विकिपिडिया newiki https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter मीडिया विशेष वार्तालाप प्रयोगकर्ता प्रयोगकर्ता वार्ता विकिपिडिया विकिपिडिया वार्ता चित्र चित्र वार्ता मीडियाविकि मीडियाविकि वार्ता ढाँचा ढाँचा वार्ता मद्दत मद्दत वार्ता श्रेणी श्रेणी वार्ता पोर्टल पोर्टल वार्ता मस्यौदा मस्यौदा वार्ता TimedText TimedText talk मोड्युल मोड्युल वार्तालाप Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1567 1074540 1070407 2022-08-25T19:36:37Z 110.44.113.133 सूर्यवहादुर थापा wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post |post = प्रधानमन्त्री |body = [[नेपालको प्रधानमन्त्री ]]<br>नेपाल |insignia = Emblem of Nepal (2008–2020).svg |insigniasize = 125px |insigniacaption = नेपालको चिन्ह |image = Sher bahadur.jpg |imagesize = 165px |incumbent = [[शेर बहादुर देउबा]] |incumbentsince = २०७८ असार २९ |residence = बालुवाटार [[सिंहदरबार|सिंह दरवार]], [[काठमाडौँ|काठमाण्डौ]] |style = सम्माननीय |appointer = [[नेपालको राष्ट्रपति]] |termlength = ५ वर्ष (नेपालको संबिधान २०७२ अनुरूप) |formation = |inaugural = [[भीमसेन थापा]] (<small>दोस्रो मुख्तियार तथा प्रथम प्रधानमन्त्रीको रूपमा</small>) |website = }} {{नेपालको राजनीति}} नेपालमा [[प्रधानमन्त्री]] पद भारदारी समयमा विभिन्न नामले चिनिन्थ्यो । शाहकालीन चौबिसे [[गोरखा राज्य]]मा ''काजी'' प्रधानमन्त्रीको भूमिका निर्वाह गर्दथे । [[नेपाल अधिराज्य]]को निर्माण पश्चात [[देवान]], [[मूलकाजी]] तथा [[मूलचौतारिया]] (बहादुर शाह मात्र)ले प्रधानमन्त्रीको भूमिका निर्वाह गरेका थिए । इतिहासकारहरू नेपालको प्रथम प्रधानमन्त्री मूलकाजी [[दामोदर पाँडे]] तथा मुख्तियार [[भीमसेन थापा]]को बीचमा विवादित रहेको मान्दछन् । {{refn|group=note| नेपालको निम्न पूर्व भारदारहरू प्रथम प्रधानमन्त्री हुनसक्ने: * [[दामोदर पाँडे]]: * [[भीमसेन थापा]]:<br> इतिहासकार चित्तरञ्जन नेपाली मूलकाजी दामोदर पाँडेको शासनकाललाई प्रधानमन्त्रीकाल मान्दैनन् तथा मुख्तियार भीमसेन देखि नै प्रधानमन्त्रीको प्रशासकीय व्यवस्था सुरु भएको दावी गर्छन् । बेलायती लेखकहरू मुख्तियार भीमसेन थापालाई "युद्धकालीन प्रधानमन्त्री" भनी सम्बोधन गर्दथे । * अन्य दावेदार:<br>वि.सं. १८३३ भाद्र वदी २ को एक दस्तावेजले [[वंशराज पाँडे]] तथा [[स्वरुप सिंह कार्की]] दुवैलाई देवान (प्रधानमन्त्री सरह) भनी उल्लेख गरेको थियो । इतिहासकार [[बाबुराम आचार्य]]ले राजकुमार मूलचौतारिया [[बहादुर शाह]], मूलकाजी [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]] तथा मूलकाजी [[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]लाई "प्रधानमन्त्री" भनी उल्लेख गरेका थिए ।}} मूलकाजी [[दामोदर पाँडे]] राजा [[रणबहादुर शाह]]को अनुपस्थितिमा सुरूमा सन् १८०० देखि अनौपचारिक प्रमुख प्रशासक तथा सन् फेब्रुअरी १८०३ देखि नयाँ भारदारीसभाको मूलकाजी भै सशक्त एकलौटी शासन चलाएका थिए । मूलकाजी पाँडेको सन् मार्च १८०४ (वि.सं. १८६०) मा मृत्युदण्ड गराएपछि [[रणबहादुर शाह]]ले शासनशक्ति लालमोहर गराई मुख्तियार भएका थिए; रणबहादुर शाहको हत्यापश्चात [[भीमसेन थापा]] मुख्तियार पदमा नियुक्त भएका थिए । अङ्ग्रेजी परम्परागत रूपमा ''प्राइम मिनिस्टर'' वि.सं. [[सन् १९००|१९००]] मा पहिलो पटक प्रधानमन्त्रीको श्रीपेचसहित [[माथवरसिंह थापा]]लाई प्रदान गरिएको थियो जुन। ==नेपाल एकीकरण पश्चात् वि.सं १८२४ देखि १८५९ सम्मका प्रधानमन्त्री सरहका व्यक्तित्वहरू== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल ! rowspan="2" |उपाधि ! rowspan="2" |[[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! १ |[[File:Bamsa Raj Pandey.jpg|60px]] |'''[[वंशराज पाँडे]]'''<br />{{small|(१७९५–१८४१)}} | {{Circa|१८३२}} | {{Circa|१८३५}} |'''[[देवान]]'''{{refn|वि.सं १८३३ साउन २२ को दस्तावेजमा [[स्वरुप सिंह कार्की]] र [[वंशराज पाँडे]] दुवैले देवानको उपाधि (प्रधानमन्त्रीको बराबरी) बोकेका थिए भन्ने प्रष्ट हुन्छ।}} ! rowspan="2" |'''[[प्रतापसिंह शाह]]'''<br />[[File:Pratap Singh Shah.jpg|80x80px]]<br />{{small|(१८०७–१८३३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[स्वरुप सिंह कार्की]]'''<br />{{small|(१८०७–१८४१)}} | {{Circa|१८३२}} | {{Circa|१८३३}} |'''देवान''' |- style="background:#EEEEEE" ! ३ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[सर्वजीत राना मगर]]'''<br />{{small|(१८०६–१८३४)}} | {{Circa|१८३३}} | {{Circa|१८३४}} |'''[[काजी]]'''/'''[[मुलकाजी]]''' {{refn|इतिहासकार [[डिल्लीरमण रेग्मी]]ले [[सर्वजीत राना मगर]] मुलकाजी रुपमा छानिएको दावी गरेका थिए। इतिहासकार ऋषिकेश शाहले भजे सर्वजीतलाई काजी मात्र नियुक्त गरिएको दाबी गरेका थिए र १८३४ मा छोटो अवधिका लागि नेपाल सरकारको प्रमुखको रूपमा चयन भएका थिए।}} ! rowspan="5" |'''[[रणबहादुर शाह]]'''<br />[[File:Rana Bahadur Shah.jpg|80x80px]]<br />{{small|(१९३१–१८६२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(१)}} |[[File:Bamsa Raj Pandey.jpg|60px]] |'''[[वंशराज पाँडे]]'''<br />{{small|(१७९५–१८४१)}} | {{Circa|१८३८}} | {{Circa|१८४१}} |'''दिवान'''/'''मन्त्री नायक'''{{refn|डेनियल राइटले [[रणबहादुर शाह]]को शासनकालमा उनलाई '''मन्त्री-नायक''' (प्रधानमन्त्री)को रूपमा उल्लेख गरेका थिए।}} |- style="background:#EEEEEE" ! ४ |[[File:Abhiman Singh Basnyat.jpg|60px]] |'''[[अभिमान सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८००–१८५६)}} | {{Circa|१८४१}} | {{Circa|१८५०}} |'''मुलकाजी'''{{refn|वि.सं १८५० मा राजा [[रणबहादुर शाह]]को परिपक्वताको विषयमा सरकारलाई बर्खास्त गरेपछि [[अभिमान सिंह बस्न्यात]]लाई मुल्काजीको रूपमा [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]]ले प्रतिस्थापन गरेका थिए।}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:No image.png|60px]] |'''[[बहादुर शाह]]'''<br/>{{small|(१८१३–१८५३)}} | {{Circa|१८४१}} | {{Circa|१८५०}} |'''मुल–चौतारिया'''{{refn|श्रावण १८४२ मा, मा, रानी राजेन्द्र लक्ष्मीको मृत्युपछि [[बहादुर शाह]]ले भारदारहरूको आह्वानमा पुनरावेदन र प्रशासन ग्रहण गरेका थिए। इतिहासकार [[बाबुराम आचार्य]]ले बहादुर शाहको शासनकाललाई "प्रधानमन्त्रीत्व" वा "प्रधानमन्त्री" भनी उल्लेख गरेका थिए। नेपालका राजकुमार [[बहादुर शाह]] मुल चौतारीयाको रूपमा वि.सं. १८५१ सम्म रहेका थिए। मुल चौतारीयाले प्रधानमन्त्रीको कार्य सञ्चालन गर्दथ्यो।}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | ५ | rowspan="2" |[[File:Kirtiman Singh Basnyat (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८१६–१८५७)}} | rowspan="2" | {{Circa|१८५०}} | rowspan="2" | {{Circa|१८५७}} | rowspan="2" |'''मुलकाजी'''{{refn|वि.सं १८५० मा मुल्काजीको पद [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात|कीर्तिमान सिंह]]लाई प्रदान गरिएता पनि दामोदर पाँडे सबैभन्दा प्रभावशाली काजी थिए र दामोदरले १८५५ मा स्व-सन्न्यस्त राजा [[रणबहादुर शाह]]को राजकीय अधिकार पुन: स्थापना हुन नदिन सैन्य बल र दोस्रो सरकारको नेतृत्व गरेका थिए।}} |- ! rowspan="2" |'''[[गीर्वाणयुद्ध विक्रम शाह]]'''<br />[[File:King Girvan Yuddhavikram Shah (1797-1816) (restoration) (cropped).jpg|80px]]<br />{{small|(१८५५–१८७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ६ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८१५–१८९६)}} | {{Circa|१८५७}} | {{Circa|१८५९}} |'''मुलकाजी'''{{refn|हत्या गरिएका कीर्तिमान सिंहका भाइ [[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]लाई पछि मुलकाजीको पद प्रदान गरिएको थियो।}} |} ==नेपाल अधिराज्यका प्रधानमन्त्रीहरूको सूची (बिसं १८५९ - २०६५)== === भारदारीसभाकालीन मूलकाजी/मुख्तियार/प्रधानमन्त्रीहरू (वि.सं. १८५९ - १९०३) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासनकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! १ |[[File:Damodar Pande.jpg|60px]] |'''[[दामोदर पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८०८–१८६०)}} | वि.सं १८५९ | वि.सं १८६० ! rowspan="3" style="font-weight:normal" |'''[[गीर्वाणयुद्ध विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:King Girvan Yuddhavikram Shah (1797-1816) (restoration) (cropped).jpg|80px]]<br/>{{small|(१८५५–१८७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:Rana Bahadur Shah.jpg|60px]] |'''[[रणबहादुर शाह]]'''<br/>{{small|(१८३१–१८६२)}} | १८६०{{refn|वि.सं १८६० मा, मुख्तियार पदको स्थापना भएको थियो र राजा [[रणबहादुर शाह]] मुक्तियार पदमा नियुक्त भएका थिए।}} | १८६३ वैशाख १६ |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | २ | rowspan="2" |[[File:Bhimsen-thapa-painting (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[भीमसेन थापा]]'''<br/>{{small|(१८३१–१८९५)}} | rowspan="2" | वि.सं १८६२ | rowspan="2" | वि.सं १८९३ |- ! rowspan="8" |'''[[राजेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br />[[File:King Rajendra Bikram Shah Deva.jpg|80px]]<br />{{small|(१८७२–१९०३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ३ |[[File:Ranajang Pande.jpg|60px]] |'''[[रणजङ्ग पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८४५–१८९९)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९३ | वि.सं १८९३ |- style="background:#EEEEEE" ! ४ |[[File:Ranganath Paudyal.jpg|60px]] |'''पण्डित [[रङ्गनाथ पौडेल]]'''<br/>{{small|(१८२९–१९०२)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९३ | वि.सं १८९४ |- style="background:#EEEEEE" ! ५ |[[File:Puskar Shah.jpg|60px]] |'''चौतारिया [[पुष्कर शाह]]'''<br/>{{small|(१८४०–१९०२)}} | वि.सं १८९४ | वि.सं १८९५ |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(३)}} |[[File:Ranajang Pande.jpg|60px]] |'''[[रणजङ्ग पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८४५–१८९९)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १८९५ | वि.सं १८९६ |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(४)}} |[[File:Ranganath Paudyal.jpg|60px]] |'''पण्डित [[रङ्गनाथ पौडेल]]'''<br/>{{small|(१८२९–१८९९)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १८९६ | वि.सं १८९६ |- style="background:#EEEEEE" ! ६ |[[File:Fatteh Jang Shah.jpg|60px]] |'''चौतारिया [[फत्तेजङ्ग शाह]]'''<br/>{{small|(१८६१–१९०२)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९६ | वि.सं १८९९ |- style="background:#EEEEEE" ! ७ |[[File:Mathabar Simha Thapa.jpg|60px]] |'''[[माथवरसिंह थापा]]'''<br/>{{small|(१८५४–१९०१)}} | वि.सं १८९९ | वि.सं १८९९ |} === [[राणा शासन|राणा]] शासन अगाडिका प्रधानमन्त्रीहरू (वि.सं १८९९–१९०२)=== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल !rowspan="2" | मन्त्रिपरिषद् !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासनकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(७)}} |[[File:Mathabar Simha Thapa.jpg|60px]] |'''[[माथवरसिंह थापा]]'''<br/>{{small|(१८५४–१९०२)}} | १९०० पौष १२ | १९०२ जेठ ६ |– ! rowspan="2" style="font-weight:normal" |'''[[राजेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:King Rajendra Bikram Shah Deva.jpg|80px]]<br/>{{small|(१८७२–१९०३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(६)}} |[[File:Fatteh Jang Shah.jpg|60px]] |'''[[फत्तेजङ्ग शाह]]'''<br/>{{small|(१८५८–१९०३)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १९९८ | १९०३ भदौ ३१ | |} ===राणा शासनकालका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. १९०३-२००७)=== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" !८ |[[File:Jang Bahadur Ranaji.jpg|60px]] |'''[[जङ्गबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१८७२–१९३३)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} |१९०३ असोज २ |१९१३ श्रावन १९ |{{age in days|1846|9|15|1856|8|1}} ! rowspan="5" |'''[[सुरेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:Surendra Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(१९०३–१९३७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ९ |[[File:Bam Bahadur Kunwar.jpg|60px]] |'''[[बमबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७४–१९१३)}} | १९१३ श्रावन १९ | १९१४ जेठ १४ |{{age in days|1856|8|1|1857|5|25}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:No image.png|60px]] |'''[[कृष्णबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७९–१९१९)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | १९१४ जेठ १४ | १९१४ असार १६ |{{age in days|1857|5|25|1857|6|28}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(८)}} |[[File:Jang Bahadur Ranaji.jpg|60px]] |'''[[जङ्गबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७२–१९३३)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | १९१४ असार १६ | १९३३ फागुन १६ |{{age in days|1857|6|28|1877|2|25}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | १० | rowspan="2" |[[File:Ranoddip Singh Kunwar.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[रणोद्दिप सिँह बहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१८८१–१९४१)}} | rowspan="2" | १९३३ फागुन १८ | rowspan="2" | १९४२ मङ्सिर ९ | rowspan="2" |{{age in days|1877|2|25|1885|11|22}} |- ! rowspan="4" |'''[[पृथ्वी वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Prithvi Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(१९३७–१९६७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ११ | [[File:Bir Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[वीर शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९०८–१९५७)}} | १९४२ मङ्सिर ९ | १९५७ फागुन २३ |{{age in days|1885|11|22|1901|3|5}} |- style="background:#EEEEEE" ! १२ |[[File:Dev Shamsher Jang Bahadur Rana.jpg|60px]] |'''[[देव शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९१८–१९७०)}} | १९५७ फागुन २३ | १९५८ असार १४ |{{age in days|1901|3|5|1901|6|27}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | १३ | rowspan="2" |[[File:Chandra Shamsher JBR.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९१९–१९८५)}} | rowspan="2" | १९५८ असार १४ | rowspan="2" | १९८६ मङ्सिर ११ | rowspan="2" |{{age in days|1901|6|27|1929|11|26}} |- ! rowspan="5" |'''[[त्रिभुवन शाह|त्रिभुवन वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(१९६७–२०११)}} |- style="background:#EEEEEE" ! १४ |[[File:Bhim Shamsher JB R.jpg|60px]] |'''[[भीम शमशेर जङ्गबहादुर राणा|भिम शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९२१–१९८८)}} | १९८६ मङ्सिर ११ | १९८९ भदौ १७ |{{age in days|1929|11|26|1932|9|1}} |- style="background:#EEEEEE" ! १५ |[[File:Juddha Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[जुद्ध शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९३१–२००८)}} | १९८९ भदौ १७ | २००२ मङ्सिर १४ |{{age in days|1932|9|1|1945|11|29}} |- style="background:#EEEEEE" ! १६ |[[File:Padma Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[पद्म शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९३८–२०१७)}} | २००२ मङ्सिर १४ | २००५ बैशाख १८ |{{age in days|1945|11|29|1948|4|30}} |- style="background:#EEEEEE" ! १७ |[[File:Mohan Shamsher JBR.jpg|83x83px]] |'''[[मोहन शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९४१–२०२३)}} | २००५ बैशाख १८ | २००८ कार्तिक २६ |{{age in days|1948|4|30|1951|11|12}} |} === प्रजातन्त्र कालमा भएका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २००७-वि.सं. २०१७) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल ! rowspan="2" |निर्वाचन(हरू) !rowspan="2" | राजनैतिक दल ! rowspan="2" |मन्त्रिमण्डल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! १९ |[[File:Matrika Prasad Koirala2.jpg|60px]] |'''[[मातृकाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०५४)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २००८ मङ्सिर १ | २००९ श्रावण २६ |{{age in days|1951|11|16|1952|8|14}} |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[पहिलो मातृकाप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] ! rowspan="3" style="font-weight:normal" |'''[[त्रिभुवन शाह]]'''<br/>[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(१९६७–२०११)}} |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[त्रिभुवन शाह]]<br/>{{small|(१९६२–२०११)}} | २००९ साउन ३० | २०१० असार २ |{{age in days|1952|8|14|1953|6|15}} | colspan="3" |— |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="3" style="background:darkorange;" | ! rowspan="2" | {{small|(१८)}} | rowspan="2" |[[File:Matrika Prasad Koirala2.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[मातृकाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०५४)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | rowspan="2" | २०१० असार २ | rowspan="2" | २०११ चैत २९ | rowspan="2" |{{age in days|1953|6|15|1955|4|14}} | rowspan="3" |— | rowspan="3" |[[राष्ट्रिय प्रजा पार्टी]] | rowspan="2" |[[दोस्रो मातृकाप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] |- ! rowspan="7" |'''[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(२०११–२०२८)}} |[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br />[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]<br />{{small|(२०११–२०२८)}}#REDIRECT[[]] | २०१२ वैशाख १ | २०१२ माघ १३ |{{age in days|1955|4|14|1956|1|27}} | colspan="3" |— |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:#9d3e7f;"| ! १९ |[[File:Tanka Prasad Acharya (cropped).jpg|60px]] |'''[[टङ्कप्रसाद आचार्य]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०४८)}} | २०१२ माघ १३ | २०१४ साउन ११ |{{age in days|1956|1|27|1957|7|26}} | rowspan="3" |— |[[नेपाल प्रजा परिषद्]] |[[टङ्कप्रसाद आचार्य मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:#3f54df;"| ! २० |[[File:KI Singh.jpg|79x79px]] |'''[[कुँवर इन्द्रजित सिंह]]'''<br/>{{small|(१९६२–१०३८)}} | २०१४ श्रावण ११ | २०१४ कार्तिक २९ |{{age in days|1957|7|26|1958|5|15}} |[[संयुक्त प्रजातन्त्र पार्टी]] |[[कुँवर इन्द्रजित सिंह मन्त्रिमण्डल, २०१४|मन्त्रिपरिषद्]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! २१ | |'''[[सुवर्ण शमशेर राणा]]'''<br/>{{small|(१९६६–२०३३)}} | २०१५ जेठ २ | २०१६ जेठ १३ |{{age in days|1958|5|15|1959|5|27}} | rowspan="2" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |– |- style="background:#EEEEEE" ! २२ |[[File:BP. Koirala.png|60px]] |'''[[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९७०–२०३८)}}<br/><small> मोरङ–विराटनगर पश्चिमका सांसद</small> | २०१६ जेठ १३ | २०१७ पुष १२ |{{age in days|1959|5|27|1960|12|26}} |bgcolor="#d0f0c0"|[[आम निर्वाचन २०१५|२०१५]] |[[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल, २०१६|मन्त्रिपरिषद्]] |} === पञ्चायत कालमा भएका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०१७-वि.सं. २०४७) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- !— |[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]<br/>{{small|(१९७७ जेठ ३०–२०२८ माघ १७)}} | २०१७ पुष १२ | २०१९ चैत २० |{{age in days|1960|12|26|1963|4|2}} ! rowspan="8" style="font-weight:normal" |'''[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(२०११ चैत्र १ – वि.सं. २०२८ माघ १७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २३ | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८६ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०१९ चैत्र २० | २०२० पुष ८ |{{age in days|1963|4|2|1963|12|23}} |- style="background:#EEEEEE" ! १४ |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०२० पुष ८ | २०२० फागुन १४ |{{age in days|1963|12|23|1964|2|26}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२३)}} | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८६ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०२० फागुन १४ | २०२१ माघ १३ |{{age in days|1964|2|26|1965|1|26}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०२१ माघ १३ | २०२५ चैत २५ |{{age in days|1965|1|26|1969|4|7}} |- style="background:#EEEEEE" ! २५ |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०२५ चैत्र २५ | २०२६ चैत ३१ |{{age in days|1969|4|7|1970|4|13}} |- style="background:#EEEEEE" ! – |[[File:No image.png|60px]] |'''[[गेहेन्द्र बहादुर राजभण्डारी]]'''<br/>{{small|(१९७९–२०५०)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | २०२६ चैत ३१ | २०२८ वैशाख १ |{{age in days|1970|4|13|1971|4|14}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | {{small|(२५)}} | rowspan="2" |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | rowspan="2" | २०२८ वैशाख १ | rowspan="2" | २०३० साउन १ | rowspan="2" |{{age in days|1971|4|14|1973|6|16}} |- ! rowspan="9" |'''[[वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह|वीरेन्द्र शाह]]'''<br /><br />{{small|(२०२८–२०५८)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २६ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[नगेन्द्रप्रसाद रिजाल]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८४-२०५१ असोज ७)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०३० साउन १ | २०३२ मङ्सिर १५ |{{age in days|1973|6|16|1975|12|1}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२३)}} | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(१९८३ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३२ मङ्सिर १५ | २०३४ भदौ २७ |{{age in days|1975|12|1|1977|9|12}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२५)}} |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३४ भदौ २७ | २०३६ जेठ १६ |{{age in days|1977|9|12|1979|5|30}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(१९८४ चैत ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३६ जेठ १६ | २०४० असार २९ |{{age in days|1979|5|30|1983|7|12}} |- style="background:#EEEEEE" ! २७ | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०४० असार २९ | २०४२ चैत्र ७ |{{age in days|1983|7|12|1986|3|21}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२६)}} |[[File:No image.png|60px]] |'''[[नगेन्द्रप्रसाद रिजाल]]'''<br/>{{small|(वि.सं १९८४-२०५१ असोज ७)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०४२ चैत्र ७ | २०४३ असार २ |{{age in days|1986|3|21|1986|6|15}} |- style="background:#EEEEEE" ! २८ |[[File:Marich Man Singh Shrestha.jpg|86x86px]] |'''[[मरिचमान सिंह श्रेष्ठ]]'''<br/>{{small|(१९९७ कार्तिक १७-२०७० साउन २९)}} | वि.सं. २०४३ असार २ | वि.सं. २०४६ चैत्र २४ |{{age in days|1986|6|15|1990|4|6}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०४६ चैत २४ | २०४७ वैशाख ६ |{{age in days|1990|4|6|1990|4|19}} |} ===प्रजातन्त्र पुनर्स्थापना पश्चात्‌का [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०४७-वि.सं. २०६५) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | अवधि ! rowspan="2" |निर्वाचन(हरू) !rowspan="2" | राजनैतिक दल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! २९ |[[File:Krishna bhattarai.jpg|60px]] |'''[[कृष्णप्रसाद भट्टराई]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ पौष ०८ -२०६७ फागुन २०)}}<br/>{{small|''प्रथम पदक''}} | २०४७ वैशाख ६ | २०४८ जेठ १२ |{{age in days|1990|4|19|1991|5|26}} |— | rowspan="2" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] ! rowspan="9" style="font-weight:normal" |'''[[वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह|राजा वीरेन्द्र]]'''<br/><br/>{{small|(२००२–२०५८)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ३० |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small> [[मोरङ १ (निर्वाचन क्षेत्र)|मोरङ १]]</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं. २०४८ जेठ १२ | वि.सं. २०५१ मङ्सिर १४ |{{age in days|1991|5|26|1994|11|30}} |bgcolor="#d0f0c0"|[[आम निर्वाचन २०४८|२०४८]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३१ | |'''[[मनमोहन अधिकारी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९७७ जेठ २८ -वि.सं. २०५६ वैशाख १३)}}<br/><small> [[काठमाडौँ ३ (निर्वाचन क्षेत्र)|काठमाडौँ ३]]का सांसद</small> | वि.सं. २०५१ मङ्सिर १४ | वि.सं. २०५२ भदौ २७ |{{age in days|1994|11|30|1995|9|12}} | rowspan="5" bgcolor="dddddd" |[[आम निर्वाचन २०५१|२०५१]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)|नेकपा एमाले]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! ३२ |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं. २०५२ भदौ २७ | वि.सं. २०५३ फागुन २९ |{{age in days|1995|9|12|1997|3|12}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:yellow;"| ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/><small>बैतडी २ का सांसद</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५३ फागुन २९ | वि.सं. २०५४ असोज २१ |{{age in days|1997|3|12|1997|10|7}} |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी|राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (चन्द)]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २))}}<br/><small>धनकुटा २ का सांसद</small><br />{{small|''चौथो पटक''}} | वि.सं. २०५४ असोज २१ | वि.सं. २०५५ वैशाख २ |{{age in days|1997|10|7|1998|4|15}} |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="5" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! {{small|(३०)}} |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small> [[मोरङ १ (निर्वाचन क्षेत्र)|मोरङ १]]का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५५ वैशाख २ | वि.सं. २०५६ जेठ १७ |{{age in days|1998|4|15|1999|5|31}} | rowspan="5" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२९)}} |[[File:Krishna bhattarai.jpg|60px]] |'''[[कृष्णप्रसाद भट्टराई]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ पौष ०८ -२०६७ फागुन २०)}}<br/><small>[[पर्सा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|पर्सा १]]का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५६ जेठ १७ | वि.सं. २०५६ चैत्र ९ |{{age in days|1999|5|31|2000|3|22}} | rowspan="4" bgcolor="#d0f0c0" |[[आम निर्वाचन २०५६|२०५६]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | {{small|(३०)}} | rowspan="2" |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] | rowspan="2" |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small>सुनसरी ५ का सांसद</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | rowspan="2" | वि.सं. २०५६ चैत्र ९ | rowspan="2" | वि.सं. २०५८ साउन ११ | rowspan="2" |{{age in days|2000|3|22|2001|7|26}} |- ! rowspan="8" |'''[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]'''<br />[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|117x117px]]<br />{{small|(२०५८ जेठ २२ - २०६५ जेठ १५)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br />{{small|(वि.सं. २००३ जेठ ३१ - )}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५८ साउन ११ | वि.सं. २०५९ असोज १८ |{{age in days|2001|7|26|2002|10|4}} |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|87x87px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br />[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]<br />{{small|(२००४ असार २३-)}} | वि.सं. २०५९ असोज १८ | वि.सं. २०५९ असोज २५ |{{age in days|2002|10|4|2002|10|11}} | colspan="2" |— |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ साल फागुन ३ गते - )}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | २०५९ असोज २५ | २०६० जेठ २२ |{{age in days|2002|10|11|2003|6|5}} | rowspan="3" |— | rowspan="2" |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''पाँचौ पटक''}} | २०६० जेठ २२ | २०६१ जेठ २१ |{{age in days|2003|6|5|2004|6|3}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:#32CD32;"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१ - )}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०६१ जेठ २१ | २०६१ माघ १९ |{{age in days|2004|6|3|2005|2|1}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|87x87px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]<br/>{{small|(२००४ असार २३ - )}} | २०६१ माघ १९ | २०६३ वैशाख १२ |{{age in days|2005|2|1|2006|4|25}} | colspan="2" |— |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३०)}} |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | वि.सं. २०६३ वैशाख १२ | वि.सं. २०६५ जेठ १५ |{{age in days|2006|4|25|2008|5|28}} |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |} ==सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र कालका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०६५ पछि)== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल ! rowspan="2" |निर्वाचन !rowspan="2" | राजनीतिक दल !rowspan="2" | मन्त्रिमण्डल !rowspan="2" | [[नेपालको राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]]<br/>{{small|(कार्यकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !कार्यअवधि (दिन) |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३०)}} |[[File:Girija Prasad Koirala (cropped).jpg|60px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९८१ असार १८ - २०६६ चैत ७)}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | २०६५ जेठ १५<ref name="edition.cnn.com">{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2008/WORLD/asiapcf/06/26/nepal.resigns/|website=cnn|access-date=2017-12-12|title= Girija prasad, acting head of state of nepal}}</ref><ref name="news.bbc.co.uk">{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7475112.stm|website=बीबीसी|access-date=2017-12-12|title=Nepalese prime minister resigns}}</ref> | २०६५ भदौ २<ref name="edition.cnn.com"/><ref name="news.bbc.co.uk"/> |८२ |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] | ! rowspan="1" style="font-weight:normal" |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>[[File:Girija Prasad Koirala (cropped).jpg|80px]]<br/>{{small|(२०६४–२०६५)<br/>([[नेपालको राष्ट्रपति|''कार्यकारी सरकारको राष्ट्राध्यक्ष'']])}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! ३३ |[[File:Prachanda 2009.jpg|60px]] |'''[[पुष्पकमल दाहाल]]'''<br/>{{small|(२०११ मङ्सिर २६–)}}<br/><small> काठमाडौँ १० का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | २०६५ भदौ २ | २०६६ जेठ ११ |२८० |bgcolor="dddddd"|[[संविधानसभा निर्वाचन, २०६४|२०६४]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[प्रचण्ड मन्त्रिपरिषद्, २०७३|पहिलो दाहाल मन्त्रिमण्डल]] ! rowspan="7" style="font-weight:normal" |'''[[रामवरण यादव]]'''<br/>[[File:Dr. Ram Baran Yadav.jpg|80px]]<br/>{{small|(२०६५–२०७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३४ |[[File:Madhav Kumar Nepal 2009-09-23.jpg|60px]] |'''[[माधवकुमार नेपाल]]'''<br/>{{small|(२००९ फागुन २३–)}}<br/> | २०६६ जेठ ११ | २०६७ माघ २३ |६२२ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] |[[माधवकुमार नेपाल मन्त्रिमण्डल|माधवकुमार नेपाल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३५ |[[File:J.n (2).jpg|60px]] |'''[[झलनाथ खनाल]]'''<br/>{{small|(२००६ चैत ६–)}}<br/><small>इलाम १ का सांसद</small> | २०६७ माघ २३ | २०६८ भदौ १२ |२०४ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] |[[झलनाथ खनाल मन्त्रिमण्डल|खनाल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! ३६ |[[File:Baburam_Bhattarai_(cropped).jpg|83x83px]] |'''[[बाबुराम भट्टराई]]'''<br/>{{small|(२०११ असार ४–)}}<br/><small>गोरखा २ का सांसद</small> | २०६८ भदौ १२ | २०६९ चैत १ |५६३ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[बाबुराम भट्टराई मन्त्रिमण्डल|भट्टराई]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"| ! – |[[File:Khil_Raj_Regmi_(cropped).jpg|80x80px]] |'''[[खिलराज रेग्मी]]'''<br/>{{small|(२००६ जेठ १८–)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | २०६९ चैत १ | २०७० माघ २८ |३३४ |— |[[निर्दलीय]] |[[अन्तरिम चुनावी मन्त्रीपरिषद् २०६९|अन्तरिम रेग्मी मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! ३७ | |'''[[सुशील कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९९६ साउन २८-२०७२ माघ २५)}}<br/><small>बाँके ३ का सांसद</small> | २०७० माघ २८ | २०७२ असोज २५ |६०८ |bgcolor="#dddddd"|[[संविधानसभा निर्वाचन २०७०|२०७०]] |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[सुशील कोइराला मन्त्रिमण्डल, २०७०|सुशील कोइराला]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};" | ! rowspan="2" | ३८ | rowspan="2" |[[File:KP Oli.png|60px]] | rowspan="2" |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br /><small>झापा ७ का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | rowspan="2" | २०७२ असोज २५ | rowspan="2" | २०७३ साउन २० | rowspan="2" |२९७ | rowspan="2" |— | rowspan="2" |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] | rowspan="2" |[[पहिलो ओली मन्त्रिमण्डल]] |- ! rowspan="6" |'''[[विद्यादेवी भण्डारी]]'''<br />[[File:Vidhya Bhandari2.JPG|80px]]<br />{{small|(२०७२–हाल)}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! {{small|(३३)}} |[[File:Prachanda 2009.jpg|60px]] |'''[[पुष्पकमल दाहाल]]'''<br/>{{small|(२०११ मङ्सिर २६–)}}<br /><small>सिराहा ५ का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०७३ साउन २०<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड प्रधानमन्त्री निर्वाचित|युआरएल=https://www.onlinekhabar.com/2016/08/461581|कार्य=|प्रकाशक=अनलाइन खबर|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७४ जेठ २४ |३०७ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[दोस्रो प्रचण्ड मन्त्रिमण्डल|प्रचण्ड मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=सिंहदरबारमा चौथो इनिङ, को हुन् शेरबहादुर देउवा ?|युआरएल=https://lokaantar.com/biswo/14881/#|कार्य=|प्रकाशक=|वेबसाइट=लोकान्तर|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref>–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]बाट सांसद</small><br />{{small|''चौथो पटक''}} | २०७४ जेठ २४<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित|युआरएल=https://www.setopati.com/new-news/46211|कार्य=|प्रकाशक=|वेबसाइट=सेतोपाटी|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७४ फागुन ३<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=प्रम देउवाको राजिनामा घोषणा, राजीनामाको पत्र बुझाउन राष्ट्रपति कार्यालयमा देउवा|युआरएल=https://www.corporatenepal.com/2018/02/62075/|कार्य=|प्रकाशक=कर्पोरेट नेपाल|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> |२५३ |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[देउवा मन्त्रिमण्डल, २०७४|देउवा मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! {{small|(३८)}} |[[File:KP Oli.png|60px]] |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br/><small>[[झापा ५ (निर्वाचन क्षेत्र)|झापा ५]]बाट सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०७४ फागुन ३<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=एमाले अध्यक्ष ओली प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त|युआरएल=https://www.onlinekhabar.com/2018/02/659680|कार्य=|प्रकाशक=अनलाइन खबर|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७८ वैशाख ३० |१,१८५ | rowspan="3" bgcolor="ffcccb" |[[प्रतिनिधिसभा निर्वाचन, २०७४|२०७४]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी]] |[[दोस्रो ओली मन्त्रिमण्डल|ओली मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! {{small|(३८)}} |[[File:KP Oli.png|60px]] |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br/><small>अल्पमतीय प्रधानमन्त्री</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०७८ बैशाख ३०<ref>{{वेब स्रोत|लेखक=|शीर्षक=केपी शर्मा ओलीः फेरि प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछि एमाले अध्यक्षसामु यस्ता छन् चुनौती|युआरएल=https://www.bbc.com/nepali/news-57113583.amp|कार्य=|प्रकाशक=[[बीबीसी नेपाली]]|वेबसाइट=|भाषा=नेपाली)|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=९ मे २०२१}}</ref> |२०७८ असार २९<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=12 July 2021|title=Sher Bahadur Deuba to be Nepal's new prime minister orders Supreme Court|url=https://www.livemint.com/news/world/nepals-supreme-court-orders-appointment-of-sher-bahadur-deuba-as-prime-minister-11626076600143.html|access-date=12 July 2021|website=mint|language=en|archive-date=12 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210712081021/https://www.livemint.com/news/world/nepals-supreme-court-orders-appointment-of-sher-bahadur-deuba-as-prime-minister-11626076600143.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://nagariknews.nagariknetwork.com/politics/573771-1626076206.html?click_from=category|title = दुई दिनभित्र देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउन परमादेश}}</ref> |{{age in days|2021|5|13|2021|07|12}} |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी]] |[[तेस्रो ओली मन्त्रिपरिषद्|ओली मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]बाट सांसद</small><br />{{small|''पाचौँ पटक''}} | २०७८ असार २९<ref>{{Cite web|title=देउवा प्रधानमन्त्री नियुक्त, सपथको तयारी|url=https://www.setopati.com/politics/243073/|access-date=2021-07-13|website=Setopati}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ratopati.com/story/189415/2021/7/12/supreme-court-|website=ratopati.com|access-date=2021-07-12|title=यस्तो छ सर्वोच्च अदालतको आदेशको पूर्णपाठ}}</ref> | ''बहालवाला'' |{{age in days|2021|07|13}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[देउवा मन्त्रिमण्डल, २०७४|देउवा मन्त्रिमण्डल]] |} ==टिप्पणी== {{reflist|group=note}} ==स्रोत== {{सन्दर्भसूची}} ==यो पनि हेर्नुहोला== *[[नेपालका राजाहरूको सूची]] *[[नेपालका प्रधान सेनापतिहरू]] *[[नेपालका मन्त्रिमण्डलहरू]] *[[नेपालको प्रधानन्यायाधीश|नेपालका प्रधानन्यायाधीश]] [[श्रेणी:नेपालका प्रधानमन्त्रीहरू]] bgacypd9seibfvl4yg94d2ikn20tuv4 1074541 1074540 2022-08-25T20:18:18Z 110.44.113.133 सूर्यबहादुर थापाको नाउ हटाएर राजा महेन्द्रको प्रत्यक्ष शासन मिलाएको wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post |post = प्रधानमन्त्री |body = [[नेपालको प्रधानमन्त्री ]]<br>नेपाल |insignia = Emblem of Nepal (2008–2020).svg |insigniasize = 125px |insigniacaption = नेपालको चिन्ह |image = Sher bahadur.jpg |imagesize = 165px |incumbent = [[शेर बहादुर देउबा]] |incumbentsince = २०७८ असार २९ |residence = बालुवाटार [[सिंहदरबार|सिंह दरवार]], [[काठमाडौँ|काठमाण्डौ]] |style = सम्माननीय |appointer = [[नेपालको राष्ट्रपति]] |termlength = ५ वर्ष (नेपालको संबिधान २०७२ अनुरूप) |formation = |inaugural = [[भीमसेन थापा]] (<small>दोस्रो मुख्तियार तथा प्रथम प्रधानमन्त्रीको रूपमा</small>) |website = }} {{नेपालको राजनीति}} नेपालमा [[प्रधानमन्त्री]] पद भारदारी समयमा विभिन्न नामले चिनिन्थ्यो । शाहकालीन चौबिसे [[गोरखा राज्य]]मा ''काजी'' प्रधानमन्त्रीको भूमिका निर्वाह गर्दथे । [[नेपाल अधिराज्य]]को निर्माण पश्चात [[देवान]], [[मूलकाजी]] तथा [[मूलचौतारिया]] (बहादुर शाह मात्र)ले प्रधानमन्त्रीको भूमिका निर्वाह गरेका थिए । इतिहासकारहरू नेपालको प्रथम प्रधानमन्त्री मूलकाजी [[दामोदर पाँडे]] तथा मुख्तियार [[भीमसेन थापा]]को बीचमा विवादित रहेको मान्दछन् । {{refn|group=note| नेपालको निम्न पूर्व भारदारहरू प्रथम प्रधानमन्त्री हुनसक्ने: * [[दामोदर पाँडे]]: * [[भीमसेन थापा]]:<br> इतिहासकार चित्तरञ्जन नेपाली मूलकाजी दामोदर पाँडेको शासनकाललाई प्रधानमन्त्रीकाल मान्दैनन् तथा मुख्तियार भीमसेन देखि नै प्रधानमन्त्रीको प्रशासकीय व्यवस्था सुरु भएको दावी गर्छन् । बेलायती लेखकहरू मुख्तियार भीमसेन थापालाई "युद्धकालीन प्रधानमन्त्री" भनी सम्बोधन गर्दथे । * अन्य दावेदार:<br>वि.सं. १८३३ भाद्र वदी २ को एक दस्तावेजले [[वंशराज पाँडे]] तथा [[स्वरुप सिंह कार्की]] दुवैलाई देवान (प्रधानमन्त्री सरह) भनी उल्लेख गरेको थियो । इतिहासकार [[बाबुराम आचार्य]]ले राजकुमार मूलचौतारिया [[बहादुर शाह]], मूलकाजी [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]] तथा मूलकाजी [[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]लाई "प्रधानमन्त्री" भनी उल्लेख गरेका थिए ।}} मूलकाजी [[दामोदर पाँडे]] राजा [[रणबहादुर शाह]]को अनुपस्थितिमा सुरूमा सन् १८०० देखि अनौपचारिक प्रमुख प्रशासक तथा सन् फेब्रुअरी १८०३ देखि नयाँ भारदारीसभाको मूलकाजी भै सशक्त एकलौटी शासन चलाएका थिए । मूलकाजी पाँडेको सन् मार्च १८०४ (वि.सं. १८६०) मा मृत्युदण्ड गराएपछि [[रणबहादुर शाह]]ले शासनशक्ति लालमोहर गराई मुख्तियार भएका थिए; रणबहादुर शाहको हत्यापश्चात [[भीमसेन थापा]] मुख्तियार पदमा नियुक्त भएका थिए । अङ्ग्रेजी परम्परागत रूपमा ''प्राइम मिनिस्टर'' वि.सं. [[सन् १९००|१९००]] मा पहिलो पटक प्रधानमन्त्रीको श्रीपेचसहित [[माथवरसिंह थापा]]लाई प्रदान गरिएको थियो जुन। ==नेपाल एकीकरण पश्चात् वि.सं १८२४ देखि १८५९ सम्मका प्रधानमन्त्री सरहका व्यक्तित्वहरू== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल ! rowspan="2" |उपाधि ! rowspan="2" |[[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! १ |[[File:Bamsa Raj Pandey.jpg|60px]] |'''[[वंशराज पाँडे]]'''<br />{{small|(१७९५–१८४१)}} | {{Circa|१८३२}} | {{Circa|१८३५}} |'''[[देवान]]'''{{refn|वि.सं १८३३ साउन २२ को दस्तावेजमा [[स्वरुप सिंह कार्की]] र [[वंशराज पाँडे]] दुवैले देवानको उपाधि (प्रधानमन्त्रीको बराबरी) बोकेका थिए भन्ने प्रष्ट हुन्छ।}} ! rowspan="2" |'''[[प्रतापसिंह शाह]]'''<br />[[File:Pratap Singh Shah.jpg|80x80px]]<br />{{small|(१८०७–१८३३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[स्वरुप सिंह कार्की]]'''<br />{{small|(१८०७–१८४१)}} | {{Circa|१८३२}} | {{Circa|१८३३}} |'''देवान''' |- style="background:#EEEEEE" ! ३ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[सर्वजीत राना मगर]]'''<br />{{small|(१८०६–१८३४)}} | {{Circa|१८३३}} | {{Circa|१८३४}} |'''[[काजी]]'''/'''[[मुलकाजी]]''' {{refn|इतिहासकार [[डिल्लीरमण रेग्मी]]ले [[सर्वजीत राना मगर]] मुलकाजी रुपमा छानिएको दावी गरेका थिए। इतिहासकार ऋषिकेश शाहले भजे सर्वजीतलाई काजी मात्र नियुक्त गरिएको दाबी गरेका थिए र १८३४ मा छोटो अवधिका लागि नेपाल सरकारको प्रमुखको रूपमा चयन भएका थिए।}} ! rowspan="5" |'''[[रणबहादुर शाह]]'''<br />[[File:Rana Bahadur Shah.jpg|80x80px]]<br />{{small|(१९३१–१८६२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(१)}} |[[File:Bamsa Raj Pandey.jpg|60px]] |'''[[वंशराज पाँडे]]'''<br />{{small|(१७९५–१८४१)}} | {{Circa|१८३८}} | {{Circa|१८४१}} |'''दिवान'''/'''मन्त्री नायक'''{{refn|डेनियल राइटले [[रणबहादुर शाह]]को शासनकालमा उनलाई '''मन्त्री-नायक''' (प्रधानमन्त्री)को रूपमा उल्लेख गरेका थिए।}} |- style="background:#EEEEEE" ! ४ |[[File:Abhiman Singh Basnyat.jpg|60px]] |'''[[अभिमान सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८००–१८५६)}} | {{Circa|१८४१}} | {{Circa|१८५०}} |'''मुलकाजी'''{{refn|वि.सं १८५० मा राजा [[रणबहादुर शाह]]को परिपक्वताको विषयमा सरकारलाई बर्खास्त गरेपछि [[अभिमान सिंह बस्न्यात]]लाई मुल्काजीको रूपमा [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]]ले प्रतिस्थापन गरेका थिए।}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:No image.png|60px]] |'''[[बहादुर शाह]]'''<br/>{{small|(१८१३–१८५३)}} | {{Circa|१८४१}} | {{Circa|१८५०}} |'''मुल–चौतारिया'''{{refn|श्रावण १८४२ मा, मा, रानी राजेन्द्र लक्ष्मीको मृत्युपछि [[बहादुर शाह]]ले भारदारहरूको आह्वानमा पुनरावेदन र प्रशासन ग्रहण गरेका थिए। इतिहासकार [[बाबुराम आचार्य]]ले बहादुर शाहको शासनकाललाई "प्रधानमन्त्रीत्व" वा "प्रधानमन्त्री" भनी उल्लेख गरेका थिए। नेपालका राजकुमार [[बहादुर शाह]] मुल चौतारीयाको रूपमा वि.सं. १८५१ सम्म रहेका थिए। मुल चौतारीयाले प्रधानमन्त्रीको कार्य सञ्चालन गर्दथ्यो।}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | ५ | rowspan="2" |[[File:Kirtiman Singh Basnyat (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८१६–१८५७)}} | rowspan="2" | {{Circa|१८५०}} | rowspan="2" | {{Circa|१८५७}} | rowspan="2" |'''मुलकाजी'''{{refn|वि.सं १८५० मा मुल्काजीको पद [[कीर्तिमान सिंह बस्न्यात|कीर्तिमान सिंह]]लाई प्रदान गरिएता पनि दामोदर पाँडे सबैभन्दा प्रभावशाली काजी थिए र दामोदरले १८५५ मा स्व-सन्न्यस्त राजा [[रणबहादुर शाह]]को राजकीय अधिकार पुन: स्थापना हुन नदिन सैन्य बल र दोस्रो सरकारको नेतृत्व गरेका थिए।}} |- ! rowspan="2" |'''[[गीर्वाणयुद्ध विक्रम शाह]]'''<br />[[File:King Girvan Yuddhavikram Shah (1797-1816) (restoration) (cropped).jpg|80px]]<br />{{small|(१८५५–१८७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ६ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]'''<br />{{small|(१८१५–१८९६)}} | {{Circa|१८५७}} | {{Circa|१८५९}} |'''मुलकाजी'''{{refn|हत्या गरिएका कीर्तिमान सिंहका भाइ [[बख्तावर सिंह बस्न्यात]]लाई पछि मुलकाजीको पद प्रदान गरिएको थियो।}} |} ==नेपाल अधिराज्यका प्रधानमन्त्रीहरूको सूची (बिसं १८५९ - २०६५)== === भारदारीसभाकालीन मूलकाजी/मुख्तियार/प्रधानमन्त्रीहरू (वि.सं. १८५९ - १९०३) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासनकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! १ |[[File:Damodar Pande.jpg|60px]] |'''[[दामोदर पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८०८–१८६०)}} | वि.सं १८५९ | वि.सं १८६० ! rowspan="3" style="font-weight:normal" |'''[[गीर्वाणयुद्ध विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:King Girvan Yuddhavikram Shah (1797-1816) (restoration) (cropped).jpg|80px]]<br/>{{small|(१८५५–१८७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:Rana Bahadur Shah.jpg|60px]] |'''[[रणबहादुर शाह]]'''<br/>{{small|(१८३१–१८६२)}} | १८६०{{refn|वि.सं १८६० मा, मुख्तियार पदको स्थापना भएको थियो र राजा [[रणबहादुर शाह]] मुक्तियार पदमा नियुक्त भएका थिए।}} | १८६३ वैशाख १६ |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | २ | rowspan="2" |[[File:Bhimsen-thapa-painting (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[भीमसेन थापा]]'''<br/>{{small|(१८३१–१८९५)}} | rowspan="2" | वि.सं १८६२ | rowspan="2" | वि.सं १८९३ |- ! rowspan="8" |'''[[राजेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br />[[File:King Rajendra Bikram Shah Deva.jpg|80px]]<br />{{small|(१८७२–१९०३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ३ |[[File:Ranajang Pande.jpg|60px]] |'''[[रणजङ्ग पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८४५–१८९९)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९३ | वि.सं १८९३ |- style="background:#EEEEEE" ! ४ |[[File:Ranganath Paudyal.jpg|60px]] |'''पण्डित [[रङ्गनाथ पौडेल]]'''<br/>{{small|(१८२९–१९०२)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९३ | वि.सं १८९४ |- style="background:#EEEEEE" ! ५ |[[File:Puskar Shah.jpg|60px]] |'''चौतारिया [[पुष्कर शाह]]'''<br/>{{small|(१८४०–१९०२)}} | वि.सं १८९४ | वि.सं १८९५ |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(३)}} |[[File:Ranajang Pande.jpg|60px]] |'''[[रणजङ्ग पाँडे]]'''<br/>{{small|(१८४५–१८९९)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १८९५ | वि.सं १८९६ |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(४)}} |[[File:Ranganath Paudyal.jpg|60px]] |'''पण्डित [[रङ्गनाथ पौडेल]]'''<br/>{{small|(१८२९–१८९९)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १८९६ | वि.सं १८९६ |- style="background:#EEEEEE" ! ६ |[[File:Fatteh Jang Shah.jpg|60px]] |'''चौतारिया [[फत्तेजङ्ग शाह]]'''<br/>{{small|(१८६१–१९०२)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं १८९६ | वि.सं १८९९ |- style="background:#EEEEEE" ! ७ |[[File:Mathabar Simha Thapa.jpg|60px]] |'''[[माथवरसिंह थापा]]'''<br/>{{small|(१८५४–१९०१)}} | वि.सं १८९९ | वि.सं १८९९ |} === [[राणा शासन|राणा]] शासन अगाडिका प्रधानमन्त्रीहरू (वि.सं १८९९–१९०२)=== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="2" | कार्यकाल !rowspan="2" | मन्त्रिपरिषद् !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासनकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(७)}} |[[File:Mathabar Simha Thapa.jpg|60px]] |'''[[माथवरसिंह थापा]]'''<br/>{{small|(१८५४–१९०२)}} | १९०० पौष १२ | १९०२ जेठ ६ |– ! rowspan="2" style="font-weight:normal" |'''[[राजेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:King Rajendra Bikram Shah Deva.jpg|80px]]<br/>{{small|(१८७२–१९०३)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(६)}} |[[File:Fatteh Jang Shah.jpg|60px]] |'''[[फत्तेजङ्ग शाह]]'''<br/>{{small|(१८५८–१९०३)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं १९९८ | १९०३ भदौ ३१ | |} ===राणा शासनकालका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. १९०३-२००७)=== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" !८ |[[File:Jang Bahadur Ranaji.jpg|60px]] |'''[[जङ्गबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१८७२–१९३३)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} |१९०३ असोज २ |१९१३ श्रावन १९ |{{age in days|1846|9|15|1856|8|1}} ! rowspan="5" |'''[[सुरेन्द्र विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:Surendra Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(१९०३–१९३७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ९ |[[File:Bam Bahadur Kunwar.jpg|60px]] |'''[[बमबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७४–१९१३)}} | १९१३ श्रावन १९ | १९१४ जेठ १४ |{{age in days|1856|8|1|1857|5|25}} |- style="background:#EEEEEE" ! — |[[File:No image.png|60px]] |'''[[कृष्णबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७९–१९१९)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | १९१४ जेठ १४ | १९१४ असार १६ |{{age in days|1857|5|25|1857|6|28}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(८)}} |[[File:Jang Bahadur Ranaji.jpg|60px]] |'''[[जङ्गबहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१९७२–१९३३)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | १९१४ असार १६ | १९३३ फागुन १६ |{{age in days|1857|6|28|1877|2|25}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | १० | rowspan="2" |[[File:Ranoddip Singh Kunwar.