ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက် 0 1636 752852 751494 2022-08-01T12:51:27Z EmeraldRange 49897 WP:FACEBOOK ကိုအားမကိုးရ wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} {{Infobox former country |native_name = ကုန်းဘောင်ခေတ် |conventional_long_name = မြမ္မာ/မြန်မာနိုင်ငံ |common_name = ကုန်းဘောင် |continent = အာရှ |region = အရှေ့တောင်အာရှ |country = မြန်မာ |era = [[Early modern period]] |status = အင်ပါယာ |event_start = အင်ပါယာစတင်ခြင်း |year_start = ၁၇၅၂ |date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ |event_end = အင်ပါယာပျက်သုဉ်းခြင်း |year_end = ၁၈၈၅ |date_end = ၂၉ နိုဝင်ဘာ |event1 = အင်ပါယာစုစည်းခြင်း |date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ |event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ |date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ |event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ |date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ |event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ |date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ |p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] |flag_p1 = |p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် |flag_p2 = |p3 = မြောက်ဦးအင်ပါယာ |flag_p3 = |s1 = British Raj |flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg |s2 = British rule in Burma |flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg |image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg |flag = မြန်မာနိုင်ငံ၏ အလံတော် |flag_type = အလံတော် |image_coat = |image_map = Konbaung-1824.jpg |symbol = |symbol_type = | national_anthem = [[စံရာတောင်ကျွန်းလုံးသူ့ | သာနိုးပျော်ဖွယ်ဘုန်းတော်ဘွဲ့]] |image_map_caption = ကုန်းဘောင်ခေတ်မြန်မာနိုင်ငံတော်မြေပုံ (၁၈၂၄) |capital = [[ရွှေဘိုမြို့]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့]] (၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) |common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] |religion = [[ထေရဝါဒ]] |government_type = ဘုရင်စနစ် |leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) |year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ |leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) |year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ |currency =[[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> |legislature = [[လွှတ်တော်]] |stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} |stat_pop1 = 3000000 |stat_area1 = 794000 |stat_year2 = 1826 |stat_area2 = 584000 |stat_year3 = 1852 |stat_area3 = 470000 |stat_year4 = 1875 |stat_area4 = 460000 |today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} }} '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''သည် မြန်မာတို့၏ နောက်ဆုံးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကို ရခဲ့သည့်ခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်တစ်ခုဆီသို့ ကူးပြောင်းရန် အကောင်းဆုံး အခွင့်အရေးရခဲ့သည့်ခေတ်လည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ အောက်ပြည်အရပ်တွင် မွန်တို့ကို အောင်နိုင်ပြီး ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ရရှိခဲ့ခြင်း၊ ရခိုင်ကိုသိမ်းပိုက်ပြီး အနောက်ဘက် မဏိပူရ အထိ အာဏာကြီးခြင်း (ထို့ကြောင့် [[အိန္ဒိယ]]နှင့် ပိုမိုတိုးတက်သည့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရနိုင်ရန် အခွင့်အရေးရှိခဲ့သည်။) တို့ကို ကောင်းစွာအသုံးမချနိုင်ခဲ့ဘဲ နန်းတွင်း အရှုပ်တော်ပုံများ၊ အာဏာလုပွဲများ၊ အာဏာသိမ်းပွဲများ အစရှိသည့် ပြဿနာများဖြင့်သာ လုံးပန်းအချိန်ကုန်ခဲ့ရသည့်အတွက် ထူးချွန်သည့် ပညာရှင်များ၊ မင်းညီမင်းသားများ([[ကနောင်မင်းသား]] အပါအဝင်) ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ နောက်ဆုံးမင်းဖြစ်သည့် သီပေါမင်း လက်ထက်အရောက်တွင် အင်္ဂလိပ်တို့ ကိုလိုနီအတွင်း သိမ်းပိုက်သွတ်သွင်းခံခဲ့ရတော့သည်။ [[ဘကြီးတော်]]ဘုရား (၁၈၁၉-၁၈၃၇) လက်ထက်တွင် [[ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] (၁၈၂၄-၁၈၂၆) ဖြစ်ပွားပြီး အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ တို့ကို အင်္ဂလိပ် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီလက်သို့ ပေးအပ်ခဲ့ရသည်။ ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ တွင် စစ်သူကြီး [[မဟာဗန္ဓုလ]]မှာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ [[ပုဂံမင်း]]လက်ထက်တွင် [[ဒုတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဧရာဝတီ၊ ရန်ကုန် နှင့် ပဲခူးတို့ကို အင်္ဂလိပ်တို့ လက်သို့ ပေးအပ်ခဲ့ရပြီး အောက် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ခုလုံး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲသည် (၃)လသာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ သီပေါမင်း (၁၈၇၈-၁၈၈၅) လက်ထက်တွင် [[တတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး မြန်မာတို့၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ သီပေါမင်းနှင့် မိသားစုများအား အင်္ဂလိပ်တို့က အိန္ဒိယသို့ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ ၁၈၈၆ ဇန်နဝါရီ (၁) ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံအား အိန္ဒိယ၏ပြည်နယ်တစ်ခုအနေဖြင့် [[ဗြိတိသျှ]]အင်ပါယာအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းလိုက်ကြောင်း အင်္ဂလိပ်တို့က ကြေညာခဲ့သည်။ တတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ ပြီးနောက် မြန်မာ့ နန်းစဉ် ရတနာနှင့် အဖိုးတန်ပစ္စည်း အများအပြား အင်္ဂလိပ်တို့ သိမ်းပိုက်ယူငင် ခဲ့ကြရာ သမိုင်းတွင် ထင်ရှားလှသည့် [[ပတ္တမြား ငမောက်]]‎လည်းပါဝင်ခဲ့ပြီး ယခုတိုင် မည်သည့်နေရာတွင် ရောက်ရှိနေမှန်း မသိရပေ။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]မြို့တွင်းရှိ နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>[http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 Myanmar's last royal laments a crumbling nation | Reuters<!-- Bot generated title -->]</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] jabwkwj6zj0b2wkhzmu6zkw7h74l5vd 752893 752852 2022-08-02T04:22:49Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{Merge|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} {{Infobox former country |native_name = ကုန်းဘောင်ခေတ် |conventional_long_name = မြမ္မာ/မြန်မာနိုင်ငံ |common_name = ကုန်းဘောင် |continent = အာရှ |region = အရှေ့တောင်အာရှ |country = မြန်မာ |era = [[Early modern period]] |status = အင်ပါယာ |event_start = အင်ပါယာစတင်ခြင်း |year_start = ၁၇၅၂ |date_start = ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ |event_end = အင်ပါယာပျက်သုဉ်းခြင်း |year_end = ၁၈၈၅ |date_end = ၂၉ နိုဝင်ဘာ |event1 = အင်ပါယာစုစည်းခြင်း |date_event1 = ၁၇၅၂-၁၇၅၇ |event2 = မြန်မာ-ထိုင်းစစ်ပွဲ |date_event2 = ၁၇၆၀-၁၈၅၄ |event3 = မြန်မာ-တရုတ်စစ်ပွဲ |date_event3 = ၁၇၆၅-၁၇၆၉ |event4 = အဂ်လိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ |date_event4 = ၁၈၂၄-၁၈၂၆၊၁၈၅၂၊၁၈၈၅ |p1 = [[တောင်ငူမင်းဆက်]] |flag_p1 = |p2 = ဟံသာဝတီပြည်ပျက် |flag_p2 = |p3 = မြောက်ဦးအင်ပါယာ |flag_p3 = |s1 = British Raj |flag_s1 = British Raj Red Ensign.svg |s2 = British rule in Burma |flag_s2 = Flag of British Burma (1937).svg |image_flag = National flag of Third Burmese Empire (Konbaung Dynasty).svg |flag = မြန်မာနိုင်ငံ၏ အလံတော် |flag_type = အလံတော် |image_coat = |image_map = Konbaung-1824.jpg |symbol = |symbol_type = | national_anthem = [[စံရာတောင်ကျွန်းလုံးသူ့ | သာနိုးပျော်ဖွယ်ဘုန်းတော်ဘွဲ့]] |image_map_caption = ကုန်းဘောင်ခေတ်မြန်မာနိုင်ငံတော်မြေပုံ (၁၈၂၄) |capital = [[ရွှေဘိုမြို့]] (၁၇၅၂-၁၇၆၀) <br />[[စစ်ကိုင်းမြို့]] (၁၇၆၀-၁၇၆၅)<br />[[အင်းဝမြို့]] (၁၇၆၅-၁၇၈၃၊၁၈၂၁-၁၈၄၂)<br />[[အမရပူရမြို့]] (၁၇၈၃-၁၈၂၁၊၁၈၄၂-၁၈၅၉)<br />[[မန္တလေးမြို့]] (၁၈၅၉-၁၈၈၅) |common_languages = [[မြန်မာဘာသာစကား|မြန်မာ]] |religion = [[ထေရဝါဒ]] |government_type = ဘုရင်စနစ် |leader1 = [[အလောင်းမင်းတရား]] (ပထမ) |year_leader1 = ၁၇၅၂-၁၇၆၀ |leader2 = [[သီပေါမင်း]] (နောက်ဆုံး) |year_leader2 = ၁၈၇၈-၁၈၈၅ |currency =[[ကျပ်]] <small>(၁၈၅၂ မှ စတင်သုံးစွဲ)</small> |legislature = [[လွှတ်တော်]] |stat_year1 = 1824{{sfn|Harvey|1925|p=333}} |stat_pop1 = 3000000 |stat_area1 = 794000 |stat_year2 = 1826 |stat_area2 = 584000 |stat_year3 = 1852 |stat_area3 = 470000 |stat_year4 = 1875 |stat_area4 = 460000 |today = {{flag|Myanmar}}<br/>{{flag|Thailand}}<br/>{{flag|Laos}}<br/>{{flag|China}}<br/>{{flag|India}} }} {{မြန်မာ့သမိုင်း}} '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''သည် မြန်မာတို့၏ နောက်ဆုံးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကို ရခဲ့သည့်ခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်တစ်ခုဆီသို့ ကူးပြောင်းရန် အကောင်းဆုံး အခွင့်အရေးရခဲ့သည့်ခေတ်လည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ အောက်ပြည်အရပ်တွင် မွန်တို့ကို အောင်နိုင်ပြီး ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ရရှိခဲ့ခြင်း၊ ရခိုင်ကိုသိမ်းပိုက်ပြီး အနောက်ဘက် မဏိပူရ အထိ အာဏာကြီးခြင်း (ထို့ကြောင့် [[အိန္ဒိယ]]နှင့် ပိုမိုတိုးတက်သည့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရနိုင်ရန် အခွင့်အရေးရှိခဲ့သည်။) တို့ကို ကောင်းစွာအသုံးမချနိုင်ခဲ့ဘဲ နန်းတွင်း အရှုပ်တော်ပုံများ၊ အာဏာလုပွဲများ၊ အာဏာသိမ်းပွဲများ အစရှိသည့် ပြဿနာများဖြင့်သာ လုံးပန်းအချိန်ကုန်ခဲ့ရသည့်အတွက် ထူးချွန်သည့် ပညာရှင်များ၊ မင်းညီမင်းသားများ([[ကနောင်မင်းသား]] အပါအဝင်) ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ နောက်ဆုံးမင်းဖြစ်သည့် သီပေါမင်း လက်ထက်အရောက်တွင် အင်္ဂလိပ်တို့ ကိုလိုနီအတွင်း သိမ်းပိုက်သွတ်သွင်းခံခဲ့ရတော့သည်။ [[ဘကြီးတော်]]ဘုရား (၁၈၁၉-၁၈၃၇) လက်ထက်တွင် [[ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] (၁၈၂၄-၁၈၂၆) ဖြစ်ပွားပြီး အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ တို့ကို အင်္ဂလိပ် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီလက်သို့ ပေးအပ်ခဲ့ရသည်။ ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ တွင် စစ်သူကြီး [[မဟာဗန္ဓုလ]]မှာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ [[ပုဂံမင်း]]လက်ထက်တွင် [[ဒုတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဧရာဝတီ၊ ရန်ကုန် နှင့် ပဲခူးတို့ကို အင်္ဂလိပ်တို့ လက်သို့ ပေးအပ်ခဲ့ရပြီး အောက် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ခုလုံး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲသည် (၃)လသာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ သီပေါမင်း (၁၈၇၈-၁၈၈၅) လက်ထက်တွင် [[တတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး မြန်မာတို့၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ သီပေါမင်းနှင့် မိသားစုများအား အင်္ဂလိပ်တို့က အိန္ဒိယသို့ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။ ၁၈၈၆ ဇန်နဝါရီ (၁) ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံအား အိန္ဒိယ၏ပြည်နယ်တစ်ခုအနေဖြင့် [[ဗြိတိသျှ]]အင်ပါယာအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းလိုက်ကြောင်း အင်္ဂလိပ်တို့က ကြေညာခဲ့သည်။ တတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ ပြီးနောက် မြန်မာ့ နန်းစဉ် ရတနာနှင့် အဖိုးတန်ပစ္စည်း အများအပြား အင်္ဂလိပ်တို့ သိမ်းပိုက်ယူငင် ခဲ့ကြရာ သမိုင်းတွင် ထင်ရှားလှသည့် [[ပတ္တမြား ငမောက်]]‎လည်းပါဝင်ခဲ့ပြီး ယခုတိုင် မည်သည့်နေရာတွင် ရောက်ရှိနေမှန်း မသိရပေ။ == မင်းဆက်များ == {{main|ကုန်းဘောင်မင်းဆက်}} [[File:Flag of Burma (Alaungpaya Dynasty).svg|180px|thumb|မြန်မာနိုင်ငံအလံ]] '''ကုန်းဘောင်ခေတ်'''တွင် အုပ်ချုပ် မင်းပြုခဲ့သော မင်းဆက် (၁၁) ဆက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ − * [[အလောင်းမင်းတရား]] (သို့) ဦးအောင်ဇေယျ (၁၇၅၂ – ၁၇၆၀) * [[နောင်တော်ကြီးမင်း]] (သို့) ဒီပဲယင်းမင်း (၁၇၆ဝ– ၁၇၆၃) * [[မြေဒူးမင်း]] (သို့) ဆင်ဖြူရှင်‌မင်း (၁၇၆၃ – ၁၇၇၆) * [[စဉ့်ကူးမင်း]] (၁၇၇၆ – ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဖောင်းကားစား မောင်မောင်]] (၅ – ၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇၈၂) * [[ဘိုးတော်ဘုရား]] (သို့) ဗဒုံမင်း (၁၇၈၂ – ၁၈၁၉) * [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]]‌ (၁၈၁၉ – ၁၈၃၇) * [[သာယာဝတီမင်း]] (၁၈၃၇ – ၁၈၄၆) * [[ပုဂံမင်း]] (၁၈၄၆ – ၁၈၅၃) * [[မင်းတုန်းမင်း]] (၁၈၅၃ – ၁၈၇၈) * [[သီပေါမင်း]] (၁၈၇၈ – ၁၈၈၅) အတိုကောက်အားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စဉ့်၊ မောင်၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာ၊ ပု၊ မင်း၊ သီ" ဟူ၍ မှတ်သားကြသည်။ ကဗျာအားဖြင့် "လောင်း၊ နောင်၊ ဆင်၊ စ၊ မင်းမောင်လှ၊ ဘိုး၊ ဘ၊ သာယာဝတီ၊ ပုဂံ၊ မင်းတုန်း၊ သီပေါဆုံး ပေါင်းရုံးဆယ့်တစ်လီ" ဟူ၍ဖြစ်သည်။ == '''ကုန်းဘောင်မင်းဆက် တေးထပ်''' == '''ဦးအောင်ဇေယျ'''^၁ အမှူးမြောက် ထူးတစ်ယောက် တင်မှု '''(ဦးလောက်)'''^၂ ပ ဘုရင်တစ်ဆူ '''ဆင်ဖြူရှင်'''^၃ စခန်း '''စဉ့်ကူးမင်း'''^၄ ကောင်းစားမီ '''ဖောင်းကားညီ'''^၅ လုတဲ့ ရွှေနန်း '''ဦးဝိုင်း'''^၆ ပ၊ ပထမခေါင်ပျော် '''မြနောင်တော်'''^၇ ရေဖျန်း အမရဆောင်ပေါ် ဗွေကြငှန်းမှာ လ ရွှေစာတမ်း ဖွဲ့ပြန် '''ကုန်းဘောင်ပျော်'''^၈ နေလိုဝင်း ရွှေဘိုမင်းသား '''မြတ်ပုဂံ^၉''' ချမ်းအေးဖို့ ပန်းမွှေးပန် မန္တလေးစံ တောင်လက်ရုံးရယ်နှင့် '''မင်းတုန်းမင်း^၁၀''' '''သီပေါအရှင်^၁၁''' ထီးနှင့်ပလ္လင် ဆယ့်တစ်ဆက် အုပ်စိုးတင် မုဆိုးဘုရင် စခန်းမို့လေး။ == အုပ်ချုပ်ရေးဌာနများ == [[File:Lion throne, Amarapura Palace.jpg|thumb|[[အမရပူရနန်းတော်]] (ခရစ်နှစ် ၁၈၅၅)|241x241px]] နိုင်ငံ၏ပိုင်နက် ကျယ်ဝန်းလာနှင့်အတူ အုပ်ချုပ်မှုချောမွေ့စေရန် ဌာနများ ဖွဲ့စည်းထားရှိရာ လွှတ်ရုံးငါးရပ်ဟူ၍ ထင်ရှားသည်။<ref>ဒေါက်တာ တိုးလှ, "အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ကုန်းဘောင်ရွှေပြည်", ၁၉၉၃</ref> ၎င်းတို့မှာ − * လွှတ်တော် * ဗြဲတိုက် * အရှေ့ရုံး * အနောက်ရုံး * တရားရုံး ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သီပေါမင်း နန်းကျသည်အထိ ဤလွှတ်ရုံးငါးရပ်ဖြင့် နိုင်ငံကို စီမံအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ === လွှတ်တော် === ဥပုသ်နေ့မှအပ ကျန်နေ့များတွင် တနေ့နှစ်ကြိမ် လွှတ်တော်ဝင်ရသည်။ တက်ရောက်ရသည့် အရာရှိကြီးများမှာ − * ဝန်ကြီး * ဝန်ထောက် * စာရေးတော်ကြီး * မြင်းစုဝန်ကြီး * မြင်းစာရေးကြီး * အသည်ဝန် * အသည်စာရေး * မြေတိုင် အမတ် * နားခံတော် * အမိန့်တော်ရ * အမိန့်တော်ရေး * အမှာတော်ရေး * အသုံးစာရေး * အဝေးရောက် * မြန်မာသံခံ * ရှမ်းသံခံ * ယွန်းသံခံ * ကသည်းစာပြန် * တရုတ်စာပြန် * သစ္စာတော်ရေး * ပြော့နေရာချ သွေးသောက်ကြီး * လွှတ်စောင့် သွေးသောက်ကြီး * လက်နက်တိုက်ဝန် * လက်နက်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စိုး * ကသောင်းမြောင်တိုက်စာရေး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စိုး * လက်ဆောင်ယူတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။[[File:Burmese Court Officials 1795.jpg|thumb|237x237px|အတွင်းဝန် နှင့် အတွင်းဝန်ကတော် (ခရစ်နှစ် ၁၇၉၂)]] === ဗြဲတိုက် === လွှတ်တော်မှ ပြန်ကြားသည့်စာတို့ကို သက်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွင်းရန် တာဝန်ရှိသည်။ လွှတ်တော်နှင့် ရုံးတက်ချိန် အတူပင် ဖြစ်သည်။ ဗြဲတိုက်ဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အတွင်းဝန် * သံတော်ဆင့် * ဗြဲတိုက်သံဆင့် * စာရေးတော် * သံတိုက်စိုး * သံတိုက်စာရေး တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Minister of State in Konbaung uniform.jpg|thumb|350x350px|ဘုရင့်သစ္စာခံဗိုလ်ချုပ်]] === ရှေ့ရုံး === မြို့ဝန်က ရုံးထိုင်ကာ ရာဇဝတ်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။ ရုံးထိုင်သည့် အရာရှိများမှာ − * မြို့ဝန် * ထောင်မှူး * ရွှေပြည်စိုး * ထောင်စချီ * တံခါးဗိုလ် * အပြင် မြို့ကြီးတံခါးဗိုလ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ === နောက်ရုံး === မောင်းမမိဿံများနှင့်ပတ်သက်သည့် ကိစ္စရပ်များကို စီမံအုပ်ချုပ်သည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိများမှာ − * အနောက်ဝန် * အနောက်ဝန်စာရေး * ကတော်စာရေး * နောက်ရုံးစာရေးတော် တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>ဦးတင်, "မြန်မာမင်း အုပ်ချုပ်ပုံစာတမ်း၊ စတုတ္ထပိုင်း"</ref> === တရားရုံး === တရားမမှုများကို မျက်နှာစုံညီ ခေါ်ယူဖြေရှင်းသည့်ရုံး ဖြစ်သည်။ ပါဝင်ရသည့် အရာရှိတို့မှာ − * တရားသူကြီး * တရားနာခံ * တရားစာရေး * အမိန့်တော်ရ * ကွမ်းဘိုးထိန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ [[File:Great Audience Hall, Mandalay.jpg|thumb|မန္တ​လေးနန်း​တော်]] [[File:Amarapura palace British Embassy Michael Symes 1795.jpg|250px|thumb|[[အမရပူရ]]မြို့တွင်းရှိ နန်းတော်၊ ၁၇၉၅ ခုနှစ်]] == နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး == ကုန်းဘောင်ခေတ် နိုင်ငံခြား ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး ခရီး မည်မျှ ပေါက်ရောက် ခဲ့သည်ကို ဆန်းစစ်လျှင် ထိုခေတ် ရောင်းဝယ်ရေး အခြေအနေကို နားလည်နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိလေသည်။ ၁၇၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်သို့ ရောက်လာသော အင်္ဂလိပ် လူမျိုး တဦးက ကုန်းဘောင်ခေတ် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးသည် ကျယ်ပြန့် ရှုပ်ထွေးခြင်း မရှိဟု မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။ ဤဒေသတွင် အရင်းငွေ အနည်းငယ်မျှဖြင့်ပင် အရောင်းအဝယ် ပြုပါက အမြတ်အစွန်း များများရရန် လွယ်ကူသည်ဟု သူ ဧကန် သိနေဟန် တူသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်က ပြောကြ ဆိုကြသည်မှာ မည်သူမဆို အိန္ဒိယရှိ ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ရွက်သင်္ဘောငယ် တစင်းကို ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခြေရှိလျှင် ထိုသင်္ဘော၌ ဆေးရွက် အနည်းငယ်၊ ချည်ထည်နှင့် အိမ်သုံး သံထည် အချို့ကို နဂဘာရီကျွန်းသို့ တင်ဆောင် သွားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ထိုကုန်များကို နဂဘာရီ အုန်းသီးများနှင့် လဲလှယ်၍ သင်္ဘော အပြည့်တင်ကာ ပဲခူးသို့ ယူလာနိုင်သည်။ ထိုနောက် ပဲခူးဒေသ (ရန်ကုန်ကို ဆိုလိုသည်) တွင် ကျွန်းသစ်များနှင့် တဖန် လဲလှယ်၍ ထို ကျွန်းသစ်တို့ကို ကိုရိုမန်ဒယ် ကမ်းခြေ၌ ဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလား၌ ဖြစ်စေ ရောင်းချပါက၊ အမြတ်အစွန်း ကြီးစွာ ရနိုင်သည်ဟု အပြောအဆို ရှိခဲ့လေသည်။ [[File:Burmese peacock flag (National and Commercial Flags of All Nations, 1868).JPG|thumb|150px|left|မြန်မာ့ဒေါင်းအလံ(၁၈၆၈ ခုနှစ်)]] ကျွန်းသစ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ လွန်စွာ တပ်မက် လိုလားကြသော ကုန်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်လေသည်။ အများအားဖြင့် ကျွန်းသစ်ကို နိုင်ငံခြားသို့ ရောင်းချရာ၌ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရန် အတွက် ရည်ရွယ်သည် ဖြစ်ရာ ကျွန်းသစ်များကို တဆင့် တင်ပို့ နေခြင်းဖြင့် စရိတ်စက ကုန်ကျခြင်းကို သက်သာရာ ရစေရန် ကျွန်းသစ်ထွက်သည့် နေရာ ဌာန၌ပင် သင်္ဘောများ ဆောက်လုပ်ရန် ကြိုးစားကြမည်မှာ မလွဲပေ။ ကျွန်းသစ်ကို လိုရာသို့ တင်ပို့၍ သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်နှင့် မြန်မာ့ ပင်လယ် ကမ်းခြေ၌ပင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်သည့် စရိတ်ကို ယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေ၌ ဆောက်လုပ်၍ ကုန်ကျသည့် စရိတ်က လွန်စွာ သက်သာနေသည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသားများကို ဆွဲဆောင် နေသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော တစင်း ဆောက်လုပ်၍ အစုံအလင် တပ်ဆင်ပြီးနောက် ရေချရန် အသင့်ရှိသော အခါ သင်္ဘော တစင်း၏ ကုန်ကျစရိတ်သည် တတန်လျှင် စတာလင်ပေါင် ၁၂ မှ ၁၃ အထိသာ ဖြစ်လေသည်။ ကလကတ္တားတွင် ဆောက်လုပ်လျှင် သင်္ဘောတစင်း၏ ကုန်ကျငွေသည် တတန်လျှင် ပေါင် ၁၆ မှ ၁၇ ဖြစ်၍၊ [[ဘုံဘေ]]တွင် ပေါင် ၁၉ မှ ၂ဝ အထိ ကုန်ကျသည်။ မြန်မာ ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ဆောက်လုပ်ရာ၌ အခက်အခဲများ ရှိသည်။ ထို အခက်အခဲများမှာ ပထမတွင် ရန်ကုန်၌ ကျွမ်းကျင်စွာ ကြီးကြပ်မည့်သူ လိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတွင် မြန်မာ့ ကမ်းခြေသို့ ရောက်လာသော ကုန်သည် များနှင့် သင်္ဘောများကို လွတ်လပ်စွာ ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပေးသည်ဟု မြန်မာဘုရင်က အမိန့် ထုတ်ပြန် ထားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ မင်းမှုထမ်းတို့က ကောက်ခံ စည်းကြပ်သော အခွန်ငွေသည် များပြားခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ရန်ကုန် ဆိပ်ကမ်းတွင် သင်္ဘော ကျောက်ချ ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် သင်္ဘော၌ ပါသော သင်္ဘောသားဦးရေ၊ ပစ်ခတ် ကာကွယ်ရန် ယူဆောင်လာသည့် လက်နက်များ၊ ကုန်ထုပ်များ မည်မျှ ပါကြောင်း အစီရင် ခံရသည်။ သင်္ဘောပါ ပစ္စည်းများကို စစ်ဆေးပြီးသော အခါ၌ အားလုံးကို ကုန်လှောင်ရုံ အတွင်းသို့ ပို့ဆောင်ရသည်။ ထိုကိစ္စများ ပြီးစီးသော အခါ ဝတ္တရား အရ မြို့ဝန် ဖြစ်သူက သင်္ဘောပေါ်သို့ တက်ရောက် စစ်ဆေးသည်။ မြို့ဝန် ကြွရောက် ကြည့်ရှု ပြီးသည့်နောက် ပေးဆပ်နေကြ လက်ဆောင် ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ကြွေပန်းကန်များ၊ သကြားနှင့် လဘက်ခြောက် သေတ္တာများကို ပေးအပ်ရသည်။ ထိုနောက်မှ ရောင်းဝယ်ရေးကို စတင် လေတော့သည်။ ကုန်များကို ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုသေးမီ စစ်ဆေး ကြည့်ရှု၍ အခွန်တော် ကောက်ရန် ကုန်ထုတ်များကို ဖွင့်လှစ်၍ ပြရသည်။ ဘုရင်မင်းမြတ် အတွက် ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံ၍ စာရေးများ၊ ကုန်ရုံစောင့်များ နှင့် တံဆိပ်တော် ခပ်နှိပ်သူတို့က ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်း အစု ခွဲယူကြသည်။ မင်းတုန်းမင်း လက်ထက် မတိုင်မီကသော် အရာရှိ အရာခံများအား လစာ မှန်မှန်ပေးသော စနစ် မရှိခဲ့သဖြင့် မြန်မာ ဆိပ်ကမ်း အရာရှိ အချို့တို့သည် ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို တံစိုး လက်ဆောင် အဖြစ်ဖြင့် ယူလို ကြသည်မှာ သဘာဝပင် ဖြစ်လေသည်။ တစ်ဦး၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို တစ်ဦးက နားလည်မှု နည်းပါးသောကြောင့် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အထင်လွဲမှုများမှ အပ၊ နိုင်ငံခြား ကုန်သည်များ အဖို့ ကျေနပ်လောက်ဖွယ် ရှိလေသည်။ မကြာခဏ အခက်အခဲ ပေါ်ပေါက်တတ်ခြင်းမှာ အတွေ့အကြုံ နဲသော မာလိန်မှူးနှင့် ကုန်သည်တို့သည် သင်္ဘောဆိပ် လူလိမ် လူကောက်တို့နှင့် ဆက်သွယ်၍ မိမိတို့ ကုန်ကို ရောင်းချရာ၌ ဖြစ်လေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လုံးဝ အားကိုး အားထား ပြုနေရသော ဆန်သည် ကုန်းဘောင်ခေတ်တွင် လွန်စွာ ဈေးပေါသည့် ကုန်ဖြစ်လေသည်။ [[File:King Bodawpaya in 1795.jpg|thumb|right|150px|ဘိုးတော်ဘုရား ပုံတူ ပန်းချီကား-၁၇၉၅ ခုနှစ်( မိုက်ကယ် စီမိစ်၏ ဗြိတိသျှသံရုံး)]] ယခုခေတ်တွင် ဆန်ဈေးသည် တတန်လျှင် ကျပ် ၆ဝဝ ရှိ၍ ထိုခေတ် အခါကသော် တတန်လျှင် ၁၄ ကျပ်သာ ရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်ကသော် ဆန်ကို ပြည်တွင်းသုံး အဖြစ်ဖြင့်သာ အဓိက စိုက်ပျိုးစေ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရန် တားမြစ် ထားလေသည်။ ကျွန်းသစ် အပြင် ရန်ကုန်မှ တင်ပို့သော ကုန်းဘောင်ခေတ်ထွက် ကုန်များသည် ရေနံချောင်းမှ ထွက်သော ရေနံချေး ဖြစ်၍ တတန်လျှင် ၃ဝ ကျပ်ခန့် ပေးရသည်။ ရှားစေးကို တနှစ်လျှင် ပိဿာ ၄ဝဝ,ဝဝဝ မက တင်ပို့ ရလေသည်။ ထိုနောက် ဖာလာစေ့ကိုလည်း တင်ပို့ ရောင်းချ၍ တခါတရံ ဆင်စွယ်နှင့် ငွေသားများကို ခိုးထုတ်လေ့ ရှိသည်။ ငမန်းတောင်၊ ငှက်သို့က်၊ ချိပ်၊ ထန်းလျက်၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ ပယင်း၊ မဲနယ်၊ ပုရပိုက်၊ စက္ကူနက်နှင့် ထီးများကိုလည်း ရောင်းချလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံထွက် အဖိုးတန် ကျောက်မျက် ရတနာများကို နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များက အထူးသဖြင့် တပ်မက် ကြလေသည်။ ပတ္တမြားနှင့် ကျောက်စိမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြ သော်လည်း ဘုရင်က ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရဟု တားမြစ်ထားသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ အထူးသဖြင့် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးများ လိုလားသော အခြား ထွက်ကုန်သည် ဝါဂွမ်း ဖြစ်လေသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံရှိ လန်ကက်ရှားယား ဒေသတွင် ထူထောင် ဖွင့်လှစ်ထားသော ချည်စက်ရုံကြီးများ ကလည်း မြန်မာ့ ဝါဂွမ်းကို လွန်စွာ လိုလားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင်သာ ဝါဂွမ်းထွက်၍ တရုတ်တို့က ထွက်သမျှသော ဝါဂွမ်းကို ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ အပြန်အလှန် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပိုးရိုင်း၊ ပိုးထည်၊ ကတ္တီပါ၊ ရွှေခြည်ထိုး အထည်များ၊ ရွှေခြည်၊ ရွှေဆိုင်း၊ ကော်ဇော၊ ဆေး၊ ကြေးနီ၊ ရောင်စုံစက္ကူ၊ သစ်သီးခြောက်၊ လက်ဖက်ရည်အိုး၊ သံထည်နှင့် ကစားစရာ အရုပ်များကို တရုတ်တို့ထံမှ ဝယ်ယူ ကြလေသည်။ == ပြင်သစ် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး == [[File:-Mindon Min-2.JPG|thumb|[[မင်းတုန်းမင်း]]|252x252px]] သီပေါမင်းက မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်သော ကာလသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများမှ တပါး ကျန်ရှိသော နိုင်ငံ မှန်သမျှကို ဥရောပ တိုက်သားတို့၏ နယ်ချဲ့ စားကျက် ဒေသ ဟူ၍ ယုံကြည် ယူဆနေသော ဥရောပသားတို့၏ နယ်ချဲ့ ဝါဒ ထွန်းကားနေသော ကာလနှင့် တိုက်ဆိုင် နေလေသည်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်တို့သည် နိုင်ငံ ချဲ့ထွင်ရန် လွန်စွာ စိတ်ထက်သန်လျက် ရှိကြသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဥရောပတွင် တတိယမြောက် နပိုလီယံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အောင်မြင်မှု မရှိခဲ့သည့် အတွက် အာရှဘက်သို့ လှည့်၍ အာရှ နိုင်ငံများကို သိမ်းပိုက် နယ်ချဲ့ခြင်းဖြင့် ပြင်သစ်တို့၏ အသရေကို ပြန်လည် ဆယ်တင် နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကောင်း ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုအခါကသော် ပြင်သစ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဂျူလဖေရီ၏ နယ်ချဲ့ လမ်းစဉ် အရ ပြင်သစ်တို့သည် အင်ဒိုချိုင်းနား အရေးတွင် စွက်ဖက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စွက်ဖက်နိုင်ခွင့် ရလာလျှင် လက်လွှတ်ခံမည် မဟုတ်သည်မှာ သဘာဝ ကျလှသည်။ ပြင်သစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံမှု လွန်စွာ ရင်းနှီးလာလျှင် အရေးအခင်းများ ပိုမို ရှုပ်ထွေး လာမည်ကို ဗြိတိသျှတို့က ကောင်းစွာ သိမြင်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မူလ ကတည်းက အထက်အောက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ ဗြိတိသျှတို့တွင် အထူး အခွင့်အရေးများ ရှိကြောင်းကို ဥရောပ နိုင်ငံကြီးများအား သတိ ပေးထားခဲ့သည်။ သဘောမှာ ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကို လက်ဝါးကြီး အုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတွင်းသို့ ကျရောက်ရန် နီးကပ်လျက် ရှိနေပေပြီ။ ပြင်သစ်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့ကို အတိအလင်း ဆန့်ကျင်ခြင်း မပြုနိုင်ချေ။ ဖေရီသည် မြန်မာ မစ်ရှင် အဖွဲ့၏ လိုလားချက်နှင့် မည်ရွေ့ မည်မျှအထိ ပြင်သစ်က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်နိုင်သည် ဟူသော အချက်တို့ကို လျှို့ဝှက် ထားလေသည်။ ဗြိတိသျှတို့က အဖန်တလဲလဲ အတင်းအကြပ် မေးမြန်းသည့် အခါကျမှ ဖေရီသည် မြန်မာတို့က ပြင်သစ်နှင့် စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် လိုလားကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ဝန်ခံခြင်း ပြုလေသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ဦး၌ ဖေရီသည် ဗြိတိသျှ သံအမတ်အား ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် အကယ်ပင် ချုပ်ဆိုပြီးခဲ့ကြောင်း၊ စာချုပ်သည် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး စာချုပ် သက်သက်မျှသာ ဖြစ်၍ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လုံးဝ မပါကြောင်း ပြောဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ထိုစာချုပ်နှင့် အတူ မြန်မာတို့ထံသို့ လျှို့ဝှက် သဝဏ်လွှာ တစောင် ပါးလိုက်သည်။ ထိုစာ၌ အကယ်၍ အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ပြင်သစ် စစ်အရာရှိများကို ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆလျှင် မြန်မာတို့ထံသို့ တုံကင်းနယ် မှတဆင့် လက်နက် ခဲယမ်း မီးကျောက်များ သွင်း၍ ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလေသည်။ [[File:The map of Konbaung dynasty of Burma (1752–1885).JPG|thumb|ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံတော် မြေပုံ မြန်မာဘာသာ]] မြန်မာ ထီးနန်းသည် ပြင်သစ်တို့၏ မရောရာလှသော ကတိ စကားကို အားကိုး အားထားကြီး ပြုမိလေသည်။ ပြင်သစ်တို့သည် ထိုအချိန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ခဲယမ်းမီးကျောက် သွင်းပေးရန် အကယ်ပင် ရည်ရွယ်ကောင်း ရည်ရွယ် ခဲ့လိမ့်မည်။ သို့ရာတွင် တကြိမ်တခါမျှ မသွင်းဖြစ်ခဲ့ချေ။ ပြင်သစ် မြန်မာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက် ပြင်သစ်တို့၏ ကူညီမှုသည် အားကိုးလောက်ဖွယ် မရှိကြောင်း သိရတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့ လက်နက် အားကိုးဖြင့် နယ်ချဲ့မှုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာရေး အရ စရိတ် ကြီးလွန်း၍ နိုင်ငံရေး အရလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ပြင်သစ်တွင် မတ်လ၌ ဖေရီသည် ရာထူးမှ လျှောကျ လေတော့သည်။ ထိုအချိန်၌ပင် ဗြိတိသျှပိုင် ဘုံဘေ ဘားမား ကုမ္ပဏီကို မြန်မာ အစိုးရက သစ်ခိုး ထုတ်သည်ဟု စွပ်စွဲ၍ ၁၈၈၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လဆန်း၌ ကုမ္ပဏီကို သစ်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၁၄၆,၆၆၆ နှင့် မြန်မာ သစ်တော အရာရှိများအား လျော်ကြေးငွေ စတင်လင်ပေါင် ၃၃,ဝဝဝ ပေးဆပ်ရမည်ဟု ဒဏ်တပ်လိုက်သည်။ ဗြိတိသျှတို့သည် ဖေရီနှင့် မြန်မာတို့၏ လျှို့ဝှက် အစီအစဉ်ကို သိပြီး ခဲ့ပေပြီ။ မန္ဈလေးရှိ ပြင်သစ် ကောင်စစ်ဝန် ဟတ်စ်၏ ဇနီး အင်္ဂလိပ် ကပြား ဖြစ်သူသည် လျှို့ဝှက်စာ၏ မိတ္ထူကို ခိုးကာ ဗြိတိသျှ အာဏာပိုင်သို့ ပေးအပ် လိုက်လေသည်။ ဤ မိတ္ထူစာကို လက်တွင်း ရလျှင်ပင် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေးရုံးသည် ပြင်သစ်တို့ကို အဖန်တလဲလဲ ခြိမ်းခြောက် လေတော့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် အခိုက်အတန့် အားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် နေကြသော်လည်း ကြာရှည် ခံနိုင်ရည် မရှိသောကြောင့် မြန်မာတို့က ပြင်သစ် အကူအညီကို လွန်စွာ လိုလားနေသည့် အချိန်၌ပင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာ သွားရ လေတော့သည်။ == အင်္ဂလိပ်တို့ ဆက်ဆံမှု တင်းမာလာခြင်း == [[File:Burmese mission to France.jpg|thumb|ပြင်သစ်နိုင်ငံရောက် မြန်မာသံအဖွဲ့]] တင်းမာချင်သော ဆန္ဒရှိသည့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၁၈၇၆ ခုနှစ်၌ မန္တလေး ကိုယ်စားလှယ် ရှော ကွယ်လွန်သော အခါ ပိုမို၍ ခက်ထန်လာသည်။ ရှော၏ နေရာတွင် ကိုယ်စားလှယ်သစ် ခန့်အပ်ခြင်း မပြုတော့ချေ။ မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ်ကို မြန်မာတို့က လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ကြသည် ဟူသော သတင်းကို ဗြိတိသျှပိုင် အောက်မြန်မာ နိုင်ငံ၌ ပျံ့နှံ့အောင် လွှင့်ကြလေသည်။ စင်စစ်မှာ မြန်မာတို့သည် မိမိ လည်ပင်းကို မိမိ ကြိုးတပ်သည့် အမှားမျိုးကို ကျူးလွန်ရန် အိပ်မက်မျှပင် မက်ရဲကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအချိန်၌ မန္တလေးသို့ ဗြိတိသျှ ကုန်သည်များ ရောက်လာကြသော အခါ မြန်မာမင်း ကိုယ်တိုင်ပင် ကြည်ဖြူ လေးစားစွာ လက်ခံကြသည်ကို ထောက်ထားခြင်း အားဖြင့် သိနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် မြန်မာတို့နှင့် ဆက်ဆံရန် မဖြစ်တော့ ဟူသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် မန္တလေးရှိ ဗြိတိသျှ ကိုယ်စားလှယ် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးကို ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်လေသည်။ အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် သံရုံး အရာရှိ အားလုံးတို့သည် မန္တလေးမှ ထွက်ခွာ ကြလေသည်။ ထိုအခါမှ စ၍ ဗြိတိသျှ မြန်မာ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြေလည်စွာ ဆက်ဆံရေး အတွက် စည်းကမ်း နည်းလမ်း အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်တော့ချေ။ == ဥရောပသို့ မစ်ရှင် အဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း == မြန်မာတို့နှင့် တင်းမာစွာ ဆက်ဆံမည် ဟူသော ဗြိတိသျှတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဥရောပ သတင်းစာများ၌ လည်းကောင်း၊ ဥရောပ ကုန်သည်တို့၏ မကျေမနပ် သံများ၌ လည်းကောင်း၊ သိသာ ထင်ရှား နေပေပြီ။ ထိုကြောင့် မြန်မာမင်းသည် အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ နေရလေတော့သည်။ အခွန်တော်များမှာလည်း လျော့ပါး၍သာ လာရာ မန္တလေး အစိုးရသည် အစွန်အဖျား ဒေသများကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘဲ တနေ့တခြား လက်လွှတ် ထားရဘိ သကဲ့သို့ ရှိလာလေသည်။ ထို့ပြင် မန္တလေး အစိုးရသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှု များပြားလာခြင်းကို အာရုံ စိုက်နေရ သဖြင့် မိမိ၏ ပြည်တွင်းရေး ကိစ္စများကို အာရုံ စူးစိုက်ခြင်း မပြုနိုင် ရှိခဲ့ရာ တိုင်းပြည်တွင် မငြိမ်မသက် ဖြစ်၍ လာသည်။ ထိုသို့ ပြည်တွင်းရေး မငြိမ်မသက် ဖြစ်နေခြင်းသည် ဗြိတိသျှတို့၏ ခြေလှမ်းကို ရှေ့သို့ တလှမ်း တိုးစေရန် ဖန်တီးပေး သကဲ့သို့ ဖြစ်လေသည်။ အခြေအနေ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာသည့် အတွက် မန္တလေး နန်းတော်သည် အကာအကွယ် အလို့ငှါ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံကြီးများ၏ အသိအမှတ် ပြုခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစား လာကြ ရလေသည်။ ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ တကြိမ် ထပ်မံ၍ ချစ်ကြည်ရေး မစ်ရှင် အဖွဲ့ စေလွှတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web |title=irrawaddymedia.com - This website is for sale! - Resources and Information<!-- Bot generated title --> |url=http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 |accessdate=13 September 2010 |archivedate=10 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210144354/http://www.irrawaddymedia.com/article.php?art_id=1967 }}</ref><ref>[http://uk.reuters.com/article/idUKBKK8341620080310 Myanmar's last royal laments a crumbling nation | Reuters<!-- Bot generated title -->]</ref> == ကိုးကား == <references/> {{မြန်မာနိုင်ငံ}} {{ကုန်းဘောင်ခေတ်}} [[ကဏ္ဍ:ကုန်းဘောင်ခေတ်]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] kgkilx7srtslketayz5vrf7zcvjkpb3 0 2545 752878 701344 2022-08-01T19:56:55Z CommonsDelinker 115 Replacing Girl_Aloud_1.jpg with [[File:Nadine_Coyle_2004.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:). wikitext text/x-wiki {{လများ(၁၉၈၅)}} {{Year nav}} {{Year article header|1985}} == ဇန်နဝါရီလ == (၁) ရက်။ ::* **အိန္ဒိယတွင် မစ္စတာ[[ရာဂျစ် ဂန္ဒီ|ရာဂျစ်ဂန္ဒီ]]၏ အစိုးရသစ် တာဝန် စတင်ထမ်းဆောင်။ **[[ကိုမိုရိုကျွန်းစု]]တွင် ၁၉၇၈ ခုမှစ၍ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]ကို ပြင်ဆင်လိုက်ပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူး ဖျက်သိမ်းရာ၊ ယခင် အလီမရော့ဂျေးထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန်ဝတ္တရားများကို လက်ရှိသမ္မတ အာမက်အဗ္ဗဒူလာက ပူးတွဲထမ်းဆောင်။ ** အင်တာနက်[[ဒိုမိန်းအမည်]]စနစ်ကို ဖန်တီး။ ** [[ဂရင်းလန်ကျွန်း]]ကို [[ဥရောပဘုံဈေးအဖွဲ့]]မှ ပြန်လည်ရွေးနှုတ်။ ** ပထမဆုံးသော ယူကေဆယ်လူလာမိုဘိုင်းဖုန်းကွန်ရက်ကို ဗိုဒါဖုန်းက လွှတ်တင်။ (၃) ရက်။ ::*[[အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ|အီသီယိုးပီးယား]]ရှိ ဖလက်ရှာရဟူဒီ ၂၅,၀၀၀ အနက် ၁၂,၀၀၀ ခန့်ကို [[ဆူဒန်နိုင်ငံ|ဆူဒန်]]မှတဆင့် [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]သို့ ၁၉၈၄ နိုဝင်ဘာမှစ၍ လေယာဉ်ဖြင့် သယ်ယူခဲ့ကြောင်း သတင်းထွက်ပေါ်။ ::* ::* (၄) ရက်။ ::*၃၇ နှစ်မြောက် [[လွတ်လပ်ရေးနေ့]]နှင့် အခြေခံဥပဒေနေ့ အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားများကို ကျင်းပ။ ::*နိုင်ငံတော်ကောင်စီသည် [[အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရုဘွဲ့တံဆိပ်တော်|အဘိဓဇမဟာရဋ္ဌဂုရု]] ဘွဲ့တံဆိပ်တော်နှင့် [[အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့တံဆိပ်တော်|အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်]]များ ဆက်ကပ် လှူဒါန်းခြင်း ခံရသော ဆရာတော်ကြီးများ၏ ဘွဲ့အမည်များကိုလည်းကောင်း၊ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့များနှင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် တံဆိပ်များ အပ်နှင်းခြင်း ခံရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အမည်စာရင်းကိုလည်းကောင်း ထုတ်ပြန်။ ::*ဝန်ကြီးအဖွဲ့သည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် ကိုယ်ကျိုးစွန့် အနစ်နာခံ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်လေးဦးတို့အား တလုံးတခဲတည်း ချီးမြှင့်ငွေ ကျပ်တသောင်းတိတိနှင့် လစဉ် ချီးမြှင့်ငွေ ကျပ်နှစ်ရာတိတိကို ခံစားခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်း ထုတ်ပြန်။ ::*ဘာရင့်ပင်လယ်တွင် ၁၉၈၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၈ က [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]]ရေတပ် လေ့ကျင့်ရေး ပြုလုပ်နေစဉ် ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်ပုံစံ ဒုံးပျံတစင်း လမ်းလွဲပြီး [[နော်ဝေးနိုင်ငံ|နော်ဝေး]]ပိုင်နက်ကို ဖြတ်ကျော်ကာ [[ဖင်လန်နိုင်ငံ|ဖင်လန်]]နိုင်ငံတွင်းသို့ ကျဆင်းသည့် ဖြစ်ရပ်အတွက် ယက်က နော်ဝေနှင့် ဖင်လန်အစိုးရတို့ကို တောင်းပန်။ (၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၇) ရက်။ ::*ကန်ခြားရေးဝန်ကြီး ဂျော့ရွတ်နှင့် ယက်ခြားရေးဝန်ကြီး အန်ဒရေ ဂရိုမီကိုတို့သည် [[ဂျီနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာ]]၌ တွေ့ဆုံ၊ [[နျူးကလီးယား လက်နက်|နျူးကလီးယား]]နှင့် အာကာသလက်နက်များ လျှော့ချရေး စေ့စပ်ဆွေးနွေးပွဲသစ် အစည်းအဝေးအစီအစဉ်အတွက် ညှိနှိုင်း။ ::*ဆဲလ်နက်(Cellnet)က ဒုတိယမြောက် ယူကေဆယ်လူလာကွန်ရက်ကို လွှတ်တင်။ (၈) ရက်။ ::*[[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ပုံနှိပ်ရေးနှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေး ကော်ပိုရေးရှင်း စာပေဗိမာန်အဖွဲ့က ကြီးမှူး၍ ဝေဖန်ရေးစာပေ စာတမ်းဖတ်ပွဲကို ကျင်းပ။ ::*[[ဘိုလီးဗီးယားနိုင်ငံ|ဗိုလစ်ဗီးယား]]တွင် အစိုးရအဖွဲ့တဖွဲ့လုံး နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီးနောက် လက်ဝဲ အမျိုးသား တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှု ပါတီဝင်များသာ ပါဝင်သော အစိုးရအဖွဲ့သစ်ကို ဖွဲ့စည်း။ ::*ဂျပန်သည် [[ဟေလီကြယ်တံခွန်]] စောင့်ကြည့်ရန် အမ်အက်စ်တီ-၅ ဆာကီဂါကေ (ရှေ့ဆောင်) အမည်ရှိ [[ဂြိုဟ်တု]]ကို လွှတ်တင်။ (၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၀) ရက်။ ::*၃၇ နှစ်မြောက် [[ကချင်ပြည်နယ်နေ့]]အခမ်းအနားကို [[မြစ်ကြီးနားမြို့|မြစ်ကြီးနား]]၌ ကျင်းပရာ လူထုအစည်းအဝေးပွဲကြီးသို့ လုပ်သားပြည်သူ ၂၀,၀၀၀ ကျော် တက်ရောက်။ ::*နီကရာဂွာတွင် ဒင်နီယယ် အော်တီဂါ ဆားဗေဒရာက သမ္မတအဖြစ်၊ ဆာဂီအို ရာမီရက်ဇ် မာကာဒိုက ဒုသမ္မတအဖြစ် ခြောက်နှစ်သက်တမ်းအတွက် ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆို။ ::*[[Kenya]]က ဆားရဝီ အာရပ်ဒီမိုကရက်တစ်ရီပတ်ဘလစ်[[Sahrawi Arab Democratic Republic]] (SADR)ကို အသိအမှတ်ပြု။ (၁၂) ရက်။ ::*[[ဂရိနိုင်ငံ|ဂရိ]]နှင့် [[အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ|အယ်လဘေးနီးယား]]တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော လမ်းမကြီးကို ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ကာကာဗီယာနယ်စပ်မြို့လေး၌ စတင်ဖွင့်လှစ်ပြီး၊ နှစ်နိုင်ငံစီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူစာချုပ်ကို အေသင်၌ ချုပ်ဆို။ ::* ::* (၁၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၄) ရက်။ ::*သမ္မတနှင့် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဦးစန်းယုသည် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး|ဧရာဝတီတိုင်း]]တွင်းရှိ ၂၆ မြို့နယ်တို့မှ ပါတီ၊ ကောင်စီ၊ လူထုလူတန်းစား အဖွဲ့အစည်းများမှ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြီး လမ်းညွှန်။ ::*[[လက်ဘနွန်နိုင်ငံ|လက်ဘနွန်]]တောင်ပိုင်းမှ အစ္စရေးတပ်များကို အဆင့်သုံးဆင့်ဖြင့် ရုပ်သိမ်းရန် [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]အစိုးရက ဆုံးဖြတ်။ ::* (၁၅) ရက်။ ::*၃၃ နှစ်မြောက် ကယားပြည်နယ်နေ့အခမ်းအနားကို လွိုင်ကော်၌ ကျင်းပ။ ::*[[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]ရွေးကောက်ပွဲတွင် အတိုက်အခံ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ သမ္မတလောင်း တန်ခရီဒိုနိဗ်စ် (Tancredo Neves)(၇၄ နှစ်)သည် ၂၁ နှစ်အတွင်း ပထမဆုံးသော အရပ်သား သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရ။ စစ်တပ်အုပ်ချုပ်ရေးကို အဆုံးသတ်။ ::* (၁၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::* ဗြိတိန်တယ်လီကွန်း[[British Telecom]]မှ ရက်ဒ်ဖုန်းဘောက်စ်[[red telephone box]]များကို ပြသမည်ဟု ကြေညာ။ ::* ::* (၁၈) ရက်။ ::*သမ္မတ ဦးစန်းယုနှင့် မဆလ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနေဝင်းတို့ ၂၂ ကြိမ်မြောက် မြန်မာ့ ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲ ပဏာမ ခင်းကျင်းပြသမှုများကို ကြည့်ရှု စစ်ဆေး။ ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၀) ရက်။ ::*ကန်သမ္မတ ရော်နယ် ရေဂင်နှင့် ဒုသမ္မတ ဂျော့ ဘုရှ်တို့ ဒုလေးနှစ်သက်တမ်းအတွက် ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆို။ ::*[[ရော်နယ် ရေဂင်]]သည် ယူနိုက်တက်စတိတ်၏ ဒုတိယသက်တမ်းသမ္မတနေရာအတွက် လျှို့ဝှက်စွာ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆို။ ::* (၂၁) ရက်။ ::*[[ရော်နယ် ရေဂင်]]သည် အများသိ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆို။ ::* ::* (၂၂) ရက်။ ::*အင်ဒိုနီးရှား ခြားဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မော့တာကူဆူမတ်မာဂျာ မြန်မာသို့ အလည်အပတ် ရောက်။ ::*[[အာဟာရချို့တဲ့ခြင်း|အာဟာရချို့တဲ့]]လွန်းသူ ဦးရေသည် လာမည့်ငါးနှစ်အတွင်း သန်း ၄၅၀ မှ ၅၁၀ အထိ တိုးလာပြီး နှစ်ဆယ်ရာစု နှစ်ကုန်တွင် သန်း၆၀၀ နှင့် သန်း ၇၀၀ ကြားထိ ရောက်ရှိသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ခရစ်နှစ် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် အာဟာရချို့တဲ့သူ ဦးရေသည် သန်း ၁,၃၀၀ ထိ ရှိလာမည်ဟု ခန့်မှန်းမိကြောင်း၊ သို့ရာတွင် ၁၉၈၅ အတွက် တကမ္ဘာလုံး၏ စစ်သုံးစရိတ်သည် ဒေါ်လာသန်းပေါင်း တသန်းထိ ရောက်ရှိလာမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိ နျူးကလီးယားဗုံးအလုံး ၅၀,၀၀၀ သည် ယမ်းဘီလူးအား တန်ချိန် သန်း ၁၆,၀၀၀ နှင့် ညီမျှကြောင်း တနည်းဆိုသော် လူတဦးချင်းစီအတွက် ပေါက်ကွဲအား သုံးတန်ခွဲစီနှင့် ညီမျှကြောင်း၊ နျူးကလီးယား အင်အားကြီး ငါးနိုင်ငံရှိ လက်နက်အင်အား စုစုပေါင်းသည် [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]]၌ ဖောက်ခွဲခဲ့သော ဗုံးမျိုး အလုံးတသန်းနှင့် ညီမျှကြောင်းဖြင့် ဂျီနီဗာရှိ ကုလသမဂ္ဂရုံး အကြီးအကဲက ပြော။ ::* (၂၃) ရက်။ ::*[[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ|ဖိလစ်ပိုင်]]တွင် ၁၉၈၃ ဩဂုတ်က အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ဘီနစ်နို အကွီနို အသတ်ခံရမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သည်ဟူသော စွဲချက်ဖြင့် စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဖာဘီယန် ဗားအပါအဝင် လူ ၂၆ ဦးကို ဖမ်းဆီးတရားစွဲဆို။ ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::*[[ချင်းပြည်နယ်‌|ချင်းပြည်နယ်]]၊ [[တွန်းဇံမြို့နယ်]]လုံးကျွတ် စာတတ်မြောက်ရေးအောင်ပွဲ အခမ်းအနားကို အောင်မြင်စွာ ကျင်းပနိုင်ပြီ ဖြစ်၍ မြို့နယ်လုံးကျွတ် စာတတ်မြောက်မှု အောင်ပွဲခံသော မြို့နယ်ပေါင်း ၂၂၆ မြို့နယ် ရှိပြီ ဖြစ်။ ::* ::* (၂၇) ရက်။ ::*စီးပွားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့[[Economic Cooperation Organization]] (ECO)ဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်။ ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::*[[အိုပက်]]အဖွဲ့ဝင် ၁၃ နိုင်ငံမှ ဝန်ကြီးများသည် ဂျီနီဗာတွင် သုံးရက်တာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြီး အာရေဗျ ရေနံစိမ်းအကျဲစား ဈေးနှုန်းကို တစည်လျှင် ၂၉ ဒေါ်လာနှုန်းမှ ၂၈ ဒေါ်လာနှုန်းသို့ လျှော့ချရန် သဘောတူညီ။ အိုပက်၏ ၂၅ နှစ်တာသမိုင်းတွင် ဒုကြိမ်မြောက် အထွေထွေဈေးနှုန်း လျှော့ချခြင်းဖြစ်။ ::*နျူးကလီးယားလက်နက်များ စမ်းသပ်ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိမှုဟူသမျှကို ပိတ်ပင်လိုက်ကြရန်၊ လက်ရှိ သိုလှောင်ထားသော လက်နက်များကို လျှော့ချရန်၊ နျူးကလီးယားလက်နက် စမ်းသပ်မှုကို ပိတ်ပင်သော စာချုပ်တရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထို ချုပ်ဆိုကြရန်နှင့် အာကာသကို စစ်ရေးအတွက် အသုံးချနေမှုကို ရပ်ဆိုင်းကြရန် နျူးကလီးယား အင်အားကြီး နိုင်ငံများကို တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည့် တိုက်ကြီးလေးတိုက် ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ် ကြေညာချက်ကို လက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးဆိုင်ရာ ခြောက်နိုင်ငငံ ထိပ်သီးညီလာခံက ထုတ်ပြန်။ [[နယူးဒေလီမြို့|နယူးဒေလီ]]၌ ၄ ရက်ကြာ ကျင်းပသော ယင်းညီလာခံသို့ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[ဆွီဒင်နိုင်ငံ|ဆွီဒင်]]၊ ဂရိဝန်ကြီးချုပ်များ ဖြစ်သော [[ရာဂျစ် ဂန္ဒီ|ရာဂျစ်ဂန္ဒီ]]၊ အိုလော့ ပမ်းနှင့် အင်ဒရီးယားစ် ပါပန်ဒရီယို၊ [[အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံ|အာဂျင်တီးနား]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[တန်ဇန်းနီးယားနိုင်ငံ|တန်ဇန်နီးယား]] သမ္မတများ ဖြစ်သော ရော အယ်ဖွန်ဆင်၊ မီဂွယ် ဒီလာမက်ဒရစ်နှင့် ညီရေးရေးတို့ တက်ရောက်။ ::*[[ဟောလိဝုဒ်]]၌ အလှူသီချင်းတပုဒ်ဖြစ်သော "[[We Are the World]]"ကို [[USA for Africa]]အဖွဲ့က အသံသွင်း။ (၂၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::*၃၈ နှစ်မြောက် [[ပြည်ထောင်စုနေ့]] အလံတော် ပြည်နယ်၊တိုင်းများသို့ လှည့်လည်သည့် ခရီးစဉ် စတင်ရာ ပြည်ထောင်စုအလံတော် ၃၀ ရက်တွင် ဧရာဝတီ၊ ပုသိမ်သို့လည်းကောင်း၊ ၃၁ တွင် ရခိုင်၊ ကျောက်ဖြူသို့လည်းကောင်း ရောက်။ ::*၂၁ ရာစုနှစ်အတွက် အာကာသနည်းပညာနှင့် စူးစမ်းလေ့လာမှုတွင် ဥရောပက ရှေ့တန်းတွင် နေရာယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်သည့် အစီအစဉ်တရပ်ကို အနောက်ဥရောပ အာကာသ မဟာဗျူဟာ ညီလာခံက မူအားဖြင့် လက်ခံ။ ယင်းညီလာခံသို့ [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လဂျီယံ]]၊ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ဗြိတိန်]]၊ [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]၊ [[ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ|ဒိန်းမတ်]]၊ [[အနောက်ဂျာမနီနိုင်ငံ|အနောက်ဂျာမနီ]]၊ [[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ|အိုင်ယာလန်]]၊ [[အီတလီနိုင်ငံ|အီတလီ]]၊ [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|နယ်သာလန်]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ|စပိန်]]၊ [[ဆွီဒင်နိုင်ငံ|ဆွီဒင်]]နှင့် [[ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ|ဆွစ်ဇာလန်]]တို့ တက်ရောက်။ ::* (၃၁) ရက်။ ::*သဘင်ကောင်စီစည်းရုံးရေးကော်မတီက ပြည်သူ့အကျိုးပြု သဘင်များ ထွန်းကားရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှင်းလင်းတင်ပြပွဲနှင့် ထောက်ခံဆွေးနွေးပွဲကို ရန်ကုန်၊ မြို့တော်ခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* == ဖေဖော်ဝါရီလ == ::* *[[၄ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; '''ဖရန်စစ္စကိုဖရန်ကို''' ၁၉၆၉ ကတည်းက ပိတ်ထားသည့် [[ဂျီဘရော်လ်တာ]]နှင့် [[စပိန်]]ကြားက နယ်စပ်ကို ပထမဦးဆုံးအနေဖြင့် ပြန်ဖွင့်။ *[[၅ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; ယူအက်စ်ဦးဆောင်သော MX missile ဒုံးကျည်စမ်းသပ်ချက်၌ ပါဝင်ခြင်းမှ ဩစတြေးလျ ရပ်ဆိုင်း။ *[[၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; ယူအက်စ်ဆေးဝါးအေးဂျင့် '''ကိကိ ကမ္မာရီနာ'''သည် ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီး မက္ကဆီကို၌ အသတ်ခံရ(အလောင်းကို မတ် ၅ ၌ တွေ့ရှိ)။ *[[၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; တောင်အာဖရိက အစိုးရက လွတ်လပ်ခွင့်ပေးသည်ကို [[နယ်လ်ဆင် မန်ဒဲလား]] ငြင်းပယ်။ *[[၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; '''ရာဖေး အဒီယေဂို ဘရူနို'''သည် [[ဥရုဂွေးနိုင်ငံ]]၏ ကြားဖြတ်သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်။ *[[၁၄ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; စီအင်အင်သတင်းထောက် '''ဂျယ်ရီမီ လယ်ဗင်း'''သည် [[လက်ဘနွန်နိုင်ငံ|လက်ဘနွန်]]၌ ဓားစာခံအဖြစ်မှ လွတ်မြောက်။ *[[၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; **လက်ဘနွန်မှ တပ်များကို [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]] စတင်ရုပ်သိမ်း။ **'''ဟစ်ဘိုလာဝါဒ'''ကို [[ဘေရွတ်မြို့]]တွင် ထုတ်သည့် ပရိုဂရမ်တခု၌ ဖော်ပြကြေညာ။ *[[၁၉ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; **'''ဝီလျံ ရှရိုးဒါး'''သည် နုလုံးတုအစားထိုးပြီး ဆေးရုံမှ ဆင်းလာသည့် ပထမဆုံးလူနာ ဖြစ်လာ။ **တရုတ်လေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ် ၀၀၆ သည် ပျံသန်းစဉ် မတော်တဆဖြစ်၊ အသေးစားထိခိုက်မှု ၂၂၊ အပြင်းအထန်ထိခိုက်မှု ၂ ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး သေဆုံးသူမရှိ။ **ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ ဇာတ်ကြောရှည်သော '''အရှေ့ဆုံးသူများ'''(Eastenders)ဇာတ်လမ်းတွဲ၏ ပထမပိုင်းကို ဘီဘီစီဝမ်းတယ်လီဗေးရှင်း၌ ပြသ။ *[[၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး အော်တိုဆုံချက်ချိန် မှန်ဘီလူးထီးရောင်ပြန်ကင်မရာဖြစ်သော Maxxum 7000 ကို မီနိုးတာ(Minolta)က (ထုတ်လုပ်)ဖြန့်ချိ။ *[[၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ]] &ndash; '''၁၉၈၅ နယူးရီပစ်ခတ်မှု'''။ **မြောက်အိုင်ယာလန်၊ နယူးရီမြို့၌ '''တော်ဝင်အာစတာကန်စတာဘူလရီ'''(RUC)ရဲစခန်းကို '''ခရိုင်အိုင်းရစ်ရီပတ်ပလီကန်'''စစ်တပ်က လက်နက်ကြီးမော်တာဖြင့် ပစ်ခတ်ရာ အရာရှိ ၉ ဦးသေဆုံးပြီး RUC သမိုင်း၌ တရက်တည်းအသေအပျောက်အများဆုံး ဖြစ်ခဲ့။ == မတ်လ == **'''ဂျီအင်ယူကြေညာစာတမ်း'''ကို ''ရစ်ချတ်စတောမန်း''ရေးသားပြီး ပထမဆုံးထုတ်ဝေ။ *[[၁ မတ်]] – ၁၂ နှစ်ကြာအာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းပြီးနောက် ''ဂျူးလီယို မာရီယ စန်ဂွတ်နတီ''သည် ပထမဆုံး ဒီမိုကရေစီကျကျ ရွေးကောက်ခံရသော ဥရုဂွေးသမ္မတအဖြစ် ကျမ်းကျိန်။ *[[၃ မတ်]] – ရစ်ချ်တာစကေး ၈ ရှိသော ငလျင် [[ချီလီနိုင်ငံ]]၊ [[ဆန်တီယာဂိုမြို့|ဆန်တီယေဂို]]နှင့် ဗောပါရာဆို၌ လှုပ်ရာ၊ ၁၇၇ သေဆုံး၊ ၂၅၇၅ ဒဏ်ရာရ၊ အိမ် ၁၄၂၄၈၉ ပျက်စီးပြီး လူတသန်းခန့် အိုးအိမ်မဲ့သွား။ *[[၄ မတ်]] – '''ယူအက်စ်အစားအသောက်နှင့်ဆေးဝါးကွပ်ကဲရေး'''က အေအိုင်ဒီအက်စ်အတွက် သွေးစစ်မှုကို ခွင့်ပြု၊ ထိုအချိန်မှစ၍ အမေရိကန်၌ သွေးလှူဒါန်းမှုအားလုံးကို စောင့်ကြည့် စစ်ဆေးလာ။ ::* == ဧပြီလ == (၁၁) ရက်။ ::*ယူအက်စ် ကော်ရယ်ဆီးသင်္ဘောနှင့် အီကွေဒေါဆီတင်သင်္ဘော နပိုတို့သည် ကူးဘားကမ်းလွန်၌ တိုက်မိ။ ::*အယ်လ်ဘေးနီးယားပြည်ထောင်စု အမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ခေါင်းဆောင် ပထမဆုံးအတွင်းရေးမှူး အင်ဗာဟော့စ်ဟား ကွယ်လွန်။ (၁၂) ရက်။ ::*စပိန်နိုင်ငံ၊ မက်ဒရစ်မြို့အနီး အယ် ဒီစကန်ဆိုစားသောက်ဆိုင်၌ အစ္စလာမ်ဂျီဟတ်အဖွဲ့အစည်းက အကြမ်းဖက်ဗုံး ဖောက်ခွဲရာ ၁၈ ဦးသေဆုံး၊ ၈၂ ဦး ဒဏ်ရာရ။ (၁၅) ရက်။ ::*တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ၌ လူမျိုးခြားများနှင့် လက်ထပ်သည်ကို တားမြစ်ခြင်းမှ ပယ်ဖျက်။ (၁၉) ရက်။ ::*ဆိုဗီယက်ယူနီယံသည် အရှေ့ကာဇက်စတန်၌ နျူကလီးယားစမ်းသပ်မှု ပြုလုပ်။ (၂၃) ရက်။ ::*ကိုကာကိုလာသည် ဖော်စပ်နည်းကို ပြုပြင်ပြီး၊ ကုတ်အချိုရည်သစ်ကို ဖြန့်ချိ၊ (တုံ့ပြန်မှုများ မကောင်းလှသဖြင့်၊ သုံးလမပြည့်မီတွင် မူလဖော်စပ်နည်းဖြင့် ဈေးကွက် ပြန်တင်ခဲ့ရသည်) == မေလ == (၁) ရက်။ ::*ရန်ကုန်တိုင်း၊ [[အလုပ်သမားနေ့]] လူထုအစည်းအဝေးပွဲကို ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်၊ စလင်းအားကစားကွင်း၌ ကျင်းပ။ ::*၅၅ နှစ်ရှိ ကန်အမျိုးသား ရစ်ချတ် ဘတ်စ်သည် [[ဧဝရက်တောင်|ဧဝရတ်တောင်]]ထိပ်သို့ အသက်ကြီးဆုံး တက်ရောက်နိုင်သူအဖြစ် အောင်မြင်စွာ ရောက်ရှိ။ ::* (၂) ရက်။ ::*[[ဝါဆောမြို့|ဝါဆော]]စစ်မဟာမိတ်အဖွဲ့၏ သက်တမ်းကို နောက်ထပ် နှစ် ၂၀ တိုးရန် စာချုပ်အဖွဲ့ဝင် ၇ နိုင်ငံ၏ သဘောတူညီချက်ကို ပိုလန်နိုင်ငံတော်ကောင်စီက အတည်ပြု။ ::*မလေး၏ ပြည်ပကြွေးမြီသည် ကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၂,၅၀၀ ရှိကြောင်း မလေး ဒု-ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ပြော။ ::* (၃) ရက်။ ::*အဖွဲ့ဝင် ၁၂ ဦးပါ ပနားမားအစိုးရအဖွဲ့ သမ္မတနီကိုလပ်အာဒစ်တို ဘာလက်တာထံ နုတ်ထွက်လွှာ တင်။ ::* ::* (၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၆) ရက်။ ::*[[ဆိုမာလီယာနိုင်ငံ|ဆိုမာလီ]]တွင် မတ်လမှစ၍ ဝမ်းလျှောရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၂,၃၀၀ ရှိပြီဟု ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ကြေညာ။ ::*[[ပနားမားနိုင်ငံ|ပနားမား]]သမ္မတ ဘာလက်တာနှင့် အစိုးရအဖွဲ့သစ် ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆို။ ::* (၇) ရက်။ ::*၁၉၈၂ က [[ပီနန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်|ပီနန်လေဆိပ်]]တွင် ဘိန်းဖြူ ၂၈ ပေါင် ဖမ်းဆီးရမှုဖြင့် [[ဟောင်ကောင်]]နေထိုင်သူ ၈ ဦးကို [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေး]]တရားရုံးက သေဒဏ်ချ။ ::*ဇွန်လတွင် ရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပနိုင်ရန် [[ဂရိနိုင်ငံ|ဂရိ]]ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းကြောင်း ပါလီမန် ဥက္ကဋ္ဌ အလီဗရက်စ်က ကြေညာ။ ::* (၈) ရက်။ ::*၁၉၈၅ ခုနှစ် [[ကမ္ဘာ့ကြက်ခြေနီနေ့]]အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားကို အောင်ဆန်းအားကစားပြိုင်ကွင်း၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၄) ရက်။ ::*[[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]မှတဆင့် [[အမေရိက|ကန်]]သို့ ကန်ဒေါ်လော လေးသန်းခန့်ရှိ ဘိန်းဖြူ ၈.၈ ပေါင် ခိုးသွင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် ထိုင်းလေယာဉ်မယ်ဟောင်း ဝါနစ်ယွမ်ချင်ဒါကို ဂျပန်အာဏာပိုင်များက ထောင် ၉ နှစ် အပြစ်ပေး။ ::* ::* (၁၅) ရက်။ ::*[[ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ|ရိုမေးနီးယား]] ဝန်ကြီးချုပ် ကွန်စတန်တင်း အက်စကာလက်စကူးနှင့် ဇနီးနှင့် အဖွဲ့ သုံးရက်ကြာ လည်ပတ်ရန် ရန်ကုန်သို့ အထူးလေယာဉ်ဖြင့် လာ။ ::*[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ်ပူးချား]]တွင် ဗီယက်နမ်တပ်များကို တပ်ခိုက်နေသည့် ကွန်မြူနစ်မဟုတ်သော သူပုန်များကို အကူအညီ ဒေါ်လာ ငါးသန်းပေးရေး ဥပဒေကြမ်းကို ကန်အထက်လွှတ်တော်က အတည်ပြု။ ::* (၁၆) ရက်။ ::*တချိန်က [[မွန်ဂိုအင်ပါယာ|မွန်ဂို]]ဘုရင်များ၏ သမိုင်းဝင်ရတနာ ဖြစ်ပုံရသော ဝယ်နိုင်သူ မပေါ်ခဲ့သည့် ၅၅.၉၁ ရတီရှိ ပုလဲလုံးပုံ စိန်တုံးကို [[ဂျီနီဗာမြို့]] လေလံပွဲတခုတွင် ကန်ဒေါ်လာ ၁.၇ သန်းနှင့် ရောင်းချ။ ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၈) ရက်။ ::*[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]သည် စတုရန်းမိုင် ၅၅,၀၀၀ တွင် လူဦးရေ ၁၀၁.၅ သန်းခန့် နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်ဟု [[ဒါကာမြို့|ဒါကာ]]မှ ထုတ်ပြန်သော သုတေသန အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြ။ ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::*[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]သည် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများကို ၂၁ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် အမီလိုက်နိုင်ရန် ပညာရေးကဏ္ဍကို တိုးမြှင့်ရန် [[တိန့်ရှောင်ဖိန်]] ပြော။ ::*စက်မှုလုပ်ငန်းတိုးတက်ရေးနှင့် ငွေဖောင်းပွတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အချက် ၂၀ ပါ ခြိုးခြံချွေတာရေးအစီအစဉ်ကို [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]ဝန်ကြီးအဖွဲ့က အတည်ပြု။ ::* (၂၀) ရက်။ ::*နျူးကလီးယားကျွမ်းကျင်သူ ၁၀၀၀ ခန့်နှင့် ၃၈ နိုင်ငံမှ စက်မှုအကျိုးဆောင်များ တက်ရောက်သော ပဉ္စမကြိမ်မြောက် နျူးကလီးယားငြိမ်းချမ်းစွာ အသုံးချရေးညီလာခံကို [[တောင်ကိုရီးယား]]၊ [[ဆိုးလ်မြို့|ဆိုးလ်]]တွင် ကျင်းပ။ ::* ::* (၂၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၂) ရက်။ ::*[[ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယား|ချက်ကိုစလိုဗက်]] ကွန်မြူနစ်ပါတီဗဟို ကော်မတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဂုစတပ်ဟူဆက်ကို  လွှတ်တော်က သမ္မတအဖြစ် တင်မြှောက်။ ::* ::* (၂၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::*[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလား]]တွင် လေတိုက်နှုန်း တနာရီ ၇၅ မိုင်မှ ၁၀၀ ထိ ရှိသော ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း တိုက်ခတ်သော ကြောင့် လူပေါင်း ၄၀,၀၀၀ ကျော် သေဆုံး။ ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၇) ရက်။ ::*[[အနောက်ဂျာမနီနိုင်ငံ|အနောက်ဂျာမနီ]] ကြက်ခြေနီအသင်းက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ လေဘေးအတွက် ကန်ဒေါ်လာ ၁,၀၀,၀၀၀၊ ဗြိတိန်က ကန်ဒေါ်လာ ၆၃,၀၀၀၊ ကန်က ဒေါ်လာ ၂၅,၀၀၀ အသီးသီး လှူ။ ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၉) ရက်။ ::*သာသနာတော် သန့်-တည်-ပွားရေး ဒု-ကြိမ် ဂိုဏ်းပေါင်းစုံ သံဃာ့အစည်းအဝေးကို ရန်ကုန် ကမ္ဘာအေး ကုန်းမြေရှိ မဟာပါသာဏ လိုဏ်ဂူတော်ကြီး၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::*ဂေါ်ဘာချော့၊ ချက်ကွန်မြူနစ် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးနှင့် သမ္မတ ဂုစတပ်တို့ [[မော်စကိုမြို့|မော်စကို]]၌ တွေ့ဆုံ။ ::* ::* (၃၁) ရက်။ ::* ::* ::* == ဇွန်လ == (၁) ရက်။ ::*ပြည်ပပို့ကုန်များ မြှင့်တင်ရေး ကြိုးပမ်းချက်တရပ်အဖြစ် ကန်ဒေါ်လာနှင့် လဲလှယ်ရာတွင် ပိုလန်သုံး ဇလော့တီငွေကို ၁၃.၂ % တန်ဖိုးချလိုက်ကြောင်း [[ပိုလန်နိုင်ငံ|ပိုလန်]]ကြေညာ။ ::* ::* (၂) ရက်။ ::*[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]၌ ကြောက်ခမန်းလိလိ သစ်တောပြုန်းတီးမှုကို ကာမိစေရန် လေးနှစ်အတွင်း သစ်ပင်သန်း ၁၂၀ ထိ စိုက်ပျိုးမည်ဟု ထိုင်းအသံလွှင့်ဌာန ကြေညာ။ ::*တရုတ်တွင် စီးပွားရေးစီမံကိန်းများအတွက် ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံခြားအရင်းအနှီးများကို မြှုပ်နှံခွင့်ပြုခဲ့ရာ ယခုအချိန်တွင် ပမာဏ ဒေါ်လာသန်း ၁၇,၂၀၀ ရှိပြီဟု ဆင်ဟွာက ဖော်ပြ။ ::* (၃) ရက်။ ::*[[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ်ပူးချား]]၏ ဟင်းဆမ်ရင်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေသည့် ဒီမိုကရက်တစ် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ် ဆွန်ဆန်သည် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်အပါအဝင် ဂျပန် ခေါင်းဆောင်များ၊ ဂျပန်နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ဆွေးနွေးရန် တိုကျိုမြို့သို့ သွားရောက်။ ::* ::* (၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၅) ရက်။ ::*ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်ပေါင်းစည်းရေးကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် [[မြောက်ကိုရီးယား]]သမ္မတ ကီအင်ဆွန်းနှင့် ယခုနှစ်အတွင်း အစည်းအဝေးကျင်းပရန် [[တောင်ကိုရီးယား]]သမ္မတ ချန်ဒူးဝှမ်က အဆိုပြု။ ::* ::* (၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၇) ရက်။ ::*[[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]]ဥက္ကဋ္ဌ [[ဦးနေဝင်း]] ဆေးစစ်ခံရန် ဇနီး၊ [[ကျော်ထင်၊ ဦး (သူရ)|သူရကျော်ထင်]]နှင့် ဦးမောင်ချိုတို့နှင့်အတူ ပြည်ပသို့ ထွက်။ ::*[[တူနီးရှားနိုင်ငံ|တူနီးရှား]]လူမှုဝန်ထမ်း ဝန်ကြီး မိုဟာမက်အန်နက်ဆာသည် [[ဂျီနီဗာမြို့]]တွင် ကျင်းပသည့် [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့]]ချုပ် ညီလာခံ သဘာပတိအဖြစ် တင်မြှောက်ခံရ။ ::*[[အရှေ့တောင်အာရှ]]ဒေသရှိ ကွန်မြူနစ်ပြောက်ကျားများအား ထောက်ပံ့ခြင်း မပြုတော့ဟူသည့် တရုတ်၏ ပြောကြားချက်ကို ယခုတိုင် ယုံကြည်စိတ်ချခြင်း မရှိသေးကြောင်း [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို]]ခြားရေးဝန်ကြီး မော့တာ ကူဆူ မတ်မာဂျာက ပြောကြား။ (၈) ရက်။ ::*ဓာတုဗေဒပညာရှင်နှစ်ဦးကို မော်ဖင်းစသော ဆေးများထက် အဆ ၁၀၀ ပြင်းသော မူးယစ်ဆေးများ ပြုလုပ်ကြောင်း သံသယရှိ၍ အရေးယူလိုက်သည်ဟု ကန်မူးယစ်ဆေးဝါး ထိန်းချုပ်ရေးအဖွဲ့က ကြေညာ။ ::* ::* (၉) ရက်။ ::*[[ဂျော်ဒန်နိုင်ငံ|ဂျော်ဒန်]]-[[ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ|ပါလက်စတိုင်]]းကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ပဏာမငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများကို ကျင်းပခြင်းသည် [[အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ|အရှေ့အလယ်ပိုင်း]] ငြိမ်းချမ်းရေးကြိုးပမ်းချက်များကို အတားအဆီးဖြစ်နိုင်ကြောင်း [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]ဝန်ကြီးချုပ် ရှီမွန်ပဲရက်က ကန်ကို သတိပေး။ ::*ဆေးလိပ်သောက်သော အမျိုးသမီးများသည် မသောက်သော အမျိုးသမီးများထက် ပဋိသန္ဓေရရန် အခွင့်အလမ်း နည်းပါးသည်ဟု ဗြိတိန်ဆရာဝန်များအဖွဲ့တဖွဲ့က ပြောကြား။ ::* (၁၀) ရက်။ ::*ဆအူးဒီအာရေဗျ သုံး ရီယယ်ငွေတန်ဖိုးကို ယခုနှစ်အတွင်း တ-ကြိမ်မြောက် တန်ဖိုးလျှော့ချလိုက်ရာ ကန် တဒေါ်လာလျှင် ၃.၆၅ ရီယယ်နှုန်း ဖြစ်သွား။ ::*လူခန္ဓာကိုယ်အတွင်း လျှပ်စစ်မော်တာတလုံးနှင့်အတူ တပ်ဆင်ပေးနိုင်သော နှလုံးတုတမျိုး ဂျပန်၊ အိုဆာကာရှိ အမျိုးသားနှလုံးရောဂါဌာနမှ ဒု-အကြီးအကဲ တက်ဆူဇို အာကူဇူက ဦးဆောင် တီထွင်။ ::*ဘီစီ ၅၅၁-၄၇၉ တွင် သက်ရှိထင်ရှားခဲ့သည့် တရုတ်ပညာရှိကြီး [[ကွန်ဖြူးရှပ်]]၏ [[ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ|ဒဿနိကဗေဒ]]ကို လေ့လာရန် တရုတ်က အမျိုးသားသုတေသနဌာနတခုကို ဖွင့်လှစ်။ (၁၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၂) ရက်။ ::*မြန်မာက [[လော]]သို့ ချစ်ကြည်ရေးလက်ဆောင်အဖြစ် ဆန်တန်ချိန် ၃၀၀ လွှဲပြောင်းပေးအပ်။ ::* ::* (၁၃) ရက်။ ::*[[ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ|ဆွစ်ဇာလန်]]၊ ဂျီနီဗာတွင် ကျင်းပသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ၇၁ ကြိမ်မြောက် နှစ်ပတ်လည်ညီလာခံ၌ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် လူမှုဝန်ထမ်းဝန်ကြီးဌာနနှင့် အလုပ်သမားဝန်ကြီး ဦးအုံးကျော် မိန့်ခွန်းပြော။ ::* ::* (၁၄) ရက်။ ::*လာမည့်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲနှင့် စီးပွားရေးမူဝါဒများအပေါ် သဘောကွဲလွဲကြ၍ ပေါ်တူဂယ် ညွန့်ပေါင်းအစိုးအဖွဲ့မှ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ နုတ်ထွက်သွားပြီးနောက် [[ပေါ်တူဂယ်]]ဝန်ကြီးချုပ် မာရီယိုဆိုရက်သည် နုတ်ထွက်လွှာတင်။ ::*ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အနှံ့အပြား ဝမ်းရောဂါကြောင့် နှစ်လအတွင်း လူပေါင်း ၄၆၄ ဦးသေဆုံး။ ::*လာမည့် ၁၅ လအတွင်း ဂျော်ဒန်သို့ စီးပွားရေးအကူအညီ ကန်ဒေါ်လာသန်း ၂၅၀ တိုးပေးရန် သမ္မတရေဂင်က ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ကို မေတ္တာရပ်ခံ။ (၁၅) ရက်။ ::*[[သောကြာဂြိုဟ်]]နှင့် [[ဟေလီကြယ်တံခွန်]]ကို သုတေသနပြုရေး နိုင်ငံတကာစီမံကိန်းမှ အာကာသယာဉ် ဗီဂါ-၂ ၏ ဂြိုဟ်ဆင်းယာဉ်သည် သောကြာဂြိုဟ်ပေါ် ရောက်။ ::* (၁၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::*မြန်မာ့ပို့ကုန်ပစ္စည်းများကို လေကြောင်းဖြင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချရေး အစီအစဉ်အရ မြန်မာမှ တင်ပို့မည့် [[သစ်သီးဝလံ]]၊ [[ပန်း]]၊ [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]၊ [[ပုစွန်]]နှင့် [[ငါး (တိရစ္ဆာန်)|ငါး]]များပြပွဲကို [[ကန်တော်ကြီးဟိုတယ်]]၌ ခင်းကျင်းပြသ။ ::*၁၉၈၄ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာ့စစ်အသုံးစရိတ်မှာ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ကထက် ၄% ပိုကာ ဒေါ်လာသန်း ၈,၀၀,၀၀၀ ရှိခဲ့ကြောင်း [[စတော့ဟုမ်းမြို့|စတော့ဟုမ်း]] နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးသုတေသနသိပ္ပံ (အက်စ်အိုင်ပီအာရ်အိုင်) ၏ နှစ်ပတ်လည်အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြ။ ::* (၁၈) ရက်။ ::*တရုတ်တွင် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် အဓိကကျသော ဝန်ကြီးဌာနများ၌ အတတ်ပညာရှင်များကိုလည်းကောင်း၊ ပညာရေးကဏ္ဍ၌ ဒုဝန်ကြီးချုပ်ကိုလည်းကောင်း ဦးဆောင်ခွင့်ပေး။ ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::*ကန် အာကာသလွန်းပျံယာဉ်ပေါ်မှ မြင်ကွင်းများကို ရိုက်ကူးထားသည့် ဧရာမရုပ်ရှင်ပိတ်ကားကြီးဖြင့် ပြသမည့် ဒရင်းမ် အစ် အလိုက်ဖ် အမည်ရှိ ရုပ်ရှင်ကားသည် ကြည့်ပရိသတ်များကို အာကာသယာဉ်ပေါ် ရောက်နေဘိသကဲ့သို့ ခံစားစေရမည်ဟု ကန် ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးထုတ်လုပ်သူများက ပြော။ ::* ::* (၂၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၁) ရက်။ ::*[[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]]သည် လူမပါသော ကုန်တင်အာကာသယာဉ် ပရိုဂရက်စ်-၂၄ ကို လွှတ်တင်။ ::*[[ဘရာဇီးနိုင်ငံ|ဘရာဇီး]]တွင် တူးဖော်တွေ့ခဲ့သည့် အလောင်းသည် နာဇီချွေးတပ်စခန်းမှ လူသတ်သမား ဂျိုးဇက် မင်ဂလေ၏ အလောင်း ဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံတကာ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ ဖော်ထုတ်ချက်ကို လက်ခံ၍ ဂျိုးဇက် မင်ဂလေ ရှာဖွေမှုကို ရပ်ဆိုင်းဖျက်သိမ်းကြောင်း ကန်အစိုးရက ကြေညာ။ ::* (၂၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၃) ရက်။ ::*ခရီးသည်  ၃၂၅ ဦးပါသော [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]ပိုင် ဂျမ်ဘိုဂျက် ဘိုးအင်း ၇၄၇ လေယာဉ်သည် မွန်ထရီယယ်မှ [[လန်ဒန်မြို့|လန်ဒန်]]သို့ ပျံသန်းစဉ် [[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ|အိုင်ယာလန်]]ကမ်းလွန်အရောက် [[မြောက်အတ္တလန္တိတ်]]အတွင်းသို့ ပျက်ကျ။ ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::*ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းဖြစ်သူ ဥပဒေပါမောက္ခ ဖရန်စစ္စကို ကော်ဆီဂါကို [[အီတလီနိုင်ငံ|အီတလီ]]သမ္မတအဖြစ် ပါလီမန်က တင်မြှောက်။ ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::*[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]တွင် ကျင်းပသည့် ၁၉၈၄ ဥရောပဘောလုံးချန်ပီယံလုပွဲ နောက်ဆုံးပွဲစဉ်များ၌ [[ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ|ဒိန်းမတ်]]ဘောလုံးဝါသနာရှင်များ၏ အားပေးမှု မျှတကောင်းမွန်သောကြောင့် နိုင်ငံတကာ ဘောလုံးကော်မတီက ၎င်းတို့ကို အသန့်ရှင်းဆုံး ပွဲကြည့်သူများဆု ချီးမြှင့်။ ::*ကန်သည် [[ကြယ်တာရာစစ်ပွဲ]]အတွက် ဆက်လက်စိုင်းပြင်းနေပါက ယက်ကလည်း အလားတူ အစီအစဉ်မျိုး ချမှတ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ယက်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဆိုကိုလော့ဗ်က ပြော။ ::* [[မိုးဟေကို]] ကို မွေးသည်။ (၂၇) ရက်။ ::*[[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်]]းတွင် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အတွင်းက မူးယစ်မှု မျိုးစုံးကျူးလွန်သူပေါင်း ၃၄,၀၀၀ ကျော်ကို ဖမ်းဆီးအရေးယူခဲ့ကြောင်း မူးယစ်ဆေးဝါးထိန်းချုပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် ချားဗာလစ်က ပြော။ ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၁) ရက်။ ::* ::* ::* == ဇူလိုင်လ == (၁) ရက်။ ::*နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ တက်ရောက်သော နဝမကြိမ်မြောက် [[သစ်တောညီလာခံ]]ကို [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]၊ [[မက္ကဆီကိုစီးတီး|မက္ကဆီကိုစီးတီ]]း၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၂) ရက်။ ::*[[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]]တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး [[ဦးစိန်လွင်]]သည် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသပါတီကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ၊ အတွင်းရေးမှူးနှင့် ကော်မတီဝင်များ၊ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်းရှိ မြို့နယ်ပါတီယူနစ်ဥက္ကဋ္ဌများ၊ အတွင်းရေးမှူးများနှင့် လမ်းစဉ်ပါတီဌာနချုပ်အစည်းအဝေးခန်းမ၌ ဆွေးနွေး။ ::*[[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]] ဦးစီးလွှတ်တော်နှစ်ရပ် ပူးတွဲအစည်းအဝေးက နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂရိုမီကိုကို ယက်ဦးစီးလွှတ်တော်ချုပ် သဘာပတိအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ (သမ္မတ) အဖြစ် ရွေးမြှောက်ပြီး ဆိုဗီယက် ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင် ရှီဗာနာဇေအား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ::* (၃) ရက်။ ::*ရန်ကုန်ရောက်နေသော တရုတ်မှ ယဉ်ကျေးမှုကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီး မစ္စတာကြူမူကြီးကို ဤလ ၉ ရက်တွင် သမ္မတ ဦးစန်းယုက လက်ခံတွေ့ဆုံ၍ ၈ ရက်နေ့တွင် တရုတ်ဝန်ကြီးက ဒုဝန်ကြီးချုပ်နှင့် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး [[ထွန်းတင်၊ သူရ|သူရဦးထွန်းတင်]]ကို တွေ့ဆုံ။ ၎င်းသည် ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးနှင့် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်ကျော်မြင့်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုရေးရာ ကိစ္စများကို ဆွေးနွေး။ ::* ::* (၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၀) ရက်။ ::*ဝန်ကြီးချုပ် [[မောင်မောင်ခ (ဝန်ကြီးချုပ်)|ဦးမောင်မောင်ခ]]နှင့် အဖွဲ့သည် [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး|ဧရာဝတီတိုင်း]]ရှိ စက်ရုံများကို စစ်ဆေး။ ::*[[လွိုင်ကော်မြို့နယ်]]၊ [[ဘီလူးချောင်း ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း|ဘီလူးချောင်း]]ပေါ် ဖြတ်ကျော်ဆောက်လုပ်ထားသော [[ကန္ဒရဝတီနယ်|ကန္တရဝတီ တံတား]]ဖွင့်ပွဲ ကျင်းပ။ ::*သက္ကရာဇ် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တွင် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]]နှင့် တရုတ်တို့၏ ကုန်သွယ်ရေးကို နှစ်ဆတိုးစေမည့် ကုန်သွယ်မှု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးသဘောတူညီချက် စာချုပ်ကို နှစ်နိုင်ငံ လက်မှတ်ရေးထိုး။ (၁၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၃) ရက်။ ::*[[အာဖရိက]]မှ အငတ်ဘေးကြုံနေရသူများအတွက် ရန်ပုံငွေ ရှာပေးသည့်အနေဖြင့် ရော့ခ်တေးဂီတပညာရှင်များက ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံး ပေါ့ပ်တေးဂီတဖျော်ဖြေပွဲကို [[လန်ဒန်မြို့|လန်ဒန်]]၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၁၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၅) ရက်။ ::*ပြည်ပမှ ဆေးစစ်ခံပြီး ပြန်ရောက်လာသည့် [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]]ဥက္ကဋ္ဌ [[ဦးနေဝင်း]]ကို သမ္မတ [[စန်းယု (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးစန်းယု]]နှင့် အဖွဲ့က [[ရန်ကုန်လေဆိပ်]]၌ ကြိုဆို။ ::* ::* (၁၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၁) ရက်။ ::* ::* ::* == ဩဂုတ်လ == (၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၄) ရက်။ ::*အဏုမြူဗုံးဒဏ်ခံရသူများ၏ နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ဂျပန်၊ ဟီရိုရှီးမား၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၅) ရက်။ ::*၇၇ နှစ်အရွယ် နိုင်ငံရေးသမား ဗစ်တာပက်ဇ် အက်စတင်ဆိုရိုကို ဗိုလစ်ဗီးယားသမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်။ ::* ::* (၆) ရက်။ ::*အီကွေတာတောင်ဘက်ရှိ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ဒေသအများစုကို နျူးကလီးယားမဲ့ဇုံအဖြစ် သတ်မှတ်သည့် စာချုပ်ကို ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်နှင့် တောင်ပစိဖိတ်ကျွန်း နိုင်ငံငယ် ၆ နိုင်ငံတို့က လက်မှတ်ရေးထိုး။ ::* ::* (၇) ရက်။ ::*သုံးနှစ်ခန့်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် အာရပ်ထိပ်သီးညီလာခံကို မော်ရော့ကို၊ ကက်ဆာ ဘလန်ကာ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၂) ရက်။ ::*မြန်မာ-ဘင်္ဂလား ကုန်းပိုင်းနယ်နမိတ်ဆိုင်ရာ မြေပုံများကို နှစ်နိုင်ငံ ကိုယ်စားလှယ်များက ရန်ကုန်၌ အတည်ပြုလက်မှတ်ထိုး။ ::*ခရီးသည်နှင့် လေယာဉ်အမှုထမ်း ၅၂၄ ဦး လိုက်ပါသွားသော ဂျပန်လေကြောင်းဌာန (ဂျေအေအယ်) ပိုင် ဘိုးအင်း ၇၄၇ ခရီးသည်တင် လေယာဉ်ကြီးသည် တိုကျို အနောက်မြောက်ဘက် တောင်ကုန်းတခုပေါ် ပျက်ကျ။ ::* (၁၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၄) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::*ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုအန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော အာဖရိကနိုင်ငံများသို့ မြန်မာက ဆန်တန်ချိန် ၅၀၀ ကူညီထောက်ပံ့ပေးအပ်ပွဲကို ရန်ကုန်၊ ထီးတန်း အမှတ် ၁ ဆိပ်ကမ်း၌ ကျင်းပ။ ::*လွန်ခဲ့သောလက အာဏာသိမ်းခဲ့သော ယူဂန်ဒါ်စစ်အစိုးရသည် အဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီး ၇ ဦးကို ထပ်မံ ဖြည့်စွက် ခန့်ထား။ ::*အေ့ဒ်စ် ဗိုင်းရပ်ပိုးများကို လူနာ၏ မျက်ရည်များထဲ၌လည်း တွေ့ရှိနိုင်သည်ဟု ဝါရှင်တန် သိပ္ပံပညာရှင်များ ပြော။ (၁၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::*ဝန်ကြီးချုပ်ဦးမောင်မောင်ခနှင့်အဖွဲ့သည် ဘားအံမြို့နယ်ရှိ ဘိလပ်မြေစက်ရုံနှင့် သထုံမြို့နယ်ရှိ တာယာနှင့် ရော်ဘာစက်ရုံကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေး။ ::*အီရန်သမ္မတ ခါမေနီသည် မဲပေးသူ ၈၅ ရာနှုန်း၏ ထောက်ခံမဲဖြင့် ဒုကြိမ် သမ္မတသက်တမ်းအတွက် ဆက်လက်အရွေးခံရ။ ::* (၂၀) ရက်။ ::*အိန္ဒိယ၊ ဆစ်ခ်ခေါင်းဆောင် ဟာချန်ဆင်းလောင်ဂိုဝါးလ် လုပ်ကြံခံရ။ ::* ::* (၂၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၂) ရက်။ ::*သမ္မတ ဦးစန်းယုနှင့် မဆလဥက္ကဋ္ဌ ဦးနေဝင်းတို့ တိုင်းအခြေစိုက် ဆက်သွယ်ရေးစခန်း (စာတိုက်-ရန်ကုန်)၏ လုပ်ငန်းများကို သွားကြည့်။ ::*ခရီးသည် ၁၃၇ ဦး တင်ဆောင်ထားသော ဗြိတိသျှ လေကြောင်းဌာနပိုင် ဘိုးအင်း ၇၃၇ ဂျက်လေယာဉ် တစင်း အင်္ဂလန်၊ မန်ချက်စတာလေဆိပ်မှ အတက်တွင် အင်ဂျင် ပေါက်ကွဲ၍ ပျက်ကျ။ ::*တောင်သူလယ်သမားအစည်းအရုံး ဗဟိုဦးစီးအဖွဲ့ ပဉ္စမကြိမ် အစည်းအဝေးကို ရန်ကုန်၊ ကျိုက္ကဆံကွင်း ဆရာစံခန်းမတွင် နှစ်ရက်တာ ကျင်းပ။ (၂၃) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::*၁၉၈၅ ကမ္ဘာ့လူငယ်ဘောလုံးဗိုလ်လုပွဲကို ယက် မြို့ကြီးများတွင် စတင်ကျင်းပ။ ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::*မဆလ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနေဝင်းသည် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးသူရကျော်ထင်၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ ယနေ့ ရောက်လာသော ထိုင်းဘုရင့်လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များ၏ စစ်သေနာပတိနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အားသစ်ကမ်လန်အိုက်ကို မိမိနေအိမ်၌၊ သမ္မတ ဦးစန်းယုသည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဝင်းရှိ သံတမန်ခန်းမ၌၊ အသီးသီး လက်ခံတွေ့ဆုံ။ အားသစ်နှင့်အဖွဲ့ ၂၈ ရက် ရန်ကုန်မှ ပြန်။ ::* ::* (၂၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::*ဒုကြိမ် အလုပ်သမားအစည်းအရုံးညီလာခံ ဗဟိုဦးစီးအဖွဲ့ အထူးအစည်းအဝေးကို ရန်ကုန်၊ ကျိုက္ကဆံကွင်းရှိ ဆရာစံခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၂၉) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၃၁) ရက်။ ::* ::* ::* == စက်တင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::* * [[၁ စက်တင်ဘာ]] - [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]ဝန်ကြီးချုပ်၏ အထူးကိုယ်စားလှယ် ဂျပန်နိုင်ငံ လစ်ဗရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ မူဝါဒ သုတေသန ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌနှင့် လွှတ်တော်အမတ် မစ္စတာ မဆာယူကီဖူဂျီအိုသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]အစိုးရဧည့်သည်တော်အဖြစ် [[ရန်ကုန်]]သို့ လာရောက်ရာ နိုင်ငံတော် သမ္မတကြီး ဦး[[စန်းယု]]က လက်ခံတွေ့ဆုံသည်။ * [[၂ စက်တင်ဘာ]] - ခမာနီတပ်မတော်ဦးစီးချုပ် ပိုပေါ့ကို ရာထူးမှ ဖယ်ရှားလိုက်ပြီး ၎င်းနေရာတွင် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဆွန်ဆင်အား ခန့်အပ်လိုက်ကြောင်း ခမာနီတို့က ကြေညာသည်။ * [[၃ စက်တင်ဘာ]] - ဗီတာမင်အေချို့တဲ့မှုကြောင့် [[ကမ္ဘာ]]ပေါ်တွင် ကလေးငါးသိန်းကျော် နှစ်စဉ် မျက်စိကွယ်ခဲ့ရကြောင်း၊ သုံးပုံ နှစ်ပုံမှာ ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်း သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]က ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။ * [[၄ စက်တင်ဘာ]] ** မြန်မာ-တရုတ် နယ်နိမိတ် ပူးတွဲစစ်ဆေးရေးကော်မတီ တတိယအကြိမ်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ရန် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ [[တရုတ်]]သို့ ထွက်ခွာသည်။ ** [[အီဂျစ်]]သမ္မတ မူဘာရက်သည် ဝန်ကြီးချုပ် ကမဲဟက်ဆန်အလီနှင့် ၎င်း၏ ဝန်ကြီးအဖွဲ့ နုတ်ထွက်သွားပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးနေရာတွင် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဟောင်း အလီလုဖီ(၄၉)နှစ်အား ခန့်အပ်သည်။ ** ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ ရှစ်ကြိမ်မြောက် ဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေးကို [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ|အန်ဂိုလာနိုင်ငံ]]၌ ကျင်းပသည်။ * [[၉ စက်တင်ဘာ]] ** နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီး ဦးစန်းယုအား ရန်ကုန်တိုင်း [[ဗဟန်းမြို့နယ်]] ပြည်သူ့လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ် အမှတ်(၁) စတုတ္ထအကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် အတည်ပြုကြောင်း ကြေညာသည်။ ** [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၌ အငြိမ်းစားစစ်တပ်အကြီးအကဲအချို့ ဦးဆောင်သည့် အထမမြောက်သော အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားသည်။ * [[၁၀ စက်တင်ဘာ]] * ဥရောပလက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးဆိုင်ရာ ညီလာခံ သတ္တမအစည်းအဝေးကို [[စတော့ဟုမ်းမြို့]]၌ ကျင်းပသည်။ * [[၁၇ စက်တင်ဘာ]] ** မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရသို့ ဂျပန်အစိုးရက ၁၉၈၅-၈၆ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အတွင်း ယန်း ၂,၅၄၁ သန်း (ကျပ် ၈၈ သန်းခန့်) ထောက်ပံ့သည့် စာချွန်လွှာများကို စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုဝန်ကြီး ဒေါက်တာမောင်ရှိန်နှင့် ဂျပန်သံအမတ်ကြီးတို့က လက်မှတ်ရေးထိုး လဲလှယ်ကြသည်။ ** အကြိမ် ၄၀ မြောက် [[ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ]] ဖွင့်လှစ်ရာ၊ ညီလာခံဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် [[စပိန်]]မှ ဂျေမီ ဒီ ပင်နိစ်အား ရွေးချယ်တင်မြှောက်သည်။ == အောက်တိုဘာလ == (၁) ရက်။ ::*ပြည်သူ့ရဲတပ်ဖွဲ့နေ့ ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်က စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၅ ခုနှစ်စာရင်းအရ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တဝန်းလုံးတွင် ရဲကင်းများ မပါ ရဲစခန်းပေါင်း ၁၀၇၇ စခန်း၊ မြို့နယ်တပ်ဖွဲ့ပေါင်း ၃၁၄ ဖွဲ့၊ ပြည်နယ်နှ့် တိုင်းတပ်ဖွဲ့ ၁၄ ဖွဲ့ ရှိ၊ တပ်ဖွဲ့အင်အား ၅၁၉၉၀ (၁၉၈၅ ခုနှစ်အရ) ရှိသည်။ ::*[[တျူနစ်ဇီးယားနိုင်ငံ|တျူးနစ်ဇီးယားနိုင်ငံ]] [[တူးနစ်မြို့ဟောင်း|တျူးနစ်မြို့]]ရှိ [[ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ|ပါလက်စတိုင်း]] လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်ကို အစ္စရေးလေယာဉ် ခြောက်စင်းက သွားရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်။ (၂) ရက်။ ::*နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (အိုင်အမ်အက်ဖ်)နှ့် [[ကမ္ဘာ့ဘဏ်]]တို့ ပူးတွဲပြုလုပ်သ့် ညီလာခံကို [[တောင်ကိုရီးယား]]၊ [[ဆိုးလ်မြို့]]၌ ၁၂ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပ။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ ၁၂၇ နိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသော "၂၄ နိုင်ငံအုပ်စု" တစုတစည်းတည်း တက်ရောက်။ (၄) ရက်။ ::*ရှေ့တန်းအမှတ် ၄၄ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် နည်းဗျူဟာ ၄၄၃ ကွပ်ကဲမှုအောက်ရှိ ရှေ့တန်းအမှတ် ၄ နှ့် ရှေ့တန်းအမှတ် ၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းများ၏ ကရင်ပြည်နယ် မဲလဒေသ အခြေပြုနေရာများကို မျက်နှာဖြူနိုင်ငံခြားသားအချို့ ပါဝင်သော ကရင်သောင်းကျန်းသူ အင်အား ၁၅၀ ခန့်က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာ မိမိတပ်မတော်သားများက ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သောင်းကျန်းသူများ ကျဆုံးဒဏ်ရာ ရသူများစွာဖြ့် ကစဉ့်ကလျား ဆုတ်ခွာထွက်ပြေး။ ကျန်ရစ်သော အလောင်း အများအပြားထဲတွင် ပြင်သစ်လူမျိုး အလောင်းတလောင်း တွေ့ရှိ။ (၅) ရက်။ ::*တျူးနစ်ဇီးယားနိုင်ငံအတွင်းရှိ ပါလက်စတိုင်းလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့၏ ဌာနချုပ်ကို အစ္စရေးလေတပ်က သွားရောက်ဗုံးကြဲသည့်အတွက် စိတ်မချမ်းမြေ့ ဖြစ်ရကြောင်း ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရက ထုတ်ပြန်ကြေညာ။ (၆) ရက်။ ::* မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းလုံးတွင် စတုတ္ထကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် ပြည်သူ့ကောင်စီ အဆင့်ဆင့် ရွေးချယ်တင်မြောက်ပွဲ ကျင်းပ။ (၇) ရက်။ ::* မူလကိုယ်ခံစွမ်းအားလျော့နည်းကျဆင်းရောဂါ (အေ့ဒ်စ်) ပိုးကို ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းမှ ထာဝရကင်းဝေးသွားရန် မဖြစ်နိုင်၍ အန္တရာယ်ကင်းစွာ စွဲစားရမည့် 'ကွန်ပေါင်းအက်စ်' ဆေးဝါးဖြင့် သိပ္ပံပညာရှင်များက ပဏာမစမ်းသပ် ကုသလျက် ရှိ။ ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်ထိ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၄၃ နိုင်ငံတွင် ယင်းရောဂါရှင် စုစုပေါင်း ၁၅,၁၃၁ ဦးရှိဟု ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က အစီရင်ခံ။ (၉) ရက်။ ::* ကမ္ဘာ့စာပို့တိုက်နေ့။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူသန်းပေါင်း ၄,၈၀၀ သည် နှစ်စဉ် စာ၊ချောထုပ် စသည့် စာပို့တိုက် ပစ္စည်း သန်းပေါင်း ၃,၂၀,၀၀၀ ကို စာတိုက်ပေါင်း ၆,၄၀,၀၀၀ ၏ ဆက်သွယ်မှုနှင့် စာတိုက်ဝန်ထမ်း ငါးသန်း၏ လုပ်အားဖြင့် ဖလှယ်နေ။ ကမ္ဘာတဝန်းလုံး၌ ပျမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် လူ ၇,၅၀၀ လျှင် စာတိုက် တတိုက်နှုန်းဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးနေ။ ကမ္ဘာ့စာပို့တိုက်သမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင် ၁၆၈ နိုင်ငံပါဝင်။ (၁၁) ရက်။ ::* အီတလီသင်္ဘော အချီလီလော်ရိုကို ၇ ရက်နေ့က အပိုင်စီးခဲ့သူ ပါလက်စတိုင်းတို့ကို သယ်ဆောင်လာသည့် အီဂျစ်နိုင်ငံပိုင် စင်းလုံးငှား ဘိုးအင်းလေယာဉ်ကို -ကန် အက်ဖ် ၁၄ အမျိုးအစား တိုက်လေယာဉ်လေးစင်းက ကြးဖြတ်ဟန့်တား၍ အီတလီနိုင်ငံသို့ အတင်းအဓမ္မ မောင်းနှင်ခိုင်းကာ ခေါ်ဆောင်သွား။ (၁၃) ရက်။ ::* မူလကိုယ်ခံစွမ်းအားလျော့နည်းကျဆင်းရောဂါ (အေ့ဒ်စ်)ကို နိုင်ဂျီးရီးယား တိုင်းရင်းဆေးဝါးဖြင့် ပျောက်ကင်းအောင် ကုသပေးနိုင်သည်ဟု နိုင်ဂျီးရီးယား တိုင်းရင်းဆေးပညာရှင်အသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဂျေအိုလမ်ဘိုက ပြော။ ကန်တနိုင်ငံတည်းတွင်ပင် လူ ၆,၅၀၀ ကျော်ကို သေဆုံးစေခဲ့သော ယင်းရောဂါအတွက် လုံးဝပျောက်ကင်းအောင် ကုသပေးနိုင်မည့် ဆေးဝါးကို သိပ္ပံပညာရှင်တို့ စူးစမ်းရှာဖွေဆဲ။ (၁၄) ရက်။ ::* ကမ္ဘာ့သီးနှံ အဓိကထွက်ရှိရာဒေသများတွင် ဥတုကောင်းမွန်နေ၍ ၁၉၈၅ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့သီးနှံအထွက်သည် စံချိန်တင်ကာ တန်ချိန် ၁,၈၈၄ သန်း ရှိမည်ဟု ကုလသမဂ္ဂရိက္ခာနှင့် စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ (အက်ဖ်အေအို)က အစီရင်ခံ။ ယင်းခန့်မှန်းမှုသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ကထက် တန်ချိန် ၃၉ သန်းပိုမို။ (၁၆) ရက်။ ::* ၁၉၈၅ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာနေ့ အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားကို ရန်ကုန်မြို့ ကျိုက္ကဆံကွင်း၊ ဆရာစံခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* ကုလသမဂ္ဂ၏ ကိုလိုနီစနစ် ဖျက်သိမ်းရေးကြေညာချက် ၂၅ ကြိမ်မြောက် နှစ်ပတ်လည် အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားကို ကျင်းပ။ ယင်းကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်မှ စ၍ ပြည်သူ သန်း ၈၀ တို့ မှီတင်းနေထိုင်ကြသည့် နိုင်ငံ ၅၉ နိုင်ငံသည် လွတ်လပ်လာကြပြီ၊ သို့မဟုတ် အခြားလွတ်လပ်သော နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းခွင့် ရရှိလာပြီ၊ သို့သော် နမီးဗီးယားမှာမူ လွတ်လွပ်မှု မရှိသေးကြောင်း ယင်းအခမ်းအနားတွင် အစီရင်ခံ။ ::* ဦးစန်းယုနှင့် ဦးနေဝင်းတို့ ရန်ကုန်၊ စိန်ဂျွန်းလမ်းရှိ မြန်မာ့ရေနံကော်ပိုရေးရှင်း ကမ်းလွန်ရေနံရှာဖွေရေးရုံး၏ ကွန်ပျူတာစင်တာသို့ သွားရောက်။ (၁၇) ရက်။ ::* ဦးစန်းယုနှင့် ဦးနေဝင်းတို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် (လှိုင်နယ်မြေ) ရှိ တက္ကသိုလ်များ ကွန်ပျူတာဌာနသို့ သွားရောက်။ ::* စံပြလုပ်သားစီမံကိန်းဗဟိုကော်မတီအစည်းအဝေးက ၁၉၈၄-၈၅ ခုနှစ်အတွက် ဆိုရှယ်လစ် လုပ်သားကောင်း ၆၉ ဦး၊ ဒုဆင့် စံပြလုပ်သား ၁၈၀ နှင့် တဆင့် စံပြလုပ်သား ၄၅၇ ဦးတို့ကို ရွေးချယ်။ ::* အာကာသဒုံးပျံများနောက်သို့ မြေစိုက် စွမ်းအားနည်း လေဆာဖြင့် နောက်ယောင်ခံလိုက်သည့် စမ်းသပ်ချက်ကို ဒုကြိမ် အောင်မြင်စွာ စမ်းသပ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ကန် ကာဝန်ကြီး ဝိုင်ဘာဂါက ကြေညာ။ ပကြိမ်မှာ ၂ ရက်နေ့က ဖြစ်ပြီး၊ သမ္မတရေဂင်၏ မဟာဗျူဟာ ကာကွယ်ရေးအစီအစဉ် (SDI) အတွက် စမ်းသပ်ခြင်း ဖြစ်။ (၁၈) ရက်။ ::* ​ဆေးလိပ်မသောက်ရေးလှုံ့ဆော်မှု၏ အစိတ်အပိုင်းတရပ်အဖြစ် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို]]ဆေးလိပ်သောက်သူများသည် တရက်မသောက်ကြရန် အင်ဒိုနှလုံးသိပ္ပံက တိုက်တွန်း။ နိုဝင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ကို ဆေးလိပ်မသောက်နေ့အဖြစ် ယင်းသိပ္ပံက သတ်မှတ်ထား။ (၂၀) ရက်။ ::* တိုင်းဖွံ့ (တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖွံ့ဖြိုးရေး)သိပ္ပံကို ၁၉၆၄ ခုနှစ်က စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့၍ ၂၁ နှစ်မြောက်သွားပြီး၊ ၁၉၈၅ မတ်လတွင် သင်တန်းဆင်းခဲ့သော အမှတ်စဉ် ၁၆ ထိ တိုင်းကေ (တိုင်းရင်းသားလူငယ်ကေဒါ) ပေါင်း ၂,၅၈၂ ဦးကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့။ စစ်ကိုင်းတွင် မူလဖွင့်လှစ်ပြီး၊ ၁၉၆၈ ဩဂုတ် ၁၄ တွင် မြို့မှ ၂၂ မိုင်ခန့် ကွာဝေးသော ရွာသစ်ကြီးကျေးရွာသို့ ပြောင်းရွှေ့ဖွင့်လှစ်ခဲ့။ ::* [[တောင်ကြီး]]နှင့် [[ကျိုင်းတုံ]]တွင် တယ်လီဖုန်းနှင့် ကြေးနန်းဆက်သွယ်ရေး လုပ်ငန်းများအဆင်ပြေစေရန် နေစွမ်းအင်သုံး အက်စ်အက်စ်ဘီစက်များကို ဆက်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်းက တပ်ဆင်။ (၂၁) ရက်။ ::* တလုံးလျှင် ၁၉ မှ ၁၅ မီလီမီတာ အရွယ်ရှိ ပုလဲလုံး ကိုးလုံးပါသော ပုလဲတကုံးနှင့် ၁၄.၈ မှ ၁၃.၃ မီလီမီတာ အရွယ်ရှိ ပုလဲလုံး ၁၆ လုံးပါ [[ပုလဲ]]တကုံးကို စိန်နှစ်လုံးတပ်ချိတ်ဖြင့် ချိတ်ချက်ပြုလုပ်ထားသည့် မြန်မာ့မွေးမြူရေးပုလဲလည်ဆွဲကို 'ဆော့သဘိ'လေလံကုမ္ပဏီက လေလံတင် ရောင်းချရာ ကမ္ဘာ့ဈေးနှုန်း အမြင့်ဆုံး စံချိန်ဖြစ်သည့် ကန်ဒေါ်လာ ၅,၅၀,၀၀၀ ရရှိ။ (၂၃) ရက်။ ::* ရန်ကုန်တိုင်းမှတ်ပုံတင်ဒေသ (သန်လျင်မပါ) တွင် မှတ်ပုံတင်ထားလျက် ရှိသော သုံးဘီးယာဉ်များအားလုံးကို ၁၉၈၅ နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်နေ့မတိုင်မီအတွင်း အခြား ပြည်နယ်၊ တိုင်းမြို့နယ်များသို့ ပြောင်းရွှေ့ကြရန် ကုန်းလမ်းပို့ဆောင်ရေး ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန တိုင်းရုံး(ရန်ကုန်)က ယာဉ်ပိုင်ရှင်များကို အကြောင်းကြား။ (၂၄) ရက်။ ::* [[ကုလသမဂ္ဂ]]နှစ် ၄၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ် ကျင်းပရေး ညှိကော် က ကြီးမှူး၍ နှစ် ၄၀ ပြည့် ကုလသမဂ္ဂနေ့အခမ်းအနားကို ရန်ကုန်၊ မြို့တော်ခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ( ၂၅ ) ရက်။ ::* [[ဗိုလစ်ဗီးယား]]နိုင်ငံတွင် သမ္မတ ဗစ်တာ ပက်ဇ် အက်စတင်ဆိုရို ဦးဆောင်သော အစိုးရက ခြိုးခြံချွေတာရေး အစီအစဉ်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နေသည့်ကြားမှပင် စက်တင်ဘာလက နှစ်ပတ်လည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းသည် ၂၄,၄၀၀ ရာခိုင်နှုန်းထိ ရောက်ရှိ၍ ယင်းငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။ ၁၉၈၁ ခုနှစ်က ဗိုလစ်ဗီးယား၏ ငွေဖောင်းပွမှုနှုန်းသည် ၃၂.