၈.၃
|၅.၃
|၁၃.၀
|၁.၇၈
|-
|၂၀၁၀
|၇၄၇၃၃
|၁၃၆၃၅၄၂
|၄၄၁၀၄၂
|၉၂၂၅၀၀
|၁၈.၃
|၅.၉
|၁၂.၄
|၁.၇၇
|-
|၂၀၁၁
|၇၅၁၄၉
|၁၃၈၂၂၂၉
|၄၂၂၁၃၃
|၉၆၀၀၉၆
|၁၈.၃
|၅.၆
|၁၂.၇
|၁.၇၄
|-
|၂၀၁၂
|၇၆၀၂၆
|၁၄၂၁၆၈၉
|၃၆၁၇၅၁၂
|၁၀၅၄၁၇၇
|၁၈.၇
|၄.၈
|၁၃.၉
|၁.၇၃
|-
|၂၀၁၃
|၇၇၀၅၉
|၁၄၇၁၈၃၄
|၃၇၂၂၉၇
|၁၀၉၉၅၅၅
|၁၉.၁
|၄.၈
|၁၄.၃
|၁.၇၀
|-
|၂၀၁၄
|၁၅၃၄၃၂၆
|၄၄၆၃၃၃
|၁၀၈၈၀၂၉
|၁.၆၈
|-
|၂၀၁၅
|၁၅၇၀၂၁၉
|၃၇၄၈၂၇
|၁၁၉၅၃၉၂
|၁၉.၉
|၄.၈
|၁၅.၁
|-
|၂၀၁၆
|၇၉၉၂၆
|၁၅၂၈၀၅၄
|၃၈၈၇၉၂
|၁၁၃၉၂၆၂
|၁၉.၂
|၄.၉
|၁၄.၃
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! width=&quot;80pt&quot; |အသက်အရွယ်အုပ်စု
! width=&quot;80pt&quot; |အရေအတွက်(၂၀၀၆)
! width=&quot;80pt&quot; |ရာခိုင်နှုန်း(၂၀၀၆)
! width=&quot;80pt&quot; |အရေအတွက်(၂၀၁၁)
! width=&quot;80pt&quot; |ရာခိုင်နှုန်း(၂၀၁၁)
|-
| align=&quot;right&quot; |စုစုပေါင်း
| align=&quot;right&quot; |၇၀၄၉၅၇၈၂
| align=&quot;right&quot; |၁၀၀
| align=&quot;right&quot; |၇၅၁၄၉၆၆၉
| align=&quot;right&quot; |၁၀၀
|-
| align=&quot;right&quot; |၀-၄
| align=&quot;right&quot; |၅၄၆၃၉၇၈
| align=&quot;right&quot; |၇.၇၅
| align=&quot;right&quot; |၆၂၃၂၅၅၂
| align=&quot;right&quot; |၈.၂၉
|-
| align=&quot;right&quot; |၅-၉
| align=&quot;right&quot; |၅၊၅၀၉၊၀၅၇
| align=&quot;right&quot; |၇.၈၁
| align=&quot;right&quot; |၅၆၅၇၇၉၁
| align=&quot;right&quot; |၇.၅၃
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၀-၁၄
| align=&quot;right&quot; |၆၇၀၈၅၉၁
| align=&quot;right&quot; |၉.၅၂
| align=&quot;right&quot; |၅၆၇၁၄၃၅
| align=&quot;right&quot; |၇.၅၅
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၅-၁၉
| align=&quot;right&quot; |၈၇၂၆၇၆၁
| align=&quot;right&quot; |၁၂.၃၈
| align=&quot;right&quot; |၆၆၀၇၀၄၃
| align=&quot;right&quot; |၈.၇၉
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀-၂၄
| align=&quot;right&quot; |၉၀၁၁၄၂၂
| align=&quot;right&quot; |၁၂.၇၈
| align=&quot;right&quot; |၈၄၁၄၄၉၇
| align=&quot;right&quot; |၁၁.၂၀
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၅-၂၉
| align=&quot;right&quot; |၇၂၂၄၉၅၂
| align=&quot;right&quot; |၁၀.၂၅
| align=&quot;right&quot; |၈၆၇၂၆၅၄
| align=&quot;right&quot; |၁၁.၅၄
|-
| align=&quot;right&quot; |၃၀-၃၄
| align=&quot;right&quot; |၅၅၅၃၅၃၁
| align=&quot;right&quot; |၇.၈၈
| align=&quot;right&quot; |၆၉၇၁၉၂၄
| align=&quot;right&quot; |၉.၂၈
|-
| align=&quot;right&quot; |၃၅-၃၉
| align=&quot;right&quot; |၄၉၂၁၁၂၄
| align=&quot;right&quot; |၆.၉၈
| align=&quot;right&quot; |၅၅၇၁၀၁၈
| align=&quot;right&quot; |၇.၄၁
|-
| align=&quot;right&quot; |၄၀-၄၄
| align=&quot;right&quot; |၄၀၈၉၁၅၈
| align=&quot;right&quot; |၅.၈၀
| align=&quot;right&quot; |၄၉၀၆၇၄၉
| align=&quot;right&quot; |၆.၅၃
|-
| align=&quot;right&quot; |၄၅-၄၉
| align=&quot;right&quot; |၃၅၂၂၇၆၁
| align=&quot;right&quot; |၅.၀၀
| align=&quot;right&quot; |၄၀၃၀၄၈၁
| align=&quot;right&quot; |၅.၃၆
|-
| align=&quot;right&quot; |၅၀-၅၄
| align=&quot;right&quot; |၂၇၅၅၄၂၀
| align=&quot;right&quot; |၃.၉၁
| align=&quot;right&quot; |၃၅၂၇၄၀၈
| align=&quot;right&quot; |၄.၆၉
|-
| align=&quot;right&quot; |၅၅-၅၉
| align=&quot;right&quot; |၁၈၈၇၉၈၁
| align=&quot;right&quot; |၂.၆၈
| align=&quot;right&quot; |၂၆၈၀၁၁၉
| align=&quot;right&quot; |၃.၅၇
|-
| align=&quot;right&quot; |၆၀-၆၄
| align=&quot;right&quot; |၁၄၆၄၄၅၂
| align=&quot;right&quot; |၂.၀၈
| align=&quot;right&quot; |၁၈၆၂၉၀၇
| align=&quot;right&quot; |၂.၄၈
|-
| align=&quot;right&quot; |၆၅-၆၉
| align=&quot;right&quot; |၁၁၉၇၅၅၀
| align=&quot;right&quot; |၁.၇၀
| align=&quot;right&quot; |၁၃၄၃၇၃၁
| align=&quot;right&quot; |၁.၇၉
|-
| align=&quot;right&quot; |၇၀-၇၄
| align=&quot;right&quot; |၁၁၁၉၃၁၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၅၉
| align=&quot;right&quot; |၁၁၁၉၉၆၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၉
|-
| align=&quot;right&quot; |၇၅-၇၉
| align=&quot;right&quot; |၆၉၄၁၂၂
| align=&quot;right&quot; |၀.၉၈
| align=&quot;right&quot; |၉၁၃၅၃၁
| align=&quot;right&quot; |၁.၂၂
|-
| align=&quot;right&quot; |၈၀+
| align=&quot;right&quot; |၆၄၅၆၀၁
| align=&quot;right&quot; |၀.၉၂
| align=&quot;right&quot; |၉၁၉၅၃၉
| align=&quot;right&quot; |၁.၂၂
|-
| align=&quot;right&quot; |မသိ
| align=&quot;right&quot; | -
| align=&quot;right&quot; | -
| align=&quot;right&quot; |၄၆၃၂၂
| align=&quot;right&quot; |၀.၀၆
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 34px;&quot;
! width=&quot;110&quot; |ကလေးအရေအတွက်  ၀-၁၄
! width=&quot;110&quot; |လူဦးရေအရေအတွက် ၁၅-၄၉
! width=&quot;70&quot; |အချိုး
! width=&quot;110&quot; |အမျိုးသမီးဦးရေ ၁၅-၄၉
! width=&quot;70&quot; |အချိုး
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၇၆၈၁၆၂၉(၂၀၀၆)
| align=&quot;right&quot; |၄၃၀၄၉၇၀၉(၂၀၀၆)
| align=&quot;right&quot; |၀.၄၁၀၇(၂၀၀၆)
| align=&quot;right&quot; |~၂၁၅၂၄၈၅၅(၂၀၀၆)
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၂၁၅(၂၀၀၆)
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၇၅၆၁၇၇၈(၂၀၁၁)
| align=&quot;right&quot; |၄၅၁၇၄၃၆၆(၂၀၁၁)
| align=&quot;right&quot; |၀.၃၈၈၈(၂၀၁၁)
| align=&quot;right&quot; |~၂၂၅၈၇၁၈၃(၂၀၁၁)
| align=&quot;right&quot; |၀.၇၇၇၅(၂၀၁၁)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 58px;&quot;
! width=&quot;70&quot; |နှစ်
! width=&quot;120&quot; |၀-၁၄
! width=&quot;120&quot; |၁၅-၆၄
! width=&quot;120&quot; |၆၅+
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၇၆
| align=&quot;right&quot; |၄၄.၅
| align=&quot;right&quot; |၅၂
| align=&quot;right&quot; |၃.၅
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၈၅
| align=&quot;right&quot; |၄၅.၅
| align=&quot;right&quot; |၅၁.၅
| align=&quot;right&quot; |၃
|-
| align=&quot;right&quot; |၁၉၉၆
| align=&quot;right&quot; |၃၉.၅
| align=&quot;right&quot; |၅၆.၁
| align=&quot;right&quot; |၄.၃
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀၀၆
| align=&quot;right&quot; |၂၅.၀၈(၁၇၆၈၁၆၂၉)
| align=&quot;right&quot; |၆၉.၇၃(၄၉၁၅၇၅၆၂)
| align=&quot;right&quot; |၅.၁၉(၃၆၅၆၅၉၁)
|-
| align=&quot;right&quot; |၂၀၁၁
| align=&quot;right&quot; |၂၃.၃၇(၁၇၅၆၁၇၇၈)
| align=&quot;right&quot; |၇၀.၉၁(၅၃၂၉၇၁၂၂)
| align=&quot;right&quot; |၅.၇၂(၄၂၉၀၇၆၉)
|}
[[File:Provinces_of_Iran_by_population.svg|thumb|270x270px|၂၀၁၄ ခုနှစ် [[အီရန်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များ|ပြည်နယ်၏]] လူဦးရေမှာ ၂၀၁၄။]]
ဇယား ၉  – ၂၀၀၆နှစ် နှင့် ၂၀၁၁ ခုနှစ်အတွင်း ပြည်နယ်အလိုက် လူဦးရေ ပျမ်းပျ မြင့်မားလာမှု 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! width=&quot;160&quot; |ပြည်နယ်
! width=&quot;120&quot; |၂၀၀၆
! width=&quot;120&quot; |၂၀၁၁
! width=&quot;120&quot; |နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှတိုးတက်မှုနှုန်း&lt;br /&gt;
|-
| align=&quot;left&quot; |အလ်ဘိုးရ်ဇ်
| align=&quot;right&quot; |၂၀၇၆၉၉၁
| align=&quot;right&quot; |၂၄၁၂၅၁၃
| align=&quot;right&quot; |၃.၀၄
|-
| align=&quot;left&quot; |အရ်ဒဘီးလ်
| align=&quot;right&quot; |၁၂၂၈၁၅၅
| align=&quot;right&quot; |၁၂၄၈၄၀၀
| align=&quot;right&quot; |၀.၃၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ဘူရှေးရ်
| align=&quot;right&quot; |၈၈၆၂၆၇
| align=&quot;right&quot; |၁၀၃၂၉၄၉
| align=&quot;right&quot; |၃.၁၁
|-
| align=&quot;left&quot; |ကျဟားရ်မဟလ်နှင့် ဘခ်သီယားရီး
| align=&quot;right&quot; |၈၅၇၉၁၀
| align=&quot;right&quot; |၈၉၅၂၆၃
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၆
|-
| align=&quot;left&quot; |အရှေ့အာဇာဘိုင်ဂျန်
| align=&quot;right&quot; |၃၆၀၃၄၅၆
| align=&quot;right&quot; |၃၇၂၄၆၂၀
| align=&quot;right&quot; |၀.၆၆
|-
| align=&quot;left&quot; |ဖားရ်စ်
| align=&quot;right&quot; |၄၃၃၆၈၇၈
| align=&quot;right&quot; |၄၅၉၆၆၅၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၁၇
|-
| align=&quot;left&quot; |ဂီလားန်
| align=&quot;right&quot; |၂၄၀၄၈၆၁
| align=&quot;right&quot; |၂၄၈၀၈၇၄
| align=&quot;right&quot; |၀.၆၂
|-
| align=&quot;left&quot; |ဂိုလစ်တာန်
| align=&quot;right&quot; |၁၆၁၇၀၈၇
| align=&quot;right&quot; |၁၇၇၇၀၁၄
| align=&quot;right&quot; |၁.၉၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ဟမ်ဒါးန်
| align=&quot;right&quot; |၁၇၀၃၂၆၇
| align=&quot;right&quot; |၁၇၅၈၂၆၈
| align=&quot;right&quot; |၀.၆၄
|-
| align=&quot;left&quot; |ဟိုရ်မိုးဇ်ဂါန်
| align=&quot;right&quot; |၁၄၀၃၆၇၄
| align=&quot;right&quot; |၁၅၇၈၁၈၃
| align=&quot;right&quot; |၂.၃၇
|-
| align=&quot;left&quot; |အီလားမ်
| align=&quot;right&quot; |၅၄၅၇၈၇
| align=&quot;right&quot; |၅၅၇၅၉၉
| align=&quot;right&quot; |၀.၄၃
|-
| align=&quot;left&quot; |အီစ်ဖဟာန်း
| align=&quot;right&quot; |၄၅၅၉၂၅၆
| align=&quot;right&quot; |၄၈၇၉၃၁၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၇
|-
| align=&quot;left&quot; |ကိရ်မားန်
| align=&quot;right&quot; |၂၆၅၂၄၁၃
| align=&quot;right&quot; |၂၉၃၈၉၈၈
| align=&quot;right&quot; |၂.၀၇
|-
| align=&quot;left&quot; |ကိရ်မာန်ရှားဟ်
| align=&quot;right&quot; |၁၈၇၉၃၈၅
| align=&quot;right&quot; |၁၉၄၅၂၂၇
| align=&quot;right&quot; |၀.၆၉
|-
| align=&quot;left&quot; |ခူဇီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၄၂၇၄၉၇၉
| align=&quot;right&quot; |၄၅၃၁၇၂၀
| align=&quot;right&quot; |၁.၁၇
|-
| align=&quot;left&quot; |ကဲဟ်ဂီလူယဲဟ်နှင့် ဘိုယဲရ် အဟ်မဒ်
| align=&quot;right&quot; |၆၃၄၂၉၉
| align=&quot;right&quot; |၆၅၈၆၂၉
| align=&quot;right&quot; |၀.၇၆
|-
| align=&quot;left&quot; |ခူရ်ဒီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၁၄၄၀၁၅၆
| align=&quot;right&quot; |၁၄၃၉၆၄၅
| align=&quot;right&quot; |၀.၇၃
|-
| align=&quot;left&quot; |လိုရီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၁၇၁၆၅၂၇
| align=&quot;right&quot; |၁၇၅၄၂၄၃
| align=&quot;right&quot; |၀.၄၄
|-
| align=&quot;left&quot; |မရ်ကဇ်ဇီ
| align=&quot;right&quot; |၁၃၅၁၂၅၇
| align=&quot;right&quot; |၁၄၁၃၉၅၉
| align=&quot;right&quot; |၀.၉၁
|-
| align=&quot;left&quot; |မာဇင်ဒရားန်
| align=&quot;right&quot; |၂၉၂၂၄၃၂
| align=&quot;right&quot; |၃၀၇၃၉၄၃
| align=&quot;right&quot; |၁.၀၂
|-
| align=&quot;left&quot; |မြောက် ခိုရာဆာန်
| align=&quot;right&quot; |၈၁၁၅၇၂
| align=&quot;right&quot; |၈၆၇၇၂၇
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၅
|-
| align=&quot;left&quot; |ကဇ်ဝီးန်
| align=&quot;right&quot; |၁၁၄၃၂၀၀
| align=&quot;right&quot; |၁၂၀၁၅၆၅
| align=&quot;right&quot; |၁.၀၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ကူးမ်
| align=&quot;right&quot; |၁၀၄၆၇၃၇
| align=&quot;right&quot; |၁၁၅၁၆၇၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၉၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ရဇဝီခိုရာဆားန်
| align=&quot;right&quot; |၅၅၉၃၀၇၉
| align=&quot;right&quot; |၅၉၉၄၄၀၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ဆင်မ်နားန်
| align=&quot;right&quot; |၅၈၉၇၄၂
| align=&quot;right&quot; |၆၃၁၂၁၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၇
|-
| align=&quot;left&quot; |စီစ်တားန်နှင့် ဘလူဂျီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၂၄၀၅၇၄၂
| align=&quot;right&quot; |၂၅၃၄၃၂၇
| align=&quot;right&quot; |1.05
|-
| align=&quot;left&quot; |တောင် ခိုရာဆာန်
| align=&quot;right&quot; |၆၃၆၄၂၀
| align=&quot;right&quot; |၆၆၂၅၃၄
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၁
|-
| align=&quot;left&quot; |တီဟီရန်
| align=&quot;right&quot; |၁၁၃၄၅၃၇၅
| align=&quot;right&quot; |၁၂၁၈၃၃၉၁
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၄
|-
| align=&quot;left&quot; |အနောက် အဇာဘိုင်ဂျန်
| align=&quot;right&quot; |၂၈၇၃၄၅၉
| align=&quot;right&quot; |၃၀၈၀၅၇၆
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ယဇ်ဒ်
| align=&quot;right&quot; |၉၉၀၈၁၈
| align=&quot;right&quot; |၁၀၇၄၄၂၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၆၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ဇန်ဂျားန်
| align=&quot;right&quot; |၉၆၄၆၀၁
| align=&quot;right&quot; |၁၀၁၅၇၃၄
| align=&quot;right&quot; |၁.၀၄
|-
| align=&quot;left&quot; |စုစုပေါင်း
| align=&quot;right&quot; |၇၀၄၉၅၇၈၂
| align=&quot;right&quot; |၇၅၁၄၉၆၆၉
| align=&quot;right&quot; |၁.၂၉
|}
(၁)၂၀၀၆ ခုနှစ်အလ်ဘိုးရ်ဇ်နှင့် တီဟီရန်ပြည်နယ်တို့၏ လူဦးရေအား ၂၀၁၁ ခုနှစ်အထိ နှစ်စဉ်သာမန်တိုးတက်မှုနှုန်းများအရ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ 

တရားမဝင် ဘာသာပြန်စာပေ ၁၇

ဇယား၁၀ – ၂၀၀၆ မှ ၂၀၁၁ အတွင်း ပြည်နယ်အလိုက် လူဦးရေတိုးတက်မှုနှုန်းကို ရာခိုင်နှုန်းဖြင့်ပြခြင်း
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! width=&quot;160&quot; |ပြည်နယ်
! width=&quot;100&quot; |၂၀၀၆
! width=&quot;100&quot; |၂၀၁၁
|-
| align=&quot;left&quot; |အလ်ဘိုးရ်ဇ်
| align=&quot;right&quot; |၂.၉၅
| align=&quot;right&quot; |၃.၂၁
|-
| align=&quot;left&quot; |အရ်ဒဘီးလ်&lt;br /&gt;
| align=&quot;right&quot; |၁.၇၄
| align=&quot;right&quot; |၁.၆၆
|-
| align=&quot;left&quot; |ဘူရှေးရ်
| align=&quot;right&quot; |၁.၂၆
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၇
|-
| align=&quot;left&quot; |ကျဟားရ်မဟလ်နှင့် ဘခ်သီယားရီး
| align=&quot;right&quot; |၁.၂၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၁၉
|-
| align=&quot;left&quot; |အရှေ့အာဇာဘိုင်ဂျန်
| align=&quot;right&quot; |၅.၁၁
| align=&quot;right&quot; |၄.၉၆
|-
| align=&quot;left&quot; |ဖားရ်စ်
| align=&quot;right&quot; |၆.၁၅
| align=&quot;right&quot; |၆.၁၂
|-
| align=&quot;left&quot; |ဂီလားန်
| align=&quot;right&quot; |၃.၄၁
| align=&quot;right&quot; |၃.၃၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ဂိုလစ်တာန်
| align=&quot;right&quot; |၂.၂၉
| align=&quot;right&quot; |၂.၃၆
|-
| align=&quot;left&quot; |ဟမ်ဒါးန်
| align=&quot;right&quot; |၂.၄၂
| align=&quot;right&quot; |၂.၃၄
|-
| align=&quot;left&quot; |ဟိုရ်မိုးဇ်ဂါန်
| align=&quot;right&quot; |၁.၉၉
| align=&quot;right&quot; |၂.၁၀
|-
| align=&quot;left&quot; |အီလားမ်
| align=&quot;right&quot; |၀.၇၇
| align=&quot;right&quot; |၀.၇၄
|-
| align=&quot;left&quot; |အီစ်ဖဟာန်း
| align=&quot;right&quot; |၆.၄၇
| align=&quot;right&quot; |၆.၄၉
|-
| align=&quot;left&quot; |ကိရ်မားန်
| align=&quot;right&quot; |၃.၇၆
| align=&quot;right&quot; |၃.၉၁
|-
| align=&quot;left&quot; |ကိရ်မာန်ရှားဟ်
| align=&quot;right&quot; |၂.၆၇
| align=&quot;right&quot; |၂.၅၉
|-
| align=&quot;left&quot; |ခူဇီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၆.၀၆
| align=&quot;right&quot; |၆.၀၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ကဲဟ်ဂီလူယဲဟ်နှင့် ဘိုယဲရ် အဟ်မဒ်
| align=&quot;right&quot; |၀.၉၀
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၈
|-
| align=&quot;left&quot; |ခူရ်ဒီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၂.၀၄
| align=&quot;right&quot; |၁.၉၉
|-
| align=&quot;left&quot; |လိုရီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၂.၄၃
| align=&quot;right&quot; |၂.၃၃
|-
| align=&quot;left&quot; |မရ်ကဇ်ဇီ
| align=&quot;right&quot; |၁.၉၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၈၈
|-
| align=&quot;left&quot; |မာဇင်ဒရားန်
| align=&quot;right&quot; |၄.၁၅
| align=&quot;right&quot; |၄.၀၉
|-
| align=&quot;left&quot; |မြောက် ခိုရာဆာန်
| align=&quot;right&quot; |၁.၁၅
| align=&quot;right&quot; |၁.၁၅
|-
| align=&quot;left&quot; |ကဇ်ဝီးန်
| align=&quot;right&quot; |၁.၆၂
| align=&quot;right&quot; |၁.၆၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ကူးမ်
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၈
| align=&quot;right&quot; |၁.၅၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ရဇဝီခိုရာဆားန်
| align=&quot;right&quot; |၇.၉၃
| align=&quot;right&quot; |၇.၉၈
|-
| align=&quot;left&quot; |ဆင်မ်နားန်
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၄
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၄
|-
| align=&quot;left&quot; |စီစ်တားန်နှင့် ဘလူဂျီစ်တားန်
| align=&quot;right&quot; |၃.၄၁
| align=&quot;right&quot; |၃.၃၇
|-
| align=&quot;left&quot; |တောင် ခိုရာဆာန်
| align=&quot;right&quot; |၀.၉၀
| align=&quot;right&quot; |၀.၈၈
|-
| align=&quot;left&quot; |တီဟီရန်
| align=&quot;right&quot; |၁၆.၀၉
| align=&quot;right&quot; |၁၆.၂၁
|-
| align=&quot;left&quot; |အနောက် အဇာဘိုင်ဂျန်
| align=&quot;right&quot; |၄.၀၈
| align=&quot;right&quot; |၄.၁၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ယဇ်ဒ်
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၁
| align=&quot;right&quot; |၁.၄၃
|-
| align=&quot;left&quot; |ဇန်ဂျားန်
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၇
| align=&quot;right&quot; |၁.၃၅
|-
| align=&quot;left&quot; |စုစုပေါင်း
| align=&quot;right&quot; |၁၀၀
| align=&quot;right&quot; |၁၀၀
|}
(၁)၂၀၀၆ ခုနှစ်အလ်ဘိုးရ်ဇ်နှင့် တီဟီရန်ပြည်နယ်တို့၏ လူဦးရေအား ၂၀၁၁ ခုနှစ်အထိ နှစ်စဉ်သာမန်တိုးတက်မှုနှုန်းများအရ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။

== ဘာသာစကားနှင့်တိုင်းရင်းသားအုပ်စု ==

အီရန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးဆုံးသော တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားများမှာ ခေတ်သစ်ဖာရ်စီ၊ ကွရ်ဒီ၊ ဂီလီ၊ မာဇင်ဒရာနီ၊လိုရီ၊သာလီးရှ်နှင့် ဘလူချီတို့ဖြစ်ကြသည်။ တူရကီဘာသာစကားပြောသူများသည် အဇာဘိုင်ဂျန်ပြည်တွင်နေထိုင်ကြသူများဖြစ်ပြီး တူရကီဘာသာစကားသည် အီရန်နိုင်ငံ၏ ဒုတိယအပြောအများဆုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ တနည်းဆိုရသော် ဒုတိယဘာသာစကားဖြစ်သည်။ သို့သော် တွရ်ကမန်များနှင့် ကရှ်ကာယီတိုင်းရင်းသားများသည် လူနည်းစုများဖြစ်ကြသည်။ ကျန်တိုင်းရင်းသားများအကြား အာရဗီနှင့် အာရှုရီ ဘာသာစကားများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။ အခြားသောဘာသာစကားများဖြစ်သည့် အင်ဒိုဥရောပ ဥပမာ- အရ်မနီ၊ရုရှ၊ပရှ်တူ စသဖြင့် စကားများကိုလည်း လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများအကြားအသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဂူရ်ဂျီစ်တာန်(Georgian)သည် (Kartvelian ဘာသာစကားပြောသူများအတွင်းမှ တစ်ဦးဖြစ်ပြီး) အီရန်နိုင်ငံ ဂူရ်ဂျီ(Georgian)တိုင်းရင်းသားများသည် ဖရီဒန်း(ဖရီဒူးန်းရှဲဟ်)မြို့တွင် နေထိုင်ကြပြီး ထိုဘာသာစကားကို အသုံးပြုကြသည်။ သို့သော် ဂိလာန်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊မာဇင်ဒရာန်းပြည်နယ်၊အီစ်ဖဟာန်းပြည်နယ်နှင့် တီဟီရန်ပြည်နယ်များအတွင်း နေထိုင်ကြသော(Georgian)တိုင်းရင်းသားတို့သည် Kartvelian ဘာသာစကားကို အသုံးမပြုကြတော့ချေ။ သို့သော် ၎င်းတို့၏မျိုးရိုးဗီဇကိုဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားကြသည်။ အီရန်နိုင်ငံတွင် Circassians သည် အလွန်မှပင် ကြီးမားသော လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုတစ်စုဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့သောရာစုနှစ်များအတွင်း အလွန်မှပင် Circassians (ဖာရ်စီဘာသာဖြင့် (ကျဲလ်ကစီ)) ဘာသာစကားသည် အလွန်ပင်စွဲဆောင်မှုကောင်းသော ဘာသာစကားဖြစ်သည့်အတွက် အီရန်တွင် အသုံးများခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေကာမူ တိုင်းပြည်တခွင်တွင် ထင်ရှားစွာပြန့်နှံ့သွားခဲ့သည်။ ၎င်းသူ(Circassiansတို့သည်) (Georgian) တိုင်းရင်းသားပြီးနောက်  ဒုတိယ အကြီးမားဆုံးသော ကဖ်ကားစ် ( Caucasus) အနွယ်ဖွားများဖြစ်ပေသည်။&lt;ref name=&quot;FdyRswC p 141&quot;&gt;[https://books.google.nl/books?id=stl97FdyRswC&amp;pg=PA141&amp;lpg=PA141&amp;dq=number+of+circassians+in+iran&amp;source=bl&amp;ots=u_SmExfuC8&amp;sig=2lK8k9IsUQZyjCtdKqIAIr6Rc5M&amp;hl=nl&amp;sa=X&amp;ved=0CDwQ6AEwBDgKahUKEwins7Whz4vGAhVRCNsKHb9pAME#v=onepage&amp;q=number%20of%20circassians%20in%20iran&amp;f=false ''Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East''] Facts On File, Incorporated {{ISBN|143812676X}} p 141&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/118238/Circassian|title=Circassian (people)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015234935/http://www.amar.org.ir/english/|archivedate=2015-10-15|publisher=Migrationinformation.org|accessdate=28 April 2014}}&lt;/ref&gt;

ယဟူဒီ(ဂျူး)လူမျိုးတို့သည် အီရန်နိုင်ငံ၌ Cyrus မင်းကြီး တည်ထောင်ခဲ့သော Achaemenid ပါရှန်းအင်ပါယာ ခေတ်ကာလမှ ရှိနေခဲ့ကြပြီး အီရန်၌ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ဂျူးလူမျိုး ၁၄၀၀၀၀မှ ၁၅၀၀၀၀ ခန့် နေထိုင်ခဲ့ကြလေသည်။ တီဟီရန် ဂျူးကော်မတီ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ လက်ရှိကာလ၌ အီရန်တွင် ဂျူးလူမျိုး ၂၅၀၀၀မှ၃၅၀၀၀ ခန့် အီရန်တွင်နေထိုင်လျက် ရှိကြီး ၎င်းတို့အတွင်းမှ ၁၅၀၀၀ ဝန်းကျင်သည် တီဟီရန်မြို့အတွင်း နေထိုင်သူများဖြစ်ကြသည်။ ကျန်သူများသည် အခြားမြို့များဖြစ်ကြသော ဟမ်မဒါန်း၊ ရှီရားဇ်၊အိစ်ဖဟာန်း၊ ကိရ်မာန်ရှားဟ်၊ယဇ်ဒ်၊ကိရ်မားန်၊ ရဖ်ဆန်ဂျားန်၊ဘရူဂျရ်ဒ်၊ စနန်ဒဂျ်၊သဘ်ရေးဇ်နှင့် အူရူမီယာ မြို့များတွင် နေထိုင်ကြသည်။ သို့ပေမဲ့လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ် စစ်တမ်းကောက်ခံချက်အရ ဂျူးလူမျိုးဦးရေ ၈၇၅၆ ဦးရေသာ အီရန်တွင် စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot; heights=&quot;188px&quot;&gt;
File:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1982-1989).png|
File:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1990-1993).png|
File:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1994-2011).png|
File:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (2012-2014).png|
&lt;/gallery&gt;ကမ္ဘာ့မှတ်တမ်းများအရ (၂၀၁၃ ခုနှစ် စစ်တမ်းအရ) အီရန်တွင်အသုံးပြုဘာသာစကားများကိုအောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဖာရ်စီ၊လိုရီ၊ဂီလ်ကီနှင့် မာဇင်ဒရာနီ ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ အဇာဘိုင်ဂျန်နှင့် အခြားတူရကီစကားများ၁၈ရာခိုင်နှုန်း၊ကွရ်ဒီ၁၀ရာခိုင်နှုန်း၊ အရဗီ ၂ ရာခိုင်နှုန်း ၊ဘလူးချ် ၂ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အခြားဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အရ်မနီ၊ ဂွရ်ဂျီ(Georgian) ၊ခါရ်ကစီ၊အာရှူရီစသဖြင့် တို့သည် ၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပေသည်။

ထိုကဲ့သို့သောကွန်ဂရက်စာကြည့်တိုက်နှင့်အစ္စလာမ်၏စွယ်စုံကျမ်း(လီဒန်)တွင် အီရန်ရှိတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကိုအောက်ပါအတိုင်းဖော်ပြထားပေသည်။၎င်းတို့မှာ- ပါးရှန်းများ(လိုရီများနှင့် အခြားသော လိုရီတိုင်းရင်းသားမှ ဆင်းသက်သွားသော အီရန်(ပါးရှန်း)လူမျိုးများ ၇၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ အဇာဘိုင်ဂျန်လူမျိုး၁၆ရာခိုင်နှုန်း၊ ကူရ်ဒ်လူမျိုး၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ အာရဗ်လူမျိုး ၂ ရာခိုင်နှုန်း ၊ဘလူးချ် လူမျိုး၂ ရာခိုင်နှုန်း၊တူရ်ကမန်လူမျိုးများ၁ရာခိုင်နှုန်း၊ တူရကီ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဥပမာ ကရှ်ကာယီ ၁ ရာခိုင်နှုန်း ၊ဖာရစီလည်းမဟုတ် တူရကီလည်းမဟုတ်သော လူမျိုးများဖြစ်သည့် (အရ်မနီ၊  ဂွရ်ဂျီ၊ အာရှူရီနှင့် ဘာစရီ အပြင်အခြားသော လူမျိုးများ)လည်းရှိနေပေသည်။ ယခင်သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် ၂၀၀၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ရင်းမြစ်များအတွက်   (Languages and ethnicities in Iran) အီရန်ရှိဘာသာစကားများနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဟူသော နေရာတွင် လေ့လာပါ။

== မြို့ပြလူဦးရေ ==
[[File:Iran_Population-Urban_vs_Rural.png|thumb|250x250px|အီရန်လူဦးရေအား မြို့ပြနှင့် ကျေးလက်နေ လူဦးရေများကို ဆင့်ကဲခွဲခြားထားသည်၊]]
[[File:Provinces_of_Iran_by_population_density.svg|thumb|250x250px|အီရန်ပြည်နယ်များတွင် ၂၀၁၃ ခုနှစ် လူဦးရေ သိပ်သည်းမှုများ]]
ကုလသမဂ္ဂလူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာသတင်းအချက်အလက် များအရ အီရန်သည်လည်း ၎င်း၏အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာရွှေ့ပြောင်းပုံစံအပြင် ကမ္ဘာတွင် မြိုပြတိုးတက်မှုအလျင်မြန်ဆုံးစာရင်းတွင် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။၂၀၁၅ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်း ကောက်ခံချက်အရ အီရန်လူဦးရေအတွင်းမှ ၇၃.၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် မြို့ပြများတွင်နေထိုင်သူများဖြစ်ကြပြီး ၁၉၅၀ခုနှစ် ထက် ၂၇ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာသည်။ အီရန်တွင် မြို့ပြစည်ပင်သာယာရေးဥပဒေနှင့် ကျင့်ထုံးများပြောင်းလဲပြီးနောက် ကျေးလက်ဒေသများအတွင်း မြို့ပြတိုးတက်မှုများကို လျှော့ချခဲ့သည်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၅ ခုနှစ်အတွင်း စုစုပေါင်း မြို့ ၄၀၀ ကို တည်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Annamoradnejad|first=Rahimberdi|date=2014|url=https://www.civilica.com/Paper-ICGS01-ICGS01_091=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87-4-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C.html|title=Effects of Urbanization Law and Regulations in Iran's Geographical Space|journal=Iranian Conference of Geographical Sciences|publisher=University of Tehran}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
!ရာထူး
!မြို့(ပြည်နယ်)
!၂၀၀၇ &lt;br /&gt;လူဦးရေ
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၁။
|တီ[[တီဟီရန်မြို့|ဟီ]]ရန် (တီဟီရန်ပြည်နယ်)
|'''၁၂၇၆၅၂၃၈''' (မြို့ကြီးနှင့်ဆက်နေသော ရွာများနှင့် စက်မှုဇုန်များအပါအဝင်ဖြစ်သည်)&lt;br /&gt;('''၈၀၈၈၂၈၇''' မြို့သူမြို့သားများ ကိုယ်တိုင်)
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၂။
|မရှ်ဟဒ်(ခိုရာဆန်)
|'''၂၈၆၈၃၅၀''' (ဆင်ခြေဖုံးလူဦးရေအပါအဝင်)&lt;br /&gt;('''၂၄၁၀၈၀၀'''  မြို့သူမြို့သားများ ကိုယ်တိုင်)
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၃။
|အိစ်ဖဟာန် (အိစ်ဖဟာန် ပြည်နယ်)
|'''၃၄၃၀၃၅၃''' ၎င်း၏ မြို့ပြဧရိယာနှင့် မြို့နှင့်ဆက်နေသော ဆင်ခြေဖုံးနေရာများအပါအဝင်) &lt;br /&gt;('''၁၆၀၂၁၁၀ ''' မြို့သူမြို့သားများ ကိုယ်တိုင်)
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၄။
|သဘ်ရေးဇ် (အဇာဘိုင်ဂျန် Azarbaijan)
|'''၁၅၉၇၃၁၉''' (သင့်လျော်သောမြို့သူမြို့နှင့်အဓိကဆင်ခြေဖုံး)&lt;br /&gt;('''၁၃၇၈၉၃၅''' မြို့သူမြို့သားများ ကိုယ်တိုင်)
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၅။
|အလ်ဘိုးရ်ဇ်ပြည်နယ် (اအလ်ဘိုးရ်ဇ်ပြည်နယ်)
|'''၁၃၇၇၄၅၀'''
|-
| style=&quot;text-align:right;&quot; |၆။
|ရှီရားဇ် (ဖာရ်စ် ပြည်နယ်)
|'''၁၂၀၄၈၈၂'''
|}

== ဘာသာရေးဆက်နွယ်ပေါင်းစည်းမှု ==
{{Pie chart|thumb=right|value1=99.4|value2=0.3|value3=0.4|color3=red|color2=Blue|color1=Green|caption=Religion in Iran (2011) &lt;ref name=&quot;CIATONGA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |title=Middle East :: IRAN |publisher=CIA The World Factbook |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |archivedate=2012-02-03 |df= }}&lt;/ref&gt;|label1=[[:en:Islam in Iran|Islam]]|label2=Other (includes [[:en:Christianity in Iran|Christian]], [[:en:Iranian Jew|Jewish]], and [[:en:Zoroastrians in Iran|Zoroastrian]])|label3=Unspecified}}

[[File:Moschee-isfahan.jpg|thumb|250x250px|အီစ်ဖဟာန်းမြို့ရှိ ရှားဟ် ဗလီဝတ်ကျောင်းတော်ဝင်ပေါက်(အေမာမ်ဗလီဝတ်ကျောင်းတော်(သို့) ရှာဟွဒ်ဒီးန် ဗလီဝတ်ကျောင်းတော် တစ်ခု။ ယင်းဝတ်ကျောင်းတော်သည် ဆဖဝီမင်းဆက်လက်ထက် အကောင်းဆုံး ဖာရ်စီဗိသုကာလက်ရာတစ်ခု။&lt;br /&gt;]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: right; margin-bottom: 10px;&quot;
|+'''၁၉၅၆မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်အထ ဘာသာတရာကိုအခြေခံထားသော ကုလသမဂ္ဂစာရင်းဝင်အီရန်လူဦးရေ&lt;br &gt;'''
! rowspan=&quot;2&quot; |ဘာသာတရား
! colspan=&quot;2&quot; | ၁၉၅၆သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံမှု
! colspan=&quot;2&quot; |၁၉၆၆သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံမှု
! colspan=&quot;2&quot; |၁၉၇၆သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံမှု
! colspan=&quot;2&quot; |၂၀၀၆သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံမှု
! colspan=&quot;2&quot; |၂၀၁၁သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံမှု
|- bgcolor=&quot;#e0e0e0&quot;
!ဦးရေ
!%
!ဦးရေ
!%
!ဦးရေ
!%
!ဦးရေ
!%
!ဦးရေ
!%
|-
| align=&quot;left&quot; |[[မူဆလင်|
]]
|၁၈၆၅၄၁၂၇
|၉၈၄
|၂၄၇၇၁၉၂၂
|၉၈.၈
|၃၃၃၉၆၉၀၈
|၉၉.၁
|၇၀၀၉၇၇၄၁
|၉၉.၄
|၇၄၆၈၂၉၃၈
|၉၉.၄
|-
| align=&quot;left&quot; |[[ခရစ်ယာန်]]
|၁၁၄၅၂၈
|၀။၆
|၁၄၉၄၂၇
|၀.၆
|၁၆၈၅၉၃
|၀.၅
|၁၀၉၄၁၅
|၀.၂
|၁၁၇၇၀၄
|၀.၂
|-
| align=&quot;left&quot; |ဇရ်သွရှ်သီ
|၁၅၇၂၃
|၀။၁
|၁၉၈၁၆
|၀.၁
|၂၁၄၀၀
|၀.၁
|၁၉၈၂၃
|၀.၀
|၂၅၂၇၁
|၀.၀
|-
| align=&quot;left&quot; |ဂျူး
|၆၅၂၃၂
|၀။၃
|၆၀၆၈၃
|၀.၂
|၆၂၊၅၈
|၀.၂
|၉၊၅၂
|၀.၀
|၈၇၅၆
|၀.၀
|-
| align=&quot;left&quot; |အခြား
|၅၉၊၅၆
|၀။၃
|၇၇၀၇၅
|၀.၃
|၅၄၂၃၄
|၀.၁
|၄၉၁၀၁
|၀.၁
|-
| align=&quot;left&quot; |အမည်မသိ
|၄၅၈၃၈
|၀။၂
|၅၉၅၈၃
|၀.၂
|၂၀၅၃၁၇
|၀.၃
|၂၆၅၈၉၉
|၀.၄
|}
အီရန်တွင် အစ္စလာမ်ဥပဒေနှင့်ပက်သက်ပြီး တင်းကျပ်မှုရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အီရန်တွင် ၉၉ရာခိုင်နှုန်းခန့်သော လူတို့သည် မွစ်လင်(မ)များဖြစ်ကြပြီး ၎င်းတို့အတွင်းမှ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှီအာဂိုဏ်းဝင်များဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အီရန်သည်တရားဝင် ရှီအာ နိုင်ငံဖြစ်ပေသည်။ ထိုနိုင်ငံတွင် ၉ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် စွန္နီဂိုဏ်းဝင်များဖြစ်ကြသလို ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသည်လည်း စွန္နီနိုင်ငံများဖြစ်သည်။ အီရန်တွင် ဘာသာြခားများဖြစ်သော ခရစ်ယာန်၊ ဇရ်သို့ရှ်၊ ယဟူဒီ၊ ဘဟာယီ၊ မာန်ဒါန်နှင့် ပါရ်စီ ဘာသာများကို ကိုးကွယ်သောသူများလည်းရှိသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ၁ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ထက်ပင်လျှော့နည်းပေသည်။ ယင်းဘာသာခြားတို့အကြား လူဦးရေအများဆုံးသည် အရ်မနီများဖြစ်ကြပြီး ၎င်းသူတို့သည် အာမေနီယားကျောင်းတော်၏ညွှန်ကြားမှုအောက်၌ရှိပြီး နောက်လိုက်အင်အားသည်  ၁၁၀၀၀၀၊၂၅၀၀၀၀နှင့် ၃၀၀၀၀၀ ဝန်းကျင်မျှရှိသည်။ အီရန်တွင် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းစုစုပေါင်း၁၀၀ ကျော်ရှိသည်။ ဘဟာယီတို့သည် ဘာသာခြားလူနည်းစုတို့အကြားတွင် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ကြပြီး လူဦးရေ ၃၀၀၀၀၀ ခန့်ရှိပေမဲ့ ၎င်းသူတို့ကို တရားဝင်အသိအမှတ်မပြုထားပေ။(ထို့အတွက်ကြောင့်လည်းသန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံရာတွင် ထည့်သွင်းကောက်ခံမှုမပြုခဲ့ပေ)။ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင်လည်း ၎င်းသူတို့သည် ဖိအားပေးမှုများခံခဲ့ကြရသည်။ အီရန်အစ္စလာမ်မစ်တော်လှန်ရေး၁၉၇၉ခုနှစ်နောက်ပိုင်း၌ ၎င်းတို့အပေါ်တင်းကျပ်မှုများနှင့်အတူ ကွပ်မျက်မှုများပြုလုပ်ခြင်း၊အရပ်ဖက်လူ့အခွင့်အရေးချုပ်ကိုမှုများနှင့်၎င်းတို့အားလွပ်လပ်ခွင့်မပေးမှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သလို အဆင့်မြင့်ပညာရေးဆည်းပူးမှုအား ခွင့်ပြုမှုမရရှိခဲ့သည့်အပြင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့် များကိုလည်း တားဆီးပိတ်ပင်ခြင်းများကို ပိုမိုခံခဲ့ကြရသည်။ အီရန်တွင် အာရှူရီခရစ်ယာန်လူဦးရေသည် ၂၀၀၀၀ ဝန်းကျင်မှ ၇၀၀၀၀ ခန့်အထိရှိသည်။ မာန်ဒါန် ဘာသာဝင်ဦးရေနှင့်ပတ်သက်ပြီး လူဦးရေခန့်မှန်းမှုများတွင် ကွဲပြားမှုများရှိသည်။ ပရစ်စာနယ်ဇင်းအဖွဲ၏ထုတ်ပြန်ချက်အရ အီရန်တွင် မာန်ဒါန်ဘာသာဝင် ၅၀၀၀ မှ ၁၀၀၀၀ ခန့်ရှိသည်ဟုဖြစ်သည်။ သို့သော် Alarabiya သတင်းဌာနမှ ၎င်းဘာသာဝင်သည် အီရန်၌၂၀၁၁ တွင် ဦးရေ ၆၀၀၀၀ကျော်ရှိသည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;alarabiya0612&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.alarabiya.net/articles/2011/12/06/181123.html|title=Iran Mandaeans in exile following persecution|author=&lt;!--[if IE 6]&gt; &lt;![endif]--&gt;|last=&lt;!--[if IE 6]&gt; &lt;![endif]--&gt;|date=2011-12-06|publisher=Alarabiya.net|accessdate=2011-12-17}}&lt;/ref&gt;