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[रणोद्दिप सिँह बहादुर राणा]]'''<br/>{{small|(१८८१–१९४१)}} | rowspan="2" | १९३३ फागुन १८ | rowspan="2" | १९४२ मङ्सिर ९ | rowspan="2" |{{age in days|1877|2|25|1885|11|22}} |- ! rowspan="4" |'''[[पृथ्वी वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Prithvi Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(१९३७–१९६७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ११ | [[File:Bir Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[वीर शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९०८–१९५७)}} | १९४२ मङ्सिर ९ | १९५७ फागुन २३ |{{age in days|1885|11|22|1901|3|5}} |- style="background:#EEEEEE" ! १२ |[[File:Dev Shamsher Jang Bahadur Rana.jpg|60px]] |'''[[देव शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९१८–१९७०)}} | १९५७ फागुन २३ | १९५८ असार १४ |{{age in days|1901|3|5|1901|6|27}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | १३ | rowspan="2" |[[File:Chandra Shamsher JBR.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९१९–१९८५)}} | rowspan="2" | १९५८ असार १४ | rowspan="2" | १९८६ मङ्सिर ११ | rowspan="2" |{{age in days|1901|6|27|1929|11|26}} |- ! rowspan="5" |'''[[त्रिभुवन शाह|त्रिभुवन वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(१९६७–२०११)}} |- style="background:#EEEEEE" ! १४ |[[File:Bhim Shamsher JB R.jpg|60px]] |'''[[भीम शमशेर जङ्गबहादुर राणा|भिम शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९२१–१९८८)}} | १९८६ मङ्सिर ११ | १९८९ भदौ १७ |{{age in days|1929|11|26|1932|9|1}} |- style="background:#EEEEEE" ! १५ |[[File:Juddha Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[जुद्ध शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९३१–२००८)}} | १९८९ भदौ १७ | २००२ मङ्सिर १४ |{{age in days|1932|9|1|1945|11|29}} |- style="background:#EEEEEE" ! १६ |[[File:Padma Shamsher JBR.jpg|60px]] |'''[[पद्म शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९३८–२०१७)}} | २००२ मङ्सिर १४ | २००५ बैशाख १८ |{{age in days|1945|11|29|1948|4|30}} |- style="background:#EEEEEE" ! १७ |[[File:Mohan Shamsher JBR.jpg|83x83px]] |'''[[मोहन शमशेर जङ्गबहादुर राणा]]'''<br />{{small|(१९४१–२०२३)}} | २००५ बैशाख १८ | २००८ कार्तिक २६ |{{age in days|1948|4|30|1951|11|12}} |} === प्रजातन्त्र कालमा भएका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २००७-वि.सं. २०१७) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल ! rowspan="2" |निर्वाचन(हरू) !rowspan="2" | राजनैतिक दल ! rowspan="2" |मन्त्रिमण्डल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! १९ |[[File:Matrika Prasad Koirala2.jpg|60px]] |'''[[मातृकाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०५४)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २००८ मङ्सिर १ | २००९ श्रावण २६ |{{age in days|1951|11|16|1952|8|14}} |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[पहिलो मातृकाप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] ! rowspan="3" style="font-weight:normal" |'''[[त्रिभुवन शाह]]'''<br/>[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(१९६७–२०११)}} |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:Tribhuvan Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[त्रिभुवन शाह]]<br/>{{small|(१९६२–२०११)}} | २००९ साउन ३० | २०१० असार २ |{{age in days|1952|8|14|1953|6|15}} | colspan="3" |— |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="3" style="background:darkorange;" | ! rowspan="2" | {{small|(१८)}} | rowspan="2" |[[File:Matrika Prasad Koirala2.jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[मातृकाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०५४)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | rowspan="2" | २०१० असार २ | rowspan="2" | २०११ चैत २९ | rowspan="2" |{{age in days|1953|6|15|1955|4|14}} | rowspan="3" |— | rowspan="3" |[[राष्ट्रिय प्रजा पार्टी]] | rowspan="2" |[[दोस्रो मातृकाप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] |- ! rowspan="7" |'''[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]'''<br />[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br />{{small|(२०११–२०२८)}} |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]<br/>{{small|(२०११–२०२८)}} | २०१२ वैशाख १ | २०१२ माघ १३ |{{age in days|1955|4|14|1956|1|27}} | colspan="3" |— |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="3" style="background:darkorange;" | ! १९ |[[File:Tanka Prasad Acharya (cropped).jpg|60px]] |'''[[टङ्कप्रसाद आचार्य]]'''<br/>{{small|(१९६८–२०४८)}} | २०१२ माघ १३ | २०१४ साउन ११ |{{age in days|1956|1|27|1957|7|26}} | rowspan="3" |— |[[नेपाल प्रजा परिषद्]] |[[टङ्कप्रसाद आचार्य मन्त्रिमण्डल|मन्त्रिपरिषद्]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:#3f54df;"| ! २० |[[File:KI Singh.jpg|79x79px]] |'''[[कुँवर इन्द्रजित सिंह]]'''<br/>{{small|(१९६२–१०३८)}} | २०१४ श्रावण ११ | २०१४ कार्तिक २९ |{{age in days|1957|7|26|1958|5|15}} |[[संयुक्त प्रजातन्त्र पार्टी]] |[[कुँवर इन्द्रजित सिंह मन्त्रिमण्डल, २०१४|मन्त्रिपरिषद्]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! २१ | |'''[[सुवर्ण शमशेर राणा]]'''<br/>{{small|(१९६६–२०३३)}} | २०१५ जेठ २ | २०१६ जेठ १३ |{{age in days|1958|5|15|1959|5|27}} | rowspan="2" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |– |- style="background:#EEEEEE" ! २२ |[[File:BP. Koirala.png|60px]] |'''[[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९७०–२०३८)}}<br/><small> मोरङ–विराटनगर पश्चिमका सांसद</small> | २०१६ जेठ १३ | २०१७ पुष १२ |{{age in days|1959|5|27|1960|12|26}} |bgcolor="#d0f0c0"|[[आम निर्वाचन २०१५|२०१५]] |[[विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला मन्त्रिमण्डल, २०१६|मन्त्रिपरिषद्]] |} === पञ्चायत कालमा भएका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०१७-वि.सं. २०४७) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- ! rowspan="2" |{{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- !— |[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|60px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]<br/>{{small|(१९७७ जेठ ३०–२०२८ माघ १७)}} | २०१७ पुष १२ | २०१९ चैत २० |{{age in days|1960|12|26|1963|4|2}} ! rowspan="8" style="font-weight:normal" |'''[[महेन्द्र वीर विक्रम शाह]]'''<br/>[[File:Mahendra Bir Bikram Shah.jpg|80px]]<br/>{{small|(२०११ चैत्र १ – वि.सं. २०२८ माघ १७)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २३ | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८६ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०१९ चैत्र २० | २०२० पुष ८ |{{age in days|1963|4|2|1963|12|23}} |- style="background:#EEEEEE" ! १४ |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०२० पुष ८ | २०२० फागुन १४ |{{age in days|1963|12|23|1964|2|26}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२३)}} | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८६ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०२० फागुन १४ | २०२१ माघ १३ |{{age in days|1964|2|26|1965|1|26}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०२१ माघ १३ | २०२५ चैत २५ |{{age in days|1965|1|26|1969|4|7}} |- style="background:#EEEEEE" ! २५ |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०२५ चैत्र २५ | २०२६ चैत ३१ |{{age in days|1969|4|7|1970|4|13}} |- style="background:#EEEEEE" ! – |[[File:No image.png|60px]] |'''[[गेहेन्द्र बहादुर राजभण्डारी]]'''<br/>{{small|(१९७९–२०५०)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | २०२६ चैत ३१ | २०२८ वैशाख १ |{{age in days|1970|4|13|1971|4|14}} |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | {{small|(२५)}} | rowspan="2" |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] | rowspan="2" |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | rowspan="2" | २०२८ वैशाख १ | rowspan="2" | २०३० साउन १ | rowspan="2" |{{age in days|1971|4|14|1973|6|16}} |- ! rowspan="9" |'''[[वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह|वीरेन्द्र शाह]]'''<br /><br />{{small|(२०२८–२०५८)}} |- style="background:#EEEEEE" ! २६ |[[File:No image.png|60px]] |'''[[नगेन्द्रप्रसाद रिजाल]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८४-२०५१ असोज ७)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०३० साउन १ | २०३२ मङ्सिर १५ |{{age in days|1973|6|16|1975|12|1}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२३)}} | |'''[[तुल्सी गिरी|तुलसी गिरी]]'''<br/>{{small|(१९८३ असोज-२०७५ पुस २)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३२ मङ्सिर १५ | २०३४ भदौ २७ |{{age in days|1975|12|1|1977|9|12}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२५)}} |[[File:Kirti Nidhi Bista (cropped).jpg|60px]] |'''[[कीर्तीनिधि विष्ट|कीर्तिनिधि बिष्ट]]'''<br/>{{small|(१९८३ माघ २ –२०७४ कार्तिक २५)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३४ भदौ २७ | २०३६ जेठ १६ |{{age in days|1977|9|12|1979|5|30}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(१९८४ चैत ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०३६ जेठ १६ | २०४० असार २९ |{{age in days|1979|5|30|1983|7|12}} |- style="background:#EEEEEE" ! २७ | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/>{{small|''प्रथम पटक''}} | २०४० असार २९ | २०४२ चैत्र ७ |{{age in days|1983|7|12|1986|3|21}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२६)}} |[[File:No image.png|60px]] |'''[[नगेन्द्रप्रसाद रिजाल]]'''<br/>{{small|(वि.सं १९८४-२०५१ असोज ७)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०४२ चैत्र ७ | २०४३ असार २ |{{age in days|1986|3|21|1986|6|15}} |- style="background:#EEEEEE" ! २८ |[[File:Marich Man Singh Shrestha.jpg|86x86px]] |'''[[मरिचमान सिंह श्रेष्ठ]]'''<br/>{{small|(१९९७ कार्तिक १७-२०७० साउन २९)}} | वि.सं. २०४३ असार २ | वि.सं. २०४६ चैत्र २४ |{{age in days|1986|6|15|1990|4|6}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/>{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०४६ चैत २४ | २०४७ वैशाख ६ |{{age in days|1990|4|6|1990|4|19}} |} ===प्रजातन्त्र पुनर्स्थापना पश्चात्‌का [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०४७-वि.सं. २०६५) === {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | अवधि ! rowspan="2" |निर्वाचन(हरू) !rowspan="2" | राजनैतिक दल !rowspan="2" | [[नेपालका राजा|राजा]]<br/>{{small|(शासन)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !दिन |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! २९ |[[File:Krishna bhattarai.jpg|60px]] |'''[[कृष्णप्रसाद भट्टराई]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ पौष ०८ -२०६७ फागुन २०)}}<br/>{{small|''प्रथम पदक''}} | २०४७ वैशाख ६ | २०४८ जेठ १२ |{{age in days|1990|4|19|1991|5|26}} |— | rowspan="2" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] ! rowspan="9" style="font-weight:normal" |'''[[वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह|राजा वीरेन्द्र]]'''<br/><br/>{{small|(२००२–२०५८)}} |- style="background:#EEEEEE" ! ३० |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small> [[मोरङ १ (निर्वाचन क्षेत्र)|मोरङ १]]</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं. २०४८ जेठ १२ | वि.सं. २०५१ मङ्सिर १४ |{{age in days|1991|5|26|1994|11|30}} |bgcolor="#d0f0c0"|[[आम निर्वाचन २०४८|२०४८]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३१ | |'''[[मनमोहन अधिकारी]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९७७ जेठ २८ -वि.सं. २०५६ वैशाख १३)}}<br/><small> [[काठमाडौँ ३ (निर्वाचन क्षेत्र)|काठमाडौँ ३]]का सांसद</small> | वि.सं. २०५१ मङ्सिर १४ | वि.सं. २०५२ भदौ २७ |{{age in days|1994|11|30|1995|9|12}} | rowspan="5" bgcolor="dddddd" |[[आम निर्वाचन २०५१|२०५१]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)|नेकपा एमाले]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! ३२ |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | वि.सं. २०५२ भदौ २७ | वि.सं. २०५३ फागुन २९ |{{age in days|1995|9|12|1997|3|12}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:yellow;"| ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ फागुन ३ –)}}<br/><small>बैतडी २ का सांसद</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५३ फागुन २९ | वि.सं. २०५४ असोज २१ |{{age in days|1997|3|12|1997|10|7}} |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी|राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (चन्द)]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २))}}<br/><small>धनकुटा २ का सांसद</small><br />{{small|''चौथो पटक''}} | वि.सं. २०५४ असोज २१ | वि.सं. २०५५ वैशाख २ |{{age in days|1997|10|7|1998|4|15}} |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="5" style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};" | ! {{small|(३०)}} |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small> [[मोरङ १ (निर्वाचन क्षेत्र)|मोरङ १]]का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५५ वैशाख २ | वि.सं. २०५६ जेठ १७ |{{age in days|1998|4|15|1999|5|31}} | rowspan="5" |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(२९)}} |[[File:Krishna bhattarai.jpg|60px]] |'''[[कृष्णप्रसाद भट्टराई]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ पौष ०८ -२०६७ फागुन २०)}}<br/><small>[[पर्सा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|पर्सा १]]का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५६ जेठ १७ | वि.सं. २०५६ चैत्र ९ |{{age in days|1999|5|31|2000|3|22}} | rowspan="4" bgcolor="#d0f0c0" |[[आम निर्वाचन २०५६|२०५६]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" | {{small|(३०)}} | rowspan="2" |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] | rowspan="2" |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/><small>सुनसरी ५ का सांसद</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | rowspan="2" | वि.सं. २०५६ चैत्र ९ | rowspan="2" | वि.सं. २०५८ साउन ११ | rowspan="2" |{{age in days|2000|3|22|2001|7|26}} |- ! rowspan="8" |'''[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]'''<br />[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|117x117px]]<br />{{small|(२०५८ जेठ २२ - २०६५ जेठ १५)}} |- style="background:#EEEEEE" ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br />{{small|(वि.सं. २००३ जेठ ३१ - )}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | वि.सं. २०५८ साउन ११ | वि.सं. २०५९ असोज १८ |{{age in days|2001|7|26|2002|10|4}} |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|87x87px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br />[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]<br />{{small|(२००४ असार २३-)}} | वि.सं. २०५९ असोज १८ | वि.सं. २०५९ असोज २५ |{{age in days|2002|10|4|2002|10|11}} | colspan="2" |— |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२७)}} | |'''[[लोकेन्द्रबहादुर चन्द]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९९६ साल फागुन ३ गते - )}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | २०५९ असोज २५ | २०६० जेठ २२ |{{age in days|2002|10|11|2003|6|5}} | rowspan="3" |— | rowspan="2" |[[राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Rastriya Prajatantra Party/meta/color}};"| ! {{small|(२४)}} |[[File:Surya Bahadur Thapa 2005-11-24.jpg|60px]] |'''[[सूर्यबहादुर थापा]]'''<br/>{{small|(वि.सं.१९८४ चैत्र ९ - वि.सं. २०७२ वैशाख २)}}<br/>{{small|''पाँचौ पटक''}} | २०६० जेठ २२ | २०६१ जेठ २१ |{{age in days|2003|6|5|2004|6|3}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:#32CD32;"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१ - )}}<br/>{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०६१ जेठ २१ | २०६१ माघ १९ |{{age in days|2004|6|3|2005|2|1}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |- ! colspan="2" style="background:;" |— |[[File:King Gyanendra of Nepal.jpg|87x87px]] |{{small|''प्रत्यक्ष शासन''}}<br/>[[ज्ञानेन्द्र शाह|राजा ज्ञानेन्द्र]]<br/>{{small|(२००४ असार २३ - )}} | २०६१ माघ १९ | २०६३ वैशाख १२ |{{age in days|2005|2|1|2006|4|25}} | colspan="2" |— |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३०)}} |[[File:GP Koirala.jpg|80x80px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(वि.सं. १९८१ असार १८ -वि.सं. २०६६ साल चैत ७)}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | वि.सं. २०६३ वैशाख १२ | वि.सं. २०६५ जेठ १५ |{{age in days|2006|4|25|2008|5|28}} |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |} ==सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र कालका [[प्रधानमन्त्री]]हरू (वि.सं. २०६५ पछि)== {| class="wikitable" style="text-align:center; border:1px #aaf solid; width:100%;" |- !rowspan="2" colspan="2" | {{Abbr|क्र.सं}} !rowspan="2" style="width:60px;" | चित्र !rowspan="2" style="width:150px;" | नाम<br/>{{small|(जन्म–मृत्यु)}} !colspan="3" | कार्यकाल ! rowspan="2" |निर्वाचन !rowspan="2" | राजनीतिक दल !rowspan="2" | मन्त्रिमण्डल !rowspan="2" | [[नेपालको राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]]<br/>{{small|(कार्यकाल)}} |- !पदभार सम्हालेको !पदभार छोडेको !कार्यअवधि (दिन) |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३०)}} |[[File:Girija Prasad Koirala (cropped).jpg|60px]] |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९८१ असार १८ - २०६६ चैत ७)}}<br/>{{small|''चौथो पटक''}} | २०६५ जेठ १५<ref name="edition.cnn.com">{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2008/WORLD/asiapcf/06/26/nepal.resigns/|website=cnn|access-date=2017-12-12|title= Girija prasad, acting head of state of nepal}}</ref><ref name="news.bbc.co.uk">{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7475112.stm|website=बीबीसी|access-date=2017-12-12|title=Nepalese prime minister resigns}}</ref> | २०६५ भदौ २<ref name="edition.cnn.com"/><ref name="news.bbc.co.uk"/> |८२ |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] | ! rowspan="1" style="font-weight:normal" |'''[[गिरिजाप्रसाद कोइराला]]'''<br/>[[File:Girija Prasad Koirala (cropped).jpg|80px]]<br/>{{small|(२०६४–२०६५)<br/>([[नेपालको राष्ट्रपति|''कार्यकारी सरकारको राष्ट्राध्यक्ष'']])}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! ३३ |[[File:Prachanda 2009.jpg|60px]] |'''[[पुष्पकमल दाहाल]]'''<br/>{{small|(२०११ मङ्सिर २६–)}}<br/><small> काठमाडौँ १० का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | २०६५ भदौ २ | २०६६ जेठ ११ |२८० |bgcolor="dddddd"|[[संविधानसभा निर्वाचन, २०६४|२०६४]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[प्रचण्ड मन्त्रिपरिषद्, २०७३|पहिलो दाहाल मन्त्रिमण्डल]] ! rowspan="7" style="font-weight:normal" |'''[[रामवरण यादव]]'''<br/>[[File:Dr. Ram Baran Yadav.jpg|80px]]<br/>{{small|(२०६५–२०७२)}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३४ |[[File:Madhav Kumar Nepal 2009-09-23.jpg|60px]] |'''[[माधवकुमार नेपाल]]'''<br/>{{small|(२००९ फागुन २३–)}}<br/> | २०६६ जेठ ११ | २०६७ माघ २३ |६२२ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] |[[माधवकुमार नेपाल मन्त्रिमण्डल|माधवकुमार नेपाल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! ३५ |[[File:J.n (2).jpg|60px]] |'''[[झलनाथ खनाल]]'''<br/>{{small|(२००६ चैत ६–)}}<br/><small>इलाम १ का सांसद</small> | २०६७ माघ २३ | २०६८ भदौ १२ |२०४ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] |[[झलनाथ खनाल मन्त्रिमण्डल|खनाल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! ३६ |[[File:Baburam_Bhattarai_(cropped).jpg|83x83px]] |'''[[बाबुराम भट्टराई]]'''<br/>{{small|(२०११ असार ४–)}}<br/><small>गोरखा २ का सांसद</small> | २०६८ भदौ १२ | २०६९ चैत १ |५६३ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[बाबुराम भट्टराई मन्त्रिमण्डल|भट्टराई]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"| ! – |[[File:Khil_Raj_Regmi_(cropped).jpg|80x80px]] |'''[[खिलराज रेग्मी]]'''<br/>{{small|(२००६ जेठ १८–)}}<br/>{{small|''कार्यकारी प्रधानमन्त्री''}} | २०६९ चैत १ | २०७० माघ २८ |३३४ |— |[[निर्दलीय]] |[[अन्तरिम चुनावी मन्त्रीपरिषद् २०६९|अन्तरिम रेग्मी मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! ३७ | |'''[[सुशील कोइराला]]'''<br/>{{small|(१९९६ साउन २८-२०७२ माघ २५)}}<br/><small>बाँके ३ का सांसद</small> | २०७० माघ २८ | २०७२ असोज २५ |६०८ |bgcolor="#dddddd"|[[संविधानसभा निर्वाचन २०७०|२०७०]] |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[सुशील कोइराला मन्त्रिमण्डल, २०७०|सुशील कोइराला]] |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};" | ! rowspan="2" | ३८ | rowspan="2" |[[File:KP Oli.png|60px]] | rowspan="2" |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br /><small>झापा ७ का सांसद</small><br />{{small|''प्रथम पटक''}} | rowspan="2" | २०७२ असोज २५ | rowspan="2" | २०७३ साउन २० | rowspan="2" |२९७ | rowspan="2" |— | rowspan="2" |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी-लेनिनवादी)]] | rowspan="2" |[[पहिलो ओली मन्त्रिमण्डल]] |- ! rowspan="6" |'''[[विद्यादेवी भण्डारी]]'''<br />[[File:Vidhya Bhandari2.JPG|80px]]<br />{{small|(२०७२–हाल)}} |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Maoist Centre)/meta/color}};"| ! {{small|(३३)}} |[[File:Prachanda 2009.jpg|60px]] |'''[[पुष्पकमल दाहाल]]'''<br/>{{small|(२०११ मङ्सिर २६–)}}<br /><small>सिराहा ५ का सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०७३ साउन २०<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड प्रधानमन्त्री निर्वाचित|युआरएल=https://www.onlinekhabar.com/2016/08/461581|कार्य=|प्रकाशक=अनलाइन खबर|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७४ जेठ २४ |३०७ |— |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)]] |[[दोस्रो प्रचण्ड मन्त्रिमण्डल|प्रचण्ड मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=सिंहदरबारमा चौथो इनिङ, को हुन् शेरबहादुर देउवा ?|युआरएल=https://lokaantar.com/biswo/14881/#|कार्य=|प्रकाशक=|वेबसाइट=लोकान्तर|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref>–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]बाट सांसद</small><br />{{small|''चौथो पटक''}} | २०७४ जेठ २४<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित|युआरएल=https://www.setopati.com/new-news/46211|कार्य=|प्रकाशक=|वेबसाइट=सेतोपाटी|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७४ फागुन ३<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=प्रम देउवाको राजिनामा घोषणा, राजीनामाको पत्र बुझाउन राष्ट्रपति कार्यालयमा देउवा|युआरएल=https://www.corporatenepal.com/2018/02/62075/|कार्य=|प्रकाशक=कर्पोरेट नेपाल|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> |२५३ |— |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[देउवा मन्त्रिमण्डल, २०७४|देउवा मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! {{small|(३८)}} |[[File:KP Oli.png|60px]] |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br/><small>[[झापा ५ (निर्वाचन क्षेत्र)|झापा ५]]बाट सांसद</small><br />{{small|''दोस्रो पटक''}} | २०७४ फागुन ३<ref>{{वेब स्रोत|भाषा=(नेपाली|लेखक=|शीर्षक=एमाले अध्यक्ष ओली प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त|युआरएल=https://www.onlinekhabar.com/2018/02/659680|कार्य=|प्रकाशक=अनलाइन खबर|वेबसाइट=|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=८ फेब्रुअरी २०२१}}</ref> | २०७८ वैशाख ३० |१,१८५ | rowspan="3" bgcolor="ffcccb" |[[प्रतिनिधिसभा निर्वाचन, २०७४|२०७४]] |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी]] |[[दोस्रो ओली मन्त्रिमण्डल|ओली मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Communist Party of Nepal (Unified Marxist–Leninist)/meta/color}};"| ! {{small|(३८)}} |[[File:KP Oli.png|60px]] |'''[[खड्गप्रसाद ओली]]'''<br/>{{small|(२००८ फागुन ११–)}}<br/><small>अल्पमतीय प्रधानमन्त्री</small><br />{{small|''तेस्रो पटक''}} | २०७८ बैशाख ३०<ref>{{वेब स्रोत|लेखक=|शीर्षक=केपी शर्मा ओलीः फेरि प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछि एमाले अध्यक्षसामु यस्ता छन् चुनौती|युआरएल=https://www.bbc.com/nepali/news-57113583.amp|कार्य=|प्रकाशक=[[बीबीसी नेपाली]]|वेबसाइट=|भाषा=नेपाली)|अभिलेखमिति=|अभिलेखयुआरएल=|मिति=|पहुँचमिति=९ मे २०२१}}</ref> |२०७८ असार २९<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=12 July 2021|title=Sher Bahadur Deuba to be Nepal's new prime minister orders Supreme Court|url=https://www.livemint.com/news/world/nepals-supreme-court-orders-appointment-of-sher-bahadur-deuba-as-prime-minister-11626076600143.html|access-date=12 July 2021|website=mint|language=en|archive-date=12 July 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210712081021/https://www.livemint.com/news/world/nepals-supreme-court-orders-appointment-of-sher-bahadur-deuba-as-prime-minister-11626076600143.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://nagariknews.nagariknetwork.com/politics/573771-1626076206.html?click_from=category|title = दुई दिनभित्र देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउन परमादेश}}</ref> |{{age in days|2021|5|13|2021|07|12}} |[[नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी]] |[[तेस्रो ओली मन्त्रिपरिषद्|ओली मन्त्रिमण्डल]] |- style="background:#EEEEEE" ! style="background:{{Nepali Congress/meta/color}};"| ! {{small|(३२)}} |[[File:Sher bahadur.jpg|60px]] |'''[[शेरबहादुर देउवा]]'''<br/>{{small|(२००३ जेठ ३१–)}}<br/><small> [[डडेल्धुरा १ (निर्वाचन क्षेत्र)|डडेल्धुरा १]]बाट सांसद</small><br />{{small|''पाचौँ पटक''}} | २०७८ असार २९<ref>{{Cite web|title=देउवा प्रधानमन्त्री नियुक्त, सपथको तयारी|url=https://www.setopati.com/politics/243073/|access-date=2021-07-13|website=Setopati}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ratopati.com/story/189415/2021/7/12/supreme-court-|website=ratopati.com|access-date=2021-07-12|title=यस्तो छ सर्वोच्च अदालतको आदेशको पूर्णपाठ}}</ref> | ''बहालवाला'' |{{age in days|2021|07|13}} |[[नेपाली कांग्रेस|नेपाली काङ्ग्रेस]] |[[देउवा मन्त्रिमण्डल, २०७४|देउवा मन्त्रिमण्डल]] |} ==टिप्पणी== {{reflist|group=note}} ==स्रोत== {{सन्दर्भसूची}} ==यो पनि हेर्नुहोला== *[[नेपालका राजाहरूको सूची]] *[[नेपालका प्रधान सेनापतिहरू]] *[[नेपालका मन्त्रिमण्डलहरू]] *[[नेपालको प्रधानन्यायाधीश|नेपालका प्रधानन्यायाधीश]] [[श्रेणी:नेपालका प्रधानमन्त्रीहरू]] 0unh0biv4vk5hj2osyc9t7tepqq9vo0 0 6324 1074542 1070601 2022-08-25T20:40:29Z 2400:1A00:BD20:8016:D994:48A9:2D81:98B2 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!--See the table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ----------------> |official_name = धरान |other_name = |native_name = |nickname = धरान बजार |settlement_type = उपमहानगरपालिका |motto = <!-- images and maps -----------> |image_skyline = Dharan.jpg |imagesize = |image_caption = |flag_size = 150px |image_caption = |image_flag = |image_seal =[[चित्र:Emblem of Dharan Sub Metropolitan City.jpg|125px]] |seal_size = |image_shield = |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_type = |blank_emblem_size = |image_map = |mapsize = |map_caption = |image_map1 = |mapsize1 = |map_caption1 = |image_dot_map = |dot_mapsize = |dot_map_caption = |dot_x = |dot_y = |pushpin_map = Nepal<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map_caption = नेपालको नक्सामा धरान |pushpin_mapsize =300 <!-- Location ------------------> |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = NP |subdivision_type = देश |subdivision_name = {{flag|नेपाल}} |subdivision_type1 = [[नेपालका अञ्चलहरू|अञ्चल]] |subdivision_name1 = [[कोशी अञ्चल]] |subdivision_type2 = [[नेपालका जिल्लाहरू|जिल्ला]] |subdivision_name2 = [[सुनसरी जिल्ला]] <!-- Politics -----------------> |established_title = उपमहानगरपालिका घोषणा |established_date = २०७१ मङ्सिर १६ |government_footnotes = |government_type = |governing_body = धरान उपमहानगरपालिका |leader_title = [[मेयर]] |leader_name = [[हर्क साम्पाङ]] |leader_title1 = [[उपमेयर|उप मेयर]] |leader_name1 = [[ऐन्द्रविक्रम बेघा]] |leader_title2 = |leader_name2 = |leader_title3 = |leader_name3 = |leader_title4 = |leader_name4 = |established_title = <!-- Settled --> |established_date = |established_title2 = <!-- Incorporated (town) --> |established_date2 = |established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> |established_date3 = <!-- Area ---------------------> |area_magnitude = |unit_pref = Imperial <!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = 103.38 <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> |area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> |area_water_km2 = 4.4 |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |area_urban_km2 = |area_urban_sq_mi = |area_metro_km2 = |area_metro_sq_mi = |area_blank1_title = |area_blank1_km2 = |area_blank1_sq_mi = <!-- Population -----------------------> |population_as_of = २०६८ |population_footnotes = |population_note = |population_total = १४०,३८१ |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_sq_mi = |population_blank1_title = जातिहरू (मुख्य) |population_blank1 = [[लिम्बु जाति|लिम्बु]], याक्खा, राई, सुनुवार, नेवार, बाहुन, क्षेत्री, |population_blank2_title = जातिहरू (अन्य) |population_blank2 = मगर, तामाङ, गुरुङ, भुजेल, मुसलमान, शेर्पा, भोटे |population_blank3_title = धर्मालम्बी |population_blank3 = किराँत, हिन्दु, बौद्ध, इसाई |population_density_blank1_km2 = |population_density_blank1_sq_mi = <!-- General information ---------------> |timezone = GMT +5:45 |utc_offset = |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd=26 |latm=49 |lats=0 |latNS=N |longd=87 |longm=16 |longs=0 |longEW=E |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> tags--> |elevation_m = |elevation_ft = <!-- Area/postal codes & others --------> |postal_code_type = हुलाक कोड |postal_code = ५६७०० (सुनसरी), ५६७०२ (मंगलबारे) |area_code = ०२५ |official_language = नेपाली |blank_name = |blank_info = |blank1_name = |blank1_info = |website = [http://www.dharan.gov.np www.dharan.gov.np] |footnotes = }} '''धरान''' [[नेपाल|नेपालको]] [[कोशी अञ्चल|कोशी]] अञ्चल , [[सुनसरी जिल्ला|सुनसरी]] जिल्लाको एक उपमहानगरपालिका हो।<ref name="थप नगरपालिका">{{cite web | url=http://ujyaaloonline.com/news/38556/Nagarpalika/ | title=६१ वटा नगरपालिका र ७ वटा उपमहानगरपालिका थप (सूचीसहित) | accessdate= मंसिर १६,२०७१}}</ref> <ref name="नेपालमा थप नगरपालिका ">{{cite web | url= http://www.nagariknews.com/main-story/story/28789.html | title= ६१ नगरपालिका र ७ उपमहानगरपालिका घोषणा (नाम र गाभिएका गाविससहित | accessdate मंसिर १६,२०७१}}</ref> यहाँ [[लिम्बु जाति|लिम्बु]], [[राई जाति|राई]], [[सुनुवार जाति|सुनुवार]], [[याक्खा]] जनजातिहरूको बाहुल्यता छ तथापि विविध जाति तथा जनजातिहरूको बसोबास स्थल र कला, साहित्य, संस्कृति तथा खेलकुदको क्षेत्रमा ख्याति प्राप्त धरान हाल आएर शिक्षा, स्वास्थ्य, पर्यटकीय तथा व्यापारिक पूर्वाधारयुक्त सुन्दर सहरको रूपमा विकास हुँदै पूर्वाञ्चलको मात्र नभइ नेपालकै नमुना सहर बन्न प्रयासरत छ। धरान [[महाभारत पर्वत शृङ्खला|महाभारत पर्वत श्रृङ्खला]]को छेउमा अवस्थित छ एवम् उत्तरको पहाड र दक्षिणको तराई आएर मिलेको ठाँउ हो। यसको ऊँचाई ११४८ फिट (३४९ मी.) छ। यो सहर तराई र पहाडी क्षेत्र बीच एउटा ब्यापारिक केन्द्रको रूपमा छ। यो सहरमा पहिले पुर्वीय नेपालको लागि गोर्खा सैनिक भर्ती केन्द्रको रूपमा परिचित थियोे, जसको स्थापना सन् १९५३ मा भएको हो । धरानमा गोर्खा सैनिक भर्ती केन्द्र बन्द भई सकेको छ र त्यस भर्ती केन्द्रले उपयोग गरेको जग्गाजमिन एवम् स्थानको प्रयोग [[वी.पी. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान]]ले थप केही नयाँ भवनहरु निर्माण एवम् पुरानाहरूको मर्मतसम्भार गरी सन् १९९३ देखि भोगचलन गर्दै आइरहेको छ। नेपाल सरकारको मन्त्री परिषदले २०७१ वैशाख २५ गते धरान नगर पालिकामा [[पाँचकन्या]] गा.वि.स. (पानमारा)लाई समावेश गरेको एवं २०७१, मंगसीर १६ गते ६१ वटा नगरपालिका थप गर्ने र ७ वटा नगरपालिकालाई उपमहानगरपालिका बनाउने निर्णय गरेकोमा धरानलाई पनि नगरपालिकाबाट उपमहानगरपालिकामा विस्तार गरिएको हो । धरानलाई उपमहानगरपालिका घोषित गर्दा यसमा [[बिष्णुपादुका]] गाविसलाई समावेश गरिएको छ । [[चित्र:धरान बजार.jpg|200px|thumb|right|धरान बजार]] ==नामकरण== हालको आधुनिक धरान सहर रहेको स्थानमा पहिले घना जङ्गल रहेको र सो जङ्गल फँडानीका क्रममा काठ चिर्ने आरावालाहरूले तयार गर्ने गरेको धरान (धराप)बाट नै आजको धरान सहरको नामकरण भएको भन्ने भनाई छ। == इतिहास == गोर्खाली राजा [[पृथ्वीनारायण शाह]]ले एकिकरण गर्ने क्रममा नेपाल अधिराज्यमा गाभिनु भन्दा अगाडि धरान विजयपुर [[लिम्बुवान]] राज्यमा पर्दथियो। [[ बुद्धिकर्ण राय खेवाङ ]] विजयपुरका अन्तिम [[लिम्बु जाति|लिम्बु]] राजा हुन । वि.स. १९५० तिर घना जङ्गल फँडानी गरेर सानो बस्तीबाट सुरूवात भएको धरान, वि.स. १९५९ मा तत्कालीन राणा प्रधानमन्त्री [[चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा|चन्द्र शमशेर]]ले चन्द्रनगर (हाल पुरानो बजार) र वि.सं १९९० को भुइँचालामा धरान ध्वस्त भएकाले [[जुद्ध शमशेर जङ्गबहादुर राणा|जुद्ध शमशेर]]ले जुद्ध नगर (हालको नयाँ बजार) बसालेको इतिहासमा पाइन्छ। वि.स. २०१० सालमा पूर्वाञ्चलको लागि ब्रिटिस गोर्खा भर्ती केन्द्र धरानमा स्थापना भए पछि मुख्य रूपमा धरानमा बसोबास तथा चहलपहल बढेको पाइन्छ। नेपाल गजेट (मार्ग ६ गते २०१६) मा धरान नगरपालिका घोषित भएको भनिएको छ। वि.सं. २०१७ मङ्सिर १ गते घोषणा भएको धरान नगरपालिकाको पहिलो नेतृत्व दिने व्यक्तित्वमा स्वर्गीय केदारनाथ खनाल (प्रमुख) र कृष्णप्रसाद श्रेष्ठ (उपप्रमुख) हुनुहुन्थ्यो। वि.स. २०१८ सालमा नेपाललाई १४ अञ्चल ७५ जिल्लामा विभाजन गर्दा कोशी अञ्चलको सदरमुकाम समेत घोषित भएको थियो। सुरूमा ११ वडाहरू मात्र रहेको धरानलाई वि.स. २०३५ सालमा पूर्वतर्फ रहेको बाँझगरा गाउँ पञ्चायत र पश्चिम तर्फ रहेको घोपा गाउँ पञ्चायतलाई गाभेर क्षेत्र विस्तार गरी १९ वडामा विभाजन गरियो र हालमा २७ वडासम्म कायम रहेकोमा हाल २७ वडालाई समायोजन गरेर २० वटा वडा बनाईएको छ । == जनसङ्ख्या == नेपालको सन् २०११को जनगणना अनुसार धरानको जनसङ्ख्या ११९,९१५ छ।<ref name="census">{{cite web | accessdate = मे १९, २००७ | url = http://www.cbs.gov.np/Population/National%20Report%202001/VDC.pdf | title = नेपाल जनगणना २०११}}</ref> यस मध्ये पुरुष ४८%, र महिला ५२% छन्। नेपालको जनसङ्ख्याका हिसावले छैठौ ठूलो सहर हो। धरानमा २०,४२८ वटा घरधुरी छन्। == ऐतिहासिक एवम् धार्मिक महत्त्वका स्थलहरू == [[File:Budhasubba.jpg|thumb|धरानमा रहेको बुढासुब्बा मन्दिर]] ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको धरान सहरको सुरूवात विक्रम संवत् १९५० तिर विजयपुर डाँडामुनिको घनाजङ्गल फाड्ने क्रमबाट सुरू भएको हो। पूर्वाञ्चल क्षेत्रको शैक्षिक केन्द्र एवम् व्यापारिक मार्ग तथा पर्यटकीय नगरी धरान चारकोसे जङ्गलदेखि उत्तर महाभारत डाँडादेखि दक्षिण र स्थानीय सर्दुखोलादेखि पूर्व तथा सेउती खोलादेखि पश्चिमतर्फको भू-भाग समुद्र सतहदेखि ३६५ मिटर माथिको उचाइमा छ। दुई हजार ११२ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको धरानमा [[दन्तकाली मन्दिर|दन्तकाली]], [[बुढासुब्बा मन्दिर|बुढासुब्बा]], पञ्चकन्या, [[पिण्डेश्वर मन्दिर|पिण्डेश्वर]], विश्वकर्मा मन्दिर लगायत ३६ मठमन्दिर तथा देवस्थल छन्। == प्रमुख शैक्षिक प्रतिष्ठानहरू == [[महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस, धरान|महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस]], पिण्डेश्वर संस्कृत विद्यापीठ, [[केन्द्रीय प्रविधि क्याम्पस, धरान|केन्द्रीय प्रविधि क्याम्पस]], [[पूर्वाञ्चल इन्जिनियरिङ क्याम्पस]], [[वी.पी. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान]] लगायत अन्य थुप्रै सरकारी तथा निजी शैक्षिक संस्था यो सहरमा छन् । == प्रमुख आकर्षण केन्द्र == धरानभित्र तथा बाहिरबाट धरान भित्रिने पर्यटकहरू धरानको देखि केही माथि रहेको [[धनकुटा जिल्ला]]मा अवस्थित [[भेडेटार]] चढने गर्दछन, जहाबाट धरान नगर तथा [[सुनसरी जिल्ला|सुनसरी]] र [[मोरङ जिल्ला|मोरङ]] जिल्लाका अधिकांश स्थान देख्न सकिन्छ । धरान सहर भित्रै रहेको आकर्षक घन्टाघर तथा भुकम्प स्मारक धरानका गहना भएर रहेका छन। धरान [[कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्ष]]को पूर्व दिशा तर्फको द्वार समेत रहेकाले पर्यटक आवागमन पनि भइनै रहेको हुन्छ। पूर्वाञ्चलको प्रमुख वाणिज्य केन्द्र धरान पूर्वाञ्चलको सबै भन्दा महत्त्वपूर्ण शिक्षा तथा स्वास्थ्यको पनि केन्द्र हो। धरान जनसङ्ख्याको हिसाबले नेपालका [[काठमाडौँ (स्पष्टता)|काठमाडौँ]], [[पोखरा महानगरपालिका|पोखरा]], [[ललितपुर जिल्ला|ललितपुर]], बिराटनगर र वीरगंज पछि छैठौ ठूलो सहर हो। धरानमा आधुनीक सहरमा हुनुपर्ने सञ्चार सुविधा, इमेल, इन्टरनेट, मोवाइल, एस टि डी, आइ एस डि लगायतका टेलीफोन सेवा तथा सबै प्रकारका यातायात सेवा उपलब्ध छन। धरानको टेलीफोन कोड ०२५ हो। यहाँ भारत सरकारको सहयोगमा २०२९ सालमा २०२ रोपनी औध्योगिक क्षेत्रमा स्थापना भएका २५ उद्योगमध्ये हालसम्म पनि आधीभन्दा बढी उद्योग सञ्चालनमा छन्। ==धरानका विशेषताहरु== १) तीनतिर डाँडोले घेरेको, दक्षिण तिर चारकोशे झाडी रहेको र दुवै तर्फ खोलाले घेरेको । २) पहाड र तराईको संगम स्थल (भाबर प्रदेश) तथा समशीतोष्ण प्रकारको हावापानी पाईने । ३) थोरै दूरीमा पनि उचाइको धेरै फरक रहेको । (४ कि.मि.को दूरीमा ३०५ मी‌ देखि ७०० मी सम्म)। ४) नेपालको दोश्रो धेरै पानी पर्ने स्थान (२६२६ मि.मि./वर्ष) । ५) धरान नयाँ शैलीका फेसन, घर, सडक र सरसफाइ आदीले पनि प्रसिद्ध छ। ६) यो नेपालको सुन्दर ठाऊँ हो । ==सन्दर्भ सूची== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== *[http://www.dharan.gov.np धरान नगरपालिकाको आधिकारीक वेबसाइट] ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{सुनसरी जिल्लाका स्थानीय तहहरू}} {{नेपालका महानगरीय नगरपालिकाहरू}} [[श्रेणी:नेपालका सहरहरू]] [[श्रेणी:नगरपालिकाहरू]] [[श्रेणी:नेपालका नगरपालिकाहरू]] [[श्रेणी:तराईका नगरपालिकाहरू]] [[श्रेणी:नेपालका प्रमुख स्थानहरू]] [[श्रेणी:नेपालका प्रमुख पर्यटकीय स्थलहरू]] [[श्रेणी:नेपालका उपमहानगरपालिकाहरू]] 52ptvonykpl2lye6i9nh74pbvlfjbde 0 9651 1074612 1014757 2022-08-26T11:50:57Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|दक्षिण एसियामा अवस्थित एक राष्ट्र}} {{Infobox country | conventional_long_name = गणतन्त्र माल्दिभ्स | common_name = माल्दिभ्स | native_name = {{unbulleted list|{{native name|dv|ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ|italics=no}}<br />{{transliteration|dv|''Dhivehi Raajjeyge Jumhooriyyaa''}}<br />}} | image_coat = Emblem of Maldives.svg | image_flag = Flag of Maldives.svg | symbol_type = Emblem | national_motto = {{native name|ar|الدولة المحلديبية}}<br />"मह्ल दिवियतको राज्य" | national_anthem = {{native name|dv|ޤައުމީ ސަލާމް}}<br />{{transliteration|dv|[[गौमी सलाम]]}}<br />"राष्ट्रिय सलाम"<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:Gaumii salaam.ogg|Gaumii salaam]]}}</div> | image_map = Maldives (orthographic projection).svg | map_caption = हिन्द महासागरमा {{पृष्ठको नाम}}को अवस्थिति | image_map2 = | capital = [[माले]] | largest_city = माले | official_languages = [[धिवेही भाषा|धिवेही]] | recognised_languages = [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] | ethnic_groups = ≈१००% [[माल्दिभियाली]]<ref>{{Cite book |last=Levinson, David |url=https://books.google.com/books?id=uwi-rv3VV6cC&q=maldives |title=Ethnic groups worldwide: a ready reference handbook |publisher=Oryx Publishers |year=1947 |isbn=978-1-57356-019-1 |access-date=22 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164343/https://books.google.com/books?id=uwi-rv3VV6cC&q=maldives |archive-date=14 January 2021 |url-status=live}}</ref><ref name="Maloney, Clarence" /><ref name="r1" /> | ethnic_groups_year = सन् २०१९ | religion = [[इस्लाम धर्म|सुन्नी इस्लाम]] (आधिकारिक) | demonym = माल्दिभियाली | government_type = [[एकात्मक राज्य|एकात्मक]] राष्ट्रपतीय [[गणतन्त्र|संवैधानिक गणतन्त्र]] | leader_title1 = [[माल्दिभ्सको राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]] | leader_name1 = [[Ibrahim Mohamed Solih]]<ref>{{Cite web |title=President |url=https://presidency.gov.mv/PO/President/156 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164410/https://presidency.gov.mv/PO/President/156 |archive-date=14 January 2021 |access-date=13 January 2021 |website=The President's Office – Republic of Maldives}}</ref> | leader_title2 = [[माल्दिभ्सको उपराष्ट्रपति|उपराष्ट्रपति]] | leader_name2 = [[Faisal Naseem]]<ref>{{Cite web |title=Vice President |url=https://presidency.gov.mv/Po/VP/157 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164344/https://presidency.gov.mv/Po/VP/157 |archive-date=14 January 2021 |access-date=13 January 2021 |website=The President's Office – Republic of Maldives}}</ref> | leader_title3 = [[People's Majlis|Speaker of the Majlis]] | leader_name3 = [[Mohamed Nasheed]]<ref>{{Cite web |title=19th Parliament Speaker |url=https://majlis.gov.mv/en/19-parliament/speaker |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164336/https://majlis.gov.mv/en/19-parliament/speaker |archive-date=14 January 2021 |access-date=13 January 2021 |publisher=People's Majlis}}</ref> | leader_title4 = [[Chief Justice of the Maldives|Chief Justice]] | leader_name4 = [[Ahmed Muthasim Adnan]]<ref>{{Cite web |title=President appoints Chief Justice and Supreme Court Justice |url=https://presidency.gov.mv/Press/Article/22779 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164406/https://presidency.gov.mv/Press/Article/22779 |archive-date=14 January 2021 |access-date=8 December 2019 |publisher=presidency.gov.mv}}</ref> | legislature = [[प्रतिनिधि सभा (माल्दिभ्स)|''प्रतिनिधि सभा'']] | sovereignty_type = स्वतन्त्र | sovereignty_note = [[संयुक्त अधिराज्य]]बाट | established_event1 = स्वतन्त्र घोषणा | established_date1 = १६ जुलाई १९६५ | established_event2 = गणतन्त्र हासिल | established_date2 = ११ नोभेम्बर १९६८ | established_event3 = {{nowrap|[[माल्दिभ्सको संविधान|वर्तमान संविधान]]}} | established_date3 = ७ अगस्ट २००८ | area_km2 = ३००<ref name="CIA World Factbook">{{Cite web |title=Field Listing: Area |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120916073443/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |archive-date=16 September 2012 |access-date=27 January 2016 |website=सिआइए वर्ल्ड फ्याक्टबुक |publisher=सिआइए वर्ल्ड फ्याक्टबुक}}</ref> | area_rank = १८७औँ <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = ११५ <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | population_estimate = ५७९,३३० वा ३९२,०४०^क <ref name="Maldives Population Projections 2014-2054" /> | population_census = ३३७,५३५ वा ३३९,७६१^क <ref name="Maldives Population Projections 2014-2054">{{Cite web |title=Maldives Population Projections 2014–2054 |url=http://statisticsmaldives.gov.mv/nbs/wp-content/uploads/2019/02/Projected-Mid-Year-population-of-Maldives.xlsx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164344/http://statisticsmaldives.gov.mv/nbs/wp-content/uploads/2019/02/Projected-Mid-Year-population-of-Maldives.xlsx |archive-date=14 January 2021 |access-date=24 May 2020 |website=statisticsmaldives.gov.mv |publisher=राष्ट्रिय तथ्याङ्क विभाग}}</ref> | population_estimate_year = सन् २०२१ | population_estimate_rank = १७८औँ | population_census_year = सन् २०१४ | population_density_km2 = १,१०१.५ | population_density_sq_mi = २,८५५.४ <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | population_density_rank = ८औँ | GDP_PPP = {{increase}} $११.३५८ अर्ब<ref name="imf2">{{Cite web |title=Report for Selected Countries and Subjects |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=556,&s=NGDP_R,NGDP_RPCH,NGDP,NGDPD,PPPGDP,NGDP_D,NGDPRPC,NGDPRPPPPC,NGDPPC,NGDPDPC,PPPPC,PPPSH,PPPEX,NID_NGDP,NGSD_NGDP,PCPI,PCPIPCH,PCPIE,PCPIEPCH,TM_RPCH,TMG_RPCH,TX_RPCH,TXG_RPCH,LP,GGR,GGR_NGDP,GGX,GGX_NGDP,GGXCNL,GGXCNL_NGDP,GGXONLB,GGXONLB_NGDP,GGXWDG,GGXWDG_NGDP,NGDP_FY,BCA,BCA_NGDPD,&sy=2020&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |website=IMF |language=en}}</ref> | GDP_PPP_year = सन् २०२२ | GDP_PPP_rank = १६२औँ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $१९,१३२ <ref name="imf2" /> <!--Do not edit!--> | GDP_PPP_per_capita_rank = ६२औँ | GDP_nominal = {{increase}} $५.५०२ अर्ब<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_year = सन् २०२२ | GDP_nominal_rank = १५८औँ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $१४,०७८<ref name="imf2" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ६५औँ | Gini = ३१.३ <!--number only--> | Gini_year = सन् २०१६ | Gini_change = घट्दो<!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{Cite web |title=Gini Index coefficient |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/gini-index-coefficient-distribution-of-family-income/country-comparison/ |access-date=16 July 2021 |publisher=[[द वर्ल्ड फ्याक्टबुक]]}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ०.७४० <!--number only--> | HDI_year = सन् २०१९ <!--Please use the year to which the HDI data refers, not the publication year--> | HDI_change = वृद्धि<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI" /> | HDI_rank = ९५औँ | currency = | [[माल्दिभियाली रुफिया]] | time_zone = [[माल्दिभ्समा समय|मल्दिभ्स समय]] | utc_offset = +५ | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = {{abbr|दिन|day}}/{{abbr|महिना|month}}/{{abbr|वर्ष|year}} | drives_on = दायाँ | calling_code = +९६० | cctld = [[.एमभी]] | footnote_a = विदेशमा बसोबास गरेकाहरू बाहेक | country_code = | today = }} '''माल्दिभ्स''' {{lang-dv|ދިވެހިރާއްޖެ|translit=Dhivehi Raajje}}, {{IPA-dv|d̪iʋehi ɾaːd͡ʒd͡ʒe}}), आधिकारिक रूपमा '''गणतन्त्र माल्दिभ्स''' ({{lang-dv|ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ|translit=Dhivehi Raajjeyge Jumhooriyyaa}}, {{IPA-dv|d̪iʋehi ɾaːd͡ʒd͡ʒeːge d͡ʒumhuːɾijjaː}}) [[हिन्द महासागर]], [[दक्षिण एसिया]]मा अवस्थित एक टापु राज्य हो। यो [[एसिया|एसिया महादेश]]को मुख्य भूमिबाट लगभग ७५० किलोमिटर (४७० माइल; ४०० समुद्री माइल) [[श्रीलङ्का]] र [[भारत]]को दक्षिण-पश्चिममा अवस्थित छ। २६ वटा प्रवालद्वीपको शृङ्खला उत्तरमा इहाभन्दु प्रवालद्वीप देखि दक्षिणमा अद्दु प्रवालद्वीप (भूमध्यरेखा पारि) फैलिएको छ। समुद्र सहित लगभग ९०,००० वर्ग किलोमिटर (३५,००० वर्ग माइल) मा फैलिएको माल्दिभ्स, सबै टापुहरूको भूमि क्षेत्र २९८ वर्ग किलोमिटर (११५ वर्ग माइल) मा फैलिएको छ। माल्दिभ्स विश्वको सबैभन्दा भौगोलिक रूपमा छरिएको सार्वभौम राज्यहरू मध्ये एक हो र सबैभन्दा सानो [[एसिया|एसियाली]] देश हो। भूमि क्षेत्रको आधारमा यो सबैभन्दा सानो मुस्लिम-बाहुल्य देशहरू मध्ये एक हो। लगभग ५,५७,७५१ बासिन्दाहरूको साथ माल्दिभ्स [[एसिया]]मा दोस्रो सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको देश। [[माले]] यसको राजधानी र सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको सहर हो, जसलाई परम्परागत रूपमा "राजाहरूको टापु" भनिन्छ जहाँ प्राचीन शाही राजवंशहरूले यसको केन्द्रीय स्थानको लागि शासन गर्दथे।<ref>{{Cite web |title=Male &#124; Geography, Facts, & Points of Interest |url=https://www.britannica.com/place/Male-island-Maldives |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164340/https://www.britannica.com/place/Male-island-Maldives |archive-date=14 January 2021 |access-date=11 June 2020}}</ref> माल्दिभ्सको द्वीपसमूह चागोस–लक्षद्वीप पठारमा अवस्थित छ, जुन [[हिन्द महासागर]]मा एक विशाल पनडुब्बी पर्वत शृङ्खला हो। यसले चागोस द्वीपसमूह र लक्षद्वीपको साथ एक स्थलीय पारिस्थितिक क्षेत्र पनि बनाउँदछ।<ref>{{NatGeo ecoregion |id=im0125 |name=Maldives-Lakshadweep-Chagos Archipelago tropical moist forests |access-date=30 December 2010}}</ref> समुद्र सतहबाट औसत जमिन-सतहको उचाई १.५ मिटर (४ फिट ११ इन्च) र केवल २.४ मिटरको उच्चतम प्राकृतिक बिन्दुको साथ, यो विश्वको सबैभन्दा तल्लो तहमा अवस्थित देश हो।<ref name="guardian.co.uk">{{Cite news |last=Henley |first=Jon |date=11 November 2008 |title=The last days of paradise |work=द लन्डन |url=https://www.theguardian.com/environment/2008/nov/11/climatechange-endangered-habitats-maldives |url-status=live |access-date=12 May 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130904050657/http://www.theguardian.com/environment/2008/nov/11/climatechange-endangered-habitats-maldives |archive-date=4 September 2013}}</ref> (केही स्रोतहरूले, ५.१ मिटरमा रहेको भिलिङ्गिलीलाई सबैभन्दा अग्लो विन्दुको रूपमा वर्णन गर्दछ।)<ref name="guardian.co.uk" /> १२औँ शताब्दीमा इस्लाम, माल्दिभ्समा पुगेको थियो, जसलाई सुल्तानको रूपमा सुदृढ गरिएको थियो। यसले [[एसिया]] र [[अफ्रिका]]सँग बलियो व्यापारिक र सांस्कृतिक सम्बन्ध विकास गरेको थियो। १६औँ शताब्दीको मध्यदेखि, यो क्षेत्र युरोपेली औपनिवेशिक शक्तिहरूको बढ्दो प्रभावमा आएको थियो। माल्दिभ्स सन् १८८७ मा बेलायती संरक्षित राज्य बनेको थियो। [[संयुक्त अधिराज्य]]बाट स्वतन्त्रता सन् १९६५ मा प्राप्त गर्दै सन् १९६८ मा, राष्ट्रपति गणतन्त्र स्थापना गरिएको थियो।<ref>{{Cite web |date=21 January 2015 |title=Maldives – Country report – Freedom in the World – 2015 |url=https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2015/maldives |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160814024354/https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2015/maldives |archive-date=14 August 2016 |access-date=19 June 2016}}</ref> त्यसपछिका दशकहरूमा राजनीतिक अस्थिरता, प्रजातान्त्रिक सुधारका प्रयासहरू, र जलवायु परिवर्तन र बढ्दो समुद्री सतहका कारण उत्पन्न वातावरणीय चुनौतीहरू देखा परेका छन्।