၁ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိခဲ့။ ::* [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]၊ စက်တင်ဘာ ၉ ရက်နေ့က ဖြစ်ပွားခဲ့သော အထမမြောက်သည့် အာဏာသိမ်းပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်ဟု စွပ်စွဲခံထားကြရသူ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ကရီယင်ဆတ် ချိုမာနန် အပါ လူ ၄၀ ကို နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှုဖြင့် တရားရုံး၌ စွဲချက်တင်။ ( ၂၆ ) ရက်။ ::* အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်းရှိ [[ကျွန်းချောင်း ဓာတ်မြေဩဇာစက်ရုံ]]နှင့် [[စလေ ဓာတ်မြေဩဇာစက်ရုံ|စလေဓာတ်မြေဩဇာစက်ရုံ]]တို့ကို [[ဦးနေဝင်း]]နှင့်အဖွဲ့ သွားရောက်စစ်ဆေး။ ::* ( ၂၇ ) ရက်။ ::* ::* ( ၂၈ ) ရက်။ ::* ::* ( ၂၉ ) ရက်။ ::* ​[[ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ|ပေါ်တူဂယ်]]တွင် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်က ကျင်းပသော ရွေးကောက်ပွဲ၌ အိမ်စောင့်အစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ် မာရီယို ဆိုရက်၏ ဆိုရှယ်လစ်ပါတီကို အနိုင်ရရှိသော ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၏ ခေါင်းဆောင် အန်နီဗဲ ကာဗာကို ဆီလဗာသည် အစိုးရအဖွဲ့သစ်ကို ဦးဆောင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခံရ။ ပါလီမန်တွင် နေရာ ၂၅၀ အနက် ၈၈ နေရာတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့။ နှစ်ငါးဆယ်မျှ အာဏာရှင် အုပ်စိုးခဲ့ရာမှ ၁၉၇၄ တွင် တပ်မတော် တော်လှန်ရေး ပေါ်ပေါက်ကာ ဒီမိုကရေစီ ပြန်ထွန်းကားလာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဆီလဗာသည် ၁၆ ကြိမ်မြောက် အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည် ဖြစ်။ ::* ( ၃၀ ) ရက်။ ::* ::* ( ၃၁ ) ရက်။ ::* ကန်သမ္မတ [[ရော်နယ် ရေဂင်|ရော်နယ်ရေဂင်]]သည် ၂၅ နှစ်တာကာလအတွင် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]]စာနယ်ဇင်းသမားများအား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့်ပေးသော ပထမဆုံး ကန်ခေါင်းဆောင် ဖြစ်လာ။ တာ့စ်သတင်းစဉ်၊ ပရားဒါးသတင်းစာ၊ အဇ္ဇဗက်ရှားသတင်းစာနှင့် နိုဗော့စတီသတင်းဌာနတို့မှ ကိုယ်စားလှယ်များကို လက်ခံတွေ့ဆုံဆွေးနွေး။ ၁၉၆၁၊ နိုဝင်ဘာ ၂၅ က အဇ္ဇဗက်ရှားအယ်ဒီတာကို လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့သော [[ဂျွန် ကနေဒီ|ဂျွန်ကနေဒီ]]သည် ယက်စာနယ်ဇင်းသမားများအား နောက်ဆုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့် ပေးခဲ့သော သမ္မတ ဖြစ်။ ::* <ref>{{cite book|author= | title=မြန်မာစွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ် 1986 | publisher=စာပေဗိမာန် | page = | date = ပထမကြိမ်၊ 1986 }}</ref> == နိုဝင်ဘာလ == (၁ ) ရက်။      ::*                                   ::*       ( ၂) ရက်။      ::*       [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ယက်]]က တောင်းဆိုသော [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|ကန်]]၏ ထိုးစစ်သုံး လက်နက်များ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့ချပေးရေးကို ကန်သမ္မတ ရေဂင်က လက်ခံ။                     ::*       (၃) ရက်။      ::*       [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]]ဗဟိုကော်မတီ တ-ကြိမ် အစည်းအဝေးကို အလုံလမ်း သမ္မတအိမ်တော်ဝင်းအတွင်းရှိ ဗဟိုအစည်းအဝေးခန်းမ၌ ကျင်းပ။                           ::*       [[မြန်မာနိုင်ငံ|ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်]]တွင်း လှည့်လည် သုံးစွဲလျက်ရှိသော ငွေစက္ကူ ကျပ်တရာတန်၊ ကျပ်ငါးဆယ်တန်နှင့် ကျပ်နှစ်ဆယ်တန်တို့ကို ဝန်ကြီးအဖွဲ့ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁-အထူး/၈၅ ဖြင့် တရားဝင်သုံးစွဲခြင်းမှ ရပ်စဲ။ (၄) ရက်။      ::*       စတုတ္ထကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ပထမအစည်းအဝေးကို [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် အစည်းအဝေးခန်းမ၌ ၇ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပ။                         ::*       အသက် ၁၀၀ တိုင် နေလိုသူများသည် အချဉ်ပါသော အစားအစာ၊ [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]၊ ကောက်ပဲသီးနှံ အကြမ်းအနု၊ ဆယ်လီနီယံနှင့် [[သံဓာတ်|သံဓာတ်]] အများအပြား ပါဝင်သော အစားအစာများကို အမြောက်အမြား စားသုံးနိုင်ရန် လိုကြောင်း အသက် ၁၀၀ ကျော်သူ ၃,၇၀၀ ရှိသည့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]နိုင်ငံမှ ပါရဂူများက ပြောကြား။ (၅) ရက်။      ::*                                     ::*       ( ၆) ရက်။      ::*       စ-ကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ပထမအစည်းအဝေး၏ တ-နေ့အစည်းအဝေးသို့ ဖိတ်ကြားချက်အရ [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]] ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနေဝင်း တက်ရောက်လေ့လာ။                     ::*       [[ပိုလန်နိုင်ငံ|ပိုလန်]]ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သော ယာရုဇယ်စကီးကို ပိုလန်သမ္မတအဖြစ် တင်မြှောက်။ ( ၇) ရက်။      ::*       ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်များ ခံစားခွင့်ဥပဒေကို ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ၊ အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ၊ နိုင်ငံရေးပင်စင် ဥပဒေကို ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ၊ ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန် ကျော်နင်းမှုဥပဒေ၊ ရုပ်မြင်သံကြားနှင့် ဗွီဒီယို ဥပဒေ၊ လမ်းနှင့် တံတား အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ၊ ကျပ်တရာတန် ငွေစက္ကူ၊ ကျပ်ငါးဆယ်တန် ငွေစက္ကူနှင့် ကျပ်နှစ်ဆယ်တန် ငွေစက္ကူများ တရားဝင်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည့် ဥပဒေတို့ကို နိုင်ငံတော်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက လက်မှတ်ထိုး ထုတ်ပြန်။                   ::*       [[မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ|မဆလ]]အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးအေးကိုသည် စ-ကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အမြဲတမ်းပါတီဝင်များနှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အစည်းအဝေးခန်းမ၌ တွေ့ဆုံ။ (၈)  ရက်။      ::*                                     ::*       (၉) ရက်။      ::*       ကမ္ဘာ့[[စစ်တုရင်ကစားခြင်း|စစ်တုရင်]]ဗိုလ်လုပွဲတွင် စိန်ခေါ်သူ ဂယ်ရီ ကက်စ်ပါရော့ အနိုင်ရပြီး အသက်အငယ်ဆုံး ကမ္ဘာ့စစ်တုရင် ချန်ပီယံ ဖြစ်လာ။                 ::*       (၁၀) ရက်။      ::*       ခုနှစ်ဆယ့်ငါးကျပ်တန် ငွေစက္ကူသစ်ကို စတင်ထုတ်ဝေ၍ နောက်တနေ့၌ လုပ်သားပြည်သူတို့အား ထုတ်ပေး။                             ::*       (၁၁)   ရက်။      ::*                                       ::*       (၁၂) ရက်။      ::*                                       ::*       (၁၃) ရက်။      ::*       ကိုလုံးဗီးယားနိုင်ငံတွင် ပေ ၁၆,၂၀၀ အမြင့်ရှိ နီဗားဒိုးဒယ်ရူအစ်မီးတောင် ပြင်းထန်စွာ ပေါက်ကွဲ။ တောင်ခြေရှိ အာမီရိုမြို့မှ လူပေါင်း ၂၀,၀၀၀ သေဆုံး                          ::*       [[အစ္စရေးနိုင်ငံ|အစ္စရေး]]ဝန်ကြီးချုပ် ရှီမွန်ပဲရက်သည် ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီး အရီယယ်ရှာရွန်ကို ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့မှ ထုတ်ပယ်။ (၁၄)  ရက်။      ::*       ကမ္ဘာ့[[ခဲမဖြူ]] အကျပ်အတည်းကြောင့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]] ခဲမဖြူတွင်း ၁၃၀ ကျော် လုပ်ငန်းရပ်ဆိုင်း။                                ::*       (၁၅)  ရက်။      ::*                                       ::*       (၁၆) ရက်။      ::*       အာရှ-ပစိဖိတ်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာကုန်စည်ပြပွဲကို [[ပီကင်း]]၌ ဖွင့်လှစ်။                     ::*       (၁၇) ရက်။      ::*       ၁၉၇၅ မှ ယနေ့ထိ မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုမှုဖြင့် လူ ၃၂ ဦး ကြိုးမိန့်ပေးပြီးကြောင်း [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]] ဒု-ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ပြောကြား။                           ::*       (၁၈)  ရက်။      ::*       နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဦးရဲခေါင် ဖိတ်ကြားချက်အရ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]] နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ ဟူမာယွန် ရာရှစ် ချောင်ဒူရီနှင့်အဖွဲ့ [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]သို့ လာရောက်။ ဧည့်ဝန်ကြီးသည် ဦးမောင်မောင်ခ၊ ဦးရဲခေါင်၊ ဦးခင်မောင်ကြီးတို့ကို သွားရောက်တွေ့ဆုံပြီးနောက် ၂၁ တွင် ထွက်ခွာ။                               ::*       (၁၉)  ရက်။      ::*       ကန်သမ္မတ ရေဂင်နှင့် ယက်ခေါင်းဆောင် [[မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ်|ဂေါ်ဘာချော့]]တို့၏ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကို [[ဂျနီဗာမြို့|ဂျီနီဗာ]]၌ စတင်။                  ::*       (၂၀)  ရက်။      ::*                                       ::*       (၂၁) ရက်။      ::*                                       ::*       ( ၂၂) ရက်။      ::*       [[နီပေါနိုင်ငံ|နီပေါ]]တွင် ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်လည်ထားရှိရေး အဆိုကို နီပေါဘုရင် ဘီရင်ဒရာက ပယ်ချ။                   ::*       (၂၃) ရက်။      ::*       [[အေသင်မြို့|အေသင်]]မှ [[ကိုင်ရိုမြို့|ကိုင်ရို]]သို့ ပျံသန်းသည့် ဘိုးအင်း ၇၃၇ [[အီဂျစ်နိုင်ငံ|အီဂျစ်]]လေယာဉ် အပိုင်စီးခံရပြီး၊ [[မော်လတာနိုင်ငံ|မော်လတာ]]လေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်ရ။ နောက်တနေ့တွင် အီဂျစ်ကွန်မင်ဒိုများက ၎င်းလေယာဉ်ကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ရာ လေယာဉ်ပေါက်ကွဲပြီး ၅၇ ဦးသေဆုံး။                           ::*       ( ၂၄) ရက်။      ::*                                       ::*       (၂၅) ရက်။      ::*       တ-ကြိမ် တောင်သူလယ်သမားအစည်းအရုံးညီလာခံကို [[ကျိုက္ကဆံကွင်း|ကျိုက္ကဆံကွင်း-]]ဆရာစံခန်းမ၌ ကျင်းပ။                                ::*       ( ၂၆) ရက်။      ::*                                       ::*       (၂၇) ရက်။      ::*                                       ::*       (၂၈) ရက်။      ::*                                       ::*       (၂၉) ရက်။      ::*                                       ::*       (၃၀) ရက်။      ::*       [[ဥရောပဘုံဈေးအဖွဲ့]]ဝင်နိုင်ငံများမှ [[သံမဏိ]]သွင်းကုန်များ ဝယ်ယူတင်သွင်းခြင်းကို [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|ကန်]] ပိတ်ပင်။                                ::*       (၃၁)  ရက်။      ::*                                       ::*       == ဒီဇင်ဘာလ == (၁) ရက်။ ::*ချမ်းသာသောစက်မှုနိုင်ငံများသည် ပြည်ပပို့ကုန်များ တိုးတက် တင်ပို့နိုင်လျက် ရှိစဉ် ဆင်းရဲသော နိုင်ငံများ၏ ပထမခြောက်လ ကုန်သွယ်မှုသည် ကျဆင်းသွားကြောင်း [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့|နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]က ထုတ်ပြန်ကြေညာ။ ::* ::* (၂) ရက်။ ::*[[စက်မှု ဝန်ကြီးဌာန|အမှတ် ၁ စက်မှုဝန်ကြီးဌာန]] ဝန်ကြီး ဦးတင့်ဆွေ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံသို့ အလည်အပတ် ရောက်သော တရုတ် အထည်အလိပ် စက်မှုလုပ်ငန်း ဝန်ကြီး မဒမ် ဝူဝင်ယင်းနှင့် အဖွဲ့သည် ပြန်။ ::* ::* (၃) ရက်။ ::*[[ကနေဒါနိုင်ငံ|ကနေဒါ]]၊ စစ်မှုထမ်းဟောင်းများရေးရာ ဝန်ကြီး မစ္စတာ ဂျော့ဟီးစ် မြန်မာ လာ။ ဧည့်ဝန်ကြီးကို ဝန်ကြီးချုပ် ဦး[[မောင်မောင်ခ]]၊ မြန်မာ စစ်မှုထမ်းဟောင်းအဖွဲ့ဌာနချုပ် ဗဟို အမှုဆောင်ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်မောင် လက်ခံတွေ့ဆုံ။ ၆ ရက်နေ့ ပြန်။ ::* ::* (၄) ရက်။ ::*[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ်]]၏ ဒ-ကြိမ်မြောက် အာရှဒေသဆိုင်ရာညီလာခံကို [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒို]]၊ [[ဂျကာတာမြို့|ဂျာကာတာ]]၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၆) ရက်။ ::*[[ယူနက်စကို]]အဖွဲ့မှ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနိုင်ငံ|ဗြိတိန်]] နုတ်ထွက်။ ::* ::* (၇) ရက်။ ::*၆၅ ကြိမ်မြောက် [[အမျိုးသားနေ့]] အခမ်းအနားကို [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]၊ မြို့တော်ခန်းမရှေ့ဥပစာ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၈) ရက်။ ::*[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ|ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်]]၊ [[ဒါကာမြို့|ဒါကာ]]တွင် တောင်အာရှခေါင်းဆောင်များ၏ ပ-ကြိမ် ထိပ်သီးညီလာခံ ကျင်းပ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ [[ဘူတန်နိုင်ငံ|ဘူတန်၊]] [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]]၊ [[မော်လဒိုက်နိုင်ငံ|မော်လဒိုက်]]၊ [[နီပေါနိုင်ငံ|နီပေါ]]၊ [[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]နှင့် [[သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ|သီရိလင်္ကာ]]နိုင်ငံ ၇ နိုင်ငံမှ ခေါင်းဆောင်များက ၎င်းတို့ခုနစ်နိုင်ငံပါတောင်အာရှဒေသဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအသင်း (ဆာအာ့တ်)ကို ဖွဲ့စည်း။ ::* ::* (၉) ရက်။ ::*တ-ကြိမ် အလုပ်သမားအစည်းအရုံးညီလာခံကို [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]၊ ကျိုက္ကဆံကွင်း ဆရာစံခန်းမ၌ ၁၂ ရက်ထိ ကျင်းပ။ ::* ::* (၁၀) ရက်။ ::*နျူးကလီးယားစစ်ပွဲတားဆီးရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ သမားတော်ကြီးများအဖွဲ့သည် ၁၉၈၅ ခုနှစ်အတွက် [[ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်ဆုရှင်များ|ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆု]]ကို အော့စလိုတက္ကသိုလ်တွင် လက်ခံ။ ::*ဆားတတို့စာ၊ သကြားတဆုပ်စာနှင့် ရေတလီတာတို့ကို ရောကျွေးခြင်းအားဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများရှိ ကလေးငယ်များ၏ ဝမ်းလျှောရောဂါကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပြီဟု ကန်ဆေးပါရဂူများ ဆို။ ::* (၁၁) ရက်။ ::*အိန္ဒိယတွင် ကလေးငယ် သုံးသန်းခန့်သည် ရေဓာတ်လျော့နည်းမှုနှင့် ကူးစက်ရောဂါများကြောင့် နှစ်စဉ် သေဆုံးနေရကြောင်း [[ယူနီဆက်(ဖ်)|ယူနီဆက်]]၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြ။ ::* ::* (၁၂) ရက်။ ::*[[အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ|အရှေ့အလယ်ပိုင်း]]မှ ကန်စစ်မှုထမ်း ၂၅၀ ကို တင်ဆောင်လာသော ဒီစီ ၈ အမျိုးအစား လေယာဉ်ကြီးတစင်း ဂန်ဒါလေဆိပ်မှ ပျံတက်စဉ် ပေါက်ကွဲ ပျက်ကျ။ ::* ::* (၁၃) ရက်။ ::*၁၉၈၄ ခုနှစ်အတွက် အမျိုးသားစာပေဆုနှင်းသဘင်အခမ်းအနားကို ရန်ကုန်၊ ဂေါ်ဒွင်လမ်းရှိ [[အမျိုးသားဇာတ်ရုံ (ရန်ကုန်)|ယဉ်ကျေးမှု လဟာပြင်ဇာတ်ရုံ]]၌ ကျင်းပ။ ::*[[ကုလသမဂ္ဂ စက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့|ကုလသမဂ္ဂစက်မှုဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့]] (ယူနီဒို) အထွေထွေညီလာခံ ပြီးဆုံး။ ::* (၁၄) ရက်။ ::*ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၌ ၁၅ နှစ်တာအတွင်း တိုင်ဖွန်းလေမုန်တိုင်းဒဏ်ကြောင့် လူပေါင်း ၄,၆၅,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးကြောင်း ဘင်္ဂလားမိုးလေဝသဌာနက ကြေညာ။ ::* ::* (၁၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၆) ရက်။ ::*ကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ အရှေ့အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာပေါလ်ဒီဝူလ်ဖ်ဝစ်ဇ်သည် မြန်မာသို့ ရောက်။ ၎င်းကို ဒု-ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး [[ထွန်းတင်၊ သူရ|သူရဦးထွန်းတင်]]၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဦးရဲခေါင်နှင့် ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီး ဦးမင်းဂေါင်တို့က သီးခြားတွေ့ဆုံ။ ::* ::* (၁၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၈) ရက်။ ::* ::* ::* (၁၉) ရက်။ ::*စစ်မှုထမ်းဟောင်းအဖွဲ့ အထူးဗဟိုဦးစီးအစည်းအဝေးကို ရန်ကုန်၊ ကျိုက္ကဆံကွင်း ဆရာစံခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၂၀) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၁) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၂) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၃) ရက်။ ::*စ-ကြိမ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်အရေးပေါ်အစည်းအဝေးကို ရန်ကုန်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် အစည်းအဝေးခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၂၄) ရက်။ ::*[[ဟွန်ဒူးရပ်စ်နိုင်ငံ|ဟွန်ဒူးရပ်]]၊ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် လစ်ဘရယ်ပါတီမှ ၅၈ နှစ်ရှိ အရပ်သားအင်ဂျင်နီယာတဦး ဖြစ်သူ ဂျိုစီအက်ကို့နာဟိုယိုအနိုင်ရပြီး၊ ဟွန်ဒူးရပ်သမ္မတ ဖြစ်လာ။ ::* ::* (၂၅) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၆) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၇) ရက်။ ::* ::* ::* (၂၈) ရက်။ ::*၁၉၈၄ ခုနှစ်အတွက် အကောင်းဆုံးမြန်မာ့ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု ချီးမြှင့်သည့်အခမ်းအနားကို ရန်ကုန်၊ ဂေါ်ဒွင်လမ်းရှိ [[အမျိုးသားဇာတ်ရုံ (မန္တလေး)|ယဉ်ကျေးမှုလဟာပြင်ဇာတ်ရုံ]]၌ ကျင်းပ။ ::*၁၉၈၄ ခုနှစ်အတွက် [[စာပေဗိမာန်စာမူဆု]]ချီးမြှင့်ပွဲအခမ်းအနားကို ရန်ကုန်၊ ကုန်သည်လမ်း၊ [[စာပေဗိမာန်]]အဆောက်အအုံရှိ ပြည်သူ့စာကြည့်တိုက်ခန်းမ၌ ကျင်းပ။ ::* (၂၉) ရက်။ ::*၃၈ ကြိမ်မြောက် တိပိဋကဓရ ရွေးချယ်ပွဲအခမ်းအနားကို ရန်ကုန်၊ ကုက္ကိုင်းသာသနာ့ရိပ်သာ ဖလ်ယဉ်ဓမ္မာရုံ၌ ကျင်းပ။ ::* ::* (၃၀) ရက်။ ::*[[ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ|ပါကစ္စတန်]]တွင် ရှစ်နှစ်ခွဲကြာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော [[စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် စစ်အာဏာ|စစ်အုပ်ချုပ်ရေး]]ဥပဒေကို ရုပ်သိမ်း။ ::* ::* (၃၁) ရက်။ ::*ကမ္ဘာပေါ်တွင် [[အာဖရိက]]သည် လူဦးရေတိုးပွားမှုနှုန်း အများဆုံး ဖြစ်ပြီး၊ လူဦးရေတိုးပွားမှုနှုန်း ၃ ရာနှုန်းရှိကြောင်း [[ကုလသမဂ္ဂ|ကုလ]]ထုတ်ပြန်။ ::* ::* ::* ==မွေးဖွားသူများ== {{BDToC|Births}} {{Further|Category: ၁၉၈၄ မွေးဖွားသူများ}} === ဇန်နဝါရီ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Juliana Harkavy, 2017 (cropped).jpg|100px|thumb|Juliana Harkavy]] [[File:Lewis Hamilton 2016 Malaysia 2.jpg|100px|thumb|Lewis Hamilton]] [[File:Sidharth Malhotra 2016.jpg|100px|thumb|Sidharth Malhotra]] [[File:Renée Felice Smith 2012 (cropped).jpg|100px|thumb|Renée Felice Smith]] [[File:Damien Chazelle (cropped).jpg|100px|thumb|Damien Chazelle]] [[File:Benny Feilhaber 2017 (cropped).jpg|100px|thumb|Benny Feilhaber]] [[File:Doutzen-Kroes-cannes.jpg|100px|thumb|Doutzen Kroes]] [[File:HVFFNYNJ2018Flash-ALS-44 (30148234367) (cropped).jpg|100px|thumb|Hartley Sawyer]] [[File:Michael Trevino by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|Michael Trevino]] [[File:András Kállay-Saunders, ESC2014 Meet & Greet 10 (crop 2).jpg|100px|thumb|András Kállay-Saunders]] [[File:Image-ESC 2008 - Greece - Kalomira, 1st semifinal (cropped).jpg|100px|thumb|Kalomira]] * ဇန်နဝါရီ ၁ ** ဂျဖ်ကာတာ Jeff Carter၊ ကနေဒီယန် ဟော်ကီကစားသမား ** စတီဗင် ဒါဗိစ် Steven Davis၊ မြောက်ပိုင်း အိုင်းရစ်ကစားသမား ** ဂျူလီယာနာ ဟာကဗီ Juliana Harkavy၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** ဖရက် သှီ ဂေါ့ဆင် Fred the Godson၊ အမေရိကန်ရက်ပါနှင့် ဒီဂျေ (၂၀၂၀တွင်သေဆုံး) * ဇန်နဝါရီ ၂ ** ထိန်ဟိုင်ပင်း Teng Haibin၊ တရုတ်ဂျွမ်းဘားကစားသူ ** Carla Juri၊ ဆွစ်မင်းသမီး ** Heather O'Reilly၊ အမေရိကန်အမျိုးသမီး's အမျိုးသား ဘောလုံးကစားသမား ** Damien Bodie၊ ဩစတြေးလျမင်းသား ** Greg Toler၊ အမေရိကန်ဘောလုံးcornerback * ဇန်နဝါရီ ၃ ** Nicole Beharie၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Leah Gibson၊ ကနေဒီယန် ရုပ်ရှင်မင်းသမီး ** Jeananne Goossen၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** John David Booty၊ အမေရိကန်ဘောလုံးquarterback၊ တက္ကသိုလ် of တောင်ပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယား|USC ** Linas Kleiza၊ လစ်သူယေးနီးယန်း ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Colleen Wolfe၊ အမေရိကန်အရည်အချင်းပြသူ * ဇန်နဝါရီ ၄ ** Kari Aalvik Grimsbø၊ နော်ဝေ လက်ပစ်ဘောကစားသမား ** Danielle Campo၊ ကနေဒီယန် မသန်စွမ်းအိုလံပစ် ရေကူးသမား ** Al Jefferson၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Fernando Rees၊ ဘရာဇီး ပြိုင်ကား မောင်းသူ ** Beatriz Rosselló၊ သမ္မတကတော် of ပွာတိုရီကို * ဇန်နဝါရီ ၄ ** Michael Cuccione၊ ကနေဒီယန် ကလေးမင်းသားနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ (၂၀၀၁တွင်သေဆုံး) ** Lopez Lomong၊ ဆူဒန်ဖွား အမေရိကန်အိုလံပစ် အပြေးသမား ** Diego Vera၊ ဥရုဂွေးဘောလုံးသမား * ဇန်နဝါရီ ၆ ** Amalie Bruun၊ ဒိန်းမတ်ဂီတပညာရှင်နှင့်မင်းသမီး ** Hugh Skinner၊ အင်္ဂလိပ် ရုပ်ရှင်မင်းသား * ဇန်နဝါရီ ၇ ** Lewis Hamilton၊ ဗြိတိန် ၆ ကြိမ် ဖော်မြူလာဝမ်း ကမ္ဘာ့ ချန်ပီယံ ** Tiger Kirchharz၊ ဂျာမန် ကချေသည် ** Wayne Routledge၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား * ဇန်နဝါရီ ၈ – Rachael Lampa၊ အမေရိကန်ခရစ်ယာန် အဆိုတော် * ဇန်နဝါရီ ၉ – Bobô (ဘောလုံးသမား၊ ဖွား ၁၉၈၄)|Bobô၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား * ဇန်နဝါရီ ၁၀ – Martiño Rivas၊ စပိန်မင်းသား * ဇန်နဝါရီ ၁၁ ** Newton Faulkner၊ ဗြိတိန် ရော့ခ် ဂီတပညာရှင် ** Rie fu၊ ဂျပန်ပေါ့ပ်နှင့် ရော့ခ် ဂီတပညာရှင် ** Lucy Knisley၊ အမေရိကန်ကာတွန်းပညာရှင်နှင့် ဂီတပညာရှင် ** Aja Naomi King၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဇန်နဝါရီ ၁၂ ** Gary Harkins၊ စကော့လူမျိုးဘောလုံးသမား ** Will Sheridan၊ အမေရိကန်ကော့လိပ် ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇန်နဝါရီ ၁၄ – Brandon Mebane၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား * ဇန်နဝါရီ ၁၆ ** Ash Christian၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် ရုပ်ရှင် ဒါရိုက်တာနှင့် ထုတ်လုပ်သူ (၂၀၂၀ ကွယ်လွန်) ** Joe Flacco၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Gintaras Januševičius၊ လစ်သူယေးနီးယန်း ပီယာနိုတီးသူ ** Sidharth Malhotra၊ အိန္ဒိယမင်းသား ** Renée Felice Smith၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဇန်နဝါရီ ၁၇ ** Kangin၊ ကိုရီးယား အဆိုတော် (စူပါဂျူနီယာ) ** Simone Simons၊ လိဒ် အဆိုတော် of ဒတ်ချ် ရော့ခ် အဖွဲ့ Epica (တီးဝိုင်း)|Epica * ဇန်နဝါရီ ၁၈ – Matt Hobby၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် လူရွှင်တော် * ဇန်နဝါရီ ၁၉ ** Damien Chazelle၊ အမေရိကန်ရုပ်ရှင် ဒါရိုက်တာနှင့် ဇာတ်ညွန်းရေးသူ ** Benny Feilhaber၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Rika Ishikawa၊ ဂျပန်အဆိုတော်နှင့် အစီအစဉ်မှူး of တယ်လီဗေးရှင်းနှင့် ရေဒီယို အစီအစဉ်များ * ဇန်နဝါရီ ၂၀ – Marina Inoue၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီး * ဇန်နဝါရီ ၂၁ ** Aura Dione၊ ဒိန်းမတ်ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် ** Sasha Pivovarova၊ ရုရှ မော်ဒယ် * ဇန်နဝါရီ ၂၂ ** Akira Nagata၊ ဂျပန်အဆိုတော် (Run&Gun)၊မင်းသားနှင့် အသံမင်းသား ** Orianthi၊ ဩစတြေးလျ ရော့ခ် ဂီတပညာရှင် * ဇန်နဝါရီ ၂၃ – Doutzen Kroes၊ ဒတ်ချ် စူပါမော်ဒယ် * ဇန်နဝါရီ ၂၄ ** Hartley Sawyer၊ အမေရိကန်မင်းသား၊ ထုတ်လုပ်သူနှင့် စာရေးဆရာ ** Michael Trevino၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Tina Karol၊ ယူကရိန်း အဆိုတော် ** Claudia Kim၊ တောင်ကိုရီးယားမင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် * ဇန်နဝါရီ ၂၆ ** Edwin Hodge၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Rusko၊ ဗြိတိန် ဂီတပညာရှင် * ဇန်နဝါရီ ၂၇ – Eric Radford၊ ကနေဒီယန် စုံတွဲစကိတ်စီးသူ * ဇန်နဝါရီ ၂၈ ** J. Cole၊ အမေရိကန်ဟစ်ဟော့ ဂီတပညာရှင်နှင့် ဓာတ်ပြားထုတ်သူ ** Tom Hopper၊ ဗြိတိန်မင်းသား **နှင့်rás Kállay-Saunders၊ ဟန်ဂေရီ အမေရိကန်အသံဖမ်း အနုပညာရှင်၊ သီချင်းရေးဆရာနှင့် ဓာတ်ပြားထုတ်သူ ** Libby Trickett၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား * ဇန်နဝါရီ ၂၉ ** Bosh Berlin၊ အမေရိကန်ဒရမ်မာဗုံတီးသူ (Living Things (တီးဝိုင်း)) ** Liu Chunhong၊ တရုတ် အလေးမသမား ** Marc Gasol၊ စပိန် ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Isabel Lucas၊ ဩစတြေးလျမင်းသမီး * ဇန်နဝါရီ ၃၀ – Richie Porte၊ ဩစတြေးလျ ပရို စက်ဘီးစီးသူ (Tasmanian) ===ဖေဖော်ဝါရီ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Cristiano Ronaldo 2018.jpg|100px|thumb|[[Cristiano Ronaldo]]]] [[File:Crystal Reed by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|[[Crystal Reed]]]] [[File:Deborah Ann Woll by Gage Skidmore 2.jpg|100px|thumb|[[Deborah Ann Woll]]]] [[File:David Gallagher.jpg|100px|thumb|[[David Gallagher]]]] [[File:Natalie Morales, San Diego Comic Con 2009.jpg|100px|thumb|[[Natalie Morales]]]] [[File:Jake Lacy at TCA 2010.jpg|100px|thumb|[[Jake Lacy]]]] [[File:Todd Lasance (8192064570).jpg|100px|thumb|[[Todd Lasance]]]] [[File:Haylie Duff by David Shankbone 2.jpg|100px|thumbnail|[[Haylie Duff]]]] [[File:Julia Volkova at TEC Continent 140920.jpg|100px|thumb|[[Yulia Volkova]]]] [[File:Zach Roerig by Gage Skidmore.jpg|100px|thumbnail|[[Zach Roerig]]]] * ဖေဖော်ဝါရီ ၂ – Fontel Mines၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား * ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ** Bashy၊ အင်္ဂလိပ် အသံဖမ်း အနုပညာရှင်နှင့်မင်းသား ** Bug Hall၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ** Vicki Chase၊ အမေရိကန်အပြာမင်းသမီး ** Laurence Maroney၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Cristiano Ronaldo၊ ပေါ်တူဂီဘောလုံးသမား * ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ** Kris Humphries၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Joji Kato၊ ဂျပန်ရေခဲပြင်စကိတ်စီးသူ ** Crystal Reed၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ** Donald Moatshe (အဆိုတော်)၊ တောင် အာဖရိကန် ဂီတပညာရှင် ** Tegan Moss၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** Tina Majorino၊ အမေရိကန်ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး ** Deborah Ann Woll၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ** Seo Min-woo၊ တောင်ကိုရီးယား အိုင်ဒေါ အဆိုတော်နှင့်မင်းသား (၂၀၁၈ တွင်သေဆုံး) ** Jeremy Davis၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဂီတာသမား (Paramore) ** Bob Morris (ဂီတပညာရှင်)၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာနှင့် ဂီတာတီးသူ (The Hush Sound) * ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ** David Gallagher၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Rachel Melvin၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ – Anette Sagen၊ နော်ဝေ စကီးခုန်သူ * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ ** William Beckett (အဆိုတော်)၊ အမေရိကန်အဆိုတော်နှင့် သီချင်းရေးဆရာ ** Mike Richards၊ ကနေဒီယန် ဟော်ကီကစားသမား * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ** Saskia Burmeister၊ ဩစတြေးလျမင်းသမီး ** Ben Parr၊ အမေရိကန်ဂျာနယ်လစ် * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ – Courtney Dauwalter၊ အမေရိကန်မာရသွန်လွန် အပြေးသမား * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ – Jake Lacy၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ – Natalie Morales (မင်းသမီး)၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ – Zelda Harris၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ** Chelsea Hobbs၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ** Todd Lasance၊ ဩစတြေးလျမင်းသား ** Lee Boyd Malvo၊ ဂျမေကန် ကွင်းဆက်လူသတ်သမား <!-- not a US citizen --> ** Jos van Emden၊ ဒတ်ချ် စက်ဘီးစီးသူ * ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ** Haylie Duff၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ** Arielle Kebbel၊ အမေရိကန်မော်ဒယ်နှင့်မင်းသမီး * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀ – Yulia Volkova၊ ရုရှ အဆိုတော် * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁ – Larisa Bakurova၊ ထိုင်ဝမ်အခြေစိုက် ယူကရိန်းမင်းသမီးနှင့်မော်ဒယ် * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ** Hameur Bouazza၊ အယ်လ်ဂျီးရီးယန်းဘောလုံးသမား ** Zach Roerig၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ** Benji Marshall၊ နယူးဇီလန် ရဂ်ဘီ လိဂ်ကစားသမား ** Joakim Noah၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ** Shiloh Fernandez၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Miki Fujimoto၊ ဂျပန်မင်းသားနှင့် ပေါ့ပ် အဆိုတော် * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ – Nicole Linkletter၊ အမေရိကန်မော်ဒယ် * ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ** Fefe Dobson၊ ကနေဒီယန် ပေါ့ပ်နှင့် ရော့ခ် အဆိုတော် ** Jelena Janković၊ ဆားဘီးယန်း တင်းနစ်ကစားသမား ** Diego Ribas da Cunha၊ ဘရာဇီး ဘောလုံးကစားသမား ===မတ်=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Stromae 2011 cropped.jpg|100px|thumb|[[Stromae]]]] [[File:Emile Hirsch TIFF 2012.jpg|100px|thumb|[[Emile Hirsch]]]] [[File:Eva Amurri 2011.jpg|100px|thumb|[[Eva Amurri]]]] [[File:Kellan Lutz by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|[[Kellan Lutz]]]] [[File:Sonequa Martin-Green 2019 (cropped).jpg|100px|thumb|[[Sonequa Martin-Green]]]] [[File:James Wolk 2014 (cropped).jpg|100px|thumb|[[James Wolk]]]] [[File:Марьяна Спивак.jpg|100px|thumb|[[Maryana Spivak]]]] [[File:Jonathan Groff at Outfest 2013.jpg|100px|thumb|[[Jonathan Groff]]]] [[File:KeiraKnightleyByAndreaRaffin2011 (cropped).jpg|100px|thumb|[[Keira Knightley]]]] [[File:Jessica Szohr 2019 by Glenn Francis.jpg|100px|thumb|[[Jessica Szohr]]]] * မတ် ၁ – Cole Sanchez၊ အမေရိကန်အသံမင်းသားနှင့် အနုပညာရှင် * မတ် ၂ ** Reggie Bush၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Robert Iler၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Patrick Makau Musyoki၊ ကင်ညာ တာဝေးပြေးသမား * မတ် ၃ ** Alenaနှင့် Ninel Karpovich၊ ဘယ်လာရု အမွှာညီအစ်မ တေးဂီတ duo၊ ၃+၂ (တီးဝိုင်း) အဖွဲ့ဝင်များ ** Sam Morrow၊ မြောက်ပိုင်း အိုင်းရစ်ဘောလုံးသမား * မတ် ၄ ** Scott Michael Foster၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Angela White၊ ဩစတြေးလျ အပြာရုပ်ရှင်မင်းသမီး * မတ် ၄ – Gabby West၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * မတ် ၆ ** Chad Jackson၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Gina Sicilia၊ အမေရိကန်အဆိုတော် * မတ် ၇ ** Guy Benson၊ အမေရိကန်သတင်းစာဆောင်းပါးရှင် ** Cameron Prosser၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား * မတ် ၈ ** Ewa Sonnet၊ ပိုလန် မော်ဒယ် ** Ashley Spencer၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * မတ် ၉ ** Brent Burns၊ ကနေဒီယန် ဟော်ကီကစားသမား ** Rachel Nabors၊ အမေရိကန်ကာတွန်းဆရာ * မတ် ၁၀ ** Cooperနှင့်rews၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Lassana Diarra၊ ပြင်သစ်ဘောလုံးသမား * မတ် ၁၁ ** Paul Bissonnette၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီကစားသမား ** Ajantha Mendis၊ သီရိလင်္ကာ ခရစ်ကက်ကစားသူ ** Hakuhō Shō၊ ၆၉th ယိုကိုဇုန နပန်းချန်ပီယံ * မတ် ၁၂ ** Nikolai Topor-Stanley၊ ဩစတြေးလျ ဘောလုံးကစားသမား ** Stromae၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ တေးဂီတ အနုပညာရှင် * မတ် ၁၃ – Emile Hirsch၊ အမေရိကန်မင်းသား * မတ် ၁၄ ** Eva Angelina၊ အမေရိကန်အပြာမင်းသမီး * မတ် ၁၄ ** Eva Amurri၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Antti Autti၊ ဖင်လန် နှင်းလျှောစီးသူ ** Curtis Davies၊ အင်္ဂလိပ် ဘောလုံးကစားသမား ** Kellan Lutz၊ အမေရိကန်ဖက်ရှင်မော်ဒယ်နှင့်မင်းသား *မတ် ၁၆ **Bo Time Gaming၊ အမေရိကန်ဂိမ်းမာ * မတ် ၁၇ – Dominic Adams၊ ဗြိတိန်မင်းသားနှင့် မော်ဒယ် * မတ် ၁၈ ** Krisztián Berki၊ ဟန်ဂေရီ အနုဆန်သော ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ ** Bianca King၊ ဖိလစ်ပိုင်မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် * မတ် ၁၉ – E. J. Viso၊ ဗင်နီဇွဲလား ပြိုင်ကား မောင်းသူ * မတ် ၂၁ ** Ryan Callahan၊ အမေရိကန်ဟော်ကီကစားသမား ** Adrian Peterson၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Sonequa Martin-Green၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * မတ် ၂၂ ** James Wolk၊ အမေရိကန်မင်းသား ** မေola Biboko၊ ဘယ်လ်ဂျီယံဘောလုံးသမား ** Jakob Fuglsang၊ ဒိန်းမတ်စက်ဘီးစီးသူ ** Mike Jenkins၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Justin Masterson၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Kelli Waite၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား * မတ် ၂၃ – Maryana Spivak၊ ရုရှမင်းသမီး * မတ် ၂၄ ** Haruka Ayase၊ ဂျပန်မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် ** Sayaka Hirano၊ ဂျပန်စားပွဲတင်တင်းနစ်ကစားသမား ** Jeremy James Kissner၊ အမေရိကန်မင်းသား * မတ် ၂၄ – Yūsuke Kobayashi၊ ဂျပန်အသံမင်းသား * မတ် ၂၆ ** Matt Grevers၊ အမေရိကန်အိုလံပစ် ရေကူးသမား ** Jonathan Groff၊ အမေရိကန်မင်းသား၊ အဆိုတော်နှင့် ကချေသည် ** Keira Knightley၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသမီး ** Francesca Marie Smith၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အသံမင်းသမီးနှင့် စာရေးဆရာ * မတ် ၂၇ ** Ram Charan၊ အိန္ဒိယ ရုပ်ရှင်မင်းသား ** Blake McIver Ewing၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ၊မင်းသား၊ မော်ဒယ်နှင့် ပီယာနိုတီးသူ ** Danny Vuković၊ ဩစတြေးလျ ဘောလုံးကစားသမား ** Caroline Winberg၊ ဆွီဒင် မော်ဒယ် * မတ် ၂၈ ** Zachary Browne၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသား ** Chris Long၊ အမေရိကန်ဘောလုံး နောက်တန်းခံစစ်သမား defensive end ** Mark Melancon၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘော ** Miss Mykie၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် တယ်လီဗေးရှင်း ကျော်ကြားသူ * မတ် ၂၉ ** William Chak၊ ဟောင်ကောင်မင်းသား ** Morgan Smith (မင်းသမီး)၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * မတ် ၃၀ – Dan Runzler၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘော စပေးသူ (pitcher) * မတ် ၃၁ ** Apinan Kaewpila၊ ထိုင်းဘောလုံးသမား (၂၀၂၀ တွင်သေဆုံး) ** Jessica Szohr၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ===ဧပြီ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Elizabeth Tweddle FIG 2012.jpg|100px|thumb|Beth Tweddle]] [[File:Rallye Deutschland 2017 (Latvala-0764).jpg|100px|thumb|Jari-Matti Latvala]] [[File:Leona Lewis 2014.jpg|100px|thumb|Leona Lewis]] [[File:Olga Seryabkina 05.jpg|100px|thumb|Olga Seryabkina]] [[File:Rooney Mara at The Discovery premiere during day 2 of the 2017 Sundance Film Festival at Eccles Center Theatre on January 20, 2017 in Park City, Utah (32088061480) (cropped).jpg|100px|thumb|Rooney Mara]] [[File:Luke Mitchell by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|Luke Mitchell]] [[File:Елена Темникова.jpg|100px|thumb|Elena Temnikova]] [[File:190502 MBC '이몽' 제작발표회 남규리.jpg|100px|thumb|Nam Gyu-ri]] [[File:Gal_Gadot_cropped_lighting_corrected_2b.jpg|100px|thumb|Gal Gadot]] * ဧပြီ ၁ ** Danilo Caçador၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) ** Daniel Murphy၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Beth Tweddle၊ ဗြိတိန် အနုဆန်သော ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ ** Josh Zuckerman၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဧပြီ ၂ ** Barry Corr၊ အိုင်းရစ်ဘောလုံးသမား ** Thom Evans၊ ဇင်ဘာဘွေ-စကော့လူမျိုး ရဂ်ဘီကစားသမား ** Stéphane Lambiel၊ ဆွစ် ဖီဂါစကိတ်စီးသူ * ဧပြီ ၃ ** Leona Lewis၊ ဗြိတိန် ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် ** Jari-Matti Latvala၊ ဖင်လန် ပြိုင်ကား မောင်းသူ * ဧပြီ ၄ ** Todrick Hall၊ အမေရိကန်အဆိုတော်၊ သီချင်းရေးဆရာ၊မင်းသား၊ ဒါရိုက်တာ၊ ကကွက်ဖန်တီးသူနှင့် ယူကျုပုဂ္ဂိုလ် ** Lance Dos Ramos၊ ဗင်နီဇွဲလားမင်းသား၊ မော်ဒယ်နှင့် အန်နီမေတာ ** Rudy Fernández၊ စပိန် ပရို ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Ricardo Vilar၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား * ဧပြီ ၄ ** Kim Ji-hoo၊ တောင်ကိုရီးယား မော်ဒယ်နှင့်မင်းသား (၂၀၀၈တွင်သေဆုံး) ** Lastings Milledge၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား * ဧပြီ ၆ ** Clarke MacArthur၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီကစားသမား ** Al Mukadam၊ ကနေဒီယန်မင်းသား၊ ဒါရိုက်တာ၊နှင့် ထုတ်လုပ်သူ ** Frank Ongfiang၊ ကင်မရွန်းဘောလုံးသမား ** Sinqua Walls၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမားနှင့်မင်းသား * ဧပြီ ၇ ** Ariela Massotti၊ ဘရာဇီးမင်းသမီး ** KC Concepcion၊ ဖိလစ်ပိုင်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * ဧပြီ ၈ ** Patrick Schliwa၊ ဂျာမန် ရဂ်ဘီကစားသမား ** Yemane Tsegay၊ အီသီယိုးပီးယား အပြေးသမား * ဧပြီ ၉ ** Tim Bendzko၊ ဂျာမန် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ ** David Robertson၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Tomohisa Yamashita၊ ဂျပန်အဆိုတော်နှင့်မင်းသား ** Brian Elliott၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီ ဂိုးစောင့် * ဧပြီ ၁၀ ** Christie Laing၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** Dion Phaneuf၊ ကနေဒီယန် NHL ဟော်ကီကစားသမား ** Wang Meng (စကိတ်မြန်စီးသူ)<!-- "Wang" is surname --> * ဧပြီ ၁၂ ** Brennan Boesch၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Olga Seryabkina၊ ရုရှ ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် ** Hitomi Yoshizawa၊ ဂျပန်အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး * ဧပြီ ၁၃ – Carmen Carrera၊ အမေရိကန်မော်ဒယ် * ဧပြီ ၁၆ ** Gregor Schmidinger၊ ဩစတြီးယန်း ဇာတ်ညွန်းရေးသူနှင့် ဒါရိုက်တာ ** Nate Diaz၊ အမေရိကန်ကိုယ်ခံပညာရပ်ပေါင်းစုံ အနုပညာရှင် ** Benjamín Rojas၊ အာဂျင်တီးနား အဆိုတော်နှင့်မင်းသား * ဧပြီ ၁၇ ** Rooney Mara၊ အမေရိကန်ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး ** Luke Mitchell၊ ဩစတြေးလျမင်းသားနှင့် မော်ဒယ် ** Jo-Wilfried Tsonga၊ ပြင်သစ် တင်းနစ်ကစားသမား ** [[ဂေါ့ဖရီ အဘော့]]၊ တောင်အာဖရိက ကွင်း ဟော်ကီကစားသမား * ဧပြီ ၁၈ ** Łukasz Fabiański၊ ပိုလန်ဘောလုံးသမား ** Elena Temnikova၊ ရုရှ ပေါ့ပ် အဆိုတော် * ဧပြီ ၁၉ ** Sabrina Jalees၊ ကနေဒီယန် လူရွှင်တော်၊ ကချေသည်၊မင်းသမီး၊ အစီအစဉ်တင်ဆက်သူ၊နှင့် စာရေးဆရာ ** Zhang Xi၊ တရုတ် ကမ်းခြေ ဘော်လီဘောကစားသမား<!-- "Zhang" is surname --> * ဧပြီ ၂၀ – Billy Magnussen၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဧပြီ ၂၂ ** Kristin Fairlie၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** Camille Lacourt၊ ပြင်သစ် ရေကူးသမား ** Shari Sebbens၊ ဩစတြေးလျမင်းသမီး * ဧပြီ ၂၃ ** Taio Cruz၊ ဗြိတိန် ဟစ်ဟော့ ဂီတပညာရှင် ** Angel Locsin၊ ဖိလစ်ပိုင်မင်းသမီး * ဧပြီ ၂၄ ** Courtnee Draper၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်နှင့် အသံမင်းသမီး ** Joséphine Jobert၊ ပြင်သစ်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ** Kaori Nazuka၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * ဧပြီ ၂၆ ** Nam Gyu-ri၊ တောင်ကိုရီးယားမင်းသမီးနှင့် ပေါ့ပ် အဆိုတော် ** Jemima Kirke၊ အင်္ဂလိပ်-အမေရိကန်အနုပညာရှင်နှင့်မင်းသမီး ** Bre Scullark၊ အမေရိကန်ဖက်ရှင်မော်ဒယ်နှင့်မင်းသမီး * ဧပြီ ၂၈ – Brandon Baker၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဧပြီ ၃၀ – Gal Gadot၊ အစ္စရေးမင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် ==မေ== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Aung La N Sang.jpg|100px|thumb|Aung La N Sang]] [[File:El Rey Theatre - Lily Allen 04 25 2018 -4 (28125957447).jpg|100px|thumb|Lily Allen]] [[File:Kyle busch kurt busch (48069982508) (cropped).jpg|100px|thumb|Kyle Busch]] [[File:J Balvin 2019.png|thumb|J Balvin |alt=|139x139px]] [[File:Odette Annable SDCC 2017.jpg|100px|thumb|Odette Annable]] [[File:Zack Ryder in April 2014.jpg|100px|thumb|Zack Ryder]] [[File:Derek Hough.JPG|100px|thumb|Derek Hough]] [[File:Alison Carroll 6.jpg|100px|thumb|Alison Carroll]] [[File:Andrew Francis.jpg|100px|thumb|Andrew Francis]] [[File:Carey Mulligan - 2018 (45646489364) (cropped).jpg|100px|thumb|Carey Mulligan]] * မေ ၁ – Drew Sidora၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * မေ ၂ ** Lily Allen၊ ဗြိတိန် ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် ** Kyle Busch၊ အမေရိကန်ပြိုင်ကား မောင်းသူ ** Sarah Hughes၊ အမေရိကန်ဖီဂါစကိတ်စီးသူ ** Alexander Galimov၊ ရုရှ ဟော်ကီကစားသမား (၂၀၁၁တွင်သေဆုံး) * မေ ၃ – Meagan Tandy၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် * မေ ၄ ** Fernandinho(မေ ၁၉၈၄ ဖွား) ဘရာဇီးဘောလုံးသမား ** Bo McCalebb၊ အမေရိကန်/မက်စီဒိုးနီးယန်း ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * မေ ၄ ** Clark Duke၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Shoko Nakagawa၊ ဂျပန်မင်းသမီး၊ အသံမင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * မေ ၆ ** Chris Paul၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Dent May၊ အမေရိကန်ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် * မေ ၇ ** J Balvin၊ ကိုလံဘီယာဖွား reggaeton အဆိုတော် ** Andrew Carroll အမေရိကန်ရေခဲဟော်ကီကစားသမား (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) * မေ ၈ – Silvia Stroescu၊ ရိုမေးနီးယန်း အနုဆန်သော ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ * မေ ၉ **Audrina Patridge၊ **Chris Zylka၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် မော်ဒယ် * မေ ၁၀ ** Odette Annable၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** David Miranda၊ ဘရာဇီး ဂျာနယ်လစ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမား * မေ ၁၁ – Jadyn Wong၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး * မေ ၁၂ – Dániel Tőzsér၊ ဟန်ဂေရီဘောလုံးသမား * မေ ၁၃ – Iwan Rheon၊ ဝေလ်မင်းသား၊ အဆိုတော်နှင့် ဂီတပညာရှင် * မေ ၁၄ ** Lina Esco၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ ထုတ်လုပ်သူနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ** Sally Martin၊ နယူးဇီလန်မင်းသမီး ** Zack Ryder၊ အမေရိကန်ပရို နပန်းသမား * မေ ၁၄ ** Derek Hough၊ အမေရိကန်ကချေသည်၊ ကကွက်ဖန်တီးသူနှင့် ဂီတပညာရှင်၊ အမေရိကန်Dancing with the Stars ရုပ်သံလွှင့်ကုမ္ပဏီ ခြောက်ကြိမ်မြောက်ဆုရှင် ** Cristiane၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား ** Tathagata Mukherjee၊ အိန္ဒိယမင်းသား ** Tyrone Savage၊ ကနေဒီယန် အသံမင်းသားနှင့် ကဇာတ်၊ ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသား * မေ ၁၇ ** Christine Nesbitt၊ ကနေဒီယန် စကိတ်မြန်စီးသူ ** Matt Ryan၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား * မေ ၁၈ – Oliver Sin၊ ဟန်ဂေရီ ပန်းချီဆရာ * မေ ၂၀ – Chris Froome၊ ကင်ညာဖွား ဗြိတိန် လမ်းပေါ်ပြိုင်ဘီးစီးသူ * မေ ၂၁ ** [[အောင်လအန်ဆန်း]]၊ ကိုယ်ခံပညာသိုင်းပေါင်းစုံတိုက်ခိုက်ရေးသမား ** Mutya Buena၊ ဗြိတိန် မြို့ပြ အဆိုတော် ** Alison Carroll၊ ဗြိတိန် အနုဆန်သော ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ၊မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် ** Cameron Van Hoy၊ အမေရိကန်မင်းသား၊ ထုတ်လုပ်သူနှင့် စာရေးဆရာ * မေ ၂၂ ** Chrissie Chau၊ ဟောင်ကောင် မော်ဒယ် ** Marc-Antoine Pouliot၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီကစားသမား * မေ ၂၃ – Kanyeria၊ ကင်ညာ တေးဂီတ ထုတ်လုပ်သူ * မေ ၂၄ – John Vigilante၊ အမေရိကန်ရေခဲဟော်ကီ (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) * မေ ၂၄ ** Luciana Abreu၊ ပေါ်တူဂီ ပေါ့ပ် အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး ** Lauren Frost၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ** Roman Reigns၊ အမေရိကန်ပရို နပန်းသမား * မေ ၂၆ – Ashley Vincent၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား * မေ ၂၇ ** Chien-Ming Chiang၊ [[ထိုင်ဝမ်]] ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Andrew Francis၊ ကနေဒီယန် အသံမင်းသားနှင့်မင်းသား * မေ ၂၈ ** Colbie Caillat၊ အမေရိကန်ဂီတပညာရှင် ** Carey Mulligan၊ ဗြိတိန်မင်းသမီး ** Emily Wilson၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * မေ ၂၉ ** Yukihiro Takiguchi၊ [[ဂျပန်]]မင်းသား၊ အဆိုတော်၊နှင့် မော်ဒယ် (၂၀၁၉တွင်သေဆုံး) ** Blake Foster၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် သိုင်းပညာရှင် * မေ ၃၀ ** Sam Gifaldi၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Turk McBride၊ အမေရိကန်အမျိုးသား ဘောလုံးလိဂ်ကစားသမား * မေ ၃၁ ** Zoraida Gómez၊ မက္ကဆီကန်မင်းသမီး ** Navene Koperweis၊ အမေရိကန်progressive metal ဂီတပညာရှင် ===ဇွန်=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Bar Refaeli 2011.jpg|100px|thumb|Bar Refaeli]] [[File:Sonam Kapoor at Jio Mami Mumbai film festival’s word to screen market (06) (cropped).jpg|100px|thumb|Sonam Kapoor]] [[File:Dave Franco 2016 Comic Con.jpg|100px|thumb|Dave Franco]] [[File:Nadine Coyle 2004.jpg|100px|thumb|Nadine Coyle]] [[File:Alex Hirsch and Grunkle Stan puppet at San Diego Comic-Con International 2013.jpg|100px|thumb|Alex Hirsch]] [[File:Kris Allen in New York City.jpg|100px|thumb|Kris Allen]] [[File:Lana Del Rey at KROQ Weenie Roast 2017 (cropped).jpg|100px|thumb|Lana Del Rey]] [[File:Douglas Smith (cropped).jpg|100px|thumb|Douglas Smith (actor)]] [[File:Arjun_kapoor_12.jpg|100px|thumb|Arjun Kapoor]] [[File:Michael Phelps Rio Olympics 2016.jpg|100px|thumb|Michael Phelps]] * ဇွန် ၁ ** Tirunesh Dibaba၊ အီသီယိုးပီးယား အားကစားသမား ** Ari Herstand၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ * ဇွန် ၂ – Miyuki Sawashiro၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီး * ဇွန် ၄ ** Evan Lysacek၊ အမေရိကန်ဖီဂါစကိတ်စီးသူ ** Lukas Podolski၊ ဂျာမန်ဘောလုံးသမား ** Ana Carolina Reston၊ ဘရာဇီး ဖက်ရှင်မော်ဒယ် (၂၀၀၆တွင်သေဆုံး) ** Bar Refaeli၊ အစ္စရေး မော်ဒယ်နှင့် ခါတော်မီမင်းသမီး * ဇွန် ၆ – Abbie Cobb၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် စာရေးသူ * ဇွန် ၇ ** Marie Miyake၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီး ** Richard Thompson၊ ထရီနီဒက် တာတိုပြေးသူ * ဇွန် ၉ ** Eusebio Henrique de Almeida၊ အရှေ့တီမောဘောလုံးသမား ** Sonam Kapoor၊ အိန္ဒိယမင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် ** Sebastian Telfair၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇွန် ၁၀ ** Andy Schleck၊ လူဇင်ဘတ် road စက်ဘီးစီးသူ ** Rok Perko၊ စလိုဗေးနီးယား ပရို စကီးစီးသူ ** Kaia Kanepi၊ အစ္စတိုးနီးယား တင်းနစ်ကစားသမား ** Celina Jade၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Kristina Apgar၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဇွန် ၁၁ ** Chris Trousdale၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် အသံဖမ်း အနုပညာရှင် (၂၀၂၀တွင်သေဆုံး) ** Dmitry Koldun၊ ဘယ်လာရု အဆိုတော် * ဇွန် ၁၂ ** Dave Franco၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်းနှင့် ရုပ်ရှင်မင်းသား ** Blake Ross၊ အမေရိကန်ဆော့ဖ်ဝဲ developer ** Sam Thaiday၊ ဩစတြေးလျ ရဂ်ဘီ လိဂ်ကစားသမား * ဇွန် ၁၃ – Danny Syvret၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီကစားသမား * ဇွန် ၁၄ – Nadine Coyle၊ အိုင်းရစ် အဆိုတော် * ဇွန် ၁၇ ** Kateryna Handziuk၊ ယူကရိန်း နိုင်ငံရေးသမား (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) ** Andrea Demirović၊ မွန်တီနီဂရိုး ပေါ့ပ် အဆိုတော် ** Marcos Baghdatis၊ ဆိုက်ပရပ် တင်းနစ်ကစားသမား * ဇွန် ၁၈ – Alex Hirsch၊ အမေရိကန်အန်နီမေတာနှင့် အသံမင်းသား * ဇွန် ၁၉ – Ai Miyazato၊ ဂျပန်ဂေါက်ရိုက်သူ * ဇွန် ၂၀ ** Mark Saul၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Matt Flynn၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Darko Miličić၊ ဆားဘီးယန်း ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇွန် ၂၁ ** Kris Allen၊ ရှစ်ကြိမ်မြောက်အမေရိကန်အိုင်ဒေါ ဆုရှင်၊ ရော့ခ် ဂီတပညာရှင် ** Sharna Burgess၊ ဩစတြေးလျ ကပွဲ ကချေသည် ** Lana Del Rey၊ အမေရိကန်ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် * ဇွန် ၂၂ ** Aaron Lim၊ မလေးရှား racing မောင်းသူ ** Douglas Smith၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Lindsay Ridgeway၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Rosa Kato၊ ဂျပန်မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် * ဇွန် ၂၃ ** Marcel Reece၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Kavka Shishido၊ ဂျပန်ဒရမ်မာဗုံတီးသူနှင့် အဆိုရှင် * ဇွန် ၂၄ ** Tom Kennedy၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား ** Aste၊ ဖင်လန် ရက်ပါ ** Justin Hires၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် လက်တန်းပြက်လူရွှင်တော် ** Krunoslav Simon၊ ခရိုအေးရှန်း ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇွန် ၂၄ ** Ehra Madrigal၊ ဖိလစ်ပိုင်မင်းသမီး ** Mohd Fitri Omar၊ မလေးရှားဘောလုံးသမား ** Scott Brown (ဇွန် ၁၉၈၄ ဖွား)၊ စကော့လူမျိုးဘောလုံးသမား ** Daniel Bard၊ အမေရိကန်ယခင် ဘေ့စ်ဘော စပေးသူ ** Annaleigh Ashford၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်နှင့် ကချေသည် ** Ethan Klein၊ အမေရိကန်ယူကျုပုဂ္ဂိုလ် * ဇွန် ၂၆ ** Arjun Kapoor၊ အိန္ဒိယမင်းသား ** Bobo Sollander၊ ဆွီဒင်ဘောလုံးသမား ** Ogyen Trinley Dorje၊ တိဘက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝိဉာဉ် ခေါင်းဆောင် ** Cameron Tovey၊ မလေးရှား-ဩစတြေးလျ ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇွန် ၂၇ ** Martin Sensmeier၊ အလာစကာ တိုင်းရင်းမင်းသား ** James Hook၊ ဝေလ် ရဂ်ဘီ ယူနီယံကစားသမား ** Svetlana Kuznetsova၊ ရုရှ တင်းနစ်ကစားသမား ** Vlatko Lozanoski၊ မက်စီဒိုးနီးယန်း အဆိုတော် ** Nico Rosberg၊ ဂျာမန် ၂၀၁၆ ဖော်မြူလာဝမ်းကမ္ဘာ့ ချန်ပီယံ * ဇွန် ၂၈ ** Phil Bardsley၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား ** Ahmed Kantari၊ မိုရော့ကိုဘောလုံးသမား * ဇွန် ၂၉ – Steven Hauschka၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား * ဇွန် ၃၀ ** Michael Phelps၊ အမေရိကန်ရေကူးသမား ** Hugh Sheridan၊ ဩစတြေးလျမင်းသား၊ ဂီတပညာရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်း အစီအစဉ်တင်ဆက်သူ ** Lasarus Ratuere၊ ဩစတြေးလျမင်းသား ** Cody Rhodes၊ အမေရိကန်ပရို နပန်းသမား ===ဇူလိုင်=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Léa Seydoux Cannes 2016.jpg|100px|thumb|Léa Seydoux]] [[File:Pak Nam-Chol (footballer born 1985).jpg|100px|thumb|Pak Nam-chol]] [[File:Ashley Tisdale 6, 2012.jpg|100px|thumb|Ashley Tisdale]] [[File:Vlatko ilievski eurosong 2011 cropped.jpg|100px|thumb|Vlatko Ilievski]] [[File:Mario gomez.jpg|100px|thumb|Mario Gómez]] [[File:Mex-Kor (1).jpg|100px|thumb|Guillermo Ochoa]] [[File:Rosa Salazar by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|Rosa Salazar]] [[File:Chace Crawford 2012 Shankbone.JPG|100px|thumb|Chace Crawford]] [[File:James Lafferty (14616463922).jpg|100px|thumb|James Lafferty]] [[File:Shantel VanSanten.jpg|100px|thumb|Shantel VanSanten]] [[File:Lou Taylor Pucci WonderCon 2013.jpg|100px|thumb|Lou Taylor Pucci]] [[File:DustinMilliganCropped.jpg|100px|thumb|Dustin Milligan]] [[File:Aml Ameen (cropped).jpg|100px|thumb|Aml Ameen]] * ဇူလိုင် ၁ ** Nineteen84, ကနေဒီယန် ဟစ်ဟော့ ထုတ်လုပ်သူ ** Spose၊ အမေရိကန်ဟစ်ဟော့ ဂီတပညာရှင် ** Sebalter၊ ဆွစ် ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင်နှင့် တယောအိုးကြီးတီးသူ ** Léa Seydoux၊ ပြင်သစ်မင်းသမီး ** Ocean Mushure၊ ဇင်ဘာဘွေဘောလုံးသမား ** Zohre Esmaeli၊ အာဖဂန်ဖွား ဖက်ရှင်မော်ဒယ် * ဇူလိုင် ၂ ** Gábor Máthé၊ ဟန်ဂေရီ နားမကြားအိုလံပစ် တင်းနစ်ချန်ပီယံ ** Pak Nam-chol (ဖွား ၁၉၈၄)၊ မြောက်ကိုရီးယားဘောလုံးသမား ** Ashley Tisdale၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်နှင့် ထုတ်လုပ်သူ ** Vlatko Ilievski၊ မက်စီဒိုးနီးယန်း အဆိုတော်နှင့်မင်းသား (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) * ဇူလိုင် ၃ ** Dean Cook၊ ဗြိတိန်မင်းသား ** Keisuke Minami၊ ဂျပန်အဆိုတော်နှင့်မင်းသား * ဇူလိုင် ၄ ** Mariana Rios၊ ဘရာဇီးမင်းသမီးနှင့်အဆိုတော် ** Pei Yuwen၊ တရုတ်ဘောလုံးသမား ** Lartiste၊ မိုရော့ကို-ပြင်သစ် အဆိုတော်နှင့်ရက်ပါ * ဇူလိုင် ၄ ** Judith Chemla၊ ပြင်သစ်မင်းသမီး ** Stephanie McIntosh၊ ဩစတြေးလျမင်းသမီး ** Nick O'Malley၊ ဗြိတိန်ဂီတပညာရှင် ** François Arnaud၊ ပြင်သစ်-ကနေဒီယန်မင်းသား * ဇူလိုင် ၆ ** Matt Overton၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Killian Scott၊ အိုင်းရစ်မင်းသား ** Ranveer Singh၊ ဘောလိဝုဒ်မင်းသား ** Dead Woods၊ အမေရိကန်ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် * ဇူလိုင် ၇ ** Pong Escobal၊ ဖိလစ်ပိုင် ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Langton Rusere၊ ဇင်ဘာဘွေ ခရစ်ကက်ဒိုင်လူကြီး ** Zulkifli Che Ros၊ မလေးရှား ကျားအလေးမသမား ** Seo Woo၊ ကိုရီးယားမင်းသမီး * ဇူလိုင် ၈ ** Emanuele Abate၊ အီတလီအားကစားသမား ** Jason Day၊ ပီရူးမင်းသား * ဇူလိုင် ၉ ** Paweł Korzeniowski၊ ပိုလန်ရေကူးသမား ** Cathy Leung၊ ဟောင်ကောင်အဆိုတော် ** Ashley Young၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား * ဇူလိုင် ၁၀ ** Mario Gómez၊ ဂျာမန်ဘောလုံးသမား ** Tidiane Sane၊ ဆီနီဂေါဘောလုံးသမား ** Bastian Schulz၊ ဂျာမန်ဘောလုံးသမား ** Park Chu-young တောင်ကိုရီးယားဘောလုံးသမား * ဇူလိုင် ၁၁ ** David Narváezနှင့် Sergio Narváez၊ စပိန်ဘောလုံးသမားများ ** Tobias Jesso Jr.၊ ကနေဒီယန်ဂီတပညာရှင် ** Lilian Marijnissen၊ ဒတ်ချ်နိုင်ငံရေးသမား ** Ele Opeloge၊ ဆာမိုအာ အလေးမသမား ** Robert Adamson၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဇူလိုင် ၁၂ ** Jasper Brinkley၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Casper Brinkley၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Adam Gregory၊ ကနေဒီယန်အဆိုတော် ** Emil Hegle Svendsen၊ နော်ဝေ bi အားကစားသမား ** Luiz Ejlli၊ အယ်လဘေးနီးယားအဆိုတော် ** Natasha Poly၊ ရုရှမော်ဒယ် * ဇူလိုင် ၁၃ ** Charlotte Dujardin၊ အင်္ဂလိပ် dressage rider ** Guillermo Ochoa၊ မက္ကဆီကန်ဘောလုံးသမား ** AndrewWolff၊ ဖိလစ်ပိုင်-ဗြိတိန် ရဂ်ဘီကစားသမား * ဇူလိုင် ၁၄ ** Oleksနှင့်r Pyatnytsya၊ ယူကရိန်းလှံတံပစ်သမား ** Lee Kwang-soo၊ တောင်ကိုရီးယားမင်းသား၊ ဖျော်ဖြေသူနှင့်မော်ဒယ် * ဇူလိုင် ၁၄ ** Pedro Carvalho (မင်းသား)|Pedro Carvalho၊ ပေါ်တူဂီမင်းသား ** Agniya Kuznetsova၊ ရုရှမင်းသမီး ** Chris Tiu၊ ဖိလစ်ပိုင် ပရို ဘက်စကက်ဘောကစားသမား၊ တီဗီတင်ဆက်သူ၊ ကြော်ငြာ မော်ဒယ်နှင့်နိုင်ငံရေးသမား ** Crowd Lu၊ ထိုင်ဝမ် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာနှင့်မင်းသား ** Tomer Kapon၊ အစ္စရေးမင်းသား ** Igor Jurković၊ ခရိုအေးရှန်း ဟဲဗီးဝိတ်လက်ဝှေ့သမား * ဇူလိုင် ၁၆ ** Cha Ye-ryun၊ တောင်ကိုရီးယားမင်းသမီး ** Denis Tahirović၊ ခရိုအေးရှန်းဘောလုံးသမား ** Yōko Hikasa၊ ဂျပန်မင်းသမီး ** Hiroyuki Onoue၊ ဂျပန်မင်းသား ** Rosa Salazar၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဇူလိုင် ၁၇ ** Tom Fletcher၊ ဗြိတိန် ဂီတပညာရှင် ** Tom Cullen၊ ဝေလ်မင်းသား၊ စာရေးဆရာနှင့် ဒါရိုက်တာ ** Caitlin Van Zandt၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဇူလိုင် ၁၈ ** José Carlos Júnior၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား ** Hopsin၊ အမေရိကန်ရက်ပါနှင့် ဓာတ်ပြားထုတ်သူ ** James Norton၊ ဗြိတိန်မင်းသား ** Chace Crawford၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဇူလိုင် ၁၉ – LaMarcus Aldridge၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဇူလိုင် ၂၀ – John Francis Daley၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်းနှင့် ရုပ်ရှင်မင်းသား * ဇူလိုင် ၂၁ – Guillaume Bastille၊ ကနေဒီယန် လမ်းကြောင်းတို စကိတ်မြန်စီးသူ * ဇူလိုင် ၂၂ ** Jessica Abbott၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား ** Blake Harrison၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသား ** Ryan Dolan၊ အိုင်းရစ် အဆိုတော် ** Takudzwa Ngwenya၊ ဇင်ဘာဘွေ-အမေရိကန်ရဂ်ဘီကစားသမား ** Akira Tozawa၊ ဂျပန်နပန်းသမား * ဇူလိုင် ၂၃ ** William Dunlop၊ မြောက်ပိုင်း အိုင်းရစ် မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးသူ (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) **Scott Chandler၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား * ဇူလိုင် ၂၄ ** James Lafferty၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် အားကစားသမား ** Shantel VanSanten၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် မော်ဒယ် ** Nelson Piquet Jr.၊ ဘရာဇီး ဖော်မြူလာဝမ်းနှင့် NASCAR မောင်းသူ ** Alex Presley၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘော ကွင်းပြင်ကစားသူ * ဇူလိုင် ၂၆ &ndash; Matt Riddlehoover၊ အမေရိကန်ရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်သူ * ဇူလိုင် ၂၇ ** Aljin Abella၊ ဩစတြေးလျမင်းသား ** Lou Taylor Pucci၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဇူလိုင် ၂၈ ** Dustin Milligan၊ ကနေဒီယန်မင်းသား ** Darren Murphy၊ အိုင်းရစ်ဘောလုံးသမား * ဇူလိုင် ၃၀ ** Aml Ameen၊ ဗြိတိန်မင်းသား ** Elena Gheorghe၊ ရိုမေးနီးယန်း အဆိုတော် ** Matthew Scott၊ ဩစတြေးလျ ရဂ်ဘီ လိဂ်ကစားသမား ===ဩဂုတ်=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Cannes 065 (28008265782) (cropped).jpg|100px|thumb|Anna Kendrick]] [[File:Filipe Luís 2018 (cropped).jpg|100px|thumb|Filipe Luís]] [[File:Emily Kinney 06 24 2015 -15 (18979678079).jpg|100px|thumb|Emily Kinney]] [[File:Soundtrack Beat Battle Judging Panel March2011 (cropped).jpg|100px|thumb|Nipsey Hussle]] [[File:Laura Haddock 2015.jpg|100px|thumb|Laura Haddock]] [[File:Eva Risztov cropped and retouched.jpg|100px|thumb|Éva Risztov]] [[File:Secretary Pompeo Meets With Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman (32862953548) (cropped).jpg|100px|thumb|Mohammed bin Salman]] * ဩဂုတ် ၂ – Davey Boy Smith Jr.၊ ဗြိတိန်-ကနေဒီယန် ပရို နပန်းသမား * ဩဂုတ် ၃ – Sonny Bill Williams၊ နယူးဇီလန် ရဂ်ဘီ လိဂ်ကစားသမား * ဩဂုတ် ၄ – Crystal Bowersox၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ * ဩဂုတ် ၄ – Salomon Kalou၊ အိုင်ဗရီဘောလုံးသမား * ဩဂုတ် ၇ – Rick Genest၊ ကနေဒီယန် အနုပညာရှင်၊ မင်းသားနှင့် ဖက်ရှင်မော်ဒယ် (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) * ဩဂုတ် ၈ – Toby Flood၊ အင်္ဂလိပ် ရဂ်ဘီ ယူနီယံကစားသမား * ဩဂုတ် ၉ ** Anna Kendrick၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Hayley Peirsol၊ အမေရိကန်ရေကူးသမား ** Filipe Luís၊ ဘရာဇီးဘောလုံးသမား * ဩဂုတ် ၁၀ – Jared Nathan၊ အမေရိကန်မင်းသား (၂၀၀၆ တွင်သေဆုံး) * ဩဂုတ် ၁၁ ** Asher Roth၊ အမေရိကန်ရက်ပါ ** Jacqueline Fernandez၊ သီရိလင်္ကာဖွား အိန္ဒိယ ဘောလိဝုဒ်မင်းသမီး * ဩဂုတ် ၁၂ – África Zavala၊ မက္ကဆီကန်မင်းသမီး * ဩဂုတ် ၁၄ ** Ashlynn Brooke၊ အမေရိကန်အပြာမင်းသမီး ** Shea Weber၊ ကနေဒီယန် ရေခဲဟော်ကီကစားသမား * ဩဂုတ် ၁၄ ** Emily Kinney၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်နှင့် သီချင်းရေးဆရာ ** Nipsey Hussle၊ အမေရိကန်ရက်ပါ (၂၀၁၉တွင်သေဆုံး) * ဩဂုတ် ၁၆ ** Agnes Bruckner၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Arden Cho၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်နှင့် မော်ဒယ် ** Cristin Milioti၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * ဩဂုတ် ၁၉ ** J. Evan Bonifant၊ အမေရိကန်မင်းသား ** David A. Gregory၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် စာရေးဆရာ * ဩဂုတ် ၂၀ – Brant Daugherty၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဩဂုတ် ၂၁ ** Melissa M၊ ပြင်သစ် အဆိုတော် ** Jake Pitts၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ (Black Veil Brides) ** Laura Haddock၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသမီး * ဩဂုတ် ၂၃ – Juss Haasma၊ အစ္စတိုးနီးယားမင်းသား * ဩဂုတ် ၂၄ * Andien၊ အင်ဒိုနီးရှား ဂျက်ဇ်အဆိုတော် ** Wynter Gordon၊ အမေရိကန်ပေါ့ပ်/အက အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ * ဩဂုတ် ၂၇ ** Alexandra Nechita၊ အမေရိကန်အနုပညာရှင် ** Kayla Ewell၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Sean Foreman၊ အမေရိကန်အဆိုတော်၊ သီချင်းရေးဆရာ * ဩဂုတ် ၂၈ – Ashlyne Huff၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာနှင့် ကချေသည် * ဩဂုတ် ၂၉ – Jeffrey Licon၊ အမေရိကန်မင်းသား * ဩဂုတ် ၃၀ ** Eamon Sullivan၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား ** Leisel Jones၊ ဩစတြေးလျ ရေကူးသမား ** Richard Duffy၊ Wales interအမျိုးသားဘောလုံးသမား ** Éva Risztov၊ ဟန်ဂေရီ အိုလံပစ် ချန်ပီယံ ရေကူးသမား * ဩဂုတ် ၃၁ – Mohammed bin Salman၊ ဆော်ဒီအာရေဗျအိမ်ရှေ့မင်းသား ==စက်တင်ဘာ== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Sukrit Wisetkaew.jpg|100px|thumb|Sukrit Wisetkaew]] [[File:ISL-HRV (7).jpg|100px|thumb|Luka Modrić]] [[File:Max Minghella.jpg|100px|thumb|Max Minghella]] [[File:Alex Ovechkin 2018-05-21.jpg|100px|thumb|Alexander Ovechkin]] [[File:Tatiana Maslany by Gage Skidmore 2.jpg|100px|thumb|Tatiana Maslany]] [[File:Hasan Minhaj 2013 (cropped).jpg|thumb|100px|Hassan Minhaj]] [[File:Calvin johnson 2014.jpg|100px|thumb|Calvin Johnson]] [[File:T-Pain 2019 by Glenn Francis.jpg|100px|thumb|T-Pain]] * စက်တင်ဘာ ၁ ** Lilan Bowden၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Camile Velasco၊ ဖိလစ်ပိုင်-အမေရိကန်မင်းသမီး * စက်တင်ဘာ ၂ ** Allison Miller၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Yani Gellman၊ ကနေဒီယန်/ဩစတြေးလျ ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသား * စက်တင်ဘာ ၃ – Yūki Kaji၊ ဂျပန်အသံမင်းသား * စက်တင်ဘာ ၄ ** Morgan Garrett၊ အမေရိကန်အသံမင်းသမီး ** Raúl Albiol၊ [[စပိန်]]ဘောလုံးသမား ** Ri Kwang-chon၊ [[မြောက်ကိုရီးယား]]ဘောလုံးသမား ** Walid Mesloub၊ အယ်လ်ဂျီးရီးယန်းဘောလုံးသမား ** [[ဆူကရီ ဝိဆယ်ကောင်း]]၊ [[ထိုင်း]]မင်းသားနှင့် အဆိုတော် * စက်တင်ဘာ ၄ ** Dilshad Vadsaria၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး ** Oleksandr Akymenko၊ [[ယူကရိန်း]] ဘောလုံးရှေ့တန်းတိုက်စစ်မှူး ** Jan Mazoch၊ ချက်လူမျိုး ယခင် စကီးခုန်သူ ** Dario Jertec၊ ခရိုအေးရှန်း ဘောလုံးကွင်းလယ်လူ ** Weronika Deresz၊ [[ပိုလန်]] လှေလှော်သူ * စက်တင်ဘာ ၆ ** Lauren Lapkus၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် လူရွှင်တော် ** Mitch Moreland၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား * စက်တင်ဘာ ၇ ** Radhika Apte၊ အိန္ဒိယ ရုပ်ရှင်နှင့် ကဇာတ်မင်းသမီး ** Alyssa Diaz၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Alyona Lanskaya၊ ဘယ်လာရု အဆိုတော် ** Rafinha၊ ဘရာဇီး ဘောလုံးကစားသမား * စက်တင်ဘာ ၈ ** Justin Bradley၊ ကနေဒီယန်မင်းသား ** Vanessa Baden၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ စာရေးဆရာ၊ ဒါရိုက်တာနှင့် ထုတ်လုပ်သူ ** Denny Morrison၊ ကနေဒီယန် စကိတ်မြန်စီးသူ * စက်တင်ဘာ ၉ ** Amy Manson၊ ဗြိတိန်မင်းသမီး ** Luka Modrić၊ ခရိုအေးရှန်း ဘောလုံးကစားသမား ** J. R. Smith၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * စက်တင်ဘာ ၁၀ – Elyse Levesque၊ ကနေဒီယန် ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး * စက်တင်ဘာ ၁၃ – Emi Suzuki၊ တရုတ်ဖွား ဂျပန်အမျိုးသမီး မော်ဒယ် * စက်တင်ဘာ ၁၄ ** Aya Ueto၊ ဂျပန်မင်းသမီး ** Dilshad Vadsaria၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး * စက်တင်ဘာ ၁၄ ** Kayden Kross၊ အမေရိကန်အပြာမင်းသမီး ** Iselin Steiro၊ နော်ဝေ မော်ဒယ် * စက်တင်ဘာ ၁၆ ** Madeline Zima၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Max Minghella၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသား ** Danny Fernandes၊ ကနေဒီယန် အဆိုတော် * စက်တင်ဘာ ၁၇ ** Alexander Ovechkin၊ ရုရှ ဟော်ကီကစားသမား ** Jon Walker၊ အမေရိကန်ဂီတပညာရှင် * [[၁၈ စက်တင်ဘာ|စက်တင်ဘာ ၁၈]] ** [[ဥက္ကာမင်းမောင်]]၊ သရုပ်ဆောင် * စက်တင်ဘာ ၁၉ – Song Joong-ki၊ တောင်ကိုရီးယားမင်းသား၊ မော်ဒယ်နှင့် အစီအစဉ်မှူး * စက်တင်ဘာ ၂၀ – Tessanne Chin၊ ဂျမေကန် အဆိုတော်၊ The Voice season 4 ဆုရှင် * စက်တင်ဘာ ၂၂ – Tatiana Maslany၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး * စက်တင်ဘာ ၂၃ ** Joba Chamberlain၊ အမေရိကန်ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Maki Goto၊ ဂျပန်အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး ** Hasan Minhaj၊ အမေရိကန်လူရွှင်တော်၊ နိုင်ငံရေးရာထုတ်လွှင့်အစီရင်ခံသူ(political commentator)နှင့်မင်းသား * စက်တင်ဘာ ၂၄ ** Eric Aဒီဂျေetey Anang၊ ဂါနာ ပန်းပုဆရာ ** Kimberley Nixon၊ ဝေလ်မင်းသမီး ** Jessica Lucas၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး * စက်တင်ဘာ ၂၆ ** Talulah Riley၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသမီး ** Marcin Mroziński၊ ပိုလန်မင်းသား၊ အဆိုတော်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်း အစီအစဉ်တင်ဆက်သူ * စက်တင်ဘာ ၂၈ – Shindong၊ ကိုရီးယား အဆိုတော် * စက်တင်ဘာ ၂၉ ** Calvin Johnson၊ retired အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမားနှင့် Dancing with the Stars season ၂၃ ပြိုင်ပွဲဝင် ** Michelle Payne၊ ဩစတြေးလျ မြင်းစီးသမား ** Dani Pedrosa၊ စပိန် မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးသူ * စက်တင်ဘာ ၃၀ – T-Pain၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ၊ ရက်ပါ၊ ဓာတ်ပြားထုတ်သူနှင့်မင်းသား ===အောက်တိုဘာ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:BrunoMars24KMagicWorldTourLive (cropped).jpg|100px|thumb|Bruno Mars]] [[File:Michelle Trachtenberg (43904360470).jpg|100px|thumb|Michelle Trachtenberg]] [[File:Zarya-MU (6).jpg|100px|thumb|Wayne Rooney]] [[File:Troian Bellisario in Manila.jpg|100px|thumb|Troian Bellisario]] [[File:Janet Montgomery (16434591754) (cropped).jpg|100px|thumb|Janet Montgomery]] [[File:Kether Donohue - 2014 (cropped).jpg|100px|thumb|Kether Donohue]] [[File:AnthonyFantano2016.png|100px|thumb|Anthony Fantano]] * အောက်တိုဘာ ၁ ** Leah Renee Cudmore၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ** Tirunesh Dibaba၊ အီသီယိုးပီးယား တာဝေးပြေးသမား ** Matt Healy၊ Incorporated ရော့ခ် တီးဝိုင်း လိဒ် အဆိုတော်နှင့် ဂီတာတီးသူ ** Porcelain Black၊ အမေရိကန် industrial ပေါ့ပ် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ ** Sicily၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၃ ** Courtney Lee၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Megumi Takamoto၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * အောက်တိုဘာ ၄ – Brad Bell၊ အမေရိကန်တယ်လီဗေးရှင်း ထုတ်လုပ်သူနှင့် ဇာတ်ညွန်းရေးသူ၊ မင်းသား၊ ဂီတပညာရှင်နှင့် ကာတွန်းစာအုပ်ရေးသူ * အောက်တိုဘာ ၄ ** Nathalie Kelley၊ ပီရူးမင်းသမီး ** Nicola Roberts၊ ဗြိတိန် အဆိုတော် ** Brooke Valentine၊ အမေရိကန်အဆိုတော် * အောက်တိုဘာ ၇ – Evan Longoria၊ အမေရိကန်ပရို ဘေ့စ်ဘောကစားသမား * အောက်တိုဘာ ၈ ** Max Crumm၊ အမေရိကန်မင်းသားနှင့် အဆိုတော် ** Jesse MacDonald၊ new-wave တီးဝိုင်း "The Fruit Patrol"ခေါင်းဆောင်၊ Lazy Rights တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ** Bruno Mars၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာနှင့် တေးဂီတ ထုတ်လုပ်သူ ** Kimberly Kevon Williams၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Magda Apanowicz၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၉ – Frankmusik၊ အင်္ဂလိပ် electro ပေါ့ပ် ဂီတပညာရှင် * အောက်တိုဘာ ၁၀ ** Marina Diamandis၊ ဝေလ် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ ** Kyle Switzer၊ ကနေဒီယန်မင်းသား ** Dominique Cornu၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ ပရို စက်ဘီးစီးသူ ** Aaron Himelstein၊ အမေရိကန်မင်းသား * အောက်တိုဘာ ၁၁ ** Lee Min-hye၊ တောင်ကိုရီးယား ပြိုင်ဘီးစီးသူ (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) ** Margaret Berger၊ နော်ဝေ electro ပေါ့ပ် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ ** Michelle Trachtenberg၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၁၄ ** Daniel Clark၊ အမေရိကန်-ကနေဒီယန်မင်းသား ** Justin Forsett၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Sherlyn၊ မက္ကဆီကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၁၆ – Casey Stoner၊ ဩစတြေးလျ မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးသူ * အောက်တိုဘာ ၁၈ – Iori Nomizu၊ ဂျပန်အသံမင်းသမီး၊မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် * အောက်တိုဘာ ၁၉ – RR Enriquez၊ ဖိလစ်ပိုင် မော်ဒယ်၊ တယ်လီဗေးရှင်း အစီအစဉ်မှူးနှင့်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၀ – Jennifer Freeman၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၂ ** Manpei Takagi၊ ဂျပန်မင်းသား ** Shinpei Takagi၊ ဂျပန်မင်းသား * အောက်တိုဘာ ၂၃ ** Chris Neal၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား ** Masiela Lusha၊ အယ်လဘေးနီးယန်-အမေရိကန်မင်းသမီး၊ ကဗျာဆရာ၊နှင့် လူချင်းစာနာသူ * အောက်တိုဘာ ၂၄ – Wayne Rooney၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား * အောက်တိုဘာ ၂၄ ** Ciara၊ အာဖရိကန်-အမေရိကန်အဆိုတော် ** Sophie Gradon၊ အင်္ဂလိပ် မော်ဒယ်နှင့် အရောင်းမန်နေဂျာ (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) ** John Robinson၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Christopher Sean၊ အမေရိကန်မင်းသား * အောက်တိုဘာ ၂၆ ** Andrea Bargnani၊ အီတလီ ပရို ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Asin Thottumkal၊ အိန္ဒိယမင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၇ ** Stefano Bianco၊ အီတလီ မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးသူ (၂၀၂၀တွင်သေဆုံး) ** Briana Lane၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် ဂီတပညာရှင် ** Troian Bellisario၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၈ ** Anthony Fantano၊ အမေရိကန်တေးဂီတ ဝေဖန်သမား ** Troian Bellisario၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၉ - Ximena Sariñana၊ မက္ကဆီကန် အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၂၉ – Janet Montgomery၊ အင်္ဂလိပ် ရုပ်ရှင်နှင့် တယ်လီဗေးရှင်းမင်းသမီး * အောက်တိုဘာ ၃၁ ** Kerron Clement၊ အမေရိကန့်တန်းကျော်ပြေးသမားနှင့် တာတိုပြေးသူ ** Kether Donohue၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် အဆိုတော် ===နိုဝင်ဘာ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Lily Aldridge in 2014 (cropped).jpg|100px|thumb|Lily Aldridge]] [[File:Dan Byrd 2012.jpg|100px|thumb|Dan Byrd]] [[File:AllysonFelixRio2016.jpg|100px|thumb|Allyson Felix]] [[File:Carly Rae Jepsen at Riverfest Elora 2018.jpg|100px|thumb|Carly Rae Jepsen]] [[File:Alison Pill by Gage Skidmore 2.jpg|100px|thumb|Alison Pill]] [[File:Kaley Cuoco by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb|Kaley Cuoco]] [[File:Christine Teigen 2012 Shankbone.JPG|100px|thumb|Chrissy Teigen]] * နိုဝင်ဘာ ၂ **Josh Grelle၊ အမေရိကန်အသံမင်းသား ** Diana Penty၊ အိန္ဒိယ မော်ဒယ်နှင့်မင်းသမီး * နိုဝင်ဘာ ၃ ** Tyler Hansbrough၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား ** Philipp Tschauner၊ ဂျာမန်ဘောလုံးသမား * နိုဝင်ဘာ ၄ – Victoria Leigh Soto၊ အမေရိကန်ကျောင်းဆရာ (၂၀၁၂တွင်သေဆုံး) * နိုဝင်ဘာ ၄ – Elizabeth Rရေခဲ၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * နိုဝင်ဘာ ၆ – Shayne Lamas၊ အမေရိကန် စစ်မှန်တယ်လီဗေးရှင်း ကျော်ကြားသူနှင့် မင်းသမီး * နိုဝင်ဘာ ၇ – Paul Terry၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသား * နိုဝင်ဘာ ၈ – Jack Osbourne၊ အင်္ဂလိပ် တယ်လီဗေးရှင်း ကျော်ကြားသူ * နိုဝင်ဘာ ၁၀ ** Dannic၊ aka Daan Romers၊ ဒတ်ချ် ဒီဂျေနှင့် ထုတ်လုပ်သူ ** Giovonnie Samuels၊ အမေရိကန်မင်းသမီး ** Ricki-Lee Coulter၊ ယခင် ဩစတြေးလျ အိုင်ဒေါ ပြိုင်ပွဲဝင်နှင့် အဆိုတော် * နိုဝင်ဘာ ၁၁ ** Remona Fransen၊ ဒတ်ချ် အားကစားသမား ** Raquel Guerra၊ ပေါ်တူဂီ အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး ** Kalan Porter၊ ကနေဒီယန် အဆိုတော် ** Robin Uthappa၊ အိန္ဒိယ ခရစ်ကက်ကစားသူ * နိုဝင်ဘာ ၁၂ – Daria Bijak၊ ဂျာမန် အနုဆန်သော ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ * နိုဝင်ဘာ ၁၃ ** Rahul Kohli၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသား ** Michael Bennett၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Asdrúbal Cabrera၊ ဗင်နီဇွဲလား ဘေ့စ်ဘောကစားသမား ** Simo-Pekka Olli၊ ဖင်လန် ဘော်လီဘောကစားသမား * နိုဝင်ဘာ ၁၄ – Thomas Vermaelen၊ ဘယ်လ်ဂျီယံဘောလုံးသမား * နိုဝင်ဘာ ၁၄ ** Lily Aldridge၊ အမေရိကန်မော်ဒယ် ** Casnel Bushay၊ ဗင်းဆင့် တာတိုပြေးသူ ** Nick Fradiani၊ အမေရိကန်အဆိုတော် ** Jeffree Star၊ အမေရိကန်ဂီတပညာရှင်နှင့် ယူကျုပုဂ္ဂိုလ် * နိုဝင်ဘာ ၁၆ – Sanna Marin၊ ဖင်လန် နိုင်ငံရေးသမား၊ ဖင်လန် ၄၆ ယောက်မြောက်ဝန်ကြီးချုပ် * နိုဝင်ဘာ ၁၇ – Bea Saw၊ ဖိလစ်ပိုင်မင်းသမီး * နိုဝင်ဘာ ၁၈ – Allyson Felix၊ အမေရိကန်တာတိုပြေးသူ * နိုဝင်ဘာ ၂၀ – Dan Byrd၊ အမေရိကန်မင်းသား * နိုဝင်ဘာ ၂၁ – Carly Rae Jepsen၊ ကနေဒီယန် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ * နိုဝင်ဘာ ၂၂ – Asamoah Gyan၊ ဂါနာဘောလုံးကစားသမား * နိုဝင်ဘာ ၂၃ ** Katie Crown၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** Ahn Hyun-Soo၊ တောင်ကိုရီးယား လမ်းကြောင်းတို စကိတ်စီးသူ * နိုဝင်ဘာ ၂၄ – Marcus Hellner၊ ဆွီဒင် cross-country စကီးစီးသူ * နိုဝင်ဘာ ၂၇ – Alison Pill၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး * နိုဝင်ဘာ ၂၈ ** Nathan Keyes၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Magdolna Rúzsa၊ ဟန်ဂေရီ အဆိုတော် ** Ryan Sampson၊ ဗြိတိန်မင်းသား * နိုဝင်ဘာ ၃၀ ** Luis Valbuena၊ ဗင်နီဇွဲလား ဘေ့စ်ဘောကစားသမား (၂၀၁၈တွင်သေဆုံး) ** Kaley Cuoco၊ အမေရိကန်မင်းသမီးနှင့် ထုတ်လုပ်သူ ** Chrissy Teigen၊ အမေရိကန်မော်ဒယ် ===ဒီဇင်ဘာ=== <!-- Please do not add yourself၊ non-notable people၊ fictional characters၊ or people without Wikipedia articles to this list. No red links၊ please. --> [[File:Amanda Seyfried 2019 by Glenn Francis.jpg|100px|thumb|Amanda Seyfried]] [[File:Stephen Dawson 5.jpg|100px|thumb|Stephen Dawson]] [[File:Frankiemuniz2017 (cropped).jpg|100px|thumb|Frankie Muniz]] [[File:Dulce Maria Teleton 3.jpg|100px|thumb|Dulce María]] [[File:Dwight Howard 30483967610.jpg|100px|thumb|Dwight Howard]] [[File:Raven-SymonéDec10.jpg|100px|thumb|Raven-Symoné]] * ဒီဇင်ဘာ ၁ ** John Coughlin၊ အမေရိကန်စုံတွဲစကိတ်စီးသူ (၂၀၁၉တွင်သေဆုံး) ** Philip DeFranco၊ အမေရိကန်ယူကျုစတားနှင့် video blogger ** Janelle Monáe၊ အာဖရိကန်-အမေရိကန်R&B/soul ဂီတပညာရှင် ** Chanel Preston၊ အမေရိကန်အပြာမင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၂ – Amaury Leveaux၊ ပြင်သစ် ရေကူးသမား * ဒီဇင်ဘာ ၃ ** László Cseh၊ ဟန်ဂေရီ ရေကူးသမား ** Amanda Seyfried၊ အမေရိကန်မင်းသမီး၊ မော်ဒယ်နှင့် အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ * ဒီဇင်ဘာ ၄ ** Stephen Dawson၊ အိုင်းရစ်ဘောလုံးသမား ** Krista Siegfrids၊ ဖင်လန် အဆိုတော် * ဒီဇင်ဘာ ၄ – Frankie Muniz၊ အမေရိကန်မင်းသား၊ ဂီတပညာရှင်၊ စာရေးဆရာ၊ ထုတ်လုပ်သူ၊နှင့် ပြိုင်ကားမောင်းသူ * ဒီဇင်ဘာ ၆ – Dulce María၊ မက္ကဆီကန် အဆိုတော်နှင့်မင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၇ – Jon Moxley၊ အမေရိကန်ပရို နပန်းသမား * ဒီဇင်ဘာ ၈ – Dwight Howard၊ အမေရိကန်ဘက်စကက်ဘောကစားသမား * ဒီဇင်ဘာ ၉ – Wil Besseling၊ ဒတ်ချ် ဂေါက်ရိုက်သူ * ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ** Edmund Entin၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Gary Entin၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Meghan Linsey၊ အမေရိကန်အဆိုတော်-သီချင်းရေးဆရာ ** Matt Forté၊ အမေရိကန်ဘောလုံးကစားသမား ** Raven-Symoné၊ အာဖရိကန်-အမေရိကန်မင်းသမီး၊ အဆိုတော်၊ သီချင်းရေးဆရာ၊ executive ထုတ်လုပ်သူ၊နှင့် ဒါရိုက်တာ * ဒီဇင်ဘာ ၁၁ – Samantha Steele၊ အမေရိကန် အားကစားပြိုင်ပွဲအစီအစဉ်ကြေညာသူ * ဒီဇင်ဘာ ၁၂ – Juan Camilo Zúñiga၊ ကိုလံဘီယာဘောလုံးသမား * ဒီဇင်ဘာ ၁၄ – Nonami Takizawa၊ ဂျပန်မင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၁၆ – Amanda Setton၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၁၇ – Greg James၊ ဗြိတိန် ရေဒီယို ဒီဂျေ * ဒီဇင်ဘာ ၁၈ – Hana Soukupová၊ ချက် မော်ဒယ် * ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ** Christina Loukas၊ အမေရိကန်ဒိုင်ဗင်ထိုးသူ ** Lady Sovereign၊ ဗြိတိန် ရက်ပါ ** David Reale၊ ကနေဒီယန်မင်းသား ** Gary Cahill၊ အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးသမား * ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ** James Stewart Jr.၊ အမေရိကန်မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးသူ ** Tom Sturridge၊ အင်္ဂလိပ်မင်းသား * ဒီဇင်ဘာ ၂၂ – Edurne၊ စပိန် အဆိုတော်၊ မင်းသမီးနှင့် TV အစီအစဉ်တင်ဆက်သူ * ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ** Harry Judd၊ အင်္ဂလိပ် ဒရမ်မာဗုံတီးသူ ** Luke O'Loughlin၊ ဩစတြေးလျမင်းသား * ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ** Yu Shirota၊ ဂျပန်မင်းသားနှင့် အဆိုတော် ** Beth Behrs၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ** Paul Stastny၊ ကနေဒီယန်-အမေရိကန်ပရို ရေခဲဟော်ကီကစားသမား ** Jessica Harmon၊ ကနေဒီယန်မင်းသမီး ** Halley Gross၊ အမေရိကန်ဇာတ်ညွန်းရေးသူ * ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ** Dan Amboyer၊ အမေရိကန်မင်းသား ** Taryn Terrell၊ အမေရိကန်ပရို နပန်းသမား * ဒီဇင်ဘာ ၂၉ – Alexa Ray Joel၊ အမေရိကန်အဆိုတော်၊ သီချင်းရေးဆရာနှင့် ပီယာနိုတီးသူ * ဒီဇင်ဘာ ၃၀ – Anna Wood၊ အမေရိကန်မင်းသမီး * ဒီဇင်ဘာ ၃၁ – Jonathan Horton၊ အမေရိကန်ဂျွမ်းဘားလွှဲသူ == ဇန်နဝါရီ ကွယ်လွန်သူများ == == ဖေဖော်ဝါရီ ကွယ်လွန်သူများ == == မတ် ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၄ မတ်|မတ် ၂၄]] ** [[မန်းဘဆိုင်]]၊ နိုင်ငံရေးသမား။ ([[၁၉၀၆]] ဖွား) == ဧပြီ ကွယ်လွန်သူများ == == မေ ကွယ်လွန်သူများ == == ဇွန် ကွယ်လွန်သူများ == * [[၂၂ ဇွန်|ဇွန် ၂၂]] ** [[ဗိုလ်ဗကို]]၊ တော်လှန်ရေးသမား၊ သရုပ်ဆောင်၊ ဒါရိုက်တာ၊ စာရေးဆရာနှင့် ကျောင်းဆရာ။ (၁၉၁၉ ဖွား) == ဇူလိုင် ကွယ်လွန်သူများ == == ဩဂုတ် ကွယ်လွန်သူများ == == စက်တင်ဘာ ကွယ်လွန်သူများ == == အောက်တိုဘာ ကွယ်လွန်သူများ == * [[၁၀ အောက်တိုဘာ|အောက်တိုဘာ ၁၀]] ** [[ယူဖရိုင်းနား]]၊ ရုရှားသရုပ်ဆောင်။ ([[၁၉၂၀]] ဖွား) == နိုဝင်ဘာ ကွယ်လွန်သူများ == == ဒီဇင်ဘာ ကွယ်လွန်သူများ == ==ကိုးကား== {{reflist}} [[Category:၁၉၈၅]] [[Category:၁၉၈၀ ဆယ်စုနှစ်]] 8dflwhe6l6am3ajf06zlm6nr6xq8h9k 0 3198 752872 752644 2022-08-01T15:58:38Z Seng Mein Tun 104125 မလေးရှား နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ကို လင့်ခ်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{coord|16|N|108|E|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ | common_name = ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{native name|vi|Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa<br>Việt Nam}} | ပုံ_အလံ = Flag of Vietnam.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Coat of arms of Vietnam.svg | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = {{lang|vi|Độc lập – Tự do – Hạnh phúc|Độc lập – Tự do – Hạnh phúc}}<br> {{lang|my|"လွတ်လပ်ရေး - လွတ်မြောက်ရေး - သုခ"}} | englishmotto="Independence – Liberty – Happiness" | နိုင်ငံတော်သီချင်း ={{lang|vi|[[Tiến Quân Ca]]}}<br />{{small|({{lang-en|"Army March"}})}}<div class="center" style="margin-top:0.4em;"> </div> | ပုံ_နေရာ = {{Switcher|[[File:Vietnam (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|ကမ္ဘာလုံးတွင် ပြရန်|[[File:Location Vietnam ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|အာဆီယံတွင် ပြရန်|default=1}} | map_caption = {{map caption|location_color=အစိမ်း|region=[[အာဆီယံ]]|region_color=မီးခိုးရင့်|legend=Location Vietnam ASEAN.svg}} | မြို့တော် = [[ဟနွိုင်းမြို့]] | coordinates = {{coord|21|2|N|105|51|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = [[ဟိုချီမင်းစီးတီး|ဟိုချီးမင်​ မြို့ကြီး]]<br />{{coord|10|48|N|106|39|E|type:city}} | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | languages_type = အမျိုးသားဘာသာစကား | languages = [[ဗီယက်နမ်ဘာသာစကား|ဗီယက်နမ်]]{{#tag:ref|The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam states that Vietnamese language is the "national language", rather than the "official language"; Vietnamese is the only language used in official documents and legal proceedings ''[[de facto]]''.<ref>{{cite web|url=https://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html#pKxAv0j1eAlwxQq9.97|title=The Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|publisher=Vietnam News Agency|date=15 January 2014|access-date=13 June 2019|accessdate=30 October 2021|archivedate=1 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190501011011/https://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html#pKxAv0j1eAlwxQq9.97}}</ref>|group="n"}} | ethnic_groups = {{vunblist | ၈၅.၃၂% [[ဗီယက်နမ်လူမျိုး|ဗီယက်နမ်]] | ၁၄.၆၈% [[:en:List of ethnic groups in Vietnam|အခြား]]{{sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}}}} | ethnic_groups_year = ၂၀၁၉ | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; |၇၃..၇% [[ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒ|ဘာသာမဲ့]] / [[:en:Vietnamese folk religion|ရိုးရာ]] |၁၄.၉% [[:en:Buddhism in Vietnam|ဗုဒ္ဓဘာသာ]] |၈.၅% [[:en:Christianity in Vietnam|ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] |၁.၅% [[:en:Hoahaoism|Hoahaoism]] |၁.၂% [[:en:Caodaism|Caodaism]] |၀.၂% [[:en:Religion in Vietnam|အခြား]]<ref>{{Cite web|url=https://www.state.gov/reports/2019-report-on-international-religious-freedom/vietnam/|title=2019 Report on International Religious Freedom: Vietnam|website=[[U.S. Department of State]]}}</ref>}} | religion_year = ၂၀၁၉ | demonym = [[:en:Vietnamese people|Vietnamese]] | government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[:en:Marxism–Leninism|မက်စ်-လီနင်ဝါဒ]] [[:en:One-party state|တပါတီ]] [[:en:Socialist state|ဆိုရှယ်လစ်]] [[သမ္မတနိုင်ငံ|သမ္မတနိုင်ငံစနစ်]]<!-- The Constitution of Vietnam states that the country is a "socialist republic". This is often regarded as being interchangeable with "communist state" by Western scholars, but legally and officially speaking it is not. --> | leader_title1 = [[:en:General Secretary of the Communist Party of Vietnam|အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး]] | leader_name1 = Nguyễn Phú Trọng | leader_title2 = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] | leader_name2 = [[ငုယင်စွမ်းဖု]] | leader_title3 = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name3 = Phạm Minh Chính | leader_title4 = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] | leader_name4 = Vương Đình Huệ | legislature = [[အမျိုးသားလွှတ်တော် (ဗီယက်နမ်)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]] | sovereignty_type = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | sovereignty_note = | established_event1 = [[:en:Ngô dynasty|ပထမ ဧကရာဇ်မင်းဆက်]] | established_date1 = ၉၃၉ | established_event2 = [[French Colonial Empire|ပြင်သစ်]]ထံမှ [[:en:Proclamation of Independence of the Democratic Republic of Vietnam|လွတ်လပ်ရေးကြေညာခြင်း]] | established_date2 = ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက် | established_event3 = [[:en:1954 Geneva Conference|ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်]] | established_date3 = ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက် | established_event4 = [[:en:Fall of Saigon|ဆိုင်ဂုံမြို့ ကျဆုံးခြင်း]] | established_date4 = ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် | established_event5 = ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း | established_date5 = ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက် | established_event6 = [[:en:Constitution of the Socialist Republic of Vietnam|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]] | established_date6 = ၂၀၁၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်{{#tag:ref|In effect since 1 January 2014.{{sfn|Constitution of Vietnam|2014}}|group="n"}} | area_km2 = ၃၃၁,၆၉၉ | ဧရိယာအဆင့် = ၆၆ | area_sq_mi = ၁၂၈,၀၆၉ | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၆.၃၈ | population_census = ၉၆,၂၀၈,၉၈၄{{sfn|General Statistics Office of Vietnam|2019}} | population_census_year = ၂၀၁၉ | population_census_rank = ၁၅ | population_density_km2 = ၂၉၅.၀ | population_density_sq_mi = ၇၅၂ | population_density_rank = ၂၉ | GDP_PPP = {{increase}} $၁,၀၄၇.၃၁၈ ဘီလီယံ{{sfn|International Monetary Fund}} | GDP_PPP_year = ၂၀၂၀ | GDP_PPP_rank = ၂၃ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၁၀,၇၅၅{{sfn|International Monetary Fund}} | GDP_PPP_per_capita_rank = ၁၀၆ | GDP_nominal = {{increase}} $၃၄၀.၆၀၂ ဘီလီယံ{{sfn|International Monetary Fund}} | GDP_nominal_year = ၂၀၂၀ | GDP_nominal_rank = ၃၅ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၃,၄၉၈{{sfn|International Monetary Fund}} | GDP_nominal_per_capita_rank = ၁၁၅ | Gini = ၃၅.၇ <!--number only--> | Gini_year = ၂၀၁၈ | Gini_change = decrease | Gini_ref = {{sfn|World Bank|2018c}} | Gini_rank = | HDI = ၀.၇၀၄<!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref =<ref>{{cite book |title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene |date=15 December 2020 |publisher= [[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-9-211-26442-5 |pages=343–346 |website=hdr.undp.org |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |access-date=15 December 2020 |archive-date=15 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201215063955/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |url-status=live }}</ref> | HDI_rank = ၁၁၇ | ဗဟိုဘဏ် = | ငွေ = [[ဗီယက်နမ် ဒေါင်|ဒေါင်]] (₫) | currency_code = VND | time_zone = [[UTC+07:00|ဗီယက်နမ် စံ‌တော်ချိန်]] | utc_offset = +07:00 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | electricity =[[Mains electricity by country|220 V – 50 Hz]] | drives_on = ညာ | calling_code = [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၄]] | cctld = [[.vn]] | today = | အထိမ်းအမှတ်များ =ကြာပန်း,လယ်သမား​ဆောင်းခ​မောက် }} '''ဗီယက်နမ်''' ({{lang-en|Vietnam}}; {{IPAc-en|ˌ|v|iː|ə|t|ˈ|n|aː|m|audio=En-us-Vietnam.ogg}}; {{Lang-vi|Việt Nam}}) သို့ ရုံးသုံးအမည်အားဖြင့် ''ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ''သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရှိပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်၏ အရှေ့ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ ၉၇.