== ပြည်ပရောက်အီရန်နိုင်ငံသားများ ==
ပြည်ပရောက်အီရန်နိုင်ငံသားများဆိုသည်မှာ ၎င်းသူတို့သည် အီရန်နိုင်ငံဖွားများဖြစ်ကြပြီး ယင်းသူတို့၏သားသမီးများမှာ ပြည်တွင် နေထိုင်သူများကို ဆိုလိုသည်။ ပြည်ပတွင်နေထိုင်၍အလုပ်လုပ်ကိုင်သော အီရန်နိုင်ငံသားတို့သည် ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဘီလီယံကျော်ကို မိမိတို့ နေထိုင်မှုအတွက် ပေးချေခဲ့ကြသည်။

၂၀၁၀ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အီရန်နိုင်ငံသား ၄ သန်းမှ ၅ သန်းခန့် ပြည်ပတွင် နေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။ ၎င်းတို့သည် များသောအားဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊ ဥရောပ၊ ပါးရှန်းပင်လယ်ကမ်းခြေ အာရဗ်စော်ဘွားနိုင်ငံများ၊ ရကီ၊ ဩစတြေးလျ နှင့်အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတို့တွင်ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ နေထိုင်ကြသည်။။ ၂၀၀၀ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ခံချက်အရနှင့် အခြားထုတ်ဖော်ပြောကြားချက်များအရ ၊ခန့်မှန်းခြေ ၁ သန်း အီရန်-အမေရိကန် နေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အထူးသဖြင့်၊ လော့စ်အိန်ဂျလိစ် မြို့ရှိ Westwood ဧရိယာတွင် အီရန်နိုင်ငံသား၇၂၀၀၀ ခန့်နေထိုင်သည့်အတွက် ၎င်းနေရာကို  Tehrangelesဟု ပင်တွင်စေခဲ့သည်။ အခြားကြီမားသောမြို့ကြီးများဖြစ်သည့်ဒူဘိုင်း တွင် ၃၀၀၊၀၀၀၊ ဗန်ကူးဗားမြို့၊ လန်ဒန်၊ တိုရွန်တို၊ ဖရန်စစ္စကိုပင်လယ်အော်ဧရိယာ၊ ဝါရှင်တန် D.C။၊ ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့ ၊ မက္ကစီကိုစီးတီး၊ တော့ဟုမ်း၊ ဘာလင်၊ ဟမ်းဘတ် နှင့် ဖရန့်ဖွတ်များတွင်လည်းနေထိုင်ကြသည်။ ၎င်းတို့၏ စုစုပေါင်း ခန့်မှန်းတန်ဖိုးသည် ၁.၃ ထရေလီယံ ဖြစ်သည်.&lt;ref&gt;[http://www.iran-daily.com/1385/2781/html/economy.htm Iran Daily - Domestic Economy - 02/14/07]&lt;/ref&gt;

အခြားသော အီရန်ကြီး တွင်နေထိုင်သော အီရန်နိုင်ငံသားများနှင့် အခြားအီရန်မျိုးနွယ်များအကြားခြားနားမှုရှိသည်ကိုလည်းသိထားရပေမည်။ ယင်းသူတို့သည် အီရန်လူမျိုးကြီးများဖြစ်ကြပြီး      ၎င်းတို့၏ဘာသာစကားသည်လည်း  Indo-European မှဆင်းသက်လာလေသည်။.

== ဒုက္ခသည်လူဦးရေ ==
အီရန်သည် ကမ္ဘာတွင် နိုင်ငံခြားသားဒုက္ခသည်များကို ခိုလှုံခွင့်ပေးသောနိုင်ငံများအတွင်း အကြီးမားဆုံးသောနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်း၌ နိုင်ငံခြားသားဒုက္ခသည်ဦးရေ ၁ သန်းကျော်ရှိသည်။ ၎င်းတို့အတွင်းမှ အများဆုံးသည် အာဖဂန်နိစ်တန်မှဖြစ်ပြီး (ဒုက္ခသည် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း)ရှိသည်။ အီရတ်မှ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ နှစ်မှစ၍ ၎င်းသူများကို မိမိတို့၏နိုင်ငံများသို့ ပြန်လည်ပို့ရန်အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ခိုလှုံခွင့်ပေးရေးကော်မတီ UNHCRနှင့် အာဖဂန်နိစ်တန် အကြီးအကဲများနှင့် စကားပြောခဲ့သည်။၁၉၇၉မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်အတွင်း UNHCR အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ခိုလှုံခွင့်ပေးရေးကော်မတီသည် ပါကစ်တန်နိုင်ငံအတွင်း ခိုလှုံလျက် ရှိသော အာဖဂန်နိစ်တန်နိုင်ငံသားများအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီယံကျော်ကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းဒုက္ခသည်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး အီရန်နိုင်ငံသို့ အမေရီကန်ဒေါ်လ ၁၅၀ သန်းကိုသာ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် အီရန်အစိုးရသည် ဒုက္ခသည်များကို စောင့်ရှောက်ရန်အတွက် တစ်ရက်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းကုန်ကျစရိတ်ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ သို့သော် UNHCR အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ခိုလှုံခွင့်ပေးရေးကော်မတီသည် ၁၉၉၉ ခုနှစ်အတွင်း အီရန်နိုင်ငံအတွင်းရှိ နိုင်ငံခြားသားဒုက္ခသည်များကို ကူညီစောင့်ရှောက်ရန်အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၈ သန်းသာလျှင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ အီရန်တွင် နိုင်ငံခြားသားဒုက္ခသည် ၃၀၀၀၀၀ ကျော်ကို အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။

== စီအိုင်အေကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးလူဦးရေစာရင်းဇယား ==
[[File:Net_Migration_Iran.png|right|thumb|300x300px|ပိုက်ကွန်ကိုအီရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု (၁၉၇၉-၂၀၀၈)။ အပြုသဘောဆောင်တဲ့တန်ဖိုးကိုကိုယ်စားပြုပြီးလူဝင်အီထက်ကြောင့်ထွက်ခွာ]]
အောက်ပါလူဦးရေစာရင်းဇယားတွေဟာထံမှ လော၊မဟုတ်ရင်ညွှန်ပြမဟုတ်လျှင်။

'''အသက်အရွယ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ'''

: ''၀-၁၄ နှစ်:'' ၂၃.၆၉%(အမျိုးသား ၉၉၃၇၇၁၅/အမျိုးသမီး ၉၄၄၉၇၁၆)
: ''၁၅-၂၄ နှစ်:'' ၁၇.၅၈%(အမျိုးသား ၇၃၈၆၈၂၆/အမျိုးသမီး ၆၉၉၈၁၈၈)
: ''၂၅-၅၄ နှစ်:'' ၄၆.၈၇%(အမျိုးသား ၁၉၅၃၄၇၉၄/အမျိုးသမီး ၁၈၈၁၇၄၈၀)
: ''၅၅-၆၄ နှစ်:'' ၆.၅၈%(အမျိုးသား ၂၆၅၀၀၄၉/အမျိုးသမီး ၂၇၃၁၉၉၇)
: ''၆၅ နှစ်ကျော်:'' ၅.၂၈%(အမျိုးသား ၁၉၉၀၉၆၁/အမျိုးသမီး ၂၃၂၆၅၄၄)(၂၀၁၅။)

'''ပျမ်းမျှအသက်အရွယ်'''

: ''စုစုပေါင်း:'' ၂၈.၈ နှစ်
: ''ထီး:'' ၂၈.၆ မီနှစ်ပေါင်း
: ''အမျိုးသမီး:'' ၂၉.၁ နှစ်(၂၀၁၅။)

'''လူဦးရေတိုးတက်နှုန်း'''

: ၁.၂%(၂၀၁၅။)

'''မွေးဖွားနှုန်း'''

: ၁၇.၉၉ မွေးဖွား/၁၊၀၀၀ လူဦးရေ(၂၀၁၅။)

'''သေဆုံးနှုန်း'''

'''မြို့ပြ'''

: ''မြို့ပြလူဦးရေ:'' ၇၃.၄%စုစုပေါင်းလူဦးရေ(၂၀၁၅)
: ''မြို့ပြ၏နှုန်းမှာ:'' ၂.၀၇%နှစ်စဉ်ပြောင်းလဲမှုနှုန်း(၂၀၁၀-၁၅။)

'''လိင်အချိုး'''

: ''မှာမွေးဖွား:'' ၁.၀၅ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''၀-၁၄ နှစ်:'' ၁.၀၅ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''၁၅-၂၄ နှစ်:'' ၁.၀၆ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''၂၅-၅၄ နှစ်:'' ၁.၀၄ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''၅၅-၆၄ နှစ်:'' ၀.၉၇ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''၆၅ နှစ်ကျော်:'' ၀.၈၆ ထီး(s)/အမျိုးသမီး
: ''စုစုပေါင်းလူဦးရေ:'' ၁.၀၃ ထီး(s)/သမီး(၂၀၁၅။)

'''သက်တမ်းမှာမွေးဖွား'''

: ''စုစုပေါင်းလူဦးရေ:'' ၇၁.၁၅ နှစ်
: ''ထီး:'' ၆၉.၅၆ နှစ်
: ''အမျိုးသမီး:'' ၇၂.၈၂ နှစ်(၂၀၁၅။)

'''စုစုပေါင်းမွေးဖွားနှုန်း'''

: ၁.၈၃ သားဖွား/အမျိုးသမီး(၂၀၁၅။)

'''လူငယ်စာတတ်မြောက်ရေး'''

: အဓိပ္ပာယ်:အသက် ၁၅-၂၄ ရေးနိုင်၊ဖတ်နိုင်သည်
: ''စုစုပေါင်းလူဦးရေ:'' ၉၀%အထက်
: ''အမျိုးသားလူငယ်:'' ၉၈%
: ''အမျိုးသမီးလူငယ်:'' ၉၈.၀%(၂၀၀၈။)

== Genetics ==

=== Y -ခရိုမိုဆုန်း DNA ===
Y -ခရိုမိုဆုန်း DNA  ကိုအထီးနွယ်ကိုယ်စားပြုထားပြီးအီရန်သည်အောက်ပါအတိုင်း Y-ခရိုမိုဆုန်း haplogroups, R1 (25%), J2 (23%) က G (14%), J1 (8%) E1b1b (5%  L  (4%), Q (4%)အဖြစ်သိုလှောင်ထားလေသည်။, စုစုပေါင်းခရိုမိုဇုန်းများ 85% ထက်မကပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;Regueiro et al. 2006, Nasidze et al. 2008&lt;/ref&gt;
{| border=&quot;1&quot; class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 100%; margin-bottom: 10px;&quot;
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''Haplogroup'''&lt;ref&gt;Bekada A, Fregel R, Cabrera VM, Larruga JM, Pestano J, et al. (2013) [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0056775 Introducing the Algerian Mitochondrial DNA and Y-Chromosome Profiles into the North African Landscape] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141022204901/http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0056775 |date=22 October 2014 }}. PLoS ONE 8(2): e56775. doi:10.1371/journal.pone.0056775&lt;/ref&gt;
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''n'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''B'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''C'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''E1b1a'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''E1b1b1a2'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''E1b1b1a3'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''E1b1b1c'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''F'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''G'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''H'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''I'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''J1'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''J2'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''K'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''L'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''N'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''O'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''P,R'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''Q'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''R1a'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''R1b'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''R1b1a'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''R1b1b'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''R2'''
| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; |'''T'''
|-
|Marker
|M2
|V13
|V22
|M34
|M343
|V88
|M269
|M70
|-
|Iran
|566
|0.53
|0.18
|1.41
|1.77
|1.8
|0.88
|0.35
|14.00
|2.65
|0.8
|8.13
|23.86
|0.71
|4.00
|2.12
|1.41
|0.71
|4.01
|17.49
|1.24
|0.35
|6.18
|1.41
|2.12
|}

=== Mitochondrial DNA ===
Mitochondrial DNA သည် mtDNA အမျိုးသမီးနွယ်ကိုကိုယ်စားပြုသည်။ အီရန်သည် mitochondrial DNA ကိုအဆိုပါ Y-DNA နွယ်ထက်ပိုပြီးအနောက်တိုင်း Eurasian နွယ်ကြောင်းပြသထားသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အီရန်အနွယ်ဝင် ပျမ်းမျှ90% ကျော်သည် အနောက် Eurasian MtDNA ဖြစ်ကြသည် (၂၀၁၃) ။&lt;ref name=&quot;plosone.org&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0080673|title=Complete Mitochondrial DNA Diversity in Iranians|author1=Miroslava Derenko|author2=Boris Malyarchuk|author3=Ardeshir Bahmanimehr|author4=Galina Denisova|author5=Maria Perkova|author6=Shirin Farjadian|author7=Levon Yepiskoposyan|date=November 2013|accessdate=2 January 2015|archivedate=2 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150102034959/http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0080673}}&lt;/ref&gt;

၎င်းတို့အတွင်းမှ U3b3 အနွယ်ဝင်များသည် အီရန်လူမျိုးနှင့် ကဖ်ကားဇ်လူမျိုးတို့ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် U3b1a သည်  အရှေ့အလယ်ပိုင်းအနီးတစ်ဝိုက်တွင် များပြားစွာ ပြန့်နှံ့လျက် ရှိသည်။

အီရန်နိုင်ငံတွင် Y-ခရိုမိုဆုမ်းနှင့် Mitochondrial DNA သည် အီရန်နိုင်ငံမြောက်ဘက်ပိုင်းဒေသရှိ လူမျိုးများဖြစ်ကြသည်။ဥပမာ ဂျီလာကီးစ်နှင့် မာဇင်ဒရာနီများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ မျိုးနွယ်သည် တောင်ပိုင်းရှိ လူမျိုးများဖြစ်သည့် ဂွရ်ဂျီ၊အရ်မနီများနှင့် အဇာဘိုင်ဂျန်များနှင့်တူညီပြီး chromosomal DNA မှ ဆင်းသက်လာသည်။ အီရန်တွင် ၁ (သို့) ၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသော ဘလူးချ် လူမျိုးတို့သည် patrilinial and mitochondrial DNA မှ ဖြစ်ကြပြီး အနောက်မြောက်အာရှ အုပ်စုများနှင့် တူညီမှုရှိသည်။

အီရန်လူဦးရေအတွင်း မျိုးဗီဇမူကွဲမှု၏ အဆင့်ဆင့် ကော့ကေးဆပ်, Anatolia နှင့်ဥရောပအခြားအုပ်စုများမှနှိုင်းယှဉ်ဖြစ်ကြသည်။

== People of Iranian ancestry ==

=== Tats (Caucasus) ===
The &quot;Tats&quot; are ethnic Persian caucasians and an Iranian people, presently living within [[အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ|Azerbaijan]] and [[ရုရှားနိုင်ငံ|Russia]] (mainly Southern Dagestan). The Tats are part of the indigenous peoples of Iranian origin in the Caucasus.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Pilkington|first=H.|date=November 27, 2002|url=https://books.google.com/books?id=mAfS-PFRLYkC&amp;pg=PA27|title=Islam in Post-Soviet Russia - Among other indigenous peoples of Iranian origin were the Tats, the Talishes and the Kurds|publisher=Psychology Press|page=27|isbn=9780203217696}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;R. Khanam,&quot;Encyclopaedic Ethnography of Middle-East and Central Asia:P-Z, Volume 1&quot;, Global Vision Publishing Ho, 2005. pg 746:&quot;The contemporary Tats are the descendants of an Iranian-speaking population sent out of Persia by the dynasty of the Sasanids in the fifth to sixth centuries.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=T. M. Masti︠u︡gina, Lev Perepelkin, Vitaliĭ Vi͡a︡cheslavovich Naumkin|year=1996|author=T. M. Masti︠u︡gina, Lev Perepelkin, Vitaliĭ Vi͡a︡cheslavovich Naumkin|url=https://books.google.com/books?id=xd3ZnfyRgncC&amp;pg=PA80|title=An Ethnic History of Russia: Pre-Revolutionary Times to the Present - The Iranian Peoples (Ossetians, Tajiks, Tats, Mountain Judaists)|publisher=Greenwood Publishing Group|page=80|isbn=9780313293153}}&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist|2}}


[[Category:အီရန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေစစ်တမ်း]]</text>
      <sha1>p2kwtmon5drd3j0b3i223k49u0zf93j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>လိပ်မောင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94464</id>
    <revision>
      <id>752689</id>
      <parentid>725951</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:41:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3341" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| image = Manouria-emys-asian-forest-tortoise.jpg
| image_caption = ''Manouria emys'' from Kaeng Krachan National Park in Thailand
| status = EN
| status_system = IUCN2.3
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite journal | author = Asian Turtle Trade Working Group | title = ''Manouria emys'' | journal = [[The IUCN Red List of Threatened Species]] | volume = 2000 | page = e.T12774A3380771 | publisher = [[IUCN]] | date = 2000 | url = http://www.iucnredlist.org/details/12774/0 | doi = 10.2305/IUCN.UK.2000.RLTS.T12774A3380771.en | access-date = 10 November 2017}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manouria
| species = emys
| authority = ([[Hermann Schlegel|Schlegel]] &amp; [[Salomon Müller|Müller]], 1844)
| synonyms = {{collapsible list|
'''''Testudo emys emys'''''
*''Testudo emys'' &lt;small&gt;Schlegel &amp; Müller, 1840&lt;/small&gt;
*''Testudo emydoides'' &lt;small&gt;André Marie Constant Duméri, Bibron &amp; Auguste Duméril 1851&lt;/small&gt;
*''Manouria fusca'' &lt;small&gt;John Edward Gray, 1854&lt;/small&gt;
*''Teleopus luxatus'' &lt;small&gt;[[John Eatton LeConte|LeConte]], 1854&lt;/small&gt;
*''Manouria emydoides'' &lt;small&gt;— [[Alexander Strauch (naturalist)|Strauch]], 1862&lt;/small&gt;
*''Manouria emys'' &lt;small&gt;— Strauch, 1862&lt;/small&gt;
*''Manouria luxata'' &lt;small&gt;— Strauch, 1862&lt;/small&gt;
*''Testudo (Scapia) falconeri'' &lt;small&gt;Gray, 1869&lt;/small&gt;
*''Scapia falconeri'' &lt;small&gt;— Gray, 1870&lt;/small&gt;
*''Manuria emys'' &lt;small&gt;— Lydekker, 1889&lt;/small&gt;
*''Geochelone emys'' &lt;small&gt;— [[Arthur Loveridge|Loveridge]] &amp; [[:fr:Ernest Edward Williams|E. Williams]], 1957&lt;/small&gt;
*''Manouria emys emys'' &lt;small&gt;— Obst, 1983&lt;/small&gt;
*''Geochelone emys emys'' &lt;small&gt;— Gosławski &amp; Hryniewicz, 1993&lt;/small&gt;
*''Testudo emys emys'' &lt;small&gt;— Paull, 1999&lt;/small&gt;
'''''Testudo emys phayrei'''''
*''Testudo phayrei'' &lt;small&gt;[[Edward Blyth|Blyth]], 1853&lt;/small&gt;
*''Testudo (Scapia) falconeri'' &lt;small&gt;— Gray, 1869&lt;/small&gt;
*''Scapia falconeri'' &lt;small&gt;— Gray, 1870&lt;/small&gt;
*''Scapia phayrei'' &lt;small&gt;— Gray, 1871&lt;/small&gt;
*''Testudo nutapundi'' &lt;small&gt;Reimann, 1979&lt;/small&gt;
*''Geochelone nutapundi'' &lt;small&gt;— Groombridge, 1982&lt;/small&gt;
*''Manouria emys nutapundi'' &lt;small&gt;— Obst, 1983&lt;/small&gt;
*''Manouria emys phayrei'' &lt;small&gt;— Bour, 1984&lt;/small&gt;
*''Geochelone (Manouria) emys phayeri'' &lt;small&gt;Alderton, 1988&lt;/small&gt; ''([[ex errore]])''
*''Geochelone emys nutapundi'' &lt;small&gt;— Gosławski &amp; Hryniewicz, 1993&lt;/small&gt;
*''Manouria nutapundi'' &lt;small&gt;— Obst, 1996&lt;/small&gt;
*''Manouria emys phayeri'' &lt;small&gt;— Paull, 1997&lt;/small&gt;
*''Manouria emys phayre'' &lt;small&gt;[[:fr:Indraneil Das|Das]], 2001&lt;/small&gt; ''(ex errore)''
*''Manouria emys phareyi'' &lt;small&gt;Ferri, 2002&lt;/small&gt; ''(ex errore)''
}}
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal |journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz, Uwe |author2=Havaš, Peter |volume=57 |issue=2 |pages=288 |issn=1864-5755 |url=http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/5v20ztMND?url=http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |archivedate=2010-12-17 |accessdate=29 May 2012 |deadurl=yes |df= }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131014141725/http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |date=14 October 2013 }}&lt;/ref&gt;
| range_map = 
| range_map_caption = 
}}
{{Stub}}

==ကိုးကား==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:လိပ်များ]]</text>
      <sha1>ppmvztu80axzhq26n8z3ool36t7q5t8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>လိပ်ကျည်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96812</id>
    <revision>
      <id>752688</id>
      <parentid>737483</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:39:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2732" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| image = Dogan subplan100117-0331 ipb.jpg
| image_caption = ''Dogania subplana'' from [[:en:Bogor|Bogor]]
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref=&lt;ref name=&quot;iucn status 14 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Cota, M. |author2=Hamidy, A. |author3=Platt, K. |author4=Kusrini, M.D. |author5=Guntoro, J. |author6=Shepherd, C. |author7=Schoppe, S. |date=2021 |title=''Dogania subplana'' |volume=2021 |page=e.T46578A3008869 |doi=10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T46578A3008869.en |access-date=14 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| parent_authority = [[:en:John Edward Gray|Gray]], 1844&lt;ref&gt;Fritz, Uwe, and Peter Havaš. 2007. Checklist of Chelonians of the World. Vertebrate Zoology 57 (2): 149-368. (''Dogania'', p. 314.)&lt;/ref&gt;
| taxon = Dogania subplana
| authority = ([[:en:Étienne Geoffroy Saint-Hilaire|Geoffroy Saint-Hilaire]], 1809)&lt;ref name=&quot;iucn status 14 November 2021&quot; /&gt;
| display_parents = 2
| synonyms =
* ''Trionyx subplanus'' &lt;small&gt;Geoffroy Saint-Hilaire, 1809&lt;/small&gt;
* ''Gymnopus subplanus'' &lt;small&gt;[[:en:André Marie Constant Duméril|A.M.C. Duméril]] &amp; [[:en:Gabriel Bibron|Bibron]], 1835&lt;/small&gt;
* ''Amyda subplana'' &lt;small&gt;[[:en:Leopold Fitzinger|Fitzinger]], 1843&lt;/small&gt;
* ''Dogania subplana'' &lt;small&gt;[[:en:John Edward Gray|Gray]], 1844&lt;/small&gt;
* ''Trionyx frenatus'' &lt;small&gt;Gray, 1856&lt;/small&gt;
* ''Dogania guentheri'' &lt;small&gt;Gray, 1862&lt;/small&gt;
* ''Trionyx guentheri'' &lt;small&gt;[[:en:Albert Günther|Günther]], 1864&lt;/small&gt;
* ''Potamochelys frenatus'' &lt;small&gt;Gray, 1864&lt;/small&gt;
* ''Sarbieria frenata'' &lt;small&gt;Gray, 1869&lt;/small&gt;
* ''Trionyx dillwynii'' &lt;small&gt;Gray, 1873&lt;/small&gt;
* ''Trionyx vertebralis'' &lt;small&gt;Strauch, 1890&lt;/small&gt;
* ''Trionyx pecki'' &lt;small&gt;Bartlett, 1895&lt;/small&gt;
* ''Dogania guntheri'' &lt;small&gt;[[:en:Malcolm Arthur Smith|M.A. Smith]], 1931&lt;/small&gt; ''([[:en:ex errore|ex errore]])''
* ''Dogania subprana'' &lt;small&gt;Nutaphand, 1979&lt;/small&gt; ''(ex errore)''
* ''Dogania subplanus'' &lt;small&gt;Gaffney &amp; Meylan, 1988&lt;/small&gt;
* ''Trionyx subprana'' &lt;small&gt;Nutaphand, 1990&lt;/small&gt;
* ''Trionix subplanus'' &lt;small&gt;Richard, 1999&lt;/small&gt;
| synonyms_ref=&lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal |journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz, Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=314–315 |issn=1864-5755 |url=http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |archive-url=https://www.webcitation.org/5v20ztMND?url=http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |archive-date=17 December 2010 |access-date=29 May 2012 |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131014141725/http://www.cnah.org/pdf_files/851.pdf |date=14 October 2013 }}&lt;/ref&gt;
|name=လိပ်ကျည်}}

{{Turtle-stub}}

[[ကဏ္ဍ:လိပ်များ]]</text>
      <sha1>ih1rx26hrk4vaqo89ylw0vn6qcrf2e5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အအိဇု− ဝခမဆွတ်ဘူတာ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100088</id>
    <revision>
      <id>752690</id>
      <parentid>439492</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:57:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Asturio Cantabrio</username>
        <id>72394</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="579" xml:space="preserve">[[File:JR Aizu Wakamatsu Station ac (1).jpg|thumb|]]
''' အအိဇု− ဝခမဆွတ်ဘူတာ ''' (会津若松駅'' အအိဇု − ဝခမဆွတ် - အဲခိ '') သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဖုခုရှီးမားခရိုင်၊ အအိဇုယဝမဆွတ်မြို့တွင် တည်ရှိသည့် ဘူတာတစ်ခု ဖြစ်သည်။

==ကိုးကား==
{{reflist}}

[[Category:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ ဘူတာရုံများ]]</text>
      <sha1>cur8fbdq421f51lot5ne6f2csi463da</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123437</id>
    <revision>
      <id>752674</id>
      <parentid>741864</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T02:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 3 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6544" xml:space="preserve">{{Infobox organization
| name          = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်&lt;br/&gt;United League of Arakan
| bgcolor       = 
| fgcolor       = #ec1f1c
| logo          = 
| image         = United League of Arakan flag.svg
| size          = 300px
| alt           =
| caption       = ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်၏အလံ
| map           = 
| msize         = 
| malt          =
| mcaption      = 
| map2          =
| abbreviation  = ULA
| motto         =
| iedology      = * [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]] [[အမျိုးသားရေးဝါဒ|အမျိုးသားရေး]]
* [[ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း|ကွန်ဖက်ဒရိတ်ဝါဒ]]
| anthem        = အာရက္ခနိုင်ငံတော်
| predecessor   =
| successor     =
| formation     = {{Start date|df=yes|2012||}}
| extinction    =
| type          = နိုင်ငံရေးအဖွဲ့
| status        =
| purpose       =
| headquarters  = 
| location      =
| coords        =
| region_served = 
| membership    = ၃၀၀၀၀၀+
| language      =
| general       =
| leader_title  = ဥက္ကဋ္ဌ
| leader_name = [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]]&lt;ref&gt;{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}&lt;/ref&gt;
| leader_title2 = အတွင်းရေးမှူး
| leader_name2  = [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]]&lt;ref&gt;{{cite news|title=ULA Leadership|url=https://ula.today/leaders/|work=ULA|date=5 September 2018|accessdate=8 November 2019|archivedate=5 September 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905011045/https://ula.today/leaders/}}&lt;/ref&gt;
| leader_title3 = သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ
| leader_name3  = [[ခိုင်သုခ]]
| leader_title4 =
| leader_name4  =
| key_people    =
| main_organ    =
| parent_organisation =
| affiliations  = {{flagicon image|Infobox AA.png}} [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]
| budget        =
| num_staff     =
| num_volunteers =
| website       =
{{url|ulaparty.com//}}
| remarks       =
| former name   =
}}
'''ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်''' ({{lang-en|United League of Arakan}}; အတိုကောက် '''ယူအယ်လ်အေ''') သည် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]၏ နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ [[ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]]၏ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် စစ်ဦးစီးချုပ် [[ထွန်းမြတ်နိုင်|ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်]] မှ တာဝန်ယူပြီး အတွင်းရေးမှူး တာဝန်ကို [[ညိုထွန်းအောင်|ဒေါက်တာညိုထွန်းအောင်]] မှ တာဝန်ယူသည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် United League of Arakan (ULA)/AA  လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အား  အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁/၂၀၂၀ ဖြင့် ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/165755?fbclid=IwAR33ZDofoV4AublAtvbyhGcD5Tkv8BwKBwAR5_TypIzlLmHpLWJGjcifHyw|title=AA အဖွဲ့အား အကြမ်းဖက်အုပ်စုနှင့် မတရားအသင်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဗဟိုအဖွဲ့နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က ကြေညာ|date=၂၃ မတ် ၂၀၂၀|accessdate=၂၄ မတ် ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}&lt;/ref&gt;

== သမိုင်းကြောင်း ==
ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်မှ ၂၁ရက်အထိ ပထမအကြိမ် မျက်နှာစုံညီ အစည်းအဝေးအား နယ်စပ်တစ်နေရာတွင် ပြုလုပ်ပြီး ထူထောင်ခဲ့သည်။ ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အား ဥက္ကဋ္ဌ၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ အတွင်းရေးမှူး ၁၊ ၂ ၊ ၃ အပါအဝင် ဗဟို​ကော်မတီဝင် ၂၁ ဦးနှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။&lt;ref&gt;မြောက်ဦးစစ်တမ်းစာအုပ်&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Organization |url=https://ula.today/organization/ |work=ULA |date=5 September 2018 |accessdate=8 November 2019 |archivedate=5 September 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180905010929/https://ula.today/organization/ }}&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

== ပြင်ပလင့်ခ်များ ==
*[http://www.ulaparty.com www.ulaparty.com ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201130143922/https://ulaparty.com/ |date=30 November 2020 }}
*[https://web.archive.org/web/20190305160024/http://ula.today/ (1)United League of Arakan's Old Website]

*[https://web.archive.org/web/20190424103305/http://ulaparty.org/ (2)United League of Arakan's Old Website]

[[Category:ကချင်ပြည်နယ်]]
[[Category:မြန်မာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ]]</text>
      <sha1>la4p3fk7v4i8jqsehuebbyiojww35f4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မှောင်ညိုဘာသာစကား</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132634</id>
    <revision>
      <id>752669</id>
      <parentid>695549</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T02:27:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11761" xml:space="preserve">
{{Template:Infobox language|name=Hmong / Miao|ld16=Northern Huishui Miao|ld20=Central Mashan Miao|lc20=hmm|ld19=Luopohe Miao|lc19=hml|ld17=Ge (''Chonganjiang Miao'')|lc17=hmj|lc16=hmi|ld21=Northern Mashan Miao|ld15=Southwestern Huishui Miao|lc15=hmh|ld14=Southwestern Guiyang Miao|lc14=hmg|ld13=Eastern Huishui Miao|lc13=hme|ld12=Large Flowery Miao|lc21=hmp|lc22=hmq|ld11=Central Huishui Miao|lc28=muq|lingua=48-AAA-a|glottorefname=First Vernacular Hmong|glotto=firs1234|ld29=Western Xiangxi Miao|lc29=mmr|ld28=Eastern Xiangxi Miao|ld27=Northern Guiyang Miao|ld22=Eastern Qiandong Miao|lc27=huj|ld26=Southern Guiyang Miao|lc26=hmy|ld25=Western Mashan Miao|lc25=hmw|ld24=Southern Qiandong Miao|lc24=hms|lc12=hmd|lc11=hmc|nativename=''lus Hmoob / lug Moob / lol Hmongb''|fam2=[[Hmongic languages|Hmongic]]|iso3comment=for the Hmong/Mong/''Miao'' (China, Laos) macrolanguage, including all the following varieties except &lt;code&gt;hmf&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;hmv&lt;/code&gt;.|iso3=hmn|iso2comment=Hmong, Mong (China, Laos)|iso2=hmn|fam4=Chuanqiandian cluster|fam3=[[West Hmongic]]|familycolor=Hmong-Mien|ld1=Hmong Don (Vietnam)|speakers2=not counting Vietnam|ethnicity=[[Hmong people|Hmong]]|ref=e18|date=1995–2009|speakers={{sigfig|3.712|2}} million&lt;!--E16 lists 1.4M for Chuanqiandian Cluster Miao, but in the change request, it is 1.4M in China, and 247k elsewhere, including Mong Njua in SE Asia and the US. The latter appears to correspond to the 270k lists for Hmong Njua outside China (310k − 40k in China). Numbers do not include Hm. Do or Hm. Don. --&gt;|states=[[China]], [[Vietnam]], [[Laos]], [[Myanmar]] and [[Thailand]].|script=[[Hmong writing]]: inc. [[Pahawh Hmong]], [[Nyiakeng Puachue Hmong]], multiple [[Latin script|Latin]] standards|lc1=hmf|lc2=hmv|ld10=Southern Mashan Miao|lc7=sfm|lc10=hma|ld9=Northern Qiandong Miao|lc9=hea|ld8=Chuanqiandian Cluster Miao (cover term for Hmong in China)|lc8=cqd|ld7=Small Flowery Miao|ld6=Horned Miao (''A-Hmo'', China)|ld2=Hmong Dô (Vietnam)|lc6=hrm|ld5=Sinicized Miao (Hmong Shua)|lc5=hmz|ld4=Hmong Daw (China, Laos), “White Hmong” (United States)|lc4=mww|ld3=Mong Njua/Mong Leng (China, Laos), “Blue/Green Hmong” (United States)|lc3=hnj|notice=IPA}}
မောင်း ( RPA : ''Hmoob)'' '''သို့မဟုတ် မောင်''' ( RPA : ''Moob)'' တရုတ်နိုင်ငံတွင် '''မြောင်းဟု သိကြသည်။''' &lt;ref&gt; In China, Hmong is classified as a variety of the Miao languages (苗语), a term that covers all languages spoken by the [[Miao people|Miao]] ethnic group. &lt;br /&gt; 王辅世，苗语方言划分问题. 《民族语文》1983年5期. &lt;/ref&gt; ဤစကားမျိုးဆက်သည် အနောက်မောင်းဘာသာစကားအနွယ်၏အခွဲ မောင်းဘာသာစကားကိုပြောဆိုကြသည်။  [[မုံလူမျိုး|မောင်းစကားကို]]  စီချွမ်, [[ယူနန်ပြည်နယ်|ယူနန်]], ကွေးဂျိုး, ကွမ်းရှီး, ဟိုင်နန် [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|ဗီယက်နမ်]] မြောက်ပိုင်း၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]] နှင့် [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအိုနိုင်ငံတို့]] တွင်ပြောဆိုနေကြသည်။ &lt;ref&gt;{{Template:Cite book|author=Ratliff|title=Meaningful Tone: A Study of Tonal Morphology in Compounds, Form Classes, and Expressive Phrases in White Hmong|publisher=Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University}}&lt;/ref&gt; ပြောဆိုသူ  ၂.၇သန်းရှိရာ ထဲအထဲတွင် မောင်းအမေရိကန်ကပြား ၂၈၀,၀၀၀ကျော်လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Template:Cite web|url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-11.pdf|title=The Asian Population: 2010|author=Elizabeth M. Hoeffel|date=March 2012|work=2010 Census Briefs|publisher=United States Census Bureau|accessdate=20 March 2013}}&lt;/ref&gt; မောင်းဘာသာစကားပြောသူအားလုံး၏ ထက်ဝက်ကျော်သည် တရုတ်နိုင်ငံတွင်အမျိုးမျိုးသောဘာသာစကားများပြောဆိုနိုင်ကြသည်။ Dananshan (大南山) စကားသည်စံဘာသာစကား၏အခြေခံဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Not of Chinese Miao as a whole for which the standard language is based on [[Hmu language|Hmu]]&lt;/ref&gt; သို့သော်မောင်ဒေါ (အဖြူ) နှင့် မောင် Njua (အစိမ်းရောင်) ကိုလာအိုနှင့်အမေရိကန်တို့တွင်သာလူသိများသည်။ Dananshan သည် မောင်းဒေသတွင်ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာလူသိများသည်။ 
{| class=&quot;wikitable&quot;
! အသံ 
! ဟွန်ဒေါဥပမာ &lt;ref&gt;Examples taken from: Heimbach, Ernest H. White Hmong–English Dictionary [White Meo-English Dictionary]. 2003 ed. Ithaca, NY: Cornell Southeast Asia Program Publications, 1969. Note that many of these words have multiple meanings.&lt;/ref&gt; 
! မုံ / မိုင်းစာလုံးပေါင်း 
|-
| အမြင့် {{Template:IPA|˥}} 
| {{Template:IPA|/pɔ́/}} 'ball' 
| po '''ခ''' 
|-
| Mid {{Template:IPA|˧}} 
| {{Template:IPA|/pɔ/}} 'သရက်ရွက်' 
| po 
|-
| အနိမ့် {{Template:IPA|˩}} 
| {{Template:IPA|/pɔ̀/}} 'thorn' 
| po '''s''' 
|-
| မြင့်မားသော - ကျသွား {{Template:IPA|˥˧}} 
| {{Template:IPA|/pɔ̂/}} 'အမျိုးသမီး' 
| po '''ည''' 
|-
| အလယ်အလတ်မြင့်တက် {{Template:IPA|˧˦}} 
| {{Template:IPA|/pɔ̌/}} 'to ပစ်' 
| po '''v''' 
|-
| အနိမ့် check လုပ်ထား ( creaky ) သေံ {{Template:IPA|˩}} &lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; &lt;nowiki&gt;&lt;/br&gt;&lt;/nowiki&gt; (နောက်ဆုံးစကားစု - ရှည်လျားစွာနိမ့်ကျသော {{Template:IPA|˨˩˧}} ) 
| {{Template:IPA|/pɔ̰̀/}} 'to see' 
| po '''m''' 
|-
| mid-ကျသွား breathy {{Template:IPA|˧˩}} 
| {{Template:IPA|/pɔ̤̂/}} 'အဖွား' 
| po '''ဂရမ်''' 
|}
:{{interlinear|Tus Tsov {hais tias}, &quot;Kuv tshaib tshaib plab li kuv yuav noj koj&quot;.|CLF Tiger say, I hungry hungry stomach INT I IRR eat you|'The Tiger said, &quot;I'm very hungry and I'm going to eat you.'|c1=(from a White Hmong folk tale)&lt;br/&gt;}}:{{interlinear|Tus Qav tsis paub yuav ua li cas li.|CLF Frog NEG know IRR do {} what INT|'The frog didn't know what to do.'}} ၂၀၁၂ တွင် [[မက်ဒေါ်နယ်]] သည်မင်နီဆိုတာပြည်နယ်၊ စိန့်ပေါလ် တွင်ကြော်ငြာထားသောကြော်ငြာများကိုအမေရိကန်၌ပထမဆုံးအကြိမ် Hmong ဘာသာစကားကြော်ငြာကိုအမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ သို့သော်ဘာသာပြန်မမှန်ကန်သောကြောင့်မောင်းဘာသာစကားပြောသူများအတွက်နားမလည်နိုင်ပါ။ &lt;ref&gt;Melo, Frederick. &quot;[http://www.twincities.com/stpaul/ci_21458154/st-paul-mcdonalds-hmong-pitch-mangles-language St. Paul: McDonald's Hmong pitch mangles language].&quot; ''[[Twin Cities Pioneer Press]]''. September 2, 2012. Updated on September 3, 2012. Retrieved on May 10, 2013.&lt;/ref&gt; [[ဂူဂဲဘာသာပြန်|Google Translate]] မေလ 2013 ခုနှစ် မောင်းဒေါ ''(အဘိဓာန်၌ မောင်း အဖြစ်သာရည်ညွှန်း'') ပါသည်။ 