<ref>{{Cite report |url=https://unfccc.int/resource/docs/napa/mdv01.pdf |title=National Adaptation Program of Action: Republic of Maldives |date=2007 |access-date=24 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114164316/https://unfccc.int/resource/docs/napa/mdv01.pdf |archive-date=14 January 2021 |url-status=live |institution=वातावरण, ऊर्जा तथा जलस्रोत मन्त्रालय}}</ref> माल्दिभ्स [[दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन]] (सार्क)को संस्थापक सदस्य हो। यो [[संयुक्त राष्ट्र सङ्घ]], [[राष्ट्रमण्डल]], इस्लामी सहयोग सङ्गठन र असंलग्न आन्दोलनको सदस्य पनि हो।<ref>[http://data.worldbank.org/income-level/UMC Upper middle income] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928220308/http://data.worldbank.org/income-level/UMC |date=28 September 2015 }} [[विश्व बैंक]]। अन्तिम पहुँच मिति: १८ सेप्टेम्बर २०१५।</ref> [[विश्व बैंक|विश्व बैङ्क]]ले माल्दिभ्सलाई उच्च मध्यम आय भएको मुलुकका रूपमा वर्गीकरण गरेको छ । माछा मार्ने कार्य ऐतिहासिक रूपमा प्रमुख आर्थिक गतिविधि हो र यो अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो क्षेत्र हो।<ref name="HDI">{{Cite book |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene |date=15 December 2020 |publisher=संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम |isbn=978-92-1-126442-5 |pages=343–346 |access-date=16 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210102202739/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |archive-date=2 January 2021 |url-status=live}}</ref> त्यसपछि द्रुत गतिमा बढिरहेको पर्यटन उद्योग हो। माल्दिभ्सले [[मानव विकास सूचकाङ्क]]मा "उच्च" दर हासिल गरेको छ भने [[प्रतिव्यक्ति आय]] अन्य सार्क राष्ट्रहरूको तुलनामा उल्लेखनीय रूपमा उच्च रहेको छ।<ref>{{Cite web |date=2016 |title=2016 Human Development Report Statistical Annex |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2016_statistical_annex.pdf |access-date=4 May 2019 |publisher=संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम |page=13}}</ref> माल्दिभ्स जुलाई १९८२ देखि [[राष्ट्रमण्डल]]को सदस्य थियो र अक्टोबर २०१६ मा, यो सङ्गठनबाट बाहिरिएको थियो। अन्य राष्ट्रहरूले यसको मानव अधिकार उल्लङ्घन र असफल लोकतन्त्रको विरोधमा गरेका छन्। माल्दिभ्स १ फेब्रुअरी २०२० मा प्रजातान्त्रिक प्रक्रिया र जनसमर्थनको प्रमाण देखाएपछि राष्ट्रमण्डलमा पुनः सामेल भएको थियो।<ref>{{Cite web |date=February 2020 |title=Maldives rejoins Commonwealth after evidence of reforms |url=https://www.theguardian.com/world/2020/feb/01/maldives-rejoins-commonwealth-after-evidence-of-reforms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418002056/https://www.theguardian.com/world/2020/feb/01/maldives-rejoins-commonwealth-after-evidence-of-reforms |archive-date=18 April 2020 |access-date=4 February 2020 |website=द गार्डियन}}</ref> == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == * {{Commonscat-inline|Maldives|माल्दिभ्स}} {{एसिया}} [[श्रेणी:देशहरू]] [[श्रेणी:दक्षिण एसिया]] [[श्रेणी:दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरू]] [[श्रेणी:माल्दिभ्स]] hte17tqskvtcpxhuce9qvvyd1p9yv2v 0 12703 1074618 710452 2022-08-26T11:53:04Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} '''नाम्सालिङ उच्च माध्यमिक विद्यालय''' इलाम जिल्लाको नाम्सालिङ गाविसमा रहेको छ। [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] {{stub}} i90cyqt1gx15r35y308kvua2zf9fmuw 0 13421 1074596 137784 2022-08-26T11:43:07Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} शरीरको निश्चित भागको चेतना स्थानीय एनेस्थेटिक औषधिको सहायताले रिभर्सिबल तरिकाले निश्कृय पार्ने। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} qceimyru2q3aca4hz180pj0vb2093xj 0 13705 1074595 243399 2022-08-26T11:42:47Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} पश्चिम नेपाल(गण्डकि)को स्थानिय [[लवज]]मा [[कोसेली]] लाई पाहुर भनिन्छ| यसको उत्पत्ति [[मगर भाषा]] भएको अनुमान गरिन्छ| [[श्रेणी:भाषा]] {{stub}} fskb7ydigrjecipbayug55rkh1c1hb0 0 13777 1074597 133498 2022-08-26T11:43:42Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} देवी नेपाली टेलिभिजनको इतिहासमा सम्भवत सबैभन्दा बढी रूचाइएको सामाजिक सन्देशमूलक टेलिशृङ्खला हो। [[श्रेणी:मनोरञ्जन]] {{stub}} 94awgbaa68plh3swihqnjay054i6igm 0 13821 1074587 136824 2022-08-26T11:38:52Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13822 1074586 133572 2022-08-26T11:38:42Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13823 1074585 173809 2022-08-26T11:37:52Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13824 1074584 135767 2022-08-26T11:37:41Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13825 1074583 131665 2022-08-26T11:37:26Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13826 1074582 136936 2022-08-26T11:37:06Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=जुन २०११}} इन्ट्राभेनस जेनेरल वा सेडेटिभ एजेन्ट अथवा आंशिक रूपमा अचेत गराउने एनेस्थेटिक रसायन। [[श्रेणी:स्वास्थ्य]] {{stub}} 61i4ykz1tl0euiq2j5ey6zll04sbso8 0 13883 1074563 1064346 2022-08-26T10:45:37Z हिमाल सुबेदी 30817 /* साहित्य */सुधार wikitext text/x-wiki {{विशेष लेख}} {{Infobox settlement | name = बङ्गाल<br><small>बाङ्ला</small> | other_name = | type = [[एसिया]] महादेशको एक भाग | image_skyline = Map of Bengal.svg | imagesize = | image_caption = बङ्गालको नक्शा; [[बङ्गलादेश]] र [[भारत]]का ([[पश्चिम बङ्गाल]], [[त्रिपुरा]] र बराक उपत्यका) | subdivision_type = महादेश | subdivision_name = [[एसिया]] | subdivision_type1 = देश | subdivision_name1 = [[बङ्गलादेश]] {{ubl| [[भारत]] ([[पश्चिम बङ्गाल]], [[त्रिपुरा]], बराक उपत्यका)}} | parts_type = ठुला सहर | parts_style = list | p1 = {{झण्डा चिन्ह|बङ्गलादेश}} [[ढाका]] | p2 = {{झण्डा चिन्ह|भारत}} [[कोलकाता|कलकत्ता]] | p3 = {{झण्डा चिन्ह|बङ्गलादेश}} [[चट्टोग्राम]] | p4 = {{झण्डा चिन्ह|भारत}} [[अगरतला|आगरतला]] | p5 = {{झण्डा चिन्ह|बङ्गलादेश}} [[खुल्ना|खुलना]] [[राजशाही]] | area_total_km2 = २,५४,११० | population_as_of = सन् २०११ | population_total = २५ करोड | population_density_km2 = Auto | blank1_name = राष्ट्रिय भाषा | blank1_info = '''[[बङ्गलादेश]]''' – [[बङ्गाली भाषा|बङ्गाली]]<ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=The Constitution of the People's Republic of Bangladesh|युआरएल=http://bdlaws.minlaw.gov.bd/sections_detail.php?id=367&sections_id=24550|वेबसाइट=bdlaws.minlaw.gov.bd|प्रकाशक=Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh|पहुँचमिति=1 February 2017}}</ref> '''[[पश्चिम बङ्गाल]]''' – [[बङ्गाली भाषा|बङ्गाली]], [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]<ref name=nclmanurep2010>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |शीर्षक=Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010) |पृष्ठ=122–126 |प्रकाशक=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |पहुँचमिति=२० जुन २०१८ |अभिलेखयुआरएल=https://web.archive.org/web/20120513161847/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |अभिलेखमिति=१३ मे २०१२ }}</ref> }} '''बङ्गाल''' [[पाकिस्तान]]को विभाजन भन्दा पहिला [[भारतीय उपमहाद्वीप]]मा [[भारत]]को एक संयुक्त प्रान्त थियो। [[पश्चिम बङ्गाल]], [[बङ्गलादेश]] र केही छिमेकी प्रान्त जस्तै [[बिहार]], [[ओडिशा|उडिसा]] आदिका केही भू-भाग बङ्गाल क्षेत्रमा पर्ने गर्दथ्यो। पाकिस्तान विभाजन पछि बङ्गाल क्षेत्रको पूर्वी भाग (पूर्व बङ्गाल) [[पूर्व पाकिस्तान]] बनेको थियो। पछि पूर्व पाकिस्तान पाकिस्तानबाट विभाजित भएर [[बङ्गलादेश]] नामबाट एउटा देश बनेपछि [[ढाका]]लाई देशको राजधानी बनाइएको थियो। पूर्व बङ्गाल बङ्गलादेशमा परिणत भएपनि [[पश्चिम बङ्गाल]] अहिले पनि भारतको एक प्रान्तको रूपमा छ जसको प्रान्तीय राजधानी [[कोलकाता|कलकत्ता]] हो। राजनैतिक रूपमा बङ्गाललाई पूर्वमा [[बङ्गलादेश]] र भारतीय राज्य [[पश्चिम बङ्गाल]]मा विभाजन गरिएको छ। बङ्गाल सल्तनत र औपनिवेशिक कालखण्डमा यस क्षेत्रलाई आधुनिक बिहार, [[झारखण्ड]], [[उडिसा]], [[असम]], [[त्रिपुरा]], [[मिजोरम]], [[मेघालय]], [[नागाल्यान्ड]] र भारतको [[मणिपुर]] राज्यहरू र [[बर्मा]]का केही भागहरू समावेश थिए।<ref name="Mazumdar2014" /><ref>{{cite book |last1=Lewis |first1=David |title=Bangladesh: Politics, Economy and Civil Society |date=31 October 2011 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-139-50257-3 |pages=44, 45 |url= https://books.google.com/books?id=5lH40gT7xvYC&pg=PA44 }}</ref><ref name="factsanddetails">{{Cite web |url= http://factsanddetails.com/india/Minorities_Castes_and_Regions_in_India/sub7_4b/entry-4198.html |title=Bengalis |work=Facts and Details |access-date=15 May 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170730013507/http://factsanddetails.com/india/Minorities_Castes_and_Regions_in_India/sub7_4b/entry-4198.html |archive-date=30 July 2017 |url-status=live }}</ref> सन् २०११ मा बङ्गालको जनसङ्ख्या २५ करोड रहेको अनुमान गरिएको थियो । यो क्षेत्र विश्वको सबैभन्दा घना बस्ती भएको क्षेत्रमध्ये एक हो। तीमध्ये अनुमानित १६ करोड मानिसहरू बङ्गलादेशमा बसोबास गर्छन् भने ९१.३ करोड मानिसहरू पश्चिम बङ्गालमा बसोबास गर्छन्। यस क्षेत्रका प्रमुख नश्लवादी समूह बङ्गाली हुन्, जसले हिन्द-आर्य [[बङ्गाली भाषा]] बोल्दछन्।<ref name="Mazumdar2014">{{cite book |author=Arijit Mazumdar |title=Indian Foreign Policy in Transition: Relations with South Asia |url= https://books.google.com/books?id=DHJeBAAAQBAJ&pg=PA86 |date=27 August 2014 |publisher=Routledge |isbn=978-1-317-69859-3 |pages=86}}</ref> बङ्गालादेशमा बङ्गालका मुस्लिमहरू सबैभन्दा धेरै छन् भने पश्चिम बङ्गालमा बङ्गाली [[हिन्दू]]हरू सबैभन्दा धेरै रहेका छन्। [[भारत]] र [[पूर्वी पाकिस्तान]]बीच विभाजन हुँदा यो क्षेत्र विभाजित भएको थियो। यस क्षेत्र बाहिर भारतीय राज्य त्रिपुरा र असमको बाराक उपत्यकामा बङ्गाली-बहुसङ्ख्यक जनसङख्या रहेको छ। [[अरुणाचल प्रदेश]], [[दिल्ली]], [[छत्तीसगढ]], [[झारखण्ड]], [[मेघालय]], [[मिजोरम]], [[नागाल्यान्ड]] र [[उत्तराखण्ड]] राज्यमा पनि बङ्गालीहरूको उल्लेखनीय उपस्थिति रहेको छ।<ref name="langminor">{{cite web|title=50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India |url= http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |website=nclm.nic.in |publisher=Ministry of Minority Affairs |access-date=2 November 2018|archive-url= https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archive-date=8 July 2016}}</ref> पहाडी वर्षावन लगायतका घना जङ्गलहरूले बङ्गालको उत्तरी र पूर्वी क्षेत्रहरूलाई र अग्लो जङ्गल भएको क्षेत्रले यसको केन्द्रिय क्षेत्रलाई ढाकेको छ। यस क्षेत्रको उच्चतम उचाई विन्दु पश्चिम बङ्गालको [[दार्जिलिङ जिल्ला]]मा अवस्थित [[सन्दकपुर]] (३६३६ मि. ११,९३० फुट) हो। समुद्रितटमा रहेको दक्षिणपश्चिम भूभागहरूमा [[सुन्दरवन]] रहेको छ जुन विश्वकै सबैभन्दा ठूलो म्याङ्ग्रोभ जङ्गल र [[पाटे बाघ]]को बासस्थान हो। समुद्रीतटको दक्षिणपूर्वमा कोक्सबाजार अवस्थित छ जुन संसारको सबैभन्दा लामो समुद्री किनार हो जसले १२५ किलोमिटरको क्षेत्रलाई ओगटेको छ। यस क्षेत्रमा मनसुनको हावापानी छ, जुन बङ्गाली पात्रो अनुसार ६ [[ऋतु]]हरूमा विभाजित छ।<ref name="thingsasian">{{cite web |url= http://thingsasian.com/story/coxs-bazar-bangladesh-worlds-longest-beach |title=Cox's Bazar, Bangladesh – the World's Longest Beach |website=ThingsAsian |access-date=7 January 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170426004823/http://thingsasian.com/story/coxs-bazar-bangladesh-worlds-longest-beach |archive-date=26 April 2017 |url-status=live}}</ref> यस क्षेत्रका बासिन्दाहरूले भारतीय समाजको सामाजिक-साँस्कृतिक आन्दोलन र भारतको स्वतन्त्रताको लागि भएको आन्दोलनमा प्रमुख भूमिका निर्वाह गरेका थिए। जसमा क्रान्तिकारी समूहहरूको प्रभुत्व थियो। [[ब्रिटिस राज]]लाई परास्त गर्ने सशस्त्र प्रयास सन्यासी र फकीर विद्रोहबाट सुरु हुँदै [[सुभाषचन्द्र बोस]]ले अङ्ग्रेजहरू विरुद्ध लड्न जापानसँग सम्बद्ध भारतीय राष्ट्रिय सेनालाई नेतृत्व गर्दा चरमोत्कर्षमा पुर्‍याएका थिए। स्वतन्त्रताका लागि भएका प्रयासहरूमा थुप्रै बङ्गालीहरूको मृत्यु भएको थियो भने थुप्रैलाई अण्डमानमा रहेको काला पानी कारागारमा निर्वासित गरिएको थियो। सन् १९४६ मा यस क्षेत्रलाई भारत र पाकिस्तानको बीचमा विभाजन गरिएको थियो। यस विभाजनलाई बङ्गालको (सन् १९४७) विभाजन पनि भनिन्छ। यसले क्षेत्रलाई प्रमुख मुस्लिम र हिन्दु जनसङ्ख्याको बीचमा विभाजन गरेको थियो। यस कदमको बङ्गालका प्रधानमन्त्री हुसेन सुहरावार्दी र राष्ट्रवादी नेता शरतचन्द्र बोसले विरोध गरेका थिए भने उनीहरूले एक संयुक्त र स्वतन्त्र राष्ट्र बङ्गालको लागि अभियान चलाएका थिए। बेलायती कुटनीतिको लक्ष्य तथा मुसलमान र हिन्दुबीचको साम्प्रदायिक द्वन्द्वका कारण यो प्रयास विफल भएको थियो। त्यसपछि [[पश्चिम बङ्गाल]] [[भारत]]को र पूर्वी बङ्गाल [[पाकिस्तान]]को भाग बनेको थियो। सन् १९७१ मा पूर्वी बङ्गालको लागि [[बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता युद्ध|स्वतन्त्रताको युद्ध]] मार्फत एक स्वतन्त्रता राष्ट्रको रूपमा [[बङ्गलादेश]]को उदय भएको थियो। == भूगोल == अधिकांश बङ्गाल क्षेत्र गङ्गा-ब्रह्मपुत्रको त्रिकोणत्मक द्वीपमा पर्दछन् भने यसको उत्तर, उत्तरपूर्व र दक्षिणपूर्वमा उच्च भूभागहरू रहेका छन्। गङ्गाको त्रिकोणत्मक द्वीप [[ब्रह्मपुत्र नदी|ब्रह्मपुत्र]], [[मेघना]] र आ-आफ्नो उपनदीहरूको सङ्गमबाट उत्पन्न भएको हो। बङ्गालको कुल क्षेत्रफल २,३२,७५२ वर्ग किलोमिटर रहेको छ जसमा [[पश्चिम बङ्गाल]]को क्षेत्रफल ८८,७५२ वर्ग किमी र [[बङ्गलादेश]] १,४७,५७० वर्ग किमी रहेको छ। समथर र उर्वर मैदानले बङ्गलादेशको भूगोलमा प्रभुत्व जमाएको छ। चट्टोग्रम पहाडी भेग र सिलेेेट क्षेत्रका अधिकांश हिमाली भेगहरूमा बसोबास रहेको छ। बङ्गलादेशका अधिकांश भाग समुन्द्री सतहबाट १० मिटर (३३ फिट) को उचाइमा रहेको छ भने समुद्री सतह १ मिटर (३.३ फिट) माथि उठ्ने हो भने करिब १०% जमिन जलमग्न हुने विश्वास गरिन्छ।<ref name=ali>{{cite journal |last=Ali |first=A |year=1996 |title=Vulnerability of Bangladesh to climate change and sea level rise through tropical cyclones and storm surges |doi=10.1007/BF00175563 |journal=Water, Air, & Soil Pollution |volume=92 |issue=1–2 |pages=171–179 |bibcode=1996WASP...92..171A |s2cid=93611792 |url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00175563|url-access=subscription}}</ref> यस न्यून उचाईका कारण यस क्षेत्रको अधिकांश भाग मनसुनका कारण मौसमी बाढीको अति जोखिममा परेको छ। बङ्गलादेशको सबैभन्दा अग्लो बिन्दु मौदोक पहाडी भेग १,०५२ मिटर (३,४५१ फिट) को उचाइमा रहेको छ।<ref>[http://www.sol.co.uk/v/viewfinder/elevmisquotes.html#keok Summit Elevations: Frequent Internet Errors.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130725020735/http://www.sol.co.uk/v/viewfinder/elevmisquotes.html |date=25 July 2013 }} Retrieved 13 April 2006.</ref> तटरेखाको एक प्रमुख भागमा दलदली जङ्गल, सुन्दरबन, विश्वकै सबैभन्दा ठूलो दलदली जङ्गल [[पाटे बाघ]] लगायत विविध वनस्पति तथा पशुपन्छीहरूको बासस्थान रहेको छ। सन् १९९७ मा यो क्षेत्रलाई खतरामा परेको भनी घोषणा गरिएको थियो।<ref name=sundarbans>{{cite journal |last=IUCN |year=1997 |title=Sundarban wildlife sanctuaries Bangladesh |journal=World Heritage Nomination-IUCN Technical Evaluation}}</ref> पश्चिम बङ्गाल भारतको पूर्वी नाकामा रहेको छ भने यो उत्तरमा हिमालयदेखि दक्षिणमा [[बङ्गालको खाडी]]सम्म फैलिएको छ। यस राज्यको कुल क्षेत्रफल ८८,७५२ वर्ग किमी रहेको छ। राज्यको उत्तरी भागमा पर्ने दार्जिलिङ हिमाली पहाडी क्षेत्र पूर्वी हिमालय अन्तर्गत पर्दछ। यस क्षेत्रमा राज्यको सर्वोच्च शिखर [[सन्दकपुर]] (३,६३६ मी) रहेको छ।<ref name=area>{{cite web |url=http://www.indianmirror.com/geography/geo9.html |title=Statistical Facts about India |access-date=26 October 2006 |publisher=indianmirror.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20061026055639/http://www.indianmirror.com/geography/geo9.html |archive-date=26 October 2006 |url-status=live }}</ref> साँघुरा तराई क्षेत्रले यस क्षेत्रलाई मैदानबाट छुट्याउँँछ भने यो क्षेत्र दक्षिणतर्फ गङ्गाको त्रिकोणत्मक द्वीपमा परिणत हुन्छ। एउटा सानो तटीय क्षेत्र दक्षिणको अत्यन्तै दक्षिणमा छ भने सुन्दरबान दलदली जङ्गल गङ्गा त्रिकोणत्मक द्वीपको उल्लेखनीय भौगोलिक स्थल हुन्।<ref name=sandak>{{cite web |url=http://yhaindia.org/sandakphu_trek.htm |title=National Himalayan Sandakphu-Gurdum Trekking Expedition: 2006 |access-date=26 October 2006 |publisher=Youth Hostels Association of India: West Bengal State Branch |archive-url=https://web.archive.org/web/20061024013140/http://www.yhaindia.org/sandakphu_trek.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date=24 October 2006}}</ref> पश्चिम बङ्गालका कम्तीमा ९ र बङ्गलादेशका ४२ जिल्लाहरूमा [[विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन]]को अधिकतम अनुमित सीमा वा प्रति अरब ५० भागभन्दा माथि आर्सेनिक स्तर रहेको छ। यस क्षेत्रमा शुद्धीकरण नगरिएका पानी मानव उपभोगका लागि अयोग्य रहेको छ।<ref name=chowdhury>{{cite journal |title=Groundwater arsenic contamination in Bangladesh and West Bengal, India |last1=Chowdhury |first1=U. K. |last2=Biswas |first2=B. K. |last3=Chowdhury |first3=T. R. |last4=Samanta |first4=G. |last5=Mandal |first5=B. K. |last6=Basu |first6=G. C. |last7=Chanda |first7=C. R. |last8=Lodh |first8=D. |last9=Saha |first9=K. C. |last10=Mukherjee |first10=S. K. |last11=Roy |first11=S. |last12=Kabir |first12=S. |last13=Quamruzzaman |first13=Q. |last14=Chakraborti |first14=D. |display-authors=3 |date=May 2000 |journal=Environmental Health Perspectives | volume=108 |issue=4 |pages=393–397 |url=http://www.ehponline.org/members/2000/108p393-397chowdhury/chowdhury-full.html |doi=10.2307/3454378 |jstor=3454378 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927002931/http://www.ehponline.org/members/2000/108p393-397chowdhury/chowdhury-full.html |archive-date=27 September 2007 |pmid=10811564 |pmc=1638054}}</ref> शुद्धीकरण नगरिएको पानीले आर्सेनिकोसिस, छालाको क्यान्सर र शरीरका अन्य विभिन्न जटिलताहरू निम्त्याउँछ। <gallery class="center" widths="220" heights="180" caption="भूभागका दृश्यहरू"> File:Burishwar River in Barguna, Bangladesh (2).jpg|बङ्गलादेशको एक नदी File:A Canvas- Mustard field and Date Trees (11923934543).jpg|पश्चिम बङ्गालको एक तोरी खेत तथा समथर मैदान File:Tea Garden near Srimangal, Sylhet, Bangladesh.jpg|बङ्गलादेशमा रहेको एक चिया बगान File:Early morning golden color Kangchenjunga (Kanchenjunga).jpg| सिलिगुडी राष्ट्रिय निकुञ्जबाट देखिने [[कञ्चनजङ्घा]] हिमाल, पश्चिम बङ्गाल </gallery> === भौगोलिक भेद === ==== उत्तर बङ्गाल ==== [[चित्र:Kalimpong 28.jpg|thumb|घाम लागेको दिनमा [[नेपाल]] र [[सिक्किम]]का हिमशिखरहरू उत्तरी [[बङ्गलादेश]] र [[पश्चिम बङ्गाल]]को [[दार्जिलिङ जिल्ला]]बाट देख्न सकिन्छ।| alt=]] उत्तर बङ्गाल [[बङ्गलादेश]]को उत्तर-पश्चिमी र पश्चिम बङ्गालको उत्तरी भागको लागि प्रयोग गरिने शब्द हो। बङ्गलादेशी भागहरूमा [[राजशाही विभाग]] र [[रङ्पुर विभाग]] रहेको छ। सामान्यतया यो जमुना नदीको पश्चिम र पद्मा नदीको उत्तरमा रहेको क्षेत्र हो भने यसमा बरेन्द्र भूमि पनि समावेश रहेको छ। राजनीतिक रूपमा [[पश्चिम बङ्गाल]]को भागमा जलपाइगुडी विभाग ([[अलिपुरद्वार जिल्ला|अलिपुरद्वार]], [[कूचबिहार जिल्ला|कूचबिहार]], [[दार्जिलिङ जिल्ला|दार्जिलिङ]], जलपाइगुरी, [[उत्तर दिनाजपुर जिल्ला|उत्तर दिनाजपुर]], [[दक्षिण दिनाजपुर जिल्ला|दक्षिण दिनाजपुर]] र [[मालदह जिल्ला|मालदह]]) र [[बिहार]]का भागहरू एक साथ किशानगञ्ज जिल्ला पर्दछन् । दार्जिलिङ पहाडी भूभाग पनि उत्तर बङ्गालको एक भाग हो। जयपुरीगुरी, अलीपुरद्वार र कूचबिहारका मानिसहरूले मात्र आफूलाई उत्तर बङ्गाली भनेर चिनाइरहेका छन्। उत्तर बङ्गाललाई तराई र डोआर क्षेत्रहरूमा विभाजन गरिएको छ। उत्तर बङ्गाल आफ्नो समृद्ध साँस्कृतिक सम्पदाका लागि पनि प्रख्यात रहेको छ। यसमा युनेस्कोका दुई विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू पर्दछन्। बङ्गाली बाहुल्यताबाहेक उत्तर बङ्गालमा [[नेपाली]], [[सन्थाल जाति]], लेप्चा र राजवंशी लगायत अन्य धेरै समुदायहरूको बसोबास रहेको छ। ==== उत्तरपूर्वी बङ्गाल ==== [[चित्र:Madhabkunda waterfall (1).JPG|thumb|यस क्षेत्रमा पर्ने एक झरना|alt=|330x330px]] पूर्वोत्तर बङ्गाल भन्नाले सिलेट क्षेत्रलाई जनाउँछ। यो क्षेत्र बङ्गलादेशको [[सिलेट विभाग]] र भारतीय राज्य [[आसाम]]को करिमगञ्ज जिल्ला समेटिएको क्षेत्र हो। यो क्षेत्र आफ्नो विशिष्ट उर्वर उच्च भू-भाग, विस्तृत चिया खेती, वर्षावनका लागि प्रख्यात छ। सुर्मा र बाराक नदी यस क्षेत्रका भौगोलिक चिन्हहरू हुन्।<ref name="google">{{cite book |title=An Easy Introduction to the History and Geography of Bengal: For the Junior Classes in Schools |author=Lethbridge, E. |date=1874 |publisher=Thacker |url=https://archive.org/details/easyintroduction00lethrich |page=[https://archive.org/details/easyintroduction00lethrich/page/5 5] |access-date=7 January 2017}}</ref> [[सिलेट सहर]] यसको सबैभन्दा ठूलो सहरी केन्द्र हो भने यो क्षेत्र आफ्नो अनुपम क्षेत्रीय भाषाको लागि प्रसिद्ध छ जसलाई सिल्हटी भाषा भनिन्छ। यस क्षेत्रको प्राचीन नाम श्रीहट्टा हो। यस क्षेत्रलाई कामरूपा र हरिकेला राज्यहरूका साथै बङ्गाल सल्तनतले शासन गरेको थियो। पछि यो [[मुगल साम्राज्य]]को एक [[जिल्ला]] बनेको थियो। प्रमुख बङ्गाली जनसङ्ख्याको साथसाथै विष्णुप्रिया मणिपुरी, खसिया र अन्य आदिवासी अल्पसङ्ख्यकहरू बसोबास यस क्षेत्रमा रहेको छ।<ref name="en.banglapedia.org">{{cite book |last=Akhter |first=Nasrin |year=2012 |chapter=Sarkar |chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Sarkar |editor1-last=Islam |editor1-first=Sirajul |editor2-last=Jamal |editor2-first=Ahmed A. |title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh |edition=Second |publisher=Asiatic Society of Bangladesh}}</ref> यो क्षेत्र बङ्गाल र पूर्वोत्तर भारतको चौतर्फी मार्ग हो। ==== मध्य तथा दक्षिण बङ्गाल ==== मध्य बङ्गाल भन्नाले बङ्गलादेशको [[ढाका विभाग]]लाई जनाउँदछ। मध्य बङ्गाल अन्तर्गत घना [[साल]]को रूख जङ्गल र उकालो मधुपुर क्षेत्र समावेश छ। पद्म नदीले यस क्षेत्रको दक्षिणी भागलाई कटान गरी फरिदपुर क्षेत्रलाई विभाजन गरेको छ। यसको उत्तरमा [[मयमनसिङ्ह जिल्ला|मयमनसिङ्ह]] र [[टाङ्गाइल जिल्ला|टाङ्गाइल]] क्षेत्रहरू रहेका छन्। दक्षिण बङ्गालले दक्षिण पश्चिमी बङ्गलादेश र भारतीय राज्य पश्चिम बङ्गालको दक्षिणी भाग ओगटेको छ। बङ्गलादेशी भागमा [[खुलना विभाग]], [[बरिशाल विभाग]] र प्रस्तावित फरिदपुर विभाग रहेको छ भने दक्षिण बङ्गालको भारतीय भागमा १२ जिल्लाहरू; [[कलकत्ता]], हाओडा, [[हुगली जिल्ला|हुगली]], [[बर्धमान जिल्ला|बर्धमान]], [[पूर्व मेदिनीपुर जिल्ला|पूर्वी मेदिनीपुर]], [[पश्चिम मेदिनीपुर जिल्ला|पश्चिम मेदिनीपुर]], [[पुरुलिया]], [[बाँकुडा]], [[बीरभूम जिल्ला|वीरभूम]], [[नादिया जिल्ला|नादिया]], [[दक्षिण २४ परगना जिल्ला|दक्षिण २४ परगना]] र [[उत्तर २४ परगना जिल्ला|उत्तर २४ परगनाा]] समावेश छन्।<ref name=swhydro>{{cite web |url=http://www.swhydro.arizona.edu/07symposium/presentationpdf/ChristianaD_pro.pdf |title=Arsenic Mitigation in West Bengal, India: New Hope for Millions |author=David Christiana |publisher=Southwest Hydrology |page=32 |date=1 September 2007 |access-date=20 December 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305124232/http://www.swhydro.arizona.edu/07symposium/presentationpdf/ChristianaD_pro.pdf |archive-date=5 March 2016 }}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=xgoYwm4xiVYC&q=%22South%20Bengal%22&pg=PA322 |title=Agroforestry: Systems and Practices |isbn=9788189422622 |last1=Puri |first1=Sunil |year=2007}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=toTvPa0CRIgC&q=South%20Bengal%20area%20districts&pg=PA347 |title=Gandhi and globalisation |isbn=9788183242967 |last1=Reddy |first1=Angadi Ranga |year=2009}}</ref> [[सुन्दरवन]] एक प्रमुख जैविक विविधता प्रमुख केन्द्र हो। यो दक्षिण बङ्गालमा अवस्थित छ। [[बङ्गलादेश]]ले सुन्दरवनको ६०% भाग ओगटेको छ भने वनको बाँकी भाग [[भारत]] अन्तर्गत पर्दछ। ==== दक्षिणपूर्वी बङ्गाल ==== [[चित्र:Cox's Bazar beach 15.jpg|thumb|दक्षिणपूर्वी बङ्गालमा रहेको कोक्सबाजार]] दक्षिणपूर्वी बङ्गाल भन्नाले दक्षिणपूर्वी बङ्गलादेशको [[चट्टोग्राम विभाग]]को पहाडी र तटीय क्षेत्रको [[बङ्गाली भाषा|बङ्गाली भाषी]] क्षेत्रलाई जनाउँदछ।<ref name="google2">{{cite book |title=A History of Early Modern Southeast Asia, 1400–1830 |author1=Andaya, B. W. |author2=Andaya, L. Y. |date=2015 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-88992-6 |url=https://books.google.com/books?id=0Rh2BgAAQBAJ&pg=PA220 |page=220 |access-date=7 January 2017}}</ref><ref name="google3">{{cite book |title=Modern World System and Indian Proto-industrialization: Bengal 1650–1800 |author=Singh, A. K. |date=2006 |volume=1 |publisher=Northern Book Centre |isbn=9788172112011 |url=https://books.google.com/books?id=WwNUblS-jpwC&pg=PA225 |page=225 |access-date=7 January 2017}}</ref><ref name="google4">{{cite book |title=Islam in Bangladesh |author=Banu, U. A. B. Razia Akter |year=1992 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-09497-0 |url=https://books.google.com/books?id=XyzqATEDPSgC&pg=PA6 |page=6 |access-date=7 January 2017 |quote=in Samatata (South-east Bengal) where the Buddhist Khadaga dynasty ruled throughout the fifth, sixth and seventh centuries AD.}}</ref> दक्षिणपूर्वी बङ्गाल यसको समुद्री किनारका सम्पदाहरूको लागि प्रख्यात छ। यस क्षेत्रमा प्राचीन कालमा बङ्गाली हरिकेला र समता राज्यहरूको प्रभुत्व थियो। यो ९ औँ शताब्दीमा अरबी व्यापारीहरू माझ हर्कान्ड नामले परिचित थियो। <ref>{{cite book |last=Rashid |first=M Harunar |year=2012 |chapter=Harikela |chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Harikela |editor1-last=Islam |editor1-first=Sirajul |editor2-last=Jamal |editor2-first=Ahmed A. |title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh |edition=Second |publisher=Asiatic Society of Bangladesh}}</ref> मध्यकालीन समयमा यस क्षेत्रलाई बङ्गालको सल्तनत, त्रिपुरा राज्य, आरामान अधिराज्य, पुर्तगाली साम्राज्य र मुगल साम्राज्यले शासन गरेको थियो। [[ब्रिटिश राज|बेलायती शासन]]को आगमन हुनु पूर्व यस क्षेत्रले यी साम्राज्यहरूको शासन रहेको थियो। बङ्गालको चाँटगाँइया उपभाषा दक्षिणपूर्वी बङ्गालको तटीय क्षेत्रमा प्रचलित छ। यस क्षेत्रमा बङ्गाली जातिको साथसाथै चाक्मा, मर्मा, चाञ्चाङ्ग्या र बोम जाति लगायत भोट-बर्मेली जातीय समूहहरूको पनि बसोबास रहेको छ। दक्षिणपूर्वी बङ्गाललाई दक्षिणपूर्वी [[एसिया]]को पुल मानिन्छ र आराकानको उत्तरी भागलाई पनि ऐतिहासिक रूपमा यसको एक भाग मानिन्छ।<ref>{{cite news |title=Chittagong to bridge S Asian nations |url=http://archive.thedailystar.net/newDesign/cache/cached-news-details-226586.html |newspaper=The Daily Star |date=17 March 2012 |access-date=12 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160813113736/http://archive.thedailystar.net/newDesign/cache/cached-news-details-226586.html |archive-date=13 August 2016 |url-status=live}}</ref> == शब्दको व्युत्पत्ति तथा जातीयता == बाङ्ला वा बङ्गाल शब्दको उत्पत्ति अज्ञात छ तर यो शब्दको उत्पत्ति द्रविड भाषा बोल्ने जाति वा समूहबाट भएको हो भन्ने विश्वास गरिन्छ जसलाई बङ वा बाङ भनिन्छ। बङ जातीय समूह ईसापूर्व १००० तिर त्यस क्षेत्रमा बसोबास गरेको भनी विश्वास गरिन्छ।<ref>{{cite book |last=Rahman |first=Urmi |date=2014 |title=Bangladesh – Culture Smart!: The Essential Guide to Customs & Culture |url=https://books.google.com/books?id=1HelAwAAQBAJ&pg=PT26 |publisher=Kuperard |pages=26– |isbn=978-1-85733-696-2}}</ref><ref name="britannica">{{cite encyclopedia |url=http://www.britannica.com/place/Vanga |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |title=Vanga |access-date=7 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160730062030/https://www.britannica.com/place/Vanga |archive-date=30 July 2016 |url-status=live}}</ref> अर्को सिद्धान्तमा भनिए अनुसार शब्द भाङ्गा (बङ्ग) शब्दबाट उत्पत्ति भएको हो। यो शब्द अस्ट्रियाली शब्द "बङ्गा" अर्थात अङ्गुमालीबाट आएको हो। बङ्ग शब्दलाई जनाउने अर्को शब्द प्राचीन भारतीय ग्रन्थहरू जस्तै [[वेद]], जैन ग्रन्थ, [[महाभारत]] र [[पुराण]]मा उल्लेख गरिएको छ।<ref>{{Cite book |last=Sengupta |first=Nitish K |url=https://books.google.com/books?id=kVSh_TyJ0YoC |title=Land of Two Rivers: A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib |date=2011 |publisher=Penguin Books India |page=10 |isbn=978-0-14-341678-4 |language=en}}</ref> बङ्गाल शब्दको सबैभन्दा पुरानो उल्लेख राष्ट्रकूट गोविन्द ३ (८०५ ई.पू.) को शिलालेखमा गरिएको छ जहाँ भङ्गालाका राजा धर्मपालाको कथा लेखिएको छ।<ref name="auto4">{{cite book |last=SenGupta |first=Amitabh |date=2012 |title=Scroll Paintings of Bengal: Art in the Village |publisher=AuthorHouse UK |page=14 |isbn=978-1-4678-9663-4}}</ref><ref>{{cite web |url=http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+bd0014%29 |title=Bangladesh: early history, 1000&nbsp;B.C.–A.D. 1202 |date=September 1988 |website=Bangladesh: A country study |publisher=Library of Congress |location=Washington, D.C. |access-date=1 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131207010051/http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+bd0014%29 |archive-date=7 December 2013 |url-status=live}}</ref> प्राचीन अस्ट्रालयडहरू बङ्गालका प्रथम बासिन्दाहरू हुन्। द्रविड जाती दक्षिण भारतबाट, तिब्बती-बर्मेली जाती हिमालयबाट भने हिन्द-आर्य जाती उत्तर-पश्चिम भारतबाट यस क्षेत्रमा प्रवेश गरेका थिए।<ref>{{cite book |last=Keay |first=John |year=2000 |title=India: A History |publisher=Atlantic Monthly Press |page=220 |isbn=978-0-87113-800-2}}</ref><ref name="auto2">{{cite book |last1=Allan |first1=J. |last2=Haig |first2=T. Wolseley |last3=Dodwell |first3=H. H. |year=1934 |editor-last=Dodwell |editor-first=H. H. |title=The Cambridge Shorter History of India |url=https://books.google.com/books?id=9_48AAAAIAAJ&pg=PA145 |publisher=Cambridge University Press |page=145}}</ref><ref name="auto3">{{cite book |last=Sen |first=Sailendra Nath |year=1999 |orig-year=First published 1988 |title=Ancient Indian History and Civilization |url=https://books.google.com/books?id=Wk4_ICH_g1EC&pg=PA281 |publisher=New Age International |page=281 |isbn=978-81-224-1198-0}}</ref> जनसङ्ख्याको उत्पत्तिको सापेक्षिक क्रम अहिले आनुवंशिक विशेषज्ञहरूको अध्ययनको अधीनमा भएको हुँदा यो विषय अझै पनि पुरातात्त्विक अनुमानको अधीनमा रहेको छ। अहिलेको बङ्गालीहरू यी जातीहरूका समिश्रण हुन्। यद्यपि बङ्गाली भाषा भारत-युरोपेली भाषा समूहको अन्तर्गत पर्दछ।<ref>{{cite book |last=Hasan |first=Perween |date=2007 |title=Sultans and Mosques: The Early Muslim Architecture of Bangladesh |url=https://books.google.com/books?id=Uunyz4qFZwEC&pg=PA13 |publisher=I.B.Tauris |pages=13– |isbn=978-1-84511-381-0}}</ref> पश्तुन र तुर्कहरू पनि उनीहरूको पछि तेह्रौँ शताब्दीमा यहाँ प्रवेश गरेका थिए। मध्य युगको समयमा तटीय क्षेत्रहरूमा (जस्तै, [[चट्टोग्राम]]) बङ्गाली जनसङ्ख्यासँग मिश्रित इरानी र अरबीहरू, मुख्यतया जलमार्गद्वारा व्यावसायिक कारणले गर्दा यहाँ आइपुगेका थिए।<ref>{{cite book |last1=Lach |first1=Donald F. |last2=Kley |first2=Edwin J. Van |date=1998 |title=Asia in the Making of Europe, Volume III: A Century of Advance. Book 3: Southeast Asia |url=https://books.google.com/books?id=M4t8S7BfgeIC&pg=PA1124 |publisher=University of Chicago Press |pages=1124– |isbn=978-0-226-46768-9}}</ref> == ऐतिहासिक नक्सा र झण्डाहरू == बङ्गाल क्षेत्र गङ्गाऋद्धि, नन्दा साम्राज्य, मौर्य साम्राज्य, गुप्ता साम्राज्य, पाला साम्राज्य, सेना वंश र बङ्गाल सल्तनत जस्ता प्रमुख साम्राज्य र राज्यहरूको भाग थियो। बिहार, ओडिसा, आराकान जस्ता छिमेकी क्षेत्रहरूमा शासन गर्ने र उत्तर भारत, आसाम र नेपालका केही भागहरूमाथि शासन गर्ने यो क्षेत्रीय साम्राज्य पनि बनेको थियो। === नक्सा === <gallery> File:Ptolemy Asia detail.jpg|प्रथम शताब्दीमा गङ्गाऋद्धिको नक्सा File:Asia 800ad.jpg|पाला साम्राज्य, ९औँ शताब्दी File:Sultanate of Bengal.png|यसको सबैभन्दा ठूलो सीमा, पश्चिममा उत्तर भारतको जौनपुरदेखि पूर्वमा त्रिपुरा र अराकानसम्म फैलिएको बङ्गाल सल्तनतको क्षेत्र र राज्यहरू हुन् File:Bengal Sultanate.png|सोह्रौँ शताब्दीमा बङ्गाल सल्तनल File:1776 Rennell - Dury Wall Map of Bihar and Bengal, India - Geographicus - BaharBengal-dury-1776.jpg|सन् १७७६ मा बङ्गाल र बिहार File:Bengalpresidency 1858.jpg|१९औँ शताब्दीमा बङ्गाल राज्य File:Bengal gazetteer 1907-9.jpg| २०औँ शताब्दीमा पूर्वी बङ्गाल र आसाम File:Bengal Province 1931.png|बङ्गालका राज्यहरू (सन् १९३१) File:WestBengalDistricts numbered.svg|[[पश्चिम बङ्गाल]]को नक्सा File:BD Map admin.svg|[[बङ्गलादेश]]को नक्सा File:Tripura-district-map.svg|त्रिपुराको नक्सा </gallery> === झण्डा === <gallery> File:Bengal Sultanate Flag.gif|बङ्गाल सल्तनतको झण्डा File:Flag of the Principality of Bengal (15th-18th century).svg|बङ्गाल सभाको झण्डा (१५-१८औँ शताब्दी) File:Flag of British Bengal.svg| बेलायती साम्राज्य अन्तर्गतको बङ्गाल राज्यको झण्डा File:Flag of Bangladesh (1971).svg|[[बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता युद्ध]]कालीन बङ्गलादेशको झण्डा File:Flag of Bangladesh.svg|[[बङ्गलादेशको राष्ट्रिय झण्डा]] </gallery> == रणनीतिक महत्व == [[चित्र:Stacking Intermodal container in Port of Chittagong (11).jpg|thumb|रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण सहर [[चट्टोग्राम]] [[बङ्गालको खाडी]]को सबैभन्दा व्यस्त बन्दरगाह हो।]] बङ्गाल क्षेत्र दुई विशाल आर्थिक समूह, [[दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन]] र [[आसियान|दक्षिण पूर्वी एसियाली राष्ट्रहरूको सङ्गठन]] चौतर्फी मार्गमा अवस्थित छ। यसले [[भुटान]] र [[नेपाल]]का भू-भागका साथै उत्तर पूर्व भारतका सात भगिनी प्रदेशहरू लागि समुद्रसम्म पहुँच प्रदान गर्छ। यसको चीनको दक्षिणी भू-भाग सम्म पनि पहुँच रहेको छ जसमा युन्नान र [[तिब्बत]] पनि पर्दछन्। भारत र बङ्गलादेश दुवैले समुद्र किनार र समुद्र किनारका तेल तथा ग्याँस परिचालन विस्तार गर्ने योजना बनाएका छन्। बङ्गलादेश [[एसिया]]को सातौँ सबैभन्दा ठूलो प्राकृतिक ग्याँस उत्पादक हो। यसको सामुद्रिक विशेष आर्थिक क्षेत्रमा एसिया-प्रशान्त महासागरको सबैभन्दा ठूलो ग्याँस भण्डार हुन सक्छ। [[बङ्गालको खाडी]] यसको महत्त्वपूर्ण जलमार्गबाट सरसामग्री वसारपसार गर्ने गल्ली र मध्य पूर्व तथा प्रशान्त महासागरबीचको यसको केन्द्रिय स्थानको लागि रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण छ। ढाकामा अवस्थित बङ्गालको खाडीको पहलले उपक्षेत्रमा आर्थिक एकीकरणलाई बढावा दिन बङ्गलादेश, भारत, [[बर्मा]], [[थाइल्यान्ड]], नेपाल, भुटान र [[श्रीलङ्का]]लाई एकै ठाउँमा ल्याएको छ। अन्य क्षेत्रीय समूहहरूमा क्षेत्रीय सहयोगका लागि बङ्गलादेश–चीन–भारत–म्यानमार फोरम र बङ्गलादेश- भुटान-भारत-नेपाल पहल रहेका छन्। साँस्कृतिक रूपमा बङ्गाल आफ्नो विशाल मुस्लिम र [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] जनसङ्ख्याको लागि महत्वपूर्ण छ। बङ्गाली [[मुसलमान]]हरू विश्वको दोस्रो ठूलो मुसलमान जाति (अरबी मुसलमान पछि) हुन्। बङ्गलादेश विश्वको तेस्रो ठूलो मुसलमान-बहुल [[देश]] ([[इन्डोनेसिया]] र [[पाकिस्तान]] पछि) हो। [[भारत]]को दोस्रो ठूलो भाषिक समुदाय बङ्गाली हिन्दुहरू हुन्। == संस्कृति == === भाषा === [[चित्र:Bengali letters.svg|thumb|left|बङ्गाली अक्षरहरू]] ७ देखि १० औँ शताब्दीको बीचमा अपभ्रंश र मागधि प्राकृतबाट [[बङ्गाली भाषा]]को विकास भएको थियो।<ref name="britannica2">{{cite encyclopedia |url=https://global.britannica.com/topic/Bengali-language |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |title=Bengali language |access-date=7 January 2017}}</ref> प्राचीन ब्राह्मी लिपिको वंशजको रूपमा आदिवासीहरूमा प्रचलित बङ्गाली वर्णमालाको प्रयोग गरेर यस भाषालाई लेखिएको छ। बङ्गाली विश्वमा सबैभन्दा बढी बोलिने ५ औँ भाषा हो। यो पूर्वी हिन्द-आर्य भाषा र हिन्द-युरोपेली भाषा परिवारको सबैभन्दा ठूलो पूर्वीय शाखाहरू मध्ये एक हो। यो बङ्गाली-असमिया भाषाहरूको पनि एक भाग हो। बङ्गाली भाषा अन्तर्गत अन्य उपभाषाहरू पनि प्रचलित रहेका छन् जसमा ओडिया, असमिया, चाक्मा र रोहिङ्ग्या भाषाहरू समावेश छन्। यो बङ्गलादेशको एक मात्र राज्य भाषा र भारतको दोस्रो सबैभन्दा बढी बोलिने भाषा हो। यो संसारका वक्ताहरूको कुल सङ्ख्याद्वारा सबैभन्दा बढी बोलिने सातौँ भाषा पनि हो।<ref>{{cite web |title=Scheduled Languages in Descending Order of Speakers' Strength - 2011 |url=http://censusindia.gov.in/2011census/Language-2011/Statement-4.pdf |website=censusindia.gov.in |access-date=10 April 2020}}</ref> बङ्गालले साँस्कृतिक रूपमा विविध क्षेत्रलाई एकसाथ बाँध्छ भने यसले क्षेत्रीय पहिचानको लागि महत्वपूर्ण योगदान दिएको पाइन्छ। सन् १९५२ मा [[पूर्वी पाकिस्तान]]मा भएको [[बङ्गाली भाषा आन्दोलन]]लाई [[युनेस्को]]ले भाषिक पहिचानको संरक्षण गर्ने विश्वव्यापी प्रयासको एक भागको रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवसको रूपमा मान्यता प्रदान गरेको थियो। === मुद्रा === [[चित्र:Coin - Silver - Circa 9-10th Century 13th Century CE - Harikela Kingdom - ACCN 90-C2752 - Indian Museum - Kolkata 2014-04-04 4303.JPG|thumb|left|बङ्गाली लिपि कोरिएको एक चाँदीको सिक्का, ९औँ शताब्दी]] बङ्गलादेश र पश्चिम बङ्गाल दुबैमा मुद्रालाई [[टाका]] भनिन्छ। बङ्गलादेशमा टाका मुद्राको आधिकारिक मानक वाहक हो भने भारतीय रुपैयाँ सहित सबै बैङ्क नोटहरूमा [[बङ्गाली लिपि]]मा टाकाको रूपमा लेखिन्छ। टाकाको इतिहास शताब्दीयौँ अघिदेखि चलिआएको छ। पहिलो सहस्राब्दीमा विश्वकै सबैभन्दा पुरानो सिक्कामध्ये टाका पनि एक थियो। दिल्ली सल्तनत अन्तर्गत सन् १३२९ मा मुहम्मद बिन तुगलकले टाकाको सुरुवात गरेका थिए। चाँदीको मुद्रा बङ्गाल सल्तनतको सार्वभौमिकताको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण प्रतीक थियो जसलाई [[रेसम मार्ग]]मा कारोबार गरिएको थियो भने नेपाल र चीनको तिब्बती संरक्षकमा यसको नक्कल गरिएको थियो। सन् १९७१ मा बङ्गलादेशको उदय नभएसम्म पाकिस्तानी रुपैयाँलाई आफ्नो बैङ्कनोटमा टाकाको रूपमा बङ्गाली भाषामा लिपिकृत गरिएको थियो। === साहित्य === बङ्गाली साहित्यलाई विश्वकै सबैभन्दा धनी साहित्यिक विधाहरू मध्ये एक मानिन्छ। ७औँ शताब्दीको बीचतिर [[बङ्गाली भाषा]]मा [[साहित्य]] लेखन सुरु भएको अनुमान गरिएको छ। १० र १२औँ शताब्दीको बीचमा लेखिएको बौद्ध दोहा-सङ्कलन चार्यपद बङ्गाली साहित्यको सबैभन्दा पुरानो नमुनाहरूमध्ये एक हो। मध्यकालीन बङ्गाली साहित्य कविताप्रमुख थिए। यस अवधिका बङ्गाली साहित्य [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]], [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] र बङ्गालको धार्मिक विश्वासमा आधारित थियो। मङ्गलकाव्य, वैष्णव पदावली, शक्तिपदावली, वैष्णव सन्तजीबी, [[रामायण]], [[महाभारत]] र भागवतको बङ्गाली अनुवाद, पिर साहित्य, नाथा साहित्य, बाल पदावली र इस्लामी धार्मिक साहित्य यस साहित्यका मुख्य विषयहरू हुन्। १८औँ शताब्दीमा [[बङ्गाली साहित्य]]मा आधुनिकता सुरु भएको थियो। १९औँ शताब्दीमा बङ्गाली साहित्यमा नयाँ युगको सुरुवात बङ्गाल पुनर्जागरणको युगमा [[कलकत्ता]] [[सहर]]बाट भएको थियो। यतिबेलादेखि धार्मिक विषयवस्तुको सट्टा मानिस, मानवतावाद र मानव [[मनोविज्ञान]] बङ्गली साहित्यको मुख्य विषय बनेको थियो। सन् १९४७ मा [[भारतको विभाजन]]पछि बङ्गाली साहित्यलाई कलकत्ता-केन्द्रित [[पश्चिम बङ्गाल]]को साहित्य र ढाका-केन्द्रित [[बङ्गलादेश]]को साहित्य गरी दुई भागमा विभाजन गरिएको थियो। बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय, [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]], [[काजी नजरुल इसलाम]], [[बेगम रोकेया]], मीर मशाररफ होसेन, शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय, उपेन्द्रकिशोर रायचौधुरी, [[जीवनानन्द दास]], स्वर्णकुमारी देवी, [[तसलिमा नसरिन]] सुनील गङ्गोपाध्याय हुमायुन आहमेद आदि बङ्गाली साहित्यका केही विश्वप्रसिद्ध [[साहित्यकार]]हरू हुन्। === व्यक्तिकरण === बङ्गोमाता बङ्गालको एक महिला मानवीकरण हो जसलाई बङ्गाली पुनर्जागरणको समयमा सिर्जना गरिएको थियो र पछि बङ्गाली राष्ट्रवादीहरूले यसलाई अपनाएका थिए। <ref>[http://appweb.cortland.edu/ojs/index.php/Wagadu/article/viewArticle/250/464 Symbols of Water and Woman on Selected Examples of Modern Bengali Literature in the Context of Mythological Tradition] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131212184455/http://appweb.cortland.edu/ojs/index.php/Wagadu/article/viewArticle/250/464 |date=12 December 2013 }}</ref>हिन्दू राष्ट्रवादीहरूले भारतको राष्ट्रिय व्यक्तित्वको रूपमा परिमार्जित भारत मातालाई अपनाएका छन्।<ref>{{Cite news |url=https://www.livemint.com/Politics/lSOX1BWMcgypBUV8mUb8cJ/The-origins-of-Bharat-Mata.html|title=The origins of Bharat Mata|last=Roche|first=Elizabeth|date=17 March 2016|work=LiveMint|access-date=18 November 2019}}</ref> मातृ बङ्गालले जैविक मातृत्व मात्र नभई यसका विशेषतालाई पनि प्रतिनिधित्व गर्छ जसमा संरक्षण, प्रेम, सान्त्वना, हेरचाह, जीवनको सुरुवात आदि पर्दछन्। बङ्गलादेशको राष्ट्रिय गान [[आमार सोनार बाङ्ला]]मा [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]]ले धेरै पटक मातृभूमि अर्थात् बङ्गाललाई बुझाउन "आमा" (माता) शब्दको प्रयोग गरेका छन्। == जनशाङ्खिकि == {{Multiple image | perrow = 2 | align = right | direction = horizontal | width = 180 | image1 = BD Map admin.svg | caption1 = [[बङ्गलादेशका जिल्लाहरू]] | image2 = WestBengalDistrictscurrent.png | caption2 = पश्चिम बङ्गालका जिल्लाहरू | image3 = Eid Prayers in Rajarbagh, Dhaka on 6 October 2014.jpg | caption3 = इद उल फित्रमा बङ्गाली मुसलमानहरू प्रार्थन गर्दै | image4 = Bakul Bagan Sarbojanin Arnab Dutta 2011.jpg | caption4 = दुर्गाा पूजाका दिनमा बङ्गाली हिन्दूहरू | image5 = Ful Biju-Chengi river-Khagrachori-Biplob Rahman.jpg | caption5 = बौद्ध र चाक्मा जातिहरू पर्व मनाउँदै }} बङ्गाल क्षेत्र विश्वको सबैभन्दा घना बस्ती भएको क्षेत्रहरूमध्ये एक हो। ३० करोड बङ्गाली जनसङ्ख्या, हान चाइनिज र अरबपछि विश्वको तेस्रो ठूलो जातीय समूह हो। सन् २०११ को बङ्गलादेशको जनगणनाको अस्थायी परिणाम अनुसार बङ्गलादेशको जनसङ्ख्या १४,९७,७२,३६४ थियो;<ref name=BBSprovjul2011>{{cite web |title=2011 Population & Housing Census: Preliminary Results |url = http://www.bbs.gov.bd/WebTestApplication/userfiles/Image/BBS/PHC2011Preliminary%20Result.pdf |publisher=Bangladesh Bureau of Statistics, Statistics Division, Ministry of Planning, Government of the People's Republic of Bangladesh |date=July 2011 |access-date=17 November 2013 |url-status=dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20130115170757/http://www.bbs.gov.bd/WebTestApplication/userfiles/Image/BBS/PHC2011Preliminary%20Result.pdf |archive-date=15 January 2013 }}</ref> तथापि, सन् २०१३ जुलाईको एउटा अनुमानअनुसार सिआइएको द वर्ल्ड फ्याक्टबुकले १,६३,६५,५४,८६० जनसङ्ख्यालाई कुल जनसङ्ख्या मानेको छ छ। सन् २०११ को भारतीय राष्ट्रिय जनगणनाको अस्थायी परिणाम अनुसार पश्चिम बङ्गालको जनसङ्ख्या ९,१३,४७,७३६ रहेको छ। सन् २०११ सम्म बङ्गाल क्षेत्रमा कम्तीमा २४ करोड ११ लाख मानिसहरू रहेको तथ्याङ्क रहेको छ।<ref name="2011 pp tableA2">{{cite web |url = http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title=Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher=Registrar General & Census Commissioner, India |access-date=26 January 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120107060612/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |archive-date=7 January 2012 |url-status=live }}</ref>यो तथ्याङ्कले १००३.९ प्रति वर्ग किलोमिटरको जनधनत्व दिन्छ जुन संसारकै सबैभन्दा घना बस्ती भएको क्षेत्र हरूमध्ये एकमा गनिन्छ।<ref name=censuswb>{{cite web |url = http://www.censusindia.gov.in/ |title=Provisional Population Totals: West Bengal |access-date=26 August 2006 |website=Census of India, 2001 |publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |archive-url = https://web.archive.org/web/20070514045222/http://www.censusindia.gov.in/ |archive-date=14 May 2007 |url-status=live }}</ref><ref name="WorldBank">World Bank Group Development Indicators Database, 2006.</ref> [[बङ्गाली भाषा]] बङ्गालमा बोलिने मुख्य भाषा हो। मानक भाषा बाहेक क्षेत्रीय भाषा र संरचनात्मक भिन्नताहरूले बङ्गालमा बङ्गालीको परिधीय विविधतामा उत्पन्न हुन्छन्। बङ्गालीसँग नजिकको सम्बन्ध भएका अन्य क्षेत्रीय भाषाहरूमा सलहटी, चिटागाँइया, चाक्मा, रङपुरी/राजबङ्शी, हाजोङ, रोहिङ्ग्या र ताङचन्या भाषाहरू पर्दछन्। [[हिन्दी भाषा|हिन्दी]], [[उर्दु भाषा|उर्दु]], असमिया र [[नेपाली भाषा|नेपाली]] जस्ता अन्य प्रमुख हिन्द-आर्य भाषाहरू पनि बङ्गालीहरू माझ परिचित रहेका छन्।<ref name="ethnologue.com">{{cite web |url = http://www.ethnologue.com/country/BD/languages |title=Bangladesh |website=Ethnologue |access-date=26 June 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150626114709/http://www.ethnologue.com/country/BD/languages |archive-date=26 June 2015 |url-status=live }}</ref> {{stack|float=left| {{bar box |title=बङ्गलादेशमा धर्म, सन् २०११ |titlebar=#F6F6F6 |left1=धर्म |right1=प्रतिशत |float=left |bars= {{bar percent|इस्लाम |green |९०.४}} {{bar percent|हिन्दु|Orange |८.५}} {{bar percent|अन्य|purple|१.१}} }} {{bar box |title=पश्चिम बङ्गालमा धर्म |titlebar=#F6F6F6 |left1=धर्म |right1=प्रतिशत |float=left |bars= {{bar percent|हिन्दु |Orange |७०.५४}} {{bar percent|इस्लाम|Green |२७.०१}} {{bar percent|अन्य|purple|२.४५}} }} }} {{pie chart |radius=80 |thumb = right |caption = बङ्गाल क्षेत्रको धर्म (बङ्गलादेश र पश्चिम बङ्गाल), सन् २०११ |label1 = [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] |value1 = ६६.३७ |color1 = Green |label2 = [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] |value2 = ३१.9९८ |color2 = Orange |label3 = [[इसाई धर्म|इसाई]] |value3 = ०.५२ |color3 = blue |label4 = [[बौद्ध धर्म|बौद्ध]] |value4 = ०.४९ |color4 = yellow |label5 = अन्य |value5 = ०.