၈ သန်း ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၆ ခုမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အာရှတွင် အဋ္ဌမမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် [[လောနိုင်ငံ]]၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်တွင် [[မလေးရှားနိုင်ငံ|မလေးရှား]]နှင့် ခြားနားထားသော [[တောင်တရုတ်ပင်လယ်]]တို့က ဝိုင်းရံထားသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ ပေါင်းစည်းပြီးနောက် မြို့တော်မှာ [[ဟနွိုင်းမြို့]] ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် တရုတ်မင်းဆက်၏ လက်အောက်ခံအဖြစ် ဘီစီ ၁၁၁ ခုနှစ်မှ အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ် အထိ နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော်မျှနေခဲ့ရသည်။ လွတ်လပ်သော ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ဘတ်ဒမ်မြစ် တိုက်ပွဲတွင် အောင်ပွဲခံပြီးနောက် အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် တော်ဝင်မင်းဆက် ပေါင်းများစွာတို့သည် အရှေ့တောင်အာရှ အတွင်းပိုင်းအထိ ပထဝီအနေအထားနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြန့်ကျက်မှုတို့ဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာခဲ့ကြသည်မှာ ၁၉ရာစုအလယ်ပိုင်း ပြင်သစ်တို့၏ ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းပိုက်ခြင်းမခံရမီ အချိန်အထိဖြစ်သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်များတွင် ဂျပန်တို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဗီယက်နမ်တို့သည် ပြင်သစ်တို့အား ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲမှစ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်တို့အား ဗီယက်နမ်မြေပေါ်မှ အပြီးတိုင် မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင်မူ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ် ဆိုသော နိုင်ငံရေး အရ ပြိုင်ဘက်များဖြစ်သည့် နိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံ အဖြစ် နှစ်ခြမ်းကွဲခဲ့သည်။ ထိုနှစ်ဖက်တို့၏ ပဋိပက္ခများသည် [[ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ]]တွင် အင်အားပြင်ထန်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ အနိုင်ရပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ကွန်မြူနစ် အစိုးရ လက်အောက်တွင် ပေါင်းစည်းသွားခဲ့သော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေပြီး နိုင်ငံရေး အရ အထီးကျန် ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် အစိုးရမှ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုမှစ၍ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး နှင့် စတင်ပေါင်းစည်းခြင်း လမ်းစပေါ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။<ref name="BBC2004">{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm | publisher=BBC News | title=Vietnam's new-look economy | date=18 October 2004| accessdate=21 November 2015}}</ref> ၂၀၀၀ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် နိုင်ငံအားလုံးနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အဓိက စီးပွားရေး နိုင်ငံ ၁၁ နိုင်ငံထဲတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အဖော်ဆောင်နိုင်ဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Weisenthal|first= Joe |url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1 |title=3G Countries |publisher=Business Insider |date=22 February 2011 |accessdate=6 August 2011}}</ref> ၎င်းတို့၏ အောင်မြင်သော စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့သို့ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံတကာ ဖရန်ကိုဖုန်းနီ နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့ဖူးသော သမိုင်းကြောင်းလည်း ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တစ်ပါတီ စနစ် ကျင့်သုံးပြီး ကွန်မြူနစ် စနစ်ကို လက်ခံကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ == အမည်ရင်းမြစ် == ''ဗီယက်နမ်''ဆိုသောအမည်မှာ ''နမ်ဗီယက်''ဆိုသော အမည်မှ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုစကားလုံးအား ၂ရာစုတွင် အုပ်စိုးခဲ့သော ''ထရူးမင်းဆက်''လက်ထက်မှ စတင် သုံးနှုန်းခဲ့သည်။<ref name="Woods38">{{harvnb|Woods|2002|page=38}}</ref> ဗီယက်ဆိုသော စကားလုံးမှာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့တွင် နေထိုင်သော ဘက်ရှ်ဗီယက် ဆိုသော လူမျိုးစု၏ နာမည်အတိုဖြစ်သည်။<ref name="Yue-Hashimoto">{{harvnb|Yue-Hashimoto|1972|page=1}}</ref> ဗီယက်နမ်ဆိုသော စကားလုံးအား ၁၆ ရာစုနှစ်က ကဗျာတစ်ပုဒ်တွင် စတင်သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် ၁၆ ရာစုနှင့် ၁၇ ရာစု အတွင်း ထွင်းထုခဲ့သော ကျောက်စာတိုင် ၁၂ တိုင်တွင်လည်း သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် ၁၅၅၈ ခုနှစ်က စတင်တည်ထားခဲ့သော ဟိုင်ဖုန်းမြို့မှ ဘောင်လန်ဘုရားတွင်လည်း တွေ့ရသည်။ ၁၈၀၂ ခုနှစ်တွင် ငုယင်ဖွတ်အန်း မှ ငုယင်မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး တည်ထောင်ပြီး ဒုတိယမြောက်နှစ်တွင် [[ချင်မင်းဆက်]] ဧကရာဇ် ကျားချင် မှ ၎င်းအား နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဘုရင် အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးရန် ပန်ကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ချင်မင်းဆက် အရာရှိများက နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဆိုသော အမည်တွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ကွမ်းရှိပြည်နယ် နှင့် [[ကွမ်တုန်းပြည်နယ်]] များလည်း ပါဝင်ပြီး ငုယင်ဖွတ်အန်း၏ ဒေသမှာ ယခင်က ကျောင်းရှီဒေသဖြစ်သော အန်နမ် ဒေသသာလျှင် ဖြစ်သဖြင့် နမ်ဗီယက်/နမ်ယူး ဘုရင် အဖြစ် မသတ်မှတ် နိုင်ကြောင်း ထောက်ပြ ပြောဆိုခဲ့ပြီး ထို့အတွက် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံအား ယူးနန်/ ဗီယက်နမ်ဟု သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။<ref>《嘉庆重修一统志》卷五五三</ref> ၁၈၀၄ ခုနှစ် မှ ၁၈၁၃ ခုနှစ် အတွင်းတွင် ကျားလုံ ဧကရာဇ်မှ ထိုအမည်အား တရားဝင် သုံးစွဲခဲ့သည်။ ထိုအမည်အား ၂၀ရာစု အစောပိုင်းတွင် ဖန်ဗွိုင်းချောင် ရေးသားသော ဗီယက်နမ်၏ ပျောက်ဆုံးနေသော သမိုင်းကြောင်း စာအုပ်တွင် ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ် မျိုးချစ် ပါတီမှ ဆက်လက်သုံးစွဲခဲ့သည်။<ref name="Tonnesson117">{{harvnb|Tonnesson|Antlov|1996|page=117}}</ref> ၁၉၄၅ ခုနှစ် အထိ နိုင်ငံ၏ အမည်ကို အန်နမ် ဟု သုံးစွဲခဲ့ပြီး ဟူးမြို့ရှိ တော်ဝင်အစိုးရနှင့် ဟနွိုင်းရှိ ဗီယက်မင်း အစိုးရ ၂ ရပ်စလုံးမှ ထို အချိန်မှစ၍ ဗီယက်နမ်ဟု ပြောင်းလဲ ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။<ref name="autogenerated1">{{harvnb|Tonnesson|Antlov|1996|page=126}}</ref> == သမိုင်း == ===သမိုင်းမတင်မီခေတ် နှင့် ရှေးခေတ်သမိုင်း=== [[File:Trong dong Dong Son Guimet.jpg|thumb|left|ဒေါင်ဆမ် ကြေးစည်၊ ဘီစီ ၈၀၀ ခုနှစ်]] ရှေးဟောင်းသုတေသန တူးဖော်မှုများ အရ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် [[ကျောက်ခေတ်လယ်]]မှ အစပြု၍ လူတို့နေထိုင်သော အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ လန်ဆွန်းပြည်နယ် နှင့် ငဲ့အန်း ပြည်နယ်တို့ရှိ ဂူများ အတွင်းတွင် ဘီစီ ၅၀၀,၀၀၀ ခန့်မှ ဟိုမိုအီရပ်တပ်စ် တို့၏ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ <ref>[http://voices.yahoo.com/the-human-migration-homo-erectus-ice-age-3357450.html "The Human Migration: ''Homo erectus'' and the Ice Age"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112203432/http://voices.yahoo.com/the-human-migration-homo-erectus-ice-age-3357450.html |date=12 November 2012 }}. Yahoo!. 27 May 2009. Retrieved 24 January 2013.</ref> အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရှေးအကျဆုံး ဟိုမိုဆေးပီးယန်း (လူ) ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းအား ပလိုင်စတိုဆင်း ခေတ်လယ်တွင် တွေ့ရှိရပြီး သွားအပိုင်းအစများကို သန်အွမ် နှင့် ဟန်းဟမ် မှ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ <ref>Kha and Bao, 1967; Kha, 1975; Kha, 1976; Long et al., 1977; Cuong, 1985; Ciochon and Olsen, 1986; Olsen and Ciochon, 1990.</ref> ပလိုင်စတိုဆင်း ခေတ်နှောင်းမှ ဟိုမိုဆေးပီးယန်းတို့၏ သွားများကိုမူ ဒေါင်ကန်ဒေသတွင် တွေ့ရှိရကာ <ref name=Cuong1986>Cuong, 1986.</ref> ဟိုလိုဆင်းခေတ်ဦးမှ သွားများကိုမူ မိုင်ဒဒျူး <ref name=Cuong1986/>၊ လန်ဂေါင်း <ref>Colani, 1927.</ref> နှင့် ကွမ် ဒေသတို့တွင် တွေ့ရှိရသည်။ <ref>Demeter, 2000.</ref> ဘီစီ ၁၀၀၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် မားမြစ် နှင့် မြစ်နီမြစ်တို့၏ ရေလွှမ်းလွင်ပြင် ဒေသများ အတွင်း ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးမှု နှင့် ကြေးသွန်းမှု ထွန်းကားလာရာမှ ဒေါင်ဆမ် ယဉ်ကျေးမှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာခဲ့သည်။ ဒေါင်ဆမ်တို့၏ စည် မှာ ထင်ရှားသော အမှတ်အသား တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် အစောပိုင်း ဗီယက်နမ် ပြည်ထောင်များ ဖြစ်သော ဗန်းလန်ပြည် နှင့် အောလပ်စ် ပြည်တို့ စတင်ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ ယဉ်ကျေးမှု၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုမှာ ပင်လယ်ပိုင်း အရှေ့တောင်အာရှ အပါအဝင် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသများ သို့ ဘီစီ ပထမ ထောင်စုနှစ် အတွင်း ပျံ့နှံ့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။<ref>[http://www.littlevietnamtours.com.vn/about_vietnam/vietnam_culture/dong_son_culture.php "Dong Son culture"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130426081801/http://www.littlevietnamtours.com.vn/about_vietnam/vietnam_culture/dong_son_culture.php |date=26 April 2013 }}. LittleVietnamTours.com.vn. Retrieved 28 January 2013.</ref><ref>Nola Cooke, Tana Li, James Anderson (2011). ''The Tongking Gulf Through History''. p.46: "Nishimura actually suggested the Đông Sơn phase belonged in the late metal age, and some other Japanese scholars argued that, contrary to the conventional belief that the Han invasion ended Đông Sơn culture, Đông Sơn artifacts, ..."</ref><ref>Vietnam Fine Arts Museum (2000). "... the bronze cylindrical jars, drums, Weapons and tools which were sophistically carved and belonged to the World famous Đông Sơn culture dating from thousands of years; the Sculptures in the round, the ornamental architectural Sculptures ..."</ref> ===ဗီယက်နမ် ဘုရင်ခေတ်=== ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတွင် ဗန်းလန် ဟု သိကြသော ဟုန်ဘုရင်တို့၏ ဟုန်ဘန်းမင်းဆက်သည် ဗီယက်နမ်တို့၏ ပထမဆုံး နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ ဘီစီ ၂၅၇ ခုနှစ်တွင် နောက်ဆုံး ဟုန်ဘုရင်အား သပ်ဖန် မှ အနိုင်ယူခဲ့ပြီး လပ်စ်ဗီယက် နှင့် အောဗီယက်လူမျိုးတို့ကို ပူးပေါင်းကာ အောလပ်စ်နိုင်ငံ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့ကာ အန်းဒုန်ဗွန်းဟူသော ဘွဲ့အမည်ကို ခံယူခဲ့သည်။ ဘီစီ ၂၀၇ ခုနှစ်တွင် တရုတ် စစ်ဗိုလ်ချုပ် ကျောင်တျို မှ အန်းဒုန်းဗွန်းအား အနိုင်ရခဲ့ပြီး အောလပ်စ်နိုင်ငံအား နန်ယူးဒေသအတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘီစီ ၁၁၁ ခုနှစ် ဟန်-နန်ယူးစစ်ပွဲ အပြီးတွင် နန်ယူးသည် တရုတ်ဟန်မင်းဆက်၏ အင်ပါယာ အတွင်းသို့ သွတ်သွင်း ခံခဲ့ရသည်။ [[File:Vietnam territorial expansion (900–1760 AD).gif|thumb|190px|တောင်ပိုင်း (နန်းတျန်) အား အောင်မြင်မှုကို ပြသော ဗီယက်နမ် မြေပုံ ၁၀၆၉-၁၇၅၇ {{legend|#ffdd00|၉၀၀}} {{legend|#ffff88|၁၁၀၀}} {{legend|#bbff88|၁၄၇၅}} {{legend|#66ff66|၁၆၅၀}} {{legend|#bbbbff|၁၇၆၀}} ]] နောင် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ အတွင်းတွင် ယခု ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းသည် တရုတ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင်သာ ရှိနေခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://asia.msu.edu/seasia/Vietnam/History/chinesecolonization.html|title=Chinese Colonization (200BC – 938AD)|publisher=Asia.msu.edu|accessdate=28 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070825192025/http://www.asia.msu.edu/seasia/Vietnam/History/chinesecolonization.html|archivedate=25 August 2007}}</ref> အစောပိုင်း လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်သော ထရွန်းညီအစ်ကိုများ၏ လှုပ်ရှားမှု နှင့် လေဒီထရူးတို့၏ လှုပ်ရှားမှုများမှာ တဒင်္ဂသာလျှင် အောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း ဗန်ရွှန်းဟု အမည်တွင်သော အစောပိုင်း လိုင်မင်းဆက်မှာမူ အေဒီ ၅၄၄ ခုနှစ်မှ ၆၀၂ ခုနှစ်အထိ လွတ်လပ်စွာ တည်ရှိနိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.easyrider.vn/contents.php?ids=144|title=Country's Official Name|publisher=Easy Riders Vietnam|accessdate=18 July 2013|archivedate=9 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109220805/http://www.easyrider.vn/contents.php?ids=144}}</ref> ၁၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင်မူ ခွပ်မိသားစု ၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကိုင်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိခဲ့သော်လည်း အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် မရရှိခဲ့ပေ။ အေဒီ ၉၃၈ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် ပဒေသရာဇ် ငိုကူရင် သည် တရုတ် တောင်ပိုင်းဟန်ပြည်နယ်၏ တပ်များကို ဗတ်ဒန်းမြစ်တိုက်ပွဲတွင် အနိုင်တိုက်ခဲ့ပြီး တရုတ်တို့၏ အုပ်စိုးမှု အောက်တွင် နှစ်ပေါင်း တစ်ထောင်ကျော် နေထိုင်ခဲ့ရမှ လွတ်လပ်ရေး အပြည့်အဝ ရရှိခဲ့သည်။ <ref>{{cite news |url=http://vietnamnews.vnagency.com.vn/showarticle.php?num=04SUN220106 |title=Spears offer insight into early military strategy |publisher=Viet Nam News |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090304011202/http://vietnamnews.vnagency.com.vn/showarticle.php?num=04SUN220106 |archivedate=4 March 2009 |date=22 January 2006}}</ref> နိုင်ငံ၏ အမည်အား ဒိုင်းဗီယက် (မဟာ ဗီယက်) ဟု ပြောင်းလဲ မှည့်ခေါ်ခဲ့ပြီး လိုင်မင်းဆက် နှင့် ထရန်မင်းဆက်တို့၏ အောက်တွင် ရွှေရောင်လွှမ်းသော နေ့ရက် များကို ဖြတ်သန်းနိုင်ခဲ့သည်။ ထရန်မင်းဆက်၏ အုပ်စိုးမှု အောက်တွင် ဒိုင်းဗီယက်တို့သည် မွန်ဂိုတို့၏ ကျူးကျော်မှု သုံးကြိမ်ကို တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/9.htm |title=The Trần Dynasty and the Defeat of the Mongols |publisher=Countrystudies.us |accessdate=28 April 2010}}</ref> ထိုအတောအတွင်း၌ ဗုဒ္ဓဘာသာ ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဟိုးမင်းဆက် ပြုတ်ကျခဲ့သော ၁၄၀၆-၇ ခုနှစ် မင်း-ဟိုး စစ်ပွဲ နောက်ပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်တို့သည် ခဏတာမျှ လွတ်လပ်ရေး ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး တရုတ် မင် မင်းဆက်၏ အုပ်စိုးမှုကို ခံခဲ့ရသော်လည်း လဲ မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့သူ လဲလွိုင်မှ ဗီယက်နမ် လွတ်လပ်ရေးကို ပြန်လည် ရယူခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်မင်းဆက်များသည် ၁၅ ရာစု လဲ မင်းဆက် လက်ထက်တွင် အထွဋ်အထိပ်သသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် လဲဧကရာဇ် လဲသန်တောင် (၁၄၆၀-၁၄၉၇)၏ လက်ထက်တွင် ဖြစ်သည်။ ၁၁ ရာစုနှင့် ၁၈ ရာစု ကြားတွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် နမ်တျန် (တောင်ပိုင်းသို့ချဲ့ထွင်ခြင်း) အမည်ရသော အစီအစဉ်ဖြင့် တောင်ပိုင်းသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး <ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/11.htm |title=The Lê Dynasty and Southward Expansion |publisher=Countrystudies.us|accessdate=28 April 2010}}</ref> နောက်ဆုံးတွင် ချန်ပါပြည် နှင့် ခမာ အင်ပိုင်ယာ၏ တစိတ်တပိုင်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.ancientworlds.net/aw/Article/549713 |title=The Kingdom of Champa |publisher=Ancientworlds.net|accessdate=28 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cpamedia.com/history/cham_survivors/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100110131508/http://www.cpamedia.com/history/cham_survivors/ |archivedate=10 January 2010 |title=The Chams: Survivors of a Lost Civilisation |publisher=Cpamedia.com |accessdate=28 April 2010}}</ref> ၁၆ ရာစု နောက်ပိုင်းတွင် လူထု အုံကြွမှုများ နှင့် မကြာခဏ ဖြစ်ပွားသော နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခများက ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို လွှမ်းခြုံထားခဲ့သည်။ ပထမပိုင်းတွင် တရုတ်တို့ ထောက်ခံသော မက် မင်းဆက်က လဲ မင်းဆက်၏ အာဏာကို စိန်ခေါ်ခဲ့သည်။ မက် မင်းဆက် အား နှိမ်နှင်းပြီးနောက် လဲ မင်းဆက်ကို အမည်အားဖြင့် ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သော်လည်း အာဏာမှာ မြောက်ပိုင်းရှိ ထရင်း ပဒေသရာဇ်များ နှင့် တောင်ပိုင်းရှိ ငုယင် ပဒေသရာဇ် တို့ထံတွင် ကွဲပြားစွာ ရှိနေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် နှစ် ၄၀ ကျော်မျှ ပြည်တွင်းစစ် အဖြစ် တိုက်ခိုက်နေခဲ့ပြီး ၁၆၇၀ ခုနှစ်များတွင် တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ရရှိခဲ့သည်။ ထို အချိန်အတွင်း ငုယင်တို့သည် ဗီယက်နမ်တောင်ပိုင်းကို မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့် နှင့် ခမာတို့၏ မြေများကို မဲခေါင် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသ အတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံအတွင်း ကွဲပြားနေမှုများသည် တေးရွှန်း ညီအကိုများမှ မင်းဆက် အသစ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် အပြီးသတ်သွားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုမှာ ကြာရှည်မခံခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့အား ငုယင် ပဒေသရာဇ်တို့၏ အကြွင်းအကျန်ဖြစ်သော ငုယင်အန်း မှ ပြင်သစ်တို့၏ အကူအညီဖြင့် အနိုင်ယူ ခဲ့သည်။<ref>[https://books.google.com/books?id=qFTHBoRvQbsC&pg=PA723&dq=Puymanel&lr=&sig=ACfU3U0QtLHIsVz76dH6VpFbsBYgm8FA8Q ''Colonialism'' by Melvin Eugene Page and Penny M. Sonnenburg] via Google Books. p.723. Retrieved 24 October 2012.</ref> ငုယင်အန်းသည် ဗီယက်နမ်ကို ပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး ငုယင်မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့ကာ ဂျားလောင်း အမည်ဖြင့် အုပ်စိုးခဲ့သည်။ ===၁၈၆၂-၁၉၄၅ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား=== [[File:Indochine française (1913).jpg|thumb|left|၁၉၁၃ ခုနှစ် ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား]] ပြင်သစ်တို့မှ ကက်သလစ် စစ်သွေးကြွတို့၏ အကူအညီဖြင့် ၁၈၅၉ ခုနှစ်မှ ၁၈၈၅ ခုနှစ် အတွင်း ရရှိခဲ့သော ဆက်တိုက် စစ်ရေး အောင်မြင်မှုများကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး ယုတ်လျော့လာခဲ့သည်။ ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် တောင်ပိုင်း သုံးပုံ တစ်ပုံသည် ပြင်သစ်တို့၏ ကိုလိုနီ ဖြစ်သော ကိုချင်ချိုင်းနား ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၈၈၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးသည် ပြင်သစ်လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ် အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့ကို အန်နမ် အစောင့်အရှောက်ခံနယ်မြေ နှင့် တွန်ကင် အစောင့်အရှောက်ခံနယ်မြေဟူ၍ ပြင်သစ် အစောင့်အရှောက်ခံ နယ်မြေ နှစ်ခု အဖြစ် ခွဲခြားထားခဲ့သည်။ ထိုဗီယက်နမ် နယ်မြေ ၃ ခု တို့အား ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနား ပြည်ထောင်စု အဖြစ် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် တရားဝင် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုသည် ဗီယက်နမ် လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွင်း ထင်ရှားသော နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပြောင်းအလဲများကို ဖြစ် ပေါ်စေခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်းပုံစံ ခေတ်မီ ပညာရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ပြီး ရိုမန်ကက်သလစ် ဘာသာကို ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ အင်ဒိုချိုင်းနားတွင် လာရောက် နေထိုင်ကြသော ပြင်သစ် အများစုမှာ ကိုချင်ချိုင်းနားတွင် စုစည်းနေခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ဆိုင်းဂုံ ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။ <ref>[http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/docrepository/FrenchAlgeria.pdf "French Counterrevolutionary Struggles: Indochina and Algeria" (PDF)]{{Dead link|date=December 2020 }}. United States Military Academy. 1968. Retrieved 6 July 2013.</ref> ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုမျှ ပြင်သစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပုန်ကန်ခဲ့သော ဘုရင့် သစ္စာခံတို့၏ ခန်ဗူအန်း လှုပ်ရှားမှုမှာ ၁၈၉၀ ခုနှစ်များတွင် ကျရှုံးခဲ့သည်။ ထိုအတော အတွင်းတွင် ခန်ဗူအန်း ပြောက်ကျား တို့သည် ဗီယက်နမ် ခရစ်ယာန် လူဦးရေ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံ ခန့်မျှကို သတ်ဖြတ် ခဲ့သည်။ <ref>Fourniau, Annam–Tonkin, pp. 39–77</ref> ဆေးရွက်ကြီး၊ မဲနယ်၊ လက်ဖက် နှင့် ကော်ဖီ တင်ပို့မှုတို့ကို တိုးမြှင့်ရန် အတွက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရေးကို မြှင့်တင်ခဲ့သော်လည်း ပြင်သစ်တို့သည် ဗီယက်နမ်တို့ တောင်းဆိုသော ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်မှုနှင့် လူထုအခွင့်အရေးများကို လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်။ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုများ မကြာမီတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်သော သို့မဟုတ် တောင်းဆိုသော ဖန်ဘိုချော၊ ဖန်ချူထရင်း၊ ဖန်ဒင်ဖုံ၊ ဧကရာဇ် ဟမ်ငိ နှင့် [[ဟိုချီမင်း]] အစရှိသော ခေါင်းဆောင်များ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၃၀ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် မျိုးချစ်ပါတီ၏ ယန်ဘိုင်း သူပုန်ထမှုအား ပြင်သစ်တို့က အလွယ်တကူ နှိမ်နင်း နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.executedtoday.com/2013/06/17/1930-13-viet-nam-quoc-dan-dang-cadres-for-the-yen-bai-mutiny/|title=1930: 13 Viet Nam Quoc Dan Dang cadres, for the Yen Bai mutiny|publisher=ExecutedToday.com|date=17 June 2013|accessdate=6 July 2013}}</ref> ပြင်သစ်တို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဖြစ်သည် အထိ ၎င်းတို့၏ ကိုလိုနီ နယ်မြေများကို အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သော်လည်း ပစိဖိတ်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်မှ အစပြု၍ ဂျပန်တို့သည် ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားအား ၁၉၄၀ တွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာအား ၏ တပ်များကို ဗီယက်နမ်တွင် တပ်စွဲခွင့် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျပန်တို့မှ ဗီရှီပြင်သစ် ထောက်ခံသူတို့အား ၎င်းတို့၏ ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် ၎င်းတို့၏ စစ်ဆင်ရေးများကို ထောက်ပံ့ရန်အတွက် ဗီယက်နမ်တို့၏ သဘာဝ အရင်းအမြစ်များကို အသုံးချခဲ့ပြီး တဖြည်းဖြည်းနှင့် ၁၉၄၅ခုနှစ် မတ်လတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးကို လုံးဝ သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ၁၉၄၅ခုနှစ်တွင် လူ ၂ သန်းကျော် သေဆုံးစေခဲ့သော ဗီယက်နမ် ဒုဗ္ဘိက္ခန္တာရကပ် ဆိုက်ရောက်စေခဲ့သည်။<ref name="Hirschman"/> ===၁၉၄၆-၅၄ ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲ=== [[File:First Indochina War map 1954 de.svg|thumb|right|၁၉၅၄ ခုနှစ် အဆုံးပိုင်း ပထမအင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲ အခြေအနေ<br />Legend:<br />{{Legend|#ff6a00|ဗီယက်မင်းတို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများ}} {{Legend|#800080|ပြင်သစ်တို့ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများ}} {{Legend|#00000|ဗီယက်မင်း ပြောက်ကျားတို့ တပ်စွဲထားသော/တိုက်ခိုက်နေသော နေရာများ}}]] ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် မာ့က်ခ်စ်ဝါဒ-လီနင်ဝါဒ စွဲကိုင်ထားသော တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင် ဟိုချီမင်း၏ ဦးဆောင်မှု ဖြင့် ဗီယက်မင်းဟု ခေါ်သော ကွန်မြူနစ် နှင့် အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဟိုချီမင်းသည် ဗီယက်နမ်အား ပြင်သစ်တို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေး ရရန်နှင့် ဂျပန်တို့၏ ကျူးကျော်မှု အဆုံးသတ်ရန် ဦးတည် လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့ စစ်ရှုံးပြီး ဗီယက်နမ်ရှိ ၎င်းတို့၏ ရုပ်သေးအစိုးရ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ပြုတ်ကျပြီးနောက် ဗီယက်မင်းတို့သည် ဟနွိုင်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်၍ ယာယီအစိုးရ အဖြစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုနှစ် အတွင်းမှာပင် ပြင်သစ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ယာယီအစိုးရအဖွဲ့မှ ပြင်သစ် အရှေ့ဖျားစူးစမ်းရှာဖွေရေးတပ်ဖွဲ့အား ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်ရေးကို ပြန်လည် အသက်သွင်းရန် စေလွှတ်ခဲ့သဖြင့် ၁၉၄၆ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဗီယက်မင်းတို့မှ ပြင်သစ်တို့အား ပြောက်ကျားစစ်ဆင်ရေးဖြင့် စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://parallelnarratives.com/vietnam-notebook-the-first-indochina-war-early-years-1946-1950/|title=Vietnam Notebook: First Indochina War, Early Years (1946–1950)|publisher=Parallel Narratives|accessdate=25 July 2013}}</ref> ထို့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနားစစ်သည် ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။<ref>[http://coombs.anu.edu.au/%7Evern/van_kien/declar.html Declaration of Independence, Democratic Republic of Vietnam (2 September 1945)]. Vietnam Documents. Retrieved 15 October 2012.</ref> ပြင်သစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဗီယက်နမ် သစ္စာခံတို့အား ၁၉၅၄ ဒျန်ဗျန်ဖူး တိုက်ပွဲ၌ အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ကျင်းပသော ဂျီနီဗာ ကွန်ဖရင့်တွင် ဟိုချီမင်းသည် အသာစီးရသော အခြေအနေမှ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အတွက် ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်အရ ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားအား ဖျက်သိမ်းခဲ့ကာ ထိုမှ တဆင့် ပြင်သစ် သစ္စာခံတပ်နှင့် ကွန်မြူနစ်တို့အား မြောက်လတ္တီကျု ၁၇ ဒီဂရီတွင် စစ်ပွဲကင်းမဲ့ဇုံ အဖြစ် နှစ်ပိုင်း ပိုင်းခြားထားခဲ့သည်။ ထိုသို့ ခွဲခြမ်းပြီးနောက် မြောက်ပိုင်းတွင် ဟိုချီမင်း၏ ဗီယက်နမ် ဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် တောင်ပိုင်းတွင် ဘောင်ဒိုင်းဧကရာဇ်၏ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ ဟူ၍ နိုင်ငံ ၂ ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ရက် ၃၀၀ အတွင်း လွတ်လပ်စွာ ရွှေ့ပြောင်းခွင့်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သဖြင့် ၁ သန်းနီးပါးခန့်ရှိသော အထူးသဖြင့် ကက်သလစ် ဘာသာဝင် ဖြစ်သော မြောက်ပိုင်းသားများ ကွန်မြူနစ်တို့၏ ဖိနှိပ်ခံရမည်ကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့် တောင်ပိုင်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=http://econlog.econlib.org/archives/2012/07/vietnams_300_da.html|title=Vietnam's 300 Days of Open Borders: Operation Passage to Freedom|publisher=Library of Economics and Liberty|date=3 July 2012|accessdate=12 July 2013}}</ref> ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်အရ ဗီယက်နမ်အား ၂ ပိုင်းကန့်ခြင်းမှာ အမြဲတမ်းအတွက် မရည်ရွယ်ဘဲ ၁၉၅၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ အပြီးတွင် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရန် သဘောတူထားခဲ့သည်။ <ref name="ClemsonEdu">{{cite web|url=http://www.clemson.edu/caah/history/FacultyPages/EdMoise/viet4.html|title=The Geneva Accords|author=Moïse, Edwin |publisher=Clemson University|date=4 November 1998|accessdate=12 July 2013}}</ref>သို့သော်လည်း ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ် ငိုဒင်းဒရိန် မှ ၎င်းနှင့် ညီအစ်ကို တော်စပ်သူ ငိုဒင်းနူ ဦးစီးကျင်းပသော မသမာသည့် ဆန္ဒခံယူပွဲဖြင့် ဘောင်ဒိုင်းအား ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး မိမိဘာသာ ဗီယက်နမ် သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.clemson.edu/caah/history/FacultyPages/EdMoise/viet5.html|title=The Aftermath of Geneva, 1954–1961|author=Moïse, Edwin |publisher=Clemson University|date=4 November 1998|accessdate=12 July 2013}}</ref> ===၁၉၅၄-၇၅ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ=== {{Main|ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ}} [[File:Defoliation agent spraying.jpg|thumb|left|၁၉၆၉ခုနှစ် အမေရိကန် ဟယ်လီကော်ပတာ တစ်စင်းမှ မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် ရွက်ကြွေဆေး (လိမ္မော်ရောင် အေးဂျင့် ဖြစ်နိုင်သည်) ဖျန်းနေစဉ်)]] ဟနွိုင်းအစိုးရကို ထောက်ခံသော ဗီယက်ကောင်းတို့က ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဒျမ် အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန် အတွက် ပြောက်ကျားစစ်ကို စတင် ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ <ref name="USvietAnalysis">''The United States in Vietnam – An Analysis in Depth of America's Involvement in Vietnam''. George McTurnin Kahin and John W. Lewis (1967). Delta Books.</ref> ၁၉၅၃ မှ ၁၉၅၆ အတွင်း မြောက်ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် လယ်ယာမြေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့တွင် မြေငှားခ လျှော့ချရေး နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတို့ ပါဝင်ကာ ထို့အတွက်ကြောင့် ထင်ရှားသိသာသော နိုင်ငံရေး ဖိနှိပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ လယ်ယာမြေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကာလအတွင်း မြောက်ဗီယက်နမ် မျက်မြင်သက်သေတို့၏ အဆိုအရ ကျေးရွာနေ လူဦးရေ ၁၆၀ တွင် တစ်ယောက်မျှ အသတ်ခံခဲ့ရပြီး တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက လူ ၁၀၀,၀၀၀ ခန့် အထိ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု မှန်းဆနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ထို စစ်ဆင်ရေးမှာ မြစ်နီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် အများဆုံး ဖြစ်ပွားခဲ့သဖြင့် ပညာရှင်အများစုက အနည်းဆုံး ၅၀,၀၀၀ ခန့်မျှ အသတ်ခံရမည်ဟု လက်ခံခဲ့ကြသည်။ <ref>{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|p=143}}</ref><ref>cf. Gittinger, J. Price, [http://www.jstor.org/discover/10.2307/3024603?uid=3739656&uid=2134&uid=367529391&uid=2&uid=70&uid=3&uid=367529381&uid=3739256&uid=60&sid=21101618662091 "Communist Land Policy in Viet Nam"], ''Far Eastern Survey'', Vol. 29, No. 8, 1957, p. 118.</ref><ref>{{cite book|last=Courtois|first=Stephane et al.|title=The Black Book of Communism|publisher=Harvard University Press|year=1997|isbn=978-0-674-07608-2|page=569}}</ref><ref>Dommen, Arthur J. (2001), ''The Indochinese Experience of the French and the Americans'', Indiana University Press, p. 340, gives a lower estimate of 32,000 executions.</ref> သို့သော်လည်း ဗီယက်နမ် နှင့် ဟန်ဂေရီတို့၏ ကန့်သတ်စာရွက်စာတမ်းများကို ကန့်သတ် အဆင့်မှ အများသို့ ထုတ်ပြန်သည့် အခါတွင်မူ သတ်ဖြတ်မှုများမှာ ထိုအချိန်က သတင်းရခဲ့သော အရေအတွက်ထက် အလွန်ပင် နည်းပါးလျက် ရှိပြီး ၁၃,၅၀၀ ကျော်မျှ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်း ရသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.lib.washington.edu/southeastasia/vsg/elist_2007/Newly%20released%20documents%20on%20the%20land%20reform%20.html|title=Newly released documents on the land reform|work=Vietnam Studies Group|accessdate=2016-07-15|quote='''Vu Tuong''': There is no reason to expect, and no evidence that I have seen to demonstrate, that the actual executions were less than planned; in fact the executions perhaps exceeded the plan if we consider two following factors. First, this decree was issued in 1953 for the rent and interest reduction campaign that preceded the far more radical land redistribution and party rectification campaigns (or waves) that followed during 1954-1956. Second, the decree was meant to apply to free areas (under the control of the Viet Minh government), not to the areas under French control that would be liberated in 1954-1955 and that would experience a far more violent struggle. Thus the number of 13,500 executed people seems to be a low-end estimate of the real number. This is corroborated by Edwin Moise in his recent paper "Land Reform in North Vietnam, 1953-1956" presented at the 18th Annual Conference on SE Asian Studies, Center for SE Asian Studies, University of California, Berkeley (February 2001). In this paper Moise (7-9) modified his earlier estimate in his 1983 book (which was 5,000) and accepted an estimate close to 15,000 executions. Moise made the case based on Hungarian reports provided by Balazs, but the document I cited above offers more direct evidence for his revised estimate. This document also suggests that the total number should be adjusted up some more, taking into consideration the later radical phase of the campaign, the unauthorized killings at the local level, and the suicides following arrest and torture (the central government bore less direct responsibility for these cases, however).|archivedate=20 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110420044800/http://www.lib.washington.edu/southeastasia/vsg/elist_2007/Newly%20released%20documents%20on%20the%20land%20reform%20.html}} cf. {{cite journal|last=Szalontai|first=Balazs|title=Political and Economic Crisis in North Vietnam, 1955–56|journal=Cold War History|volume=5|number=4|date=November 2005|pages=395–426}} cf. {{cite book|last=Vu|first=Tuong|url=https://books.google.com/books?id=uZbr9iD1HZ8C&q=15%2C000#v=snippet&q=15%2C000&f=false|title=Paths to Development in Asia: South Korea, Vietnam, China, and Indonesia|publisher=Cambridge University Press|year=2010|isbn=9781139489010|p=103}}</ref> တောင်ပိုင်းတွင်မူ ဒျမ်အစိုးရမှ မြောက်ဗီယက်နမ်တို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ရပ်များ (၁၉၅၆ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် အရာရှိ ၄၅၀ ကျော်ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း အပါအဝင်) ကို တန်ပြန်သည့် အနေနှင့် ကွန်မြူနစ်ဟု သံသယရှိသူ သောင်းဂဏန်းမျှကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းပြီး နိုင်ငံရေး ပြုပြင်သင်ကြားရေး အကျဉ်းစခန်းများသို့ ပို့ခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ်မှာ ရက်စက်သော လုပ်ရပ်ဖြစ်ပြီး ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သူ အများအပြား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်း ခံခဲ့ရသော်လည်း နိုင်ငံအတွင်းရှိ ကွန်မြူနစ်တို့၏ လှုပ်ရှားမှုများကို ထိုအတောအတွင်း ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအစီအစဉ် အတွင်း လူ ၂,၁၄၈ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု မြောက်ဗီယက်နမ်အစိုးရမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|pp=174–178}}</ref> ၁၉၆၀ နှင့် ၁၉၆၂ တို့တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ ကြား ဆိုဗီယက်မှ စစ်ရေး အထောက်အပံ့များ ဆက်လက် ပေးအပ်သွားရန် သဘောတူ စာချုပ်များကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ဒျမ်အစိုးရအား မကျေနပ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့မှ ဆန္ဒပြမှု အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုအရေးအခင်းကို အစိုးရမှ အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=qh5lffww-KsC&pg=PA1351&lpg=PA1351&dq=xa+loi+pagoda+raids#v=onepage&q=xa%20loi%20pagoda%20raids&f=false|title=The Encyclopedia of the Vietnam War: A Political, Social, and Military History|editor=Spencer C. Tucker|publisher=ABC-CLIO via Google Books|year=2011|accessdate=14 July 2013|isbn=9781851099610}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် ဒျမ်အစိုးရနှင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတို့ကြား ဆက်ဆံရေး ပျက်ပြားခဲ့ရကာ နောက်ဆုံး ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဒျမ်နှင့် နူတို့မှာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB101/|title=JFK and the Diem Coup|publisher=National Security Archive|date=5 November 2003|accessdate=12 July 2013}}</ref> ဒျမ်အစိုးရ နောက်ပိုင်းတွင် ၁၉၆၅ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်း လေတပ်ဦးစီးချုပ် ငုယင် ကောင်ကီးနှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ငုယင်ဗန်သျူး တို့ အာဏာရယူချိန် အထိ တစ်ဒါဇင် ကျော်မျှရှိသော စစ်အစိုးရ အဆက်ဆက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သျူးက ကီးအား ကွက်ကျော်ရိုက်ခဲ့ကာ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၁ ခုနှစ် မဲလိမ်မဲခိုးသော ရွေးကောက်ပွဲများဖြင့် ၎င်း၏ အာဏာ ကိုင်စွဲမှုကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/thieu-ky-ticket-wins-national-election|title=This Day in History (Sep 3, 1967): Thieu-Ky ticket wins national election|publisher=History.com|accessdate=26 November 2012}}</ref> ထိုသို့ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှု များအတွင်း ကွန်မြူနစ်တို့ နေရာယူလာနိုင်ခဲ့သည်။ တောင်ဗီယက်နမ်တွင် ကွန်မြူနစ်တို့၏ ထကြွမှုကို နှိမ်နင်းရာ၌ အကူအညီပေးရန် အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ စစ်ရေး အကြံပေးများကို စတင်တိုးမြှင့် ကူညီ ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အတွက် အမေရိကန် မှ ၁၉၆၄ ခုနှစ် တွန်ကင် ပင်လယ်ကွေ့ အဖြစ်အပျက်ကို အကြောင်းပြခဲ့သည်။ အမေရိကန်တပ်များသည် ၁၉၆၅ မှစ၍ မြေပြင်စစ်ပွဲများတွင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး အမြင့်ဆုံး အခြေအနေတွင် တပ်သား ၅၀၀,၀၀၀ မျှ ရှိခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.seasite.niu.edu/crossroads/cneher/cn.vietnamwar.htm |title=Vietnam War |publisher=Seasite.niu.edu |accessdate=28 April 2010}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20061006233048/http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=513 "The War's Costs"]. DigitalHistory.uh.edu. 2006. Retrieved 25 February 2014.</ref>အမေရိကန်တို့က ဝေဟင်မှ ဗုံးများ ဆက်တိုက်ကြဲချခြင်း ကန်ပိမ်းများကိုလည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အတွင်း တရုတ်နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့မှ မြောက်ဗီယက်နမ်အား သိသာထင်ရှားသော လက်နက် အကူအညီများ ပေးခဲ့ပြီး စစ်ရေးအကြံပေး ၁၅,၀၀၀ ဦးမျှလည်း အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=Soviet Aid to North Vietnam|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/vietnam/hist-2nd-indochina-ussr.htm|publisher=GlobalSecurity.org|accessdate=12 March 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.militaryhistoryonline.com/20thcentury/articles/chinesesupport.aspx|title=Chinese Support for North Vietnam during the Vietnam War: The Decisive Edge|publisher=Military History Online|year=2008|accessdate=17 April 2013}}</ref> ကွန်မြူနစ်တပ်များသည် ဗီယက်ကောင်းတို့အား [[လောနိုင်ငံ]] ကို ဖြတ်သွားသော ဟိုချီမင်းလမ်းကြောင်းမှ တဆင့် ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2011/jul/28/ho-chi-minh-trail-motorbike|title=Riding Vietnam's Ho Chi Minh Trail|work=The Guardian|date=28 July 2011|accessdate=12 July 2013}}</ref> ကွန်မြူနစ်တို့က ၁၉၆၈ ခုနှစ် တက်တ် ထိုးစစ်အတွင်း တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ ပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုထိုးစစ်မှာ စစ်ရေး အရ ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော်လည်း အမေရိကန် အစိုးရကို ထိတ်လန့်တုန်လှုပ် စေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ထိုစစ်ပွဲအား ဆန့်ကျင်သော သဘောထားများ ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ <ref>[http://www.vwam.com/vets/tet/tet.html "Tet Offensive"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160806015346/http://www.vwam.com/vets/tet/tet.html |date=6 August 2016 }}. Vets With A Mission. Retrieved 10 October 2012. "...NLF/NVA troops and commandos attacked virtually every major town and city in South Vietnam as well as most of the important American bases and airfields...In Saigon, nineteen VC commandos blew their way through the outer walls of the US Embassy..."</ref><ref>{{cite web|url=http://www2.vcdh.virginia.edu/HIUS316/mbase/docs/hue.html|title=The Massacre at Hue|work=TIME|date=31 October 1969|accessdate=12 July 2013|archivedate=8 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150308220933/http://www2.vcdh.virginia.edu/HIUS316/mbase/docs/hue.html}}</ref> ထိုးစစ် အတွင်းတွင် ကွန်မြူနစ်တပ်များက ဟူးမြို့တွင် အရပ်သား ၃,၀၀၀ ကျော်မျှကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite book|last=Turner|first=Robert F.|title=Vietnamese Communism: Its Origins and Development|year=1975|publisher=Hoover Institution Publications|isbn=978-0817964313|p=251}}</ref>အကျအဆုံးများပြားခြင်း၊ ပြည်တွင်းတွင် ဆန့်ကျင်မှုများ မြင့်တက်လာခြင်း နှင့် နိုင်ငံတကာမှ ရှုံ့ချမှုများ တိုးပွားလာခြင်း တို့ကြောင့် အမေရိကန်တို့သည် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းတွင် မြေပြင်တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များအား ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်မှ တောင်ဗီယက်နမ်အား အားကောင်းလာစေရန်နှင့် တည်ငြိမ်စေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းကိစ္စ မအောင်မြင်မှုကို ညွှန်ပြခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.thefreedictionary.com/Vietnamisation|title=Vietnamization|publisher=The Free Dictionary|accessdate=12 July 2013}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၇ ရက် ပါရီငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ် အရ အမေရိကန် တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များ ၁၉၇၃ ခုနှစ် မတ်လ ၂၉ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ဖုလောင် ပြည်နယ်ကို သိမ်းယူ၍ အပြည့်အဝ ထိုးစစ် စတင်ခဲ့ကာ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက်တွင် ဆိုင်းဂုံမြို့ အား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/learning/general/specials/saigon/introduction_full.html|title=Saigon's Finale|work=New York Times|date=13 October 1999|accessdate=14 July 2013}}</ref> မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ စစ်ရေးအရ ကျူးကျော်စဉ်တွင် တောင်ဗီယက်နမ်အား ယာယီအစိုးရမှ ခေတ္တမျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ် နှင့် တောင်ဗီယက်နမ်တို့ ပေါင်းစည်း၍ ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ <ref name="Robbers 1021">{{cite book |last=Robbers |first=Gerhard |title=Encyclopedia of world constitutions |url=https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1021 |accessdate=1 July 2011 |date=30 January 2007 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-0-8160-6078-8 |page=1021}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဗီယက်နမ်အား အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးမှုမှာ ၈၀၀,၀၀၀ နှင့် ၃.၁ သန်းကြား ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်း ရသည်။ <ref name="Hirschman">{{cite journal|url=http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100620194237/http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf|archivedate=20 June 2010|last=Hirschman|first=Charles|title=Vietnamese Casualties During the American War: A New Estimate|journal=Population and Development Review|year=1995|jstor=2137774|volume=21|issue=4|pages=783–812|doi=10.2307/2137774|last2=Preston|first2=Samuel|last3=Vu Manh Loi}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100620194237/http://www.soc.washington.edu/users/brines/vietcasualties.pdf |date=20 June 2010 }}</ref><ref name="afp1995">{{cite news |title=20 Years After Victory, Vietnamese Communists Ponder How to Celebrate |first=Philip |last=Shenon |url=http://www.nytimes.com/1995/04/23/world/20-years-after-victory-vietnamese-communists-ponder-how-to-celebrate.html |date=23 April 1995 |newspaper=The New York Times |accessdate=24 February 2011 }}</ref><ref name="AP">Associated Press (3 April 1995). "Vietnam Says 1.1 Million Died Fighting For North."</ref> ===၁၉၇၆ မှ ယခု ပြန်လည် ပေါင်းစည်းခြင်း နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး=== [[File:Ho Chi Minh Mausoleum 2006.jpg|thumb|left|[[ဟနွိုင်းမြို့]] ရှိ ဟိုချီမင်း၏ ဂူဗိမာန်]] စစ်ပွဲအပြီး လဲဒွမ် အစိုးရ၏ လက်ထက်တွင် အမေရိကန် သို့မဟုတ် ဆိုင်းဂုံ အစိုးရ နှင့် ပူးပေါင်းသော တောင်ဗီယက်နမ်သားများကို အနောက်နိုင်ငံများမှ စိုးရိမ်ထား သကဲ့သို့ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်းမျိုး မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite book|title=RAND in Southeast Asia: A History of the Vietnam War Era|last=Elliot|first=Duong Van Mai|publisher=RAND Corporation|year=2010|isbn=9780833047540|pages=499, 512–513|chapter=The End of the War}}</ref> သို့သော်လည်း တောင်ဗီယက်နမ်သား ၃၀၀,၀၀၀ ကျော်ကို ပြန်လည်ပြုပြင်သင်ကြားရေး အကျဉ်းစခန်းများသို့ ပို့ခဲ့ပြီး အများစုမှာ အလုပ်ကြမ်းများကို အတင်းအကြပ် စေခိုင်းခံရပြီး ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု နှင့် ရောဂါဘယ များဖြင့် ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ <ref>{{cite web|last1=Sagan|first1=Ginetta|last2=Denney|first2=Stephen|url=https://www.ocf.berkeley.edu/~sdenney/Vietnam-Reeducation-Camps-1982|title=Re-education in Unliberated Vietnam: Loneliness, Suffering and Death|work=The Indochina Newsletter|date=October–November 1982|accessdate=2016-09-01}}</ref>အစိုးရမှ လယ်ယာမြေများ နှင့် စက်ရုံများကို စုပေါင်းပိုင်ဆိုင်သော စနစ်သို့ ပြောင်းလဲခြင်းကို အကြီးအကျယ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1314&dat=19770628&id=XjxOAAAAIBAJ&sjid=1-0DAAAAIBAJ&pg=6918,5104561|title=Vietnam Outlines Collectivization Goal|newspaper=The Spokesman-Review|publisher=Google News Archive|date=28 June 1977|accessdate=20 July 2013}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂဏန်း ၃ လုံး အထိ ငွေကြေး ဖောင်းပွခြင်း ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ နိုင်ငံပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ကြိုးပမ်းမှုများကို နှေးကွေးစေခဲ့သည်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် စစ်တပ်သည် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ် နယ်စပ်ရှိ ရွာများကို တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသော ခမာနီ အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန်အတွက် ဖြစ်သည်။ <ref>[http://countrystudies.us/cambodia/33.htm Cambodia – The Fall of Democratic Kampuchea]. U.S. Library of Congress. Retrieved 9 July 2013.</ref> ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗီယက်နမ်တို့ အောင်ပွဲခံခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ် အထိ ကမ္ဘောဒီးယားကို အုပ်ချုပ်သော အစိုးရ တစ်ရပ်ကို တင်မြှောက်နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2009/06/preah-vihear.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090804092239/http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2009/06/preah-vihear.html|archivedate=4 August 2009|title=Photographer Showcases Legendary Khmer Temple Preah Vihear|work=National Geographic|accessdate=12 July 2010|date=23 June 2009}}</ref> ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းက တရုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပျက်ပြားစေခဲ့ပြီး တရုတ်တို့က ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် မြောက်ပိုင်းကို ခဏတာမျှ ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ <ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/prc-vietnam.htm Chinese Invasion of Vietnam – February 1979]. GlobalSecurity.org. Updated 2011. Retrieved 6 October 2012.</ref>ထိုပဋိပက္ခကြောင့် ဗီယက်နမ်တို့ အနေနှင့် ဆိုဗီယက်ထံမှ စီးပွားရေးနှင့် စစ်ရေး အကူအညီများပေါ်တွင် ပိုမို၍ မှီခိုခဲ့ရသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ဗီယက်နမ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဆဋ္ဌမ အကြိမ်မြောက် နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ညီလာခံတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လိုလားသူ နိုင်ငံရေးသမားများက အိမ်စောင့် အစိုးရ ဟောင်းကို ဖြုတ်ချ၍ ခေါင်းဆောင်မှု အသစ်ကို တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ <ref name="Stowe">Stowe, Judy (28 April 1998). "Obituary: Nguyen Van Linh". ''The Independent'' (London). p. 20.</ref><ref name="Ackland">Ackland, Len (20 March 1988). "Long after U.S. war, Vietnam is still a mess". ''St. Petersburg Times'' (Florida). Page 2-D.</ref> ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သမားများကို အသက် ၇၁ နှစ် အရွယ်ရှိ ငုယင်ဗန်လင်း မှ ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ၎င်းမှာ ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး အသစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref name="Stowe"/><ref name="Ackland"/> လင်း နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သမားများသည် ဒွိုင်းမွိုင် (ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်း) ဟု အမည်ရသော လွတ်လပ်သော ဈေးကွက် ဖြစ်ပေါ်လာစေရေးအတွက် ဆက်တိုက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပြီး ဗဟိုမှ ချုပ်ထိန်းသော စီးပွားရေး စနစ်မှ ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို အခြေခံသော ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ပြောင်းလဲရင် ဂရုတစိုက် စီမံခန့်ခွဲခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>Murray, Geoffrey (1997). ''Vietnam: Dawn of a New Market''. New York: St. Martin's Press. p. 24–25. ISBN 0-312-17392-X.</ref><ref name="Loan">{{cite news |author=Hoang Thi Bich Loan |date=18 April 2007 |url=http://www.tapchicongsan.org.vn/details_e.asp?Object=29152838&News_ID=18459436 |title=Consistently pursuing the socialist orientation in developing the market economy in Vietnam |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110510005305/http://www.tapchicongsan.org.vn/details_e.asp?Object=29152838&News_ID=18459436 |archivedate=10 May 2011 |work=Communist Review|publisher=TạpchíCộngsản.org.vn}}</ref> ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဖြင့် နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို မပြောင်းလဲသော်လည်း အစိုးရမှ လယ်ယာမြေနှင့် စက်ရုံများအား ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုကို အားပေးခြင်း၊ စီးပွားရေး မူဝါဒများ ဖြေလျှော့ပေးခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်မှုများကို အားပေးခြင်း တို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း မဟာဗျူဟာမြောက်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်ချုပ်ကိုင် ထားခဲ့သည်။ <ref name="Loan"/> ထို့နောက်တွင် ဗီယက်နမ် စီးပွားရေး၌ လယ်ယာနှင့် စက်မှု ထုတ်ကုန်များ၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုသို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများမှ ဝင်ငွေကွာဟမှု နှင့် ကျား/မ ခွဲခြားမှုကို ပိုမို မြင့်မားလာစေခဲ့သည်။<ref name="sciencedirect.com">[http://natureconservancyblog.blogspot.com/2015/02/palace-supreme-harmony.html Palace of Supreme Harmony in Hue (Vietnam)] {{Cite journal | last1 = Wagstaff | first1 = A. | last2 = Van Doorslaer | first2 = E. | last3 = Watanabe | first3 = N. | title = On decomposing the causes of health sector inequalities with an application to malnutrition inequalities in Vietnam | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-econometrics_2003-01_112_1/page/207 | doi = 10.1016/S0304-4076(02)00161-6 | journal = Journal of Econometrics | volume = 112 | pages = 207 | year = 2003 | pmid = | pmc = }}</ref><ref name="jstor.org">{{Cite journal | last1 = Goodkind | first1 = D. | title = Rising Gender Inequality in Vietnam Since Reunification | url = https://archive.org/details/sim_pacific-affairs_fall-1995_68_3/page/342 | journal = Pacific Affairs | volume = 68 | issue = 3 | pages = 342–359 | doi = 10.2307/2761129 | year = 1995 | pmid = | pmc = | jstor = 2761129 }}</ref><ref name="ideas.repec.org">{{cite web|author=Gallup, John Luke |url=https://ideas.repec.org/p/wbk/wbrwps/2896.html |title=The wage labor market and inequality in Viet Nam in the 1990s |publisher=Ideas.repec.org |year=2002 |accessdate=7 November 2010}}</ref> == နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ == [[File:Presidential Palace Hanoi 388606781 40a24f0ceb.jpg|thumb|right|ဟနွိုင်းမြို့ရှိ သမ္မတနန်းတော်၊ ယခင်က ပြင်သစ်အင်ဒိုချိုင်းနား ဘုရင်ခံချုပ်၏ နန်းတော်ဖြစ်ခဲ့သည်။]] [[File:Secretary Kerry Addresses Vietnamese Communist Party Secretary General Trong (11403201556).jpg|thumb|right|ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ငုယင်ဖူထယောင်းကို အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျွန်ကယ်ရီ နှင့် အတူ ဟနွိုင်းတွင် တွေ့ရစဉ်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်]] ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံသည် [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]နှင့် [[လောနိုင်ငံ]]တို့နှင့်အတူ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကွန်မြူနစ် စနစ် ကျင့်သုံးသော တစ်ပါတီ ဆိုရှယ်လစ်နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ကွန်မြူနစ်ပါတီကသာ အစိုးရ၊ နိုင်ငံရေး နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့၏ အစိတ်အပိုင်း အားလုံးတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးသည် စီမံခန့်ခွဲရေး နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး တာဝန် အများအပြားကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပြီး ပါတီ၏ နိုင်ငံတော်အဆင့် ဖွဲ့စည်းမှုဆိုင်ရာ အလုပ်၊ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ရာထူး ခန့်အပ်မှု အလုပ်များ အပြင် မူဝါဒ ချမှတ်မှုများကို ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ ကွန်မြူနစ် ပါတီနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွယ်နေသော သို့မဟုတ် ကွန်မြူနစ်ပါတီမှ ထောက်ခံသော နိုင်ငံရေး အဖွဲ့အစည်းများသာလျှင် ဗီယက်နမ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းများတွင် ဗီယက်နမ် အဖမြေ တပ်ဦး၊ အလုပ်သမားနှင့် ကုန်သည် သမဂ္ဂပါတီများ ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံတော် အနေနှင့် ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒကို ယုံကြည်ချက် အဖြစ် စွဲကိုင်ထားသည် ဆိုသော်လည်း ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေး ပေါ်လစီများမှာ အရင်းရှင်စနစ်ဖက်သို ပို၍ တိမ်းညွှတ်လာလျက် ရှိသည်။ <ref>{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html |title=The Spoils of Capitalism |work=Time |location=New York |date=22 February 2007 |accessdate=19 May 2010 |author=Johnson, Kay |archivedate=24 August 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130824185440/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html }}</ref> အီကော်နောမစ် မဂ္ဂဇင်းမှ ဗီယက်နမ်၏ ဦးဆောင်မှုကို "အရင်းရှင် စိတ် ထက်သန်သော ကွန်မြူနစ်များ" ဟု သမုတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=E1_TTDQTVQR|title=A bit of everything: Vietnam's quest for role models|date=24 April 2008|accessdate=19 May 2010|work=The Economist |location =London}} {{Subscription}}</ref> ===ဥပဒေပြုရေး=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ လွှတ်တော်မှာ နိုင်ငံတော်အဆင့် လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိပြီး အမတ် ၄၉၈ ဦး ပါဝင်သည်။ လွှတ်တော်အား လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌမှ ဦးဆောင်၍ လွှတ်တော်သည် အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် တရားစီရင်ရေး ကဏ္ဍ နှစ်ရပ်၏ အထက်တွင်ရှိသည်။ အစိုးရ ဝန်ကြီးများအားလုံး ကို လွှတ်တော်အမတ်များထဲမှ ရွေးချယ် ခန့်အပ် ကြသည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== [[File:Парад в честь 70-летия Великой Победы - 18.jpg|thumb|right|ဗီယက်နမ် သမ္မတဟောင်း ထရွန်းတန်ဆန်းအား ၎င်း၏ ဇနီး နှင့် အတူ ၂၀၁၅ ခုနှစ် မော်စကို အောင်ပွဲနေ့ စစ်ရေးပြ အခမ်းအနားတွင် တွေ့ရစဉ်၊ ၂၀၁၅ မေလ ၉ ရက်]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် သမ္မတသည် အဆောင်အယောင် တစ်ခု အဖြစ်ရှိနေသော နိုင်ငံတော် ဥသျှောင် ဖြစ်ပြီး အမည်ခံ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်လည်း ဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ၃ ဦး ၊ ဝန်ကြီးဌာန နှင့် ကော်မရှင် ၂၆ ခုတို့၏ အကြီးအကဲများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဝန်ကြီးအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်သည်။ ===တရားစီရင်ရေး=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့ တရားလွှတ်တော်ချုပ်ကို တရားသူကြီးချုပ် တစ်ဦးမှ ဦးဆောင်ပြီး အယူခံလွှာတင်သွင်းနိုင်သော အမြင့်ဆုံး တရားရုံးဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတော်လွှတ်တော်ကို ၏ မေးခွန်းထုတ်မှုကို ဖြေကြားပေးရသည်။ ပြည်သူ့တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အောက်တွင် ပြည်နယ်အဆင့် မြူနီစီပါယ်ဒေသအဆင့် တရားရုံးများ နှင့် ဒေသခံ တရားရုံး အများအပြား ရှိသည်။ စစ်ခုံရုံးသည် နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးနှင့် ပတ်သတ်သော ကိစ္စရပ်များတွင် အထူး တရားစီရင်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်သည် အမျိုးမျိုးသော ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို လုပ်ဆောင်နေဆဲဖြစ်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် သေဒဏ်ကျခံနေရသော အကျဉ်းသား ၇၀၀ ခန့်မျှ ရှိသည်။ <ref>{{cite news|title=UN urged to act on Vietnam over death penalty|url=http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html|accessdate=12 February 2014|newspaper=The Washington Post|date=12 February 2014|archivedate=12 February 2014|archiveurl=https://archive.today/20140212151404/http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html}}</ref> === တပ်မတော် === [[File:Quân đội duyệt binh ở Trường Sa.JPG|thumb|right|ဗီယက်နမ်တပ်များကို ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားနေသော စပရက်ထလီကျွန်းများပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ် ၊ ၂၀၀၉ ခုနှစ်]] ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွင် ဗီယက်နမ်ပြည်သူ့တပ်မတော်၊ ဗီယက်နမ် ရဲတပ်ဖွဲ့ နှင့် ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့စစ် တပ်ဖွဲ့တို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ တပ်မတော်သည် ဗီယက်နမ်ရှိ အမြဲတမ်း စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ တရားဝင် အမည် ဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ကြည်းတပ်၊ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ ရေတပ်၊ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့ လေတပ် ၊ ဗီယက်နမ် နယ်ခြားကာကွယ်ရေးတပ် နှင့် ဗီယက်နမ် ကမ်းခြေစောင့်တပ် ဟူ၍ ထပ်မံ ခွဲခြားထားသည်။ ဗီယက်နမ် ပြည်သူ့တပ်မတော်တွင် အမြဲတမ်း စစ်သည်အင်အား ၄၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိပြီး အရန်တပ်များပါ ပါဝင်ပါက စုစုပေါင်းအင်အားသည် ၅၀၀,၀၀၀ အထိ ရှိနိုင်သည်။ <ref>{{cite book| title=The Military Balance 2010| author1=International Institute for Strategic Studies| authorlink1=International Institute for Strategic Studies| author2=Hackett, James (ed.)| date=3 February 2010| publisher=Routledge| location=London| isbn=1-85743-557-5| ref=IISS2010}}</ref>၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်၏ စစ်ရေးအသုံးစရိတ် စုစုပေါင်းသည် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂.၄၈ ဘီလီယံ ခန့် ရှိပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဂျီဒီပီ၏ ၂.၅% ခန့်နှင့် ညီမျှသည်။<ref>[http://milexdata.sipri.org/ The SIPRI Military Expenditure Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160123190846/http://milexdata.sipri.org/ |date=23 January 2016 }}. Retrieved 3 May 2012.</ref> ===နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး=== ဗီယက်နမ်၏ သမိုင်းကြောင်း တလျှောက်တွင် အဓိက နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေးမှာ ၎င်း၏ အကြီးဆုံးအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနှင့် တစ်ချိန်က နယ်ချဲ့ အုပ်စိုးသူ ဖြစ်ခဲ့ဖူးသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်၏ အချုပ်အခြာ အာဏာဆိုင်ရာ မူများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော သန္ဒိဋ္ဌာန်များကို ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အတွင်း စာပေအမြောက်အမြားတွင် ကမ္ဗည်းထက် မော်ကွန်းတင်ထားခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဆိုရလျှင် ၁၁ ရာစု မျိုးချစ်ကဗျာ ဖြစ်သော "တောင်ပိုင်းနိုင်ငံ၏ တောင်တန်းနှင့်မြစ်များ" ကဗျာ နှင့် ၁၄၂၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတို့တွင် တွေ့နိုင်သည်။ တရုတ်နှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့သည် တရားဝင်အားဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရနေကြသော်လည်း နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ပတ်သက်သော တင်းမာမှု နိုင်ငံနှစ်ခု အကြားတွင် အထင်အရှား ရှိနေသည်။<ref>{{cite web|url=http://nationalinterest.org/commentary/escalating-tensions-the-south-china-sea-7414|title=Escalating Tensions in the South China Sea|work=The National Interest|date=10 September 2012}}</ref> လက်ရှိ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီနှင့် ပတ်သက်သော လုပ်ငန်းစဉ် ကြေညာချက်မှာ "လွတ်လပ်ရေး၊ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့ အတွက် တသမတ်တည်းရှိသော နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ပေါ်ရန်၊ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ အမျိုးမျိုးအစားစား ကွဲပြားမှု နှင့် နိုင်ငံအများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တို့ ဖြစ်စေမည့် နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ ဖြစ်စေရန်၊ နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင် ကြိုတင်ဖန်တီးသူ သို့မဟုတ် တက်ကြွစွာ ပါဝင်သူ ဖြစ်ရန် နှင့် အခြားကဏ္ဍများတွင်လည်း တက်ကြွစာ ပါဝင်သူ ဖြစ်စေရန် " ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ <ref name=HereWe/>ဆက်လက်၍ ကြေညာထားသည်မှာ "ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းရှိ နိုင်ငံအားလုံး၏ မိတ်ဆွေ နှင့် အားကိုးရသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာ နှင့် ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။<ref name=HereWe>{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cs_doingoai/ | title=Vietnam Foreign Policy |publisher=Ministry of Foreign Affairs| accessdate=25 February 2009 }}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၇၂ နိုင်ငံနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင်မှ ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည်လည်း တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cn_vakv |publisher=Ministry of Foreign Affairs |title=List of countries which maintain diplomatic relations with the Socialist Republic of Vietnam |date=December 2007 |accessdate=25 February 2009 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://vietnam.usembassy.gov/relations.html|title=US-Vietnamese Relations|accessdate=8 December 2009|publisher=US Embassy|archivedate=9 December 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091209220514/http://vietnam.usembassy.gov/relations.html}}</ref> ဗီယက်နမ်သည် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း ၆၃ ခု၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]၊ [[အာဆီယံ]]၊ [[ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများအသင်း]]၊ ဖရန်ကိုဖုန်းနီအဖွဲ့ နှင့် [[ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့]] တို့ ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် အစိုးရ မဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်း ၆၅၀ ကျော်နှင့်လည်း ဆက်ဆံရေးရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/ctc_quocte | title=Vietnam and International Organizations |accessdate=25 February 2009 |publisher=Ministry of Foreign Affairs}}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ် မေလတွင် အမေရိကန် သမ္မတ [[အိုဘားမား]] မှ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအား သေစေနိုင်လောက်သော လက်နက်များ ရောင်းချခြင်း အပါအဝင် လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ပင်ခြင်းကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ခြင်းဖြင့် ဗီယက်နမ်နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပို၍ ပုံမှန် ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite news|page= |newspaper=Reuters |date=March 23, 2016|title=U.S. Lifts arms ban on old foe Vietnam as regional tensions simmer|author=Matt Spetalnick |accessdate=March 23, 2016|url=http://www.reuters.com/article/us-vietnam-obama-idUSKCN0YD050}}</ref> ===အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ=== ဗီယက်နမ် နိုင်ငံအား ပြည်နယ် ၅၈ ခုဖြင့် ပိုင်းခြား ထားသည်။ ထို့ပြင် ပြည်နယ်တို့နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဆင့် တူညီသော စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် ၅ ခု လည်း ရှိသည်။ <br/> [[File:VietnameseProvincesMap.png|450px|centre]] {| style="margin:auto;" | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ'''</div> ---- မာနင်းပြည်နယ်<br />ဟာနမ်းပြည်နယ်<br />ဟိုင်ယွန်းပြည်နယ်<br />အွန်ရန်းပြည်နယ်<br />နမ်ဒင်းပြည်နယ်<br />နင်းဘင်ပြည်နယ်<br />ထိုင်းဘင်ပြည်နယ်<br />ဗင်းဖွတ်ပြည်နယ်<br />ဟနွိုင်း စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်<br />ဟိုင်းဖောင် စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အရှေ့မြောက်ဒေသ'''</div> ---- ဘတ်ရန်ပြည်နယ်<br />ဘတ်ကန်ပြည်နယ်<br />ကောင်းဗန်ပြည်နယ်<br />ဟာရှန်းပြည်နယ်<br />လန်ဆွန်းပြည်နယ်<br />လောင်ကိုင်းပြည်နယ်<br />ဖူးသောက်ပြည်နယ်<br />ကွမ်နင်းပြည်နယ်<br />ထိုင်းငုရင်ပြည်နယ်<br />တူယင်ကွမ်းပြည်နယ်<br />ယင်ဘိုင်းပြည်နယ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အနောက်မြောက်ဒေသ'''</div> ---- ဒရန်ဗြန်းပြည်နယ်<br />ဟွာဘင်းပြည်နယ်<br />လိုင်ချုံးပြည်နယ်<br />ဆွန်လားပြည်နယ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အနောက်အလယ်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသ'''</div> ---- ဟာတိန်းပြည်နယ်<br />ငဲ့အန်းပြည်နယ်<br />ကွမ်ဘင်းပြည်နယ်<br />ကွမ်းချီပြည်နယ်<br />ထိုင်းဝှမ်ပြည်နယ်<br />သွာသရန်းဝှေပြည်နယ် |- | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့်ဒေသ'''</div> ---- ဒတ်လတ်ပြည်နယ်<br />ဒတ်နောင်ပြည်နယ်<br />ဂျာလိုင်းပြည်နယ်<br />ကောင်သုံးပြည်နယ်<br />လမ်ဒေါင်ပြည်နယ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''တောင် အလယ်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသ'''</div> ---- ဘင်ဒင်းပြည်နယ်<br />ဘင်သွမ်ပြည်နယ်<br />ခမ်းဟွာပြည်နယ်<br />နင်သွမ်ပြည်နယ်<br />ဖူယန်းပြည်နယ်<br />ကွမ်နမ်းပြည်နယ်<br />ကွမ်နိုင်းပြည်နယ်<br />ဒါနန် စည်ပင်သာယာ နယ်နိမိတ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''အရှေ့တောင်ဒေသ'''</div> ---- ဘာရီယာဗွန်တောင်ပြည်နယ်<br />ဘင်ယွန်းပြည်နယ် ဘင်ဖူအော့ပြည်နယ်<br />ဒုံနိုင်းပြည်နယ်<br />တေးနင်းပြည်နယ်<br />ဟိုချီမင်းစီးတီး စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | <div class="center">'''မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ'''</div> ---- အန်ရှန်းပြည်နယ်<br />ဘတ်လျူးပြည်နယ်<br />ဘန်းချဲပြည်နယ်<br />ကာမောင်းပြည်နယ်<br />ဒေါင်သပ်ပြည်နယ်<br />ဟုန်စန်းပြည်နယ်<br />ကယန်စန်းပြည်နယ်<br />လောင်အန်းပြည်နယ်<br />ဆောက်ရန်းပြည်နယ်<br />တရန်ဆန်းပြည်နယ်<br />ထရာဗင်းပြည်နယ်<br />ဗင်လောင်းပြည်နယ်<br />ကန်သား စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ် |} ပြည်နယ်များကို ပြည်နယ် စည်ပင်သာယာ နယ်နိမိတ်များ၊ မြို့နယ်များ၊ ကောင်တီများ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြား ထားပြီး ၎င်းတို့ကို မြို့နှင့် ကွန်မြူးများ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဗဟိုမှ ချုပ်ထိန်းသော စည်ပင်သာယာနယ်နိမိတ်များကိုမူ ဒိစတြိတ်များ နှင့် ကောင်တီများ အဖြစ် ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့ကို ရပ်ကွက်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြား ထားသည်။ == ပထဝီဝင်== [[File:Vietnam Topography.png|thumbnail|right|ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်ပြ မြေပုံ]] [[File:Vietnam map of Köppen climate classification.svg|thumb|ကော့ပင် ရာသီဥတု မျိုးကွဲများကို ပြထားသော ဗီယက်နမ် မြေပုံ]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် အရှေ့ အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ် ပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး မြောက်လတ္တီကျု ၈° နှင့် ၂၄° ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၁၀၂° နှင့် ၁၁၀°ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းမှာ ၁၂၇,၈၈၁ စတုရန်းမိုင် (၃၃၁,၂၁၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) ခန့်မျှ ရှိသဖြင့်<ref name=IndexMundi2011>[http://www.indexmundi.com/vietnam/geography_profile.html "Vietnam – Geography"]. Index Mundi. 12 July 2011. Retrieved 19 December 2011.</ref> [[ဂျာမနီနိုင်ငံ]]၏ အရွယ်အစားနီးပါး ရှိသည်။ နိုင်ငံ ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ်၏ အရှည်စုစုပေါင်းမှာ ၂,၈၈၃ မိုင် (၄,၆၃၉ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားပြီး ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းမှာ ၂,၁၄၀ မိုင် (၃,၄၄၄ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသည်။ <ref name=IndexMundi2011/>နိုင်ငံ၏ အကျဉ်းမြောင်းဆုံးနေရာမှာ အလယ်ပိုင်း ကွမ်ဘင်းပြည်နယ်တွင် ရှိပြီး ၃၁မိုင် (၅၀ ကီလိုမီတာ) မျှသာ ရှိသော်လည်း နိုင်ငံ၏ မြောင်ပိုင်းတွင်မူ ၃၇၀မိုင် (၆၀၀ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မြေပြင်မှာ တောင်ကုန်းများပြားပြီး သစ်တောထူထပ်ကာ မြေပြန့်မှာ ၂၀% ထက် မကျော်ပေ။ တောင်ကုန်းများမှာ နိုင်ငံကုန်းမြေ ဧရိယာ၏ ၄၀% မျှ ရှိပြီး အပူပိုင်း သစ်တောများမှာ နိုင်ငံကုန်းမြေ ဧရိယာ၏ ၄၂% မျှ ရှိသည်။ နိုင်ငံ၏မြောက်ပိုင်းမှာ ကုန်းမြင့်များသာ အများစု ရှိပြီး မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသ တည်ရှိရာ ဒေသလည်း ဖြစ်သည်။ လောင်ကိုင်းပြည်နယ်တွင် ရှိသော ဖန်စီပန်းတောင်မှာ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင် ဖြစ်ပြီး ၁၀,၃၁၂ ပေ (၃,၁၄၃ မီတာ) မျှ မြင့်မားသည်။ ဗီယက်နမ် တောင်ပိုင်းတွင် ကမ်းရိုးတန်း မြေနိမ့် ဒေသများ၊ အန်နာမိုက်တောင်တန်းရှိ တောင်ကုန်းများနှင့် ကျယ်ပြောသော သစ်တောများ ရှိသည်။ ဗဆော့မြေ အမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး အတန်အသင့် ညီညာသော ကုန်းမြေမြင့် ၅ ခု ပါဝင်သည် ကုန်းမြင့်ဒေသသည် နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေ၏ ၁၆% နှင့် သစ်တောမြေ၏ ၂၂% မျှ ရှိသည်။ တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ မြေအများစုမှာ အာဟာရဓာတ် အတော်နည်းပါးသည်ကို တွေ့ရသည်။ တြိဂံပုံစံရှိပြီး ၅,၇၉၂ စတုရန်းမိုင် (၁၅,၀၀၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) ရှိသော မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် <ref>{{cite news |url=http://xttm.agroviet.gov.vn/en/newsletter/2005/September.asp |work=Agroviet Newsletter |date=September 2005 |title=Agricultural advanced technologies in Red river delta, Viet Nam these days |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080221184058/http://xttm.agroviet.gov.vn/en/newsletter/2005/September.asp |archivedate=21 February 2008}}</ref> မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသထက် ပို၍ သေးငယ်သော်လည်း ပိုမို၍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီး လူဦးရေလည်း ပို၍ သိပ်သည်းသည်။ ယခင်က တုန်ကင်ပင်လယ်ကွေ့၏ ဝင်ပေါက်ဖြစ်ခဲ့သော မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ အတွင်း တင်ကျန်နေခဲ့သော နုန်းမြေ အနည်များဖြင့် ပြည့်ဝလျက် ရှိသည်။ ၁၅,၄၄၄ စတုရန်းမိုင် (၄၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) မျှ ကျယ်ဝန်းသော မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသည် မည်သည့်နေရာတွင် မှ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် ၁၀ပေ (၃ မီတာ) ထက် ပို၍ မမြင့်ပေ။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသအတွင်း မြစ်များနှင့် တူးမြောင်းများ ဟိုမှသည်မှ ဖြတ်လျှက် တည်ရှိပြီး ၎င်းတို့မှ အနည်အများအပြားကို ပို့ချသဖြင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသသည် တစ်နှစ်လျှင် ပင်လယ်တွင်းသို့ ၁၉၇ ပေ မှ ၂၆၃ပေ (၆၀ မီတာ မှ ၈၀ မီတာ) အထိ ဆန့်ထွက်လျက် ရှိသည်။ ===မြင်ကွင်းကျယ်=== [[File:HaLongBayBIG.jpg|thumb|centre|750px|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ ဒေသတစ်ခု ဖြစ်သော ဟလောင်ပင်လယ်အော်၏ မြင်ကွင်းကျယ်]] ===ရာသီဥတု=== [[File:Mai Chau - Haus im Reisfeld, Palmen.jpg|thumb|စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိသည့် ဗီယက်နမ်မြောက်ပိုင်း မိုင်ချောဒိစတြိတ်မှ ကျေးရွာတစ်ခု]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် လတ္တီကျု အများအပြား ရှိပြီး မြေမျက်နှာသွင်ပြင်မှာ အနိမ့်အမြင့် မတူညီသဖြင့် ရာသီဥတုမှ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ သိသာစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ နိုဝင်ဘာလမှ ဧပြီလ အထိ ရှိသော ဆောင်းရာသီ သို့မဟုတ် ခြောက်သွေ့သော ရာသီတွင် မုတ်သုံလေသည် အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ တရုတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ တုန်ကင်ပင်လယ်ကွေ့ကို ဖြတ်သန်းတိုက်ခိုက်ပြီး ရေငွေ့များကို သိသိသာသာ သယ်ဆောင်လာလေ့ ရှိသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံ၏ နေရာအများစုမှာ မိုးရာသီ သို့မဟုတ် နွေရာသီ နှင့် နှိုင်းယှဉ်မှသာ ခြောက်သွေ့သည်ဟု ထင်ရသည်။ နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ အပူချိန်မှာ မြေပြန့်ဒေသများတွင် တောင်ကုန်းဒေသများထက် ပို၍ မြင့်မားပြီး တောင်ပိုင်းတွင် မြောက်ပိုင်းထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။ တောင်ပိုင်း မြေပြန့်ဒေသများ ဖြစ်သော ဟိုချီမင်းစီးတီး တစ်ဝိုက် နှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတို့တွင် အပူချိန် ကွာဟမှု နည်းပါးပြီး တစ်နှစ်တာလုံး ၂၁° ဆဲလ်စီးယပ်စ် မှ ၂၈° ဆဲလ်စီးယပ်စ် အတွင်းသာ ရှိသည်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုမှာ မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းများ နှင့် ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် ပို၍ သိသာပြီး ဒီဇင်ဘာ နှင့် ဇန်နဝါရီ လတွင် ၅° ဆဲလ်စီးယပ်စ် မှ ဇူလိုင် နှင့် ဩဂုတ်လတို့တွင် ၃၇° ဆဲလ်စီးယပ်စ် အထိ ရှိသည်။ ===ဂေဟစနစ် နှင့် ဇီဝမျိုးကွဲများ=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် သဘာဝ နေရာ နှစ်ခု ရှိပြီး ဟလောင် ပင်လယ်အော် နှင့် ဖောင်းနကီဘန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ပြင် ဇီဝထု ထိန်းသိမ်းရေး နေရာ ခြောက်ခု ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ကန်ဂျောင် လမုတော၊ ကက်တရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ ကတ်ဗာ့ အမျိုးသားဥယျာဉ်၊ အူမင်းသျောင် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ နှင့် အနောက်ငဲ့အန်းဒေသတို့ ဖြစ်သည်။ [[File:Pseudoryx nghetinhensis.PNG|thumb|ဗီယက်နမ်၏ မျိုးရင်းသတ္တဝါဖြစ်သော ကမ္ဘာ့အရှားပါးဆုံး နို့တိုက်သတ္တဝါဖြစ်သည့် ဆယ်အိုလာကောင်]] ဗီယက်နမ်သည် အင်ဒိုမလာယာ ဂေဟဇုံ အတွင်း ကျရောက်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် အမျိုးသား ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လက်ရှိအခြေအနေ အစီရင်ခံစာအရ <ref name=Repeated>{{cite web |url=http://www.nea.gov.vn/HTMT_ddsh05.htm |title=Báo cáo Hiện trạng môi trường quốc gia 2005 |language=Vietnamese |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090223065322/http://www.nea.gov.vn/HTMT_ddsh05.htm |archivedate=23 February 2009}}</ref> ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ မြင့်မားစွာကွဲပြားသော နိုင်ငံ ၂၅ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ များပြားစွာ ရှိသော နိုင်ငံ စာရင်းတွင် အဆင့် ၁၆ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးစိတ်အားလုံး၏ ၁၆% ခန့် နေထိုင်သည်။ ဒေသရင်းမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၅,၉၈၆ ခုကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိပြီး ၎င်းတို့အတွင်းမှ ၁၀% မှာ ဇာတိရင်းဖြစ် မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ဒေသရင်း တိရစ္ဆာန်များတွင် နီမာတိုဒါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၀၇ မျိုး၊ အော်လီဂိုချယ်တာ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၀၀ မျိုး၊ အက်ကရီနာ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၄၅ မျိုး၊ စပရင်းတေးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၃ မျိုး၊ အင်းဆက် မျိုးစိတ်ပေါင်း ၇၇၅၀ မျိုး၊ တွားသွားသတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၆၀ မျိုး၊ ကုန်းနေရေနေသတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၂၀မျိုး ၊ ငှက်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၈၄၀မျိုး နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၁၀ မျိုးတို့ ရှိကြပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ငှက်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၀၀ နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါ ၇၈မျိုး တို့မှာ ဇာတိရင်းဖြစ် မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။<ref name=Repeated/> ထို့ပြင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ရေချို မိုက်ခရိုအယ်လဂျီ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁,၄၃၈ မျိုး ရှိပြီး မိုက်ခရိုအယ်လဂျီ မျိုးစိတ်အားလုံးတို့၏ ၉.၆% ဖြစ်ကာ ရေနေ ကျောရိုးမဲ့ သတ္တဝါ ၇၉၄မျိုး နှင့် ပင်လယ်ငါးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၂,၄၅၈ မျိုးတို့လည်း နေထိုင်ကြသည်။ <ref name=Repeated/> လတ်တလောနှစ်များ အတွင်းတွင် ဗီယက်နမ်ရှိ ဇာတိရင်းဖြစ်မျိုးစိတ်များ ထဲမှ မျိုးစု ၁၃ခု၊ မျိုးစိတ် ၂၂၂ ခု၊ တက်ဆာ ၃၀ခုတို့ကို အသစ်ထပ်မံ ဖော်ထုတ်ထားသည်။ <ref name=Repeated/> နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ်သစ် ၆ မျိုးတွင် ဆယ်အိုလာကောင်၊ မန့်ဂျပ်ကောင်ကြီး၊ တုန်ကင်နှာခေါင်းတိုမျောက် တို့ပါဝင်ပြီး ငှက်မျိုးစိတ်သစ်တွင် မျိုးသုဉ်းမည်ကို စိုးရိမ်ရသော အက်ဒဝပ်ရစ်ငှက်လည်း ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=253|title=Edwards's Pheasant (Lophura edwardsi)|publisher=BirdLife International|accessdate=1 September 2012}}</ref> ၁၉၈၀ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းများတွင် ကက်တရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်အတွင်း ဂျာဗားကြံ့အနည်းငယ်ကို တွေ့ရသော်လည်း ထိုမျိုးစိတ်၏ နောက်ဆုံးအကောင်ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်က တစ်စုံတစ်ယောက်မှ သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ <ref>{{Cite news |title = Javan rhino 'now extinct in Vietnam' |author= Kinver, Mark |work= BBC News |date= 25 October 2011 |accessdate=25 October 2011 |url= http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15430787 }}</ref> စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ မျိုးရိုးဗီဇ မျိုးကွဲများ အနေနှင့် ကြည့်မယ်ဆိုပါက ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးယဉ် ဗဟိုဌာန ၁၂ ခုတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ် အမျိုးသား မျိုးယဉ် ဗီဇ ဘဏ်တွင် မျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၅ ခု၏ မျိုးယဉ် ၁၂,၃၀၀ ခုအား ထိန်းသိမ်းထားသည်။<ref name=Repeated/> ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ၂၀၀၄ ခုနှစ် တစ်နှစ်ထဲတွင် ဇီဝမျိုးကွဲများ ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၉.၀၇ သန်း အသုံးပြုခဲ့ပြီး ထိန်းသိမ်းသည့် ဒေသ ၁၂၆ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ကာ ၎င်းတို့ထဲတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၂၈ ခုလည်း ပါဝင်သည်။<ref name=Repeated/> {{Clear}} == စီးပွားရေး == [[File:LANDMARK72.jpg|thumb|left|ဟနွိုင်းရှိ ကီးနောင်ဟနွိုင်း လန်းမတ်တာဝါ၊ ဗီယက်နမ်ရှိ အမြင့်ဆုံး အဆောက်အဦး]] ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ လက်ရှိတန်ဖိုးမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၃၈ ဘီလီယံ အထိ တိုးတက်သွားခဲ့ပြီး လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၅၂၇ အထိ ရှိသည်။ <ref name=imf2> {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=73&pr.y=7&sy=2014&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=582&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook: Vietnam |publisher=International Monetary Fund |date=October 2013 |accessdate=14 February 2017}}</ref> ၂၀၀၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ဂိုးမန်းဆက်ချ် ကုမ္ပဏီမှ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန် လက်ရှိတန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၃၆ ဘီလီယံ ဒေါ်လာ နှင့် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄,၃၅၇ ဒေါ်လာ မျှ ရှိလာပြီး ကမ္ဘာ့အဆင့် နံပါတ် ၂၁ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.fwa.org/pdf/Vietnam_posttrip_article.pdf|title=The Vietnamese Stock Market|publisher=Financial Women's Association of New York|accessdate=7 May 2010|archivedate=5 October 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005111807/https://www.fwa.org/pdf/Vietnam_posttrip_article.pdf}}</ref> ဗီယက်နမ်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာတန်ဖိုးအစစ်ဖြင့် တွက်ကြည့်မည် ဆိုပါက တစ်နှစ်လျှင် ၁၀% တိုးတက်မှုနှုန်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး နောက်ထွက်နိုင်ငံများထဲတွင် တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာမည်ဟု ပရိုက်စ်ဝါးတားဟောက်စ်ကူးပါး၏ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ခန့်မှန်းထားသည်။<ref>{{cite press release |url=http://www.pwc.com/vn/en/releases2008/vietnam-may-be-fastest-growing-emerging-economy.jhtml |title=Vietnam may be fastest growing emerging economy |date=12 March 2008 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=20 October 2011}}</ref> ဗီယက်နမ်၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်း ထုတ်ကုန် တန်ဖိုးသည် ၂၀၅၀ ခုနှစ်တွင် တွင် နော်ဝေ၊ စင်ကာပူ နှင့် ပေါ်တူဂီနိုင်ငံတို့ကို ကျော်တက်သွားမည်ဟု ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဟောင်ကောင်-ရှန်ဟိုင်း ဘဏ်ကော်ပိုရေးရှင်း အဖွဲ့မှ ဟောကိန်း ထုတ်ထားသည်။<ref>[http://www.tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/business/vietnam-to-be-listed-top-economies-by-2050-hsbc-1.58480 "Vietnam to be listed among top economies by 2050: HSBC"]. ''Tuổi Trẻ News''. 14 January 2012. Retrieved 18 April 2012. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120116170035/http://www.tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/business/vietnam-to-be-listed-top-economies-by-2050-hsbc-1.58480 |date=16 January 2012 }}</ref> ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက်တွင် စပါးစိုက်ပျိုးမှုကို အခြေခံသော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး အဓိကပြုလုပ်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အလူမီနီယမ် ထုတ်လုပ်ရာတွင် အရေးကြီးသော ကုန်ကြမ်းတစ်မျိုးဖြစ်သည့် ဗောက်ဆိုက်တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းလည်း ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်၏ စီးပွားရေးကို အဓိက ပုံဖော်သည်မှာ ဗီယက်နမ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဗဟိုကော်မတီနှင့် အမျိုးသား ကွန်ဂရက်များ၏ စုံညီအစည်းအဝေးများမှ ချမှတ်သော ငါးနှစ်စီမံကိန်းများ ဖြစ်သည်။ [[File:Floating Market - Can Tho - Vietnam.JPG|thumb|right|မဲခေါင်မြစ်ဝ ကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ ရေပေါ်ဈေး]] လယ်ယာများ၊ စက်ရုံများ နှင့် ငွေကြေး အရင်းအနှီးများကို စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ခြင်းသည် ဗဟိုပြုစီမံမှု၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး လူသန်းပေါင်းများစွာတို့သည် အစိုးရ၏ အစီအစဉ်များတွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဗီယက်နမ် စီးပွားရေးသည် စွမ်းရည်မပြည့်ဝမှု များနှင့် ခြစားမှုများ၊ အရည်အသွေး ညံ့ဖျင်းမှုများနှင့် အပြည့်အဝ မထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဥရောပနိုင်ငံ အများစုမှ ပြုလုပ်သော စစ်အပြီး ကုန်သွယ်ရေး ပိတ်ဆို့မှုများ၏ ဒဏ်ကိုလည်း ခံခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ် များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်များ ဖြစ်ကြသော ဆိုဗီယက်အုပ်စု အင်အားလျော့နည်းလာခြင်းကြောင့် ထိုပြဿနာများကို ပိုမို၍ ဆိုးရွားသွားစေသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ် ဆဋ္ဌမအကြိမ်မြောက် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အမျိုးသားကွန်ဂရက်တွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို အခြေခံသော ဈေးကွက်စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အစီအစဉ်၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် စတင် မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ ကုန်သွယ်ရေး နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတို့တွင် ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုကို အားပေးခဲ့သည်။<ref>[http://ssrn.com/abstract=1442384 Vuong, Quan-Hoang; Tran, Tri-Dung (2009). "The cultural dimensions of the Vietnamese private entrepreneurship"]. ''Icfai Journal of Entrepreneurship Development'', Vol. VI, Nos. 3 & 4 (September & December 2009), pp. 54–78. Icfai University Press via SSRN. Retrieved 4 October 2012.</ref> ထိုသို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ဗီယက်နမ်၏ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်အတွင်း နှစ်စဉ် ၈% ခန့် တိုးတက် လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းရှိ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုတွင်ပင် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ဆက်လက် အားကောင်းနေခဲ့ပြီး ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၆.၈% မျှ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၁၁.၈% ခန့် ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်ပင် ဗီယက်နမ်ဒေါင်ငွေကြေး၏ တန်ဖိုးကို ၃ ကြိမ်မျှ လျှော့ချခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.vietfinancenews.com/2010/12/vietnam-2010-growth-fastest-in-three.