== ကိုးကားချက်များ ==
{{Template:Reflist}}

== ကျမ်းကိုးစာရင်း ==

* Cooper ကရောဘတ်, အယ်ဒီတာ။ ''မုံ - ရိုးရာနေထိုင်မှုပုံစံကိုလမ်းညွှန်'' ။ စင်္ကာပူ - Times Editions ။ 1998 စစ။ &amp;nbsp; 35-41 ။ 
* Finck, ယောဟန်။ Rhode Island ရှိ Hmong အသိုင်းအဝိုင်း Providence ရှိမျိုးနွယ်စုခေါင်းဆောင်များ။ &quot; ''အနောက်ဘက်'' ရှိဟောင် ''လူမျိုးများတွင်'' အယ်ဒီတာများ၊ Bruce T. Downing နှင့် Douglas P. Olney တို့ဖြစ်သည်။ Minneapolis, MN: အရှေ့တောင်အာရှဒုက္ခသည်လေ့လာရေးစီမံကိန်း၊ မြို့ပြနှင့်ဒေသဆိုင်ရာရေးရာဌာန၊ မင်နီဆိုတာတက္ကသိုလ် ၊ ၁၉၈၂၊ စ။ &amp;nbsp; 22-25 ။ 
* Thao, Paoze, ''Crossroads at Mong ပညာရေး'', New York: University of America, 1999, pp ။ &amp;nbsp; ၁၂-၁၃ ။ 
* Xiong Yuyou, Diana Cohen (၂၀၀၅) ။ ''ကျောင်းသားများ၏လက်တွေ့ကျသောတရုတ် - အင်္ဂလိပ် - လက်စွဲစာအုပ် / Npout Ndeud Xof Geuf Lol Hmongb Lol Shuad Lol Yenb'' ။ ယူနန်တိုင်းရင်းသားများထုတ်ဝေရေးအိမ်၊ &amp;nbsp;{{Template:ISBN|7-5367-3287-2}} [[ISBN (identifier)|ISBN]] &amp;nbsp; [[Special:BookSources/7-5367-3287-2|7-5367-3287-2]] ။ 

== နောက်ထပ်ဖတ်ရန် ==

* Enwall, Joakim ။ ''ဗီယက်နမ်ရှိဟောင်အရေးအသားစနစ်များ - ဗီယက်နမ်၏လူနည်းစုဘာသာစကားမူဝါဒကိုလေ့လာခြင်း'' ။ စတော့ဟုမ်း၊ ဆွီဒင်၊ ပစိဖိတ်အာရှလေ့လာရေးစင်တာ၊ ၁၉၉၅ ။ 
* Lyman, သောမတ်စ်အမစ် ( [[စုဠာလင်္ကရဏတက္ကသိုလ်|Chulalongkorn တက္ကသိုလ်]] ) &quot; [http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1981/JSS_078_1f_Lyman_MongGreenMiaoAndLanguage.pdf မိုင်း (အစိမ်းရောင် Miao) နှင့်သူတို့၏ဘာသာစကား - အကျဉ်းချုပ်ပေါင်းစည်းခြင်း]&quot; ( {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140903145653/http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1981/JSS_078_1f_Lyman_MongGreenMiaoAndLanguage.pdf |date=3 September 2014 }} ) ။ စ။ &amp;nbsp; 63-66 ။ 
* Miyake, မာ့ခ် ။ ၂၀၁၁ ။ [http://www.amritas.com/110618.htm#06152359 ယူနီကုဒ် ၆.၁] ။ 
* Miyake, မာ့ခ် ။ ၂၀၁၂ ။ [http://www.amritas.com/120721.htm Anglo-Hmong tonology] ။ 
[[ကဏ္ဍ:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ]]
[[ကဏ္ဍ:လာအိုနိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ]]
[[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ]]
[[ကဏ္ဍ:တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဘာသာစကားများ]]</text>
      <sha1>7s8q2455oq2tsrtghjqhzm9i9hi3kt7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မြန်မာဟစ်ဟော့</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137272</id>
    <revision>
      <id>752667</id>
      <parentid>719511</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T01:51:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14534" xml:space="preserve">မြန်မာဟစ်ဟော့သည် ယနေ့ခေတ် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တွင် အအောင်မြင်ဆုံးဂီတအမျိုးအစားများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး အဓိကအားဖြင့် [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]] နှင့် [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေး]]ရှိ မြို့ပြလူငယ်များအကြားတွင် လူကြိုက်အများဆုံးဂီတပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ရှင်သန်လျက်ရှိသည်။ 

== ပထမမျိုးဆက် ==
သက္ကရာဇ်အားဖြင့် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မတိုင်မီကာလအထိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် [[ရော့ခ်အန်ရိုး]] ဂီတအမျိုးအစားသာ ကြီးစိုးနေခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ခုနှစ်များတွင် ရပ်အဆိုတော် [[မျိုးကျော့မြိုင်]] နှင့်အတူ မြန်မာဟစ်ဟော့ဂီတ စတင်ပေါက်ဖွားလာခဲ့သော်လည်း ယင်းအချိန်က သီချင်းများသည် ပုံမှန်သမားရိုးကျ [[ဟစ်ဟော့ ဂီတ|ဟစ်ဟော့]]သီချင်းဆိုသည်ထက် တီးလုံးပေါ်တွင် အလွတ်သဘောအားဖြင့် [[ရပ်ဂီတ|ရပ်]]ရွတ်နေခြင်းသာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များနှောင်းပိုင်းတွင် [[အက်ဆစ် (ဂီတအဖွဲ့)|အက်ဆစ်]] ဟုအမည်ရသော ရန်ကုန်အခြေစိုက် အဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးပါဝင်သည့် အဆိုတော်အဖွဲ့မှ [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]ရှိ နိုက်ကလပ်များတွင် ခေတ်ဟောင်းဟစ်ဟော့ဂီတကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး [[ရန်ကုန်|ရန်ကုန်မြို့]]နေလူငယ်များကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ [[အက်ဆစ် (ဂီတအဖွဲ့)|အက်ဆစ်]]သည် ၎င်းတို့၏ ပွဲဦးထွက်တေးသီချင်းအယ်လ်ဘမ်ဖြစ်သည့် [[စတင်ခြင်း]]ကို ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ဖြန့်ချိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို မြန်မာဟစ်ဟော့ဂီတ၏ ရှေ့ပြေးဦးဆောင်များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://myanmar.mmtimes.com/timeout/15353-2015-08-04-05-28-34.html|title=၁၅ နှစ် ပြည့်တဲ့ 'အက်ဆစ်'|date=04/08/2015|author=ငြိမ်းအိအိထွေး နှင့် မျိုးဆက်}}&lt;/ref&gt; 

[[အက်ဆစ် (ဂီတအဖွဲ့)|အက်ဆစ်အဖွဲ့]]၏ အောင်မြင်မှုသည် ယခု မြန်မာဟစ်ဟော့ဂီတ၏ ပထမမျိုးဆက်ဟု အသိအမှတ်ပြုထားကြသော ဘာဘူနှင့် [[သားစိုး]] တို့ပါဝင်သည့် [[သီအိုရီ (ဂီတအဖွဲ့)|သီအိုရီအဖွဲ့]]၊ [[ကျော်သူစိုး]]နှင့် လင်းလင်းတို့ပါဝင်သည့် အန်အက်စ်အဖွဲ့၊ တူးဘစ်အဖွဲ့ အစရှိသည့် အခြားဟစ်ဟော့အဆိုတော်များနှင့် အဖွဲ့များကိုပါ ဟစ်ဟော့ဂီတလောကသို့ ဝင်ရောက်လာရန် ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ပထမမျိုးဆက် ဟစ်ဟော့အဆိုတော်အများစုသည် ခေတ်ဟောင်းဟစ်ဟော့ဂီတကို သီဆိုခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် ထိုအချိန်က ဟစ်ဟော့ဂီတသည် မြန်မာလူထုအတွက် အသစ်အဆန်းဖြစ်နေခဲ့သည့်အတွက် လူထုက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လက်မခံခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ ပရိသတ်၏လက်ခံအားပေးမှုကို ပိုမိုရရှိရန်အတွက် [[စိုင်းစိုင်းခမ်းလှိုင်]]တို့ကဲ့သို့သော အချို့သော ပထမမျိုးဆက်အဆိုတော်များသည် [[ဟစ်ဟော့ ဂီတ|ဟစ်ဟော့ဂီတ]]ကို [[ပေါ့ပ်ဂီတ]]နှင့် ရောစပ်ဖျော်ဖြေခဲ့ကြပြီးနောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာဟစ်ဟော့ဂီတသည် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်အားဖြင့်လည်း ပိုမိုအောင်မြင်လာခဲ့သည်။

== ဒုတိယမျိုးဆက် ==
[[အက်ဆစ် (ဂီတအဖွဲ့)|အက်ဆစ်အဖွဲ့]]၏ ထိုးဖောက်အောင်မြင်မှုအပြီးတွင် [[နိုင်းမီလီမီတာ]] ဟူသောအဖွဲ့သည် မြန်မာဟစ်ဟော့ကို ပုံစံအသစ်၊ အဆင့်အတန်းအသစ်တစ်ခုဆီသို့ ပြောင်းလဲဖန်တီးခဲ့သည်။  ယင်းအဖွဲ့၏ မြေအောက်ဂီတအဖြစ် ဖန်တီးလှုပ်ရှားမှုများသည် လူငယ်ထုအကြားတွင် ပျံ့နှံ့ကျော်ကြားခဲ့သော်လည်း ထိုအချိန်က မြန်မာဆင်ဆာဘုတ်အဖွဲ့သည် ၎င်းတို့၏ သီချင်းအများစုကို ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိခွင့်မပေးဘဲ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်ခဲ့သောကြောင့် နိုင်းမီလီမီတာဟူသောအမည်ဖြင့် တေးသီချင်းအယ်လ်ဘမ်ထွက်ရှိလာခြင်း မရှိခဲ့ချေ။ နောက်ပိုင်းတွင် ထိုအဖွဲ့၏ နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားမှုများကြောင့် ဆင်ဆာဘုတ်အဖွဲ့က နိုင်းမီလီမီတာဟူသော အမည်နာမကိုပင် ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;english.dvb.no&quot;&gt;{{cite web|url=http://english.dvb.no/news.php?id%3D687 |title=Archived copy |accessdate=2009-02-12 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071121144915/http://english.dvb.no/news.php?id=687 |archivedate=2007-11-21 }}&lt;/ref&gt;

အခြားသော ထင်ရှားကျော်ကြားသည့်အဖွဲ့များမှာ [[ပရောဂျက်ဝမ်း]]၊ ဗျောက်အိုး၊ [[အိတ်ဇမ်ပယ်]]၊ [[အွန်ထရက်ခ်]] နှင့် ဆိုင်ကလုန်း တို့ဖြစ်ကြသည်။  [[အမ်အိတ်ချ်အေ (မြန်မာဟစ်ဟော့အစည်းအရုံး)]] ဟူသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို မြန်မာမြေအောက်ဟစ်ဟော့ဂီတလောက၌ ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီးသည့်နောက်ပိုင်းတွင် လူငယ်အများအပြားသည် ယင်းအဖွဲ့တွင် ပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ [[ဂျေမီ]]၊ [[ဘစ်ဝိုင်]]၊ ဂျီတုန်း၊ ကြက်ဖ၊ ရသ၊ [[သုတအေး]]နှင့် အခြားသော စံထားလောက်သည့် ဟစ်ဟော့အဆိုတော်များ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ 

== တတိယမျိုးဆက် ==
၂၀၀၆ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှစတင်ပြီး [[ဂျောက်ဂျက်]]နှင့် [[ကျော်ထွဋ်ဆွေ]]တို့ကဲ့သို့သော ဟစ်ဟော့အဆိုတော်အသစ်များက ၎င်းတို့ကိုယ်၎င်းတို့ တတိယမျိုးဆက်ဟု ကြွေးကြော်ခံယူကာ လှုပ်ရှားလာခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့နှစ်ဦးက [[အာဘွိုင်း]]၊ ထိန်ဝင်း၊ [[လွှမ်းပိုင်]]တို့နှင့် ပူးပေါင်းကာ [[ဗွီအိုင်ပီ]] ([[ရော့ခ်စတား]]) ဟူသော အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများတွင် အခြားသော တတိယမျိုးဆက်အဖွဲ့များသည် ၎င်းတို့၏ နမူနာတေးသီချင်းအယ်လ်ဘမ်များကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ 

== နိုင်ငံရေးဆက်နွယ်မှုများ ==
ဟစ်ဟော့အဆိုတော်အများအပြားသည် ၎င်းတို့၏ သီချင်းစာသားများကြောင့် အစိုးရ၊ အထူးသဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ခေါ်ယူစစ်ဆေးမေးမြန်းခြင်းကို ခံခဲ့ကြရသည်။  အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးလူငယ်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သော [[မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များ အစည်းအရုံး|မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအစည်းအရုံး]]၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည့်အတွက်&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id%3D11455 |title=Archived copy |accessdate=2011-05-08 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110605230446/http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=11455 |archivedate=2011-06-05 }}&lt;/ref&gt; ဟစ်ဟော့အဆိုတော်[[ဇေယျာသော်]]သည် အကျဉ်းထောင်တွင် ၆နှစ်တာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် မေလ ၁၇ ရက်နေ့တွင်မှ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://mizzimaburmese.com/news/inside-burma/7567-2011-05-17-15-51-42.html |title=Archived copy |accessdate=2011-05-18 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110520235327/http://www.mizzimaburmese.com/news/inside-burma/7567-2011-05-17-15-51-42.html |archivedate=2011-05-20 }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; အဆိုပါအစည်းအရုံးဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ၎င်း၏သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ [[ရန်ရန်ချမ်း]]သည်လည်း ယာယီထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွင် ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;http://www.mizzima.com/news/inside-burma/1512-detained-hip-hop-singer-yan-yan-chan-released.html  {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090111040139/http://www.mizzima.com/news/inside-burma/1512-detained-hip-hop-singer-yan-yan-chan-released.html |date=January 11, 2009 }}&lt;/ref&gt; [[နိုင်းမီလီမီတာ|နိုင်းမီလီမီတာအဖွဲ့]]ကိုလည်း ၎င်းတို့၏ ဖျော်ဖြေပွဲတစ်ခုတွင် နမူနာတေးသီချင်းအယ်လ်ဘမ်များဖြန့်ဝေခဲ့သည့်အတွက် ယင်းအမည်နာမဆက်လက်အသုံးပြုခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mmfg.netfirms.com/index2.html|title=Myanmar Future Generations [M.F.G] Genre|work=M.F.G|date=|accessdate=12 October 2017|language=en|archivedate=7 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907123844/http://www.mmfg.netfirms.com/index2.html}}&lt;/ref&gt; ဆိုင်ကလုန်းအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သူ အဆိုတော်ဂျီတုန်းသည်လည်း ဂီတဖျော်ဖြေပွဲတစ်ခုတွင် ဖျော်ဖြေနေစဉ်အတွင်း စစ်ဆေးမေးမြန်းရန်အတွက် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခြင်း ခံခဲ့ရဖူးသည်။&lt;ref name=&quot;english.dvb.no&quot;/&gt;

== ကိုးကားချက်များ ==
{{Reflist}}

[[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ဂီတ]]
[[ကဏ္ဍ:ဟစ်ဟော့ဂီတ]]</text>
      <sha1>mv4gbji9pfigdl5m3h2ggludtn9iux8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>142720</id>
    <revision>
      <id>752702</id>
      <parentid>705616</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T09:07:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12842" xml:space="preserve">[[File:Nike of Samothrake Louvre Ma2369 n4.jpg|right|thumb|upright=1|ဆာမိုသရေ့စ်ကျွန်းမှ နီကီး(နိုက်ကီး) နတ်ဘုရားမရုပ်တု၊ ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ် အနုပညာ၏ အပြောင်မြောက်ဆုံးလက်ရာတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြကြသည်။]]

'''ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်''' ({{lang-en|Hellenistic period}}; /ဟဲလင်နစ်(စ်)တစ်ခ်/ ) သည် မြေထဲပင်လယ်ဒေသ၏ သမိုင်းခေတ်ကာလတစ်ခုကို လွှမ်းခြုံနိုင်သော ခေတ်ဖြစ်၍ ဘီစီ (၃၂၃) [[မဟာအလက်ဇန္ဒား|မဟာအလက်ဇန္ဒားဘုရင်]] သေဆုံးသောအချိန်နှင့် ဘီစီ (၃၁) တွင်ဖြစ်ပွားသော အက်ခ်တီယန်တိုက်ပွဲ&lt;ref&gt;[http://www.metmuseum.org/toah/hd/haht/hd_haht.htm Art of the Hellenistic Age and the Hellenistic Tradition.]Heilbrunn Timeline of Art History, [[Metropolitan Museum of Art]], 2013. Retrieved 27 May 2013.&lt;/ref&gt; နှင့် နောက်တစ်နှစ်တွင် တောလာမေးယစ် အီဂျစ်ပြည်ကို သိမ်းပိုက်အနိုင်ယူခြင်း စသည်တို့က လက္ခဏာညွှန်ပြမှုအဖြစ် ရောမအင်ပါယာ ပေါ်ထွန်းလာသည့် အချိန်ကာလကြားဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/260307/Hellenistic-Age Hellenistic Age.][[Encyclopædia Britannica]], 2013. Retrieved 27 May 2013.&lt;/ref&gt; [[ဂရိဘာသာနှင့်စာပေ|ဂရိဘာသာ စကားလုံး]] Hellas ({{lang|grc|Ἑλλάς}} အီးလာ့စ်, ''Ellás'' : အဲလာ့ရှ်) သည် မူလအားဖြင့် အကျယ်တဝံ့ အသိအမှတ်ပြုထားသော 'ဂရိ' ဆိုသောအမည်ဖြစ်၍ ယင်းမှ 'Hellenistic' ဟူသော စကားလုံးဆင်းသက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.penfield.edu/webpages/jgiotto/onlinetextbook.cfm?subpage=1653418|title=Alexander the Great and the Hellenistic Age|website=www.penfield.edu|language=en|access-date=2017-10-08}}&lt;/ref&gt;

ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်အတွင်း ဂရိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဩဇာညောင်းမှုနှင့် အာဏာတို့သည် ပထဝီဒေသဆိုင်ရာ ချဲ့ထွင်ခြင်း အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီး မြေထဲပင်လယ်ဒေသများ၊ အနောက်ဥရောပဒေသအများစု၊ အလယ်ပိုင်း အာရှဒေသနှင့် အိန္ဒိယဒေသအချို့အစိတ်အပိုင်းများကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်ကာလ၌ အနုပညာ၊ စူးစမ်းလေ့လာရှာဖွေခြင်း၊ စာပေ၊ ဂီတ၊ ဗိသုကာ၊ သင်္ချာ၊ ဒဿန၊ သိပ္ပံပညာရပ်များ တိုးတက်လာမှုနှင့်အတူ ချမ်းသာကြွယ်ဝခြင်းများရှိခဲ့သည်။ အကူးအပြောင်းကာလတစ်ခုအဖြစ်လည်း များသောအားဖြင့် ယူဆကြ၍ ဂရိဂန္ထဝင်ခေတ်၏ ဉာဏ်အလင်းထွန်းတောက်ခြင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ရံခါတွင် အစစအရာရာ ယိုယွင်းကျဆင်းလာသော ခေတ်အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{cite book |last=Green|first=Peter |year=2008 |title=Alexander The Great and the Hellenistic Age |location=London |publisher=Orion |isbn=978-0-7538-2413-9}}&lt;/ref&gt; ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်တွင် အသောခေတ်တစ်ရပ် (ဟာသ) ၊ အလက်ဇန္ဒားခေတ် ကဗျာများ၊ စတိုးအစ် (ဝစ်) ဝါဒ၊ အက်ပစ်ခူးရပ်စ်ဝါဒ၊ ပစ်ရိုးဝါဒ စသည့်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြသည်။ ဂရိလောကဓာတ်ပညာရပ်များသည် သင်္ချာပညာရှင် [[ယူကလစ်]] နှင့် စွယ်စုံပညာရှင် [[အာခီမီးဒီးစ်]]တို့၏ လက်ရာများဖြင့် တိုးတက်လာခဲ့ကြသည်။ ဘာသာရေးအဝန်းအဝိုင်းတွင်လည်း ဂရိ-အီဂျစ်နတ်များဖြစ်သော ဆဲရာပစ်၊ အရှေ့ဘက်နတ်များဖြစ်သည့် အဲတစ်၊ ဆစ်ဘစ်လီတို့ ပါဝင်လာကာ ဘက်ထရီးယာဒေသ (အာဖဂန်၊ တာဂျစ်ကစ္စတန် စသည့် ဒေသများ) နှင့် အိန္ဒိယအနောက်မြောက်ဒေသမှ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဟဲလင်နစ်စတစ် ယဉ်ကျေးမှုများ ရောနှောပေါင်းစပ်ခဲ့ကြသည်။

[[File:Yale Art Gallery, First Floor.jpg|thumb|[[ဒိုင်ယာနိုက်ဆပ်စ်]]ရုပ်တု (ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်) ၊ ယေးလ်ရှိ ရှေးဟောင်းအနုပညာ စုဆောင်းထားမှုမှဖြစ်သည်။]]

အလက်ဇန္ဒားဘုရင်၏ အာခီးမန်နစ်အင်ပါယာ (ပါရှား) ကို ဘီစီ (၃၃၀) တွင် ကျူးကျော်ခြင်းနှင့် မကြာမီ အားနည်းပြိုပျက်ခြင်းပြီးနောက် ဟဲလင်နစ်စတစ် တိုင်းပြည်များကို အာရှအနောက်တောင်တွင် (ဆစ်လူးဆစ် အင်ပါယာ၊ ပါးဂါမန် တိုင်းပြည်)၊ အာဖရိက အရှေ့မြောက်တွင် (တောလာမေးယစ်တိုင်းပြည်)၊ တောင်အာရှတွင် ဂရိ-ဘက်ထရီးယာ တိုင်းပြည်၊ အိန္ဒိယ-ဂရိ တိုင်းပြည်) စသည့် တိုင်းနိုင်ငံများ ထူထောင်လာခဲ့ကြသည်။ ဤဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်ကို ဂရိတို့၏ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ခြင်း လှိုင်းသစ်အဖြစ် ခွဲခြားဖော်ပြခဲ့ကြ၏။&lt;ref&gt;[http://mars.wnec.edu/~grempel/courses/wc1/lectures/10hellenism.html Professor Gerhard Rempel, ''Hellenistic Civilization'' (Western New England College)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080705195541/http://mars.wnec.edu/~grempel/courses/wc1/lectures/10hellenism.html |date=2008-07-05 }}.&lt;/ref&gt; ထိုကျူကျော်သိမ်းပိုက်ခြင်းများက အာရှနှင့် အာဖရိကတို့၌ ဂရိတိုင်းပြည်များ၊ မြို့ပြများကို တည်ထောင်ဖြစ်ထွန်းစေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;wilcken&quot;&gt;Ulrich Wilcken, ''Griechische Geschichte im Rahmen der Altertumsgeschichte''.&lt;/ref&gt; ဂရိယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာစကားများကို ထိုတိုင်းနိုင်ငံအသစ်များဆီသို့ ရလဒ်အားဖြင့် တင်သွင်းယူဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ် အိန္ဒိယနိုင်ငံအထိပါ ဖြန့်ကျက်နိုင်ခဲ့ပေသည်။ တူညီမျှတစွာပင် ထိုတိုင်းနိုင်ငံအသစ်များကိုလည်း မူရင်းဒေသခံတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုက ပြန်လှန်လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ကြီး ဒေသဆိုင်ရာ ရိုးရာဓလေ့များကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ကြလေသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ဟဲလင်နစ်စတစ်ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးခေတ်ဂရိကမ္ဘာနှင့် အနောက်အာရှ၊ အရှေ့မြောက်အာဖရိက၊ အနောက်တောင်အာရှ တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများ ပေါင်းစပ်ထားမှုကို ကိုယ်စားပြုနိုင်ပေသည်။&lt;ref&gt;Green, p. xvii.&lt;/ref&gt; ဤသို့ရောနှောမှုကပင် ဟဲလင်နစ်စတစ်ကမ္ဘာတစ်လျှောက် အများသုံးဘာသာစကားဖြစ်လာသော 'ကွိုင်းနီးဂရိ' ဘာသာစကားအဖြစ် အသိများသော အဲတစ်ဘာသာစကားကို (ရှေးအေသင်တွင်ပြောသောစကား) အခြေခံသော ဂရိဒေသယိစကားတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။

ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်၏ အဆုံးသတ်ကာလကို ညွှန်းဆိုရာတွင် ပညာရှင်များ၊ သမိုင်းဆရာများမှာ မတူညီကြချေ။ အာခီးယန်စစ်ပွဲအပြီး ရောမတို့က ဂရိ၏ အဓိကနယ်မြေများကို နောက်ဆုံးသိမ်းယူနိုင်ခြင်း (ဘီစီ ၁၄၆) (သို့) တောလာမေးယစ်တိုင်းပြည်ကို အက်ခ်တီယန်တိုက်ပွဲအပြီး ချေမှုန်းနိုင်ခြင်း (ဘီစီ ၃၁) (သို့) ရောမဧကရာဇ် [[မဟာကွန်စတန်တိုင်း]]က နိုင်ငံမြို့တော်ကို ကွန်စတန်တီနိုပယ်မြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့တည်ထောင်ခြင်း (အေဒီ ၃၃၀) စသည့်ဖြစ်ရပ်များထဲမှ တစ်ခုခုဖြင့် ဤခေတ်ကာလ၏ အဆုံးသတ်ကို ယူနိုင်သည်။&lt;ref name=eb&gt;{{cite encyclopedia |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/260307/Hellenistic-Age |title=Hellenistic Age |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica Online]] |publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]] |accessdate=8 September 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ReferenceC&quot;&gt;{{cite book |title=Alexander The Great and the Hellenistic Age |page=xiii |last=Green |first=P |isbn=978-0-7538-2413-9|year=2008 }}&lt;/ref&gt; ဟဲလင်နစ်စတစ် (Hellenistic) ကို ဟဲလန်းနစ် (Hellenic) နှင့်မတူဘဲ ကွာခြားရာ ပထမစကားလုံးသည် ရှေးဂရိတို့၏ တိုက်ရိုက်ဩဇာညောင်းသော နယ်ပယ်တစ်ထုလုံးကို ဆိုဘိုပြီး ဒုတိယစကားလုံးမှာ 'ဂရိ'ဆိုသော အမည်ကိုသီးသန့်ရည်ညွှန်းသည်။

==ကိုးကား==
{{reflist}}

{{stub}}

[[ကဏ္ဍ:ဟဲလင်နစ်စတစ်ခေတ်]]</text>
      <sha1>0ezodl4nsk5osfptwtsmj6r4pd9m1x0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အာဖရိကတိုက်ရှိ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများနှင့် အမှီအခိုနယ်မြေများ စာရင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143254</id>
    <revision>
      <id>752707</id>
      <parentid>726086</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:17:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54054" xml:space="preserve">[[File:Africa (orthographic projection).svg|right|200px]]

ဤစာရင်းသည် အာဖရိကတိုက်ရှိ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများနှင့် အမှီအခိုနယ်မြေများစာရင်းဖြစ်သည်။ ဤစာရင်းတွင် လုံးဝအသိအမှတ်ပြုနိုင်ငံများ၊ အကန့်အသတ် သို့မဟုတ် လုံးဝအသိအမှတ်ပြုခြင်းမခံရသော နိုင်ငံများနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံမဟုတ်သော နိုင်ငံများ၏ အမှီအခိုနယ်မြေများပါဝင်သည်။ ဤစာရင်း၌ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံ ၅၆ ခု( ၅၄ နိုင်ငံမှ [[ကုလသမဂ္ဂ]]အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ)၊ အာဖရိကမဟုတ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများ၏ အမှီအခိုနယ်မြေ ၂ ခုနှင့် အာဖရိကမဟုတ်သော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံတော်ဒေသခွဲ ၉ ခုကို စာရင်းပြုစုထားခြင်းဖြစ်သည်။

ဥရောပတိုက်မကြီးထက် အာဖရိကတိုက်မကြီးနှင့် ပို၍နီးကပ်သည်ဟု အချို့က ယူဆကြသော [[မော်လတာနိုင်ငံ]]နှင့် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]၊ [[အီတလီနိုင်ငံ]]၊ [[ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ]]နှင့် [[စပိန်နိုင်ငံ]]တို့၏ အစိတ်အပိုင်းများသည် အာဖရိကတိုက်ကျောက်လွှာတွင်ရှိသော်လည်း နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီချက်များဖြင့် ဥရောပအဖြစ် ယေဘုယျအားဖြင့် မှတ်ယူကြသည်။ [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]သည် [[အာရှတိုက်]]ရှိ ဆိုင်းနိုင်းကျွန်းဆွယ်တွင် နယ်မြေများကျယ်ပြန့်သော်လည်း အာဖရိကနိုင်ငံအဖြစ် မှတ်ယူသည်။

== အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများ ==
=== အသိအမှတ်ပြုနိုင်ငံများ ===
ဖော်ပြုပါ နိုင်ငံ ၅၄ ခုမှ [[ကုလသမဂ္ဂ]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.un.org/en/members/ |title=Member States |publisher=United Nations |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207190946/http://www.un.org/en/members/# |archive-date=2011-02-07 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;နှင့် [[အာဖရိကသမဂ္ဂ]]အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအားလုံးမှ လုံးဝအသိအမှတ်ပြုသော နိုင်ငံများဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.au.int/en/member_states/countryprofiles |title=Member States |publisher=African Union |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150109054331/http://www.au.int/en/member_states/countryprofiles |archivedate=9 January 2015 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.starafrica.com/en/news/detail-news/view/african-union-welcomes-south-sudan-as-th-180441.html |title=African Union Welcomes South Sudan as the 54th Member State of the Union |publisher=StarAfrica.com |date=27 July 2011 |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111223204621/http://www.starafrica.com/en/news/detail-news/view/african-union-welcomes-south-sudan-as-th-180441.html |archivedate=23 December 2011 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://articles.latimes.com/2013/mar/25/world/la-fg-central-african-republic-20130326 |title=African Union suspends Central African Republic after coup |publisher=Los Angeles Times |date=25 March 2013 |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|archive-url=https://web.archive.org/web/20141231071827/http://articles.latimes.com/2013/mar/25/world/la-fg-central-african-republic-20130326# |archive-date=2014-12-31 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.worldometers.info/world-population/africa-population/ |title=Africa Population (LIVE) |publisher=www.worldometers.info |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀}}&lt;/ref&gt; 