६४ |color5 = brown }} {| class="wikitable" |+ '''सन् २०११ को जनगणना अनुसार बङ्गाल क्षेत्रको धार्मिक विविधता'''<ref name=census2011>{{cite web|url=http://203.112.218.65:8008/WebTestApplication/userfiles/Image/National%20Reports/Union%20Statistics.pdf|title=Population & Housing Census |date=2011 |author=Bangladesh Bureau of Statistics|publisher=Bangladesh Government |access-date=17 April 2015 |page=xiii |quote="Population By Religion (%) Muslim 90.39 Hindu 8.54 Buddhist 0.60 Christian 0.37 Others 0.14" |archive-url=https://web.archive.org/web/20170903181037/http://203.112.218.65:8008/WebTestApplication/userfiles/Image/National%20Reports/Union%20Statistics.pdf |archive-date=3 September 2017 |url-status=dead}}</ref><ref>Data Archived 4 September 2011 at the Wayback Machine. Census – Bangladesh Bureau of Statistics</ref><ref>{{cite web|url=https://censusindia.gov.in |title=Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India |publisher=Censusindia.gov.in |date= |accessdate=17 July 2021}}</ref> |- ! धर्म ! जनसङ्ख्या |- | इस्लाम ([[File:Star and Crescent.svg|18px]]) | १६,००,४९,०४३ |- | हिन्दु ([[File:Om.svg|15px]]) | ७,७१,१६,१९७ |- | इसाई ([[File:Christian cross.svg|12px]]) | १२,५७,७०८ |- | बौद्ध ([[File:Dharma Wheel.svg|18px]]) | ११,८१,५३३ |- | अन्य | १,५१,५६१ |- | जम्मा | २४,११,२०,१०० |} ==ठूला सहरहरू== ===महानगर=== जनसङ्ख्याका आधारमा बङ्गालमा ठूला सहरहरू [[File:National Parliament House of Bangladesh.jpg|thumb|260px|जातीय संसद भवन, बङ्गलादेश]] [[File:Victoria.jpg|thumb|260px|भिक्टोरिया स्मारक, कलकत्ता]] {| class="sortable wikitable" |+ ठूला सहरहरू |- ! क्रम ! सहर ! देश ! data-sort-type="numeric" | जनसङ्ख्या (सन् २०११) ! तस्वीर |- | align=center | १ || '''[[ढाका]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="१" | १४,५४३,१२४<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.citypopulation.de/php/bangladesh-dhaka.php|शीर्षक=Dhaka (Bangladesh): City Districts and Subdistricts – Population Statistics in Maps and Charts|प्रकाशक=}}</ref> | [[File:National Assembly of Bangladesh (09).jpg|thumb|120px|[[जातीय संसद भवन]], ढाका]] |- | align=center | २ || '''[[कलकत्ता]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="२" | १४,०३५,९५९<ref name="India: West Bengal (Bengali)">{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.census2011.co.in/census/metropolitan/184-kolkata.html|शीर्षक=Kolkata Metropolitan|प्रकाशक=}}</ref> | [[File: Victoria Memorial situated in Kolkata.jpg|thumb|120px|भिक्टोरिया स्मारक, कलकत्ता]] |- | align=center | ३ || '''[[चट्टोग्राम]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="३" | ४,००९,४२३<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.citypopulation.de/php/bangladesh-chittagong.php|शीर्षक=Chittagong (Bangladesh): City Districts and Subdistricts – Population Statistics in Maps and Charts|प्रकाशक=}}</ref> | [[File:Back view of World Trade Center Chittagong from C&F Tower (02).jpg|thumb|120px|विश्व व्यापार केन्द्र, चट्टोग्राम]] |- | align=center | ४ || '''[[गाजीपुर सहर|गाजीपुर]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="४" | १,८२०,३७४<ref name="citypopulation.de">{{वेब स्रोत|युआरएल=http://citypopulation.de/Bangladesh-UA.html|शीर्षक=Bangladesh: Divisions and Urban Areas|प्रकाशक=}}</ref> | [[Image:Five Fundamentals Gate, Islamic University of Technology.jpg|thumb|120px|इस्लामिक प्रविधि विश्वविद्यालय]], गाजीपुर |- | align=center | ५ || '''[[नारायणगञ्ज]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="५" | १,६३६,४४१<ref name="citypopulation.de"/> | [[File: Kanchpur Industrial Area from Shitalaksha river view 2.jpg|thumb|120px|काँचपुर औधोगिक क्षेत्र, नारायणगञ्ज]] |- | align=center | ६ || '''[[आसानसोल]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="१०" | ११,५६,३८७<ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=361280 |शीर्षक=West Bengal: Asansol |वेबसाइट=Census of India}}</ref> | [[File:Modernisation of ISP.JPG|thumb|120px|आधुनिक स्टिल मिल, आसानसोल]] |- | align=center | ७ || '''[[हाओडा]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="६" | १,०७२,१६१<ref name="citypopulation.de"/> | [[File:Howrah Bridge, Kolkota.jpg|thumb|120px|[[हाओडा पुल]]]] |- | align=center | ८ || '''[[खुल्ना]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="६" | १,०४६,३४१<ref name="citypopulation.de"/> | [[File: Gollamari Sritisoudho.jpg|thumb|120px|गल्लामारी स्मृतिसोउधो, खुल्ना]] |- | align=center | ९ || '''[[राजशाही]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="७" | ७६३,९५२<ref name="citypopulation.de"/> | [[File: Rajshahi_skyline.jpg|thumb|120px|राजशाही आकाशचित्र]] |- | align=center | १० || '''[[रङ्पुर]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value=''८'' | ६५०,००० | [[File:Academic Building 1 & 2 of Begum Rokeya University, Rangpur.jpg|thumb|120px|बेगम रोकेया विश्वविद्यालय]] |- | align=center | ११ || '''[[दुर्गापुर]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="९" | ५६६,५१७<ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=361380 |शीर्षक=West Bengal: Durgapur |वेबसाइट=Census of India}}</ref> | [[File:Durgapur Xpressway.jpg|thumb|120px|दुर्गापुर एक्सप्रेस मार्ग]] |- | align=center | १२ || '''[[सिलेट]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="११" | ५३६,४१२<ref name="citypopulation.de"/> | [[File:Rose View Hotel.jpg|thumb|120px|रोज भ्यु होटेफ, सिलेट]] |- | align=center | १३ || '''[[सिलिगुडी]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="१२" | ५१३,२६४<ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=345721 |शीर्षक=West Bengal: Siliguri (Part – Darjiling) |वेबसाइट=Census of India}}</ref><ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=346603 |शीर्षक=West Bengal: Siliguri (Part – Jalpaiguri) |वेबसाइट=Census of India}}</ref> | [[File:Siliguri city centre.jpg|thumb|120px|सिलिगुडी सहर केन्द्र]] |- |align=center | १४ || '''[[बगुडा]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="१३" | ४१२,५३७<ref name="citypopulation.de"/> | [[File:Bangladesh Bank regional office, Sherpur Road, Bogra.JPG|thumb|120px|बगुडा सहरको सडक]] |- | align=center | १५ || '''[[कुमिल्ला]]''' || {{झण्डा|बङ्गलादेश}} | data-sort-value="१४" | ४०७,९०१<ref name="citypopulation.de"/> | [[File:Empty Chakbazar Road in Comilla, 2 Dec, 2011.jpg|thumb|120px|चकबजार सडक, कुमिल्ला]] |- | align=center | १६ || '''[[अगरतला|आगरतला]]''' || {{झण्डा|भारत}} | data-sort-value="१५" | ४००,००४<ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=308549 |शीर्षक=Tripura: Agartala |वेबसाइट=Census of India}}</ref> | [[File: Ujjayanta Palace as seen from the Rajbari Lakes.jpg|thumb|120px|उज्जयन्त राजबाडी, आगरतला]] |} == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Bengal|बङ्गाल}} {{Wikivoyage|Bengal|बङ्गाल}} * {{Curlie|Regional/Asia/Bangladesh/|बङ्गलादेश}} [[श्रेणी:बङ्गाल| ]] [[श्रेणी:एसियाका क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:दक्षिण एसियाको भूगोल]] [[श्रेणी:बङ्गलादेशको भूगोल]] [[श्रेणी:भारतको भूगोल]] [[श्रेणी:बङ्गलादेशको इतिहास]] [[श्रेणी:बङ्गाली भाषी देश तथा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:ऐतिहासिक क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:एसिया]] lv7ohdp1srnohiu118fg1ksf3s0u6e8 0 13936 1074561 1023710 2022-08-26T08:18:33Z हिमाल सुबेदी 30817 सुधार wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = रवीन्द्रनाथ ठाकुर (गुरुदेव)<br><big>রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর</big> | native_name = রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর | native_name_lang = bn | image = Rabindranath Tagore in 1909.jpg | image_size = 225 | alt = Late-middle-aged bearded man in white robes looks to the left with serene composure. | caption = ठाकुर सन् १९१५ मा | birth_name = रवीन्द्रनाथ ठाकुर | birth_date = {{Birth date|df=yes|1861|05|07}} | birth_place = [[कलकत्ता]], [[बङ्गाल राज्य]], [[ब्रिटिस भारतका रियासत र प्रदेशहरू|ब्रिटिस भारत]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1941|08|07|1861|05|07}} | death_place = कलकत्ता | occupation = लेखक, चित्रकार | language = [[बङ्गाली भाषा|बङ्गाली]], [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] | nationality = भारतीय | ethnicity = [[बङ्गाली मानिस|बङ्गाली]] | education = | alma_mater = | period = | genre = | subject = | movement = [[सान्दर्भिक आधुनिकता]] | notableworks = ''[[गीताञ्जलि]]'', ''गोरा'', ''[[द होम एन्ड वर्ल्ड|घरे-बैरे]]'', ''[[जन गण मन]]'', ''[[रवीन्द्र सङ्गीत]]'', ''[[अमर सोनार बाङ्ला]]'' (अन्य कार्यहरू) | influences = [[लेलोन]], [[हसन राजा]] | spouse = {{marriage|मृनालिनी देवी|1883|1902}} | children = ५ बच्चाहरू | relatives = [[ठाकुर परिवार]] | awards = {{awd|[[नोबेल साहित्य पुरस्कार|साहित्यमा नोबेल पुरस्कार]]|१९१३}}<!-- do not add image icons such as nobel peace, see [[:Template:Infobox writer]] --> | signature = Rabindranath Tagore Signature.svg | signature_alt = Close-up on a Bengali word handwritten with angular, jaunty letters. | portaldisp = }} '''रवीन्द्रनाथ ठाकुर''' ({{IPAc-en|audio=Tagor.ogg|r|ə|ˈ|b|i|n|d|r|ə|ˈ|n|ɑ:|t|_|ˈ|t|ɑ:|ɡ|ɔr}}; {{IPA-bn|robind̪ro nat̪ʰ ʈʰakur}}), वा '''रवीन्द्रनाथ टेगोर'''<ref>"Tagore, Sir Rabindranath", in ''Webster's Biographical Dictionary'' (1943), Springfield, MA: G. & C. Merriam.</ref> ([[बङ्गाली भाषा|बङ्गला]]: রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর ''रोबिन्द्रोनाथ ठाकुर'') (७ मे, १८६१ [[कलकत्ता]], [[भारत]] – ७ अगस्ट, १९४१) विश्वविख्यात [[कवि]], [[साहित्यकार]], [[दार्शनिक]] र [[भारतीय साहित्य]]का एकमात्र [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता थिए।<ref>{{Citation|last=Hjärne |first=H<!--arald-->.|publication-date=10 December 1913|year=1913|title=The Nobel Prize in Literature 1913: Rabindranath Tagore—Award Ceremony Speech|publisher=Nobel Foundation|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1913/press.html|accessdate=17 September 2011<!--|quote=Tagore's ''Gitanjali: Song Offerings'' (1912), a collection of religious poems, was the one of his works that especially arrested the attention of the selecting critics.-->}}</ref> [[बङ्गाली साहित्य]]को माध्यमबाट भारतीय साँस्कृतिक चेतनामा नयाँ ज्यान हाल्ने एक युगद्रष्टा थिए। उनी [[एसिया]]का प्रथम [[नोबेल पुरस्कार]] सम्मानित व्यक्ति थिए। ठाकुर विश्वका एकमात्र त्यस्ता साहित्यकार हुन् जसका दुई रचना दुई छुट्टा छुट्टै देशका राष्ट्रगान बनेका थिए। [[भारत]]को [[राष्ट्रिय गान|राष्ट्र-गान]] [[जन गण मन]] र [[बङ्गलादेश]]को [[राष्ट्रिय गान]] [[आमार सोनार बाङ्ला]] ठाकुरकै रचना हुन्। ==प्रारम्भिक जीवनी== रवीन्द्रनाथ ठाकुरको जन्म सन् १८६१ मे ७ मा भएको थियो। उनी भारतस्थित कोलकाताको जोडासाँकु भन्ने ठाउँमा जन्मेका थिए । उनका बाजे द्वारकानाथ त्यस क्षेत्रका प्रख्यात व्यक्ति थिए । उनका पिताको नाम देवेन्द्रनाथ र माताको नाम शारदादेवी थियो। उनको परिवार शिक्षित र सम्पन्न थियो। उनी सात जना दाजुभाइमध्ये कान्छा थिए । सानैमा उनलाई पढाउनका लागि विद्यालय भर्ना गरियो । उनी विद्यालयको सीमित वातावरणमा भन्दा स्वतन्त्र रहेर खुला वातावरणमा सिक्न चाहन्थे। त्यसैले घरमा हुने साहित्य, सङ्गीत र चित्रकलासम्बन्धी चर्चामा उनी विशेष ध्यान दिन्थे। यो कुरा बुझी उनलाई घरमै पढ्ने र सङ्गीतको अभ्यास गराउने व्यवस्था गरियो। रवीन्द्रनाथ औपचारिक अध्ययनलाई अघि बढाउन बेलायत गए । त्यहाँ लन्डन विश्वविद्यालयमा भर्ना भई पढ्न पनि थाले। उनलाई आफ्नो देशको मायाले छाडेन । उनी भारत फर्किएर अध्ययन, भ्रमण र लेखनमा तल्लीन भए । सन् १८८३ मा २२ वर्षको उमेरमा उनको विवाह मृणालिनीदेवीसँग भयो। त्यसपछि उनी गृहस्थ जीवन र साहित्यमा चुर्लुम्म डुबे। उनी व्रmमशः वाङ्मयका मर्मज्ञ र साहित्यका उत्कृष्ट सर्जक मानिन थाले। त्यस बखत रवीन्द्रनाथ साहित्य सिर्जनामा लीन भए । त्यसैले उनी विशिष्ट श्रेणीका साहित्यकार बन्न सफल भए । उनले भाषा साहित्यमा दाजु ज्योतिरेन्द्रसँग मिली भारती पत्रिकाको सम्पादन गरे। त्यसै गरी भाउजूको भावना र चाहनाबाट अभिप्रेरित भई साना केटाकेटीका लागि बालपत्रिका पनि निकाले। यी कार्यहरूले गर्दा उनको योगदानलाई अझ फराकिलो पा¥यो। == सम्मान == उनको काव्यरचना [[गीताञ्जलि]] का लागि उनलाई सन् [[१९१३]]मा साहित्य तर्फको [[नोबेल पुरस्कार]] प्रदान गरियो। == रवीन्द्र साहित्य == रवीन्द्रनाथ कवि तथा गीतकार मात्र होइन संगीतकार पनि थिए। यिनले रचना गरेको [[रवीन्द्र संगीत]] बंगाली संगीतको महत्त्वपूर्ण आयामको रूपमा रहेको छ। टेगोरको विश्वप्रसिद्ध कृति [[गीताञ्जलि]]बाट एक लोकप्रिय रचनाः {|style="border:1px; border: thin solid white; background-color:#ffffff; margin:10px;" cellpadding="3" |- | :আমার এ গান ছেড়েছে তার সকল অলংকার, :তোমার কাছে রাখে নি আর সাজের অহংকার। :অলংকার যে মাঝে পড়ে মিলনেতে আড়াল করে, :তোমার কথা ঢাকে যে তার মুখর ঝংকার। :তোমার কাছে খাটে না মোর কবির গর্ব করা, :মহাকবি তোমার পায়ে দিতে যে চাই ধরা। :জীবন লয়ে যতন করি যদি সরল বাঁশি গড়ি, :আপন সুরে দিবে ভরি সকল ছিদ্র তার।</big> || :आमार ए गान छेडेछे तार शॉकोल ऑलोंकार :तोमार कछे रखे नि आर शाजेर ऑहोंकार :ऑलोंकार जे माझे पॉडे मिलॉनेते अडाल कॉरे, :तोमार कॉथा ढाके जे तार मुखॉरो झाँकार। :तोमार काछे खाटे ना मोर कोबिर गॉर्बो कॉरा, :मॉहाकोबि, तोमार पाये दिते जे चाइ धॉरा। :जीबोन लोये जॉतोन कोरि जोदि शॉरोल बाँशि गॉडि, :आपोन शुरे दिबे भोरि सॉकोल छिद्रो तार। |} एक अर्को लोकप्रिय रचनाः धोने धान्ये पुष्पे भोरा, आमादेईर बसुन्धरा <br /> ताहार माझे आछे देशेक सकोल देशेर शेरा <br /> ओ जे स्वप्नों दिये तोइरी शे देश स्मृति दिये घेरा <br /> ऐमोन देशटि कोथाये खुंजे पाबे नाको तुमि <br /> सकोल देशेर रानी शे जे आमार जन्मोभूमि - २ ॥धृ॥ चन्द्रो सुरजो ग्रोहो तारा कोथाये उजलो ऐमोन धारा <br /> कोथाये ऐमोन खालेय तोरीर ऐमोन कालो मेघेय <br /> ओ तार पाखिरे डाके घूमिये पोडी पाखिर डाके जागेय || १ || एतो स्निग्धो नदी काहार कोथाये ऐमोन धूम्र पाहाड <br /> कोथाये ऐमोन होरित खेत्रो, आकाश तौलेय मेशे <br /> ऐमोन धानेर ओपोर ढेऊ खेलेय जाय बाताश काहार देशे || २ || पुष्पे पुष्पे भोरा साखी कुंजेय कुंजेय गाहेय पाखी <br /> गूंजरिया आशेय ओली पूंजेय पूंजेय धेये <br /> तारा फोलेर उपौर घूमिये पावरेय फुलेर मोधु खेये || ३ || ओ माँ तोमार चरोन दूटी बोक्खे आमार धोरी <br /> आमार एई देशेतेय जन्मो जेनो एई देशेतेय मोरी || ४ || उपर्युक्त रचना बङ्गाली फोंट्स मा : ধানা-ধান্যে-পুশ্পে ভারা আমাদেরা এ,ই বসু.ন্ধারা<br /> তাহারা মাঝে আছে ডেসা ঐকা সকলা দেশেরা সেরা<br /> ও যে স্বপ্নো দিয়ে তো,ইরিই সে ডেসা স্ম্঱^ইতি দিয়ে ঘেরা<br /> আইমনা দেশটি কথা,ও খু.ঞ্জে পাবে নাকো তুমি-<br /> সকলা দেশেরা রানীই সে যে আমারা জন্মভূমি ..ধ.. চা.ন্দ্রা সুর্য়া গ্রহা তারা কোথায়া উজলা আইমনা ধারা<br /> কোথায়া আইমনা খেলে টোরীরা আইমনা কালো মেঘে<br /> ও তারা পাখিইরা ডাকে ঘুমইয়ে পোডী পাখিইরা ডাকে জেগে ..१.. এতো স্নিগ্ধো নদীই কাহারা কোথায়া আইমনা ধুমরা পাহাড<br /> কোথায়া আইমনা হরিতা খেট্রও আকাসা তলে মেসে<br /> আইমনা ধানেরা উপোড়া ধে,অযূ খেলে জায়া বাতাসা কাহারা দেশে ..२.. পুষ্পে-পুষ্পে ভারা শাখিই কু.ঞ্জে-কু.ঞ্জে গাহে পাখিই<br /> গু.ঞ্জারিয়া আসে আলী পূ.ঞ্জে-পূ.ঞ্জে ধেয়ে<br /> তারা ফুলেরা উপোড়া ঘুমইয়ে পোডে ফুলেরা মধু খেয়ে ..३.. ভায়েরা-মায়েরা ঐইতো স্নেহা কোথায়া গেলে পাবে কেহা<br /> ও মযা.ন তোমারা কারাণা দুউটি বাকখে আমারা ধরিই<br /> আমারা এ,ইই দেসেতে জন্মা জেনো অ,ইই দেসেতে মরিই ..४.. ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} == बाहिरी लिङ्कहरू == {{Commonscat|Rabindranath Tagore|रवीन्द्रनाथ ठाकुर}} * [http://www.parabaas.com/rabindranath रवीन्द्रनाथ पाराबासमा] * [http://www.visva-bharati.ac.in विश्वभारती] * [http://www.calcuttaweb.com/tagore/tagore.htm रवीन्द्रनाथको अङ्ग्रेजी कार्यहरू] * [http://www.nobel.se/literature/laureates/1913/tagore-bio.html रवीन्द्रनाथ जीवनी नोबेल फाउन्डेसन] * [http://www.hindikunj.com रवीन्द्रनाथ ठाकुर(हिन्दीकुञ्जमा)] * [http://www.calcuttaweb.com/tagore/ रवीन्द्रनाथ कलकत्ता वेबमा] चित्र * [http://www.sacred-texts.com/hin/tagore/gitnjali.htm गीताञ्जलि (अङ्ग्रेजीमा )] === रवीन्द्र सङ्गीत === रवीन्द्र सङ्गीत इन्टरनेट वेवसाइटमा सुन्नका लागि * [http://www.calcuttaweb.com/gaan/rabindra/index.shtml रवीन्द्र सङ्गीत] [[श्रेणी:नोबेल पुरस्कार विजेता]] [[श्रेणी:भारतीय लेखकहरू]] [[श्रेणी:विश्वका चर्चित व्यक्तित्वहरू]] [[श्रेणी:बङ्गाली मानिसहरू]] jxfjm3d2ct258qau5vxso85s3du1y8l 0 23727 1074544 1073837 2022-08-26T02:58:27Z Bhupendra Shrestha 28317 /* सन्दर्भमा सामाग्रीहरू */ wikitext text/x-wiki [[File:Loom nepal.jpg|thumb|200px|left|तानको प्रयोगगरी कपडा बुन्दै एक महिला]] तान एक कपडा, गलैंचा आदि बुन्न प्रयोग गरिने यन्त्र । यो यन्त्र पुरानो जमनामा विश्वभर निकै प्रयोग हुने गर्दथ्यो । ==चित्र दिर्घा== [[File:Handloom in an exhibition 002.jpg|thumb|तान यन्त्र]] [[File:Handloom Weaver in an exhibition 1.jpg|thumb|एक बुनकर तान देखाउँदै]] ==सन्दर्भमा सामाग्रीहरू== {{reflist}} [[श्रेणी:यन्त्र]] 2s7ox9f0ecy8rx4fjsbu9csb58nj7pd 1074545 1074544 2022-08-26T03:06:12Z Bhupendra Shrestha 28317 wikitext text/x-wiki [[File:Tana Macine of Local Nepali Village.jpg|thumb|200px|left|नेपालको एक स्थानीय गाउँमा रहेको पुरानो थान यन्त्र]] तान एक कपडा, गलैंचा आदि बुन्न प्रयोग गरिने यन्त्र । यो यन्त्र पुरानो जमनामा विश्वभर निकै प्रयोग हुने गर्दथ्यो । नेपालको सन्दर्भमा प्राय नेपाली समुदायका महिलाहरू तापको प्रयोग गर्दै ऊनबाट [[राडीपाखी]], [[बख्खु]], [[पटुका]], [[कोट]]लगायत सामग्रीहरु विगत देखि वर्तमानसम्म उत्पादन गर्दै आएका छन् । ==चित्र दिर्घा== [[File:Handloom in an exhibition 002.jpg|thumb|तान यन्त्र]] [[File:Handloom Weaver in an exhibition 1.jpg|thumb|एक बुनकर तान देखाउँदै]] [[File:Loom nepal.jpg|thumb|200px|left|तानको प्रयोगगरी कपडा बुन्दै एक महिला]] ==सन्दर्भमा सामाग्रीहरू== {{reflist}} [[श्रेणी:यन्त्र]] 1gteg90x0b8m5wh8lb25lz1lmlj6cxy 0 25294 1074529 898358 2022-08-25T13:38:17Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|छैन}} {{Map of major cities of Afghanistan}} [[File:Kabul, Afghanistan view.jpg|thumb|१० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[काबुल]] एकमात्र सहर हो।]] [[File: Kandahar City Aerial.jpg|thumb|दक्षिणी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[कन्दहार]] देशको दोस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: View of Herat in 2009.jpg|thumb|पश्चिमी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[हरात]] देशको तेस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: Mi-17 helicopter flies over the northern Afghan city-101113-N-5006D-582.jpg|thumb|उत्तरी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] देशको चौथोँ ठूलो सहर हो।]] [[File: Aerial view of Jalalabad in 2012.jpg|thumb|पूर्वी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], देशको पाँचौँ ठूलो सहर हो।]] १० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[अफगानिस्तान]]को एक मात्र सहर यसको राजधानी [[काबुल]] हो र यस बाहेका प्रमुख सहरहरूमा [[कन्दहार]], [[हरात]], [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] आदी रहेका छन्। अफगानिस्तानको राष्ट्रिय तथ्याङ्क र सूचना प्राधिकरणका अनुसार, सन् २०२० मा अफगानिस्तानमा बसोबास गर्ने मानिसहरूको अनुमानित कुल सङ्ख्या ३२,२२५,५६० रहेको थियो। यसमध्ये करिब ७८ लाख मानिसहरू सहरी क्षेत्र र बाँकी ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गरिरहेको बताइएको छ।<ref>{{Cite web|title=NSIA Population Estimates 2019-20|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> ==सूची== तलको तालिकाले [[अफगानिस्तान]]का १८ सहरहरू देखाउँछ जसको जनसङ्ख्याको क्रमअनुसार १,००,००० भन्दा बढी रहेको छ। {| class="wikitable sortable test" |- style="background:#ececec;" ! data-sort-type="text" | नाम ! data-sort-type="text" | प्रदेश ! data-sort-type="number" | १ जनवरी २०२० सम्मको अनुमानित जनसङ्ख्या<ref>{{Cite web|title=NSIA|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> |- |[[काबुल]] |[[काबुल प्रदेश|काबुल]] |align=center|4,273,156 |- |[[कन्दहार]] |[[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] |align=center|614,254 |- |[[हरात]] |[[हरात प्रदेश|हरात]] |align=center|556,205 |- |[[मजार शरीफ|मजारे शरीफ]] |[[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] |align=center|469,247 |- |[[कुन्दुज]] |[[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] | align="center" |356,536 |- |[[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] |[[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] | align="center" |263,312 |- |[[तालोकान]] |[[तखार प्रदेश|तखार]] | align="center" |253,735 |- |[[पुली खुमरी]] |[[बगलान प्रदेश|बगलान]] | align="center" |237,888 |- |[[चारिकार]] |[[परवान प्रदेश|परवान]] | align="center" |198,306 |- |[[लश्करगा]] |[[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] | align="center" |190,555 |- |[[शेबरगान]] |[[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] | align="center" |188,808 |- |[[गजनी]] |[[गजनी प्रदेश|गजनी]] | align="center" |183,051 |- |[[खोस्त]] |[[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] |align=center|180,214 |- |[[सरेपोल]] |[[सरेपोल प्रदेश|सरेपोल]] | align="center" |173,719 |- |[[चागचरन]] |[[गोर प्रदेश|गोर]] | align="center" |150,892 |- |[[मेहतरलाम]] |[[लगमान प्रदेश|Laghman]] | align="center" |144,162 |- |[[फरा, अफगानिस्तान, फरा]] |[[फरा प्रदेश|फरा]] | align="center" |125,570 |- |[[पुली आलम]] |[[लोगर प्रदेश|लोगर]] | align="center" |117,698 |} ==चित्र दीर्घा== <gallery class="center" caption="अफगानिस्तानको साना सहरहरू"> File: Houses near to the River.jpg|[[लश्करगा]], [[हेल्मन्द प्रदेश]]को राजधानी File: Ghazni City, 2010.jpg|[[गजनी]]को खण्ड, [[गजनी प्रदेश]]को राजधानी File: View of Khost, Afghanistan.jpg|[[खोस्त]], [[खोस्त प्रदेश]]को राजधानी File:Fayzabad in Badakhshan Province of Afghanistan.jpg|[[फयजाबाद, बदाख्शान|फयजाबाद]], [[बदाख्शान प्रदेश]]को राजधानी File:Zaranj in June 2011.jpg|[[जरन्ज]], [[निमरूज प्रदेश]]को राजधानी File: US soldiers patrolling the streets of Asadabad-6.jpg|[[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]], [[कुनर प्रदेश]]को राजधानी </gallery> == यो पनि हेर्नुहोस् == * [[अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] * [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू]] * [[अफगानिस्तानका ठाउँहरूको सूची]] * [[अफगानिस्तानको जनसाङ्ख्यिकी]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons category|Cities in Afghanistan|अफगानिस्तानका सहरहरू}} * [https://web.archive.org/web/20110406122639/http://www.cso.gov.af/ अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय] * [https://web.archive.org/web/20070520024731/http://www.afghanistan-photos.com/crbst_5.html अफगानी सहरहरूको तस्वीर] * {{webarchive |date=2012-12-10 |url=https://archive.today/20121210214019/http://www.world-gazetteer.com/s/p_af.htm |title=वर्ल्ड गजेटर: अफगानिस्तान – नक्सा}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] 43f1d34uqngntiygu4ywuv78ec1l2gc 1074530 1074529 2022-08-25T13:41:11Z पर्वत सुबेदी 31224 /* सूची */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|छैन}} {{Map of major cities of Afghanistan}} [[File:Kabul, Afghanistan view.jpg|thumb|१० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[काबुल]] एकमात्र सहर हो।]] [[File: Kandahar City Aerial.jpg|thumb|दक्षिणी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[कन्दहार]] देशको दोस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: View of Herat in 2009.jpg|thumb|पश्चिमी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[हरात]] देशको तेस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: Mi-17 helicopter flies over the northern Afghan city-101113-N-5006D-582.jpg|thumb|उत्तरी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] देशको चौथोँ ठूलो सहर हो।]] [[File: Aerial view of Jalalabad in 2012.jpg|thumb|पूर्वी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], देशको पाँचौँ ठूलो सहर हो।]] १० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[अफगानिस्तान]]को एक मात्र सहर यसको राजधानी [[काबुल]] हो र यस बाहेका प्रमुख सहरहरूमा [[कन्दहार]], [[हरात]], [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] आदी रहेका छन्। अफगानिस्तानको राष्ट्रिय तथ्याङ्क र सूचना प्राधिकरणका अनुसार, सन् २०२० मा अफगानिस्तानमा बसोबास गर्ने मानिसहरूको अनुमानित कुल सङ्ख्या ३२,२२५,५६० रहेको थियो। यसमध्ये करिब ७८ लाख मानिसहरू सहरी क्षेत्र र बाँकी ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गरिरहेको बताइएको छ।<ref>{{Cite web|title=NSIA Population Estimates 2019-20|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> ==सूची== तलको तालिकाले [[अफगानिस्तान]]का १८ सहरहरू देखाउँछ जसको जनसङ्ख्याको क्रमअनुसार १,००,००० भन्दा बढी रहेको छ। {| class="wikitable sortable test" |- style="background:#ececec;" ! data-sort-type="text" | नाम ! data-sort-type="text" | प्रदेश ! data-sort-type="number" | १ जनवरी २०२० सम्मको अनुमानित जनसङ्ख्या<ref>{{Cite web|title=NSIA|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> |- |[[काबुल]] |[[काबुल प्रदेश|काबुल]] |align=center|४,२७३,१५६ |- |[[कन्दहार]] |[[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] |align=center|६१४,२५४ |- |[[हरात]] |[[हरात प्रदेश|हरात]] |align=center|५५६,२०५ |- |[[मजार शरीफ|मजारे शरीफ]] |[[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] |align=center|४६९,२४७ |- |[[कुन्दुज]] |[[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] | align="center" |३५६,५३६ |- |[[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] |[[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] | align="center" |२६३,३१२ |- |[[तालोकान]] |[[तखार प्रदेश|तखार]] | align="center" |२५३,७३५ |- |[[पुली खुमरी]] |[[बगलान प्रदेश|बगलान]] | align="center" |२३७,८८८ |- |[[चारिकार]] |[[परवान प्रदेश|परवान]] | align="center" |१९८,३०६ |- |[[लश्करगा]] |[[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] | align="center" |१९०,५५५ |- |[[शेबरगान]] |[[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] | align="center" |१८८,८०८ |- |[[गजनी]] |[[गजनी प्रदेश|गजनी]] | align="center" |१८३,०५१ |- |[[खोस्त]] |[[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] |align=center|१८०,२१४ |- |[[सरेपोल]] |[[सरेपोल प्रदेश|सरेपोल]] | align="center" |१७३,७१९ |- |[[चागचरन]] |[[गोर प्रदेश|गोर]] | align="center" |१५०,८९२ |- |[[मेहतरलाम]] |[[लगमान प्रदेश|लगमान]] | align="center" |१४४,१६२ |- |[[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] |[[फरा प्रदेश|फरा]] | align="center" |१२५,५७० |- |[[पुली आलम]] |[[लोगर प्रदेश|लोगर]] | align="center" |११७,६९८ |} ==चित्र दीर्घा== <gallery class="center" caption="अफगानिस्तानको साना सहरहरू"> File: Houses near to the River.jpg|[[लश्करगा]], [[हेल्मन्द प्रदेश]]को राजधानी File: Ghazni City, 2010.jpg|[[गजनी]]को खण्ड, [[गजनी प्रदेश]]को राजधानी File: View of Khost, Afghanistan.jpg|[[खोस्त]], [[खोस्त प्रदेश]]को राजधानी File:Fayzabad in Badakhshan Province of Afghanistan.jpg|[[फयजाबाद, बदाख्शान|फयजाबाद]], [[बदाख्शान प्रदेश]]को राजधानी File:Zaranj in June 2011.jpg|[[जरन्ज]], [[निमरूज प्रदेश]]को राजधानी File: US soldiers patrolling the streets of Asadabad-6.jpg|[[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]], [[कुनर प्रदेश]]को राजधानी </gallery> == यो पनि हेर्नुहोस् == * [[अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] * [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू]] * [[अफगानिस्तानका ठाउँहरूको सूची]] * [[अफगानिस्तानको जनसाङ्ख्यिकी]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons category|Cities in Afghanistan|अफगानिस्तानका सहरहरू}} * [https://web.archive.org/web/20110406122639/http://www.cso.gov.af/ अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय] * [https://web.archive.org/web/20070520024731/http://www.afghanistan-photos.com/crbst_5.html अफगानी सहरहरूको तस्वीर] * {{webarchive |date=2012-12-10 |url=https://archive.today/20121210214019/http://www.world-gazetteer.com/s/p_af.htm |title=वर्ल्ड गजेटर: अफगानिस्तान – नक्सा}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] fc65ak01yuhwkhlrzbh3vd5gey2so5i 1074533 1074530 2022-08-25T13:52:30Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|छैन}} {{Map of major cities of Afghanistan}} [[File:Kabul, Afghanistan view.jpg|thumb|१० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[काबुल]] एकमात्र सहर हो।]] [[File: Kandahar City Aerial.jpg|thumb|दक्षिणी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[कन्दहार]] देशको दोस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: View of Herat in 2009.jpg|thumb|पश्चिमी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[हरात]] देशको तेस्रो ठूलो सहर हो।]] [[File: Mi-17 helicopter flies over the northern Afghan city-101113-N-5006D-582.jpg|thumb|उत्तरी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] देशको चौथोँ ठूलो सहर हो।]] [[File: Aerial view of Jalalabad in 2012.jpg|thumb|पूर्वी अफगानिस्तानमा अवस्थित [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], देशको पाँचौँ ठूलो सहर हो।]] १० लाख भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको [[अफगानिस्तान]]को एक मात्र सहर यसको राजधानी [[काबुल]] हो र यस बाहेका प्रमुख सहरहरूमा [[कन्दहार]], [[हरात]], [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]], [[मजार शरीफ|मजरे शरीफ]] आदी रहेका छन्। अफगानिस्तानको राष्ट्रिय तथ्याङ्क र सूचना प्राधिकरणका अनुसार, सन् २०२० मा अफगानिस्तानमा बसोबास गर्ने मानिसहरूको अनुमानित कुल सङ्ख्या ३२,२२५,५६० रहेको थियो। यसमध्ये करिब ७८ लाख मानिसहरू सहरी क्षेत्र र बाँकी ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गरिरहेको बताइएको छ।<ref>{{Cite web|title=NSIA Population Estimates 2019-20|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> ==सूची== तलको तालिकाले [[अफगानिस्तान]]का १८ सहरहरू देखाउँछ जसको जनसङ्ख्याको क्रमअनुसार १,००,००० भन्दा बढी रहेको छ। {| class="wikitable sortable test" |- style="background:#ececec;" ! data-sort-type="text" | नाम ! data-sort-type="text" | प्रदेश ! data-sort-type="number" | १ जनवरी २०२० सम्मको अनुमानित जनसङ्ख्या<ref>{{Cite web|title=NSIA|url=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609174551/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/06/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-98.pdf|archive-date=2020-06-09}}</ref> |- |[[काबुल]] |[[काबुल प्रदेश|काबुल]] |align=center|४,२७३,१५६ |- |[[कन्दहार]] |[[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] |align=center|६१४,२५४ |- |[[हरात]] |[[हरात प्रदेश|हरात]] |align=center|५५६,२०५ |- |[[मजार शरीफ|मजारे शरीफ]] |[[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] |align=center|४६९,२४७ |- |[[कुन्दुज]] |[[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] | align="center" |३५६,५३६ |- |[[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] |[[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] | align="center" |२६३,३१२ |- |[[तालोकान]] |[[तखार प्रदेश|तखार]] | align="center" |२५३,७३५ |- |[[पुली खुमरी]] |[[बगलान प्रदेश|बगलान]] | align="center" |२३७,८८८ |- |[[चारिकार]] |[[परवान प्रदेश|परवान]] | align="center" |१९८,३०६ |- |[[लश्करगा]] |[[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] | align="center" |१९०,५५५ |- |[[शेबरगान]] |[[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] | align="center" |१८८,८०८ |- |[[गजनी]] |[[गजनी प्रदेश|गजनी]] | align="center" |१८३,०५१ |- |[[खोस्त]] |[[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] |align=center|१८०,२१४ |- |[[सरेपोल]] |[[सरेपोल प्रदेश|सरेपोल]] | align="center" |१७३,७१९ |- |[[चागचरन]] |[[गोर प्रदेश|गोर]] | align="center" |१५०,८९२ |- |[[मेहतरलाम]] |[[लगमान प्रदेश|लगमान]] | align="center" |१४४,१६२ |- |[[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] |[[फरा प्रदेश|फरा]] | align="center" |१२५,५७० |- |[[पुली आलम]] |[[लोगर प्रदेश|लोगर]] | align="center" |११७,६९८ |} ==चित्र दीर्घा== <gallery class="center" caption="अफगानिस्तानको साना सहरहरू"> File: Houses near to the River.jpg|[[लश्करगा]], [[हेल्मन्द प्रदेश]]को राजधानी File: Ghazni City, 2010.jpg|[[गजनी]]को खण्ड, [[गजनी प्रदेश]]को राजधानी File: View of Khost, Afghanistan.jpg|[[खोस्त]], [[खोस्त प्रदेश]]को राजधानी File:Fayzabad in Badakhshan Province of Afghanistan.jpg|[[फयजाबाद, बदाख्शान|फयजाबाद]], [[बदाख्शान प्रदेश]]को राजधानी File:Zaranj in June 2011.jpg|[[जरन्ज]], [[निमरूज प्रदेश]]को राजधानी File: US soldiers patrolling the streets of Asadabad-6.jpg|[[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]], [[कुनर प्रदेश]]को राजधानी </gallery> == यो पनि हेर्नुहोस् == * [[अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] * [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू]] * [[अफगानिस्तानका ठाउँहरूको सूची]] * [[अफगानिस्तानको जनसाङ्ख्यिकी]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} ==बाह्य कडीहरू== {{commons category|Cities in Afghanistan|अफगानिस्तानका सहरहरू}} * [https://web.archive.org/web/20110406122639/http://www.cso.gov.af/ अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय] * [https://web.archive.org/web/20070520024731/http://www.afghanistan-photos.com/crbst_5.html अफगानी सहरहरूको तस्वीर] [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] 9eqzpoixujjz7d6k5k48ofmdg5emet3 10 25498 1074567 351732 2022-08-26T11:20:29Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{langWithName|dv|धिवेही|{{{1}}}}}<noinclude> {{pp-template|small=yes}} [[Category:Multilingual support templates|Lang-fr]] </noinclude> p4b866knfx91zn8f1rb04vzsblklmv4 0 44773 1074519 574982 2022-08-25T12:31:01Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[कन्दाहार]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[कन्दहार]] मा सारेको हो: शीर्षक सुधार wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=अगस्त २०१२}} '''कन्दाहार''' [[अफगानिस्तान]]का सहरहरू मध्येको एउटा सहर हो। ==परिचय== ==इतिहास== ==पर्यटन स्थलहरू== {{ठुटो}} {{Commonscat|Kandahar}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] [[श्रेणी:अफगानिस्तान]] 0ru5omasyk9xwdzfz9i6inaepnku4in 0 44777 1074521 371360 2022-08-25T12:45:24Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[तालोकां]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[तालोकान]] मा सारेको हो: शीर्षक सुधार wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=अगस्त २०१२}} '''तालोकां''' [[अफगानिस्तान]]का सहरहरू मध्येको एउटा सहर हो। ==परिचय== ==इतिहास== ==पर्यटन स्थलहरू== {{ठुटो}} {{Commonscat|Taloqan}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] [[श्रेणी:अफगानिस्तान]] j5gladzphw0yp0v28eb5up2hx5v3dmw 0 44780 1074520 323341 2022-08-25T12:32:07Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[शेबेरघन]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[शेबरगान]] मा सारेको हो: شبرغان wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=अगस्त २०१२}} '''शेबेरघन''' [[अफगानिस्तान]]का सहरहरू मध्येको एउटा सहर हो। ==परिचय== ==इतिहास== ==पर्यटन स्थलहरू== {{ठुटो}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका सहरहरू]] [[श्रेणी:अफगानिस्तान]] llye0m33x2uzmr3e39g59pe3bmfyx3t 0 46281 1074570 219647 2022-08-26T11:27:41Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''जीवन मेरो शब्दकोषमा''' [[नवराज सुब्बा]]द्वारा लिखित नेपाली कृति हो। ==सन्दर्भ सामग्री== <references/> [[श्रेणी:साहित्य]] {{stub}} 7u8jtup0wox51cjn8i6jv4cqb4m0smq 0 46283 1074569 222923 2022-08-26T11:27:28Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''बीच बाटोमा ब्युँझेर''' [[नवराज सुब्बा]]द्वारा लिखित नेपाली कृति हो। ==सन्दर्भ सामग्री== <references/> [[श्रेणी:साहित्य]] {{stub}} nfuir8e87gigwmv3v4l0opqw3mytbcm 0 46949 1074634 710528 2022-08-26T11:58:20Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सरस्वती च्यारिबुक उ.मा.वि.''' [[ताप्लेजुङ्ग]] जिल्लाको लेलेप–३ लेलेप भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक रविमान लम्जेल हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] f6u6ezg21vse5a2yorjr9hae9fho9jc 0 46961 1074630 710479 2022-08-26T11:57:44Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''महादेव गुप्तेश्वर उ.मा.वि.''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको लुङरूपा–५ फूल्पा भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक केशवप्रसाद रेग्मी हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] svo5xgcxzlhnos4nfo3bz2g0y9dxt14 0 46962 1074633 710436 2022-08-26T11:58:13Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''जयनारायण आदर्श उ.मा.वि.''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको आङसराङ–१ मेहेलबोटे भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक इन्द्रप्रसाद रिजाल हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] blo96wu995xrxjclpiddhkxul6rdxt2 0 46963 1074629 710525 2022-08-26T11:57:35Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सरस्वती उ.मा.वि. डुमि्रबोटे''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको चोकमागु–६ भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक वासुदेव ढुङ्गाना हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] gnm4glgy1ly1qvhmp1gwlpgih2d979f 0 46966 1074626 710417 2022-08-26T11:57:11Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''गणेश उ.मा.वि. (नागी)''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको चित्तोक भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक पूर्णहाङ्ग लक्सम हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] 1vg3rubpnob1ito2i6caghqdnuy0z8z 1074627 1074626 2022-08-26T11:57:19Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''गणेश उ.मा.वि. (नागी)''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको चित्तोक भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक पूर्णहाङ्ग लक्सम हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] 0dr82r6cp6lx6xen213xk0bf2q6890w 0 46970 1074635 710422 2022-08-26T11:58:29Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''घुर्विसे पँचमी उ.मा.वि.''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको फाक्तेप–५ भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक नरेन्द्र प्रसाद अधिकारी हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== ==सन्दर्भ सामग्री== <references /> {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] tr1ti0ypu7vl1xmuar7ubrbhpjwc349 0 46971 1074628 710449 2022-08-26T11:57:27Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''दुर्गा उ.मा.वि.(सराङ्गडाँडा)''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको सराङ्ग भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक चित्रबहादुर सम्बाहाम्फे हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] f2tzb6tcutf6tg2mo1lgszzzxwjt2cj 0 46973 1074631 710526 2022-08-26T11:57:52Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सरस्वती उ.मा.वि.(मेमेङ्ग)''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको मेमेङ्ग–२ मच्छेवुङ्ग भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक विरेन्द्रकुमार सुब्बा हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] d4ijqri7n4bxmmntea9tv2qki62ofg7 0 46976 1074632 710537 2022-08-26T11:58:02Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सिद्ध सरस्वती उ.मा.वि.''' [[पाँचथर जिल्ला|पाँचथर]] जिल्लाको माङजाबुङ–१ बरभञ्ज्याङ भन्ने ठाँउमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यसका प्रधानाध्यापक पुरुषोतम बराल हुन्। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] b5uyimn8zsjq73p7uuucl957j2cokz7 0 46993 1074637 786050 2022-08-26T11:58:48Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=फेब्रुअरी २०१२}} '''पद्म पब्लिक नमूना उ.मा.वि.''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[तानसेन नगरपालिका|तानसेन]]मा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] hh28pos6j7n190cvkqog7pccak8cbr1 0 46999 1074615 710546 2022-08-26T11:51:48Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सौभाग्य उ.मा.वि.''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[चिदिपानी]]मा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] 2enkasu4dzx05txia6e7s8je1ngi81i 0 47000 1074613 1025585 2022-08-26T11:51:19Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''सेन उ.मा.वि.''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[तानसेन नगरपालिका|तानसेन]]मा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] k5kqt6dv55bljbge4hmhcjypsprzerx 0 47002 1074614 710447 2022-08-26T11:51:31Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''दिव्यज्योति उ.मा.वि.''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[कसेनी]]मा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] 790vnsztz437hbxni9glq0yrznq0yi3 0 47068 1074624 786298 2022-08-26T11:56:58Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''पाल्पा आवसिय उ.मा.वि.''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[तानसेन नगरपालिका|तानसेन]]नं.पा. -५ टक्सारमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक निजी विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] ac3a2f3uy7g2gae2unpwy80vs4i30bf 0 47108 1074625 710408 2022-08-26T11:57:06Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} '''कालिका उ.मा.वि.(पाल्पा)''' [[पाल्पा जिल्ला|पाल्पा]] जिल्लाको [[पालुङ]],मैनादी-५, बतासेमा रहेको एक [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो। यस विद्यालयले [[उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्]]सँग सम्बन्धन लिएको छ। यो एक सामुदायिक विद्यालय हो।<ref>[http://www.hseb.edu.np/content/docs/HSS2068new.pdf उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद]</ref> ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] jzc60nkd4dltmdnt811bhx7pt194lc8 0 47749 1074605 870655 2022-08-26T11:48:21Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=मार्च २०१२}} [[File:Bal school.jpg|thumb|बाल व्यवसायी केन्द्र माध्यमिक विद्यालय]] '''बाल व्यवसायी केन्द्र माध्यमिक विद्यालय''' [[काठमाडौँ|काठमाडौँ महानगरपालिका]] वडा नं ७मा अवस्थित माध्यमिक विद्यालय हो। बिसं २०२८ सालमा स्थापित यो विद्यालयमा विशेषगरी विभिन्न कारणले कैदमा परेका अविभावकका बालबालिकाहरू अध्ययन गर्दछन। [[श्रेणी:माध्यमिक विद्यालयहरू]] k8kwj18d31a39b5kj7iabznvdhshffv 0 48251 1074599 715630 2022-08-26T11:45:08Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''सालमारा प्रा.वि.कुमरखोद''' झापा जिल्लाकोकुमरखोदमा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} jmtfec8cxhzr3eq2zwb633y43g2ewur 0 48258 1074622 715629 2022-08-26T11:53:34Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''सांगवेद संस्कृत मा.वि.''' झापा जिल्लाकोचारपानेमा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} gyzr5hfxp60sqqochakqbjl2wwurhkn 0 48269 1074601 715618 2022-08-26T11:45:26Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''राष्ट्रिय विजय मा.वि.''' झापा जिल्लाको शान्तिनगरमा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} 7boaz2ze1v6ahjxvp7nu3jkwumohym1 0 48270 1074621 715614 2022-08-26T11:53:27Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''महेन्द्ररत्न मा.वि.''' झापा जिल्लाको केचनामा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} q1jg2vhha4gcteqi5ea727tb3ibkmvn 0 48272 1074619 715619 2022-08-26T11:53:11Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''लक्ष्मी मा.वि.शनिश्चरे''' झापा जिल्लाको शनिश्चरेमा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} l82aluce1zf9c5su0yxaq8eua0xyaei 0 48273 1074588 715617 2022-08-26T11:39:37Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''मोती मा.वि.''' झापा जिल्लाको पथरियामा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} 4jz0hk0allpc4rz3zrd16osvecpkblz 0 48276 1074600 721881 2022-08-26T11:45:17Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''झापा इन्टरनेशनल स्कूल''' झापा जिल्लाको मे.न.पा १२मा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} tve69smvhmyu57j1boeh8nftg8g6yuz 0 48279 1074602 715622 2022-08-26T11:45:34Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Orphan|date=अप्रिल २०१२}} '''लिटल अक्सफोर्ड ई.स्कूल''' झापा जिल्लाको मे.न.पा.४मा अवस्थित विद्यालय हो। [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] {{stub}} 4v0fnik4bwd23cs5h1h99cl8e6hlnx7 0 49512 1074591 869115 2022-08-26T11:40:30Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''रिब्स स्कूल''' [[काठमाडौँ|काठमाडौं]]को [[बलम्बु]]मा अवस्थित एक निजी आवासीय [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] हो।<ref>School Profile, Dept. of Education</ref> {{stub}} ==सन्दर्भ सामग्री== <references/> ljhrmzo0i6xvr9h0w1w9xxwdec2jjzm 0 50177 1074603 721914 2022-08-26T11:45:49Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} शारदा माध्यमिक विद्यालय हाल तिलगंगा अवस्थित छ। बिसं२००८ देखि यो विद्यालय सन्चालनमा रहि आएको छ। [[श्रेणी:माध्यमिक विद्यालयहरू]] 7m9gzhwgnxdvu8ze7d7j65uqgwrmx07 0 50959 1074590 391701 2022-08-26T11:40:15Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''प्रेतात्माको आख्यान र अनुष्ठान''' कवि [[वैरागी काइँला|बैरागी काँइला]] द्वारा लिखित नेपाली कृति हो। ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} [[श्रेणी:नेपाली भाषा]] {{stub}} sm3ythzpy3zi0paigq9a979vf2uumqv 0 52478 1074513 1074509 2022-08-25T12:02:02Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित अफगानिस्तानको राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>Central Statistics Office Afghanistan (web)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=World Bank}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || style="text-align:center;"| 30 || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| 44,836 || align=right| 950,953 || align=right| 1,054,100 || align=right| 23.5 || align=right| 29 || North East || North |- | [[Badghis Province|Badghis]] || style="text-align:center;"| 4|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| 20,794 || align=right| 495,958 || align=right| 549,600 || align=right| 26.4 || align=right| 7 || West || Central |- | [[Baghlan Province|Baghlan]] || style="text-align:center;"| 19 || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| 18,255 || align=right| 910,784 || align=right| 1,014,600 || align=right| 55.6 || align=right| 16 || North East || North |- | [[Balkh Province|Balkh]] || style="text-align:center;"| 13 || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| 16,186 || align=right| 1,325,659 || align=right| 1,509,200 || align=right| 93.2 || align=right| 15 || North West || North |- | [[Bamyan Province|Bamyan]] || style="text-align:center;"| 15 || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| 18,029 || align=right| 487,218 || align=right| 495,600 || align=right| 27.5 || align=right| 7 || West || Central |- | [[Daykundi Province|Daykundi]] || style="text-align:center;"| 10 || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| 17,501 || align=right| 507,339 || align=right| 516,500 || align=right| 29.5 || align=right| 8 || South West || South |- | [[Farah Province|Farah]] || style="text-align:center;"| 2 || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| 49,339 || align=right| 507,405 || align=right| 563,000 || align=right| 11.4 || align=right| 11 || West || Central |- | [[Faryab Province|Faryab]] || style="text-align:center;"| 5 || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| 20,798 || align=right| 998,147 || align=right| 1,109,200 || align=right| 53.3 || align=right| 14 || North West || North |- | [[Ghazni Province|Ghazni]] || style="text-align:center;"| 16 || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| 22,460 || align=right| 1,228,831 || align=right| 1,362,500 || align=right| 60.7 || align=right| 19 || South East || South |- | [[Ghor Province|Ghor]] || style="text-align:center;"| 6 || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| 36,657 || align="right" | 790,296 || align=right| 764,500 || align=right| 20.9 || align=right| 11 || West || Central |- | [[Helmand Province|Helmand]] || style="text-align:center;"| 7 || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| 58,305 || align=right| 924,711 || align=right| 1,446,200 || align=right| 24.8 || align=right| 13 || South West || South |- | [[Herat Province|Herat]] || style="text-align:center;"| 1 || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| 55,868 || align=right| 1,890,202 || align=right| 2,140,700 || align=right| 38.3 || align=right| 15 || West || Central |- | [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || style="text-align:center;"| 8 || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| 11,292 || align=right| 540,255 || align=right| 602,100 || align=right| 53.3 || align=right| 9 || North West || North |- | [[Kabul Province|Kabul]] || style="text-align:center;"| 22 || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| 4,524 || align=right| 4,372,977 || align=right| 5,204,700 || align=right| 1,150.5 || align=right| 18 || Central || Central |- | [[Kandahar Province|Kandahar]] || style="text-align:center;"| 12 || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| 54,844 || align=right| 1,226,593 || align=right| 1,399,600 || align=right| 25.5 || align=right| 16 || South West || South |- | [[Kapisa Province|Kapisa]] || style="text-align:center;"| 29 || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| 1,908 || align=right| 441,010 || align=right| 488,300 || align=right| 255.9 || align=right| 7 || Central || Central |- | [[Khost Province|Khost]] || style="text-align:center;"| 26 || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| 4,235 || align=right| 574,582 || align=right| 636,500 || align=right| 150.3 || align=right| 13 || South East || South |- | [[Kunar Province|Kunar]] || style="text-align:center;"| 34 || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| 4,926 || align=right| 450,652 || align=right| 499,400 || align=right| 101.4 || align=right| 15 || East || Central |- | [[Kunduz Province|Kunduz]] || style="text-align:center;"| 18 || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| 8,081 || align=right| 1,010,037 || align=right| 1,136,700 || align=right| 140.7 || align=right| 7 || North East || North |- | [[Laghman Province|Laghman]] || style="text-align:center;"| 32 || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| 3,978 || align=right| 445,588 || align=right| 493,500 || align=right| 124.1 || align=right| 5 || East || Central |- | [[Logar Province|Logar]] || style="text-align:center;"| 23 || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| 4,568 || align=right| 392,045 || align=right| 434,400 || align=right| 95.1 || align=right| 7 || Central || Central |- | [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || style="text-align:center;"| 33 || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| 7,641 || align=right| 1,517,388 || align=right| 1,701,700 || align=right| 222.7 || align=right| 23 || East || Central |- | [[Nimruz Province|Nimruz]] || style="text-align:center;"| 3 || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| 42,410 || align=right| 164,978 || align=right| 183,600 || align=right| 4.3 || align=right| 5 || South West || South |- | [[Nuristan Province|Nuristan]] || style="text-align:center;"| 31 || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| 9,267 || align=right| 147,967 || align=right| 163,800 || align=right| 17.7 || align=right| 7 || East || Central |- | [[Paktia Province|Paktia]] || style="text-align:center;"| 24 || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| 5,583 || align=right| 551,987 || align=right| 612,000 || align=right| 109.6 || align=right| 11 || South East || South |- | [[Paktika Province|Paktika]] || style="text-align:center;"| 25 || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| 19,516 || align=right| 434,742 || align=right| 775,500 || align=right| 39.7 || align=right| 15 || South East || South |- | [[Panjshir Province|Panjshir]] || style="text-align:center;"| 28 || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| 3,772 || align=right| 371,902 || align=right| 169,900 || align=right| 45.0 || align=right| 7 || Central || Central |- | [[Parwan Province|Parwan]] || style="text-align:center;"| 20 || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| 5,715 || align=right| 664,502 || align=right |737,700 || align=right| 129.1 || align=right| 9 || Central || Central |- | [[Samangan Province|Samangan]] || style="text-align:center;"| 14 || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| 13,438 || align=right| 387,928 || align=right| 430,500 || align=right| 32.0 || align=right| 5 || North West || North |- | [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || style="text-align:center;"| 9 || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| 16,386 || align=right| 559,577 || align=right| 621,000 || align=right| 37.9 || align=right| 7 || North West || North |- | [[Takhar Province|Takhar]] || style="text-align:center;"| 27 || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| 12,458 || align=right| 983,336 || align=right| 1,093,100 || align=right| 87.7 || align=right| 16 || North East || North |- | [[Uruzgan Province|Uruzgan]] || style="text-align:center;"| 11 || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| 11,474 || align=right| 386,818 || align=right| 436,100 || align=right| 38.0 || align=right| 6 || South West || South |- | [[Wardak Province|Wardak]] || style="text-align:center;"| 21 || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| 10,348 || align=right| 596,287 || align=right| 660,300 || align=right| 63.8 || align=right| 9 || Central || Central |- | [[Zabul Province|Zabul]] || style="text-align:center;"| 17 || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| 17,472 || align=right| 304,126 || align=right| 384,300 || align=right| 22.0 || align=right| 9 || South West || South |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == ing11c4527yw8l98oveubro70cm5qdz 1074514 1074513 2022-08-25T12:05:44Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|३५०px|left|प्रदेश सहित अफगानिस्तानको राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-१२, Page २२-२३ (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/२०२०-०३/G१२-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>मध्य Statistics Office Afghanistan (web)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/२०१९/०८/०१/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=World Bank}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || North East || North |- | [[Badghis Province|Badghis]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || West || मध्य |- | [[Baghlan Province|Baghlan]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || North East || North |- | [[Balkh Province|Balkh]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || North West || North |- | [[Bamyan Province|Bamyan]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || West || मध्य |- | [[Daykundi Province|Daykundi]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || South West || South |- | [[Farah Province|Farah]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || West || मध्य |- | [[Faryab Province|Faryab]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || North West || North |- | [[Ghazni Province|Ghazni]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || South East || South |- | [[Ghor Province|Ghor]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || West || मध्य |- | [[Helmand Province|Helmand]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || South West || South |- | [[Herat Province|Herat]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || West || मध्य |- | [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || North West || North |- | [[Kabul Province|Kabul]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[Kandahar Province|Kandahar]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || South West || South |- | [[Kapisa Province|Kapisa]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Khost Province|Khost]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || South East || South |- | [[Kunar Province|Kunar]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || East || मध्य |- | [[Kunduz Province|Kunduz]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || North East || North |- | [[Laghman Province|Laghman]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || East || मध्य |- | [[Logar Province|Logar]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || East || मध्य |- | [[Nimruz Province|Nimruz]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || South West || South |- | [[Nuristan Province|Nuristan]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || East || मध्य |- | [[Paktia Province|Paktia]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || South East || South |- | [[Paktika Province|Paktika]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || South East || South |- | [[Panjshir Province|Panjshir]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Parwan Province|Parwan]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Samangan Province|Samangan]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || North West || North |- | [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || North West || North |- | [[Takhar Province|Takhar]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || North East || North |- | [[Uruzgan Province|Uruzgan]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || South West || South |- | [[Wardak Province|Wardak]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Zabul Province|Zabul]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || South West || South |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == h4qqwvp9mqlcrkjt0hgdl04js8a89eb 1074515 1074514 2022-08-25T12:07:25Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|३५०px|left|प्रदेश सहित अफगानिस्तानको राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-१२, Page २२-२३ (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/२०२०-०३/G१२-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>मध्य Statistics Office Afghanistan (web)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/२०१९/०८/०१/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=World Bank}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Badghis Province|Badghis]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Baghlan Province|Baghlan]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Balkh Province|Balkh]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Bamyan Province|Bamyan]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Daykundi Province|Daykundi]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Farah Province|Farah]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Faryab Province|Faryab]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Ghazni Province|Ghazni]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Ghor Province|Ghor]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Helmand Province|Helmand]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Herat Province|Herat]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Kabul Province|Kabul]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[Kandahar Province|Kandahar]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Kapisa Province|Kapisa]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Khost Province|Khost]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Kunar Province|Kunar]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[Kunduz Province|Kunduz]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Laghman Province|Laghman]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[Logar Province|Logar]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[Nimruz Province|Nimruz]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Nuristan Province|Nuristan]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[Paktia Province|Paktia]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Paktika Province|Paktika]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Panjshir Province|Panjshir]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Parwan Province|Parwan]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Samangan Province|Samangan]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Takhar Province|Takhar]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Uruzgan Province|Uruzgan]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Wardak Province|Wardak]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Zabul Province|Zabul]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == cjykmieo4wrsrzuhpw1a8fqlgcr7shg 1074516 1074515 2022-08-25T12:10:56Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित अफगानिस्तानको राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Badghis Province|Badghis]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Baghlan Province|Baghlan]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Balkh Province|Balkh]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Bamyan Province|Bamyan]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Daykundi Province|Daykundi]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Farah Province|Farah]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Faryab Province|Faryab]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Ghazni Province|Ghazni]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Ghor Province|Ghor]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Helmand Province|Helmand]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Herat Province|Herat]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Kabul Province|Kabul]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[Kandahar Province|Kandahar]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Kapisa Province|Kapisa]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Khost Province|Khost]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Kunar Province|Kunar]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[Kunduz Province|Kunduz]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Laghman Province|Laghman]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[Logar Province|Logar]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[Nimruz Province|Nimruz]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Nuristan Province|Nuristan]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[Paktia Province|Paktia]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Paktika Province|Paktika]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Panjshir Province|Panjshir]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Parwan Province|Parwan]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Samangan Province|Samangan]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Takhar Province|Takhar]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Uruzgan Province|Uruzgan]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Wardak Province|Wardak]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Zabul Province|Zabul]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == 5tst0s1d3nq2jd4qfbv9isk0kzemrcf 1074517 1074516 2022-08-25T12:11:49Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[अफगानिस्तानका प्रान्तहरू]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] मा सारेको हो: शीर्षक सुधार wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित अफगानिस्तानको राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Badghis Province|Badghis]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Baghlan Province|Baghlan]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Balkh Province|Balkh]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Bamyan Province|Bamyan]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[Daykundi Province|Daykundi]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Farah Province|Farah]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Faryab Province|Faryab]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Ghazni Province|Ghazni]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Ghor Province|Ghor]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[Helmand Province|Helmand]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Herat Province|Herat]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Kabul Province|Kabul]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[Kandahar Province|Kandahar]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Kapisa Province|Kapisa]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Khost Province|Khost]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Kunar Province|Kunar]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[Kunduz Province|Kunduz]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Laghman Province|Laghman]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[Logar Province|Logar]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[Nimruz Province|Nimruz]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Nuristan Province|Nuristan]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[Paktia Province|Paktia]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Paktika Province|Paktika]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[Panjshir Province|Panjshir]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[Parwan Province|Parwan]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Samangan Province|Samangan]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[Takhar Province|Takhar]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[Uruzgan Province|Uruzgan]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[Wardak Province|Wardak]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[Zabul Province|Zabul]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == 5tst0s1d3nq2jd4qfbv9isk0kzemrcf 1074518 1074517 2022-08-25T12:21:40Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित [[अफगानिस्तान]]को राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[बदख्शान प्रदेश|बदख्शान]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बादगीस प्रदेश|बादगीस]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[बगलान प्रदेश|बगलान]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[Puli Khumri]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[Mazar-i-Sharif]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[बामयान प्रदेश|बामयान]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[Bamyan, Afghanistan|Bamyan]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[दायकुन्दी प्रदेश|दायकुन्दी]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[Nili, Afghanistan|Nili]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[फरा प्रदेश|फरा]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[फारयाब प्रदेश|फारयाब]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[Maymana]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[गजनी प्रदेश|गजनी]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[Ghazni]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[गोर प्रदेश|गोर]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[Chaghcharan]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Lashkargah]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[हेरात प्रदेश|हेरात]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[Herat]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[Sheberghan]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[काबुल प्रदेश|काबुल]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[Kabul]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[Kandahar]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[कापीसा प्रदेश|कापीसा]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[Khost]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[कुनर प्रदेश|कुनर]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[Kunduz]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[लगमान प्रदेश|लगमान]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[Mihtarlam]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[लोगर प्रदेश|लोगर]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[Pul-i-Alam]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[नीमरूज प्रदेश|नीमरूज]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[Zaranj]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[Parun]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[पक्तीया प्रदेश|पक्तीया]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[Gardez]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पक्तीका प्रदेश|पक्तीका]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[Sharana, Afghanistan|Sharana]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पन्जशीर प्रदेश|पन्जशीर]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[Bazarak, Panjshir|Bazarak]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[परवान प्रदेश|परवान]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[Charikar]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[समनगान प्रदेश|समनगान]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[Aybak, Samangan|Samangan]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[सारे पुल प्रदेश|सारे पुल]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[Sar-e Pol city|Sar-e Pol]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[तखार प्रदेश|तखार]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[Taloqan]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[उरुजगान प्रदेश|उरुजगान]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[Tarinkot]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[मैदान वरदक प्रदेश|वरदक]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[Maidan Shar]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[जाबुल प्रदेश|जाबुल]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[Qalat, Zabul Province|Qalat]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == 8rca95pg5ha7nn3h5pv26tkm0uc4mah 1074522 1074518 2022-08-25T12:49:05Z पर्वत सुबेदी 31224 /* अफगानिस्तानका प्रदेशहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित [[अफगानिस्तान]]को राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[बदख्शान प्रदेश|बदख्शान]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[फयजाबाद, बदख्शान|फयजाबाद]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बादगीस प्रदेश|बादगीस]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[कलाए नौ|कलाए नौ]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[बगलान प्रदेश|बगलान]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[पुली खुमरी]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[मजर शरीफ|मजरे शरीफ]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[बामयान प्रदेश|बामयान]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[बामयान, अफगानिस्तान|बामयान]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[दायकुन्दी प्रदेश|दायकुन्दी]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[निली, अफगानिस्तान|निली]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[फरा प्रदेश|फरा]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[फारयाब प्रदेश|फारयाब]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[मयमना]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[गजनी प्रदेश|गजनी]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[गजनी]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[गोर प्रदेश|गोर]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[चागचरन]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[लश्करगा]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[हेरात प्रदेश|हेरात]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[हरात|हेरात]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[शेबरगान]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[काबुल प्रदेश|काबुल]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[काबुल]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[कन्दहार]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[कापीसा प्रदेश|कापीसा]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[महमूद रकी]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[खोस्त]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[कुनर प्रदेश|कुनर]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[कुन्दुज]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[लगमान प्रदेश|लगमान]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[मेहतरलाम]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[लोगर प्रदेश|लोगर]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[पुली आलम]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[नीमरूज प्रदेश|नीमरूज]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[जरन्ज]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[पारून]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[पक्तीया प्रदेश|पक्तीया]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[गरदेज]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पक्तीका प्रदेश|पक्तीका]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[शरना, अफगानिस्तान|शरना]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पन्जशीर प्रदेश|पन्जशीर]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[बाजारक, पन्जशीर|बाजारक]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[परवान प्रदेश|परवान]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[चारिकार]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[समनगान प्रदेश|समनगान]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[अयबक, समनगान|अयबक]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[सारे पुल प्रदेश|सारे पोल]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[सारेपोल]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[तखार प्रदेश|तखार]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[तालोकान]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[उरुजगान प्रदेश|उरुजगान]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[तरिनकोट]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[मैदान वरदक प्रदेश|वरदक]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[मैदान सहर]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[जाबुल प्रदेश|जाबुल]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[कलात, जाबुल|कलात]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == rzl021geibzc5i3ahvl6bvl1z6xgu4e 1074523 1074522 2022-08-25T12:50:31Z पर्वत सुबेदी 31224 /* बाह्य कडीहरू */ wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]]मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहशरमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित [[अफगानिस्तान]]को राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[बदख्शान प्रदेश|बदख्शान]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[फयजाबाद, बदख्शान|फयजाबाद]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बादगीस प्रदेश|बादगीस]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[कलाए नौ|कलाए नौ]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[बगलान प्रदेश|बगलान]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[पुली खुमरी]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[मजर शरीफ|मजरे शरीफ]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[बामयान प्रदेश|बामयान]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[बामयान, अफगानिस्तान|बामयान]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[दायकुन्दी प्रदेश|दायकुन्दी]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[निली, अफगानिस्तान|निली]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[फरा प्रदेश|फरा]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[फारयाब प्रदेश|फारयाब]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[मयमना]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[गजनी प्रदेश|गजनी]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[गजनी]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[गोर प्रदेश|गोर]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[चागचरन]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[लश्करगा]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[हेरात प्रदेश|हेरात]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[हरात|हेरात]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[शेबरगान]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[काबुल प्रदेश|काबुल]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[काबुल]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[कन्दहार]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[कापीसा प्रदेश|कापीसा]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[महमूद रकी]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[खोस्त]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[कुनर प्रदेश|कुनर]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[कुन्दुज]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[लगमान प्रदेश|लगमान]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[मेहतरलाम]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[लोगर प्रदेश|लोगर]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[पुली आलम]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[नीमरूज प्रदेश|नीमरूज]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[जरन्ज]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[पारून]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[पक्तीया प्रदेश|पक्तीया]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[गरदेज]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पक्तीका प्रदेश|पक्तीका]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[शरना, अफगानिस्तान|शरना]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पन्जशीर प्रदेश|पन्जशीर]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[बाजारक, पन्जशीर|बाजारक]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[परवान प्रदेश|परवान]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[चारिकार]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[समनगान प्रदेश|समनगान]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[अयबक, समनगान|अयबक]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[सारे पुल प्रदेश|सारे पोल]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[सारेपोल]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[तखार प्रदेश|तखार]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[तालोकान]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[उरुजगान प्रदेश|उरुजगान]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[तरिनकोट]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[मैदान वरदक प्रदेश|वरदक]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[मैदान सहर]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[जाबुल प्रदेश|जाबुल]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[कलात, जाबुल|कलात]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{commons category|Provinces of Afghanistan|अफगानिस्तानका प्रदेशहरू}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] 7jyzp20p350wxak4sm2utgqz8qahilc 1074524 1074523 2022-08-25T12:51:09Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहकशध प्रशासनिक क्षेत्र}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहशरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]])मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहरूमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित [[अफगानिस्तान]]को राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[बदख्शान प्रदेश|बदख्शान]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[फयजाबाद, बदख्शान|फयजाबाद]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बादगीस प्रदेश|बादगीस]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[कलाए नौ|कलाए नौ]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[बगलान प्रदेश|बगलान]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[पुली खुमरी]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[मजर शरीफ|मजरे शरीफ]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[बामयान प्रदेश|बामयान]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[बामयान, अफगानिस्तान|बामयान]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[दायकुन्दी प्रदेश|दायकुन्दी]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[निली, अफगानिस्तान|निली]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[फरा प्रदेश|फरा]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[फारयाब प्रदेश|फारयाब]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[मयमना]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[गजनी प्रदेश|गजनी]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[गजनी]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[गोर प्रदेश|गोर]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[चागचरन]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[लश्करगा]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[हेरात प्रदेश|हेरात]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[हरात|हेरात]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[शेबरगान]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[काबुल प्रदेश|काबुल]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[काबुल]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[कन्दहार]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[कापीसा प्रदेश|कापीसा]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[महमूद रकी]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[खोस्त]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[कुनर प्रदेश|कुनर]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[कुन्दुज]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[लगमान प्रदेश|लगमान]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[मेहतरलाम]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[लोगर प्रदेश|लोगर]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[पुली आलम]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[नीमरूज प्रदेश|नीमरूज]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[जरन्ज]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[पारून]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[पक्तीया प्रदेश|पक्तीया]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[गरदेज]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पक्तीका प्रदेश|पक्तीका]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[शरना, अफगानिस्तान|शरना]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पन्जशीर प्रदेश|पन्जशीर]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[बाजारक, पन्जशीर|बाजारक]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[परवान प्रदेश|परवान]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[चारिकार]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[समनगान प्रदेश|समनगान]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[अयबक, समनगान|अयबक]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[सारे पुल प्रदेश|सारे पोल]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[सारेपोल]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[तखार प्रदेश|तखार]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[तालोकान]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[उरुजगान प्रदेश|उरुजगान]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[तरिनकोट]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[मैदान वरदक प्रदेश|वरदक]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[मैदान सहर]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[जाबुल प्रदेश|जाबुल]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[कलात, जाबुल|कलात]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{commons category|Provinces of Afghanistan|अफगानिस्तानका प्रदेशहरू}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] 0gbodmbjokd48msn6d59j0ly4c8fyah 1074526 1074524 2022-08-25T12:53:50Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{संक्षिप्त विवरण|अफगानिस्तानको प्रथम तहका प्रशासनिक क्षेत्रहरू}} {{Infobox subdivision type | name = [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू | alt_name = [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]] | map = [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|250px]] | category = [[एकात्मक राज्य]] | territory = [[अफगानिस्तान]] | start_date = | current_number = ३४ प्रदेशहरू | number_date = | population_range = १,४७,९६४ ([[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]]) – ४३,७२,९७७ ([[काबुल प्रदेश|काबुल]]) | area_range = {{Convert|1908|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[कापीसा प्रदेश|कापीसा]]) – {{Convert|58305|km2|sqmi|order=flip|abbr=on}} ([[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]]) | government = [[इस्लामी इमिरेट अफगानिस्तान]] | subdivision = [[अफगानिस्तानका जिल्लाहरू|जिल्ला]] (उलसवाली) }} [[अफगानिस्तान]]लाई ३४ [[प्रदेश]]हरूमा (ولايت, [[विलायत (प्रशासनिक विभाग)|विलायत]])मा विभाजित गरिएको छ। [[अफगानिस्तान]]का प्रदेशहरू प्राथमिक प्रशासनिक विभाजनहरू हुन्। प्रत्येक प्रदेशहरूमा धेरै जिल्लाहरू वा सामान्यतया १,००० भन्दा बढी गाउँहरू समावेश छन्। हामिद करजईको नेतृत्वमा नयाँ सरकार गठन भएपछि प्रदेश प्रमुखहरूले अफगान राज्यको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए।<ref name="auto1">{{Cite book|chapter=Building a Theory of Strongman Governance in Afghanistan|last=Mukhopadhyay|first=Dipali|year=2014|isbn=9781139161817|pages=43|doi=10.1017/cbo9781139161817.001|title = Warlords, Strongman Governors, and the State in Afghanistan}}</ref> == अफगानिस्तानका प्रदेशहरू == [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|thumb|350px|left|प्रदेश सहित [[अफगानिस्तान]]को राजनीतिक नक्सा]] {{Politics of Afghanistan}} {| class="wikitable sortable" |+ अफगानिस्तानका प्रदेशहरू<ref> Afghan school books - Geography G-12, Page 22-23 (in Persian) https://moe.gov.af/sites/default/files/2020-03/G12-Dr-Geography.pdf</ref> |- !प्रदेश !नक्सा # !align="left"|राजधानी !align="right"|क्षेत्रफल<br>(किमी^२) !align="right"|जनसङ्ख्या<br>(सन् २०१५)<ref>{{Cite web|url=http://www.geohive.com/|title=registered through Argeweb|website=www.geohive.com}}</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>(सन् २०२०)<ref>अफगानिस्तानको केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालय (वेब)</ref> !align="right"|जनखङ्ख्या<br>घनत्व<br>(सन् २०२० किमी^२<br>)<ref>{{Cite web|url=https://www.worldbank.org/en/data/interactive/2019/08/01/afghanistan-interactive-province-level-visualization|title=Afghanistan: Province Dashboard|website=विश्व बैङ्क}}</ref> !align="right"|जिल्लाको <br>सङ्ख्या !align="right"|उपक्षेत्र !align="right"|क्षेत्र |- | [[बदख्शान प्रदेश|बदख्शान]] || style="text-align:center;"| ३० || style="text-align:center;" | [[फयजाबाद, बदख्शान|फयजाबाद]] || align=right| ४४,८३६ || align=right| ९५०,९५३ || align=right| १,०५४,१०० || align=right| २३.५ || align=right| २९ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बादगीस प्रदेश|बादगीस]] || style="text-align:center;"| ४|| style="text-align:center;" | [[कलाए नौ|कलाए नौ]] || align=right| २०,८९४ || align=right| ४९५,९५८ || align=right| ५४९,६०० || align=right| २६.४ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[बगलान प्रदेश|बगलान]] || style="text-align:center;"| १९ || style="text-align:center;" | [[पुली खुमरी]] || align=right| १८,२५५ || align=right| ९१०,८८४ || align=right| १,०१४,६०० || align=right| ५५.६ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[बल्ख प्रदेश|बल्ख]] || style="text-align:center;"| १३ || style="text-align:center;" | [[मजर शरीफ|मजरे शरीफ]] || align=right| १६,१८६ || align=right| १,३२५,६५९ || align=right| १,५०९,२०० || align=right| ९३.२ || align=right| १५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[बामयान प्रदेश|बामयान]] || style="text-align:center;"| १५ || style="text-align:center;" | [[बामयान, अफगानिस्तान|बामयान]] || align=right| १८,०२९ || align=right| ४८८,२१८ || align=right| ४९५,६०० || align=right| २८.५ || align=right| ८ || पश्चिम || मध्य |- | [[दायकुन्दी प्रदेश|दायकुन्दी]] || style="text-align:center;"| १० || style="text-align:center;" | [[निली, अफगानिस्तान|निली]] || align=right| १८,५०१ || align=right| ५०८,३३९ || align=right| ५१६,५०० || align=right| २९.५ || align=right| ८ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[फरा प्रदेश|फरा]] || style="text-align:center;"| २ || style="text-align:center;" | [[फरा, अफगानिस्तान|फरा]] || align=right| ४९,३३९ || align=right| ५०८,४०५ || align=right| ५६३,००० || align=right| ११.४ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[फारयाब प्रदेश|फारयाब]] || style="text-align:center;"| ५ || style="text-align:center;" | [[मयमना]] || align=right| २०,८९८ || align=right| ९९८,१४८ || align=right| १,१०९,२०० || align=right| ५३.३ || align=right| १४ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[गजनी प्रदेश|गजनी]] || style="text-align:center;"| १६ || style="text-align:center;" | [[गजनी]] || align=right| २२,४६० || align=right| १,२२८,८३१ || align=right| १,३६२,५०० || align=right| ६०.८ || align=right| १९ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[गोर प्रदेश|गोर]] || style="text-align:center;"| ६ || style="text-align:center;" | [[चागचरन]] || align=right| ३६,६५८ || align="right" | ८९०,२९६ || align=right| ८६४,५०० || align=right| २०.९ || align=right| ११ || पश्चिम || मध्य |- | [[हेल्मन्द प्रदेश|हेल्मन्द]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[लश्करगा]] || align=right| ५८,३०५ || align=right| ९२४,८११ || align=right| १,४४६,२०० || align=right| २४.८ || align=right| १३ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[हेरात प्रदेश|हेरात]] || style="text-align:center;"| १ || style="text-align:center;" | [[हरात|हेरात]] || align=right| ५५,८६८ || align=right| १,८९०,२०२ || align=right| २,१४०,८०० || align=right| ३८.३ || align=right| १५ || पश्चिम || मध्य |- | [[जोज्जान प्रदेश|जोज्जान]] || style="text-align:center;"| ८ || style="text-align:center;" | [[शेबरगान]] || align=right| ११,२९२ || align=right| ५४०,२५५ || align=right| ६०२,१०० || align=right| ५३.३ || align=right| ९ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[काबुल प्रदेश|काबुल]] || style="text-align:center;"| २२ || style="text-align:center;" | [[काबुल]] || align=right| ४,५२४ || align=right| ४,३८२,९८८ || align=right| ५,२०४,८०० || align=right| १,१५०.५ || align=right| १८ || मध्य || मध्य |- | [[कन्दहार प्रदेश|कन्दहार]] || style="text-align:center;"| १२ || style="text-align:center;" | [[कन्दहार]] || align=right| ५४,८४४ || align=right| १,२२६,५९३ || align=right| १,३९९,६०० || align=right| २५.५ || align=right| १६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[कापीसा प्रदेश|कापीसा]] || style="text-align:center;"| २९ || style="text-align:center;" | [[महमूद रकी]] || align=right| १,९०८ || align=right| ४४१,०१० || align=right| ४८८,३०० || align=right| २५५.९ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[खोस्त प्रदेश|खोस्त]] || style="text-align:center;"| २६ || style="text-align:center;" | [[खोस्त]] || align=right| ४,२३५ || align=right| ५८४,५८२ || align=right| ६३६,५०० || align=right| १५०.३ || align=right| १३ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[कुनर प्रदेश|कुनर]] || style="text-align:center;"| ३४ || style="text-align:center;" | [[असादाबाद, अफगानिस्तान|असादाबाद]] || align=right| ४,९२६ || align=right| ४५०,६५२ || align=right| ४९९,४०० || align=right| १०१.४ || align=right| १५ || पूर्व || मध्य |- | [[कुन्दुज प्रदेश|कुन्दुज]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" |[[कुन्दुज]] || align=right| ८,०८१ || align=right| १,०१०,०३८ || align=right| १,१३६,८०० || align=right| १४०.८ || align=right| ८ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[लगमान प्रदेश|लगमान]] || style="text-align:center;"| ३२ || style="text-align:center;" | [[मेहतरलाम]] || align=right| ३,९८८ || align=right| ४४५,५८८ || align=right| ४९३,५०० || align=right| १२४.१ || align=right| ५ || पूर्व || मध्य |- | [[लोगर प्रदेश|लोगर]] || style="text-align:center;"| २३ || style="text-align:center;" | [[पुली आलम]] || align=right| ४,५६८ || align=right| ३९२,०४५ || align=right| ४३४,४०० || align=right| ९५.१ || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[नङ्गरहार प्रदेश|नङ्गरहार]] || style="text-align:center;"| ३३ || style="text-align:center;" | [[जलालाबाद, अफगानिस्तान|जलालाबाद]] || align=right| ८,६४१ || align=right| १,५१८,३८८ || align=right| १,८०१,८०० || align=right| २२२.८ || align=right| २३ || पूर्व || मध्य |- | [[नीमरूज प्रदेश|नीमरूज]] || style="text-align:center;"| ३ || style="text-align:center;" | [[जरन्ज]] || align=right| ४२,४१० || align=right| १६४,९८८ || align=right| १८३,६०० || align=right| ४.३ || align=right| ५ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[नुरिस्तान प्रदेश|नुरिस्तान]] || style="text-align:center;"| ३१ || style="text-align:center;" | [[पारून]] || align=right| ९,२६८ || align=right| १४८,९६८ || align=right| १६३,८०० || align=right| १८.८ || align=right| ८ || पूर्व || मध्य |- | [[पक्तीया प्रदेश|पक्तीया]] || style="text-align:center;"| २४ || style="text-align:center;" | [[गरदेज]] || align=right| ५,५८३ || align=right| ५५१,९८८ || align=right| ६१२,००० || align=right| १०९.६ || align=right| ११ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पक्तीका प्रदेश|पक्तीका]] || style="text-align:center;"| २५ || style="text-align:center;" | [[शरना, अफगानिस्तान|शरना]] || align=right| १९,५१६ || align=right| ४३४,८४२ || align=right| ८८५,५०० || align=right| ३९.८ || align=right| १५ || दक्षिण पूर्व || दक्षिण |- | [[पन्जशीर प्रदेश|पन्जशीर]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;"| [[बाजारक, पन्जशीर|बाजारक]] || align=right| ३,८८२ || align=right| ३८१,९०२ || align=right| १६९,९०० || align=right| ४५.० || align=right| ८ || मध्य || मध्य |- | [[परवान प्रदेश|परवान]] || style="text-align:center;"| २० || style="text-align:center;" | [[चारिकार]] || align=right| ५,८१५ || align=right| ६६४,५०२ || align=right |८३८,८०० || align=right| १२९.१ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[समनगान प्रदेश|समनगान]] || style="text-align:center;"| १४ || style="text-align:center;" | [[अयबक, समनगान|अयबक]] || align=right| १३,४३८ || align=right| ३८८,९२८ || align=right| ४३०,५०० || align=right| ३२.० || align=right| ५ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[सारे पुल प्रदेश|सारे पोल]] || style="text-align:center;"| ९ || style="text-align:center;" | [[सारेपोल]] || align=right| १६,३८६ || align=right| ५५९,५८८ || align=right| ६२१,००० || align=right| ३८.९ || align=right| ८ || उत्तर पश्चिम || उत्तर |- | [[तखार प्रदेश|तखार]] || style="text-align:center;"| २८ || style="text-align:center;" | [[तालोकान]] || align=right| १२,४५८ || align=right| ९८३,३३६ || align=right| १,०९३,१०० || align=right| ८८.८ || align=right| १६ || उत्तर पूर्व || उत्तर |- | [[उरुजगान प्रदेश|उरुजगान]] || style="text-align:center;"| ११ || style="text-align:center;" | [[तरिनकोट]] || align=right| ११,४८४ || align=right| ३८६,८१८ || align=right| ४३६,१०० || align=right| ३८.० || align=right| ६ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |- | [[मैदान वरदक प्रदेश|वरदक]] || style="text-align:center;"| २१ || style="text-align:center;" | [[मैदान सहर]] || align=right| १०,३४८ || align=right| ५९६,२८८ || align=right| ६६०,३०० || align=right| ६३.८ || align=right| ९ || मध्य || मध्य |- | [[जाबुल प्रदेश|जाबुल]] || style="text-align:center;"| १८ || style="text-align:center;" | [[कलात, जाबुल|कलात]] || align=right| १८,४८२ || align=right| ३०४,१२६ || align=right| ३८४,३०० || align=right| २२.० || align=right| ९ || दक्षिण पश्चिम || दक्षिण |} == अफगानिस्तानका पूर्व प्रदेशहरू == == यो पनि हेर्नुहोस् == *[[अफगानिस्तानको वर्तमान प्रदेश प्रमुखहरूको सूची]] == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{commons category|Provinces of Afghanistan|अफगानिस्तानका प्रदेशहरू}} [[श्रेणी:अफगानिस्तानका प्रदेशहरू]] 3e2bim37sw40u52iehgixo18fugyjwv 0 54013 1074606 892318 2022-08-26T11:48:56Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''सर्वमंगला उच्च माध्यमिक विद्यालय''' [[काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला]]को [[पाँचखाल]] गाविसको वडा नम्बर ४ अग्लेकोटमा अवस्थित उच्च माध्यमिक विद्यालय हो । यस विद्यालयको प्राथमिक स्तरको सेवा क्षेत्रभित्र तामाघाट, दुलालथोक, काफ्लेडिही, बानियाडिही, लामिडिही, जनताडिही र सल्लेनी गैरा गाउँहरू पर्दछन् । माध्यमिक तथा उच्च माध्यमिक तहमा पाँचखाल लगायत अनेकोट, होक्से, जैसिथोक गाविसका विभिन्न गाउँहरूबाट विद्यार्थीहरू अध्ययन गर्न आउँछन् । यस क्षेत्रमा ब्राम्हण, क्षेत्री, दशनामी, दनुवार, तामाङ, सार्की, कामी, दमाई, घर्ती, मगर, गुरुङ जातिहरू बसोबास गरेको पाइन्छ । यस क्षेत्रका झण्डै ९०% मानिसहरू कृषी पेशामा निर्भर छन् । ==ऐतिहासिक पृष्ठभूमि== विसं १९९७ तिर संस्कृत शिक्षा तथा कर्मकाण्ड अध्यापन गराउने उद्देश्यले स्थापित जोरपाटी भाषा पाठशाला नै यस क्षेत्रको प्रथम सरकारी स्वीकृती प्राप्त संस्था हो । उक्त पाठशाला हिउँदमा पाँचखाल गाविस ५ मा पर्ने जोरपाटीमा र वर्षामा मुढुपानीमा सञ्चालन हुन्थ्यो । पाठशालामा केदारनाथ अर्याल, बुद्धिनाथ सापकोटा र जगन्नाथ सापकोटाले अध्यपन गर्नुभएको अभिलेखमा पाइन्छ । विसं २००७ को परिवर्तन पश्चात देशभर विद्यालयहरू खुल्ने लहर चल्यो । जोरपाटीमा सञ्चालन भएको विद्यालय यथावत चलिरह्यो र आसपासका गाउँहरूमा पनि विद्यालयहरू खुल्दै गए । जोरपाटी भाषा पाठशालाको जगमा पाँचखाल-५ जोरपाटीमा सञ्चालनमा रहेको विद्यालयको विसं २०२० फागुनमा सर्वमंगला विद्या मन्दिर हाइस्कुल नामाकरण गरी अङ्ग्रेजी शिक्षासहितको प्राइमरी, मिडिल र हाइस्कुल तहका पढाइ सुचारू गरियो । २०२८ सालमा परम्परागत शिक्षा प्रणालीलाई परिवर्तन गर्न ल्याइएको राष्ट्रिय शिक्षा पद्धतिको योजना यस जिल्लामा विसं २०२९बाट लागु भएपछि यो विद्यालयको नाम सर्वमंगला माध्यमिक व्यावसायिक विद्यालय भयो । सिमित वार्षिक सरकरी आर्थिक सहायता र बाँकी स्थानीय स्रोतबाट सञ्चालन हुँदै आएको विद्यालय २०२९ सालपछि विषयगत दरवन्दीसहितका शिक्षकहरूको नियुक्ति हुन थाले पछि शिक्षकको तलब भत्ता समेत समुदायले बेहोर्नु पर्ने अवस्थाको अन्त्य हुन पुग्यो र विद्यालय व्यवस्थित रूपमा पर्याप्त शिक्षकहरू सहित सञ्चालन हुन थाल्यो । २०३८ सालमा राष्ट्रिय शिक्षा पद्धतिको योजनाको मध्यावधि मुल्याङ्कन पश्चात विद्यालयको वर्गीकरणको अन्त्य भएपछि यो विद्यालय सर्वमंगला माध्यमिक विद्यालयको नाममा सञ्चालन हुन गयो ।<ref name="">सर्वमंगला स्वर्ण सौगात २०६९ (पुस्तक), विद्यालय प्रतिवेदन, दामोदर अधिकारी</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} {{ठुटो}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] mctlj5ewx3xiodgv333zm0bjmh7uoqf 0 55015 1074598 332963 2022-08-26T11:44:04Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले७|शीमे ले७]])। wikitext text/x-wiki {{db-person}} '''रमेश बुढाथोकी''' चलचित्रका निर्देशक हुन् । सानो पर्दाको चलचित्रहरूमा उनी बढी चिनिएका छन् । उनले नायकका रूपमा पनि काम गरेका छन् । {{ठुटो}} 2owmbuoaxspp9urdwuslaln9g33zi0a 0 55939 1074594 345498 2022-08-26T11:42:38Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले७|शीमे ले७]])। wikitext text/x-wiki {{db-person}} '''नवीन सुब्बा''' नेपाली चलचित्र निर्देशक हुन्। {{stub}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:नेपाली चलचित्र निर्देशकहरू]] h57t72mfotfesg5c8og3kawcg227h3n 0 57773 1074589 550916 2022-08-26T11:39:55Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''नेपाल प्राध्यापक सङ्घ''' प्राध्यापकहरूको साझा संस्था हो । ==स्थापना== यसको स्थापना वि.सं. २०१९ सालमा भएको हो । {{ठुटो}} 5iczrehje5a052r83nl6evhxmwexwgs 0 57878 1074636 593381 2022-08-26T11:58:38Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''उच्च माध्यमिक विद्यालय''' अथवा '''उ.मा.वि.''' (१०+२) माध्यमिक तहको शिक्षा प्राप्त गरिसकेका अथवा एस्. एल्. सी. उतिर्ण विद्यार्थीहरूलाई उच्च माध्यमिक तहको [[शिक ्षा]] हासिल गराउने [[विद्यालय]] हो। नेपालको उच्च माध्यमिक विद्यालयमा विद्यार्थीहरूलाई कक्षा ११ देखी कक्षा १२ सम्मको शिक्षा दिने गरिन्छ। {{ठुटो}} [[श्रेणी:शिक्षा]] 493762tombvo9n5yu6zurcovwebvhgh 0 57918 1074551 1074491 2022-08-26T06:43:53Z 113.199.184.150 स्टल wikitext text/x-wiki स्टल ==नेपालमा शब्दकोशको इतिहास== ===अन अकाउन्ट अफ द किङ्डम अफ नेपाल(On account of the kingdom of Nepal)=== चीनसँग नेपालको युद्ध हुँदा ईस्ट इन्डिया कम्पनीका दूत बनी वि.