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110104115530/http://www.vietfinancenews.com/2010/12/vietnam-2010-growth-fastest-in-three.html |archivedate=4 January 2011 |title=Vietnam 2010 growth fastest in three years – Vietnam Banking Finance News |publisher=Vietfinancenews.com |date=29 December 2010 |accessdate=6 August 2011}}</ref> [[File:Rice fields near Sapa, Viêt Nam.jpg|thumb|left|ဆာပါးရှိ စပါးခင်းများ]] ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာ လုပ်ငန်းနှင့် ဟိုင်းတက်ခ် လုပ်ငန်း တို့မှာ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ကြီးမားသော အစိတ်အပိုင်း နှင့် အလျင်မြန်ဆုံး တိုးတက်သော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် ရေနံလုပ်ငန်းတွင် နောက်ကျမှ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်သော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော်လည်း ယခုအခါ အရှေ့တောင်အာရှတွင် တတိယ အကြီးဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည်ပေါင်း ၃၁၈,၀၀၀ စည် (၅၆,၀၀၀ ကုဗမီတာ) မျှ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=VM|title=Vietnam|publisher=United States Energy Information Administration|year=2011|accessdate=6 November 2012}}</ref> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသတွင် အဋ္ဌမမြောက် အများဆုံး ရေနံစိမ်း ထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>Fong-Sam, Yolanda (August 2012) [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2010/myb3-2010-vn.pdf "Vietnam"] in ''2010 Minerals Yearbook''. USGS. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130302030501/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2010/myb3-2010-vn.pdf |date=2 March 2013 }}</ref> ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ဗီယက်နမ်သည် ငါးနှစ်တာ အတွက် ဗဟိုမှ ရေးဆွဲသော စီမံကိန်းများကို ဆက်လက် အသုံးချဆဲ ဖြစ်သည်။ တစ်နေ့လျှင် ဝင်ငွေ တစ်ဒေါ်လာထက်နည်းသော လူဦးရေကို ရေတွက်သော အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုသည် ဗီယက်နမ်တွင် သိသာစွာ လျော့ကျ လာခဲ့ပြီး တရုတ်၊ အိန္ဒိယ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံများထက် ဆင်းရဲမှုနှုန်း လျော့နည်း ပေသည်။ <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html Economy of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224211129/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html |date=24 December 2018 }}. CIA World Factbook. Updated 21 September 2012. Retrieved 4 October 2012.</ref> ထိုသို့ ဆင်းရဲမှုနှုန်း လျော့ကျရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ လူနေမှု စနစ်ကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် စီးပွားရေးမညီမျှမှုများ တိုးပွားလာခြင်းကို တားဆီးရန် ရည်ရွယ်သော မျှတသည့် စီးပွားရေး ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုပေါ်လစီများတွင် ဒွိုင်မွိုင် အစီအစဉ်၏ အစတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော မြေများကို အညီအမျှ ခွဲဝေပေးခြင်း၊ ဆင်းရဲသော ဝေးလံခေါင်ဖျား ဒေသများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း နှင့် ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတို့တွက် အထောက်အပံ့ပေးခြင်း စသည့် ပေါ်လစီများ ပါဝင်သည်။ <ref name=ODI1/> နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၄.၄၆% မျှသာ ရှိသည်။<ref name=imf2/> ===ကုန်သွယ်ရေး=== [[File:Saigon Trade Center vươn mình trong nắng.jpg|thumb|right|ဒွိုင်းမွိုင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အပြီးတွင် ဟိုချီမင်းစီးတီးတွင် ဦးစွာတည်ဆောက်ခဲ့သော မိုးမျှော်တိုက်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် ဆိုင်းဂုံထရိတ်စင်တာ]] ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ၏ အစောပိုင်းမှ အစပြု၍ ဗီယက်နမ်သည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ လျှော့ပေါ့မှုများကို ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး တစ်ဖက်မှ အချို့သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍများတွင် နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်သို့ ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့သလို အချို့သော ကဏ္ဍများအား ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းခဲ့ခြင်းအားဖြင့် နှစ်လမ်းသွား နည်းလမ်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ <ref name=ODI1>{{cite web |author= Vandemoortele, Milo |author2= Bird, Kate |year= 2010 |url= http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5057&title=viet-nams-progress-economic-growth-poverty-reduction-impressive-improvements |title= Viet Nam's Progress on Economic Growth and Poverty Reduction: Impressive improvements |location= London |publisher= Overseas Development Institute |accessdate= 11 February 2017 |archivedate= 14 May 2011 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20110514200140/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5057&title=viet-nams-progress-economic-growth-poverty-reduction-impressive-improvements }}</ref><ref name=ODI3>{{cite web |author=Vandemoortele, Milo |year=2010 |url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=4751&title=millennium-development-goals-equity-development |title=The MDG fundamentals: improving equity for development |location=London |publisher=Overseas Development Institute |accessdate=11 February 2017 |archivedate=15 May 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100515181557/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=4751&title=millennium-development-goals-equity-development }}</ref>၂၀၀၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ဗီယက်နမ်သည် ၎င်းတို့၏ ဉာဏမူပိုင်ပစ္စည်းဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ထရစ်ပ် သဘောတူညီချက် နှင့်အညီ ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် ယခုအခါတွင် အာရှ၏ အပွင့်လင့်ဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ရှိသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်နေပြီး အသွားအပြန် ကုန်သွယ်မှု တန်ဖိုးမှာ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၁၆၀% မျှ ရှိနေသဖြင့် တစ်ချိန်တည်းတွင်ရှိသော တရုတ်၏ အချိုးထက် နှစ်ဆများ များနေပြီး အိန္ဒိယ၏ အချိုးထက် ၄ ဆ မျှ များနေသည်။<ref>[http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2006/11/13/8393174/index.htm Vietnam Vrooooom: Asia's second-fastest-growing economy takes the global stage.] CNN Money. 13 November 2006.</ref> ဗီယက်နမ်၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက် နိုင်ငံများတွင် တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ အာဆီယံ နိုင်ငံများ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ် အကောက်ခွန်ဌာန၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ပထမ နှစ်တစ်ဝက်တွင် နိုင်ငံတကာ ကုန်ပစ္စည်းများကုန်သွယ်မှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂၄ ဘီယံ အထိ ရှိပြီး ၂၀၁၂ ခုနှစ် ထိုအချိန်ကာလနှင့် နိုင်းယှဉ်ပါက ၁၅.၇% မျှ ပို၍ မြင့်မားသည်ကို တွေ့ရသည်။ မိုဘိုင်းဖုန်း နှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းများကို အမြောက်အမြား တင်ပို့မှု တင်သွင်းမှု ပြုလုပ်ပြီး သဘာဝ အရင်းအမြစ် ဈေးကွက်တွင် အမြင့်ဆုံးတင်ပို့မှုမှာ ရေနံစိမ်း ဖြစ်ပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာပင် သံ နှင့် စတီးလ် များကို အများဆုံးတင်သွင်းခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်သည် ဗီယက်နမ်၏ တင်ပို့မှု အမြောက်အမြားကို ဝယ်ယူသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တင်သွင်းမှု အများဆုံးမှာ တရုတ်ကုန်ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|title=Developments and trends of Vietnam international merchandise trade in June and the first half of 2013|url=http://www.customs.gov.vn/English/Lists/News/ViewDetails.aspx?ID=195|work=Vietnam Customs|publisher=General Department of Vietnam Customs|accessdate=31 July 2013|date=23 July 2013}}</ref> မြေယာပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး ပြုလုပ်ခြင်း၏ ရလဒ် အဖြစ် ဗီယက်နမ်သည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များကို အဓိက တင်ပို့ရောင်းချသော နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခုအခါ ကမ္ဘာပေါ်တွင် သီဟိုဠ်စေ့ အများဆုံး တင်ပို့သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ကော်ဖီ ဒုတိယအများဆုံး တင်ပို့သည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/magazine-25811724|title=How Vietnam became a coffee giant - BBC News|author=|date=|work=bbc.com}}</ref>ဗီယက်နမ်သည် နှစ်ရှည်ပင် စိုက်ပျိုးရန် အတွက် ၆.၉၃% မျှသော မြေကို အသုံးပြုထားသဖြင့် မဲခေါင် ဒေသကြီးတွင် သုံးစွဲမှု အချိုး အများဆုံး ဖြစ်သည်။ အခြားသော အဓိက ပို့ကုန်များတွင် လက်ဖက်၊ ရာဘာ နှင့် ရေထွက်ပစ္စည်းများ ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း ဂျီဒီပီတွင် ပါဝင်သော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ၏ ဝေစုမှာ လတ်တလော ဆယ်စုနှစ်များ အတွင်း ကျဆင်းလာခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ၄၂% မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ၂၀% အထိ ကျဆင်းလာခဲ့ကာ စီးပွားရေး၏ အခြားကဏ္ဍများမှာ ပိုမိုတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် ဥရောပသမဂ္ဂ နှင့် ကုန်သွယ်ရေး လွတ်လပ်ခွင့် အတွက် ညှိနှိုင်းခဲ့ပြီး ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီအက်စ်ပီ စနစ်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့် ရရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ထိုစနစ်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့် ရသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည် ဥရောပဈေးကွက် အတွင်း ကုန်ပစ္စည်းများကို အခွန်နှုန်း သက်သာစွာဖြင့် တင်ပို့ခွင့် ရရှိကြသည်။ <ref name="EUfta">{{cite news|title=Vietnam-EU free trade agreement set to fire|url=http://www.vietnamtribune.com/index.php/sid/222099915/scat/fc849e836694179b/ht/Vietnam-EU-free-trade-agreement-set-to-fire|accessdate=19 May 2014|publisher=''Vietnam Tribune''|archivedate=19 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140519224620/http://www.vietnamtribune.com/index.php/sid/222099915/scat/fc849e836694179b/ht/Vietnam-EU-free-trade-agreement-set-to-fire}}</ref> ===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ=== [[File:TOPIO 3.jpg|thumb|left|လူပုံစံ တိုပီယို ၃.၀ စက်ရုပ်]] ဗီယက်နမ် ပညာရှင်များသည် ဘုရင်ခေတ်မှ အစပြု၍ အများအပြားသော ပညာရပ်နယ်ပယ်များတွင် တိုးတက်စေရန် ကြံဆောင်ခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် လူမှုရေးသိပ္ပံ ပညာရပ်များနှင့် လူသားဆိုင်ရာ ပညာရပ်များတွင် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်တွင် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု သမိုင်းပညာရပ်နှင့် ပတ်သက်၍ နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာသော သမိုင်းကြောင်း ရှိသည်။ ၁၃ ရာစုတွင် နန်းစွန့်ခဲ့သော ဧကရာဇ် ထရန်နန်တောင်သည် ဘုန်းကြီးများကို ဦးဆောင်၍ ဒဿနိကဗေဒ၏ ဘာသာရပ်ခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော ထရပ်လမ်ဇန် ဘာသာရပ်ကို တိုးတက်စေရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ပေါင်းနှုတ်မြှောက်စား နှင့် ဂျီဩမေတြီ ပညာရပ်များကို ၁၅ ရာစုမှ စတင်၍ ဗီယက်နမ်တွင် လူအမ်သာဗင်း၏ ဖတ်စာအုပ်ပေါ်တွင် အခြေခံ၍ သင်ကြားခဲ့ကြသည်။ လူအမ်သာဗင်းသည် ဗီယက်နမ်အား သုည နှင့် စတင်မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပြီး မာ့ခ်ဟျန်တစ်ချ်မှ အနှုတ်ကိန်းများကို မသိကိန်း၊ လျှို့ဝှက်ကိန်း နှင့် ဝှက်ကိန်းများကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဗီယက်နမ် ပညာရှင်များသည် စွယ်စုံကျမ်း အများအပြားကို ရေးသား ထုတ် ဝေခဲ့သည်။ မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ဗီယက်နမ် သိပ္ပံပညာရှင်တို့သည် ပညာရပ် နယ်ပယ်အမျိုးမျိုးတွင် ထင်ရှားသော ပံ့ပိုးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး အထူးသဖြင့် သင်္ချာဘာသာရပ် တွင် ဖြစ်သည်။ ဟွမ်းတေသည် အသုံးချ သင်္ချာ ဘာသာရပ်ရှိ ဂလိုဘယ် အော့ပတီမိုက်ဇေးရှင်း ဘာသာရပ်ခွဲကို ၂၀ ရာစုတွင် စတင်ဖော်ထုတ်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်သည် လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်းဖြစ် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်နေပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း၆၀၀ တန်ဖိုးရှိသည့် ဗီယက်နမ် အာကာသ ဗဟိုဌာနကို ဆောက်လုပ်ရန် စီစဉ် ဆောင်ရွက်နေသည်။<ref>[http://www.asianscientist.com/topnews/vietnam-build-us600m-national-space-center-by-2018/ "Vietnam To Build US$600m National Space Center By 2018"]. Asian Scientist, 22 November 2011. Retrieved 27 November 2011.</ref> ဗီယက်နမ်သည် စက်ရုပ်များ တီထွင်ထုတ်လုပ်ခြင်းတွင်လည်း ထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများ ရှိပြီး တိုပီယို လူပုံစံ စက်ရုပ်မှာ ဥပမာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |url=http://www.diginfo.tv/2007/12/05/07-0601-d.php |title=Nano technology &#124; Computer &#124; Robot &#124; TOSY TOPIO – Table Tennis Playing Robot |work=DigInfo News |location=Tokyo |date=5 December 2007 |accessdate=12 February 2017 |archivedate=21 May 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090521023057/http://www.diginfo.tv/2007/12/05/07-0601-d.php }}</ref>၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ အတွက် ဗီယက်နမ်၏ နိုင်ငံတော် အသုံးစရိတ်မှာ ဂျီဒီပီ၏ ၀.၄၅% မျှရှိသည်။<ref>[http://vietnamnews.vnagency.com.vn/Economy/206910/tech-science-spending-too-low.html "Tech, science spending too low"]. VietNam News, 21 December 2010. Retrieved 30 April 2012.</ref> {{Clear}} ===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ သယ်ယူပိုဆောင်ရေး ကွန်ယက်၏ မူလအစမှာ ပြင်သစ်တို့ အုပ်ချုပ်စဉ်က ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရန် အတွက် တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲအပြီးတွင် ခေတ်မီရန်အတွက် အကြီးအကျယ် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ====လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး==== [[File:Tan Son Nhat International Airport.jpg|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီး ရှိ[[တန်ဆွန်းညက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]]မှာ ဗီယက်နမ်ရှိ အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် အများပြည်သူသုံး အဓိက လေဆိပ် ၂၁ ခုရှိပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် ၃ ခု ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟနွိုင်းမြို့ရှိ နွိုင်းဘိုင်လေဆိပ်၊ ဒါနန်းရှိ ဒါနည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ [[တန်ဆွန်းညက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တန်ဆွန်းညက်သည် နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးလေဆိပ်တစ်ခု ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာခရီးသည်များ၏ ၇၅% ကို လက်ခံ ပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော်မှ သဘောတူထားသော အစီအစဉ်အရ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် ၁၀ ခု အထိ ရှိလာမည် ဖြစ်သည်။ ထိုလေဆိပ်များတွင် ဗင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ဖူးဘိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကမ်ရန်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ဖူးကောက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကက်ဘီ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်၊ ကန်သိုး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် လောင်သမ်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ပါဝင်သည်။ အစီအစဉ်ထဲတွင် ပါဝင်သော လောင်သမ်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သည် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အပြည့်အဝ တည်ဆောက်ပြီးစီးပါက တစ်နှစ်လျှင် ခရီးသည် သန်း ၁၀၀ ကို ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ် လေကြောင်းလိုင်းသည် နိုင်ငံတော်ပိုင် လေကြောင်းလိုင်း ဖြစ်ပြီး ခရီးသည်တင် လေယာဉ် ၆၉ စင်းမျှ ရှိပြီး <ref name="fleet">{{cite web| title = Vietnam Airlines Details and Fleet History | publisher = PlaneSpotters.net | date = 1 April 2010 | url = http://www.planespotters.net/Airline/Vietnam-Airlines | accessdate =1 April 2010}}</ref><ref>{{cite web | title = Fleet Information | publisher = Vietnam Airlines | url = http://vietnamairlines.com.vn/wps/portal/en/site/flight_info/fleet_information/!ut/p/c5/fY1RC4IwFEZ_UdybWturjHSFbmSMdC-xQoYwXQ8R-O_beqkXvffx8J0DGsJP5j1Y8xr8ZBy0oPc3VuY8IxUiMkYxIbzKUqW2iLvAuz9e1nURuKKkOYgvX1-fQFvn76FzjeVlEyXrPJYix4XLEQT3Yw8daPKzSCVJsDRnkSYSJSJ0rrfmMcNzbOfLcVN8ALBLRCU!/dl3/d3/L0lJSklna21BL0lKakFBQ3lBQkVSQ0pBISEvNEZHZ3NvMFZ2emE5SUFnIS83X0NHQUg0N0wwME9VTzcwMjdSUU4zMk8wTzAwL0FsX19fNTI!/?WCM_PORTLET=PC_7_CGAH47L00OUO7027RQN32O0O00_WCM&WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/en/site/flight_info/fleet_information/ | accessdate = 30 June 2011 | archivedate = 4 October 2011 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20111004121039/http://vietnamairlines.com.vn/wps/portal/en/site/flight_info/fleet_information/!ut/p/c5/fY1RC4IwFEZ_UdybWturjHSFbmSMdC-xQoYwXQ8R-O_beqkXvffx8J0DGsJP5j1Y8xr8ZBy0oPc3VuY8IxUiMkYxIbzKUqW2iLvAuz9e1nURuKKkOYgvX1-fQFvn76FzjeVlEyXrPJYix4XLEQT3Yw8daPKzSCVJsDRnkSYSJSJ0rrfmMcNzbOfLcVN8ALBLRCU!/dl3/d3/L0lJSklna21BL0lKakFBQ3lBQkVSQ0pBISEvNEZHZ3NvMFZ2emE5SUFnIS83X0NHQUg0N0wwME9VTzcwMjdSUU4zMk8wTzAwL0FsX19fNTI!/?WCM_PORTLET=PC_7_CGAH47L00OUO7027RQN32O0O00_WCM&WCM_GLOBAL_CONTEXT=%2Fwps%2Fwcm%2Fconnect%2Fen%2Fsite%2Fflight_info%2Ffleet_information%2F }}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် လေယာဉ် ၁၅၀ စင်း အထိ တိုးမြှင့်ရန် စီစဉ်ထားသည်။ ဗီယက်နမ်တွင် ရှိသော အခြား ပုဂ္ဂလိက လေကြောင်းလိုင်းများမှာ အဲယားမဲခေါင်၊ ဂျက်စတား ပစိဖတ် လေကြောင်းလိုင်း၊ ဗက်စကို နှင့် ဗီယက်ဂျက်အဲယား တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ====ကုန်းလမ်းပို့ဆောင်ရေး==== [[File:Cao toc Cau Gie Ninh Binh.JPG|thumb|right|ကောင်ဂီ နှင့် နင်းဗင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော တောင်မြောက် အမြန်လမ်း၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ လမ်းများတွင် ဗဟိုမှာ စီမံခန့်ခွဲသော နိုင်ငံတော်အဆင့်လမ်းများ၊ ပြည်နယ်များမှ စီမံခန့်ခွဲသော ပြည်နယ်အဆင့်လမ်းများ၊ ခရိုင်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ခရိုင်အဆင့် လမ်းများ၊ မြို့တော်နှင့် မြို့များမှ စီမံခန့်ခွဲသော မြို့ပြလမ်းများ နှင့် ကွန်မြူးမှ စီမံခန့်ခွဲသော ကွန်မြူးအဆင့်လမ်းများတို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ်ရှိ မြို့ပြဧရိယာများတွင် စက်ဘီးများ၊ စက်တပ် စကူတာများ၊ မော်တော်ဆိုင်ကယ်များသည် လူသုံးများသော ယာဉ်များ အဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် မြို့ကြီးများတွင် မော်တော်ယာဉ် ပိုင်ဆိုင်မှုမှာ မြင့်တက်လာလျက် ရှိသည်။ ပုဂ္ဂလိက ကုမ္ပဏီများမှ ပြေးဆွဲသော အများပြည်သူသုံး ဘတ်စ်ကားများသည် လူအများစုမှ ခရီးဝေးသွားရာတွင် အဓိက သုံးစွဲလျက် ရှိကြသည်။ ယာဉ်အန္တရာယ် လမ်းအန္တရာယ်မှာ ဗီယက်နမ်တွင် အလွန်ဆိုးရွားသော ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး နေ့စဉ် ပျမ်းမျှ လူ ၃၀ ခန့် ယာဉ်မတော်တဆမှုဖြင့် သေဆုံးကြသည်။ <ref>[http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=622&ItemID=11314 Social and economic situation, 8 months of 2011]. General Statistics Office of Vietnam. Retrieved 1 September 2011.</ref> ဟနွိုင်းမြို့နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးမြို့များတွင် ယာဉ်ကြောကြပ်တည်းမှုမှာ ဆိုးရွားလာသော ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်ပြီး မြို့တော်များ၏ လမ်းများအား မော်တော်ယာဉ်သုံးစွဲမှု မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ကာမိစေရန် အပြင်းအထန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။ ====ရထားပို့ဆောင်ရေး==== [[File:My Son railway tracks.jpg|thumb|left|မိုင်ဆွန်အနီးရှိ ရထားလမ်းတစ်ခု]] ဗီယက်နမ်၏ အဓိက နိုင်ငံတွင်း ရထားလမ်းမှာ ဟိုချီမင်းစီးတီး နှင့် ဟနွိုင်းမြို့ကို ချိတ်ဆက်ထားသော ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း အမြန်ရထားလမ်း ဖြစ်ပြီး အရှည် ကီလိုမီတာ ၂,၀၀၀ ခန့်မျှ ရှိသည်။ ဟနွိုင်းမြို့မှ တဆင့် အရှေ့မြောက်ဘက်၊ မြောက်ဘက် နှင့် အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွယ်ထားသော ရထားလမ်းများ ရှိကြသည်။ အရှေ့ဘက်သို့ သွားသော ရထားလမ်းမှာ ဟနွိုင်းမြို့မှာ ဟလောင်ပင်လယ်အော်သို့ ဆက်သွယ်ထားပြီး မြောက်ဘက်သို့ သွားသော ရထားလမ်းမှာ ဟနွိုင်းမှ ထိုင်းငုရင်သို့ ဆက်သွယ်ထားကာ အရှေ့မြောက်လိုင်းမှာ ဟနွိုင်းမြို့မှ လောင်ကိုင်းသို့ ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့သည် ဂျပန်နည်းပညာကို အသုံးပြုထားသော အမြန်ရထားလမ်း ဆောက်လုပ်ရန် သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး ဗီယက်နမ် အင်ဂျင်နီယာ အမြောက်အမြားကို ဂျပန်သို့ စေလွှတ်၍ အမြန်ရထားများအတွက် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း လုပ်ငန်းများကို သင်ယူစေခဲ့သည်။ ထိုရထားလမ်းမှာ ၁,၆၃၀ ကီလိုမီတာမျှ ရှည်လျားသော အမြန်ရထားလမ်း ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး <ref>{{Cite news| title=High-speed train planned for Vietnam – Business – International Herald Tribune| newspaper=The New York Times| date=6 February 2007| url=http://www.nytimes.com/2007/02/06/business/worldbusiness/06iht-vietrail.4489612.html| accessdate=9 July 2010}}</ref> စုစုပေါင်း ဘူတာရုံ ၂၆ ခု ရှိမည်ဖြစ်ကာ ဟနွိုင်းမြို့ နှင့် ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ သူသျမ် ဘူတာတို့လည်း ပါဝင်မည် ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite news| title=Vietnam to build high-speed rail |newspaper=The Sydney Morning Herald| date=13 November 2009| url=http://www.smh.com.au/travel/vietnam-to-build-highspeed-rail-20081113-62bd.html| accessdate=9 July 2010}}</ref> ဂျပန်ရှိ ရှင်းကန်းဆင်ခေါ် ကျည်ဆန်ရထား နည်းပညာ ကို အသုံးပြုမည် ဖြစ်ပြီး ထိုရထားလမ်းတွင် အမြန်ဆုံး တစ်နာရီ မိုင် ၂၂၀ (၃၆၀ ကီလိုမီတာ) မျှ မြန်သော ရထားများ သွားလာနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဟနွိုင်းမှ ဗင်း၊ နာထရန်နှင့် ဟိုချီမင်း စီးတီးသို့ စတင်ဖောက်လုပ်မည် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ခုနှစ် အတွင်းတွင် ဗင်းနှင့် နာထရန် အကြား ရထားလမ်း နှင့် ဟနွိုင်းမြို့နှင့် မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်များ ဖြစ်ကြသော လောင်ကိုင်း နှင့် လန်ဆွန်းတို့သို့ ဆက်သွယ်သော ရထားလမ်းများကို စတင်ဆောက်လုပ်မည် ဖြစ်သည်။ ====ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး==== ကမ်းရိုးတန်းနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ်တွင် အဓိက ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်း အများအပြား ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ကမ်ရန်း၊ ဒါနန်း၊ ဟိုင်ဖုန်း၊ ဟိုချီမင်းစီးတီး၊ ဟောင်ဂိုင်း၊ ကွီးနွန်၊ ဗန်ထော နှင့် နာထရန် တို့ ပါဝင်သည်။ ကုန်းတွင်း ပိုကျသော အပိုင်းတွင် ဗီယက်နမ်ရှိ မြောက်များလှသော မြစ်များသည် ကျေးလက်ဒေသ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပြီး ၁၁,၀၀၀ မိုင် (၁၇,၇၀၀ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှိသော ကူးသန်းသွားလာနိုင်သော ရေကြောင်းခရီးတွင် ဖယ်ရီများ၊ ဝမ်းပြားရေယာဉ်များ နှင့် ကုတို့သင်္ဘောများ သွားလာလျက် ရှိကြသည်။ <ref>[http://www.indexmundi.com/vietnam/waterways.html Index Mundi]. January 2012. Retrieved 25 April 2012.</ref><ref>[http://www.travelblog.org/Photos/4708303 "Water taxi in Ca Mau city, Vietnam"]. TravelBlog. 27 January 2010. Retrieved 25 April 2012.</ref> ထို့ပြင် မဲခေါင်မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ နှင့် မြစ်နီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတို့သည် ဗီယက်နမ်၏ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးကိစ္စရပ်များ အတွက် အလွန်အရေးပါဒေသများ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ အများစုမှာ ထိုမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသများ တလျှောက် သို့မဟုတ် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသများ၏ အနီးအနားတွင် နေထိုင်လျက် ရှိကြပြီး အဓိက မြို့ကြီးများ ဖြစ်ကြသော ဟိုချီမင်းစီးတီးမြို့ နှင့် ဟနွိုင်းမြို့တို့သည် မဲခေါင် နှင့် မြစ်နီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသများ အနီးတွင် တည်ရှိကြသည်။ တောင်တရုတ်ပင်လယ် အတွင်းတွင်မူ ဗီယက်နမ်သည် လက်ရှိ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အခြား အနီးအနားရှိ နိုင်ငံများ နှင့် ကာလရှည်ကြာ ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွား နေသော စပရက်ထလီကျွန်းများ ၏ အများစုကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/spratly-claims.htm "Territorial claims in the Spratly and Paracel Islands"]. GlobalSecurity.org. 2011. Retrieved 3 February 2013.</ref> ===ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းရေး=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းရေးတွင် အောင်မြင်မှုများ ရှိသကဲ့သို့ စိန်ခေါ်မှုများလည်း ရှိနေသည်။ အောင်မြင်မှုများထဲတွင် ၁၉၉၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ် များအတွင်း ရေပေးဝေမှုနှင့် သန့်ရှင်းသော ရေရရှိမှု သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ရေမီတာများကို နေရာအမြောက်အမြားတွင် တပ်ဆင်နိုင်ခဲ့ကာ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှ စ၍ ရေဆိုးသန့်စင်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပို၍ များလာခဲ့သည်။ စိန်ခေါ်မှုများတွင်မူ ရေထုညစ်ညမ်းမှုများ အများအပြား ရှိနေခြင်း၊ ဝန်ဆောင်မှု ညံ့ဖျင်းခြင်း နှင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် တိုးတက်လာသော ရေသန့်စင်ရေး လုပ်ငန်းများ မလုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း၊ ကျေးလက်ဒေသရှိ ရေစနစ်ကို ရေရှည်ထိန်းသိမ်းမှု ပြုလုပ်ရာတွင် ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ မြို့ပြ ရေသန့်စင်ရေးတွင် သုံးစွဲထားသလောက် ငွေကြေး အလုံအလောက် ပြန်လည် မရရှိခြင်း၊ ဗီယက်နမ်၏ စီးပွားရေးတိုးတက်လာသည်နှင့် အမျှ အလှူရှင်များမှ လှူဒါန်းငွေအစား ချေးငွေအသွင်သို့ ပြောင်းလဲကြသဖြင့် နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့များ နှင့် ချေးငွေများ လျော့နည်းလာခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အစိုးရမှ ရေခွန် ကောက်ခံရငွေမှ ကုန်ကျစရိတ်များကို ကာမိရန် လုပ်ဆောင်ခြင်း နှင့် ပြည်နယ်အဆင့်တွင် အလိုအလျောက် ရေပေးဝေမှု စနစ်များကို ဆောင်ရွက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပေါ်လစီများ တစိတ်တပိုင်းသာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ရေခွန်မှာ ဈေးပေါမြဲသာ ရှိနေပြီး အချို့သော သုံးစွဲမှုများတွင် ခွင့်ပြုထားသည့် အလုပ်ထက်ပို၍ အခြား အလုပ်များကို လုပ်ဆောင်လျက် ရှိကြသည်။ == လူဦးရေပျံနှံ့နေထိုင်မှု == [[File:Hmong women at Coc Ly market, Sapa, Vietnam.jpg|thumb|upright|ဗီယက်နမ်မြောက်ပိုင်း ဆာပါးရှိ မှောင်လူမျိုး အမျိုးသမီးတစ်ဦး]] ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၉၀.၇ သန်းခန့် ရှိသည်။ ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ် နှစ်နိုင်ငံ ပေါင်းစည်းပြီး လူဦးရေမှာ ၅၂.၇ သန်းမျှသာ ရှိသဖြင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သိသိသာသာ တိုးပွားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/vietnam/34.htm |title=Vietnam – population |publisher=Countrystudies.us|accessdate=11 April 2011}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် ၏ ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေမှာ ၉၀.၃ သန်း ဖြစ်သည်။ <ref name=imf2/> ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း သန္ဓေအောင်နှုန်းမှာ အမျိုးသမီး တစ်ဦးလျှင် ကလေး ၁.၈ ယောက်မျှ ဖြစ်ပြီး <ref name="Wold Bank TFR">{{cite web|title=Fertility rate, total (births per woman)|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN|website=World Bank|publisher=World Bank|accessdate=12 March 2015}}</ref> ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းမှာ အစိုးရ၏ သားဆက်ခြား စီမံကိန်း နှင့် ကလေး ၂ ယောက် သာယူရမည့် ပေါ်လစီတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ===လူမျိုးကွဲများ=== ၂၀၀၉ ခုနှစ် လူဦးရေစာရင်းအရ ဗီယက်လူမျိုး သို့မဟုတ် ကင်လူမျိုး များမှာ ၇၃.၆ သန်းမျှ ရှိပြီး လူဦးရေ၏ ၈၅.၈% မျှ ဖြစ်သည်။ ကင်လူမျိုး များသည် နုန်းမြေပို့ချရာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသနှင့် နိုင်ငံ၏ ကမ်းရိုးတန်း လွင်ပြင်များတွင် အများဆုံး စုစည်း နေထိုင်ကြသည်။ များသောအားဖြင့် လူမှုရေးနှင့် လူမျိုးအားဖြင့် တူညီကြသော ကင်လူမျိုးများမှာ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး နှင့် စီးပွားရေး ပေါ်တွင် သိသာစွာ ဩဇာ သက်ရောက်သည်။ သို့သော်လည်း ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် လူမျိုးစုပေါင်း ၅၄ မျိုး နေထိုင်ပြီး ၎င်းတို့တွင် မှောင်လူမျိုး၊ ဒေါင်းလူမျိုး၊ တေလူမျိုး၊ ထိုင်းလူမျိုး နှင့် နောင်းလူမျိုးများ ပါဝင်ကြသည်။ ကင်လူမျိုးများနှင့် အမျိုးအလွန်နီးစပ်သော မြွမ် လူမျိုးများမှာ ဗီယက်နမ်၏ ၃ပုံ ၂ ပုံမျှ ရှိသော ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲမတိုင်မီက အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့်တွင် လူမျိုးစု ၄၀ ကျော် ပါဝင်သော ဒီဂါးလူမျိုးများသာ နေထိုင်ကြသော်လည်း ငိုဒင်းဒျမ်၏ တောင်ဗီယက်နမ် အစိုးရမှ ကင်များကို ရှေးဦးလူမျိုးများ နေထိုင်ရာ ဒေသတွင် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်စေရန် အစီအစဉ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ <ref>[http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule "Under South Vietnam Rule"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121006164804/http://www.mhro.org/montangards-history/under-south-vietnam-rule |date=6 October 2012 }}. MHRO.org. 2010. Retrieved 21 April 2012.</ref> တရုတ်လူမျိုး ဖြစ်သော ဟွာလူမျိုး များနှင့် ခမာခရွမ် လူမျိုးများမှာ မြေနိမ့်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ၁၉၇၈ နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်အတွင်း တရုတ်-ဗီယက်နမ် ဆက်ဆံရေး ဆိုးရွားလာသော အခါတွင် ဟွာလူမျိုး ၄၅၀,၀၀၀ ကျော် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြသည်။<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4130.htm Vietnam (08/08)]. U.S. Department of State. Retrieved 12 February 2013.</ref> {{ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}} ===ဘာသာစကားများ=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ရုံးသုံးဘာသာစကား နှင့် အမျိုးသား ဘာသာစကားမှာ ဗီယက်နမ် ဘာသာစကား ဖြစ်ပြီး တက်ကျသံ ရှိသော မွန်-ခမာ ဘာသာစကား ဖြစ်ကာ လူဦးရေ၏ အများစုမှ ပြောဆိုကြသည်။ သမိုင်းကြောင်း အရ ဗီယက်နမ်လူမျိုးတို့သည် တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြု၍ စာရေးခဲ့ကြသည်။ ၁၃ ရာစုသို့ ရောက်သော အခါတွင် ဗီယက်နမ်တို့သည် ချူးနွမ်ဟု ခေါ်သော ကိုယ်ပိုင် အက္ခရာများကို တီထွင် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ရိုးရာဇာတ်လမ်း တစ်ပုဒ် ဖြစ်သော ငုယင်ဒူး ရေးသားသည့် ကယူးပုံပြင်မှာ ချူးနွမ်အက္ခရာကို အသုံးပြု၍ ရေးသားခဲ့သည်။ စကားပြောရာတွင် သုံးသော အင်္ဂလိပ်စာလုံး အသုံးပြုထားသည့် ကွတ်ငူ အက္ခရာကိုမူ ယေစွိ အလက်ဇန်ဒရေ ဒီ ရုတ်ဒ် နှင့် အခြားသော ကက်သလစ် သာသနာပြု အဖွဲ့ အချို့မှ မှ ၁၇ ရာစုတွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်ရှိ လူနည်းစု လူမျိုးများမှာ ဘာသာစကား အမျိုးစုံကို ပြောဆိုကြပြီး ၎င်းတို့တွင် တေ စကား၊ မွမ် စကား၊ ချမ် စကား၊ ခမာ စကား၊ တရုတ်စကား၊ နန်းစကား နှင့် မှောင်စကား တို့ ပါဝင်သည်။ ဗီယက်နမ် အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့် ဒေသရှိ မွန်တက်ခနတ်ဒ် လူမျိုးများမှာလည်း အသုံးများသော ဘာသာစကား အချို့ ကို အသုံးပြု ပြောဆိုကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.montagnard-foundation.org/faq.html|title=Frequently Asked Questions|publisher=Montagnard Foundation|date=12 August 2007|accessdate=18 July 2013|archivedate=4 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130104212658/http://www.montagnard-foundation.org/faq.html}}</ref> မြို့ကြီးများတွင် လက်ဟန်ခြေဟန်နှင့် သုံးသော ဗီယက်နမ်စကား အချို့ကိုလည်း တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုလိုနီစနစ်၏ အမွေတစ်ခု အနေနှင့် ပညာတတ် ဗီယက်နမ် အချို့သည် ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အသုံးပြု ပြောဆိုကြသည်။ အထူးသဖြင့် လူကြီးပိုင်းများ နှင့် ယခင် တောင်ဗီယက်နမ်တွင် ပညာသင်ယူခဲ့ကြသူများမှလည်း အသုံးပြုကြသည်။ ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အုပ်ချုပ်ရေး ၊ ပညာရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတို့တွင်လည်း အသုံးပြုကြသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ပြင်သစ်ဘာသာစကားကို အဓိကပြောဆိုသော ဖရန်ကိုဖုန်းနီ အဖွဲ့၏ တင်းပြည့်အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ပညာရေးတွင်လည်း ပြင်သစ်ဘာသာနှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဝင်စားမှုများ ပြန်လည်ရှင်သန်လာလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.senat.fr/rap/r97-001/r97-001.html|title=Annexe au procès-verbal de la séance du 1er octobre 1997|publisher=French Senate|date=1 October 1997|accessdate=25 July 2013|language=French}}</ref><ref>{{Cite web |title=The Role of English in Vietnam's Foreign Language Policy: A Brief History |url=http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&PT=sl&X=getdoc&Lev1=pub_c07_07&Lev2=c06_thinh |accessdate=19 February 2017 |archivedate=31 August 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070831165148/http://www.englishaustralia.com.au/index.cgi?E=hcatfuncs&PT=sl&X=getdoc&Lev1=pub_c07_07&Lev2=c06_thinh }}</ref>[[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]]ကာလ အတွင်းက ဆိုဗီယက်အုပ်စုနှင့် အဆက်အဆံရှိသော ဗီယက်နမ် မိသားစု အချို့တွင် ရုရှားဘာသာစကား နှင့် အချို့ မိသားစု အနည်းငယ်တွင် ဂျာမန်ဘာသာ၊ ချက်ဘာသာ နှင့် ပိုလန်ဘာသာ တို့ကို နားလည်တတ်ကျွမ်းကြသည်။ <ref name=29PDF>{{cite web|url=http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_2_No_23_December_2012/29.pdf|title=How English Has Displaced Russian and Other Foreign Languages in Vietnam Since "Doi Moi"|author=Ngan Nguyen|work=International Journal of Humanities and Social Science|date=December 2012|format=PDF|accessdate=18 July 2013}}</ref> လတ်တလော နှစ်များတွင် ဗီယက်နမ်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ ဆက်ဆံမှု ပိုမိုများပြား လာသဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ ဒုတိယ ဘာသာစကားအဖြစ် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို သင်ယူခြင်းမှာ ကျောင်းအများစုတွင် မသင်မနေရ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အချို့ကျောင်းများတွင် ပြင်သစ်ဘာသာစကား နှင့် အတူ သင်ကြားရကာ ကျောင်းအများအပြားတွင် ပြင်သစ်ဘာသာအစား အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို အစားထိုး သင်ကြားလာကြသည်။<ref name=29PDF/><ref>[http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1121703274255/1439264-1153425508901/Education_Vietnam_Development.pdf Education in Vietnam], The World Bank</ref> ဗီယက်နမ် နှင့် အခြားအရှေ့အာရှ နိုင်ငံများ၏ ဆက်ဆံရေးမှာ ပိုမိုအားကောင်းလာသဖြင့် ဂျပန်ဘာသာစကား နှင့် ကိုရီးယား ဘာသာစကားတို့လည်း ပို၍ ရေပန်းစားလာလျက် ရှိသည်။ === ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု=== {{Pie chart |caption = ဗီယက်နမ်ရှိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများ (၂၀၁၄)<ref name="2014data">Home Office: ''[https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/389940/CIG.Vietnam.Religious_Minority_Groups.v1.0.pdf Country Information and Guidance — Vietnam: Religious minority groups]''. December 2014. Quoting United Nations' [http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=14914&LangID=E "Press Statement on the visit to the Socialist Republic of Viet Nam by the Special Rapporteur on freedom of religion or belief"]. Hanoi, Viet Nam 31 July 2014. [http://www.ohchr.org/Documents/Issues/Religion/StatementVietnameseVersion31July2014.pdf Vietnamese]. Quote, p. 8: "[...] According to the official statistics presented by the Government, the overall number of followers of recognized religions is about 24 million out of a population of almost 90 million. Formally recognized religious communities include 11 million Buddhists, 6.2 million Catholics, 1.4 million Protestants, 4.4 million Cao Dai followers, 1.3 million Hoa Hao Buddhists as well as 75,000 Muslims, 7000 Baha’ís, 1500 Hindus and others. The official number of places of worship comprises 26,387 pagodas, temples, churches and other religious facilities. [...] While the majority of Vietnamese do not belong to one of the officially recognized religious communities, they may nonetheless – occasionally or regularly – practise certain traditional rituals, usually referred to in Viet Nam under the term "belief". Many of those traditional rituals express veneration of ancestors. [...]"</ref> |label1 = ဗီယက်နမ် ရိုးရာဘာသာ သို့ ဘာသာမဲ့ |value1 = 73.2 |color1 = #C00000 |label2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] |value2 = 12.2 |color2 = Gold |label3 = ကက်သလစ် |value3 = 6.8 |color3 = DarkOrchid |label4 = ကောင်းဒါအယူဝါဒ |value4 = 4.8 |color4 = DeepPink |label5 = ပရိုတက်စတင့် |value5 = 1.5 |color5 = DodgerBlue |label6 = ဟွာဟောင်အယူဝါဒ |value6 = 1.4 |color6 = Tomato |label7 = အခြား |value7 = 0.1 |color7 = GreenYellow }} [[File:Chua Mot Cot.jpg|thumb|right|ဟနွိုင်းရှိ သမိုင်းဝင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျောင်းကန်တစ်ခု ဖြစ်သည့် ဝမ်းပေလာ ဘုရား]] ပြူးသုတေသနဌာန၏ လေ့လာသုံးသပ်ချက်အရ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၄၅.၃% မျှသော ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသားတို့မှာ ဗီယက်နမ်ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများကို ကိုးကွယ်ကြပြီး၊ ၁၆.၄% မှာ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ ၈.၂% မှာ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]၊ ၀.၄% မှာ အခြားဘာသာ နှင့် ၂၉.၆% မှာ ဘာသာမဲ့များ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ရက် ဗီယက်နမ် အထွေထွေ စာရင်းအင်းရုံး၏ အစီရင်ခံစာအရ ၆.၈သန်း (သို့ လူဦးရေ၏ ၇.၉% မှာ) ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပြီး၊ ၅.၇ သန်း (၆.၆%) မှာ ကက်သလစ် အယူဝါဒ၊ ၁.၄သန်း (၁.၇%) မှာ ဟွာဟောင် အယူဝါဒ၊ ၀.၈သန်း (၀.၉%) မှာ ကောင်ဒါအယူဝါဒ နှင့် ၀.၇ သန်း (၀.၉%) မှာ ပရိုတက်စတင့် အယူဝါဒ ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ၁၅,၆၅၁,၄၆၇ ဦးမျှသော ဗီယက်နမ် (၁၈.၂%) မှာ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာကို တရားဝင် မှတ်ပုံတင်ထားကြသည်။<ref>{{cite web|title=The 2009 Vietnam Population and Housing Census: Completed Results|url=http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724|publisher=General Statistics Office of Vietnam: Central Population and Housing Census Steering Committee|page=281|date=June 2010|accessdate=12 March 2012|archivedate=18 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131018040824/http://www.gso.gov.vn/Modules/Doc_Download.aspx?DocID=12724}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်း အရ လူဦးရေ ၁၀ သန်းကျော်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ကြသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100210021240/http://www.vietnamembassy-usa.org/learn_about_vietnam/culture/beliefs_and_religions/|archivedate=10 February 2010 |title= Beliefs and religions |publisher=Embassy of Vietnam |accessdate=28 April 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html |title=CIA World Factbook- Vietnam |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=6 August 2011 |archivedate=24 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181224211129/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html }}</ref> ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသား အများစုမှာ ဘိုးဘွားများကို တနည်းနည်းဖြင့် ကန်တော့လေ့ ရှိကြသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာအရ ၈၁% မျှသော ဗီယက်နမ်တို့မှာ ဘုရားသခင်ကို မယုံကြည်ကြပေ။<ref name="zuckerman">[http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf Zuckerman, Phil. "Atheism: Contemporary Rates and Patterns" (PDF), from the ''Cambridge Companion to Atheism'' (2007), edited by Michael Martin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090612114443/http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf |date=12 June 2009 }}. University of Cambridge Press. Retrieved 23 May 2012.</ref> လူဦးရေ၏ ၈% မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး စုစုပေါင်း အနေနှင့် ရိုမန်ကက်သလစ် ၆ သန်းခန့်နှင့် ပရိုတက်စတင့် ၁ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည်။ ပေါ်တူဂီနှင့် ဒတ်ချ်ကုန်သည်များက ၁၆ ရာစု နှင့် ၁၇ ရာစု နှစ်များ အတွင်း ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအား ခရစ်ယာန် ဘာသာ နှင့် စတင်မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပြီး ၁၉ ရာစု နှင့် ၂၀ ရာစုတွင် ပြင်သစ်သာသနာပြုများက ထပ်မံ၍ ဖြန့်ဖြူးခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲအတွင်းက အမေရိကန် ပရိုတက်စတင့် သာသနာပြုများက သာသနာပြုခဲ့မှု အနည်းငယ်မျှ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် တောင်ဗီယက်နမ်ရှိ မွန်တက်ဂ်နတ်တွင် ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်ရှိ အကြီးဆုံး ပရိုတက်စတင့် ဘုရားကျောင်းများမှာ ဗီယက်နမ် ဧဝံဂေလိ အသင်းတော် နှင့် မွန်တက်ဂ်နတ် ဧဝံဂေလိ အသင်းတော်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် ပရိုတက်စတင့်များ၏ ၃ ပုံ ၂ပုံမှာ လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်ဟု အစီရင်ခံစာများ အရ သိရသည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html |title=Vietnam's Christians persecuted as state sees hidden enemy |work=The Independent |location=London |date=15 October 2004 |author=Jordan, Sandra |accessdate=20 February 2017 |archivedate=10 October 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010192931/https://www.independent.co.uk/news/world/asia/vietnams-christians-persecuted-as-state-sees-hidden-enemy-543805.html }}</ref> ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ နည်းပါးသော်လည်း ပရိုတက်စတင့် အယူဝါဒမှာ နိုင်ငံ၏ အမြန်ဆုံး ပြန့်ပွားနေသော အယူဝါဒ ဖြစ်ပြီး ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်း ပွားများမှုနှုန်းမှာ ၆၀၀% မျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2006/71363.htm|title=Vietnam|author=|date=|work=state.gov}}</ref> [[File:CaoDaiMain.jpg|thumb|left|တေနင်းမြို့ရှိ အဓိက ကောင်းဒါ ဘုရားကျောင်း]] ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ရိုမန်ကက်သလစ် အယူဝါဒပေါ်တွင် မယုံသင်္ကာမှု များပြားသည်ဟု အများက ရှုမြင်ကြသည်။ ထိုသို့ မယုံကြည်ရခြင်း၏ ဇာစ်မြစ်မှာ ၁၉ ရာစု အတွင်းက ကက်သလစ် ဘာသာဝင် အချို့က ပြင်သစ်ကိုလိုနီ နယ်ချဲ့များနှင့် ပူးပေါင်း၍ နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ရာတွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ခြင်း နှင့် ပြင်သစ်တို့မှ ၁၈၃၃ ခုနှစ် လီဗန်ခွိုင် ပုန်ကန်မှု အတွင်း ကက်သလစ် ဘုရင်ကို ခန့်အပ်ရန် ကြိုးစားရာတွင် ကူညီခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကက်သလစ် ဘုရားကျောင်း၏ ကွန်မြူနစ် စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သော အတွေးအခေါ်ကြောင့်လည်း ဗီယက်နမ် အစိုးရ၏ ရန်သူ ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဗာတီကန် ဘုရားကျောင်းကို ဗီယက်နမ်တွင် တရားဝင် ပိတ်ပင်ထားပြီး အစိုးရမှ ထိန်းချုပ်ထားသော ကက်သလစ် အဖွဲ့အစည်းများကိုသာ ခွင့်ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း ဗာတီကန်မှ ဗီယက်နမ်နှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး စတင်ရန် လတ်တလောနှစ်များတွင် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.asianews.it/news-en/Holy-See-and-Vietnam-discuss-opening-of-diplomatic-relations-24083.html|title=Holy See and Vietnam discuss opening of diplomatic relations|publisher=AsiaNews.it|date=27 February 2012|accessdate=16 May 2012}}</ref> လူနည်းစု ကိုးကွယ်သော ဘာသာတရားများလည်း ဗီယက်နမ်တွင် ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်၏ ဒေသခံ ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု ဖြစ်သော ကောင်းဒါ အယူဝါဒကို ကိုးကွယ်သူများ သိသာထင်ရှားသော အရေအတွက် ရှိပြီး ထိုဘာသာမှာ ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်း၏ ပုံစံကို ယူ၍ တည်ဆောက်ဖွဲ့စည်းထားသည်။။ ဆွန်နီ နှင့် ချမ်ဘာနီ အစ္စလာမ် ဘာသာတို့အား ချမ် တိုင်းရင်းသားတို့မှ ကိုးကွယ်ကြပြီး အနောက်တောင်ပိုင်းတွင်လည်း အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သော တိုင်းရင်းသားများ ရှိသည်။ စုစုပေါင်း အားဖြင့် ဗီယက်နမ်တွင် မွတ်စလင် ဘာသာဝင် ၇၀,၀၀၀ မျှ ရှိပြီး ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၅၀,၀၀၀ မျှ ရှိကာ ဘာဟိုင်း ဘာသာဝင်များလည်း ရှိကြသည်။ ဗီယက်နမ် အစိုးရသည် ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်များကို ပိတ်ပင်သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ ဘာသာရေးနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင် ရပ်တည်ချက်မှာ နိုင်ငံသားတိုင်းသည် မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့် ရှိပြီး ဘာသာတရား အားလုံးသည် ဥပဒေ ရှေ့မှောက်တွင် အညီအမျှ ဖြစ်သည် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7818 |title=No: 21/2004/PL-UBTVQH11 Ordinance on Beliefs and Religions |publisher=Ministry of Justice |date=29 June 2004 |accessdate=21 September 2011}}</ref> သို့သော်လည်း တကယ်တမ်းတွင် အစိုးရမှ ခွင့်ပြုသော ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းများကိုသာ ခွင့်ပြုသည်။ ဥပမာအားဖြင့် တောင်ဗီယက်နမ်မှ တည်ထောင်သော ယူနီဖိုင်း ဗီယက်နမ် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရားကျောင်းမှာ ကွန်မြူနစ် အစိုးရမှ ခွင့်ပြုသော အဖွဲ့အစည်းကို မျက်နှာသာပေးလို၍ ပိတ်ပင်တားဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ <ref>[https://www.hrw.org/reports/1995/Vietnam.htm "Vietnam: The Suppression of the Unified Buddhist Church"]. Human Rights Watch. March 1995. Retrieved 17 December 2011.</ref> ===ပညာရေး=== [[File:Nhà điều hành Đại học Quốc Gia TPHCM.jpg|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ ဗီယက်နမ်အမျိုးသား တက္ကသိုလ်]] ဗီယက်နမ်တွင် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော ကျောင်းများ၊ ကောလိပ်များ၊ တက္ကသိုလ်များ များပြားစွာရှိပြီး ပုဂ္ဂလိက ကျောင်းများ နှင့် ပုဂ္ဂလိက တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်ပတ်သက်သော ကျောင်းများလည်း များပြားလာသည်။ ဗီယက်နမ်၏ အထွေထွေ ပညာရေးကို ၅ ပိုင်း ပိုင်းခြား နိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ မူကြို၊ မူလတန်း၊ အလယ်တန်း၊ အထက်တန်း နှင့် တက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ နိုင်ငံတဝှမ်းလုံးတွင် စာတတ်မြောက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို အမြောက်အမြား ဆောက်လုပ်ခဲ့ပြီး စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၉၀.၃% မျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.unicef.org/infobycountry/vietnam_statistics.html |title=At a glance: Viet Nam – Statistics |publisher=UNICEF |accessdate=7 November 2010 |archivedate=15 November 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071115042015/http://www.unicef.org/infobycountry/vietnam_statistics.html }}</ref> လူအများ ပါးစပ်ဖျားတွင် ရေပန်းစားသော တက္ကသိုလ်များမှာ ဟနွိုင်းနှင့် ဟိုချီမင်း စီးတီးတို့တွင် ရှိသည်။ အကြီးအကျယ် ကပ်ဆိုက်နေသော ဗီယက်နမ်၏ ပညာရေးစနစ်ကို ပြုပြင်ရန် အတွက် အစိုးရမှ အားလုံးပေါင်းစည်း လုပ်ဆောင်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ပညာရေးစနစ်မှာ အခမဲ့ မဟုတ်သဖြင့် အချို့ ဆင်းရဲသော မိသားစုများမှာ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ထောက်ပံ့မှုတို့မပါဘဲ သားသမီးတို့၏ ကျောင်းလခများကို ပေးနိုင်ရန် အခက်အခဲ ရှိနေကြသည်။ သို့သော်လည်း ကျောင်းတက်ရောက်မှုနှုန်းမှာ ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံးအဆင့်တွင် ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SE.PRM.NENR|title=School enrollment, primary (% net)|publisher=World Bank|year=2012|accessdate=9 July 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SE.SEC.PROG.ZS|title=Progression to secondary school (%)|publisher=World Bank|year=2012|accessdate=9 July 2013}}</ref> ၂၀၀၀ ပြည်နှစ်များတွင် ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ်များ သိသာထင်ရှားစွာ များပြားလာခဲပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ၁၇၈ ခုမျှ ရှိရာမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၂၅၅ ခု အထိ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ===ကျန်းမာရေး=== [[File:Vinmec-IMG 0074-08032012.jpg|thumb|left|ဟနွိုင်းရှိ ဗင်းမက် နိုင်ငံတကာ ဆေးရုံ]] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသားများ၏ တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ပျမ်းမျှသက်တမ်းမှာ အမျိုးသမီးများအတွက် ၇၆ နှစ် ဖြစ်ပြီး အမျိုးသားများအတွက် ၇၂ နှစ် ဖြစ်သည်။ <ref name="Economist-World-Factbook">{{Cite book|title=Pocket World in Figures|publisher=The Economist|year=2009|isbn=978-1-84668-123-3}}</ref> မွေးကင်းစကလေး သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ မွေးဖွားမှု ၁,၀၀၀ တွင် ၁ ၂ယောက်မျှ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN|title=Mortality rate, infant (per 1,000 live births)|year=2008|accessdate=13 September 2010|publisher=World Bank}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၈၅% မှာ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာသော ရေအရင်းအမြစ်များကို ရရှိ သုံးစွဲနိုင်လာခဲ့ကြသည်။ <ref name="Economist-World-Factbook" /> သို့သော်လည်း ကျေးလက်ပြည်နယ်များတွင် အာဟာရ ချို့တဲ့မှုမှာ သိသာစွာရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://plan-international.org/where-we-work/asia/vietnam/what-we-do/our-successes/tackling-child-malnutrition-in-rural-vietnam/|title=Tackling child malnutrition in rural Vietnam|publisher=Plan Vietnam|year=2008|accessdate=9 July 2013|archivedate=11 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150111204140/http://plan-international.org/where-we-work/asia/vietnam/what-we-do/our-successes/tackling-child-malnutrition-in-rural-vietnam/}}</ref> ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး အပေါ်တွင် အစိုးရ၏ သုံးစွဲမှုမှာ ဗီယက်နမ် စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်၏ ၀.၉% မျှ သာရှိပြီး အစိုးရမှ ကျန်းမာရေး အသုံးစရိတ်၏ ၂၀%မျှကိုသာ အထောက်အပံ့ ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=cp>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Vietnam.pdf Vietnam country profile (PDF)]. Library of Congress Federal Research Division. December 2005. Retrieved 9 July 2013. ''This article incorporates text from this source, which is in the public domain.''</ref> ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ ရွာငယ်ဇနပုဒ်များ အထိ ရောက်ရှိသော ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး စနစ်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.thecrimson.com/article/1972/12/13/med-school-professor-praises-north-vietnams/|title=Med School Professor Praises North Vietnam's Medical Care|work=The Harvard Crimson|date=13 December 1972|accessdate=31 January 2013}}</ref> ၁၉၇၅ ခုနှစ် နိုင်ငံ ၂ ခု ပေါင်းစည်းပြီးနောက် တစ်နိုင်ငံလုံး ပါဝင်သော ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် ဘတ်ဂျက် အကန့်အသတ်ရှိခြင်း၊ ပြည်နယ်အဆင့်သို့ တာဝန်ယူမှု လွှဲပြောင်းခြင်း နှင့် အခကြေးငွေ စတင်ကောက်ခံခြင်း တို့ကြောင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု အရည်အသွေးမှာ အဆင့်တစ်ခုသို့ နိမ့်ကျသွားခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာငွေ ပံ့ပိုးမှု မလုံလောက်ခြင်းကြောင့် သူနာပြုများ၊ သားဖွားဆရာမများ နှင့် ဆေးရုံကုတင် အရေအတွက်များ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အစီရင်ခံစာအရ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် ဆေးရုံကုတင် ၂၅၀,၀၀၀ မျှသာ ရှိသဖြင့် လူဦးရေ ၁၀,၀၀၀ အတွက် ၁၄.၈ ကုတင်မျှ ဖြစ်သည်။<ref name=cp/> ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ၏ အစောပိုင်းမှ စ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် [[ငှက်ဖျားရောဂါ]] တိုက်ဖျက်ရေးတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှု ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ငှက်ဖျား တိုက်ဖျက်ရေး ဆေးများ နှင့် ကုသမှုများကို စတင်မိတ်ဆက်ပြီးနောက် ငှက်ဖျားကြောင့် သေဆုံးမှုမှာ ၁၉၉၀နှစ်များ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅% မျှသာ ရှိတော့သည်။ သို့သော်လည်း [[တီဘီရောဂါ]] ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းမှာ မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ် မေလတွင် တစ်ရက်လျှင် တီဘီကြောင့် သေဆုံးသူ ၅၇ ဦးခန့်မျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုး အစီအစဉ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း၊တကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေး ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့များကြောင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွင် တီဘီရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု နှင့် နှစ်စဉ် တီဘီရောဂါ အသစ် ဖြစ်ပွားမှုတို့ကို သိသာစွာ လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=cp/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဗီယက်နမ်တွင် [[အိတ်ချ်အိုင်ဗွီပိုး]] ရှိသူ ၁၀၁,၂၉၁ ဦးမျှ ရှိပြီး ၁၆,၅၂၈ ဦးမှာ [[အေအိုင်ဒီအက်စ်]] အဆင့်သို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့ပြီး ၉,၅၅၄ ဦးမှာ သေဆုံးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ ပေါ့စတစ်ဇ် ရှိသောသူများမှာ ထိုစာရင်းထက် ပို၍ မြင့်မားသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ရောဂါဖြစ်ပွားသူ အသစ် ၄၀မှ ၅၀ ဦးခန့်အထိ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၀.၅% မှာ အိတ်ချ်အိုင်ဗွီ ရောဂါပိုး ရှိနေသည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ထိုစာရင်းမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်အထိ ထိုအတိုင်း ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SH.DYN.AIDS.ZS|title=Prevalence of HIV, total (% of population ages 15–49)|publisher=World Bank |year=2007|accessdate=13 September 2010}}</ref> ၂၀၀၄ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ဗီယက်နမ်သည် တကမ္ဘာလုံးအတွက် အေအိုင်ဒီအက်စ် တိုက်ဖျက်ရေး အစီအစဉ် အသုံးစရိတ် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၅ ဘီလီယံ၏ တစိတ်တပိုင်းကို ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်းအမေရိကန်နိုင်ငံမှ ကြေညာခဲ့သည်။<ref name=cp/> == ယဉ်ကျေးမှု == [[File:Ópera, Ciudad Ho Chi Minh, Vietnam, 2013-08-14, DD 02.JPG|thumb|right|ဟိုချီမင်းစီးတီးရှိ မြူနီစီပါယ် ဇာတ်ရုံ]] ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေမှုသည် ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးသည့် စီးပွားရေး ပေါ်တွင် အခြေပြုသော ရှေးခေတ် ဒေသရင်း ဒေါင်ဆမ် ယဉ်ကျေးမှုမှ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော် ယဉ်ကျေးမှု၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများမှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုတွင် မြစ်ဖျားခံပြီး ရိုးရာနိုင်ငံရေးစနစ် နှင့် အတွေးအခေါ်တို့တွင် ကွန်ဖြူးရှပ်အယူဝါဒ နှင့် တာအိုအယူဝါဒတို့မှ အစိတ်အပိုင်းများကို ယူငင်သုံးစွဲထားသည်။ ဗီယက်နမ် လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် လန် ဟုခေါ်သော မျိုးရိုးစဉ်ဆက် ကျေးရွာများ ပေါ်တွင် အခြေပြုတည်ဆောက်ထားပြီး ဗီယက်နမ် လူမျိုးအားလုံးတို့သည် လ ပေါ်တွင် အခြေပြုသော ပြက္ခဒိန်၏ သုံးလပိုင်း ဆယ်ရက်နေ့တွင် မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဆိုင်ရာ စုပေါင်း နှစ်ပတ်လည်ပွဲကို ဆင်နွှဲကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://publicholiday.org/calendar/gio-to-hung-vuong/|title=Gio To Hung Vuong 2013|publisher=PublicHoliday.org|accessdate=12 February 2013|archivedate=3 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130303043737/http://publicholiday.org/calendar/gio-to-hung-vuong/}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူများ ဖြစ်ကြသော ကန်တုံ၊ ဟာကား၊ ဟောက်ကျန့် နှင့် ဟိုင်နန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများကိုလည်း တွေ့ရပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာ ဖြစ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာသည် လူကြိုက်များသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်စပ်ယှက်နွယ်လျက် ရှိသည်။ လတ်တလော ရာစုနှစ်များတွင် အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှု၏ လွှမ်းမိုးမှုများကို တွေ့မြင်ရပြီး အထူးသဖြင့် ပြင်သစ် နှင့် အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုတို့ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်၏ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတွင် လူသားဆန်မှု နှင့် သဟဇာတဖြစ်မှု တို့ကို အလေးအနက် ထားကြပြီး မိသားစု နှင့် အသိုင်းအဝိုင်းတို့၏ တန်ဖိုးကို အလွန်ပင် စောင့်ထိန်းကြသည်။ ဗီယက်နမ်တွင် အဓိက ယဉ်ကျေးမှု ပြယုဂ်အချို့ကို အလေးအမြတ် ပြုကြပြီး ၎င်းတို့တွင် မိကျောင်းနှင့် မြွေပုံတို့မှ ပေါင်းစပ်ဆင်းသက်လာသော ဗီယက်နမ် နဂါး၊ ဗီယက်နမ်၏ အမျိုးသား ဖခင် မြင့်မြတ်သော နဂါး အဖြစ် ပုံဖော်ကြသည့် လတ်လောင်ကွမ်း၊ ဗီယက်နမ်၏ အမျိုးသား မိခင်ကို ကိုယ်စားပြုသော မြင့်မြတ်သော လတ် ငှက် နှင့် အခြား ထင်ရှားသော ပြယုဂ်တစ်ခုမှာ အော်ကို နတ်သမီး တို့ ဖြစ်ကြကာ လိပ်နှင့် မြင်းပုံတို့ကိုလည်း အလေးအမြတ် ပြုကြသည်။<ref>[http://www.vietnam-holidays.co.uk/aboutvietnam/ranimism.htm "Animism in Vietnam's culture"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618015211/http://www.vietnam-holidays.co.uk/aboutvietnam/ranimism.htm |date=18 June 2012 }}. Vietnam-Holidays.co.uk. Retrieved 1 October 2012.</ref> ခေတ်သစ် အချိန်အခါတွင် ဗီယက်နမ်၏ ယဉ်ကျေးမှုမှာ အစိုးရမှ ထိန်းချုပ်ထားသော မီဒီယာများနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အစီအစဉ်များမှ အလွန်အမင်း လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရသည်။ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ တိုင်အောင်ပင် နိုင်ငံခြားမှ ယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခြင်း အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ အခြေတည်သော ယဉ်ကျေးမှုများကို ရှောင်ကြဉ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များမှ စ၍ ဗီယက်နမ်သည် အရှေ့တောင်အာရှ၊ ဥရောပ၊ အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု နှင့် မီဒီယာတို့နှင့် များစွာ ထိတွေ့လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://vovworld.vn/en-US/Culture/Vietnams-cultural-integration-seen-by-researchers/123534.vov|title=Vietnam's cultural integration seen by researchers|publisher=Voice of Vietnam|date=7 December 2012|accessdate=24 December 2012}}</ref> ===မီဒီယာ=== ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ မီဒီယာကဏ္ဍကို အစိုးရမှ ၂၀၀၄ ခုနှစ် ထုတ်ဝေခြင်း ဥပဒေဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=Law on Publication (No. 30/2004/QH11 of 3 December 2004)|url=http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7315|publisher=Ministry of Justice|accessdate=21 September 2011|archivedate=18 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111218104027/http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/en/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=7315}}</ref> ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားကြသည်မှာ ဗီယက်နမ်၏ မီဒီယာကဏ္ဍကို အစိုးရမှ တရားဝင် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အာဘော်နှင့် ညီအောင် ထိန်းချုပ်ထားသည်ဟု ဖြစ်သော်လည်း အချို့သော သတင်းစာများတွင် မကျေနပ်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ရေးသားလေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite news |url= http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=12940221 |title= Muting the Messengers: Vietnam's Press Under Pressure |work=The Economist |location =London |date=15 January 2009 |accessdate=17 January 2009}}</ref> ဗီယက်နမ် အသံမှာ အစိုးရမှ တရားဝင် ထုတ်လွှင့်သော ရေဒီယို အသံလွှင့်လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာသို့ အခြားတိုင်းပြည်များတွင် ငှားရမ်းထားသော အသံလွှင့်စက်များမှ တဆင့် လှိုင်းတိုဖြင့် လွှင့်ထုတ်ကာ ၎င်း၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်မှလည်း ထုတ်လွှင့်သည်။ [[ဗီယက်နမ် ရုပ်မြင်သံကြား]]သည် နိုင်ငံတော်ပိုင်း ရုပ်သံထုတ်လွှင့်ရေး ကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် အင်တာနက် သုံးစွဲမှုကို ဥပဒေကြောင်းအရ လည်းကောင်း၊ နည်းပညာအားဖြင့် လည်းကောင်း ကျယ်ပြန့်စွာ ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ဖြစ်လာသော အင်တာနက် ပိတ်ဆို့မှုများကို ဝါးဖြင့် လုပ်ထားသော ဖိုင်းယားဝေါလ်ဟု ရည်ညွှန်းသုံးစွဲကြသည်။<ref>{{cite journal|author=Wilkey, Robert N|url=http://www.jcil.org/journal/articles/160.html|title=Vietnam's Antitrust Legislation and Subscription to E-ASEAN: An End to the Bamboo Firewall Over Internet Regulation?|journal=John Marshall Journal of Computer and Information Law|volume=20|year=2002|issue=4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120719190536/http://www.jcil.org/journal/articles/160.html |date=19 July 2012 }}</ref> စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ကြသော ပရော့ဂျက် ဖြစ်သည့် အိုးပင်းနက် အစ်နစ်ရှေးတစ်မှ ဗီယက်နမ်၏ အွန်လိုင်း နိုင်ငံရေး ဆင်ဆာဖြတ်မှုကို ကျယ်ပြန့်သော အဆင့်ဟု သတ်မှတ် ထားပြီး<ref name="oni-research">{{cite web|url=http://opennet.net/research/profiles/vietnam|author=OpenNet Initiative|title=Country Profile: Vietnam|date=9 May 2007|accessdate=15 July 2008}}</ref> နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များ အဖွဲ့မှ ဗီယက်နမ်မှာ တကမ္ဘာလုံးရှိ အင်တာနက်၏ ရန်သူ ၁၅ ဦး ထဲမှ တစ်ဦး အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name="rsf">{{cite web |url=http://en.rsf.org/internet-enemie-vietnam,39763.html |author=Reporters Without Borders |title=Internet Enemies: Vietnam |accessdate=15 July 2008 |archivedate=17 March 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110317075418/http://en.rsf.org/internet-enemie-vietnam,39763.html }}</ref> ဗီယက်နမ် အစိုးရမှ နိုင်ငံတော်အား ညစ်ညမ်းသော အရာများနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အသားပေးဖော်ပြသော အရာများမှ အင်တာနက်အား ပိတ်ဆို့ခြင်းဖြင့် ကာကွယ်ရန် ကြိုးစားသည်ဟု ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံရေး အားဖြင့်လည်းကောင်း ဘာသာရေးအားဖြင့် လည်းကောင်း ထိရှလွယ်သော ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များကိုလည်း ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်မပြုဘဲ တားမြစ်ထားသည်။<ref>{{cite news|url=http://cyber.law.harvard.edu/newsroom/opennet_vietnam|title=OpenNet Initiative Vietnam Report: University Research Team Finds an Increase in Internet Censorship in Vietnam|publisher=Berkman Center for Internet & Society at Harvard University|date=5 August 2006|accessdate=15 July 2008}}</ref> ===ဂီတ=== [[File:Vietnamese musical instrument Dan bau 2.jpg|thumb|left|ဗီယက်နမ် ကြိုးတစ်ချောင်းတပ် ဒန်ဘော ဒုံမင်း တူရိယာ]] ဗီယက်နမ် ရိုးရာဂီတသည် နိုင်ငံ၏ တောင်ပိုင်းဒေသ နှင့် မြောက်ပိုင်းဒေသတို့တွင် ကွဲပြားခြားနားသည်။ မြောက်ပိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတသည် ရှေးအကျဆုံး ဂီတအမျိုးအစား ဖြစ်ပြီး ရိုးရာအားဖြင့် ပို၍ ခမ်းနားသည်။ ဗီယက်နမ် ဂန္ထဝင်ဂီတ၏ ဇာစ်မြစ်ကို လိုက်မည် ဆိုပါက ၁၃ ရာစု အတွင်း မွန်ဂိုတို့၏ ကျူးကျော်မှုတွင် စတင်မည် ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က ဗီယက်နမ်တို့မှ တရုတ်အော်ပရာ အကအဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့အား ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.bookrags.com/research/operavietnam-ema-04/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070710194323/http://www.bookrags.com/research/operavietnam-ema-04/|archivedate=10 July 2007|title=Opera—Vietnam|work=Encyclopedia of Modern Asia| via=BookRags.com|year=2006|accessdate=11 August 2012}}</ref> သမိုင်းကြောင်း တလျှောက်တွင် ဗီယက်နမ်တို့၏ ဂီတတွင် တရုတ်ဂီတမှ အဓိက အစိတ်အပိုင်းအနေနှင့် များစွာ ရိုက်ခတ်မှု ရှိပြီး ကိုရီးယား၊ မွန်ဂိုးလီးယား နှင့် ဂျပန်တို့၏ ရိုတ်ခတ်မှုများလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite encyclopedia | encyclopedia = Encyclopædia Britannica Online | title = Southeast Asian arts Vietnam | url = http://original.britannica.com/eb/article-29500/Southeast-Asian-arts | publisher = Encyclopædia Britannica | date = 23 July 2008 | page = 36 }}</ref> နာညတ် ဂီတသည် တော်ဝင်နန်းသုံးဂီတများထဲမှ လူကြိုက်များသော ဂီတတစ်ခုဖြစ်ပြီး ချောင် ဂီတသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဂီတဇာတ်ရုံများတွင် သုံးသော သရော်သည့် ဂီတတစ်မျိုး ဖြစ်ကာ ဆန်း သို့မဟုတ် ဟတ်ဆန်းဂီတသည် ဗီယက်နမ် ရိုးရာ ဂီတတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကွမ်ဟို ဂီတမှာ ဟာဘတ်ဒေသ (မာနင်း နှင့် ဘတ်ရန်ပြည်နယ် နှစ်ခုပေါင်း) နှင့် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ တဝှမ်းလုံးတွင် လူကြိုက်များသည်။ ဟတ်ချောဗန်း သို့မဟုတ် ဟတ်ဗန်းဂီတမှာမူ ပွဲလမ်းသဘင် ကျင်းပချိန်တွင် နတ်များကို နှိုးဆော်ရန် အတွက် သုံးသော ဂီတအမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ နတ်ဒန်တော့ကိုင်ဗျန်း သည် ဗီယက်နမ် ရိုးရာဂီတ၏ ခေတ်သစ်ပုံစံဖြစ်ပြီး ၁၉၅၀ ခုနှစ်များတွင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ကာထရူး ဂီတသည်လည်း လူကြိုက်များသော ရိုးရာ ဂီတတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဟို ဂီတမှာ ကွမ်းဟိုဂီတ၏ တောင်ပိုင်း စတိုင်လ်ဟု မယူဆနိုင်ပေ။ ရိုးရာတူရိယာများ အများအပြား ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ဒန်ဘောဟု ခေါ်သော ကြိုးတစ်ချောင်းတပ် ဒုံမင်း၊ ဒန်ဂေါဟု ခေါ်သော ကြိုးနှစ်ချောင်းတပ် အုန်းမုတ်ခွက် တယော နှင့် ဒန်ငုယက်ဟု ခေါ်သော ကြိုးနှစ်ချောင်းတပ် လက်ကွက်ပါဝင်သော ဗျပ်စောင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ===စာပေ=== [[File:Hanoi Temple of Litterature.jpeg|thumb|ဟနွိုင်းရှိ စာပေကျောင်းတော်]] ဗီယက်နမ်စာပေတွင် ရာစုနှစ်နှင့် ချီသော သမိုင်းကြောင်းရှိသည်။ ဗီယက်နမ် ရိုးရာစာပေတွင် ကြွယ်ဝသော ယဉ်ကျေးမှုများရှိပြီး ၆ ပိုဒ်မှ ၈ ပိုဒ်အတွင်းရှိသော ကာဒေါင်ဟု ခေါ်သည့် ကဗျာပုံစံကို အခြေခံထားကာ ကျေးရွာရှိ ဘိုးဘွားများ နှင့် သူရဲကောင်းများ အကြောင်းကို အဓိကထား ရေးသားလေ့ ရှိသည်။.<ref>{{cite web|url=http://vietnamnews.vn/Sunday/Features/201033/Folk-poetry-preservation-a-labour-of-love.html|title=Folk poetry preservation a labour of love|work=VietNam News|date=29 June 2010|accessdate=12 February 2013|archivedate=21 April 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140421000534/http://vietnamnews.vn/Sunday/Features/201033/Folk-poetry-preservation-a-labour-of-love.html}}</ref> ပေထက် အက္ခရာတင်သော စာပေများကို ၁၀ ရာစုနှစ် ငိုမင်းဆက်လက်ထက်မှ စတင်တွေ့ရှိရပြီး ထင်ရှားသော ရှေးခေတ်စာဆိုတော်များမှာ ငုယင်ထရိုင်၊ ထရန်ဟန်းဒေါင်၊ ငုယင်ဒူး နှင့် ငုယင်ဒင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အချို့သော စာပေအမျိုးအစားများမှာ ပြဇာတ်ကရာတွင် အရေးပါသော အပိုင်းမှ ပါဝင်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် အမျိုးသမီး တစ်ဦးတည်း သီဆိုဖျော်ဖြေသော ကထရူး ဟုခေါ်သော ဖျော်ဖြေမှုများတွင် အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.indochinatravelplan.com/vietnamese-traditional-music/8886-hat-ca-tru|title=Vietnamese Traditional Music: Hat Ca Tru|publisher=Indochina Travel Plan|year=2012|accessdate=10 March 2013|archivedate=15 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130815232833/http://www.indochinatravelplan.com/vietnamese-traditional-music/8886-hat-ca-tru}}</ref> တောင်ဒန် ကဲ့သို့သော ကဗျာသမဂ္ဂများကိုလည်း ဗီယက်နမ်တွင် ဖွဲ့စည်းကြသည်။ လတ်တလောခေတ်တွင် ဗီယက်နမ်စာပေများကို အနောက်တိုင်း စတိုင်လ်များမှ လွှမ်းမိုးခြင်း ခံရပြီး ပထမဆုံး စာပေပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု ဖြစ်သော သိုမွိုင်သညည် ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://thehuuvandan.org/vietpoet.html|title=Vietnamese Poetry|publisher=Le Cercle Littéraire – Thế Hữu Văn Đàn – The Literary Forum|date=21 June 2008|accessdate=12 February 2013|archivedate=25 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225165206/http://thehuuvandan.org/vietpoet.html}}</ref> ===ပွဲတော်များ=== [[File:Hoa mai.jpg|right|thumb|ရိုးရာ တက် နှစ်သစ်ကူးပွဲ သစ်ပင်]] ဗီယက်နမ်တွင် လဆန်း လဆုတ် ပြက္ခဒိန်ပေါ် အခြေပြုသော ပွဲတော် အမြောက် အများရှိပြီး အရေးအပါဆုံးမှာ တက် နှစ်သစ်ကူးပွဲ ဖြစ်သည်။ ရိုးရာ ဗီယက်နမ် လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲမှာ ရေပန်းစားပြီး နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသော ဗီယက်နမ် လူမျိုးများပင် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ဆင်နွှဲလေ့ ရှိကြသည်။ ===ခရီးသွား လုပ်ငန်း=== [[File:PhoCoHoiAn.jpg||thumb|left|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ် စာရင်းဝင် နေရာဖြစ်သော ဟွိုင်အန်း ရှေးဟောင်းမြို့]] ဗီယက်နမ်သည် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များမှစ၍ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားများ လာရောက်လည်ပတ်သည့် အဓိက နေရာတစ်နေရာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ သိသာထင်ရှားသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကြောင့် ဖြစ်ကာ အဓိကအားဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=2&mode=detail&document_id=153358 |title=Quyết định số 2473/QĐ - TTG của Thủ tướng Chính phủ : Phê duyệt "Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030" |publisher=Cổng Thông tin điện tử Chính phủ |date=31 Dec 2011 }}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ် တစ်နှစ်တည်းတွင်ပင် ဗီယက်နမ်သို့ နိုင်ငံတကာမှာ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား ၃.၇၇ သန်းခန့် လာရောက် လည်ပတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.vietnamtourism.com/e_pages/news/index.asp?loai=2&uid=11723 |title=Vietnamtourism |publisher=Vietnamtourism |accessdate=7 November 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513084216/http://www.vietnamtourism.com/e_pages/news/index.asp?loai=2&uid=11723 }}</ref> လူကြိုက်များ ရေပန်းစားသော ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လုပ်ငန်း နေရာများမှာ ယခင် ဘုရင်နန်းစိုင်ရာ ဟူး ရွှေမြို့တော်၊ ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများဖြစ်သော ဖောင်းနကီဘန် အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ ဟွိုင်အန်း နှင့် မိုင်ဆွန်၊ ကမ်းရိုးတန်း ဒေသဖြစ်သော နာထရန်၊ ဟလောင်ပင်လယ်အော်ရှိ လှိုဏ်ဂူများ နှင့် စကျင်ကျောက် တောင်ကုန်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ များစွာသော ခရီးသွားလုပ်ငန်း စီမံကိန်းများမှာ တည်ဆောက်ဆဲ ဖြစ်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် အရှေ့တောင် အာရှတွင် သဘာဝ မဟုတ်ဘဲ တည်ဆောက်ထားသည့် အကြီးဆုံး ပင်လယ်ဖြစ်သော ဗန်ယောင်း ခရီးသွားများ လည်ပတ်စရာ နေရာ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.lookatvietnam.com/2009/01/southeast-asias-largest-artificial-sea-inaugurated-in-binh-duong.html |title=Southeast Asia's largest artificial sea inaugurated in Binh Duong |website=Look At Vietnam |date=19 January 2009 |accessdate=7 November 2010 |archivedate=11 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511053258/http://www.lookatvietnam.com/2009/01/southeast-asias-largest-artificial-sea-inaugurated-in-binh-duong.html }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်တွင် အမေရိကန် ပေါ့ပ်တေးဂီတ ကြယ်ပွင့် မိုက်ကယ်ဂျက်ဆန် ၏ ဖခင် ဂျိုးဂျက်ဆန်မှ အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံး ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦး ဖြစ်လာမည့် ကြယ်ငါးပွင့် ဟိုတယ် နှင့် အပန်းဖြေစခန်း ဖြစ်သော ဟက်ပီးလန်း အား အုတ်မြစ်ချ ဖွင့်လှစ်ပွဲသို့ တက်ရောက် ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂ သန်းတန်သော ထို စီမံကိန်းမှာ နှစ်စဉ် ခရီးသွား ၁၄ သန်းကို တာဝန်ယူ ဧည့်ခံနိုင်မည် ဖြစ်ပြီး ဟိုချီမင်းစီးတီး အနီးရှိ လောင်အန်းပြည်နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုအဆောက်အဦးမှာ ၂၀၁၄ တွင် ပြီးစီးမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref>{{cite news| url=http://www.thestar.com/entertainment/music/article/938374--joe-jackson-invests-in-vietnam-theme-park | location=Toronto | work=The Star | title=Joe Jackson invests in Vietnam theme park | date=14 February 2011}}</ref> ===အဝတ်အထည်=== ပွဲတက်ဝတ်စုံဖြစ်သော အောင်းယိုင် ကို မင်္ဂလာ ဧည့်ခံပွဲ နှင့် ဘာသာရေး ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ တဝှမ်းရှိ အထက်တန်းကျောင်း အများအပြားတွင် မိန်းကလေးများ အနေနှင့် အဖြူရောင် အောင်းယိုင်ကို ယူနီဖောင်း အဖြစ် ဝတ်ဆင်ကြရသည်။ ယခင်က အောင်းယိုင်ကို ကျားမ နှစ်မျိုးစလုံး ဝတ်စားခဲ့ကြသော်လည်း ယနေ့ခေတ်တွင် အမျိုးသမီးများသာ သီးသန့် ဝတ်ဆင်ကြပြီး အမျိုးသားများမှာမူ ရိုးရာ မင်္ဂလာဧည့်ခံပွဲ ကဲ့သို့သော အခမ်းအနားများတွင်သာ ဝတ်ဆင်ကြသည်။<ref>[http://www.activetravelvietnam.com/culture_customs/vietnamese_ao_dai.html "Ao Dai (Long Dress)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061026185826/http://www.activetravelvietnam.com/culture_customs/vietnamese_ao_dai.html |date=26 October 2006 }}. Active Travel Vietnam. Retrieved 2 January 2012.</ref> အခြားသော ဗီယက်နမ် ရိုးရာ အဝတ်အစားများတွင် လေးပိုင်းစပ် အမျိုးသမီး ဝတ်စုံဖြစ်သော "အောင်းတူသန်"၊ အောင်းတူသန်ကို ၅ ပိုင်းစပ် ပုံစံဖြစ်သော အောင်းငူ တို့ကို မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် အများအားဖြင့် ဝတ်ဆင်ကြပြီး အခြား ရိုးရာ အဝတ်အစားများမှာ "ယမ်" ဟုခေါ်သော အတွင်းခံ နှင့် "အောင်းဘားဘာ" ဟုခေါ်သော ကျေးလက်ဒေသတွင် အလုပ်လုပ်ရာတွင် ကျားမ နှစ်ဦးစလုံး ဝတ်ဆင်သည့် ဝတ်ရုံရှည်၊ <ref>Erik Harms (2011). ''Saigon's Edge: On the Margins of Ho Chi Minh City''. p.56: "She then left the room to change out of her áo Ba Ba into her everyday home clothes, which did not look like peasant clothes at all. In Hóc Môn, traders who sell goods in the city don "peasant clothing" for their trips to the city and change back".</ref> အစိုးရ ဧည့်ခံပွဲများတွင် ဝတ်ဆင်သော ဘရိုကိတ် ပွဲတက်ဝတ်စုံ အင်္ကျီရှည် နှင့် မင်္ဂလာဆောင်တွင် သတို့သား ဝတ်ဆင်သော "အောင်းသဲ" စသည်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ရိုးရာ ခေါင်းဆောင်းများတွင် "နွန်လား" ဟုခေါ်သည့် ဗီယက်နမ် ခမောက် နှင့် မီးအုပ်ဆောင်းနှင့် တူသည် "နွန်ကွိုင်သိုး" တို့လည်း ပါဝင်သည်။ === အားကစား === ဗိုဗီနမ် နှင့် ဘင်းဒင်း ကိုယ်ခံပညာတို့ကို ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ အနှံ့အပြားတွင် ကစားကြပြီး<ref>{{cite web|url=http://talkvietnam.com/2012/07/binh-dinh-to-host-intl-vovinam-festival/#.UKZAX4c3aYE|title=Binh Dinh to host Int'l Vovinam festival|publisher=TalkVietnam.com|date=6 July 2012|accessdate=16 November 2012}}</ref> ဘောလုံးကစားခြင်းမှာ နိုင်ငံအတွင်း ရေပန်း အစားဆုံး အဖွဲ့လိုက် ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.saigonnezumi.com/2012/08/02/soccer-is-very-popular-in-vietnam/|title=Soccer is very popular in Vietnam|publisher=SaigonNezumi.com|date=2 August 2012|accessdate=16 November 2012|archivedate=2 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121102234125/http://www.saigonnezumi.com/2012/08/02/soccer-is-very-popular-in-vietnam/}}</ref> ဗီယက်နမ် အမျိုးသား ဘောလုံးအသင်းသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အာဆီယံ ဘောလုံး ချန်ပီယံ ဖလားကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ အခြားသော အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများ ဖြစ်သည့် ကြက်တောင်၊ တင်းနစ်၊ ဘော်လီဘော၊ စားပွဲတင်တင်းနစ် နှင့် စစ်တုရင်တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသော ကစားနည်းများ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်သည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှ စတင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံ နှစ်ခြမ်းကွဲပြီးနောက် တောင်ဗီယက်နမ်မှသာ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၆ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၇၂ ခုနှစ်တို့တွင် အားကစားသမားများ စေလွှတ် ယှဉ်ပြိုင်စေခဲ့သည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဗီယက်နမ် နှစ်နိုင်ငံ ပေါင်းစည်းပြီးနောက်တွင် ဗီယက်နမ် ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံအနေနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တိုင်းတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ လက်ရှိ ဗီယက်နမ် အိုလံပစ် ကော်မတီအား ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အိုလံပစ် ကော်မတီ (အိုင်အိုစီ) မှ ၁၉၇၉ တွင် တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/vietnam|title=Vietnam|publisher=Olympic.org|accessdate=19 April 2013}}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် အထိ ဗီယက်နမ်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ် အားကစားတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ဖူးခြင်း မရှိပေ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်သည် ဘရာဇီးနိုင်ငံ ရိုင်ယိုဒီဂျနေးရိုးမြို့တွင် ကျင်းပသော နွေရာသီ အိုလံပစ်အားကစားပွဲတွင် ပထမဆုံးသော ရွှေတံဆိပ်ကို ဆွတ်ခူးနိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/olympics/rio-2016-vietnam-wins-first-ever-olympic-gold-medal-a7177771.html|title=The country that just won its first ever Olympic gold - and what the athlete will get in return|date=2016-08-07|newspaper=The Independent|language=en-GB|access-date=2016-10-06}}</ref> ===ဟင်းလျာများ=== [[File:Pho in Ho Chi Minh City by joshua.jpg|thumb|ဗီယက်နမ်၏ လူကြိုက်များသော အစားအစာတစ်ခု ဖြစ်သည့် ဖို ခေါက်ဆွဲ]] ဗီယက်နမ်၏ ဟင်းလျာများသည် အခြေခံ ရသာ ၅ ပါးတို့၏ ပေါင်းစပ်မှုကို အခြေခံထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ အစပ် (သတ္တု) ၊ အချဉ် (သစ်သား) ၊ အခါး (မီး) ၊ အငံ (ရေ) နှင့် အချို (မြေကြီး) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>[http://www.asianinfo.org/asianinfo/vietnam/pro-food.htm Vietnamese Food]. Asianinfo.org. Retrieved 3 February 2013.