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! class=&quot;unsortable&quot; | အလံ
! class=&quot;unsortable&quot; | မြေပုံ
! မြန်မာဘာသာဖြင့် အတိုကောက်နှင့် တရားဝင်အမည်များ&lt;br&gt;&lt;ref name=&quot;CIA Names&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2142.html |title=Field Listing :: Names |publisher=CIA |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170701201536/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2142.html# |archive-date=2017-07-01 |url-status=live |archivedate=25 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225082916/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2142.html%20 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UN Names&quot;&gt;{{cite web |url=http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/UNGEGN/docs/9th-uncsgn-docs/UNGEGN%20WG%20Country%20Names%20Document%20-%20August%202009.pdf |title=UNGEGN List of Country Names |publisher=United Nations Group of Experts on Geographical Names |year=2007 |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728144159/http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/UNGEGN/docs/9th-uncsgn-docs/UNGEGN%20WG%20Country%20Names%20Document%20-%20August%202009.pdf# |archive-date=2011-07-28 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Europa&quot;&gt;{{cite web |url=http://publications.europa.eu/code/en/en-5000500.htm#fn-tw1 |title=List of countries, territories and currencies |publisher=Europa |date=9 August 2011 |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://www.webcitation.org/6I93W113s?url=http://publications.europa.eu/code/en/en-5000500.htm#fn-tw1#fn-tw1 |archive-date=2013-07-16 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
! ဒေသတွင်း အတိုကောက်နှင့် တရားဝင်အမည်များ&lt;ref name=&quot;CIA Names&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;UN Names&quot;/&gt;
! Capital&lt;br&gt;&lt;ref name=&quot;Europa&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Capital&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2057.html |title=Field Listing :: Capital |publisher=CIA |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629164805/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2057.html# |archive-date=2011-06-29 |url-status=live |archivedate=25 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225082913/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2057.html%20 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/geonames/ |title=UNGEGN World Geographical Names |publisher=United Nations Group of Experts on Geographical Names |date=29 July 2011 |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110801231428/http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/geonames/# |archive-date=2011-08-01 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
! လူဦးရေ ({{UN Population|Year}})&lt;br/&gt;{{UN Population|ref}}
! ဧရိယာ{{Cref2|a}}{{Cref2|b}}&lt;br&gt;&lt;ref name=&quot;Area&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |title=Field Listing :: Area |publisher=CIA |accessdate=၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://www.webcitation.org/69UpcaHtw?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html# |archive-date=2012-07-28 |url-status=live |archivedate=31 January 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html }}&lt;/ref&gt;
|-
| [[File:Flag of Kenya.svg|centre|100px|border|link=Flag of Kenya]]
| [[File:Location Kenya AU Africa.svg|150px]]
| [[ကင်ညာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ကင်ညာ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Kenya—Republic of Kenya}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Kenya—Jamhuri ya Kenya''
| [[နိုင်ရိုဘီမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Nairobi}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Nairobi''
| {{UN Population|Kenya}}
| {{sort|00580367|{{convert|580367|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Cameroon.svg|centre|100px|border|link=Flag of Cameroon]]
| [[File:Location Cameroon AU Africa.svg|150px]]
| [[ကင်မရွန်းနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ကင်မရွန်း သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Cameroon—Republic of Cameroon}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Cameroun—République du Cameroun}}
| [[ယောင်အွန်ဒေးမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Yaoundé}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Yaoundé}}
| {{UN Population|Cameroon}}	
| {{sort|00475442|{{convert|475442|km2|sqmi|0|abbr=on}}}} includes the Cameroonian-administered parts of [[Southern Cameroons]], which is claimed by the Southern Cameroons Peoples Organisation as the Republic of [[Ambazonia]]
|-
| [[File:Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg|centre|100px|border|link=Flag of the Democratic Republic of the Congo]]
| [[File:Location DR Congo AU Africa.svg|150px]]
| [[ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Also known as ''Congo-Kinshasa'' and formerly as ''Zaire''.&lt;/ref&gt;
| {{lang-fr|République démocratique du Congo}}
| [[ကင်ရှာဆာမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Kinshasa}}
| {{UN Population|Democratic Republic of the Congo}}	
| {{sort|02344858|{{convert|2344858|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of the Republic of the Congo.svg|centre|100px|border|link=Flag of the Republic of the Congo]]
| [[File:Location Republic of the Congo AU Africa.svg|150px]]
| [[ကွန်ဂိုသမ္မတနိုင်ငံ]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Also known as ''Congo-Brazzaville''.&lt;/ref&gt;
| {{lang-fr|République du Congo}}
| [[ဘရာဇာဗီးလ်မြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Brazzaville}}
| {{UN Population|Congo}}
| {{sort|00342000|{{convert|342000|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Cape Verde.svg|centre|100px|border|link=Flag of Cape Verde]]
| [[File:Location Cape Verde AU Africa.svg|150px]]
| [[ကိတ်ဗာဒီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Republic of Cabo Verde
| {{lang-pt|Cabo Verde—República de Cabo Verde}}
| [[Praia]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Portuguese language|Portuguese]]: ''Praia''
| {{UN Population|Cabo Verde}}
| {{sort|00004033|{{convert|4033|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Comoros.svg|centre|100px|border|link=Flag of Comoros]]
| [[File:Location Comoros AU Africa.svg|150px]]
| [[ကိုမိုရိုနိုင်ငံ]]&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;Union of the Comoros
| {{lang-ar| — جزرالقمر&lt;br&gt; جمهورية القمرالمتحدة }}&lt;br&gt;(''Juzur al Qamar—Jumhūriyyat al Qamar al Muttaḥidah'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Comorian language|Comorian]]: ''Komori—Udzima wa 
''Komori''&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Comores—Union des Comores}}
| [[Moroni, Comoros|Moroni]]&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{lang-ar|موروني}} (''Mūrūnī'')&lt;/small&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Moroni}}
| {{UN Population|Comoros}}
| {{sort|00002235|{{convert|2235|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Chad.svg|centre|100px|border|link=Flag of Chad]]
| [[File:Location Chad AU Africa.svg|150px]]
| [[ချဒ်နိုင်ငံ]]&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;ချဒ်သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar|جمهورية تشاد — تشاد}}&lt;br&gt;(''Tshād—Jumhūriyyat Tshād'')&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{lang-fr|Tchad—République du Tchad}}
| [[N'Djamena]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|نجامينا}} (''Nijāmīnā'')&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{lang-fr|Ndjamena}}
| {{UN Population|Chad}}
| {{sort|01284000|{{convert|1284000|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Guinea-Bissau.svg|centre|100px|border|link=Flag of Guinea-Bissau]]
| [[File:Location Guinea Bissau AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂင်းနီဗစ်ဆောနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဂင်းနီဗစ်ဆော သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-pt|Guiné-Bissau—República da Guiné-Bissau}}
| [[Bissau]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|Bissau}}
| {{UN Population|Guinea-Bissau}}
| {{sort|00036125|{{convert|36125|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of The Gambia.svg|centre|100px|border|link=Flag of The Gambia]]
| [[File:Location Gambia AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt; ဂမ်ဘီယာသမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|The Gambia—Republic of the Gambia}}
| [[Banjul]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Banjul}}
| {{UN Population|Gambia}}	
| {{sort|00010380|{{convert|10380|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Djibouti.svg|centre|100px|border|link=Flag of Djibouti]]
| [[File:Location Djibouti AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂျီဘူတီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဂျီဘူတီ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar| جيبوتي — جمهورية جيبوتي}}&lt;br&gt;(''Jibūti—Jumhūrīyat Jibūti'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Djibouti—République de Djibouti}}
| [[ဂျီဘူတီမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar| مدينة جيبوتي }} (''Jibūti Madīna'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Ville de Djibouti}}
| {{UN Population|Djibouti}}
| {{sort|00023200|{{convert|23200|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Ghana.svg|centre|100px|border|link=Flag of Ghana]]
| [[File:Location Ghana AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂါနာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဂါနာ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Ghana—Republic of Ghana}} 
| [[အက်ခရာမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Accra}} 
| {{UN Population|Ghana}}	
| {{sort|00238534|{{convert|238534|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Gabon.svg|centre|100px|border|link=Flag of Gabon]]
| [[File:Location Gabon AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂါဘွန်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဂါဘွန် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Gabon—République gabonaise}}
| [[လစ်ဗရီဗေးလ်မြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Libreville}}
| {{UN Population|Gabon}}	
| {{sort|00267668|{{convert|267668|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Guinea.svg|centre|100px|border|link=Flag of Guinea]]
| [[File:Location Guinea AU Africa.svg|150px]]
| [[ဂီနီနိုင်ငံ]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Also known as ''Guinea-Conakry'' to distinguish it from neighboring Guinea-Bissau.&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဂီနီသမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Guinée—République de Guinée}}
| [[Conakry]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Conakry}}
| {{UN Population|Guinea}}
| {{sort|00245857|{{convert|245857|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Somalia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Somalia]]
| [[File:Location Somalia AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆိုမာလီယာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဆိုမာလီယာ ဖက်ဒရယ်သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar| الصومال — &lt;br&gt; جمهورية الصومال الفيدرالية}}&lt;br&gt;(''Aṣ Ṣūmāl—Jumhūriyyah aṣ Ṣūmāl al Fīdrāliyyah'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Somali language|Somali]]: ''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''
| [[Mogadishu]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Somali language|Somali]]: [[Muqdisho]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar| مقديشو}} (''Maqadīshū'')
| {{UN Population|Somalia}}	
| {{sort|00637657|{{convert|637657|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Senegal.svg|centre|100px|border|link=Flag of Senegal]]
| [[File:Location Senegal AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆီနီဂေါနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဆီနီဂေါ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Sénégal—République du Sénégal}}
| [[Dakar]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Dakar}}
| {{UN Population|Senegal}}
| {{sort|00196723|{{convert|196723|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Sierra Leone.svg|centre|100px|border|link=Flag of Sierra Leone]]
| [[File:Location Sierra Leone AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆီရာလီယွန်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဆီရာလီယွန် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Sierra Leone—Republic of Sierra Leone}} 
| [[Freetown]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Freetown}}
| {{UN Population|Sierra Leone}}
| {{sort|00071740|{{convert|71740|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Sudan.svg|centre|100px|border|link=Flag of Sudan]]
| [[File:Location Sudan AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆူဒန်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဆူဒန် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar| السودان — جمهورية السودان}}&lt;br&gt;(''As Sūdān—Jumhūriyyah as Sūdān'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Republic of the Sudan}}
| [[ခါတွမ်းမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|الخرطوم}} (''Al Kharṭūm'')
| {{UN Population|Sudan}}
| {{sort|01861484|{{convert|1861484|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Seychelles.svg|centre|100px|border|link=Flag of Seychelles]]
| [[File:Location Seychelles AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆေးရှဲနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Republic of Seychelles
| {{lang-en|Seychelles—Republic of Seychelles}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Seychelles—République des Seychelles}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Seychellois Creole]]: ''Sesel— Repiblik Sesel''
| [[Victoria, Seychelles|Victoria]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Victoria}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Victoria}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Seychellois Creole]]: ''Victoria''
| {{UN Population|Seychelles}}
| {{sort|00000451|{{convert|451|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Sao Tome and Principe.svg|centre|100px|border|link=Flag of São Tomé and Príncipe]]
| [[File:Location São Tomé and Príncipe AU Africa.svg|150px]]
| [[ဆောင်တူမေးနှင့် ပရင်စီပီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဆောင်တူမေးနှင့်ပရင်စီပီ ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-pt|São Tomé e Príncipe—República Democrática de São Tomé e Príncipe}}
| [[ဆောင်တူမေးမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|São Tomé}}
| {{UN Population|Sao Tome and Principe}}
| {{sort|00000964|{{convert|964|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Zimbabwe.svg|centre|100px|border|link=Flag of Zimbabwe]]
| [[File:Location Zimbabwe AU Africa.svg|150px]]
| [[ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဇင်ဘာဘွေ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Zimbabwe—Republic of Zimbabwe}}
| [[ဟာရာ့ရီမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Harare}}
| {{UN Population|Zimbabwe}}
| {{sort|00390757|{{convert|390757|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Zambia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Zambia]]
| [[File:Location Zambia AU Africa.svg|150px]]
| [[ဇမ်ဘီယာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဇမ်ဘီယာ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Zambia—Republic of Zambia}}
| [[Lusaka]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Lusaka}}
| {{UN Population|Zambia}}
| {{sort|00752614|{{convert|752614|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Tanzania.svg|centre|100px|border|link=Flag of Tanzania]]
| [[File:Location Tanzania AU Africa.svg|150px]]
| [[တန်ဇန်းနီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;တန်ဇန်းနီးယား ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Tanzania—United Republic of Tanzania}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Tanzania—Jamhuri ya Muungano wa Tanzania''
| [[Dodoma]] (official)&lt;br&gt;[[ဒါအက်စ် ဆယ်လန်းမြို့]] ([[seat of government]])&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Dodoma}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Dodoma''
| 56,313,438
| {{sort|00945203|{{convert|945203|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Togo.svg|centre|100px|border|link=Flag of Togo]]
| [[File:Location Togo AU Africa.svg|150px]]
| [[တိုဂိုနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;တိုဂို သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Togo—République Togolaise}}
| [[Lomé]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Lomé}}
| {{UN Population|Togo}}
| {{sort|00056785|{{convert|56785|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Tunisia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Tunisia]]
| [[File:Location Tunisia AU Africa.svg|150px]]
| [[တူနီးရှားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;တူနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar| تونس — الجمهورية التونسية }} &lt;br&gt;(''Tūnis—Al Jumhūriyyah at Tūnisīyyah'')
| [[Tunis]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|تونس}} (''Tūnis'')&lt;/
| {{UN Population|Tunisia}}
| {{sort|00163610|{{convert|163610|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of South Sudan.svg|centre|100px|border|link=Flag of South Sudan]]
| [[File:Location South Sudan AU Africa.svg|150px]]
| [[တောင်ဆူဒန်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;တောင်ဆူဒန် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|South Sudan—Republic of South Sudan}} 
| [[Juba]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Juba}}
| {{UN Population|South Sudan}}
| {{sort|00644329|{{convert|644329|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of South Africa.svg|centre|100px|border|link=Flag of South Africa]]
| [[File:Location South Africa AU Africa.svg|150px]]
| [[တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;တောင်အာဖရိက သမ္မတနိုင်ငံ
| [[Afrikaans]]: ''Suid-Afrika—Republiek van Suid-Afrika''&lt;br&gt;
{{collapsible list
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;padding-left:2.5em;font-size:85%;&lt;!--size of [show]/[hide] link--&gt;
|title = 10 other official names
|{{lang-en}}: South Africa—Republic of South Africa&lt;br&gt;[[Tsonga language|Tsonga]]: ''Afrika Dzonga—Riphabliki ra Afrika Dzonga''&lt;br&gt;[[Tswana language|Tswana]]: ''Aforika Borwa—Rephaboliki ya Aforika Borwa''&lt;br&gt;[[Southern Ndebele language|Southern Ndebele]]: ''Sewula Afrika—iRiphabliki yeSewula Afrika''&lt;br&gt;[[Northern Sotho language|Northern Sotho]]: ''Afrika-Borwa—Repabliki ya Afrika-Borwa''&lt;br&gt;[[Sotho language|(Southern) Sotho]]: ''Afrika Borwa—Rephaboliki ya Afrika Borwa''&lt;br&gt;[[Swazi language|Swati]]: ''Ningizimu Afrika—iRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika''&lt;br&gt;[[Xhosa language|Xhosa]]: ''uMzantsi Afrika—iRiphabliki yomZantsi Afrika''&lt;br&gt;[[Venda language|Venda]]: ''Afurika Tshipembe—Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe''&lt;br&gt;[[Zulu language|Zulu]]: ''Ningizimu Afrika—iRiphabhuliki yaseNingizimu Afrika'' }}
| [[Bloemfontein]] &lt;small&gt;(judicial)&lt;/small&gt;,&lt;br&gt; [[ကိပ်တောင်းမြို့]] &lt;small&gt;(legislative)&lt;/small&gt;,&lt;br&gt; and [[Pretoria]] &lt;small&gt;(executive)&lt;/small&gt;
| {{UN Population|South Africa}}
| {{sort|01221037|{{convert|1221037|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Namibia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Namibia]]
| [[File:Location Namibia AU Africa.svg|150px]]
| [[နမီးဘီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;နမီးဘီးယား သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Namibia—Republic of Namibia}} 
| [[Windhoek]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Windhoek}} 
| {{UN Population|Namibia}}
| {{sort|00825418|{{convert|825418|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Niger.svg|centre|100px|border|link=Flag of Niger]]
| [[File:Location Niger AU Africa.svg|150px]]
| [[နိုင်ဂျာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;နိုင်ဂျာ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Niger—République du Niger}}
| [[Niamey]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Niamey}}
| {{UN Population|Niger}}
| {{sort|01267000|{{convert|1267000|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Nigeria.svg|centre|100px|border|link=Flag of Nigeria]]
| [[File:Location Nigeria AU Africa.svg|150px]]
| [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;နိုင်ဂျီးရီးယား ဖက်ဒရယ် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Nigeria—Federal Republic of Nigeria}} 
| [[အဘူဂျာမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Abuja}} 
| {{UN Population|Nigeria}}
| {{sort|00923768|{{convert|923768|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|- 
| [[File:Flag of the Central African Republic.svg|centre|100px|border|link=Flag of the Central African Republic]]
| [[File:Location Central African Republic AU Africa.svg|150px]]
| [[ဗဟိုအာဖရိကသမ္မတနိုင်ငံ]]
| [[Sango language|Sango]]: ''Ködörösêse tî Bêafrîka''&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|République centrafricaine}}
| [[ဘန်ဂီမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Bangui}}
| {{UN Population|Central African Republic}}
| {{sort|00622984|{{convert|622984|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Burkina Faso.svg|centre|100px|border|link=Flag of Burkina Faso]]
| [[File:Location Burkina Faso AU Africa.svg|150px]]
| [[ဘာကီးနားဖားဆိုနိုင်ငံ]] &lt;br&gt;&lt;br&gt; ဘာကီးနားဖားဆို သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Burkina Faso}}
| [[Ouagadougou]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Ouagadougou}}
| {{UN Population|Burkina Faso}}
| {{sort|00274000|{{convert|274000|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Benin.svg|centre|100px|border|link=Flag of Benin]]
| [[File:Location Benin AU Africa.svg|150px]]
| [[ဘီနင်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဘီနင် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Bénin—République du Bénin}}
| [[Porto-Novo]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Porto-Novo}}
| {{UN Population|Benin}}
| {{sort|00112622|{{convert|112622|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Burundi.svg|centre|100px|border|link=Flag of Burundi]]
| [[File:Location Burundi AU Africa.svg|150px]]
| [[ဘူရွန်ဒီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဘူရွန်ဒီ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Burundi—République du Burundi}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Kirundi language|Kirundi]]: ''Burundi—Republika y'u Burundi''
| [[Gitega]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Gitega}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Kirundi language|Kirundi]]: ''Gitega''&lt;br&gt;&lt;br&gt;
| {{UN Population|Burundi}}
| {{sort|00027830|{{convert|27830|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Botswana.svg|centre|100px|border|link=Flag of Botswana]]
| [[File:Location Botswana AU Africa.svg|150px]]
| [[ဘော့ဆွာနာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ဘော့ဆွာနာ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Botswana—Republic of Botswana}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Tswana language|Tswana]]: ''Botswana—Lefatshe la Botswana''
| [[Gaborone]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Gaborone}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Tswana language|Tswana]]: ''Gaborone''
| {{UN Population|Botswana}}
| {{sort|00581726|{{convert|581726|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Madagascar.svg|centre|100px|border|link=Flag of Madagascar]]
| [[File:Location Madagascar AU Africa.svg|150px]]
| [[မဒါဂတ်စကားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မဒါဂတ်စကား သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Madagascar—République de Madagascar}}: &lt;br&gt;&lt;br&gt;''[[Malagasy language|Malagasy]]'': Repoblikan'i Madagasikara''
| [[Antananarivo]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Antananarivo}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Malagasy language|Malagasy]]: ''Antananarivo''
| {{UN Population|Madagascar}}
| {{sort|00587041|{{convert|587041|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Malawi.svg|centre|100px|border|link=Flag of Malawi]]
| [[File:Location Malawi AU Africa.svg|150px]]
| [[မာလဝီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မာလဝီ သမ္မတနိုင်ငံ
| [[Chewa language|Chichewa]]: ''Malaŵi—Dziko la Malaŵi''&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Malawi—Republic of Malawi}}
| [[Lilongwe]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Chewa language|Chichewa]]: ''Lilongwe''&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Lilongwe}}
| {{UN Population|Malawi}}
| {{sort|00118484|{{convert|118484|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Mali.svg|centre|100px|border|link=Flag of Mali]]
| [[File:Location Mali AU Africa.svg|150px]]
| [[မာလီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မာလီ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Mali—République du Mali}}
| [[Bamako]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Bamako}}
| {{UN Population|Mali}}
| {{sort|01240192|{{convert|1240192|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Mozambique.svg|centre|100px|border|link=Flag of Mozambique]]
| [[File:Location Mozambique AU Africa.svg|150px]]
| [[မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မိုဇမ်ဘစ် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-pt|Moçambique—República de Moçambique}}
| [[Maputo]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|Maputo}}
| {{UN Population|Mozambique}}
| {{sort|00801590|{{convert|801590|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Mauritius.svg|centre|100px|border|link=Flag of Mauritius]]
| [[File:Location Mauritius AU Africa.svg|150px]]
| [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မောရစ်ရှ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Mauritius—Republic of Mauritius}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Maurice—République de Maurice}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Mauritian Creole]] ''Moris—Repiblik Moris''
| [[Port Louis]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Port Louis}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Port-Louis}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Mauritian Creole]]: ''Porlwi''
| {{UN Population|Mauritius}}
| {{sort|00002040|{{convert|2040|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|- 
| [[File:Flag of Morocco.svg|centre|100px|border|link=Flag of Morocco]]
| [[File:Morocco WS-included (orthographic projection).svg|150px]]
| [[မော်ရိုကိုနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မော်ရိုကို ဘုရင့်နိုင်ငံ
| {{lang-ar|المغرب — المملكة المغربية}} &lt;br&gt;('Al Maḡrib—Al Mamlakah al Maḡribiyyah'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Berber languages|Berber]]: ⵜⴰⴳⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ (''Tageldit n-Elmaġrib'')
| [[Rabat]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar| الرباط}} (''ar-Ribaaṭ'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Berber language|Berber]]: ⴰⵕⴱⴰⵟ (''Aṛbaṭ'')
| {{UN Population|Morocco}}
| {{sort|00446550|{{convert|446550|km2|sqmi|0|abbr=on}}}} excludes all disputed territories&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{convert|710,850|km2|sqmi|0|abbr=on}} includes the Moroccan-administered parts of [[Western Sahara]], which is claimed by the [[Polisario Front]] as the [[Sahrawi Arab Democratic Republic]]
|-
| [[File:Flag of Mauritania.svg|centre|100px|border|link=Flag of Mauritania]]
| [[File:Location Mauritania AU Africa.svg|150px]]
| [[မော်ရီတေးနီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;မော်ရီတေးနီးယား အစ္စလာမ် သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-ar|موريتانيا — &lt;br&gt;الجمهورية الإسلامية الموريتانية}}&lt;br&gt;(''Mūrītānīyyā&lt;br&gt;&lt;br&gt;—Al Jumhūriyyah alʾIslāmiyyah al Mūrītānīyyah'')
| [[Nouakchott]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|نواكشوط}} (''Nuwākshūṭ'')
| {{UN Population|Mauritania}}
| {{sort|01030700|{{convert|1030700|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Uganda.svg|centre|100px|border|link=Flag of Uganda]]
| [[File:Location Uganda AU Africa.svg|150px]]
| [[ယူဂန်းဒါးနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ယူဂန်ဒါ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Uganda—Republic of Uganda}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Uganda—Jamhuri ya Uganda''
| [[Kampala]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Kampala}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swahili language|Swahili]]: ''Kampala''
| {{UN Population|Uganda}}
| {{sort|00236040|{{convert|236040|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Rwanda.svg|centre|100px|border|link=Flag of Rwanda]]
| [[File:Location Rwanda AU Africa.svg|150px]]
| [[ရဝမ်ဒါနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ရဝမ်ဒါ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Rwanda—Republic of Rwanda}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Rwanda—République du Rwanda}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Kinyarwanda language|Kinyarwanda]] ''Rwanda—Repubulika y'u Rwanda''
| [[Kigali]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Kigali}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Kigali}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Kinyarwanda language|Kinyarwanda]] ''Kigali''
| ၁၂,၃၇၄,၃၉၇
| {{sort|00026798|{{convert|26798|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Libya.svg|centre|100px|border|link=Flag of Libya]]
| [[File:Location Libya AU Africa.svg|150px]]
| [[လစ်ဗျားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;State of Libya
| {{lang-ar|ليبيا}} (''Lībīyā'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Berber language|Berber]]: ⵍⵉⴱⵢⴰ (''Libya'')
| [[Tripoli]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|طرابلس}}  &lt;small&gt;(''Ṭarābulus'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Berber languages|Berber]]: ⵟⵔⴰⴱⵍⴻⵙ (''Ṭrables'')&lt;/small&gt;
| {{UN Population|Libya}}
| {{sort|01759540|{{convert|1759540|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Liberia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Liberia]]
| [[File:Location Liberia AU Africa.svg|150px]]
| [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;လိုက်ဘေးရီးယား သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-en|Liberia—Republic of Liberia}} 
| [[Monrovia]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Monrovia}} 
| {{UN Population|Liberia}}
| {{sort|00111369|{{convert|111369|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Lesotho.svg|centre|100px|border|link=Flag of Lesotho]]
| [[File:Location Lesotho AU Africa.svg|150px]]
| [[လီဆိုသိုနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;လီဆိုသို ဘုရင့်နိုင်ငံ
| {{lang-en|Lesotho—Kingdom of Lesotho}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Sotho language|Sotho]]: ''Lesotho—Muso oa Lesotho''
| [[Maseru]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Maseru}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Sotho language|Sotho]]: ''Maseru''
| {{UN Population|Lesotho}}	
| {{sort|00030355|{{convert|30355|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Angola.svg|centre|100px|border|link=Flag of Angola]]
| [[File:Location Angola AU Africa.svg|150px]]
| [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အန်ဂိုလာနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Republic of Angola
| {{lang-pt|Angola—República de Angola}}
| [[Luanda]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|Luanda}}
| {{UN Population|Angola}}
| {{sort|01246700|{{convert|1246700|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|- 
| [[File:Flag of Algeria.svg|centre|100px|border|link=Flag of Algeria|alt=Flag of Algeria]]
| [[File:Location Algeria AU Africa.svg|150px]]
| [[အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;အယ်လ်ဂျီးရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံ 
| {{lang-ar| — الجزائر&lt;br&gt;الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية}}&lt;br&gt;(''Al Jazāʼir — Al Jumhūriyyah al Jazāʾiriyyah ad Dimuqrāṭiyyah ash Shaʾbiyyah'')
| [[အယ်လဂျီးယားမြို့]]&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;{{lang-ar|الجزائر}}&lt;br&gt;(''Al Jazā’ir'')
| {{UN Population|Algeria}}	
| {{sort|02381740|{{convert|2381740|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Côte d'Ivoire.svg|centre|100px|border|link=Flag of Côte d'Ivoire]]
| [[File:Location Côte d'Ivoire AU Africa.svg|150px]]
| [[အိုင်ဗရီကို့စ်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;ကို့ဒီဗွား သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Côte d'Ivoire—République de Côte d'Ivoire}}
| [[Yamoussoukro]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Yamoussoukro}}
| {{UN Population|Côte d'Ivoire}}
|{{sort|00322460|{{convert|322460|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Equatorial Guinea.svg|centre|100px|border|link=Flag of Equatorial Guinea]]
| [[File:Location Equatorial Guinea AU Africa.svg|150px]]
| [[အီကွေတာဂီနီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;အီကွေတာဂီနီ သမ္မတနိုင်ငံ
| {{lang-fr|Guinée équatoriale—République de Guinée équatoriale}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|Guiné Equatorial—República da Guiné Equatorial}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-es|Guinea Ecuatorial—República de Guinea Ecuatorial}}
| [[မာလာဘိုမြို့]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;[[Oyala]] is to be the future capital of Equatorial Guinea; currently under construction.&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-fr|Malabo}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-pt|Malabo}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-es|Malabo}}
| {{UN Population|Equatorial Guinea}}
| {{sort|00028051|{{convert|28051|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Egypt.svg|centre|100px|border|link=Flag of Egypt]]
| [[File:Location Egypt AU Africa.svg|150px]]
| [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;အီဂျစ် အာရပ်သမ္မတနိုင်ငံ&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Some territory could be argued to be a part of [[Asia]] or Africa.&lt;/ref&gt;
| {{lang-ar| مصر — جمهورية مصر العربية}} (''Miṣr—Jumhūrīyat Miṣr al ʿArabiyyah'')
| [[ကိုင်ရိုမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|القاهرة}} (''al Qāhirah'')
| {{UN Population|Egypt}}
| {{sort|01001449|{{convert|1001449|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Eritrea.svg|centre|100px|border|link=Flag of Eritrea]]
| [[File:Location Eritrea AU Africa.svg|150px]]
| [[အီရီထရီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;State of Eritrea
| {{lang-ar|إرتريا — دولة إرتريا}}&lt;br&gt;(''ʾIritriyā—Dawlat ʾIritriyā'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Eritrea—State of Eritrea}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Tigrinya language|Tigrinya]]: ኤርትራ — ሃገረ ኤርትራ&lt;br&gt;(''ʾErtra—Hagere ʾErtra'')
| [[Asmara]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-ar|أسمرة}} (''ʾAsmara'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Tigrinya language|Tigrinya]]: ''ኣስመራ''&lt;br&gt;(''Asmera'')
| {{UN Population|Eritrea}}
| {{sort|00117600|{{convert|117600|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Ethiopia.svg|centre|100px|border|link=Flag of Ethiopia]]
| [[File:Location Ethiopia AU Africa.svg|150px]]
| [[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;အီသီယိုးပီးယား ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံ
| [[Amharic]]: Iትዮጵያ — የIትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ&lt;br&gt;(''Ītyōṗṗyā—Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dēmōkrāsīyāwī Rīpeblīk'')
| [[အာဒစ် အာဘာဘာမြို့]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Amharic]]: ''አዲስ አበባ'' (''Addis Abäba'')
| {{UN Population|Ethiopia}}	
| {{sort|01104300|{{convert|1104300|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Swaziland.svg|centre|100px|border|link=Flag of Swaziland]]
| [[File:Location Swaziland AU Africa.svg|150px]]
| [[အဲ့စ်ဝါတီးနီနိုင်ငံ]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;အဲ့စ်ဝါတီးနီ ဘုရင့်နိုင်ငံ
| {{lang-en|Eswatini—Kingdom of Eswatini}} &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swazi language|Swazi]]: ''eSwatini—Umbuso weSwatini''
| [[Lobamba]] &lt;small&gt;(royal and legislative)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;[[Mbabane]] &lt;small&gt;(administrative)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;{{lang-en|Lobamba, Mbabane}}&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Swazi language|Swazi]]: Lobamba, ÉMbábáne
| {{UN Population|Eswatini}}
| {{sort|00017364|{{convert|17364|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|}

=== နိုင်ငံတကာမှ အကန့်အသတ်ဖြင့် သို့မဟုတ် လုံးဝအသိအမှတ်မပြုသော နိုင်ငံများ ===
ဖော်ပြပါ နိုင်ငံ ၂ ခုမှ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်သာ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဟု ကြေညာထားပြီး အချို့နယ်မြေများသာ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ကာ အခြားသောနိုင်ငံများမှ အကန့်အသတ် သို့မဟုတ် လုံးဝ အသိအမှတ်ပြုမထားသော နိုင်ငံများဖြစ်သည်။ နှစ်နိုင်ငံလုံးသည် ကုလသမဂ္ဂနိုင်ငံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံမဟုတ်သော်လည်း ဆာရာဝီ အာရပ် ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံသည် အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။


{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! class=&quot;unsortable&quot; | Flag
! class=&quot;unsortable&quot; | Map
! English short and formal names
! Status
! Local short and formal names
! Capital
! Population
! Area
|-
| [[File:Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg|centre|100px|border|link=Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic]]
| [[File:Location Western Sahara AU Africa.svg|150px]]
| [[Sahrawi Arab Democratic Republic]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Occupies part of the territory of [[Western Sahara]], disputed with Morocco.&lt;/ref&gt;
| Claimed by [[Morocco]] as its [[Southern Provinces|southernmost provinces]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Recognized by the [[African Union]] and [[International recognition of the Sahrawi Arab Democratic Republic|47 UN members]] as the representative government of [[Western Sahara]]
| [[Arabic language|Arabic]]:&lt;br&gt; الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية&lt;br&gt;(''Al Jumhūrīyah al ‘Arabīyah aṣ Ṣaḥrāwīyah ad Dīmuqrāṭīyah'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Spanish language|Spanish]]: ''República Árabe Saharaui Democrática''
| [[El Aaiún]] (proclaimed)&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Currently under Moroccan administration. [[Tifariti]] is the factual [[temporary capital]], but [[Tindouf]] located in [[Algeria]] is the place of some government and military facilities.&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Arabic language|Arabic]]: العيون (''AlʿUyūn'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Spanish language|Spanish]]: ''El Aaiún''
| 582,478	
| {{sort|267405|{{convert|267405|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|-
| [[File:Flag of Somaliland.svg|centre|100px|border|link=Flag of Somaliland]]
| [[File:Location Somaliland AU Africa.svg|150px]]
| [[Somaliland]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Republic of Somaliland&lt;ref name=&quot;SomalilandConstitution&quot;&gt;Name used in [http://www.somalilandlaw.com/Somaliland_Constitution/body_somaliland_constitution.htm#Heading The Constitution of the Republic of Somaliland] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924103731/http://www.somalilandlaw.com/Somaliland_Constitution/body_somaliland_constitution.htm#Heading#Heading |date=2015-09-24 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hassig&quot;&gt;Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.10.&lt;/ref&gt;
| State not controlled by [[Somalia]]&lt;ref name=&quot;Tukpmorttsep&quot;&gt;{{cite web|title=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic |publisher=[[University of Pretoria]] |date=1 February 2004 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |accessdate=2 February 2010 |url-status=unfit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218004011/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |archivedate=December 18, 2008 }} &quot;The Somali Republic shall have the following boundaries. (a) North; Gulf of Aden. (b) North West; Djibouti. (c) West; Ethiopia. (d) South south-west; Kenya. (e) East; Indian Ocean.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;Recognized by no [[Foreign relations of Somaliland|UN member]]&lt;ref name=&quot;NYT&quot;&gt;Lacey, Marc (5 June 2006). [https://www.nytimes.com/2006/06/05/world/africa/05somaliland.html The Signs Say Somaliland, but the World Says Somalia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110627215844/http://www.nytimes.com/2006/06/05/world/africa/05somaliland.html |date=27 June 2011 }}. ''The New York Times''. Retrieved 2010-05-25.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.un.org/webcast/pdfs/unia991.pdf |title=UN in Action: Reforming Somaliland's Judiciary |format=PDF |accessdate=2012-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120121075522/http://www.un.org/webcast/pdfs/unia991.pdf# |archive-date=2012-01-21 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
| [[Arabic language|Arabic]]: أرض الصومال&lt;br&gt; — جمهورية أرض الصومال&lt;br&gt;(''Arḍ aṣ Ṣūmāl—Jumhūrīyat Arḍ aṣ Ṣūmāl'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Somali language|Somali]]: ''Jamhuuriyadda Somaliland''
| [[Hargeisa]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Arabic language|Arabic]]: هرجيسا (''Harjaysā'')&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Somali language|Somali]]: ''Hargeysa''
| 4,000,000
| {{sort|176120|{{convert|176120|km2|sqmi|0|abbr=on}}}}
|}
&lt;br&gt;

== အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအရ အစိတ်အပိုင်းများ ==
ဤသည်မှ အာဖရိကမဟုတ်သော နိုင်ငံများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံရ အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သော နယ်မြေ ၁၀ ခုစာရင်းဖြစ်သည်။

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! class=&quot;unsortable&quot; | Flag
! class=&quot;unsortable&quot; | Map
! English short and formal names
! Status&lt;ref name=&quot;Field Listing :: Dependency Status&quot;/&gt;
! Local short and formal names
! Capital
! Population
! Area&lt;ref name=&quot;Area&quot;/&gt;
|-
| [[File:Flag of the Canary Islands.svg|centre|100px|border|link=Flag of the Canary Islands]]
| [[File:Location Canary Islands Africa.svg|150px]]
| [[Canary Islands]]
| Autonomous communities of Spain|Autonomous community of [[Spain]]
| [[Spanish language|Spanish]]: ''Islas Canarias''
| [[Santa Cruz de Tenerife|Santa Cruz]] and [[Las Palmas de Gran Canaria|Las Palmas]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.gobiernodecanarias.org/tuestatuto/principios_generales.html |title=Estatuto de Autonomía de Canarias en la Página Web Oficial del Gobierno de Canarias |publisher=.gobiernodecanarias.org |accessdate=2010-09-20 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110120074726/http://www2.gobiernodecanarias.org/tuestatuto/principios_generales.html |archivedate=2011-01-20 }}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Spanish language|Spanish]]: ''Santa Cruz de Tenerife'' and ''Las Palmas de Gran Canaria''
| 2,207,225
| {{convert|7447|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Ceuta.svg|centre|100px|border|link=Flag of Ceuta]]
| [[File:Ceuta-melilla.png|150px]]
| [[Ceuta]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Autonomous City of Ceuta
| Autonomous cities of Spain|Autonomous city of [[Spain]]
| [[Spanish language|Spanish]]: ''Ceuta—Ciudad autónoma de Ceuta''
| Ceuta&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Spanish language|Spanish]]: ''Ceuta''
| 84,843
| {{convert|28|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|centre|100px|border|link=Flag of the French Southern and Antarctic Lands]]
| [[File:TAAF-fr.png|150px]]
| [[French Southern and Antarctic Lands]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Only the [[Scattered Islands in the Indian Ocean|Îles Éparses]] are considered part of the African continent. The remaining four districts lie outside the continental shelf in the [[List of islands in the Indian Ocean|Indian Ocean]] or [[Territorial claims in Antarctica|Antarctica]].&lt;/ref&gt;
| Overseas departments and territories of France|Overseas territory and constituent part of the [[French Republic]]
|[[French language|French]]: {{Lang|fr|Terres australes et antarctiques françaises}}
| [[Saint-Pierre, Réunion|Saint-Pierre]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;The main station on the Îles Éparses is on [[Tromelin Island|Tromelin]]. The headquarters of the district chief, however, is [[Saint-Pierre, Réunion|Saint-Pierre]], in [[Réunion]].&lt;/ref&gt;
| No permanent population&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fs.html|title=French Southern and Antarctic Lands|accessdate=5 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20070814210412/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fs.html#|archive-date=2007-08-14|url-status=live|archivedate=24 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181224214852/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fs.html}}&lt;/ref&gt;
| {{convert|38.60|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Madeira.svg|centre|100px|border|link=Flag of Madeira]]
| [[File:Location Madeira Africa.svg|150px]]
| [[Madeira]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Autonomous Region of Madeira
| Autonomous regions of Portugal|Autonomous region of [[Portugal]]
| [[Portuguese language|Portuguese]]: ''Madeira—Região Autónoma da Madeira''
| [[Funchal]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Portuguese language|Portuguese]]: ''Funchal''
| 267,785
| {{convert|828|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Mayotte (local).svg|centre|100px|border|link=Flag of Mayotte]]
| [[File:Location Mayotte Africa.svg|150px]]
| [[Mayotte]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Mayotte Region 
| Overseas departments and territories of France|Overseas region and constituent part of the [[French Republic]]
| [[French language|French]]: ''Mayotte—Région Mayotte''
| [[Dzaoudzi]] (official)&lt;br&gt;[[Mamoudzou]] (seat of prefect and departmental council)&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[French language|French]]: ''Mamoudzou''
| 266,380
| {{convert|374|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Melilla.svg|centre|100px|border|link=Flag of Melilla]]
| [[File:Ceuta-melilla.png|150px]]
| [[Melilla]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Autonomous City of Melilla
| Autonomous cities of Spain|Autonomous city of [[Spain]]
| [[Spanish language|Spanish]]: ''Melilla—Ciudad autónoma de Melilla''
| Melilla&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Spanish language|Spanish]]: ''Melilla''
| 84,714
| {{convert|20|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Spain.svg|centre|100px|border|link=Flag of Spain]]
| [[File:Mapa del sur de España neutral.png|150px]]
| [[Plazas de soberanía]]
| Overseas territory of [[Spain]]
| [[Spanish language|Spanish]]: ''Plazas de soberanía''
|
| 74
| 
|-
| [[File:Flag of France.svg|100px|border|link=Flag of Réunion]]
| [[File:Location Réunion Africa.svg|150px]]
| [[Réunion|Reunion]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;Reunion Region 
| Overseas departments and territories of France|Overseas region and constituent part of the [[French Republic]]
| [[French language|French]]: ''Réunion—Région Réunion''
| [[Saint-Denis, Réunion|Saint-Denis]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[French language|French]]: ''Saint-Denis''
| 889,918
| {{convert|2512|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Italy.svg|centre|100px|border|link=Flag of Italy]]
| [[File:Pelagie Islands map.png|150px]]
| [[Pelagie Islands]]
| Territory of Italy
| [[Italian language|Italian]]: ''Isole Pelagie''&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Sicilian language|Sicilian]]: ''Ìsuli Pilaggî''
| [[Lampedusa e Linosa]]&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Geographically part of the archipelago ([[Lampedusa]] and [[Lampione]]) belongs to the African continent; politically and administratively, the islands fall within the [[Province of Agrigento]] in [[Sicily]]&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Italian language|Italian]]: ''Lampedusa e Linosa''&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Sicilian language|Sicilian]]: ''Lampidusa e Linusa''
| 6,304
| {{convert|21.4|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|-
| [[File:Flag of Yemen.svg|centre|100px|border|link=Flag of Yemen]]
| [[File:Socotra_Archipelago.PNG|150px]]
| [[Socotra Governorate|Socotra Archipelago]]
| Governorate of [[Yemen]]
| [[Arabic language|Arabic]]: أرخبيل سقطرى &lt;br&gt;(''ʾArḫabīl Suquṭrā'')&lt;br&gt;
| [[Hadibu]]&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[Arabic language|Arabic]]: اديبو‎ (''Ḥādībū'')
| 60,550
| {{convert|3974.64|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|}
&lt;br&gt;

== အမှီအခိုနယ်မြေများ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! class=&quot;unsortable&quot; | အလံ
! class=&quot;unsortable&quot; | မြေပုံ
! မြန်မာဘာသာဖြင့် တရားဝင်နှင့် အတိုကောတ်အမည်များ
! အခြေအနေ&lt;ref name=&quot;Field Listing :: Dependency Status&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2006.html |title=Field Listing :: Dependency Status |publisher=CIA |accessdate=၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629164914/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2006.html# |archive-date=2011-06-29 |url-status=live |archivedate=25 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225011919/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2006.html%20 }}&lt;/ref&gt;
! ဒေသတွင်း တရားဝင်နှင့် အတိုကောတ်အမည်များ
! မြို့တော်
! လူဦးရေ
! ဧရိယာ&lt;ref name=&quot;Area&quot;/&gt;
|-
| [[File:Flag of the United Kingdom.svg|centre|100px|border|link=Union Jack]]
| [[File:LocationStHelena.png|150px]]
| [[:en:Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|စိန့်ဟင်လင်နာကျွန်း၊ အက်ဆန်ရှင်းကျွန်းနှင့် ထရစ်စတန် ဒါ ခွန်ညာကျွန်း]]
| [[ဗြိတိသျှ ပင်လယ်ရပ်ခြား နယ်မြေများ|ဗြိတိသျှ ပင်လယ်ရပ်ခြား နယ်မြေ]]
| English: Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha
| [[:en:Jamestown, Saint Helena|ဂျိမ်းတောင်းမြို့]]
| ၅,၆၃၃
| {{convert|420|km2|sqmi|0|abbr=on}}
|}
&lt;br&gt;

== ဆက်လက်ကြည့်ရှုရန် ==
== မှတ်စုများ ==
{{Reflist|group=n}}

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

{{တိုက်ကြီးများအလိုက် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံများနှင့် အမှီအခိုနယ်မြေများ စာရင်း |state=collapsed}}

[[ကဏ္ဍ:အာဖရိကတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[ကဏ္ဍ:အာဖရိကတိုက်နှင့်ဆက်နွယ်သော စာရင်းများ]]
[[ကဏ္ဍ:တိုက်ကြီးများအလိုက် နိုင်ငံများ၏ စာရင်းများ]]</text>
      <sha1>l01zzogrixipd3ddysaacmsd0sdy2a4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204715</id>
    <revision>
      <id>752629</id>
      <parentid>652136</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:08:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24047" xml:space="preserve">{{Infobox government agency
|agency_name     = ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန
|nativename      = {{lang|ja|文部科学省}}
|nativename_a    = 
|nativename_r    = Monbu-kagaku-shō
|logo            = Symbol of Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology of Japan.svg
|logo_width      = 200px
|logo_caption    =
|seal            = 
|seal_width      = 
|seal_caption    = 
|picture         = Kasumigaseki-Common-Gate-01.jpg
|picture_width   = 200px
|picture_caption = MEXT ဌာနချုပ်
|formed          = {{start_date|2001|01|}}
|date1           = 
|date1_name      =
|date2           =
|date2_name      =
|preceding1      = ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန
|preceding2      = သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အေဂျင်စီ
|dissolved       =
|superseding     =
|jurisdiction    = {{JPN}}
|headquarters    = 3–2–2 [[:en:Kasumigaseki| ကာဆုမိဂါဆဲကိ]]၊ [[:en:Chiyoda, Tokyo|ချိယိုးဒ]]၊ တိုကျိုမြို့ 100-8959၊ ဂျပန်နိုင်ငံ
|employees       = 
|budget          = 
|minister1_name  = [[:en:Kōichi Hagiuda|ကိုးအိချိ ဟာဂိအုဒ]]၊ [[:en:Minister of Education, Culture, Sports, Science and Technology|ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီး]]
|minister2_name  = [[:en:|Keiko Nagaokaကေးကို နာဂါအိုက]]၊ အစိုးရဝန်ကြီး
|minister3_name  = [[:en:Tomoko Ukishima|တိုမိုကို အုကိရှိမ]]၊ အစိုးရဝန်ကြီး
|parent_agency   = ဂျပန်အစိုးရ
|child1_agency   = ယဉ်ကျေးမှုရေးရာ အေဂျင်စီ
|child2_agency   = ဂျပန်အားကစားအေဂျင်စီ
|website         = [http://www.mext.go.jp www.mext.go.jp]
|footnotes       =
}}

'''MEXT''' ဟု အတိုကောက်သိကြသည့် '''ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန''' ({{lang-en|Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology}}; {{lang-ja|文部科学省}}, ''Monbu-kagaku-shō'') သည် ဂျပန်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဆယ့်တစ်ခုအနက် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.mext.go.jp/en/about/mext/index.htm|title=MEXT : MEXT|website=www.mext.go.jp|access-date=2020-01-31}}&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းတွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရေးပါမှုအခြေအနေ တိုးတက်လာစေရန် ရည်ရွယ်သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.vergemagazine.com/program-search/funding/japan-ministry-of-education-culture-sports-science-and-technology-undergraduate-scholarship.html|title=Japan Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology: Undergraduate Scholarship|last=Johnston|first=David|website=Verge Magazine: Volunteer abroad, work and travel, study abroad|language=en-gb|access-date=2020-02-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Swinbanks|first=David|date=September 1996|title=Postdoctoral positions galore in Japan|journal=Nature|language=en|volume=383|issue=6596|pages=200|doi=10.1038/383200a0|issn=1476-4687}}&lt;/ref&gt; ဝန်ကြီးဌာနသည် ၎င်း၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးလျက်၊ လူနေမှုပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကလေးသူငယ် ကျန်းမာရေး၊&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Cite journal|last=Bando|first=Kumiko|date=2011|title=Efforts of MEXT (the Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology)|journal=Trends in the Sciences|language=ja|volume=16|issue=8|pages=24–27|doi=10.5363/tits.16.8_24|issn=1884-7080|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; ကျားမ တန်းတူညီမျှမှု&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite journal|last=宏之|first=萬谷|date=2011|title=文部科学省における取組状況|journal=学術の動向|volume=16|issue=12|pages=12_50–12_51|doi=10.5363/tits.16.12_50|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; စသည့် အနာဂတ်ရည်မှန်းချက်များဆိုင်ရာ သုတေသနများအတွက် ရန်ပုံငွေများ ရှာဖွေထောက်ပံ့ရန် တာဝန်ယူရသည်။&lt;ref name=&quot;:42&quot;&gt;{{Cite journal|last=Swinbanks|first=David|date=1996-09-01|title=Japan to double university project grants|journal=Nature|language=en|volume=383|issue=6597|pages=206|doi=10.1038/383206a0|issn=1476-4687|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

==သမိုင်းကြောင်း==
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနကို {{ill|မဲဂျိခေတ်|en|Meiji period}} ၁၈၇၁ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်သည်။&lt;ref&gt;Reischauer, Edwin O. ''et al.'' (2005), ''The Japanese Today'',  p.187.&lt;/ref&gt; ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ယခင် [[:en:Ministry of Education, Science, Sports and Culture|ပညာရေး၊ သိပ္ပံ၊ အားကစားနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန]] (文部省, ''Monbu-shō'') နှင့် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာအေဂျင်စီ ([[:ja:科学技術庁|科学技術庁]], ''Kagaku-gijutsu-chō'') တို့ကို ပေါင်းစပ်၍ လက်ရှိ MEXT ကို ဖွဲ့စည်းသည်။

==ဖွဲ့စည်းပုံ==
ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန၏ အကြီးအကဲမှာ [[:en:Minister of Education, Culture, Sports, Science and Technology|ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီး]] ဖြစ်သည်။ ၎င်းအောက်တွင် အစိုးရဝန်ကြီးနှစ်ဦး၊ လွှတ်တော်ဒုတိယဝန်ကြီးနှစ်ဦး၊ စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ဒုတိယဝန်ကြီးနှစ်ဦး၊ လက်ထောက်ဝန်ကြီးနှစ်ဦးတို့ကို ခန့်ထားသည်။ ဝန်ကြီးဌာနကို ၎င်းတို့အပြင် အောက်ပါအတိုင်း ဖွဲ့စည်းထားသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===ဝန်ကြီးရုံး===
ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုလုံးကို သက်ရောက်စေမည့် အထွေထွေမူဝါဒများ ညွှန်ကြားဆောင်ရွက်ရသည့် ဌာနဖြစ်သည်။ မူဝါဒများ စစ်ဆေးခြင်း၊ ဌာနများအကြား ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုလုံး၏ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် စီမံခန့်ခွဲရေး၊ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး စသည်တို့ ဆောင်ရွက်ရသည်။

===နိုင်ငံတကာရေးရာ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်===
ဂျပန်အမျိုးသားကော်မရှင်နှင့် ကုလသမဂ္ဂ ပညာရေး၊သိပ္ပံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့ (ယူနက်စကို) တို့အကြား ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရေးတွင် အဓိက တာဝန်ရှိသူဖြစ်သည်။ အဖွဲ့အစည်းနှစ်ခု၏ ဘုံမျှော်မှန်းချက်မှာ ပညာရေး၊ သိပ္ပံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့မှတစ်ဆင့် ရေရှည်စဉ်ဆက်မပြတ် အပြန်အလှန် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဖန်တီးရန်ဖြစ်သည်။

===ထောက်ပံ့မှုများ စီမံဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ် တားဆီးကာကွယ်ရေးဌာန===
စာသင်ခန်းသုံး၊ ကျောင်းသုံး ပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ငလျင်ကဲ့သို့သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ လျှော့ချနိုင်ရေး အလေးထားဆောင်ရွက်သည်။ ထို့အပြင် ပညာရေးနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများတွင် တက္ကသိုလ် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ ပိုမိုရရှိရန် တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်ရသည်။