सं. १८४९ मा डब्लु जे. कर्क पेट्रिक नेपाल आएका थिए । केही समयपछि उनी फर्केर गए । वि. सं. १८६८ मा उनले लन्डनबाट नेपालको यात्रा वर्णन वंशावली समेत जोडेर 'अन अकाउन्ट अफ द किङ्डम अफ नेपाल' नामक पुस्तकमा सात/आठ सय जति नेपाली र नेवारी शब्दको अर्थ दिएर एक शब्दावली प्रकाशित गरेको र सो नै नेपाली शब्दकोशको थालनी भएको इतिहासकार ज्ञानमणि नेपालको भनाई छ । ===नेपाली व्याकरण र शब्दावली=== त्यसपछि वि.सं. १८७७ मा अङ्ग्रेज नागरिक सी. यू. एटनले नेपाली भाषाको व्याकरण तयार गरी भारतको कलकत्ताबाट नेपाली भाषामा प्रकाशित गराएका थिए । त्यसैगरी वि.सं. १९४४ मा ए. टर्नबुलले 'नेपाली व्याकरण र शब्दावली' को प्रथम संस्करण भारतकै [[दार्जिलिङ|दार्जीलिङ]]बाट प्रकाशित गरे । ===व्युत्पत्तियुक्त नेपाली अङ्ग्रेजी शब्दकोश=== वि.सं. १९८७ मा प्रकाशित भएको राल्फ लिलि टर्नरको लन्डनबाट प्रकाशित 'व्युत्पत्तियुक्त नेपाली अङ्ग्रेजी शब्दकोश' नै सबभन्दा ठूलो शब्दकोश मानिएको छ । ===सङ्क्षिप्त नेपाली शब्दकोश र नेपाली शब्दकोश=== यसपछि नेपाली भाषाको शब्दकोश निर्माणको क्रम चल्यो । नेपालका उत्साही भाषाविद्हरूले पनि यस कामको थालनी गरे । वि.सं. १९८८/८९ ताका पण्डित चक्रपाणी चालिसेको दुई स-साना शब्दकोश, पण्डित रामचन्द्र ढुङ्गानाद्वारा सम्पादित र नेपाली भाषा प्रकाशिनी समिति (ने. भा. प्र. स.)बाट प्रकाशित 'सङ्क्षिप्त नेपाली शब्दकोश' साथै वि.सं. २०१९ मा भाषासेवी बालचन्द्र शर्माद्वारा सम्पादित र रोयल नेपाल एकेडेमीबाट प्रकाशित 'नेपाली शब्दकोश' प्रकाशनमा आयो । ===नेपाली बृहत् शब्दकोश=== '''मुल लेख [[नेपाली बृहत् शब्दकोश]]''' वि.सं. २०४० मा तत्कालीन नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानले 'नेपाली वृहत् शब्दकोश' प्रकाशनमा ल्याएको यस शब्दकोशमा ५७ हजार जति शब्दहरू रहेका छन् । ===नेपाली शब्दसागर=== वि.सं. २०५७ सालमा नेपाली बजारमा आएको 'नेपाली शब्दसागर' शब्दकोश वसन्तकुमार शर्मा 'नेपाल' द्वारा धेरै वर्ष लगाएर तयार पारिएको हो र उक्त शब्दकोश नै हालसम्मका अन्य नेपाली शब्दकोशका कृतिहरूमा अद्वितीय एवं विशाल ग्रन्थका रूपमा रहेको छ । यस शब्दकोशभित्र एक लाख आठ हजार शब्दहरू रहेका छन् । <ref>युवामञ्च वर्ष, अंक, मंसीर २०६६, गोरखापत्र संस्थान</ref> शब्दकोशलाई अङ्ग्रेजीमा 'डिक्शनरी' भनिन्छ । 'डिक्शनरी' शब्द ल्याटिन शब्द 'डिक्शनरिएस' बाट लिएको हो । जसको अर्थ हो 'शब्दहरूको समूह ।' सन् १२२५ मा एक अङ्ग्रेज विद्वान् जोन गारल्यान्डले पहिलोपल्ट शब्दकोशको लागि 'डिक्शनरी' शब्दको प्रयोग गरे । सन् १५५२ मा पहिलोपल्ट रिचर्ड र्यू लोट नामक व्यक्तिद्वारा निर्मित अङ्ग्रेजी शब्दकोश पाठकसामु प्रकाशमा आयो जसको नाम थियो- 'एक्सेडेरियम एन्गलीको ल्याटिनम-प्रो टायर नकुलिस' । यसमा २६ हजार शब्द थियो जुन निकै लोकप्रिय पनि भयो । विश्वको अङ्ग्रेजी भाषाको सबैभन्दा ठूलो शब्दकोश 'दि अक्सफोर्ड इङ्गलिश डिक्शनरी' हो, जसलाई पहिलोपटक तयार गर्दा ७१ वर्ष लागेको थियो । यसमा २० भाग र कुल २१ हजार ७ सय २८ पेज थियो । सुरूमा सन् १८८४ देखि १९२८ सम्मको अवधिमा यो शब्दकोश सामान्य रह्यो । त्यसपछि सन् १९८९ मा दोस्रो संस्करण प्रकाशन भयो । यसमा जम्मा ६ लाख १६,५०० शब्दहरूलाई रूप दिइएको छ भने २४ लाख १२ हजार चार सय रेखाचित्र र उद्धरणहरू सङ्ग्रहित छन् । यसमा भएका अक्षर र अङ्कलाई छुट्याएर हेर्ने हो भने तिनीहरूको सङ्ख्या लगभग ३५ करोड पुग्दछ । 'ला इनसाइक्लोपीडिया यूनिभर्सल इलस्ट्राडा यूरोपिओ अमेरिकाना (La Encyclopedia Universal Ilustrada Europeo Americana) नामक विश्वकोश विश्वको सबैभन्दा विशाल विश्वकोश हो यसको सङ्कलन गराउने काम मेडि्रड तथा वार्सिलोनाको जे. ए. स्पासा एण्ड सन्स नामक कम्पनीले गरेको थियो । १६ करोड ५२ लाख शब्द भएको यो विश्वकोशमा एक लाख पाँच हजार पृष्ठहरू छन् । सन् १९८३ अगस्टमा यसको एक सेटमा १०४ खण्डहरू थियो । यसको मूल्य दुई हजार तीन सय २५ अमेरिकी डलर प्रति एक खण्डको पर्दछ । यो नै विश्वको सबैभन्दा महँगो विश्वकोश मानिन्छन् । विश्वको सबैभन्दा व्यापक शब्दकोश- अङ्ग्रेजी भाषाको विश्वकोश 'इन्साइक्लोपीडिया ब्रिटानिका' हो । जुन सन् १७६८ डिसेम्बर देखि १७७१ को बीच एडिनवर्ग, स्कटल्याण्डमा सबैभन्दा पहिलोपटक प्रकाशित भएको थियो । पहिलोपटक प्रकाशित भएको यो विश्वकोश अहिले ३२ भागमा विभाजित छ । यसमा ३३ हजार एक सय ४१ पेज र चार करोड ४० लाख शब्दहरू सङ्कलित छ भने यसलाई आजको रूपमा ल्याइपुर्‍याउन करिब चार हजार विद्वानहरूको योगदान रहेको अनुमान गरिन्छ । एक अनौठो विश्वकोश सोभियत सङ्घको विज्ञान प्रतिष्ठानको भाषाशास्त्र संस्थानले विश्व भाषाहरूको एक विश्वकोश (इनसाइक्लोपिडिया) तयार पारेको थियो । अनेकौ खण्डमा विभाजित सो बहुभाषीय कोशमा सात हजारभन्दा बढी भाषाहरूबारे जानकारी दिइएको छ । भाषा विज्ञानको इतिहासमा यस प्रकारको यो पहिलो प्रयास मानिएको छ । यस अनौठो विश्वकोशमा पृथ्वीको थुप्रै देशहरूमा बोलिने भाषाहरूको विशिष्ट विशेषता- इतिहास, भूगोल तथा संगोत्रीय सम्बन्धबारेमा पनि विस्तार पूर्वक प्रकाश पारिएको छ । अमेरिकाको 'एन. टी. सी. पब्लिशिङ ग्रूप (N.T.C. Publishing Group) ले त्यस्तो शब्दकोश तयार पारेको छ । जुन परम्परागत रूपमा कागजमा नभई कम्प्यूटरको एउटा 'डिस्क' को रूपमा रहेको छ । कम्प्यूटरमा उक्त डिस्क राखी स-साना किहरू थिच्ने वित्तिकै चिनियाँ, डेनिस, डच, अङ्ग्रेजी, फिनिस, फ्रान्सेली, जर्मन, इटालियन, जापानी, नर्वेजियन, स्पेनिस र स्वीडिश गरी जम्मा १३ भाषाहरू मध्येको एक भाषाको शब्दको अन्य ११ भाषामा शब्दको हिज्जे, परिभातमभाषा अनुवाद, समानार्थ तथा विपरीतार्थ शब्द थाहा पाउन सकिन्छ । निर्माताहरूले यसलाई ल्याङ्ग्वेज अफ द वर्ल्ड (Language of the world) नाम दिएका छन् ।<ref name=yubamanch>त्रिचन्द्र प्रतीक्षा</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} [[श्रेणी:नेपाली भाषा]] [[श्रेणी:नेपाली शब्द र वाक्यांशहरू]] a4ouzzwkgzer18kdueo842zkf3odcbd 0 62395 1074616 922977 2022-08-26T11:52:06Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{अप्रमाणित|date=सेप्टेम्बर २०२०}} [[श्री दुर्छिम उच्च माध्यमिक विद्यालय]] [[खोटाङ जिल्ला]]को [[हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका]] वडा नम्बर ५ [[दुर्छिम ]] साविक को [[गाउँ विकास समिति (नेपाल)|गाउँ विकास समिति]] [[दुर्छिम ]] को [[छापडाँडा ]] [[गाउँ]]मा अवस्थित उच्च माध्यमिक विद्यालय हो। [[श्री दुर्छिम उच्च माध्यमिक विद्यालय]] लाई [[खोटाङ जिल्ला]]को पश्चिम इलाका कै पुरानो माध्यमिक बिध्यालय मानिन्छ। यसविद्यालयको स्थापना २०३६ मा भएको हो यहाँ भबन बनाउने जग्गा श्री अडीमर्दन राउत ले विद्यालयको नाममा निसुल्क दिनु भएको थियो। यसैलाई पछि नयाँ भननहरू निर्माण गरी हाल श्री दुर्छिम उच्च माध्यमिक बिद्यालय मा परिणत गरिएको हो। यस विद्यालय मा माध्यमिक तह को शिक्षा हासिल गर्न को लागि २०५४ साल पूर्व यहाँ [[श्री दुर्छिम उच्च माध्यमिक विद्यालय]]र [[दुर्छिम]]को पूर्वमा अवस्थित [[महादेवस्थान, खोटाङ| महादेवस्थान]], [[धितुङ]] पश्चिमका [[डिकुवा]] ,[[बाहुनीडाँडा]] ,[[च्यास्मिटार]] ,उत्तरपश्चिमका [[बडहरे]] र [[मंगलटार, खोटाङ|मंगलटार]] गाविसहरु लगायतका विद्यार्थीहरू अध्ययन गर्न आउने गर्दथे।तर हाल सबै [[गाउँ विकास समिति (नेपाल)|गाउँ विकास समिति]] हरूमा माध्यमिक स्तरको बिद्यालय भएको हुनाले यहाँ बिद्यार्थी संख्यामा कमि आएपनि यसमा केन्द्र पर्ने गाउँहरूबाट भने अझै बिद्यार्थी आउने गर्दछन। यो उच्च माध्यमिक विद्यालय यीसबै ७ गाबिसकै केन्द्रमा रहेको छ। यसैलेगर्दा पनि यहाँ विभिन्न गाउँहरूबाट विद्याथीहरू आउने गर्दछन। [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] {{ठुटो}} [[श्रेणी:खोटाङ जिल्लाका विद्यालय ]] qsbs792xklkamnmk3bqylwbjhafz1o8 828 63336 1074534 1049087 2022-08-25T14:03:26Z बडा काजी 52836 सुधार गरियो Scribunto text/plain require('Module:No globals') local getArgs local yesno = require('Module:Yesno') local lang = mw.language.getContentLanguage() local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function getTitleObject(...) -- Get the title object, passing the function through pcall -- in case we are over the expensive function count limit. local success, title = pcall(mw.title.new, ...) if success then return title end end local function union(t1, t2) -- Returns the union of two arrays. local vals = {} for i, v in ipairs(t1) do vals[v] = true end for i, v in ipairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end table.sort(ret) return ret end local function getArgNums(args, prefix) local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end -------------------------------------------------------------------------------- -- Box class definition -------------------------------------------------------------------------------- local MessageBox = {} MessageBox.__index = MessageBox function MessageBox.new(boxType, args, cfg) args = args or {} local obj = {} -- Set the title object and the namespace. obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle() -- Set the config for our box type. obj.cfg = cfg[boxType] if not obj.cfg then local ns = obj.title.namespace -- boxType is "mbox" or invalid input if args.demospace and args.demospace ~= '' then -- implement demospace parameter of mbox local demospace = string.lower(args.demospace) if DEMOSPACES[demospace] then -- use template from DEMOSPACES obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]] elseif string.find( demospace, 'talk' ) then -- demo as a talk page obj.cfg = cfg.tmbox else -- default to ombox obj.cfg = cfg.ombox end elseif ns == 0 then obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace elseif ns == 6 then obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace elseif ns == 14 then obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace else local nsTable = mw.site.namespaces[ns] if nsTable and nsTable.isTalk then obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace else obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input end end end -- Set the arguments, and remove all blank arguments except for the ones -- listed in cfg.allowBlankParams. do local newArgs = {} for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then newArgs[k] = v end end for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do newArgs[param] = args[param] end obj.args = newArgs end -- Define internal data structure. obj.categories = {} obj.classes = {} -- For lazy loading of [[Module:Category handler]]. obj.hasCategories = false return setmetatable(obj, MessageBox) end function MessageBox:addCat(ns, cat, sort) if not cat then return nil end if sort then cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort) else cat = string.format('[[Category:%s]]', cat) end self.hasCategories = true self.categories[ns] = self.categories[ns] or {} table.insert(self.categories[ns], cat) end function MessageBox:addClass(class) if not class then return nil end table.insert(self.classes, class) end function MessageBox:setParameters() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Get type data. self.type = args.type local typeData = cfg.types[self.type] self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError and self.type and not typeData typeData = typeData or cfg.types[cfg.default] self.typeClass = typeData.class self.typeImage = typeData.image -- Find if the box has been wrongly substituted. self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST' -- Find whether we are using a small message box. self.isSmall = cfg.allowSmall and ( cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam or not cfg.smallParam and yesno(args.small) ) -- Add attributes, classes and styles. self.id = args.id self.name = args.name if self.name then self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_')) end if yesno(args.plainlinks) ~= false then self:addClass('plainlinks') end for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do self:addClass(class) end if self.isSmall then self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small') end self:addClass(self.typeClass) self:addClass(args.class) self.style = args.style self.attrs = args.attrs -- Set text style. self.textstyle = args.textstyle -- Find if we are on the template page or not. This functionality is only -- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory -- and cfg.templateCategoryRequireName are set. self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields if self.useCollapsibleTextFields or cfg.templateCategory and cfg.templateCategoryRequireName then if self.name then local templateName = mw.ustring.match( self.name, '^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$' ) or self.name templateName = 'Template:' .. templateName self.templateTitle = getTitleObject(templateName) end self.isTemplatePage = self.templateTitle and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle) end -- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only -- used in {{ambox}}. if self.useCollapsibleTextFields then -- Get the self.issue value. if self.isSmall and args.smalltext then self.issue = args.smalltext else local sect if args.sect == '' then sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page') elseif type(args.sect) == 'string' then sect = 'This ' .. args.sect end local issue = args.issue issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil local text = args.text text = type(text) == 'string' and text or nil local issues = {} table.insert(issues, sect) table.insert(issues, issue) table.insert(issues, text) self.issue = table.concat(issues, ' ') end -- Get the self.talk value. local talk = args.talk -- Show talk links on the template page or template subpages if the talk -- parameter is blank. if talk == '' and self.templateTitle and ( mw.title.equals(self.templateTitle, self.title) or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle) ) then talk = '#' elseif talk == '' then talk = nil end if talk then -- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else -- assume that it's a section heading, and make a link to the talk -- page of the current page with that section heading. local talkTitle = getTitleObject(talk) local talkArgIsTalkPage = true if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then talkArgIsTalkPage = false talkTitle = getTitleObject( self.title.text, mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id ) end if talkTitle and talkTitle.exists then local talkText if self.isSmall then local talkLink = talkArgIsTalkPage and talk or (talkTitle.prefixedText .. '#' .. talk) talkText = string.format('([[%s|talk]])', talkLink) else talkText = 'Relevant discussion may be found on' if talkArgIsTalkPage then talkText = string.format( '%s [[%s|%s]].', talkText, talk, talkTitle.prefixedText ) else talkText = string.format( '%s the [[%s#%s|talk page]].', talkText, talkTitle.prefixedText, talk ) end end self.talk = talkText end end -- Get other values. self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil local date if args.date and args.date ~= '' then date = args.date elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then date = lang:formatDate('F Y') end if date then self.date = string.format(" <span class='date-container'><i>(<span class='date'>%s</span>)</i></span>", date) end self.info = args.info if yesno(args.removalnotice) then self.removalNotice = cfg.removalNotice end end -- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box -- types other than ambox, and also by ambox when small=yes. if self.isSmall then self.text = args.smalltext or args.text else self.text = args.text end -- Set the below row. self.below = cfg.below and args.below -- General image settings. self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell -- Left image settings. local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none' or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none' then self.imageLeft = imageLeft if not imageLeft then local imageSize = self.isSmall and (cfg.imageSmallSize or '30x30px') or '40x40px' self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage or 'Imbox notice.png', imageSize) end end -- Right image settings. local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then self.imageRight = imageRight end -- set templatestyles self.base_templatestyles = cfg.templatestyles self.templatestyles = args.templatestyles end function MessageBox:setMainspaceCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg if not cfg.allowMainspaceCategories then return nil end local nums = {} for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do args[prefix .. '1'] = args[prefix] nums = union(nums, getArgNums(args, prefix)) end -- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}. local date = args.date date = type(date) == 'string' and date local preposition = 'from' for _, num in ipairs(nums) do local mainCat = args['cat' .. tostring(num)] or args['category' .. tostring(num)] local allCat = args['all' .. tostring(num)] mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat allCat = type(allCat) == 'string' and allCat if mainCat and date and date ~= '' then local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date) self:addCat(0, catTitle) catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle) if not catTitle or not catTitle.exists then self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template') end elseif mainCat and (not date or date == '') then self:addCat(0, mainCat) end if allCat then self:addCat(0, allCat) end end end function MessageBox:setTemplateCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Add template categories. if cfg.templateCategory then if cfg.templateCategoryRequireName then if self.isTemplatePage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end elseif not self.title.isSubpage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end end -- Add template error categories. if cfg.templateErrorCategory then local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory local templateCat, templateSort if not self.name and not self.title.isSubpage then templateCat = templateErrorCategory elseif self.isTemplatePage then local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {} local count = 0 for i, param in ipairs(paramsToCheck) do if not args[param] then count = count + 1 end end if count > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = tostring(count) end if self.categoryNums and #self.categoryNums > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = 'C' end end self:addCat(10, templateCat, templateSort) end end function MessageBox:setAllNamespaceCategories() -- Set categories for all namespaces. if self.invalidTypeError then local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText self:addCat('all', 'Wikipedia message box parameter needs fixing', allSort) end if self.isSubstituted then self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates') end end function MessageBox:setCategories() if self.title.namespace == 0 then self:setMainspaceCategories() elseif self.title.namespace == 10 then self:setTemplateCategories() end self:setAllNamespaceCategories() end function MessageBox:renderCategories() if not self.hasCategories then -- No categories added, no need to pass them to Category handler so, -- if it was invoked, it would return the empty string. -- So we shortcut and return the empty string. return "" end -- Convert category tables to strings and pass them through -- [[Module:Category handler]]. return require('Module:Category handler')._main{ main = table.concat(self.categories[0] or {}), template = table.concat(self.categories[10] or {}), all = table.concat(self.categories.all or {}), nocat = self.args.nocat, page = self.args.page } end function MessageBox:export() local root = mw.html.create() -- Add the subst check error. if self.isSubstituted and self.name then root:tag('b') :addClass('error') :wikitext(string.format( 'Template <code>%s[[Template:%s|%s]]%s</code> has been incorrectly substituted.', mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}') )) end local frame = mw.getCurrentFrame() root:wikitext(frame:extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = self.base_templatestyles }, }) -- Add support for a single custom templatestyles sheet. Undocumented as -- need should be limited and many templates using mbox are substed; we -- don't want to spread templatestyles sheets around to arbitrary places if self.templatestyles then root:wikitext(frame:extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = self.templatestyles }, }) end -- Create the box table. local boxTable = root:tag('table') boxTable:attr('id', self.id or nil) for i, class in ipairs(self.classes or {}) do boxTable:addClass(class or nil) end boxTable :cssText(self.style or nil) :attr('role', 'presentation') if self.attrs then boxTable:attr(self.attrs) end -- Add the left-hand image. local row = boxTable:tag('tr') if self.imageLeft then local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image -- is inside it. Divs use style="width: 52px;", which limits the -- image width to 52px. If any images in a div are wider than that, -- they may overlap with the text or cause other display problems. imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):addClass('mbox-image-div') end imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil) elseif self.imageEmptyCell then -- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and -- some don't. The old template code in templates where empty cells are -- specified gives the following hint: "No image. Cell with some width -- or padding necessary for text cell to have 100% width." row:tag('td') :addClass('mbox-empty-cell') end -- Add the text. local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text') if self.useCollapsibleTextFields then -- The message box uses advanced text parameters that allow things to be -- collapsible. At the moment, only ambox uses this. textCell:cssText(self.textstyle or nil) local textCellDiv = textCell:tag('div') textCellDiv :addClass('mbox-text-span') :wikitext(self.issue or nil) if (self.talk or self.fix) then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil) :wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil) end textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil) if self.info and not self.isSmall then textCellDiv :tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil) end if self.removalNotice then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :tag('i') :wikitext(string.format(" (%s)", self.removalNotice)) end else -- Default text formatting - anything goes. textCell :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.text or nil) end -- Add the right-hand image. if self.imageRight then local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image -- is inside it. imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):addClass('mbox-image-div') end imageRightCell :wikitext(self.imageRight or nil) end -- Add the below row. if self.below then boxTable:tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2') :addClass('mbox-text') :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.below or nil) end -- Add error message for invalid type parameters. if self.invalidTypeError then root:tag('div') :addClass('mbox-invalid-type') :wikitext(string.format( 'This message box is using an invalid "type=%s" parameter and needs fixing.', self.type or '' )) end -- Add categories. root:wikitext(self:renderCategories() or nil) return tostring(root) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p, mt = {}, {} function p._exportClasses() -- For testing. return { MessageBox = MessageBox } end function p.main(boxType, args, cfgTables) local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE)) box:setParameters() box:setCategories() return box:export() end function mt.__index(t, k) return function (frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false})) end end return setmetatable(p, mt) tlnzbh6rckdvi5694ry4mke70gzdrju 1074535 1074534 2022-08-25T14:04:22Z बडा काजी 52836 1074534द्वारा पुनरावलोकन [[Special:Contributions/बडा काजी|बडा काजी]] ([[User talk:बडा काजी|वार्तालाप]]) खारेज गरियो। Scribunto text/plain -- This is a meta-module for producing message box templates, including -- {{mbox}}, {{ambox}}, {{imbox}}, {{tmbox}}, {{ombox}}, {{cmbox}} and {{fmbox}}. -- Load necessary modules. require('Module:No globals') local getArgs local yesno = require('Module:Yesno') -- Get a language object for formatDate and ucfirst. local lang = mw.language.getContentLanguage() -- Define constants local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function getTitleObject(...) -- Get the title object, passing the function through pcall -- in case we are over the expensive function count limit. local success, title = pcall(mw.title.new, ...) if success then return title end end local function union(t1, t2) -- Returns the union of two arrays. local vals = {} for i, v in ipairs(t1) do vals[v] = true end for i, v in ipairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end table.sort(ret) return ret end local function getArgNums(args, prefix) local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end -------------------------------------------------------------------------------- -- Box class definition -------------------------------------------------------------------------------- local MessageBox = {} MessageBox.__index = MessageBox function MessageBox.new(boxType, args, cfg) args = args or {} local obj = {} -- Set the title object and the namespace. obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle() -- Set the config for our box type. obj.cfg = cfg[boxType] if not obj.cfg then local ns = obj.title.namespace -- boxType is "mbox" or invalid input if args.demospace and args.demospace ~= '' then -- implement demospace parameter of mbox local demospace = string.lower(args.demospace) if DEMOSPACES[demospace] then -- use template from DEMOSPACES obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]] elseif string.find( demospace, 'talk' ) then -- demo as a talk page obj.cfg = cfg.tmbox else -- default to ombox obj.cfg = cfg.ombox end elseif ns == 0 then obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace elseif ns == 6 then obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace elseif ns == 14 then obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace else local nsTable = mw.site.namespaces[ns] if nsTable and nsTable.isTalk then obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace else obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input end end end -- Set the arguments, and remove all blank arguments except for the ones -- listed in cfg.allowBlankParams. do local newArgs = {} for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then newArgs[k] = v end end for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do newArgs[param] = args[param] end obj.args = newArgs end -- Define internal data structure. obj.categories = {} obj.classes = {} -- For lazy loading of [[Module:Category handler]]. obj.hasCategories = false return setmetatable(obj, MessageBox) end function MessageBox:addCat(ns, cat, sort) if not cat then return nil end if sort then cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort) else cat = string.format('[[Category:%s]]', cat) end self.hasCategories = true self.categories[ns] = self.categories[ns] or {} table.insert(self.categories[ns], cat) end function MessageBox:addClass(class) if not class then return nil end table.insert(self.classes, class) end function MessageBox:setParameters() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Get type data. self.type = args.type local typeData = cfg.types[self.type] self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError and self.type and not typeData typeData = typeData or cfg.types[cfg.default] self.typeClass = typeData.class self.typeImage = typeData.image -- Find if the box has been wrongly substituted. self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST' -- Find whether we are using a small message box. self.isSmall = cfg.allowSmall and ( cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam or not cfg.smallParam and yesno(args.small) ) -- Add attributes, classes and styles. self.id = args.id self.name = args.name if self.name then self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_')) end if yesno(args.plainlinks) ~= false then self:addClass('plainlinks') end for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do self:addClass(class) end if self.isSmall then self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small') end self:addClass(self.typeClass) self:addClass(args.class) self.style = args.style self.attrs = args.attrs -- Set text style. self.textstyle = args.textstyle -- Find if we are on the template page or not. This functionality is only -- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory -- and cfg.templateCategoryRequireName are set. self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields if self.useCollapsibleTextFields or cfg.templateCategory and cfg.templateCategoryRequireName then if self.name then local templateName = mw.ustring.match( self.name, '^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$' ) or self.name templateName = 'Template:' .. templateName self.templateTitle = getTitleObject(templateName) end self.isTemplatePage = self.templateTitle and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle) end -- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only -- used in {{ambox}}. if self.useCollapsibleTextFields then -- Get the self.issue value. if self.isSmall and args.smalltext then self.issue = args.smalltext else local sect if args.sect == '' then sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page') elseif type(args.sect) == 'string' then sect = 'This ' .. args.sect end local issue = args.issue issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil local text = args.text text = type(text) == 'string' and text or nil local issues = {} table.insert(issues, sect) table.insert(issues, issue) table.insert(issues, text) self.issue = table.concat(issues, ' ') end -- Get the self.talk value. local talk = args.talk -- Show talk links on the template page or template subpages if the talk -- parameter is blank. if talk == '' and self.templateTitle and ( mw.title.equals(self.templateTitle, self.title) or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle) ) then talk = '#' elseif talk == '' then talk = nil end if talk then -- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else -- assume that it's a section heading, and make a link to the talk -- page of the current page with that section heading. local talkTitle = getTitleObject(talk) local talkArgIsTalkPage = true if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then talkArgIsTalkPage = false talkTitle = getTitleObject( self.title.text, mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id ) end if talkTitle and talkTitle.exists then local talkText if self.isSmall then local talkLink = talkArgIsTalkPage and talk or (talkTitle.prefixedText .. '#' .. talk) talkText = string.format('([[%s|talk]])', talkLink) else talkText = 'Relevant discussion may be found on' if talkArgIsTalkPage then talkText = string.format( '%s [[%s|%s]].', talkText, talk, talkTitle.prefixedText ) else talkText = string.format( '%s the [[%s#%s|talk page]].', talkText, talkTitle.prefixedText, talk ) end end self.talk = talkText end end -- Get other values. self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil local date if args.date and args.date ~= '' then date = args.date elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then date = lang:formatDate('F Y') end if date then self.date = string.format(" <span class='date-container'>''(<span class='date'>%s</span>)''</span>", date) end self.info = args.info if yesno(args.removalnotice) then self.removalNotice = cfg.removalNotice end end -- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box -- types other than ambox, and also by ambox when small=yes. if self.isSmall then self.text = args.smalltext or args.text else self.text = args.text end -- Set the below row. self.below = cfg.below and args.below -- General image settings. self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell if cfg.imageEmptyCellStyle then self.imageEmptyCellStyle = 'border:none;padding:0;width:1px' end -- Left image settings. local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none' or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none' then self.imageLeft = imageLeft if not imageLeft then local imageSize = self.isSmall and (cfg.imageSmallSize or '30x30px') or '40x40px' self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage or 'Imbox notice.png', imageSize) end end -- Right image settings. local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then self.imageRight = imageRight end end function MessageBox:setMainspaceCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg if not cfg.allowMainspaceCategories then return nil end local nums = {} for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do args[prefix .. '1'] = args[prefix] nums = union(nums, getArgNums(args, prefix)) end -- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}. local date = args.date date = type(date) == 'string' and date local preposition = 'from' for _, num in ipairs(nums) do local mainCat = args['cat' .. tostring(num)] or args['category' .. tostring(num)] local allCat = args['all' .. tostring(num)] mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat allCat = type(allCat) == 'string' and allCat if mainCat and date and date ~= '' then local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date) self:addCat(0, catTitle) catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle) if not catTitle or not catTitle.exists then self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template') end elseif mainCat and (not date or date == '') then self:addCat(0, mainCat) end if allCat then self:addCat(0, allCat) end end end function MessageBox:setTemplateCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Add template categories. if cfg.templateCategory then if cfg.templateCategoryRequireName then if self.isTemplatePage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end elseif not self.title.isSubpage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end end -- Add template error categories. if cfg.templateErrorCategory then local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory local templateCat, templateSort if not self.name and not self.title.isSubpage then templateCat = templateErrorCategory elseif self.isTemplatePage then local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {} local count = 0 for i, param in ipairs(paramsToCheck) do if not args[param] then count = count + 1 end end if count > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = tostring(count) end if self.categoryNums and #self.categoryNums > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = 'C' end end self:addCat(10, templateCat, templateSort) end end function MessageBox:setAllNamespaceCategories() -- Set categories for all namespaces. if self.invalidTypeError then local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText self:addCat('all', 'Wikipedia message box parameter needs fixing', allSort) end if self.isSubstituted then self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates') end end function MessageBox:setCategories() if self.title.namespace == 0 then self:setMainspaceCategories() elseif self.title.namespace == 10 then self:setTemplateCategories() end self:setAllNamespaceCategories() end function MessageBox:renderCategories() if not self.hasCategories then -- No categories added, no need to pass them to Category handler so, -- if it was invoked, it would return the empty string. -- So we shortcut and return the empty string. return "" end -- Convert category tables to strings and pass them through -- [[Module:Category handler]]. return require('Module:Category handler')._main{ main = table.concat(self.categories[0] or {}), template = table.concat(self.categories[10] or {}), all = table.concat(self.categories.all or {}), nocat = self.args.nocat, page = self.args.page } end function MessageBox:export() local root = mw.html.create() -- Add the subst check error. if self.isSubstituted and self.name then root:tag('b') :addClass('error') :wikitext(string.format( 'Template <code>%s[[Template:%s|%s]]%s</code> has been incorrectly substituted.', mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}') )) end -- Create the box table. local boxTable = root:tag('table') boxTable:attr('id', self.id or nil) for i, class in ipairs(self.classes or {}) do boxTable:addClass(class or nil) end boxTable :cssText(self.style or nil) :attr('role', 'presentation') if self.attrs then boxTable:attr(self.attrs) end -- Add the left-hand image. local row = boxTable:tag('tr') if self.imageLeft then local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image -- is inside it. Divs use style="width: 52px;", which limits the -- image width to 52px. If any images in a div are wider than that, -- they may overlap with the text or cause other display problems. imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil) elseif self.imageEmptyCell then -- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and -- some don't. The old template code in templates where empty cells are -- specified gives the following hint: "No image. Cell with some width -- or padding necessary for text cell to have 100% width." row:tag('td') :addClass('mbox-empty-cell') :cssText(self.imageEmptyCellStyle or nil) end -- Add the text. local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text') if self.useCollapsibleTextFields then -- The message box uses advanced text parameters that allow things to be -- collapsible. At the moment, only ambox uses this. textCell:cssText(self.textstyle or nil) local textCellDiv = textCell:tag('div') textCellDiv :addClass('mbox-text-span') :wikitext(self.issue or nil) if (self.talk or self.fix) then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil) :wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil) end textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil) if self.info and not self.isSmall then textCellDiv :tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil) end if self.removalNotice then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :tag('i') :wikitext(string.format(" (%s)", self.removalNotice)) end else -- Default text formatting - anything goes. textCell :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.text or nil) end -- Add the right-hand image. if self.imageRight then local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image -- is inside it. imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageRightCell :wikitext(self.imageRight or nil) end -- Add the below row. if self.below then boxTable:tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2') :addClass('mbox-text') :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.below or nil) end -- Add error message for invalid type parameters. if self.invalidTypeError then root:tag('div') :css('text-align', 'center') :wikitext(string.format( 'This message box is using an invalid "type=%s" parameter and needs fixing.', self.type or '' )) end -- Add categories. root:wikitext(self:renderCategories() or nil) return tostring(root) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p, mt = {}, {} function p._exportClasses() -- For testing. return { MessageBox = MessageBox } end function p.main(boxType, args, cfgTables) local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE)) box:setParameters() box:setCategories() return box:export() end function mt.__index(t, k) return function (frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false})) end end return setmetatable(p, mt) kshc0gmfnt1xkzycgdb25urt4m770p1 0 63907 1074578 900360 2022-08-26T11:32:00Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} [[File:गणेश पर्वत .jpg|250px|right ]] '''गणेश धुरा''' [[नेपाल]]का [[बैतडी जिल्ला]] र [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेलधुरा जिल्ला]]को सिमानामा पर्ने अति नै रमणिय पर्वतको नाम हो। यो बैतडीको [[कैलपाल]] गाविसमा हाल [[पाटन नगरपालिका]] वडा नं.१ र डडेल्धुराको [[अजयमेरु]] गाविसमा पर्छ । [[File:Ganesh hil16.jpg|250px|thumb|right|[[डंसिली गाउँ]]बाट खिचिएको गणेश टाकुराको एक दृश्य]] [[File:Ganesh hil Danshili.jpg|300px]] ===महत्त्व === गणेश धुरा पर्वत महत्त्वाकांक्षी बोकेको पहाड हो । गत वर्ष जिल्ला विकास समिती को कार्यालय बैतडी को बैठकमा गणेश धुरा लाई पर्यटकीय क्षेत्र घोषणा गर्ने सम्बन्धमा कुरा पनि उठेको थियो। हालसम्म यो क्षेत्र पर्यटकिय क्षेत्रमा घोषणा हुन नसके पनि छिट्टै घोषणा हुने तयारीमा रहेको छ। गणेश धुरा पर्वत लाई दुई महत्त्वबाट हेर्न सकिन्छ । #[[गणेश|श्री गणेश भगवान]]को मन्दिर - यश गणेश धुरा मन्दिर को चुट्टी मा गणेश भगवान को मन्दिर रहेको छ । उक्त मन्दिर मा यश वरपर [[डंसिली गाउँ|डङसिली गाउँ ]] [[ गेरडा गाउँ ]] [[अजयमेरु]] [[सकार ]] [[चिपुर]]तथा [[भद्रपुर नगरपालिका|भद्रपुर]] क्षेत्र का मानिसहरु गणेश मन्दिर धुमधामसँग पूजाआजा गर्ने गर्दछन् र यो मन्दिरलाई यस क्षेत्रका जनताहरूले धेरै मान्ने गर्छन। #टाकुरा -गणेश धुरा टाकुरो अर्थात गणेश धुरा पर्वत यति रमाइलो छ कि यो धुरा पुग्ने मानिस जो कोहि पनि मोहित भएरै जान्छ । यो धुरा को टुप्पोबाट [[बैतडी जिल्ला|बैतडी ]] [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेलधुरा ]] [[डोटी जिल्ला|डोटी ]] [[अछाम जिल्ला|अछाम ]] [[बाजुरा जिल्ला|बाजुरा ]] [[दार्चुला जिल्ला|दार्चुला ]] र [[भारत ]] को [[उत्तराखण्ड]]आदिको मनोरम दृश्य देख्न पाइन्छ। ==कसरी पुग्ने== बैतडी कैलपाल ९ डङसिलीका सिल्ङ्गारुख पसलहरूबाट पुर्ब आधा घन्टाको ठाडो खुड्कुडी भन्ने प्राचीन कालमा बनेका ढुङ्गाहरूको खुड्किलाहरू छ। उक्त खुड्किला सयौं वर्ष पहिले बनेको भनाइ पाइन्छ । त्यो खुडकुडी डङसिलिको सिलङाको रुख देखी ठाडो लस्करै गणेश धुराको टाकुरा सम्म नै छ । उक्त खुड्किला चढिसकेपछि गणेश धुराको टाकुरो आउँछ । उक्त टाकुरा अति नै रमाइलो छ। त्यहाँबाट महाभारत पर्वत डडेल्धुरा खलङ्गा र बैतडीको देहिमान्डौ पाटन लगायत विभिन्न ठाउँहरूको रमणिय दृश्य देक्न पाइन्छ । यो पर्वत नेपालको पर्यटकिय क्षेत्रमा घोषणा भैसकेको छ । {{ठुटो}} ==सन्दर्भ सूची== {{reflist}} ==बाहिरी कडीहरू== [[श्रेणी:बैतडी जिल्ला]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका धार्मिक स्थलहरू ]] f50tlphg3qwghrg6kc1xfidhhmhewq5 0 63998 1074573 972546 2022-08-26T11:29:46Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#सा३|शीमे सा३]])। wikitext text/x-wiki {{db-vandalism}} {{Infobox settlement <!--See the table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info --> |name = नेपालको नक्सामा डंसिली गाउँ |other_name = |native_name = <!-- for cities whose native name is not in English --> |nickname = |settlement_type = [[गाउँ,टोल]] |motto = <!-- images and maps --> |image_skyline = |image_caption = |image_flag = |image_seal = |image_map = <!-- NepalDarchulaDistrictmap.png --> |mapsize = 300px |map_caption = Map of the village development committees in Darchula District |pushpin_map = नेपाल |pushpin_label_position = bottom |pushpin_mapsize = 300 |pushpin_map_caption = नेपालको नक्सामा डंसिली गाउँ <!-- Location --> |subdivision_type = देश |subdivision_name = {{flag|नेपाल}} |subdivision_type1 = [[अञ्चल (स्पष्टता)|अञ्चल]] |subdivision_name1 = [[महाकाली अञ्चल|महाकाली]] |subdivision_type2 = [[जिल्ला]] |subdivision_name2 = [[बैतडी जिल्ला|बैतडी]] |<!-- Politics --> |government_footnotes = |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = <!-- Settled --> |established_date = <!-- Area --> |unit_pref = <त!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> <!-- Population --> |population_as_of = २०५८ |population_footnotes = |population_note = |population_total = २१३ |population_density_km2 = auto |population_blank1_title = Ethnicities <!-- General information --> |timezone = [[नेपालको प्रमाणिक समय]] |utc_offset = +५:४५ |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd= 29.41 |longd= 80.51 |coordinates_display = title |coordinates_type = type:adm2nd_region:NP_source:unmaps-enwiki |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = <!-- Area/postal codes & others --> |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |blank_name = |blank_info = |website = |footnotes = }} [[File:डङसिली गाउँ.jpg|thumb|250px|डङसिलि गाउँ]] [[File:Dansili gau.jpg|250px|right|गणेश धुराबाट डङसिली गाउँ]] '''डंसिली''' नेपालको [[सुदूरपश्चिम प्रदेश|सुदूर पश्चिम प्रदेश]]मा पर्ने [[महाकाली अञ्चल]]को [[बैतडी जिल्ला]] अन्तरगतको [[पाटन नगरपालिका]] वडा न ०१ मा पर्ने गाउँ,टोलको नाम हो। यो गाउँ दुर्गम क्षेत्र भएपनि विकासोन्मुख तिर बढदै गैरहेको छ । डङसिली गाउँ [[डडेल्धुरा जिल्ला]]को सिमाना सँग जोडिएको गाउँ हो। यो गाउँ उत्तरमा [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेल्धुरा]]को सिमना दक्षिण मा[[गेरडा गाउँ|गरेडा]] पूर्वमा डडेलधुरा को [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेल्धुरा]]को सिमना संग जोडिएको छ भने पश्चिम मा पनि पाटन नगरपालिकाकै लदौली गाउँ सँग नै जोडिएको छ। डङसिली गाउँ लगायत पाटन नगरपालिकाको पुरै वडाहरूमा यातायात र बिजुलिबत्ति संचालन भैसकेको छ । ==नामाकरण== परापूर्व कालमा यो क्षेत्रको डाँडाहरूमा शिला पाइने हुँदा डाँडाशिला भन्न थालिएको अनि बिस्तारै पछि डाँडासिला अपभ्रंस हुँदै डङसिली रहनगएको हो भन्ने कथन रहेको छ ।<ref>गाउँले कथन</ref> [[File:Danshili Gaun12.jpg|250px]] ==भगौलिक अबस्था== *जनसङ्ख्या -४३२ *धर्म -[[हिन्दू धर्म|हिन्दु]] कैलपाल ९ डङसिली पहाडी क्षेत्र हो ।यहाँको हावापानी मध्यम खालको छ। हिउँदमा हिउँ पनि पर्ने गर्दछ। ==धार्मिक तथा पर्यटक स्थल== *[[गणेश धुरा|गणेश धुरा पर्वत]] बैतडी जिल्ला को प्राकृतिक सम्पदाको सुचिमा सूचीकरण भैसकेको गणेश धुरा पर्वत यसै डङसिली गाउँ मा पर्छ ।गणेश धुरा पर्वत डङसिली देखी १घण्टा दक्षिण-पुर्ब पट्टी ठाडो खुड्किला उक्लेर पुग्न सकिन्छ । *[[शिव]] [[पार्वती]] मन्दिर यस गाउँमा जोलखाली टोल को पश्चिम सानो डाडा मा शिव पर्वती मन्दिर रहेको छ। यो मन्दिर मा हरेक [[महाशिवरात्रि|महाशिवरात्री]]मा पुजाआजाका साथ धुमधामसँग मेला पनि लाग्ने गर्दछ । [[File:Danshili Gaun13.jpg|250px]] ==डङसिली गाउँका टोलहरु== *[[जोलखाली]] *[[कैलाशपुर]] *[[खल्तोला]] *[[कटाल]] *[[सिम गाउँ|सिम]] *[[चोरखर्क]] *[[सौकेडा]] *[[कैल्याखर्क]] *[[हसनपुर]] *[[सिमार]] *[[डाँडामा]] ==शिक्षा== यो गाउँमा निम्न माध्यमिक तह सम्मको श्री कैलाश निम्न माध्यमिक स्कुल रहेको छ। जसमा ३ जना शिक्षक स्थाइ ,२ जना राहत र ३ जना निजि स्रोत का शिक्षक भने माध्यमिक र उच्च शिक्षा को लागि गा.वि.स.को केन्द्रबिन्दु रहेको किम्तोली मा श्री उदयदेब उच्च माध्यमिक बिद्यालय रहेको छ । साथै यहाँबाट विद्यार्थीहरु अद्ययन को लागि विभिन्न ठाँउ मा जाने गरेका छन। ==धर्म== यो गाउँ का मानिसहरु सबै हिन्दु धर्म नै मान्ने गर्छन ।