</ref> အများအားဖြင့် ပါဝင်သော အမယ်များမှာ ငံပြာရည်၊ ပုဇွန်ငါးပိ၊ ပဲငံပြာရည်၊ ဆန်၊ လတ်ဆတ်သော ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ၊ သစ်သီးများ နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဗီယက်နမ် ချက်နည်းပြုတ်နည်းများတွင် စပါးလင်၊ ဂျင်း၊ ပူဒီနာ၊ ဗီယက်နမ် ပူဒီနာ၊ နံနံပင်ရှည်၊ ဆိုင်းဂုံ သစ်ကြမ်းပိုးခေါက်၊ ငှက်မျက်စိ ငရုတ်သီး၊ သံပုရာသီး နှင့် ပင်စိမ်းရွက်တို့ကို အသုံးပြုကြသည်။ <ref>{{cite web|url = http://www.wokme.com/ingredients/vietnamese.htm | work = WokMe | year = 2011 |title = Vietnamese Ingredients | accessdate = 2 December 2011}}</ref>ဗီယက်နမ် ရိုးရာ ချက်နည်းပြုတ်နည်းသည် လတ်ဆတ်သော အမယ်များကို အသုံးပြုခြင်း၊ ဆီကို အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုခြင်း၊ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များအား အားထား ချက်ပြုတ်ခြင်းတို့ကြောင့် ဗီယက်နမ် ဟင်းလျာများသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ကျန်းမာရေးနှင့် အညီညွတ်ဆုံး ဟင်းလျာများတွင် တစ်မျိုး အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news | author = Corapi, Annie | work = CNN Health | url = http://www.cnn.com/2010/HEALTH/08/25/healthiest.ethnic.cuisines/index.html | year = 2011 | accessdate = 3 December 2011 | title = The 10 healthiest ethnic cuisines}}</ref> မြောက်ဗီယက်နမ်ရှိ ဒေသခံ အစားအသောက်များမှာ တောင်ပိုင်းအစားအသောက်များထက် ပို၍ အစပ်နည်းပြီး မြောက်ဗီယက်နမ်ရှိ အေးမြသော ရာသီဥတုကြောင့် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် အစပ်များ ထုတ်လုပ်ရန်နှင့် ရရှိရန် ခက်ခဲပြီး အစပ်အရသာ ရရှိရန် ငရုတ်သီးအစား ငရုတ်ကောင်းမှုန့်အမည်းကို အသုံးပြုကြသည်။ ဝက်သား၊ အမဲသားနှင့် ကြက်သားတို့အား ယခင်က အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုကြပြီး ဟင်းလျာများတွင် ရေချိုငါးများ နှင့် အခွံမာရေနေသတ္တဝါများ ဖြစ်ကြသော ဂဏန်း နှင့် ခရုတို့ကို အဓိကထား ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ငံပြာရည်၊ ပဲငံပြာရည်၊ ပုဇွန်ငံပြာရည်နှင့် သံပုရာသီးတို့မှာ အဓိက အရသာအဖြစ် ထည့်သွင်းချက်ပြုတ်ထားသော အမယ်များ ဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်၏ အထိမ်းအမှတ် အစားအသောက်များ ဖြစ်ကြသော ဘွန်ရူး (အသားပါသည့် ကြာဇံပြုတ်) နှင့် ဘန်ကွမ်းတို့မှာ မြောက်ပိုင်းတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများမှ အလယ်ပိုင်း နှင့် တောင်ပိုင်းသို့ သယ်ဆောင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web | url = http://www.saveur.com/article/Travels/Heaven-in-a-Bowl#errors | author = Nguyen, Andrea | title = Heaven in a Bowl: The Original Pho | accessdate = 28 December 2011 | date = 13 March 2011}}</ref> == ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် == == မှတ်ချက်များ == {{notelist}} {{Reflist|group=n}} == ကိုးကား == {{Reflist|24em}} ==ပြင်ပလင့်များ== {{commonscat|Vietnam}} *[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1243338.stm Vietnam profile] from BBC News *[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003000923/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm |date=3 October 2012 }} from ''UCB Libraries GovPubs'' *[http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English Portal of the Government of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528045736/http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English |date=28 May 2012 }} *[http://www.cpv.org.vn/cpv/ Communist Party of Vietnam] – official website (in Vietnamese) *[http://quochoi.vn/en-US/Pages/default.aspx National Assembly] – the Vietnamese legislative body *[http://www.gso.gov.vn/default_en.aspx?tabid=491 General Statistics Office] *[http://www.mofa.gov.vn/en/ Ministry of Foreign Affairs] *[https://web.archive.org/web/20081210074101/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-v/vietnam.html Chief of State and Cabinet Members] {{ASEAN}} {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:ကွန်မြူနစ် နိုင်ငံများ]] [[Category:ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ|*]] [[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[blk:ဗီယက်နမ်ခမ်းထီ]] jxmldc4kje8ut15z71226gbcyem9kal 0 3545 752883 752506 2022-08-02T01:11:25Z JMarcusLC 102726 စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki [[File:Bangalore_Monument.jpg|thumb|သိဝကျောက်ရုပ်]] '''သီ၀''' သို့ '''ၐီဝ''' သည် [[ဟိန္ဒူဘာသာ]]၏ [[ဘုရား]]အဓိကတစ်ပါးဖြစ်သည်။ ဘုရားရှင်သီ၀ကို မဟာဒေ၀( Mahadeva) ဘုရားရှင်ဟုလည်း သမုတ်ကြသည်၊ လောကကို ဖန်ဆင်းသူ [[ဗြဟ္မာ]]၊ လောကကိုထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သူ ဗစ်ရှ်နူး([[ဗိဿနိုးနတ်|ဗိဿနိုး]])၊ လောကကို ဖျက်ဆီးပြီး လောကအသစ် ဘဝအသစ် တစ်ခုကို ထပ်မံဖန်ဆင်းသူ ရှိဗ (သိဝ) ဟူ၍ ဟိန္ဒူဘာသာတွင် တန်ခိုးအကြီးဆုံး ဘုရား (၃) ပါးတွင် တစ်ပါးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ သိဝ၏ ကြင်ယာတော်မှာ ပါရ်ဗသီး (Parvati)မယ်တော် ဖြစ်သည်။ ပါရ်ဗသီးမယ်တော် ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် [[ကာလီမယ်တော်]]ဟုလည်း လူသိများသည်။ {{stub}} [[Category:ဟိန္ဒူဘာသာ]] eb0oyb9wsi5py5601znpu6036axnl8d 0 3583 752859 751946 2022-08-01T14:00:31Z B-bad Angel 104413 /* ထီးနန်းရရှိပုံ */ wikitext text/x-wiki {{Cleanup}}{{Infobox royalty |name = အနော်ရထာမင်း |full name = |title = မြန်မာဧကရာဇ် |image = Anawrahta at National museum.JPG |caption = |reign = ၁၀၄၄ - ၁၀၇၇ |coronation = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၀၄၄ |predecessor = [[စုက္ကတေး|စုက္ကတေးမင်း]] |successor = [[စောလူးမင်း]] |heir = |consort = [[ရှင်ဆင်းလှ]] [[ပဉ္စကလျာဏီ]] <br> [[စောမွန်လှ]] <br> [[မဏိစန္ဒာ]] |issue = [[စောလူးမင်း]]<br>[[ကျန်စစ်သား]] |royal house = |royal anthem = |dynasty = [[ပုဂံခေတ်]] |father = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] |mother = [[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]] |birth_date = ၁၁ -၃- ၁၀၁၄ |birth_place = ပုဂံ |death_date = ၂၃ မတ် ၁၀၇၇ (၆၃ နှစ်) |death_place = ပုဂံ |place of burial= }} '''အနော်ရထာမင်းစော''' သည် [[ပုဂံခေတ်|ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်]]ကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ရန်ပထမဆုံးကြိုးပမ်းထူထောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပုဂံဘုရင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ၏ သားတော်ဖြစ်သည် == ထီးနန်းရရှိပုံ == အနော်ရထာမင်းသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပုဂံမင်း ၅၅ ဆက်အနက် ၄၂ ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာကား ပုဂံပြည့်ရှင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း|ကွမ်းဆော်မင်း]]ဟုလည်းတွင်သော ကြောင်ဖြူမင်းနှင့် မိဖုရား[[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]]တို့မှ သက္ကရာဇ် ၃၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သောသားတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အား နန်းချ၍ ထီးနန်းစိုးစံနေသော နောင်တော် [[စုက္ကတေး]] နှင့် အနော်ရထာသည် မြင်းစီးချင်းတိုက်၍ အနိုင်ရသောအခါ ခမည်းတော်ရှိရာ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ခမည်းတော်အား မင်းပြုရန် တောင်းပန်လေသည်။ ခမည်းတော်သည် ငါအသက်အရွယ်ကြီးပြီ၊ အမောင်သာ မင်းပြုတော့ဟု မိန့်တော်မူမှ သက္ကရာဇ် ၄၀၆ ခုနှစ်တွင် ရာဇာဘိသေက ခံ၍ နန်းတက်သည်။ ခမည်းတော်အားလည်း မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးနှင့်တကွ မင်းဆောင်မင်းယောင် မင်းခမ်းမင်းနားအကုန် ကျင်းပစေ၍ ရဟန်းမင်းပြုစေသည်။ အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သက္ကရာဇ်ကို မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ၃၇၉ ခုနှစ်ဟုဆို၍ ဦးကုလားမဟာရာဇဝင်၌ ၃၄၆ ခုနှစ်ဟုဆိုသည်။ သို့ရာတွင် [[ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင်]] အရလည်းကောင်း၊ [[ကျောက်စာ]] များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်းကြည့်သောအခါ ၄၀၆ ခုနှစ်ဟု တွေ့ရသည်။ [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ထီးနန်းကျပြီးနောက် သားတော် စုက္ကတေး ထီးနန်းပြုနေခဲ့သည်။ စုက္ကတေး သည် အဖေတူ အမေကွဲ ဖြစ်သော အနော်ရထာ၏ မယ်တော်ကို မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာသည် စုက္ကတေးအား မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ နန်းတော်မှထွက်ပြီး စစ်တိုက်ရန် စစ်အင်အား စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပုဂံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတက်လာပြီးနောက် စစ်ဖြစ်လျှင် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးမည် ကို မလိုလားသဖြင့် နောင်တော် စုက္ကတေး နှင့် [[မြင်းကပါ]] အရပ်တွင် တစ်ဦးချင်း စီးချင်းထိုးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အနော်ရထာ အနိုင်ရရှိပြီး ပုဂံတွင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ == တိုင်းပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းပုံ == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သောအခါ ပုဂံပြည် ဩဇာ ပြန့်နှံ့ရာအရပ်မှာ ယခု [[မန္တလေး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]]၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ကျောက်ဆည်]]၊ [[ရမည်းသင်း]]၊ [[မကွေး]]၊ [[စစ်ကိုင်း]]၊ [[ကသာ]]၊ [[ပခုက္ကူ]]၊ [[မင်းဘူး]]တဝိုက်မျှသာ ကျယ်ဝန်းဟန် တူသည်။ အနော်ရထာမင်းကြီးသည် နန်းတက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် စစ်အင်အားကို စည်းရုံးခဲ့သည်။ စီးပွားရေးအင်အား တောင့်တင်းရန်အတွက် ကျောက်ဆည်နယ်၌ တူးမြောင်းများကို စနစ်တကျ ဆည်ဖို့စေလျက် [[မြစ်ငယ်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]နှင့် [[စမုန်မြစ်]]တို့မှ စီးဆင်းလာသော ရေအားဖြင့် စပါးကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြား ထွက်အောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။ ဤသို့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမှုကို ကောင်းစွာ အားပေးပြုစုသဖြင့် ကျောက်ဆည်နယ်သည် ပုဂံပြည်၏ စားရေရိက္ခာ သိုမှီးရာ စပါးကျီသဖွယ် ဖြစ်လာလေသည်။ စားရေရိက္ခာ လုံလောက်ပေါများ လာသောအခါ အနော်ရထာမင်းသည် စစ်သည်ရဲမက်တို့ကို အရေးပေါ်လျှင် ပေါ်သည့်အားလျော်စွာ စုရုံး ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သူရဲကောင်းများကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့်လည်း အမတ်သူရဲကောင်းများ ပေါများလေသည်။ အမတ်သူရဲကောင်းများအနက် [[ကျန်စစ်သား]]သည် အမြော်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံ၍ လက်ရုံးတဆူ အားကိုးရသူဖြစ်သည်။ ကျန်အမတ် သူရဲကောင်းများမှာ [[ငထွေရူး]]၊ [[ငလုံးလက်ဖယ်]]၊ [[ညောင်ဦးဖီး]]၊ [[ဗျတ္တ]]နှင့် [[ရွှေဖျဉ်းညီနောင်]] စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို စည်းရုံး ဖွဲ့နှောင်လျက် ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ ဤသူရဲကောင်းများသည် ကြီးစွာသော အကူအညီပေးခဲ့သည်။ မင်းတရားကြီးသည် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌ လက်အောက်ခံ [[ရွာ]]၊ [[မြို့]]၊ [[ခရိုင်]]တို့၏ အင်အားကိုလိုက်၍ အချိုးကျ ပါဝင်စေခဲ့သည်။ စစ်သည်များကို အချိုးကျ နည်းစနစ်နှင့် အရဖြည့်တင်းပြီး အနော်ရထာမင်းကြီးသည် တကွဲတပြားစီ ဖြစ်နေသော ပြည်နယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ အထက်တခို၌ နန်ချောင်မင်းတို့၏ ရန်ကို တားဆီးနိုင်၍ [[ဗန်းမော်]]၊ [[မြစ်ကြီးနား]]ဒေသတဝိုက်အထိ မိမိ၏ အာဏာကို သက်ရောက်ပြန့်နှံ့စေလေသည်။ နန်ချောင်မှ အပြန် မောမည်သော ရှမ်းပြည်ကို အုပ်စိုးသည့် မင်းက သမီးတော်[[စောမွန်လှ]]အား ဆက်သလိုက်သည်ကို ထောက်၍လည်း မြန်မာတို့ မည်မျှ အင်အားကြီးမား၍ နေကြောင်း သိသာသည်။ == သာသနာပြုခြင်း == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်စတွင် ပုဂံပြည်၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို လည်းကောင်း၊ လောကနာထကို လည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗိဿနိုး၊ ပရေမေသွာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နတ်[[နဂါး]] နှင့် အရည်းကြီးတို့ကိုလည်းကောင်း အားလုံးစုံကို ရောနှော၍ ကိုးကွယ်နေကြလေသည်။ ထိုအခါ ဘာသာယဉ်ကျေးမှုသည် မသန့်မရှင်း ဖြစ်နေလေသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ထိုကဲ့သို့ အယူဝါဒများရောထွေးယှက်တင်လျှက် သူတလူငါတစ်မင်း​​ပြောဟောနေသည်တို့အား ကိုးကွယ်နေရခြင်းကို မနှစ်သက်သဖြင့် ရှင်းလင်းတိကျပြီး နာယူကျင့်ကြံဖို့ သင့်တော်‌လျောက်ပတ်သောတရားကို ညွန်ပြကာ မည်သည်က ဓမ္မ မည်သည်က အဓမ္မ၊ မည်သည်က ဝိနယ၊ မည်သည်က အဝိနယ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မည့် သူမျိုးနှင့် ထိုသူ၏ အဆုံးအမမျိုးကိုသာ တောင့်တနေခိုက် အောက်ပြည်သထုံကို ကျွမ်းတို့ စစ်ပြုလာသောကြောင့် စစ်ရှောင်ရန် ပုဂံဘက်သို့ ထွက်ကြွလာသော ဓမ္မဒဿီမည်သော ရဟန်းတော် ရှင်အရဟံသည် ပုဂံသို့ ရောက်လာစဉ် မထေရ်၏ အပြုအမူ အနေအထိုင် အပြောအဆိုတို့ကိုကြည့်ကာ သဘောကျသဖြင့် သူ၏ အဆုံးအမတိုင်းသာ လိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်‌ လေသည်။ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ပုဂံတွင် အရောရောအနှောနှော ဖြစ်လျက်ရှိသည့် အယူဝါဒပေါင်းစုံနှင့်တကွ တခြားတန္တရဝါဒများ ထေရဝါဒရဟန်းများကို ရှင်အရဟံမထေရ်၏ အကူအညီ ယူလျက် စစ်ဆေးကာ ခွဲထုတ်ပြီး အသောကမင်းလက်ထက်တွင် ပြုမူသကဲ့သို့ သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုပြီး မင်းနှင့် တကွ တပြည်လုံး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအဖြစ်သို့ ပြန်တည်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာမင်းနှင့် ပြည်သူတို့သည် သရေခေတ္တရာခေတ်ကတည်းက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသူများ မှန်သော်လည်း တခြားတန္တရဝါဒများ ရောက်မလာသေး၍လည်းကောင်၊း ရောက်လာသော်လည်း အားမကောင်းသေး၍လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးကို ရှေ့တန်းမတင်လွန်းသေး၍လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေး စသည့်အလုပ်များ လုပ်ဆောင်မှု မရှိခဲ့ကြဘဲ မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကိုသာ အဆင်ပြေသလို ကိုးကွယ်ကြရင်း အခြားသော အယူဝါဒရှိသူများကိုလည်း လက်ခံထားရင်း ရောနှောကိုးကွယ်လာခဲ့ကြရာက သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုလုပ်ကာ တသီးတသန့် နိုင်ငံတော်ဘာသာသဘောမျိုး သတ်မှတ်ပြီး ကိုးကွယ်မှုကို ပြုလုပ်မှုမှာ အနော်ရထာမင်းသည် အစောဆုံးဟု ယူဆနိုင်သည်။ တနိုင်ငံလုံးနီးနီး ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့သူမှာလည်း အနော်ရထာမင်းပင် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ [[နိုင်ငံတော်ဘာသာ]] အစ- အနော်ရထာမင်းက ဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာ၊ သာသနာအဖြစ် အနော်ရထာမင်းက စတင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာ(နိုင်ငံတော်ဘာသာ ) သည် ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဗမာဘုရင် အနော်ရထာမင်း နန်းတက်ခဲ့သည့် ခရစ်နှစ် ၁၀၄၄ က စပြီး ရေတွက်သောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း '''၉၇၆''' ( ခရစ်နှစ်၂၀၂၀ - ၁၀၄၄= ၉၇၆) က ပထမ စတင် သတ်မှတ် ခဲ့ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ တည်တံ့ပြန့်ပွား ထွန်းကားရေးအတွက် အနော်ရထာမင်းသည် အားထုတ်တော်မူပြန်သည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ၄၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါ အလုံးအရင်းနှင့်ချီ၍ နိုင်ငံတော်အနှံ့ရှိ ပိဋကတ်တော်မူ မျိုးအစုံတို့ကို ပင့်ဆောင်လေသည်။ အနုပညာသည်၊ လက်မှုပညာသည်စသည်တို့ကိုလည်း ပုဂံနေပြည်တော်သို့ ‌‌ခေါ်ယူလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အနော်ရထာမင်းသည် ပုဂံပြည်ရှိ ရဟန်းများအား ဘုရားရှင်၏ ပိဋကတ်တော်အစစ်ကို သင်ကြားစေလေသည်။ သင်ကြားစေနိုင်စိမ့်သောငှာ ပိဋကတ်တော်တို့ကို သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာများနှင့် ရေးထားသည့် ရှေးပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း၊ သထုံမှ ရလာသည့် တလိုင်းအက္ခရာသုံး ပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း ရှင်အရဟံဦးဆောင်သော ရဟန်းတော်များအား စစ်ဆေးအတည်ပြုစေပြီး ရှေးဟောင်း သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာကိုပင် ပြုပြင်ထားသော ပုဂံခေတ်သုံး ဗမာအက္ခရာဖြင့် ပေထက် တင်စေပြီးလျှင် ပုဂံမြို့တွင် ပိဋကတ်တိုက် ဆောက်၍ လှူဒါန်းလေသည်။ ထိုသို့ ပိဋကတ်တို့ကို သုဓ်သင်၍ ပေထက်တင်မှုမှာ သီဟို်ဠ်တွင် စတုတ္ထသံဃာယနာတင်သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ထိုပိဋကတ်တိုက်သည် ယခုတိုင် ပုဂံမြို့ဟောင်း၌ ရှိလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံဟု လည်းကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းကောင်း ခေါ်နိုင်သော ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုတို့သည် အနော်ရထာမင်းနှင့် ရှင်အရဟံ တို့၏ ဉာဏ်ပညာ လုံ့လတို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုသမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ကျယ်ပြန့်၍ စည်းလုံးသော ဘဝကို ရလာလေသည်။ ထိုအခါက ရခိုင်ပြည်၏မြို့တော်မှာ စစ်တွေနယ်ရှိ ပဉ္စာမြို့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗမာတို့က အနိုင်ရသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းသည် ပုဂံခေတ်တလျှောက်လုံး ဗမာ့လက်အောက်ခံနိုင်ငံတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည် ရာဇဝင်၌ ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းကို အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြောင်းနှင့် ဆိုရာတွင် “ ပျူကိုးသောင်းနှင့် ပျူမင်းလာသည် ” ဟု ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုတော်တို့ကား များပြားလှစွာ၏။ ရွှေစည်းခုံဘုရား၊ ရွှေရင်မြော်ဘုရား၊ ရှမ်းပြည် ညောင်ရွှေမြို့ရှိ ပေါရိသတ်ဘုရား၊ တန့်ကြည်တောင်ဘုရား၊ မန္တလေးတောင်၊ ရွှေကြက်ယက် ရွှေကြက်ကျ တောင်များပေါ်ရှိ ဘုရားများ၊ တောင်ပြုံးမှ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရား၊ မြင်ကပါဘုရား စသည်တို့ဖြစ်သည်။ == ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ == ရှင်အရဟံ၏ ပြောကြားချက်အရ အနော်ရထာမင်းသည် သထုံပြည်၌ ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို မှတ်တမ်းတင်ထား‌ သော ပိဋကတ် ၃ ပုံ ရှိကြောင်းသိလေ၏။ ထို့ကြောင့် လိမ္မာသော အမတ်တစ်ယောက်ကို လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ များ ဖြစ်ဖြင့် သယာချေငံစွာပြောဆို တောင်းယူစေ၏။ သို့သော် သထုံ မင်းသည် မ ချေငံသောစကားဖြင့် ဆိုလိုက်၏။ အနော်ရထာမင်းစောလည်း ထိုစကားကိုကြားရလတ်သော် အမျက်ရှ၍ စစ်သည်ဗိုလ်ပါများ သူရဲ သူခတ် များဖြင့် ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်းဖြင့် ချီလေ၏။ သူရဲကောင်း လေးဦး ဖြစ်သော ကျန်စစ်သား,ငထွေးရူး,ငလုံးလက်ဖက်,ညောင်ဦးဖီး တို့ ကို ရှေ့ဖျားချီစေ၍ အနော်ရထားကား နောက်တပ်မ ဖြု၍လိုက်လေ၏။ မနူဟာမင်းလည်း အနော်ရထာမင်းစော သူရဲကောင်းလေးဦးနှင့် စစ်ချီလာသည်ကို သိလေသော် ကြောက်ရွံပြင်းစွာဖြစ်လေ၏။ မြို့တံခါးကို လုံစွာပိတ်၍ ခူခံလေ၏။ စစ်သည်ကြီးလေးဦး သည် မြို့ကို ဖောက်လေ၏။ သို့သော် မြို့တွင်းသို့ပင် ဝင်မရချေ။ ပယောဂ စီရင်သဖြင့်ဟုဆို၏။ ဇော်ဂျီဖိုဝင်သားစားသော ကုလားညီနှောင် နှစ်ဦးမ ညီဖြစ်သူက အကိုဖြစ်သူကိုသတ်၍ မြို့လေးဖတ် လေးလံတွင် မြုပ်၍စီမံထားသည်ဟုပြော၏။ ထို့ကြောင့် မြုပ်ထားသည်ကို ဆောင်ယူစေ၍ သထုံပြည်သိမ်းလေ၏ဟူ၍ ပြောစမှတ်ဆိုရိုးရှိကြသည်။ အနော်ရထာမင်း သထုံကို တိုက်ခိုက်ချိန်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၅၇-၅၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ကြောင်း ကလျာဏီကျောက်စာက အတိအလင်းဆို၏။ ။ ရာမာဓိပတိ၏ ကလျာဏီကျောက်စာကို အေဒီ (၁၄၈၀)တွင်ရေးထိုး၍ သထုံကို အနော်ရထာ တိုက်ခိုက်ခြင်းအကြောင်း အစောဆုံးမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမတွေ့ရှိရသောကြောင့် ခိုင်မာစွာကိုးကားရန် ခဲယဉ်းသည်။ တိုက်ခိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ရာဇဝင်တို့၌ ဖော်ပြထားသော သာသနာရေးအကြောင်းပြချက် တစ်ခုတည်းအတွက် တိုက်ခိုက်စစ်ဖြစ်ခြင်းသည် အမှန်ယူဆရန်ခက်ခဲပေသည်။ အခြားသောအခြေအနေများဖြစ်သည့် ဥပမာအားဖြင့် ကြွမ်(ဂျွမ်း) တို့ရန်ရှာမှုဖြင့် အောက်အရပ်၌ ဒုက္ခရောက်စဉ် အခွင့်ယူ၍ တိုက်ခြင်းမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ <ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင်(တအကြိမ်)၊ p.137</ref> မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ စည်ကားသော ကုန်သွယ်မြို့တို့ကို သိမ်ယူရန်ဆိုသည့် ရည်ရည်ချက်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားဖြစ်နိုင်သည့် ယူဆချက်တစ်ခုမှာ ရှမ်းယွန်းများနှင် မွန်တို့မသင့်မြတ်သောကြောင့် မွန်တို့က ဝင်ရောက်ဖျန်ဖြေညှိနှိုင်းရန် အကူညီတောင်းခံရာ အခွင့်ကောင်းယူ၍ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းယူခြင်းမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။<ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - အသစ်မြင် မြန်မာသမိုင်း(ဒုအကြိမ်)၊ p.48-49၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ</ref> == နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် မြို့ ပေါင်း (၄၃) မြို့ကိုတည်ပုံ == မစ္စတာဝုဒ် ရေးသားသော ယိုးဒယားရာဇဝင်၌ ပုဂံမင်းအနုရုဒ္ဓ (အနော်ရထာမင်းကို ခေါ်သောအမည်) သည် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ခမာ(မွန်)နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဗောဒီယားနိုင်ငံကို အောင်မြင်ကြောင်း၊ ယိုးဒယားတစ်နိုင်ငံလုံး၌ အနော်ရထာမင်းစော၏ တန်ခိုးအာဏာ လွှမ်းမိုးသည်ကို ယုံမှားဖွယ်မရှိကြောင်း၊ အနော်ရထာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ထွန်းကားစည်ပင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယိုးဒယားဘာသာနှင့် ရေးသောစာတမ်းများ၌ အနော်ရထာမင်းကို “မဟာဇေယျဘယမင်း”ဟု ဘွဲ့ပေးလေသည်။ ကိုချင်ချိုင်းနားပြည်အထိ အနော်ရထာမင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ကြောင်းလည်း ဆိုသည်။ ထိုပြင် ယိုးဒယားရာဇဝင် တစ်ဆောင်၌ ပုဂံပြည်ဘုရားများသည် ဂျားဗားကျွန်းစေတီနှင့် ပုံတူသဖြင့် အနော်ရထာမင်းသည် ဂျားဗားကျွန်းသို့လည်း စစ်ချီကြွရောက်ကောင်း ကြွရောက်လိမ့်မည်ဟု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းဖြင့် ရာဇဝင်ဆရာတို့သည် အနော်ရထာမင်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကို အသိအမှတ်ပြု ယုံစားကြကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်းသို့ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရုံမက မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်ကိုလည်း စည်ပင်ဝပြောအောင် ပြုစုတော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအလုံး၌ ဆည်မြောင်း ကန်ချောင်းများ ပြုစုတော်မူသည်။ မိတ္ထိလာကန်ကို ဆည်ဖို့သည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်ရှိ [[ပြက္ခရွေတောင်]]၊ [[ကယွတ်တောင်]]ထက်မှ ကျသောရေကို အတန့်တန့်ဆည်၍ ရေသောက်ကန် ပြုပြီးလျှင် ပန်းလောင်မြစ်နား၌ ကင်းတား၊ ငနိုင့်သေဉ်၊ ပြောင်းပြ၊ ကူမည်း ပေါင်းလေးဆည်၊ ဇော်ဂျီမြစ်နား၌ နွားတက်၊ ကွမ်းဆေး၊ ဂူတော်၊ (ငပြောင်း) ပေါင်းသုံးဆည် စုစုပေါင်း မင်းပယ်ရှစ်သိန်းကို ပြုတော်မူသည်။ ထိုနောက် ပင်လယ်၊ မြစ်မနား၊ မြစ်သား၊ မြင်းခုံတိုင်၊ ယမုံး၊ ပနံ၊ မက္ခရာ၊ တပြက်သာ၊ သင်တောင်၊ တမုတ်ဆိုးနှင့် ခံလူးတူသာ လယ်တွင်း ဆယ့်တစ်ရွာကို ပြုစုတော်မူသည်။ ရှမ်းပြည်နှင့် ဗမာပြည် နှစ်ဘက်စပ်ကြား ရှမ်းယွန်းတို့ မရောစိမ့်သောငှာ မြောက်ဘက် အရှေ့ဘက်တို့၌ ကောင်းစင်၊ ကောင်းတန်၊ ရွှေဂူမိုးတား၊ တကောင်း၊ ကြံညှပ်၊ မက္ခရာ၊ မြင်စိုင်း စသော ကင်းမြို့ပေါင်း (၄၃)မြို့ကို တပြိုင်နက်တည်း အမြော်အမြင်ဖြင့် တည်လေသည်။ မြန်မာပြည်အလုံး၌ ဘုရားဂူကျောင်း တန်ဆောင်းဇရပ်တို့ကို အနှံ့အစပ် တည်ထားတော်မူ၍ နေပြည်တော် ပုဂါရာမသို့ ပြန်တော်မူသည်။ အနော်ရထာမင်း ပုဂံသို့ရောက်၍ မြို့တွင်းသို့ သရဘာတံခါးမှ ဝင်မည်အရှိ အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်ဝယ် ကျွဲရိုင်းတစ်ကောင်သည် လူသူမသွားလာနိုင်အောင် ရန်ပြုသည်ဟု နားတော်လျှောက်သဖြင့် စီးလာသော ဆင်တော်ကို ပြန်လှည့်ကာ မြစ်ခြေအောင်သာသို့ ချီလေတော်မူ၏။ ရောက်တော်မူ၍ ကျွဲရိုင်းကို မြင်တော်မူလျှင် စီးတော်မူသော ဆင်တော် သန်မြန်စွာကို ချွန်းဖွင့်၍ လွှတ်တော်မူ၏။ သို့ရာတွင် ဆင်တော်ပေါ်ကလိမ့်ကျကာ ကျွဲခတ်မိ၍ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ခိုင်မာသောကျောက်စာအထောက်အထားများမတွေ့ရှိရသေးပါ။) သာသနာတော်စီးပွား၊ ကိုယ်တော်မြတ်စီးပွား၊ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက် မြစ်တော်အညွန့်တို့၏ စီးပွား၊ ပြည်သူတကာတို့၏ စီးပွားကို (၃၃)နှစ်ပတ်လုံး ဆောင်တော်မူခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း ကံကုန်သော် သားတော် [[စောလူးမင်း]] နန်းတက်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကား…… # အနောက်ဘက်တွင် ပဋိက္ခယားမည် ကုလားပြည်သည် အခြားတည်း။ # အနောက်မြောက်ထောင့်တွင် ကတူးငနားကြီး ရေတွင်းမီးလျှင် အခြားတည်း။ # မြောက်ဘက်၌ကား ဂန္ဓာလရာဇ်မည် တရုတ်ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ မြောက်ထောင့်၌ ကဝန္တိ လည်းမည် ပန်းသေးပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ ဘက်၌ စတိဿမည် ပင်ကာပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ တောင်ထာင့်၌ အယောစလည်း မည်ဂျွမ်းတို့ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ == ကိုးကား == <references/> * ဦးကုလား [[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] *မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄) {{ပုဂံခေတ်}} {{Lifetime|၁၀၁၄|၁၀၇၇}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဘုရင်များ]] [[Category:ပုဂံခေတ်]] 1tq0ljkofu87nzp1y4ljqjcoo78dh02 752860 752859 2022-08-01T14:08:48Z B-bad Angel 104413 /* ထီးနန်းရရှိပုံ */ wikitext text/x-wiki {{Cleanup}}{{Infobox royalty |name = အနော်ရထာမင်း |full name = |title = မြန်မာဧကရာဇ် |image = Anawrahta at National museum.JPG |caption = |reign = ၁၀၄၄ - ၁၀၇၇ |coronation = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၀၄၄ |predecessor = [[စုက္ကတေး|စုက္ကတေးမင်း]] |successor = [[စောလူးမင်း]] |heir = |consort = [[ရှင်ဆင်းလှ]] [[ပဉ္စကလျာဏီ]] <br> [[စောမွန်လှ]] <br> [[မဏိစန္ဒာ]] |issue = [[စောလူးမင်း]]<br>[[ကျန်စစ်သား]] |royal house = |royal anthem = |dynasty = [[ပုဂံခေတ်]] |father = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] |mother = [[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]] |birth_date = ၁၁ -၃- ၁၀၁၄ |birth_place = ပုဂံ |death_date = ၂၃ မတ် ၁၀၇၇ (၆၃ နှစ်) |death_place = ပုဂံ |place of burial= }} '''အနော်ရထာမင်းစော''' သည် [[ပုဂံခေတ်|ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်]]ကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ရန်ပထမဆုံးကြိုးပမ်းထူထောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပုဂံဘုရင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ၏ သားတော်ဖြစ်သည် == ထီးနန်းရရှိပုံ == အနော်ရထာမင်းသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပုဂံမင်း ၅၅ ဆက်အနက် ၄၂ ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာကား ပုဂံပြည့်ရှင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း|ကွမ်းဆော်မင်း]]ဟုလည်းတွင်သော ကြောင်ဖြူမင်းနှင့် မိဖုရား[[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]]တို့မှ သက္ကရာဇ် ၃၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သောသားတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အား နန်းချ၍ ထီးနန်းစိုးစံနေသော နောင်တော် [[စုက္ကတေး]] နှင့် အနော်ရထာသည် မြင်းစီးချင်းတိုက်၍ အနိုင်ရသောအခါ ခမည်းတော်ရှိရာ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ခမည်းတော်အား မင်းပြုရန် တောင်းပန်လေသည်။ ခမည်းတော်သည် ငါအသက်အရွယ်ကြီးပြီ၊ အမောင်သာ မင်းပြုတော့ဟု မိန့်တော်မူမှ သက္ကရာဇ် ၄၀၆ ခုနှစ်တွင် ရာဇာဘိသေက ခံ၍ နန်းတက်သည်။ ခမည်းတော်အားလည်း မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးနှင့်တကွ မင်းဆောင်မင်းယောင် မင်းခမ်းမင်းနားအကုန် ကျင်းပစေ၍ ရဟန်းမင်းပြုစေသည်။ အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သက္ကရာဇ်ကို မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ၃၇၉ ခုနှစ်ဟုဆို၍ ဦးကုလားမဟာရာဇဝင်၌ ၃၄၆ ခုနှစ်ဟုဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင် အရလည်းကောင်း၊ [[ကျောက်စာ]] များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်းကြည့်သောအခါ ၄၀၆ ခုနှစ်ဟု တွေ့ရသည်။ [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ထီးနန်းကျပြီးနောက် သားတော် စုက္ကတေး ထီးနန်းပြုနေခဲ့သည်။ စုက္ကတေး သည် အဖေတူ အမေကွဲ ဖြစ်သော အနော်ရထာ၏ မယ်တော်ကို မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာသည် စုက္ကတေးအား မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ နန်းတော်မှထွက်ပြီး စစ်တိုက်ရန် စစ်အင်အား စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပုဂံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတက်လာပြီးနောက် စစ်ဖြစ်လျှင် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးမည် ကို မလိုလားသဖြင့် နောင်တော် စုက္ကတေး နှင့် [[မြင်းကပါ]] အရပ်တွင် တစ်ဦးချင်း စီးချင်းထိုးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အနော်ရထာ အနိုင်ရရှိပြီး ပုဂံတွင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ == တိုင်းပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းပုံ == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သောအခါ ပုဂံပြည် ဩဇာ ပြန့်နှံ့ရာအရပ်မှာ ယခု [[မန္တလေး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]]၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ကျောက်ဆည်]]၊ [[ရမည်းသင်း]]၊ [[မကွေး]]၊ [[စစ်ကိုင်း]]၊ [[ကသာ]]၊ [[ပခုက္ကူ]]၊ [[မင်းဘူး]]တဝိုက်မျှသာ ကျယ်ဝန်းဟန် တူသည်။ အနော်ရထာမင်းကြီးသည် နန်းတက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် စစ်အင်အားကို စည်းရုံးခဲ့သည်။ စီးပွားရေးအင်အား တောင့်တင်းရန်အတွက် ကျောက်ဆည်နယ်၌ တူးမြောင်းများကို စနစ်တကျ ဆည်ဖို့စေလျက် [[မြစ်ငယ်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]နှင့် [[စမုန်မြစ်]]တို့မှ စီးဆင်းလာသော ရေအားဖြင့် စပါးကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြား ထွက်အောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။ ဤသို့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမှုကို ကောင်းစွာ အားပေးပြုစုသဖြင့် ကျောက်ဆည်နယ်သည် ပုဂံပြည်၏ စားရေရိက္ခာ သိုမှီးရာ စပါးကျီသဖွယ် ဖြစ်လာလေသည်။ စားရေရိက္ခာ လုံလောက်ပေါများ လာသောအခါ အနော်ရထာမင်းသည် စစ်သည်ရဲမက်တို့ကို အရေးပေါ်လျှင် ပေါ်သည့်အားလျော်စွာ စုရုံး ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သူရဲကောင်းများကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့်လည်း အမတ်သူရဲကောင်းများ ပေါများလေသည်။ အမတ်သူရဲကောင်းများအနက် [[ကျန်စစ်သား]]သည် အမြော်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံ၍ လက်ရုံးတဆူ အားကိုးရသူဖြစ်သည်။ ကျန်အမတ် သူရဲကောင်းများမှာ [[ငထွေရူး]]၊ [[ငလုံးလက်ဖယ်]]၊ [[ညောင်ဦးဖီး]]၊ [[ဗျတ္တ]]နှင့် [[ရွှေဖျဉ်းညီနောင်]] စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို စည်းရုံး ဖွဲ့နှောင်လျက် ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ ဤသူရဲကောင်းများသည် ကြီးစွာသော အကူအညီပေးခဲ့သည်။ မင်းတရားကြီးသည် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌ လက်အောက်ခံ [[ရွာ]]၊ [[မြို့]]၊ [[ခရိုင်]]တို့၏ အင်အားကိုလိုက်၍ အချိုးကျ ပါဝင်စေခဲ့သည်။ စစ်သည်များကို အချိုးကျ နည်းစနစ်နှင့် အရဖြည့်တင်းပြီး အနော်ရထာမင်းကြီးသည် တကွဲတပြားစီ ဖြစ်နေသော ပြည်နယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ အထက်တခို၌ နန်ချောင်မင်းတို့၏ ရန်ကို တားဆီးနိုင်၍ [[ဗန်းမော်]]၊ [[မြစ်ကြီးနား]]ဒေသတဝိုက်အထိ မိမိ၏ အာဏာကို သက်ရောက်ပြန့်နှံ့စေလေသည်။ နန်ချောင်မှ အပြန် မောမည်သော ရှမ်းပြည်ကို အုပ်စိုးသည့် မင်းက သမီးတော်[[စောမွန်လှ]]အား ဆက်သလိုက်သည်ကို ထောက်၍လည်း မြန်မာတို့ မည်မျှ အင်အားကြီးမား၍ နေကြောင်း သိသာသည်။ == သာသနာပြုခြင်း == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်စတွင် ပုဂံပြည်၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို လည်းကောင်း၊ လောကနာထကို လည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗိဿနိုး၊ ပရေမေသွာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နတ်[[နဂါး]] နှင့် အရည်းကြီးတို့ကိုလည်းကောင်း အားလုံးစုံကို ရောနှော၍ ကိုးကွယ်နေကြလေသည်။ ထိုအခါ ဘာသာယဉ်ကျေးမှုသည် မသန့်မရှင်း ဖြစ်နေလေသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ထိုကဲ့သို့ အယူဝါဒများရောထွေးယှက်တင်လျှက် သူတလူငါတစ်မင်း​​ပြောဟောနေသည်တို့အား ကိုးကွယ်နေရခြင်းကို မနှစ်သက်သဖြင့် ရှင်းလင်းတိကျပြီး နာယူကျင့်ကြံဖို့ သင့်တော်‌လျောက်ပတ်သောတရားကို ညွန်ပြကာ မည်သည်က ဓမ္မ မည်သည်က အဓမ္မ၊ မည်သည်က ဝိနယ၊ မည်သည်က အဝိနယ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မည့် သူမျိုးနှင့် ထိုသူ၏ အဆုံးအမမျိုးကိုသာ တောင့်တနေခိုက် အောက်ပြည်သထုံကို ကျွမ်းတို့ စစ်ပြုလာသောကြောင့် စစ်ရှောင်ရန် ပုဂံဘက်သို့ ထွက်ကြွလာသော ဓမ္မဒဿီမည်သော ရဟန်းတော် ရှင်အရဟံသည် ပုဂံသို့ ရောက်လာစဉ် မထေရ်၏ အပြုအမူ အနေအထိုင် အပြောအဆိုတို့ကိုကြည့်ကာ သဘောကျသဖြင့် သူ၏ အဆုံးအမတိုင်းသာ လိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်‌ လေသည်။ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ပုဂံတွင် အရောရောအနှောနှော ဖြစ်လျက်ရှိသည့် အယူဝါဒပေါင်းစုံနှင့်တကွ တခြားတန္တရဝါဒများ ထေရဝါဒရဟန်းများကို ရှင်အရဟံမထေရ်၏ အကူအညီ ယူလျက် စစ်ဆေးကာ ခွဲထုတ်ပြီး အသောကမင်းလက်ထက်တွင် ပြုမူသကဲ့သို့ သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုပြီး မင်းနှင့် တကွ တပြည်လုံး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအဖြစ်သို့ ပြန်တည်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာမင်းနှင့် ပြည်သူတို့သည် သရေခေတ္တရာခေတ်ကတည်းက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသူများ မှန်သော်လည်း တခြားတန္တရဝါဒများ ရောက်မလာသေး၍လည်းကောင်၊း ရောက်လာသော်လည်း အားမကောင်းသေး၍လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးကို ရှေ့တန်းမတင်လွန်းသေး၍လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေး စသည့်အလုပ်များ လုပ်ဆောင်မှု မရှိခဲ့ကြဘဲ မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကိုသာ အဆင်ပြေသလို ကိုးကွယ်ကြရင်း အခြားသော အယူဝါဒရှိသူများကိုလည်း လက်ခံထားရင်း ရောနှောကိုးကွယ်လာခဲ့ကြရာက သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုလုပ်ကာ တသီးတသန့် နိုင်ငံတော်ဘာသာသဘောမျိုး သတ်မှတ်ပြီး ကိုးကွယ်မှုကို ပြုလုပ်မှုမှာ အနော်ရထာမင်းသည် အစောဆုံးဟု ယူဆနိုင်သည်။ တနိုင်ငံလုံးနီးနီး ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့သူမှာလည်း အနော်ရထာမင်းပင် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ [[နိုင်ငံတော်ဘာသာ]] အစ- အနော်ရထာမင်းက ဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာ၊ သာသနာအဖြစ် အနော်ရထာမင်းက စတင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာ(နိုင်ငံတော်ဘာသာ ) သည် ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဗမာဘုရင် အနော်ရထာမင်း နန်းတက်ခဲ့သည့် ခရစ်နှစ် ၁၀၄၄ က စပြီး ရေတွက်သောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း '''၉၇၆''' ( ခရစ်နှစ်၂၀၂၀ - ၁၀၄၄= ၉၇၆) က ပထမ စတင် သတ်မှတ် ခဲ့ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ တည်တံ့ပြန့်ပွား ထွန်းကားရေးအတွက် အနော်ရထာမင်းသည် အားထုတ်တော်မူပြန်သည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ၄၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါ အလုံးအရင်းနှင့်ချီ၍ နိုင်ငံတော်အနှံ့ရှိ ပိဋကတ်တော်မူ မျိုးအစုံတို့ကို ပင့်ဆောင်လေသည်။ အနုပညာသည်၊ လက်မှုပညာသည်စသည်တို့ကိုလည်း ပုဂံနေပြည်တော်သို့ ‌‌ခေါ်ယူလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အနော်ရထာမင်းသည် ပုဂံပြည်ရှိ ရဟန်းများအား ဘုရားရှင်၏ ပိဋကတ်တော်အစစ်ကို သင်ကြားစေလေသည်။ သင်ကြားစေနိုင်စိမ့်သောငှာ ပိဋကတ်တော်တို့ကို သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာများနှင့် ရေးထားသည့် ရှေးပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း၊ သထုံမှ ရလာသည့် တလိုင်းအက္ခရာသုံး ပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း ရှင်အရဟံဦးဆောင်သော ရဟန်းတော်များအား စစ်ဆေးအတည်ပြုစေပြီး ရှေးဟောင်း သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာကိုပင် ပြုပြင်ထားသော ပုဂံခေတ်သုံး ဗမာအက္ခရာဖြင့် ပေထက် တင်စေပြီးလျှင် ပုဂံမြို့တွင် ပိဋကတ်တိုက် ဆောက်၍ လှူဒါန်းလေသည်။ ထိုသို့ ပိဋကတ်တို့ကို သုဓ်သင်၍ ပေထက်တင်မှုမှာ သီဟို်ဠ်တွင် စတုတ္ထသံဃာယနာတင်သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ထိုပိဋကတ်တိုက်သည် ယခုတိုင် ပုဂံမြို့ဟောင်း၌ ရှိလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံဟု လည်းကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းကောင်း ခေါ်နိုင်သော ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုတို့သည် အနော်ရထာမင်းနှင့် ရှင်အရဟံ တို့၏ ဉာဏ်ပညာ လုံ့လတို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုသမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ကျယ်ပြန့်၍ စည်းလုံးသော ဘဝကို ရလာလေသည်။ ထိုအခါက ရခိုင်ပြည်၏မြို့တော်မှာ စစ်တွေနယ်ရှိ ပဉ္စာမြို့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗမာတို့က အနိုင်ရသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းသည် ပုဂံခေတ်တလျှောက်လုံး ဗမာ့လက်အောက်ခံနိုင်ငံတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည် ရာဇဝင်၌ ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းကို အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြောင်းနှင့် ဆိုရာတွင် “ ပျူကိုးသောင်းနှင့် ပျူမင်းလာသည် ” ဟု ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုတော်တို့ကား များပြားလှစွာ၏။ ရွှေစည်းခုံဘုရား၊ ရွှေရင်မြော်ဘုရား၊ ရှမ်းပြည် ညောင်ရွှေမြို့ရှိ ပေါရိသတ်ဘုရား၊ တန့်ကြည်တောင်ဘုရား၊ မန္တလေးတောင်၊ ရွှေကြက်ယက် ရွှေကြက်ကျ တောင်များပေါ်ရှိ ဘုရားများ၊ တောင်ပြုံးမှ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရား၊ မြင်ကပါဘုရား စသည်တို့ဖြစ်သည်။ == ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ == ရှင်အရဟံ၏ ပြောကြားချက်အရ အနော်ရထာမင်းသည် သထုံပြည်၌ ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို မှတ်တမ်းတင်ထား‌ သော ပိဋကတ် ၃ ပုံ ရှိကြောင်းသိလေ၏။ ထို့ကြောင့် လိမ္မာသော အမတ်တစ်ယောက်ကို လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ များ ဖြစ်ဖြင့် သယာချေငံစွာပြောဆို တောင်းယူစေ၏။ သို့သော် သထုံ မင်းသည် မ ချေငံသောစကားဖြင့် ဆိုလိုက်၏။ အနော်ရထာမင်းစောလည်း ထိုစကားကိုကြားရလတ်သော် အမျက်ရှ၍ စစ်သည်ဗိုလ်ပါများ သူရဲ သူခတ် များဖြင့် ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်းဖြင့် ချီလေ၏။ သူရဲကောင်း လေးဦး ဖြစ်သော ကျန်စစ်သား,ငထွေးရူး,ငလုံးလက်ဖက်,ညောင်ဦးဖီး တို့ ကို ရှေ့ဖျားချီစေ၍ အနော်ရထားကား နောက်တပ်မ ဖြု၍လိုက်လေ၏။ မနူဟာမင်းလည်း အနော်ရထာမင်းစော သူရဲကောင်းလေးဦးနှင့် စစ်ချီလာသည်ကို သိလေသော် ကြောက်ရွံပြင်းစွာဖြစ်လေ၏။ မြို့တံခါးကို လုံစွာပိတ်၍ ခူခံလေ၏။ စစ်သည်ကြီးလေးဦး သည် မြို့ကို ဖောက်လေ၏။ သို့သော် မြို့တွင်းသို့ပင် ဝင်မရချေ။ ပယောဂ စီရင်သဖြင့်ဟုဆို၏။ ဇော်ဂျီဖိုဝင်သားစားသော ကုလားညီနှောင် နှစ်ဦးမ ညီဖြစ်သူက အကိုဖြစ်သူကိုသတ်၍ မြို့လေးဖတ် လေးလံတွင် မြုပ်၍စီမံထားသည်ဟုပြော၏။ ထို့ကြောင့် မြုပ်ထားသည်ကို ဆောင်ယူစေ၍ သထုံပြည်သိမ်းလေ၏ဟူ၍ ပြောစမှတ်ဆိုရိုးရှိကြသည်။ အနော်ရထာမင်း သထုံကို တိုက်ခိုက်ချိန်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၅၇-၅၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ကြောင်း ကလျာဏီကျောက်စာက အတိအလင်းဆို၏။ ။ ရာမာဓိပတိ၏ ကလျာဏီကျောက်စာကို အေဒီ (၁၄၈၀)တွင်ရေးထိုး၍ သထုံကို အနော်ရထာ တိုက်ခိုက်ခြင်းအကြောင်း အစောဆုံးမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမတွေ့ရှိရသောကြောင့် ခိုင်မာစွာကိုးကားရန် ခဲယဉ်းသည်။ တိုက်ခိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ရာဇဝင်တို့၌ ဖော်ပြထားသော သာသနာရေးအကြောင်းပြချက် တစ်ခုတည်းအတွက် တိုက်ခိုက်စစ်ဖြစ်ခြင်းသည် အမှန်ယူဆရန်ခက်ခဲပေသည်။ အခြားသောအခြေအနေများဖြစ်သည့် ဥပမာအားဖြင့် ကြွမ်(ဂျွမ်း) တို့ရန်ရှာမှုဖြင့် အောက်အရပ်၌ ဒုက္ခရောက်စဉ် အခွင့်ယူ၍ တိုက်ခြင်းမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ <ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင်(တအကြိမ်)၊ p.137</ref> မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ စည်ကားသော ကုန်သွယ်မြို့တို့ကို သိမ်ယူရန်ဆိုသည့် ရည်ရည်ချက်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားဖြစ်နိုင်သည့် ယူဆချက်တစ်ခုမှာ ရှမ်းယွန်းများနှင် မွန်တို့မသင့်မြတ်သောကြောင့် မွန်တို့က ဝင်ရောက်ဖျန်ဖြေညှိနှိုင်းရန် အကူညီတောင်းခံရာ အခွင့်ကောင်းယူ၍ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းယူခြင်းမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။<ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - အသစ်မြင် မြန်မာသမိုင်း(ဒုအကြိမ်)၊ p.48-49၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ</ref> == နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် မြို့ ပေါင်း (၄၃) မြို့ကိုတည်ပုံ == မစ္စတာဝုဒ် ရေးသားသော ယိုးဒယားရာဇဝင်၌ ပုဂံမင်းအနုရုဒ္ဓ (အနော်ရထာမင်းကို ခေါ်သောအမည်) သည် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ခမာ(မွန်)နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဗောဒီယားနိုင်ငံကို အောင်မြင်ကြောင်း၊ ယိုးဒယားတစ်နိုင်ငံလုံး၌ အနော်ရထာမင်းစော၏ တန်ခိုးအာဏာ လွှမ်းမိုးသည်ကို ယုံမှားဖွယ်မရှိကြောင်း၊ အနော်ရထာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ထွန်းကားစည်ပင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယိုးဒယားဘာသာနှင့် ရေးသောစာတမ်းများ၌ အနော်ရထာမင်းကို “မဟာဇေယျဘယမင်း”ဟု ဘွဲ့ပေးလေသည်။ ကိုချင်ချိုင်းနားပြည်အထိ အနော်ရထာမင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ကြောင်းလည်း ဆိုသည်။ ထိုပြင် ယိုးဒယားရာဇဝင် တစ်ဆောင်၌ ပုဂံပြည်ဘုရားများသည် ဂျားဗားကျွန်းစေတီနှင့် ပုံတူသဖြင့် အနော်ရထာမင်းသည် ဂျားဗားကျွန်းသို့လည်း စစ်ချီကြွရောက်ကောင်း ကြွရောက်လိမ့်မည်ဟု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းဖြင့် ရာဇဝင်ဆရာတို့သည် အနော်ရထာမင်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကို အသိအမှတ်ပြု ယုံစားကြကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်းသို့ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရုံမက မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်ကိုလည်း စည်ပင်ဝပြောအောင် ပြုစုတော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအလုံး၌ ဆည်မြောင်း ကန်ချောင်းများ ပြုစုတော်မူသည်။ မိတ္ထိလာကန်ကို ဆည်ဖို့သည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်ရှိ [[ပြက္ခရွေတောင်]]၊ [[ကယွတ်တောင်]]ထက်မှ ကျသောရေကို အတန့်တန့်ဆည်၍ ရေသောက်ကန် ပြုပြီးလျှင် ပန်းလောင်မြစ်နား၌ ကင်းတား၊ ငနိုင့်သေဉ်၊ ပြောင်းပြ၊ ကူမည်း ပေါင်းလေးဆည်၊ ဇော်ဂျီမြစ်နား၌ နွားတက်၊ ကွမ်းဆေး၊ ဂူတော်၊ (ငပြောင်း) ပေါင်းသုံးဆည် စုစုပေါင်း မင်းပယ်ရှစ်သိန်းကို ပြုတော်မူသည်။ ထိုနောက် ပင်လယ်၊ မြစ်မနား၊ မြစ်သား၊ မြင်းခုံတိုင်၊ ယမုံး၊ ပနံ၊ မက္ခရာ၊ တပြက်သာ၊ သင်တောင်၊ တမုတ်ဆိုးနှင့် ခံလူးတူသာ လယ်တွင်း ဆယ့်တစ်ရွာကို ပြုစုတော်မူသည်။ ရှမ်းပြည်နှင့် ဗမာပြည် နှစ်ဘက်စပ်ကြား ရှမ်းယွန်းတို့ မရောစိမ့်သောငှာ မြောက်ဘက် အရှေ့ဘက်တို့၌ ကောင်းစင်၊ ကောင်းတန်၊ ရွှေဂူမိုးတား၊ တကောင်း၊ ကြံညှပ်၊ မက္ခရာ၊ မြင်စိုင်း စသော ကင်းမြို့ပေါင်း (၄၃)မြို့ကို တပြိုင်နက်တည်း အမြော်အမြင်ဖြင့် တည်လေသည်။ မြန်မာပြည်အလုံး၌ ဘုရားဂူကျောင်း တန်ဆောင်းဇရပ်တို့ကို အနှံ့အစပ် တည်ထားတော်မူ၍ နေပြည်တော် ပုဂါရာမသို့ ပြန်တော်မူသည်။ အနော်ရထာမင်း ပုဂံသို့ရောက်၍ မြို့တွင်းသို့ သရဘာတံခါးမှ ဝင်မည်အရှိ အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်ဝယ် ကျွဲရိုင်းတစ်ကောင်သည် လူသူမသွားလာနိုင်အောင် ရန်ပြုသည်ဟု နားတော်လျှောက်သဖြင့် စီးလာသော ဆင်တော်ကို ပြန်လှည့်ကာ မြစ်ခြေအောင်သာသို့ ချီလေတော်မူ၏။ ရောက်တော်မူ၍ ကျွဲရိုင်းကို မြင်တော်မူလျှင် စီးတော်မူသော ဆင်တော် သန်မြန်စွာကို ချွန်းဖွင့်၍ လွှတ်တော်မူ၏။ သို့ရာတွင် ဆင်တော်ပေါ်ကလိမ့်ကျကာ ကျွဲခတ်မိ၍ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ခိုင်မာသောကျောက်စာအထောက်အထားများမတွေ့ရှိရသေးပါ။) သာသနာတော်စီးပွား၊ ကိုယ်တော်မြတ်စီးပွား၊ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက် မြစ်တော်အညွန့်တို့၏ စီးပွား၊ ပြည်သူတကာတို့၏ စီးပွားကို (၃၃)နှစ်ပတ်လုံး ဆောင်တော်မူခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း ကံကုန်သော် သားတော် [[စောလူးမင်း]] နန်းတက်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကား…… # အနောက်ဘက်တွင် ပဋိက္ခယားမည် ကုလားပြည်သည် အခြားတည်း။ # အနောက်မြောက်ထောင့်တွင် ကတူးငနားကြီး ရေတွင်းမီးလျှင် အခြားတည်း။ # မြောက်ဘက်၌ကား ဂန္ဓာလရာဇ်မည် တရုတ်ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ မြောက်ထောင့်၌ ကဝန္တိ လည်းမည် ပန်းသေးပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ ဘက်၌ စတိဿမည် ပင်ကာပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ တောင်ထာင့်၌ အယောစလည်း မည်ဂျွမ်းတို့ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ == ကိုးကား == <references/> * ဦးကုလား [[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] *မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄) {{ပုဂံခေတ်}} {{Lifetime|၁၀၁၄|၁၀၇၇}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဘုရင်များ]] [[Category:ပုဂံခေတ်]] i1kvhaaj2da7e08y48tm63lcrowced4 752861 752860 2022-08-01T14:12:16Z B-bad Angel 104413 /* သာသနာပြုခြင်း */ wikitext text/x-wiki {{Cleanup}}{{Infobox royalty |name = အနော်ရထာမင်း |full name = |title = မြန်မာဧကရာဇ် |image = Anawrahta at National museum.JPG |caption = |reign = ၁၀၄၄ - ၁၀၇၇ |coronation = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၀၄၄ |predecessor = [[စုက္ကတေး|စုက္ကတေးမင်း]] |successor = [[စောလူးမင်း]] |heir = |consort = [[ရှင်ဆင်းလှ]] [[ပဉ္စကလျာဏီ]] <br> [[စောမွန်လှ]] <br> [[မဏိစန္ဒာ]] |issue = [[စောလူးမင်း]]<br>[[ကျန်စစ်သား]] |royal house = |royal anthem = |dynasty = [[ပုဂံခေတ်]] |father = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] |mother = [[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]] |birth_date = ၁၁ -၃- ၁၀၁၄ |birth_place = ပုဂံ |death_date = ၂၃ မတ် ၁၀၇၇ (၆၃ နှစ်) |death_place = ပုဂံ |place of burial= }} '''အနော်ရထာမင်းစော''' သည် [[ပုဂံခေတ်|ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်]]ကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ရန်ပထမဆုံးကြိုးပမ်းထူထောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပုဂံဘုရင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ၏ သားတော်ဖြစ်သည် == ထီးနန်းရရှိပုံ == အနော်ရထာမင်းသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပုဂံမင်း ၅၅ ဆက်အနက် ၄၂ ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာကား ပုဂံပြည့်ရှင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း|ကွမ်းဆော်မင်း]]ဟုလည်းတွင်သော ကြောင်ဖြူမင်းနှင့် မိဖုရား[[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]]တို့မှ သက္ကရာဇ် ၃၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သောသားတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အား နန်းချ၍ ထီးနန်းစိုးစံနေသော နောင်တော် [[စုက္ကတေး]] နှင့် အနော်ရထာသည် မြင်းစီးချင်းတိုက်၍ အနိုင်ရသောအခါ ခမည်းတော်ရှိရာ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ခမည်းတော်အား မင်းပြုရန် တောင်းပန်လေသည်။ ခမည်းတော်သည် ငါအသက်အရွယ်ကြီးပြီ၊ အမောင်သာ မင်းပြုတော့ဟု မိန့်တော်မူမှ သက္ကရာဇ် ၄၀၆ ခုနှစ်တွင် ရာဇာဘိသေက ခံ၍ နန်းတက်သည်။ ခမည်းတော်အားလည်း မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးနှင့်တကွ မင်းဆောင်မင်းယောင် မင်းခမ်းမင်းနားအကုန် ကျင်းပစေ၍ ရဟန်းမင်းပြုစေသည်။ အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သက္ကရာဇ်ကို မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ၃၇၉ ခုနှစ်ဟုဆို၍ ဦးကုလားမဟာရာဇဝင်၌ ၃၄၆ ခုနှစ်ဟုဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင် အရလည်းကောင်း၊ [[ကျောက်စာ]] များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်းကြည့်သောအခါ ၄၀၆ ခုနှစ်ဟု တွေ့ရသည်။ [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ထီးနန်းကျပြီးနောက် သားတော် စုက္ကတေး ထီးနန်းပြုနေခဲ့သည်။ စုက္ကတေး သည် အဖေတူ အမေကွဲ ဖြစ်သော အနော်ရထာ၏ မယ်တော်ကို မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာသည် စုက္ကတေးအား မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ နန်းတော်မှထွက်ပြီး စစ်တိုက်ရန် စစ်အင်အား စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပုဂံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတက်လာပြီးနောက် စစ်ဖြစ်လျှင် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးမည် ကို မလိုလားသဖြင့် နောင်တော် စုက္ကတေး နှင့် [[မြင်းကပါ]] အရပ်တွင် တစ်ဦးချင်း စီးချင်းထိုးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အနော်ရထာ အနိုင်ရရှိပြီး ပုဂံတွင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ == တိုင်းပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းပုံ == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သောအခါ ပုဂံပြည် ဩဇာ ပြန့်နှံ့ရာအရပ်မှာ ယခု [[မန္တလေး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]]၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ကျောက်ဆည်]]၊ [[ရမည်းသင်း]]၊ [[မကွေး]]၊ [[စစ်ကိုင်း]]၊ [[ကသာ]]၊ [[ပခုက္ကူ]]၊ [[မင်းဘူး]]တဝိုက်မျှသာ ကျယ်ဝန်းဟန် တူသည်။ အနော်ရထာမင်းကြီးသည် နန်းတက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် စစ်အင်အားကို စည်းရုံးခဲ့သည်။ စီးပွားရေးအင်အား တောင့်တင်းရန်အတွက် ကျောက်ဆည်နယ်၌ တူးမြောင်းများကို စနစ်တကျ ဆည်ဖို့စေလျက် [[မြစ်ငယ်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]နှင့် [[စမုန်မြစ်]]တို့မှ စီးဆင်းလာသော ရေအားဖြင့် စပါးကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြား ထွက်အောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။ ဤသို့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမှုကို ကောင်းစွာ အားပေးပြုစုသဖြင့် ကျောက်ဆည်နယ်သည် ပုဂံပြည်၏ စားရေရိက္ခာ သိုမှီးရာ စပါးကျီသဖွယ် ဖြစ်လာလေသည်။ စားရေရိက္ခာ လုံလောက်ပေါများ လာသောအခါ အနော်ရထာမင်းသည် စစ်သည်ရဲမက်တို့ကို အရေးပေါ်လျှင် ပေါ်သည့်အားလျော်စွာ စုရုံး ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သူရဲကောင်းများကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့်လည်း အမတ်သူရဲကောင်းများ ပေါများလေသည်။ အမတ်သူရဲကောင်းများအနက် [[ကျန်စစ်သား]]သည် အမြော်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံ၍ လက်ရုံးတဆူ အားကိုးရသူဖြစ်သည်။ ကျန်အမတ် သူရဲကောင်းများမှာ [[ငထွေရူး]]၊ [[ငလုံးလက်ဖယ်]]၊ [[ညောင်ဦးဖီး]]၊ [[ဗျတ္တ]]နှင့် [[ရွှေဖျဉ်းညီနောင်]] စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို စည်းရုံး ဖွဲ့နှောင်လျက် ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ ဤသူရဲကောင်းများသည် ကြီးစွာသော အကူအညီပေးခဲ့သည်။ မင်းတရားကြီးသည် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌ လက်အောက်ခံ [[ရွာ]]၊ [[မြို့]]၊ [[ခရိုင်]]တို့၏ အင်အားကိုလိုက်၍ အချိုးကျ ပါဝင်စေခဲ့သည်။ စစ်သည်များကို အချိုးကျ နည်းစနစ်နှင့် အရဖြည့်တင်းပြီး အနော်ရထာမင်းကြီးသည် တကွဲတပြားစီ ဖြစ်နေသော ပြည်နယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ အထက်တခို၌ နန်ချောင်မင်းတို့၏ ရန်ကို တားဆီးနိုင်၍ [[ဗန်းမော်]]၊ [[မြစ်ကြီးနား]]ဒေသတဝိုက်အထိ မိမိ၏ အာဏာကို သက်ရောက်ပြန့်နှံ့စေလေသည်။ နန်ချောင်မှ အပြန် မောမည်သော ရှမ်းပြည်ကို အုပ်စိုးသည့် မင်းက သမီးတော်[[စောမွန်လှ]]အား ဆက်သလိုက်သည်ကို ထောက်၍လည်း မြန်မာတို့ မည်မျှ အင်အားကြီးမား၍ နေကြောင်း သိသာသည်။ == သာသနာပြုခြင်း == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်စတွင် ပုဂံပြည်၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို လည်းကောင်း၊ လောကနာထကို လည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗိဿနိုး၊ ပရေမေသွာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နတ်[[နဂါး]] နှင့် အရည်းကြီးတို့ကိုလည်းကောင်း အားလုံးစုံကို ရောနှော၍ ကိုးကွယ်နေကြလေသည်။ ထိုအခါ ဘာသာယဉ်ကျေးမှုသည် မသန့်မရှင်း ဖြစ်နေလေသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ထိုကဲ့သို့ အယူဝါဒများရောထွေးယှက်တင်လျှက် သူတလူငါတစ်မင်း​​ပြောဟောနေသည်တို့အား ကိုးကွယ်နေရခြင်းကို မနှစ်သက်သဖြင့် ရှင်းလင်းတိကျပြီး နာယူကျင့်ကြံဖို့ သင့်တော်‌လျောက်ပတ်သောတရားကို ညွန်ပြကာ မည်သည်က ဓမ္မ မည်သည်က အဓမ္မ၊ မည်သည်က ဝိနယ၊ မည်သည်က အဝိနယ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မည့် သူမျိုးနှင့် ထိုသူ၏ အဆုံးအမမျိုးကိုသာ တောင့်တနေခိုက် အောက်ပြည်သထုံကို ကျွမ်းတို့ စစ်ပြုလာသောကြောင့် စစ်ရှောင်ရန် ပုဂံဘက်သို့ ထွက်ကြွလာသော ဓမ္မဒဿီမည်သော ရဟန်းတော် ရှင်အရဟံသည် ပုဂံသို့ ရောက်လာစဉ် မထေရ်၏ အပြုအမူ အနေအထိုင် အပြောအဆိုတို့ကိုကြည့်ကာ သဘောကျသဖြင့် သူ၏ အဆုံးအမတိုင်းသာ လိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်‌ လေသည်။ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ပုဂံတွင် အရောရောအနှောနှော ဖြစ်လျက်ရှိသည့် အယူဝါဒပေါင်းစုံနှင့်တကွ တခြားတန္တရဝါဒများ ထေရဝါဒရဟန်းများကို ရှင်အရဟံမထေရ်၏ အကူအညီ ယူလျက် စစ်ဆေးကာ ခွဲထုတ်ပြီး အသောကမင်းလက်ထက်တွင် ပြုမူသကဲ့သို့ သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုပြီး မင်းနှင့် တကွ တပြည်လုံး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအဖြစ်သို့ ပြန်တည်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာမင်းနှင့် ပြည်သူတို့သည် သရေခေတ္တရာခေတ်ကတည်းက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသူများ မှန်သော်လည်း တခြားတန္တရဝါဒများ ရောက်မလာသေး၍လည်းကောင်၊း ရောက်လာသော်လည်း အားမကောင်းသေး၍လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးကို ရှေ့တန်းမတင်လွန်းသေး၍လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေး စသည့်အလုပ်များ လုပ်ဆောင်မှု မရှိခဲ့ကြဘဲ မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကိုသာ အဆင်ပြေသလို ကိုးကွယ်ကြရင်း အခြားသော အယူဝါဒရှိသူများကိုလည်း လက်ခံထားရင်း ရောနှောကိုးကွယ်လာခဲ့ကြရာက သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုလုပ်ကာ တသီးတသန့် နိုင်ငံတော်ဘာသာသဘောမျိုး သတ်မှတ်ပြီး ကိုးကွယ်မှုကို ပြုလုပ်မှုမှာ အနော်ရထာမင်းသည် အစောဆုံးဟု ယူဆနိုင်သည်။ တနိုင်ငံလုံးနီးနီး ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့သူမှာလည်း အနော်ရထာမင်းပင် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ [[နိုင်ငံတော်ဘာသာ]] အစ- အနော်ရထာမင်းက ဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာ၊ သာသနာအဖြစ် အနော်ရထာမင်းက စတင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာ(နိုင်ငံတော်ဘာသာ ) သည် ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဗမာဘုရင် အနော်ရထာမင်း နန်းတက်ခဲ့သည့် ခရစ်နှစ် ၁၀၄၄ က စပြီး ရေတွက်သောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း '''၉၇၆''' ( ခရစ်နှစ်၂၀၂၀ - ၁၀၄၄= ၉၇၆) က ပထမ စတင် သတ်မှတ် ခဲ့ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင့်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ တည်တံ့ပြန့်ပွား ထွန်းကားရေးအတွက် အနော်ရထာမင်းသည် အားထုတ်တော်မူပြန်သည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ၄၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါ အလုံးအရင်းနှင့်ချီ၍ နိုင်ငံတော်အနှံ့ရှိ ပိဋကတ်တော်မူ မျိုးအစုံတို့ကို ပင့်ဆောင်လေသည်။ အနုပညာသည်၊ လက်မှုပညာသည်စသည်တို့ကိုလည်း ပုဂံနေပြည်တော်သို့ ‌‌ခေါ်ယူလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အနော်ရထာမင်းသည် ပုဂံပြည်ရှိ ရဟန်းများအား ဘုရားရှင်၏ ပိဋကတ်တော်အစစ်ကို သင်ကြားစေလေသည်။ သင်ကြားစေနိုင်စိမ့်သောငှာ ပိဋကတ်တော်တို့ကို သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာများနှင့် ရေးထားသည့် ရှေးပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း၊ သထုံမှ ရလာသည့် တလိုင်းအက္ခရာသုံး ပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း ရှင်အရဟံဦးဆောင်သော ရဟန်းတော်များအား စစ်ဆေးအတည်ပြုစေပြီး ရှေးဟောင်း သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာကိုပင် ပြုပြင်ထားသော ပုဂံခေတ်သုံး ဗမာအက္ခရာဖြင့် ပေထက် တင်စေပြီးလျှင် ပုဂံမြို့တွင် ပိဋကတ်တိုက် ဆောက်၍ လှူဒါန်းလေသည်။ ထိုသို့ ပိဋကတ်တို့ကို သုဓ်သင်၍ ပေထက်တင်မှုမှာ သီဟို်ဠ်တွင် စတုတ္ထသံဃာယနာတင်သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ထိုပိဋကတ်တိုက်သည် ယခုတိုင် ပုဂံမြို့ဟောင်း၌ ရှိလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံဟု လည်းကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းကောင်း ခေါ်နိုင်သော ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုတို့သည် အနော်ရထာမင်းနှင့် ရှင်အရဟံ တို့၏ ဉာဏ်ပညာ လုံ့လတို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုသမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ကျယ်ပြန့်၍ စည်းလုံးသော ဘဝကို ရလာလေသည်။ ထိုအခါက ရခိုင်ပြည်၏မြို့တော်မှာ စစ်တွေနယ်ရှိ ပဉ္စာမြို့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗမာတို့က အနိုင်ရသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းသည် ပုဂံခေတ်တလျှောက်လုံး ဗမာ့လက်အောက်ခံနိုင်ငံတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည် ရာဇဝင်၌ ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းကို အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြောင်းနှင့် ဆိုရာတွင် “ ပျူကိုးသောင်းနှင့် ပျူမင်းလာသည် ” ဟု ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုတော်တို့ကား များပြားလှစွာ၏။ ရွှေစည်းခုံဘုရား၊ ရွှေရင်မြော်ဘုရား၊ ရှမ်းပြည် ညောင်ရွှေမြို့ရှိ ပေါရိသတ်ဘုရား၊ တန့်ကြည်တောင်ဘုရား၊ မန္တလေးတောင်၊ ရွှေကြက်ယက် ရွှေကြက်ကျ တောင်များပေါ်ရှိ ဘုရားများ၊ တောင်ပြုံးမှ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရား၊ မြင်ကပါဘုရား စသည်တို့ဖြစ်သည်။ == ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ == ရှင်အရဟံ၏ ပြောကြားချက်အရ အနော်ရထာမင်းသည် သထုံပြည်၌ ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို မှတ်တမ်းတင်ထား‌ သော ပိဋကတ် ၃ ပုံ ရှိကြောင်းသိလေ၏။ ထို့ကြောင့် လိမ္မာသော အမတ်တစ်ယောက်ကို လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ များ ဖြစ်ဖြင့် သယာချေငံစွာပြောဆို တောင်းယူစေ၏။ သို့သော် သထုံ မင်းသည် မ ချေငံသောစကားဖြင့် ဆိုလိုက်၏။ အနော်ရထာမင်းစောလည်း ထိုစကားကိုကြားရလတ်သော် အမျက်ရှ၍ စစ်သည်ဗိုလ်ပါများ သူရဲ သူခတ် များဖြင့် ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်းဖြင့် ချီလေ၏။ သူရဲကောင်း လေးဦး ဖြစ်သော ကျန်စစ်သား,ငထွေးရူး,ငလုံးလက်ဖက်,ညောင်ဦးဖီး တို့ ကို ရှေ့ဖျားချီစေ၍ အနော်ရထားကား နောက်တပ်မ ဖြု၍လိုက်လေ၏။ မနူဟာမင်းလည်း အနော်ရထာမင်းစော သူရဲကောင်းလေးဦးနှင့် စစ်ချီလာသည်ကို သိလေသော် ကြောက်ရွံပြင်းစွာဖြစ်လေ၏။ မြို့တံခါးကို လုံစွာပိတ်၍ ခူခံလေ၏။ စစ်သည်ကြီးလေးဦး သည် မြို့ကို ဖောက်လေ၏။ သို့သော် မြို့တွင်းသို့ပင် ဝင်မရချေ။ ပယောဂ စီရင်သဖြင့်ဟုဆို၏။ ဇော်ဂျီဖိုဝင်သားစားသော ကုလားညီနှောင် နှစ်ဦးမ ညီဖြစ်သူက အကိုဖြစ်သူကိုသတ်၍ မြို့လေးဖတ် လေးလံတွင် မြုပ်၍စီမံထားသည်ဟုပြော၏။ ထို့ကြောင့် မြုပ်ထားသည်ကို ဆောင်ယူစေ၍ သထုံပြည်သိမ်းလေ၏ဟူ၍ ပြောစမှတ်ဆိုရိုးရှိကြသည်။ အနော်ရထာမင်း သထုံကို တိုက်ခိုက်ချိန်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၅၇-၅၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ကြောင်း ကလျာဏီကျောက်စာက အတိအလင်းဆို၏။ ။ ရာမာဓိပတိ၏ ကလျာဏီကျောက်စာကို အေဒီ (၁၄၈၀)တွင်ရေးထိုး၍ သထုံကို အနော်ရထာ တိုက်ခိုက်ခြင်းအကြောင်း အစောဆုံးမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမတွေ့ရှိရသောကြောင့် ခိုင်မာစွာကိုးကားရန် ခဲယဉ်းသည်။ တိုက်ခိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ရာဇဝင်တို့၌ ဖော်ပြထားသော သာသနာရေးအကြောင်းပြချက် တစ်ခုတည်းအတွက် တိုက်ခိုက်စစ်ဖြစ်ခြင်းသည် အမှန်ယူဆရန်ခက်ခဲပေသည်။ အခြားသောအခြေအနေများဖြစ်သည့် ဥပမာအားဖြင့် ကြွမ်(ဂျွမ်း) တို့ရန်ရှာမှုဖြင့် အောက်အရပ်၌ ဒုက္ခရောက်စဉ် အခွင့်ယူ၍ တိုက်ခြင်းမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ <ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင်(တအကြိမ်)၊ p.137</ref> မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ စည်ကားသော ကုန်သွယ်မြို့တို့ကို သိမ်ယူရန်ဆိုသည့် ရည်ရည်ချက်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားဖြစ်နိုင်သည့် ယူဆချက်တစ်ခုမှာ ရှမ်းယွန်းများနှင် မွန်တို့မသင့်မြတ်သောကြောင့် မွန်တို့က ဝင်ရောက်ဖျန်ဖြေညှိနှိုင်းရန် အကူညီတောင်းခံရာ အခွင့်ကောင်းယူ၍ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းယူခြင်းမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။<ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - အသစ်မြင် မြန်မာသမိုင်း(ဒုအကြိမ်)၊ p.48-49၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ</ref> == နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် မြို့ ပေါင်း (၄၃) မြို့ကိုတည်ပုံ == မစ္စတာဝုဒ် ရေးသားသော ယိုးဒယားရာဇဝင်၌ ပုဂံမင်းအနုရုဒ္ဓ (အနော်ရထာမင်းကို ခေါ်သောအမည်) သည် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ခမာ(မွန်)နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဗောဒီယားနိုင်ငံကို အောင်မြင်ကြောင်း၊ ယိုးဒယားတစ်နိုင်ငံလုံး၌ အနော်ရထာမင်းစော၏ တန်ခိုးအာဏာ လွှမ်းမိုးသည်ကို ယုံမှားဖွယ်မရှိကြောင်း၊ အနော်ရထာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ထွန်းကားစည်ပင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယိုးဒယားဘာသာနှင့် ရေးသောစာတမ်းများ၌ အနော်ရထာမင်းကို “မဟာဇေယျဘယမင်း”ဟု ဘွဲ့ပေးလေသည်။ ကိုချင်ချိုင်းနားပြည်အထိ အနော်ရထာမင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ကြောင်းလည်း ဆိုသည်။ ထိုပြင် ယိုးဒယားရာဇဝင် တစ်ဆောင်၌ ပုဂံပြည်ဘုရားများသည် ဂျားဗားကျွန်းစေတီနှင့် ပုံတူသဖြင့် အနော်ရထာမင်းသည် ဂျားဗားကျွန်းသို့လည်း စစ်ချီကြွရောက်ကောင်း ကြွရောက်လိမ့်မည်ဟု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းဖြင့် ရာဇဝင်ဆရာတို့သည် အနော်ရထာမင်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကို အသိအမှတ်ပြု ယုံစားကြကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်းသို့ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရုံမက မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်ကိုလည်း စည်ပင်ဝပြောအောင် ပြုစုတော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအလုံး၌ ဆည်မြောင်း ကန်ချောင်းများ ပြုစုတော်မူသည်။ မိတ္ထိလာကန်ကို ဆည်ဖို့သည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်ရှိ [[ပြက္ခရွေတောင်]]၊ [[ကယွတ်တောင်]]ထက်မှ ကျသောရေကို အတန့်တန့်ဆည်၍ ရေသောက်ကန် ပြုပြီးလျှင် ပန်းလောင်မြစ်နား၌ ကင်းတား၊ ငနိုင့်သေဉ်၊ ပြောင်းပြ၊ ကူမည်း ပေါင်းလေးဆည်၊ ဇော်ဂျီမြစ်နား၌ နွားတက်၊ ကွမ်းဆေး၊ ဂူတော်၊ (ငပြောင်း) ပေါင်းသုံးဆည် စုစုပေါင်း မင်းပယ်ရှစ်သိန်းကို ပြုတော်မူသည်။ ထိုနောက် ပင်လယ်၊ မြစ်မနား၊ မြစ်သား၊ မြင်းခုံတိုင်၊ ယမုံး၊ ပနံ၊ မက္ခရာ၊ တပြက်သာ၊ သင်တောင်၊ တမုတ်ဆိုးနှင့် ခံလူးတူသာ လယ်တွင်း ဆယ့်တစ်ရွာကို ပြုစုတော်မူသည်။ ရှမ်းပြည်နှင့် ဗမာပြည် နှစ်ဘက်စပ်ကြား ရှမ်းယွန်းတို့ မရောစိမ့်သောငှာ မြောက်ဘက် အရှေ့ဘက်တို့၌ ကောင်းစင်၊ ကောင်းတန်၊ ရွှေဂူမိုးတား၊ တကောင်း၊ ကြံညှပ်၊ မက္ခရာ၊ မြင်စိုင်း စသော ကင်းမြို့ပေါင်း (၄၃)မြို့ကို တပြိုင်နက်တည်း အမြော်အမြင်ဖြင့် တည်လေသည်။ မြန်မာပြည်အလုံး၌ ဘုရားဂူကျောင်း တန်ဆောင်းဇရပ်တို့ကို အနှံ့အစပ် တည်ထားတော်မူ၍ နေပြည်တော် ပုဂါရာမသို့ ပြန်တော်မူသည်။ အနော်ရထာမင်း ပုဂံသို့ရောက်၍ မြို့တွင်းသို့ သရဘာတံခါးမှ ဝင်မည်အရှိ အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်ဝယ် ကျွဲရိုင်းတစ်ကောင်သည် လူသူမသွားလာနိုင်အောင် ရန်ပြုသည်ဟု နားတော်လျှောက်သဖြင့် စီးလာသော ဆင်တော်ကို ပြန်လှည့်ကာ မြစ်ခြေအောင်သာသို့ ချီလေတော်မူ၏။ ရောက်တော်မူ၍ ကျွဲရိုင်းကို မြင်တော်မူလျှင် စီးတော်မူသော ဆင်တော် သန်မြန်စွာကို ချွန်းဖွင့်၍ လွှတ်တော်မူ၏။ သို့ရာတွင် ဆင်တော်ပေါ်ကလိမ့်ကျကာ ကျွဲခတ်မိ၍ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ခိုင်မာသောကျောက်စာအထောက်အထားများမတွေ့ရှိရသေးပါ။) သာသနာတော်စီးပွား၊ ကိုယ်တော်မြတ်စီးပွား၊ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက် မြစ်တော်အညွန့်တို့၏ စီးပွား၊ ပြည်သူတကာတို့၏ စီးပွားကို (၃၃)နှစ်ပတ်လုံး ဆောင်တော်မူခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း ကံကုန်သော် သားတော် [[စောလူးမင်း]] နန်းတက်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကား…… # အနောက်ဘက်တွင် ပဋိက္ခယားမည် ကုလားပြည်သည် အခြားတည်း။ # အနောက်မြောက်ထောင့်တွင် ကတူးငနားကြီး ရေတွင်းမီးလျှင် အခြားတည်း။ # မြောက်ဘက်၌ကား ဂန္ဓာလရာဇ်မည် တရုတ်ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ မြောက်ထောင့်၌ ကဝန္တိ လည်းမည် ပန်းသေးပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ ဘက်၌ စတိဿမည် ပင်ကာပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ တောင်ထာင့်၌ အယောစလည်း မည်ဂျွမ်းတို့ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ == ကိုးကား == <references/> * ဦးကုလား [[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] *မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄) {{ပုဂံခေတ်}} {{Lifetime|၁၀၁၄|၁၀၇၇}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဘုရင်များ]] [[Category:ပုဂံခေတ်]] g8nl28s4b12i2xq6uwrncynejv6m4oc 752862 752861 2022-08-01T14:13:11Z B-bad Angel 104413 /* ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ */ wikitext text/x-wiki {{Cleanup}}{{Infobox royalty |name = အနော်ရထာမင်း |full name = |title = မြန်မာဧကရာဇ် |image = Anawrahta at National museum.JPG |caption = |reign = ၁၀၄၄ - ၁၀၇၇ |coronation = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၀၄၄ |predecessor = [[စုက္ကတေး|စုက္ကတေးမင်း]] |successor = [[စောလူးမင်း]] |heir = |consort = [[ရှင်ဆင်းလှ]] [[ပဉ္စကလျာဏီ]] <br> [[စောမွန်လှ]] <br> [[မဏိစန္ဒာ]] |issue = [[စောလူးမင်း]]<br>[[ကျန်စစ်သား]] |royal house = |royal anthem = |dynasty = [[ပုဂံခေတ်]] |father = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] |mother = [[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]] |birth_date = ၁၁ -၃- ၁၀၁၄ |birth_place = ပုဂံ |death_date = ၂၃ မတ် ၁၀၇၇ (၆၃ နှစ်) |death_place = ပုဂံ |place of burial= }} '''အနော်ရထာမင်းစော''' သည် [[ပုဂံခေတ်|ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်]]ကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ရန်ပထမဆုံးကြိုးပမ်းထူထောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပုဂံဘုရင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ၏ သားတော်ဖြစ်သည် == ထီးနန်းရရှိပုံ == အနော်ရထာမင်းသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပုဂံမင်း ၅၅ ဆက်အနက် ၄၂ ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာကား ပုဂံပြည့်ရှင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း|ကွမ်းဆော်မင်း]]ဟုလည်းတွင်သော ကြောင်ဖြူမင်းနှင့် မိဖုရား[[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]]တို့မှ သက္ကရာဇ် ၃၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သောသားတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အား နန်းချ၍ ထီးနန်းစိုးစံနေသော နောင်တော် [[စုက္ကတေး]] နှင့် အနော်ရထာသည် မြင်းစီးချင်းတိုက်၍ အနိုင်ရသောအခါ ခမည်းတော်ရှိရာ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ခမည်းတော်အား မင်းပြုရန် တောင်းပန်လေသည်။ ခမည်းတော်သည် ငါအသက်အရွယ်ကြီးပြီ၊ အမောင်သာ မင်းပြုတော့ဟု မိန့်တော်မူမှ သက္ကရာဇ် ၄၀၆ ခုနှစ်တွင် ရာဇာဘိသေက ခံ၍ နန်းတက်သည်။ ခမည်းတော်အားလည်း မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးနှင့်တကွ မင်းဆောင်မင်းယောင် မင်းခမ်းမင်းနားအကုန် ကျင်းပစေ၍ ရဟန်းမင်းပြုစေသည်။ အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သက္ကရာဇ်ကို မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ၃၇၉ ခုနှစ်ဟုဆို၍ ဦးကုလားမဟာရာဇဝင်၌ ၃၄၆ ခုနှစ်ဟုဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင် အရလည်းကောင်း၊ [[ကျောက်စာ]] များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်းကြည့်သောအခါ ၄၀၆ ခုနှစ်ဟု တွေ့ရသည်။ [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ထီးနန်းကျပြီးနောက် သားတော် စုက္ကတေး ထီးနန်းပြုနေခဲ့သည်။ စုက္ကတေး သည် အဖေတူ အမေကွဲ ဖြစ်သော အနော်ရထာ၏ မယ်တော်ကို မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာသည် စုက္ကတေးအား မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ နန်းတော်မှထွက်ပြီး စစ်တိုက်ရန် စစ်အင်အား စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပုဂံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတက်လာပြီးနောက် စစ်ဖြစ်လျှင် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးမည် ကို မလိုလားသဖြင့် နောင်တော် စုက္ကတေး နှင့် [[မြင်းကပါ]] အရပ်တွင် တစ်ဦးချင်း စီးချင်းထိုးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အနော်ရထာ အနိုင်ရရှိပြီး ပုဂံတွင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ == တိုင်းပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းပုံ == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သောအခါ ပုဂံပြည် ဩဇာ ပြန့်နှံ့ရာအရပ်မှာ ယခု [[မန္တလေး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]]၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ကျောက်ဆည်]]၊ [[ရမည်းသင်း]]၊ [[မကွေး]]၊ [[စစ်ကိုင်း]]၊ [[ကသာ]]၊ [[ပခုက္ကူ]]၊ [[မင်းဘူး]]တဝိုက်မျှသာ ကျယ်ဝန်းဟန် တူသည်။ အနော်ရထာမင်းကြီးသည် နန်းတက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် စစ်အင်အားကို စည်းရုံးခဲ့သည်။ စီးပွားရေးအင်အား တောင့်တင်းရန်အတွက် ကျောက်ဆည်နယ်၌ တူးမြောင်းများကို စနစ်တကျ ဆည်ဖို့စေလျက် [[မြစ်ငယ်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]နှင့် [[စမုန်မြစ်]]တို့မှ စီးဆင်းလာသော ရေအားဖြင့် စပါးကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြား ထွက်အောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။ ဤသို့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမှုကို ကောင်းစွာ အားပေးပြုစုသဖြင့် ကျောက်ဆည်နယ်သည် ပုဂံပြည်၏ စားရေရိက္ခာ သိုမှီးရာ စပါးကျီသဖွယ် ဖြစ်လာလေသည်။ စားရေရိက္ခာ လုံလောက်ပေါများ လာသောအခါ အနော်ရထာမင်းသည် စစ်သည်ရဲမက်တို့ကို အရေးပေါ်လျှင် ပေါ်သည့်အားလျော်စွာ စုရုံး ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သူရဲကောင်းများကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့်လည်း အမတ်သူရဲကောင်းများ ပေါများလေသည်။ အမတ်သူရဲကောင်းများအနက် [[ကျန်စစ်သား]]သည် အမြော်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံ၍ လက်ရုံးတဆူ အားကိုးရသူဖြစ်သည်။ ကျန်အမတ် သူရဲကောင်းများမှာ [[ငထွေရူး]]၊ [[ငလုံးလက်ဖယ်]]၊ [[ညောင်ဦးဖီး]]၊ [[ဗျတ္တ]]နှင့် [[ရွှေဖျဉ်းညီနောင်]] စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို စည်းရုံး ဖွဲ့နှောင်လျက် ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ ဤသူရဲကောင်းများသည် ကြီးစွာသော အကူအညီပေးခဲ့သည်။ မင်းတရားကြီးသည် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌ လက်အောက်ခံ [[ရွာ]]၊ [[မြို့]]၊ [[ခရိုင်]]တို့၏ အင်အားကိုလိုက်၍ အချိုးကျ ပါဝင်စေခဲ့သည်။ စစ်သည်များကို အချိုးကျ နည်းစနစ်နှင့် အရဖြည့်တင်းပြီး အနော်ရထာမင်းကြီးသည် တကွဲတပြားစီ ဖြစ်နေသော ပြည်နယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ အထက်တခို၌ နန်ချောင်မင်းတို့၏ ရန်ကို တားဆီးနိုင်၍ [[ဗန်းမော်]]၊ [[မြစ်ကြီးနား]]ဒေသတဝိုက်အထိ မိမိ၏ အာဏာကို သက်ရောက်ပြန့်နှံ့စေလေသည်။ နန်ချောင်မှ အပြန် မောမည်သော ရှမ်းပြည်ကို အုပ်စိုးသည့် မင်းက သမီးတော်[[စောမွန်လှ]]အား ဆက်သလိုက်သည်ကို ထောက်၍လည်း မြန်မာတို့ မည်မျှ အင်အားကြီးမား၍ နေကြောင်း သိသာသည်။ == သာသနာပြုခြင်း == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်စတွင် ပုဂံပြည်၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို လည်းကောင်း၊ လောကနာထကို လည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗိဿနိုး၊ ပရေမေသွာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နတ်[[နဂါး]] နှင့် အရည်းကြီးတို့ကိုလည်းကောင်း အားလုံးစုံကို ရောနှော၍ ကိုးကွယ်နေကြလေသည်။ ထိုအခါ ဘာသာယဉ်ကျေးမှုသည် မသန့်မရှင်း ဖြစ်နေလေသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ထိုကဲ့သို့ အယူဝါဒများရောထွေးယှက်တင်လျှက် သူတလူငါတစ်မင်း​​ပြောဟောနေသည်တို့အား ကိုးကွယ်နေရခြင်းကို မနှစ်သက်သဖြင့် ရှင်းလင်းတိကျပြီး နာယူကျင့်ကြံဖို့ သင့်တော်‌လျောက်ပတ်သောတရားကို ညွန်ပြကာ မည်သည်က ဓမ္မ မည်သည်က အဓမ္မ၊ မည်သည်က ဝိနယ၊ မည်သည်က အဝိနယ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မည့် သူမျိုးနှင့် ထိုသူ၏ အဆုံးအမမျိုးကိုသာ တောင့်တနေခိုက် အောက်ပြည်သထုံကို ကျွမ်းတို့ စစ်ပြုလာသောကြောင့် စစ်ရှောင်ရန် ပုဂံဘက်သို့ ထွက်ကြွလာသော ဓမ္မဒဿီမည်သော ရဟန်းတော် ရှင်အရဟံသည် ပုဂံသို့ ရောက်လာစဉ် မထေရ်၏ အပြုအမူ အနေအထိုင် အပြောအဆိုတို့ကိုကြည့်ကာ သဘောကျသဖြင့် သူ၏ အဆုံးအမတိုင်းသာ လိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်‌ လေသည်။ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ပုဂံတွင် အရောရောအနှောနှော ဖြစ်လျက်ရှိသည့် အယူဝါဒပေါင်းစုံနှင့်တကွ တခြားတန္တရဝါဒများ ထေရဝါဒရဟန်းများကို ရှင်အရဟံမထေရ်၏ အကူအညီ ယူလျက် စစ်ဆေးကာ ခွဲထုတ်ပြီး အသောကမင်းလက်ထက်တွင် ပြုမူသကဲ့သို့ သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုပြီး မင်းနှင့် တကွ တပြည်လုံး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအဖြစ်သို့ ပြန်တည်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာမင်းနှင့် ပြည်သူတို့သည် သရေခေတ္တရာခေတ်ကတည်းက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသူများ မှန်သော်လည်း တခြားတန္တရဝါဒများ ရောက်မလာသေး၍လည်းကောင်၊း ရောက်လာသော်လည်း အားမကောင်းသေး၍လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးကို ရှေ့တန်းမတင်လွန်းသေး၍လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေး စသည့်အလုပ်များ လုပ်ဆောင်မှု မရှိခဲ့ကြဘဲ မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကိုသာ အဆင်ပြေသလို ကိုးကွယ်ကြရင်း အခြားသော အယူဝါဒရှိသူများကိုလည်း လက်ခံထားရင်း ရောနှောကိုးကွယ်လာခဲ့ကြရာက သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုလုပ်ကာ တသီးတသန့် နိုင်ငံတော်ဘာသာသဘောမျိုး သတ်မှတ်ပြီး ကိုးကွယ်မှုကို ပြုလုပ်မှုမှာ အနော်ရထာမင်းသည် အစောဆုံးဟု ယူဆနိုင်သည်။ တနိုင်ငံလုံးနီးနီး ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့သူမှာလည်း အနော်ရထာမင်းပင် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ [[နိုင်ငံတော်ဘာသာ]] အစ- အနော်ရထာမင်းက ဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာ၊ သာသနာအဖြစ် အနော်ရထာမင်းက စတင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာ(နိုင်ငံတော်ဘာသာ ) သည် ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဗမာဘုရင် အနော်ရထာမင်း နန်းတက်ခဲ့သည့် ခရစ်နှစ် ၁၀၄၄ က စပြီး ရေတွက်သောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း '''၉၇၆''' ( ခရစ်နှစ်၂၀၂၀ - ၁၀၄၄= ၉၇၆) က ပထမ စတင် သတ်မှတ် ခဲ့ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင့်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ တည်တံ့ပြန့်ပွား ထွန်းကားရေးအတွက် အနော်ရထာမင်းသည် အားထုတ်တော်မူပြန်သည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ၄၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါ အလုံးအရင်းနှင့်ချီ၍ နိုင်ငံတော်အနှံ့ရှိ ပိဋကတ်တော်မူ မျိုးအစုံတို့ကို ပင့်ဆောင်လေသည်။ အနုပညာသည်၊ လက်မှုပညာသည်စသည်တို့ကိုလည်း ပုဂံနေပြည်တော်သို့ ‌‌ခေါ်ယူလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အနော်ရထာမင်းသည် ပုဂံပြည်ရှိ ရဟန်းများအား ဘုရားရှင်၏ ပိဋကတ်တော်အစစ်ကို သင်ကြားစေလေသည်။ သင်ကြားစေနိုင်စိမ့်သောငှာ ပိဋကတ်တော်တို့ကို သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာများနှင့် ရေးထားသည့် ရှေးပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း၊ သထုံမှ ရလာသည့် တလိုင်းအက္ခရာသုံး ပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း ရှင်အရဟံဦးဆောင်သော ရဟန်းတော်များအား စစ်ဆေးအတည်ပြုစေပြီး ရှေးဟောင်း သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာကိုပင် ပြုပြင်ထားသော ပုဂံခေတ်သုံး ဗမာအက္ခရာဖြင့် ပေထက် တင်စေပြီးလျှင် ပုဂံမြို့တွင် ပိဋကတ်တိုက် ဆောက်၍ လှူဒါန်းလေသည်။ ထိုသို့ ပိဋကတ်တို့ကို သုဓ်သင်၍ ပေထက်တင်မှုမှာ သီဟို်ဠ်တွင် စတုတ္ထသံဃာယနာတင်သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ထိုပိဋကတ်တိုက်သည် ယခုတိုင် ပုဂံမြို့ဟောင်း၌ ရှိလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံဟု လည်းကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းကောင်း ခေါ်နိုင်သော ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုတို့သည် အနော်ရထာမင်းနှင့် ရှင်အရဟံ တို့၏ ဉာဏ်ပညာ လုံ့လတို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုသမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ကျယ်ပြန့်၍ စည်းလုံးသော ဘဝကို ရလာလေသည်။ ထိုအခါက ရခိုင်ပြည်၏မြို့တော်မှာ စစ်တွေနယ်ရှိ ပဉ္စာမြို့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗမာတို့က အနိုင်ရသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းသည် ပုဂံခေတ်တလျှောက်လုံး ဗမာ့လက်အောက်ခံနိုင်ငံတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည် ရာဇဝင်၌ ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းကို အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြောင်းနှင့် ဆိုရာတွင် “ ပျူကိုးသောင်းနှင့် ပျူမင်းလာသည် ” ဟု ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုတော်တို့ကား များပြားလှစွာ၏။ ရွှေစည်းခုံဘုရား၊ ရွှေရင်မြော်ဘုရား၊ ရှမ်းပြည် ညောင်ရွှေမြို့ရှိ ပေါရိသတ်ဘုရား၊ တန့်ကြည်တောင်ဘုရား၊ မန္တလေးတောင်၊ ရွှေကြက်ယက် ရွှေကြက်ကျ တောင်များပေါ်ရှိ ဘုရားများ၊ တောင်ပြုံးမှ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရား၊ မြင်ကပါဘုရား စသည်တို့ဖြစ်သည်။ == ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ == ရှင်အရဟံ၏ ပြောကြားချက်အရ အနော်ရထာမင်းသည် သထုံပြည်၌ ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို မှတ်တမ်းတင်ထား‌ သော ပိဋကတ် ၃ ပုံ ရှိကြောင်းသိလေ၏။ ထို့ကြောင့် လိမ္မာသော အမတ်တစ်ယောက်ကို လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ များ ဖြစ်ဖြင့် သယာချေငံစွာပြောဆို တောင်းယူစေ၏။ သို့သော် သထုံ မင်းသည် မချေငံသောစကားဖြင့် ဆိုလိုက်၏။ အနော်ရထာမင်းစောလည်း ထိုစကားကိုကြားရလတ်သော် အမျက်ရှ၍ စစ်သည်ဗိုလ်ပါများ သူရဲ သူခတ် များဖြင့် ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်းဖြင့် ချီလေ၏။ သူရဲကောင်း လေးဦး ဖြစ်သော ကျန်စစ်သား,ငထွေးရူး,ငလုံးလက်ဖက်,ညောင်ဦးဖီး တို့ ကို ရှေ့ဖျားချီစေ၍ အနော်ရထားကား နောက်တပ်မ ဖြု၍လိုက်လေ၏။ မနူဟာမင်းလည်း အနော်ရထာမင်းစော သူရဲကောင်းလေးဦးနှင့် စစ်ချီလာသည်ကို သိလေသော် ကြောက်ရွံပြင်းစွာဖြစ်လေ၏။ မြို့တံခါးကို လုံစွာပိတ်၍ ခူခံလေ၏။ စစ်သည်ကြီးလေးဦး သည် မြို့ကို ဖောက်လေ၏။ သို့သော် မြို့တွင်းသို့ပင် ဝင်မရချေ။ ပယောဂ စီရင်သဖြင့်ဟုဆို၏။ ဇော်ဂျီဖိုဝင်သားစားသော ကုလားညီနှောင် နှစ်ဦးမ ညီဖြစ်သူက အကိုဖြစ်သူကိုသတ်၍ မြို့လေးဖတ် လေးလံတွင် မြုပ်၍စီမံထားသည်ဟုပြော၏။ ထို့ကြောင့် မြုပ်ထားသည်ကို ဆောင်ယူစေ၍ သထုံပြည်သိမ်းလေ၏ဟူ၍ ပြောစမှတ်ဆိုရိုးရှိကြသည်။ အနော်ရထာမင်း သထုံကို တိုက်ခိုက်ချိန်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၅၇-၅၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ကြောင်း ကလျာဏီကျောက်စာက အတိအလင်းဆို၏။ ။ ရာမာဓိပတိ၏ ကလျာဏီကျောက်စာကို အေဒီ (၁၄၈၀)တွင်ရေးထိုး၍ သထုံကို အနော်ရထာ တိုက်ခိုက်ခြင်းအကြောင်း အစောဆုံးမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမတွေ့ရှိရသောကြောင့် ခိုင်မာစွာကိုးကားရန် ခဲယဉ်းသည်။ တိုက်ခိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ရာဇဝင်တို့၌ ဖော်ပြထားသော သာသနာရေးအကြောင်းပြချက် တစ်ခုတည်းအတွက် တိုက်ခိုက်စစ်ဖြစ်ခြင်းသည် အမှန်ယူဆရန်ခက်ခဲပေသည်။ အခြားသောအခြေအနေများဖြစ်သည့် ဥပမာအားဖြင့် ကြွမ်(ဂျွမ်း) တို့ရန်ရှာမှုဖြင့် အောက်အရပ်၌ ဒုက္ခရောက်စဉ် အခွင့်ယူ၍ တိုက်ခြင်းမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ <ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင်(တအကြိမ်)၊ p.137</ref> မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ စည်ကားသော ကုန်သွယ်မြို့တို့ကို သိမ်ယူရန်ဆိုသည့် ရည်ရည်ချက်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားဖြစ်နိုင်သည့် ယူဆချက်တစ်ခုမှာ ရှမ်းယွန်းများနှင် မွန်တို့မသင့်မြတ်သောကြောင့် မွန်တို့က ဝင်ရောက်ဖျန်ဖြေညှိနှိုင်းရန် အကူညီတောင်းခံရာ အခွင့်ကောင်းယူ၍ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းယူခြင်းမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။<ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - အသစ်မြင် မြန်မာသမိုင်း(ဒုအကြိမ်)၊ p.48-49၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ</ref> == နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် မြို့ ပေါင်း (၄၃) မြို့ကိုတည်ပုံ == မစ္စတာဝုဒ် ရေးသားသော ယိုးဒယားရာဇဝင်၌ ပုဂံမင်းအနုရုဒ္ဓ (အနော်ရထာမင်းကို ခေါ်သောအမည်) သည် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ခမာ(မွန်)နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဗောဒီယားနိုင်ငံကို အောင်မြင်ကြောင်း၊ ယိုးဒယားတစ်နိုင်ငံလုံး၌ အနော်ရထာမင်းစော၏ တန်ခိုးအာဏာ လွှမ်းမိုးသည်ကို ယုံမှားဖွယ်မရှိကြောင်း၊ အနော်ရထာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ထွန်းကားစည်ပင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယိုးဒယားဘာသာနှင့် ရေးသောစာတမ်းများ၌ အနော်ရထာမင်းကို “မဟာဇေယျဘယမင်း”ဟု ဘွဲ့ပေးလေသည်။ ကိုချင်ချိုင်းနားပြည်အထိ အနော်ရထာမင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ကြောင်းလည်း ဆိုသည်။ ထိုပြင် ယိုးဒယားရာဇဝင် တစ်ဆောင်၌ ပုဂံပြည်ဘုရားများသည် ဂျားဗားကျွန်းစေတီနှင့် ပုံတူသဖြင့် အနော်ရထာမင်းသည် ဂျားဗားကျွန်းသို့လည်း စစ်ချီကြွရောက်ကောင်း ကြွရောက်လိမ့်မည်ဟု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းဖြင့် ရာဇဝင်ဆရာတို့သည် အနော်ရထာမင်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကို အသိအမှတ်ပြု ယုံစားကြကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်းသို့ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရုံမက မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်ကိုလည်း စည်ပင်ဝပြောအောင် ပြုစုတော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအလုံး၌ ဆည်မြောင်း ကန်ချောင်းများ ပြုစုတော်မူသည်။ မိတ္ထိလာကန်ကို ဆည်ဖို့သည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်ရှိ [[ပြက္ခရွေတောင်]]၊ [[ကယွတ်တောင်]]ထက်မှ ကျသောရေကို အတန့်တန့်ဆည်၍ ရေသောက်ကန် ပြုပြီးလျှင် ပန်းလောင်မြစ်နား၌ ကင်းတား၊ ငနိုင့်သေဉ်၊ ပြောင်းပြ၊ ကူမည်း ပေါင်းလေးဆည်၊ ဇော်ဂျီမြစ်နား၌ နွားတက်၊ ကွမ်းဆေး၊ ဂူတော်၊ (ငပြောင်း) ပေါင်းသုံးဆည် စုစုပေါင်း မင်းပယ်ရှစ်သိန်းကို ပြုတော်မူသည်။ ထိုနောက် ပင်လယ်၊ မြစ်မနား၊ မြစ်သား၊ မြင်းခုံတိုင်၊ ယမုံး၊ ပနံ၊ မက္ခရာ၊ တပြက်သာ၊ သင်တောင်၊ တမုတ်ဆိုးနှင့် ခံလူးတူသာ လယ်တွင်း ဆယ့်တစ်ရွာကို ပြုစုတော်မူသည်။ ရှမ်းပြည်နှင့် ဗမာပြည် နှစ်ဘက်စပ်ကြား ရှမ်းယွန်းတို့ မရောစိမ့်သောငှာ မြောက်ဘက် အရှေ့ဘက်တို့၌ ကောင်းစင်၊ ကောင်းတန်၊ ရွှေဂူမိုးတား၊ တကောင်း၊ ကြံညှပ်၊ မက္ခရာ၊ မြင်စိုင်း စသော ကင်းမြို့ပေါင်း (၄၃)မြို့ကို တပြိုင်နက်တည်း အမြော်အမြင်ဖြင့် တည်လေသည်။ မြန်မာပြည်အလုံး၌ ဘုရားဂူကျောင်း တန်ဆောင်းဇရပ်တို့ကို အနှံ့အစပ် တည်ထားတော်မူ၍ နေပြည်တော် ပုဂါရာမသို့ ပြန်တော်မူသည်။ အနော်ရထာမင်း ပုဂံသို့ရောက်၍ မြို့တွင်းသို့ သရဘာတံခါးမှ ဝင်မည်အရှိ အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်ဝယ် ကျွဲရိုင်းတစ်ကောင်သည် လူသူမသွားလာနိုင်အောင် ရန်ပြုသည်ဟု နားတော်လျှောက်သဖြင့် စီးလာသော ဆင်တော်ကို ပြန်လှည့်ကာ မြစ်ခြေအောင်သာသို့ ချီလေတော်မူ၏။ ရောက်တော်မူ၍ ကျွဲရိုင်းကို မြင်တော်မူလျှင် စီးတော်မူသော ဆင်တော် သန်မြန်စွာကို ချွန်းဖွင့်၍ လွှတ်တော်မူ၏။ သို့ရာတွင် ဆင်တော်ပေါ်ကလိမ့်ကျကာ ကျွဲခတ်မိ၍ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ခိုင်မာသောကျောက်စာအထောက်အထားများမတွေ့ရှိရသေးပါ။) သာသနာတော်စီးပွား၊ ကိုယ်တော်မြတ်စီးပွား၊ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက် မြစ်တော်အညွန့်တို့၏ စီးပွား၊ ပြည်သူတကာတို့၏ စီးပွားကို (၃၃)နှစ်ပတ်လုံး ဆောင်တော်မူခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း ကံကုန်သော် သားတော် [[စောလူးမင်း]] နန်းတက်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကား…… # အနောက်ဘက်တွင် ပဋိက္ခယားမည် ကုလားပြည်သည် အခြားတည်း။ # အနောက်မြောက်ထောင့်တွင် ကတူးငနားကြီး ရေတွင်းမီးလျှင် အခြားတည်း။ # မြောက်ဘက်၌ကား ဂန္ဓာလရာဇ်မည် တရုတ်ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ မြောက်ထောင့်၌ ကဝန္တိ လည်းမည် ပန်းသေးပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ ဘက်၌ စတိဿမည် ပင်ကာပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ တောင်ထာင့်၌ အယောစလည်း မည်ဂျွမ်းတို့ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ == ကိုးကား == <references/> * ဦးကုလား [[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] *မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄) {{ပုဂံခေတ်}} {{Lifetime|၁၀၁၄|၁၀၇၇}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဘုရင်များ]] [[Category:ပုဂံခေတ်]] dkivz7iwphcokoyrryzg5gvrrso9aur 752863 752862 2022-08-01T14:15:23Z B-bad Angel 104413 /* သာသနာပြုခြင်း */ wikitext text/x-wiki {{Cleanup}}{{Infobox royalty |name = အနော်ရထာမင်း |full name = |title = မြန်မာဧကရာဇ် |image = Anawrahta at National museum.JPG |caption = |reign = ၁၀၄၄ - ၁၀၇၇ |coronation = ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၀၄၄ |predecessor = [[စုက္ကတေး|စုက္ကတေးမင်း]] |successor = [[စောလူးမင်း]] |heir = |consort = [[ရှင်ဆင်းလှ]] [[ပဉ္စကလျာဏီ]] <br> [[စောမွန်လှ]] <br> [[မဏိစန္ဒာ]] |issue = [[စောလူးမင်း]]<br>[[ကျန်စစ်သား]] |royal house = |royal anthem = |dynasty = [[ပုဂံခေတ်]] |father = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] |mother = [[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]] |birth_date = ၁၁ -၃- ၁၀၁၄ |birth_place = ပုဂံ |death_date = ၂၃ မတ် ၁၀၇၇ (၆၃ နှစ်) |death_place = ပုဂံ |place of burial= }} '''အနော်ရထာမင်းစော''' သည် [[ပုဂံခေတ်|ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်]]ကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ရန်ပထမဆုံးကြိုးပမ်းထူထောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ပုဂံဘုရင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ၏ သားတော်ဖြစ်သည် == ထီးနန်းရရှိပုံ == အနော်ရထာမင်းသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပုဂံမင်း ၅၅ ဆက်အနက် ၄၂ ဆက်မြောက် မင်းဖြစ်သည်။ အနော်ရထာကား ပုဂံပြည့်ရှင် [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း|ကွမ်းဆော်မင်း]]ဟုလည်းတွင်သော ကြောင်ဖြူမင်းနှင့် မိဖုရား[[မြောက်ပြင်သည် (ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ)|မြောက်ပြင်သည်]]တို့မှ သက္ကရာဇ် ၃၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သောသားတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အား နန်းချ၍ ထီးနန်းစိုးစံနေသော နောင်တော် [[စုက္ကတေး]] နှင့် အနော်ရထာသည် မြင်းစီးချင်းတိုက်၍ အနိုင်ရသောအခါ ခမည်းတော်ရှိရာ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ခမည်းတော်အား မင်းပြုရန် တောင်းပန်လေသည်။ ခမည်းတော်သည် ငါအသက်အရွယ်ကြီးပြီ၊ အမောင်သာ မင်းပြုတော့ဟု မိန့်တော်မူမှ သက္ကရာဇ် ၄၀၆ ခုနှစ်တွင် ရာဇာဘိသေက ခံ၍ နန်းတက်သည်။ ခမည်းတော်အားလည်း မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးနှင့်တကွ မင်းဆောင်မင်းယောင် မင်းခမ်းမင်းနားအကုန် ကျင်းပစေ၍ ရဟန်းမင်းပြုစေသည်။ အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သက္ကရာဇ်ကို မှန်နန်းရာဇဝင်၌ ၃၇၉ ခုနှစ်ဟုဆို၍ ဦးကုလားမဟာရာဇဝင်၌ ၃၄၆ ခုနှစ်ဟုဆိုသည်။ သို့ရာတွင် ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင် အရလည်းကောင်း၊ [[ကျောက်စာ]] များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်းကြည့်သောအခါ ၄၀၆ ခုနှစ်ဟု တွေ့ရသည်။ [[ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်း]] ထီးနန်းကျပြီးနောက် သားတော် စုက္ကတေး ထီးနန်းပြုနေခဲ့သည်။ စုက္ကတေး သည် အဖေတူ အမေကွဲ ဖြစ်သော အနော်ရထာ၏ မယ်တော်ကို မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အနော်ရထာသည် စုက္ကတေးအား မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ နန်းတော်မှထွက်ပြီး စစ်တိုက်ရန် စစ်အင်အား စုဆောင်းခဲ့သည်။ ပုဂံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတက်လာပြီးနောက် စစ်ဖြစ်လျှင် လူအများအပြား သေကြေပျက်စီးမည် ကို မလိုလားသဖြင့် နောင်တော် စုက္ကတေး နှင့် [[မြင်းကပါ]] အရပ်တွင် တစ်ဦးချင်း စီးချင်းထိုးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အနော်ရထာ အနိုင်ရရှိပြီး ပုဂံတွင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ == တိုင်းပြည်အတွက် ကြိုးပမ်းပုံ == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်သောအခါ ပုဂံပြည် ဩဇာ ပြန့်နှံ့ရာအရပ်မှာ ယခု [[မန္တလေး]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]]၊ [[မြင်းခြံ]]၊ [[ကျောက်ဆည်]]၊ [[ရမည်းသင်း]]၊ [[မကွေး]]၊ [[စစ်ကိုင်း]]၊ [[ကသာ]]၊ [[ပခုက္ကူ]]၊ [[မင်းဘူး]]တဝိုက်မျှသာ ကျယ်ဝန်းဟန် တူသည်။ အနော်ရထာမင်းကြီးသည် နန်းတက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် စစ်အင်အားကို စည်းရုံးခဲ့သည်။ စီးပွားရေးအင်အား တောင့်တင်းရန်အတွက် ကျောက်ဆည်နယ်၌ တူးမြောင်းများကို စနစ်တကျ ဆည်ဖို့စေလျက် [[မြစ်ငယ်မြစ်]]၊ [[ပန်းလောင်မြစ်]]နှင့် [[စမုန်မြစ်]]တို့မှ စီးဆင်းလာသော ရေအားဖြင့် စပါးကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြား ထွက်အောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။ ဤသို့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးမှုကို ကောင်းစွာ အားပေးပြုစုသဖြင့် ကျောက်ဆည်နယ်သည် ပုဂံပြည်၏ စားရေရိက္ခာ သိုမှီးရာ စပါးကျီသဖွယ် ဖြစ်လာလေသည်။ စားရေရိက္ခာ လုံလောက်ပေါများ လာသောအခါ အနော်ရထာမင်းသည် စစ်သည်ရဲမက်တို့ကို အရေးပေါ်လျှင် ပေါ်သည့်အားလျော်စွာ စုရုံး ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ စွမ်းရည်သတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သူရဲကောင်းများကိုလည်း မြတ်နိုးစွာ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့်လည်း အမတ်သူရဲကောင်းများ ပေါများလေသည်။ အမတ်သူရဲကောင်းများအနက် [[ကျန်စစ်သား]]သည် အမြော်အမြင်နှင့်ပြည့်စုံ၍ လက်ရုံးတဆူ အားကိုးရသူဖြစ်သည်။ ကျန်အမတ် သူရဲကောင်းများမှာ [[ငထွေရူး]]၊ [[ငလုံးလက်ဖယ်]]၊ [[ညောင်ဦးဖီး]]၊ [[ဗျတ္တ]]နှင့် [[ရွှေဖျဉ်းညီနောင်]] စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို စည်းရုံး ဖွဲ့နှောင်လျက် ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ ဤသူရဲကောင်းများသည် ကြီးစွာသော အကူအညီပေးခဲ့သည်။ မင်းတရားကြီးသည် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌ လက်အောက်ခံ [[ရွာ]]၊ [[မြို့]]၊ [[ခရိုင်]]တို့၏ အင်အားကိုလိုက်၍ အချိုးကျ ပါဝင်စေခဲ့သည်။ စစ်သည်များကို အချိုးကျ နည်းစနစ်နှင့် အရဖြည့်တင်းပြီး အနော်ရထာမင်းကြီးသည် တကွဲတပြားစီ ဖြစ်နေသော ပြည်နယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။ အထက်တခို၌ နန်ချောင်မင်းတို့၏ ရန်ကို တားဆီးနိုင်၍ [[ဗန်းမော်]]၊ [[မြစ်ကြီးနား]]ဒေသတဝိုက်အထိ မိမိ၏ အာဏာကို သက်ရောက်ပြန့်နှံ့စေလေသည်။ နန်ချောင်မှ အပြန် မောမည်သော ရှမ်းပြည်ကို အုပ်စိုးသည့် မင်းက သမီးတော်[[စောမွန်လှ]]အား ဆက်သလိုက်သည်ကို ထောက်၍လည်း မြန်မာတို့ မည်မျှ အင်အားကြီးမား၍ နေကြောင်း သိသာသည်။ == သာသနာပြုခြင်း == အနော်ရထာမင်း နန်းတက်စတွင် ပုဂံပြည်၌ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို လည်းကောင်း၊ လောကနာထကို လည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗိဿနိုး၊ ပရေမေသွာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နတ်[[နဂါး]] နှင့် အရည်းကြီးတို့ကိုလည်းကောင်း အားလုံးစုံကို ရောနှော၍ ကိုးကွယ်နေကြလေသည်။ ထိုအခါ ဘာသာယဉ်ကျေးမှုသည် မသန့်မရှင်း ဖြစ်နေလေသည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ထိုကဲ့သို့ အယူဝါဒများရောထွေးယှက်တင်လျှက် သူတလူငါတစ်မင်း​​ပြောဟောနေသည်တို့အား ကိုးကွယ်နေရခြင်းကို မနှစ်သက်သဖြင့် ရှင်းလင်းတိကျပြီး နာယူကျင့်ကြံဖို့ သင့်တော်‌လျောက်ပတ်သောတရားကို ညွန်ပြကာ မည်သည်က ဓမ္မ မည်သည်က အဓမ္မ၊ မည်သည်က ဝိနယ၊ မည်သည်က အဝိနယ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မည့် သူမျိုးနှင့် ထိုသူ၏ အဆုံးအမမျိုးကိုသာ တောင့်တနေခိုက် အောက်ပြည်သထုံကို ကျွမ်းတို့ စစ်ပြုလာသောကြောင့် စစ်ရှောင်ရန် ပုဂံဘက်သို့ ထွက်ကြွလာသော ဓမ္မဒဿီမည်သော ရဟန်းတော် ရှင်အရဟံသည် ပုဂံသို့ ရောက်လာစဉ် မထေရ်၏ အပြုအမူ အနေအထိုင် အပြောအဆိုတို့ကိုကြည့်ကာ သဘောကျသဖြင့် သူ၏ အဆုံးအမတိုင်းသာ လိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်‌ လေသည်။ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ပုဂံတွင် အရောရောအနှောနှော ဖြစ်လျက်ရှိသည့် အယူဝါဒပေါင်းစုံနှင့်တကွ တခြားတန္တရဝါဒများ ထေရဝါဒရဟန်းများကို ရှင်အရဟံမထေရ်၏ အကူအညီ ယူလျက် စစ်ဆေးကာ ခွဲထုတ်ပြီး အသောကမင်းလက်ထက်တွင် ပြုမူသကဲ့သို့ သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုပြီး မင်းနှင့် တကွ တပြည်လုံး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအဖြစ်သို့ ပြန်တည်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာမင်းနှင့် ပြည်သူတို့သည် သရေခေတ္တရာခေတ်ကတည်းက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသူများ မှန်သော်လည်း တခြားတန္တရဝါဒများ ရောက်မလာသေး၍လည်းကောင်၊း ရောက်လာသော်လည်း အားမကောင်းသေး၍လည်းကောင်း၊ ဘာသာရေးကို ရှေ့တန်းမတင်လွန်းသေး၍လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေး စသည့်အလုပ်များ လုပ်ဆောင်မှု မရှိခဲ့ကြဘဲ မိမိတို့ ယုံကြည်ရာကိုသာ အဆင်ပြေသလို ကိုးကွယ်ကြရင်း အခြားသော အယူဝါဒရှိသူများကိုလည်း လက်ခံထားရင်း ရောနှောကိုးကွယ်လာခဲ့ကြရာက သာသနာတော်သန့်ရှင်းရေး ပြုလုပ်ကာ တသီးတသန့် နိုင်ငံတော်ဘာသာသဘောမျိုး သတ်မှတ်ပြီး ကိုးကွယ်မှုကို ပြုလုပ်မှုမှာ အနော်ရထာမင်းသည် အစောဆုံးဟု ယူဆနိုင်သည်။ တနိုင်ငံလုံးနီးနီး ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့သူမှာလည်း အနော်ရထာမင်းပင် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ [[နိုင်ငံတော်ဘာသာ]] အစ- အနော်ရထာမင်းက ဖြစ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာ၊ သာသနာအဖြစ် အနော်ရထာမင်းက စတင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာ(နိုင်ငံတော်ဘာသာ ) သည် ပထမမြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ထူထောင်ခဲ့သူ ဗမာဘုရင် အနော်ရထာမင်း နန်းတက်ခဲ့သည့် ခရစ်နှစ် ၁၀၄၄ က စပြီး ရေတွက်သောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း '''၉၇၆''' ( ခရစ်နှစ်၂၀၂၀ - ၁၀၄၄= ၉၇၆ ) က ပထမ စတင် သတ်မှတ် ခဲ့ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အတည်ပြု မှတ်သားနိုင့်သည်။ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ တည်တံ့ပြန့်ပွား ထွန်းကားရေးအတွက် အနော်ရထာမင်းသည် အားထုတ်တော်မူပြန်သည်။ အနော်ရထာမင်းသည် ၄၉၁ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါ အလုံးအရင်းနှင့်ချီ၍ နိုင်ငံတော်အနှံ့ရှိ ပိဋကတ်တော်မူ မျိုးအစုံတို့ကို ပင့်ဆောင်လေသည်။ အနုပညာသည်၊ လက်မှုပညာသည်စသည်တို့ကိုလည်း ပုဂံနေပြည်တော်သို့ ‌‌ခေါ်ယူလေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ အနော်ရထာမင်းသည် ပုဂံပြည်ရှိ ရဟန်းများအား ဘုရားရှင်၏ ပိဋကတ်တော်အစစ်ကို သင်ကြားစေလေသည်။ သင်ကြားစေနိုင်စိမ့်သောငှာ ပိဋကတ်တော်တို့ကို သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာများနှင့် ရေးထားသည့် ရှေးပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း၊ သထုံမှ ရလာသည့် တလိုင်းအက္ခရာသုံး ပိဋကတ်ကျမ်းများနှင့်လည်းကောင်း ရှင်အရဟံဦးဆောင်သော ရဟန်းတော်များအား စစ်ဆေးအတည်ပြုစေပြီး ရှေးဟောင်း သရေခေတ္တရာသုံး ဗမာအက္ခရာကိုပင် ပြုပြင်ထားသော ပုဂံခေတ်သုံး ဗမာအက္ခရာဖြင့် ပေထက် တင်စေပြီးလျှင် ပုဂံမြို့တွင် ပိဋကတ်တိုက် ဆောက်၍ လှူဒါန်းလေသည်။ ထိုသို့ ပိဋကတ်တို့ကို သုဓ်သင်၍ ပေထက်တင်မှုမှာ သီဟို်ဠ်တွင် စတုတ္ထသံဃာယနာတင်သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်လေသည်။ ထိုပိဋကတ်တိုက်သည် ယခုတိုင် ပုဂံမြို့ဟောင်း၌ ရှိလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံဟု လည်းကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းကောင်း ခေါ်နိုင်သော ပုဂံပြည်နှင့် ပုဂံယဉ်ကျေးမှုတို့သည် အနော်ရထာမင်းနှင့် ရှင်အရဟံ တို့၏ ဉာဏ်ပညာ လုံ့လတို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စုသမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ကျယ်ပြန့်၍ စည်းလုံးသော ဘဝကို ရလာလေသည်။ ထိုအခါက ရခိုင်ပြည်၏မြို့တော်မှာ စစ်တွေနယ်ရှိ ပဉ္စာမြို့ ဖြစ်လေသည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဗမာတို့က အနိုင်ရသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းသည် ပုဂံခေတ်တလျှောက်လုံး ဗမာ့လက်အောက်ခံနိုင်ငံတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည် ရာဇဝင်၌ ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းကို အနော်ရထာစော တိုက်ခိုက်သိမ်းယူကြောင်းနှင့် ဆိုရာတွင် “ ပျူကိုးသောင်းနှင့် ပျူမင်းလာသည် ” ဟု ဖြစ်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုတော်တို့ကား များပြားလှစွာ၏။ ရွှေစည်းခုံဘုရား၊ ရွှေရင်မြော်ဘုရား၊ ရှမ်းပြည် ညောင်ရွှေမြို့ရှိ ပေါရိသတ်ဘုရား၊ တန့်ကြည်တောင်ဘုရား၊ မန္တလေးတောင်၊ ရွှေကြက်ယက် ရွှေကြက်ကျ တောင်များပေါ်ရှိ ဘုရားများ၊ တောင်ပြုံးမှ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရား၊ မြင်ကပါဘုရား စသည်တို့ဖြစ်သည်။ == ပုဂံ အနော်ရထာနှင့် သထုံ စစ်ပွဲ == ရှင်အရဟံ၏ ပြောကြားချက်အရ အနော်ရထာမင်းသည် သထုံပြည်၌ ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို မှတ်တမ်းတင်ထား‌ သော ပိဋကတ် ၃ ပုံ ရှိကြောင်းသိလေ၏။ ထို့ကြောင့် လိမ္မာသော အမတ်တစ်ယောက်ကို လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ များ ဖြစ်ဖြင့် သယာချေငံစွာပြောဆို တောင်းယူစေ၏။ သို့သော် သထုံ မင်းသည် မချေငံသောစကားဖြင့် ဆိုလိုက်၏။ အနော်ရထာမင်းစောလည်း ထိုစကားကိုကြားရလတ်သော် အမျက်ရှ၍ စစ်သည်ဗိုလ်ပါများ သူရဲ သူခတ် များဖြင့် ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်းဖြင့် ချီလေ၏။ သူရဲကောင်း လေးဦး ဖြစ်သော ကျန်စစ်သား,ငထွေးရူး,ငလုံးလက်ဖက်,ညောင်ဦးဖီး တို့ ကို ရှေ့ဖျားချီစေ၍ အနော်ရထားကား နောက်တပ်မ ဖြု၍လိုက်လေ၏။ မနူဟာမင်းလည်း အနော်ရထာမင်းစော သူရဲကောင်းလေးဦးနှင့် စစ်ချီလာသည်ကို သိလေသော် ကြောက်ရွံပြင်းစွာဖြစ်လေ၏။ မြို့တံခါးကို လုံစွာပိတ်၍ ခူခံလေ၏။ စစ်သည်ကြီးလေးဦး သည် မြို့ကို ဖောက်လေ၏။ သို့သော် မြို့တွင်းသို့ပင် ဝင်မရချေ။ ပယောဂ စီရင်သဖြင့်ဟုဆို၏။ ဇော်ဂျီဖိုဝင်သားစားသော ကုလားညီနှောင် နှစ်ဦးမ ညီဖြစ်သူက အကိုဖြစ်သူကိုသတ်၍ မြို့လေးဖတ် လေးလံတွင် မြုပ်၍စီမံထားသည်ဟုပြော၏။ ထို့ကြောင့် မြုပ်ထားသည်ကို ဆောင်ယူစေ၍ သထုံပြည်သိမ်းလေ၏ဟူ၍ ပြောစမှတ်ဆိုရိုးရှိကြသည်။ အနော်ရထာမင်း သထုံကို တိုက်ခိုက်ချိန်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၅၇-၅၈ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ကြောင်း ကလျာဏီကျောက်စာက အတိအလင်းဆို၏။ ။ ရာမာဓိပတိ၏ ကလျာဏီကျောက်စာကို အေဒီ (၁၄၈၀)တွင်ရေးထိုး၍ သထုံကို အနော်ရထာ တိုက်ခိုက်ခြင်းအကြောင်း အစောဆုံးမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမတွေ့ရှိရသောကြောင့် ခိုင်မာစွာကိုးကားရန် ခဲယဉ်းသည်။ တိုက်ခိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ရာဇဝင်တို့၌ ဖော်ပြထားသော သာသနာရေးအကြောင်းပြချက် တစ်ခုတည်းအတွက် တိုက်ခိုက်စစ်ဖြစ်ခြင်းသည် အမှန်ယူဆရန်ခက်ခဲပေသည်။ အခြားသောအခြေအနေများဖြစ်သည့် ဥပမာအားဖြင့် ကြွမ်(ဂျွမ်း) တို့ရန်ရှာမှုဖြင့် အောက်အရပ်၌ ဒုက္ခရောက်စဉ် အခွင့်ယူ၍ တိုက်ခြင်းမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်သည်။ <ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင်(တအကြိမ်)၊ p.137</ref> မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသရှိ စည်ကားသော ကုန်သွယ်မြို့တို့ကို သိမ်ယူရန်ဆိုသည့် ရည်ရည်ချက်လည်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားဖြစ်နိုင်သည့် ယူဆချက်တစ်ခုမှာ ရှမ်းယွန်းများနှင် မွန်တို့မသင့်မြတ်သောကြောင့် မွန်တို့က ဝင်ရောက်ဖျန်ဖြေညှိနှိုင်းရန် အကူညီတောင်းခံရာ အခွင့်ကောင်းယူ၍ အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းယူခြင်းမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။<ref>ဒေါက်တာသန်းထွန်း - အသစ်မြင် မြန်မာသမိုင်း(ဒုအကြိမ်)၊ p.48-49၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာပေ</ref> == နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် မြို့ ပေါင်း (၄၃) မြို့ကိုတည်ပုံ == မစ္စတာဝုဒ် ရေးသားသော ယိုးဒယားရာဇဝင်၌ ပုဂံမင်းအနုရုဒ္ဓ (အနော်ရထာမင်းကို ခေါ်သောအမည်) သည် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနှင့် ခမာ(မွန်)နိုင်ငံဖြစ်သော ကမ္ဗောဒီယားနိုင်ငံကို အောင်မြင်ကြောင်း၊ ယိုးဒယားတစ်နိုင်ငံလုံး၌ အနော်ရထာမင်းစော၏ တန်ခိုးအာဏာ လွှမ်းမိုးသည်ကို ယုံမှားဖွယ်မရှိကြောင်း၊ အနော်ရထာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒ ထွန်းကားစည်ပင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယိုးဒယားဘာသာနှင့် ရေးသောစာတမ်းများ၌ အနော်ရထာမင်းကို “မဟာဇေယျဘယမင်း”ဟု ဘွဲ့ပေးလေသည်။ ကိုချင်ချိုင်းနားပြည်အထိ အနော်ရထာမင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့ကြောင်းလည်း ဆိုသည်။ ထိုပြင် ယိုးဒယားရာဇဝင် တစ်ဆောင်၌ ပုဂံပြည်ဘုရားများသည် ဂျားဗားကျွန်းစေတီနှင့် ပုံတူသဖြင့် အနော်ရထာမင်းသည် ဂျားဗားကျွန်းသို့လည်း စစ်ချီကြွရောက်ကောင်း ကြွရောက်လိမ့်မည်ဟု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းဖြင့် ရာဇဝင်ဆရာတို့သည် အနော်ရထာမင်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကို အသိအမှတ်ပြု ယုံစားကြကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ယင်းသို့ နိုင်ငံတော်ကို ချဲ့ထွင်ရုံမက မင်းတရားကြီးသည် နိုင်ငံတော်ကိုလည်း စည်ပင်ဝပြောအောင် ပြုစုတော်မူသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအလုံး၌ ဆည်မြောင်း ကန်ချောင်းများ ပြုစုတော်မူသည်။ မိတ္ထိလာကန်ကို ဆည်ဖို့သည်။ ကျောက်ဆည်ခရိုင်ရှိ [[ပြက္ခရွေတောင်]]၊ [[ကယွတ်တောင်]]ထက်မှ ကျသောရေကို အတန့်တန့်ဆည်၍ ရေသောက်ကန် ပြုပြီးလျှင် ပန်းလောင်မြစ်နား၌ ကင်းတား၊ ငနိုင့်သေဉ်၊ ပြောင်းပြ၊ ကူမည်း ပေါင်းလေးဆည်၊ ဇော်ဂျီမြစ်နား၌ နွားတက်၊ ကွမ်းဆေး၊ ဂူတော်၊ (ငပြောင်း) ပေါင်းသုံးဆည် စုစုပေါင်း မင်းပယ်ရှစ်သိန်းကို ပြုတော်မူသည်။ ထိုနောက် ပင်လယ်၊ မြစ်မနား၊ မြစ်သား၊ မြင်းခုံတိုင်၊ ယမုံး၊ ပနံ၊ မက္ခရာ၊ တပြက်သာ၊ သင်တောင်၊ တမုတ်ဆိုးနှင့် ခံလူးတူသာ လယ်တွင်း ဆယ့်တစ်ရွာကို ပြုစုတော်မူသည်။ ရှမ်းပြည်နှင့် ဗမာပြည် နှစ်ဘက်စပ်ကြား ရှမ်းယွန်းတို့ မရောစိမ့်သောငှာ မြောက်ဘက် အရှေ့ဘက်တို့၌ ကောင်းစင်၊ ကောင်းတန်၊ ရွှေဂူမိုးတား၊ တကောင်း၊ ကြံညှပ်၊ မက္ခရာ၊ မြင်စိုင်း စသော ကင်းမြို့ပေါင်း (၄၃)မြို့ကို တပြိုင်နက်တည်း အမြော်အမြင်ဖြင့် တည်လေသည်။ မြန်မာပြည်အလုံး၌ ဘုရားဂူကျောင်း တန်ဆောင်းဇရပ်တို့ကို အနှံ့အစပ် တည်ထားတော်မူ၍ နေပြည်တော် ပုဂါရာမသို့ ပြန်တော်မူသည်။ အနော်ရထာမင်း ပုဂံသို့ရောက်၍ မြို့တွင်းသို့ သရဘာတံခါးမှ ဝင်မည်အရှိ အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်ဝယ် ကျွဲရိုင်းတစ်ကောင်သည် လူသူမသွားလာနိုင်အောင် ရန်ပြုသည်ဟု နားတော်လျှောက်သဖြင့် စီးလာသော ဆင်တော်ကို ပြန်လှည့်ကာ မြစ်ခြေအောင်သာသို့ ချီလေတော်မူ၏။ ရောက်တော်မူ၍ ကျွဲရိုင်းကို မြင်တော်မူလျှင် စီးတော်မူသော ဆင်တော် သန်မြန်စွာကို ချွန်းဖွင့်၍ လွှတ်တော်မူ၏။ သို့ရာတွင် ဆင်တော်ပေါ်ကလိမ့်ကျကာ ကျွဲခတ်မိ၍ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ (လုပ်ကြံခံရခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ခိုင်မာသောကျောက်စာအထောက်အထားများမတွေ့ရှိရသေးပါ။) သာသနာတော်စီးပွား၊ ကိုယ်တော်မြတ်စီးပွား၊ သားတော်အစဉ် မြေးတော်အဆက် မြစ်တော်အညွန့်တို့၏ စီးပွား၊ ပြည်သူတကာတို့၏ စီးပွားကို (၃၃)နှစ်ပတ်လုံး ဆောင်တော်မူခဲ့လေသည်။ အနော်ရထာမင်း ကံကုန်သော် သားတော် [[စောလူးမင်း]] နန်းတက်သည်။ မင်းတရားကြီး ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကား…… # အနောက်ဘက်တွင် ပဋိက္ခယားမည် ကုလားပြည်သည် အခြားတည်း။ # အနောက်မြောက်ထောင့်တွင် ကတူးငနားကြီး ရေတွင်းမီးလျှင် အခြားတည်း။ # မြောက်ဘက်၌ကား ဂန္ဓာလရာဇ်မည် တရုတ်ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ မြောက်ထောင့်၌ ကဝန္တိ လည်းမည် ပန်းသေးပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ ဘက်၌ စတိဿမည် ပင်ကာပြည်လျှင် အခြားတည်း။ # အရှေ့ တောင်ထာင့်၌ အယောစလည်း မည်ဂျွမ်းတို့ပြည်လျှင် အခြားတည်း။ == ကိုးကား == <references/> * ဦးကုလား [[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] *မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄) {{ပုဂံခေတ်}} {{Lifetime|၁၀၁၄|၁၀၇၇}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ ဘုရင်များ]] [[Category:ပုဂံခေတ်]] 172u30537k4lcg5io5qk2izd2fmy7c1 0 4151 752879 706222 2022-08-01T21:22:24Z Kwamikagami 13796 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 300px;" |- | {| style="background: #eee; white-space: nowrap;" cellpadding=0 cellspacing=2 |[[File:Deep Impact HRI.jpeg|x133px|Comet Tempel collides with Deep Impact's impactor]]&thinsp;[[File:Comet 67P on 19 September 2014 NavCam mosaic.jpg|x133px|Comet 67P/Churyumov–Gerasimenko orbited by Rosetta]] |- |[[File:17pHolmes 071104 eder vga.jpg|x122px|Comet [[:en:17P/Holmes]] and its blue ionized tail]]&thinsp;[[File:Comet Wild2.jpg|x122px|Comet Wild 2 visited by Stardust probe]] |- |[[File:Comet-Hale-Bopp-29-03-1997 hires adj.jpg|x200px|Hale–Bopp seen from Croatia in 1997]]&thinsp;[[File:Iss030e015472 Edit.jpg|x200px|Comet Lovejoy seen from orbit]] |} |- | Comets – [[:en:Comet nucleus|nucleus]], [[:en:Coma (cometary)|coma]] and [[:en:Comet tail|tail]]: * Top: [[:en:9P/Tempel]] (impactor collision: ''[[:en:Deep Impact (spacecraft)|Deep Impact]]''), [[:en:67P/Churyumov–Gerasimenko]] (''[[:en:Rosetta (spacecraft)|Rosetta]]'') * Middle: [[:en:17P/Holmes]] and its blue ionized tail, and [[81P/Wild]] (Wild 2) visited by ''[[:en:Stardust (spacecraft)|Stardust]]'' * Bottom: [[:en:Hale–Bopp]] seen from Earth in 1997, and [[C/2011 W3 (Lovejoy)]] imaged from Earth orbit |} '''ကြယ်တံခွန်'''ဆိုရာ၌ (သင်္ကေတ: [[File:Comet symbol (fixed width).svg|16px|☄]]) တစ်ခါတစ်ရံသာလျှင် မြင်ရသော မီးရှုးသဏ္ဌာန် အရောင်တန်းထွက်နေသည့်ကြယ်ကို ဆိုလိုသည်။ ကောင်းကင်တန်ဆာတို့တွင် ကြယ်တံခွန်များသည် အံ့ဩစရာ ကောင်းပေသည်။ ကြယ်တံခွန်တို့သည် ရုတ်တရက် ပေါ်လာတတ်၍၊ ရက်အနည်းငယ်သော်လည်းကောင်း ရက်ပေါင်းများစွာသော်လည်းကောင်း ကြာအောင် မြင်မြင်ထင်ထင် ရှိပြီးနောက်၊ နေမှဝေးရာသို့ ဆုတ်ခွာပျောက်ကွယ် သွားတတ်ကြသည်။ ရှေးအခါက ကြယ်တံခွန်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ယုံမှတ်မှုများစွာ ရှိခဲ့၏။ များသောအားဖြင့် ကြယ်တံခွန်ပေါ်လာလျှင် ကပ်ဘေးများ ဆိုက်ရောက်တတ်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ == မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်ပေါ်လာ == ကြယ်တံခွန်သည် မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်ပေါ်လာ၍၊ မည်သည့်အရပ်သို့ ထွက်သွားသည်ကို ယခုတိုင် ရှင်းလင်းစွာ မသိကြရသေးချေ။ ကြယ်တံခွန်ကို မှုန်မှီမှုန်မွှား သဏ္ဌာန်က စတင်၍ မြင်ရတတ်သည်။ နေဆီသို့ ချဉ်းကပ်လာသောအခါတွင်မှ ဦးခေါင်း၊ ဦးခေါင်း၏ နျူးကလီးယပ်အပိုင်းနှင့် အမြီးတို့သည် ကွဲကွဲပြားပြား ပေါ်လွင်လာသည်။ ကြယ်တံခွန်၏ ဦးခေါင်းတွင် နျူးကလီးယပ်အပိုင်းမှာ ပိုမိုထွန်းလင်း၍၊ ထိုအပိုင်းကို ကိုမားခေါ် မှုန်မွှားမွှားလင်းနေသောအပိုင်းက အိမ်ဖွဲ့ကာ ဝိုင်းရံထားသည်။ ကြယ်တံခွန်သည် အမြီးသည် နေနှင့် နီးကပ်လာမှ ပေါ်လာတတ်သည်။ ထို့ပြင် အမြီးသည် ဦးခေါင်း နောက်၌လည်း အမြဲမနေချေ။ နေဆီသို့ ကြယ်တံခွန်ချဉ်းကပ်သွားချိန်တွင် ကြယ်တံခွန်နောက်၌ အမြီးသည် ကြယ်တံခွန်၏ ဦးခေါင်းရှေ့သို့ ရောက်သွားသည်။ အခြားတစ်နည်းပြောရသော် ကြယ်တံခွန်သည် နေဖက်သို့ အမြဲဦးခိုက်နေသည်ဟုဆိုလိုသည်။ ဤကဲ့သို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ နေ၏မျက်နှာပြင်တွင် လျှပ်စစ် 'ဓာတ်မ'ရှိ၍၊ ကြယ်တံခွန်၏ အမြီးတွင်လည်း လျှပ်စစ် 'ဓာတ်မ'ရှိသဖြင့် နေ၏'ဓာတ်မ'က ကြယ်တံခွန်အမြီး၏ 'ဓာတ်မ'ကို တွန်းခွာသောကြောင့် ဖြစ်တန်ရာသည်ဟု ဆိုသည်။ ကြယ်တံခွန်သည် နေရှိရာသို့ ပြန်လာသည်လည်း ရှိသည်။ နောက်ထပ်ပြန်မလာတော့ဘဲ တစ်ခါတည်း အစအနပျောက်သွားသည်လည်း ရှိသည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် ယခုအခါ နက္ခတ်ဆရာအများကပင် ကြယ်တံခွန်ကို [[နေအဖွဲ့အစည်း|နေစကြဝဠာ]]တွင်အပါအဝင်ဖြစ်သည် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ယင်းသည် နေနှင့်[[ဂြိုဟ်]]များဖြစ်ပေါ်ရာ [[နက်ဗျူလာ]]ကြီး၏ ပါးသောအစွန်းအနားမှ ပေါ်ပေါက်လာဟန်ရှိသည်ဟူ၍လည်းကောင်း ယုံကြည်ယူဆလာကြလေပြီ။ ကမ္ဘာမှမြင်ရသော ကြယ်တံခွန်တို့သည် ဂြိုဟ်များ ကဲ့သို့ပင် ကိုယ်ပိုင်လမ်းကြောင်းများဖြင့် နေကိုလှည့်ပတ်နေ ကြသည်။ သို့သော် ကြယ်တံခွန်၏ လမ်းကြောင်းကား ဂြိုဟ်တို့၏ ဘဲဥပုံလမ်းကြောင်းတို့ထက် များစွာပို၍ရှည်လျားသည်။ ယင်းသို့ လှည့်ပတ်နေကြယင်း ကြယ်တံခွန်သည် နေရှိရာသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာမည်ဟု ယူဆကြရာ၊ ဤသို့ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း နေရှိရာသို့ အချိန်မှန် ပြန်လည့်လာသော ကြယ်တံခွန်များကို တွေ့မြင်ရပေသည်။ ကြယ်တံခွန်များကို အချိန်ကြာ ကြယ်တံခွန်နှင့် အချိန်တို ကြယ်တံခွန်ဟူ၍ ၂ မျိုး ၂ စား ခွဲခြားထားသည်။ အချိန်ကြာ ကြယ်တံခွန်သည် အလွန်တောက်ပ၍ သာမန်မျက်စိနှင့် မြင်နိုင်သော အမြီးပါရှိသည်။ အချိန်တိုကြယ်တံခွန်မျိုးတွင် အမြှီးမပါ သလောက် ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရ၏။ == ဟယ်လီကြယ်တံခွန် == {{main|ဟေလီကြယ်တံခွန်}} ၁၆၈၂ ခုနှစ်တွင် နာမည်ကျော် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး သင်္ချာနှင့် နက္ခတ်ဆရာကြီး [[အက်မော ဟေလီ|အက်ဒမန်ဟယ်လီ]]သည် အလွန်တောက်ပသော ကြယ်တံခွန်ကြီးတစ်လုံးကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးပြီးနောက်၊ ထိုကြယ်တံခွန်သည် နောက် ၇၆ နှစ်ကြာ၍၊ ၁၇၅၈ ခုနှစ်သို့ရောက်လျှင် ကမ္ဘာမှမြင်နိုင်အောင် ပြန်လာလိမ့်မည်ဟု ကြိုတင် အဟောထုတ်ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ အဟောထုတ်ခဲ့သည့်အတိုင်း ထိုကြယ်တံခွန်သည် ၁၇၅၈ ခုနှစ်၌ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပေသည်။ ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သူ နက္ခက်ဆရာကြီး၏ အမည်ကို အစွဲပြု၍၊ ထိုကြယ်တံခွန်ကိုလည်း ဟယ်လီကြယ်တံခွန်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဟယ်လီကြယ်တံခွန်သည် ၇၆ နှစ်တွင် တစ်ကြိမ် ကမ္ဘာသို့ ချဉ်းကပ်လာ၍၊ နောက်ဆုံးအကြိမ် ပေါ်ခဲ့သောနှစ်မှာ ၁၉၁၀ ခုနှစ် ဖြစ်လေသည်။ [[File:Comet 1911 S3 Beljawsky.png|thumb|200px|ကြယ်တံခွန်များသည် နေနှင့်ဝေးသောအချိန်၌ ကိုမာနှင့် အမြီးပိုင်းများ မရှိသေးပဲ အစိုင်အခဲအနေဖြင့်သာ တည်ရှိသည်။ ရွှေရှားနှုန်းမှာလဲ အလွန်နှေးသည်။]] အခြားထင်ပေါ်ကျော်ကြားသော ကြယ်တံခွန်များမှာ အင်ကီကြယ်တံခွန်၊ ဗီအဲလားကြယ်တံခွန်၊ ဒိုနားတီးကြယ်တံခွန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အင်ကီကြယ်တံခွန်သည် ၃ နှစ်နှင့် ၆ လကြာတိုင်း ကမ္ဘာသို့ တစ်ကြိမ် ချဉ်းကပ်လာသည်။ ဗီအဲလားကြယ်တံခွန်သည် ၁၈၄၆ ခုနှစ်တွင် ၂ ခြမ်းကွဲသွားပြီးနောက်၊ အစိတ်စိတ်အမြွာမြွာ ထပ်မံ၍ ကွဲထွက်သွားပြန်သည်။ ဒိုနားတီးကြယ်တံခွန်မှာ ၁၉ ရာစုအတွင်း ပေါ်သော ကြယ်တံခွန်တို့အနက် အထွန်းလင်းဆုံး ကြယ်တံခွန် ဖြစ်၏။ ကြယ်တံခွန်သည် အရွယ်ပမာဏအားဖြင့် အလွန်အမင်း ကြီးမားကြပေသည်။ ကြယ်တံခွန်၏ ဦးခေါင်းမှာ မိုင်ပေါင်း ၁၀၀၀၀ မှ ၁၀၀၀၀၀ အထိကျယ်ပြန့်၍၊ အမြီးမှာ မိုင်ပေါင်း အသိန်းအသန်းရှည်လျားသည်။ ကြယ်တံခွန်ဦးခေါင်း၏ နျူးကလီးယပ်အပိုင်းသည် မိုင် သုံး/လေးရာမှ မိုင် ခုနှစ်/ရှစ်ထောင်အထိ ကျယ်ပြန့်သည်။ ကြယ်တံခွန်တို့သည် အေးစက်နေသော အလင်းမဲ့ဒြဗ်ထုများဖြစ်၍၊ ယင်းတို့တွင် အစိုင်အခဲရော ဓာတ်ငွေ့များပါ ပါဝင်ကြသည်။ ကြယ်တံခွန်တို့သည် နေသို့ချဉ်းကပ်လာမှ အလင်းရောင် ထွက်လာသည်။ ထိုအလင်းရောင်သည် နေရောင်မှ ပြန်ဟပ်သော အလင်းရောင်ပြန်လော၊ သို့မဟုတ် နေပူရှိန်ကြောင့် ပူပြင်းတောက်လောင်ရာမှ ထွက်လာသော အလင်းရောင်လော ဆိုသည်ကိုမူ အတိအကျမသိရသေးပေ။ နေနှင့်ဝေးချိန်၌ ကြယ်တံခွန်တို့သည် နှေးကွေးစွာ ရွေ့လျားကြသော်လည်း နေသို့ ချဉ်းကပ်လာသောအခါ တစ်စက္ကန့်တွင် မိုင် ၃၀၀ (တစ်မိနစ်တွင် မိုင်ပေါင်း ၁၈၀၀)နှုန်း ပေါက်အောင်ပင် ကြောက်ခမန်းလိလိ လျင်မြန်လာတတ် ပေသည်။ ကြယ်တံခွန်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာ ဝင်တိုက်မိတတ်ပေသည်။ ကြယ်တံခွန်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာ ဝင်တိုက်မိသည့်အခါမျိုးနှင့် ကြုံကြိုက်ခဲ့ဘူးသော်လည်း၊ ကမ္ဘာ၌ မည်သို့မျှ ဘေးအန္တရာယ်မဖြစ်ခဲ့ပေ။ ဝင်တိုက်မိမှန်းကိုပင် မသိရချေ။<ref>မြန်မာစွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)</ref> ကြယ်တံခွန်တို့သည် [[နေအဖွဲ့အစည်း]]အတွင်းမှ သေးငယ်သော အရာဝတ္ထုများဖြစ်ပြီး [[နေ]]ကို လှည့်ပတ်လျက် ရှိသည်။ နေနှင့် နီးလာသည်နှင့်အမျှ နေရောင်ခြည်လေ (solar wind) ၏သက်ရောက်မှု့ကြောင့် တောက်ပသော အမြီးထွက်ပေါ်လာသည်။ == ကြယ်တံခွန်များ၏ အစိတ်အပိုင်း ၃ ပိုင်း == #ဝတ်ဆံပိုင်း (nucleus) #ကိုမာ/ဦးခေါင်းပိုင်း (coma) #အမြီးပိုင်း (tail) တို့ဖြစ်သည်။ === ဝတ်ဆံပိုင်း (nucleus) === [[File:Comet Daniel - 1907.jpg|thumb|200px|နေနှင့်နီးလာသည်နှင့်အမျှ နေရောင်ခြည်၏သက်ရောက်မှု့ကို ခံစားရပြီး ဓာတ်ငွေ့နှင့်ဖုန်များပန်းထွက်လာပြီး ဝတ်ဆံပိုင်းကို တိမ်တိုက်သဖွယ် ဖုံးအုပ်ထားသည်။ ၎င်းကို ကိုမာ (coma) ဟုခေါ်သည်။]] ဝတ်ဆံပိုင်း (nucleus) သည် ရေခဲနှင့်ဖုန်မှုန့်များရောနှောနေခြင်းဖြစ်သည်။ အရွယ်အစားမှာ အချင်းမိုင်အနည်းငယ်မျှသာရှိတက်သည်။ အများအားဖြင့် ၁၀ကီလိုမီတာ (၆ မိုင်) ခန့်သာ ရှိတက်ပါသည်။ ဤအပိုင်းသည် အေးလွန်းသဖြင့် အဆိုင်အခဲဖြစ်နေသော အမာခံ ကျောက်တုံးကျောက်ခဲ အပိုင်းဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ရေခိုးရေငွေ့များ၊ မီသိန်း၊ မီသိုင်းစိုင်ယင်နိုက်၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်၊ အမိုးနီးယား မြူမှုန်များ၊ ဖုန့်မှုန့်များ နှင့် အခြားဟိုက်ဒရိုကာဗွန်များ စုပေါင်း ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ === ကိုမာ/ဦးခေါင်းပိုင်း (coma) === ကြယ်တံခွန်များသည် နေနှင့်နီးလာသည်နှင့်အမျှ ဝတ်ဆံအပိုင်း မှဓာတ်ငွေ့များက လေထုသဖွယ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ၎င်းအပိုင်းကို ကိုမာ (coma) ဟုခေါ်သည်။ ကိုမာအပိုင်းသည် ၈၀၀၀၀ ကီလိုမီတာ (မိုင် ၅၀၀၀၀) ခန့်လောက်ထိရှိတက်ပြီး ဝတ်ဆံပိုင်း(nucleus)ကို တိမ်တိုက်များသဖွယ် ဖုံးအုပ်ထားသည်။ ကိုမာအပိုင်းသည် နေနှင့်အနီးဆုံးအချိန်တွင် အကြီးဆုံးတွေ့မြင်ရပြီး နေနှင့်ဝေးလေ အချင်းငယ်သွားလေဖြစ်သည်။ နေနှင့် ပို၍ နီးကပ်လာသောအခါ နေ၏ဆွဲအားကြောင့် အရှိန်ပိုမြန်လာသည်။ နေရောင်ခြည်လေ (solar wind) သက်ရောက်မှု့ကြောင့် ဓာတ်ငွေ့နှင့် ဖုန်မှုန့်များသည် အမြီးအဖြစ် ပန်းထွက်လာသည်။ === အမြီးပိုင်း (tail) === [[File:Comet tails.gif|thumb|200px|ကြယ်တံခွန်၏ ပတ်လမ်းသည် ဘဲဥပုံရှိသည်။ အမြီး ၂ ခုပါဝင်ပြီး အိုင်ယွန်းအမြီးသည် နေနှင့် အစဉ် ဆန်ကျင်ဘက်သို့ဦးတည်နေပြီး ဖုန်မှုန့်အမြီးကား ပတ်လမ်းကြောင်းကို လိုက်၍ကွေးလျက် ရှိသည်။]] ကြယ်တံခွန်များသည် နေနှင့်နီးလာသည်နှင့်အမျှ နေရောင်ခြည်လေ (solar wind) အားသက်ရောက်မှု့ကို ပိုမိုခံလာရပြီး ကိုမာမှ ဓာတ်ငွေ့များနှင့် ဖုန်မှုန့်များ သည် နောက်တွင်အမြီးသဏ္ဌာန် တန်း၍ထွက်ပေါ်လာသည်။ ကြယ်တံများ၏ အမြီးပိုင်းသည် နေနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက် ကို အမြဲတစေတန်းလျက် ရှိကြသည်။ နေ၏ အနီးနားသို့ ရောက်လာသည်နှင့် အမျှ နေမှထုတ်လွှင့်သော ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်များနှင့် ကြယ်တံခွန်မှ ဓာတ်ငွေ့အမှုန်များ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ကြသဖြင့် ကြယ်တံခွန်တို့၏အရောင်သည် ပို၍တောက်ပလာသည်။ အမြီးသည်လည်း ပို၍ရှည်လျားလာသည်။ ကြယ်တံခွန်တစ်လုံးတွင် အမြီး ၂ ပါရှိသည်။ ဖုန်မှုန့် အမြီး နှင့် အိုင်ယွန်းအမြီး တို့ဖြစ်သည်။ == ပြင်ပလင့်များ == {{Sister project links|wikt=comet|commons=Category:Comets|b=Solar System|n=no|q=Comet|s=Comet|v=Comets|species=no}} * [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Comets Comets Page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219084029/http://solarsystem.nasa.gov/ |date=19 February 2011 }} at [http://solarsystem.nasa.gov/ NASA's Solar System Exploration] * [http://www.icq.eps.harvard.edu/ International Comet Quarterly] * [http://www.magnet.fsu.edu/education/community/slideshows/comet/index.html How to Make a Model of a Comet] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090223102619/http://www.magnet.fsu.edu/education/community/slideshows/comet/index.html |date=23 February 2009 }} audio slideshow – National High Magnetic Field Laboratory * [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution] * [https://sites.google.com/site/nearearthobjectwatch/ Information about comets and asteroids] == ကိုးကား == {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ကြယ်တံခွန်များ]] eunrdq650vs3i30uzut7o2sk6grp5fo 0 5208 752858 704474 2022-08-01T13:48:33Z 202.165.84.140 wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=23 Jul 2021}}{{pp-semi-indef}} {{pp-move-indef}} {{Use dmy dates|date=April 2020}} {{Speciesbox |name=လူ<ref name=msw3>{{MSW3 Groves | pages = | id = 12100795 | name-list-style = vanc }}</ref> <br>{{Lang|en|(Human)}} |fossil_range={{Fossil range|0.35|0}} <small>[[:en:Chibanian|Chibanian]]ခေတ်မှ – [[:en:Holocene|ယနေ့ထိ]]</small> |image=Akha cropped hires.JPG <!--The choice of image has been discussed at length. Please don't change it without first obtaining consensus. Also used at Akha people (section Dress)--> |image_caption=[[အရွယ်ရောက်ပြီး]] လူသား [[ယောက်ျား|အထီး]]{{small|(ဘယ်)}} နှင့် [[မိန်းမ|အမ]] ([[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ ၂၀၀၇) |taxon=Homo sapiens |authority=[[ကားလ် လင်းနီးယပ်| လင်းနီးယပ်]]၊ ၁၇၅၈ |subdivision_ranks=မျိုးစိတ်ခွဲ |range_map=World human population density map.png |range_map_caption=''Homo sapiens'' မျိုးစိတ်၊ '''လူသား'''ဦးရေသိပ်သည်းမှုပြမြေပုံ |synonyms= |image_width=300 |range map width=300 }} '''လူသား''' (Human Being)၊ လူ (Human) - သိပ္ပံအမည်မှာ "Homo Sapiens" ဖြစ်ပြီး မြန်မာလို အဓိပ္ပာယ်အားဖြင့် "ဉာဏ်ပညာရှိသူ၊ သိတတ်နားလည်သူ" - သည် ဟိုမိုနီဒယ် (Hominidae) မိသားစု မျိုးနွယ်ဝင် ဘိုင်ပေဒယ် ပရိုင်းမိတ် (Bipedal Primates - ခြေနှစ်ချောင်းနှင့် လမ်းလျှောက်သူ) များဖြစ်သည်။ မိုက်တိုကွန်ဒရီရယ်[[ဒီအန်အေ]]နှင့် ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများမှ တွေ့ရှိချက်အရ ခေတ်သစ် လူသား (Modeမn human) သည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ ခန့်က [[အာဖရိက]] မှ ဆင်းသက်လာသည်။<ref>[http://www.mnh.si.edu/anthro/humanorigins/ha/sap.htm The Smithsonian Institution, Human Origins Program]</ref> လူတွင် အလွန် အဆင့်မြင့်သော ဦးနှောက် ပါသဖြင့် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာ ချင့်ချိန်နိုင်စွမ်း၊ စကားပြောနိုင်စွမ်း၊ ပြန်လည် သုံးသပ်နိုင်စွမ်း (introspection)၊ ပြဿနာ ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းနှင့် စိတ်ခံစားနိုင်စွမ်း (emotion) ရှိသည်။ ဤသို့သော စိတ်စွမ်းအားများနှင့် မတ်မတ်ရပ်နိုင်သော ကိုယ်ခန္ဓာများက ရှေ့လက်အား စိတ်လိုလက်ကျ လွတ်လွတ်လပ်လပ် အသုံးပြုစေနိုင်ပြီး အခြားမျိုးစိတ် (species) များထက် [[ကိရိယာ]]များကို တီထွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ လူသည် ကမ္ဘာ့ နေရာ အနှံ့အပြားတွင် နေထိုင်ကျက်စားလျက်ရှိပြီး [[ကမ္ဘာ]] ပေါ်တွင် [[အန္တာတိက]] မှအပ အခြား[[တိုက်ကြီး]]များတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် တွင် ထုတ်ပြန်သည့် စာရင်းအရ [[ကမ္ဘာ]]ပေါ်တွင် လူဦးရေ ၇.၇ ဘီလျံခန့် ရှိသည်။<ref name="popclock">{{cite web |url=http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html |title=World POPClock Projection |accessdate=2009-09-19 |publisher=U.S. Census Bureau, Population Division/International Programs Center}}</ref> ၎င်းသည် ထိုမျိုးစိတ်တွင် Homo sapiens sapiens ဟု တစ်ခုတည်းသော မျိုးစိတ်ကွဲ (subspecies) သာ မပျောက်ကွယ်ပဲ ကျန်ရှိသည်။ == မနုဿတ္တ ဒုလ္လဘ == နှစ်ပေါင်းမည်မျှဟု မခန့်မှန်းနိုင်သော အချိန်အခါ၌ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ သွားလာကျက်စားနေကြစဉ်က တိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ၏ အရိပ်အခြည်ကို ချောင်းမြောင်းကြည့်ရှု၍ ခိုးကြောင်ခိုးဝှက် သွား လာကျက်စားနေရသော သတ္တဝါမျိုးရှိခဲ့၏။ ထိုသတ္တဝါကား နောင်နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသောအခါ လူဟူ၍ဖြစ်လာသော သတ္တဝါတည်း။ == လူ == ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဟူ၍ ပညတ်ခေါ်ဝေါ်ရသော သတ္တဝါသည်မည်သည့်အချိန်ကစ၍ ပေါက်လာခဲ့သည်ကို မည်သူမျှ တပ်အပ်သေချာစွာမပြောနိုင်ပေ။ သိပ္ပံပညာရှင်ကြီးများပင်လျှင် ကမ္ဘာမြေလွှာ အထပ်ထပ်အောက်တွင် နစ်မြုပ်နေသောအရိုးများ၊ ကျောက်သားမှဖဲ့၍ ပြုလုပ်ထားသော လက်နက်အသုံးအဆောင်ကိရိယာများ၊ တိရစ္ဆာန်များ၏ ဦးချိုနှင့် အစွယ်များ ဖြင့်ပြုလုပ်သော အရာဝတ္ထုများနှင့် မြေအောက်လှိုဏ်ဂူနံရံများတွင် ရေးဆွဲထားသည်။ ယခုအခါတွင် တိမ်ကောပပျောက်နေပြီဖြစ်သော တိရစ္ဆာန်ကြီး များ၏ ရုပ်ပုံများအစရှိသော ရှေးခေတ်၏ အမွေအနှစ်ပစ္စည်းများကို လေ့လာကြည့်ရှုကာ ကမ္ဘာဦးလူများ၏အကြောင်းကို မှန်းဆရုံမျှသာလျှင် မှန်းဆနိုင်ကြလေသည်။ အမှန်အားဖြင့်ကား လူဟူသောသတ္တဝါသည် တွေးထင်သည်ထက် များစွာပိုမို၍ ရှေးကျသောအခါကပင်လျှင် ကမ္ဘာပေါ်၌ ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ကမ္ဘာတွင် လူသတ္တဝါဟူ၍ စတင်ပေါ်ပေါက်နေသည်မှာ ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို စတင်မရေးသားမီ နှစ်ပေါင်းသိန်းသန်းများစွာကပင် ဖြစ်တန်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို ခရစ်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း သုံးလေးထောင် လောက်ကမှသာ အက္ခရာစာလုံးများဖြင့် စတင်မှတ်တမ်းတင်ကြသောကြောင့်ဖြစ်၏။ ထို့အပြင် ကျောက်သားဖြင့်ပြုလုပ်သော နှစ်ပေါင်းထောင်သောင်းများစွာကပင် အသုံးပြုခဲ့ကြသော အရာဝတ္ထုများဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ယူဆကြလေသည်။ ထိုကျောက်ကိရိယာပစ္စည်းများကို လူများသည် နှစ်ပေါင်းမည်မျှကြာမှ လုပ်ကိုင်အသုံးချလာတတ်သည်ကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့ခန့်မှန်းရာတွင် ထည့်တွက်ရပေဦးမည်။ ဤသို့ နှစ်ပေါင်းမည်မျှဟု မခန့်မှန်းနိုင်သော အချိန်အခါက ကမ္ဘာမြေပြင်ပေါ်တွင် တိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ သွားလာကျက်စားနေကြ သောအခါ သစ်ပင်အကိုင်းအခက်များအကြားမှနေ၍ တိရစ္ဆာန်ရိုင်းများ၏ အရိပ်အခြည်ကို ချောင်းမြောင်းကြည့်ရှု၍ ခိုးကြောင်ခိုးဝှက် သွားလာကျက်စားနေရသော သတ္တဝါတစ်မျိုးရှိ၏။ ထိုသတ္တဝါကား နောင်နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသောအခါ လူဟူ၍ဖြစ်လာသော သတ္တဝါပေတည်း။ ထိုသတ္တဝါသည် လူဝံများကဲ့သို့အမွှေးစုပ်ဖွားရှိ၍ လက်သည်း၊ ခြေသည်းရှည်ကြီးများနှင့် ဖြစ်သော်လည်း ယခုလူကဲ့သို့ မတ်တတ်ရပ်၍ ခြေဖြင့်လမ်းမလျှောက်နိုင်သေးချေ။ မျောက်များကဲ့သို့သာ ခြေလက်များကို မြေပေါ်၌ထောက်၍ ခုန်ဆွခုန်ဆွ သွားလာနေကြလေသည်။ ကိုယ်လုံးကိုယ် ထည်မှာ ကြီးမားသန်စွမ်းသော်လည်း မိမိထက်ကြမ်းတမ်းခက်ထန်သော သားရဲတိရစ္ဆာန်များအနီးသို့ မချဉ်းကပ်ဝံ့ချေ။ စားရာတွင်လည်း တိရစ္ဆာန်များ၏ စားကြွင်းစားကျန်များနှင့် သစ်ဥသစ်ဖုများကိုသာ ရှာဖွေစားသောက် ရလေသည်။ ဤသို့ ရှာဖွေစားသောက်ရင်း အချို့မှာ သားရဲတိရစ္ဆာန်များ၏ ဘေးရန်ကို မခုခံနိုင်သောကြောင့် အစားခံကြရသည်။ အချို့မှာ ရှောင်နိုင် တိမ်းနိုင် ပြေးနိုင် လွှားနိုင်၍ ချမ်းသာရာရကြ၏။ အဖိုအမ ဟူ၍ရှိသော်လည်း အသိုက်အမြုံနှင့် အတူတကွ နေလေ့မရှိဘဲ တစ်ယောက်တည်း အစာရေစာပေါများ၍ ဘေးလွတ်ကင်းရာ အရပ်များတွင် နေလေ့ရှိတတ်ကြသည်။ ယင်းကဲ့သို့ တိရစ္ဆာန်များနှင့် ဘာမျှမခြားနားသော အရိုင်းဘဝမှနေ၍ ရှေးဦးလူသတ္တဝါများသည် တဖြည်းဖြည်းယဉ်ကျေးလာ၍ အသိဉာဏ် တိုးပြီးလျှင် အနေအထိုင်များ ပြောင်းလဲလာကြလေသည်။ သစ်ပင်များပေါ်၌သာ နေထိုင်ကျက်စားလေ့ရှိရာမှ မြေပြင်ပေါ်သို့ သက်ဆင်းနေထိုင်စပြုလာကြသည်။ မြေကြီးပေါ်တွင် အနေများလာသောအခါ တစ်စတစ်စနှင့် မတ်တတ်ရပ်နိုင်လာသည်။ ရှေးကကဲ့သို့ မြေကြီးပေါ်တွင် လက်ထောက်၍ ခုန်ဆွခုန်ဆွနှင့် သွားလာရန်မလိုတော့ဘဲ တစ်ခါတည်းခြေထောက်ပေါ်တွင် ရပ်ကာ ကိုယ်ကို မတ်မတ်ထားပြီးလျှင် လမ်းလျှောက်နိုင်လာ၏။ အဖို အမ တွဲ၍လည်းနေစပြု၏။ သစ်ရွက်သစ်ခက်များဖြင့် အဆောက်အအုံများကို ပြုလုပ်ကြ၏။ အစာရှာဖွေရန် ထွက်သောအခါ သစ်ကိုင်းများ တုတ်တိုများ ကိုကိုင်စွဲလျက်တိရစ္ဆာန်ငယ်များကို လိုက်လံသတ်ဖြတ်၍ အစိမ်းလိုက် ကိုက်ဖဲ့စားသောက်ကြသည်။ ထိုအချိန်က ရိုင်းစိုင်းကြမ်းတမ်းသော အသားစား လူသတ္တဝါများသာ ဖြစ်နေပေသေးသည်။ လူများသည် ဤမျှ ရိုင်းစိုင်းသောအခြေအနေတွင်ရှိစဉ် မီး၏အသုံးဝင်ပုံကို နားလည်ခဲ့ကြဟန် တူပေသည်။ သို့ရာတွင် မိမိတို့ အလို အလျောက် မီးဖိုခြင်း၊ မီးမွှေးခြင်းကိုမူကား မပြုလုပ်တတ်ကြသေးချေ။ ထိုသူများ မီး၏အသုံးဝင်ပုံကို သိရှိလာကြပုံမှာအတော်ပင် စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းပေသည်။ တောတွင်း၌တစ်ခါတစ်ရံ မိုးကြိုးပစ် လောင်မီးကျသော အခါ တောထဲရှိ သစ်ပင်အချို့ကို မီးစွဲလောင်သဖြင့် အလွန်သန်စွမ်းသော တိရစ္ဆာန်သားကောင်ကြီးများသည် ထွန်းလင်းတောက်လောင်သော မီးရောင်ကို ကြောက်လန့်ကာ ထွက်ပြေးကြလေသည်။ ထိုမီး၏ အပူရှိန်ကြောင့် အေးချမ်းသောညဉ့်အခါများတွင်လည်း အနွေးဓာတ်ကိုရရှိကြသည်။ ထိုအခါမှစ၍ လူများသည်မီး၏ အသုံးဝင်ပုံကို သိလာကြလေသည်။ ထို့ပြင် မီးစွဲလောင်နေသော သစ်ကိုင်းသစ်ခက်များကို တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ယူဆောင်သွားခြင်းဖြင့် မီးအလင်းရောင်ကို အသုံးချရမှန်းသိလာကြသည်။ တောမီးထဲသို့ ရောက်၍ သေဆုံးသော သားကောင်အချို့၏အသားများကိုစားကြည့်ကြသောအခါ ယခင်က အစိမ်းလိုက် ကိုက်ဖဲ့စားရသည်ထက် ပို၍အရသာရှိကြောင်းကိုလည်း တွေ့ရှိလာကြသည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် ကျောက်တုံးတစ်ခုနှင့်တစ်ခု ထိခိုက်ပွတ်တိုက်မိရာမှ မီးပွင့်လာသည်ကို တွေ့ရှိသော လူများသည် မီးကို ကျောက်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ သစ်ကိုင်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ပွတ်တိုက်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ကို သိရှိလာကြသည်။ ဤကားအလွန်တရာအရေးပါသောအသစ်တွေ့ရှိမှုကြီးတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်လေသည်။ ယခုခေတ်တိုင်အောင် မည်သည့်သားရဲတိရစ္ဆာန်မှ မီးကိုမည်ကဲ့သို့ပြုလုပ်ရမည်ဟု မသိရှိကြလေရာ မီးကိုပြုလုပ်တတ်သော လူများသည် တိရစ္ဆာန်များထက် တပန်းသာ၍ တိုးတက်လာကြလေသည်။ မီးမွှေးနည်းကို တွေ့ရှိကြသည့်အချိန်မှစ၍ လူများ၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် တစ်စထက်တစ်စ တိုးတက်လာပြီးလျှင် အသက်ကို ကာကွယ်ရန်လည်းကောင်း၊ အနွေးဓာတ်ကို ရရှိရန်လည်းကောင်း၊ အစားအစာများ ချက်ပြုတ်ရန်လည်းကောင်း မီးကို အသုံးပြုတတ်လာကြသည်။ ရှေးဦးလူများသည် ပထမတွင် တုတ်တိုများ၊ ကျောက်ခဲများ၊ အရိုးများမှ လွဲ၍ အခြားလက်နက်များကို မပြုလုပ်မသုံးစွဲတတ်ချေ။ သို့ရာတွင် ကျောက်ခဲများ၊ အရိုးများကို လက်နက်များဖြစ်အောင် တဖြည်းဖြည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲ၍ အသုံးပြုလာကြသည်။ သူတို့၏ ခန္ဓာများပေါ်တွင် အဝတ်မစားဗလာနတ္ထိ၊ သို့မဟုတ် အနည်းငယ်မျှ သာရှိလေသည်။ ပူအိုက်သော ရာသီတွင်ကား အဝတ်အစားလုံးဝမလိုချေ။ ညဉ့်အခါများတွင်ကား သစ်ပင်ထက်၌လည်းကောင်း၊ ဂူများအတွင်း၌လည်းကောင်း ခိုလှုံနေရ၍ သားရဲတိရစ္ဆာန်များ၏ ဘေးကိုတထိတ်ထိတ် တလန့်လန့်နှင့်ပင် နေကြရသေးသည်။ ထိုခေတ်က လူများ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် တိုးတက်ယဉ်ကျေးလာပုံကိုကား အထောက်အထား အစအနများစွာမရှိသေး၍ အသေအချာ မသိရှိရသေးဘဲ မှန်းဆရုံသာ မှန်းဆကြည့်ရပေသည်။ သို့ရာတွင် ရှေးဦးလူများသည် ကျောက်ဂူများတွင် ခိုလှုံကြသောအခါသူတို့၏ နောင်လာ နောက်သား အစဉ်အဆက်များသည်လည်း ကျောက်ဂူများ၌သာ ဆက်လက် နေထိုင်ကြ၍ မိမိတို့အသုံးပြုခဲ့ကြသော ကျောက်အသုံးအဆောင်ကိရိယာများ၊ အရိုးများ စသည်တို့ကို ကျောက်ဂူများအတွင်း၌ ထားရစ်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ရှေးဦးလူများအကြောင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သိပ္ပံပညာရှင်ကြီးတို့သည် မိမိတို့ကျွမ်းကျင်သည့်ဘက်မှစုံစမ်းရှာဖွေတွေ့ရှိရသော အချက်အလက်များကို စုပေါင်း၍ ဖက်စပ်ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ရှေးအကျဆုံး လူများ၏ ပုံသဏ္ဌာန်ကို မှန်းဆကြည့်ကြသည်။ ယင်းသို့ စုံစမ်းရှာဖွေကြရာ ၁၉၂၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် တရုတ်နိုင်ငံ ပီကင်းမြို့တော်အနီး၌ မြေအောင်းဂူတစ်ခုထဲမှ လူ၏ဦးခေါင်းခွံတစ်ခုကို တူးဖော်တွေ့ရှိကြလေ သည်။ ဦးခေါင်းခွံမှာ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၅,ဝဝဝ,ဝဝဝ မှ ၁,ဝဝဝ,ဝဝဝစပ်ကြားတွင် နေထိုင်ခဲ့သော လူ၏ဦးခေါင်းခွံ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ ထိုဦးခေါင်းခွံကို ရှေးဦးစွာတွေ့ရှိသူမှာ တရုတ်နိုင်ငံ ဘူမိဗေဒ သုတေသနအသင်းမှ ဒဗျူစီပေးဆိုသူဖြစ်၍ ဦးခေါင်းခွံကို လေ့လာစူးစမ်းသူ မှာ ပါမောက္ခဒေးဗစ်ဆန်ဗလက် အမည်ရှိ ကနေဒီယန်လူမျိုး သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ထိုဦးခေါင်းခွံကို လေ့လာကြည့်ရှုကြသောအခါ နောက်သို့ဆုတ်နေသော နဖူးနှင့် ကြီးထွားသန်မာသော မျက်ခုံးရိုးများကို တွေ့ရသည်။ ခေါင်းခွံရိုးမှာ လွန်စွာထူထဲ၍ ယခုခေတ် လူများ၏ပါးလွှာသော ခေါင်းခွံရိုးနှင့် သိသိသာသာကြီး ကွာခြားလေသည်။ သွားများမှာ လူ၏သွားကဲ့သို့ပင်ဖြစ်သော်လည်း မေးရိုးမှာကြီးထွားတုတ်ခိုင်သည်။ ဦးခေါင်းခွံရှင် လူ၏ အသိဉာဏ်မှာကား ယခုခေတ် ဉာဏ်အနည်းဆုံးရှိသော လူများ၏ အသိဉာဏ်လောက်သာရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။ အားလုံးကို ခြုံ၍ကြည့်လိုက်လျှင် မျောက်တစ်ဝက် လူတစ်ဝက်ဖြစ်သော ပုံသဏ္ဌာန်တစ်ခုကို ထင်မြင်လာပေမည်။ မစ္စတာပေးသည် မိမိ၏ သုတေသနလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်သွားရာ နောက်နှစ်နှစ်မျှ ကြာသောအခါ ဦးခေါင်းခွံကိုတွေ့ရှိသော ဂူထဲ၌ပင် ရှေးခေတ်လူများအသုံးပြုခဲ့ကြသည့် ကျောက်သားဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော အသုံးအဆောင် ကိရိယာပစ္စည်းများကို တွေ့ရှိပြန်လေသည်။ ကျောက်ကိရိယာများနှင့်အတူ ရှေးလူများ မီးကိုသုံးစွဲခဲ့သည်ကိုပြသော အထောက် အထားများကိုပါ တွေ့ရှိသေးသည်ဟုဆို၏။ အထက်ပါတွေ့ရှိချက်များမှ ကျွန်ုပ်တို့သည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ငါးသိန်းမှ တစ်သန်းအထိ အချိန်အခါက လူများ၏ အသိဉာဏ်အဆင့်အတန်းကို ခန့်မှန်းကြည့်နိုင်ပေသည်။ ရှေးဦးလူများ အကြောင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားအထောက်အထား တစ်ခုမှာ ၁၉ဝ၇ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ ဟိုင်းဒယ်ဗတ်မြို့အနီး၌ တွေ့ရှိ သော အောက်ပိုင်းပါးရိုးတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။ ထိုပါးရိုးကို အခြေခံထား၍ သတ္တဝါပုံပန်းသဏ္ဌာန်ကိုနှိုင်းယှဉ်သော ခန္ဒာဗေဒပညာဖြင့် မှန်းဆကြည့်သောအခါ ယခုလူများ၏ ပုံသဏ္ဌာန်နှင့် များစွာခြားနားသော လူတစ်ဦး၏ ပုံသဏ္ဌာန်ကို တွေ့ရှိရလေသည်။ ပါးရိုးမှာ တုတ်ခိုင်သန်မာ၍ မေးရိုးအဖြစ်ထိုးထွက်သောအပိုင်းကိုမတွေ့ရှိရချေ။ ထိုအရိုးကို တွေ့ရှိသောနေရာမှာ မြေအောက်ပေ ၈ဝ အနက်တွင်ဖြစ်၍ အနီးအနားတွင်လည်း ယခုခေတ်၌ တိမ်ကောနေပြီဖြစ်သော ဆင်ကြီး၊ ကြံ့ကြီး များ၏ အရိုးအစအနများကို တွေ့ရှိရသည်ကို ထောက်ခြင်းအားဖြင့် ပါးရိုးရှင်လူသည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၂ဝဝ,ဝဝဝ ခန့်က နေထိုင်ခဲ့သောလူဟု ခန့်မှန်းရပေသည်။ ရှေးဦးလူများအကြောင်း စုံစမ်းရှာဖွေလာရာတွင် တစ်ခါတစ်ရံ သိပ္ပံပညာရှင်များ အချင်းချင်း အငြင်းပွားကြသည်။ ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည် ဆပ်ဆက်နယ်၌ တူးဖော်ရရှိသော ပိလဒေါင်း ဦးခေါင်းခွံနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အပြင်းအထန် အငြင်းပွားကြလေသည်။ ဦးခေါင်းခွံမှာ လူ၏ ဦးခေါင်းခွံမှန်း သိသာထင်ရှားသော်လည်း မေးမရှိသော အောက်ပါးရိုးနှင့် ကြီးမားသော သွားစွယ်များမှာကား မျောက်ဝံနှင့်တူလှ၏။ သို့ဖြစ်၍ ဦးခေါင်းခွံနှင့် ပါးရိုးရှင်များသည် တစ်ခြားစီလောဟု တွေးတောစရာ ဖြစ်နေ ပေသည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ နေယန်းဒါတောနယ်တွင်လည်း ရှေးခေတ်လူများ၏ ရုပ်ကလာပ် အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရှိရပေသည်။ နေယန်းဒါတော လူများမှာကာ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၅ဝ,ဝဝဝ နှင့် ၁ဝဝ,ဝဝဝ အတွင်း နေထိုင်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ သူတို့ကား ကျောက်လက်နက် ကိရိယာများ ပြုလုပ်သုံးစွဲ၍ ဂူများ၌နေသည်။ မီးကိုလည်း အသုံးပြုရမှန်းသိ၍ တိရစ္ဆာန် ကလေးများကို လိုက်လံသတ်ဖြတ်၍ စားသောက်ကြသည်။ ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင်တူးဖော်ရရှိသော အရိုးစုများမှာကား ကရိုမာညွှန်လူများ၏ ရုပ်ကလာပ်အစအနများ ဖြစ်ကြသည်။ သူတို့ကား အတော်အတန်ယဉ်ကျေးသော အဆင့်အတန်းသို့ရောက်နေ၍ ယခုခေတ်လူများနှင့် မျိုးစိတ်ချင်းအတူတူဖြစ်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ ကရိုမာညွန်လူများနောက် နေထိုင်ကြသောသူများမှာ နောက်ဆုံးကျောက်ခေတ်လူများပင် ဖြစ်တော့သည်။ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများကို မြေကြီးထဲမှ တူးဖော်၍ လေ့လာသူ ပညာရှိကြီးများသည် လူ၏သမိုင်းကို ခေတ်အမျိုးမျိုး ပိုင်းခြားထားခဲ့ကြသည်။ ရှေးအကျဆုံးခေတ်မှာ ကျောက်သားဖြင့် ပြုလုပ်သည့် ကရိယာ အကြမ်းစားများကို စတင်အသုံးပြုသော ခေတ်ဖြစ်၍ ကျောက်ခေတ်၏ရှေ့ပြေးခေတ်ဟုခေါ်သည်။ ထိုခေတ်ကလူများသည် ကျောက်တုံး၊ ကျောက်ခဲများကို ထုရိုက်ခုတ်ထစ်စရာ ကိရိယာအဖြစ် စတင်အသုံးပြုကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ သို့ရာတွင် ထိုကျောက်ကိရိယာများမှာ လူ၏လက်ဖြင့်ကျောက်သားမှ ထွင်းဖဲ့ကာ ပြုပြင်ယူရသော ပစ္စည်းများလော၊ သို့မဟုတ် သဘာဝအတိုင်း ပွန်းပဲ့ထိခိုက်ခြင်းဖြင့် အလိုအလျောက် လက်နက်ကိရိယာသဖွယ် ဖြစ်လာသောအရာများလောဟူ၍ တပ်အပ်သေချာစွာပြောနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလေသည်။ ထို့နောက် တစ်ခေတ်ပြောင်းခဲ့ပြန်ရာ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းသို့ ရောက်လာကြလေသည်။ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းကျမှ သာလျှင် လူများသည် ကျောက်ကိရိယာများကို ပြုပြင်၍ အသုံးပြုကြလေသည်။ ထိုခေတ်က လူများကို ကျောက်ခေတ်ဟောင်းလူများဟုခေါ်သည်။ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းတွင် အသုံးပြုကြသော ကျောက်ကိရိယာများမှာ လက်ရာကြမ်းတမ်း၍ မောင်းချထားသဏ္ဌာန် ချွန်ထက်သောအစောင်းများရှိသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်၏ နောက်ပိုင်း၌ အသုံးပြုကြသည့် ကျောက်ကိရိယာများမှာ ရှေးကထက်ပို၍ လက်ရာချောမွေ့လာလေသည်။ ကျောက်ကိရိယာများကို ပြုလုပ်ရာတွင် ယခင်ကကဲ့သို့ ကျောက်အချင်းချင်းထုရိုက်ခြင်းဖြင့် မဟုတ်ဘဲ လိုရာ ပုံသဏ္ဌာန်ရအောင် ဖိ၍သွေးခြင်းဖြင့်ပြုလုပ်ကြရာ ကျောက်ကိရိယာများမှာ ပိုမိုသေသပ်၍ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မကွဲပြားလှချေ။ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းကုန် ခါနီးတွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသော လူများသည် ချောမွေ့သော ကျောက်ကိရိယာ များသာမက တိရစ္ဆာန်များ၏ အရိုးများ၊ ဦးချိုများနှင့် အစွယ်များဖြင့်လည်း ကိရိယာများကို ပြုလုပ်ကြ၏။ ကျောက်ခေတ်ဟောင်း၏ သက်တမ်းမှာ နှစ် ထောင်ပေါင်းများစွာကြာသည်ဟုခန့်မှန်းကြသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကျောက်ခေတ်ဟောင်းတွင် အသုံးပြုခဲ့ကြသော ကျောက်ကိရိယာများကို အတိမ်အနက်အမျိုးမျိုးရှိသော မြေကြီးအောက်မှ တူးဖော်ရရှိ၍ အလွန်ကြမ်းတမ်းသော အဆင့်မှ လက်ရာချောမွေ့လာသော အဆင့်များအထိအဆင့်ဆင့် တိုးတက်လာပုံကို တွေ့ရှိရသောကြောင့်ဖြစ်ပေသည်။ ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ကုန်ဆုံးသွားသောအခါ အလယ်ပိုင်း ကျောက်ခေတ်သို့ ရောက်ရှိလာသည်။ ထိုခေတ်မှာ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းမှ ကျောက်ခေတ်သစ်သို့ အကူကြားကာလဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်တွင် အသုံးပြုသော ကျောက်ကိရိယာများမှာ ကျောက်ခေတ်ဟောင်းကိရိယာများထက် လက်ရာအနည်းငယ်ညံ့လာသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ်က အသုံးပြုခဲ့ကြဟန်တူသော ဆေးရောင်ခြယ်ထားသည့် ကျောက်စရစ်ခဲကလေးများကို တွေ့ရှိရလေရာ ထိုကျောက်စရစ်များကို အက္ခရာစာလုံး အမှတ်အသားအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသလော၊ သို့မဟုတ် အယူဝါဒဆိုင်ရာ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသလောဟု အမျိုးမျိုးတွေးတောစရာ ဖြစ်နေသည်။ အလယ်ပိုင်းကျောက်ခေတ် ကုန်ဆုံးသွားသောအခါ နောက်ဆုံးဖြစ်သော ကျေက်ခေတ်သစ်သို့ရောက်ရှိလာလေသည်။ နောက်ဆုံးကျောက်ခေတ်သစ် ထွန်းကားသောအချိန်မှာ တစ်တိုင်းပြည်နှင့် တစ်တိုင်းပြည်တွင် တစ်ပြိုင်တည်းမဟုတ်ဘဲ နှစ်ပေါင်းများစွာ ခြားနားလေသည်။ အီဂျစ်နိုင်ငံတွင် ကျောက်ခေတ်သစ်ထွန်းကားချိန်မှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂ဝ,ဝဝဝ ခန့်က ဖြစ်၍ ကရိကျွန်းတွင်မူ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၄,ဝဝဝ ခန့်ကလည်းကောင်း၊ ဥရောပ အနောက်ပိုင်းတွင် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၇ဝဝဝ မှ ၈ဝဝဝ ခန့်ကလည်းကောင်း အသီးအသီး ထွန်းကားခဲ့ကြလေသည်။ ကျောက်ခေတ်သစ်တွင် အသုံးပြုသော ကျောက်ကိရိယာများသည် ယခင်ခေတ်များကထက် လှပချောမွေ့လာပြီးလျှင် အသုံးကျပုံနယ်ပယ်မှာလည်း ပိုမို၍ ကျယ်ဝန်းလာလေသည်။ ထိုခေတ်တွင် နေထိုင်ကြသော လူများသည် အိုးခွက်များနှင့် လေးမြားတို့ကိုလည်း အသုံးပြုကြလေသည်။ ထို့အပြင် တောထဲမှ တိရစ္ဆာန်အရိုင်းများကို အိမ်တွင် ယဉ်ပါးအောင်မွေးမြူခြင်း၊ အသီးအနှံပင်များစိုက်ပျိုးခြင်း၊ အဝတ်အထည်ရက်လုပ်ခြင်း စသည်တို့မှာလည်း ကျောက်ခေတ်သစ်၏ မှတ်သားဖွယ်ရာ အကြီးအကျယ် တိုးတက်မှုများပင် ဖြစ်လေသည်။ နောက်ဆုံး ကျောက်ခေတ်သစ်တွင် လူများကို အရိုင်းဘဝမှ ယဉ်ကျေးသော လူများအဖြစ်သို့ ပို့ဆောင်လိုက်သောအရာမှာ အိုးခွက်များကို ရှေးဦးစွာ အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်၏။ အိုးခွက်များကို တီထွင်ပြုလုပ်နိုင် သောအခါ အစားအစာများကို ချက်ပြုတ်၍စားသောက်ကြလေသည်။ လူများ၏ အစားအစာနယ်ပယ် ကျယ်ဝန်းလာ၍ အငွေ့တထောင်းထောင်းထကာ ဆူပွက်နေအောင် ချက်ထားသော အိုးပတ်လည်တွင် လူများအစုလိုက် ဝိုင်းရံ ၍ နေတတ်ကြသည်။ ထို့အပြင် ရှေးကထက် တိုးတက်ကောင်းမွန်သော ကျောက်ကိရိယာများကို အသုံးပြု၍ နေထိုင်ရန် အိမ်များ၊ မြစ်ချောင်း အင်းအိုင်များကို ဖြတ်ကူးရန် လှေများနှင့် အစားအစာများထည့်ရန် သစ်သားပန်းကန် အိုးခွက်များကို ပြုလုပ်ကြလေသည်။ ဥရောပတိုက် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ ပင်လယ်ကမ်းခြေတစ်လျှောက်တွင် ကျောက်ခေတ်သစ်လူများ နေထိုင်ခဲ့သော နေရာများစွာရှိလေသည်။ ထိုနေရာ တစ်ဝိုက်တွင် ရှေးဦးလူများသည် ကျောက်များပေါ်တွင် အခြေခံထားကာ ကျူပင်များကိုရက်၍ ရွှံ့များဖြင့် မံပြီးလျှင် တဲငယ်များဆောက်၍ နေထိုင်ခဲ့ကြလေသည်။ သူတို့သည် အကြမ်းပြုလုပ်ထားသော လှေများဖြင့် ပင်လယ်ကမ်းခြေမှထွက်ခွာ၍ ခရု၊ ကမာ စသည်များကို လိုက်လံရှာဖွေကြသည်။ ကုန်းပေါ်တွင်ကား နွားရိုင်းများကို လိုက်လံပစ်ခတ်ကြသည်။ အစာရသောအခါ မီးဖိုဘေးပတ်လည်တွင်ဝိုင်း၍ စားကြပြီးလျှင်အခွံများ၊ အရိုးများနှင့် အမှိုက်များကို အနားတွင်ပစ်ထားလေရာအပုံကြီးများ အဖြစ် ကျန်ရစ်နေ လေသည်။ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများအဖြစ် ကျန်ရစ်နေလေသည်။ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများကိုတူးဖော်၍ ထိုခေတ်ကလူများ မည်သို့မည်ပုံ နေထိုင်ကြသည်ကို တူးဖော်ရရှိသော ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် သိနိုင်သည်။ ယင်းသို့အားဖြင့် လူများသည် ရှေးဟောင်းကျောက်ခေတ်မှ ခေတ်အဆက်ဆက် နေထိုင်လာခဲ့ကြလေရာ တဖြည်းဖြည်း လူများ၏အသိဉာဏ် တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ နေရေးထိုင်ရေး အဆင့်အတန်းမှာလည်း မြင့်တက်လာလေသည်။ လူများသည် သီးနှံပင်များကိုစိုက်ပျိုးခြင်း၊ တောတိရစ္ဆာန်ရိုင်းများကို အိမ်၌ယဉ်ပါးအောင် မွေးမြူနိုင်ခြင်း စသည်တို့ကို တတ်ကျွမ်းလာသောအခါ လူများ၏အသက်မွေးမှု နည်းလမ်းများသည်လည်း နှစ်မျိုးနှစ်စား ကွဲပြားလာလေသည်။ အချို့သော လူများသည် တစ်နေရာတွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်းကို လုပ်ကိုင်ကာ အသက်မွေးမြူကြ၍ အချို့မှာ မြက်ခင်းရှိရာ ဒေသများတွင် သိုး၊ ဆိတ်၊ ကျွဲ၊ နွားများကို ထိန်းကျောင်း ခြင်းဖြင့် တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသည်။ တိရစ္ဆာန်များကို ထိန်းကျောင်း၍ အသက်မွေးသော သူများသည်နွေအခါတွင် မြောက်ပိုင်းရှိ မြက်ခင်းများတွင်နေထိုင်ကြ၍ ဆောင်းရာသီတွင် တောင်ပိုင်းရှိ မြက်ခင်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ သိုးသား၊ ဆိတ်သားများနှင့် နွားနို့၊ ဆတ်နို့များကို စားသောက်နေထိုင်ကြသည်။ ထိုသူများမှာ နေဒဏ်၊ မိုးဒဏ် ကိုခံကာ အလုပ်ကြမ်းကို လုပ်ကိုင်နေထိုင်ကြရသောကြောင့် ကိုယ်ခန္ဓာကြမ်းတမ်းခက်ထန်ပြီးလျှင် တစ်နေရာတည်းတွင် အိုးအိမ်အတည်တကျ နေထိုင်လေ့ရှိကြသော လယ်ယာသမားများကို သွားရောက်တိုက်ခိုက်လေ့ရှိကြလေသည်။ ကျောက်ခေတ်များ ကုန်ဆုံးပြီးနောက်တွင်ကား သတ္တုခေတ်သို့ ရောက်ရှိလာသည်။ လူတို့ ပထမဦးစွာ အသုံးပြုသော သတ္တုကိရိယာများမှာ ကြေးနီဖြင့်လုပ်သော ကိရိယာတန်ဆာပလာများဖြစ်သည်။ ကြေးနီခေတ် ကုန်ဆုံးသွားသည့်နောက် နှစ်ပေါင်း ၁၅ဝဝ မျှကြာသောအခါ ကြေးဝါ ခေတ်သို့ ရောက်ရှိလာသည်။ သံကိုမူ ခရစ်မပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝဝ ခန့်ကမှသာ ဥရောပတိုက်တွင် စတင်အသုံးပြုခဲ့ကြလေသည်။ ယင်းသို့အားဖြင့် သိပ္ပံပညာရှင်ကြီးများ စုံစမ်းရှာဖွေရရှိသော ပါဏဗေဒနှင့် ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အထောက်အထားများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသောအခါ လူသည် မိမိထက်နိမ့်ကျသော သတ္တဝါတစ်ခုမှ တဖြည်းဖြည်းပြောင်းလဲဆင်းသက်လာသည်ဟူသော အဆုံးသတ်အဖြေ ရရှိလေသည်။ ထို့အပြင် ယနေ့သိရှိကြသည့်အတိုင်း လူမျိုးများသည် တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းလဲလာခြင်းမှ ပေါက်ဖွားလာသည် ဟူသောအချက်ကို ရရှိလေသည်။ သို့ရာတွင် ယခုခေတ်လူများ ဖြစ်ပေါ်ပုံအစနှင့် တိမ်ကောသွားပြီဖြစ်သော မျောက်ဝံတစ်မျိုး၏ သဏ္ဌာန်အကြားတွင် မည်သို့ဖြစ်ပျက်သည်ဟူသော အထောက်အထားများကိုမူ ယခုထက်တိုင်စုံစမ်းရှာဖွေ၍ မရသေးချေ။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၂)</ref> = ကိုးကား = {{Reflist}} {{Taxonbar|from=Q15978631}} [[Category:လူသားများ| ]] [[Category:ထိပ်တန်းသားရဲတိရစ္ဆာန်များ| လူ]] b6wnx25umoykd1uei582187gfbjg0p1 0 13172 752886 719861 2022-08-02T03:02:38Z Aung kaung 11971 wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=24 Jul 2021}} {{Infobox စာရေးဆရာ | အမည် = ရာဘင်ဒြာနတ် တဂိုး | ဓာတ်ပုံ = Tagore3.jpg | သက်တမ်း = | မွေးသက္ကရာဇ် = {{birth date|df=yes|၇|၅|၁၈၆၁}} | အမည်ရင်း = Rabindranath Thakur | မိဘအမည် = ဒေဘင်ဒြာနတ် တဂိုး | မွေးဖွားရာဒေသ = [[ကာလကတ္တားမြို့]] ဂျိုရာဆန်ကို၊ အိန္ဒိယ။ | နိုင်ငံသား = {{flag|အိန္ဒိယနိုင်ငံ}} | လူမျိုး = ဘင်္ဂါလီ | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = | ပညာအရည်အချင်း = | အလုပ်အကိုင်= စာရေးဆရာ၊ ပန်းချီဆရာ။ | ကလောင် အမည်ခွဲများ = | ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု = | စာပေအမျိုးအစား = [[ကဗျာ]] | ထင်ရှားသည့်စာ = [[ဂီတဉ္စလီ]]၊ ဆန်းစသော်တာ၊ ဥယျာဉ်မှူး။ | ရရှိသည့်ဆု = စာပေဆိုင်ရာနိုဗယ်ဆု ၁၉၁၃။ | ကြင်ဖော် = Mrinalini Devi | သားသမီး = ငါးယောက်၊ နှစ်ယောက်မှာ မွေးဖွားစဉ်သေဆုံး။ | ကွယ်လွန်ရက် = {{death date and age|၁၉၄၁|၈|၇|၁၈၆၁|၅|၇}} | ကွယ်လွန်ရာဒေသ = ကာလကတ္တား | လက်မှတ် = Rabindranath_Tagore_Signature.svg | ကွန်ယက် = }} ၁၈၆၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၇) ရက်နေ့တွင် ကဝိစာဆိုကြီး '''ရာဘင်ဒြာနတ်တဂိုး''' ({{lang-en|Rabindranath Tagore}}) (၇ မေ ၁၈၆၁ - ၇ ဩဂုတ် ၁၉၄၁)ကို ကြွယ်ဝချမ်းသာသော ပညာတတ် အထက်တန်းလွှာမိဘများက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား(ကိုးလ်ကတ္တား)မြို့]]၊ ဂျိုရာဆန်ကို (Jorasanko) အရပ်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ကာလကတ္တားမြို့တွင် ကဗျာ၊ ဂီတ ဘက်မှာ ထင်ရှားကျော်ကြားသူဖြစ်ရုံသာမက ပန်းချီမှာဆိုလည်း ပါရမီရှိ သူဖြစ်သည်။ တဂိုးသည် ဂီတဉ္ဇလီကဗျာနှင့် ၁၉၁၃-ခုနှစ်တွင် စာပေဆိုင်ရာ[[နိုဗယ်ဆု]] (Nobel Prize for Literature) ကိုရရှိခဲ့သည်။ တဂိုး၏ ရှန်တိနိကေတန် တက္ကသိုလ်ကြီးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ စာပေ [[အနုပညာ]]၊ ယဉ်ကျေးမှု နိုင်ငံတကာ တက္ကသိုလ်ကြီးအဖြစ် အခုချိန်ထိ တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နေရာအနှံ့အပြားတွင် မေလ ၈ ရက်နေ့တိုင်း ဆရာကြီး၏ မွေးနေ့ကို ခမ်းခမ်းနားနား ကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိကြသည်။ == တဂိုးနှင့် မြန်မာပြည် == တဂိုးသည် မြန်မာပြည်ကို နှစ်ကြိမ်လာရောက်ခဲ့ပြီး ပထမအကြိမ်အဖြစ် [[ရန်ကုန်]]ရောက်သည့် နောက်တစ်ရက် မေလ ၈ ရက် နေ့သည် ဆရာကြီးမွေးနေ့နှင့် တိုက်ဆိုင်နေသောကြောင့် ရန်ကုန်မြို့ရှိ အိန္ဒိယအမျိုးသားများက ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူခဲ့ကြသလို ဂုဏ်ပြု ပွဲအခမ်း အနားကိုလည်း ရန်ကုန်မြို့ [[ဂျူဗလီဟော]]ခန်းမမှာ ကျင်းပပေးခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင်းလှည့် လည်ကြည့်ရှုစဉ် ဘုရားတန်ဆောင်း၊ ဂူကျောင်းပြသာဒ်များမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကဲ့သို့ မြန်မာအမျိုးသား ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များဖြစ်နေသည်ကို မြင်တွေ့ ပြီး မြန်မာအမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရှေးဟောင်းအစဉ်အလာများကို စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ [[ရွှေတိဂုံ]]ဘုရားကို ရောက်သောအခါ "လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီးနှင့် ချိန်ထိုးကြည့်လျင် တစ်မြို့လုံးသည် အရောင်မတောက်တော့"ဟု သူကမှတ်ချက်ချခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏ ရိုးသားပြီး လွတ်လပ်သောဘဝကိုလည်း ဆရာကြီးက သဘောကျခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ရန်ကုန်သို့ ဒုတိယအကြိမ်ရောက်လာချိန်မှာ ဘင်္ဂါလီစာပေညီလာခံ ကျင်းပချိန်နှင့် ကြုံကြိုက်နေရာ မတ်လ၂၅ရက်နေ့တွင် ညီလာခံနှင့်ရောပြီး ဆရာကြီးအား ဧည့်ခံဂုဏ်ပြုပွဲ ကျင်းပပေးခဲ့ပြီး အစီအစဉ်တွင် မြန်မာအက ပါဝင်ရာ တဂိုးက ချီးကျူးခဲ့သည်။ ဆရာကြီး ဒုတိယအကြိမ် တည်းခို သွားသည့် တိုက်အိမ်အရှေ့ဘက် အတွင်းနံရံကျောက်ပြား၌ ဆရာကြီးရောက်ရှိသည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာနှစ်ဘာသာနှင့် ရေးထိုးထားသည့် စာတမ်းကို ယနေ့ထက်ထိရှိနေသေးသည်ဟု သိရသည်။ ဆရာကြီး တည်းခိုခဲ့သည့်အိမ်မှာ ဗိုလ်တစ်ထောင်မြို့နယ် ကုန်သည်လမ်းက ဂါးဒီယန်းသတင်းစာတိုက် အဆောက်အအုံ နေရာဖြစ်သည်။ ၁၉၅၂-ခုနှစ်မှာ တဂိုး၏ စာပေအနုပညာမြတ်နိုးသူများက မြန်မာပြည် တဂိုးအသင်းကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ရာ အိန္ဒိယအမျိုးသားများ ပါဝင်ခဲ့ပြီး အသင်းဥက္ကဋ္ဌများမှာ မြန်မာအမျိုးသားများဖြစ်သည်။<ref>မြန်မာတိုင်း၊ အတွဲအမှတ် (၂၅၊ အမှတ် ၄၈၂)</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၏ စာပေလောကကို ၁၉ ရာစုနှစ်တွင် ဘင်္ဂါလီစာပေသည်ရှေ့ဆောင်ပြုခဲ့ပေသည်။ ထိုဘင်္ဂါလီစာပေ ရှေ့ဆောင်ခဲ့သည့်ခေတ်ကို အိန္ဒိယစာပေလောက၌ ခေတ်သစ်ဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ အကြောင်းမှာ ထိုခေတ်၌ ရှေးကရေးသားခဲ့သော စာမွန်အရေးအသားများ ဝတ္ထုတို တတ္ထုရှည်အရေးအသားများ၊ ရှေးဦး သက္ကဋစာပေ ပြဇာတ်များ စသည်တို့နှင့်မတူ၊ တမူကွဲပြား ဆန်းသစ်သော ပြဇာတ်အရေးအသားများ ထွန်းကားလာသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်သစ် ဘင်္ဂါလီစာပေလောကတွင် အထင်အရှားအကျော်စောဆုံးဖြစ်၍၊ စာပေလောကခေါင်းဆောင်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ဖခင်ကြီးဟု ခေါ်တွင်ခံရသူကား ရာဗင်ဒြာနတ် တဂိုးပင်တည်း။ တဂိုးကို ၁၈၆၁ ခုနှစ် မေလ ၆ ရက်နေ့တွင် ကာလကတ္တားမြို့၌ မွေးဖွား၏။ ဖခင်မှာ ဒေဗင်ဒြာနတ် တဂိုးဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်အခါက အလွတ်ပညာသင် နည်းပြဆရာများဖြင့်သာ စာပေများကို သင်ကြားခဲ့ရ၏။ ၁၇ နှစ်သားအရွယ်တွင် တဂိုးသည် ဗိသနဝကဗျာစာဆိုများကို တပည့်ခံယူ၍ အတုယူ ကာ ကဗျာများကို ရေးသားစပ်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထိုအချိန်လောက် မှာပင် သူသည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့၏။ အသက် ၁၈ နှစ်တွင် တက်သစ်စနေကို၎င်း၊ ဝင်လုဆဲနေကို ၎င်း ဖွဲ့နွဲ့သော ဂီတကဗျာများကို ရေးသားခဲ့လေသည်။ တဂိုးသည် ၁၈၈၄ ခုနှစ်၌ အိမ်ထောင်ကျပြီးလျှင်၊ [[ဂင်္ဂါမြစ်]]ကမ်း တစ်နေရာ၌ရှိသော ရှိလေဒါအရပ်သို့ သွားရောက်၍၊ ဖခင်၏ လက်ငုပ်လက်ရင်းဖြစ်သော မြေယာများကို အုပ်ချုပ် စီမံကာ နေထိုင်ခဲ့လေသည်။ ထိုသို့ နေထိုင်ခဲ့ရာမှ၊ တဂိုးသည် ထိုအရပ်ရှိ အရပ်သူ အရပ်သားများ၏ သွားလာနေထိုင်မှု၊ လုပ်ကိုင်စားသောက်မှု၊ ဆင်းရဲပင်ပန်းမှုများကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှ လေ့လာသိရှိရလေသည်။ ဤသို့ လေ့လာသိရှိမိခဲ့သမျှသော လောကသားတို့၏ ဖြစ်စဉ်တို့ကို တဂိုးသည် [[ကဗျာ]]စာပေများ အဖြစ်ဖြင့် အမှန်အတိုင်း စီကုံးရေးသားဖော်ထုတ် ခဲ့ပေသည်။ ရှိလေဒါ၌ ၁၇ နှစ်မျှနေထိုင်ခဲ့စဉ် တဂိုးရေးသားစီကုံးခဲ့သော ကဗျာများအနက် အထင်အရှားဆုံး ကဗျာများမှာ ''ဆန်းစသော်တာ''၊ ''ဥယျာဉ်မှူး''၊ ''ဂီတဉ္စလီ''၊ ''မွတ်သိပ်သောကျောက်ခဲလုံး ကလေးများ''နှင့် အခြားပုံဝတ္ထုများဖြစ်သည်။ သို့သော် တဂိုးသည် ရှိလေဒါ၌နေထိုင်ခဲ့စဉ် သူ၏တစ်သက်တာတွင် ဝမ်းနည်းကြေကွဲဖွယ်ရာများကို ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရရှာ၏။ ရှိလေဒါ၌ တဂိုး၏ဇနီးသည်နှင့်တကွ သမီးတစ်ယောက်နှင့် သားအထွေးတစ်ယောက်ကွယ်လွန်လေသည်။ ၁၉ဝ၁ ခုနှစ် အသက် ၄ဝ အရွယ်၌ တဂိုးသည် ဘင်္ဂလားပြည်နယ်၊ ဗိုးလပူမြို့မှ နှစ်မိုင်အကွာရှိ၊ ရှန္တိနိကေတန်အရပ်တွင် ကျောင်းတစ်ကျောင်းတည်ထောင်ခဲ့ရာ၊ ယခုအခါ ဝိသဝဘာရတီဟု ကျော်ကြားလျက် ရှိ၏။ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် သွားရောက်ခဲ့ပြီးလျှင်၊ သူရေးသားသော စာပေအချို့ကိုလည်း ကိုယ်တိုင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့သည်။ တဂိုး သည် [[ဥရောပ]]တိုက်သို့လည်း အကြိမ်ကြိမ်ရောက်ဘူး သည့်ပြင် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[ရုရှနိုင်ငံ|ဆိုဗီယက်နိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၊ [[တောင်အမေရိက]]တိုက်၊ ပါရှားပြည်နှင့် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] များသို့လည်း လှည့်လည်သွားရောက်ခဲ့ဘူးလေသည်။၁၉၁၃ ခုနှစ်၌ တဂိုးသည် စာပေဆိုင်ရာနိုဗလ်ဆုကို ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့၏။၁၉၁၅ခုနှစ်တွင် ဆာဘွဲ့ချီးမြင့် သူကောင်းပြုခြင်းခံရလေသည်။ သို့သော်လည်း၁၉၁၉ ခုနှစ်၌ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်တွင် ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကို တရားလွန်ပြင်းထန်စွာ နှိမ်နင်းခဲ့သည်ကိုအကြောင်းပြ၍၊ထိုဆာဘွဲ့ကို ဗြိတိသျှအစိုးရထံ ပြန်လည်အပ်နှင်းခဲ့ လေသည်။၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင်ကား ကမ္ဘာကျော်[[အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်]]၌ 'ဟစ်ဗတ်လက်ချာ' များကို ဟောပြောပို့ချရာတွင် လူတို့၏ ကိုးကွယ်ရာအယူဝါဒအကြောင်း ဟောပြောခဲ့ပေသည်၊ တဂိုးသည်စာပေအရေးအသား၌သာကျော်ကြား ထင်ရှားခဲ့သူမဟုတ်ပေ။ ပန်းချီရေးဆွဲခြင်း၌လည်း ထူးကဲ သည့် ပါရမီရှင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် အသက် ၆၈ နှစ် အရွယ်တွင် ပန်းချီကားများကို စတင်ရေးဆွဲကာ [[မော်စကိုမြို့]]၊ ဗာမင်ဂမ်မြို့၊ [[ဘာလင်မြို့]]၊ မျူးနစ်မြို့၊ ပဲရစ်မြို့နှင့် နယူးယောက်မြို့များတွင် လှည့်လည်တင်ပြခဲ့ခြင်းဖြင့်လည်း ကမ္ဘာကျော်သူ ဖြစ်ပေသည်၊ ဂီတစာဆိုအဖြစ်ဖြင့်လည်း တဂိုးသည် သီချင်း အပုဒ်ပေါင်း ၃ဝဝဝ ကျော်မျှရေးသား စပ်ဆိုခဲ့သေးရာ၊ သူ့အား အနုပညာရေးရာတွင် အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲလှသော ပါရမီရှင်ဟု ခေါ်ဆိုလိုက်ပေတော့သည်။၁၉၄၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ၇ ရက်နေ့တွင် တဂိုးသည် ကာလကတ္တားမြို့၌ပင် ကွယ်လွန်အနိစ္စရောက်သည်။ အနိစ္စ မရောက်မီ တစ်နှစ်ခန့် (၁၉၄ဝပြည့်နှစ်)တွင် အောက်စဖို့ တက္ကသိုလ်မှ တဂိုးအား စာပေဆိုင်ရာပါရဂူဘွဲ့ ပေးအပ်ကာ ချီးမြှောက်ဂုဏ်ပြုခဲ့ပေသည်။ တဂိုးပြုစုရေးသားခဲ့သော စာပေများမှာ ကဗျာလင်္ကာအုပ်ပေါင်း ၆ဝ ခန့်နှင့် အခြားစကားပြေ အရေးအသားများဖြစ်သော ဝတ္ထုတို ဝတ္ထုရှည်၊စာမွန်၊ ဆုတောင်းပတ္ထနာနှင့် ပြဇာတ်အမြောက်အမြားပင်ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ တဂိုး၏စာပေများ [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]]သို့ပြန်ဆိုရေးသားကာ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားသို့ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိလျက်ရှိကြလေသည်။ == မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုထားသော စာအုပ်များ == #တဂိုးဝတ္ထုတိုများ ဆရာမြသန်းတင့် #တဂိုးဝတ္ထုတိုများ ဆရာပါရဂူ #သူလိုဘုရင် ဆရာပါရဂူ #တဂိုးလက်ရွေးစင်ဝတ္ထုတိုများ ဆရာပါရဂူ၊ ဆရာမြသန်းတင့်၊ ဆရာမင်းသုဝဏ်၊ ဆရာဇော်ဂျီ #တဂိုးလက်ရွေးစင် ကျော်လှိုင်ဦး #တဂိုးအတွေးတဂိုးအရေး ဟိန်းလတ် #တဂိုးစာပဒေသာ မောင်ဖြူး #ဥယျာဉ်မျူးကဗျာစု မြင့်စိုးလှိုင် #ဂန္ထဝင်လူသား နေစိုးထက် #တဂိုးနှင့် မြန်မာစာပေ လူစုံ #ချစ်သူ့လက်ဆောင် မြင့်စိုးလှိုင် #ဂီတဉ္ဇလီ မြင့်စိုးလှိုင် #ရာဘင်ဒြပ်တဂိုး မိုးမိုးအင်းလျားနှင့်အများ ၁၉၇၈ #တဂိုးအတ္ထုပ္ပတ္တိ ဦးလှဒင် #ညီအစ်မနှစ်ယောက် မင်းယုဝေ #အချစ်လက်နဲ့သီတဲ့ ညနေရီခရေကုံး မြင့်စိုးလှိုင် #ဆန်းစသော်တာ မြင့်စိုးလှိုင် #ချစ်သူ့လက်ဆောင် မြင့်စိုးလှိုင် #တဂိုးနှင့် မြန်မာစာပေ လူစုံ #တဂိုးစာနုယဉ် လူစုံ #ငှက်တေလေကဗျာစု မြင့်စိုးလှိုင် == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> }} [[Category:နိုဘယ်ဆုရ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:အိန္ဒိယ ကဗျာဆရာများ]] rg4l6qmh0j7xcdjwi4grks6ie1z86o4 752887 752886 2022-08-02T03:06:23Z Aung kaung 11971 wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=24 Jul 2021}} {{Infobox စာရေးဆရာ | အမည် = ရာဘင်ဒြာနတ် တဂိုး | ဓာတ်ပုံ = Tagore3.jpg | သက်တမ်း = | မွေးသက္ကရာဇ် = {{birth date|df=yes|၇|၅|၁၈၆၁}} | အမည်ရင်း = Rabindranath Thakur | မိဘအမည် = ဒေဘင်ဒြာနတ် တဂိုး | မွေးဖွားရာဒေသ = [[ကာလကတ္တားမြို့]] ဂျိုရာဆန်ကို၊ အိန္ဒိယ။ | နိုင်ငံသား = {{flag|အိန္ဒိယနိုင်ငံ}} | လူမျိုး = ဘင်္ဂါလီ | ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ = | ပညာအရည်အချင်း = | အလုပ်အကိုင်= စာရေးဆရာ၊ ပန်းချီဆရာ။ | ကလောင် အမည်ခွဲများ = | ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု = | စာပေအမျိုးအစား = [[ကဗျာ]] | ထင်ရှားသည့်စာ = [[ဂီတဉ္စလီ]]၊ ဆန်းစသော်တာ၊ ဥယျာဉ်မှူး။ | ရရှိသည့်ဆု = စာပေဆိုင်ရာနိုဗယ်ဆု ၁၉၁၃။ | ကြင်ဖော် = Mrinalini Devi | သားသမီး = ငါးယောက်၊ နှစ်ယောက်မှာ မွေးဖွားစဉ်သေဆုံး။ | ကွယ်လွန်ရက် = {{death date and age|၁၉၄၁|၈|၇|၁၈၆၁|၅|၇}} | ကွယ်လွန်ရာဒေသ = ကာလကတ္တား | လက်မှတ် = Rabindranath_Tagore_Signature.svg | ကွန်ယက် = }} ၁၈၆၁ ခုနှစ်၊ မေလ (၇) ရက်နေ့တွင် ကဝိစာဆိုကြီး '''ရာဘင်ဒြာနတ်တဂိုး''' ({{lang-en|Rabindranath Tagore}}) (၇ မေ ၁၈၆၁ - ၇ ဩဂုတ် ၁၉၄၁)ကို ကြွယ်ဝချမ်းသာသော ပညာတတ် အထက်တန်းလွှာမိဘများက [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား(ကိုးလ်ကတ္တား)မြို့]]၊ ဂျိုရာဆန်ကို (Jorasanko) အရပ်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] ကာလကတ္တားမြို့တွင် ကဗျာ၊ ဂီတ ဘက်မှာ ထင်ရှားကျော်ကြားသူဖြစ်ရုံသာမက ပန်းချီမှာဆိုလည်း ပါရမီရှိ သူဖြစ်သည်။ တဂိုးသည် ဂီတဉ္ဇလီကဗျာနှင့် ၁၉၁၃-ခုနှစ်တွင် စာပေဆိုင်ရာ[[နိုဗယ်ဆု]] (Nobel Prize for Literature) ကိုရရှိခဲ့သည်။ တဂိုး၏ ရှန်တိနိကေတန် တက္ကသိုလ်ကြီးသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ စာပေ [[အနုပညာ]]၊ ယဉ်ကျေးမှု နိုင်ငံတကာ တက္ကသိုလ်ကြီးအဖြစ် အခုချိန်ထိ တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နေရာအနှံ့အပြားတွင် မေလ ၈ ရက်နေ့တိုင်း ဆရာကြီး၏ မွေးနေ့ကို ခမ်းခမ်းနားနား ကျင်းပပြုလုပ်လေ့ရှိကြသည်။ == တဂိုးနှင့် မြန်မာပြည် == တဂိုးသည် မြန်မာပြည်ကို နှစ်ကြိမ်လာရောက်ခဲ့ပြီး ပထမအကြိမ်အဖြစ် [[ရန်ကုန်]]ရောက်သည့် နောက်တစ်ရက် မေလ ၈ ရက် နေ့သည် ဆရာကြီးမွေးနေ့နှင့် တိုက်ဆိုင်နေသောကြောင့် ရန်ကုန်မြို့ရှိ အိန္ဒိယအမျိုးသားများက ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူခဲ့ကြသလို ဂုဏ်ပြု ပွဲအခမ်း အနားကိုလည်း ရန်ကုန်မြို့ [[ဂျူဗလီဟော]]ခန်းမမှာ ကျင်းပပေးခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင်းလှည့် လည်ကြည့်ရှုစဉ် ဘုရားတန်ဆောင်း၊ ဂူကျောင်းပြသာဒ်များမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကဲ့သို့ မြန်မာအမျိုးသား ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်များဖြစ်နေသည်ကို မြင်တွေ့ ပြီး မြန်မာအမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရှေးဟောင်းအစဉ်အလာများကို စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ [[ရွှေတိဂုံ]]ဘုရားကို ရောက်သောအခါ "လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီးနှင့် ချိန်ထိုးကြည့်လျင် တစ်မြို့လုံးသည် အရောင်မတောက်တော့"ဟု သူကမှတ်ချက်ချခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏ ရိုးသားပြီး လွတ်လပ်သောဘဝကိုလည်း ဆရာကြီးက သဘောကျခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ရန်ကုန်သို့ ဒုတိယအကြိမ်ရောက်လာချိန်မှာ ဘင်္ဂါလီစာပေညီလာခံ ကျင်းပချိန်နှင့် ကြုံကြိုက်နေရာ မတ်လ၂၅ရက်နေ့တွင် ညီလာခံနှင့်ရောပြီး ဆရာကြီးအား ဧည့်ခံဂုဏ်ပြုပွဲ ကျင်းပပေးခဲ့ပြီး အစီအစဉ်တွင် မြန်မာအက ပါဝင်ရာ တဂိုးက ချီးကျူးခဲ့သည်။ ဆရာကြီး ဒုတိယအကြိမ် တည်းခို သွားသည့် တိုက်အိမ်အရှေ့ဘက် အတွင်းနံရံကျောက်ပြား၌ ဆရာကြီးရောက်ရှိသည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာနှစ်ဘာသာနှင့် ရေးထိုးထားသည့် စာတမ်းကို ယနေ့ထက်ထိရှိနေသေးသည်ဟု သိရသည်။ ဆရာကြီး တည်းခိုခဲ့သည့်အိမ်မှာ ဗိုလ်တစ်ထောင်မြို့နယ် ကုန်သည်လမ်းက ဂါးဒီယန်းသတင်းစာတိုက် အဆောက်အအုံ နေရာဖြစ်သည်။ ၁၉၅၂-ခုနှစ်မှာ တဂိုး၏ စာပေအနုပညာမြတ်နိုးသူများက မြန်မာပြည် တဂိုးအသင်းကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ရာ အိန္ဒိယအမျိုးသားများ ပါဝင်ခဲ့ပြီး အသင်းဥက္ကဋ္ဌများမှာ မြန်မာအမျိုးသားများဖြစ်သည်။<ref>မြန်မာတိုင်း၊ အတွဲအမှတ် (၂၅၊ အမှတ် ၄၈၂)</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၏ စာပေလောကကို ၁၉ ရာစုနှစ်တွင် ဘင်္ဂါလီစာပေသည်ရှေ့ဆောင်ပြုခဲ့ပေသည်။ ထိုဘင်္ဂါလီစာပေ ရှေ့ဆောင်ခဲ့သည့်ခေတ်ကို အိန္ဒိယစာပေလောက၌ ခေတ်သစ်ဟု ခေါ်ဆိုကြလေသည်။ အကြောင်းမှာ ထိုခေတ်၌ ရှေးကရေးသားခဲ့သော စာမွန်အရေးအသားများ ဝတ္ထုတို တတ္ထုရှည်အရေးအသားများ၊ ရှေးဦး သက္ကဋစာပေ ပြဇာတ်များ စသည်တို့နှင့်မတူ၊ တမူကွဲပြား ဆန်းသစ်သော ပြဇာတ်အရေးအသားများ ထွန်းကားလာသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်သစ် ဘင်္ဂါလီစာပေလောကတွင် အထင်အရှားအကျော်စောဆုံးဖြစ်၍၊ စာပေလောကခေါင်းဆောင်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ဖခင်ကြီးဟု ခေါ်တွင်ခံရသူကား ရာဗင်ဒြာနတ် တဂိုးပင်တည်း။ တဂိုးကို ၁၈၆၁ ခုနှစ် မေလ ၆ ရက်နေ့တွင် ကာလကတ္တားမြို့၌ မွေးဖွား၏။ ဖခင်မှာ ဒေဗင်ဒြာနတ် တဂိုးဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်အခါက အလွတ်ပညာသင် နည်းပြဆရာများဖြင့်သာ စာပေများကို သင်ကြားခဲ့ရ၏။ ၁၇ နှစ်သားအရွယ်တွင် တဂိုးသည် ဗိသနဝကဗျာစာဆိုများကို တပည့်ခံယူ၍ အတုယူ ကာ ကဗျာများကို ရေးသားစပ်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထိုအချိန်လောက် မှာပင် သူသည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]သို့သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့၏။ အသက် ၁၈ နှစ်တွင် တက်သစ်စနေကိုလည်းကောင်း၊ ဝင်လုဆဲနေကို လည်းကောင်း ဖွဲ့နွဲ့သော ဂီတကဗျာများကို ရေးသားခဲ့လေသည်။ တဂိုးသည် ၁၈၈၄ ခုနှစ်၌ အိမ်ထောင်ကျပြီးလျှင်၊ [[ဂင်္ဂါမြစ်]]ကမ်း တစ်နေရာ၌ရှိသော ရှိလေဒါအရပ်သို့ သွားရောက်၍၊ ဖခင်၏ လက်ငုပ်လက်ရင်းဖြစ်သော မြေယာများကို အုပ်ချုပ် စီမံကာ နေထိုင်ခဲ့လေသည်။ ထိုသို့ နေထိုင်ခဲ့ရာမှ၊ တဂိုးသည် ထိုအရပ်ရှိ အရပ်သူ အရပ်သားများ၏ သွားလာနေထိုင်မှု၊ လုပ်ကိုင်စားသောက်မှု၊ ဆင်းရဲပင်ပန်းမှုများကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှ လေ့လာသိရှိရလေသည်။ ဤသို့ လေ့လာသိရှိမိခဲ့သမျှသော လောကသားတို့၏ ဖြစ်စဉ်တို့ကို တဂိုးသည် [[ကဗျာ]]စာပေများ အဖြစ်ဖြင့် အမှန်အတိုင်း စီကုံးရေးသားဖော်ထုတ် ခဲ့ပေသည်။ ရှိလေဒါ၌ ၁၇ နှစ်မျှနေထိုင်ခဲ့စဉ် တဂိုးရေးသားစီကုံးခဲ့သော ကဗျာများအနက် အထင်အရှားဆုံး ကဗျာများမှာ ''ဆန်းစသော်တာ''၊ ''ဥယျာဉ်မှူး''၊ ''ဂီတဉ္စလီ''၊ ''မွတ်သိပ်သောကျောက်ခဲလုံး ကလေးများ''နှင့် အခြားပုံဝတ္ထုများဖြစ်သည်။ သို့သော် တဂိုးသည် ရှိလေဒါ၌နေထိုင်ခဲ့စဉ် သူ၏တစ်သက်တာတွင် ဝမ်းနည်းကြေကွဲဖွယ်ရာများကို ကြုံတွေ့ခံစားခဲ့ရရှာ၏။ ရှိလေဒါ၌ တဂိုး၏ဇနီးသည်နှင့်တကွ သမီးတစ်ယောက်နှင့် သားအထွေးတစ်ယောက်ကွယ်လွန်လေသည်။ ၁၉ဝ၁ ခုနှစ် အသက် ၄ဝ အရွယ်၌ တဂိုးသည် ဘင်္ဂလားပြည်နယ်၊ ဗိုးလပူမြို့မှ နှစ်မိုင်အကွာရှိ၊ ရှန္တိနိကေတန်အရပ်တွင် ကျောင်းတစ်ကျောင်းတည်ထောင်ခဲ့ရာ၊ ယခုအခါ ဝိသဝဘာရတီဟု ကျော်ကြားလျက် ရှိ၏။ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် သွားရောက်ခဲ့ပြီးလျှင်၊ သူရေးသားသော စာပေအချို့ကိုလည်း ကိုယ်တိုင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့သည်။ တဂိုး သည် [[ဥရောပ]]တိုက်သို့လည်း အကြိမ်ကြိမ်ရောက်ဘူး သည့်ပြင် [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[ရုရှနိုင်ငံ|ဆိုဗီယက်နိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၊ [[တောင်အမေရိက]]တိုက်၊ ပါရှားပြည်နှင့် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] များသို့လည်း လှည့်လည်သွားရောက်ခဲ့ဘူးလေသည်။၁၉၁၃ ခုနှစ်၌ တဂိုးသည် စာပေဆိုင်ရာနိုဗလ်ဆုကို ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့၏။၁၉၁၅ခုနှစ်တွင် ဆာဘွဲ့ချီးမြင့် သူကောင်းပြုခြင်းခံရလေသည်။ သို့သော်လည်း၁၉၁၉ ခုနှစ်၌ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်တွင် ဆူပူလှုပ်ရှားမှုများကို တရားလွန်ပြင်းထန်စွာ နှိမ်နင်းခဲ့သည်ကိုအကြောင်းပြု၍၊ ထိုဆာဘွဲ့ကို ဗြိတိသျှအစိုးရထံ ပြန်လည်အပ်နှင်းခဲ့ လေသည်။ ၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင်ကား ကမ္ဘာကျော်[[အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်]]၌ 'ဟစ်ဗတ်လက်ချာ' များကို ဟောပြောပို့ချရာတွင် လူတို့၏ ကိုးကွယ်ရာအယူဝါဒအကြောင်း ဟောပြောခဲ့ပေသည်။ တဂိုးသည် စာပေအရေးအသား၌သာကျော်ကြား ထင်ရှားခဲ့သူမဟုတ်ပေ။ ပန်းချီရေးဆွဲခြင်း၌လည်း ထူးကဲ သည့် ပါရမီရှင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် အသက် ၆၈ နှစ် အရွယ်တွင် ပန်းချီကားများကို စတင်ရေးဆွဲကာ [[မော်စကိုမြို့]]၊ ဗာမင်ဂမ်မြို့၊ [[ဘာလင်မြို့]]၊ မျူးနစ်မြို့၊ ပဲရစ်မြို့နှင့် နယူးယောက်မြို့များတွင် လှည့်လည်တင်ပြခဲ့ခြင်းဖြင့်လည်း ကမ္ဘာကျော်သူ ဖြစ်ပေသည်၊ ဂီတစာဆိုအဖြစ်ဖြင့်လည်း တဂိုးသည် သီချင်း အပုဒ်ပေါင်း ၃ဝဝဝ ကျော်မျှရေးသား စပ်ဆိုခဲ့သေးရာ၊ သူ့အား အနုပညာရေးရာတွင် အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲလှသော ပါရမီရှင်ဟု ခေါ်ဆိုလိုက်ပေတော့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ၇ ရက်နေ့တွင် တဂိုးသည် ကာလကတ္တားမြို့၌ပင် ကွယ်လွန်အနိစ္စရောက်သည်။ အနိစ္စ မရောက်မီ တစ်နှစ်ခန့် (၁၉၄ဝပြည့်နှစ်)တွင် အောက်စဖို့ တက္ကသိုလ်မှ တဂိုးအား စာပေဆိုင်ရာပါရဂူဘွဲ့ ပေးအပ်ကာ ချီးမြှောက်ဂုဏ်ပြုခဲ့ပေသည်။ တဂိုးပြုစုရေးသားခဲ့သော စာပေများမှာ ကဗျာလင်္ကာအုပ်ပေါင်း ၆ဝ ခန့်နှင့် အခြားစကားပြေ အရေးအသားများဖြစ်သော ဝတ္ထုတို ဝတ္ထုရှည်၊စာမွန်၊ ဆုတောင်းပတ္ထနာနှင့် ပြဇာတ်အမြောက်အမြားပင်ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ တဂိုး၏စာပေများ [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]]သို့ပြန်ဆိုရေးသားကာ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားသို့ ထုတ်ဝေဖြန့်ချိလျက်ရှိကြလေသည်။ == မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုထားသော စာအုပ်များ == #တဂိုးဝတ္ထုတိုများ ဆရာမြသန်းတင့် #တဂိုးဝတ္ထုတိုများ ဆရာပါရဂူ #သူလိုဘုရင် ဆရာပါရဂူ #တဂိုးလက်ရွေးစင်ဝတ္ထုတိုများ ဆရာပါရဂူ၊ ဆရာမြသန်းတင့်၊ ဆရာမင်းသုဝဏ်၊ ဆရာဇော်ဂျီ #တဂိုးလက်ရွေးစင် ကျော်လှိုင်ဦး #တဂိုးအတွေးတဂိုးအရေး ဟိန်းလတ် #တဂိုးစာပဒေသာ မောင်ဖြူး #ဥယျာဉ်မျူးကဗျာစု မြင့်စိုးလှိုင် #ဂန္ထဝင်လူသား နေစိုးထက် #တဂိုးနှင့် မြန်မာစာပေ လူစုံ #ချစ်သူ့လက်ဆောင် မြင့်စိုးလှိုင် #ဂီတဉ္ဇလီ မြင့်စိုးလှိုင် #ရာဘင်ဒြပ်တဂိုး မိုးမိုးအင်းလျားနှင့်အများ ၁၉၇၈ #တဂိုးအတ္ထုပ္ပတ္တိ ဦးလှဒင် #ညီအစ်မနှစ်ယောက် မင်းယုဝေ #အချစ်လက်နဲ့သီတဲ့ ညနေရီခရေကုံး မြင့်စိုးလှိုင် #ဆန်းစသော်တာ မြင့်စိုးလှိုင် #ချစ်သူ့လက်ဆောင် မြင့်စိုးလှိုင် #တဂိုးနှင့် မြန်မာစာပေ လူစုံ #တဂိုးစာနုယဉ် လူစုံ #ငှက်တေလေကဗျာစု မြင့်စိုးလှိုင် == ကိုးကား == {{reflist| <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref> }} [[Category:နိုဘယ်ဆုရ ပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:အိန္ဒိယ ကဗျာဆရာများ]] qwoz1gsuz1c4f636y91b5z6eh4ja5dj 0 14575 752905 719991 2022-08-02T10:08:20Z 37.111.8.202 /* ဂရိအနုပညာ */ wikitext text/x-wiki ==ဂရိအနုပညာ== လက်ရာမြောက်သည့် ရှေးဟောင်းဂရိအနုပညာ ခေတ်အမျိုးမျိုး ကုန်လွန်ကြစေကာမူ ပြောင်မြောက်လှသည့် ရှေးဟောင်းဂရိတို့၏ အနုပညာကား မှေးမှိန်တိမ်ကောလိမ့် မည် မဟုတ်ပေ။ ဂရိအနုပညာ၏ မဏ္ဍိုင်ဖြစ်သော အဆင့်အတန်း မြင့်လှသည့် ရုပ်လုံးထုနှင့် ပန်းချီဆေးရေး အတတ်ပညာများကို နှောင်းလူတို့သည် အမြဲလိုပင် နည်းနိဿယခံယူကြရသည်။ ဂရိလူမျိုးတို့၏ အနုပညာရပ်များဖြစ်သော ဗိသုကာ၊ ရုပ်လုံး ထုနှင့် ပန်းချီဆေးရေး အတတ်များသည် အခြားနိုင်ငံများ၏ အနုပညာရပ်များထက် စနစ်တကျရှိ၍ ဂရိတို့၏ရုပ်တု၊ ရုပ်လုံး၊ အဆောက်အအုံများမှာ အချိုးအစား ကျနလှပသည်ဟု ထင်ရှား သည်။ ထိုကဲ့သို့ ထင်ရှားခဲ့သော အနုပညာရပ်များသည် ဘီစီ ၈ဝဝ မှ ဘီစီ ၅ဝဝ ခုနှစ်အတွင်း၌ ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။ ပထမတွင် ဂရိတို့မှာ သိုးထိန်း၊ ဆိတ်ထိန်းများသာ ဖြစ်ချေသည်။ ထို့ နောက် နယ်လှည့်ကုန်သည်များဖြစ်သော ဖီနီရှန် လူမျိုးများ ထံမှ သင်္ချာအတတ်နှင့် အက္ခရာစာလုံးတို့ကို ရရှိကြ၏။ ဂရိ တို့မှာ ဉာဏ်ထက်မြက်သူများ ဖြစ်ကြသဖြင့် ဖီနီရှန်တို့ထံမှ ရသော သင်္ချာနှင်အက္ခရာရေးနည်း အတတ်များကို ဖွံ့ဖြိုးအောင် ပြုစုနိုင်ခဲ့ကြပေသည်။ ဘီစီ ၉ဝဝ မှ ဘီစီ ၇ဝဝ ခုနှစ် ခန့်အထိ ကာလအပိုင်းအခြားကို ဂျီဩမေတြီထွန်းကားသော ခေတ်ဟု အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြ၏။ ဂရိတို့သည် နတ်ကိုးကွယ်ကြသည်။ သူတို့ ကိုးကွယ်ကြသည့် နတ်များမှာ သာမန်လူတို့ထက် တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါ၌ ကြီးမားသည် ဟု ယုံကြည်ရသော မီး၊ ရေ၊ နေ၊ လေ စသည်တို့တည်း။ ထို့ အပြင်လည်း လူတို့၏ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ စီးပွားရေး စသည်တို့ကို စိုးပိုင်သော နတ်အသီးသီးရှိသည်ဟု ယုံကြည်ကြ ၏။ ထိုသို့ ယုံကြည်သည့်အတိုင်းလည်း သူတို့၏ စိတ်ကူး၌ ထင်မြင်လာသော နတ်ရုပ်များ၏ ပုံများကို ထုလုပ်ကိုးကွယ်ကြ သည်။ ပထမတွင် ဂရိတို့သည် ပုံကြမ်းပုံရိုင်းများကိုသာ ထွင်းထု ရေးဆွဲနိုင်ခဲ့ကြ၏။ သူတို့၏ကျန်းမာရေးကို အလေးဂရုပြုသော လူမျိုးများဖြစ်သည့်အတိုင်း ကိုယ်လက်အင်္ဂါအချိုးအစား ကျနမှု ကို အထူးလိုလားကြသည်။ ဤသို့ကိုယ်လက်အင်္ဂါတောင့်တင်း လှပခြင်းကို သူတို့၏နတ်များက နှစ်သက်သည်ဟု ယုံကြည်ကြ ၏။ ဉာဏ်ကောင်းသောဂရိတို့သည် ရုပ်တု ရုပ်လုံးများကိုသာ မက အဆောက်အအုံများကိုလည်း အချိုးအစားကျန လှပစေရန် တစ်စတစ်စ ဂရုစိုက်၍လာခဲ့ကြသည်။ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော ဂျီဩမေတြီခေတ်ပိုင်းတွင် ဂရိတို့သည် အဆောက်အအုံများကို ဂျီဩမေတြီစနစ်အရ တိုင်းထွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့ကြ၏။ သို့ရာ တွင် ဂရိအနုပညာရပ်များသည် တိုးတက်မှုများစွာ မရရှိသေး ချေ။ ဘီစီ ၄၈ဝ ခန့်အထိ ဂရိလက်ရာများမှာ ရှေးရိုးကျ၍ ပြောပလောက်အောင် လှပတင့်တယ်ခြင်း မရှိသေးချေ။ ဂရိ နိုင်ငံသို့ ထိပါးစော်ကားလာသော အာရှတိုက်မှ ပါးရှင်းလူမျိုး များကို ဘီစီ ၄၇၉ ခုနှစ်၌ တွန်းလှန်နိုင်ကြသည်တွင် ဂရိတို့ ၏ စိတ်ဓာတ်များ တက်ကြွလာခဲ့သည်။ ထိုအခါတွင် ရုပ်တု ရုပ်လုံးများပြုလုပ်၍၎င်း၊ တေးချင်းကဗျာများစပ်ဆို၍၎င်း သူရဲ ကောင်း အာဇာနည်များကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုသည်။ ယင်းအချိန် မှစ၍ ဂရိတို့၏ အနုပညာလက်ရာများသည်လည်း သိသိသာ သာ တိုးတက် ကြီးပွားလာလေသည်။ ဂရိအနုပညာသမိုင်းကို ခေတ်ကြီး ၄ ခေတ်ပိုင်းခြား၍ လေ့ လာနိုင်ပေသည်။ ပထမခေတ်ဟု ခေါ်တွင်ရမည်ဖြစ်သော ဘီစီ ၈ဝဝ ခုနှစ် ခန့်မှ ပါးရှင်းတို့ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သည့် ဘီစီ ၄၈ဝ ခုနှစ်ခန့် အတောအတွင်း၌ ဂရိတို့၏ရှေးရိုးလက်ရာကြမ်းများကို တွေ့မြင် နိုင်သည်။ အဆောက်အအုံများ၊ ရုပ်လုံးများ၊ ပန်းချီကားများ သည် စနစ်တကျရှိလာပြီဖြစ်သော်လည်း နှောင်းခေတ်လက်ရာ များကို မမီသေးချေ။ ဒုတိယခေတ်ဖြစ်သော ဘီစီ ၄၈ဝ မှ ဘီစီ ၄ဝဝ ခုနှစ်အထိ တွင် ဂရိတို့၏စိတ်ဓာတ်ရင့်သန်မှုကို အမှီပြုကာအနု ပညာရပ် များသည်လည်း တစ်ဟုန်တည်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ထိုခေတ် လက်ရာများမှာ အဆစ်အချိုး ကျနလှပလာလေပြီ။ ပါးရှင်း လူမျိုးတို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပျက်စီးပြိုကွဲသော အဆောက်အအုံများ၊ အထိမ်းအမှတ်ရုပ်လုံးများနှင့် ပန်းချီကား များကို အားတိုက်အင်တိုက် မွမ်းမံပြင်ဆင်ကြသည်။ ကဗျာ စာဆိုနှင့် ဂီတစာဆိုတို့ကလည်း ဂရိလူစွမ်းကောင်း များ၏ အကြောင်းကို စိတ်ဓာတ်တက်ကြွဖွယ် တေးသီချင်းများ ဖွဲ့ဆို သီကုံးကြသည်။ အနုပညာရပ်များအနက် ပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် ရှေးဦး စွာ ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ဟန်တူသည်။ အေသင်မြို့နှင့် ဒဲလဖိုင်မြို့ရှိ အဆောက်အအုံ မျက်နှာစာအဆောင်ကြီးများမှ နံရံများတွင် တန်ဆာဆင်ခဲ့ကြသော ပန်းချီဆရာကြီး ပေါ်လစ်ဂနိုးတပ်၊ မိုက်ကွန်နှင့် ပါနီနပ်တို့၏ လက်ရာများမှာ များစွာ ချီးမွမ်း ဖွယ်ကောင်းသည်။ အချို့ပန်းချီကားများတွင် မူရင်းဆေးရောင် များ မရှိတော့သော်လည်း ရေးဆွဲပုံ အချိုးအစား အထားအသို တို့မှာ နည်းစနစ်ကျနမှန်ကန်လှသဖြင့် ယခုခေတ် အနုပညာ ရှင်များ၏ ချီးကျူးအံ့ဩမှုကိုပင် ခံရလေသည်။ ထိုခေတ်အတွင်းမှာပင် အေသင်မြို့၊ အကရော့ပလစ်တောင် ကုန်းပေါ်ရှိ ပါးသီနွန်အဆောက်အအုံကြီး၊ အိုလင်းပီးယားမြို့ရှိ ဇုနတ်မင်း၏နန်းတော်ကြီးအပြင် အခြားမြို့ရွာများရှိ အဆောက် အအုံများကို လှပဆန်းကြယ်စွာ ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြပြီး လျှင် ထိုအဆောက်အအုံများကို ကျောက်ရုပ်တုများ၊ ကြေးရုပ် တုများ၊ ပန်းချီကားများ အစရှိသည်တို့ဖြင့် အလှအပ တန်ဆာ ဆင်ကြလေသည်။ ဂရိရုပ်လုံးထုဆရာတို့သည် ကိုယ်လက်အင်္ဂါ အချိုးအစား လှပပြေပြစ်မှုကို အဓိကထားကာ ထုလုပ်လေ့ရှိကြရာ ကျန်းမာ သန်စွမ်းသော အားကစားသမား၏ ရုပ်လုံးများကို ထုလုပ်ကြ သည်။ ထိုခေတ်က ထင်ရှားကျော်စောခဲ့သော ရုပ်လုံးထု ဆရာ ကြီးများမှာ မိုင်ရွန်၊ ပေါ်လီကလိုင်တပ်နှင့် ဖီးဒီးယက်တို့ပင် ဖြစ်သည်။ လေးပစ်သမား၊ လှံကိုင်သမား၊သံဝိုင်းပစ်သမားနှင့် အခြားအားကစားသမားရုပ်လုံးများမှာ အလွန်အချိုးအစား ကျန၍ လှပသောဟန်အမူအရာ ရှိသည်။ မိန်းမရုပ်များကို ထုလုပ်လျှင်လည်း မိန်းမတို့၌ ပြည့်စုံရမည့် စံပြကိုယ် အင်္ဂါအဆစ်အချိုးများကိုယူကာ ထွင်းထုကြပေသည်။ ဗီးနပ်အမည်ရှိ အချစ်နတ်သမီး၏ ရုပ်တုကိုကြည့်လျှင် ဂရိ တို့၏ အမြင်၌ လှပခြင်းသည် မည်ကဲ့သို့ ရှိလေသည်ကို မှန်းဆသိရှိနိုင်ကြပေလိမ့် မည်။ ဘီစီ ၄ဝဝ မှ ၃ဝဝ ခုနှစ်အထိ ကာလအပိုင်းအခြားကို တတိယခေတ်ဟု မှတ်သားခေါ်ဆိုရပေမည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆို သော် ထိုခေတ်တွင် ဂရိတို့၏လက်ရာများသည် အပြောင်းအလဲ ရှိလာသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ရုပ်တု ရုပ်လုံး ဖော်နည်းတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ရှိလာသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဒုတိယခေတ်က ရုပ်လုံးများမှာ အချိုးအစား ကျနလှပသော် လည်း စံပြရုပ်လုံးများသာလျှင် ဖြစ်သည်။ တတိယခေတ်တွင် ရုပ်တုရုပ်လုံးများသည်လည်း ဒုတိယခေတ်ကဲ့သို့ အချိုးအစား ကျနလှပ၍ လက်ရာပြောင်မြောက်ကြပေသည်။ တတိယခေတ် ၏ ထူးခြားချက်မှာကား စံပြရုပ်လုံးများဖြစ်သောအား ကစား သမားနှင့် အချစ်နတ်သမီး၏ ပုံများသာမက လူသာမန်တို့၏ လှုပ်ရှားမှုများကိုပါ ပုံတူယူ၍ ဖန်တီးနိုင်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ လူ့လောကသဘာဝနှင့် ပိုမိုနီးစပ်လာပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။ လူတို့ ၏သဏ္ဌာန်၌ ဖြစ်ပေါ်တတ်သောအမူအရာ အသွင်အပြင်များကို သရုပ်ဖော်နိုင်ကြလေပြီ။ ထို့ကြောင့်လက်ရှိလူတို့ တွေ့ထိခံစားရ သည့် စိတ်စေတနာတို့မှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အမူအရာတို့သည် ရုပ်တုရုပ်လုံးများပေါ်တွင် ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပေါ်နေပေ တော့သည်။ ထိုခေတ်အတွင်းက ပရက်ဇစ်တလီ၊ စကိုးပတ်၊ တင်းမသီးယပ် အစရှိသော အနုပညာသည်ကြီးများသည် အံ့ဩ ဖွယ်ရာ စူးရှသောအမြင်နှင့် ကျွမ်းကျင်မှု ရှိလှသောကြောင့် ထင်ရှားကျော်စောခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အတွင်းမှာကပင် ရောမလူမျိုးတို့သည် ဂရိနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာကာ ဂရိလက်ရာအများအပြားကို ရောမနိုင်ငံသို့ ယူဆောင်သွားကြ၏။ ထို့ကြောင့် ဂရိဟန်ရှိသော အနုပညာ လက်ရာများကို ဂရိနိုင်ငံ၌၎င်း၊ ရောမနိုင်ငံ၌၎င်း၊ တွေ့မြင် ရပေသည်။ ဘီစီ ၃၈ဝ ပြည့်နှစ်အလွန်တွင် ဂရိအနုပညာသည် အသွင်တစ်မျိုး ပြောင်းခဲ့ပြန်သည်။ ဤအကြိမ်တွင်မူကား တိုးတက်မှုမရှိဘဲ တဖြည်းဖြည်းသာ ဆုတ်ယုတ်မှေးမှိန် ခဲ့လေသည်။ ထိုခေတ်ကို စတုတ္ထခေတ်ဟု ခေါ်ရပေမည်။ ထိုခေတ်သို့ရောက်သောအခါ ပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် သာသနာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများနှင့်သာ သက်ဆိုင်သော အတတ်ပညာ မဟုတ်တော့ဘဲ လူနေအဆောက်အအုံနှင့်လည်း သက်ဆိုင်သော အနုပညာ ဖြစ်လာသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ် အခါက ထွန်းကားခဲ့သော ဂရိပန်းချီ၊ ရုပ်တု၊ ဗိသုကာဆရာ တို့၏ အမည်များသည် အနုပညာသမိုင်းတွင် များစွာ မထင် ရှားခဲ့ဘဲ လက်ရာကောင်းများလည်း မှတ်သားလောက်ဖွယ် မကျန်ရစ်ခဲ့ချေ။ ဂရိနိုင်ငံ၌အနုပညာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ် မှေးမှိန် လာခိုက်တွင် နိုင်ငံငယ်ကလေးများ အစိတ်စိတ်ကွဲ၍ ပြည်ထဲရေး မသာမယာဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် အနုပညာရပ်သည် ပြန်လည် ဖွံ့ဖြိုးလာရန် မဖြစ်နိုင်ခဲ့တော့ချေ။ စတုတ္ထခေတ်သည် ဂရိအနုပညာ မှေးမှိန်ကွယ်ပျောက်သောခေတ်ဖြစ်သော်လည်း ဂရိပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် ရောမခေတ်တွင် ဆက်လက် ဖွံ့ဖြိုးခဲ့ဟန်တူပေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုလက်ရာများကား ရောမ လက်ရာများသာဖြစ်၍ ဂရိနိုင်ငံအနုအပညာအဖြစ် စဉ်းစားရန် မသင့်ချေ ==ကိုးကား== <references/> [[Category:ဂရိနိုင်ငံ]] gypw6spqn7sxwa7aodfnl4g2as4c4hy 752906 752905 2022-08-02T10:08:42Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki ==ဂရိအနုပညာ== လက်ရာမြောက်သည့် ရှေးဟောင်းဂရိအနုပညာ ခေတ်အမျိုးမျိုး ကုန်လွန်ကြစေကာမူ ပြောင်မြောက်လှသည့် ရှေးဟောင်းဂရိတို့၏ အနုပညာကား မှေးမှိန်တိမ်ကောလိမ့် မည် မဟုတ်ပေ။ ဂရိအနုပညာ၏ မဏ္ဍိုင်ဖြစ်သော အဆင့်အတန်း မြင့်လှသည့် ရုပ်လုံးထုနှင့် ပန်းချီဆေးရေး အတတ်ပညာများကို နှောင်းလူတို့သည် အမြဲလိုပင် နည်းနိဿယခံယူကြရသည်။ ဂရိလူမျိုးတို့၏ အနုပညာရပ်များဖြစ်သော ဗိသုကာ၊ ရုပ်လုံး ထုနှင့် ပန်းချီဆေးရေး အတတ်များသည် အခြားနိုင်ငံများ၏ အနုပညာရပ်များထက် စနစ်တကျရှိ၍ ဂရိတို့၏ရုပ်တု၊ ရုပ်လုံး၊ အဆောက်အအုံများမှာ အချိုးအစား ကျနလှပသည်ဟု ထင်ရှား သည်။ ထိုကဲ့သို့ ထင်ရှားခဲ့သော အနုပညာရပ်များသည် ဘီစီ ၈ဝဝ မှ ဘီစီ ၅ဝဝ ခုနှစ်အတွင်း၌ ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။ ပထမတွင် ဂရိတို့မှာ သိုးထိန်း၊ ဆိတ်ထိန်းများသာ ဖြစ်ချေသည်။ ထို့ နောက် နယ်လှည့်ကုန်သည်များဖြစ်သော ဖီနီရှန် လူမျိုးများ ထံမှ သင်္ချာအတတ်နှင့် အက္ခရာစာလုံးတို့ကို ရရှိကြ၏။ ဂရိ တို့မှာ ဉာဏ်ထက်မြက်သူများ ဖြစ်ကြသဖြင့် ဖီနီရှန်တို့ထံမှ ရသော သင်္ချာနှင်အက္ခရာရေးနည်း အတတ်များကို ဖွံ့ဖြိုးအောင် ပြုစုနိုင်ခဲ့ကြပေသည်။ ဘီစီ ၉ဝဝ မှ ဘီစီ ၇ဝဝ ခုနှစ် ခန့်အထိ ကာလအပိုင်းအခြားကို ဂျီဩမေတြီထွန်းကားသော ခေတ်ဟု အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြ၏။ ဂရိတို့သည် နတ်ကိုးကွယ်ကြသည်။ သူတို့ ကိုးကွယ်ကြသည့် နတ်များမှာ သာမန်လူတို့ထက် တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါ၌ ကြီးမားသည် ဟု ယုံကြည်ရသော မီး၊ ရေ၊ နေ၊ လေ စသည်တို့တည်း။ ထို့ အပြင်လည်း လူတို့၏ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ စီးပွားရေး စသည်တို့ကို စိုးပိုင်သော နတ်အသီးသီးရှိသည်ဟု ယုံကြည်ကြ ၏။ ထိုသို့ ယုံကြည်သည့်အတိုင်းလည်း သူတို့၏ စိတ်ကူး၌ ထင်မြင်လာသော နတ်ရုပ်များ၏ ပုံများကို ထုလုပ်ကိုးကွယ်ကြ သည်။ ပထမတွင် ဂရိတို့သည် ပုံကြမ်းပုံရိုင်းများကိုသာ ထွင်းထု ရေးဆွဲနိုင်ခဲ့ကြ၏။ သူတို့၏ကျန်းမာရေးကို အလေးဂရုပြုသော လူမျိုးများဖြစ်သည့်အတိုင်း ကိုယ်လက်အင်္ဂါအချိုးအစား ကျနမှု ကို အထူးလိုလားကြသည်။ ဤသို့ကိုယ်လက်အင်္ဂါတောင့်တင်း လှပခြင်းကို သူတို့၏နတ်များက နှစ်သက်သည်ဟု ယုံကြည်ကြ ၏။ ဉာဏ်ကောင်းသောဂရိတို့သည် ရုပ်တု ရုပ်လုံးများကိုသာ မက အဆောက်အအုံများကိုလည်း အချိုးအစားကျန လှပစေရန် တစ်စတစ်စ ဂရုစိုက်၍လာခဲ့ကြသည်။ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော ဂျီဩမေတြီခေတ်ပိုင်းတွင် ဂရိတို့သည် အဆောက်အအုံများကို ဂျီဩမေတြီစနစ်အရ တိုင်းထွာ ဆောက်လုပ်ခဲ့ကြ၏။ သို့ရာ တွင် ဂရိအနုပညာရပ်များသည် တိုးတက်မှုများစွာ မရရှိသေး ချေ။ ဘီစီ ၄၈ဝ ခန့်အထိ ဂရိလက်ရာများမှာ ရှေးရိုးကျ၍ ပြောပလောက်အောင် လှပတင့်တယ်ခြင်း မရှိသေးချေ။ ဂရိ နိုင်ငံသို့ ထိပါးစော်ကားလာသော အာရှတိုက်မှ ပါးရှင်းလူမျိုး များကို ဘီစီ ၄၇၉ ခုနှစ်၌ တွန်းလှန်နိုင်ကြသည်တွင် ဂရိတို့ ၏ စိတ်ဓာတ်များ တက်ကြွလာခဲ့သည်။ ထိုအခါတွင် ရုပ်တု ရုပ်လုံးများပြုလုပ်၍၎င်း၊ တေးချင်းကဗျာများစပ်ဆို၍၎င်း သူရဲ ကောင်း အာဇာနည်များကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုသည်။ ယင်းအချိန် မှစ၍ ဂရိတို့၏ အနုပညာလက်ရာများသည်လည်း သိသိသာ သာ တိုးတက် ကြီးပွားလာလေသည်။ ဂရိအနုပညာသမိုင်းကို ခေတ်ကြီး ၄ ခေတ်ပိုင်းခြား၍ လေ့ လာနိုင်ပေသည်။ ပထမခေတ်ဟု ခေါ်တွင်ရမည်ဖြစ်သော ဘီစီ ၈ဝဝ ခုနှစ် ခန့်မှ ပါးရှင်းတို့ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သည့် ဘီစီ ၄၈ဝ ခုနှစ်ခန့် အတောအတွင်း၌ ဂရိတို့၏ရှေးရိုးလက်ရာကြမ်းများကို တွေ့မြင် နိုင်သည်။ အဆောက်အအုံများ၊ ရုပ်လုံးများ၊ ပန်းချီကားများ သည် စနစ်တကျရှိလာပြီဖြစ်သော်လည်း နှောင်းခေတ်လက်ရာ များကို မမီသေးချေ။ ဒုတိယခေတ်ဖြစ်သော ဘီစီ ၄၈ဝ မှ ဘီစီ ၄ဝဝ ခုနှစ်အထိ တွင် ဂရိတို့၏စိတ်ဓာတ်ရင့်သန်မှုကို အမှီပြုကာအနု ပညာရပ် များသည်လည်း တစ်ဟုန်တည်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ထိုခေတ် လက်ရာများမှာ အဆစ်အချိုး ကျနလှပလာလေပြီ။ ပါးရှင်း လူမျိုးတို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပျက်စီးပြိုကွဲသော အဆောက်အအုံများ၊ အထိမ်းအမှတ်ရုပ်လုံးများနှင့် ပန်းချီကား များကို အားတိုက်အင်တိုက် မွမ်းမံပြင်ဆင်ကြသည်။ ကဗျာ စာဆိုနှင့် ဂီတစာဆိုတို့ကလည်း ဂရိလူစွမ်းကောင်း များ၏ အကြောင်းကို စိတ်ဓာတ်တက်ကြွဖွယ် တေးသီချင်းများ ဖွဲ့ဆို သီကုံးကြသည်။ အနုပညာရပ်များအနက် ပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် ရှေးဦး စွာ ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ဟန်တူသည်။ အေသင်မြို့နှင့် ဒဲလဖိုင်မြို့ရှိ အဆောက်အအုံ မျက်နှာစာအဆောင်ကြီးများမှ နံရံများတွင် တန်ဆာဆင်ခဲ့ကြသော ပန်းချီဆရာကြီး ပေါ်လစ်ဂနိုးတပ်၊ မိုက်ကွန်နှင့် ပါနီနပ်တို့၏ လက်ရာများမှာ များစွာ ချီးမွမ်း ဖွယ်ကောင်းသည်။ အချို့ပန်းချီကားများတွင် မူရင်းဆေးရောင် များ မရှိတော့သော်လည်း ရေးဆွဲပုံ အချိုးအစား အထားအသို တို့မှာ နည်းစနစ်ကျနမှန်ကန်လှသဖြင့် ယခုခေတ် အနုပညာ ရှင်များ၏ ချီးကျူးအံ့ဩမှုကိုပင် ခံရလေသည်။ ထိုခေတ်အတွင်းမှာပင် အေသင်မြို့၊ အကရော့ပလစ်တောင် ကုန်းပေါ်ရှိ ပါးသီနွန်အဆောက်အအုံကြီး၊ အိုလင်းပီးယားမြို့ရှိ ဇုနတ်မင်း၏နန်းတော်ကြီးအပြင် အခြားမြို့ရွာများရှိ အဆောက် အအုံများကို လှပဆန်းကြယ်စွာ ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြပြီး လျှင် ထိုအဆောက်အအုံများကို ကျောက်ရုပ်တုများ၊ ကြေးရုပ် တုများ၊ ပန်းချီကားများ အစရှိသည်တို့ဖြင့် အလှအပ တန်ဆာ ဆင်ကြလေသည်။ ဂရိရုပ်လုံးထုဆရာတို့သည် ကိုယ်လက်အင်္ဂါ အချိုးအစား လှပပြေပြစ်မှုကို အဓိကထားကာ ထုလုပ်လေ့ရှိကြရာ ကျန်းမာ သန်စွမ်းသော အားကစားသမား၏ ရုပ်လုံးများကို ထုလုပ်ကြ သည်။ ထိုခေတ်က ထင်ရှားကျော်စောခဲ့သော ရုပ်လုံးထု ဆရာ ကြီးများမှာ မိုင်ရွန်၊ ပေါ်လီကလိုင်တပ်နှင့် ဖီးဒီးယက်တို့ပင် ဖြစ်သည်။ လေးပစ်သမား၊ လှံကိုင်သမား၊သံဝိုင်းပစ်သမားနှင့် အခြားအားကစားသမားရုပ်လုံးများမှာ အလွန်အချိုးအစား ကျန၍ လှပသောဟန်အမူအရာ ရှိသည်။ မိန်းမရုပ်များကို ထုလုပ်လျှင်လည်း မိန်းမတို့၌ ပြည့်စုံရမည့် စံပြကိုယ် အင်္ဂါအဆစ်အချိုးများကိုယူကာ ထွင်းထုကြပေသည်။ ဗီးနပ်အမည်ရှိ အချစ်နတ်သမီး၏ ရုပ်တုကိုကြည့်လျှင် ဂရိ တို့၏ အမြင်၌ လှပခြင်းသည် မည်ကဲ့သို့ ရှိလေသည်ကို မှန်းဆသိရှိနိုင်ကြပေလိမ့် မည်။ ဘီစီ ၄ဝဝ မှ ၃ဝဝ ခုနှစ်အထိ ကာလအပိုင်းအခြားကို တတိယခေတ်ဟု မှတ်သားခေါ်ဆိုရပေမည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆို သော် ထိုခေတ်တွင် ဂရိတို့၏လက်ရာများသည် အပြောင်းအလဲ ရှိလာသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ရုပ်တု ရုပ်လုံး ဖော်နည်းတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ရှိလာသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဒုတိယခေတ်က ရုပ်လုံးများမှာ အချိုးအစား ကျနလှပသော် လည်း စံပြရုပ်လုံးများသာလျှင် ဖြစ်သည်။ တတိယခေတ်တွင် ရုပ်တုရုပ်လုံးများသည်လည်း ဒုတိယခေတ်ကဲ့သို့ အချိုးအစား ကျနလှပ၍ လက်ရာပြောင်မြောက်ကြပေသည်။ တတိယခေတ် ၏ ထူးခြားချက်မှာကား စံပြရုပ်လုံးများဖြစ်သောအား ကစား သမားနှင့် အချစ်နတ်သမီး၏ ပုံများသာမက လူသာမန်တို့၏ လှုပ်ရှားမှုများကိုပါ ပုံတူယူ၍ ဖန်တီးနိုင်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ လူ့လောကသဘာဝနှင့် ပိုမိုနီးစပ်လာပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။ လူတို့ ၏သဏ္ဌာန်၌ ဖြစ်ပေါ်တတ်သောအမူအရာ အသွင်အပြင်များကို သရုပ်ဖော်နိုင်ကြလေပြီ။ ထို့ကြောင့်လက်ရှိလူတို့ တွေ့ထိခံစားရ သည့် စိတ်စေတနာတို့မှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အမူအရာတို့သည် ရုပ်တုရုပ်လုံးများပေါ်တွင် ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပေါ်နေပေ တော့သည်။ ထိုခေတ်အတွင်းက ပရက်ဇစ်တလီ၊ စကိုးပတ်၊ တင်းမသီးယပ် အစရှိသော အနုပညာသည်ကြီးများသည် အံ့ဩ ဖွယ်ရာ စူးရှသောအမြင်နှင့် ကျွမ်းကျင်မှု ရှိလှသောကြောင့် ထင်ရှားကျော်စောခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အတွင်းမှာကပင် ရောမလူမျိုးတို့သည် ဂရိနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာကာ ဂရိလက်ရာအများအပြားကို ရောမနိုင်ငံသို့ ယူဆောင်သွားကြ၏။ ထို့ကြောင့် ဂရိဟန်ရှိသော အနုပညာ လက်ရာများကို ဂရိနိုင်ငံ၌၎င်း၊ ရောမနိုင်ငံ၌၎င်း၊ တွေ့မြင် ရပေသည်။ ဘီစီ ၃၈ဝ ပြည့်နှစ်အလွန်တွင် ဂရိအနုပညာသည် အသွင်တစ်မျိုး ပြောင်းခဲ့ပြန်သည်။ ဤအကြိမ်တွင်မူကား တိုးတက်မှုမရှိဘဲ တဖြည်းဖြည်းသာ ဆုတ်ယုတ်မှေးမှိန် ခဲ့လေသည်။ ထိုခေတ်ကို စတုတ္ထခေတ်ဟု ခေါ်ရပေမည်။ ထိုခေတ်သို့ရောက်သောအခါ ပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် သာသနာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများနှင့်သာ သက်ဆိုင်သော အတတ်ပညာ မဟုတ်တော့ဘဲ လူနေအဆောက်အအုံနှင့်လည်း သက်ဆိုင်သော အနုပညာ ဖြစ်လာသည်။ သို့ရာတွင် ထိုခေတ် အခါက ထွန်းကားခဲ့သော ဂရိပန်းချီ၊ ရုပ်တု၊ ဗိသုကာဆရာ တို့၏ အမည်များသည် အနုပညာသမိုင်းတွင် များစွာ မထင် ရှားခဲ့ဘဲ လက်ရာကောင်းများလည်း မှတ်သားလောက်ဖွယ် မကျန်ရစ်ခဲ့ချေ။ ဂရိနိုင်ငံ၌အနုပညာ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ယုတ် မှေးမှိန် လာခိုက်တွင် နိုင်ငံငယ်ကလေးများ အစိတ်စိတ်ကွဲ၍ ပြည်ထဲရေး မသာမယာဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် အနုပညာရပ်သည် ပြန်လည် ဖွံ့ဖြိုးလာရန် မဖြစ်နိုင်ခဲ့တော့ချေ။ စတုတ္ထခေတ်သည် ဂရိအနုပညာ မှေးမှိန်ကွယ်ပျောက်သောခေတ်ဖြစ်သော်လည်း ဂရိပန်းချီဆေးရေးအတတ်သည် ရောမခေတ်တွင် ဆက်လက် ဖွံ့ဖြိုးခဲ့ဟန်တူပေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုလက်ရာများကား ရောမ လက်ရာများသာဖြစ်၍ ဂရိနိုင်ငံအနုအပညာအဖြစ် စဉ်းစားရန် မသင့်ချေ a91kbbdkhyyt9iv437hzs9eqs92sq1i 0 14700 752875 320748 2022-08-01T18:53:50Z 2001:FB1:CC:C40F:B8F2:5E4F:880D:6B61 🥕 wikitext text/x-wiki အာဖရိက [[Category:အာဖရိကတိုက်|*]] s1ohn7kwm49p5qk2c5njax6zxthppip 752892 752875 2022-08-02T04:19:14Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/2001:FB1:CC:C40F:B8F2:5E4F:880D:6B61|2001:FB1:CC:C40F:B8F2:5E4F:880D:6B61]] ([[User talk:2001:FB1:CC:C40F:B8F2:5E4F:880D:6B61|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Ultratomio|Ultratomio]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki [[အာဖရိက]] [[Category:အာဖရိကတိုက်|*]] dec7y53xo8yzg42u3vu099dtrdmvgyj 0 15764 752884 752649 2022-08-02T02:19:59Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{coord|44|N|18|E|region:BA_type:country_scale:5000000|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ | common_name = ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနားနိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{lang|sh-Latn|Bosna i Hercegovina}}<br/>{{lang|sh-Cyrl|Босна и Херцеговина}} | ပုံ_အလံ =Flag of Bosnia and Herzegovina.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = | နိုင်ငံတော်သီချင်း = </div><br />"[[:en:National Anthem of Bosnia and Herzegovina|Državna himna Bosne i Hercegovine]]"<br />''Државна химна Босне и Херцеговине''<br />("National Anthem of Bosnia and Herzegovina")<br /> | ပုံ_နေရာ = Europe-Bosnia and Herzegovina.svg | map_caption = {{map caption |location_color=green |region=ဥရောပတိုက် |region_color=မီးခိုးရင့်}} | မြို့တော် = [[File:Coat of arms of Sarajevo.svg|17px]] [[ဆာရာယေဗိုမြို့]]<ref name="Constitution">{{cite web|url=http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf|title=Constitution of Bosnia and Herzegovina|access-date=6 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151028162530/http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf|archive-date=28 October 2015|url-status=live|accessdate=30 October 2021|archivedate=28 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151028162530/http://www.ccbh.