==ပညာရေးဌာနများ==
[[File:Photographer_taking_a_group_photograph_of_smiling_students_in_front_of_the_Tokyo_station,_Marunouchi,_Japan.jpg|thumb|တိုကျိုဘူတာရှေ့ ဂျပန်ကျောင်းသားများ]]

ဝန်ကြီးဌာနသည် ပညာရေးကဏ္ဍအတွက် အောက်ပါဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===ပညာရေးမူဝါဒဗျူရို===
ပညာရေးအခြေခံအက်ဥပဒေတွင် ပါဝင်သည့် တစ်သက်တာ သင်ကြားသင်ယူမှုလုပ်ငန်းစဉ်များ ဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်သည်။ ပြည့်စုံမျှတသော ပညာရေးမူဝါဒများ ချမှတ်နိုင်ရန် တာဝန်ယူရသည်။

===အခြေခံပညာရေးဗျူရို===
မူလတန်းကြိုပညာရေးမှသည် အခြေခံပညာ အထက်တန်းနှင့် ညီမျှသော ပညာရေး ပြီးဆုံးသည်အထိ ကာလအတွင်း ကျောင်းသားများ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်လာစေရေး ဆောင်ရွက်ရသည်။

===အဆင့်မြင့်ပညာရေးဗျူရို===
ဘွဲ့ကြိုတန်းနှင့် ဘွဲ့လွန်တန်း ပညာရေးကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ရန် အဓိကတာဝန်ယူရသည်။ ကျောင်းဝင်ခွင့်လုပ်ငန်းများ၊ ဆရာစွမ်းရည်မြှင့်လုပ်ငန်းများ၊ ပြည်တွင်း ပြည်ပ ကျောင်းသားများ ရွေးချယ် လက်ခံရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရသည်။

==အားကစားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဌာနများ==
[[File:Ikiiki_Ibaraki_Yume_Kokutai_Athletics,_Men's_400_m_final,_racing.jpg|thumb|၇၄ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားအားကစားပွဲတော်၊ မီတာ ၄၀၀ အပြေး]]

ဝန်ကြီးဌာနသည် အားကစားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကဏ္ဍအတွက် အောက်ပါဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===ဂျပန်အားကစားအေဂျင်စီ===
ကာယပညာနှင့် ကျန်းမာရေး၊ နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားရေးတို့ကို ဆောင်ရွက်ရသည်။

===ယဉ်ကျေးမှုရေးရာအေဂျင်စီ===
ယဉ်ကျေးမှု အနုပညာလက်ရာများကို အားပေးပံ့ပိုးလျက် နိုင်ငံတွင်း ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ် ဖန်တီးရန် တာဝန်ယူရသည်။ မျှော်မှန်းချက်မှာ အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာများ ရရှိပေါ်ပေါက်ရေး ဖြစ်သည်။

==သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဌာနများ==
ဝန်ကြီးဌာနသည် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာကဏ္ဍအတွက် အောက်ပါဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာမူဝါဒဗျူရို===
[[File:The_Institute_of_Medical_Science_Tokyo_Japan_General_Research_Building_0104.jpg|thumb|305x305px|တိုကျို ဆေးသိပ္ပံ၊ အထွေထွေ သုတေသနအဆောက်အအုံ ၀၁၀၄]]

နိုင်ငံတစ်ဝန်း သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာများ တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်ရေး ဆောင်ရွက်ရသည်။

===သုတေသနတိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ရေးဗျူရို===
သိပ္ပံ၊ နည်းပညာ၊ ရူပဗေဒဆိုင်ရာ သုတေသနလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရသည်။

===သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဗျူရို===
စွမ်းအင်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကဲ့သို့သော လူမှုရေးလုပ်ငန်းပိုင်းကို ဆောင်ရွက်သည်။ အာကာသနှင့် ပင်လယ်ရေနက်ပိုင်း စူးစမ်းရှာဖွေရေးလုပ်ငန်းများလည်း အဓိကထား လုပ်ဆောင်သည်။

==ဆောင်ရွက်ချက်များနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများ==
ဝန်ကြီးဌာနလက်အောက်ရှိ ဌာနအသီးသီးသည် သက်ဆိုင်ရာ သုတေသနအစီအစဉ်များ၊ သုတေသနဌာနများအတွက် သိပ္ပံပညာမြှင့်တင်ရေး ဂျပန်အဖွဲ့အစည်း (Japn Society for the Promotion of Science) နှင့် ပူးပေါင်း၍ ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ရေးလုပ်ငန်းများလည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===လူနေမှုပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကလေးသူငယ် ကျန်းမာရေး===
မိသားစုနှင့် ၎င်းတို့နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်သည် ကလေးသူငယ်များ၏ ဖွံ့ဖြိုးရင့်ကျက်မှုအပေါ် များစွာသက်ရောက်မှုရှိကြောင်း ဝန်ကြီးဌာနက သုံးသပ်သည်။&lt;ref name=&quot;:12&quot;/&gt;

===Delta-sigma မြေပုံများ ပြောင်လဲရေးဆွဲရေး===
ဝန်ကြီးဌာနသည် ဤလုပ်ငန်းစဉ်အပေါ် အပြည့်အဝမဟုတ်သော်လည်း တိုက်ရိုက်တာဝန်ရှိသည်။ မြေပုံအညွှန်းများကို ဂဏန်းခြေပြစနစ်ရော ရုပ်ဝတ္ထုအစားထိုး စနစ်ကိုပါ အသုံးပြုသည့် ''analog-digital'' မြေပုံများ ရေးဆွဲသည့် အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite journal|last=Imoda|first=N.|last2=Azuma|first2=S.|last3=Kitao|first3=T.|last4=Sugie|first4=T.|date=2017-07-01|title=Delta-sigma conversion for graph signals **This work was partly supported by Grant-in-Aid for Challenging Exploratory Research #16K14283 from the Ministry of Education, Culture, Sports, Science, and Technology of Japan.|journal=IFAC-PapersOnLine|series=20th IFAC World Congress|language=en|volume=50|issue=1|pages=9303–9307|doi=10.1016/j.ifacol.2017.08.1177|issn=2405-8963|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

==ပညာရေး အစီအစဉ်များ==
MEXT သည် ''JET'' အစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်နေသည့် ဝန်ကြီးဌာန သုံးခုအပါအဝင်ဖြစ်သကဲ့သို့၊ [[မွန်းဘုခဂါ့ခုရှော ပညာသင်ဆု|MEXT စကောလားရှစ်]]ကိုလည်း နှစ်စဉ်ချီးမြှင့်သည်။ ဂျပန်အက္ခရာများကို ရောမအက္ခရာသို့ ဖလှယ်ရေးကိုလည်း ဆောင်ရွက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/nc/k19541209001/k19541209001.html|work=文部科学省|publisher=Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology|language=ja|script-title=ja:ローマ字のつづり方|access-date=2013-05-21|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20130529171936/http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/nc/k19541209001/k19541209001.html|archive-date=2013-05-29|url-status=dead|accessdate=8 April 2021|archivedate=29 May 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130529171936/http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/nc/k19541209001/k19541209001.html}}&lt;/ref&gt;

ပြည်ပရောက် ဂျပန်မိသားစုဝင်များအတွက် သတင်းအချက်အလက် မျှဝေရာ ''Children Living Abroad and Returnees Internet'' (CLARINET) ကိုလည်း ထောက်ပံ့ပေးသည်။&lt;ref&gt;&quot;[http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/clarinet/main7_a2.htm CLARINETへようこそ].&quot; MEXT. Retrieved on April 17, 2015.&lt;/ref&gt;

ဂျပန် ကျောင်းသားဝန်ဆောင်မှု အဖွဲ့အစည်း (JASSO) နှင့် ပူးပေါင်း၍ နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားများအတွက် &quot;Japanese Fulbright program&quot; ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် JASSO ပညာသင်ဆု ချီးမြှင့်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=JASSO Scholarship |url=https://www.jasso.go.jp/en/study_j/scholarships/short_term.html |website=JASSO |access-date=10 August 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Scholarships - Mannheim University |url=https://www.uni-mannheim.de/en/academics/going-abroad/studying-abroad/financing/country-specific-support/ |website=Mannheim University |access-date=10 August 2020}}&lt;/ref&gt; ဂျပန်တက္ကသိုလ်များတွင် တက်ရောက်နေသည့် နိုင်ငံခြားကျောင်းသားများအနက် ထိပ်ဆုံး ၁% ကို တစ်လလျှင် ဂျပန်ယန်း ရှစ်သောင်းအထိ ထောက်ပံ့ခြင်းဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=JASSO Scholarship |url=https://www.jasso.go.jp/en/study_j/scholarships/short_term.html |website=JASSO |access-date=10 August 2020}}&lt;/ref&gt;

ပြည်ပရှိ ဂျပန်နိုင်ငံတကာ ကျောင်းများဖြစ်သည့် ''နိဟွန်းဂျင်း ဂတ်ကိုး''&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Controlled internationalization: The case of kikokushijo from Belgium|journal=International Journal of Educational Research|volume=23|doi=10.1016/0883-0355(95)93534-3|at=p. 48|quote=The majority of teachers are sent from Japan by the Ministry of Education.|year=1995|last1=Ching|first1=Lin Pang}}&lt;/ref&gt; နှင့် ''ဟိုရှူး ဂျူးဂယောကိုး'' တို့အတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ဆရာ၊ ဆရာမများ စေလွှတ်လျက်ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;MOFASection4&quot;&gt;&quot;[http://www.mofa.go.jp/policy/other/bluebook/1987/1987-8-4.htm Section 4. Well-Being of Japanese Nationals Overseas]&quot; (). ''Diplomatic Bluebook 1987 Japan's Diplomatic Activities''. Ministry of Foreign Affairs. Retrieved on March 8, 2015.&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် ကျောင်းသား ၁၀၀ကျော်စီရှိသည့် အပတ်စဉ်ကျောင်းများကိုလည်း အမတော်ကြေးများ ထောက်ပံ့ပေးသည်။&lt;ref name=&quot;DoerrandLeep426&quot;&gt;Doerr, Musha Neriko (Brookdale Community College) and Kiri Lee (Lehigh University). &quot;[http://sites.miis.edu/comparativeeducation/files/2013/01/Contesting-heritage-Japan.pdf Contesting heritage: language, legitimacy, and schooling at a weekend Japanese-language school in the United States]&quot; (). ''Language and Education''. Vol. 23, No. 5, September 2009, 425–441. CITED: p. 426.&lt;/ref&gt;

==ဖော်ပြပါလည်းရှု==
* [[မွန်းဘုခဂါ့ခုရှော ပညာသင်ဆု]]

==ကိုးကား==
{{reflist}}

==ပြင်ပလင့်ခ်များ==
{{Commons category|Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology}}

* [https://web-japan.org/links/government/ministries/ministry4.html Japan Links Sites Monbukagakusho]
* [http://www.mext.go.jp/english/ Monka-shō Official English Webpage]
* [https://www.japan.go.jp/publications/news/culture.html The Government of Japan - Monbukagakusho]
* [https://japan.kantei.go.jp/97_abe/meibo/daijin/index_e.html List of Ministers (The Cabinet) | Prime Minister of Japan and His Cabinet&quot;]
* [https://web.archive.org/web/20041205165247/http://www.mext.go.jp/english/news/2003/07/03120301.htm Press release on Legislation of &quot;the National University Corporation Law&quot;]

[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံရှိ သုသေသနလုပ်ငန်းများ]]</text>
      <sha1>j9vlcv5euc1nlt89y39etrqoq4ik53i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမြင့်ဆုံးအဆောက်အဦများစာရင်း</title>
    <ns>0</ns>
    <id>206279</id>
    <revision>
      <id>752656</id>
      <parentid>658654</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T17:35:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hybernator</username>
        <id>1238</id>
      </contributor>
      <comment>ce</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13056" xml:space="preserve">[[File:Shwesandaw Pagoda Bagan Myanmar.jpg|thumb|200px|The 100-meter tall [[Shwesandaw Pagoda (Bagan)|Shwesandaw]] in [[Bagan]]— the country's tallest structure by architectural height for nearly nine centuries ({{circa}} 1057–1954) and tallest by pinnacle height at least until 1775]]

အောက်ပါစာရင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမြင့်ဆုံးအဆောက်အဦများစာရင်း ဖြစ်သည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် အပိုင်းနှစ်ခု ပါဝင်သည်။ ပထမစာရင်းတစ်ခုမှာ ၉၀ မီတာ (၂၉၅ ပေ) ထက် မြင့်သည့် အဆောက်အဦများနှင့် အခြားစာရင်းတွင် ၆၀ မီတာ (၁၉၇ ပေ) အထက် စာရင်း ဖြစ်သည်။ စာရင်းသည် လွတ်လပ်သည့်အချက်အလက်များမှ ရယူထားခြင်းဖြစ်ပြီး မပြည့်စုံမှုများ ရှိနေနိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးအဆောက်အဦများတွင် စေတီများနှင့် ဘုရားများ ပါဝင်သည်။ မီတာ ၁၀၀ (၃၂၈ ပေ) အမြင့်ရှိသည့် ဘုရားများကို ၁၁ ရာစုခေတ်ကတည်းက ပုဂံတွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည့် လက်ရာဖြစ်သည့်  ရွှေဆံတော်ဘုရားတွင် မြင်တွေ့နိုင်သည်။ ၁၃၄ မီတာ (၄၄၀ ပေ) ရှိသည့် ကျောက်ဆည်မြို့နယ်ရှိ ရဲရွာရေလှောင်တမံသည် လက်ရှိအချိန်တွင် နိုင်ငံ၌ အမြင့်ဆုံး အဆောက်အဦအဖြစ် တည်ရှိနေသည်။

==အမြင့်ဆုံး အဆောက်အအုံများ==
==အဆောက်အအုံ၊ ရွက်တိုင်၊ တာဝါ မဟုတ်သည့် အမြင့်ဆုံးအဆောက်အအုံများ==

{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
|- class=&quot;hintergrundfarbe6&quot;
! Rank
! Name
! class=&quot;unsortable&quot;|Image
! Location
! Height: &lt;br/&gt;m (ft)
! Pinnacle height &lt;br/&gt;m (ft)
! Year Completed
! Type
! Notes
! References
|-
| 1
| [[Yeywa Dam]]
| [[File:Yeywa Dam.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Kyaukse Township|Kyaukse]]
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| 2010
| [[dam]]
| 
| &lt;ref name=brn-yy&gt;{{cite web | url=https://burmariversnetwork.org/title/dam-projects/lower-and-upper-paunglaung.html | title=Yeywa Dam | publisher=Burma Rivers Network | date=18 August 2008 | access-date=2020-05-02}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2
| [[Lower Paunglaung Dam]]
| 
| [[Pyinmana]]
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| 2005
| dam
| 
| &lt;ref name=brn-pl&gt;{{cite web | url=https://burmariversnetwork.org/title/dam-projects/lower-and-upper-paunglaung.html | title=Upper and Lower Paunglaung Dams | publisher=Burma Rivers Network | date=3 September 2014 | access-date=2020-05-02}}&lt;/ref&gt;
|-
| 3
| [[Laykyun Sekkya]]
| [[File: ျမန္မာႏိုင္ငံေဒသဓာတ္ပုံၿပိဳင္ပြဲဝင္ 7.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Monywa]]
| {{convert|116|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|129.4|m|ft|0|abbr=on}}
| 2008
| [[statue]]
| [[List of tallest statues|3rd tallest statue in the world]] &lt;br/&gt; pinnacle height includes the 13.4 meter throne
| &lt;ref name=ao-170&gt;Foer et al 2019: 170&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 4
| rowspan=&quot;3&quot; | [[Shwemawdaw Pagoda]]
| rowspan=&quot;3&quot; | [[File:Shwemawdaw Pagoda, Bago.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| rowspan=&quot;3&quot; | [[Bago, Myanmar|Bago]]
| ?
| ?
| 14th century
| rowspan=&quot;3&quot; | [[stupa]]
| rowspan=&quot;3&quot; | Tallest pagoda in Myanmar since 1954
| rowspan=&quot;3&quot; | &lt;ref name=smd&gt;{{cite journal | author=Zaw Winn | title=Shwemawdaw Pagoda welcomes in the New Year | url=http://www.mmtimes.com/no416/n017.htm | archive-url=https://web.archive.org/web/20111108234136/http://www.mmtimes.com/no416/n017.htm | url-status=dead | archive-date=2011-11-08 | work=The Myanmar Times | date=2008-04-28 | volume=21 | number=416 | access-date=2020-04-12 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111108234136/http://www.mmtimes.com/no416/n017.htm |date=8 November 2011 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=tt&gt;{{cite web | author=Timothy Tye | url=http://www.asiaexplorers.com/myanmar/shwemawdaw_paya.htm | title=Shwemawdaw Pagoda, Bago | access-date=2020-04-12}}&lt;/ref&gt;
|-
| {{convert|90|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1796
|-
| {{convert|114|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1954
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | 5
| rowspan=&quot;5&quot; | [[Shwedagon Pagoda]]
| rowspan=&quot;5&quot; | [[File:Shwedagon Pagoda 2017.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| rowspan=&quot;5&quot; | [[Yangon]]
| ?
| ?
| ?
| rowspan=&quot;5&quot; | stupa
| rowspan=&quot;5&quot; | 2500+ years old according to tradition
| 
|-
| {{convert|18|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1362/63
| &lt;ref name=whs/&gt;
|-
| {{convert|40|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1462
| &lt;ref name=whs&gt;UNESCO 2018&lt;/ref&gt;&lt;ref name=lg-307&gt;Langmead, Garnault 2001: 307&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{convert|99|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1775
| &lt;ref name=whs/&gt;&lt;ref name=lg-307/&gt;
|-
| {{convert|112|m|ft|0|abbr=on}}
| 1871
| &lt;ref name=whs/&gt;&lt;ref name=lg-307/&gt;
|-
| 6
| [[Uppatasanti Pagoda]]
| [[File:Naypyidaw -- Uppatasanti Pagoda.JPG|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Naypyidaw]]
| {{convert|98.7|m|ft|0|abbr=on}}
| ''{{convert|111.7|m|ft|0|abbr=on}}''
| 2009
| stupa
| Replica of the Shwedagon but 30 cm shorter; presumably, its ''hti'' is also of the same height as the Shwedagon's.
| &lt;ref name=irr&gt;{{cite journal | url=https://www2.irrawaddy.com/article.php?art_id=15256 | title=Naypyidaw’s Version of Shwedagon Pagoda Nears Completion | date=2009-03-06 | work=The Irrawaddy }}&lt;/ref&gt;
|-
| 7
| [[Upper Paunglaung Dam]]
| 
| [[Naypyidaw]]
| {{convert|103|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|103|m|ft|0|abbr=on}}
| 2015
| dam
| 
| &lt;ref name=brn-pl/&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 8
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Goteik viaduct]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[File:Train from Hsipaw to Pyin U Lwin, including Gokteik Gorge 21.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| rowspan=&quot;2&quot; | [[Nawnghkio]]
| rowspan=&quot;2&quot; | {{convert|102|m|ft|0|abbr=on}}
| rowspan=&quot;2&quot; | {{convert|102|m|ft|0|abbr=on}}
| 1900
| rowspan=&quot;2&quot; | [[bridge]]
| rowspan=&quot;2&quot; | Most of the viaduct's pillars destroyed during WWII. Rebuilt in 1951.
| rowspan=&quot;2&quot; | &lt;ref name=gokteik&gt;{{cite news | url=https://www.globalnewlightofmyanmar.com/nawnghkio-gokteik-viaduct/ | title=Nawnghkio &amp; Gokteik Viaduct | date=28 August 2018 | access-date=2020-04-18 | work=Global New Light of Myanmar}}&lt;/ref&gt;
|-
| 1951
|-
| 9
| [[Shwesandaw Pagoda (Bagan)|Shwesandaw Pagoda]]
| [[File:Shwesandaw Pagoda Bagan Myanmar.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bagan]]
| {{convert|100|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1057
| stupa
| Tallest pagoda in Bagan
| &lt;ref name=ssd&gt;{{cite web | url=https://luxurymyanmarrivercruises.com/shwesandaw-pagoda | title=Shwesandaw Pagoda – A “GUARDIAN” OF ANCIENT BAGAN| date=2019-06-13 | access-date=2020-04-18}}&lt;/ref&gt;
|-
| 10
| [[Dapein I Dam]]
| 
| [[Bhamo]]
| {{convert|83.5|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|83.5|m|ft|0|abbr=on}}
| 2011
| dam
| 
| &lt;ref name=brn-dapein&gt;{{cite web | url=https://burmariversnetwork.org/title/dam-projects/lower-and-upper-paunglaung.html | title=Dapein Dams | publisher=Burma Rivers Network | date=3 September 2014 | access-date=2020-05-02}}&lt;/ref&gt;
|-
| 11
| [[Statue of Gautama Buddha]]
| [[File:Gautama Buddha statue at Kyaikto, Myanmar.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Kyaikto]]
| {{convert|78|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 2019
| statue
| 
| &lt;ref&gt;{{cite news | url=http://www.mdn.gov.mm/en/construction-gigantic-sitting-buddha-statue-nearly-complete | title=Construction of Gigantic Sitting Buddha Statue Nearly Complete | date=2019-01-14 | publisher=Myanmar Digital News}}&lt;/ref&gt;
|-
| 12
| [[Yangon Radar Station]]
| [[File:Yangon Radar Station.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Yangon]]
| {{convert|75|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|75|m|ft|0|abbr=on}}
| 2016
| [[radar tower]]
| 18 stories tall
| &lt;ref name=nikkei&gt;{{cite news | last=Matsui | first=Motokazu | url=https://asia.nikkei.com/Business/Japan-built-weather-radar-a-new-landmark-in-Yangon | title=Japan-built weather radar a new landmark in Yangon | date=2016-08-07 | access-date=2020-04-17 | work=Nikkei Asian Review}}&lt;/ref&gt;
|-
| 13
| [[Thatbyinnyu Temple]]
| [[File:Bagan 2019 12.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bagan]]
| {{convert|61.3|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|66|m|ft|0|abbr=on}}
| 1150/51
| [[temple]]
| Tallest temple in Bagan
| &lt;ref&gt;{{cite book | last1=Ishizawa | first1=Yoshiaki | author2=Yasushi Kōno | title=Study on Pagan | pages=239 | publisher=Institute for Asian Cultures | location=Sophia | year=1989}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.umtanet.org/index.php/en/destination/bagan | title=Bagan | access-date=2020-05-16 | publisher=Union of Myanmar Travel Association }}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 14
| rowspan=&quot;4&quot; | [[Htupayon Pagoda]]
| rowspan=&quot;4&quot; | 
| rowspan=&quot;4&quot; | [[Sagaing]]
| ?
| ?
| 1454/55
| rowspan=&quot;4&quot; | stupa
| rowspan=&quot;4&quot; | 
| rowspan=&quot;4&quot; | &lt;ref group=note&gt;(MNA 2016) gives the height as 202 feet (61.5m) but (Moore, Win Maung 2016: 168–169) says the pagoda's height was raised by 10 meters from the original height of 49 meters, meaning the new height is now 59 meters (193.5 feet). The 61.5 meter height is likely inclusive of the ''[[hti]]'' (umbrella or spire).&lt;/ref&gt;
|-
| ?
| ?
| 1605/06
|-
| {{convert|49|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1851/52
|-
| {{convert|59|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|61.5|m|ft|0|abbr=on}}
| 2016
|-
| 15
| [[Nan-Myint Tower, Bagan|Nan-Myint Tower]]
| 
| [[Bagan]]
| {{convert|60|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|60|m|ft|0|abbr=on}}
| 2005
| Tower
| Observation tower for the Bagan Archeological Zone; consists of 13 levels/stories
| &lt;ref name=nmt&gt;{{cite web | url=https://www.aureumpalacehotelandresortbagan.com/experience-bagan/nan-myint-tower | title=Nan-Myint Tower | access-date=2020-04-26}}&lt;/ref&gt;
|}

==အမြင့်ဆုံးအဆောက်အဦများ၏ အချိတ်မှတ်တမ်း==
===ဗိသုကာဆိုင်ရာအမြင့်အလိုက်===

{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
|- class=&quot;hintergrundfarbe6&quot;
! Name
! class=&quot;unsortable&quot;|Image
! Location
! Height: &lt;br/&gt;m (ft)
! Pinnacle height &lt;br/&gt;m (ft)
! Years as tallest
! Notes
! References
|-
| [[Shwesandaw Pagoda (Bagan)|Shwesandaw Pagoda]]
| [[File:Shwesandaw Pagoda Bagan Myanmar.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bagan]]
| {{convert|100|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| {{circa}} 1057–1954
| Tallest pagoda in Bagan
| &lt;ref name=ssd/&gt;
|-
| [[Shwemawdaw Pagoda]]
| [[File:Shwemawdaw Pagoda, Bago.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bago, Myanmar|Bago]]
| {{convert|114|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1954–2005
| Tallest pagoda in Myanmar
| &lt;ref name=smd/&gt;
|-
| [[Lower Paunglaung Dam]]
| 
| [[Pyinmana]]
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| 2005–2010
| 
| &lt;ref name=brn-pl/&gt;
|-
| [[Yeywa Dam]]
| [[File:Yeywa Dam.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Kyaukse Township|Kyaukse]]
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| 2010–present
| 
| &lt;ref name=brn-yy/&gt;
|}

===အထွတ်အထိပ်၏ အမြင့်အလိုက်===
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
|- class=&quot;hintergrundfarbe6&quot;
! Name
! class=&quot;unsortable&quot;|Image
! Location
! Height: &lt;br/&gt;m (ft)
! Pinnacle height &lt;br/&gt;m (ft)
! Years as tallest
! Notes
! References
|-
| [[Shwesandaw Pagoda (Bagan)|Shwesandaw Pagoda]]
| [[File:Shwesandaw Pagoda Bagan Myanmar.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bagan]]
| {{convert|100|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| {{circa}} 1057–1775 or 1871
| Tallest pagoda in Bagan
| &lt;ref name=ssd/&gt;
|-
| [[Shwedagon Pagoda]]
| [[File:Shwedagon Pagoda 2017.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Yangon]]
| {{convert|99|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|112|m|ft|0|abbr=on}}
| 1775 or 1871–1954
|
| &lt;ref name=whs/&gt;&lt;ref name=lg-307/&gt;
|-
| [[Shwemawdaw Pagoda]]
| [[File:Shwemawdaw Pagoda, Bago.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Bago, Myanmar|Bago]]
| {{convert|114|m|ft|0|abbr=on}}
| ?
| 1954–2005
| Tallest pagoda in Myanmar
| &lt;ref name=smd/&gt;
|-
| [[Lower Paunglaung Dam]]
| 
| [[Pyinmana]]
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|131|m|ft|0|abbr=on}}
| 2005–2010
| 
| &lt;ref name=brn-pl/&gt;
|-
| [[Yeywa Dam]]
| [[File:Yeywa Dam.jpg|alt=|center|frameless|100px]]
| [[Kyaukse Township|Kyaukse]]
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| {{convert|134|m|ft|0|abbr=on}}
| 2010–present
| 
| &lt;ref name=brn-yy/&gt;
|}

==စာပေများ==

==ကိုးကား==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံရှိ အဆောက်အအုံများ]]</text>
      <sha1>orpn94zy5ygr9fvq0le2rriawwxm834</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရေမြင်းကန်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208342</id>
    <revision>
      <id>752678</id>
      <parentid>727437</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T03:37:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3544" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = ရေမြင်းကန် &lt;br&gt; Mare aux Hippopotames
| iucn_category = 
| photo =  MareAuxHippos MS 2027.jpg
| photo_width=200 
| photo_alt=
| photo_caption = Map at entrance
&lt;!-- | map = Burkina Faso location map.svg | map_caption = Burkina Faso --&gt;
| location = Burkina Faso
| nearest_city = [[Bala, Burkina Faso|Bala]]
&lt;!-- | lat_d = 11 | lat_m = 36 | lat_s = 43 | lat_NS = N
| long_d = 3 | long_m = 55| long_s = 0 | long_EW = W  --&gt;
| area = 163 km²
| established = 1937
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = 
| world_heritage_site = 
|embedded = {{Designation list
 | embed = yes
 | designation1 = Ramsar
 | designation1_date = 27 June 1990
 | designation1_number = 491&lt;ref&gt;{{Cite web|title=La Mare aux hippopotames|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/491|accessdate=25 April 2018}}&lt;/ref&gt;}}
}}

'''ရေမြင်းကန်''' (Mare aux Hippopotames) သည် ဘာကီးနားဖားဆိုနိုင်ငံတွင် တည်ရှိသည့် ကန်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းကန်သည် အမျိုးသားဥယျာဉ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၉၃၇ တွင် စတင်ဖန်တီးခဲ့ပြီး ၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံရှိ ယူနက်စကို၏ Biosphere Reserve နေရာအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဥယျာဉ်ကို သန့်ရှင်းကြည်လင်သည့် ရေကန်၏ ပတ်လည်တွင် ပြုလုပ်ထားသည်။ ဥယျာဉ်တွင် ရေမြင်း အကောင် ၁၀၀ ခန့်ရှိပြီး တစ်နှစ်လျှင် လာရောက်လည်ပတ်သူ ၁၀၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်ရှိသည်။ ၎င်းသည်  Bobo-Dioulasso မြို့မှ မြောက်ဘက်  ၆၀ ကီလိုမီတာခန့် (၃၇ မိုင်) အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ ဥယျာဉ်သည် ၁၆၃ စတုရန်းကီလိုမီတာခန့် (၆၃ စတုရန်းမိုင်) ကျယ်ဝန်းသည်။&lt;ref&gt;{{Cite book
  | last = World Conservation Monitoring Centre
  | title = Protected areas of the world: a review of national systems, Volume 2
  | publisher = IUCN
  | year = 1991 
  | pages = 10
  | url =https://books.google.com/books?id=GAtfSkr1q6sC&amp;pg=PT10
  | isbn =2-8317-0092-2 }}
&lt;/ref&gt;
[[File:Mare aux hippos MS 2068.jpg|none|thumb|Mare aux Hippopotames]]

==ပြင်ပလင့်များ==
*[http://www.birdlife.org/datazone/sites/index.html?action=SitHTMDetails.asp&amp;sid=6027&amp;m=0# Mare aux Hippopotames]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120930182553/http://www.birdlife.org/datazone/sitefactsheet.php?id=6027 |date=30 September 2012 }} at Birdlife.org
*[http://www.unesco.org/mabdb/br/brdir/directory/biores.asp?mode=all&amp;code=BKF+01 Mare aux Hippopotames]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021125325/http://www.unesco.org/mabdb/br/brdir/directory/biores.asp?code=BKF+01&amp;mode=all |date=21 October 2020 }} at UNESCO

==ကိုးကား==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:ဘာကီးနားဖားဆိုနိုင်ငံရှိ ရေကန်များ]]</text>
      <sha1>3azb1ja8t9t1tjgfw32oulja061109o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဘီဘီ အိုက်ရှာ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210488</id>
    <revision>
      <id>752648</id>
      <parentid>693690</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T16:01:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7477" xml:space="preserve">'''ဘီဘီ အိုက်ရှာ''' ({{lang-prs|بي بي عایشه‎}} ) သည် အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်လာသော အာဖဂန်သူ ဖြစ်သည်။ ဘီဘီသည် အရွယ်ရောက်ပြီးသောမိန်းကလေးကို ခေါ်ခြင်းဖြစ်ပြီး မိန်းမလှဟူလည်း အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အမည်ရင်းမှာ '''အိုက်ရှာ မိုဟာမက်ဇိုင်''' ဟူ၏။ ဆယ်ကျော်သက်ဘဝတွင် အိမ်ထောင်ချပေးရာ ထွက်ပြေးသဖြင့် ယောက်ျားဘက်မှ လိုက်လံဖမ်းဆီးပြီး အကျဉ်းချ၊ ရိုက်နှက် နားနှာခေါင်းဖြတ်ပြီး သွေးလွန်သေဆုံးစေရန် ပစ်ထားခြင်း ခံရသည်။ လူမှုဝန်ထမ်းများက တွေ့သဖြင့် ကယ်ဆယ်ရာ သူ့ဇာတ်လမ်းမှာ အမေရိကန်သတင်းများတွင် [[တာလီဘန်]]တို့၏ အမျိုးသမီးများအပေါ် ပြုမူမှုများကို ဥပမာပြုသည့်အနေဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ၂၀၁၄ ခုတွင် [[မေရီလန်းပြည်နယ်|မေရီလန်း]]နေ အမေရိကန်ရောက် အာဖဂန်မိသားစုတခုမှ မွေးစားကာ ပျက်စီးသောမျက်နှာကို ခွဲစိတ်ပြုပြင်ပေး၏။ &lt;ref&gt;&quot;[http://www.cnn.com/2012/12/16/us/aesha-surgery-healing/index.html For Aesha, healing comes in many forms]&quot;. CNN. December 20, 2012.&lt;/ref&gt;

== ငယ်ဘဝ ==
[[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ|အာဖဂန်နစ္စတန်]]၌ မွေးသည်။ ငယ်စဉ်ကပင် မိခင်မရှိတော့။ အသက် ၁၂ နှစ်အရွယ်တွင် မိသားစုဝင်တဦးက လူသတ်မှုကျူးလွန်မိရာ အိုက်ရှာ၏ဖခင်က အိုက်ရှာကို အလျော်အဖြစ် ပေးသည်။ &lt;ref&gt;Grenoble, Ryan (February 27, 2013). &quot;[http://www.huffingtonpost.com/2013/02/27/aesha-mohammadzai-nose-ears-taliban_n_2773994.html Afghan Woman Who Had Nose, Ears Cut Off By Taliban Recovers]&quot;. Huffington Post. &lt;/ref&gt; သို့ဖြင့် အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်တွင် အိမ်ထောင်ကျသည်။ ခင်ပွန်းဖြစ်သူရော သူ၏မိသားစုကပါ နှိပ်စက်သဖြင့် အသက် ၁၈ နှစ်ရောက်သော် ထွက်ပြေးသည်။ ရဲမှဖမ်းမိကာ ထောင် ၅ လ ချပြီး ဖခင်အိမ်သို့ ပြန်ပို့သည်။ ဖခင်က အိုက်ရှာ့ခင်ပွန်းအိမ် ထပ်ပို့သည်။ ယင်းသို့ အိမ်မှထွက်ပြေးသည့်အတွက် ယောက္ခထီး၊ ခင်ပွန်းနှင့် ယင်းဘက်မှ အမျိုးသား ၃ ယောက်တို့က အိုက်ရှာကို တောင်တန်းတို့ဘက် ခေါ်သွားကာ နားနှာခေါင်းဖြတ်ပြီး သေစေေရန် ထားခဲ့သည်။ အိုက်ရှာသည် အဘိုးဖြစ်သူအိမ်သို့ တွားသွားကာ အကူတောင်းသော်လည်း ငြင်းသဖြင့် ကြံရာမဲ့ကာ အမေရိကန်စစ်အခြေစိုက်စခန်းသို့ သွားရာ ချမ်းသာရာရသည်။ &lt;ref&gt;Bates, Karen Grigsby (October 13, 2010). &quot;[https://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2010/10/13/130527903/bibi-aisha-disfigured-afghan-woman-featured-on-time-cover-visits-u-s Bibi Aisha, Disfigured Afghan Woman Featured On 'Time' Cover, Visits U.S.]&quot; National Public Radio blog: The Two-Way. [https://web.archive.org/web/20101112133515/http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2010/10/13/130527903/bibi-aisha-disfigured-afghan-woman-featured-on-time-cover-visits-u-s Archived] from the original on November 12, 2010. &lt;/ref&gt;

== အမေရိကန်သတင်းများတွင် ပါလာခြင်း ==
အိုက်ရှာ့ဇာတ်လမ်းကို ဒေးလီးဘိသတင်းဝက်ဘဆိုက်မှ ၂၀၀၉ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် စဖော်သည်။ ဆရာဝန်များကိုလည်း အခမဲ့ခွဲစိတ်ပေးရန် အဆိုပြုသည်။ ကာလီဖိုးနီးယားရှိ ဂရော့မန်းဘန်းဖေါင်ဒေးရှင်းမှ အကူအညီပေးရန် ကတိပြုပြီး ၂၀၁၀ ပြည့်၊ နွေဦးရာသီတွင် အမေရိကန်သို့ လာကုရသည်။

၂၀၁၀ ပြည့်၊ မတ်လတွင် အေဘီစီသတင်းဌာနမှ ဒိုင်ယိန်းဆောယာက အိုက်ရှာနှင့် မေးမြန်းခန်းပြုသည်။ &lt;ref&gt;&quot;[https://www.youtube.com/watch?v=9QBeakiLzNY Meet Aesha, a Symbol of Strength and Triumph]&quot; ABC News video (July 2014)&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ပြည့်၊ ဩဂုတ်လတွင် [[တိုင်းမ် မဂ္ဂဇင်း|တိုင်းမဂ္ဂဇင်း]]က &quot;အာဖဂန်အမျိုးသမီးများနှင့် တာလီဘန်တို့ပြန်လာချိန်&quot; ခေါင်းစီးဖြင့် အိုက်ရှာ့အကြောင်းကို ဖော်ပြရာ နိုင်ငံတကာ၌ လူပြောသူပြောများခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Baker, Aryn (July 29, 2010). &quot;{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100819064843/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2007238,00.html |date=19 August 2010 }}&quot;. Time. Archived from [http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2007238,00.html the original] on August 16, 2010.&lt;/ref&gt; ထိုဓာတ်ပုံကို ရိုက်ကူးသည့် ဓာတ်ပုံဆရာ ဂျိုဒီဘီဘာက ၂၀၁၀ အတွက် ကမ္ဘာ့ပုံနှိပ်ဓာတ်ပုံဆု ရသည်။ &lt;ref&gt;Webb, Sara (February 11, 2011). &quot;[https://www.reuters.com/article/us-photography-prize-idUSTRE71A1XA20110211 Top press award for photo of disfigured Afghan woman]&quot;. Reuters.&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==

[[ကဏ္ဍ:အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံသားများ]]
[[ကဏ္ဍ:အာဖဂန် အမျိုးသမီးများ]]</text>
      <sha1>9mxhs39gyhmu3yx0y25b1cj09ogt85m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မြန်မာ့စက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန</title>
    <ns>0</ns>
    <id>214615</id>
    <revision>
      <id>752668</id>
      <parentid>705849</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T01:52:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12096" xml:space="preserve">{{Infobox Government agency
|agency_name     = မြန်မာ့စက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန &lt;br&gt; Ministry of Myanmar Industrial Development
| nativename      = 
| nativename_a    =
| nativename_r    =
|seal            = 
|seal_width      =
|seal_caption    =
|formed          = {{start date and age|df=yes|2011|3|30}}
|preceding1      = 
|preceding2      = 
| dissolved         = ၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၂&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/831-2012-09-06-00-48-18.html|title=ဝန်ကြီးဌာနဖျက်သိမ်းခြင်း|date=5 September 2012|publisher=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်  နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး|language=Burmese|accessdate=|archivedate=10 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121110190147/http://www.ministryofinformation.gov.mm/index.php/announcement/831-2012-09-06-00-48-18.html}}&lt;/ref&gt;
|agency_type     = ဝန်ကြီးဌာန
|jurisdiction    = မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ
|headquarters    = [[နေပြည်တော်]]
|coordinates     =
|employees       =
|budget          =
|minister1_name     = 
| minister1_pfo   =
| deputyminister1_name =
| deputyminister1_pfo  =
| deputyminister2_name =
| deputyminister2_pfo  = &lt;!-- up to |deputyminister7_name= --&gt;
|child1_agency   =
|child2_agency   =
|child3_agency   =
|child4_agency   =
|website         = 
}}
'''မြန်မာ့စက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာန''' ({{lang-en|Ministry of Myanmar Industrial Development}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://globaljusticecenter.net/documents/Burma.SanctionsComparision.June2011.pdf|title=New Cabinet Members}}&lt;/ref&gt;)သည် [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ]]လက်ထက် ၂၀၁၁ခုနှစ်မှ ၂၀၁၂ခုနှစ်အထိ ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma/2012/09/120904_burma_cabinet|title=ဝန်ကြီး ဌာန ပြင်ဆင် ဖွဲ့စည်း ရေး ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော် အတည်ပြု}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2012/09/04/19403.html|title=ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဌာန ၃၆ ခု လွှတ်တော်တွင် အတည်ပြု}}&lt;/ref&gt;ဤဝန်ကြီးဌာနကို ထိုစဉ်က [[နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဖြစ်သူ ဗိုလ်ချုပ် [[သိန်းဌေး (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|သိန်းဌေး]]က ပူးတွဲ တာဝန်ယူခဲ့သည်။

== သမိုင်းကြောင်း ==
[[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၀|၂၀၁၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ]]အပြီးတွင် သမ္မတအသစ်အဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံရသော [[ဦးသိန်းစိန်]]က ဝန်ကြီးဌာနအမည်များကို တင်သွင်းရာတွင် ဤဝန်ကြီးဌာနမှာ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယခင် [[နအဖ]]အစိုးရ လက်ထက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဝန်ကြီးဌာန မဟုတ်သည့်အပြင် စက်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော ဝန်ကြီးဌာနများအဖြစ် စက်မှု (၁)နှင့် စက်မှု (၂) ဝန်ကြီးဌာန (၂)ခုလည်း ပါဝင်နေရာ ဤဝန်ကြီးဌာန ဖွဲ့စည်းခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို မသိရှိခဲ့ကြပေ။ ထို့အပြင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ အမည်စာရင်းထွက်ပေါ်လာရာတွင် ဤဝန်ကြီးဌာနကို [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]မှ အမည်စာရင်းတင်သွင်းသော တပ်မတော်သားဝန်ကြီးမှ ကိုင်တွယ်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုဝန်ကြီးမှာ [[ရန်ကုန်စက်မှုတက္ကသိုလ်]]မှ စက်မှုအင်ဂျင်နီယာဘွဲ့ ရရှိခဲ့သော အင်ဂျင်နီယာတပ်မတော်သားဖြစ်ကာ ဒုတိယဝန်ကြီးများမှာလည်း ထိုတက္ကသိုလ်မှ အင်ဂျင်နီယာဘွဲ့ ရရှိခဲ့သော တပ်မတော်သားအငြိမ်းစားများဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ|ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ]] မတက်လာမီကပင် ဤဝန်ကြီးဌာနကို ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/analysis-on-newly-formed-ministry-04032011113637.html|title=စက်မှု ဖွံ့ဖြိုးရေးဝန်ကြီးဌာန ဘာတွေ လုပ်မှာလဲ}}&lt;/ref&gt;