यस गाउँ मा *[[लावड]] *[[लोहार]] *[[भट्ट]] *[[भण्डारी]] *[[बोहरा]] *[[रावल]] *[[भट्टराई]] *[[ठगुन्ना]] *[[ऐर]] आदि जातिको बसोबास रहेको छ। ==ब्यापार == यस को केन्द्रबिन्दु मानिने सिलङ्गारुख चौराहा मा सामान्य बजार छ जसमा घरायसी प्रयोग हुने सम्पुर्ण खुद्रा सामानहरू पाइन्छन्। अरु थप किनबेच को लागि १घण्टा पैदल लाग्ने [[पाटन बजार]], [[अनारखोली|आनारखोली]], डडेल्धुरा आदि ठाँउ जानुपर्ने हुन्छ । ==पेशा == यो गाउँ का मानिसहरू *६५ प्रतिशत कृषि *३० प्रतिशात नोकरी *५ प्रतिशात व्यापार मा ब्याबसायमा निर्भर छन। यो गाउँ मा निम्न बाली को खेती गरिन्छ । *[[मकै]] *[[गहुँ]] *[[कोदो]] आदि । यहा को मुख्य बालि मानीछ । ==हेर्नुहोस्== *[[बैतडी जिल्ला]] *[[कैलपाल]] *[[मठैराज मन्दिर]] *[[गेरडा गाउँ]] *[[गणेश धुरा]] *[[पाटन बजार]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{श्रोत}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका ठाउँहरू]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्ला]] [[श्रेणी:गाउँहरू]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका गाउँहरू]] [[श्रेणी:ठाउँहरू]] 2v73jjfi7xwyj4nqen8c5n9low0ww5x 0 64027 1074575 903525 2022-08-26T11:30:43Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} [[File:मठैराज मन्दिर.jpg|250px|right]] {{Infobox Mandir | name = श्री मठैराज बाबा मन्दिर | image_alt = File:मठैराज मन्दिर.jpg | caption = मठैराज मन्दिर | pushpin_map = नेपाल | map_caption = नेपालको नक्सामा मठैराज मन्दिर | latd = 29.41 | longd = 80.5 | coordinates_region = NP | coordinates_display = title | proper_name = मठैराज मन्दिर | country = [[नेपाल|Nepal]] | state/province = [[महाकाली अञ्चल |महाकाली ]] | district = [[बैतडी जिल्ला |बैतडी ]] }} ''मठैराज मन्दिर'' [[बैतडी जिल्ला|बैतडी ]] जिल्ला [[कैलपाल|कैलपाल गा.वि.स.]] वडा न.८ [[गेरडा गाउँ|गेरडा]]मा अवस्थित छ । मठैराज बाबाको मन्दिरमा हरेक [[रक्षाबंधन]] तथा [[श्रावण शुक्ल पूर्णिमा|जनैपूर्णिमा]] को दिन धुम धाम सँग पूजा आजा गरिन्छ। ==विशेषता== मठैराज देवतालाई विशेष महत्त्वका साथ हेरिन्छ। मठैराज देवता रिसाएमा अनिश्ट हुन्छ भन्ने भनाइ रहेको छ।<ref>स्थानिय भनाइ</ref> मठैराज देवतालाई यस क्षेत्रका जनताहरूले कुल देवता मानी पूजाआजा गर्ने गर्दछन । ==कसरी पुग्ने == मठैराज देवता को मन्दिर पुग्न निम्न बाटो प्रयोग गर्नु पर्छ । *अनारखोली -गेरडा [[दशरथचन्द राजमार्ग]]मा पर्ने अनारखोलीमा गाडीबाट झरेर बैतडी र [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेलधुरा]]को सिमाना छुट्याउने डाँडा छ त्यो डाँडै डाँडा भएर खतेडा को दोकान ,चुल्लेख चुल्लेखबाट [[डंसिली गाउँ|डङसिली]] हुँदै गेरडा सम्म पुग्न सकिन्छ ।यो बाटो पैदल दुई देखि तीन घन्टा सम्मको रहेको छ । *[[पाटन, बैतडी|पाटन]] - गेरडा दशरथ चन्द राजमार्ग कै पाटनमा गाडिबाट ओर्लिसकेपछी पाटन बजार तल [[सुर्नया]] पुल तरेर एक घन्टा को ठाडो उकालो चढिसकेपछि लदौली गाउँ आउँछ त्याहाँबाट डङसिली हुँदै गरेडा का साथै मठैराज मन्दिर पुग्न सकिन्छ ।यो बाटो पनि दुई देखि तीन घंटा सम्म को रहेको छ। ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{श्रोत}} ==बाहिरिय लिङ्कहरू== [[श्रेणी:बैतडी जिल्ला ]] [[श्रेणी:मन्दिरहरू]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका धार्मिक स्थलहरू]] [[श्रेणी:धार्मिक स्थलहरू]] ===हेर्नुहोस=== #[[डंसिली गाउँ|डङसिली गाउँ ]] #[[गेरडा गाउँ ]] #[[गणेश धुरा]] 5eju73nj3pp6tvnterr613goccyamt1 0 64091 1074576 892672 2022-08-26T11:31:18Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Infobox settlement <!--See the table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info --> |name = गेरडा गाउँ |other_name = |native_name = <!-- for cities whose native name is not in English --> |nickname = |settlement_type = [[गाउँ,टोल]] |motto = <!-- images and maps --> |image_skyline = |image_caption = |image_flag = |image_seal = |image_map = <!-- NepalDarchulaDistrictmap.png --> |mapsize = 300px |map_caption = Map of the village development committees in Darchula District |pushpin_map = नेपाल |pushpin_label_position = bottom |pushpin_mapsize = 300 |pushpin_map_caption = नेपालको नक्सामा गेरडा गाउँ <!-- Location --> |subdivision_type = देश |subdivision_name = {{flag|नेपाल}} |subdivision_type1 = [[अञ्चल (स्पष्टता)|अञ्चल]] |subdivision_name1 = [[महाकाली अञ्चल|महाकाली]] |subdivision_type2 = [[जिल्ला]] |subdivision_name2 = [[बैतडी जिल्ला|बैतडी]] |<!-- Politics --> |government_footnotes = |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = <!-- Settled --> |established_date = <!-- Area --> |unit_pref = <त!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> <!-- Population --> |population_as_of = २०५८ |population_footnotes = |population_note = |population_total = १२१ |population_density_km2 = auto |population_blank1_title = Ethnicities <!-- General information --> |timezone = [[नेपालको प्रमाणिक समय]] |utc_offset = +५:४५ |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd= 29.41 |longd= 80.51 |coordinates_display = title |coordinates_type = type:adm2nd_region:NP_source:unmaps-enwiki |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = <!-- Area/postal codes & others --> |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |blank_name = |blank_info = |website = |footnotes = }} '''गेरडा गाउँ ''' बैतडी जिल्लामा रहेको [[कैलपाल|कैलपाल गाउँ विकास समिती]] मा पर्ने एक गाउँ हो ।यो वडा नं.८ मा पर्छ । ==धर्म== ==पेशा== ==बसोबास == ==शिक्षा == ==सन्दर्भ सामग्री == ==बाहिरी कडिहरु== {{ठुटो}} गेरडा गाउँ हाम्रो [[नेपाल ]]को [[सुदूर-पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र]] अन्तरगत [[बैतडी जिल्ला|बैतडी]]जिल्लाको [[कैलपाल|कैलपाल गा.वि.स.]] वडा न ८ मा पर्छ । यो गाउँ सदरमुकाम देखि निकै टाढा र विकासमा पिछडिएको भएपनी चाँडै विकासतिर अग्रसरतामा बढिरहेको छ । ==गाउँ को नामाकरण== यो गाउँ मा धेरै मात्रामा [[भँगेरा]] पाइने हुँदा ,भँगेरा लाई यहाँको स्थानीय भाषामा गेडा भनिन्छ। र गेडा अनि गेडा अपभ्रंस हुँदै गेरडा नाम रहन गएको भन्ने कथन रहेको छ।<ref>गाउँले कथन</ref> ==सिमाना== यो गाउँको सिमाना [[उत्तर ]]मा गा बि स कै वडा न ९ [[डंसिली गाउँ|डङसिली गाउँ]] [[दक्षिण]]मा गा बि स कै वडा न.७ जम्कट्टे र पूर्वमा [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेलधुरा जिल्ला]]को [[चिपुर|चिपुर गा.वि.स.]]को सिमानासँग र पश्चिम्मा [[सकार|सकार गा.बि.स.]]सङ्ग जोडिएको छ । ==धर्म== यो गाउँ मा बसोबास गर्ने मानिसहरू सबै [[हिन्दू धर्म|हिन्दु धर्म]] मान्ने गरेका छन् । यो गाउँमा [[बोहरा ]]थर को बढी बाहुल्यता छ यस बाहेक *[[भट्ट]] *[[पन्त]] *[[कलौनी]] *[[भाट]] *[[लावड ]] आदी थरहरूको बसोवास पनि रहेको छ । ==शिक्षा == यो गाउँ मा कक्षा पाँच सम्मको शिक्षा श्री गणेश प्राथमिक बिधालयमा अद्ययन गर्न सकिन्छ भने थप अध्यायनको लागि गा बि समा रहेको श्री उदयदेव उ मा बि तथा विभिन्न ठाउँमा जाने गरेका छन । ===टोलहरू === *[[मट्याल ]] *[[कटाल]] *[[किमुड]] *[[भाटाभ्वा]] ==यो पनि हेर्नुहोस== *[[डंसिली गाउँ|डङसिली गाउँ ]] *[[मठैराज मन्दिर]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{श्रोत}} ==बाहिरिय लिङ्कहरू== [[श्रेणी:बैतडी जिल्ला]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका गाउँहरू]] [[श्रेणी:गाउँहरू]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्लाका ठाउँहरू]] sbw8w967q22w4acokd4gb7aq62j9ekr 0 64493 1074574 899440 2022-08-26T11:30:14Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} [[File:Patan Baitadi.jpeg|thumb|250px|पाटन बजार वरिपरिको खेतको दृश्य ]] [[File:पाटन_बजार_(बैतडी_).jpeg|thumb|250px|पाटन बजारको एक दृश्य]] ''पाटन बजार'' [[बैतडी जिल्ला ]] मा पर्ने बैतडी जिल्लाको दोस्रो ठूलो बजार हो । पाटन एउटा उपत्यका जस्तै छ । पाटनको वरिपरि पुरै पहाडै पहाड छ । [[पाटन, बैतडी|पाटन गाउँ विकास समिति ]] तथा पाटन बजार [[दशरथचन्द राजमार्ग]]सँग जोडिएको छ । पाटन बजार देखि उत्तर -पुर्वबाट [[सुर्नया गाड ]] बगेको छ भने त्यही खोलाबाट सुर्नयागागाड लघु जलविद्युत पनि निकालिएको छ ।पाटन बजार एक ब्यस्त बजार मानिन्छ ।पाटन लाई पाटन उपत्यकाको नामले पनि चिनिन्छ ।पाटन बजार यस क्षेत्र का जनता हरूको महत्त्वपूर्ण ब्यापारीक थलो हो। ==पाटन बजारबाट छुट्टिएका ग्रामीण सडक तथ राजमार्ग == # पाटन - पन्चेस्वर रजमार्ग यो सडक खण्ड निर्माणाधिन रहेको छ !यो राजमार्ग [[बैतडी जिल्ला|बैतडी ]] को [[तल्लो स्वराड|तल्लो सोराड]]क्षेत्रलाई लक्षित गरिएको छ। हाल यो सडक को लगभग २० किलोमिटर निर्माणकार्य भैसकेको छ। [[सलेना]] सम्म गाडी पनि चल्ने गरेका छन् । #पाटन - कैलपाल ग्रामीण सडक यो ग्रामीण सडक पाटन ,बजार देखि [[सकार]] र [[कैलपाल]] जोड्ने लक्ष रहेको छ। हाल यो ग्रामीण सडक निर्माणाधीन रहेको छ । #पाटन - सुकेली ग्रामीण सडक खण्ड यो सडक खण्ड पाटन बजार देखि पश्चिम पाटन सेरा हुँदै सुकेली सम्म निर्माण हुने जनाएको छ ==पाटन बजार मा रहेका कलेज तथा स्कुल == पाटन मा शिक्षा को हिसाब ले पनि केही अगाडि नै रहेको छ। पटन बजारमा रहेका कलेज तथा स्कुलमा अध्यायन गर्नको लागि यस क्षेत्र तथा टाढा टढाबाट विद्यार्थीहरू आएर कोठा लिइ बस्ने गरेका छन्। पाटनमा निम्न स्कुल तथा कलेज रहेका छन् । # श्री पाटन बहुमुखी क्याम्पस पाटन बैतडी #श्री कृष्ण उच्च माद्यामिक विद्यालय पाटन बैतडी आदि । पाटन बहुखी क्याम्पस [[त्रिभुवन विश्वविद्यालय ]] बट सम्बन्धन प्राप्त गरिसकको छ। ==पाटन एयरपोर्ट == पाटन बजार को पुर्व - दक्षिण पट्टि एयरपोर्ट पनि रहेको छ ।हाल यो एयरपोर्ट बन्द अवस्था मा रहेको छ ।[[ नेपाल]]मा आन्तरिक द्वन्द सुरु भएदेखी बन्द अवस्थामा रहेको [[पाटन विमानस्थल|पाटन एयरपोर्ट ]] हालसम्म पनि संचालनमा आउन सकेको छैन। पाटन एयरपोर्ट हाल गाई भैंसी चर्ने गौचरनमा परिणत भएपछि यस ठाउँ का जनता हरूले एयरपोर्ट संचालनकोलागी पटक पटक माग राख्दा पनि हाल सम्म सञ्चालन मा आउन सकेको छैन । ==यो पनि हेर्नुहोस== #[[बैतडी जिल्ला ]] #[[कैलपाल]] #[[डंसिली गाउँ|डङसिली गाउँ ]] #[[गेरडा गाउँ ]] #[[गणेश धुरा]] [[श्रेणी:बैतडी जिल्ला]] [[श्रेणी:पर्यटकीय स्थलहरू]] a9u01zn1eaijgyl746el2p7d15ltmrz 0 64567 1074620 721906 2022-08-26T11:53:18Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} श्री अमर ज्योती नमूना उमावि [[सुर्खेत जिल्ला|सुर्खेत]]मा पर्दछ । मध्यपश्चिम क्षेत्रकै प्रशिद्ध विद्यालय हो । हाल यसमा कक्षा ६ देखि १२ सम्म करिब २००० विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । {{ठुटो}} [[श्रेणी:विद्यालय]] 8sk5kct0pj7trhol12h6tm1jzgcrt39 0 64787 1074604 721909 2022-08-26T11:46:04Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''श्री बालमकर माध्यमिक विद्यालय''' तेह्रथुमको सिम्ले गाविसमा अवस्थित छ। यो विद्यालय वि.स. २०१७ सालमा स्थापना भएको थियो। {{ठुटो}} 0v1fhlctjaz5t5spr4ifq6irzhozw9m 0 69237 1074579 993568 2022-08-26T11:32:49Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} [[File:Pati gaun.jpg|250px|left]] {{Infobox settlement <!--See the table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info --> |name = पाती गाउँ |other_name = |native_name = <!-- for cities whose native name is not in English --> |nickname = |settlement_type = [[गाउँ विकास समिति (नेपाल)|गाउँ विकास समिति]] |motto = <!-- images and maps --> |image_skyline = |image_caption = |image_flag = |image_seal = |image_map = <!-- NepalDarchulaDistrictmap.png --> |mapsize = 300px |map_caption = Map of the village development committees in Darchula District |pushpin_map = नेपाल |pushpin_label_position = bottom |pushpin_mapsize = 300 |pushpin_map_caption = नेपालको नक्शामा पाती गाउँ <!-- Location --> |subdivision_type = देश |subdivision_name = {{flag|नेपाल}} |subdivision_type1 = [[अञ्चल (स्पष्टता)|अञ्चल]] |subdivision_name1 = [[महाकाली अञ्चल]] |subdivision_type2 = [[जिल्ला]] |subdivision_name2 = [[दार्चुला जिल्ला]] |<!-- Politics --> |government_footnotes = |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = <!-- Settled --> |established_date = <!-- Area --> |unit_pref = <!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> <!-- Population --> |population_as_of = २०५८ |population_footnotes = |population_note = |population_total = २५१ |population_density_km2 = auto |population_blank1_title = Ethnicities <!-- General information --> |timezone = [[नेपालको प्रमाणिक समय]] |utc_offset = +५:४५ |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd= 29.68 |longd= 80.45 |coordinates_display = title |coordinates_type = type:adm2nd_region:NP_source:unmaps-enwiki |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = <!-- Area/postal codes & others --> |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |blank_name = |blank_info = |website = |footnotes = }} '''पाती गाउँ ''' [[दार्चुला जिल्ला]] [[खरकडा]] गाउँ विकास समिति वडा नं१ मा पर्ने एक गाउँ हो। यश गाउँ मा मुख्य गरी [[धामी]] जाति को बाहुल्यता रहेको छ भने अन्य जातिमा [[ओझा]]तथा[[गिरि]] हरूको बसोबास रहेको छ। यो वडा खरकडा गाविस का अन्य वडा को तुलनामा विकासका दृष्टिकोणले पछाडी नै रहेको छ। खरकडा गाविस को यस वडामा विभिन्न देवी देवता का मन्दिरहरू का साथै प्राचीन ढुङ्गे देवल समेत रहेको छ। ==यस गाउँमा रहेका मन्दिर हरु== #[[मालिकार्जुन मन्दिर]] #[[गल्लाकेदार मन्दिर]] #[[कालासैनी मन्दिर]] #[[रानिमास आमा मन्दिर]] #[[भगवती माता मन्दिर]] #[[ढुङ्गे देवल|ढुंगे देवल]] {{दार्चुलाका गाविसहरू}} {{दार्चुला जिल्लाका गाउँहरू}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:दार्चुला जिल्ला]] {{stub}} h1rbufyy49o1b9p0ynxiherkxwmev36 0 69895 1074610 951094 2022-08-26T11:50:28Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{ठुटो}} '''भृकुटी उच्च माध्यमिक विद्यालय''' पहिले [[झापा जिल्ला]]को [[घैलाडुब्बा]] गा.वि.स.मा पर्दथ्यो भने अहिले कनकाई नगरपालिका ७ दुर्गापुरमा पर्दछ । यो सामुदायिक विद्यालय हो । यस विद्यालयको स्थापना २०२४ सालमा भएको देखिन्छ भने यसमा १ देखि १२ सम्मका कक्षाहरू सञ्चालित रहेका पाइन्छन् । <ref>विष्ट, उद्धव (२०७१), झापा जिल्लाका विद्याहरूको परिचय, झापा : जिल्ला शिक्षा कार्यालय ।</ref> नगरपालिका भएपछि यो विद्यालय कनकाई नगरपालिका वडा नं. ७ मा पर्दछ । हालसम्ममा कक्षा पाँच सम्म अंग्रेजी माध्यम बाट पठन पाठन हुदैँ आईरहेको छ । हालसालै आएर कक्षा छ र आठमा अंग्रेजी र नेपाली दुईवटै माध्यम बाट पाठन पाठन गरिन थालिएको छ । {{दुर्गापुर स्रोतकेन्द्रका विद्यालयहरू}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{दुर्गापुर स्रोतकेन्द्रका विद्यालयहरूको सूचि}} ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी: उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:नेपालका विद्यालयहरू]] 3g9hl1jsp2nx6cksno5xzc54506qvoo 0 71308 1074566 1060784 2022-08-26T11:19:45Z हिमाल सुबेदी 30817 /* संस्कृति */सामग्री थप गरिएको wikitext text/x-wiki {{Infobox state | name = पश्चिम बङ्गाल | native_name = পশ্চিমবঙ্গ |native_name_lang = bn | type = [[भारतका राज्य तथा केन्द्र शासित प्रदेशहरू|राज्य]] | nickname = | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_seal = Emblem of West Bengal.png | seal_alt = | image_map = India West Bengal locator map.svg | map_alt = | map_caption = भारतको नक्सामा पश्चिम बङ्गाल राज्य | image_map1 = West Bengal locator map.svg | map_caption1 = पश्चिम बङ्गाल राज्यको नक्सा | latd = | longd = | coor_pinpoint = | coordinates_type = | coordinates_display = | coordinates_footnotes = | coordinates_region = | subdivision_type = देश | subdivision_name = {{flag|भारत}} | established_title = स्थापना | established_date = १ नोभेम्बर १९५६ | parts_type = [[पश्चिम बङ्गालका जिल्लाहरू|जिल्लाहरू]] | parts_style = para | p1 = [[पश्चिम बङ्गालका जिल्लाहरू|२०]] | seat_type = राजधानी | seat = [[कोलकाता]] | seat1_type = ठूलो सहर<br />ठूलो महानगरीय क्षेत्र | seat1 = [[कोलकाता]] | government_footnotes = | governing_body = {{nowrap|[[पश्चिम बङ्गालकको सरकार]]}} | leader_title = [[पश्चिम बङ्गालको राज्यपाल|राज्यपाल]] | leader_name = [[केशरी नाथ त्रिपाठी]] | leader_title1 = {{nowrap|[[पश्चिम बङ्गालका मुख्यमन्त्री|मुख्यमन्त्री]]}} | leader_name1 = [[ममता बनर्जी]] ([[तृणमूल कांग्रेस]]) | leader_title2 = सभासद | leader_name2 = पश्चिम बङ्गाल संसदीय सभा (२९५{{ref|leg|*}} सिट) | leader_title3 = [[भारतको उच्च अदालत|उच्च अदालत]] | leader_name3 = [[कलकता उच्च अदालत]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_total_km2 = ८८७५२ | area_note = | area_rank = १४औँ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes =<ref name="2011 pp tableA2">{{cite web |url= http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title= Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher= Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate=26 January 2012}}</ref> | population_total = ९१३४७७३६ | population_as_of = २०११ | population_rank = चौँथो | population_density_km2 = auto | population_note = | timezone1 = [[भारतीय मानक समय]] | utc_offset1 = +०५:३० | iso_code = | blank_name_sec1 = [[मानव विकास सूचकाङ्क]] | blank_info_sec1 = {{decrease}} ०.४९२ (<span style="color:#fc0">न्यून</span>) | blank1_name_sec1 = एचडीआई क्रमांक | blank1_info_sec1 = १३औँ (२००७-०८) | blank_name_sec2 = [[भारतमा साक्षरता|साक्षरता]] | blank_info_sec2 = ७७.०८%<ref name="2011 pp table3A2">{{cite web |url= http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title= Sex ratio, 0–6 age population, literates and literacy rate by sex for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher= Government of India:Ministry of Home Affairs |accessdate=29 January 2012}}</ref> | blank1_name_sec2 = आधिकारिक भाषा | blank1_info_sec2 = [[बङ्गाली भाषा|बाङ्ला]] र [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]<ref name=langoff>{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |title= Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)|pages=122–126 '''''{[[नेपाली भाषा|नेपाली]] [[दार्जिलिङ जिल्ला]]को तीन उपक्षेत्रमा बोलिने गरिन्छ ।}''''' |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |accessdate=16 February 2012}}</ref> | website = [http://www.westbengal.gov.in/ westbengal.gov.in] | footnotes = {{note|leg|*}} २९४ निर्वाचित, १ मनोनित }} '''पश्चिम बङ्गाल''' ({{Lang-bn|পশ্চিমবঙ্গ}}, उच्चारण: '''पोश्चिमबङ्गो''') भारतको एउटा [[भारतका राज्य तथा केन्द्र शासित प्रदेशहरू|राज्य]] हो जुन भारतको पूर्वी भागमा अवस्थित छ। पश्चिम बङ्गाल भारतको सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको चौथौ राज्य हो। यहाँ लगभग ९ करोड १३ लाख मानिसको बसोबास गर्छन् भने यसको क्षेत्रफल ८८७५२ वर्ग किमी क्षेत्रमा रहेको छ। पश्चिम बङ्गाल [[बङ्गलादेश]], [[नेपाल]] तथा [[भुटान]] जस्ता राष्ट्रहरूको सिमामा रहेको छ भने यसको उत्तर-पूर्वमा [[ओडिशा]], [[झारखण्ड]], [[बिहार]], [[सिक्किम]] तथा [[आसाम|असम]] जस्ता राज्यहरू रहेका छन्। पश्चिम बङ्गालको राजधानी [[कोलकाता|कलकत्ता]] हो। ==पश्चिम बङ्गालको इतिहास== पश्चिम बंगाल बंगाल शब्दबाट आएको हो। [[संस्कृत भाषा]]को बंग शब्दबाट बङ्गाल शब्द उत्पत्ति भएको हो। तत्कालिन बङ्गालको पश्चिमी भागमा पर्ने भएकोले यसलाई पश्चिम बङ्गाल नामाकरण गरिएको हो। पश्चिम बङ्गालको [[दार्जिलिङ]] केही शताब्दी पहिले नेपाल द्वारा शासित (नेपालको अभिन्न अंग) थियो। ==संस्कृति== {{double image|right|Rabindranath Tagore in 1909.jpg|150|Swami Vivekananda-1893-09-signed.jpg|150|[[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]], [[एसिया]]को पहिलो [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता साहित्यकार र [[जन गण मन|भारत]] तथा [[आमार सोनार बाङ्ला|बङ्गलादेशको राष्ट्रिय गान]]का लेखक।|[[स्वामी विवेकानन्द]], [[युरोप]] र [[संयुक्त राज्य अमेरिका]]मा वेदान्त र योग दर्शनका पहिलो प्रचारक र [[हिन्दु धर्म]]लाई विश्वका प्रमुख धर्महरूको स्तरमा उकास्ने र अन्तरधार्मिक सम्बन्ध स्थापना गर्ने एक उल्लेखनीय प्रस्तावक थिए।<ref name="Feuerstein">{{cite book | last = Georg | first = Feuerstein | title = The Yoga Tradition | publisher = Motilal Banarsidass | year = 2002 | pages = 600 | isbn = 3-935001-06-1}}</ref> <ref name="clarke">{{cite book | url=http://kolkata.usconsulate.gov/19oct2005.html| title=Consul General Henry V. Jardine to The Indo-American Chamber of Commerce, 19 October 2005| accessdate=2006-04-11 / | last = Clarke | first = Peter Bernard | title = New Religions in Global Perspective | publisher = Routledge | year = 2006 | page = 209 | isbn = 0-7007-1185-6 }}</ref>}} === साहित्य === बङ्गाली भाषामा लेखिएका साहित्यहरू निकै समृद्ध र प्राचीन परम्पराका वाहक मानिन्छन्। [[बङ्गाली भाषा]]को सबैभन्दा पुरानो नमूना चर्यपद (१०औँ-१२औँ शताब्दी) हो।<ref>''বাংলা সাহিত্যের ইতিবৃত্ত'', প্রথম খণ্ড, অসিতকুমার বন্দ্যোপাধ্যায়, মডার্ন বুক এজেন্সি প্রাঃ লিঃ, কলকাতা, ২০০৬, পৃ. ১৪৩</ref> तत्कालीन समयका कविहरूले पश्चिम बङ्गालको रारह क्षेत्रको बोलिने भाषालाई साहित्यको भाषाको रूपमा अपनाएको मानिन्छ।<ref>''শ্রীকৃষ্ণকীর্তন বড়ু চণ্ডীদাস বিরচিত'', ডঃ মিহির চৌধুরী কামিল্যা সম্পাদিত, শিলালিপি, কলকাতা, ১৯৯৭, পৃ.৪</ref> बङ्गाली साहित्यको दोस्रो सबैभन्दा पुरानो नमूना श्रीकृष्णकीर्तनका (१५औँ शताब्दी) लेखक बडु चण्डीदास हालको [[बाँकुडा जिल्ला]]को छतनाका बासिन्दा थिए।<ref>''বাংলা মঙ্গলকাব্যের ইতিহাস'', আশুতোষ ভট্টাচার্য, এ মুখার্জি অ্যান্ড কোং প্রাঃ লিঃ, কলকাতা, ২০০৯, পৃ. ২৫৪</ref> मध्ययुगमा राधाका धेरै कविहरूका रचनाहरू पनि मङ्गलकाव्य विधामा पाइन्छन्। मनसमङ्गल विधाका कवि नारायण देव पूर्वी बङ्गालको किशोरगञ्ज क्षेत्रका बासिन्दा थिए।<ref>''বাংলা মঙ্গলকাব্যের ইতিহাস'', আশুতোষ ভট্টাচার্য, এ মুখার্জি অ্যান্ড কোং প্রাঃ লিঃ, কলকাতা, ২০০৯, পৃ. ২৮৪</ref> यस विधाका कवि केतकदास खेमानन्द गङ्गा पश्चिम बङ्गाल क्षेत्रका मूल निवासी थिए। चण्डीमङ्गल विधाका महान् कवि मुकुन्दराम चक्रवर्ती बर्दवान जिल्लाको दामुन्या गाउँका एक बासिन्दा थिए।<ref>''বাংলা মঙ্গলকাব্যের ইতিহাস'', আশুতোষ ভট্টাচার্য, এ মুখার্জি অ্যান্ড কোং প্রাঃ লিঃ, কলকাতা, ২০০৯, পৃ. ৪০৪</ref> यस साहित्यका उदाहरणहरू मङ्गलकाव्य, श्रीकृष्णकीर्तन, ठाकुरमार झुली र गोपाल भाण्डका कथाहरू हुन्। उन्नाइसौँ र [[बीसौँ शताब्दी]]मा [[बङ्गाली साहित्य]]को आधुनिकीकरण बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय, माइकल मधुसूदन दत्त, [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]], [[काजी नजरुल इसलाम]], सैयद मुज्तबा अली, शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय, [[जीवनानन्द दास]], हासान राजा, माणिक बन्दोपाध्याय, शेख फजलुल करिम, ताराशङ्कर बन्दोपाध्याय, मीर मोसर्रफ हुसेन, विभूतिभूषण बन्दोपाध्याय, महाश्रेता देवी आदि लेखकहरूको हातबाट पूरा भएको थियो। साहित्यतर्फको [[नोबेल साहित्य पुरस्कार|नोबेल पुरस्कार]]का लागि महाश्वेता देवी, सन्नेट मण्डल, बेन्साधर मजुमदार, श्री अरबिन्दो, हरिमोहन बनर्जी, सञ्जीव चौधरी र नलिनीकुमार मुखर्जीलाई मनोनयन गरिएको थियो। अर्कोतर्फ [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]], सरोजिनी चट्टोपाध्याय र [[काजी नजरुल इसलाम]]लाई विश्व इतिहासका उत्कृष्ट कविहरूमध्येमा लिइन्छ। ==जिल्लाहरू== {{Main|पश्चिम बङ्गालका जिल्लाहरू}} [[File:WestBengalDistricts numbered.svg|right|thumb|पश्चिम बङ्गालका जिल्लाहरू]] [[File:Wbvillagehut1.JPG|thumb|हुगली जिल्लामा रहेको एउटा गाउँ]] पश्चिम बङ्गालमा १९ वटा जिल्लाहरू रहेका छन:<ref>{{cite web|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|url=http://www.census2011.co.in/district.php|publisher=[[भारत सरकार]]|accessdate=3 December 2012}}</ref><ref name=blocdir>{{cite web |url=http://www.webel-india.com/blocks%20n%20grampanchayats.doc |title=Directory of district, sub division, panchayat samiti/ block and gram panchayats in West Bengal, March 2008 |date=March 2008|publisher=West Bengal Electronics Industry Development Corporation Limited, Government of West Bengal |page=1 |format=DOC |accessdate=15 February 2012}}</ref> <br /> {| class="sortable wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! क्रम !! जिल्ला !! जनसङ्ख्या !! वृद्धि दर !! लैङ्गिक अनुपात !! साक्षरता !! जनघनत्व प्रति वर्ग किमी |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | २ || [[उत्तर २४ परगना जिल्ला|उत्तर २४ परगना]] || 10,082,852 || 12.86 || 949 || 84.95 || 2463 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ६ || [[दक्षिण २४ परगना जिल्ला|दक्षिण २४ परगना]] || 8,153,176 || 18.05 || 949 || 78.57 || 819 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ७ || [[वर्धमान जिल्ला|वर्धमान]] || 7,723,663 || 12.01 || 943 || 77.15 || 1100 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ९ || [[मुर्शिदावाद जिल्ला|मुर्शिदाबाद]] || 7,102,430 || 21.07 || 957 || 67.53 || 1334 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १४ || [[पश्चिम मेदिनीपुर जिल्ला|पश्चिम मेदिनीपुर]] || 5,943,300 || 14.44 || 960 || 79.04 || 636 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १६ || [[हुगली जिल्ला|हुगली]] || 5,520,389 || 9.49 || 958 || 82.55 || 1753 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १८ || [[नदिया जिल्ला|नादिया]] || 5,168,488 || 12.24 || 947 || 75.58 || 1316 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | २० || [[पूर्व मेदिनीपुर जिल्ला|पूर्व मेदिनीपुर]] || 5,094,238 || 15.32 || 936 || 87.66 || 1076 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | २३ || [[हावडा जिल्ला|हावडा]] || 4,841,638 || 13.31 || 935 || 83.85 || 3300 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ३५ || [[कोलकाता जिल्ला|कोलकाता]] || 4,486,679 || −1.88 || 899 || 87.14 || 24252 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ५८ || [[मालदह जिल्ला|मालदह]] || 3,997,970 || 21.50 || 939 || 62.71 || 1071 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ६६ || [[जलपाइगुडी जिल्ला|जलपाईगुडी]] || 3,869,675 || 13.77 || 954 || 73.79 || 621 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ८० || [[बाँकुडा जिल्ला|बाँकुडा]] || 3,596,292 || 12.64 || 954 || 70.95 || 523 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | ८४ || [[बीरभूम जिल्ला|बीरभूम]] || 3,502,387 || 16.15 || 956 || 70.90 || 771 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १२४ || [[उत्तर दिनाजपुर जिल्ला|उत्तर दिनाजपुर]] || 3,000,849 || 22.90 || 936 || 60.13 || 956 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १२९ || [[पुरुलिया जिल्ला|पुरुलिया]] || 2,927,965 || 15.43 || 955 || 65.38 || 468 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | १३६ || [[कूचबिहार जिल्ला|कूचबिहार]] || 2,822,780 || 13.86 || 942 || 75.49 || 833 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | २५७ || [[दार्जिलिङ जिल्ला|दार्जिलिङ]] || 1,842,034 || 14.47 || 971 || 79.92 || 585 |- style="vertical-align: middle; text-align: center;" | २९५ || [[दक्षिण दिनाजपुर जिल्ला|दक्षिण दिनाजपुर]] || 1,670,931 || 11.16 || 954 || 73.86 || 753 |} प्रत्येक जिल्ला एउटा जिल्ला अधिकारी वा जिल्ला मजिस्ट्रेटबाट सञ्चालित हुन्छन् जो भारत सरकारद्वारा नियुक्त गरिएका हुन्छन्।<ref name=panchayatdef>{{cite web|url = http://wbdemo5.nic.in/html/asp/g2csw/sections/2.htm|title = Section 2 of West Bengal Panchayat Act, 1973|publisher = Department of Panchayat and Rural Department, West Bengal|accessdate =9 December 2008}}</ref> ==आर्थिक अवस्था== ==खेलकुद== ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{भारतका राज्यहरू}} ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{Sister project links}} ; सरकार * [http://www.westbengal.gov.in/ पश्चिम बङ्गालको आधिकारिक वेबसाइट] [[श्रेणी:भारत]] [[श्रेणी:भारतका प्रान्तहरू]] 0t1dztr8u381asdtyug5dnibe35awqq 0 71730 1074623 976656 2022-08-26T11:53:41Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {| id="toc" style="float: right; margin-left: 1em; width: 25em; font-size: 90%;" cellspacing="3" |- |colspan="2" style="font-weight: bold; text-align: center;"|'''श्री भरतपुर उच्चमाध्यमिक विद्यालय''' |- | colspan="2" style="text-align:center;" |[[File:Bharatpur school.jpg|300x300px]] |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|स्थापना | विक्रम सम्बत २०२१ साल |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|प्रद्यानाध्यापक |'''रामदत्त भट्ट''' |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|स्थान | {{flagicon|NEP}} [[चिपुर|चिपुर-२ भुल्कुडा]], [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेल्धुरा]], [[नेपाल]] |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|संबद्धता |[[त्रिभुवन विश्वविद्यालय]] |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|विद्यार्थी | ३२० जना |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"|प्रकार |सरकारी/स्वतन्त्र विद्यालय |- style="vertical-align:top;" |style="font-weight:bold"| |[https://m.facebook.com/bharatpurschool/ आधिकारिक फेसबुक पेज] |} '''भरतपुर उच्चमाध्यमिक विद्यालय''' [[डडेल्धुरा जिल्ला|डडेलधुरा जिल्ला]]को [[चिपुर|चिपुर गाविस]] वडा नं.२ भुल्कुडामा अवस्थित छ । यो स्कुलको स्थापना विक्रम सम्बत २०२१ सालमा भएको थियो । कक्षा ३ सम्मको पढाईबाट आरम्भ गरिएको यो स्कुलमा हाल कक्षा १२ सम्मको अध्ययन गर्न सकिन्छ । यो स्कुलका प्रधानाध्यापक रामदत्त भट्ट हुनुहुन्छ। ==कार्यरत शिक्षक== {| class="wikitable sortable" |- ! क्रम संख्या !! नामथर !! शैक्षिक योग्यता |- | १ || तेज बहादुर चन्द एमइडि (प्राचार्य) |- | २ || सुरेन्द्र सिंह धामी || एबिएस |- | ३ || कृष्ण राज पन्त || एमइडी |- | ४ || अर्जुन देव भट्ट || बिइडी (शास्त्री) |- | ५ || खेमराज बडू || एमएबिइडी |- | ६ || कोषराज भट्ट || बिइडी | | ७|| गणेश प्रसाद भट्ट || बिइडी |- | ८ || नरेश प्रसाद भट्ट || बिइडी |- | ९ || बिरदत्त भट || बिइडी |- | १० || रमेश राज पाठक || एमइडी |- | ११ || सिता पाण्डेय || आईइडी |- | १२ || यसोदा पाण्डेय || आईइडी |- | १३|| तारा पाण्डेय || आईइडी |- | १४ || कृष्ण सिंह भाट || लेखापाल |- | १५ || नरेश दत्त भट्ट || कार्यालय सहयोगी |- |} ==स्कुल व्यवस्थापन समिती== यो स्कुलको व्यवस्थापन समिती मिति २०७३ [[साउन|श्रावण]] २८ गते पुनर्गठन भइ निम्न पदाधिकारी चयन गरिएका छन । {| class="wikitable sortable" |- ! क्रम संख्या !! नामथर !! पद |- | १ || श्री लाल बहादुर पाण्डेय || अध्यक्ष |- | २ || श्री लोक बहादुर चन्द || सदस्य |- | ३ || श्रीमती माधवी भट्ट || सदस्य |- | ४ || श्रीमती हिरा अवस्थी || सदस्य |- | ५ || श्रीमती ईश्वरी चन्द || सदस्य |- | ६ || श्री मोहन सिंह भाट || सदस्य |- | ७ || श्री खेमराज बडू || शिक्षक प्रतिनिधि |- | ८ || श्री रामदत्त भट्ट || सदस्य सचीव |- |} ==संक्षिप्त इतिहास == ==सन्दर्भ सामग्री == ==बाह्य कडीहरू== {{ठुटो}} [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:डडेल्धुरा जिल्लाका विद्यालयहरू]] c9d8xui5d5ly234u0nafp4oehtisgia 0 72887 1074617 917828 2022-08-26T11:52:12Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} [[File:आदर्श सरल माध्यमिक विद्यालय 01.jpg|thumb|आदर्श सरल माध्यमिक विद्यालय]] '''आदर्श सरल माध्यमिक विद्यालय''' [[ललितपुर जिल्ला]]को वडा नं १६ नागबहालमा अवस्थित विद्यालय हो। यो विद्यालयको स्थापना विसं २००४ सालमा भएको हो। [[File:आदर्श सरल माध्यमिक विद्यालय 02.jpg|thumb|आदर्श सरल माध्यमिक विद्यालय]] [[श्रेणी:माध्यमिक विद्यालयहरू]] ogd0lywxzbjoeeq80x99bs7bwta7tyo 0 74231 1074607 975342 2022-08-26T11:49:32Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{wikify}} '''श्रीसूर्यमति माध्यमिक विद्यालय''' [[नुवाकोट जिल्ला]]को , [[मदानपुर]] गा.वि.स.,वडा नं. १, [[नेपाल]]मा पर्दछ । यो विद्यालय वि.सं. २०१५ मा स्थापना भएको हो भने बीचमा केहि समय बन्द भएर पुन सञ्चालन हुन थालेको हो सुरुवातमा यो विद्यालय प्रा.वि.को रूपमा स्थापना भए पनि वि.सं. २०६५ सालबाट स्थानीय वासिन्दाको सहयोगबाट माध्यमिक विद्यालयको रूपमा स्थापना भएको हो। {{ठुटो}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:उच्च माध्यमिक विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:नेपालका विद्यालयहरू]] 6f5dklx3tsx5x8zcl2w6768owb4nwq4 0 76410 1074571 919251 2022-08-26T11:28:39Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Notability}} '''मेलखेत गाउँ''' [[सुदूर-पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र|सुदूर-पश्चिमाञ्चल]] [[नेपाल]]को [[दार्चुला जिल्ला]]को [[भगवती, दार्चुला|भगवती]] गाउँ विकास समिति वडा नं २ मा पर्छ । पहिले दुईवटा खेत मिलेर ठूलो खेत बनेको हुदा गाउँ को नाम नै मेलखेत राखिएको हो भन्ने जनधारणा छ। तर अहिले गाउँ लाई खोलाले दायाबायाबाट काट्दा काट्दा सानैखेत बाकि छ त। मेलखेत गाउँ मा मुख्य गरी (सामन्त) थर का क्षत्रियहरू को बाहुल्यता छ ।अझै भन्नू पर्दा ९९%ब्यक्ति यसै थर का छन । दायाँ बायाँ का पडौसि गाउँ मा सजानि, भर्तोला, सुत्तन्या, रेबलि, धामिगाडा, थक्तोलि आदि छन। यश गाउँ मा एक खोला छ जसको नाम बार्बालि गाड हो । यहाँ का मनिस को मुख्य पेसा खेति भए तापनि हाल का नयाँ पुस्ताहरू अधिकतम [[नेपाली सेना|सेना]],[[नेपाल प्रहरी|प्रहरी]] मा जागिरे छन ।अझ भन्नू पर्दा यो गाउँ एक सैनिक गाउँ जस्तै छ। गाउ को मुख्य आकर्षण भनेको स्युनाथ र भगवती को मन्दिर हो। ==सन्दर्भ सामग्री== ==बाहिरी कडिहरू== {{ठुटो}} [[श्रेणी:दार्चुला जिल्ला]] hbursa7vm7psdx8mw57etv69cg97yg3 0 76460 1074580 921384 2022-08-26T11:33:22Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{अप्रमाणित|date=सेप्टेम्बर २०२०}} [[File:ढुङ्गे देवल.jpg|250px]] [[दार्चुला जिल्ला]],[[खरकडा]], वडा नं१ [[पाती गाउँ ]] मा रहेको यो ढुङ्गे देवल कहिले र कसले बनाएको हो भन्ने यकिन थाहा नभए पनि स्थानीय बुढापाका तथा जानकार हरूको भनाइ अनुसार प्राचीन कालमा कौरव हरूले बनाएको हो भन्ने भनाइ छ। यो देवल ठुला ठुला ढुङ्गाहरूबाट बनाइएको छ। यस मा ढुङ्गालाई कुदेर कलात्मक शैलिमा प्रस्तुत गरिएको छ। यस देवल मा प्रयोग अ ढुङ्गाहरु सो ठाउबाट निक्कै टाढा रहेको चन्नोला भन्ने ठाउँबाट ल्याइएको हो भन्ने भनाइ रहेको छ। <ref>गाउले कथन</ref> ==सन्दर्भ सामग्री == {{reflist}} ==बाहिरी कडिहरू == {{ठुटो}} nvr9vs3nbsbdlxd3i2gubct7mesb9oj 0 77147 1074593 850311 2022-08-26T11:41:04Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले७|शीमे ले७]])। wikitext text/x-wiki {{db-person}} {{Notability}} डा.जयनारायण गिरी नेपाल रेडक्रस सोसाइटीका प्रथम महामन्त्री हुन ।<ref>[http://nagariknews.com/opinion/story/6507.html मानवीय सेवामा पचास वर्ष ]</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} 7tbdnrdq224gm1fcqnhtx9heo0t3le7 0 77852 1074528 1029723 2022-08-25T12:56:33Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[बमियान उपत्यकाको पुरातात्विक र सांस्कृतिक परिदृश्य]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[बामयान उपत्यकाको पुरातात्विक र सांस्कृतिक परिदृश्य]] मा सारेको हो wikitext text/x-wiki {{Infobox World Heritage Site | WHS = ''बमियान उपत्यकाको पुरातात्विक र सांस्कृतिक परिदृश्य'' | Image = [[File:Buddha of Bamiyan.jpg|250px]] | imagecaption = १९७६मा बामियानमा दुई लामो बुद्ध | State Party = [[अफगानिस्तान]] | Type = सांस्कृतिक | Criteria = i, ii, iii, iv, vi. | ID = 208 | Region = [[:en:List of World Heritage Sites in Asia|एसिया-प्रशान्त]] | Year = २००३ | Session = २७औं | Danger = २००३–हालसम्म | Link = http://whc.unesco.org/en/list/208 }} '''बमियान उपत्यकाको पुरातात्विक र सांस्कृतिक परिदृश्य''' एक [[युनेस्को]] [[विश्व सम्पदा क्षेत्र]] हो।<ref>name=Unesco</ref><ref>http://whc.unesco.org/en/list/208</ref> सन् २००१ मार्च मा तालिबान नेता मुल्लाह मोहमद ओमारको आदेशमा यो मुर्ति [[तालिबान|तालिबानद्वारा]] , डाइनामाइट बिस्फोट गरी नष्ट गरियो ।<ref>{{cite web|url=http://www.sacredland.org/bamiyan-valley/|title=Bamiyan Valley – Afghanistan}}</ref> बुद्धको मुर्ति नष्ट गर्ने यो कार्यको अन्तराष्ट्रिय स्तरमा निकै निन्दा गरियो। == इतिहास == [[File:Bamiyan Buddhas Burnes.jpg|thumbnail]] [[File:Taller Buddha of Bamiyan before and after destruction.jpg|thumb]] [[File:BamyanBuddha Smaller 1.jpg|thumb]] ==यो पनि हेर्नुहोस्== # [[विश्व सम्पदा क्षेत्र]] # [[विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== [[श्रेणी:अफगानिस्तान]] [[श्रेणी:अफगानिस्तानका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:विश्वसम्पदाथन २०१५ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] m1d29n9rmml1cin249fwfocybl1bwq0 0 78601 1074537 976753 2022-08-25T14:44:37Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[गोन्बद-ए कबुस (टावर)]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[गोन्बदे काबुस]] मा सारेको हो: शीर्षक सुधार wikitext text/x-wiki {{Infobox World Heritage Site | WHS = गोन्बद-ए कबुस <br/>Gonbad-e Qabus | Image = [[Image:Gonbad-e Qabus.JPG|200px]] | State Party = {{flag|इरान}} | Type = संस्कृतिक | Criteria = i, ii, iii, iv | ID = १३९८ | Region = [[:en:List of World Heritage Sites in Asia|एसिया-प्रशान्त]] ([[इरान]]) | Year = २०१२ | Session = ३६औ | Link = http://whc.unesco.org/en/list/1398 }} '''गोन्बद-ए कबुस''' एक [[विश्व सम्पदा क्षेत्र|युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्र]]मा जोडिएको छ।<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1398 युनेस्को सुची]</ref> == इतिहास == ==यो पनि हेर्नुहोस्== # [[विश्व सम्पदा क्षेत्र]] # [[विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची}} {{एसियाका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची}} [[श्रेणी:इरान]] [[श्रेणी:इरानका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:एसियाका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:विश्वसम्पदाथन २०१५ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:विकिपिडिया नेपाल परियोजनामा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] e6sj13hrtd4kimm9o6d88kccoysf66f 1074538 1074537 2022-08-25T14:45:18Z पर्वत सुबेदी 31224 पर्वत सुबेदी ले [[गोन्बदे काबुस]] मा पुनर्निर्देश नछोडि त्यसलाई [[गोन्बदे काबुस (टावर)]] मा सारेको हो: शीर्षक सुधार wikitext text/x-wiki {{Infobox World Heritage Site | WHS = गोन्बद-ए कबुस <br/>Gonbad-e Qabus | Image = [[Image:Gonbad-e Qabus.JPG|200px]] | State Party = {{flag|इरान}} | Type = संस्कृतिक | Criteria = i, ii, iii, iv | ID = १३९८ | Region = [[:en:List of World Heritage Sites in Asia|एसिया-प्रशान्त]] ([[इरान]]) | Year = २०१२ | Session = ३६औ | Link = http://whc.unesco.org/en/list/1398 }} '''गोन्बद-ए कबुस''' एक [[विश्व सम्पदा क्षेत्र|युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्र]]मा जोडिएको छ।<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1398 युनेस्को सुची]</ref> == इतिहास == ==यो पनि हेर्नुहोस्== # [[विश्व सम्पदा क्षेत्र]] # [[विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== {{विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची}} {{एसियाका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची}} [[श्रेणी:इरान]] [[श्रेणी:इरानका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:एसियाका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू]] [[श्रेणी:विश्वसम्पदाथन २०१५ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:विकिपिडिया नेपाल परियोजनामा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] e6sj13hrtd4kimm9o6d88kccoysf66f 10 78995 1074564 1070411 2022-08-26T10:51:30Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = एसिया | title = [[एसियाली देशहरूको सूची|एसियाली राष्ट्रहरू]] |image=[[Image:Asia_(orthographic_projection).svg|100px]] |bodystyle = background:white; width:100%; vertical-align:middle; |titlestyle = background-color:#CCCCFF; |groupstyle = background-color:#CCCCFF;width:15% |state = opened |group1 = |list1 =[[अजरबैजान]] {{*}} [[अफगानिस्तान]] {{*}} [[आर्मेनिया]]^२ {{*}} [[इन्डोनेसिया]] {{*}} [[इराक]] {{*}} [[इजरायल]] {{*}} [[इरान]] {{*}} [[उज्बेकिस्तान]] {{*}} [[उत्तर कोरिया]] {{*}} [[ओमान]] {{*}} [[कजाख्स्तान]] {{*}} [[कतार]] {{*}} [[कुवेत]] {{*}} [[कम्बोडिया]] {{*}} [[किर्गिस्तान]] {{*}} [[जनवादी गणतन्त्र चीन|चीन]] {{*}} [[जापान]] {{*}} [[जर्जिया]]^२ {{*}} [[ताइवान]] {{*}} [[ताजिकिस्तान]] {{*}} [[तुर्कमेनिस्तान]] {{*}} [[टर्की]] {{*}} [[थाइल्यान्ड]] {{*}} [[दक्षिण कोरिया]] {{*}} [[नेपाल]] {{*}} [[पाकिस्तान]] {{*}} [[पूर्वी टिमोर]] {{*}} [[फिलिपिन्स]] {{*}} [[बहराइन]] {{*}} [[बङ्गलादेश]] {{*}} [[ब्रुनाई]] {{*}} [[भारत]] {{*}} [[भुटान]] {{*}} [[मकाउ]]^३ {{*}} [[मलेसिया]] {{*}} [[मङ्गोलिया]] {{*}} [[माल्दिभ्स]] {{*}} [[म्यानमार]] {{*}} [[यमन]] {{*}} [[जोर्डन]] {{*}} [[रुस]]^१ {{*}} [[लाओस]] {{*}} [[लेवनान]] {{*}} [[भियतनाम]] {{*}} [[संयुक्त अरब इमिरेट्स]] {{*}} [[साइप्रस]]^२ {{*}} [[साउदी अरब]] {{*}} [[सिङ्गापुर]] {{*}} [[सिरिया]] {{*}} [[श्रीलङ्का]] {{*}} [[हङकङ]]^३ |list2 = नोट:- १. सामान्यतया [[यूरोप|यूरोपको]] मानिन्छ, तर यदाकदा [[एसिया|एसियामा]] गनिन्छ, किन भनें उसको भूभाग त्यहाँ छ। २. सामान्यतया [[एसिया|एसियाको]] मानिन्छ, तर कहिलेकाँही [[यूरोप|यूरोपमा]] गनिन्छ, सांस्कृतिक र ऐतिहाषिक कारणले गर्दा। ३. विशेष भूभाग। }} <noinclude> [[Category:एसिया]] </noinclude> 9dtfvdeickf8eemh01jvqrnyz4ifacl 0 79503 1074581 973308 2022-08-26T11:33:45Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{refimprove|date=अगस्ट २०१५}} {{ठुटो}} {{Infobox Mandir | name = जैसीदेवल <br> Jaishidewal | image = | image_alt = | caption = | pushpin_map = | map_caption = | latd = | latm = | lats = | latNS = | longd = | longm = | longs = | longEW = | coordinates_region = | coordinates_display= title | other_names = | proper_name = जैसीदेवल | devanagari = | sanskrit_translit = | tamil = | marathi = | newari = | bengali = | country = [[नेपाल]] | state/province = | district = [[काठमाडौँ जिल्ला|काठमाडौँ]] | location = | elevation_m = | primary_deity = | important_festivals= | architecture = | number_of_temples = | number_of_monuments= | inscriptions = | date_built = | creator = | website = }} '''जैसीदेवल''' ([[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]: Jaishidewal) [[काठमाडौँ|काठमाडौँ उपत्यका]]मा अवस्थित एक [[मन्दिर]] हो। ==नामाकरण== [[चौतारा लक्ष्मीनारायण जोशी]]ले बनाएको हुनाले यो देवल जैसीदेवलको नामले प्रसिद्ध हुन थाल्यो । ==यो पनि हेर्नुहोस्== # [[मन्दिर]] ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== * {{Commonscat-inline|Hindu temples in Nepal|नेपालका मन्दिरहरु}} * {{commonscat-inline|Temples|मन्दिरहरु}} {{काठमाडौँका दर्शनीय स्थलहरू}} [[श्रेणी:नेपालका मन्दिरहरू]] [[श्रेणी:काठमाडौँ उपत्यकाका मन्दिरहरू]] diepowycub6bhaeb7sndjojt61y7no8 0 83483 1074609 919079 2022-08-26T11:50:15Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} भगवती निम्न माध्यमिक विद्यालयको स्थापना वि.सं.२०५९ मा प्राथमिक विद्यालयका रूपमा भएको हो । २०६८ देखि निम्नमाध्यमिक तहको कक्षा सञ्चालन हुँदै आएर २०७० वैशाखदेखि यसले कक्षा आठको पनि स्वीकृति प्राप्त गरिसकेको देखिन्छ । हाल विद्यालयमा कार्यरत शिक्षक दरबन्दीमध्ये सरकारी अनुदान प्राप्त ४, प्रा.वि.राहत २, निजीस्रोत ३, बालविकास १ र कर्मभारी १ समेत जम्मा ११जना शिक्षक कर्मचारी कार्यरत रहेको पाइन्छ । <br /> यस क्षेत्रमा विद्यालय स्थापना हुनुमा यहाँको भौगोलिक परिवेश, जनचेतना, जनसङ्ख्या बृद्धि, अन्य विद्यालय दुरी धेरै टाढा हुनु जस्ता कारण रहेका पाइन्छन् । यस क्षेत्रको पशुपति प्रा.वि.लाफादी सुरुङ्गा र बिरिङ खोलाको चपेटामा परेका बेला खोला वारी र पारीका जनताले आआफ्ना तिर विद्यालय लाने होडबाजी चल्यो । सोही समयमा तत्कालीन जिशिअ सुशील पाण्डेको सहयोग र यस क्षेत्रका अगुवा व्यक्तित्व डिल्लिराम सेलवाल तथा अन्य केही शिक्षाप्रेमी महानुभावहरूको सक्रियतामा यस विद्यालयको स्थापना भएको देखिन्छ । <ref>विद्यालयको संक्षिप्त इतिहास (२०७२), कनपा, झापा : भगवती निम्न माध्यमिक विद्यालय</ref> <ref>विष्ट, उद्धव (२०७१), झापा जिल्लाका विद्याहरूको परिचय, झापा : जिल्ला शिक्षा कार्यालय ।</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{दुर्गापुर स्रोतकेन्द्रका विद्यालयहरूको सूचि}} [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:नेपालका विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षण संस्थाहरू]] 5dqcltq5pvpvwjiyvqx1rkdvl4emb5f 0 84504 1074611 926906 2022-08-26T11:50:37Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} '''कटरडाँगी निम्न माध्यमिक विद्यालय''' दुर्गापुर स्रोतकेन्द्र अन्तर्गत पर्दछ । यो विद्यालय झापा जिल्ला अन्तर्गत चकचकी गाविस वडा नं. ६ मा पर्दछ । झापाको व्यापारिक कैन्द्र विर्तामोडदेखि केही किलोमिटर पश्चिममा रहेको चारपाने बस बिसाउनीबाट दक्षिणतिर अन्दाजी चार किलोमिटर पार गरेपछि यस विद्यालयमा पुग्न सकिन्छ । यस विद्यालयको विधिवत् स्थापना विसं २०११ मा भएको देखिन्छ । यसरी हेर्दा यो विद्यालय झापा जिल्लाको निकै पुरानो विद्यालय हो भन्ने देखिन्छ । <br /> यस विद्यालयमा कक्षा एकदेखि आठ सम्म अध्ययन अध्यापन हुने गरेको छ । विद्यालय यसको स्तरोन्नति तर्फ पनि अग्रसर रहेको पाइन्छ । <ref>विष्ट, उद्धव (२०७१), झापा जिल्लाका विद्याहरूको परिचय, झापा : जिल्ला शिक्षा कार्यालय ।</ref> ==सन्दर्भ सामग्रीहरू== {{reflist}} ==यो पनि हेर्नुहोस्== {{Navbox |name = दुर्गापुर क्षेत्रका विद्यालयहरू |title = [[ढाँचा:दुर्गापुर स्रोतकेन्द्रका विद्यालयहरू|दुर्गापुर स्रोतकेन्द्रका विद्यालयहरू]]{{-}} |titlestyle = background-color:#ddddff; |bodystyle = background:#fdfdfd; width:100%; vertical-align:middle; |groupstyle = background-color:#ddddff; |group1 = [[उच्च माध्यमिक विद्यालय]] |list1 = [[कनकाई उच्च माध्यमिक विद्यालय|कनकाई उच्च माध्यमिक विद्यालय, कनपा ३]] {{*}} [[भृकुटी उच्च माध्यमिक विद्यालय|भृकुटी उच्च माध्यमिक विद्यालय, कनपा ७]] {{*}} [[आदर्श उच्च माध्यमिक विद्यालय]] {{*}} [[गौरीशङ्कर उच्च मा.वि. डाँगीबारी ९|गौरीशङ्कर उच्च मा.वि. डाँगीबारी ९]] {{*}} [[फुलबारी उच्च मा.वि. चकचकी ६|फूलबारी उच्च मा.वि. चकचकी ६]] {{*}} [[श्री हरिकुल नमुना उच्च माध्यमिक बिद्यालय|श्रीहरिकुल नमुना उच्च मा.वि.,कनपा ३]] {{*}} |group2 = [[माध्यमिक विद्यालय]] |list2 = [[सरस्वती माध्यमिक विद्यालय|सरस्वती मा.वि.कनपा २]] {{*}} [[श्री चम्पापुर माध्यमिक विद्यालय|चम्पापुर मा.वि.कनपा ६]] {{*}} |group3 = [[निम्न माध्यमिक विद्यालय]] |list3 = [[हिमाली निम्न माध्यमिक विद्यालय|हिमाली निम्न माध्यमिक विद्यालय, कनपा ८]] {{*}} [[सिंहदेवी निम्न माध्यमिक विद्यालय|सिंहदेवी निम्न माध्यमिक विद्यालय, कनपा ४]] {{*}} [[जनचेतना निम्न माध्यमिक विद्यालय|जनचेतना निम्न मा. वि., कनपा ३]] {{*}} [[जानकी निम्न माध्यमिक विद्यालय, कनपा २]] {{*}} [[जनविकास निम्न माध्यमिक विद्यालय, चकचकी ३]] {{*}} [[कटरडाँगी निम्न माध्यमिक विद्यालय, चकचकी ६]] {{*}} [[पञ्चमणि निम्न माध्यमिक विद्यालय, डाँगीबारी ८]] {{*}} [[घोडामारा निम्न माध्यमिक विद्यालय, चकचकी ७]] {{*}} [[भगवती निम्न माध्यमिक विद्यालय, कनपा ५]] {{*}} |group4 = [[प्राथमिक विद्यालय]] |list4 = [[देवकोटा प्राथमिक विद्यालय, कनपा ५]] {{*}} [[पञ्चकन्या प्राथमिक विद्यालय, कनपा २]] {{*}} [[पशुपति प्राथमिक विद्यालय, कनपा १]] {{*}} [[पशुपति प्रा.वि.डाँगीबारी ४]] {{*}} [[जनज्योति प्रा.वि.,चकचकी ४]] {{*}} [[कनकाई गायत्री प्रा.वि. कनपा ४]] {{*}} }} [[श्रेणी:झापा जिल्लाका विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:नेपालका विद्यालयहरू]] {{ठुटो}} 0kcnuoxn6f13ud8m40oxfawqyttakyp 0 84567 1074592 645483 2022-08-26T11:40:44Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} ===परिचय=== ===सामान्य जानकारी=== ३ उत्कृष्ट खेलाडीहरू:- #प्रथम:-क्रिश्चयानो रोनाल्डो #दोस्रो:-जेम्स #तेस्रो:-लियोनेल मेस्सी {{ठुटो}} [[श्रेणी:खेल इतिहास]] 35h93olqnpyj4kslwov5ve4c6onav0p 0 88529 1074638 710551 2022-08-26T11:58:54Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{ठुटो}} [[दाङ जिल्ला]]का विद्यालयहरू मध्ये उ.मा.वि. फल्कापुर पनि एक हो । यो [[विद्यालय]] [[देउखुरी उपत्यका]]को [[लमही नगरपालिका]] अन्तर्गत वडा नं.५ [[फल्कापुर]] गाउँमा रहेको छ । यो सामुदायिक विद्यालय हो। यहाँ १२ कक्षा सम्म पढाइ हुन्छ। यस विद्यालयका प्रधानाध्यापक [[टोपाराम भट्टराई]] हुनुहुन्छ र सह-प्रधानाध्यापक [[सेर बहादुर डागी]] हुनुहुन्छ। यस विद्यालयको स्थापना बि.स. २०३८ सालमा भयको हो। यसलाई [[फिड्डी स्कुल]]को नामले समेत चिनिन्छ। == यो पनि हेर्नुहोस् == {{दाङ जिल्लाका विद्यालयहरू}} [[श्रेणी:दाङ जिल्लाका विद्यालयहरू]] [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:नेपालका विद्यालयहरू]] gv5r418ve6tk0fflwveprzsnb8xxbve 0 100684 1074565 1022545 2022-08-26T11:00:00Z हिमाल सुबेदी 30817 /* खेलकुद */थप wikitext text/x-wiki {{Infobox Settlement |name = बरिसाल |official_name = |native_name = বরিশাল |settlement_type = सहर |total_type = |nickname = '''पूर्वको भेनिस''' |motto = |image_skyline = {{Photomontage|position=center | photo1a =Barisal Cityscape, 2015.jpg | photo2a =Guthia mosque,Barisal.jpg | photo2b =দুর্গাসাগর.JPG | photo3a =Hotel Grand Park, Barisal.JPG | photo3b = Kirtonkhola River Barisal 14.jpg | photo4a = BM College, Barisal.jpg | size = 280 | spacing = 2 | color = | border = 0 | foot_montage = बरिसालका सम्पदाहरू }} |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = |image_shield = |shield_size = |city_logo = |citylogo_size = |image_map = |map_caption = |image_map1 = |map_caption1 = |image_dot_map = |dot_mapsize = |dot_map_caption = |dot_x = |dot_y = |pushpin_map = Bangladesh |pushpin_label_position = |pushpin_map_caption = |pushpin_mapsize = 280px |coordinates_region = BD |subdivision_type = |subdivision_name = {{flag|Bangladesh}} |subdivision_type1 = विभाग |subdivision_name1 = [[बरिसाल विभाग]] |subdivision_type2 = [[जिल्ला]] |subdivision_name2 = [[बरिसाल जिल्ला|बरिसाल]] | subdivision_name3 = | subdivision_name4 = | established_title = नगरपालिकाको स्थापना | established_date = {{Start date and age|1876}} | established_title1 = सहर निगम | established_date1 = {{Start date and age|2002}} | established_title3 = सहर | established_date3 = १९ अप्रिल २००१<ref name="ccc">{{cite web|url=http://www.udd.gov.bd/Documents/Barisal_MasterPlan/Structure%20Plan_June/Chapter-2_sp_Jun_F.doc |title=बरिसाल सहरको अग्रिम योजना - |publisher= बङ्गलादेश सरकार |accessdate=14 April 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150414112314/http://www.udd.gov.bd/Documents/Barisal_MasterPlan/Structure%20Plan_June/Chapter-2_sp_Jun_F.doc |archivedate=14 April 2015 |df= }}</ref> | government_footnotes = | government_type = मेयर परिसद | governing_body = बरिसाल परिसर निगम | leader_title = मेयर | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | total_type = | unit_pref = | area_footnotes = <ref>{{cite web |url=http://resilient-cities.iclei.org/fileadmin/sites/resilient-cities/files/Resilient_Cities_2013/Presentations/H2_Rahman_RC2013.pdf |title=बरिसाल सहर परिसद, बङ्गलादेश |publisher=|accessdate=12 April 2015}}</ref> | area_magnitude = | area_total_km2 = | area_total_sq_mi = | area_land_km2 = | area_land_sq_mi = | area_water_km2 = | area_water_sq_mi = | area_water_percent = | area_urban_km2 = 58 | area_urban_sq_mi = | area_metro_km2 = | area_metro_sq_mi = | elevation_footnotes = | elevation_m = | elevation_ft = 4 | population_total = 328,278 | population_as_of = २०११ | population_footnotes = <ref name="bangladeshpop1">{{cite web|url=http://www.bbs.gov.bd/WebTestApplication/userfiles/Image/National%20Reports/Union%20Statistics.pdf |title=२०११ राष्ट्रिय जनगणना , बङ्गलादेश |publisher=बङ्गलादेश राष्ट्रिय तथ्याङ्क विभाग |page=३८ |accessdate=१५ डिसेम्बर २०१५ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151208044832/http://www.bbs.gov.bd/WebTestApplication/userfiles/Image/National%20Reports/Union%20Statistics.pdf |archivedate=8 December 2015 }}</ref> | population_density_km2 = 10,524 | population_density_sq_mi = 27260 | population_urban = | population_density_urban_km2 = | population_density_urban_sq_mi = | population_metro = 385,093 | population_density_metro_km2 = | population_density_metro_sq_mi = | population_blank1_title = | population_blank1 = | population_density_blank1_km2 = | population_density_blank1_sq_mi = | population_blank2_title = | population_blank2 = | population_note = |latd=22 |latm=48 |lats=0 |latNS=N |longd=90 |longm=30 |longs=0 |longEW=E | postal_code_type = हुलाक कोड | postal_code = ८२०० | area_code = | website = [http://www.barisal.gov.bd/ आधिकारिक वेबसाइट] | footnotes = | city_logo = | citylogo_size = | image_dot_map = | dot_mapsize = | dot_map_caption = | dot_x = | dot_y = | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = | leader_name3 = | leader_title4 = | leader_name4 = | timezone = [[बङ्गलादेशको प्रमाणिक समय|बङ्गलादेशी समय]] | utc_offset = +६ | blank1_name = टोलिफोन कोड | blank1_info = ०४३१ | blank2_name = | blank2_info = | blank3_name = | blank3_info = | blank4_name = | blank4_info = | blank5_name = | blank5_info = }} '''बारिसाल''' ({{lang-bn|বরিশাল}}) [[बङ्गलादेश]]को एक प्रमुख सहर हो जुन क्रितनखोला नदिको किनारमा रहेको छ । यो सहर बङ्गलादेशको दक्षिण-मध्य क्षेत्रमा अवस्थित छ । यो सबैभन्दा ठूलो सहर हो र दुवै बरिसाल जिल्ला र बरिसाल विभागको प्रशासनिक मुख्यालय र सबैभन्दा ठूलो सहर हो । यो बङ्गलादेशको सबैभन्दा पुरानो नगरपालिका र नदी बन्दरगाह रूपमा रहेको छ । बिरसल नगरपालिका १९७६ मा ब्रिटिश राजको समयमा स्थापना भएको थियो र २५ जुलाई २००२ मा नगरपालिका निगममा स्थान अभिब्रिद्घी गरियको थियो । सन् २०११ को राष्ट्रिय जनगणना अनुसार यस सहरको जनसङ्ख्या ३२८,२७८ रहेको छ र यस सहरमा ३० वार्डहरू र ५० वटा महलहरू छन् । यस सहरको कुल क्षेत्रफल ५८ वर्ग किलोमिटर रहेको छ । ==जनसाङ्ख्यिकी== २०११ राष्ट्रिय जनगणनाको अनन्त परिणामको अनुसार बरिसालको जनसङ्ख्या (बरिसाल नगर निगमको अधिकार क्षेत्र अन्तर्गत) ३२८,२७८ रहेको छ जसमध्ये परुषको जनसङ्ख्या ५१.