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_engl.pdf}}</ref> | coordinates = {{Coord|43|52|N|18|25|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | languages_type = ရုံးသုံးဘာသာစကား (နိုင်ငံတော်အဆင့်) | languages = မရှိ<ref name=Constitution/> | languages2_type = ရုံးသုံးဘာသာစကား (entity level) | languages2 = [[ဘော့စနီးယားဘာသာစကား|ဘော့စနီးယား]]<br/>[[ဆားဘီးယားဘာသာစကား|ဆားဘီးယား]]<br/>[[ခရိုအေးရှားဘာသာစကား|ခရိုအေးရှား]] | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = ၂၀၁၃ | ethnic_groups_ref = <ref name="Popis2013">{{cite web |title=Popis Stanovništva, Domaćinstava i Stanova u Bosni i Hercegovini, 2013: Rezultati Popisa / Census of Population, Households and Dwellings in Bosnia and Herzegovina, 2013: Final Results |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/RezultatiPopisa_BS.pdf |last=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine / Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina |date=2016 |language=bs,en}}</ref> | religion = | religion_year = ၂၀၁၃ | religion_ref = <ref name="Popis2013"/> | demonym = [[:en:Bosnians|Bosnian]], [[:en:Herzegovina#Population|Herzegovinian]]<ref>{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina • Country facts • PopulationData.net |url=https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |website=PopulationData.net}}</ref><ref>{{cite web |title=Danas se iz Norveške kući vraća 13 državljana BiH, a šta je sa ostalima? |url=https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |website=MojaBiH |language=bs}}</ref>{{sfn|CIA|2019}} | government_type = {{nowrap|[[:eN:Federal republic|ဖက်ဒရယ်]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]]<br/>[[:en:Constitution of Bosnia and Herzegovina|ဖွဲ့စည်းပုံအရ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ|သမ္မတနိုင်ငံစနစ်]]}}{{sfn|CIA|2019}} | leader_title1 = {{nowrap|[[:en:High Representative for Bosnia and Herzegovina|High Representative]]}} | leader_name1 = {{nowrap|Christian Schmidt}}^a | leader_title2 = [[:en:Chairman of the Presidency of Bosnia and Herzegovina|Chairman of the Presidency]] | leader_name2 = {{nowrap|Željko Komšić^b}} | leader_title3 = [[:en:Presidency of Bosnia and Herzegovina|Members of the Presidency]] | leader_name3 = {{nowrap|Šefik Džaferović^c<br />Milorad Dodik^d}} | leader_title4 = [[:en:Chairman of the Council of Ministers of Bosnia and Herzegovina|Chairman of the Council of Ministers]] | leader_name4 = Zoran Tegeltija | legislature = [[:en:Parliamentary Assembly of Bosnia and Herzegovina|Parliamentary Assembly]] | upper_house = [[:en:House of Peoples of Bosnia and Herzegovina|House of Peoples]] | lower_house = [[:en:House of Representatives of Bosnia and Herzegovina|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်းသမိုင်း]] | established_event1 = [[:en:Bosnia (early medieval polity)|ဘော့စနီးယား (အလယ်ခေတ်အစောပိုင်း နိုင်ငံထူထောင်ရန်ကြိုးစားခြင်း]] | established_date1 = ၁၀ ရာစု | established_event2 = [[:en:Banate of Bosnia|Banate of Bosnia]] | established_date2 = ၁၁၅၄ | established_event3 = [[:en:Kingdom of Bosnia|ဘော့စနီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ]] | established_date3 = ၁၃၇၇ | established_event4 = [[:en:Ottoman conquest of Bosnia and Herzegovina|အော်တိုမန်တို့ အောင်မြင်မှု]] | established_date4 = ၁၄၆၃ | established_event5 = [[:en:Austro-Hungarian rule in Bosnia and Herzegovina|ဩစတို-ဟန်ဂေရီးယားတို့ အောင်မြင်၍ ၁၉၀၈ ခုနှစ် သိမ်းပိုက်မှု]] | established_date5 = ၁၈၇၈ | established_event6 = [[:en:Creation of Yugoslavia|ယူဂိုစလားဗီးယားအား တည်ထောင်ခြင်း]] | established_date6 = ၁၉၁၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက် | established_event7 = [[:en:State Anti-fascist Council for the National Liberation of Bosnia and Herzegovina|ZAVNOBiH]] | established_date7 = ၁၉၄၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက် | established_event8 = [[:en:Socialist Federal Republic of Yugoslavia|SFR Yugoslavia]] အတွင်း [[:en:Socialist Republic of Bosnia and Herzegovina|SR Bosnia and Herzegovina]] | established_date8 = ၁၉၄၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက် | established_event9 = [[:en:Socialist Federal Republic of Yugoslavia|ယူဂိုစလားဗီးယား]]မှ [[:en:1992 Bosnian independence referendum|လွတ်လပ်ရေးရ]] | established_date9 = ၁၉၉၂ ခုနှစ် မတ်လ ၃ ရက် | established_event10 = [[:en:Washington Agreement (1994)|ဝါရှင်တန် သဘောတူညီချက်]] | established_date10 = ၁၉၉၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၈ ရက် | established_event11 = [[:en:Dayton Agreement|ဒေတွန် သဘောတူညီချက်]] | established_date11 = ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက် | area_km2 = ၅၁,၁၂၉ | ဧရိယာအဆင့် = ၁၂၅<!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = ၁၉,၇၄၁ <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၁.၄% | population_estimate = ၃,၈၂၄,၇၈၂<ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bosnia-and-herzegovina/|title=Bosnia and Herzegovina - The World Factbook|website=www.cia.gov}}</ref> | population_census = ၃,၅၃၁,၁၅၉<ref name="Popis2013"/> | population_estimate_year = ၂၀၂၁ | population_estimate_rank = ၁၃၀ | population_census_year = ၂၀၁၃ | population_density_km2 = ၆၉ | population_density_sq_mi = ၁၇၉ | population_density_rank = | GDP_PPP = {{increase}} $၅၁.၉၉၆ ဘီလီယံ<ref name="imf2">{{cite web|date=28 December 2019 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=72&pr1.y=8&c=914%2C962%2C943%2C963%2C918%2C960%2C968%2C942%2C961%2C174%2C186%2C967&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]}}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၂၁ | GDP_PPP_rank = ၁၁၄ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၁၅,၉၃၅<ref name="imf2"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = ၇၇ | GDP_nominal = {{increase}} $၂၁.၉၅၃&nbsp;ဘီလီယံ<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = ၂၀၂၁ | GDP_nominal_rank = ၁၁၅ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၆,၇၂၇<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ၈၉ | Gini = ၃၂.၇ <!--number only--> | Gini_year = ၂၀၁၅ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&locations=BA&start=2001 |title=Distribution of family income&nbsp;– Gini index |work=The World Factbook |publisher=TWB |access-date=29 October 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171029064859/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2011&locations=BA&start=2001 |archive-date=29 October 2017 |url-status=live}}</ref> | Gini_rank = ၄၇ | HDI = ၀.၇၈၀ <!--number only--> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = ၇၃ | ဗဟိုဘဏ် = | ငွေ = မာ့ခ်ငွေ | currency = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနား ငွေလဲနိုင်သော မက်ခ်|ငွေလဲနိုင်သော မက်ခ်]] | currency_code = BAM | time_zone = [[ဗဟိုဥရောပ ဒေသစံတော်ချိန်|CET]] | utc_offset = +01 | utc_offset_DST = +02 | time_zone_DST = [[ဗဟိုဥရောပ နွေရာသီဒေသစံတော်ချိန်|CEST]] | date_format = dd. mm. yyyy. (CE) | drives_on = ညာ | calling_code = [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၃၈၇]] | cctld = [[.ba]] | အထိမ်းအမှတ်များ = | footnote_a = The High Representative is an international civilian overseer of the Dayton Agreement with authority to dismiss elected and non-elected officials and enact legislation. | footnote_b = Chair of current presidency (Croat) | footnote_c = Current presidency member (Bosniak) | footnote_d = Current presidency member (Serb) | today = }} '''ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား''' ကို [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]] အားဖြင့် '''Bosnia and Herzegovina''' ဟုခေါ်ဆိုသည်။ <ref>{{USdict|bŏz′·nē·ə hûrts′·ə·gōv′·ĭn·ə}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.yourdictionary.com/bosnia-and-herzegovina |title=Bosnia and Herzegovina – Definition of Bosnia and Herzegovina at |publisher=Yourdictionary.com |date= |accessdate=2010-01-25}}</ref> ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနား နိုင်ငံသည် [[ဥရောပ]]တောင်ပိုင်း ဘော်လကန် ကျွန်းဆွယ်ပေါ်တွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဘော့စနီးယား-ဟာဇီဂိုးဗီးနား သို့ ဘော့စနီးယားဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ မြောက်ဘက်၊ အနောက်ဘက်နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ဆားဘီးယားနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် [[မွန်တီနီဂရိုးနိုင်ငံ]] တို့ ရှိသဖြင့် ဘော့စနီးယားသည် ကုန်းတွင်းပိတ် နိုင်ငံ ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်သည်။ တစ်ခုတည်းသော ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်သည့် [[နီယမ်မြို့]] (Neum) အနီးအနားဝန်းကျင် ၂၆ကီလိုမီတာ အရှည်ရှိသော [[အေဒရီယက်တစ်ပင်လယ်]] ကမ်းရိုးတန်းမှအပ [[ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ]]တစ်ခုဟု ဆိုနိုင်သည်။ <ref name="coastline">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html Field Listing – Coastline] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170716042040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html |date=16 July 2017 }}, ''[[The World Factbook]]'', 2006-08-22</ref><ref>[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761563626/Bosnia_and_Herzegovina.html Bosnia and Herzegovina: I: Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091029080505/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761563626/Bosnia_and_Herzegovina.html |date=29 October 2009 }}, ''[[Encarta]]'', 2006. 2009-10-31.</ref> နိုင်ငံ၏ အတွင်းပိုင်းမှာ အလယ်ပိုင်းမှ တောင်ပိုင်းအထိ တောင်ထူထပ်ပြီး အနောက်မြောက်ဘက်တွင် တောင်ကုန်းများရှိကာ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် မြေပြန့်ဒေသဖြစ်သည်။ တိုင်းပြည်၏ အလယ်ပိုင်းတောင်ပိုင်းတို့တွင် တောတောင်ထူထပ်ပြီး၊ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင် ကုန်းမြင့်ဒေသ ဖြစ်သည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်းသည် ပထဝီဝင်အနေအထား ကွဲပြားနေမှုကြောင့် သင့်တင့်မျှတသော (continental climate) ရာသီဥတုမျိုးရှိသည်။ နွေအခါ လွန်စွာပူပြင်းပြီး၊ ဆောင်းအခါတွင် ဆီးနှင်းများထူထပ်စွာကျသည်။ တောင်ဘက်စွန်းပိုင်းတွင် [[မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတု]] (Mediterranean climate) ရှိပြီး မြေပြင်ညီညာပြန့်ပြူးသည်။ တိုင်းပြည်တွင်းတွင် လူမျိုးစု (၃)စုနေထိုင်ကြသည်။ [[ဘော့စနီယက်]] (Bosniaks) လူမျိုးစုမှာ လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်သည်။ [[ဆာ့ဗ်]] (Serbs) လူမျိုးစုမှာ ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်ပြီး [[ခရုတ်]] (Croats) လူမျိုးစုမှာ တတိယအများဆုံးဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင် လူမျိုးစုကွဲပြားနေစေကာမူ ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား နိုင်ငံသားတို့ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာအားဖြင့် [[ဘော့စနီးယန်း]] (Bosnian) လူမျိုး နှင့် [[ဟာဇီဂိုးဗီးနီးယန်း]] (Herzegovinian) လူမျိုး ဟုသာ သတ်မှတ်သည်။ သို့ရာတွင် ဘော့စနီးယန်း နှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနီးယန်း ဝေါဟာရတို့သည် လူမျိုးစုအတွက် သုံးနှုန်းသည် မဟုတ်ပဲ ဒေသပေါ်မူတည်၍ သုံးစွဲခြင်းသာအဓိက ဖြစ်သည်။ ဟာဇီဂိုးဗီးနားသည် တိကျသော နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ချက်လည်း မရှိပေ။ ဗဟိုထိန်းချုပ်သော နိုင်ငံအုပ်ချုပ်ရေးမျိုး မဟုတ်ပဲ အုပ်ချုပ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ (၂)ဖွဲ့ ရှိသည်။ [[ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုးဗီးနား ဖက်ဒရေးရှင်း]] ([[:en:Federation of Bosnia and Herzegovina|Federation of Bosnia and Herzegovina]]) အစိုးရ နှင့် [[ဆာ့ပ်စ်ကာသမ္မတနိုင်ငံ]] ([[:en:Republika Srpska|Republika Srpska]]) အစိုးရတို့ ဖြစ်ကြသည်။ တဖန် ယင်းအစိုးရတို့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သော [[ဘရော့ကိုခရိုင်]] ([[:en:Brčko District|Brčko District]]) ကလည်း တတိယ အုပ်ချုပ်ရေးဒေသတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေသေးသည်။ ယခင်က [[ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်]] (၆)ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော [[ယူဂိုဆလားဗီးယား]]ပြည်ထောင်စု ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခဲ့သည့် ဘော့စနီးယားနှင့်ဟာဇီဂိုးဗီးနား (Bosnia and Herzegovina) သည် ၁၉၉၀ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း [[ယူဂိုဆလပ်ဗ်စစ်ပွဲများ]]အတွင်း လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။ [[ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ်]]ကျင့်သုံးပြီး [[ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်]]ကို အသွင်ကူးပြောင်းလျက် ရှိသည်။ [[ဥရောပသမဂ္ဂ]]အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဝင်ခွင့်ရရှိရန် လျှောက်ထားဆဲ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀၊ ဧပြီလတွင် [[နေတိုး (စစ်မဟာမိတ်စာချုပ်အဖွဲ့)|နေတိုး]]အဖွဲ့ လေ့လာသူနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံထားရသည်။ ၂၀၀၂ခု၊ ဧပြီလ(၂၄)ရက်နေ့မှစ၍ [[ဥရောပကောင်စီ]] (Council of Europe) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၃)ရက်နေ့တွင် တည်ထောင်သော [[မြေထဲပင်လယ်သမဂ္ဂ]] (Mediterranean Union) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။ [[File:Bosnia_and_Hercegovina_map.png|left|thumb]] == သမိုင်းကြောင်း == {{empty section}} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:နိုင်ငံ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] 35ccogkf76y1djf7kx6p0y6i2qighum 0 17162 752855 705835 2022-08-01T13:32:04Z Gerd Eichmann 44259 gallery added wikitext text/x-wiki {{Infobox ဒေသ |အမည် = ဒပ်ဘလင်မြို့ |ဒေသအခေါ်အဝေါ် = Baile Átha Cliath |အမျိုးအစား = မြို့တော် |မြို့မြင်ကွင်းပုံ = DublinMontage.jpg |ပုံအရွယ်အစား = 280px |ပုံအမည် = ထိပ်မှစ၍ လက်ယာရစ်: ဆယ်မြူရယ် ဘတ်ကတ် တံတား၊ ထရီနီတီ ကောလိပ်၊ အကောက်ခွန်ရုံး၊ ဒပ်ဘလင် ရဲတိုက်၊ အိုကော်နဲ တံတား၊ ဒပ်ဘလင် ပြပွဲခန်းမ |pushpin_map = Ireland |pushpin_label = Dublin |pushpin_mapsize = 230px |ဒေသအမျိုးအစား = နိုင်ငံ |ဒေသအမည် = [[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ]] |ဒေသအမျိုးအစား၁ = ခရိုင် |ဒေသအမည်၁ = လိန်စတာ }} ဒပ်ဗလင်မြို့သည် [[အိုင်ယာလန်သမ္မတနိုင်ငံ]]၏ မြို့တော်နှင့် အကြီးဆုံးမြို့ ဖြစ်သည်။ အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းရှိ လိန်စတာ ခရိုင်အတွင်း တည်ရှိပြီး လစ်ဖေးမြစ်၏ မြစ်ဝတွင် တည်ရှိသည်။ ဒပ်ဗလင်ဆိုသော အမည်မှာ အိုင်ယာလန် ဘာသာစကားဖြင့် အနက်ရောင်ရေကန်ဟူသော စာလုံးမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ ၁.၂ သန်းခန့် ရှိပြီး နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၄ ပုံ ၁ ပုံမျှ ရှိသည်။ == ဓါတ်ပုံပြခန် == <br><gallery class=center caption="ဒပ်ဗလင်မြို့ - Baile Átha Cliath - Dublin"> Dublin-73-Trinity College-1993-gje.jpg Dublin-08-O'Connell Str+Denkmal-2017-gje.jpg Dublin-Temple Bar-18-2017-gje.jpg Dublin-47-Stags Head-1989-gje.jpg Dublin-43-Larry Murphy's-1993-gje.jpg Dublin-56-Lincolns Inn-1993-gje.jpg Dublin-37c-Grafton Street-aus Bewley's Oriental Cafe-1989-gje.jpg Dublin-69b-Portale-Treppen-1989-gje.jpg Dublin-76-Christchurch Inn-1993-gje.jpg </gallery> [[Category:ဥရောပရှိ မြို့များ]] 9pyasxau4ezxhe4md9ryibap1uu20cy 0 18998 752848 750797 2022-08-01T12:39:02Z Kim Doggy 100153 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:King Prajadhipok and Siamese people.jpg|thumb|ဘုရင် ပရာဇာဓိပကနှင်း '''ထိုင်းလူမျိုး''' ပြည်သူများ]] '''ထိုင်းလူမျိုး''' ([[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]: {{lang|th|ไทยสยาม|information=Language}}၊ [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: {{lang|en|Thai people, Siamese}})သည် [[ထိုင်းဘာသာစကား]]အား ပြောဆိုအသုံးပြုသူများဖြစ်၍ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၏ အဓိက လူမျိုးစုဖြစ်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်သူကို ရည်ညွှန်းသည်။ ထိုင်းလူမျိုးများသည် တိုင်မျိုးနွယ်စုတွင် ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့သည် များသောအားဖြင့် [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]အား ကိုးကွယ်ကြသည်။ [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ လူမျိုးများ]] {{Stub}} ox32kvzqabufses1axi83c9giffhze8 752850 752848 2022-08-01T12:43:48Z Kim Doggy 100153 wikitext text/x-wiki [[ဖိုင်:King Prajadhipok and Siamese people.jpg|thumb|ဘုရင် ပရာဇာဓိပကနှင့် '''ထိုင်းလူမျိုး''' ပြည်သူများ]] '''ထိုင်းလူမျိုး''' ([[ထိုင်းဘာသာစကား|ထိုင်း]]: {{lang|th|ไทยสยาม|information=Language}}၊ [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]]: {{lang|en|Thai people, Siamese}})သည် [[ထိုင်းဘာသာစကား]]အား ပြောဆိုအသုံးပြုသူများဖြစ်၍ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၏ အဓိက လူမျိုးစုဖြစ်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပြည်သူကို ရည်ညွှန်းသည်။ ထိုင်းလူမျိုးများသည် တိုင်မျိုးနွယ်စုတွင် ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့သည် များသောအားဖြင့် [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]]အား ကိုးကွယ်ကြသည်။ [[ကဏ္ဍ:ထိုင်းနိုင်ငံ လူမျိုးများ]] {{Stub}} a8feobpdophpzfoiz010b5bsut4nvqd 0 19671 752900 718090 2022-08-02T08:48:30Z 202.191.108.130 /* ကိုးကား */ wikitext text/x-wiki ==Wild Asparagus (ရှဉ့်မတက်)== *Botany Term : Asparagus acerosus Willd *Species/Family : Liliaceae [[File: L_wildAsparagus.jpg|thumb|ရှဉ့်မတက်ပင်]] ==ပုံသဏ္ဌာန် == နှစ်ရှည်ခံရစ်ပတ်နွယ်ပင်မျိုးဖြစ်သည်။ အညိုနုရောင် ပင်စည် သည် မာကျောပြီး ဆူးများပါရှိသည်။ ရွက်ထီးဖြစ်ပြီးအပ်ချောင်း ပုံရွက်ဖတ်ကလေး များစု၍ ထွက်သည်။ ပန်းခိုင်တွင် စိမ်းဝါရောင်ပန်းပွင့်ကလေးများ ပွင့်သည်။ လုံးဝန်းသောအစေ့ များခွံပျော့သီးဖြစ်သည်။ အစေ့ (၂) စေ့မှ (၆) စေ့ခန့် အထိ ပါရှိသည်။ ===အပင်=== ချုံနွယ်ပင် မျိုးဖြစ်၏။ ဆူးငယ်များ အများ အပြား ရှိ၏။ အပင်အောက် မြေကြီးထဲ ၌ဥများ အမြောက် အမြား စီတန်း ပေါက်ရောက်နေ၏။ ပင်စည်လုံး သေးငယ်ပြီး ဝါခြောက်ခြောက်အရောင် ရှိသည်။ မြောက်များစွာသော ဥများ မြေကြီးထဲမှ ပေါက်ရောက်နေကြသဖြင့် "'ဥတစ်ရာပင်"' ဟု နိဂဏ္ဌုကျမ်းတို့၌ ဖော်ပြကြသည်။ ===အရွက်=== ငှက်မွေး ရွက်ပေါင်း ဖြစ်သည်။ ရိုးတံ ပေါ်တွင် ၇ရွက်စီ စု၍ ရွက်လွဲ ထွက်သည်။ ရွက်မြွှာများ အစိမ်းရင့်ရောင် ရှိပြီး အပ်ချောင်း သဏ္ဌာန် ရှိသည်။ အနည်းငယ် ကောက်ကွေး နေသည်။ ရွက်ညှာ အောက်ဘက်၌ ဆူးတစ်ချောင်း စီထွက်၏။ ===အပွင့်=== ဖြူ၏။ သေးငယ်၏။ မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိ၏။ အခိုင်လိုက် ပွင့်၏။ ===အသီး=== ငရုတ်ကောင်းစေ့ ခန့်ရှိသည်။ အစေ့များ ခွံပျော့သီး ဖြစ်၏။ မှည့်သောအခါ အနီရောင် ရှိ၏။ အသုံးပြုနိုင်သည့် : • အစိတ်အပိုင်းများ : ဥ။ : • မြန်မာနိုင်ငံတွင်တွေ့နိုင်သောနေရာများ : မြန်မာ နိုင်ငံ အနှံ့ အပြားတွင် ပေါက်ရောက်သည်။ : • ပေါက်ရောက်ပုံ : သဘာ၀ အလျောက် ပေါက်ရောက်သည်။ : • အသုံးဝင်ပုံ(အာနိသင်) : မြန်မာ ဆေးကျမ်းများ အလိုအရ ရှဉ့်မတက်ဥသည် ချိုဆိမ့်၏။ ခါး၏။ ခွန်အား ကို ဖြစ်စေ၏။ ဝမ်းမီးကို တောက်စေ၏။ ၀ဖြိုးစေ၏။ သုက်၊ နို့ရည် ကို ပွားစေ၏။ နှလုံးရောဂါ၊ ဝမ်းသက်၊ သွေးအန်၊ သွေးကျ၊ အဆုတ်နာ တို့ကို ပျောက်စေတတ်၏။ လေ၊သလိပ်၊သည်းခြေ တို့ကို နိုင်၏။ သွေးလုံး လေလုံး ရောဂါ၊ ဖောရောင်ခြင်း၊မျက်စိရောဂါ၊ အဖျား ရောဂါတို့ကို ပယ်၏။ ၎င်း၏ စွမ်းရည်သည် တစ်ကိုယ်လုံးသို့ ပျံ့နှံ့၍ အကျိုးပြု၏။ အသက်ကို ရှည်စေ၏။ ==အသုံးပြုပုံ== ===ဥ=== # ရှဉ့်မတက်ဥ ကို ချက်ပြုတ် စားခြင်း၊ နွားနို့ နှင့် နို့ထမင်း ကဲ့သို့ ပြုလုပ် စားခြင်းဖြင့် အားတိုး စေသည်။ # ချောင်းခြောက် ရောဂါ အတွက် ရှဉ့်မတက်ဥ၊ မုယားကြီးရွက် သကြားခဲ ရော၍ သောက်ရ၏။ # အဆစ်ရောင်ခြင်း၊ ကိုက်ခြင်း စသော တစ်ကိုယ်လုံး ဖောက်ပြန်သော လေရောဂါ အတွက် ရှဉ့်မတက်ဥ ရည်သက်သက် ဖြင့် ချက်ထားသော ဆီသက်သက် ကို လိမ်းကျံ ပေးရ၏။ # ရှဥ့်မတက်ဥ ကို ကျို၍ ၎င်းတွင် သကြားခဲ ရောပြီး ပျားရည် ထည့်သောက် သော် ဆီးပူရောဂါ နှင့် ဆီးအောင့် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ရည်တွင် ပျားရည် နှင့် နွားနို့ ရော၍ နံနက်၌ သောက်သော် အပူအကိုက် နှင့် အမျိုးမျိုး သော သည်းခြေ ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကြိတ်ညှစ်ရည်တွင် နွားနို့ ရောသောက်သော် ကျောက်တည် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကြိတ်၍ ရသော အရည် တွင် ပျားရည် ရောသောက်သော် မီးယပ် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ မှုန့်ကို နွားနို့ နှင့် ရောသောက်သော် သားသည် မိခင်များ နို့ရည် တိုးပွားစေ၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥရည် တွင် နွားနို့ ရောသောက်သော် အဆိပ် သင့်ခြင်း အမျိုးမျိုး ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥကို အခြားသော ဆေးဖက် များနှင့် ရောစပ်၍ သွေးအန်၊ သွေးဝမ်း၊ ခေါင်းကိုက်၊ အသံပျက်၊ အသံဝင်၊ ဝက်ရူး၊ပန်းနာ ရောဂါပျောက် ဆေးများ အဖြစ် သုံးစွဲ နိုင်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကို အခြောက် ပြုလုပ်၍ အမှုန့်ကြိတ် ပြီး ပျားရည်၊ ငရုတ်ကောင်း အနည်းငယ် ရော၍ သောက်သုံးပါက ခွန်အား တက်ကြွ စေသည်။ <ref>http://arogyamonline.com/commodity/materials/?raw=144{{Dead link|date=January 2021 }}</ref> == ကိုးကား == <references/>https://en.wikipedia.org/wiki/Asparagus_racemosus [[Category:အပင်များ]] [[Category:ဆေးဖက်ဝင် အပင်များ]] 1l2dykki3ndj21t7hwddetnsk4czpyg 752901 752900 2022-08-02T08:53:07Z 202.191.108.130 /* Wild Asparagus (ရှဉ့်မတက်) */ wikitext text/x-wiki ==Wild Asparagus (ရှဉ့်မတက်)== *Botany Term : Asparagus acerosus Willd *Species/Family : Liliaceae *common name : '''''Asparagus racemosus''''' ('''satavar''', '''shatavari''', or '''shatamull''', '''shatawari''') [[File: L_wildAsparagus.jpg|thumb|ရှဉ့်မတက်ပင်]] ==ပုံသဏ္ဌာန် == နှစ်ရှည်ခံရစ်ပတ်နွယ်ပင်မျိုးဖြစ်သည်။ အညိုနုရောင် ပင်စည် သည် မာကျောပြီး ဆူးများပါရှိသည်။ ရွက်ထီးဖြစ်ပြီးအပ်ချောင်း ပုံရွက်ဖတ်ကလေး များစု၍ ထွက်သည်။ ပန်းခိုင်တွင် စိမ်းဝါရောင်ပန်းပွင့်ကလေးများ ပွင့်သည်။ လုံးဝန်းသောအစေ့ များခွံပျော့သီးဖြစ်သည်။ အစေ့ (၂) စေ့မှ (၆) စေ့ခန့် အထိ ပါရှိသည်။ ===အပင်=== ချုံနွယ်ပင် မျိုးဖြစ်၏။ ဆူးငယ်များ အများ အပြား ရှိ၏။ အပင်အောက် မြေကြီးထဲ ၌ဥများ အမြောက် အမြား စီတန်း ပေါက်ရောက်နေ၏။ ပင်စည်လုံး သေးငယ်ပြီး ဝါခြောက်ခြောက်အရောင် ရှိသည်။ မြောက်များစွာသော ဥများ မြေကြီးထဲမှ ပေါက်ရောက်နေကြသဖြင့် "'ဥတစ်ရာပင်"' ဟု နိဂဏ္ဌုကျမ်းတို့၌ ဖော်ပြကြသည်။ ===အရွက်=== ငှက်မွေး ရွက်ပေါင်း ဖြစ်သည်။ ရိုးတံ ပေါ်တွင် ၇ရွက်စီ စု၍ ရွက်လွဲ ထွက်သည်။ ရွက်မြွှာများ အစိမ်းရင့်ရောင် ရှိပြီး အပ်ချောင်း သဏ္ဌာန် ရှိသည်။ အနည်းငယ် ကောက်ကွေး နေသည်။ ရွက်ညှာ အောက်ဘက်၌ ဆူးတစ်ချောင်း စီထွက်၏။ ===အပွင့်=== ဖြူ၏။ သေးငယ်၏။ မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိ၏။ အခိုင်လိုက် ပွင့်၏။ ===အသီး=== ငရုတ်ကောင်းစေ့ ခန့်ရှိသည်။ အစေ့များ ခွံပျော့သီး ဖြစ်၏။ မှည့်သောအခါ အနီရောင် ရှိ၏။ အသုံးပြုနိုင်သည့် : • အစိတ်အပိုင်းများ : ဥ။ : • မြန်မာနိုင်ငံတွင်တွေ့နိုင်သောနေရာများ : မြန်မာ နိုင်ငံ အနှံ့ အပြားတွင် ပေါက်ရောက်သည်။ : • ပေါက်ရောက်ပုံ : သဘာ၀ အလျောက် ပေါက်ရောက်သည်။ : • အသုံးဝင်ပုံ(အာနိသင်) : မြန်မာ ဆေးကျမ်းများ အလိုအရ ရှဉ့်မတက်ဥသည် ချိုဆိမ့်၏။ ခါး၏။ ခွန်အား ကို ဖြစ်စေ၏။ ဝမ်းမီးကို တောက်စေ၏။ ၀ဖြိုးစေ၏။ သုက်၊ နို့ရည် ကို ပွားစေ၏။ နှလုံးရောဂါ၊ ဝမ်းသက်၊ သွေးအန်၊ သွေးကျ၊ အဆုတ်နာ တို့ကို ပျောက်စေတတ်၏။ လေ၊သလိပ်၊သည်းခြေ တို့ကို နိုင်၏။ သွေးလုံး လေလုံး ရောဂါ၊ ဖောရောင်ခြင်း၊မျက်စိရောဂါ၊ အဖျား ရောဂါတို့ကို ပယ်၏။ ၎င်း၏ စွမ်းရည်သည် တစ်ကိုယ်လုံးသို့ ပျံ့နှံ့၍ အကျိုးပြု၏။ အသက်ကို ရှည်စေ၏။ ==အသုံးပြုပုံ== ===ဥ=== # ရှဉ့်မတက်ဥ ကို ချက်ပြုတ် စားခြင်း၊ နွားနို့ နှင့် နို့ထမင်း ကဲ့သို့ ပြုလုပ် စားခြင်းဖြင့် အားတိုး စေသည်။ # ချောင်းခြောက် ရောဂါ အတွက် ရှဉ့်မတက်ဥ၊ မုယားကြီးရွက် သကြားခဲ ရော၍ သောက်ရ၏။ # အဆစ်ရောင်ခြင်း၊ ကိုက်ခြင်း စသော တစ်ကိုယ်လုံး ဖောက်ပြန်သော လေရောဂါ အတွက် ရှဉ့်မတက်ဥ ရည်သက်သက် ဖြင့် ချက်ထားသော ဆီသက်သက် ကို လိမ်းကျံ ပေးရ၏။ # ရှဥ့်မတက်ဥ ကို ကျို၍ ၎င်းတွင် သကြားခဲ ရောပြီး ပျားရည် ထည့်သောက် သော် ဆီးပူရောဂါ နှင့် ဆီးအောင့် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ရည်တွင် ပျားရည် နှင့် နွားနို့ ရော၍ နံနက်၌ သောက်သော် အပူအကိုက် နှင့် အမျိုးမျိုး သော သည်းခြေ ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကြိတ်ညှစ်ရည်တွင် နွားနို့ ရောသောက်သော် ကျောက်တည် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကြိတ်၍ ရသော အရည် တွင် ပျားရည် ရောသောက်သော် မီးယပ် ရောဂါ ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ မှုန့်ကို နွားနို့ နှင့် ရောသောက်သော် သားသည် မိခင်များ နို့ရည် တိုးပွားစေ၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥရည် တွင် နွားနို့ ရောသောက်သော် အဆိပ် သင့်ခြင်း အမျိုးမျိုး ပျောက်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥကို အခြားသော ဆေးဖက် များနှင့် ရောစပ်၍ သွေးအန်၊ သွေးဝမ်း၊ ခေါင်းကိုက်၊ အသံပျက်၊ အသံဝင်၊ ဝက်ရူး၊ပန်းနာ ရောဂါပျောက် ဆေးများ အဖြစ် သုံးစွဲ နိုင်၏။ # ရှဉ့်မတက်ဥ ကို အခြောက် ပြုလုပ်၍ အမှုန့်ကြိတ် ပြီး ပျားရည်၊ ငရုတ်ကောင်း အနည်းငယ် ရော၍ သောက်သုံးပါက ခွန်အား တက်ကြွ စေသည်။ <ref>http://arogyamonline.com/commodity/materials/?raw=144{{Dead link|date=January 2021 }}</ref> == ကိုးကား == <references/>https://en.wikipedia.org/wiki/Asparagus_racemosus [[Category:အပင်များ]] [[Category:ဆေးဖက်ဝင် အပင်များ]] m11auw439mrwhciqrixh333baj9hbrg 0 55929 752891 738269 2022-08-02T04:05:47Z Dr Lotus Black 31011 wikitext text/x-wiki {{Infobox planet | name=1P/Halley (Halley's Comet) | image=[[File:Lspn comet halley.jpg|frameless|Halley's comet|alt=A color image of comet Halley, shown flying to the left aligned flat against the sky|300px]] | caption=၁၉၈၆ ခုနှစ် မတ်လ ၈ ရက်တွင်တွေ့ရသော ဟေလီကြယ်တံခွန် | discoverer=[[အက်မော ဟေလီ]] | discovery_date=၁၇၅၈ (first ''predicted'' perihelion) | orbit_ref =<ref name=horizons/> | epoch=2449400.5<br />(17 February 1994)<ref name=horizons/> | semimajor=17.83 [[Astronomical unit|AU]]<ref name=horizons/> | perihelion=0.586 [[Astronomical unit|AU]]<ref name=horizons/><br />last perihelion: 9 February 1986<br />next perihelion: 28 July 2061<ref name=horizons/> | aphelion=35.08 [[Astronomical unit|AU]]<ref name=horizons/> | eccentricity=0.967<ref name=horizons/> | period=75.316 [[:en:Julian year (astronomy)|a]]<ref name=horizons/> | mean_anomaly=38.38°<ref name=horizons/> | inclination=162.26°<ref name=horizons/> | asc_node=58.42°<ref name=horizons/> | arg_peri=111.33°<ref name=horizons/> | tjup=-0.605 | dimensions= 15×8 km,<ref name=Learn>{{Cite web |date=1986 |title=What Have We Learned About Halley's Comet? |publisher=Astronomical Society of the Pacific (No. 6 – Fall 1986) |url=http://www.astrosociety.org/education/publications/tnl/06/06.html |accessdate=16 December 2008}}</ref> 11 km ([[:en:Geometric mean|mean]] diameter)<ref name=jpldata>{{Cite web|type=11 January 1994 last obs |title=JPL Small-Body Database Browser: 1P/Halley |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=1P| publisher=Jet Propulsion Laboratory|accessdate=13 October 2008}}</ref> | density=0.6<ref name=density>{{Cite journal|title=Is the nucleus of Comet Halley a low density body?|author1=R. Z. Sagdeev |author2=P. E. Elyasberg |author3=V. I. Moroz. |journal=Nature|volume=331|bibcode=1988Natur.331..240S|issue=6153|date=1988|pages=240–242|doi=10.1038/331240a0}}</ref> (estimates range from 0.2 to 1.5 g/cm³<ref name="Peale1989November">{{Cite journal |author=S. J. Peale |title=On the density of Halley's comet |journal=Icarus |volume=82 |issue=1 |pages=36–49 |date=1989 |doi=10.1016/0019-1035(89)90021-3 |quote=densities obtained by this procedure are in reasonable agreement with intuitive expectations of densities near 1&nbsp;g/cm3, the uncertainties in several parameters and assumptions expand the error bars so far as to make the constraints on the density uniformative&nbsp;... suggestion that cometary nuclei tend to by very fluffy,&nbsp;... should not yet be adopted as a paradigm of cometary physics. |bibcode=1989Icar...82...36P}}</ref>) | mass= 2.2{{e|14}} kg<ref name=mass>{{Cite journal|title=Halley, comet's mass loss and age|author1=G. Cevolani|author2=G. Bortolotti|author3=A. Hajduk|url=http://www.springerlink.com/content/0r3801302547v3x8/|date=1987|publisher=Italian Physical Society|journal=Il Nuovo Cimento C|volume=10|issue=5|pages=587–591|doi=10.1007/BF02507255|bibcode=1987NCimC..10..587C}}{{Dead link|date=December 2020 }}</ref> | escape_velocity = ~{{v2|0.00000022|5.5}} [[:en:Metre per second|km/s]] | albedo= 0.04<ref name=dark>{{Cite web |date=29 November 2001 |title=Comet Borrelly Puzzle: Darkest Object in the Solar System |publisher=Space.com |author=R. R. Britt |url=http://www.meteorite-list-archives.com/2001/nov/0597.html |accessdate=16 December 2008 |archivedate=7 August 2013 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6IhUmaDt7?url=http://www.meteorite-list-archives.com/2001/nov/0597.html }}</ref> |sidereal_day = 2.2 d (52.8 h) (?)<ref name=Peale1989>{{Cite journal |author1=S. J. Peale |author2=J. J. Lissauer |title=Rotation of Halley's Comet |journal=Icarus |volume=79 |issue=2 |pages=396–430 |date=1989 |doi=10.1016/0019-1035(89)90085-7 |bibcode=1989Icar...79..396P}}</ref> | magnitude = 28.2 (in 2003)<ref name="ESO2003">{{Cite web |title=New Image of Comet Halley in the Cold |url=http://www.eso.org/public/outreach/press-rel/pr-2003/phot-27-03.html |publisher=European Southern Observatory |date=1 September 2003 |accessdate=22 February 2009 |archivedate=20 August 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/615U37MEo?url=http://www.eso.org/public/outreach/press-rel/pr-2003/phot-27-03.html }}</ref> | last_p= February 9th, 1986 | next_p= July 28th, 2061 }} '''ဟယ်လီကြယ်တံခွန်''' ('''Halley's Comet''' သို့မဟုတ် '''Comet Halley'''; {{IPAc-en|ˈ|h|æ|l|i}} သို့မဟုတ် {{IPAc-en|ˈ|h|eɪ|l|i}}) ကို 1P/Halley ဟု တရားဝင်သတ်မှတ်ထားပြီး ၎င်းသည် ၇၅-၇၆ နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ် [[ကမ္ဘာ]]မှ မြင်တွေ့နိုင်သော ပတ်လမ်းလှည့်သက်တမ်းတိုကြယ်တံခွန် တစ်ခုဖြစ်သည်။<ref name="jpldata" /><ref name="kronk">{{Cite web |first=Gary W. |last=Kronk |author-link=Gary W. Kronk |title=1P/Halley |url=http://cometography.com/pcomets/001p.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20171123064132/http://cometography.com/pcomets/001p.html |archive-date=23 November 2017 |url-status=dead |publisher=cometography.com |access-date=13 October 2008 }}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Yeomans |first1=Donald Keith |last2=Kiang |first2=Tao |date=1 December 1981 |title=The long-term motion of comet Halley |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |language=en |volume=197 |issue=3 |pages=633–646 |doi=10.1093/mnras/197.3.633 |issn=0035-8711 |bibcode=1981MNRAS.197..633Y |doi-access=free }}</ref> ၎င်းသည် [[ကမ္ဘာ]]မှနေ၍ ပကတိမျက်စိဖြင့် ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ မြင်နိုင်ပြီး လူတစ်ယောက်၏ဘဝတွင် နှစ်ကြိမ်သာမြင်တွေ့ခွင့်ရနိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော လူသိများသည့် ပတ်လမ်းလှည့်သက်တမ်းတို[[ကြယ်တံခွန်]] ဖြစ်သည်။ ၁၆၈၂ ခုနှစ်တွင် နာမည်ကျော် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး သင်္ချာနှင့် နက္ခတ်ဆရာကြီး [[အက်မော ဟေလီ]]သည် အလွန်တောက်ပသော ကြယ်တံခွန်ကြီးတစ်လုံးကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးပြီးနောက်၊ ထိုကြယ်တံခွန်သည် နောက် ၇၆ နှစ်ကြာ၍၊ ၁၇၅၈ ခုနှစ်သို့ရောက်လျှင် ကမ္ဘာမှမြင်နိုင်အောင် ပြန်လာလိမ့်မည်ဟု ကြိုတင် အဟောထုတ်ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ အဟောထုတ်ခဲ့သည့်အတိုင်း ထိုကြယ်တံခွန်သည် ၁၇၅၈ ခုနှစ်၌ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပေသည်။ ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သူ နက္ခက်ဆရာကြီး၏ အမည်ကို အစွဲပြု၍၊ ထိုကြယ်တံခွန်ကိုလည်း ဟယ်လီကြယ်တံခွန်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဟယ်လီကြယ်တံခွန်သည် ၇၆ နှစ်တွင် တစ်ကြိမ် ကမ္ဘာသို့ ချဉ်းကပ်လာ၍၊ နောက်ဆုံးအကြိမ် ပေါ်ခဲ့သောနှစ်မှာ ၁၉၈၆ ခုနှစ် ဖြစ်လေသည်။ နောက်တစ်ကြိမ်မြင်တွေ့နိုင်မည့် အချိန်မှာ ၂၀၆၁ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၈ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။<ref name=horizons>{{Cite web| author= Donald K. Yeomans| url=http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi|title=Horizon Online Ephemeris System|publisher=California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory|accessdate=8 September 2006}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist|2}} [[Category:ကြယ်တံခွန်များ]] 6i6t0d3udmbooo83p6y8k29by3p5l8i 0 76693 752847 664128 2022-08-01T12:30:52Z 117.18.228.50 /* ထောင့်ဖြတ်မျဉ်း */ wikitext text/x-wiki ယူကလစ်ဂျီဩမေတြီ ([[:en:Euclidean geometry|Euclidean geometry]])တွင် '''စတုဂံ'''ဆိုသည်မှာ အနားလေးဘက်နှင့် ထောင့်လေးခုရှိသော [[ဗဟုဂံ]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရိုးရိုးစတုဂံ ''ABCD'' ၏ [[:en:Internal and external angle|အတွင်းထောင့်များ]]ပေါင်းခြင်းသည် ၃၆၀ [[:en:Degree (angle)|ဒီဂရီ]]ရရှိသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ- :<math>\angle A+\angle B+\angle C+\angle D=360^{\circ}.</math> သီးသန့်အခြေအနေများဖြစ်သော ''n''-gon များ၏ အတွင်းထောင့်များပေါင်းခြင်း ပုံသေနည်းမှာ (''n'' − 2) × 180° ဖြစ်သည်။ == ရိုးရိုးစတုဂံများ == == ရှုပ်ထွေးသော စတုဂံများ == == ထောင့်ဖြတ်မျဉ်း == lee bl == မညီမျှခြင်း == == ကိုးကား == == ပြင်ပလင့်များ == {{Commons category|Tetragons}} * {{springer|title=Quadrangle, complete|id=p/q076010}} * {{MathWorld |urlname=Quadrilateral |title=Quadrilateral}} * [https://web.archive.org/web/20120819055027/http://www.chrisvantienhoven.nl/mathematics/encyclopedia.html Encyclopedia of Quadri-Figures] by Chris Van Tienhoven * [http://www.vias.org/comp_geometry/geom_quad_general.html Compendium Geometry] Analytic Geometry of Quadrilaterals * [http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/PerpBisectQuadri.shtml Quadrilaterals Formed by Perpendicular Bisectors], [http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/ProjectiveQuadri.shtml Projective Collinearity] and [http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/Quadrilaterals.shtml Interactive Classification] of Quadrilaterals from [[cut-the-knot]] * [http://www.mathopenref.com/tocs/quadrilateraltoc.html Definitions and examples of quadrilaterals] and [http://www.mathopenref.com/tetragon.html Definition and properties of tetragons] from Mathopenref * [http://dynamicmathematicslearning.com/quad-tree-web.html A (dynamic) Hierarchical Quadrilateral Tree] at [http://dynamicmathematicslearning.com/JavaGSPLinks.htm Dynamic Geometry Sketches] * [http://mysite.mweb.co.za/residents/profmd/quadclassify.pdf An extended classification of quadrilaterals] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191230004754/http://mysite.mweb.co.za/residents/profmd/quadclassify.pdf |date=30 December 2019 }} at [http://mysite.mweb.co.za/residents/profmd/homepage4.html Dynamic Math Learning Homepage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180825150046/http://mysite.mweb.co.za/residents/profmd/homepage4.html |date=25 August 2018 }} * [http://comic.socksandpuppets.com/view.php?date=2008-02-08 Quadrilateral Venn Diagram] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110907024856/http://comic.socksandpuppets.com/view.php?date=2008-02-08 |date=7 September 2011 }} Quadrilaterals expressed in the form of a Venn diagram, where the areas are also the shape of the quadrilateral they describe. * [https://web.archive.org/web/20110719175018/http://mzone.mweb.co.za/residents/profmd/classify.pdf The role and function of a hierarchical classification of quadrilaterals] by Michael de Villiers [[Category:စတုဂံများ| ]] {{ဂျီဩမေတြီ-ဆောင်းပါးတို}} n08dkw5k2g60jkqxs4xdvges7xrd150 0 135868 752910 742682 2022-08-02T10:36:40Z Jokomarel 101196 wikitext text/x-wiki {{Infobox Election | election_name = မြန်မာ့အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ၂၀၂၀ | country = Myanmar | type = parliamentary | ongoing = no | previous_election = အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၅ | previous_year = ၂၀၁၅ | previous_mps = | next_election = [[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၃]] | next_year = ''[[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၃|၂၀၂၃]]'' | seats_for_election = [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]] ၄၄၀ နေရာအနက် ၃၁၅ [[အမျိုးသားလွှတ်တော်]] ၂၂၁ နေရာအနက် ၁၆၁ | majority_seats= ၁၁၃ | election_date = ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀ | image1 = [[File:Daw Aung San Suu Kyi (cropped).jpg|150x150px]] | leader1 = [[ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] | leader_since1 = ၂၇ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ | party1 = အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် | leaders_seat1 = ​ကော့မှူးမြို့နယ် | last_election1 = ၂၅၅ (ပြည်သူ့)<br />၁၃၅ (အမျိုးသား) | seats_before1 = | seats1 = '''၂၅၈ (ပြည်သူ့)<br/>၁၃၈ (အမျိုးသား)''' | seats_needed1 = | seat_change1 = {{increase}}၃ (ပြည်သူ့) / {{increase}}၃ (အမျိုးသား) | popular_vote1 = | percentage1 = | image2 = [[File:Than Htay USDP.jpg|150x150px]] | leader2 = [[သန်းဌေး|ဦးသန်းဌေး]] | leader_since2 = ၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၆ | party2 = ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ | leaders_seat2 = ​ဇေယျာသီရိမြို့နယ် | last_election2 = ၃၀ (ပြည်သူ့)<br />၁၁ (အမျိုးသား) | seats_before2 = | seats2 = '''၂၆ (ပြည်သူ့)<br/>၇ (အမျိုးသား)''' | seat_change2 = {{decrease}}၄ (ပြည်သူ့)/ {{decrease}}၄(အမျိုးသား) | popular_vote2 = | percentage2 = | title = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ]] | posttitle = ရလဒ် | before_election = [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးဝင်းမြင့်]] | before_party = အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် | after_election = [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်းပိုက်]] ([[မင်းအောင်လှိုင်]]မှ ခေါင်းဆောင်အဖြစ်ဆောင်ရွက်) | after_party = | map = [[File:Map Pyithu Hluttaw Election Results 2020 IFES MIMU1707v02 24Nov2020 A3.pdf|100px]][[File:Map Amyotha Hluttaw Election Results 2020 IFES MIMU1707v02 24Nov2020 A3.pdf|100px]][[File:Map St-Rg Election Results 2020 IFES MIMU1707v02 24Nov2020 A3.pdf|100px]] | map_caption= ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ပြ‌မြေပုံများ }} '''၂၀၂၀ အ​ထွေ​ထွေ ​​ရွေး​ကောက်ပွဲ'''ကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်​နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး [[ပြည်သူ့လွှတ်တော်]]၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော်]]၊ [[ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်များ|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်]]များအတွက် ​ရွေးချယ်မည်ဖြစ်သည်။၂၀၂၁ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၆ရက်နေ့တွင် ဤရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကို [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]မှဖွဲ့စည်းသည့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ပယ်ဖျက်ကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ကြေညာခဲ့သည်။<ref name="can"/> ==​ရွေး​ကောက်ပွဲကျင်းပခြင်း== [[ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်ပွားမှု (မြန်မာနိုင်ငံ)|ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်]] ဖြစ်ပွားမှုများ​ရှိ​နေ​သော်လည်း ​ရွေး​ကောက်ပွဲကို ကျင်းပမည်ဖြစ်​ကြောင်း ပြည်​ထောင်စု​ရွေး​ကောက်ပွဲ​​ကော်မရှင်က ၂၀၂၀ ဇွန်လ (၄)ရက်​နေ့တွင် ​ပြောကြားခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် COVID-19 ​ရောဂါမှာ ထိန်းချုပ်​နေနိုင်သည့် အ​နေအထားတွင် ရှိ​နေပြီးဖြစ်ကာ ​ရွေး​ကောက်ပွဲရက်ကို ​လေးလကြိုတင် အသိ​ပေးမည်ဟု ​ပြောကြားခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ ဇွန်လအထိ မဲဆန္ဒရှင် ၃၇သန်းရှိ​နေ​ကြောင်း ပြည်​ထောင်စု​ရွေး​ကောက်ပွဲ​ကော်မရှင်က ​ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ ကို လျာထားတဲ့အတိုင်း ကျင်းပမယ်လို့ပြော|url= https://www.bbc.com/burmese/burma-52922446|work= |publisher= |date= ၄ ဇွန် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 9 June 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20200609064818/https://www.bbc.com/burmese/burma-52922446}}</ref> လက်ရှိ နိုင်ငံ​တော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်သည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်အတွက် တာ​မွေမြို့နယ်မှပင် ​ဝင်​ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန် အမည်စာရင်း​ပေးထားသည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= နိုင်ငံတော်သမ္မတ တာမွေ မြို့နယ်၌ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အမည်စာရင်း တင်သွင်း၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် သီးခြားတင်သွင်းမည့် သဘောရှိ|url= https://myanmar.mmtimes.com/news/140306.html|work= |publisher= |date= ၁၅ ဇွန် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 17 June 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20200617092122/https://myanmar.mmtimes.com/news/140306.html}}</ref> ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ဇွန်လ (၂၉)ရက်​နေ့တွင် ပြည်​ထောင်စု​ရွေး​ကောက်ပွဲ​ကော်မရှင်မှ မဲဆန္ဒနယ်​မြေများကို ​ကြေညာခဲ့ရာ ပြည်သူ့လွှတ်​တော်အတွက် ကချင်(၁၈)၊ ကယား(၇)၊ ကရင်(၇)၊ ချင်း(၉)၊ စစ်ကိုင်း(၃၇)၊ တနင်္သာရီ(၁၀)၊ ပဲခူး(၂၈)၊ မ​ကွေး(၂၅)၊ မန္တ​လေး (ပြည်​ထောင်စုနယ်​မြေအပါ)(၃၆)၊ မွန်(၁၀)၊ ရခိုင်(၁၇)၊ ရန်ကုန်(၄၅)၊ ရှမ်း(၅၅)၊ ဧရာဝတီ(၂၆) စုစု​ပေါင်း နယ်​မြေ (၃၃၀) သတ်မှတ်သည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= ပြည်သူ့လွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်များသတ်မှတ်ကြေညာခြင်း|url= https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=zuZUyq4XZbKY7z0WlvYYmUPEXFYBaV5ZN0fJWlo3eSs%3D|work= |publisher= |date= ၂၉ ဇွန် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 30 June 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20200630034725/https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=zuZUyq4XZbKY7z0WlvYYmUPEXFYBaV5ZN0fJWlo3eSs%3D}}</ref> အမျိုးသားလွှတ်​တော်အတွက် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ် (၁၄)ခုအတွက် တစ်ခုစီလျှင် မဲဆန္ဒနယ် (၁၂)ခု စုစု​ပေါင်း (၁၆၈)ခု သတ်မှတ်သည်။ ပြည်​ထောင်စုနယ်​မြေမှ ခရိုင်(၂)ခုအား မန္တ​​လေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ထည့်သွင်းသတ်မှတ်သည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= အမျိုးသားလွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်များ သတ်မှတ်ကြေညာခြင်း|url= https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=sBur%2Fkx3hBKvP4LmVhLMBju%2BXr9Y39yfUVXjb21IyK0%3D|work= |publisher= |date= ၂၉ ဇွန် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 1 July 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20200701221941/https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=sBur%2Fkx3hBKvP4LmVhLMBju%2BXr9Y39yfUVXjb21IyK0%3D}}</ref> တိုင်း/ပြည်နယ်လွှတ်​တော်များအတွက် မဲဆန္ဒနယ် (၆၄၄)ခု သတ်မှတ်သည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုး​မဲဆန္ဒနယ်အတွက် (၂၉)ခု သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်မဲဆန္ဒနယ်များသတ်မှတ်ကြေညာခြင်း|url= https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=SNTXNW6pzwJbHnuZ2ZJcN2uR1bqPImiDRU%2Fe9bUvfWg%3D|work= |publisher= |date= ၄ ဇွန် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 2 July 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20200702164257/https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail&news_id=SNTXNW6pzwJbHnuZ2ZJcN2uR1bqPImiDRU%2Fe9bUvfWg%3D}}</ref> လက်ရှိ အာဏာရအစိုးရအဖွဲ့မှ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်သည် ရန်ကုန်တိုင်း တာ​မွေမြို့နယ်၊ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ​ဒေါ်​အောင်ဆန်းစုကြည်သည် ရန်ကုန်တိုင်း ​ကော့မှူးမြို့နယ်များမှ ပြည်သူ့လွှတ်​တော်ကိုယ်စားလှယ်​လောင်းအဖြစ် အ​ရွေးခံမည်ဖြစ်​ကြောင်း ဇူလိုင် ၂၃ရက်​နေ့တွင် ​ကြေညာခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ ၂၅ရက်​နေ့တွင် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းများကို ပထမအကြိမ်အဖြစ် သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက်​ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများတွင် ​၂ပတ်တာ ကြေညာခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ 'ဝ'​ဒေသ ၄မြို့နယ်တွင်မူ မဲစာရင်း ​ကြေညာနိုင်ခြင်း မရှိ​သေး​ပေ။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း) တွင် မဲဆန္ဒရှင် ၁၄ သိန်းကျော်ရှိပြီး “၀” ဒေသ လေးမြို့နယ်တွင် မဲစာရင်းပြုစုခြင်း မဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်း သိရ|url= https://news-eleven.com/article/184786|work= |publisher= |date= ၂၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 2 November 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20201102095257/https://news-eleven.com/article/184786}}</ref>ပထမအကြိမ်မဲစာရင်းကပ်ရာတွင် မိသားစုလိုက် မပါဝင်ခြင်း၊ အချက်အလက်များ မှားယွင်း​နေခြင်း၊ ​မိသားစုတွင်း သေဆုံးသူများ မဲ​စာရင်းတွင် ပါဝင်ကာ ကျန်ရစ်သူများ မဲစာရင်းတွင် မပါခြင်း စသည့် အမှားအယွင်းများစွာရှိသဖြင့် ​ရွေး​ကောက်ပွဲ​ကော်မရှင်အား ​ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။​ ရွေး​ကောက်ပွဲ​ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းကမူ မဲစာရင်းမှားယွင်းမှုများနှင့် ပက်သက်၍ ​ကော်မရှင်တစ်ခုထဲက တာဝန်ရှိသည်ဆိုလျှင် မတရား​ကြောင်း ၂၀၁၉ခုနှစ် မတ်လက ​ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news|first= |last= |authorlink= |coauthors= |title= မိသားစုလိုက် မဲစာရင်းမပါဝင်မှုများရှိနေခြင်းနှင့် မဲစာရင်းမှားယွင်းမှုဖြစ်စဉ် အများအပြားရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အပေါ် ဝေဖန်မှုများရှိနေ|url= https://news-eleven.com/article/184974|work= |publisher= |date= ၃၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၀|accessdate= |archivedate= 2 November 2020|archiveurl= https://web.archive.org/web/20201102095257/https://news-eleven.com/article/184974}}</ref> [[File:Voter List 2020 MGE.jpg|thumb|ပထမအကြိမ် ဆန္ဒမဲ​ပေးခွင့်ရှိသူစာရင်းများ ကပ်ထားစဉ်]] == ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သည့် နိုင်ငံရေးပါတီများ == {{columns-list|2| # [[မြိုတိုင်းရင်းသားဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] # [[တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ]] # [[လားဟူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[ကိုးကန့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ညီညွတ်ရေးပါတီ]] # [[ပအိုဝ်း အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] # [[ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (မြန်မာ)]] # [[ကယန်း အမျိုးသားပါတီ]] # [[ရခိုင်ပြည်နယ်အမျိုးသားအင်အားစုပါတီ]] # [[ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ]] # [[တအောင်း (ပလောင်) အမျိုးသားပါတီ]] # [[ဒီမိုကရေစီနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ပါတီ]] # [[ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ]] # [[အမျိုးသား နိုင်ငံရေး မဟာမိတ်များ အဖွဲ့ချုပ်]] # [[ဝံသာနုဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ခေတ်သစ်ပြည်သူ့ပါတီ]] # [[မတူကွဲပြားခြင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးပါတီ]] # [[အင်းအမျိုးသား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ပါတီ]] # [[ဖလုံ-စဝေါ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[အမျိုးသား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] # [[တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] # [[ကမန် အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[ခမီ အမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအင်းအားစုပါတီ]] # [[အမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီသစ်]] # [[ဗမာပြည်သူ့ပါတီ]] # [[အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[မြန်မာ့လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[မြန်မာအမျိုးသားကွန်ဂရက်ပါတီ]] # [[မြို တိုင်းရင်းသားပါတီ]] # [[တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ)အမျိုးသားများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ]] # [[ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] # [[ဓနုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဒီမိုကရေစီပါတီ]] # [[ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[ရှမ်းပြည်ကိုးကန့်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[မြန်မာနိုင်ငံတောင်သူလယ်သမားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေးကွန်ဂရက်ပါတီ]] # [[ဒီမိုကရေစီနှင့်လူ့အခွင့်အရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသားတိုးတက်မြင့်မားရေးပါတီ]] # [[ကချင်အမျိုးသားများဒီမိုကရေစီကွန်ဂရက်]] # လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ # [[ထားဝယ်တိုင်းရင်းသားများပါတီ]] # [[ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုပါတီ]] # [[ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်]] (ပ.အ.မ.ဖ)ပါတီ # [[ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ]] # [[ခူမီး(ခမီး)အမျိုးသားပါတီ]] # [[လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ကရင်အမျိုးသားပါတီ]] # [[မြန်မာနိုင်ငံ တောင်သူလယ်သမား အလုပ်သမား ပြည်သူ့ပါတီ]] # [[မြိုအမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ]] # [[ဓနုအမျိုးသားများအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[ပြည်သူ့အကျိုးပြုကျောင်းသားများဒီမိုကရေစီပါတီ]] # [[လမ်းပြကြယ်ပါတီ]] # [[ရှမ်းနီ(တိုင်းလျန်)သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ]] # [[လူ့ဘောင်သစ်ပါတီ]] # [[၈၈ မျိုးဆက်ဒီမိုကရေစီပါတီ]] # [[လော်ဝေါ်အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] # [[ခေတ်သစ်ပြည်ထောင်စုပါတီ]] # [[အာခါအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[ဇိုတိုင်းရင်းသားဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသမီးပါတီ (မွန်)]] # [[လူထုပါတီ]] # [[ပြည်ထောင်စုလယ်သမားအလုပ်သမားအင်အားစုပါတီ]] # [[ဒိုင်းနက်လူမျိုးများတိုးတက်ရေးပါတီ]] # [[မြန်မာပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[ပြည်သူ့အလုပ်သမားပါတီ]] # [[ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ကရင်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[အမျိုးသားညီညွတ်သောဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ |အမျိုးသားညီညွတ်သောဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ပြည်သူ့ပါတီ]] # [[ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ]] # [[ပြည်ထောင်စုကောင်းကျိုးဆောင်ပါတီ]] # [[အခြေခံလူတန်းစားဘဝမြင့်မားရေးပါတီ]] # [[အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ |အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]] # [[ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီ]] # [[ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ]] # [[ချင်းတိုင်းရင်းသားများပါတီ]] # [[ဒီမိုကရေစီပါတီသစ် (ကချင်)]] # [[နာဂအမျိုးသားပါတီ]] # [[ပြည်သူ့အင်အားပါတီ]] # [[ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ]] # [[ညီညွတ်သောတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဒီမိုကရေစီပါတီ]] # [[အင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ]] # [[ကချင်အမျိုးသားပါတီ]] # [[မြန်မာနိုင်ငံအလုပ်သမားလယ်သမား မဟာမိတ်ပါတီ]] # [[ဝ အမျိုးသားပါတီ|ဝအမျိုးသားပါတီ]] }} === ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ပယ်ဖျက်ခဲ့သော နိုင်ငံရေးပါတီ === # [[ညီညွတ်သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ]]<ref>{{Cite news | url =https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail1&news_id=j7PNQC2RurAcWtEKhxKWYDolE8asNcM3sdeE7c%2BE7KY%3D | title =ညီညွတ်သောဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (UDP) ဖျက်သိမ်းပြီး ကိုယ်စားပြု လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများပါဝင်သည့် ဆန္ဒမဲလက်မှတ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အသိပေး ကြေညာခြင်း | publisher =[[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်]] | date =၂၀ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate = | archivedate =31 October 2020 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20201031105107/https://uec.gov.mm/news_preview_detail.php?action=news_detail1&news_id=j7PNQC2RurAcWtEKhxKWYDolE8asNcM3sdeE7c%2BE7KY%3D }}</ref> == ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပခြင်း မပြုနိုင်သည့်နယ်မြေများ == အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[ကရင်ပြည်နယ်]]၊ [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မွန်ပြည်နယ်]]၊ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]အတွင်းရှိ နယ်မြေအချို့၌ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် အခြေအနေမရှိသဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပခြင်းပြုမည် မဟုတ်ကြောင်း [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်]]က ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း၊<ref name="moi">{{cite web|url=https://www.moi.gov.mm/news/7062|title=ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပခြင်း မပြုနိုင်သည့်နယ်မြေများ ထုတ်ပြန်ကြေညာ|date=၁၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၇ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|work=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန|archivedate=2 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201102095258/https://www.moi.gov.mm/news/7062}}</ref> အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် လည်းကောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်သော ၂၀၂၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခြင်း မပြုနိုင်သည့် နယ်မြေများမှာ - *ကချင်ပြည်နယ်တွင် [[ခေါင်လန်ဖူးမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁ အုပ်စု၊ [[ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၁ အုပ်စု၊ [[မချမ်းဘောမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၅ အုပ်စု၊ [[မံစီမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၂ အုပ်စု၊ [[မိုးမောက်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၁ အုပ်စု၊ [[ရွှေကူမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၉ အုပ်စု၊ [[ချီဖွေမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၉ အုပ်စု၊ [[ဆော့လော်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၈ အုပ်စု၊ [[တနိုင်းမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၂ အုပ်စု၊ [[ဝိုင်းမော်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၃ အုပ်စု နှင့် [[အင်ဂျန်းယန်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု (၆၁) အုပ်စု *ကရင်ပြည်နယ်တွင် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၇ အုပ်စု၊ [[ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၉ အုပ်စု၊ [[ဖာပွန်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၅ အုပ်စု၊ [[ဘားအံမြို့နယ်]]မှ ပျဉ်းမပင်ဆိပ်ကျေးရွာအုပ်စု၊ [[သံတောင်ကြီးမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၈ အုပ်စုနှင့် [[မြဝတီမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၃ အုပ်စု *ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတွင် [[ကျောက်ကြီးမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၂ အုပ်စုနှင့် [[ရွှေကျင်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၀ အုပ်စုတို့ *မွန်ပြည်နယ် [[ဘီးလင်းမြို့နယ်]]မှ ဘောနော်ခီး ကျေးရွာ အုပ်စု *ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် [[ပေါက်တောမြို့နယ်]]၊ [[ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်]]၊ [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်]]၊ [[ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်]]၊ [[မောင်တောမြို့နယ်]]၊ [[ကျောက်တော်မြို့နယ်]]၊ [[မင်းပြားမြို့နယ်]]၊ [[မြေပုံမြို့နယ်]]နှင့် [[မြောက်ဦးမြို့နယ်]] တစ်ခုလုံး၊ [[ကျောက်ဖြူမြို့နယ်]]မှ ရပ်ကွက် ၂ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၄၉ အုပ်စု၊ [[အမ်းမြို့နယ်]]မှ ရပ်ကွက် ၃ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၅ အုပ်စု၊ [[စစ်တွေမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၄ အုပ်စု နှင့် [[တောင်ကုတ်မြို့နယ်]]မှ ရပ်ကွက် ၁၀ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၅၂ အုပ်စု *ရှမ်းပြည်နယ်တွင် [[မိုင်းလားမြို့နယ်]]၊ [[ပန်ဆန်းမြို့နယ်|ပန်ဆန်း (ပန်ခမ်း) မြို့နယ်]]၊ [[နားဖန်းမြို့နယ်]]၊ [[မိုင်းမောမြို့နယ်]]၊ [[ပန်ဝိုင်မြို့နယ်]]နှင့် [[မိုင်းကိုင်မြို့နယ်]]တစ်ခုလုံး၊ [[ကျောက်မဲမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၂ အုပ်စု၊ [[နောင်ချိုမြို့နယ်]]မှ ဆိပ်ဖူးကျေးရွာအုပ်စု၊ [[နမ့်ဆန်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၃ အုပ်စု၊ [[မန်တုံမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၂ အုပ်စု၊ [[မိုင်းခတ်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၄ အုပ်စု၊ [[မိုင်းယန်းမြို့နယ်]]မှ ရပ်ကွက် ၂ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၃ အုပ်စု၊ [[မိုင်းဖြတ်မြို့နယ်]]မှ လုံကောင့်ကျေးရွာအုပ်စု၊ [[မိုင်းယောင်းမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၈ အုပ်စု၊ [[ကွတ်ခိုင်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၄ အုပ်စု၊ [[မူဆယ်မြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၉ အုပ်စု၊ [[မက်မန်းမြို့နယ်]]မှကျေးရွာအုပ်စု ၁၇ အုပ်စု၊ [[မိုင်းတုံမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၃ အုပ်စု၊ [[တန့်ယန်းမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၁၁ အုပ်စု၊ [[လားရှိုးမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၅ အုပ်စု၊ [[ကုန်းကြမ်းမြို့နယ်]]မှ ဟုံအိုက်ကျေးရွာအုပ်စု၊ [[ဟိုပန်မြို့နယ်]]မှ ရပ်ကွက် ၅ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၇ အုပ်စု * ချင်းပြည်နယ်တွင် [[ပလက်ဝမြို့နယ်]]မှ ကျေးရွာအုပ်စု ၉၄ အုပ်စု တို့ ဖြစ်ကြသည်။ == ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ် == {{For|အနိုင်ရရှိသူများ စာရင်း|မြန်မာနိုင်ငံ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀တွင် အနိုင်ရရှိသူများ စာရင်း}} [[File:Myanmar election 2020 Ballot Paper.jpg|thumb|မဲလက်မှတ်]] === အမျိုးသားလွှတ်တော် === <!-- 168 of the 224 seats in the [[House of Nationalities]] (Amyotha Hluttaw) were up for election. The remaining 56 seats (25%) were not elected, and instead reserved for military appointees (taken from [[Tatmadaw]] personnel; officially known as "Defence Services Personnel Representatives"). There are 12 members elected per state/region, including one member from each [[self-administered zone]]. --> {{Election summary Myanmar |title=အမျိုးသားလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲ (၂၀၂၀) |source= |netnote= |fullname=yes |totalvotes= |{{Item |party = အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁၃၈ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ |seats = ၇ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ |seats = ၄ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ |seats = ၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ |seats = ၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၂ |net ={{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = တအောင်း(ပလောင်)အမျိုးသားပါတီ |seats = ၂ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ဒီမိုကရေစီပါတီသစ်(ကချင်) |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = တစ်သီးပုဂ္ဂလ |seats = ၀ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = အခြား |seats = ၀ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပသည့် နေရာများ |seats = |net = |votes % = – |votes = – |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ်]] |seats = ၅၆ |net = {{steady}} |votes % = – |votes = – |plus/minus = ၀ }} }} === ပြည်သူ့လွှတ်တော် === <!-- There are 330 of 440 seats in the [[House of Representatives (Myanmar)|House of Representatives]] (Pyithu Hluttaw) that are elected, of which 323 were filled after seven seats were cancelled due to the ongoing armed insurgencies in [[Shan State]].<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2015/nov/11/aung-san-suu-kyi-wins-seat-myanmar-election-results-tallied |title=Myanmar election: Aung San Suu Kyi calls for reconciliation talks with military |author=Oliver Holmes |work=The Guardian |date=11 November 2015 |accessdate=11 November 2015}}</ref> The remaining 110 seats (25%) were not elected, and instead reserved for military appointees (taken from [[Tatmadaw]] personnel; officially known as "Defence Services Personnel Representatives"). Members are elected to constituencies based on township and population. --> {{Election summary Myanmar |title= ပြည်သူ့လွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲ (၂၀၂၀) |source= |netnote= |fullname=yes |totalvotes= |{{Item |party = အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၂၅၈ |net = {{increase}} |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ |seats = ၂၆ |net = {{decrease}} |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ |seats = ၄ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = တအောင်း(ပလောင်)အမျိုးသားပါတီ |seats = ၃ |net ={{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party =ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ် |seats = ၃ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ |seats = ၂ |net ={{increase}} |votes = }} |{{Item |party = ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ |seats = ၂ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီ |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes = }} |{{Item |party =ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ |seats = ၁ |net ={{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ဝအမျိုးသားပါတီ |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes = }} |{{Item |party = ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁ |net = {{decrease}} |votes = }} |{{Item |type = other |party = တစ်သီးပုဂ္ဂလ |seats = ၀ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပသည့် နေရာများ |seats = |net = {{increase}} |votes % = – |votes = – |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ်]] |seats = ၁၁၀ |net = {{steady}} |votes % = – |votes = – |plus/minus = ၀ }} }} === ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်များ === <!-- There are 644 district seats<ref name=eods/> (out of a total of 864){{efn|Sum of the number of seats for election (644) and for the military (220)}}{{efn|EODS reported a total of 860.<ref name=eods>{{cite web |url=http://www.eods.eu/library/101115-ps-myanmar_en.pdf |title=European Union Election Observation Mission. Myanmar, General Elections, 2015. Preliminary Statement |website=Election Observation and Democratic Support |date=2015-11-10 |accessdate=2015-11-21}}</ref>}} in the [[State and Regional Hluttaws]], or Local Assemblies, of which 630 were up for election after 14 seats were cancelled due to the ongoing armed insurgencies in [[Shan State]]. These figures exclude the 29 elected [[Ethnic Affairs Minister]]s, who have different election parameters and their accountability solely to an ethnic electorate, but also sit alongside the elected district and appointed military members of their respective state/region. There are two members are elected for each township of the state/region. The remaining 220 seats<ref name="uec3/16" /> (approximately 25% of each assembly) were not elected, and instead reserved for military appointees (taken from [[Tatmadaw]] personnel; officially known as "Defence Services Personnel Representatives"). --><!-- Result MMT different with Wiki. MMT S/R + EAM = combinated (482) and Wiki separated (469 + 14) --> {{Election summary Myanmar |title=ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် (၂၀၂၀) |source= |netnote= |seats % decimals = 1 |fullname=yes |totalvotes= |{{Item |party = အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၅၀၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ |seats = ၃၈ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၂၇ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ |seats = ၇ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = တအောင်း(ပလောင်)အမျိုးသားပါတီ |seats = ၇ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ပအိုဝ်း အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ် |seats = ၇ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ |seats = ၆ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ |seats = ၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီ |seats = ၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ |seats = ၂ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party =ဝအမျိုးသားပါတီ |seats = ၂ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = လားဟူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ |seats = ၁ |net ={{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party =ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ဒီမိုကရေစီပါတီတစ်(ကချင်) |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ |seats = ၁ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party =ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ |seats = ၁ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ |seats = ၁ |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = တစ်သီးပုဂ္ဂလ |seats = ၂ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = အခြား |seats = |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = [[တပ်မတော်|တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ်]] |seats = ၂၂၀ |net = {{steady}} |votes % = – |votes = – |plus/minus = 0 }} }} ==== တိုင်းရင်းသားရေးရာ ဝန်ကြီးများ ==== ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့များအတွက် [[တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးများ]] ၂၉ နေရာ ပါဝင်သည်။ <!-- "Under the 2008 Constitution, ethnic affairs ministers are elected to a given state or division if that division is {{sic|comprised |hide=y|of}} an ethnic minority population of 0.1 percent or greater of the total populace [roughly 51,400 people].<ref name="IFES">[http://www.ifes.org/sites/default/files/ifes_2015_myanmar_election_fact_sheet_final.pdf Myanmar 2015 General Elections Fact Sheet]</ref> If one of the country's ethnic minorities counts a state as its namesake, however, it is not granted an ethnic affairs minister (e.g., there is no Mon ethnic affairs minister in Mon State). Only voters who share an ethnic identity with a given ethnic affairs minister post are allowed to vote for candidates to the position."<ref>{{cite web |url=http://www.irrawaddy.org/election/news/ethnic-affairs-ministers-defend-seat-at-negotiating-table-after-suu-kyi-remarks |title=Ethnic Affairs Ministers Defend Seat at Negotiating Table after Suu Kyi Remarks |work=[[The Irrawaddy]] |date=15 January 2015 |last=Zaw |first=Nobel}}</ref> Ministers are not elected for ethnicities that are a majority of their state or region, or where a state/region already has a self-administered region or self-administered division dedicated to those ethnic groups.<ref name="IFES"/> --> {{Election summary Myanmar |title = တိုင်းရေးသားရေးရာ ဝန်ကြီးများ (၂၀၂၀) |source= |netnote= |seats % decimals = 0 |fullname=yes |totalvotes= |{{Item |party = အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် |seats = ၂၃ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = လားဟူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ |seats = ၁ |net = {{steady}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |party = ကယန်း အမျိုးသားပါတီ |seats = ၁ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party =တစ်သီးပုဂ္ဂလ |seats = ၂ |net = {{increase}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} |{{Item |type = other |party = အခြား |seats = |net = {{decrease}} |votes % = |votes = |plus/minus = }} }} == ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကာလ ဖြစ်ရပ်များ == === ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ === ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါမှာ ဩဂုတ်လ (၁၆)ရက်နေ့တွင် စစ်တွေမြို့မှ အမျိုးသမီးထံတွင် တွေ့ရှိခဲ့ရာမှ ရခိုင်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်းအသွင်ဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးသို့ ကူးစက်ခဲ့သည်။ ကူးစက်သူမှာ ၃၇၄ဦးမှ သောင်းဂဏန်းအထိ တစ်ဟုန်ထိုး မြင့်တက်လာခဲ့သည်။<ref>{{Cite news | url =https://news-eleven.com/article/195844 | title =အန္တရာယ်ကြီးမားသော မြန်မာ့ရွေးကောက်ပွဲ | publisher =Eleven Media | date =၁၉ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate = | archivedate =2 November 2020 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20201102095258/https://news-eleven.com/article/195844 }}</ref> ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် တစ်လအလိုဖြစ်သည့် အောက်တိုဘာလတွင်ပင် ၁ရက်နေ့မှ ၁၅ရက်နေ့အထိ နေ့စဉ်ပျမ်းမျှ ၁၀၀၀ကျော် မြင့်တက်နေခဲ့သည်။ ထို၁၅ရက်အတွင်းတွင် ၁၈၉၈၅ဦး ပိုးတွေ့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news | url =https://news-eleven.com/article/195672 | title =အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် ၂၂ ရက်သာ လိုတော့ချိန်၌ COVID-19 ကူးစက်မှုနှင့် သေဆုံးမှု သိသိသာသာ ကျဆင်းခြင်းမရှိသေးဘဲ ၁၅ ရက်အတွင်း စစ်ဆေးမှုစုစုပေါင်း၏ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရောဂါပိုးတွေ့ရှိနေ | publisher =Eleven Media | date =၁၇ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate = | archivedate =20 October 2020 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20201020180310/https://news-eleven.com/article/195672 }}</ref> ရန်ကုန်တိုင်းတွင် ကိုကိုးကျွန်းမြို့နယ်မှအပ ကျန်မြို့နယ်များအားလုံး နေအိမ်တွင်သာနေထိုင်ရေးအစီအစဉ် (Stay at Home)တွင် ပါဝင်သတ်မှတ်ထားပြီး ကျန်တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်များရှိ အချို့မြို့နယ်များတွင်လည်း ထိုအစီအစဉ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံရေးပါတီများမှ ရွေးကောက်ပွဲကို ရွှေ့ဆိုင်းပေးရန်ပြောကြားသော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် မဲပေးခြင်းသည် ဈေးဝယ်ထွက်ခြင်း၊ လိုင်းကားစီးခြင်းထက် COVID-19 ကူးစက်မှုမရှိသလောက်ဖြစ်ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၂၀ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news| url =https://news-eleven.com/article/195931 | title =မဲရုံသွားခြင်းသည် ဈေးဝယ်ထွက်ခြင်း၊ လိုင်းကားစီခြင်းထက် COVID-19 ကူးစက်မှုမရှိသလောက် ဖြစ်ဟု ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင် ပြောကြား |publisher=Eleven Media | date =၂၀ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate =}}</ref> ထို့အပြင် ဧပြီလအတွင်းက ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့သည့် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံထံမှ နည်းယူထားပြီး ထိုနိုင်ငံထက်ပင်ကောင်းအောင် ပြုလုပ်ထားကြောင်း ဆိုသည်။ သို့ရာတွင် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတွင် ထိုအချိန်သည် ရောဂါကူးစက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံးမဟုတ်ဘဲ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်သည့် အခြေအနေအပြင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအတွက် ငွေကြေးပြည့်စုံသည့် အခြေအနေတွင်ရှိနေသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာအောင်မိုးညိုကလည်း ရွေးကောက်ပွဲအား သတ်မှတ်ထားသည့်ရက်အတိုင်းကျင်းပခြင်းမှာ တိုင်းပြည်အခြေအနေ အရမ်းမဆိုး၍ ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းသိရသည့်အတိုင်းဆိုလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၏လက်ရှိအခြေအနေမှာ အင်္ဂလန်တို့အမေရိကန်တို့ အိပ်နေသလောက်ပဲရှိကြောင်း မေးမြန်းခြင်းအစီအစဉ်တစ်ခုတွင် ပြောပြန်သည်။<ref>{{Cite news| url =https://news-eleven.com/article/195950 | title =မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာအောင်မိုးညိုနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း|publisher=Eleven Media | date =၂၀ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate =}}</ref> === လူစုလူဝေးဖြင့် ထောက်ခံပွဲ၊လှည့်လည်မှုများပြုလုပ်ခြင်း === ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာနက လူ(၃၀)ဦးနှင့်အထက် စုဝေးခြင်းမပြုရန် ထုတ်ပြန်ထားသော်လည်း နိုင်ငံရေးပါတီများမှ ဝန်းရံသူများက လူဦးရေ ထောင်သောင်းချီ၍သာမက အချို့​​နေရာများတွင် လူသိန်းဂဏန်းဖြင့်ပါ စု​ဝေး၍ လှည့်လည်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite news| url =https://news-eleven.com/article/196294 | title =ကျောက်ဆည်မြို့နယ်နှင့် အနီးအနားရှိ ကျေးရွာပေါင်း နှစ်ရာခန့်မှ NLD ပါတီ ဝန်းရံထောက်ခံသူ အင်အား သိန်းဂဏန်းခန့် ဖြင့် လှည့်လည် |publisher=Eleven Media | date =၂၅ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate =}}</ref> အောက်တိုဘာလ ၂၅ရက်နေ့မှသာ လူ ၅၀အထိ စုဝေးခွင့်ပြုကြောင်းကို အားကစားနှင့် ကျန်းမာ​ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite news | url =https://news-eleven.com/article/196331 | title =မဲရုံများအတွက် လူ ၃၀ဦးထက်ပိုမိုစုဝေးခွင့်ပြုကြောင်းနှင့် လူ ၅၀ ထက်မပိုသော ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာမဲဆွယ်စည်းရုံးခြင်းသည် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်အထိသာ အကျုံးဝင်ကြောင်း ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာန ထုတ်ပြန် | publisher =Eleven Media | date =၂၅ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate = | archivedate =2 November 2020 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20201102095328/https://news-eleven.com/article/196331 }}</ref> နိုင်ငံရေးပါတီများကမူ ဤလှည့်လည်မှုများသည် ပါတီကမဟုတ်ပဲ ဝန်းရံသူများကသာ လှည့်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။ [[File:NLD During 2020 Election Campaign.jpg|thumb|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ထောက်ခံသူများ လူစုလူဝေးဖြင့် လှည့်လည်နေကြစဉ်]] [[File:USDP During 2020 Election Campaign.jpg|thumb|ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ ထောက်ခံသူများ လူစုလူဝေးဖြင့် လှည့်လည်နေကြစဉ်]] === အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖြစ်ရပ်များ === ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပမီ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲများပေးရာတွင် ရန်ကုန်မြို့ ဒဂုံမြို့နယ် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ ရောက်ရှိလာသော ကြိုတင်ဆန္ဒမဲလက်မှတ်များမှာ စာအိတ်များပွင့်လျက်ရှိနေခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၁ရက်နေ့တွင် ဒဂုံမြို့နယ်ရှိ တပ်မတော်အင်ဂျင်နီယာတပ်ရင်းတစ်ခုမှ ကြိုတင်မဲ ၅၈စောင်မှာ စာအိတ်များပွင့်နေ၍ ထည့်သွင်းမရေတွက်ရန် မြို့နယ်ကော်မရှင်ခွဲမှ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၈ရက်နေ့တွင် ဒဂုံမြို့နယ် ပြင်ပရောက် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ပုံစံ ၁၅ဖြင့်မဲပေးထားသော ကြိုတင်မဲစာအိတ်များမှာလည်း ထပ်မံ၍ ပွင့်နေပြန်သည်။ ထိုမဲလက်မှတ်များအား ထည့်သွင်းရေတွက်ရန် ရှိ/မရှိကိုမူကိုမူ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ဆုံးဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news | url =https://news-eleven.com/article/196590 | title =ဒဂုံမြို့နယ် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ထံ ဆန္ဒပြုပြီး မဲဆန္ဒနယ်ပြင်ပရောက် ပုံစံ (၁၅) ကြိုတင်မဲများ စာအိတ်ပွင့်လျက် ထပ်မံရောက်ရှိ | publisher =Eleven Media | date =၂၈ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀ | accessdate = | archivedate =2 November 2020 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20201102095330/https://news-eleven.com/article/196590 }}</ref> [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]] [[ရေစကြိုမြို့နယ်]]ရှိ ဝါယာတော ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ဂွေးဂုဏ်ကျေးရွာအုပ်စုတွင် အသက် ၆၀ နှစ်နှင့်အထက် ကြိုတင်မဲကို အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်တွင် ကောက်ခံခဲ့ရာ ဆန္ဒပြုမဲလက်မှတ်များတွင် ရေစကြိုမြို့နယ် ပြည်သူလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အမည်အစား မကွေးမြို့နယ်မှ ကိုယ်စားလှယ် အမည် မှားယွင်းပါရှိနေသဖြင့် ကြိုတင်မဲ မဲဆန္ဒရှင် ၂၉၀ အနေဖြင့် ပြန်လည်ဆန္ဒပြုရမည်ဟု [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/420764|title=မကွေးတိုင်းတွင် ကြိုတင်မဲ ၂၉၀ အသစ်ပြန်ပေးရမည်|date=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|author=ကိုလင်း(ချောက်)|publisher=[[မဇ္ဈိမ သတင်းဌာန]]}}</ref> အောက်တိုဘာ ၃ဝ ရက်တွင် [[လှည်းကူးမြို့နယ်]]တွင် ကြိုတင်မဲကောက်ခံစဉ် UEC အမှတ်တံဆိပ်မပါသည့် တံဆိပ်တုံးကို အသုံးပြုမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မဲဆန္ဒရှင် သုံးဦးဆန္ဒမဲပေးမှုအပြီးတွင် တံဆိပ်တုံး အသုံးပြုလျက်ရှိသည်ကို မဲရုံကိုယ်စားလှယ်က တွေ့ရှိပြီးနောက် လေးဦးမြောက် မဲပေးမှုတွင် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/196760|title=ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ မဲရုံကိုယ်စားလှယ် ယူဆောင်လာသော တံဆိပ်တုံးအတုနှင့်ပတ်သက်၍ ဥပဒေအရ အရေးယူပေးရန် လှည်းကူးမြို့နယ်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲထံ NLD ပါတီတိုင်တန်းထားမှုအပေါ် စုံခုံဖွဲ့စစ်ဆေးထား|date=၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|author=ဉာဏ်လင်းထွန်း|publisher=Eleven Media|archivedate=2 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201102095344/https://news-eleven.com/article/196760}}</ref> ယင်းတံဆိပ်တုံးအတုကို ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.duwun.com.mm/election-2020/ge2020-news/p-id43696|title=လှည်းကူးက တံဆိပ်တုံးအတုပြဿနာက ရိုးသားစွာမှားယွင်းမှုလို့ မြို့နယ်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌပြော|date= ၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|author=ချစ်ခွန်းချို|publisher=ဒူဝံမီဒီယာ}}</ref> အလားတူ မွန်ပြည်နယ်၊ ပေါင်မြို့နယ်၊ အင်းဗြောင်ကျေးရွာအုပ်စု၊ တံခွန်တိုင်ကျေးရွာတွင် နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်နေ့က အသက် ၆၀ နှစ်နှင့် အထက် ကြိုတင်မဲပေးရာမှာတွင် UEC အမှတ်အသားမပါသော တံဆိပ်တုံးအတုအသုံးပြုမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://burmese.dvb.no/archives/420757|title=ပေါင်မြို့နယ် မဲရုံတခုတွင် UEC အမှတ်အသားမပါ တံဆိပ်တုံးအတုများ စစ်ဆေးတွေ့ရှိ|date=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|author=ယူမင်းစိုး|publisher=[[ဒီဗွီဘီ]]|archivedate=2 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201102095330/http://burmese.dvb.no/archives/420757}}</ref> စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး ချောင်းဦးမြို့နယ်တွင် ကြိုတင်မဲကောက်ခံရာ၌ UEC အမှတ်အသားမပါသော တံဆိပ်တုံးကို အသုံးပြုကာ ကောက်ခံခဲ့ခြင်းကြောင့် ရပ်ကျေးကော်မရှင် အဖွဲ့ဝင် လေးဦးအား အမှုဖွင့်တိုင်ကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197245|title=ချောင်းဦးမြို့နယ်တွင် ကြိုတင်မဲကောက်ယူရာ၌ UEC အမှတ်အသားမပါသော တံဆိပ်တုံးဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ရပ်ကျေးကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင်လေးဦးကို အမှုဖွင့်|author=ကောင်းခန့်လင်း (မုံရွာ)|date=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> ရွှေဘိုခရိုင်တွင်လည်း ကြိုတင်မဲကောက်ခံရာတွင် နိုင်ငံရေးပါတီဝင်အချို့နှင့် ပါတီထောက်ခံသူအချို့က ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့သည်ဟုဆိုကာ အမှုဖွင့်တိုင်ကြားမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197249|title=ရွှေဘိုခရိုင်တွင် ကြိုတင်မဲပေးရာ၌ ဥပဒေနှင့်မညီဘဲ နိုင်ငံရေး ပါတီဝင်အချို့နှင့် ပါတီထောက်ခံသူ အချို့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု ရှိသည်ဟုဆိုကာ အမှုဖွင့် တိုင်ကြားမှုများရှိ |date=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group|author=ကောင်းခန့်လင်း (မုံရွာ)}}</ref> နိုဝင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ရုံးတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှုတစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှု မရှိခဲ့ပေ။<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=204481|title=ပဲခူးတိုင်းရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရုံး၌ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်|date=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=7Day News|author=မင်းလွင်|archivedate=9 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201109013234/https://7day.news/detail?id=204481}}</ref> === ဝေဖန်မှုများ === မြန်မာ့ရွေးကောက်ပွဲသည် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတမှု ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေမရှိဟု နိုင်ငံတကာမီဒီယာများက ဝေဖန်ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/196733|title=မြန်မာ့ရွေးကောက်ပွဲသည် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတမှုဖြစ်ပေါ်ရန်အခြေအနေများ မရှိကြောင်း နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက တညီတညွတ်တည်း ဝေဖန်|date=၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်သော သဘောထားကြေညာချက်တစ်ခုကို [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]]က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/196994|title=ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ကော်မရှင်က ကြေညာလိုက်ပြီဆိုသည်နှင့် လက်ခံရမည့်သဘော ပြောခဲ့ဖူးသော်လည်း ယခုအခါ သတိထားရမည့်အခြေအနေ ဖြစ်လာသည့်အတွက် သတိပေးရခြင်း ဖြစ်သည်ဟု တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ပြောကြား|date=၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> သတိထားရမည့် အခြေအနေ ဖြစ်လာသည့်အတွက် သတိပေးရခြင်း ဖြစ်ကြောင်း တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]က ပြောကြားခဲ့သည်။ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ပြောကြားချက်များသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ နိုင်ငံ့ဥပဒေများ၏ အနှစ်သာရနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိဟု နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် [[နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံး]] ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးဇော်ဌေးက ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197050|title=တပ်မတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက်သည် ရွေးကောက်ပွဲကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေရန် အားပေးရာရောက်ပြီး တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ပေါ်ပြူလာသတင်းဌာနသို့ ပြောကြားချက်များသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ နိုင်ငံ့ဥပဒေများ၏ အနှစ်သာရနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိဟု သမ္မတရုံး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးဇော်ဌေး ပြောကြား|date=၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ တပ်မတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက်နှင့် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ပြောဆိုချက်များသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေနှင့် အညီသာဖြစ်သည်ဟု တပ်မတော်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့က ပြန်လည်တုံ့ပြန်ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197085|title=ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ တပ်မတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက်၊ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ပြောဆိုချက်များသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်အညီသာဖြစ်ပြီး အမှန်တရားကို မပြောဘဲနေခြင်းသည် တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို အထောက်အကူ ပြုမည် မဟုတ်ကြောင်း တပ်မတော်ဘက်က တုံ့ပြန်|date=၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|publisher=Eleven Media Group}}</ref> == ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ဖြစ်ရပ်များ == [[File:Myanmar Election 2020 voting with social distancing.jpg|thumb|ကိုဗစ်ကာလသတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ မဲပေးရန်စောင့်ဆိုင်းနေကြသူများ]] [[File:Tatmadaw Polling Station of Central Command.jpg|thumb|[[အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]]မှ တပ်တွင်းမဲရုံများကို တပ်ပြင်ပတွင် ထားရှိပြီး မဲပေးနေကြစဉ်]] ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အတည်ပြုဖြည့်သွင်းသည့် ပုံစံ ၁၉ အား လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မပြုရန်နှင့် ကန့်ကွက်တောင်းဆိုကြရန် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက ပါတီတွင်း အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက်ကို နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/146496.html|title=မဲရလဒ် အတည်ပြုပုံစံ-၁၉ တွင် လက်မှတ်မထိုးသော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် ထိခိုက်မည်မဟုတ်ဟုဆို|author=မြတ်သူရ|date=၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=မြန်မာတိုင်းမ်}}</ref> နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် [[ရက္ခိုင့်တပ်တော်]]အဖွဲ့က ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ထိုးစစ်များကို တပ်မတော်အနေဖြင့် ရပ်တန့်ပေးရန်နှင့် ရွေးကောက်ပွဲ မပြုလုပ်ခဲ့သော နေရာများတွင် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲပြန်လည်ကျင်းပရန် အစိုးရနှင့် တပ်မတော်အား တိုက်တွန်းပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ယင်းထုတ်ပြန်ချက်အပေါ် ကြိုဆိုပါကြောင်းနှင့် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲပြုလုပ်ရန် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မည့်အကြောင်း တပ်မတော်က ပြန်လည် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197750|title=ရခိုင်တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိသည့်နယ်မြေများ၌ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်ပေးရန် အစိုးရနှင့် တပ်မတော်ကို AA အဖွဲ့က မေတ္တာရပ်ခံမှုအပေါ် ကြိုဆိုကြောင်းနှင့် ကျန်ရှိသည့်နေရာများတွင် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်နိုင်ရေး အတတ်နိုင်ဆုံး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု တပ်မတော်ထုတ်ပြန်|author=ဇော်မင်းနိုင်|date=၁၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=Eleven Media}}</ref> ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သော သတင်းလွှာတွင် မသန်စွမ်းသူတစ်ဦးအား ဆန္ဒမဲ ပေးခွင့်ပြုခြင်းကို ကန့်ကွက် ရေးသားထားခြင်းနှင့် နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သော သတင်းလွှာတွင် မသန်မစွမ်း ၁၃ ဦးဟု သုံးနှုန်းဖော်ပြထားခြင်းတို့ကြောင့်<ref>{{cite web|url=http://mizzimaburmese.com/article/75612|title=မသန်စွမ်းမဲပေးမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ခြင်းအတွက် ပြည်ခိုင်ဖြိုးဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် တောင်းပန်ရမည်|author=အုပ်မှူးဇော်|date=၁၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=မဇ္ဈိမ သတင်းဌာန}}</ref> မသန်စွမ်းသူများအား ခွဲခြားနှိမ်ချ ဆက်ဆံမှုအပေါ် တရားဝင်တောင်းပန်ရန် မသန်စွမ်းအဖွဲ့အစည်းများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း ၉၅ ခုက နိုဝင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=205484|title=မသန်စွမ်းများအား ခွဲခြားနှိမ်ချ ဆက်ဆံမှုအပေါ် ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ တရားဝင်တောင်းပန်ရန် မသန်စွမ်းနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၉၀ကျော်ထုတ်ပြန်|author=ဝဏ္ဏအောင်|date=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=7Day News}}{{Dead link|date=April 2021 }}</ref> === နိုင်ငံတကာ တုံ့ပြန်ဝေဖန်မှုများ === အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးအား ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကို အသိအမှတ်ပြုရန် ပြင်သစ်နိုင်ငံက တိုက်တွန်းခဲ့ကာ အိန္ဒိယနှင့် စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ်များက အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အား ဂုဏ်ပြုကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=205371|title=ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို အဖွဲ့အစည်း အသီးသီးက အသိအမှတ်ပြုလက်ခံရန် အီးယူအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ပြင်သစ်တိုက်တွန်း|author=ထက်အာကာကျော်|date=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=7Day News}}{{Dead link|date=April 2021 }}</ref> === ပြည်တွင်း တုံ့ပြန်ဝေဖန်မှုများ === မဲပေးခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ပြီးဆုံးခဲ့သော်လည်း အငြင်းပွားဖွယ်ရာများ ထွက်ပေါ်နေသဖြင့် တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲအဖြေ ဖြစ်စေရန် ဥပဒေနှင့်အညီ ကြိုးပမ်းသွားမည်ဟု ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသန်းဌေးက သူ၏ လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာတွင် ပြောဆိုခဲ့ကာ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဝေဖန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197617|title=မဲပေးခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ပြီးဆုံးခဲ့သော်လည်း အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အထောက်အထားများ ထွက်ပေါ်နေသဖြင့် မျှတသည့် ရွေးကောက်ပွဲအဖြေဖြစ်ရန် ဥပဒေနှင့်အညီ ဆက်လက်ကြိုးစားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီဥက္ကဋ္ဌ ပြောကြား |author=ပြည့်ဖြိုးအောင်|date=၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=Eleven Media}}</ref> ရွေးကောက်ပွဲသည် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲ မဟုတ်ဟု နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအင်အားစုပါတီ (NDF) ကကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://news-eleven.com/article/197694|title=၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲသည် လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသောရွေးကောက်ပွဲအဖြစ် သတ်မှတ်၍မရကြောင်း NDF ပါတီ ထုတ်ပြန်|author=ဉာဏ်လင်းထွန်း|date=၁၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=Eleven Media}}</ref> ===ဆန္ဒပြမှုများ === ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အပေါ် အယုံအကြည်မရှိဟုဆိုကာ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့အား ဆန္ဒပြမှုများလည်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့က လှည်းကူးမြို့နယ်တွင်လည်းကောင်း၊<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=205020|title=ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အပေါ် အယုံအကြည်မရှိဟုဆိုကာ လူ ၂၀ ခန့် ဆန္ဒထုတ်ဖော်|author=မိုးမင်း|date=၁၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=7Day News}}{{Dead link|date=April 2021 }}</ref> နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့က နေပြည်တော်ရှိ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ခဲ့ရာတွင် ပြည်ခိုင်ဖြိုးနှင့် နှင်းဆီပါတီဝန်းရံသူ ၅၀ ခန့်ကလည်းကောင်း ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=205207|title=ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရုံးရှေ့ ဦးဆောင်ဆန္ဒပြသူနှစ်ဦးကို အလုပ်နှင့် ထောင်ဒဏ်တစ်လစီချမှတ်|author=ရဲနိုင်|date=၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=7Day News}}{{Dead link|date=April 2021 }}</ref> === အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်ရပ်များ === ချင်းပြည်နယ် တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် မဲပေးခွင့်ရှိသူဦးရေထက် ဆန္ဒမဲအရေအတွက် ပိုများနေ၍ ပြန်လည်စစ်ဆေးရေတွက်ခဲ့ရသည်။<ref>{{cite web|url=https://7day.news/detail?id=204933|title=မဲ ၄၆၀၀ ကျော်ပိုနေသည့် တွန်းဇံမြို့နယ်တွင် ပြန်လည်ရေတွက်ရာ မူလအတိုင်း ZCD ပါတီ အနိုင်ရ|author=ထွန်းထွန်းမင်း|date=၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|accessdate=၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀|pubisher=7Day News}}{{Dead link|date=April 2021 }}</ref> ===အာဏာသိမ်းမှု=== {{main|၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း}} [[တပ်မတော်]]မှ ရွှေးကောက်ပွဲအား မဲပေါင်း ၈.