ဝန်ကြီးဌာနဖွဲ့စည်းသည့် ရည်ရွယ်ချက်အဖြစ် အင်မတန်ကြီးမားသော စီမံကိန်းများ၊ သံရည်ကျိုလုပ်ငန်းများ၊ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများ စသည်ဖြင့် မြန်မာ့စက်မှုကဏ္ဍကို တခေတ်ဆန်းရန်ဟု လွှတ်တော်ကို တင်သွင်းခဲ့သည်။ အစိုးရအဖွဲ့ စတင်ချိန်တွင် ဤဝန်ကြီးဌာနသည် စက်မှုကဏ္ဍ၏ အီလက်ထ​ရောနစ်ပိုင်း၊ လေကြောင်းဆိုင်ရာပိုင်း၊ နည်းပညာအသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာရေးများကို ဦးတည် လုပ်ကိုင်သည်။ စက်မှု (၁) ဝန်ကြီးဌာနမှာ လူသုံးကုန်ပစ္စည်များ ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်း၊ စက်မှု (၂) ဝန်ကြီးဌာနမှာ အကြီးစားစက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို ဦးတည် လုပ်ကိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.ide.go.jp/library/English/Publish/Reports/Brc/pdf/10_02.pdf|title=New Government's initiatives for industrial development}}&lt;/ref&gt;

သို့ရာတွင် ၂၀၁၂ခုနှစ်အတွင်း ဤဝန်ကြီးဌာန၏ ဘတ်ဂျက်သုံးစွဲမှုကို လွှတ်တော်နှစ်ရပ်စလုံးမှ ကန့်ကွက်ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ၏ ပထမဆုံးသော ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ယခင်နအဖအစိုးရလက်ထက်က ရေးဆွဲခဲ့သည့် ဘဏ္ဍာနှစ်ဖြစ်ရာ အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော ဤဝန်ကြီးဌာနအတွက် မပါဝင်ပေ။ ထို့ကြောင့် ဤဝန်ကြီးဌာနသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]]၏ အထူးသီးသန့်ရန်ပုံငွေမှ သုံးစွဲရသည်။ အရပ်သားအစိုးရအသစ်ကိုယ်တိုင် ပထမဆုံးအကြိမ် ရေးဆွဲသည့် ၂၀၁၂ - ၂၀၁၃ ဘဏ္ဍာနှစ် ဘတ်ဂျက်တွင် ဤဝန်ကြီးဌာနအတွက် လွှတ်တော်မှ မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဤဝန်ကြီးဌာန ဖျက်သိမ်းရေးကို [[ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်]]တွင် ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ဝန်ကြီးဌာနအတွက် မည်သည့် ဘတ်ဂျက်ငွေကိုမဆို ဆက်မပေးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ငွေလုံးငွေရင်းဘတ်ဂျက်၊ ဝန်ထမ်းလစာအပါအဝင် သာမန်အသုံးစရိတ် စသည့် ဘတ်ဂျက်အလုံးစုံကို လွှတ်တော်က ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma/2012/03/120323_ministrybudget|title=စက်မှု ဖွံ့ဖြိုး ဌာန ဘတ်ဂျက် အကုန် ဖြတ်ခံရ}}&lt;/ref&gt;

နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်က ဤဝန်ကြီးဌာနကို ဖျက်သိမ်းရန် လွှတ်တော်သို့ သဝဏ်လွှာ ပေးပို့ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.rfa.org/burmese/news/ministry-myanmar-industrial-development-08312012094155.html|title=မြန်မာ့စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဝန်ကြီးဌာန ဖျက်သိမ်းဖို့ သမ္မတတောင်းဆို}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၂ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၅ရက်နေ့တွင် မြန်မာ့စက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေး ဝန်ကြီးဌာနကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဖြစ်သူ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဌေးမှာ နယ်စပ်ရေးရာကိုသာ ကိုင်တွယ်တော့ပြီး ဒုတိယဝန်ကြီးများဖြစ်သည့် ဦးဟန်စိန်နှင့် ဦးချန်မောင်တို့ကို [[သမ္မတရုံး ဝန်ကြီးဌာန|သမ္မတရုံးဝန်ကြီးဌာန]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ခန့်ထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | title=စွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ်၊ ၂၀၁၃ | author= | work= | publisher= | year= | isbn=}}&lt;/ref&gt;

== ဝန်ကြီးများ ==

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သိန်းဌေး (၃၀ မတ် ၂၀၁၁ - ၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၂)

=== ဒုတိယဝန်ကြီးများ ===

* ဦးဟန်စိန်
* ဦးချန်မောင်

== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ယခင် ဝန်ကြီးဌာနများ]]</text>
      <sha1>etbqn2rebz34ecrebx1fnmb3uohfxxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အိန္ဒိယ ဘာသာတရားများ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220870</id>
    <revision>
      <id>752708</id>
      <parentid>730389</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:30:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40535" xml:space="preserve">{{Translated page|en|Indian religions}}[[ဖိုင်:Dharmic_Religions.jpg|alt=தர்ம மதங்கள்|right|thumb|215x215px| တရားဓမ္မ]]
[[ဖိုင်:HinduSwastika.svg|thumb|213x213px| ဓမ္မဘာသာအားလုံးအတွက် အသုံးများသော Swastika သင်္ကေတ]]
[[ဖိုင်:DiwaliOilLampCrop.JPG|thumb|206x206px| အလင်းရောင် - တရားဓမ္မအားလုံးတွင် အရေးကြီးသည်။ ၎င်းသည် သီလနှင့် သန့်ရှင်းခြင်းကို ကိုယ်စားပြုပြီး ၎င်းတို့အား တောက်ပစေခြင်းသည် အမှောင်ထုကို ဖယ်ရှားပြီး အလင်းထဲသို့ ရောက်သွားခြင်းကို ဆိုလိုသည်။]]
'''အိန္ဒိယဘာသာများ၊ တောင်အာရှဘာသာများ''' သို့မဟုတ် '''ဓမ္မဘာသာတရား''' [[တောင်အာရှ|များသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဘာသာတရားများစွာ၏ မူလအစအဖြစ် အိန္ဒိယတိုက်ငယ်]] မှ ဆင်းသက်လာသော ဘာသာတရားများဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မကို အခြေခံထားသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://psychology.wikia.org/wiki/Dharmic_religions|title=Dharmic religions|language=en}}&lt;/ref&gt; [[တောင်အာရှ|အိန္ဒိယတိုက်ငယ်တွင်၊]] [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ( Saiva ၊ Vaishnava ဘာသာရေး ၊ caktam ) ၊ [[ဂျိန်းဘာသာ|Jainism]] ၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|Buddhism]] ၊ [[ဆစ်ခ်ဘာသာ|Sikhism]] ၊ Ayavazhi နှင့် ထွန်းသစ်စဘာသာတရားများသည် အချိန်နှင့်အမျှ ကမ္ဘာအနှံ့ ပြန့်နှံ့သွားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/dharma-religious-concept|title=dharma {{!}} religious concept|language=en}}&lt;/ref&gt; ဤဘာသာတရားများအားလုံးသည် ၎င်းတို့၏ ဘုံဇာတိနှင့် အချို့သော အပြန်အလှန်လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် အခြေခံယုံကြည်ချက်များ၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ထုံးတမ်းစဉ်လာများတွင် တူညီမှုများစွာရှိသည်။ မကြာခဏဆိုသလို ၎င်းတို့အားလုံးကို ဘာသာတရားများစွာနှင့် ဂိုဏ်းပေါင်းစုံ၏ ဘာသာတရားဟု ယူဆကြပြီး ၎င်းတို့အားလုံးကို 'ဟိန္ဒူ' ဟုခေါ်သည်။ ဤဘာသာတရားအားလုံးကို အရှေ့တိုင်းဘာသာများအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ အိန္ဒိယသမိုင်းတွင် အိန္ဒိယဘာသာတရားများ ရောယှက်နေသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ကျယ်ပြန့်သောဘာသာရေးအသိုက်အဝန်းများဖွဲ့စည်းကာ အိန္ဒိယတိုက်ငယ်တွင် ကန့်သတ်ထားခြင်းမရှိပါ။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/brunch/rude-travel-down-the-sages/story-SYVGGDouZrOTgJogiul6IN.html|title=Rude Travel: Down The Sages|language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gktoday.in/question/the-word-hindu-with-reference-to-the-people-of-ind|title=The word “Hindu” with reference to the People of In - GKToday}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikibooks.org/wiki/Hinduism/Etymology_of_the_words_Hindu_and_Hinduism|title=Hinduism/Etymology of the words Hindu and Hinduism - Wikibooks, open books for an open world|language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dinamani.com/specials/nool-aragam/2018/mar/26/இந்தியச்-சமயங்களும்-தத்துவங்களும்-2887414.html|title=இந்தியச் சமயங்களும் தத்துவங்களும்|language=ta}}&lt;/ref&gt;

=== အလားတူယဉ်ကျေးမှု ===
ဤဘာသာတရားများ၏ နောက်လိုက်များ၏ အယူဝါဒများ၊ ပေါင်းစည်းမှုနှင့် လူမှုရေးစည်းလုံးညီညွတ်မှုတို့ကြောင့် ဤယုံကြည်ချက်များကို ကျယ်ပြန့်သော ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အပိုင်းခွဲများ သို့မဟုတ် ဇာတ်ခွဲများအဖြစ်လည်း ယူဆကြသည်။ ဘုရားကျောင်းများ၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ ဝတ်ပြုရာနေရာများ၊ ပွဲတော်များ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ ရိုးရာဓလေ့များ၊ ဇာတ်စနစ်၊ စကြာဝဠာဗေဒ၊ ဓမ္မပညာ၊ စာပေ၊ ဝေဒ၊ ပြက္ခဒိန်၊ ဤဘာသာတရားအားလုံးသည် တူညီသောအရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘာသာပေါင်းစုံမှလူများသည် ဘာသာတရားအားလုံး၏ ဘုရားကျောင်းများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရန် ဓလေ့ထုံးစံဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://swarajyamag.com/ideas/why-only-hindus-buddhists-jains-and-sikhs-should-be-allowed-entry-into-puri-jagannath-temple|title=Why Only Hindus, Buddhists, Jains And Sikhs Should Be Allowed Entry Into Puri Jagannath Temple}}&lt;/ref&gt; ဤဘာသာတရားအားလုံးသည် ဇာတ်စံနစ်ကို လိုက်နာကြသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://worldmapper.org/maps/dharmic-religions-2005/|title=Dharmic Religions|language=en}}&lt;/ref&gt;

ဟိန္ဒူဘာသာကို ယေဘူယျအားဖြင့် Saiva ၊ Vaishnava နှင့် Saktam ဟူ၍ ခွဲခြားထားသည်။ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓဘာသာကို]] ယေဘူယျအားဖြင့် [[ထေရဝါဒ|ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ]] နှင့် [[မဟာယာန|မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာဟူ၍ ခွဲခြားထားသည်။]]

== တရားဓမ္မ ==

=== ဟိန္ဒူဘာသာ ===
[[ဖိုင်:Madurai,_India.jpg|alt=மதுரை மீனாட்சி அம்மன் கோவில்|thumb|209x209px| Madurai Meenakshi Amman ဘုရားကျောင်း]]
[[ဟိန္ဒူဘာသာ|ဟိန္ဒူဘာသာသည်]] အာရှတိုက်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံးဘာသာဖြစ်ပြီး ရှေးအကျဆုံးဘာသာဖြစ်သည်။ ဤဘာသာတရားကို ကိုးကွယ်သူ ကုဋေ ၁၀၀ ကျော်ရှိသည်။ လူဦးရေအရ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] ၊ [[နီပေါနိုင်ငံ|နီပေါ]] နှင့် ဘာလီကျွန်းများတွင် အများစုကိုးကွယ်သည့်ဘာသာဖြစ်သည်။ [[ဘူတန်နိုင်ငံ|ဘူတန်]] ၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]] ၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]] ၊ ကာရေဘီယံ ၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]] ၊ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ|စင်္ကာပူ]] နှင့် [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]] တို့တွင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် အများအပြား နေထိုင်ကြသည်။

=== ဂျိန်းဘာသာ ===
[[ဖိုင်:Jaisalmer,_India,_Jaisalmer_Fort,_Jain_Temple,_Carvings.jpg|alt=ஜெய்சால்மர் கோவில் சிற்பங்கள், இந்தியா|thumb|208x208px| Jaisalmer ဘုရားကျောင်း ပန်းပုများ၊ အိန္ဒိယ]]
[[ဂျိန်းဘာသာ|ဂျိန်းဘာသာသည်]] အိန္ဒိယဘာသာဖြစ်သည်။ ဂျိန်းများကို အများအားဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြသော်လည်း ကမ္ဘာ့နေရာအများအပြားတွင် တွေ့ရှိကြသည်။  အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဝိသေသလက္ခဏာများပေါ်တွင် ဂျိန်းဘာသာ၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် ထင်ရှားသည်။ အိန္ဒိယရှိ ဘာသာတရားများထဲတွင် ပညာတတ်ဆုံးမှာ ဂျိန်းများဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://pib.nic.in/release/rel_print_page1.asp?relid=3724|title=Press Information Bureau, Government of India|date=2004-09-06|publisher=Pib.nic.in|accessdate=2010-09-01}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.censusindia.net|title=Census of India 2001|date=|publisher=Censusindia.net|accessdate=2010-09-01}}&lt;/ref&gt; ဂျိန်းစာကြည့်တိုက်များသည် အိန္ဒိယတွင် ရှေးအကျဆုံး စာကြည့်တိုက်များဟု သတ်မှတ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;The Jain Knowledge Warehouses: Traditional Libraries in India, John E. Cort, Journal of the American Oriental Society, Vol. 115, No. 1 (January&amp;nbsp;– March, 1995), pp. 77–87&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://melbournejainsangh.org/our-sangh/history/|title=History - Melbourne Shwetambar Jain Sangh Inc|date=|publisher=Melbournejainsangh.org|accessdate=2013-07-28|archivedate=28 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130728191454/http://www.melbournejainsangh.org/our-sangh/history/}}&lt;/ref&gt; ပစ္စုပ္ပန် မဟာဝီရ အဆုံးအမများသည် ဤသာသနာ၏ လမ်းညွှန်ချက်ဖြစ်သည်။

=== ဗုဒ္ဓဘာသာ ===
[[ဖိုင်:Theraveda_Bhuddist_Temple.jpg|alt=தேரவாத புத்த கோவில்|thumb| ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်၌]]
[[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓဘာသာသည်]] ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထအကြီးဆုံးဘာသာဖြစ်ပြီး အာရှတွင် တတိယအကြီးဆုံးဘာသာဖြစ်သည်။ သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမမှ စတင်ကိုးကွယ်သော ဘာသာ။ အာရှတိုက်ရှိ လူဦးရေ၏ 12% သည် ဤဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ [[ဘူတန်နိုင်ငံ|ဘူတန်]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]] ၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ္ဘောဒီးယား]] ၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]] ၊ [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]] ၊ [[တိဗက်]] နှင့် မွန်ဂိုလီးယားတို့တွင် ထင်ရှားသောဘာသာတရား [[မွန်ဂိုးလီးယားနိုင်ငံ|ဖြစ်သည်။]] တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ တောင်ကိုရီးယား၊ စင်ကာပူနှင့် ဗီယက်နမ်တို့တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများအပြား နေထိုင်ကြသည်။

=== ဆစ်ခ်ဘာသာ ===
[[ဖိုင်:Amristar_Golden_Temple.jpg|alt=அமிர்தசரஸ் பொற்கோயில்|thumb| Amritsar ရွှေဘုရားကျောင်း]]
[[ဆစ်ခ်ဘာသာ|Sikhism သည်]] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက်အကြီးဆုံးဘာသာဖြစ်သည်။ လူသုံးကုဋေခန့်သည် ဤဘာသာတရားကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ၎င်းကို 1500 ခုနှစ်များတွင် Guru Nanak မှဖန်တီးခဲ့သည်။ အိန္ဒိယတိုက်ငယ်၏ မြောက်ဘက်ပိုင်း ပန်ဂျပ်တွင် မူလအစဖြစ်သည်။ Sikh ဟူသောအမည်သည် Sanskrit စကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာပြီး ကျောင်းသား (Sikh) ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အိန္ဒိယတွင် စတုတ္ထအကြီးဆုံးဘာသာဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယလူဦးရေ၏ 2% ၏နောက်တွင် လူဦးရေရှိသည်။ အပြင်အိန္ဒိယကနေလည်းတိုက်ရိုက်ဆစ်ခ် [[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]], အ ကအမေရိကန်ပြည်ထောင်စု, [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]], [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ|အာဖဂန်နစ္စတန်]], အ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]], [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ|ဩစတြေးလျ]], [[စင်ကာပူနိုင်ငံ|စင်္ကာပူ]], [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]], အရှေ့အာဖရိက နှင့် [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ|အရှေ့အလယ်ပိုင်း]] ။

=== ဟိန္ဒူပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုများ ===
ဤပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလှုပ်ရှားမှုများကို တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဘာသာတရားအသစ်များအဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ ဒါတွေအားလုံးက ဟိန္ဒူဘဝပုံစံကို သင်ပေးတယ်။ ၎င်းတို့သည် တရားဓမ္မ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ယင်းကို လိုက်နာသူတိုင်းသည် ဟိန္ဒူဘာသာကို လိုက်နာကြသည်။

==== Ayyavazhi ====
၁၉ရာစုအလယ်တွင် Ayyavazhi သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ၊ Kanyakumari ခရိုင်တွင် [[ဘာသာတရား|ဘာသာရေး]] ၏ သီအိုရီပိုင်းအရ အနည်းကိန်းအသွင်အပြင်ဖြစ်သည်။ Ayavazhi ကို အိန္ဒိယသန်းခေါင်စာရင်းတွင် ဟိန္ဒူဂိုဏ်းတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.englishgratis.com/1/wikibooks/vegetarianism/ayyavazhi.htm#:~:text=Since%20Ayyavazhi%20is%20not%20recognised,by%20the%20Census%20in%20India.&amp;text=Although%20Ayyavazhi%20shares%20many%20ideas,vs%20Evil%22,%20Dharma%20etc./|title=Ayyavazhi}}&lt;/ref&gt;

==== ဟုတ်ပါဘူး ====
သူရဲကောင်းပီသသော သက်သတ်လွတ်သမား သို့မဟုတ် လင့်ကာယာတမ်သည် ဘာသာတရားတစ်ခုမှ ပေါ်ထွက်လာသော သက်သတ်လွတ်နှင့် ဘာသာရေး ကွဲပြားမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ Karnataka ရှိ Lingayat အသိုက်အဝန်းတွင် အများအားဖြင့် လိုက်နာကြသည်။ .

==== Siradi Sai Baba ====
Shirdi Sai Baba ဟုလည်းသိကြသော Shirdi Sai Baba သည် အိန္ဒိယဝိညာဏဂုရုတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သီရိဒတ္တဂူရူ၏ သရုပ်သဏ္ဌာန်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရကာ သူတော်စင်နှင့် pakir အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။

==== Arya Samaj ====
Aryan Samaj သည် Vedas ၏ တန်ခိုးအပေါ် ၎င်း၏ ယုံကြည်ချက်အပေါ် အခြေခံ၍ အတွေးအခေါ်များနှင့် အလေ့အကျင့်များကို မြှင့်တင်ပေးသည့် တစ်ပြည်ထောင်သော အိန္ဒိယ ဟိန္ဒူ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ Samaj ကို Sannyasi Swami Dayanand Saraswati မှ 10 April 1875 တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:Tamil_Om.svg|thumb| Om သည် တရားဓမ္မတိုင်းတွင် ဘုံမန္တန်စကားလုံးဖြစ်သည်။]]

== တူညီ ==
[[ဖိုင်:Lord_Rama_Raj_Tilak_Ramayana.jpg|thumb| ရာမယန - တောင်၊ အရှေ့တောင်အာရှနှင့် အရှေ့အာရှရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်းအားလုံးတွင် အရေးပါသော ရောယှက်မှုတစ်ခု။]]
[[ဖိုင်:Deepavali_10,_Little_India,_Singapore,_Oct_06.JPG|thumb| Deepavali - ဘာသာတရားအားလုံး၏အရေးကြီးသောပွဲတော်]]
[[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၊ ဂျိန်းဘာသာ နှင့် [[ဆစ်ခ်ဘာသာ|ဆစ်ခ်]] အယူဝါဒတို့သည် မတူညီသောအုပ်စုများနှင့် လူတစ်ဦးချင်းစီမှ ကွဲပြားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အချို့ကို မျှဝေကြသည်။ 19 ရာစုအထိ၊ ထိုဘာသာတရား၏ နောက်လိုက်များသည် အချင်းချင်း ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ် တံဆိပ်မကပ်ဘဲ “တူညီသော ယဉ်ကျေးမှုမိသားစု” အဖြစ် တံဆိပ်ကပ်ခဲ့ကြသည်။

=== ပရဟိတ ===
ဤဘာသာတရားများကို တရားဓမ္မ၏ အဓိက သဘောတရားနှင့် ရောယှက်နေသောကြောင့် ဓမ္မဘာသာများဟု ခေါ်သည်။ ဓမ္မသည် အကြောင်းအရာပေါ်မူတည်၍ အဓိပ္ပါယ်အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် သီလ၊ တာဝန် ၊ တရားမျှတမှု၊ နာမ်တရား အစရှိသည်တို့ကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/dharma-religious-concept|title=Dharma {{!}} religious concept|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== လူမှုဗေဒ ===
ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဂျိန်းဘာသာနှင့် ဆစ်ခ်ဘာသာတို့သည် မောက္ခသံသရာမှ လွတ်မြောက်ခြင်းနှင့် မွေးဖွားခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆကို မျှဝေကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဤထုတ်ဝေမှု၏ တိကျသော သဘောသဘာဝအရ ကွဲပြားသည်။

=== ထုံးတမ်းစဉ်လာ ===
ထုံးတမ်းစဉ်လာများတွင် တူညီသောလက္ခဏာများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ အဆိုပါ ဦးခေါင်းလိမ်းအခမ်းအနား Sikhism ၏ချွင်းချက်နှင့်အတူ, သုံးခုစလုံးကွဲပြားအစဉ်အလာအတွက်အရေးပါသည်။ အခြားထင်ရှားသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများမှာ သေဆုံးသူများကို မီးသဂြိုဟ်ခြင်း၊ [[လက်ထပ်ခြင်း|အိမ်ထောင်ရှင်အမျိုးသမီးများ၏ ဦးခေါင်းပေါ်တွင် အိုးခွက်များ ဝတ်ဆင်ခြင်းနှင့် မင်္ဂလာအခမ်းအနား အမျိုးမျိုး ပါဝင်သည်။]] ထုံးတမ်းစဉ်လာ လေးပါးတွင် [[ကံ ကံ၏အကျိုး|ကံ]] ၊ တရား ၊ သမ်စာ ၊ မောသံ နှင့် ယောဂ အမျိုးအစား အမျိုးမျိုးတို့ [[ယောဂကျင့်စဉ်|ပါဝင်သည်။]]

=== ဒဏ္ဍာရီ ===
Rama သည် ဤဘာသာတရားအားလုံးတွင် သူရဲကောင်းတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ခုနှစ်တွင် ဟိန္ဒူဘာသာသူတစ်ဦးဘော်ရီဂျင်နီရှငျဘုရငျ၏ form မှာဘုရားသခင်ကဲ့သို့ incarnated; [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] တွင် ဘုရားလောင်း- လူ့ဇာတိ၊ ထဲမှာ ဂျိန်းဝါဒ၏ဘာသာရေး, သူဟာပြီးပြည့်စုံသောသူဖြစ်၏။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရာမယဏ များ အနက် : Vasantharajataka, Regar, Ramagyan, Phra Luck Phra Lam, Hikayat Seri Rama, etc. Kamti Ramayana ကို အာသံ ၏ Kamti နွယ် တွင် လည်း တွေ့ ရ သည် ။ Ravana's Mother Ramayana သည် အာသံရှိ နတ်ပုံပြင်ကို ပြန်လည်ပြောပြသည့် နောက်ထပ်စာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:Abraham_Dharma.png|alt=இந்த வரைபடம் ஆபிரகாமிய மதங்கள் மற்றும் தார்மிக் மதங்களின் பரவலைக் காட்டுகிறது|thumb|230x230px| ဤမြေပုံတွင် အာဗြဟံဘာသာတရားများ ( ''ပန်းရောင်'' ) နှင့် ဓမ္မဘာသာများ ( ''အဝါရောင်) တို့ကို ပြသထားသည်။'']]
[[ဖိုင်:Indian_cultural_zone.svg|thumb|235x235px| တရားဓမ္မနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ ပေါင်းစပ်ထားသော နေရာများ]]

== ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဓမ္မ ကိုးကွယ်နေကြသူများ ==
{{Pie chart|caption=உலக மக்கள் தொகையில் தர்ம மதங்கள்|label1=[[இந்து]]க்கள்|value1=15|color1=orange|label2=[[பௌத்தம்|பௌத்தர்கள்]]|value2=7.1|color2=yellow|label3=[[சீக்கியம்|சீக்கியர்கள்]]|value3=0.35|color3=DarkKhaki|label4=[[சைனம்|சைனர்கள்]]|value4=0.06|color4=LightCoral|other=இந்தியரல்லாத மதங்கள்}}ထိုဘာသာတရားများ၏ နောက်လိုက်အများစုမှာ [[တောင်အာရှ]] ၊ [[အရှေ့တောင်အာရှ]] နှင့် [[အရှေ့အာရှ|အရှေ့အာရှတို့မှဖြစ်သည်]] ။ အစ္စလမ်မထွန်းကားမီက [[အလယ်အာရှ|အာရှအလယ်ပိုင်း]] ၊ [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]]  နှင့် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှားတို့သည်]] သမိုင်းကြောင်းအရ ဟိန္ဒူ နှင့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်]] အများစုဖြစ်သည်။    [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|ယနေ့အာရှပြင်ပတွင်၊ အမေရိကန်၊]] [[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]] ၊ ကာရေဘီယံ ၊ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ဗြိတိန်]] ၊ [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ|အရှေ့အလယ်ပိုင်း]] ၊ [[မောရစ်ရှနိုင်ငံ|မောရစ်ရှပ်]] ၊ [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ|ဩစတေးလျ]] ၊ [[ဥရောပ သမဂ္ဂ|ဥရောပသမဂ္ဂ]] နှင့် [[တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ|တောင်အာဖရိကတို့တွင်]] ဘာသာရေးနောက်လိုက်များ၏ သိသာထင်ရှားသော လူဦးရေများရှိသည်။ တောင်အာရှရိုးရာဘာသာတရား အားလုံးသည် တရားဓမ္မအောက်တွင် ကျရောက်နေသည်။

ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများကို ယေဘူယျအားဖြင့် တရားဓမ္မ နှင့် အာဗြဟံဘာသာများအဖြစ် ခွဲခြားထားသည်။ လက်ရှိတွင် ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများ၏ နောက်လိုက် ၂ ဘီလီယံခန့်သည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ နိုင်ငံအများစုတွင် ဂျိန်းဘာသာ နှင့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူအများစုသည်]] ဟိန္ဒူဘာသာဂိုဏ်းတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသော ကြောင့် လူဦးရေ အတိအကျကို မသိရပါ။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://censusindia.gov.in/census_and_you/religion.aspx|title=Census of India: Religion}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ကိုးကားခြင်း|title=Jainism}}&lt;/ref&gt; ထို့အပြင် [[အရှေ့တောင်အာရှ]] နိုင်ငံအချို့တွင် ဟိန္ဒူ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|များကို]] ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ခုနှစ်တွင်]] [[အရှေ့အာရှ]] ထိုကဲ့သို့သောဂျပန်နှင့်အမျှနိုင်ငံများတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]] [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|, ဗုဒ္ဓဘာသာကိုလိုက်နာတဲ့သူတွေ]] ကသူတို့ရိုးရာဘာသာတရားနှင့်အတူစနစ်တကျရေတွက်ကြသည်မဟုတ်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.artofliving.org/in-en/wisdom/theme/is-Buddhism-part-of-Hinduism|title=Is Buddhism a Part of Hinduism}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Japan|title=Japan - Religion}}&lt;/ref&gt;


20 ရာစုမတိုင်မီက ဤဘာသာတရား၏ နောက်လိုက်အားလုံးကို ဟိန္ဒူဟုခေါ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရပြီးမှသာ Sikhism နှင့် Jainism ကို သီးခြားဘာသာအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=9hairjdT-ekC&amp;pg=PA10/|title=Hindu Life}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite journal|title=Pashaura Singh (2005), Understanding the Martyrdom of Guru Arjan, 12(1), page 37}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://worldmapper.org/maps/dharmic-religions-2005/|title=Dharmic Religions}}&lt;/ref&gt;

=== အိန္ဒိယ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ ===
[[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ|ဩစတေးလျ]] ၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]] ၊ [[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]] နှင့် ဥရောပရှိ ဟိန္ဒူကောင်စီသည် ဆစ်ခ်၊ ဂျိန်းနှင့် အခြားဌာနေတိုင်းရင်းသားဘာသာတရားများအပါအဝင် အဖွဲ့အစည်းများ၊ အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ အဖွဲ့ဝင်များ [[ဥရောပ|ကို ကိုယ်စားပြုသည်]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://hinducouncil.com.au/new/|title=- Hindu Council of Australia Representing Hindus in Australia}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hinduamerican.org/|title=Hindu American Foundation}}&lt;/ref&gt;

== အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ ဆစ်ခ်များ၊ ဂျိန်းများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ ==
[[ဆစ်ခ်ဘာသာ]] ၊ ဂျိန်းဘာသာ နှင့် [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓဘာသာကို]] အိန္ဒိယ၏ လူမှုဖွဲ့စည်းပုံအရ ကျယ်ပြန့်သော ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များဟု ယူဆကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယတရားရုံးချုပ်က ဆစ်ခ်နှင့် ဂျိန်းများသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ဟိန္ဒူအသိုင်းအဝိုင်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်ကြောင်း ကြေငြာခဲ့သည်။ ဆစ်ခ်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ ဂျိန်းများနှင့် အိန္ဒိယရှိ ရိုးရာဘာသာတရားအားလုံးကို ဟိန္ဒူဘာသာအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဟိန္ဒူအရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/can-hindu-law-cover-sikhs-jains-asks-sc/articleshow/17201306.cms|title=Can Hindu law cover Sikhs, Jains, asks SC {{!}} India News - Times of India|last=Nov 13|first=Dhananjay Mahapatra / TNN / Updated:|language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiacode.nic.in/show-data?actid=AC_CEN_3_20_00013_195632_1517807320902&amp;sectionId=29902&amp;sectionno=3&amp;orderno=3|title=India Code: Section Details}}&lt;/ref&gt;

1955 ဟိန္ဒူလက်ထပ်ခြင်းအက်ဥပဒေတွင် &quot;ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ၊ ဂျိန်းများ၊ ဆစ်ခ်များနှင့် ခရစ်ယာန်၊ မွတ်ဆလင်၊ ပါစီ သို့မဟုတ် ဂျူး&quot; မှလွဲ၍ အခြားမည်သူမဆိုအဖြစ် ဟိန္ဒူများကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် &quot;ဟိန္ဒူဘာသာကို ရည်ညွှန်းခြင်းသည် ဆစ်ခ်ဘာသာ၊ ဂျိန်းဘာသာ သို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို ရည်ညွှန်းရန် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်&quot; ဟု ထပ်လောင်းဖော်ပြထားသည်။ &lt;ref&gt;{{ကိုးကားခြင်း|title=Indian religions}}&lt;/ref&gt; 

တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ သတိပေးချက်တွင် အိန္ဒိယတရားရုံးချုပ်သည် ဆစ်ခ်ဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာကို အပိုင်းခွဲများ သို့မဟုတ် အထူးယုံကြည်ချက်များအဖြစ် ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာဂိုဏ်းတစ်ခုအဖြစ် ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ 

ဗြိတိသျှအိန္ဒိယအစိုးရက အိန္ဒိယရှိ ဂျိန်းများကို 1873 ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံးကောက်ယူခဲ့သော သန်းခေါင်စာရင်းမှ ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အပိုင်းခွဲအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သော်လည်း ဆစ်ခ်နှင့် ဂျိန်းလူမျိုးများသည် 1947 ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း အမျိုးသားလူနည်းစုအဖြစ် မသတ်မှတ်ထားပေ။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=27098|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=20 November 2021|archivedate=2 May 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080502180453/http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=27098}}&lt;/ref&gt;

၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယတရားရုံးချုပ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ဂျိန်းလူမျိုးများအား ဘာသာရေးလူနည်းစုအဖြစ် သတ်မှတ်ပေးသည့် ဥပဒေကြမ်းကို ထုတ်ပြန်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျိန်းဘာသာ၏ လူနည်းစုအဆင့်အတန်းကို ဆုံးဖြတ်ရန် တရားရုံးက သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်များသို့ ထားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=27962|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=20 November 2021|archivedate=11 March 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070311225548/http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=27962}}&lt;/ref&gt;

သို့သော် အချို့သောပြည်နယ်များသည် ဂျိန်း၊ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဆစ်ခ်လူမျိုးများသည် ဘာသာရေးလူနည်းစုဟုတ်မဟုတ် စီရင်ဆုံးဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခြင်းဖြင့် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ကွဲပြားသွားခဲ့သည်။ ဥပမာတစ်ခုက ဂျိန်းဘာသာကို ဟိန္ဒူဘာသာနဲ့ ခွဲလို့မရကြောင်း ကြေညာထားတဲ့ Uttar Pradesh နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စတစ်ခုမှာ ၂၀၀၆ ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်က စီရင်ချက်ချပါတယ်။ သို့ရာတွင်၊ ဂျိန်းဘာသာကို ကွဲပြားသောဘာသာတစ်ခုအဖြစ် စွဲကိုင်ထားသော တရားရုံးအမှုများကို တရားရုံးချုပ်က ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည်။ အခြားဥပမာတစ်ခုမှာ ဟိန္ဒူဘာသာအတွင်း ဂျိန်းများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် ဂူဂျာရတ်ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ဥပဒေကြမ်း၊ ပြင်ဆင်ချက်ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://psychology.wikia.org/wiki/Dharmic_religions|title=Dharmic religions|language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=:www.aiccindia.org/newsite/0804061910/resources/pdf/Gujarat%2520Freedom%2520of%2520Religion%2520Act%2520-%2520text%2520only.pdf+Gujarat+Freedom+of+religions+bill&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;cd=20|title=freedom bill}}&lt;/ref&gt;

== ကြည့်ပါ။ ==

* ပရဟိတ
* အာဗြဟံဘာသာများ

== မျက်တောင်များ ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:အရှေ့တောင်အာရှ ယဉ်ကျေးမှု]]
[[ကဏ္ဍ:အိန္ဒိယ ယဉ်ကျေးမှု]]
[[ကဏ္ဍ:ဘာသာရေး]]</text>
      <sha1>el9d8yg3czotqoihzhqg2yatfrv6mmn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အိုကီနာဝါ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>222762</id>
    <revision>
      <id>752713</id>
      <parentid>730367</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T11:37:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 3 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35232" xml:space="preserve">
{{Nihongo|'''အိုကီနာဝါ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်'''|沖縄美ら海水族館|Okinawa Churaumi Suizokukan}}  ၊ ယခင် '''အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်'''သည် [[အိုကီနာဝါ၊ ဂျပန်|ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုကီနာဝါစီရင်စု]]ရှိ Ocean Expo Park အတွင်းတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းသည် [[ဂျပန်တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်နှင့် ငါးပြတိုက်များအသင်း|ဂျပန်တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်နှင့် ငါးပြတိုက်များအသင်း]] (JAZA)၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် [[ဂျော်ဂျီယာငါးပြတိုက်|ဂျော်ဂျီယာ ငါးပြတိုက်]]ကို ကျော်တက်သည်အထိ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးငါးပြတိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။ &quot;Churaumi&quot; ဟုခေါ်သည့် ငါးပြတိုက်အမည်သည် ဂျပန်လူမျိုးများအကြား အများပြည်သူများက မဲဆန္ဒပေးခြင်းဖြင့် ငါးပြတိုက်၏ အမည်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ''chura''သည် [[Ryukyuan ဘာသာစကားများ|အိုကီနာဝါဘာသာစကား]]ဖြင့် &quot;လှပသော&quot; သို့မဟုတ် &quot;ကျက်သရေရှိသော&quot; ဖြစ်ပြီး ''umi''သည် [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ဖြင့် &quot;သမုဒ္ဒရာ&quot;ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

== သမိုင်း ==
[[ဖိုင်:Okinawa_Churaumi_Aquarium_dolphin_show_-_panoramio.jpg|left|thumb| Okinawa Ocean Expo Aquarium (အိုကီနာဝါ Churaumi Aquarium ၏ ငါးပြတိုက်အဟောင်း) Okichan ပြဇာတ်ရုံ]]
ကုန်စည်ပြပွဲ Expo '75 ကို ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုကီနာဝါစီရင်စုရှိ Ocean Expo Parkတွင် အဏ္ဏဝါသက်ရှိများကို အဓိကထားပြသထားသည့် ငါးပြတိုက်တွင် ပြသခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် Okinawa Ocean Expo ငါးပြတိုက်အား ကျင်းပရာနေရာ၌ အမျိုးသားဥယျာဉ်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။

အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်နှင့် Okichan ပြဇာတ်ရုံတို့သည် ကုန်စည်ပြပွဲတွင် အသုံးပြုသည့် အဆောက်အဦးများဖြင့် စတင်လည်ပတ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် ငါးပြတိုက်ရှိ အကြီးဆုံးပင်မကန်တွင် ရေပမာဏ {{Convert|1100000|l|gal|-3}} ဝင်ဆံ့ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ 

အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်သည် [[ဝေလငါး|ဝေလငါးမန်းများ]]နှင့် Manta ray ကဲ့သို့သော [[ငါးမန်း|ငါးမန်းကြီးများ]]နှင့် [[ငါးလိပ်ကျောက်|ငါးလိပ်ကျောက်]]များကို မွေးထုတ်ပေးသည့် ကမ္ဘာ့ပထမဆုံးသော အများပိုင်ငါးပြတိုက်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင် [[ဘော်လ်တီမိုးမြို့]]တွင် ကျင်းပသော စာတမ်းဖတ်ပွဲတစ်ခုတွင် အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်သည် ရေရှည်မွေးမြူရန်အတွက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင့်မြင့်သော မွေးမြူရေးနည်းပညာပါဝင်သည်ဟု အဆင့်သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ငါးပြတိုက်သည် Whitetip သန္တာကျောက်တန်းငါးမန်း မျိုးဆက်နှစ်ခုကို မွေးမြူပေးခဲ့ခြင်းအတွက် ဂျပန်နိုင်ငံရှိ JAZA မှ ပထမဆုံး Koga Award ကို ရရှိခဲ့သည်။

ပန်းခြံသို့ ခရီးသွားများ နည်းပါးလာခြင်းကြောင့် ငါးပြတိုက်အသစ်သည်သာ အိုကီနာဝါဧရိယာကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေပြီး အိုကီနာဝါ၏ ပင်လယ်ရေကြောင်းဓလေ့ကို ဂုဏ်ပြုရန် အထောက်အကူဖြစ်မည်ဟု ယုံကြည်ရသောကြောင့်တစ်ကြောင်း၊ ရေတိုကုန်စည်ပြပွဲအတွက် အဆောက်အဦးကို တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် သိသိသာသာ ယိုယွင်းလာခြင်းကြောင့်တစ်ကြောင်း ငါးပြတိုက်အသစ် တည်ဆောက်ရန် အစီအစဉ်ကို အဆိုပြုခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;:Water&quot;&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/sp/outline/|title=施設概要 沖縄美ら海水族館|publisher=沖縄美ら海水族館|accessdate=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;

အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်သည် စက်ရုံများယိုယွင်းမှုကြောင့် ၂၀၀၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ပိတ်ခဲ့ပြီး Yukifusa Kokuba မှ ဒီဇိုင်းထုတ်သည့် အဆောက်အဦးအသစ်ဖြင့် အိုကီနာဝါ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်ကို ၂၀၀၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသည်။ ငါးပြတိုက်ဟောင်း မပိတ်မီ တစ်နှစ်အတွင်း လာရောက်ကြည့်ရှုသူဦးရေမှာ ၄၃၀,၀၀၀ ခန့်ရှိသော်လည်း အဆောက်အဦးသစ် ဖွင့်လှစ်ပြီးသည့်နှစ်တွင် လာရောက်ကြည့်ရှုသူဦးရေမှာ ၂ ဒသမ ၇၅ သန်းအထိ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;[http://www.mlit.go.jp/kisha/kisha04/01/010618/73.pdf 1.沖縄ブロックの現状と課題] 2021-05-07&lt;/ref&gt; ဧည့်သည်အရေအတွက်သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ၃,၇၈၄,၁၃၂ ဦး ရောက်ရှိလာပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ဧည့်သည် သန်း ၅၀ အထိ တိုးလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;:visitors&quot;&gt;[http://www.dc.ogb.go.jp/kouen/ocean/riyousha.html 国営沖縄記念公園事務所-利用者状況] 内閣府沖縄総合事務局 2021-05-07&lt;/ref&gt;

၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အိုကီနာဝါစီရင်စုရှိ ခရီးသွားအရေအတွက်သည် [[၂၀၁၉-၂၀ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှု|COVID-19 ကူးစက်ရောဂါ]] ကြောင့် သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-10-20|url=https://www.okinawatimes.co.jp/articles/-/650399|title=沖縄美ら海水族館、開業以来初のマイナス収支　県に移管した7施設 4264万円の赤字|publisher=沖縄タイムス|accessdate=2021-05-07}}&lt;/ref&gt;

== ငါးပြတိုက် ==
{{wide image|沖縄美ら海水族館 - panoramio.jpg|1200px|Kuroshio Sea ပင်မကန်ရှိ ဧည့်သည်များ}}
[[File:Spotted_eagle_rays_swimming_by.webm|thumb|Churaumi ငါးပြတိုက်အတွင်းရှိ ရောင်ခြည်များနှင့် ငါးမန်းများ]]
အများသူငှာငါးပြတိုက်သည် [[မိုတိုးဘုမြို့၊ အိုကီနာဝါ|အိုကီနာဝါ၊ မိုတိုးဘုမြို့]]ရှိ Ocean Expo Park ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ငါးပြတိုက်ကို အထပ်လေးထပ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး ရေနက်ပိုင်းသတ္တဝါများ၊ ငါးမန်းများ၊ သန္တာကျောက်များနှင့် အပူပိုင်းဒေသငါးများ၊ ကန်များ ပါဝင်သည်။ ငါးပြတိုက်ကို မြေဧရိယာ ၁၉,၀၀၀ မီတာ&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားပြီး စုစုပေါင်း ရေ ၁၀,၀၀၀ မီတာ&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; ပါရှိသော ကန်ပေါင်း ၇၇ ခု ရှိသည်။

=== Kuroshio ပင်လယ် ===
Kuroshio ပင်လယ် ဟုခေါ်သော ပင်မရေကန်သည် {{Convert|35|m|ft}}အရှည်၊ {{Convert|27|m|ft}}အကျယ်၊ {{Convert|10|m|ft}}နက်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://oki-churaumi.jp/en/area/kuroshio.html|title=Archived copy}}&lt;/ref&gt; {{Convert|7500000|l|gal|-3}} ရေပမာဏကို ထိန်းထားနိုင်သော အထူ {{Convert|60|cm|ft|0}}နှင့် အတိုင်းအတာ {{Convert|8.2|by|22.5|m|0}}ရှိသော Acrylic မှန်ကွက်သည် ငါးပြတိုက်ဖွင့်သောအခါတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးသော မှန်ကွက်ဖြစ်ခဲ့သည်။

[[ဝေလငါး|ဝေလငါးမန်းများ]]နှင့် Manta ray ကဲ့သို့သော [[ငါးမန်း|ငါးမန်းကြီးများ]]ကို ပင်မကန်အတွင်းရှိ အခြားငါးမျိုးစိတ်များနှင့်အတူ ထားရှိသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှစ၍ ငါးပြတိုက်တွင် အနက်ရောင်ကိုယ်ထည် ပါရှိသော သန္တာကျောက်တန်း Manta ray ငါးများလည်း ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစပြီး ဧရာမပင်လယ်ပြင် Manta ray ငါးများကိုလည်း ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ငါးပြတိုက်၏ လှောင်အိမ်ထဲတွင်  Manta ray ငါးကို ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး မွေးဖွားပေးခဲ့သည်။ ဤမျိုးစိတ်များနှင့် ဧရာမပင်လယ်ပြင် Manta ray ငါးများကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် သီးခြားမျိုးစိတ်အဖြစ်သာ အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ နှစ်ဦးစလုံးကို ''Manta birostris'' ဟုခေါ်သည် ။ &lt;ref name=&quot;MarshallCompagnoBennett&quot;&gt;{{Cite journal|author=Marshall, A. D.|title=Redescription of the genus ''Manta'' with resurrection of ''Manta alfredi'' (Krefft, 1868) (Chondrichthyes; Myliobatoidei; Mobulidae)|year=2009}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;Nozu2017&quot;&gt;{{Cite journal|author=Ryo Nozu|title=High-resolution monitoring from birth to sexual maturity of a male reef manta ray, Mobula alfredi, held in captivity for 7 years: changes in external morphology, behavior, and steroid hormones levels|year=2017}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် မိခင်သေဆုံးသွားသောအခါတွင် အကောင်ပေါက်လေး ခုနစ်ကောင်မွေးဖွားခဲ့ပြီး လေးကောင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင် ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသော သန္တာကျောက်တန်း Manta ray ငါးအထီးသည် ၂၃ နှစ်ခန့် နေထိုင်ခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းတစ်ခုရှိခဲ့သည်။

ငါးပြတိုက်တွင် ဝေလငါးမန်းများကို ထိန်းသိမ်းရန် ပထမဆုံးကြိုးပမ်းမှုသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် မျိုးစိတ်ထိန်းသိမ်းသည့် ငါးပြတိုက်အနည်းငယ်ထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် ကျန်ရှိခဲ့သည်။ အများစုမှာ ငါးဖမ်းသူများ သတ်မှတ်သော ကမ်းရိုးတန်း ပိုက်ကွန်များတွင် မတော်တဆ ဖမ်းမိခြင်းမှ ရရှိသော်လည်း နှစ်ကောင်မှာ သောင်တင်နေခြင်းမှ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အများအပြားသည် ဖမ်းဆီးခြင်း သို့မဟုတ် သောင်တင်ခြင်းမှ ဖြစ်ပြီး၊ အားနည်းနေသော အချို့ကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ အစကနဦး၌ ရှင်သန်မှုနှုန်းမှာ နည်းပါးခဲ့သည်။ မျိုးစိတ်များကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် ကနဦးအခက်အခဲများ ဖြေရှင်းပြီးနောက် အချို့ကို ကာလရှည်အချုပ်အနှောင်မှ လွတ်မြောက်ပေးခဲ့သည်။ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသော ဝေလငါးမန်းများထဲမှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ အိုကီနာဝါ Ocean Expo ငါးပြတိုက်မှ အိုကီနာဝါ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်တွင် ၂၆ နှစ်ကျော် နေထိုင်ခဲ့သည့် မှတ်တမ်းရှိခဲ့သည်။

အိုကီနာဝါ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်သည် မည်သည့်ငါးပြတိုက်တစ်ခုမှ မအောင်မြင်ခဲ့သော ဝေလငါးမန်းများ မွေးမြူရေးကို အောင်မြင်ရန် ကြိုးစားနေပါသည်။ ၎င်းတို့၏ အသက်အကြီးဆုံး ဝေလငါးမန်းအထီးသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရင့်ကျက်မှုသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အမများကို စတင်စိတ်ဝင်စားလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ {{Cvt|8|m}} အရှည်ရှိသော အမ&lt;ref name=&quot;8.0m&quot; /&gt;ကို ပြပွဲများတွင် ပြသခဲ့ပြီး ပြပွဲတွင် ပြသမည့် ဝေလငါးမန်း ၃ ကောင်ရှိသော်လည်း ၎င်းတို့ကို မွေးမြူရန် နေရာတစ်ခုပြုလုပ်ပြီး သီးခြားကန်တစ်ခုသို့ ရွှေ့ပြောင်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/sp/topics/1478500737/|title=水族館の新しいこころみ！ジンベエザメの繁殖に向けた飼育展示について}}&lt;/ref&gt; ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် Kuroshio ပင်လယ်ရေကန်အတွင်း ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသော အသက် ၁၃ နှစ်အရွယ် ဝေလငါးမန်းတစ်ကောင်သည် ကျန်းမာရေးချို့တဲ့မှုကြောင့် ပင်လယ်ရှိ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာကန်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခံခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် သေဆုံးသွားခဲ့သည်။ သေဆုံးရခြင်းအကြောင်းရင်းမှာ [[မေးရိုး|မေးရိုး]] အရိုးပုံမမှန်ခြင်းနှင့် [[Pylorus]] လိမ်ခြင်းများကြောင့် အစာကျွေးရခက်ခဲခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/topics/1623465430/|title=Whale sharks in the Kuroshio Sea tank}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;8.0m&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.okinawatimes.co.jp/articles/-/774347|title=美ら海水族館のジンベエザメ死ぬ 沖縄タイムス　}}&lt;/ref&gt;

=== သန္တာပင်လယ် ===
သန္တာပင်လယ်သိုလှောင်ကန်ထဲတွင် မျိုးစိတ် ၈၀ ခန့်ရှိသော သန္တာကျောက်တန်းများ ၄၅၀ ကို မွေးမြူပြီး ပြသထားသည်။&lt;ref name=&quot;:Coral&quot;&gt;{{Cite web|title=The Coral Sea|url=https://churaumi.okinawa/sp/en/area/the-coral-reef/coral-sea/}}&lt;/ref&gt; အဆိုပါသိုလှောင်ကန်တွင် ပမာဏ ၃၀၀,၀၀၀ လီတာ (၇၉,၀၀၀ US Gal) ဝင်ဆံပြီး၊ အမိုးမရှိ၊ နေရောင်ခြည်ဝင်ရောက်မှု အားကောင်းသော ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် သန္တာကျောက်တန်း အကြီးစားမျိုးပွားမှုကို ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် ပင်လယ်ရေချိုများ အဆက်မပြတ် ပံ့ပိုးပေးပါသည်။&lt;ref name=&quot;:Coral&quot; /&gt; ၂၀၂၁ တွင် ကိုဗစ်ဗိုင်းရပ်စ်-19 တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် အိုကီနာ ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်ကို ယာယီပိတ်ထားစဉ်တွင် Acropora microphthalma သည် ပထမဆုံးအကြိမ် နေ့ခင်းဘက်တွင် ပေါက်ဖွားခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.okinawatimes.co.jp/articles/-/760420|title=【動画あり】展示用サンゴで国内初　昼の産卵に美ら海水族館が成功　ピンクの粒が幻想的に舞い上がる}}&lt;/ref&gt;

=== ငါးမန်း သုတေသနဓာတ်ခွဲခန်း ===
[[နွားငါးမန်း|နွားငါးမန်းများ]]၊ [[ကျားငါးမန်း|ကျားငါးမန်းများ]]၊ Silvertip ငါးမန်းများ နှင့် [[ပိုးသားငါးမန်း|ပိုးသားငါးမန်းများ]] ကဲ့သို့သော ငါးမန်းများကို ငါးမန်းသုတေသနဓာတ်ခွဲခန်းတွင် မွေးမြူထားသည်။ အချို့သော ငါးမန်းများသည် ငါးပြတိုက်များတွင် သိမ်းဆည်းထားသည်မှာ ၄၂ နှစ်ကျော် သက်တမ်းရှိပြီ ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/userfiles/files/about/research/r2_nepou.pdf|title=令和二年度 沖縄美ら海水族館 年報}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://churaumi.okinawa/userfiles/files/about/research/r2_nepou.pdf &quot;令和二年度 沖縄美ら海水族館 年報&quot;] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အရွယ်ရောက်ပြီးသော [[ငါးမန်းဖြူ|ငါးမန်းဖြူကြီး]]တစ်ကောင်ကို မွေးမြူရန် ကြိုးပမ်းမှုကို ငါးပြတိုက်တွင် ပြသခဲ့သည်။ ငါးမန်းဖြူပြပွဲကြီး အောင်မြင်သော်လည်း သုံးရက်အကြာတွင် သေဆုံးသွားခဲ့ပြီး တိရစ္ဆာန်အခွင့်အရေးအဖွဲ့များ၏ ဝေဖန်မှုများလည်း ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2016/jan/08/great-white-shark-dies-captivity-okinawa-japan-aquarium|title=Great white shark dies after three days in captivity in Japan}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ငါးပြတိုက်များသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင် [[ကျားငါးမန်း]]ကို ဖမ်းမိခဲ့ပြီး ငါးမန်းသုတေသနဓာတ်ခွဲခန်းတွင် မွေးဖွားအောင်မြင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/topics/1560665153/|title=World’s first! Tiger shark born in the aquarium.Exhibited now at the Shark Research Lab tank.}}&lt;/ref&gt;

== Okichan ပြဇာတ်ရုံနှင့် လင်းပိုင် ရေအိုင် ==
[[ဖိုင်:Ie_Island_and_Okichan_Theater_20090912.jpg|right|thumb| Okichan ပြဇာတ်ရုံ]]
ငါးပြတိုက်အနီးရှိ [[လင်းပိုင်ပြပွဲရုံ]]သည် Okichan ပြဇာတ်ရုံဟု ခေါ်တွင်ပြီး ကြည့်ရှုသူများသည် တိရိစ္ဆာန်များကိုထိ၍ ပြပွဲ၏ဖျော်ဖြေမှုကို အခမဲ့ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/program/surrounding-area/1459390261/|title=Dolphin Show (Okichan Theater)}}&lt;/ref&gt; Dolphin Lagoon ဟုခေါ်သော လင်းပိုင်ဆက်သွယ်နိုင်သော စက်ရုံတစ်ခုလည်း ရှိပြီး လင်းပိုင်မျိုးစိတ်များစွာကို မွေးမြူထားသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web　　|url=https://churaumi.okinawa/program/surrounding-area/1459390261/　　|title=オキちゃん劇場/イルカショー　　　|accessdate=4 January 2022　　|archivedate=4 January 2022　　|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220104162402/https://churaumi.okinawa/program/surrounding-area/1459390261/　　}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web　　|url=https://churaumi.okinawa/sp/en/fishbook/1601513231/　　|title=Pygmy killer whale　　　　|accessdate=4 January 2022　　|archivedate=4 January 2022　　|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220104162443/https://churaumi.okinawa/sp/en/fishbook/1601513231/　　}}&lt;/ref&gt; Okichan အမည်ရှိ အင်ဒို-ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ ပုလင်းကွဲလင်းပိုင်အား အိုကီနာဝါ သမုဒ္ဒရာ ကုန်စည်ပြပွဲ စတင်ဖွင့်လှစ်ချိန်မှစ၍ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်အထိ ၄၅ နှစ်ကြာ မွေးမြူထားသည်။

== အခြားလှုပ်ရှားမှုများ ==
[[ဖိုင်:Oceanexpohouse.JPG|right|thumb| အိုကီနာဝါရိုးရာအိမ်]]
[[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]အစိုးရမှ ငါးပြတိုက်ကို ပေးအပ်ထားသည့် manateeပြပွဲနှင့် [[ပင်လယ်လိပ်|ပင်လယ်လိပ်]]ပြပွဲတစ်ခုရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://oki-park.jp/kaiyohaku/inst/77/133|title=マナティー館}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/area/surrounding-area/sea-turtle-pool/|title=Sea Turtle Pool}}&lt;/ref&gt; ပြပွဲတွင် ပင်လယ်လိပ်များအတွက် ပေါက်ပွားသည့် မြေနေရာကို ပြသာထားသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/topics/1569991629/|title=The only place in the world exhibiting four different species of baby sea turtles!}}&lt;/ref&gt;

== သုတေသနနှင့် ထိန်းသိမ်းရေး ==
[[ဖိုင်:Churaumi_aquarium,_Okinawa,_Japan_(80076703).jpg|right|thumb| Blotchy swellshark မပေါက်ခင်။ လေ့လာရလွယ်ကူစေရန်အတွက် ပါးပါးလှီးထားသော ဥခွံအတွင်း၌ သန္ဓေ သားကို သင်တွေ့နိုင်သည်။]]
ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်တွင် အိုကီနာဝါ Churashima ဖောင်ဒေးရှင်းသည် ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းများကို ကြီးကြပ်ပြီး တိရစ္ဆာန်သုတေသန ပြုလုပ်သည်။ &lt;ref name=&quot;:chura&quot;&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/research/prize/|title=Breeding in Captivity}}&lt;/ref&gt; အဆိုပါ ငါးပြတိုက်သည် JAZA မှ မွေးမြူထားသော တိရစ္ဆာန် ၂၆ မျိုးဖြစ်သည့် သန္တာကျောက်တန်းနှင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ် bottlenose လင်းပိုင် ကဲ့သို့သော တိရစ္ဆာန်မျိုးစိတ် ၂၆ မျိုးအတွက် မွေးမြူခြင်းဆုကို ရရှိခဲ့သည်။ 

ချုရအုမီ ငါးပြတိုက်သည် တောရိုင်း ဝေလငါးငါးမန်းများမှ သွေးများကိုစုဆောင်းကာ ခန္ဓာကိုယ်၏ စုစုပေါင်းအရှည်နှင့် အဝန်းကိုတိုင်းတာခြင်း၊ DNA ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းနှင့် ဓာတုဗေဒခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းအတွက် တစ်ရှူးများကိုစုဆောင်းကာ သဘာဝပင်လယ်အတွင်း အမူအကျင့်များကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း၊ &lt;ref name=&quot;:chura&quot;/&gt; အီလက်ထရွန်းနစ် တံဆိပ်များအသုံးပြု၍ မျိုးပွားခြင်းအလေ့အထအတွက် အရေးကြီးသောအချက်အလက်များ၊ ဝေလငါးမန်းများ၏ ဂေဟစနစ်များကို ရယူခြင်းစသည်များကို ပြုလုပ်သည်။ ၎င်းသည် မျိုးပွားစဉ်အတွင်း ဝေလငါးမန်းများ၏ အပြုအမူနှင့် သွေးနမူနာမှ ရရှိသော သွေးအတွင်းရှိ ဟော်မုန်းများ၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို စောင့်ကြည့်ခြင်းကဲ့သို့သော အနာဂတ်မျိုးပွားမှုအတွက် စမ်းသပ်မှုများလည်း ပြုလုပ်ပါသည်။ &lt;ref name=&quot;:chura&quot; /&gt;

ငါးပြတိုက်သည် အိုကီနာဝါတစ်ဝိုက်တွင် တွေ့ရှိရသည့် အဏ္ဏဝါသက်ရှိများ၏ ကွဲပြားမှုများကို သုတေသနပြုလုပ်နေပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို စဉ်ဆက်မပြတ် ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် ရေရှည်အသုံးပြုမှုကို အထောက်အကူပြုသည့် လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;:churaaqua&quot;&gt;{{Cite web|url=https://churaumi.okinawa/en/research/marine_organisms/|title=Research publication and activity}}&lt;/ref&gt;

ငါးပြတိုက်သည် ဒေသခံပြည်သူများ၊ ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပမှ သုတေသီများနှင့်အတူ [[ကျောကုန်း ဝေလငါး|ကျောကုန်းဝေလငါး]]များစွာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web　　|url=https://churashima.okinawa/en/ocrc/marine_organisms/humpback_whale/　　|title=Surveys of the humpback whale Research on marine organisms　　　|accessdate=4 January 2022　　|archivedate=4 January 2022　　|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220104162402/https://churashima.okinawa/en/ocrc/marine_organisms/humpback_whale/　　}}&lt;/ref&gt;

သုတေသန အင်စတီကျုးတစ်ခုအနေဖြင့် အများသူငှာငါးပြတိုက်သည် အဏ္ဏဝါသက်ရှိမျိုးစိတ်အသစ်များကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် ပံ့ပိုးပေးပါသည်။

== ပြခန်း ==
'''အပြင်ပန်း'''&lt;gallery&gt;
ဖိုင်:Okinawa Churaumi Aquarium front entrance 20110418.jpg|
ဖိုင်:Churaumi-fishing Park.JPG|
ဖိုင်:Cyuraumi Aquarium - panoramio.jpg|
ဖိုင်:Side view of Okinawa Churaumi Aquarium.JPG|
ဖိုင်:Okinawa Churaumi Aquarium main hall entrance 20191109.jpg|
&lt;/gallery&gt;'''ငါးပြတိုက်'''&lt;gallery&gt;
ဖိုင်:Corals in Okinawa Churaumi Aquarium 1.JPG|
ဖိုင်:Fish in Okinawa Churaumi Aquarium.JPG|
ဖိုင်:Asterodiscides japonicus by OpenCage.jpg|
ဖိုင်:Humphead Wrasse - Churaumi aquarium, Okinawa, Japan.jpg|
ဖိုင်:Carcharhinus brachyurus by OpenCage.jpg|
&lt;/gallery&gt;'''ပင်မရေကန်ငါးပြတိုက်'''&lt;gallery&gt;
ဖိုင်:Ishikawa, Motobu, Kunigami District, Okinawa Prefecture 905-0206, Japan - panoramio (1).jpg|
ဖိုင်:USMC-081220-M-0902C-004.jpg|
ဖိုင်:Churaumi aquarium, Okinawa, Japan (921839946).jpg|
ဖိုင်:Okinawa Aquarium.jpg|
ဖိုင်:Ishikawa, Motobu, Kunigami District, Okinawa Prefecture 905-0206, Japan - panoramio (2).jpg|
&lt;/gallery&gt;'''Okichan ပြဇာတ်ရုံ'''&lt;gallery&gt;
ဖိုင်:Pseudorca crassidens at Okichan Theater 20070201.jpg|
ဖိုင်:Churaumi aquarium, Okinawa, Japan (37108352).jpg|
ဖိုင်:冲绳美丽海水族馆的海豚正在进行表演.jpg|
ဖိုင်:20080327OkiGondou.JPG|
ဖိုင်:有趣 (16325861235).jpg|
&lt;/gallery&gt;'''ပင်လယ်လိပ်နှင့် manatees'''&lt;gallery&gt;
ဖိုင်:Turtle pond and nesting ground in front of Okinawa Churaumi Aquarium.JPG|
ဖိုင်:USMC-081220-M-0902C-001.jpg|
ဖိုင်:Sea Turtle side - Churaumi Aquarium.jpg|
ဖိုင်:美ら海水族館 ウミガメ館 20130205 - panoramio.jpg|
ဖိုင်:Manatee at Ocean Expo Park.jpg|
&lt;/gallery&gt;

== ကိုးကား ==
{{reflist|2}}

== ပြင်ပလင့်များ ==

* {{Official website|https://churaumi.okinawa}} (Japanese)
* {{Official website|https://churaumi.okinawa/en/}} (English)
* [https://churaumi.okinawa/fishbook/ Churaumi Official Fish Encyclopedia](Japanese)
* [https://churaumi.okinawa/en/fishbook/ Churaumi Official Fish Encyclopedia](English)
* [https://oki-park.jp/kaiyohaku/en/ Ocean Park Homepage in English]
* {{YouTube|channel=UCXjkj8-HaOvX7o-fzhOu7Ng/videos}}
* {{Facebook|kaiyohaku.churaumi}}
* {{Twitter|kaiyohakukoen}}
* {{Instagram|kaiyohaku_churaumi}}
* Bus Timetable [https://web.archive.org/web/20070705230654/http://parade.psend.com/aquattb/aquaTTB2.htm Asahibashi ဘူတာမှ ငါးပြတိုက်သို့]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
[[ကဏ္ဍ:ပြန်လည်မဆန်းစစ်ရသေးသော ဘာသာပြန်များပါဝင်သည့် စာမျက်နှာများ]]</text>
      <sha1>467rqa24bflc856rptimliims1dm9hh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရွှေဒီဂါရုပ်ရှင်ဆု</title>
    <ns>0</ns>
    <id>224802</id>
    <revision>
      <id>752680</id>
      <parentid>735787</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T04:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 2 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13828" xml:space="preserve">{{Infobox award
| name           = ရွှေဒီဂါရုပ်ရှင်ဆု
| current_awards = 
| description    = ယူကရိန်းအမျိုးသားရုပ်ရှင်ဆု
| image          = Culture and life, 18-2018.jpg
| imagesize      = 
| alt            =
| caption        = ၂၀၁၈ ခုနှစ်က ကျင်းပသည့် ဆုပေးပွဲအခမ်းအနား
| presenter      = [[ယူကရိန်းရုပ်ရှင်အကယ်ဒမီ]]
| country        = {{UKR}}
| year           = ၂၀၁၇
| year2          =
| holder         =
| website        = {{url|https://uafilmacademy.org/}}
}}
'''ရွှေဒီဂါရုပ်ရှင်ဆု''' ({{lang-uk|Золота дзиґа}}; {{lang-en|Golden Dzyga}}) သည် [[ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း]]အတွက် ထူးချွန်စွာဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသူများကို ပေးအပ်ချီးမြှင့်သည့် ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆုဖြစ်သည်။ [[ယူကရိန်းရုပ်ရှင်အကယ်ဒမီ]]က ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှစ၍ ကမကထပြုချီးမြှင့်ခြင်းဖြစ်ပြီး ပထမဆုံးဆုချီးမြှင့်ပွဲအခမ်းအနားကို [[ကီးယက်မြို့]] ဖဲယားမောင့်ဂရင်းဟိုတယ်၌ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Лілія Зінченко. Оголошено переможців української кінопремії «Золота дзиґа». Детектор медіа. 20.04.2017. Процитовано 21.04.2017.&lt;/ref&gt;

==  ထူးချွန်ဆုရွေးချယ်ခြင်း ==

ပထမဆုံးအကြိမ် အမျိုးသားရုပ်ရှင်ဆုအတွက် ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှ ဒီဇင်ဘာလ ၃၁ ရက်နေ့အတွင်း ရုံတင်ပြသခဲ့သော ရုပ်ရှင်များကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀ ရက်မှ မတ်လ ၂၀ ရက်အတွင်း အဆိုပြုချက်များတင်သွင်းကြရသည်။ အမည်စာရင်းတင်သွင်းလာသော ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကား ၇၆ ကားအနက် ရုပ်ရှင်ကြီး ၁၂ ကား၊ ဇာတ်လမ်းတို ၁၅ ကား၊ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် ၁၉ ကား၊ ကာတွန်းရုပ်ရှင် ၈ ကားဟူ၍ စုစုပေါင်း ၅၄ ကားကို လက်ခံခဲ့သည်။ ⁣&lt;ref&gt;[https://uafilmacademy.org/news/natsionalna-kinopremiya-oholosheno-longlist-nominantiv.html Національна Кінопремія: оголошено longlist номінантів] на офіційному сайті ''Національної кіноакадемії''. Процитовано 06.04.2017&lt;/ref&gt; 

ပထမအကြိမ်အတွက် ဆုရွေးချယ်ခြင်းကို ရုပ်ရှင်အကယ်ဒမီအသင်းဝင်အားလုံးက အဆင့်သုံးဆင့်ဖြင့် မဲပေးရွေးချယ်ကြသော်လည်း၊ ယခုအခါတွင် အဆင့်နှစ်ဆင့်ဖြင့်သာ ရွေးချယ်ကြသည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့တွင် ရုပ်ရှင်အကယ်ဒမီဘုတ်အဖွဲ့က ဆန်ခါတင်ဇာတ်ကား ၁၇ ကားကို ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;[http://uafilmacademy.org/ua/nominees Номінанти] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170406201355/http://uafilmacademy.org/ua/nominees |date=6 квітень 2017 }} на офіційному сайті Української кіноакадемії. Процитовано 06.04.2017&lt;/ref&gt;

== ချီးမြှင့်သောဆုများ ==
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဆုချီးမြှင့်ခဲ့သော ကဏ္ဍ ၂၂ ခုမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;[https://wz.lviv.ua/article/411847-ukrainskyi-oskar-otrymav-film-moi-dumky-tykhi Український «Оскар» отримав фільм «Мої думки тихі»] lviv.ua 04.05.2020&lt;/ref&gt;

# အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ဆု
# အကောင်းဆုံး ဒါရိုက်တာဆု (ယူရီ အီလျန်ကိုဆု)
# အကောင်းဆုံး အမျိုးသားဇာတ်ဆောင်ဆု
# အကောင်းဆုံး အမျိုးသမီဇာတ်ဆောင်ဆု 
# အကောင်းဆုံး အမျိုးသားဇာတ်ပို့ဆု
# အကောင်းဆုံး အမျိုးသမီဇာတ်ပို့ဆု
# အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ပညာသည်ဆု
# အကောင်းဆုံး နောက်ခံရှုခင်းဆု
# အကောင်းဆုံး ဇာတ်ညွှန်းဆု
# အကောင်းဆုံး တေးရေးဆု
# အကောင်းဆုံး မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ဆု
# အကောင်းဆုံး ကာတွန်းရုပ်ရှင်ဆု
# အကောင်းဆုံး ဇာတ်လမ်းတိုဆု
# အကောင်းဆုံး အလှဖန်တီးရှင်ဆု (၂၀၁၈ စတင်)&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Citation|title=Національну кінопремію «Золота Дзиґа» вручатимуть у 4 нових номінаціях|date=2017|url=https://uafilmacademy.org/ua/news/36}}&lt;/ref&gt;
# အကောင်းဆုံး အဝတ်အစားဒီဇိုင်နာဆု (၂၀၁၈ စတင်)&lt;ref name=&quot;:02&quot; /&gt;
# အကောင်းဆုံး အသံဆု (၂၀၁၈ စတင်)&lt;ref&gt;{{Citation|title=Сценарна майстерня. Національну кінопремію «Золота Дзиґа» вручатимуть у 4 нових номінаціях|date=2017-10-05|url=http://screenplay.com.ua/blog/?id=578|access-date=25 February 2022|archive-date=5 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171005091841/http://screenplay.com.ua/blog/?id=578|url-status=bot: unknown}}&lt;/ref&gt;
# အကောင်းဆုံး တေးဆိုဆု (၂၀၁၉ စတင်)&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Citation|title=Прийнято регламент Третьої Національної кінопремії України “Золота Дзиґа”|url=https://uafilmacademy.org/news/prijnjato-reglament-tretoji-natsionalnoji-kinopremiji-ukrajini-zolota-dziga.html|language=uk}}&lt;/ref&gt;
# အကောင်းဆုံး visual effects ဆု
# အကောင်းဆုံး တည်းဖြတ်ဆု (၂၀၁၉ စတင်)&lt;ref name=&quot;:12&quot; /&gt;
# တစ်နှစ်တာဒစ်စကာဗာရီဆု
# ယူကရိန်းရုပ်ရှင်ဖွံ့ဖြိုးရေးဆောင်ရွက်သူဆု
# ပရိသတ်အကြိုက်ရွေးချယ်ဆု (၂၀၁၈ စတင်).&lt;ref&gt;{{Citation|title=Кінопремія|url=https://uafilmacademy.org/filmawards.html|language=uk}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|title=Другу кінопремію «Золота дзиґа» вручать 19 квітня 2018 року|date=2017-07-19|url=https://detector.media/community/article/128136/2017-07-19-drugu-kinopremiyu-zolota-dzyga-vruchat-19-kvitnya-2018-roku/|language=uk}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|title=Вибір глядача: правила онлайн-голосування - Афиша - Правила проведення онлайн-голосування в номінації &quot;Вибір глядача&quot; Національної кінопремії &quot;Золота Дзиґа&quot;|date=2018-04-22|url=https://www.segodnya.ua/lifestyle/afisha/vibr-glyadacha-pravila-onlayn-golosuvannya-1124134.html|access-date=25 February 2022|archive-date=22 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422191232/https://www.segodnya.ua/lifestyle/afisha/vibr-glyadacha-pravila-onlayn-golosuvannya-1124134.html|url-status=bot: unknown}}&lt;/ref&gt;

== အခမ်းအနားများ ==

{| class=&quot;sortable wikitable center&quot;
! Ceremony
! Date
!Best Movie
! Place
! Ceremony's Host(-s)
|-
| 1st
| April 20, 2017
|''The Nest of the Turtledove''&lt;ref&gt;Стрічка «Гніздо горлиці» перемогла в номінації «Найкращий фільм». Офіційний сайт Української кіноакадемії. 21.04.2017. Процитовано 21.04.2017.&lt;/ref&gt;
| Kyiv, Fairmont Grand Hotel Kyiv
| Oleksandr Skichko&lt;ref&gt;Ведучим церемонії вручення Першої Національної Кінопремії стане Олександр Скічко. Офіційний сайт Української кіноакадемії. 9.03.2017. Процитовано 11.03.2017.&lt;/ref&gt;
|-
| 2nd
| April 20, 2018&lt;ref&gt;Національну кінопремію «Золота Дзиґа» вручатимуть у 4 нових номінаціях. Архів оригіналу за 13 жовтень 2017. Процитовано 13 жовтень 2017.&lt;/ref&gt;
|''Cyborgs: Heroes Never Die''&lt;ref&gt;Даша Плахтій, Вячеслав Довженко, Наталя Ворожбіт та інші - лауреати кінопремії «Золота Дзиґа». Офіційний сайт Української кіноакадемії. 20.04.2018. Архів оригіналу за 08.08.2018. Процитовано 22.04.2018.&lt;/ref&gt;
| Kyiv, 'Parkovy Convention and Exhibition Center
| Akhtem Seitablayev and Vasilisa Frolova&lt;ref&gt;Ведучими «Золотої Дзиґи» стануть Ахтем Сеітаблаєв і Василіса Фролова. Детектор медіа. 27 лютого 2018. Процитовано 1.03.2018.&lt;/ref&gt;
|-
| 3rd
| April 19, 2019&lt;ref&gt;Прийнято регламент Третьої Національної кінопремії України “Золота Дзиґа”. Офіційний веб-сайт Української кіноакадемії. 20.11.2018. Процитовано 21.11.2018.&lt;/ref&gt;
|''Donbass''&lt;ref&gt;Лілія Зінченко. Оголошено переможців кінопремії «Золота Дзиґа 2019» (ПОВНИЙ ПЕРЕЛІК). Детектор медіа. 19.04.2019. Процитовано 19.04.2019.&lt;/ref&gt;
| Kyiv, ''Parkovy Convention and Exhibition Center''
| Darya Tregubova]] and Oleg Panyuta&lt;ref&gt;Ведучими «Золотої Дзиґи 2019» стануть Дар'я Трегубова та Олег Панюта. Детектор медіа. 18 лютого 2019. Процитовано 19.02.2019.&lt;/ref&gt;
|-
| 4th
| May 3, 2020 &lt;ref&gt;Онлайн-церемонія четвертої національної кінопремії «Золота Дзиґа» пройде 3 травня. Офіційний сайт Української кіноакадемія. 06.04.2020. Процитовано 06.04.2020.&lt;/ref&gt;
|''My Thoughts Are Silent''
| online&lt;ref&gt;Онлайн-церемонія четвертої національної кінопремії «Золота Дзиґа» пройде 3 травня. Офіційний сайт Української кіноакадемія. 06.04.2020. Процитовано 06.04.2020.&lt;/ref&gt;
| Darya Tregubova and Timur Miroshnychenko&lt;ref&gt;Ведучими онлайн-церемонії вручення Четвертої Національної кінопремії стануть Дар'я Трегубова та Тімур Мірошниченко. Офіційний сайт Української кіноакадемія. 24.04.2020.&lt;/ref&gt;
|}

==ကိုးကား==
{{reflist}}

===ရင်းမြစ်များ===
* [https://uafilmacademy.org/filmawards.html Національна кінопремія]
* [https://uafilmacademy.org/img/doc/XIPvOCmxkCgiPnY01bFuc7oW078EIK0x.pdf Регламент Другої національної кінопремії]
* [https://uafilmacademy.org/assets/files/reglament.pdf Регламент Третьої національної кінопремії]
* [https://uafilmacademy.org/img/doc/QhAx35tuztytJn-LQVvcuFF1eIKWsYQ3.pdf Регламент Четвертої Національної кінопремії]

== ပြင်ပလင့်ခ်များ ==
* {{Official|https://uafilmacademy.org}}
* {{IMDb event|0006090|Золота дзиґа}}

[[ကဏ္ဍ:ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း]]
[[ကဏ္ဍ:ယူကရိန်းနိုင်ငံရှိ ဖျော်ဖြေရေး]]
[[ကဏ္ဍ:ယူကရိန်း ယဉ်ကျေးမှု]]
[[ကဏ္ဍ:ရုပ်ရှင် ထူးချွန်ဆုများ]]</text>
      <sha1>jjhkpg5b00y03db7csskdr8tyh6wgtd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ပါရဒိုဘရာစီလေညော</title>
    <ns>0</ns>
    <id>225473</id>
    <revision>
      <id>752639</id>
      <parentid>737848</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T13:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5991" xml:space="preserve">[[ဖိုင်:Redenção.jpg|thumb|296x296px| ၁၈၉၅ခုနှစ်၊ [[ဘရာဇီး အမျိုးသားပြတိုက်|ဘရာဇီးအမျိုးသားပြတိုက်]] ၊ မိုဒေစတို ရိုကောမှ ကမ်၏လက်နက်ချခြင်း။ ပန်းချီကား၏ဘေးတွင် အောက်ပါဒဏ္ဍာရီသည် ''နီဂရိုး'' မျိုးပွားခြင်း၏အကျိုးသက်ရောက်မှုကြောင့် တတိယမျိုးဆက်တွင် ''[[လူဖြူ]]'' ဖြစ်သွားခြင်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;rhbn&quot;&gt;{{Cite journal|url=http://revistadehistoria.com.br/secao/perspectiva/o-futuro-era-branco}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304202405/http://revistadehistoria.com.br/secao/perspectiva/o-futuro-era-branco |date=4 March 2016 }}&lt;/ref&gt;]]

== အဓိပ္ပါယ် ==

=== မူလ ===
ဘရာဇီးကို ကိုလိုနီပြုပြီးကတည်းက ပါရဒို ဟူသော ဝေါဟာရကို ဘရာဇီးတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ အချို့သောလူများက သေချာပေါက် &quot;ရောနှော&quot; မျိုးရိုး၏အခေါ်အဝေါ်ကို ဆက်စပ်နေသော်လည်း &lt;ref&gt;Magnoli, Demétrio. ''Uma Gota de Sangue'', Editora Contexto (2008)&lt;/ref&gt; သုတေသီများက မတူညီသောအခြေအနေတစ်ခုကို ပြသသည်။ ပရိုဗဇ်ဒေကာမိနှာ၏ ကျော်ကြားသောစာတွင် အိန္ဒိယလူမျိုးများကို ခွင့်လွှတ်ခြင်းဟု ခေါ်သည်။ လေးမြှားတို့ကို လက်၌ဆောင်ထား၍ အညိုရောင် ကိုယ်လုံးတီးနဲ့ သူတို့အရှက်ကို ဖုံးကွယ်ဖို့ ဘာမှမရှိပါဘူး။ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.culturabrasil.org/zip/carta.pdf}}&lt;/ref&gt;
[[ဖိုင်:MulatoAE.jpg|thumb| မုလတိုမှ အဲလ်ဘတ် အက်စခေါက် ]]

=== ဘရာဇီးလ် သန်းခေါင်စာရင်း ===
[[ဖိုင်:Nascimento_Caboclo.JPG|thumb| ဆောပိုလိုမြို့၊ စန္တာနာ ဒေ ပါရနိုင်ဘာရှိ ဘန်ဒေရန်တေစ် အထိမ်း အမှတ် အဆောက်အအုံတွင် သရုပ်ဖော်ထားသည့် ကာဘိုကလို တစ်ယောက်မွေးဖွားမှု။]]

== သမိုင်း ==
[[ဖိုင်:Igreja_e_Largo_do_Livramento_-_c._1880.jpg|thumb| Recife (c. 1880) တွင် အညိုရောင်အမျိုးသားများ၏ လွတ်မြောက်ရေး ခရစ်ယာန်ဘုရားရှိခိုးကျောင်း။]]

=== ဒေသအလိုက် ===
၂၀၀၉ အချက်အလက်အရ ဘရာဇီးလ်၏ ဒေသများတွင် ရောနှောနေထိုင်လျှက်ရှိသော လူမျိုးစုများသည် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် &lt;ref name=&quot;IBGE2009&quot;&gt;{{Cite web|1=|title=Síntese dos Indicadores Sociais 2010|work=Tabela 8.1 - População total e respectiva distribuição percentual, por cor ou raça, segundo as Grandes Regiões, Unidades da Federação e Regiões Metropolitanas - 2009|publisher=Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE)|format=PDF|year=2010|url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/condicaodevida/indicadoresminimos/sinteseindicsociais2010/SIS_2010.pdf|accessdate=16 March 2022|archivedate=3 September 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110903003626/http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/condicaodevida/indicadoresminimos/sinteseindicsociais2010/SIS_2010.pdf}}&lt;/ref&gt;

# မြောက်ပိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး - ၇၁.၂%၊
# အရှေ့မြောက်တိုင်း ဒေသကြီး - ၆၂.၇%၊
# အနောက်အလယ်ပိုင်းဒေသ - ၅၀.၆%
# အရှေ့တောင်တိုင်း ဒေသကြီး - ၃၄.၆%၊
# တောင်ပိုင်းဒေသ - ၁၇.၃%၊