၆ သန်းကျော်ကွာဟကာ မဲမသမာမှုရှိနေသည်ဟု သက်သေတစ်စုံတစ်ရာ ပြနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ စွပ်စွဲခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ နံနက်စောစောတွင် [[ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|အခြေခံဥပဒေ]] ချိုးဖောက်လျှက် နိုင်ငံတော်အာဏာကို [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အတင်းအဓမ္မသိမ်းပိုက်ရယူ]]ခဲ့ပြီး [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ]] [[အောင်ဆန်းစုကြည်|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]] နှင့် [[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်]]အပါအဝင် အခြားသော အစိုးရ အကြီးအကဲများကို ပါ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |title=Myanmar's Aung San Suu Kyi 'detained by military' |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-55882489 |access-date=31 January 2021 |agency=BBC News}}</ref> === ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ပယ်ဖျက်ခြင်း === အာဏာသိမ်းပိုက်ပြီးနောက် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ|စစ်ကောင်စီ]]မှ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် [[ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်|ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်]]အသစ်က ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၆ရက်နေ့တွင် ၂၀၂၀ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref name="can">{{cite news |title=၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း စစ်ကောင်စီကော်မရှင် ကြေညာ |url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-57783160|access-date=}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲများ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲများ]] nsx5af71znt1q57alf4to47mm62lzgu 2 137214 752864 752845 2022-08-01T14:16:46Z 210.14.110.104 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{infobox person |name = စိုင်းအ​ောင်ခန့် |birth_date = {{birth date|၁၉၉၇|၇|၂၂}} |parents = ဦးဝင်းနိုင် + ဒေါ်မိုးမိုးဉီး |nationality = {{flag|Myanmar}} |education=B.A(Myanmar)|ethnicity = [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း/ဗမာ]] |birth_place = [[ပဲခူးတိုင်း]]၊ [[တောင်ငူမြို့]] |occupation = ပညာရေးအက​ြံပေး၊ |religion = ဗုဒ္ဓဘာသာ }} '''စိုင်းအောင်ခန့် ''' (၂၂ ဂျူလိုင် ၁၉၉၇ မွေးဖွား) သည် မြန်မာနိုင်ငံသားပညာရေးအကြံပေးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ [[ကဏ္ဍ:ပညာရေး]] hyiyvzfblq6evk6d7nvwjjq7bs94i2w 0 143470 752911 701580 2022-08-02T10:43:09Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki {{Infobox poem |name = အောဒဆီ |image = File:Odyssey-crop.jpg |image_size = <!-- custom size for image (defaults to 220px) --> |caption =အီတလီ၊ တော်နာဗျူယန်နိုမိသားစုအတွက် စာရေးတော် ဂျွန် ရောဆော့စ် ရေးသော ၁၅ရာစု အောဒဆီ လက်ရေးမူ၊ စာအုပ် ၁။ (ဗြိတိသျှပြတိုက်) |subtitle = |author = [[ဟိုးမား]] |original_title = <small>Ὀδύσσεια</small> |original_title_lang = gr |translator = |written =ဘီစီ ၈-၇ ရာစု |first = <!-- First published in --> |illustrator = <!-- Illustrator used consistently throughout (where illustrations are a major feature) --> |cover_artist = <!-- Cover artist --> |country =ရှေးဟောင်းဂရိ |language = ဂရိ |series = <!-- Series (if any) --> |subject =[[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]အပြီး အောဒစ်ဆီးယပ်စ်၏ ခရီးစဉ် |genre =ကဗျာရှည် |form = <!-- Form (i.e. Sonnet, Quatrain, Ode...etc) --> |meter = [[:en:Dactylic hexameter|Dactylic hexameter]]<ref>{{Cite journal|last=Haslam|first=M. W.|date=1976|title=Homeric Words and Homeric Metre: Two Doublets Examined (λείβω/εϊβω, γαΐα/αία)|journal=Glotta|volume=54|issue=3/4|pages=203|jstor=40266365|issn=0017-1298}}</ref> |rhyme = <!-- Rhyme scheme: (i.e. abba cddc effe gg) --> |publisher = <!-- Publisher of main publication (prefer 1st edition) --> |publication_date = |publication_date_en = ၁၆၁၄ |media_type = |lines = |pages = <!-- Pages (prefer 1st edition) --> |size_weight = <!-- Size and Weight --> |isbn = <!-- [[International Standard Book Number|ISBN]] --> |oclc = <!-- [[OCLC]] --> |preceded_by = [[အိလိယဒ်]] |followed_by = <!-- Followed by title of subsequent poem in series --> |wikisource = }} '''အောဒဆီ (သို့) ဩဒီးဆီးယား'''သည် [[ဟိုးမား]]၏ ကဗျာရှည်နှစ်ပုဒ်မှ တစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်။ ယခုခေတ် စာဖတ်ပရိသတ်များဖတ်ရှုလေ့ရှိသော ရှေးအကျဆုံး ကျယ်ပြန့်သည့်လက်ရာစာပေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ [[အိလိယဒ်]]နှင့်အတူပင် ယခုကဗျာရှည်ကို စာအုပ်ပေါင်း (၂၄) အုပ်ဖြင့် ရေးသားထားသည်။ အစ်သကာဘုရင် ဂရိသူရဲကောင်း [[အောဒစ်ဆီးယပ်စ်]] နှင့် [[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]အပြီး ၎င်း၏ အိမ်ပြန်ခရီးစဉ်အကြောင်းများကို ဖွဲ့ဆိုထားသည်။ ဆယ်နှစ်ကြာညောင်းခဲ့သော စစ်ကြီးပြီးသည့်နောက် ၎င်း၏ အိမ်ပြန်ခရီးစဉ်သည်လည်း နောက်ထပ်ဆယ်နှစ်တာ ကြာမြင့်ခဲ့၏။ ယင်းကာလများတွင် ၎င်းသည် ဒုက္ခသုက္ခအပေါင်းနှင့် တွေ့ကြုံ၍ ခရီးသွားဖော်များအားလုံး သေကြေခဲ့ရ၏။ ၎င်းမရှိစဉ်တွင်း အောဒစ်ဆီးယပ်စ်ကို သေဆုံးပြီဟု မှတ်ယူကြကာ ဇနီးဖြစ်သူ ပါနဲ့လာပီး (Penelope) ကို လက်ထပ်ရန် အရူးအမူးဖြစ်နေကြသော ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရသော ချစ်ရေးဆိုသူများ၏ဒဏ်ကို ပါနဲ့လာပီးနှင့် သား တစ်လဲမာကာ့စ် (Telemachus) တို့သည်ရင်ဆိုင်ရခဲ့၏။ ''အောဒဆီ'' ကဗျာကို ဘီစီ ၈-၇ ဝန်းကျင်တွင် ဟိုးမားဂရိဘာသာစကား (ဟိုးမားအသုံးပြုခဲ့သော ဂရိဒေသယိစကား) ဖြင့် စပ်ဆိုခဲ့၍ ဘီစီ ခြောက်ရာစုအလယ်လောက်တွင် ဂရိစာပေကျမ်းစာများ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်လာခဲ့လေသည်။ ရှေးဟောင်းဂန္ထဝင်ခေတ်၌ ဤကဗျာကို ဟိုးမားရေးသည်ဟူ၍ မေးခွန်းမထုတ်၊ သံသယမဝင်ခဲ့သော်လည်း ခေတ်သစ်ပညာရှင်အသိုင်းဝိုင်းက အိလိယဒ်နှင့် အောဒဆီကို အချင်းချင်း မှီခိုခြင်းမရှိဘဲ တသီးတခြားရေးဖွဲ့ခဲ့သည်ဟု အဓိကအားဖြင့် ယူဆကြသည်။ ထိုကဗျာများပါ ဇာတ်လမ်းများသည် နှုတ်မှုရေးရာလက်ဆင့်ကမ်းခြင်း အလေ့အထ၏ အစိတ်အပိုင်း (လက်ဆင့်ကမ်းလာသော ပါးစပ်ပြော ရာဇဝင်ပုံပြင်ဇာတ်လမ်းများ) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ နိုင်ငံအဝှမ်း စာမတတ်မှုများကြောင့် ဤကဗျာကို အအီဒေါ့စ် (aoidos) ခေါ် ကဗျာရှည်များကို သီဆိုသူ (သို့) ကဗျာရှည်များကို ရွတ်ဆိုသူများ (rhapsode) က ဖျော်ဖြေတင်ဆက်ခဲ့ကြသဖြင့် စာပေဖတ်ရှုခြင်းထက် ထိုသို့ ကြားရခြင်းများမှတဆင့် သိရှိနိုင်ချေ ပိုများခဲ့သည်။ ကဗျာ၌ပါဝင်သော အရေးပါသည့် အဓိကအကြောင်းအရာများမှာ νόστος ခေါ် အပြန်ခရီးစဉ်၊ ခြေဦးတည့်ရာ လှည့်လည်သွားလာခြင်း၊ ξενία ခေါ် ဧည့်သဘော မိတ်ဆွေဖြစ်ခြင်းများ၊ စမ်းသပ်ခြင်း၊ နိမိတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ပညာရှင်များက အမျိုးသမီးများ၊ ကျေးကျွန်များ ကဲ့သို့သော အချို့သောသူများ၏ ဇာတ်လမ်းပိုင်း အရေးပါမှုကို ညွှန်းဆိုတင်ပြကြကာ ၎င်းတို့သည် အခြားသော ရှေးခေတ်စာပေ လက်ရာများစွာထက် ဤကဗျာတွင် ပို၍ အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်ကြသည်။ အိလိယဒ်ကဗျာက ထရိုဂျန်စစ်ပွဲအတွင်း ဘုရင်များ၊ စစ်သည်စစ်သားများ၏ စွန့်စားခန်းများကို အဓိကအခြေပြုရေးဖွဲ့ထားသောကြောင့် အိလိယဒ်နှင့် နှိုင်းစာသော် အောဒဆီ၏ (သူရဲကောင်း၊ ဘုရင် မဟုတ်သူများအကြောင်း) အထူးပြုရေးဖွဲ့မှုသည် သိသာထင်ရှားလှပေသည်။ အောဒဆီကို အနောက်တိုင်း ကျမ်းစာများ၏ အရေးကြီးဆုံးသော လက်ရာတစ်ခုအဖြစ် ယူဆကြလေသည်။<ref>{{cite web |last1=Bahr |first1=Arthur |title=Foundation of Western Literature |url=https://ocw.mit.edu/courses/literature/21l-001-foundations-of-western-culture-homer-to-dante-fall-2008/ |website=MIT Open Courseware |publisher=Massachusetts Institute of Technology |accessdate=27 June 2017 |archive-date=6 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161106171743/https://ocw.mit.edu/courses/literature/21l-001-foundations-of-western-culture-homer-to-dante-fall-2008/ |url-status=live }}</ref> ဤကဗျာကို ပထမဆုံး [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]] ဘာသာပြန်သည် (၁၆) ရာစု ကာလကဖြစ်ကာ လိုသလို ပုံဖော်တင်ဆက်ခြင်းများ၊ စိတ်ကူးယဉ်၍ ပြန်လည် အနက်တစ်မျိုးဖြင့် ထုတ်ဖော်ခြင်းများကို တင်ဆက်ပုံစံအမျိုးမျိုး၌ လုပ်ဆောင်နေကြဆဲဖြစ်၏။ ၂၀၁၈ "[[ဘီဘီစီ]] ယဉ်ကျေးမှု" အစီစဉ်က ကျွမ်းကျင်သူများကို စာပေ၏ အတာရှည်ဆုံး ခံခဲ့သော ဇာတ်လမ်းကို ရွေးချယ်ခိုင်းသည့် မဲစစ်တမ်းတွင် ''အောဒဆီ''သည် ပထမနေရာဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။<ref name=":6">{{Cite web|last=Haynes|first=Natalie|title=The greatest tale ever told?|url=https://www.bbc.com/culture/article/20180521-the-greatest-tale-ever-told|access-date=2020-09-08|website=BBC.com/culture|language=en}}</ref> ==ကိုးကား== ===အောက်ခြေမှတ်စု=== {{reflist}} ===ယေဘုယျရင်းမြစ်=== * [[:en:Richmond Lattimore|Lattimore, Richmond]], trans. 1975. ''The Odyssey of Homer''. New York: [[:en:Harper (publisher)|Harper & Row]]. {{stub}} [[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိစာပေ]] l4xg4bc9dmtg9xplitts0ituqov4jyd 752912 752911 2022-08-02T10:44:28Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki {{Infobox poem |name = အောဒဆီ |image = File:Odyssey-crop.jpg |image_size = <!-- custom size for image (defaults to 220px) --> |caption =အီတလီ၊ တော်နာဗျူယန်နိုမိသားစုအတွက် စာရေးတော် ဂျွန် ရောဆော့စ် ရေးသော ၁၅ရာစု အောဒဆီ လက်ရေးမူ၊ စာအုပ် ၁။ (ဗြိတိသျှပြတိုက်) |subtitle = |author = [[ဟိုးမား]] |original_title = <small>Ὀδύσσεια</small> |original_title_lang = gr |translator = |written =ဘီစီ ၈-၇ ရာစု |first = <!-- First published in --> |illustrator = <!-- Illustrator used consistently throughout (where illustrations are a major feature) --> |cover_artist = <!-- Cover artist --> |country =ရှေးဟောင်းဂရိ |language = ဂရိ |series = <!-- Series (if any) --> |subject =[[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]အပြီး အောဒစ်ဆီးယပ်စ်၏ ခရီးစဉ် |genre =ကဗျာရှည် |form = <!-- Form (i.e. Sonnet, Quatrain, Ode...etc) --> |meter = [[:en:Dactylic hexameter|Dactylic hexameter]]<ref>{{Cite journal|last=Haslam|first=M. W.|date=1976|title=Homeric Words and Homeric Metre: Two Doublets Examined (λείβω/εϊβω, γαΐα/αία)|journal=Glotta|volume=54|issue=3/4|pages=203|jstor=40266365|issn=0017-1298}}</ref> |rhyme = <!-- Rhyme scheme: (i.e. abba cddc effe gg) --> |publisher = <!-- Publisher of main publication (prefer 1st edition) --> |publication_date = |publication_date_en = ၁၆၁၄ |media_type = |lines = |pages = <!-- Pages (prefer 1st edition) --> |size_weight = <!-- Size and Weight --> |isbn = <!-- [[International Standard Book Number|ISBN]] --> |oclc = <!-- [[OCLC]] --> |preceded_by = [[အိလိယဒ်]] |followed_by = <!-- Followed by title of subsequent poem in series --> |wikisource = }} '''အောဒဆီ (သို့) ဩဒီးဆီးယား'''သည် [[ဟိုးမား]]၏ ကဗျာရှည်နှစ်ပုဒ်မှ တစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်။ ယခုခေတ် စာဖတ်ပရိသတ်များဖတ်ရှုလေ့ရှိသော ရှေးအကျဆုံး ကျယ်ပြန့်သည့်လက်ရာစာပေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ [[အိလိယဒ်]]နှင့်အတူပင် ယခုကဗျာရှည်ကို စာအုပ်ပေါင်း (၂၄) အုပ်ဖြင့် ရေးသားထားသည်။ အစ်သကာဘုရင် ဂရိသူရဲကောင်း [[အောဒစ်ဆီးယပ်စ်]] နှင့် [[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]အပြီး ၎င်း၏ အိမ်ပြန်ခရီးစဉ်အကြောင်းများကို ဖွဲ့ဆိုထားသည်။ ဆယ်နှစ်ကြာညောင်းခဲ့သော စစ်ကြီးပြီးသည့်နောက် ၎င်း၏ အိမ်ပြန်ခရီးစဉ်သည်လည်း နောက်ထပ်ဆယ်နှစ်တာ ကြာမြင့်ခဲ့၏။ ယင်းကာလများတွင် ၎င်းသည် ဒုက္ခသုက္ခအပေါင်းနှင့် တွေ့ကြုံ၍ ခရီးသွားဖော်များအားလုံး သေကြေခဲ့ရ၏။ ၎င်းမရှိစဉ်တွင်း အောဒစ်ဆီးယပ်စ်ကို သေဆုံးပြီဟု မှတ်ယူကြကာ ဇနီးဖြစ်သူ ပါနဲ့လာပီး (Penelope) ကို လက်ထပ်ရန် အရူးအမူးဖြစ်နေကြသော ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရသော ချစ်ရေးဆိုသူများ၏ဒဏ်ကို ပါနဲ့လာပီးနှင့် သား တစ်လဲမာကာ့စ် (Telemachus) တို့သည်ရင်ဆိုင်ရခဲ့၏။ ''အောဒဆီ'' ကဗျာကို ဘီစီ ၈-၇ ဝန်းကျင်တွင် ဟိုးမားဂရိဘာသာစကား (ဟိုးမားအသုံးပြုခဲ့သော ဂရိဒေသယိစကား) ဖြင့် စပ်ဆိုခဲ့၍ ဘီစီ ခြောက်ရာစုအလယ်လောက်တွင် ဂရိစာပေကျမ်းစာများ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်လာခဲ့လေသည်။ ရှေးဟောင်းဂန္ထဝင်ခေတ်၌ ဤကဗျာကို ဟိုးမားရေးသည်ဟူ၍ မေးခွန်းမထုတ်၊ သံသယမဝင်ခဲ့သော်လည်း ခေတ်သစ်ပညာရှင်အသိုင်းဝိုင်းက အိလိယဒ်နှင့် အောဒဆီကို အချင်းချင်း မှီခိုခြင်းမရှိဘဲ တသီးတခြားရေးဖွဲ့ခဲ့သည်ဟု အဓိကအားဖြင့် ယူဆကြသည်။ ထိုကဗျာများပါ ဇာတ်လမ်းများသည် နှုတ်မှုရေးရာလက်ဆင့်ကမ်းခြင်း အလေ့အထ၏ အစိတ်အပိုင်း (လက်ဆင့်ကမ်းလာသော ပါးစပ်ပြော ရာဇဝင်ပုံပြင်ဇာတ်လမ်းများ) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ နိုင်ငံအဝှမ်း စာမတတ်မှုများကြောင့် ဤကဗျာကို အအီဒေါ့စ် (aoidos) ခေါ် ကဗျာရှည်များကို သီဆိုသူ (သို့) ကဗျာရှည်များကို ရွတ်ဆိုသူများ (rhapsode) က ဖျော်ဖြေတင်ဆက်ခဲ့ကြသဖြင့် စာပေဖတ်ရှုခြင်းထက် ထိုသို့ ကြားရခြင်းများမှတဆင့် သိရှိနိုင်ချေ ပိုများခဲ့သည်။ ကဗျာ၌ပါဝင်သော အရေးပါသည့် အဓိကအကြောင်းအရာများမှာ νόστος ခေါ် အပြန်ခရီးစဉ်၊ ခြေဦးတည့်ရာ လှည့်လည်သွားလာခြင်း၊ ξενία ခေါ် ဧည့်သဘော မိတ်ဆွေဖြစ်ခြင်းများ၊ စမ်းသပ်ခြင်း၊ နိမိတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ပညာရှင်များက အမျိုးသမီးများ၊ ကျေးကျွန်များ ကဲ့သို့သော အချို့သောသူများ၏ ဇာတ်လမ်းပိုင်း အရေးပါမှုကို ညွှန်းဆိုတင်ပြကြကာ ၎င်းတို့သည် အခြားသော ရှေးခေတ်စာပေ လက်ရာများစွာထက် ဤကဗျာတွင် ပို၍ အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်ကြသည်။ အိလိယဒ်ကဗျာက ထရိုဂျန်စစ်ပွဲအတွင်း ဘုရင်များ၊ စစ်သည်စစ်သားများ၏ စွန့်စားခန်းများကို အဓိကအခြေပြုရေးဖွဲ့ထားသောကြောင့် အိလိယဒ်နှင့် နှိုင်းစာသော် အောဒဆီ၏ (သူရဲကောင်း၊ ဘုရင် မဟုတ်သူများအကြောင်း) အထူးပြုရေးဖွဲ့မှုသည် သိသာထင်ရှားလှပေသည်။ အောဒဆီကို အနောက်တိုင်း ကျမ်းစာများ၏ အရေးကြီးဆုံးသော လက်ရာတစ်ခုအဖြစ် ယူဆကြလေသည်။<ref>{{cite web |last1=Bahr |first1=Arthur |title=Foundation of Western Literature |url=https://ocw.mit.edu/courses/literature/21l-001-foundations-of-western-culture-homer-to-dante-fall-2008/ |website=MIT Open Courseware |publisher=Massachusetts Institute of Technology |accessdate=27 June 2017 |archive-date=6 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161106171743/https://ocw.mit.edu/courses/literature/21l-001-foundations-of-western-culture-homer-to-dante-fall-2008/ |url-status=live }}</ref> ဤကဗျာကို ပထမဆုံး [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား|အင်္ဂလိပ်]] ဘာသာပြန်သည် (၁၆) ရာစု ကာလကဖြစ်ကာ လိုသလို ပုံဖော်တင်ဆက်ခြင်းများ၊ စိတ်ကူးယဉ်၍ ပြန်လည် အနက်တစ်မျိုးဖြင့် ထုတ်ဖော်ခြင်းများကို တင်ဆက်ပုံစံအမျိုးမျိုး၌ လုပ်ဆောင်နေကြဆဲဖြစ်၏။ ၂၀၁၈ "[[ဘီဘီစီ]] ယဉ်ကျေးမှု" အစီစဉ်က ကျွမ်းကျင်သူများကို စာပေ၏ အတာရှည်ဆုံး ခံခဲ့သော ဇာတ်လမ်းကို ရွေးချယ်ခိုင်းသည့် မဲစစ်တမ်းတွင် ''အောဒဆီ''သည် ပထမနေရာဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။<ref name=":6">{{Cite web|last=Haynes|first=Natalie|title=The greatest tale ever told?|url=https://www.bbc.com/culture/article/20180521-the-greatest-tale-ever-told|access-date=2020-09-08|website=BBC.com/culture|language=en}}</ref> ===အောက်ခြေမှတ်စု=== {{reflist}} ===ယေဘုယျရင်းမြစ်=== * [[:en:Richmond Lattimore|Lattimore, Richmond]], trans. 1975. ''The Odyssey of Homer''. New York: [[:en:Harper (publisher)|Harper & Row]]. {{stub}} [[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိစာပေ]] 8v9q6olc8vv6fhh3pzyq3rh8tel1qsp 3 204032 752873 747167 2022-08-01T16:36:28Z MdsShakil 93450 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Baggaet]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ratekreel]] သို့ MdsShakilက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Baggaet|Baggaet]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Ratekreel|Ratekreel]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kammill ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၆၊ ၃ မတ် ၂၀၂၁ (UTC) tbpbqjndg7qu11cxexrpmv4ovauar7a 0 208059 752904 677219 2022-08-02T09:47:03Z InternetArchiveBot 61272 ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Coord|8|50|18|S|13|14|04|E|region:AO_type:city|display=title}} {{Infobox settlement | name = လူအန်ဒါမြို့ | other_name = | settlement_type = မြို့တော် | native_name = <!-- for cities whose native name is not in English --> | nickname = | motto = | image_skyline = {{Photomontage | photo1a = Memorial Antonio Agostinho Neto (19882325368).jpg | photo1b = National Assembly Building (19898889148) (cropped).jpg | photo1c = Sonangol building - Luanda (cropped2).jpg | photo2a = Luanda Bay 5 - panoramio (cropped).jpg | photo3a = Luanda Skyline - Angola 2015 (cropped).jpg | photo3b = Banco Nacional de Angola in Luanda - Angola 2015 (cropped).jpg | spacing = 2 | position = center | color_border = white | color = white | size = 280 | foot_montage = Top: Agostinho Neto Memorial; National Assembly of Angola; Sonangol HQ; middle: view of Luanda; bottom: Bay of Luanda; National Bank of Angola HQ. }} | image_flag = | flag_size = | seal_size = | image_shield = | shield_size = | city_logo = | citylogo_size = | image_map = | mapsize = | map_caption = | image_msgap1 = | mapsize1 = | map_caption1 = | image_dot_map = | dot_mapsize = | dot_map_caption = | dot_x = | dot_y = | pushpin_map = Angola#Africa | pushpin_relief = 1 | pushpin_label_position = <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_caption = အင်ဂိုလာနိုင်ငံရှိ လုအန်ဒါမြို့တည်နေရာ | pushpin_mapsize = 300 | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ]] | subdivision_type1 = [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ၏ စီရင်စုများ|စီရင်စု]] | subdivision_name1 = [[လုအန်ဒါ စီရင်စု|လုအန်ဒါ]] | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | subdivision_type4 = | subdivision_name4 = | government_footnotes = | government_type = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> | leader_name1 = | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = | leader_name3 = | leader_title4 = | leader_name4 = | established_title = တည်ထောင်ခဲ့ | established_date = ၁၅၇၆ | established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> | established_date2 = | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | area_magnitude = | unit_pref = <!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> | area_footnotes = | area_total_km2 = ၁၁၆ | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox Settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_total_sq_mi = | area_land_sq_mi = | area_water_sq_mi = | area_water_percent = | area_urban_km2 = | area_urban_sq_mi = | area_metro_km2 = ၁၈၇၆ | area_metro_sq_mi = | population_as_of = ၂၀၂၀ | population_footnotes = <ref>{{cite web |url=http://citypopulation.de/php/angola-admin.php |title=Archived copy |access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180212142147/http://citypopulation.de/php/angola-admin.php |archive-date=2018-02-12 }} Citypopulation reporting on Instituto Nacional de Estatística, República de Angola (web) projection july 2019</ref> | population_note = ၂၀၁၉ | population_total = ၂၅၇၁၈၆၁<ref name="ReferenceA">Instituto Nacional de Estatística, República de Angola.</ref> | population_density_km2 = auto | population_density_sq_mi = | population_metro = ၈၃၃၀၀၀၀ | population_density_metro_km2 = auto | population_density_metro_sq_mi = | population_urban = | population_density_urban_km2 = | population_density_urban_sq_mi = | population_blank1_title = | population_blank1 = | population_density_blank1_km2 = | population_density_blank1_sq_mi = | timezone = +1 | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = {{coord|8|50|18|S|13|14|4|E|region:AO|display=inline}} | elevation_footnotes = <!--for references: use tags--> | elevation_m = 6 | elevation_ft = | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code = | area_code = | blank_name_sec1 = [[Human Development Index|HDI]] (2019) | blank_info_sec1 = 0.686<ref name="GlobalDataLab">{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=2018-09-13}}</ref><br/>{{color|#FFD215|Medium}} | blank_name = [[ကော့(ခ်)ပန်ရာသီဥတုခွဲခြားမှုများ|ရာသီဥတု]] | blank_info = BSh | blank1_name = | blank1_info = | website = | footnotes = | official_name = }} <!-- Infobox ends --> '''လုအန်ဒါမြို့'''({{IPAc-en|l|u|ˈ|æ|n|d|ə|,_|-|ˈ|ɑ:|n|-}})<ref>{{Dictionary.com|Luanda|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁}}</ref>သည် [[အင်ဂိုလာနိုင်ငံ]]၏ မြို့တော်နှင့် အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ ထိုမြို့သည် အင်ဂိုလာနိုင်ငံ၏ အဓိကဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်း၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် မြို့ပြဗဟိုတို့ အဓိကတည်ရှိရာမြို့လည်းဖြစ်သည်။ အင်ဂိုလာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း [[အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ|အတ္တလန္တိတ်]]ကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိသော လုအန်ဒါမြို့သည် အင်ဂိုလာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုဗဟိုဖြစ်ပြီး ပင်မဆိပ်ကမ်းဖြစ်ကာ လုအန်ဒါစီရင်စု၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။ လုအန်ဒါမြို့နှင့် မြို့ပြဧရိယာသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ‌လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးသော ပေါ်တူဂီစကားပြောမြို့တော်ဖြစ်ပြီး [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]]ပြင်ပတွင် လူဦးရေထူထပ်သော Lusophone city ဖြစ်ကာ ၂၀၂၀ ခုနှဏ် နေထိုင်သူ ၈.၃ မီလီယံကျော်(အင်ဂိုလာလူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံ)ရှိသည်။ အာဖရိကတိုက်ရှိ ရှေးအကျဆုံးသော ကိုလိုနီမြို့များထဲတွင် ဤမြို့ကို ၁၅၇၆ ခုနှစ် ပေါ်တူဂီ စူးစမ်းရှာ‌ဖွေရေးသမား ပါလို ဂျီရပ်စ် ဒီ နိုဗိုင်းစ်(Paulo Dias de Novais)မှ São Paulo da Assunção de Loanda ဟုသော အမည်ဖြင့် တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကျွန်ကုန်ကူးမှု တားမြစ်ခြင်းမရှိမီ ထိုမြို့သည် ဘရာဇီးနိုင်ငံသို့ ကျွန်ကုန်ကူးမှု၏ အဓိကနေရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် အင်ဂိုလာ ပြည်တွင်းစစ်စတင်ချိန်တွင် ပေါ်တူဂီလူဖြူအများစုသည် အဓိကအားဖြင့် ပေါ်တူဂီနိုင်ငံသို့ ဒုက္ခသည်များအဖြစ် ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။<ref name=":0" /> လုအန်ဒါ၏ လူဦးရေသည် စစ်ပွဲမှ ထွက်ပြေးလာခဲ့သော ဒုက္ခသည်များကြောင့် များစွာ တိုး၍လာခဲ့သော်လည်း ဤတိုးပွားမှုကို ကိုင်တွယ်နိုင်ရန်အတွက် အခြေခံအဆောက်အဦ မလုံလောက်မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်များတိုးပွားလာမှု သို့မဟုတ် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများသည် လုအန်ဒါမြို့ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ‌ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ မြို့တော်တွင် အကြီးစားပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး များစွာကြီးမားသော တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ မြို့တော်ရှုခင်းကို သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။<ref>{{Cite news|url=http://www.angola-today.com/tourism/destinations/luanda/|title=Luanda - Angola Today|work=Angola Today|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁|archive-url=https://web.archive.org/web/20170420082038/http://www.angola-today.com/tourism/destinations/luanda/|archive-date=2017-04-20|url-status=dead|language=en-US|accessdate=16 July 2021|archivedate=20 April 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170420082038/http://www.angola-today.com/tourism/destinations/luanda/}}</ref> မြို့တော်တွင် လက်ရှိတည်ရှိနေသော စက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် စိုက်ပျိုးရေးထုတ်ကုန်များ ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ‌အဖျော်ယမကာထုတ်လုပ်ခြင်း၊ အထည်အလိပ်လုပ်ငန်း၊ ဘိလပ်မြေလုပ်ငန်း၊ ကားသစ်များတပ်ဆင်ခြင်း၊ ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများ၊ ပလက်စတစ်၊ သတ္တု၊ စီးကရက်နှင့် ရှူးဖိနပ်လုပ်ငန်းတို့ ပါဝင်သည်။ မြို့တော်သည် ရေနံစီးပွားရေးလုပ်ငန်းဗဟိုချက်အဖြစ် ထင်ရှားပြီး<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/cities/2019/jan/22/after-the-oil-boom-luanda-faces-stark-inequality-photo-essay|title=After the oil boom: Luanda faces stark inequality – photo essay|author=Guardian Staff|date=2019-01-22|work=The Guardian|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁|language=en-GB|issn=0261-3077|archive-url=https://web.archive.org/web/20190615045024/https://www.theguardian.com/cities/2019/jan/22/after-the-oil-boom-luanda-faces-stark-inequality-photo-essay|archive-date=2019-06-15|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newyorker.com/magazine/2015/06/01/extreme-city-specter|title=Luxury Living in a Failed State|last=Specter|first=Michael|date=2015-05-25|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁|language=en|issn=0028-792X|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109003719/https://www.newyorker.com/magazine/2015/06/01/extreme-city-specter|archive-date=2019-01-09|url-status=live}}</ref> ရေနံသန့်စင်စက်ရုံသည် မြို့တော်တွင် တည်ရှိသည်။ လုအန်ဒါမြို့သည် ပြင်ပမှ လာရောက်နေထိုင်သူများအတွက် ဈေးအကြီးဆုံးမြို့များထဲမှ တစ်မြို့ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/business-40346559|title=Luanda most expensive city for expats|date=2017-06-21|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20190223013451/https://www.bbc.com/news/business-40346559|archive-date=2019-02-23|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-expensive-cities-expats-2018/index.html|title=Most expensive city for expats revealed|last=Neild|first=Barry|date=2018-06-26|website=CNN Travel|language=en|access-date=၁၆ ဇူလိုင် ၂၀၂၁|archive-url=https://web.archive.org/web/20190530220607/https://www.cnn.com/travel/article/most-expensive-cities-expats-2018/index.html|archive-date=2019-05-30|url-status=live}}</ref> လူအန်ဒါမြို့တွင် နေထိုင်သူ အများစုမှာ Ambundu လူမျိုးစုများဖြစ်သော်လည်း မကြာသေးမီကာလများတွင် Bakongo နှင့် Ovimbundu လူမျိုးစုအရေအတွက်များ တိုး၍လာခဲ့သည်။ ‌ဥရောပတိုက်သားများလည်းရှိပြီး အထူးသဖြင့် ပေါ်တူဂီလူမျိုးများဖြစ်သည်။ လူအန်ဒါသည် ၂၀၁၀ အာဖရိကနိုင်ငံများဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် ပွဲများကို လက်ခံကျင်းပခဲ့သည်။ == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:အာဖရိကရှိ မြို့တော်များ]] jyof9v2mijsl19na1lgu559a5gnmoij 0 209109 752907 669433 2022-08-02T10:26:22Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki {{Infobox poem |name = အိလိယဒ် |image = File:Detail. Wooden board inscribed in ink with lines 468-473, Book I of Homer's Iliad. Roman Egypt. On display at the British Museum.jpg |image_size = <!-- custom size for image (defaults to 220px) --> |caption = သစ်သားပြားပေါ်တွင် မင်ဖြင့် ရေးသားထားခြင်း၊ စာကြောင်းရေ ၄၆၇-၄၇၃၊ စာအုပ် (၁)၊ ၄၀၀-၅၀၀ ခုနှစ်၊ အီဂျစ်နိုင်ငံ။ ယခု ဗြိတိသျှပြိုတိုက်တွင် ပြသထားသည်။ |subtitle = |author = [[ဟိုးမား]] |original_title = <small>Ἰλιάς</small> |original_title_lang = gr |translator = |written =ဘီစီ ၈-၇ ရာစု |first = <!-- First published in --> |illustrator = <!-- Illustrator used consistently throughout (where illustrations are a major feature) --> |cover_artist = <!-- Cover artist --> |country =ရှေးဟောင်းဂရိ |language = ဂရိ |series = <!-- Series (if any) --> |subject =[[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ နောက်ဆုံးနှစ်မှ ရက်သတ္တပတ်အချို့၏ အဖြစ်အပျက် |genre =ကဗျာရှည် |form = <!-- Form (i.e. Sonnet, Quatrain, Ode...etc) --> |meter = [[:en:Dactylic hexameter|Dactylic hexameter]]<ref>{{Cite journal|last=Haslam|first=M. W.|date=1976|title=Homeric Words and Homeric Metre: Two Doublets Examined (λείβω/εϊβω, γαΐα/αία)|journal=Glotta|volume=54|issue=3/4|pages=203|jstor=40266365|issn=0017-1298}}</ref> |rhyme = <!-- Rhyme scheme: (i.e. abba cddc effe gg) --> |publisher = <!-- Publisher of main publication (prefer 1st edition) --> |publication_date = |publication_date_en = |media_type = |lines = |pages = <!-- Pages (prefer 1st edition) --> |size_weight = <!-- Size and Weight --> |isbn = <!-- [[International Standard Book Number|ISBN]] --> |oclc = <!-- [[OCLC]] --> |preceded_by = |followed_by = [[အောဒဆီ]] |wikisource = }} '''''အိလိယဒ်''''' (သို့) '''''ဣလိယဒ်''''' သည် ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာတစ်ပုဒ်ဖြင့်၍ "ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ခြောက်ပါဒအဖွဲ့" {{efn|ဤပုံစံ၏ ယေဘုယျပုံစံမှာ "ဖိသံ-ဖော့သံ-ဖော့သံ ပုံစံဖြစ်၍ ဂရိနှင့်လက်တင်စာပေများတွင် ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ပုံစံဖြစ်သည်။<ref>Oxford English Dictionary</ref>}} ဖြင့် ရေးစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကဗျာရှည်ကို [[ဟိုးမား]]ရေးစပ်ခဲ့သည်ဟု မှတ်ယူကြ၍ ဘီစီ ၈ ရာစုဝန်းကျင်ခန့်ကဟု သတ်မှတ်ယူဆကြပေသည်။ အိလိယဒ်ကဗျာသည် အနောက်တိုင်းစာပေလက်ရာများထဲက [[အောဒဆီ]]ကဗျာနှင့်အတူ ရှေးအကျဆုံးစာရင်းဝင်ဖြစ်ပြီး အောဒဆီသည် အိလိယဒ်ပါ အဖြစ်အပျက်များနောက် သူရဲကောင်း [[အောဒစ်ဆီးယပ်စ်]]၏ ဇာတ်လမ်းကြောင်းရာဖြစ်သည်။<ref>[[:en:Pierre Vidal-Naquet|Vidal-Naquet, Pierre]]. ''Le monde d'Homère'' (The World of Homer), Perrin (2000), p. 19</ref> ခေတ်သစ်အများလက်ခံမူဖြစ်သော အိလိယဒ်သည် စာကြောင်းရေ ၁၅,၆၉၃ ပါဝင်၍ ၂၄ အုပ်အထိရှိသည်။ စာပေကို ဟိုးမားခေတ် ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားကာ ထိုစကားသည် အိုင်ယောနစ်ဂရိစကားနှင့် အခြားဒေသယိစကားများ ရောနှောပေါင်းစပ်ထားသည့် ပုံစံဖြစ်လေသည်။ ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာစု (Epic Cycle) ထဲသို့ ထည့်သွင်းဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။ ဇာတ်လမ်းသည် [[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ ဆယ်နှစ်မြောက်တွင် [[ထရွိုင်]]မြို့ကို ဂရိခေါ် အခီးယန်ဇ် မဟာမိတ် တပ်ပေါင်းစုကြီးက တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခြင်းအကြောင်းဖြစ်၍ [[အာခိလိဇ်]]နှင့် အဲဂါမန်းနန်ဘုရင်တို့ကြား အခြေတင်စကားများမှုပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်ကာလအချို့တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများ၊ အဖြစ်အပျက်များအကြောင်းကို ရေးစပ်သီကုံးထားခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲ၏ နောက်ဆုံးနှစ်များရှိ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကိုသာ စပ်ဆိုထားသော်လည်း ထရွိုင်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သော ဂရိ ဒဏ္ဍာရီအကြောင်းအရာများကိုလည်း သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြထား၏ ။ ဥပမာအနေဖြင့် စစ်သည်များ စုဝေးကြခြင်း၊ စစ်ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းစသည်တို့လည်း ပါဝင်လေသည်။ ထို့နောက် ကဗျာရှည်သည် အာခိလိဇ်၏ အနာဂတ်တွင်ဖြစ်ပျက်မည့် မရှောင်လွှဲနိငင်သော သေခြင်းတရား၊ ထရွိုင်မြို့ပျက်သုဉ်းခြင်း စသည့် ကဗျာတွင် မပါဝင်တော့သော အနာဂတ်အဖြစ်အပျက်များ ကြိုတင်ဟောကိန်းများလည်းပါဝင်သည်ဖြစ်ရာ ထရိုဂျန်စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အနည်းနှင့်အများဆိုသလို ပြည့်စုံသောကဗျာရှည်တစ်ပုဒ်ပင်ဖြစ်သည်။ ==မှတ်စု== {{Notelist}} ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိစာပေ]] 71jtdlxbr38cvqx8bw4atg2dcste280 752908 752907 2022-08-02T10:28:17Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki {{Infobox poem |name = အိလိယဒ် |image = File:Detail. Wooden board inscribed in ink with lines 468-473, Book I of Homer's Iliad. Roman Egypt. On display at the British Museum.jpg |image_size = <!-- custom size for image (defaults to 220px) --> |caption = သစ်သားပြားပေါ်တွင် မင်ဖြင့် ရေးသားထားခြင်း၊ စာကြောင်းရေ ၄၆၇-၄၇၃၊ စာအုပ် (၁)၊ ၄၀၀-၅၀၀ ခုနှစ်၊ အီဂျစ်နိုင်ငံ။ ယခု ဗြိတိသျှပြိုတိုက်တွင် ပြသထားသည်။ |subtitle = |author = [[ဟိုးမား]] |original_title = <small>Ἰλιάς</small> |original_title_lang = gr |translator = |written =ဘီစီ ၈-၇ ရာစု |first = <!-- First published in --> |illustrator = <!-- Illustrator used consistently throughout (where illustrations are a major feature) --> |cover_artist = <!-- Cover artist --> |country =ရှေးဟောင်းဂရိ |language = ဂရိ |series = <!-- Series (if any) --> |subject =[[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ နောက်ဆုံးနှစ်မှ ရက်သတ္တပတ်အချို့၏ အဖြစ်အပျက် |genre =ကဗျာရှည် |form = <!-- Form (i.e. Sonnet, Quatrain, Ode...etc) --> |meter = [[:en:Dactylic hexameter|Dactylic hexameter]]<ref>{{Cite journal|last=Haslam|first=M. W.|date=1976|title=Homeric Words and Homeric Metre: Two Doublets Examined (λείβω/εϊβω, γαΐα/αία)|journal=Glotta|volume=54|issue=3/4|pages=203|jstor=40266365|issn=0017-1298}}</ref> |rhyme = <!-- Rhyme scheme: (i.e. abba cddc effe gg) --> |publisher = <!-- Publisher of main publication (prefer 1st edition) --> |publication_date = |publication_date_en = |media_type = |lines = |pages = <!-- Pages (prefer 1st edition) --> |size_weight = <!-- Size and Weight --> |isbn = <!-- [[International Standard Book Number|ISBN]] --> |oclc = <!-- [[OCLC]] --> |preceded_by = |followed_by = [[အောဒဆီ]] |wikisource = }} '''''အိလိယဒ်''''' (သို့) '''''ဣလိယဒ်''''' သည် ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာတစ်ပုဒ်ဖြင့်၍ "ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ခြောက်ပါဒအဖွဲ့" {{efn|ဤပုံစံ၏ ယေဘုယျပုံစံမှာ "ဖိသံ-ဖော့သံ-ဖော့သံ ပုံစံဖြစ်၍ ဂရိနှင့်လက်တင်စာပေများတွင် ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ပုံစံဖြစ်သည်။<ref>Oxford English Dictionary</ref>}} ဖြင့် ရေးစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကဗျာရှည်ကို [[ဟိုးမား]]ရေးစပ်ခဲ့သည်ဟု မှတ်ယူကြ၍ ဘီစီ ၈ ရာစုဝန်းကျင်ခန့်ကဟု သတ်မှတ်ယူဆကြပေသည်။ အိလိယဒ်ကဗျာသည် အနောက်တိုင်းစာပေလက်ရာများထဲက [[အောဒဆီ]]ကဗျာနှင့်အတူ ရှေးအကျဆုံးစာရင်းဝင်ဖြစ်ပြီး အောဒဆီသည် အိလိယဒ်ပါ အဖြစ်အပျက်များနောက် သူရဲကောင်း [[အောဒစ်ဆီးယပ်စ်]]၏ ဇာတ်လမ်းကြောင်းရာဖြစ်သည်။<ref>[[:en:Pierre Vidal-Naquet|Vidal-Naquet, Pierre]]. ''Le monde d'Homère'' (The World of Homer), Perrin (2000), p. 19</ref> ခေတ်သစ်အများလက်ခံမူဖြစ်သော အိလိယဒ်သည် စာကြောင်းရေ ၁၅,၆၉၃ ပါဝင်၍ ၂၄ အုပ်အထိရှိသည်။ စာပေကို ဟိုးမားခေတ် ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားကာ ထိုစကားသည် အိုင်ယောနစ်ဂရိစကားနှင့် အခြားဒေသယိစကားများ ရောနှောပေါင်းစပ်ထားသည့် ပုံစံဖြစ်လေသည်။ ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာစု (Epic Cycle) ထဲသို့ ထည့်သွင်းဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။ ဇာတ်လမ်းသည် [[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ ဆယ်နှစ်မြောက်တွင် [[ထရွိုင်]]မြို့ကို ဂရိခေါ် အခီးယန်ဇ် မဟာမိတ် တပ်ပေါင်းစုကြီးက တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခြင်းအကြောင်းဖြစ်၍ [[အာခိလိဇ်]]နှင့် အဲဂါမန်းနန်ဘုရင်တို့ကြား အခြေတင်စကားများမှုပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်ကာလအချို့တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများ၊ အဖြစ်အပျက်များအကြောင်းကို ရေးစပ်သီကုံးထားခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲ၏ နောက်ဆုံးနှစ်များရှိ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကိုသာ စပ်ဆိုထားသော်လည်း ထရွိုင်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သော ဂရိ ဒဏ္ဍာရီအကြောင်းအရာများကိုလည်း သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြထား၏ ။ ဥပမာအနေဖြင့် စစ်သည်များ စုဝေးကြခြင်း၊ စစ်ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းစသည်တို့လည်း ပါဝင်လေသည်။ ထို့နောက် ကဗျာရှည်သည် အာခိလိဇ်၏ အနာဂတ်တွင်ဖြစ်ပျက်မည့် မရှောင်လွှဲနိငင်သော သေခြင်းတရား၊ ထရွိုင်မြို့ပျက်သုဉ်းခြင်း စသည့် ကဗျာတွင် မပါဝင်တော့သော အနာဂတ်အဖြစ်အပျက်များ ကြိုတင်ဟောကိန်းများလည်းပါဝင်သည်ဖြစ်ရာ ထရိုဂျန်စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အနည်းနှင့်အများဆိုသလို ပြည့်စုံသောကဗျာရှည်တစ်ပုဒ်ပင်ဖြစ်သည်။ {{Notelist}} ==ကိုးကား== {{Reflist}} [[ကဏ္ဍ:ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိစာပေ]] b8lxktmstxjr8tniglfsl9s5xj1s29o 752909 752908 2022-08-02T10:29:06Z 37.111.8.202 wikitext text/x-wiki {{Infobox poem |name = အိလိယဒ် |image = File:Detail. Wooden board inscribed in ink with lines 468-473, Book I of Homer's Iliad. Roman Egypt. On display at the British Museum.jpg |image_size = <!-- custom size for image (defaults to 220px) --> |caption = သစ်သားပြားပေါ်တွင် မင်ဖြင့် ရေးသားထားခြင်း၊ စာကြောင်းရေ ၄၆၇-၄၇၃၊ စာအုပ် (၁)၊ ၄၀၀-၅၀၀ ခုနှစ်၊ အီဂျစ်နိုင်ငံ။ ယခု ဗြိတိသျှပြိုတိုက်တွင် ပြသထားသည်။ |subtitle = |author = [[ဟိုးမား]] |original_title = <small>Ἰλιάς</small> |original_title_lang = gr |translator = |written =ဘီစီ ၈-၇ ရာစု |first = <!-- First published in --> |illustrator = <!-- Illustrator used consistently throughout (where illustrations are a major feature) --> |cover_artist = <!-- Cover artist --> |country =ရှေးဟောင်းဂရိ |language = ဂရိ |series = <!-- Series (if any) --> |subject =[[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ နောက်ဆုံးနှစ်မှ ရက်သတ္တပတ်အချို့၏ အဖြစ်အပျက် |genre =ကဗျာရှည် |form = <!-- Form (i.e. Sonnet, Quatrain, Ode...etc) --> |meter = [[:en:Dactylic hexameter|Dactylic hexameter]]<ref>{{Cite journal|last=Haslam|first=M. W.|date=1976|title=Homeric Words and Homeric Metre: Two Doublets Examined (λείβω/εϊβω, γαΐα/αία)|journal=Glotta|volume=54|issue=3/4|pages=203|jstor=40266365|issn=0017-1298}}</ref> |rhyme = <!-- Rhyme scheme: (i.e. abba cddc effe gg) --> |publisher = <!-- Publisher of main publication (prefer 1st edition) --> |publication_date = |publication_date_en = |media_type = |lines = |pages = <!-- Pages (prefer 1st edition) --> |size_weight = <!-- Size and Weight --> |isbn = <!-- [[International Standard Book Number|ISBN]] --> |oclc = <!-- [[OCLC]] --> |preceded_by = |followed_by = [[အောဒဆီ]] |wikisource = }} '''''အိလိယဒ်''''' (သို့) '''''ဣလိယဒ်''''' သည် ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာတစ်ပုဒ်ဖြင့်၍ "ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ခြောက်ပါဒအဖွဲ့" {{efn|ဤပုံစံ၏ ယေဘုယျပုံစံမှာ "ဖိသံ-ဖော့သံ-ဖော့သံ ပုံစံဖြစ်၍ ဂရိနှင့်လက်တင်စာပေများတွင် ဖိသံရှည်-ဖိသံတို-ဖိသံတို ပုံစံဖြစ်သည်။<ref>Oxford English Dictionary</ref>}} ဖြင့် ရေးစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကဗျာရှည်ကို [[ဟိုးမား]]ရေးစပ်ခဲ့သည်ဟု မှတ်ယူကြ၍ ဘီစီ ၈ ရာစုဝန်းကျင်ခန့်ကဟု သတ်မှတ်ယူဆကြပေသည်။ အိလိယဒ်ကဗျာသည် အနောက်တိုင်းစာပေလက်ရာများထဲက [[အောဒဆီ]]ကဗျာနှင့်အတူ ရှေးအကျဆုံးစာရင်းဝင်ဖြစ်ပြီး အောဒဆီသည် အိလိယဒ်ပါ အဖြစ်အပျက်များနောက် သူရဲကောင်း [[အောဒစ်ဆီးယပ်စ်]]၏ ဇာတ်လမ်းကြောင်းရာဖြစ်သည်။<ref>[[:en:Pierre Vidal-Naquet|Vidal-Naquet, Pierre]]. ''Le monde d'Homère'' (The World of Homer), Perrin (2000), p. 19</ref> ခေတ်သစ်အများလက်ခံမူဖြစ်သော အိလိယဒ်သည် စာကြောင်းရေ ၁၅,၆၉၃ ပါဝင်၍ ၂၄ အုပ်အထိရှိသည်။ စာပေကို ဟိုးမားခေတ် ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားကာ ထိုစကားသည် အိုင်ယောနစ်ဂရိစကားနှင့် အခြားဒေသယိစကားများ ရောနှောပေါင်းစပ်ထားသည့် ပုံစံဖြစ်လေသည်။ ရှေးဟောင်းဂရိကဗျာလင်္ကာစု (Epic Cycle) ထဲသို့ ထည့်သွင်းဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။ ဇာတ်လမ်းသည် [[ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]]၏ ဆယ်နှစ်မြောက်တွင် [[ထရွိုင်]]မြို့ကို ဂရိခေါ် အခီးယန်ဇ် မဟာမိတ် တပ်ပေါင်းစုကြီးက တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခြင်းအကြောင်းဖြစ်၍ [[အာခိလိဇ်]]နှင့် အဲဂါမန်းနန်ဘုရင်တို့ကြား အခြေတင်စကားများမှုပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်ကာလအချို့တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော တိုက်ပွဲများ၊ အဖြစ်အပျက်များအကြောင်းကို ရေးစပ်သီကုံးထားခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲ၏ နောက်ဆုံးနှစ်များရှိ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကိုသာ စပ်ဆိုထားသော်လည်း ထရွိုင်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သော ဂရိ ဒဏ္ဍာရီအကြောင်းအရာများကိုလည်း သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြထား၏ ။ ဥပမာအနေဖြင့် စစ်သည်များ စုဝေးကြခြင်း၊ စစ်ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းစသည်တို့လည်း ပါဝင်လေသည်။ ထို့နောက် ကဗျာရှည်သည် အာခိလိဇ်၏ အနာဂတ်တွင်ဖြစ်ပျက်မည့် မရှောင်လွှဲနိငင်သော သေခြင်းတရား၊ ထရွိုင်မြို့ပျက်သုဉ်းခြင်း စသည့် ကဗျာတွင် မပါဝင်တော့သော အနာဂတ်အဖြစ်အပျက်များ ကြိုတင်ဟောကိန်းများလည်းပါဝင်သည်ဖြစ်ရာ ထရိုဂျန်စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အနည်းနှင့်အများဆိုသလို ပြည့်စုံသောကဗျာရှည်တစ်ပုဒ်ပင်ဖြစ်သည်။ {{Notelist}} [[ကဏ္ဍ:ထရိုဂျန်စစ်ပွဲ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]] [[ကဏ္ဍ:ဂရိစာပေ]] i9jw7p84y2ckls27dtfy703fvpkwh7s 0 225481 752877 752282 2022-08-01T19:55:39Z CommonsDelinker 115 Replacing South_Korea_President_Yoon_Suk-yeol_profile.jpg with [[File:South_Korea_President_Yoon_Suk_Yeol_portrait.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · H wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ယွန်းဆော့ယော<br>Yoon Suk-yeol | image = File:South Korea President Yoon Suk Yeol portrait.jpg | native_name = {{nobold|윤석열}}<br />{{nobold|尹錫悅}} | native_name_lang = ko | office = [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၏ ၁၃ယောက်မြောက် သမ္မတ]] | term_start = ၁၀ မေ ၂၀၂၂ | term_end = | predecessor = [[မွန်းဂျယ်အင်း]] | office1 = တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ စုံစမ်းရေးမှူးချုပ် | president1 = [[မွန်းဂျယ်အင်း]] | term_start1 = ၂၅ ဇူလိုင် ၂၀၁၉ | term_end1 = ၄ မတ် ၂၀၂၁ | predecessor1 = Moon Moo-il | successor1 = Cho Nam-kwan <small>(ယာယီ)</small><br>Kim Oh-soo | birth_date = {{nowrap|{{birth date and age|1960|12|18}}}} | birth_place = [[ဆိုးလ်မြို့]]၊ [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] | death_date = | death_place = | occupation = နိုင်ငံရေးသမား | profession = ရှေ့နေ၊ စုံစမ်းရေးမှူး | party = [[ပြည်သူအာဏာပါတီ (တောင်ကိုရီးယား)|ပြည်သူအာဏာပါတီ]] (၂၀၂၁ - လက်ရှိ) | spouse = ကင်မ်ကွန်ဟီး | education = ဆိုးလ်အမျိုးသားတက္ကသိုလ် | signature = Yoon Suk-yeol Signature.svg }} '''ယွန်းဆော့ယော''' ({{lang-en|Yoon Suk-yeol}}၊ {{lang-ko|윤석열}})သည် [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ]]၏ (၁၃)​ယောက်​​မြောက် [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ဖြစ်သည်။<ref name="ups">{{cite web|title=တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အတိုက်အခံပါတီမှ Yoon Suk-yeol အနိုင်ရရှိ|url=https://xinhuamyanmar.com/mm-en/220100308/}}</ref> သူသည် စုံစမ်းရေးမှူး (အစိုးရရှေ့နေ) တစ်ဦးဖြစ်ကာ ယခင်သမ္မတ [[မွန်းဂျယ်အင်း]] လက်ထက်တွင် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ (၄၃)ယောက်မြောက် စုံစမ်း​ရေးမှူးချုပ် (ရှေ့နေချုပ်) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူသည် သမ္မတ​ဟောင်း [[လီ​မြောင်ဘာ့]]၊ [[ဘတ်ဂွန်းဟဲ]]တို့နှင့် နိုင်ငံ​ရေးအရှုပ်​တော်ပုံများကို စစ်​ဆေးတရားစွဲခဲ့ရာမှ နာမည်​ကျော်ကြားလာခဲ့သည်။ သူသည် စုံစမ်း​ရေးမှူးအ​နေဖြင့် နှစ်​​ပေါင်းများစွာ လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံ​ရေးအ​တွေ့အကြုံ မရှိ​ပေ။<ref name="yoon1">{{cite web|title=South Korean election: the big challenges ahead for new president Yoon Suk-yeol|url=https://theconversation.com/south-korean-election-the-big-challenges-ahead-for-new-president-yoon-suk-yeol-178585}}</ref>၂၀၂၁ခုနှစ် မတ်လတွင် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီး ဇွန်လတွင် သူ့အနေဖြင့် လာမည့် [[၂၀၂၂ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ]]ကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ သူသည် [[ဂင်ယောင်ဆမ်]] ပြီးနောက် [[ဆိုးလ် အမျိုးသား တက္ကသိုလ်|ဆိုးလ်အမျိုးသားတက္ကသိုလ်]]မှ ဘွဲ့ရခဲ့သည့် ဒုတိယမြောက် သမ္မတဖြစ်သည်။ သူသည် အမှုစစ်အဖြစ် (၂၇)နှစ်ကြာ လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်သူ့စွမ်းအားပါတီမှ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကာ ၄၈.၅၆% ဖြင့် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အဓိကပြိုင်ဘက် လီဂျယ်မြောင်အား ဝ.၇၃% အသာဖြင့် အနိုင်ရခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ==အစောပိုင်းဘဝနှင့် ပညာရေး== ယွန်းဆော့ယောအား ၁၉၆၀ပြည့်နှစ်တွင် [[ဆိုးလ်မြို့]]၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ Daegwang မူလတန်းကျောင်း၊ Joongrang အလယ်တန်းကျောင်း၊ Choongam အလယ်တန်းကျောင်း၊ Choongam အထက်တန်းကျောင်းများတွင် ပညာသင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် [[ဆိုးလ် အမျိုးသား တက္ကသိုလ်|ဆိုးလ်အမျိုးသားတက္ကသိုလ်]]တွင် [[ဥပဒေပညာ]]သင်ကြားခဲ့သည်။ ==အလုပ်အကိုင်== သူသည် ၁၉၉၄ခုနှစ်တွင် ဒယ်ဂူ စုံစမ်းရေးမှူးရုံး၌ အလုပ်ဝင်ခဲ့သည်။ သူသည် ထိုရုံးတွင် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့်ပက်သက်သော အမှုများကို ကိုင်တွယ်သည့်ဌာနများတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၉ခုနှစ်တွင် ယွန်းဆော့ယောသည် [[ဂင်ဒယ်ဂျွန်]] အစိုးရအဖွဲ့မှ ဗျူရိုကရက်များ၏ အပြင်းအထန်ကန့်ကွက်မှုကြားမှ လက်ထောက်ကော်မရှင်နာ Park Hui-won ကို လာဘ်စားမှုတွင် ပါဝင်ပက်သက်မှုဖြင့် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် သူသည် အစိုးရစုံစမ်းရေးမှူးအဖြစ်မှ ပြင်ပရှေ့နေအဖြစ် ခဏတာ လုပ်ကိုင်ခဲ့သေးသည်။ သို့သော် ထိုအလုပ်သည် သူနှင့်မကိုက်ညီသဖြင့် အစိုးရစုံစမ်းရေးမှူးအဖြစ် ပြန်လည်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ သူသည် စုံစမ်းရေးမှူးအနေဖြင့် နိုင်ငံရေးလောကမှ ထင်ရှားသူများ၊ ၎င်းတို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည့်အမှုများကို စစ်ဆေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ခုနှစ်တွင် ယွန်းဆော့ယောသည် တောင်ကိုရီးယားအမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးဌာန (NIS) ၏ အရှုပ်တော်ပုံများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့သည်။ ထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲဟောင်း ဝန်ဆိုင်ဟွန်နှင့် သူ၏လူများသည် ထိုစဉ်က အာဏာရအစိုးရ မျက်နှာသာရစေရန် လူအချို့အား ငွေပေး၍ လူမှုကွန်ယက်မှတဆင့် ကောင်းသတင်းများကို ရေးသားစေခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ရွေးကောက်ပွဲတွင်လည်း နောက်ကွယ်မှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့သည်။ ဝန်ဆိုင်ဟွန်သည် ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တွင် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။<ref name="warn">{{cite web|title=တောင်ကိုရီးယားထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲဟောင်း နိုင်ငံရေးလှည့်စားမှုစွဲချက်များဖြင့် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံရ|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/135029.html}}</ref> ယွန်းဆော့ယောက ၎င်း၏စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို ၎င်း၏အထက်ဝန်ကြီးဖြစ်သော တရားရေးဝန်ကြီး [[ဟွမ်ဂယိုအန်း]] က ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သည်ဟုလည်း စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် သူ့အား ဆိုးလ်စုံစမ်းရေးရုံးမှ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ယွန်းဆော့ယောသည် ထိုစဉ်က သမ္မတ ဘတ်ဂွန်းဟဲကို စွပ်စွဲပြစ်တင်၍ ဖြုတ်ချခြင်းခံခဲ့ရသည့် အခြေအနေထိရောက်ရှိစေနိုင်သော ၂၀၁၆ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရေးအရှုပ်တော်ပုံကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသော အဖွဲ့၏ အကြီးအကဲဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုစစ်ဆေးမှုတွင် သမ္မတဘတ်ဂွန်းဟဲကိုအကြောင်းပြု၍ လာဘ်စားမှုများ၊ နိုင်ငံရေးစွက်ဖက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သမ္မတ၏မိတ်ဆွေ ချွဲစွန်စီ၊ [[ဆမ်ဆောင်း (ကုမ္ပဏီ)|ဆမ်ဆောင်းကုမ္ပဏီ]]၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ လီဂျယ်ယောင်း၊ သမ္မတ ဘတ်ဂွန်းဟဲတို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ် မေလ (၁၇)ရက်နေ့တွင် သမ္မတအသစ် [[မွန်းဂျယ်အင်း]]က ယွန်းဆော့ယောကို ဆိုးလ်ဗဟိုခရိုင် စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏လက်ထက်တွင် သမ္မတဟောင်းများဖြစ်ကြသည့် [[လီမြောင်ဘာ့]]၊ ဘတ်ဂွန်းဟဲ၊ အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးအကြီးအကဲဟောင်း (၃)ဦး၊ နိုင်ငံတော်တရားသူကြီးချုပ် ယန်းစွန်းထယ် တို့အပါအဝင် အရာရှိပေါင်း (၁၀၀)ကျော်ကို တရားစွဲဆိုနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဆမ်ဆောင်းကုမ္ပဏီ၏ စာရင်းအင်းလိမ်လည်မှုများကိုလည်း စစ်ဆေးခဲ့သည်။ ===စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်=== ၂၀၁၉ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ရက်နေ့တွင် ယွန်းဆော့ယောအား ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ၎င်းအားအဆိုပြုခြင်းကို အာဏာရပါတီဖြစ်သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီနှင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးပါတီတို့က ကြိုဆိုခဲ့ပြီး သမ္မတဟောင်း လီမြောင်ဘာ့နှင့် ဘတ်ဂွန်းဟဲတို့၏ ပါတီဖြစ်သော လစ်ဘာတီကိုရီးယားပါတီနှင့် Bareunmiraeပါတီတို့က ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ပါတီအငယ်ဖြစ်သော တရားမျှတမှုပါတီကမူ ကြားနေခဲ့သည်။ ဇူလိုင် (၁၆)ရက်နေ့တွင် သူ့အား စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် တရားဝင်ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး (၂၅)ရက်နေ့မှစ၍ တာဝန်စတင်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ သမ္မတ မွန်းဂျယ်အင်းက သူ့အား မည်သည့်အကျင့်ပျက်ခြစားမှုမဆို အစိုးရနှင့်ဆက်နွှယ်နေပါစေ တင်းကြပ်စွာ စစ်ဆေးနိုင်ကြောင်း အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ အရှုပ်တော်ပုံများတွင် ပါဝင်ပက်သက်ပြီး ၂၀၁၉ခုနှစ်တွင် တရားရေးဝန်ကြီးဖြစ်လာသော ချိုကွတ်အား တရားစွဲဆိုရန် စုံစမ်းရေးမှူးများက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို အတိုက်အခံများက ကြိုဆိုခဲ့ကာ အာဏာရဒီမိုကရက်တစ်ပါတီနှင့် မဟာမိတ်များက ရှုတ်ချခဲ့သည်။ တရားရေးဝန်ကြီးချိုမှာ ဝန်ကြီးဖြစ်ပြီး တစ်လအကြာတွင်ပင် ရာထူးမှနုတ်ထွက်ခဲ့ရသည်။<ref name="chokuk">{{cite web|title=South Korea indicts former justice minister on charges of fraud, graft|url=https://www.reuters.com/article/us-southkorea-politics-idUSKBN1YZ083}}</ref> ချိုကွတ်၏နေရာတွင် ချူးမီအဲအား ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းဝန်ကြီးဖြစ်လာသောအခါ ၎င်းတောင်းဆိုထားသော ဌာနတွင်းပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်းကို ပေးအပ်ရန်ပျက်ကွက်ခဲ့သည်ဟုဆိုကာ ယွန်းဆော့ယောနှင့်နီးစပ်သော စုံစမ်းရေးမှူးအများအပြားကို အရေးယူခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုသို့လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ဝန်ကြီးဟောင်းချိုကွတ်အား တရားစွဲမှုအတွက် [[အိမ်ပြာတော်]]၏ တုံ့ပြန်မှုဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ဧပြီလတွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီအမတ်များက အခြားကိစ္စရပ်များကြောင့် ယွန်းဆော့ယောအား နုတ်ထွက်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ====ရာထူးမှ ရပ်ဆိုင်းခံရခြင်း၊ ပြန်လည်ခန့်အပ်ခြင်း၊ နုတ်ထွက်ခြင်း==== ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၄ရက်နေ့တွင် တရားရေးဝန်ကြီး ချူးမီအဲက ယွန်းဆော့ယောသည် ကျင့်ဝတ်မညီခြင်း၊ အာဏာအလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း၊ သူနှင့်နီးစပ်သူများနှင့် မိသားစုဝင်များကို စစ်ဆေးရာတွင် ပါဝင်စွက်ဖက်ခြင်းတို့ကြောင့်ဟုဆိုကာ ရာထူးမှဆိုင်းငံ့ခဲ့သည်။ ယွန်းဆော့ယောက ၎င်း၏ဆိုင်းငံ့မှုကို ကန့်ကွက်သည့်အနေဖြင့် ဆိုးလ်အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံးသို့ ဒီဇင်ဘာ (၁)ရက်နေ့တွင် တင်ပြခဲ့ရာ တရားရုံးက လက်ခံခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ (၁၆)ရက်နေ့တွင် တရားရေးဝန်ကြီးဌာနက ယွန်းဆော့ယောအား ပြစ်မှု (၆)ခုမှ (၄)ခုသည် ထင်ရှားသဖြင့် ၎င်း၏ရာထူးမှ (၂)လကြာ ဆိုင်းငံ့ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို သမ္မတ မွန်းဂျယ်အင်းက အတည်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ဒီဇင်ဘာ (၂၄)ရက်နေ့တွင် တရားရုံးက ဤကိစ္စ၌ ယွန်းဆော့ယောအတွက် တရားမျှတမှုမရှိဟုဆိုကာ ဆိုင်းငံ့ခြင်းကို ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် (၂၅)ရက်နေ့မှစ၍ စုံစမ်းရေးမှူးချုပ် တာဝန်များကို ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။<ref name="susp">{{cite web|title=Chief prosecutor seeks injunction against justice minister's order to suspend him|url=https://m.koreatimes.co.kr/pages/article.asp?newsIdx=299941}}</ref><ref name="susp1">{{cite web|title=Conflicts with minister further pushes top prosecutor's popularity as presidential hopeful|url=https://m.koreatimes.co.kr/pages/article.asp?newsIdx=300275}}</ref><ref name="susp2">{{cite web|title=Respect court's decision|url=https://m.koreatimes.co.kr/pages/article.asp?newsIdx=301459}}</ref> ၂၀၂၁ခုနှစ် မတ်လ (၄)ရက်နေ့တွင် ယွန်းဆော့​ယောသည် စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ရာ သမ္မတ မွန်းဂျယ်အင်းက လက်ခံခဲ့သည်။<ref name="thamada1">{{cite web|title=Former Top Prosecutor Yoon Suk-Yeol Wins South Korean Presidency|url=https://www.forbes.com/sites/catherinewang/2022/03/10/former-top-prosecutor-yoon-suk-yeol-wins-south-korean-presidency/?sh=773542a0563c}}</ref> ==သမ္မတ​ရွေး​ကောက်ပွဲ== တရားရေးဝန်ကြီး ချို၏ အရှုပ်တော်ပုံပြီးနောက် ယွန်းဆော့ယောအား အလားအလာရှိသော သမ္မတလောင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြပြီး ၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလကတည်းကပင် စစ်တမ်းများ၌ ထင်ရှားသော ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ စစ်တမ်းတွင် သူသည် ၃၀.၄%ဖြင့် မဲအများဆုံး ရရှိခဲ့သည်။ [[File:‘충남 서해안벨트' 마라톤 유세 2.jpg|thumb|မဲဆွယ်ပွဲတစ်ခုတွင်​တွေ့ရစဉ်]] စုံစမ်းရေးမှူးချုပ်ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၉ရက်တွင် သူ့အနေဖြင့် ၂၀၂၂ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၁၂ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၌ တစ်သီးပုဂ္ဂလကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင် (၃၀)ရက်နေ့တွင်မူ ထိုစဉ်က အဓိကအတိုက်အခံပါတီဖြစ်သော [[ပြည်သူအာဏာပါတီ (တောင်ကိုရီးယား)|ပြည်သူအာဏာပါတီ]] (PPP) သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုမတိုင်မီက တစ်သီးပုဂ္ဂလအနေဖြင့် သူ့အတွက် အဓိကထောက်ခံမှုများသည် [[ကွန်ဆာဗေးတစ် ဝါဒ|ကွန်ဆာဗေးတစ်]]သမားများထံမှ ရရှိခဲ့သည်။ သူ၏ မဲဆွယ်ကာလတွင် လက်ရှိသမ္မတ မွန်းဂျယ်အင်းအစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကိုလည်း ဝေဖန်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာလတွင် ဘူဆန်မြို့၌ ပါတီဝင်များနှင့်တွေ့စဉ် နိုင်ငံ၏ အာဏာရှင်သမ္မတဟောင်း [[ချန်ဒူးဝမ်]]အကြောင်းကို မှတ်ချက်ပေးခဲ့သည်။ ယွန်းက လူအများသည် အာဏာသိမ်းမှုနှင့် [[ဂွမ်ဂျူးအုံကြွမှု|ဂွမ်းဂျူးလူထုအုံကြွမှု]]အကြောင်းများမှလွဲ၍ ချန်ဒူးဝမ်ကို နိုင်ငံရေးတွင် ကောင်းမွန်စွာလုပ်ဆောင်သည်ဟု မှတ်ယူကြကြောင်းပြောခဲ့သည်။ ထိုအတွက် ယွန်းသည် တောင်းပန်ခဲ့ရသည်။ မကြာမီတွင် သူက အင်စတာဂရမ် လူမှုကွန်ယက်မှတဆင့် ခွေးကိုပန်းသီးကျွေးနေသော ပုံကို တင်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားဘာသာစကားတွင် ပန်းသီး နှင့် တောင်းပန်သည်မှာ ရေးပုံတူပြီး အဓိပ္ပါယ်ကွဲပြားသည်။ ထိုပုံကြောင့် ဝေဖန်ခံခဲ့ရပြန်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုဝင်ဘာ ၁၀ရက်နေ့တွင် ဂွမ်ဂျူးမြို့ရှိ မေ ၁၈ အမျိုးသားသုသာန်သို့ သွားရောက်ချိန်တွင် ယွန်းသည် ထပ်မံတောင်းပန်ခဲ့ရသည်။ သူ့အား ဆန္ဒပြသူများလည်း ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၁ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၅ရက်နေ့တွင် သူသည် ပြည်သူအာဏာပါတီ၏ တရားဝင်သမ္မတလောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ် မတ်လ ၉ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၌ ယွန်းဆော့ယောသည် အဓိကပြိုင်ဘက် လက်ရှိအာဏာရပါတီမှ လီဂျယ်မြောင်ကို ကွာခြားချက် အနည်းငယ်ဖြင့် အနိုင်ရခဲ့သည်။ ယွန်းဆော့ယောက (၁၆,၃၉၄,၈၁၅) မဲ (၄၈.၅၆%)၊ ဒုတိယနေရာမှ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ သမ္မတလောင်း လီဂျယ်မြောင်က (၁၆,၁၄၇,၇၃၈) (၄၇.၈၃) ဖြင့် အသီးသီး ရရှိခဲ့သည်။<ref name="susp1"/><ref name="susp2"/> သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်ခံရပြီးနောက် ယွန်းက သူ့အနေဖြင့် အိမ်ပြာတော်တွင် ရုံးထိုင်မည်မဟုတ်ဘဲ ဆိုးလ်မြို့လယ်ရှိ ကာကွယ်ရေးရုံးတွင် ပြောင်း၍ရုံးထိုင်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ အိမ်ပြာတော်မှာ ပြည်သူများနှင့် ကင်းကွာနေသဖြင့် သမ္မတများသည် အခွင့်အာဏာကို တရားလွန်အသုံးချနေကြောင်း သူကဆိုခဲ့သည်။ ဝေဖန်သူများကမူ ထိုသို့ပြောင်းခဲ့ပါက နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုအဓိကနေရာသည် ဤသို့ပြောင်းရွှေ့ပါက နိုင်ငံလုံခြုံရေး အားနည်းသွားနိုင်ကြောင်းနှင့် အနီးနားရှိ ပြည်သူများ၏ အခွင့်အရေးများပါ ချိုးဖောက်ခံရကြောင်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးကို အလွန်သုံးစွဲရနိုင်ကြောင်းဆိုခဲ့သည်။<ref name="blue">{{cite web|title=တောင်ကိုရီးယား ရွေးကောက်ခံ သမ္မတသစ် ယခင်အိမ်တော် အသုံးပြုမည်မဟုတ်|url=https://burmese-voanews-com.cdn.ampproject.org/v/s/burmese.voanews.com/amp/south-korea-new-president-blue-house/6493102.html?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16480286750822&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fburmese.voanews.com%2Fa%2Fsouth-korea-new-president-blue-house%2F6493102.html}}</ref> ==သမ္မတသက်တမ်း== ===ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ=== ယွန်းဆော့ယောသည် ၂၀၂၂ခုနှစ် မေလ (၁၀)ရက်နေ့မှစ၍ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတအဖြစ် (၅)နှစ်ကြာ စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ ၎င်း၏ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲသို့ စင်ကာပူနိုင်ငံသမ္မတ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာမှ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များ၊ ကိုယ်စားလှယ်များ တက်ရောက်ကြသည်။ ယခင်သမ္မတဟောင်းဖြစ်သည့် ပတ်ဂွန်ဟေးလည်း တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထိုနေ့တွင်ပင် သမ္မတရုံးထိုင်ရာ [[အိမ်ပြာတော်]]ကို အများပြည်သူအတွက် လည်ပတ်ရန်နေရာတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သမ္မတ၏ရုံးအဖြစ် အိမ်ပြာတော်အစား အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန တည်ရှိရာ Yongsan ခရိုင်ရှိ အဆောက်အဦသို့ ပြောင်းရွှေ့ရုံးစိုက်ခဲ့သည်။ အိမ်ပြာတော်သည် တောင်ကိုရီးယားသမ္မတများ၏ ရုံးနှင့် အိမ်တော်အဖြစ် (၇၄) နှစ်ကြာ အသုံးပြုခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ [[File:KOREA_The_20th_President_Inauguration_Ceremony_571_(52062297122).jpg|right|thumb|အမျိုးသားလွှတ်​တော်အ​ဆောက်အဦ​ရှေ့တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုစဉ်]] [[File:KOREA_The_20th_President_Inauguration_Ceremony_301_(17)_(52063450119).jpg|right|thumb|ပြည်သူလူထုသို့ မိန့်ခွန်း​ပြောကြားစဉ်]] ===နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ=== ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရပြီးနောက် ယွန်းဆော့ယောက [[မြောက်ကိုရီးယား]]နှင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]တို့နှင့် ပက်သက်၍ ခိုင်မာသော မူဝါဒချမှတ်မည်ဖြစ်ကာ [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]နှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်ပြီး [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]အား အဓိကမဟာမိတ်အဖြစ် ဆက်ဆံသွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="con">{{cite web|title= တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ရှေးရိုးစွဲဝါဒီ Yoon Seok-youl အနိုင်ရ|url=https://burmese.voanews.com/a/south-korea-presidental-election-yoon-seok-youl/6477593.html}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{lifetime|၁၉၆၀| }} [[ကဏ္ဍ:တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ သမ္မတများ]] ep7j9szatr9ukzvt9uztow79olneokb 3 226931 752865 744416 2022-08-01T14:32:19Z QueerEcofeminist 48651 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:SERVERKARATEPE]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Vanished User 1092816]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/SERVERKARATEPE|SERVERKARATEPE]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Vanished User 1092816|Vanished User 1092816]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ErdemUcar186 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၄၀၊ ၃ မေ ၂၀၂၂ (UTC) 1v4zymo0j2wy68dz2650hdn98f07pit 0 229984 752851 752265 2022-08-01T12:47:29Z Kim Doggy 100153 wikitext text/x-wiki '''ဂျပန်ပင်လယ်'''({{lang-en|Sea of Japan}})သည် [[အာရှတိုက်]]၏ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]]၏ [[ပင်လယ်]]တစ်ခု ဖြစ်သည်။ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၌ '''ဂျိုဆွန်းအရှေ့ပင်လယ်'''(朝鮮東海)ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဂျပန်ပင်လယ်နှင့် ထိစပ်နေသော [[တောင်ကိုရီးယား]], [[ရုရှား]]နိုင်ငံများသည် မိမိအမည်များဖြင့် ခေါ်ဆိုကြရာ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၌ '''အရှေ့ပင်လယ်'''(東海)၊ ရုရှား၌ ({{lang-ru|Японское море}})၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ၌ ({{lang-en|Sea of Japan}})ဟု ခေါ်ကြသည်။ တောင်ဘက်၌ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၏ [[တိုးဟိုခုဒေသ|ဒိုးဟိုကု ပြည်နယ်]]၊ ဟို့ကအိပြည်နယ်နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]၏ ဆာဟာလင်ကျွန်း၊ အနောက်ဘက်၌ [[ကိုရီးယားနိုင်ငံ|ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်]]၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်း [[ဂျဲဂျူကျွန်း]]၊ တောင်ဘက်၌ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]] ဟွန်းရှူ၊ မြောက်ဘက်၌ ရုရှားနိုင်ငံ [[:ko:프리모르스키 변경주|ပရီမိုစကီ ပြည်နယ်]]တို့နှင့် ဝိုင်းရံလျက် ရှိသည်။ [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၌ ရည်ညွှန်းသော တောင်ပင်လယ်၏ အရှေ့ဘက် ပင်လယ်ဧရိယာသည် ပထဝီဝင် အမျိုးအစားခွဲခြားမှုအရ ဂျပန်ပင်လယ်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုနှင့် သက်ဆိုင်နေသည်။ {{Infobox sea|name=ဂျပန်ပင်လယ်|other_name=အရှေ့ပင်လယ်၊ East sea၊ Sea of Japan|image=Бухта Сибирякова.jpg|location=အာရှတိုက်|caption=ဂျပန်ပင်လယ်| | type = [[ပင်လယ်]] | inflow = | outflow = | catchment = | countries = {{flag|ရုရှားနိုင်ငံ}}<br>{{flag|တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ}}<br>{{flag|မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ}}<br>{{flag|ဂျပန်နိုင်ငံ}} | 최대길이 = ၁၇၀၀ ကီလိုမီတာ | 최대폭 = ၁၁၁၀ ကီလိုမီတာ | 수면면적 = ၉၇၈၀၀၀ km^၂ | 평균수심 = ၁၇၅၂ မီတာ | 최대수심 = ၃၇‌‌၄၂ မီတာ}} == ကိုးကား == {{reflist}} 93wqwf3bknqk04xevqujpiv35wu7dxf 0 230250 752882 752839 2022-08-02T00:50:53Z Kim Doggy 100153 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = တာဝိကာ ဟောရ်နေ့ | native_name = ดาวิกา โฮร์เน่ | native_name_lang = th | image = Davika Hoorne at Emquartier.JPG | imagesize = 250px | caption = ၂၀၁၅ခုနှစ်၌ တာဝိကာ ဟောရ်နေ့ | other_names = မိုင့် ({{lang|th|ใหม่}}) | birth_date = {{birth date and age|1992|05|16}} | birth_place = ထိုင်းနိုင်ငံ၊ [[ဘန်ကောက်မြို့]] | education = | occupation = {{Hlist|သရုပ်ဆောင်|မော်ဒယ်|ယူကျူဘာ}} | years_active = ၂၀၁၀-ယခု | agent = | website = }} '''တာဝိကာ ဟောရ်နေ့'''({{lang-th|ดาวิกา โฮร์เน่}}, {{lang-en|Davika Hoorne}}, ၁၉၉၂ခုနှစ် မေလ ၁၆ရက် - )သည် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၏ [[မော်ဒယ်]]၊ သရုပ်ဆောင်ဖြစ်သည်။ ouzy5o9nzxkwnfxnjfqq1m1vuqdbzv3 3 230255 752849 2022-08-01T12:41:41Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် SkuwiK ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၄၁၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) tusmm16eym28n0m13ag76yzwuin5qn8 3 230256 752857 2022-08-01T13:41:51Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Akariphyo ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၄၁၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) fap652ocep9d9cov5r789olenppinxw 3 230257 752866 2022-08-01T14:32:19Z QueerEcofeminist 48651 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:SERVERKARATEPE]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Vanished User 1092816]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/SERVERKARATEPE|SERVERKARATEPE]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Vanished User 1092816|Vanished User 1092816]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Vanished User 1092816]] d68tdc560kql675twrkxktknthrnxb7 3 230258 752867 2022-08-01T14:42:00Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ThinYuHlaing ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၂၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 7r56mkxhw9lzsqafeywau1g40pja3xr 3 230259 752868 2022-08-01T14:42:10Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Zaw227 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၂၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) nz51afspgcvm9to69xgmbdyf2lpzovy 3 230260 752869 2022-08-01T14:42:20Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် B-bad Angel ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၂၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) b0cakdunfyms7pz4ywbrj9g8a75znt2 3 230261 752870 2022-08-01T15:42:29Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khin Lay Phong ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၄၂၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) hkvzijsv152cqtor9ybsx8mjzeyuz2a 3 230262 752871 2022-08-01T15:42:39Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Picarr ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၄၂၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) fqkl6y28evfpbh6zam1a42721izh03e 3 230263 752874 2022-08-01T16:36:28Z MdsShakil 93450 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Baggaet]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ratekreel]] သို့ MdsShakilက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Baggaet|Baggaet]]" ကို "[[Special:CentralAuth/Ratekreel|Ratekreel]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ratekreel]] ef2rh4w4ltaxpb0gzhxnwciadgskysd 3 230264 752876 2022-08-01T19:43:14Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ikom61 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၉:၄၃၊ ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) ew2v70ealb41uym3z2beiduszeo4rhz 3 230265 752880 2022-08-02T00:43:57Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Aung Myin Gyi ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၃၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) tirv9knrj1kamsmjy4tgj8q0ebfjbev 3 230266 752881 2022-08-02T00:44:07Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Aungmyintnaing1998 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) leofwxad5xb692eym4iy0pdi0f594oq 3 230267 752885 2022-08-02T02:44:25Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Roitsinaung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) afbm657fyya6z8mn33hxz3rsxdzdksd 3 230268 752888 2022-08-02T03:44:34Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Taricon ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 3it2fqy2dcvlb2c6y1jawcdja0g8lkz 3 230269 752889 2022-08-02T03:44:44Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Phoesaung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 60ek4rpf3r3zne08xua5lkt592bvvnz 752897 752889 2022-08-02T06:28:05Z Phoesaung 104423 /* ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Phoesaung ! */ အကြောင်းပြန်ခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Phoesaung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|@Welcome-Bot]] ကျွန်တော် ပအိုဝ်းပါ ပအိုဝ်း ဘာသာ စာမျက်နှာ ရှိပါသလား ခင်ဗျာ [[အသုံးပြုသူ:Phoesaung|Phoesaung]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Phoesaung|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၂၈၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) s8elqjp8n4k29qo0niyq2c9krclwdbv 3 230270 752890 2022-08-02T03:44:54Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Middle river exports ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၄၄၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 6h71wee0f6erf4v3kt2d335ca79s5si 3 230271 752894 2022-08-02T04:45:03Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Tinsoethu ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၅၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) tt62lg2pvht70vvekbhsjm8kyb2peoo 1 230272 752895 2022-08-02T05:00:38Z Tinsoethu 104425 "ရွာ၏အရှေ့ဘက်တွင် ကမြောကင်းကျေးရွာ၊ အနောက်ဘက်တွင် မောင်းမကန်ကျးရွာ၊ တောင်ဘက်တွင် တောင်မိုးတောင်ဘုရား၊မြောက်ဘက်တွင် စခန်..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki ရွာ၏အရှေ့ဘက်တွင် ကမြောကင်းကျေးရွာ၊ အနောက်ဘက်တွင် မောင်းမကန်ကျးရွာ၊ တောင်ဘက်တွင် တောင်မိုးတောင်ဘုရား၊မြောက်ဘက်တွင် စခန်းကြီးကျေးရွာတို့တည်းရှိသည်။ tfe33fft7mq1rfkoen0rtidby0ditx7 3 230273 752896 2022-08-02T05:45:13Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Muhammad Hasson ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၄၅၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 39rp3i9kmtwx67ilsqh22b3n4se05o0 1 230274 752898 2022-08-02T07:36:40Z Ninjastrikers 22896 /* တည်နေရာ */ အပိုင်းသစ် wikitext text/x-wiki == တည်နေရာ == @[[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|Pho Sai]], [https://www.myanmar-now.org/mm/news/12161 မြန်မာနောင်းဆောင်းပါး] မှာ ကပစ ၁ က တပ်ကုန်းမှာလို့ ဖော်ပြထားတယ်ဗျ။ သူ့ထဲက စာရင်းအရ စက်ရုံ ၂၅ ခုမှာ ရန်ကုန်တိုင်းထဲမှာ တစ်ခုပဲ ပါပြီး ကပစ ၁၁၊ တိုက်ကြီးမှာလို့ တွေ့တယ်။ တစ်ချက်လောက် ပြန်စစ်ပေးပါဦးဗျ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၇:၃၆၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) f0hawalr7ikapyk0q8n1prwqom705ru 3 230275 752899 2022-08-02T08:45:39Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Amd488 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၄၅၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) s5h5hmu7ggoi4o1py47cw17jf7m90l7 3 230277 752903 2022-08-02T09:45:50Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Nbdao ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၄၅၊ ၂ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) e584lcfyipd92z00lgrp2ibnyd25bg9 0 230278 752913 2022-08-02T11:03:34Z Jokomarel 101196 "{{Infobox election |election_name = မြန်မာ့ အထွေထွေ​ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၃ | country = Myanmar | type = Parliamentary | ongoing = yes | previous_election = အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀ | previous_year = ၂၀၂၀&nbsp;(ပယ်ဖ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox election |election_name = မြန်မာ့ အထွေထွေ​ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၃ | country = Myanmar | type = Parliamentary | ongoing = yes | previous_election = အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၂၀ | previous_year = ၂၀၂၀&nbsp;(ပယ်ဖျက်) | previous_mps = | next_election = | next_year = | seats_for_election = | majority_seats = | election_date = ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လအတွင်း | image1 = Than Htay USDP.jpg | leader1 = [[သန်းဌေး]] | leader_since1 = ၂၃ ဩဂုတ် ၂၀၁၆ | party1 = [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ|ပြည်ခိုင်ဖြိုး]] | leaders_seat1 = ''မသိသေး'' | last_election1 = ၂၆ ([[ပြည်သူ့လွှတ်တော်|ပြည်သူ့]]) / ၇ ([[အမျိုးသားလွှတ်တော်|အမျိုးသား]]) | seats_before1 = ''မသိသေး'' | seats1 = | seat_change1 = | popular_vote1 = | percentage1 = | swing1= }} [[မြန်မာနိုင်ငံ]]တွင် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လရှိ ရက်တစ်ရက်တွင် ကျင်းပမည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ [[ရွေးကောက်ပွဲ]]သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ယခင်မဲပေးစနစ် [[အနိုင်ရသူ အကုန်ယူစနစ်]]ကို အသုံးမပြုဘဲ [[အချိုးကျ ဗဟုကိုယ်စားလှယ်ရွေးချယ်ခြင်း|အချိုးကျ ကိုယ်စားပြုစနစ်]]ကို အသုံးပြုမည်ဖြစ်ပါသည်။<ref>https://www.bnionline.net/mm/news-92645</ref> ဤ[[ရွေးကောက်ပွဲ]]သည် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ်အာဏာသိမ်း]]ပြီးနောက် ပထမဆုံးကျင်းပမည့် [[ရွေးကောက်ပွဲ]]ဖြစ်သည်။ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက စစ်တပ်က တိုင်းပြည်ကို [[နိုင်ငံတော် အရေးပေါ်အခြေအနေ|အရေးပေါ်အခြေအနေ]]<ref>https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-07-31/myanmar-extends-state-of-emergency-for-six-months-until-february</ref>အဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|ယာယီသမ္မတ]] [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]]က မြန်မာနိုင်ငံ [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈)|၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]အရ နှစ်နှစ်တာ အမြင့်ဆုံးကာလကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အရေးပေါ်အခြေအနေ ပြီးဆုံးချိန်မှ ခြောက်လထက် နောက်မကျစေဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပရန် လိုအပ်ပြီး အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၂ နှစ်နှင့် ခြောက်လအကြာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် [[တပ်မတော်]]က ကတိပြုထားသည်။ <ref>https://www.dw.com/en/myanmar-junta-promises-elections-by-2023/a-58720116/</ref><ref>https://www.aljazeera.com/news/2021/8/1/min-aung-hlaing-promises-myanmar-multi-party-elections-2023</ref> ဤရွေးကောက်ပွဲတွင် တပ်မတော်သည် ၎င်း၏ သက်တမ်းတိုးအုပ်ချုပ်မှုအတွက် တရားဝင်မှုကို ရှာဖွေရန် မျှော်လင့်ထားသောကြောင့် လွပ်လပ်ပြီး တရားမျှတမှုမရှိသော ရွေးကောက်ပွဲတစ်ရပ်ဖြစ်နိုင်ရန် များသည်။<ref>https://asia.nikkei.com/Spotlight/Myanmar-Crisis/Myanmar-military-prepares-for-election-in-bid-for-legitimacy</ref> ==ကိုးကား== q7qm7uxgy13cck72v7ntr4zmwuglojb 0 230279 752914 2022-08-02T11:11:41Z Jokomarel 101196 "'''အနိုင်ရသူ အကုန်ယူ ရွေးကောက်ပွဲစနစ်''' ({{lang-en|'''First-past-the-post, FTPT'''}}) တွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် မိမိတို့နှစ်သက်ရာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတစ်ဦးက..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki '''အနိုင်ရသူ အကုန်ယူ ရွေးကောက်ပွဲစနစ်''' ({{lang-en|'''First-past-the-post, FTPT'''}}) တွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် မိမိတို့နှစ်သက်ရာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတစ်ဦးကို မဲပေးရွေးချယ်ကြပြီး မဲအများဆုံးရရှိသော ကိုယ်စားလှယ်လောင်းသည် အနိုင်ရရှိမည်။ FPTP သည် [[အများစု ကိုယ်စားပြုစနစ်|အများစု ကိုယ်စားပြု]]သည့်နည်းလမ်းဖြစ်ပြီး အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးတည်း ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများကို အသုံးပြုသည့် စနစ်များတွင် အဓိကအားဖြင့် အသုံးပြုပါသည်။ FPTP ကို ​​ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်တွင် ဥပဒေပြု[[ရွေးကောက်ပွဲ|ရွေးကောက်ပွဲများ]]အတွက် ထိုင်ခုံနေရာများ ခွဲဝေပေးရာတွင် အဓိကပုံစံအဖြစ် အသုံးပြုကြပြီး အများစုမှာ အင်္ဂလိပ်စကားပြောကမ္ဘာတွင် ဖြစ်သည်။ ဤ "first-past-the-post" အင်္ဂလိပ်စကားစုသည် အပြီးသတ်စည်းမျဥ်းတွင် ပို့စ်တစ်ခုပါရှိနေသည့် [[မြင်းပြိုင်ခြင်း|ဗြိတိသျှမြင်းပြိုင်ခြင်း]]၏ ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။ f11gyfle8y1er2lgjjq3bd4uwp6ecvu 0 230280 752915 2022-08-02T11:39:07Z Jokomarel 101196 "{{short description|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်မြို့တော်}} {{Infobox settlement | name = ကင်ဘာရာမြို့ | native_name = Canberra | settlement_type = [[မြို့တော်]] | image_skyline = Canberra montage 2.j..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{short description|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်မြို့တော်}} {{Infobox settlement | name = ကင်ဘာရာမြို့ | native_name = Canberra | settlement_type = [[မြို့တော်]] | image_skyline = Canberra montage 2.jpg | image_caption = | image_map = Free printable and editable vector map of Canberra Australia.svg | map_caption = ကင်ဘာရာ၏ မြေပုံ | coordinates = {{coord|35|17|35|S|149|07|37|E|display=inline,title}} | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = [[ဩစတြေးလျ]] | subdivision_type1 = [[ဩစတြေးလျ မြို့တော်နယ်မြေ]] | established_title = တည်ထောင် | leader_title = မြို့တော်ဝန်ကြီးချူပ် | leader_name = အင်ဒရူး ဘားရ် | area_total_km2 = ၆၆၄.၀၁ | population_total = ၄၅၃,၅၅၈ | population_density_km2 = ၅၀၃.၉၃၂ | population_as_of = ဇွန်လ ၂၀၂၁ | population_footnotes = <ref name=ABSGCCSA>{{cite web |title=Regional population, 2021 |date=26 July 2022 |url=https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/2021 |publisher=Australian Bureau of Statistics |access-date=26 July 2022 }}</ref> | blank1_name_sec1 = လေဆိပ် | blank1_info_sec1 = [[ကင်ဘာရာ လေဆိပ်]] }} '''ကင်ဘာရာမြို့'''သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]၏ မြို့တော်ဖြစ်သည်။ lu9u1zll6rl9qcygwsxn70stu9bl26o