=== ပြည်နယ်အလိုက် ===
[[ဖိုင်:Pardos_no_Brasil_2009.png|thumb|300x300px| ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရာခိုင်နှုန်းအရ လူနေထူထပ်မူပြပြည်နယ်မြေပုံ။]]
ဘရာဇီးလ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်နှင့် စာရင်းအင်းအင်စတီကျုမှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ပြန်သော ကိန်းဂဏန်းများအရ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/condicaodevida/indicadoresminimos/sinteseindicsociais2010/SIS_2010.pdf}}&lt;/ref&gt; အညိုရောင်ဖြင့်လူဦးရေအများဆုံးရှိကြောင်းပြမြေပုံအရ ဘရာဇီးနိုင်ငံတွင်  လူနေထူထပ်သောပြည်နယ် ဆယ်ခုရှိရာ မြောက်ပိုင်းဒေသတွင် ငါးခုနှင့် အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် ငါးခုရှိသည်။
[[ကဏ္ဍ:မနုဿဗေဒ]]</text>
      <sha1>l4anshfmz9x8ji8hmteyyfzighbq7zr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ပန်ဂျပ်၊ ပါကစ္စတန်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>225746</id>
    <revision>
      <id>752633</id>
      <parentid>738784</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T12:24:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>61272</id>
      </contributor>
      <comment>ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7143" xml:space="preserve">[[လာဟိုးမြို့]]{{Infobox settlement
| name = ပန်ဂျပ်
| unit_pref = Metric
| blank1_name_sec2 = [[Divisions of Punjab (Pakistan)|Divisions]]
| blank1_info_sec2 = 9
| government_type = [[Autonomy|Self-governing Province]] subject to the [[Government of Pakistan|Federal Government]]
| governing_body = [[Government of Punjab, Pakistan|Government of Punjab]]
| leader_title = [[Governor of Punjab, Pakistan|Governor]]
| leader_name = [[Chaudhry Mohammad Sarwar]]
| leader_title1 = [[Chief Minister of Punjab (Pakistan)|Chief Minister]]
| leader_name1 = [[Sardar Usman Buzdar]]
| area_total_km2 = 205344
| blank_name_sec2 = [[Provincial Assembly of Punjab|Seats in Provincial Assembly]]
| area_rank = 2nd
| population_footnotes = &lt;ref name=population&gt;[http://www.pbscensus.gov.pk 2017 Census] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/ |date=15 October 2017 }}&lt;/ref&gt;
| population_total = 110012442
| population_as_of = 2017
| population_rank = ပထမ
| population_density_km2 = auto
| timezone1 = [[Time in Pakistan|PKT]]
| utc_offset1 = +05:00
| website = {{url|www.punjab.gov.pk}}
| blank_info_sec2 = 371&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.pap.gov.pk/index.php/members/stats/en/19|title= Provincial Assembly – Punjab|url-status= live|archive-url= https://web.archive.org/web/20090201061549/http://pap.gov.pk/index.php/members/stats/en/19|archive-date= 1 February 2009|df= dmy-all|accessdate= 23 March 2022|archivedate= 1 February 2009|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090201061549/http://pap.gov.pk/index.php/members/stats/en/19}}&lt;/ref&gt;
| blank1_info_sec1 = [[Lahore Qalandars]]&lt;br/&gt;[[Multan Sultans]]&lt;br/&gt;[[Lahore Lions]]&lt;br/&gt;[[Rawalpindi Rams]]&lt;br/&gt;[[Sialkot Stallions]]&lt;br/&gt;[[Bahawalpur Stags]]&lt;br/&gt;[[Multan Tigers]]&lt;br/&gt;[[Faisalabad Wolves]]&lt;br/&gt;[[Central Punjab cricket team|Central Punjab]]&lt;br/&gt;[[Southern Punjab cricket team (Pakistan)|Southern Punjab]]
| official_name = &lt;!-- If different from name. --&gt;
| subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]]
| native_name = {{nq|پنجاب}}&lt;br /&gt;
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a                = Royal mosque Lahore.jpg
| photo2a                = Noor mahal.jpg
| photo2b                = Shah Rukn-e-Alam Shrine.jpg
| photo3a                = Derawar Fort, Bahawalpur I.jpg
| photo3b                = Clock Tower Faisalabad by Usman Nadeem.jpg
| photo4a                = Khewra Salt Mines landscape IMG 3127.jpg
| spacing                = 1
| color_border           = white
| color                  = white
| size                   = 280
}}
| image_caption = &lt;div style=&quot;background:#fee8ab;&quot;&gt;Top left to right (anti-clockwise): [[Badshahi Mosque]], [[Noor Mahal]], [[Derawar Fort]], [[Khewra Salt Mines]], [[Faisalabad Clock Tower]], [[Tomb of Shah Rukn-e-Alam]]&lt;/div&gt;
| image_flag = Flag of Punjab.svg
| image_seal = Coat of arms of Punjab.svg
| image_map = Punjab in Pakistan (claims hatched).svg
| map_caption = Location of Punjab in Pakistan
| image_map1 = 
| map_caption1 = 
| subdivision_name = {{PAK}}
| blank1_name_sec1 = Notable sports teams
| parts_style = para
| parts_type = Largest cities
| p1 = [[Lahore]]
| established_title = Established
| established_date = [[Legal Framework Order, 1970|1 July 1970]]
| seat_type = Capital
| seat = လာဟိုး
| blank_name_sec1 = [[Languages of Pakistan|Main Language(s)]]
| blank_info_sec1 = {{unbulleted list|[[Punjabi language|Punjabi]], [[Saraiki language|Saraiki]], [[Urdu]], [[Pothohari language|Pothohari]]}}
| iso_code = [[ISO 3166-2:PK|PK-PB]]
}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;
'''ပန်ဂျပ်'''သည် ၂၀၂၁ခုနှစ်အထိ လူဦးရေ သန်း ၁၁၀ခန့်ရှိပြီး ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်လေးခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။  ပါကစ္စတန်နှင့် အိန္ဒိယ နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ဖြတ်ကျော်နေရာတော်တော်များကို ပန်ဂျပ်ဒေသတွင်အမြောက်အများဖွဲ့စည်းထားပြီး ၎င်းသည် ပါကီစတာနီပြည်နယ်များဖြစ်သော ဆစ်(ဒ်)၊ ဗာလိုချီစတန်နှင့် ခီဘာ ပက္ခတွန်ခဝါ၊ အစ္စလာမာဘတ်နှင့် ပါကစ္စတန်အုပ်ချုပ်သော အာဇတ် ကက်ရှမီးယားတို့နှင့်နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ ၎င်းသည် အိန္ဒိယပိုင်နက်များဖြစ်သော ပန်ဂျပ်၊ [[ရာဇဌာန်ပြည်နယ်|ရာဇသဌာန်]]၊ ဂျမ်မူး နှင့် ကက်ရှမီးယားတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ မြို့တော်သည် [[လာဟိုးမြို့|လာဟိုး]] မြို့ဖြစ်ပြီး ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ သမိုင်းဝင်၊ စီးပွားရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဗဟိုအချက်အချာဖြစ်သော လာဟိုးမြို့သည် နိုင်ငံ၏ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းနှင့် ၎င်း၏ ဖက်ရှင်လုပ်ငန်း အများစုကို အခြေစိုက်ရာဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite news|title=The pulse of Pakistan's growing fashion industry|url=http://www.thenational.ae/lifestyle/fashion/the-pulse-of-pakistans-growing-fashion-industry|date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Bollywood to Lollywood|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2007/aug/17/bollywoodtolollywood}}&lt;/ref&gt; ပန်ဂျပ်၏ အကြီးဆုံးမြို့များမှာ လာဟိုးနှင့် ဖေအီဆလာမာဘတ်စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ဖေအီဆလာမာဘတ်သည် ပန်ဂျပ်၏အကြီးဆုံးစက်မှုမြို့ဖြစ်သည်။ ပန်ဂျပ်သည် ကမ္ဘာ့ပဉ္စမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တရုတ် သို့မဟုတ် အိန္ဒိယပြင်ပတွင် လူဦးရေအများဆုံးနိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:Webarchive template wayback links]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီဒေတာရှိ ကိုဩဒိနိတ်များ]]</text>
      <sha1>l6jn7c8h1qv0dji3iygiokn3hwuqrtn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကုန်းကြီးရွာ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>229887</id>
    <revision>
      <id>752641</id>
      <parentid>751924</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T14:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Myanmar Wik</username>
        <id>103978</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13387" xml:space="preserve">{{unreferenced}}
{{Infobox settlement
|name = ကုန်းကြီးကျေးရွာ
|official_name = ကုန်းကြီးကျေးရွာ 
|native_name = 
|other_name = 
|postal_code =
|postal_code_type = Postal codes
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ
|pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|image_skyline = 
|image_map = 
|map_caption = 
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]]
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]]
|subdivision_name1 =  [[File:Flag_of_Bago_Division.svg| 23px]]  [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး|ပဲခူး]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[ပြည်ခရိုင်]]
|subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|subdivision_name3 = [[ရွှေတောင်မြို့နယ်]]
|subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]]
|subdivision_name4 = ညောင်စာရေးတိုက်နယ်၊ ရှားပင်ဇင်းအုပ်စု
|unit_pref = imperial
|area_total_km2 =
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|coordinates_display =
|coordinates_region = MM
|coordinates = {{Coord|18.550687|95.132093|region:MM|format=dms|display=inline,title}}
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset = +6.30
|website =
}}
'''ကုန်းကြီးရွာ'''သည်[[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး (အနောက်)]] ၊ [[ပြည်ခရိုင်]] ၊ [[ရွှေတောင်မြို့နယ်]] ညောင်စာရေးတိုက်နယ် တွင်ပါဝင်၍ ရှားပင်ဇင်းအုပ်စု တွင်ပါဝင်တည်ရှိပြီးမြန်မာသက္ကရာဇ်(၁၃၃၈)ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင်ကုန်းပေါ်ကြီးသို့ရွေ့ပြောင်းလာခဲ့သောရွာဖြစ်သည်။

ကုန်းကြီးရွာသည် ပြည်ခရိုင်နှင့်(၂၁)မိုင်၊ ရွှေတောင်မြို့နယ်နှင့်(၁၂)မိုင် ၊ ညောင်စာရေးတိုက်နယ် နှင့်(၂မိုင် ၊ ၅ဖလုံ )အကွာတွင်တည်ရှိပါသည်။
[[File:ကုန်းကြီးရွာ (အလယ်ကုန်း).jpg|thumb|ကုန်းကြီးရွာ (အလယ်ကုန်း)၂၀၂၂]]

== ကျေးရွာဖွဲ့စည်းနေထိုင်ပုံ ==

ကုန်းကြီးရွာသည် မြို့နယ်အခေါ်အဝေါ်မှာကုန်းကြီးအထက်ရွာ၊ ကုန်းကြီးအောက်ရွာဟုခေါ်ကြပြီး ရပ်ရွာသားများက အထိုအမည်ကိုခေါ်ဝေါ်ခြင်းမရှိပါ။ကုန်းကြီးရွာသည်ကုန်းငယ်များဖွဲ့၍နေထိုင်ကျပြီး တောင်ကုန်း၊ရွာသစ်ကုန်းနှင့်အလယ်ကုန်းသည်တစပ်ထဲထိစပ်နေ၍ ကုန်းကြီးအထက်ရွာတွင်ပါဝင်ပြီး ၊မြောက်ကုန်းနှင့်တမာကုန်းသည်ကုန်းကြီးအောက်ရွာတွင်ပါဝင်သည်။၎င်းတို့သည် (တောင်ကုန်း၊ရွာသစ်ကုန်း၊အလယ်ကုန်း၊မြောက်ကုန်း၊တမာကုန်း) အားလုံးကိုပေါင်းခေါ်လျှင် ကုန်းကြီးရွာတစ်ရွာထဲဖြစ်သည်။ကုန်းကြီးရွာသည် အိမ်ခြေ (၂၁၅) ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသောရွာဖြစ်သည်။ လူဦးရေ (၆၇၀) ကျော်နေထိုင်ကြသည်။ကိုးကွယ်ယုံကြည့်မှုအနေနဲ့ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုအများဆုံးကိုကွယ်ကျပြီး ရိုးရာနတ်ကိုးကွယ်မှုသည်အနည်းငယ် သာရှိသည်။

== ဆက်သွယ်ရေး ==

ကုန်းကြီးရွာသည်မြို့နယ်များသို့သွားလာရေးလွယ်စေရန် ရွှေတောင်မြို့သို့ဆက်သွယ်ထားသော ရွှေတောင် - ညောင်စာရေး - ကွေ့မလမ်းသည် လမ်းမိုင်အရှည် (၂၅ မိုင်၊ ၄ ဖာလုံ)ရှိသောလမ်းမ​ကြီးဖြစ်ပြီးထိုလမ်းမှတစ်ဆင့်မြို့နယ်များသို့သွားလာရသည်။ ကုန်းကြီးအလယ်ကုန်းအရှေ့ရွာထိပ်မှစ၍ ရှေ့ယခင်ကအတိုင်းပုံမပျက်ဖောက်လုပ်ထား​ သော ရှားပင်ဇင်းမှပွဲသာသို့ဆက်သွယ်ထားသော ပွဲသာ-ရှားတိုင်း-ရှားပင်ဇင်းလမ်း သည် ( ၂ မိုင်၊ ၃ ဖာလုံ )ကွာ​ဝေးပြီး ထိုမှ တဆင့်မြေနီလမ်းအတိုင်းသွားပြီးရှားတိုင်း၊​ရွှေခဲထိုရွာနှစ်ရွာဖြက်ပြီးပွဲသာကုန်းအ​နောက်ရွာထိပ်အထိ​ မောင်းပြီး ထိုမှတဆင့်ရွှေတောင် - ညောင်စာရေး ဆက်သွယ်ထားသောလမ်းအတိုင်းမှရွှေတောင်မြို့နယ်သို့ သွားရောက်ရသည်။

== စီးပွားရေး ==

ကုန်းကြီးရွာသည် လယ်၊ကိုင်း၊တောင်ယာ များ ပေါများပြီးဆန်စပါးနှင့်စိုက်ပျိုး​ရေးကိုအဓိကလုပ်ကိုင်​သောရွာဖြစ်သည်။အင်းအိုင်၊ချောင်းများလဲရှိ၍ငါးများရှာဖွေဖမ်းယူကာရပ်ရွာထဲသို့ရောင်းချကျသည်။မွေးမြူရေးအ​နေနဲ့ နွားများကိုအများဆုံးမွေးမြူ၍ ကြက်၊ဝက်များကိုတစ်နိုင်တပိုင်မွေးမြူကျသည်။အလုပ်ကိုင်များကိုမြန်မာပြည်ရှိမြို့ကြီးများတွင်အလုပ်သွားရောက်လုပ်ကိုင်၍​တချိုသည်ရွာတွင်လုပ်ကိုင်​ပြီး စင်ကာပူ၊မလေးရှား၊ထိုင်း၊ဂျပန်၊တရုတ် ​စသည့်ပြည်ပနိုင်ငံများသို့သွားရောက်လုပ်ကိုင်ကျသည်။

== သမိုင်းကြောင်း ==
ကုန်းကြီးရွာသည်ရှေးယခင်က ကျွန်းပေါ်​​ဒေသတွင်ကုန်းငယ်သဖွယ်နေထိုင်ကျသည်။ကျွန်းပေါ်ဒေသတွင်နေထိုင်ကျသော ရွာများ၊ကုန်းငယ်များ များစွာရှိသည်။ကုန်းကြီးရွာသည်ရှေးယခင်ကအမည်မှာ ကုန်းကြီးရွာမကြီး ဖြစ်သည်။၎င်းနှင့်အိမ်နီးချင်းရွာများမှာ ကရင်ကျွန်း၊လက်ပံခွ​လေး ၊ တမာကုန်း၊ဒုန်းကုလား၊စစ်ကုန်းတို့ဖြစ်သည်။ ယခင်က ကျွန်းထဲတွင်နေထိုင်ခဲ့ကျပြီးဧရာဝတီမြစ်ရေကြောင့်ကမ်းကပါးများတဖြေးဖြေးပြိုကျခဲ့ပြီးနေရာသစ်တစ်ခုအားရွေ့ပြောင်းနေထိုင်ခဲ့ကျသည်။ကုန်းကြီးရွာမကြီး၏အရှေ့ဘက်တွင် ကုန်းပေါ်ကြီးတစ်ခုရှိသည် (ယခုရွာတည်ထား​သောနေရာ) ကုန်းပေါ်ကြီးသည်တောတောင်များထူထပ်၍ ကျားများနှင့်အခြားသားရဲတိရစ္ဆာန်များ
ခိုအောင်းရာနေရာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင်အိမ်တစ်အိမ်နှစ်အိမ်သာရှိသည်။အများစုကကျွန်းထဲတွင်သာနေထိုင်ကျသည်။ယခင်က အင်းများလဲရှိပြီးအင်းသူကြီးများလဲရှိသည်။ ယခုတိမ်ကောသွားသော ဆော်ကဲအင်းသည်ယခုအခေါ်မှာ ဆေးခင်းရိုး လို့အများကသိရှိကျပြီး ကျေးရွာများသောက်သုံးရေသည်ဆော်ကဲအင်းကိုသာ အဓိကအားထားကျသည်။ ယခုတိမ်​ကောသွားသောကုန်းကြီးအနောက်ရွာထိပ်တွင်ချောင်းတခုရှိသည်။ ယခင်အမည်မှာကျောက်ထုံးချောင်းဖြစ်ပြီး ဧရာဝ​​တီမြစ်ကြောင်းမှကြားဖြက်၍သရက်သုံးပင်ရွာမှစ၍ရှားပင်ဇင်းရွာအနောက်ရွာထိပ်ရှိဧရာဝတီမြစ်လက်တက်ထဲသို့စီးဆင်းသွားသည်။
ယခင်ကအဓိချောင်းသည်ဧရာဝတီမြစ်ရေကြီးချိန် ဝါဆို၊ဝါခေါင်တွင်သင်္ဘောများသွားလာကျပြီးယခုအချိန်တွင် ဧရာဝတီ​မြစ် ချောင်းဝတွင် ဆည်များတည်ဆောက်၍ပိတ်လိုက်ခြင်းကြောင့်
အမြစ်ရေကြီးတွင်သာအနည်းသာရေလာပြီးအသုံးပြု၍မရတော့ပါ။

ဧရာဝတီ မြစ်ရေကြီးမူကြောင့်ကမ်းကပါးများပြိုကျ၍မြန်မာသက္ကရာဇ် ( ၁၃၃၈ ) နောက်ပိုင်တွင်ကုန်းပေါ်ကြီးသို့ရွေ့ပြောင်းလာခဲ့ပြီး အခြားရွာများလဲပြောင်းရွေ့လာခဲ့သည်။ ကုန်းပေါ်ကြီးသို့ ရောက်ရှိခဲ့စဥ် မှစ၍ ယခုအချိန်ထိ၄၆ နှစ်အကြာရှိခဲ့သည်။

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}


{{ပထဝီဝင်တည်နေရာ
|Centre = ကုန်းကြီးရွာ
|North = -
|Northeast = -
|East = -
|Southeast = -
|South = -
|Southwest = -
|West = -
|Northwest = -
}}

{{ရွှေတောင်မြို့နယ်}}


[[ကဏ္ဍ:ရွှေတောင်မြို့နယ်ရှိ ရွာများ]]

{{Bago-geo-stub}}</text>
      <sha1>tpxkte5mgzb6ax08er0tet2br2m85jo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Sofiarose2</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230205</id>
    <revision>
      <id>752635</id>
      <timestamp>2022-07-30T12:32:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8540" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sofiarose2 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၃၂၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>cds5ovjfy7s7wumvnaku3vi80k5s8jw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Honey Bear2000</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230206</id>
    <revision>
      <id>752640</id>
      <timestamp>2022-07-30T13:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8544" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Honey Bear2000 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၃:၃၂၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>pg1dmxe61u9hy0njp0os8p8mse1h7gi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Naingz</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230207</id>
    <revision>
      <id>752642</id>
      <timestamp>2022-07-30T14:32:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8536" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Naingz ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၄:၃၂၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>sl0etkfzh8ih943r5bf1mmuw4pkuk0a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Kaung Zin Phyoe</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230208</id>
    <revision>
      <id>752650</id>
      <timestamp>2022-07-30T16:32:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8545" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kaung Zin Phyoe ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၆:၃၂၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>6my42bsvr1iinnsdby2po7ftwpva6f6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Sheep2315</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230209</id>
    <revision>
      <id>752654</id>
      <timestamp>2022-07-30T17:33:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8539" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sheep2315 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>7o037jifoke0vjoov5wrab0xw55kag2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Sai Htee Khun Mine</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230210</id>
    <revision>
      <id>752655</id>
      <timestamp>2022-07-30T17:33:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8548" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sai Htee Khun Mine ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>o5j7upc05om1s9ct6t4619plrfghp5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:モリトシ</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230211</id>
    <revision>
      <id>752657</id>
      <timestamp>2022-07-30T18:33:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8542" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် モリトシ ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၈:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>4x2zf3nv5m2z3kdioxgt5fl4aoo5vwu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Rich55v55</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230212</id>
    <revision>
      <id>752658</id>
      <timestamp>2022-07-30T18:33:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8539" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Rich55v55 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၈:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>9apwvr0wjezpcludspnjlze7o0zmoma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Luveni</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230213</id>
    <revision>
      <id>752659</id>
      <timestamp>2022-07-30T18:33:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8536" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Luveni ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၈:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>oehlmnbfwx7ussqvtld95pbd9xya8rw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Twan Twan Naing</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230214</id>
    <revision>
      <id>752660</id>
      <timestamp>2022-07-30T19:33:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8545" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Twan Twan Naing ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၉:၃၃၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>5jqv69hxagclf5g7qz8c74yrwt0vq7e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ほかほか玉山</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230215</id>
    <revision>
      <id>752661</id>
      <timestamp>2022-07-30T22:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8548" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ほかほか玉山 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၂၂:၃၄၊ ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>k9b7dk3nyxzp3o0ol4n4l0n3pb2cdhh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:AMKhant</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230216</id>
    <revision>
      <id>752666</id>
      <timestamp>2022-07-31T01:34:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8537" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် AMKhant ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၁:၃၄၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>5regk7uri2udy7laihklhtdluhx6psh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:J0rd1</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230217</id>
    <revision>
      <id>752670</id>
      <timestamp>2022-07-31T02:34:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8535" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် J0rd1 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၂:၃၄၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>b9edltpp85ki578v1as4w2d0q9amak4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:WaiYanH</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230218</id>
    <revision>
      <id>752671</id>
      <timestamp>2022-07-31T02:35:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8537" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် WaiYanH ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၂:၃၅၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>idvbyptt6455k3lpu26lvnvkalccwfq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>စိုးရဲထွဋ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230219</id>
    <revision>
      <id>752675</id>
      <timestamp>2022-07-31T02:54:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>စိုးရဲထွဋ်</username>
        <id>104361</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;ကိုယ်ရေးအကျဉ်း  * စိုးရဲထွဋ်(English Soe Ye Htut)ကိုဖခင်ဦးစိုးမိုးမြင့်မိခင်ဒေါ်ခိုင်မာဆွေတို့မှ၁၉၉၄ခုနှစ်မတ်လ၂၅ရက်နေ့တွင်မတ္ထီလာမ...&quot; အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3016" xml:space="preserve">ကိုယ်ရေးအကျဉ်း

* စိုးရဲထွဋ်(English Soe Ye Htut)ကိုဖခင်ဦးစိုးမိုးမြင့်မိခင်ဒေါ်ခိုင်မာဆွေတို့မှ၁၉၉၄ခုနှစ်မတ်လ၂၅ရက်နေ့တွင်မတ္ထီလာမြို့တွင်မွေးဖွားခဲ့ပါသည်။မွေးဖွားပြီးမကြာခင်တွင်တောင်ငူမြို့သို့ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ကြသည့်အတွက်တောင်ငူဇာတိဟုပင်မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။၂၀၁၁-၂၀၁၂ပညာသင်နှစ်တွင်အမှတ်(၁)အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းတွင်တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းအောင်မြင်၍နည်းပညာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)တွင်လျှပ်စစ်နှင့်ဆက်သွယ်ရေးမေဂျာကိုတက်ရောက်သင်ယူခဲ့ပါသည်။

စာပေနှင့်အနုပညာဖြတ်သန်းမှု

* ငယ်စဉ်ကတည်းကအနုပညာဝါသနာထုံခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။အခြေခံပညာကျောင်းသားဘဝတွင်ကဗျာများသုတရသစာပေများကိုဖတ်ရှုကာကဗျာများဆောင်းပါးဝတ္ထုတိုများကိုစမ်းသပ်ရေးသားခဲ့သည်ယနေ့တိုင်ဆက်လက်ရေးသားဆဲဖြစ်သည်။ဂီတကိုအလွန်ရူးသွပ်သူတစ်ယေက်လဲဖြစ်သည်။၇တန်းအရွယ်မှစ၍ဂစ်တာသင်တန်းတက်ရောက်ကာစနစ်တကျသင်ယူခဲ့ပြီးယနေ့တိုင် သီချင်းရေးခြင်း ဂစ်တာ စန္ဒယား စသည်တူရိယာများကိုတီးခတ်နေဆဲဖြစ်သည်။

* တက္ကသိုလ်တက်နေစဉ်တွင်စာပေနှင့်အနုပညာအသင်းအားစတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။တက္ကသိုလ်ကဗျာစာဆောင်အနေဖြင့်&lt;nowiki&gt;''ရင်ခွင်ရှိုက်သံ''&lt;/nowiki&gt;အမည်ဖြင့်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ထို့အပြင်အသင်း၌ဂစ်တာသင်တန်းများဖွင့်လှစ်၍ကိုယ်တိုင်သင်ကြားပြသခဲ့သည်။

နိုင်ငံရေးဖြတ်သန်းမှု

*</text>
      <sha1>pdux5zid24tce3cge4pwz9sqq4ylo7g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752692</id>
      <parentid>752675</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:03:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>စိုးရဲထွဋ်</username>
        <id>104361</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>နိုင်ငံရေးဖြတ်သန်းမှု</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3849" xml:space="preserve">ကိုယ်ရေးအကျဉ်း

* စိုးရဲထွဋ်(English Soe Ye Htut)ကိုဖခင်ဦးစိုးမိုးမြင့်မိခင်ဒေါ်ခိုင်မာဆွေတို့မှ၁၉၉၄ခုနှစ်မတ်လ၂၅ရက်နေ့တွင်မတ္ထီလာမြို့တွင်မွေးဖွားခဲ့ပါသည်။မွေးဖွားပြီးမကြာခင်တွင်တောင်ငူမြို့သို့ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ကြသည့်အတွက်တောင်ငူဇာတိဟုပင်မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။၂၀၁၁-၂၀၁၂ပညာသင်နှစ်တွင်အမှတ်(၁)အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းတွင်တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းအောင်မြင်၍နည်းပညာတက္ကသိုလ်(တောင်ငူ)တွင်လျှပ်စစ်နှင့်ဆက်သွယ်ရေးမေဂျာကိုတက်ရောက်သင်ယူခဲ့ပါသည်။

စာပေနှင့်အနုပညာဖြတ်သန်းမှု

* ငယ်စဉ်ကတည်းကအနုပညာဝါသနာထုံခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။အခြေခံပညာကျောင်းသားဘဝတွင်ကဗျာများသုတရသစာပေများကိုဖတ်ရှုကာကဗျာများဆောင်းပါးဝတ္ထုတိုများကိုစမ်းသပ်ရေးသားခဲ့သည်ယနေ့တိုင်ဆက်လက်ရေးသားဆဲဖြစ်သည်။ဂီတကိုအလွန်ရူးသွပ်သူတစ်ယေက်လဲဖြစ်သည်။၇တန်းအရွယ်မှစ၍ဂစ်တာသင်တန်းတက်ရောက်ကာစနစ်တကျသင်ယူခဲ့ပြီးယနေ့တိုင် သီချင်းရေးခြင်း ဂစ်တာ စန္ဒယား စသည်တူရိယာများကိုတီးခတ်နေဆဲဖြစ်သည်။

* တက္ကသိုလ်တက်နေစဉ်တွင်စာပေနှင့်အနုပညာအသင်းအားစတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။တက္ကသိုလ်ကဗျာစာဆောင်အနေဖြင့်&lt;nowiki&gt;''ရင်ခွင်ရှိုက်သံ''&lt;/nowiki&gt;အမည်ဖြင့်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ထို့အပြင်အသင်း၌ဂစ်တာသင်တန်းများဖွင့်လှစ်၍ကိုယ်တိုင်သင်ကြားပြသခဲ့သည်။

နိုင်ငံရေးဖြတ်သန်းမှု

* ၂၀၂၁ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ၁ရက်နေ့တွင်စစ်တပ်မှအာဏာသိမ်းလိုက်သောကြောင့်တောင်ငူမြို့မှလူထုကိုဦးဆောင်၍ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြတောင်းဆိုခဲ့သည်။ထို့နောက်စစ်အစိုးရ၏လိုက်လံဖမ်းစီးခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ထို့နောက်ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ကာစစ်အာဏာရှင်အားအကြမ်းမဖက်သောနည်း အနုပညာဖြင့်ဆက်လက်တော်လှန်နေဆဲဖြစ်သည်။</text>
      <sha1>n2q6mqkudwspv491nxxraffggc7tn2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Sao Khun Nang</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230220</id>
    <revision>
      <id>752681</id>
      <timestamp>2022-07-31T04:35:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8543" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Sao Khun Nang ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၄:၃၅၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>5tbw6b7lkrvo4r9wb9sw15l07eee805</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>နာရိုင်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230221</id>
    <revision>
      <id>752683</id>
      <timestamp>2022-07-31T05:22:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;'''King Narai the Great''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) or '''Ramathibodi III''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi I...&quot; အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="694" xml:space="preserve">'''King Narai the Great''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) or '''Ramathibodi III''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) was the 27th monarch of [[Kingdom of Ayutthaya|Ayutthaya Kingdom]], the 4th and last monarch of the [[List of monarchs of Thailand|Prasat Thong dynasty]]. He was the king of [[Kingdom of Ayutthaya|Ayutthaya Kingdom]] from 1656 to 1688 and arguably the most famous king of the [[List of monarchs of Thailand|Prasat Thong dynasty]].</text>
      <sha1>lbi03ao67tjcbcy9tqtrgpbkh87ejp1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752684</id>
      <parentid>752683</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:26:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="480" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}})</text>
      <sha1>jbaw1vs1ht65z6chzbv8fxnh4g8agy0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752685</id>
      <parentid>752684</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>နာရိုင် ဘုရင်နှင့် ပက်သက်၍ အစပျိုးရေးသားခဲ့ပါသည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="609" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ၂၇ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။</text>
      <sha1>pfc25jgozbw6271z8hb75ycvfx82k3g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752686</id>
      <parentid>752685</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:32:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>မင်းဆက် အကြောင်း ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့ပါသည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="795" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ၂၇ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် ၄ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။</text>
      <sha1>h4wwh6go8hg4gzdxh8rnedp5wyjrugs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752687</id>
      <parentid>752686</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T05:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့သည့် ကာလ အပိုင်းအခြားကို ထည့်သွင်းခဲ့ပါသည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1203" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ၂၇ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် ၄ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။</text>
      <sha1>bhxzxdsdaden26dn77ywoy5xk54oiwr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752691</id>
      <parentid>752687</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:02:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>အယုဒ္ဓယ၏ ဘုရင့်နာရိုင်လက်ထက် အခြေအနေ တချို့ကို ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့သည်။</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1934" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ၂၇ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် ၄ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။</text>
      <sha1>8qmfk8eugrnirv6hhgs6ki4yp8pkowg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752694</id>
      <parentid>752691</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:26:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>ကွန်စတန်တင်ပေါလ်ခွန်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2588" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ၂၇ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် ၄ ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် သူစိုးစံစဉ်ကာလ နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ သူသဘောအကျဆုံး ဂရိလူမျိုး စွန့်စားရေးသမား ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်အား အာဏာများစွာ ပေးခဲ့သည့်အတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွန်စတန်တင် ပေါလ်ခွန်သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။</text>
      <sha1>fy0gm2boh4xhfor2lfy67mirf0ha4h1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752698</id>
      <parentid>752694</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T06:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>အယုဒ္ဓယနှင့် ပြင်သစ် ဆက်ဆံရေး</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3312" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ (၂၇) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် (၄) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် သူစိုးစံစဉ်ကာလ နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ သူသဘောအကျဆုံး ဂရိလူမျိုး စွန့်စားရေးသမား ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်အား အာဏာများစွာ ပေးခဲ့သည့်အတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွန်စတန်တင် ပေါလ်ခွန်သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်၏ စီစဉ်ပေးမှုဖြင့် အယုဒ္ဓယပြည်သည် လူးဝစ် (၁၄) လက်ထက် ပြင်သစ်ပြည်နှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရှိခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စစ်သားများ နှင့် သာသနာပြုများသည် အယုဒ္ဓယ၏ အထက်တန်းလွှာ အသိုင်းအဝိုင်း နှင့် ကာကွယ်ရေးတို့တွင် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။</text>
      <sha1>fdk5u4xnnbsfy9nm4s4hrjx4cc44ssx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752699</id>
      <parentid>752698</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T07:18:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>ဘုရင်နာရိုင်ခေတ်ကုန်ဆုံးခဲ့သည့်အကြောင်း</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4102" xml:space="preserve">'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ (၂၇) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် (၄) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် သူစိုးစံစဉ်ကာလ နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ သူသဘောအကျဆုံး ဂရိလူမျိုး စွန့်စားရေးသမား ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်အား အာဏာများစွာ ပေးခဲ့သည့်အတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွန်စတန်တင် ပေါလ်ခွန်သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်၏ စီစဉ်ပေးမှုဖြင့် အယုဒ္ဓယပြည်သည် လူးဝစ် (၁၄) လက်ထက် ပြင်သစ်ပြည်နှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရှိခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စစ်သားများ နှင့် သာသနာပြုများသည် အယုဒ္ဓယ၏ အထက်တန်းလွှာ အသိုင်းအဝိုင်း နှင့် ကာကွယ်ရေးတို့တွင် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ပြင်သစ်အရာရှိများ အယုဒ္ဓယနန်းတွင်းတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်လာမှုကြောင့် ပြင်သစ်အရာရှိများ အချင်းချင်း ကြားတွင်သာမက ဒေသခံ အယုဒ္ဓယပြည်သား အရာရှိများနှင့်ပါ ဝိဝါဒကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကြပြီး အယုဒ္ဓယပြည်တွင် ၁၆၈၈ ခုနှစ် တော်လှန်ရေး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကာ ဘုရင်နာရိုင်ခေတ် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။</text>
      <sha1>926b7lqf5vofn5bqcny2mkztx9i1v05</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752703</id>
      <parentid>752699</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T09:19:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>info box ထည့်သွင်းခဲ့</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5797" xml:space="preserve">{{Infobox ဘုရင်
| အမည် = ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်&lt;br&gt;นารายณ์มหาราช
| ဓာတ်ပုံ = Narai.JPG
| သက်တမ်း = (၁၆၅၆-၁၆၈၈)
| နန်းသက် = ၁၆၅၆ အောက်တိုဘာလ ၂၆ရက် - ၁၆၈၈ ဇူလိုင်လ ၁၀ရက်/၁၁ရက်
| အမည်အပြည့်အစုံ =ဆော(မ်)ဒက် ဖရ နာရိုင် မဟာရာချ် (สมเด็จพระนารายณ์มหาราช)
| ဘွဲ့အမည် =တတိယမြောက် ရာမဓိပတိ (รามาธิบดีที่ ๓)
| မွေးဖွားသည့်နေ့ =၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆၃၂
| ဖခမည်းတော် = [[Prasat Thong|ဖရာဆာတ်ထုံ(င်)]]
| မယ်တော် = သိရီသီတာ
| ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| ကြင်ရာတော် = သူရိယုံ(င်) ရာ(တ်)သမိ
| နန်းစံရာနေပြည်တော် = အယုဒ္ဓယ
| နတ်ရွာစံသည့်နေ့ =၂၆ အောက်တိုဘာ ၁၆၅၆
| ဆက်ခံခဲ့သောမင်း= သိရီ သုဓမ္မရာဇာ (ศรีสุธรรมราชา)
| ဆက်ခံမည့်မင်း =  ဖေ(တ်)ရာဇာ (เพทราชา)
| မင်းဆက်=ဖရာဆာတ်ထုံ(င်)မင်းဆက် စတုတ္ထမြောက်မင်း
 }}
'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ (၂၇) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် (၄) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် သူစိုးစံစဉ်ကာလ နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ သူသဘောအကျဆုံး ဂရိလူမျိုး စွန့်စားရေးသမား ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်အား အာဏာများစွာ ပေးခဲ့သည့်အတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွန်စတန်တင် ပေါလ်ခွန်သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်၏ စီစဉ်ပေးမှုဖြင့် အယုဒ္ဓယပြည်သည် လူးဝစ် (၁၄) လက်ထက် ပြင်သစ်ပြည်နှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရှိခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စစ်သားများ နှင့် သာသနာပြုများသည် အယုဒ္ဓယ၏ အထက်တန်းလွှာ အသိုင်းအဝိုင်း နှင့် ကာကွယ်ရေးတို့တွင် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ပြင်သစ်အရာရှိများ အယုဒ္ဓယနန်းတွင်းတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်လာမှုကြောင့် ပြင်သစ်အရာရှိများ အချင်းချင်း ကြားတွင်သာမက ဒေသခံ အယုဒ္ဓယပြည်သား အရာရှိများနှင့်ပါ ဝိဝါဒကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကြပြီး အယုဒ္ဓယပြည်တွင် ၁၆၈၈ ခုနှစ် တော်လှန်ရေး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကာ ဘုရင်နာရိုင်ခေတ် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။</text>
      <sha1>eku1arpv467dikcixpp6epqjg1v3xru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>752704</id>
      <parentid>752703</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T09:32:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Heinzawbo</username>
        <id>55484</id>
      </contributor>
      <comment>info box အား မွမ်းမံခဲ့</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6021" xml:space="preserve">{{cleanup}}
{{Infobox ဘုရင်
| အမည် = ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်&lt;br&gt;นารายณ์มหาราช
| ဓာတ်ပုံ = Narai.JPG
| သက်တမ်း = (၁၆၅၆-၁၆၈၈)
| နန်းသက် = ၁၆၅၆ အောက်တိုဘာလ ၂၆ရက် - ၁၆၈၈ ဇူလိုင်လ ၁၀ရက်/၁၁ရက်
| အမည်အပြည့်အစုံ =ဆော(မ်)ဒက် ဖရ နာရိုင် မဟာရာချ် (สมเด็จพระนารายณ์มหาราช)
| ငယ်မည် =
| ဘွဲ့အမည် =တတိယမြောက် ရာမဓိပတိ (รามาธิบดีที่ ๓)
| အမည်ကွဲ =
| နံတော် =
| မွေးဖွားသည့်နေ့ =၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆၃၂
| မွေးရာဇာတိ = 
| ဖခမည်းတော် = [[Prasat Thong|ဖရာဆာတ်ထုံ(င်)]]
| မယ်တော် = သိရီသီတာ
| ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| ကြင်ရာတော် = သူရိယုံ(င်) ရာ(တ်)သမိ
| နန်းစံရာနေပြည်တော် = အယုဒ္ဓယ
| နတ်ရွာစံသည့်နေ့ =၂၆ အောက်တိုဘာ ၁၆၅၆
| နတ်ရွာစံသည့်နေရာ =
| မြှုပ်နှံရာနေရာ = 
| ဆက်ခံခဲ့သောမင်း= သိရီ သုဓမ္မရာဇာ (ศรีสุธรรมราชา)
| ဆက်ခံမည့်မင်း =  ဖေ(တ်)ရာဇာ (เพทราชา)
| မင်းဆက်=ဖရာဆာတ်ထုံ(င်)မင်းဆက် စတုတ္ထမြောက်မင်း
 }}
'''ကြီးမြတ်သောဘုရင်နာရိုင်''' ({{lang-th|สมเด็จพระนารายณ์มหาราช}}, {{RTGS|''Somdet Phra Narai Maharat''}}, {{IPA-th|sǒmdèt pʰráʔ nāːrāːj māhǎːrâːt|pron}} {{audio|Narai (TH).ogg|listen}}) သို့မဟုတ် '''တတိယမြောက် ရာမာဓိပတိ''' ({{lang-th|รามาธิบดีที่ ๓}} {{audio|Ramathibodi III (TH).ogg|listen}}) သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ (၂၇) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ နောက်ဆုံးနှင့် (၄) ဆက်မြောက် ဘုရင် ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် ဖရာဆာတ်ထုံ(င်) မင်းဆက်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး အယုဒ္ဓယပြည်ကို ၁၆၅၆ ခုနှစ် မှ ၁၆၈၈ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့ပါသည်။

အယုဒ္ဓယပြည်သည် ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အကြွယ်ဝဆုံး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယပြည်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အနောက်ဉရောပ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်သည့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်နာရိုင်သည် သူစိုးစံစဉ်ကာလ နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ သူသဘောအကျဆုံး ဂရိလူမျိုး စွန့်စားရေးသမား ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်အား အာဏာများစွာ ပေးခဲ့သည့်အတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွန်စတန်တင် ပေါလ်ခွန်သည် အယုဒ္ဓယပြည်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ကွန်စတန်တင် ပေါ(လ်)ခွန်၏ စီစဉ်ပေးမှုဖြင့် အယုဒ္ဓယပြည်သည် လူးဝစ် (၁၄) လက်ထက် ပြင်သစ်ပြည်နှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရှိခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စစ်သားများ နှင့် သာသနာပြုများသည် အယုဒ္ဓယ၏ အထက်တန်းလွှာ အသိုင်းအဝိုင်း နှင့် ကာကွယ်ရေးတို့တွင် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ပြင်သစ်အရာရှိများ အယုဒ္ဓယနန်းတွင်းတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်လာမှုကြောင့် ပြင်သစ်အရာရှိများ အချင်းချင်း ကြားတွင်သာမက ဒေသခံ အယုဒ္ဓယပြည်သား အရာရှိများနှင့်ပါ ဝိဝါဒကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကြပြီး အယုဒ္ဓယပြည်တွင် ၁၆၈၈ ခုနှစ် တော်လှန်ရေး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကာ ဘုရင်နာရိုင်ခေတ် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။</text>
      <sha1>fibdv6alj73dtoewj4e92gokjq6yo9f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Khant6678</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230222</id>
    <revision>
      <id>752695</id>
      <timestamp>2022-07-31T06:35:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8539" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khant6678 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၆:၃၅၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>kpuf1xa7lpyngkc6km7so9cmzr96rs4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thoatloadshouttel</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230223</id>
    <revision>
      <id>752696</id>
      <timestamp>2022-07-31T06:35:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8547" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thoatloadshouttel ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၆:၃၅၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>az4fkxo0wgpnjxx5fqrx021z8gom2n2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကောင်းစံ</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230224</id>
    <revision>
      <id>752700</id>
      <timestamp>2022-07-31T07:36:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8554" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ကောင်းစံ ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၇:၃၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>5i8aejcabjtpfcd4a1wbtqecsx5lk8s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Saizarniming</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230225</id>
    <revision>
      <id>752705</id>
      <timestamp>2022-07-31T09:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8542" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Saizarniming ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၉:၃၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>cbn7y787zh2uy7aazk0kimybo0tc6pj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pond 374-38</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230226</id>
    <revision>
      <id>752711</id>
      <timestamp>2022-07-31T11:36:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8541" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Pond 374-38 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၃၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>at0zdhtu4iawl1f21djpkd9ey5pz8tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:777sms</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230227</id>
    <revision>
      <id>752712</id>
      <timestamp>2022-07-31T11:36:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8536" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 777sms ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၃၆၊ ၃၁ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>okchxbvpd0vryk5a81w9nk21gz89x9k</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>