६३ र ४८.३७ % महिला को जनसङ्ख्या रहेको छ । बरिसालको सहरीया मानिसको साक्षरता दर ७५.३ % रहेको छ जुन राष्ट्रिय औसत ५६.५ % भन्दा अधिक छ । बरिसालमा लगभग सबै मानिसहरू बङ्गाली हुन । ==भूगोल== बरिसला जिल्ला कुल क्षेत्रफल २७९०.५१ वर्ग किलोमिटर रहेको छ जुन मदारीपुर ,लक्ष्मीपुर ,चाँदपुर ,शरियतपुर जिल्लाले उत्तर तर्फबाट धेरेको छ भने पटुवाखाली ,बर्जुना र झालोकोटी जिल्लाले दक्षण तर्फबाट धेरेको छ र भोला जिल्लाले पुर्वीमा र पिरोजपुर ,झालोकोटी र गोपालगंजले पश्चिम तर्फबाट धेरेको छ । खोरदबाद , एरियल खान ,कमलीजरा र क्रितनखोला यस सहरका प्रमुख नदिहरू हुन् । ==अर्थतन्त्र== बरिसाल बङ्गलादेशको सबैभन्दा धेरै धान उत्पादन गर्ने सहर हो । यस सहरमा बलाम (एक प्रकारको बासमती धान) यहाँको लोकप्रिय धान हो । यो सहर [[पान]]को लागि प्रख्यात छ । सहरलाई नदिहरूले धेरेको हुँदा यहाँ माछा पनि धेरै मात्रमा पाईन्छ । नरिवल यस सहरको एक प्रमुख फलफुल हो । सहरले हालसम्म हल्सा माछा ,सिमेन्ट ,धान ,अौसधीहरू आयात गर्दै आएको छ । == खेलकुद == यस [[सहर]]मा [[क्रिकेट]] र [[फुटबल खेल|फुटबल]] अत्याधिक रुचाइएको खेल हो भने कब्ड्डी र टेनिस पनि प्रख्यात रहेको छ। यस सहरको बरिशाल विभागीय रङ्गशाला अन्तर्राष्ट्रिय रङ्गशाला हो जसमा विभिन्न किसिममा खेलहरू खेलिँदै आएको छ भने यस रङ्गशालाको कुल क्षमता १५,००० रहेको छ। हाल यो रङ्गशालालाई क्रिकेट खेलहरूको लागि प्रयोग गरिन्छ। यो फुटबल र अन्य खेलकुदहरूको लागि पनि प्रयोग गरिँदै आएको थियो। विभिन्न खेलहरू बाहेक त्यहाँ कहिलेकाहीँ खेल सम्बन्धि कार्यक्रमहरू पनि गरिँदै आएको छ। == उल्लेखनीय व्यक्तित्वहरू == *वीरश्रेष्ठ महिउद्दिन जाहाङ्गीर -स्वतन्त्रता युद्ध सेनानी (वीरश्रेष्ठ); *[[अश्वीनिकुमार दत्त]] - समाजसेवक; *[[जीवनानन्द दास]] - कवि तथा साहित्यकार *[[आब्दुल रहमान विश्वास]] - पूर्व राष्ट्रपति ; *[[शओकत होसेन हिरन]] - पूर्व नगरप्रमुख; *[[आबुल काशेम फलजुल हक]]- राजनीतिक व्यक्तित्व *[[सुफिया कामाल]]-कवि *[[कामिनी राय]]-कवि *[[निर्मलकुमार रायचौधुरी]], चिकित्सक तथन समाजसेवी ==सन्दर्भ सामग्री== {{reflist}} ==बाह्य कडीहरू== * [http://www.barisal.gov.bd/ आधिकारिक वेबसाइट] {{Commons category|position=left|Barisal|बरिसाल}} [[श्रेणी:विकिथन-७ मा बनाइएका वा सुधारिएका लेखहरू]] [[श्रेणी:बङ्गलादेशका सहरहरू]] 5vkrnezudjbsrehixvzkr0329r12qyl 0 104037 1074608 886845 2022-08-26T11:49:41Z हिमाल सुबेदी 30817 शीघ्र मेटाउन अनुरोध गरिँदै ([[वि:शीमे#ले१|शीमे ले१]])। wikitext text/x-wiki {{db-nocontext}} {{Infobox school | name = श्री भोज प्रकाश माध्यमिक विद्यालय | native_name = | image = चित्र:Shree Bhoj Praksh Secondary School.jpg | image_size = 300px | caption = श्री भोज प्रकाश माध्यमिक विद्यालय भवन | city = [[सालडाँडा, स्याङ्जा]] | country = [[नेपाल]] | coordinates = | schooltype = [[सरकारी विद्यालय]] | type = [[माध्यमिक विद्यालय]] | motto = <!-- or | mottoes = --> | established = | founder = <!-- or | founders = --> | schoolboard = [[राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड]] | district = [[स्याङ्जा जिल्ला]] | educational_authority = [[शिक्षा तथा खेलकुद मन्त्रालय]]<!-- or | authority = --> | president = | principal = | headmistress = | head = | chaplain = | faculty = शिक्षाशास्त्र, [[मानविकी]] | students = (३५० भन्दा धेरै) | language = [[नेपाली भाषा|नेपाली]], [[अङ्ग्रेजी भाषा|अंग्रेजी]] | schedule = | hours_in_day = ६ घण्टा | sports = [[भलिबल]] | team_name = [[खेल|खेलकुद]] समूह | affiliation = [[माध्यमिक विद्यालय]]<!-- or | affiliations = --> | alumni = | information = | url = <!-- {{URL|school.url}} or {{URL|1=school.url}} if the url contains an equals sign --> | website = https://www.bhojprakash.edu.np/?m=1 | footnotes = | lastupdate = }} यस विद्यालय [[स्याङ्जा जिल्ला|स्याङ्जा]] जिल्लाको पुर्वी भेग [[किचनास]] गा. वि. स. वडा नं ९ [[सालडाँडा, स्याङ्जा|सालडाँडा]] भन्ने ठाउँमा अवस्थित रहेको छ<ref>[https://merosaldanda.blogspot.com/2018/01/MeroSaldanda.html मेरो सालडाँडाको सम्क्षिप्ट परिचय (मेरो सालडाँडा ब्लग)]</ref> । जुन विद्यालयको स्थापना वि.स. २०१८ सालमा भएको थियो । जहाँ कक्षा शिशु देखि कक्षा १२ सम्म पढाइ हुने गर्दछ । यस विद्यालयले प्रत्येक वर्ष पुस १४ गते आफ्नो वार्षिकोत्सब विभिन्न कार्यक्रमका साथ मनाउने गर्दछ । ==इतिहास== ===स्थापना तथा नामाकरण=== [[राणा शासन]]को अन्त्य पछि नेपालमा औपचारिक रूपबाट शिक्षा आर्जन गर्ने परम्परासँगै [[स्याङ्जा जिल्ला]]को दुर्गम स्थानमा रहेकोे [[सालडाँडा, स्याङ्जा|सालडाँडा]]मा पनि २०१६ सालबाट शिक्षा आर्जन गर्ने लहरको सुरुवात देखा पर्यो। वि.सं. २०१७ साल पौष १५ गते स्थानीय संस्कृति र परम्पराअनुसार भोज खान जम्मा भएका स्थानीय बासिन्दाहरूले विद्यालय स्थापना गरी आफ्ना सन्ततिलाई शिक्षा आर्जन गराउने चाहना पूरा हुने अवस्था देखिएपछि समाजसेवी श्री टेकबहादुर रानाले विद्यालय स्थापना गर्ने प्रक्रियालाई निरन्तरता र नेतृत्व दिनु भएको थियो । यसरी विद्यालय स्थापनाको निर्णय भएपछि भोज खानका लागि जम्मा भएका स्थानीयबासी सोही अवसरमा विद्यालय स्थापना गर्ने निर्णय भएको हुँदा विद्यालयको नाम भोज प्रकाश नामकरण गरिएको थियो । त्यसपछि नेतृत्व दिने श्री टेकबहादुर रानाले नै देउचन रानाको घर अगाडि ठूलो गह्रामा कक्षा सञ्चालन गर्नु भएको थियो<ref>[https://www.bhojprakash.edu.np/?m=1 विद्यालयको संक्षिप्त इतिहास (भोज प्राकाश माध्यमिक विद्यालयको आधिकारिक वेबसाइट)]</ref> । ==यो पनि हेर्नुहोस्== *[[सालडाँडा, स्याङ्जा]] *[[चामुण्डा देवीको मन्दिर, सालडाँडा]] ==सन्दर्भ सामाग्री== {{reflist}} {{Commonscat|Saldanda Village Syangja Nepal|श्री भोज प्रकाश मा.वि.}} ==बह्य सुत्रहरू== *[https://www.bhojprakash.edu.np/?m=1 भोज प्राकाश माध्यमिक विद्यालयको आधिकारिक वेबसाइट] *[https://m.facebook.com/groups/347014192108135?ref=opera_speed_dial&__xts__%5B0%5D=12.%7B%22unit_id_click_type%22%3A%22graph_search_results_item_in_module_tapped%22%2C%22click_type%22%3A%22result%22%2C%22module_id%22%3A1%2C%22result_id%22%3A347014192108135%2C%22session_id%22%3A%223133a3ff7aa95cc4282336710a8640ac%22%2C%22module_role%22%3A%22ENTITY_GROUPS%22%2C%22unit_id%22%3A%22browse_rl%3A4364c758-a680-1a98-b5ad-ca3a51a735ba%22%2C%22browse_result_type%22%3A%22browse_type_group%22%2C%22unit_id_result_id%22%3A347014192108135%2C%22module_result_position%22%3A0%7D हाम्रो सालडाँडा नामक सालडाँडाको आधिकारिक फेसबुक ग्रुप पेज] *[https://m.youtube.com/watch?v=9HbzASfZwsY सालडाँडा गाउँको एक चिनारी, युट्युब भिडियोबाट] {{University-stub}} [[श्रेणी:शिक्षा]] [[श्रेणी:स्याङ्जा जिल्लाका विद्यालयहरू‎]] itaursrggoas6472c0ivsrhikejazsq 0 108581 1074557 1022303 2022-08-26T08:04:00Z हिमाल सुबेदी 30817 सुधार wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = | name = कुसुमकुमारी दास | honorific_suffix = | native_name = কুসুমকুমারী দাশ | native_name_lang = | image = Kusum kumari Das (1875–1948).jpg | image_size = | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = १८७५ | birth_place = [[बरिशाल]], बङ्गाल राज्य, [[ब्रिटिस शासन|बेलायती भारत]] | death_date = १९४८ | death_place = [[कोलकाता|कलकत्ता]], भारत | death_cause = | body_discovered = | resting_place = | resting_place_coordinates = | monuments = | residence = | nationality = | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = | years_active = | style = | influences = | influenced = | home_town = | title = | term = | predecessor = | successor = | religion = | spouse = | father = चन्द्रनाथ दास | mother = | relatives = | footnotes = | box_width = }} '''कुसुमकुमारी दास''' ({{भाषा-बङ्गाली|কুসুমকুমারী দাশ}}) एक बङ्गाली कवयत्री, लखिका तथा सामाजिक कार्यकर्ता थिइन्। उनी आधुनिक [[बङ्गाली साहित्य]]का प्रख्यात कवि [[जीवनानन्द दास]]की आमा हुन् जो [[बीसौँ शताब्दी]]मा बङ्गाली साहित्यका अग्रणी र लोकप्रिय [[कवि]] थिए। उनले बरिशाल महिला समाजमा सचिवको रूपमा पनि काम गरेकी थिइन्।<ref>{{Cite book|title=Jibanananda Das|last=Salekeen|first=Seraj|publisher=Kathaprokash|year=२०१८|isbn=|series=Jibani Granthamal [Biography Series]|location=ढाका|pages=७, २२|title=জীবনানন্দ দাশ|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।}}</ref> == बाल्यकाल == कवि कुसुमकुमारी दास बाखरगञ्ज जिल्लाको बरिशाल सहरमा सन् १८७५ मा एक विद्याअनुरागी परिवारमा भएको थियो। उनको बुबाको नाम चन्द्रनाथ दास र आमाको नाम धनमानि थियो।<ref>{{cite book|last=Syed|first=Abdul M.|title=Jibanananda Dases Prakashita-Oprakashita KabitaSamagra (A collection of Complete poems: Published and Unpublished by Jibanananda Das)|year=1998|publisher=Abasar|location=Dhaka|isbn=|pages=606|editor=Abdul M. Syed|language=Bengali|chapter=Apendixes: Life}}</ref> == शिक्षा जीवन == उनी छात्रा उच्च विद्यालयमा चौथो कक्षासम्म अध्ययन गरेकी थिइन् जुन बरिसल ब्रह्मसमाज द्वारा स्थापित थियो। त्यसपछि, जब छात्राहरूको अभावले विद्यालय बन्द भयो, कुसुमाकुमारीलाई उनका बुबाले चन्द्रनाथ चट्टोपाध्यायको कोलकाताको बेथुन विद्यालयमा भर्ना गराएका थिए। एक वर्ष पछि उनले आवसिय विद्यालयमा लावण्यप्रभा बासुको रेखदेखमा अध्ययन गरिन्। सन् १८९४ मा प्रवेशिका श्रेणीको अध्ययन गरिरहेको समयमा १९ वर्षको उमेरमा उनको विवहा बरिशाल ब्रजमोहन शिक्षण संस्थाका प्रधान शिक्षक सत्यनन्द दारसँग विवहा भएको थियो। उनीहरूको छोराहरू जीवानानन्द दार र अशोकानन्द दास हो भने छोरीको नाम सुचारिता दास थियो।<ref>{{cite book|last=Guha|first=Vumendra|title=Kusumkumari Daser Dainandin Lipi (Daily Entries: The Diary by K. Das)|year=2012|publisher=Abasar|location=Dhaka|isbn=978-984-8793-98-5|pages=13|edition=1st|language=Bengali|chapter=Introduction}}</ref> कुसुमकुमारीले बरिशाल ब्राह्मसमाज सभा उत्सव समारोहमा उनको ठूलो योगदान रहेको थियो। उनी बारिशल महिला समाजका सम्पादक थिइन्। == साहित्य == कुसुमकुमारीले प्रारम्भिक उमेरदेखि नै कविता र निबन्ध लेख्ने गर्थिन् जुन उनको बुबाको लेख्ने कारण फलस्वरूप उनमा पनि लेख्ने बानी बसेको थियो। बच्चाहरूका लागि चन्द्रनाथ चट्टोपाध्यायको सचित्र वर्णमाला पुस्तकको पहिलो तयार पारेका थिए जसमा कुसुमकुमारीको योगदान रहेको थियो। उनले सम्पादक मनमोहन चक्रवर्तीको अनुरोधमा "ब्रह्मबादि" पत्रिकामा लेखेकी थिइन्। उनका केही कविताहरू; प्रवासी र मुकुल पत्रिकामा प्रकाशन भएका थिए। उनी द्वारा रचित कृतिहरू नियमित रूपमा पत्रिकाहरू प्रकाशित हुन्थे तर प्राय: खासै सामग्रीहरू फेला परेका थिइनन् किनभने तिनीहरू हराएका थिए वा उनले आफ्ना कृतिहरूलाई नष्ट गरेकी थिइन्। उनको कवितामा धर्म, नैतिकता, देशभक्ति बारम्बार झल्किका थिए। घर गृहेणी र लेखन बाहेक कुसुमकुमारी दास सामाजिक गतिविधिमा पनि सक्रिय रूपमा सहभागी हुन्थिन्।<ref>{{cite book|last=Guha|first=Vumendra|title=Kusumkumari Daser Dainandin Lipi (Daily Entries: The Diary)|year=2012|publisher=Abasar|location=Dhaka|isbn=978-984-8793-98-5|pages=11|edition=1st|editor=Vumendra Guha|language=Bengali|chapter=Introduction}}</ref> ब्रह्म समाजको एक महिला सदस्यको रूपमा उनले बेरिशालमा सामाजिक गतिविधिमा महिलाको सहभागिताको लागि अग्रसर गरेकी थिइन्। बङ्गाली पात्रोको १३१९ देखि ३८ सम्म उनले महिला दिनको प्रार्थनामा आचार्यको रूपमा काम गरेकी थिइन्। उनले कहिलेकाँही ब्रह्मासमाजको साधारण सभामा पनि आचार्यको रूपमा काम गरेकी थिइन्। == सन्दर्भ सामग्री == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == 0umlmna4krdiaqxra8h0d8lp18hsdtb 0 108584 1074559 1022216 2022-08-26T08:13:05Z हिमाल सुबेदी 30817 /* सम्मान तथा ख्याति */ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = कामिनी राय |native_name = কামিনী রায় | image = Kamini Roy.jpg | caption = | birth_date = {{birth date|1864|10|12|df=y}} | birth_place = बङ्गाल राज्य, [[ब्रिटिस शासन|बेलायती भारत]] | death_date = {{death date and age|1933|09|27|1864|10|12|df=y}} | death_place = हजारिबाघ, विहार राज्य [[ब्रिटिस शासन|बेलायती भारत]] | occupation = कवयत्री | years_active = | notable_works = | spouse = केदारनाथ राय | nationality = भारतीय | alma_mater = कलकत्ता विश्वविद्यालय}} '''कामिनी राय''' ({{भाषा-बङ्गाली|কামিনী রায়}}, जन्म; १२ अक्टोबर १८६४ - २७ सेप्टेम्बर १९३३) ब्रिटिस भारतकी एक प्रमुख बङ्गाली कवि, सामाजिक कार्यकर्ता तथा नारीवादी महिला थिइन्।<ref>{{Cite web|url=https://feminisminindia.com/2017/07/07/kamini-roy-essay/|title=Kamini Roy: Poet, Teacher And The First Woman Honours Graduate In British India|last=Sarna|first=Jasveen Kaur|date=7 July 2017|website=Feminist India|archive-url=https://web.archive.org/web/20180924131145/https://feminisminindia.com/2017/07/07/kamini-roy-essay/|archive-date=24 September 2018|url-status=live|access-date=24 September 2018}}</ref><ref name = "Bose83">Sengupta, Subodh Chandra and Bose, Anjali (editors), 1976/1998, ''Sansad Bangali Charitabhidhan'' (Biographical dictionary) Vol I, {{Bn icon}}, p83, {{ISBN|81-85626-65-0}}</ref> उनी ब्रिटिस भारतमा स्नातक गर्ने पहिलो महिला थिइन्। == बाल्यकाल == कामिनी रायको जन्म १२ अक्टोबर १८६४ मा बङ्गालको बसन्दा गाउँमा भएको थियो जुन हाल बाङ्लादेशको के बरिशाल जिल्लामा पर्दछ।<ref>{{Cite web|url=http://www.streeshakti.com/bookK.aspx?author=12|title=StreeShakti - The Parallel Force|publisher=www.streeshakti.com|access-date=2016-10-08}}</ref> सन् १८८३ मा बेथ्यून विद्यालयबाट उनले आफ्नो शिक्षा आरम्भ गरेकी थिइन्। ब्रिटिस भारतमा विद्यालय जाने पहिलो छात्राहरू मध्ये उनी एक थिइन् भने उनले स्नातकको उपाधि प्राप्त गरेकी थिइन्। सन् १८८६ मा कलकत्ता विश्वविद्यालयको बेथ्यून क्याम्पसबाट उनले संस्कृत स्नातकका साथ डिग्री लिएकी थिइन् भने सोही वर्ष उनले पढाउन पनि सुरु गरेकी थिइन्। कादम्बिनी गाङ्गुली, देशको पहिलो दुई महिला स्नातक गर्नेमा एक थिइन्। कामिनी रायको जन्म सम्भ्रान्त बङ्गाली वैद्य परिवारमा भएको थियो। उनको बुवा चण्डी चरण सेन, एक न्यायाधीश तथा लेखक, ब्रह्म समाजको एक प्रमुख सदस्य पनि थिए। कामिनी आफ्नो बुबाको पुस्तकहरूको सङ्ग्रहबाट धेरै कुरा सिक्न पाएकी थिइन् भने उनले पुस्तकालयको प्रचुर मात्रामा उपयोग गर्ने गर्थिन्। उनी गणित विषय प्रति प्रभावित थिइन् तर त्यसपछि उनको रुचि संस्कृत प्रति जागेको थियो। कामिनी रायक‍ दाजुको नाम निशीथ चन्द्र सेन थियो जो कलकत्ता उच्च न्यायालयमा एक प्रसिद्ध अधिकारी थिए र पछि उनी कलकत्ताका मेयर बनेका थिए जबकि उनको बहिनी कामिनी तात्कालिक नेपाल शाही परिवारकी गृह चिकित्सक थिइन्। सन् १८९४ मा उनले केदारनाथ रायसँग विवहा गरेकी थिइन्। == लेखन तथा नारीवाद == कामिनी राय द्वारा लिखित कृतिहरू सरल छन्। उनले सन् १८८९ मा छन्दहरूको पहिलो सङ्ग्रह आलो छैया र त्यसपछि उनका दुई अन्य पुस्तकहरू प्रकाशित भएका थिए भने विवाह तथा बालबच्चा भएपछि उनले लेखन कार्यलाई केही वर्षका लागि बिट मारेकी थिइन्।<ref>{{cite book |last=Ray |first=Bharati |author-link=Bharati Ray |chapter=Women in Calcutta: the Years of Change |year=1990 |editor-last=Chaudhuri |editor-first=Sukanta |editor-link=Sukanta Chaudhuri |title=Calcutta: The Living City |volume=Volume II: The Present and Future |publisher=Oxford University Press |page=36–37 |isbn=978-0-19-563697-0}}</ref> उनी तात्कालिक समयकी एक नारीवादी विचारधाराकी महिला थिइन् जब एक महिलाका लागि शिक्ष लिन बन्देज गरिएको थियो। उनले बेथ्युन विद्यालयको आफ्नै एक साथी, अबला बोससँग नारीवादी विचारधाराको विकास गरेकी थिइन्। कलकत्ताको एक बालिका विद्यालयमा दिइएको एक गए सम्बोधनमा उनले भनिन्"महिलाहरूको शिक्षाका उद्देश्य उनीहरूको समस्त विकासमा योगदान दिने र उनको क्षमता को पूरा गर्नु हो"। सन् १९२१ मा उनी कुमुदिनी मित्र (बसु) र बङ्गीय नारी समाजका मृणालिनी सेनको साथ महिलाहरूको मताधिकारका लागि लड्ने नेताहरू मध्ये उनी एक थिइन्।<ref>Ray, Bharati, ''Women in Calcutta: the Years of Change'', in ''Calcutta The Living City'' Vol II, edited by Sukanta Chaudhuri, Oxford University Press, first published 1990, paperback edition 2005, page 36–37. {{ISBN|0-19-563697-X}}.</ref> सन् १९२५ मा महिलाहरूको सीमित मताधिकार दिइयो भने सन् १९२६ मा पहिलोपटक बङ्गाली महिलाहरूले आफ्नो मताधिकार का प्रयोग गरेका थिए। उनी महिला श्रम जाँच आयोगको (सन् १९२२–२३) एक सदस्य पनि थिइन्। == सम्मान तथा ख्याति == कामिनी राय अन्य लेखकहरू तथा कविहरूद्वारा व्यापक रूपमा प्रेरित थिइन्। सन् १९२३ मा उनले [[बरिशाल]]को भ्रमण गरिन् र सुफुया कमाल नामक एक युवा रचनाकारलाई आफ्नो कृति लेख्नका लागि प्रोत्साहित गरेकी थिइन्। उनी सन् १९३० मा [[बङ्गाली साहित्य]] सम्मेलनको अध्यक्ष थिइन् र सन् १९३२ देखि सन् १९३३ सम्म उनी [[बङ्गाल]]को एक साहित्य संस्था बङ्गीयको उपाध्यक्ष पनि भएकी थिइन्। उनी कवि [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]] र संस्कृत साहित्यबाट अत्याधिक प्रभावित थिइन्।<ref name="Kamini Roy's Google Doodle">{{cite web | title=Kamini Roy's 155th Birthday |website=Google|date=12 October 2019| url=https://www.google.com/doodles/kamini-roys-155th-birthday| accessdate=12 October 2019}}</ref> [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]द्वारा उनलाई जगतारिणी स्वर्ण पदकबाट सम्मानित गरिएको थियो। आफ्नो कार्यकालको अन्त्य तिर उनी केही वर्ष सम्म हजारीबाग आवास लिएकी थिइन्। त्यस सानो सहरमा उनी प्रायः महेशचन्द्र घोष र धीरेन्द्र चौधरी जस्ता विद्वानहरूको साथ साहित्य तर अन्य विषयहरूमा चर्चा गर्ने गरेकी थिइन्। उनको मृत्यु २६ सेप्टेम्बर १९३३ का दिन हजारीबाघमा ६८ वर्षको उमेरमा भएको थियो। == उल्लेखनीय कार्य == उनको उल्लेखनीय साहित्यिक योगदानहरूमा -महश्वेता, पुण्डरीक, पौराणिकी, दीप ओ धूप, जीवन पाथेय, निर्माल्या, माल्या ओ निर्माल्या र अशोक सङ्गीत आदि साहिल छन्। उनले बच्चोहरूका लागि गुञ्जन र निबन्धोहरूको एक पुस्तक बालिका शिखर आदर्श पनि लेखेकी थिइन्। == प्रकाशित पुस्तकहरू == * आलो ओ छाया (सन् १८८९) * निर्माल्य (सन् १८९१) * पौराणिक (सन् १८९७) * माल्य ओ निर्माल्य (सन् १९१३) * अशोक सङ्गीत (सनेट सङ्ग्रह, सन् १९१४) * अस्बा (नाट्यकाव्य, सन् १९१५) * दीप ओ धुप (सन् १९२९) * जीवन पथे (सन् १९३०) * एकलव्य * द्रोण धृष्टद्युस्न * श्राद्धिकी == सन्दर्भ सामग्री == {{सन्दर्भसूची}} [[श्रेणी:जीवनी]] sdhddxr74c0mnhq8ov0fudh08k8g0uj 10 110608 1074527 769044 2022-08-25T12:54:49Z पर्वत सुबेदी 31224 wikitext text/x-wiki {{Infobox | child = {{{child|}}} | subbox = {{{subbox|}}} | bodyclass = vevent | bodystyle = float: {{{align|right}}}; width: {{#if:{{{width|}}}|{{{width|}}}|250px}}; font-size: 90%; text-align: left; border-spacing: 3px; | abovestyle = font-size: 130%; background-color: #F0F0F0; vertical-align: middle | aboveclass = summary |above = <includeonly>{{{name|{{#if:{{#invoke:Wikidata|ViewSomething|labels|en|value}}|{{#invoke:Wikidata|ViewSomething|labels|en|value}}|{{PAGENAMEBASE}}}}}}}</includeonly> |subheader = {{br separated entries|{{#if:{{{alt_name|}}}{{{alt_name1|}}}{{{alt_name2|}}}{{{alt_name3|}}}{{{alt_name4|}}}|<span style="font-weight: normal;">को रूपमा पनि परिचित:</span>}}|{{{alt_name|}}}|{{{alt_name1|}}}|{{{alt_name2|}}}|{{{alt_name3|}}}|{{{alt_name4|}}} }} |subheaderstyle = font-weight: bold; |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{map|}}}}}}|size={{{imagesize|{{{mapsize|}}}}}}|alt={{{alt|}}}}} | imagestyle = {{#if:{{{caption|{{{Image_Caption|}}} }}}|border-bottom:1px #aaa solid;padding-top:0.4em;}} | captionstyle = padding:0.35em 0.35em 0.25em;line-height:1.25em; | caption = {{{caption|}}} | labelstyle = white-space:nowrap;padding-right:0.65em<!--(to ensure gap between any long/nonwrapped label and subsequent data on same line-->; | datastyle = line-height:1.3em; |label1 = श्रेणी |data1 = {{{category|}}} |label2 = अवस्थिति |data2 = {{{territory|}}} |label3 = Found&nbsp;in |data3 = {{{upper_unit|}}} |label4 = Created&nbsp;by |data4 = {{br separated entries|{{{legislation_begin|}}}|{{{legislation_begin1|}}}|{{{legislation_begin2|}}}|{{{legislation_begin3|}}}|{{{legislation_begin4|}}} }} |label5 = स्थापित |data5 = {{br separated entries|{{{start_date|}}}|{{{start_date1|}}}|{{{start_date2|}}}|{{{start_date3|}}}|{{{start_date4|}}} }} |label6 = Abolished&nbsp;by |data6 = {{br separated entries|{{{legislation_end|}}}|{{{legislation_end1|}}}|{{{legislation_end2|}}}|{{{legislation_end3|}}}|{{{legislation_end4|}}} }} |label7 = Abolished |data7 = {{br separated entries|{{{end_date|}}}|{{{end_date1|}}}|{{{end_date2|}}}|{{{end_date3|}}}|{{{end_date4|}}}|{{{end_date5|}}} }} |label8 = सङ्ख्या |data8 = {{{current_number|}}} {{#if:{{{number_date|}}}|(as of {{{number_date}}})}} |label9 = Possible types |data9 = {{br separated entries|{{{type|}}}|{{{type1|}}}|{{{type2|}}}|{{{type3|}}}|{{{type4|}}}|{{{type5|}}} }} |label10 = Possible&nbsp;status |data10 = {{br separated entries|{{{status|}}}|{{{status1|}}}|{{{status2|}}}|{{{status3|}}}|{{{status4|}}}|{{{status5|}}} }} |label11 = Additional&nbsp;status |data11 = {{br separated entries|{{{exofficio|}}}|{{{exofficio1|}}}|{{{exofficio2|}}}|{{{exofficio3|}}}|{{{exofficio4|}}}|{{{exofficio5|}}} }} |label12 = जनसङ्ख्या |data12 = {{{population_range|}}} |label13 = क्षेत्रफल |data13 = {{{area_range|}}} |label14 = Densities |data14 = {{{density_range|}}} |label15 = सरकार |data15 = {{br separated entries|{{{government|}}}|{{{government1|}}}|{{{government2|}}}|{{{government3|}}}|{{{government4|}}}|{{{government5|}}} }} |label16 = उप प्रशासन |data16 = {{br separated entries|{{{subdivision|}}}|{{{subdivision1|}}}|{{{subdivision2|}}}|{{{subdivision3|}}}|{{{subdivision4|}}}|{{{subdivision5|}}} }} |labelclass = nowrap }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> rpjw17ef41gtdzdoabda378vowl93ja 0 118717 1074562 1022208 2022-08-26T08:20:59Z हिमाल सुबेदी 30817 सुधार wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = काजी नजरुल इसलाम | image = Nazrul Colorize.jpg | image_size = 250px | alt = | caption = सन् १९२७, चट्टोग्राममा राष्ट्र कवि नजरुल | native_name = | native_name_lang = | pseudonym = | birth_name = काजी नजरुल इसलाम |nick_name = दुखु मियाँ | birth_date = {{Birth date|mf=yes|1899|05|25}} | birth_place = [[चुरुलिया]], बङ्गाल राज्य, [[ब्रिटिस शासन|बेलायती भारत]] (हाल [[बर्धमान जिल्ला|पश्चिम बर्धमान जिल्ला]], [[पश्चिम बङ्गाल]], [[भारत]]) | death_date = {{Death date and age|1976|08|27|1899|05|25}} | death_place = [[ढाका]], [[बङ्गलादेश]] | death_cause = | resting_place = [[ढाका विश्वविद्यालय|ढाका विश्वविद्यालय केन्द्रीय जामे।मस्जिद]] | resting_place_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|type:landmark|display=inline}} --> | language = [[बङ्गाली भाषा|बङ्गला]], [[फारसी भाषा|फरसी]], [[उर्दु]], [[अरबी भाषा|अरबी]] | nationality = {{झण्डा चिन्ह|British Raj}} [[ब्रिटिस शासन|बेलायती भारत]] (सन् १८९९-१९४७)<br /> {{झण्डा चिन्ह|IND}} [[भारत|भारतीय]] (सन् १९४७-१९७६)<br />{{झण्डा चिन्ह|BAN}} [[बङ्गलादेश|बङ्गलादेशी]] (सन् १९७६) | other_names = दुखु मियाँ | ethnicity = बङ्गाली | citizenship = {{plain list| * {{झण्डा चिन्ह|British Raj}} बेलायती भारतीय (सन् १८९९-१९४७) * {{झण्डा चिन्ह|IND}} [[भारतीय]] (सन् १९४७-१९७२) * {{झण्डा चिन्ह|BAN}} [[बङ्गलादेश|बङ्गलादेशी]] (सन् १९७२-१९७६) }} | education = | alma_mater = | occupation = {{Flat list| * कवि * उपन्यासकार * गीतकार * नाट्यकार * सम्पादक }} | period = | genre = <!-- or: | genres = --> | subject = <!-- or: | subjects = --> | notable_works = {{Flat list| * चल चल चल * [[विद्रोही (कविता)|विद्रोही]] * [[नजरुलगीति]] * [[अग्निविना (काव्यग्रन्थ|अग्निविना)]] * [[बाँधन हारा]] * [[धूमकेतु (पत्रिका)|धूमकेतु]] * [[विषेर बाँशी]] * [[गजल]] }} | influences = इसलाम; [[हाफिज]]; [[रुमी]]; [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]] | influenced = बङ्गलादेशी संस्कृति; भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलन; भारतीय संस्कृति; ; विश्वव्यापी नागरिकत्व | movement = बङ्गालको नवजागरण | opponents = | religion = [[इस्लाम धर्म|इस्लाम]] | spouse = {{unbulleted list | [[प्रमिला देवी]] | [[नार्गिस आसार खानम]] }} | children = <!-- {{unbulleted list | [[कृष्ण मुहम्मद]] | [[अरिन्दम खालेदा]] (बुलबुल) | [[काजी सव्यसाची]] | [[काजी अनिरुद्ध]] }} | parents = {{unbulleted list | काजी फकिर आहमद (पिता) | जाहेदा खातुन (माता) }} | relatives = <!-- {{unbulleted list | }} --> | awards = स्वाधीनता पुरस्कार {{small|(सन् १९७७)}}<br>[[एकुशे पदक पुरस्कार (सन् १९७६–७९)|एकुशे पदक]] {{small|(सन् १९७६)}}<br />[[पद्मभूषण]]| signature = Signature of Kazi Nazrul.jpg | signature_alt = | signature_size = | module = {{Infobox military person |embed=yes |allegiance= {{flag|ब्रिटिस साम्राज्य}} |branch= {{army|ब्रिटिस भारत}} |serviceyears= सन् १९१७–१९२० |rank=''हवल्दार'' |unit= ४९औँ बङ्गाली सैन्यसमूह |commands= |battles=[[पहिलो विश्वयुद्ध|प्रथम विश्वयुद्ध]]}} | module2 = | website = {{URL|nazrul-rachanabali.nltr.org}} }} '''काजी नजरुल इसलाम''' ({{भाषा-बाङ्ला|কাজী নজরুল ইসলাম}}, (२५ मे १८९९ – २९ अगस्ट १९७६; ११ जेष्ठ १३०६ – १२ भाद्र १३८३ बङ्गाब्दो) [[भारत]]को [[पश्चिम बङ्गाल]]मा जन्मिएका एक बङ्गाली कवि र थिए जो [[बङ्गलादेश]]का राष्ट्रकवि हुन्।<ref>{{पुस्तक स्रोत|युआरएल=|शीर्षक=Kazi Nazrul Islam: The Voice of Poetry and the Struggle for Human Wholeness|अन्तिम=Langley|प्रथम=Winston|मिति=2007|प्रकाशक=Nazrul Institute|स्थान=|पृष्ठ=|भाषा=en|आइएसबिएन=978-984-555-384-1}}</ref><ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=https://books.google.com/books?id=v49jAAAAMAAJ&q=121&hl=en|शीर्षक=Nazrul, the Gift of the Century|अन्तिम=Talukdar|प्रथम=Rezaul Karim|मिति=1994|वर्ष=|प्रकाशक=Manan|स्थान=|पृष्ठ=১২১|भाषा=en|आइएसबिएन=978-984-8156-00-1}}</ref> उनी [[बीसौँ शताब्दी]]का अग्रणी बङ्गाली कवि, उपन्यासकार, नाटककार, सङ्गीतकार र दार्शनिकहरू मध्ये एक थिए जो बङ्गाली [[कविता]]मा अग्रगामी भूमिकाका साथै आफ्नो प्रगतिशील प्रेरणाका लागि परिचित बनेका थिए।<ref>{{पुस्तक स्रोत |युआरएल=https://books.google.com/books?id=VcAfpv6x0m4C |शीर्षक=ঔপনিবেশিক বাংলার মুসলিম নারীদের বিশ্ব, ১৮৭৬-১৯৩৯ |अन्तिम=আমিন|प्रथम=এস. এন.|मिति=1 January 1996 |प्रकाशक=ব্রিল পাবলিশার|आइएसबिएन=9004106421|पृष्ठ=১৫৯}}</ref> उनी [[बङ्गाली साहित्य]], समाज र संस्कृतिको क्षेत्रमा एक उत्कृष्ट व्यक्तित्वको रूपमा परिचित छन् र उनी बङ्गाली प्रतिभाको एक उत्कृष्ट नमुना हुन्। उनका [[कविता]] र [[गीत]]हरू [[पश्चिम बङ्गाल]] र बङ्गलादेशमा समान रूपले प्रशंसा गरिन्छ। उनको कविताहरूमा विद्रोही दृष्टिकोणको कारण उनलाई विद्रोही कवि भनिएको छ।<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.dhakacourier.com.bd/nazruls-humanist-vision/|शीर्षक=নজরুলের মানবতাবাদী দর্শন|प्रकाशक=মাহমুদুল হাসান হিমেল|मिति=28 May 2015|वेबसाइट=ঢাকা কুরিয়ার|भाषा=ইংরেজি|पहुँचमिति=२० नोभेम्बर २०१६|अभिलेखयुआरएल=https://web.archive.org/web/20170418191030/http://www.dhakacourier.com.bd/nazruls-humanist-vision/|अभिलेखमिति=१८ अप्रिल २०१७}}</ref><ref>{{पुस्तक स्रोत|युआरएल=|शीर्षक=The Dissent of Nazrul Islam|अन्तिम=মিত্র|प्रथम=প্রীতি কুমার|मिति=|वर्ष=२००९|कार्य=|प्रकाशक=অক্সফোর্ড ইউনিভার্সিটি প্রেস|स्थान=দিল্লি|पृष्ठ=১১০|आइएसबिएन=0-19-806324-5|पहुँचमिति=}}</ref> उनका कविताहरूको मूल विषय मानव उत्पीडन र सामाजिक अन्याय र शोषणको विरुद्धको विरोध थियो। बीसौँ शताब्दीमा काजी नजरुल इसलामको मर्यादा र महत्त्वलाई अपार ठानिएको छ।<ref>{{cite book|last=Bhattacharya|first=Ashutosh|title=''Bangiya Lok-Sangeet Ratnakar, Vol. 4 (An Encyclopaedia of Bengali Folk-song)''|lang=Bengali|publisher=A. Mukherjee & Co. Pvt. Ltd.|place=Calcutta|date=1977|page=1802|quote=''পশ্চিম বাংলার এক শ্রেণীর জনপ্রিয় লোক-সঙ্গীত লেটো গান, ইহাকে লাটু গান, লোট্যার গানও বলে৷''}}</ref> कवि, लेखक, सङ्गीतकार, पत्रकार, सम्पादक, राजनीतिज्ञ र सैनिक भएर नजरुलले सधैँ अन्याय र अत्याचारको विरुद्ध आवाज उठाउँथे भने यस्तो खालको मनोवृत्ति उसको कविता र गीतहरूमा झल्किने गरेका छन्।<ref>{{Cite web |date=26 August 2017 |title=Influence of Nazrul's soldier life on his works |url=http://www.newagebd.net/article/22834/influence-of-nazruls-soldier-life-on-his-works |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180704005711/http://www.newagebd.net/article/22834/influence-of-nazruls-soldier-life-on-his-works |archive-date=4 July 2018 |access-date=3 July 2018 |website=New Age |language=en}}</ref> इसलाम एक विद्रोही कवि थिए। इसलामको जन्मदिन प्रत्येक वर्ष बङ्गलादेशमा विशेष सम्मानका साथ मनाइन्छ भने उनको मृत्युको दिन उनको सम्झना गरिन्छ। <ref>{{Cite book |last=Alam |first=Abu Yusuf |url=https://books.google.com/books?id=EYRuAAAAMAAJ&q=kazi+nazrul+islam+Bhangar+Gaan |title=Muslims and Bengal Politics (1912–24) |date=2005 |publisher=Raktakarabee |pages=256 |language=en}}</ref> नजरुलको जन्म एक गरीब मुसलमान परिवारमा भएको थियो। उनको प्राथमिक शिक्षा पूर्णरूपले धार्मिक थियो। उनले स्थानीय मस्जिदमा एक सम्मानित मुयाजजिनको रूपमा पनि काम गरेका थिए।<ref>{{Cite book |last=Hāldār |first=Gopāl |url=https://books.google.com/books?id=ngWdRBPXjkAC&q=kazi+nazrul+islam+Rajbandir+Jabanbandi |title=Kazi Nazrul Islam |date=1973 |publisher=Sahitya Akademi |pages=41 |language=अङ्ग्रेजी}}</ref> सानो उमेरमानै नजरुलले नाटक दलहरूको साथ काम गर्न सुरु गर्दै कविता, नाटक तथा साहित्यको गहन ज्ञान हासिल गरेका थिए। केही समय भारतीय सेनामा सेवा गरिसकेपछि उनले पत्रकारितालाई आफ्नो पेशाको रूपमा रोजेका थिए भने त्यसबेला उनी कलकत्तामा बस्ने गरेका थिए।<ref>{{Cite news |last=Kazi |first=Ankan |date=14 June 2017 |title=Diminishing A Poet |work=The Indian Express |url=https://indianexpress.com/article/opinion/columns/diminishing-a-poet-kazi-nazrul-islam-4702739/ |access-date=28 June 2018}}</ref> यस समयमा उनले बेलायती राज विरुद्ध प्रत्यक्ष सङ्घर्षमा सामेल भएका थिए भने उनले त्यबेला ''विद्रोही'' ({{भाषा-बाङ्ला|বিদ্রোহী}}) र ''भाङेर गान'' ({{भाषा-बाङ्ला|ভাঙের গান}}) जस्ता विद्रोही भावका गीतहरूको रचना गरेका थिए। बेलायती शासनको विरोध गरेपछि उनलाई कारागारमा कैद गरी राखिएको थियो भने उनले यस समय ''राजबोन्दीर जवानबोन्दी'' जस्ता केही विद्रोही कविताको रचना गरेका थिए जसले त्यसबेलाको साम्राज्यवादको विपक्षलाई प्रष्ट पारेको थियो। उनको धर्मनिष्ठ मुस्लिम समुदाय र उपेक्षित भारतीय जनतासँग विशेष सम्बन्ध थियो। उनको साहित्यिक कार्यहरूले प्रेम, मुक्ति र विद्रोहको प्रभुत्व जमाउन सफल भएको छ।<ref>{{Cite web |last=Hussain |first=Azfar |title=Rereading Kazi Nazrul Islam |url=https://www.youtube.com/watch?v=bf9nvzmIVvY |access-date=15 July 2016 |format=Video lecture}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ali |first=Sarwat |date=21 September 2014 |title=A taste of Bengal |url=http://tns.thenews.com.pk/firoza-begum-a-taste-of-bengal/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628184010/http://tns.thenews.com.pk/firoza-begum-a-taste-of-bengal/ |archive-date=28 June 2018 |access-date=28 June 2018 |website=The News International |publisher=The News on Sunday |quote=}}</ref><ref name=":4">{{Cite web |last=Islam |first=Mohammad Shafiqul |date=25 May 2007 |title=Nazrul: An ardent lover of humanity |url=http://archive.thedailystar.net/2007/05/25/d70525140299.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180204123949/http://archive.thedailystar.net/2007/05/25/d70525140299.htm |archive-date=4 February 2018 |access-date=28 June 2018 |website=The Daily Star |quote=उनी आफ्नो गीतहरूका लागि परिचित थिए भने उनले बङ्गाली गजलको सुरुवात गरेका थिए।}}</ref> उनले धार्मिक लिङ्गभेदको विरुद्धमा पनि कृतिहरू प्रकाशन गरेका थिए। छोटो कथाहरू, उपन्यास र नाटक र कविताहरूका लागि नजरुल निकै परिचित छन्। उनले बङ्गाली कविताको एक नयाँ धारालाई जन्म दिएका थिए जुन इस्लामिक सङ्गीत वा गजल हो थियो। यसका साथसाथै उनले थुप्रै उत्कृष्ट श्यामा सङ्गीत र हिन्दु भक्ति गीतहरूको पनि रचना गरेका थिए। उनी आफ्नो कृति तथा कार्यहरूमा अत्याधिक मात्रामा अरबी र फारसी शब्दको प्रयोगका कारण पनि परिचित बनेका थिए।<ref>{{Cite news |last=Shams |first=Ahmed Tahsin |date=24 May 2018 |title=The rebel icon of Bengal: Kazi Nazrul Islam |work=The Bangladesh Post |url=http://www.thebangladeshpost.com/national/29149 |access-date=7 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180528064030/http://www.thebangladeshpost.com/national/29149 |archive-date=28 May 2018}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Rashid |first1=Md Mumit Al |last2=Nur |first2=Tanjina Binte |date=24 November 2017 |title=Persian Words Used in Kazi Nazrul Islam's Poetry |journal=Language Art |volume=2 |issue=4 |pages=117–128 |doi=10.22046/LA.2017.23 |issn=2538-2713}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ahmed |first=Dr. Forqan Uddin |date=27 August 2018 |title=Kazi Nazrul Islam : Classic and romantic |url=http://m.thedailynewnation.com/news/186431/kazi-nazrul-islam--classic-and-romantic |access-date=2020-05-25 |website=The New Nation}}</ref> उनका केही कविताहरू हिन्दी भाषामा पनि अनुवाद गरिएको छ। नजरुल इसलाम धूमकेतु नामक एक पत्रिकाका प्रमुख सम्पादक थिए भने उनका कृतिहरूको सोही पत्रिकाका मार्फत प्रकाशन हुने गरेका थिए। <ref>{{Cite book |last=होसेन |first=कुजी मोताहार |title=नजरुल |publisher=नजरुल संस्थान |year=2000 |isbn=978-984-555-167-0 |editor-last=मुहम्मद नुरुल हुडा |location=ढाका |page=५५ |chapter=काजी नजरुल इसलाम |chapter-url=https://books.google.com/books?id=MtpVAAAACAAJ}}</ref> नजरुलले करीव ४,००० गीतहरूको रचना गरेका छन् जस मध्ये धेरै जसो हाल नजरुल सङ्गीत वा "नजरुल गीती" नामले विशेष रूपमा लोकप्रिय छन्।<ref>{{Cite web |last=Farooq |first=Mohammad Omar |title=Kazi Nazrul Islam: Illness and Treatment |url=http://www.nazrul.org/nazrul_life/illness.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150529083323/http://www.nazrul.org/nazrul_life/illness.htm |archive-date=29 May 2015 |access-date=26 March 2016 |website=nazrul.org |df=dmy-all}}</ref>सन् १९४३ मा नजरुल ४३ वर्षको छँदा मस्तिष्क सम्बन्धित एक घातक रोगको सिकार हुन पुगेका थिए जसकारण उनले आफ्नो स्वर र मानसिक सन्तुलन गुमाएका थिए भने उनले बीचमै साहित्यबाट बञ्चित हुन पुगेका थिए।<ref name="ILL">{{वेब स्रोत| अन्तिम = Farooq| प्रथम = Dr. Mohammad Omar| मिति = 2007-03-10| युआरएल = http://www.nazrul.org/nazrul_life/illness.htm| शीर्षक = Nazrul's Illness and Treatment| प्रकाशक = Nazrul.org (March 2007)| पहुँचमिति = 2007-03-10| अभिलेखयुआरएल = https://web.archive.org/web/20150529083323/http://www.nazrul.org/nazrul_life/illness.htm| पहुँचमिति = २०१५-०५-२९}}</ref> उनी बङ्गलादेश सरकारको आमन्त्रणमा सन् १९७२ मा आफ्नो परिवारको साथ [[ढाका]] आएका थिए भने यससमय उनलाई बङ्गलादेशको राष्ट्रियता प्रदान गरिएको थियो। त्यसको ४ वर्ष पश्चात् नजरुलको मृत्यु सन् १९७६ अगस्ट २९ का दिन बङ्गलादेशको राजधानी ढाकामा भएको थियो। == जन्म तथा बाल्यकाल == काजी नजरुल इसलामको जन्म सन् १८९९ मे २४ (११ जेष्ठ १३०६ बङ्गाब्दो) का दिन [[भारत]]को [[पश्चिम बङ्गाल]]को [[बर्धमान जिल्ला]]को आसनसोल उपखण्ड अन्तर्गत पर्ने चुरुलिया गाउँमा भएको थियो। चुरुलिया गाउँ आसनसोल उपखण्डको जमुरिया खण्डमा अवस्थित छ। उनी उनका हजुरबुबा काजी आमिन उल्लाहका छोरा काजी फकीर आहमेदकी दोस्रो श्रीमती जाहेदा खातुनको छैठौँ सन्तान थिए। उनका बुबा फकिर आहमद स्थानीय मस्जिदका इमाम थिए।<ref name="বাংলাপিডিয়া">{{पुस्तक स्रोत |लेखक=রফিকুল ইসলাম |सम्पादक=সিরাজুল ইসলাম |शीर्षक=ইসলাম,_কাজী_নজরুল |युआरएल=http://bn.banglapedia.org/index.php?title=ইসলাম,_কাজী_নজরুল |पहुँचमिति=१३ जुलाई २०१५ |संस्करण=অনলাইন |मिति=१० जनवरी २००३ |प्रकाशक=এশিয়াটিক সোসাইটি বাংলাদেশ|भाषा=बङ्गाली|आइएसबिएन=984-32-0576-6 |पृष्ठ= |उक्ति= }}</ref> नजरुलका तीन भाइ मध्ये कान्छा काजी आली होसेन र दुई दिदीहरूमध्ये काजी साहेबजान र उम्मे कुलसुम थिए। काजी नजरुल इसलामको उपनाम वा परिवारका सदस्यहरूले बोलाउने गरेको नाम "दुखु मियाँ" थियो। रूपमा नजरुलले गाउँको स्थानीय मस्जिदमा मुयाज्जिनको काम गरेका थिए। पछि नजरुलले कुरान, इस्लाम, दर्शन र इस्लाम धर्मशास्त्रीय आख्यानहरू मुसलमानहरूले चलाएको धार्मिक विद्यालय पढ्न सुरु गरेका थिए। सन् १९०८ मा नजरुल मात्र ९ वर्षको हुँदा उनको बुबाको मृत्यु भएको थियो। बुबाको मृत्यु पछि पारिवारिक कठिनाइको कारण उनको शिक्षा अवरुद्ध हुँदै, मात्र १० वर्षको उमेरमा जीविका चलाउन उनी काममा जानु परेको थियो।<ref name="MOF2">{{वेब स्रोत | अन्तिम = চৌধুরী | प्रथम = দিলিপ | मिति = 2006-09-22 | युआरएल = http://pib.nic.in/feature/fe0899/f1608991.html | शीर्षक = Nazrul Islam: The unparalleled lyricist and composer of Bengal | प्रकाशक = প্রেস ইনফরমেশন ব্যুরো, ভারত সরকার | पहुँचमिति =2006-09-22}}</ref> केही वर्ष पछि उनले मक्तबबाट निम्न माध्यमिक परीक्षा उत्तीर्ण गर्दै सोही शिक्षण संस्थामा पठाउन सुरु गरेका थिए। त्यसको साथसाथै नजरुलले हाजी पालोवा चिहानको नोकरको र मस्जिदको मुयाज्जिनको रूपमा काम गर्न सुरु गरेका थिए।<ref name="বাংলাপিডিয়া"/> यी कार्यहरूको माध्यमबाट उनले सानो उमेरमा इस्लामको आधारभूत रीतिथितिहरूसँग परिचित हुने अवसर प्राप्त गरेका थिए जसले पछि उसको साहित्यिक कार्यमा गहिरो प्रभाव पारेको थियो। नजरुलले बङ्गाली साहित्यमा इस्लामी चेतनाको अभ्यास सुरु गरेका थिए।<ref name="বাংলাপিডিয়া"/> नजरुलले सानै उमेरदेखि मस्जिदमा काम गर्न सुरु गरेतापनि उनले त्यहाँ लामो समय बिताएका भने थिएनन्। सानैदेखि लोक कलामा आकर्षित भएका नजरुल लेटो (बङ्गालको राधा क्षेत्रमा मिश्रित कविता, गीत र नृत्यको नाट्यदल) मा सामेल भएका थिए। नजरुलका काका काजी बजले करिम चुलुलिया अञ्चलको लेटो नाट्यदलका विशिष्ट शिक्षक थिए भने उनी अरबी, फारसी र उर्दु भाषाका ज्ञाता थिए। नजरुल पनि बजले करिमको प्रभावले गर्दा लेटो नाट्यदलमा सामेल भएका थिए।<ref>''কাজী নজরুল ইসলাম (১৮৯৯-১৯৭৬)'' - রফিকুল ইসলাম; কলকাতার সাহিত্যম্‌ প্রকাশনী থেকে প্রকাশিত ''নজরুল শ্রেষ্ঠ সংকলনে'' এই প্রবন্ধটি সংযুক্ত আছে।</ref> यसबाहेक करिमले विभिन्न भाषाहरूका गीतहरू रचना गर्ने गरेका थिए। यस बाहेक नजरुलल लोकप्रिय लेटो कवि शेख चकोर (गोदा कवि) र कवि बासुदेवको लेटो तथा कविगान भेलामा नियमित रूपमा भाग लिने गरेका थिए। लेटो समूहमा साहित्य अभ्यास सुरु भएपछि उनले यस समूहको साथ विभिन्न स्थानको भ्रमण गर्ने मौका प्राप्त गरेका थिए भने उनले यस समूहमा रहेर अभिनय गर्न र नाटकका लागि गीत र कविताहरूको रचना गर्न सुरुवात गरेका थिए। आफ्नै काम र अनुभवको आधारमा उनले बङ्गाली र संस्कृत साहित्यको अध्ययन गर्न सुरु गरेका थिए भने उनले सोही समयमा हिन्दु धर्मशास्त्र अर्थात् पुराणहरूको अध्ययन थालेका थिए। निकै सानो उमेरमा नजरेलले नाटणयदलका लागि धेरै गीतहरू रचना गरेका थिए। जसमा चाषार सङ, शकुनीबध, राजा जुधिष्ठिरेर सङ, दाता कर्न, आकबर बादशाह, कवि कालिदास, विद्याभूतुम, राजापुत्रेर गान, बुडो शालिकेर घाडे रोँ र मेघनाद बध आदि सामेल छन्। एकातिर मस्जिद, मठ र मक्तबको जीवन र अर्कोतिर लेटो नाट्यदलको विविध अनुभवले नजरुलको साहित्यिक जीवनका धेरै तत्वहरू प्रदान गरेको थियो। कालीदेवीको बारेमा नजरुलले धेरै श्यामा सङ्गीतहरूको रचना गरेका थिए।<ref name="বাংলাপিডিয়া"/> सन् १९१० मा नजरुलले लेटो समूह छाड्दै पुनः विद्यार्थी जीवनमा प्रवेश गरेका थिए। माथरुन विद्यालयकम तत्कालीन प्रधानाध्यापक कुमुदरञ्जन मल्लिक त्यतिबेलाका प्रसिद्ध कविको रूपमा परिचित थिए। उसको निकटता नजरुलका लागि प्रेरणाको स्रोत बन्न पुगेको थियो। {{cquote|ছোট সুন্দর ছনমনে ছেলেটি, আমি ক্লাশ পরিদর্শন করিতে গেলে সে আগেই প্রণাম করিত। আমি হাসিয়া তাহাকে আদর করিতাম। সে বড় লাজুক ছিল। }} यद्यपि आर्थिक समस्याले उनलाई लामो समयसम्म यहाँ अध्ययन गर्नबाट रोकेको थियो। छैठौं कक्षा पूरा गरेपछि उनी फेरि काममा फर्किनु परेको थियो। उनी त्यसपछि बासुदेबको कविदलमा सम्मिलित भएका थिए। त्यसपछि उनले एक रेल्वे स्टेसनमा सुरक्षाकर्मीको काम गरेका थिए भने पछि उनले आसानसोलमा चिया र पाउरोटीको दोकान लिएका थिए। यी सबै कठिनाइहरूले गर्ला उनको बाल्यकालको जीवन निकै कष्टका बीचमा बितेको थियो। यस पसलमा काम गर्दा गर्दा उसले आसनसोलका प्रहरी जवान रफिजउल्लाहका साथ परिचित हुन पुगेका थिए। नजरुल पसलमा एक्लै बसिरहेको बेला उनीद्वारा रचिएका कविता र छोटा कथाहरू पढेपछि रफिजउल्लाहले नजरुलको प्रतीभा पहिचान गरेका थिए। पछि रफिजउल्लाहले सन् १९१४ मा नजरुललाई मयमनसिङ्ह जिल्लाको त्रिशाल अवस्थित दरिरामपुर विद्यालयमा ७ कक्षामा भर्ना गरिदिएका थिए। सन् १९१५ मा उनी पुनः रानीगञ्जको सियारसोल राज विद्यालयमा अध्ययनका लागि फर्किएका थिए भने उनले त्यहाँ ८ कक्षाबाट पढ्न सुरु गरेका थिए। सन् १९१७ सम्म उनी सोही विद्यालयमा अध्ययन गरेका थिए। सन् १९१७ को अन्त्यतिर माध्यमिक परीक्षाको अग्रीम जाँच नदिइकन उनी सैन्य दलमा एक सैनिकको रूपमा जोडिएका थिए। उक्त विद्यालयमा अध्ययन गरिरहँदा उनी त्यहाँमा ४ जना शिक्षकहरूबाट प्रभावित हुन पुगेका थिए जसमा सङ्गीत शिक्षक सतीशचन्द्र काञ्जिलाल, विप्लवी चेतनाविशिष्ट निवारणचन्द्र घटक, फारसी साहित्यका हाफिज नुरुन्नबी र साहित्यकार नगेन्द्रनाथ बन्धोपाध्याय थिए।<ref name="বাংলাপিডিয়া"/> == सैन्य जीवन == [[चित्र:Nazrul in British Army.jpg|thumb|left|175px|नजरुल एक सैनिकको रूपमा]] सन् १९१७ को अन्त्य तिर नजरुल सेनामा भर्ती भएका थिए। सेनामा भर्ती भएपछि उनी पहिहोपटक विलियम सैनिक किल्लामा गएका थिए भने पछि उनी थप प्रशिक्षणका लागि सीमान्त प्रान्तको नौशेरा गएका थिए। प्रशिक्षणको अन्तमा सिपाहीहरू कराचीको एक सैनिक किल्लामा बस्न थालेका थिए। नजरुलले सन् १९१७ को अन्त्यदेखि सन् २०२० को मार्च-अप्रिलको बीचको समयमा सैनिक जीवन बिताएका थिए। यस अवधिमा उनी ४९ बङ्गाल सैन्य किल्लाका सिपाहीबाट उच्च स्तरका हवल्दार बनेका थिए। उनले सोही सैनिक किल्लामा कार्यरत एक पञ्जाबी पादरीबाट फारसी भाषा सिकेका थिए। यस बाहेक उनले आफ्ना साथीहरूसँग हतियारसहित विभिन्न सङ्गीत वाद्ययन्त्रका साथ, स्थानीय र विदेशी दुवै सङ्गीतको अभ्यास गर्न जारी राख्दै एकै साथ गद्य र कविता अभ्यास गर्न पनि सुरु गरेका थिए। कराची सैनिक किल्लामा छँदा नजरुलको बाउन्डलेर आत्मोकाहिनी, (पहिलो गद्य), मुक्ति (प्रथम प्रकाशित कविता); कथाहरूमा हेना, व्याथार दान, मेहेर नेगार, घुमेर घोरे आदि साहित्यिक रचना गरेका थिए। कराची सैनिक किल्लामा कार्यरत भएपनि उनी कलकत्ताका विभिन्न साहित्यिक पत्रिकाहरूको ग्राहक थिए जसमा प्रवासी, भारतवर्ष, भारती, मानसी, मर्मवाणी, सबुजपत्र, सौगत र बङ्गीय मुस्लिम साहित्य पत्रिका आदि समावेश छन्। यस समयमा उनीसँग रवीन्द्रनाथ ठाकुर, शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय र फारसी कवि हाफिजका केही पुस्तकहरू रहेका थिए। यस स्रोतका अनुसार नजरुलको साहित्यिक अभ्यासको कराची यस सैन्य शिविरबाट सुरु भएको थियो। उनले [[पहिलो विश्वयुद्ध|प्रथम विश्वयुद्ध]]मा एक सैनिकको रूपमा भाग लिएका थिए। त्यस समयमा नजरुलको फौज इराक जाने तरखरमा रहेको थियो तर पछि युद्ध रोकिएकाले उनी लढाईमा जानबाट जोगिएका थिए।<ref name=":0">{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.thedailystar.net/backpage/nazruls-death-anniversary-today-133309|शीर्षक=Nazrul's death anniversary today|वेबसाइट=দ্য ডেইলি স্টার|भाषा=अङ्ग्रेजी|पहुँचमिति=5 March 2016}}</ref> सन् १९२० मा प्रथम विश्वयुद्ध समाप्त भएपछि उनी सैन्य जीवन त्यागेर कलकत्ता फर्किएका थिए। == पत्रकारिता == प्रथम विश्वयुद्ध पश्चात् नजरुलल कलकत्ता फर्किँदै ३२ कलेज स्ट्रिटको बङ्गाल मुस्लिम साहित्यिक समाजको कार्यालयमा बस्न थालेका थिए। उनको साथमा यस सङ्घका एक अधिकारी मुजफ्फर अहमद पनि बसेका थिए। यहाँ बस्न थालेपछि उनको साहित्यिक-पत्रकारिता जीवनको मुख्य गतिविधिहरू सुरु भएको थियो। उनका केही प्रारम्भिक कृतिहरू मोसलेम भारत, बङ्गीय मुसलमान साहित्य पत्रिका, उपासना जस्ता पत्रिकाहरूमा प्रकाशित भएका थिए।यस मध्य उपन्यास बाँधन हारा र कविता बोधन, शात-इल-आरब, बादल प्रातेर शराब, आगमनी, खेया-परेर तरानी, ​​कोरबानी, मोहर्रम, फातेहा-ए-दोवाज्दम केही उल्लेखनीय कृतिहरू हुन्। यस सन्दर्भमा कवि तथा समालोचक मोहितलाल मजुमदारले मोसलेम भारत पत्रिकामा प्रकाशित उनको खेया-परेर तरानी र बादल प्रातेर शराब कविताको प्रशंसा गर्दै एक महत्त्वपूर्ण निबन्ध लेखेका थिए। उक्त निबन्ध प्रकाशित भएपछि देशका प्रख्यात लेखक तथा समालोचकहरूसँग नजरुलको परिचय भएको थियो। बङ्गीय मुस्लिम साहित्य समितिको कार्यालयमा काजी मोताहार होसेन, मोजाम्मेल हक, काजी आब्दुल ओदुद, मुहम्मद शाहिदुल्लाह, अफजालुल हक र नजरुल बीच परिचय भएको थियो। तत्कालीन कलकत्ताका दुई लोकप्रिय साहित्यिक कार्यक्रमहरूमा भाग लिएका थिए जहाँ उनी अतुलप्रसाद सेन, अबनीन्द्रनाथ ठाकुर, सत्येन्द्रनाथ दत्त, प्रेमङ्कुर आतर्थी, शिशिरकुमार भादुडी, शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय, निर्मेलन्दु लाहिडी, धुर्जटिप्रसाद मुखर्जी, हेमेन्द्रकुमार राय, दिनेन्द्रनाथ ठाकुर, चारुचन्द्र बन्दोपाध्याय, उस्ताद करमतुल्लाह खाँसँग परिचित भएका थिए। सन् १९२१ को अक्टोबर महिनामा नजरुल रवीन्द्रनाथ ठाकुरलाई भेट्नका लागि शान्तिनिकेतन गएका थिए। त्यसबेलादेखि रवीन्द्रनाथको मृत्युसम्म पनि उनीहरूबीच राम्रो सम्बन्ध कायमै रहेको थियो। नजरुलले काजी मोताहार होसेनसँग पनि विशेष मित्रताको विकास गरेका थिए। सन् १९२० जुलाई १२ का दिनबाट नबोजुग नामक एक पत्रिका दैनिक रूपमा प्रकाशित हुन सुरु भएको थियो। असहयोग र खिलाफत आन्दोलनको परिप्रेक्षमा प्रकाशित भएको पत्रिकाका सम्पादक शेरे बाङ्ला आबुल काशेम फजलुल हकको सहायतामा मार्फत नजरुलले आफ्नो नियमित पत्रकारिताको सुरुवात गरेका थिए। सोही वर्ष उनले "मुहाजिरीन होत्तार जन्नो दायी के" नामक पत्रिकामा एउटा लेख लेखेका थिए जसका लागि उक्त पत्रिकाको जमानत कब्जा गरी उनलाई प्रहरी हिरासतमा राखिएको थियो। नजरुलले पत्रकारिता मार्फत त्यसबेलाको राजनीतिक र सामाजिक अवस्थालाई प्रत्यक्ष रूपमा चित्रण गरिदिएका थिए। त्यस्तैगरी मुजफ्फर आहमदको साथमा उनले विभिन्न राजनीतिक सभा र समितिमा सामेल भई राजनीतिमा प्रत्यक्ष अनुभव प्राप्त गर्ने अवसर प्राप्त गरेका थिए। नजरुलले कविता र सङ्गीत एकैसाथ विभिन्न साना कार्यक्रमहरू मार्फत अभ्यास गरेका थिए। यसकफ बाबजुद उनी आफैले गीत रचना सुरु गरेका भने थिएनन् यद्यपि ब्राह्मो समाजका सङ्गीतकार मोहिनी सेनगुप्ताले आफ्ना केही कविताहरू पत्रिकामा प्रकाशित गर्दै आएका थिए। जसमा हयेछे तोमार पाबो देखा, ओरे ए कोन स्नेहो-सुरधुनी नामक गीतहरू सओगात नामक पत्रिकामा बङ्गाब्दो १३२७ को वैशाखमा प्रकाशित भएका थिए। == पारिवारिक जीवन == सन् १९२१ अप्रिल देखि जुन महिनाको बीचमा नजरुलले मुस्लिम साहित्य समितिको कार्यालयमा ग्रन्थ प्रकाशक आली अकबर खानको साथ परिचय गरेका थिए। उनको साथ नजरुल पहिलोपटक विरजासुन्दरी देवीको घरमा आएका थिए जहाँ उनी प्रमिला देवीसँथ पनि परिचित भएका थिए जोसँग उनले पछि विवहा गरेका थिए। प्रमिला देवीसँग विवहा गर्नु पूर्व नजरुलले आली अकबर खानकी बहिनी नरगिस आसार खानमसँग विवाह गरेका थिए।<ref>নজরুল জীবনে নারী ও প্রেম; ড. আবুল আজাদ</ref> विवहा भैसकेपछि नजरुललाई घरज्वाँई बस्न आग्रह गरिएको थियो जुन उनले अस्वीकार गरेका थिए। विवहा सम्बन्ध तोड्नु पूर्व नजरुलले नरगिसलाई छाडेर कुमिल्ला सहरको विरजासुन्दरी देवीको घर गएका थिए। त्यससमय नजरुल अस्वस्थ भएकाले उनको ख्याल प्रमिला देवीले राखेकी थिएन् जो एक प्रकारले विवहा बन्धनमा बाँधिएका थिए। नजरुल साम्यवादका अग्रगामी थिए। यद्यपि उनी एक मुसलमान भएतापनि उनले आफ्ना ४ सन्तानहरूको नाम बङ्गाली, अरबी र फारसी भाषा अनुसार नामकरण गरेका थिए। नजरुलका ४ सन्तानहरूको नाम कृष्ण मुहाम्मद, अरिन्दम खालेद (बुलबुल), काजी सब्यसाची र काजी अनिरुद्ध थियो। <ref>{{पुस्तक स्रोत |अन्तिम=হুদা |प्रथम=মোহাম্মদ নুরুল |सम्पादक=মোহাম্মদ নুরুল হুদা |शीर्षक= নজরুল: একটি মূল্যায়ন |युआरएल= |पहुँचमिति= |संस्करण= |खण्ड= |मिति= |वर्ष=2000 |month= |प्रकाशक=নজরুল ইনস্টিটিউট |स्थान=ঢাকা |आइएसबिएन=984-555-167-X |oclc= |डिओआई= |पृष्ठ=৩০৬-৩০৭ |}}</ref> == विद्रोही नजरुल == तत्कालीन समय असहयोग आन्दोलनले देशभरी ठूलो हलचल मचाउन सुरु गरेको थियो। नजरुल त्यससयय केही बेरका लागि दौलतपुरमा आली अकबर खानको घरबाट पुनः कुमिल्ला पुगेका थिए। २१ जुनका दिन कुमिल्ला पुग्नासाथ उनी एक सक्रिय राजनीतिक कार्यकर्ताको रूपमा जुलुस र सभामा गीत गाएका थिए। यस समय उनीद्वारा रचना गरिएका गीतहरू मध्ये "ए कोन पागोल पथिक छुटे एलो बन्दिनी मार आङ्गिनाय, आजि रक्त-निशि भोरे/ एकि ए शुनि ओरे/ मुक्ति-कोलाहल बन्दी-शृङ्खले" आदि उल्लेखनीय छन्। उनी उक्त ठाउँ १७ दिन बसेपेछि उनले स्थान परिवर्तन गरेका थिए। सन् १९२१ को नोभेम्बर महिनामा उनी पुनः कुमिल्लामा आइपुगेका थिए। २१ नोभेम्बरको अखिल भारतीय हडतालमा नजरुलले सडक उत्रिएका थिए। उनले असहयोग जुलुसमा सहर वरिपरिको यात्रा गरेका थिए। नजरुलका यस समयका कविता, गीत र निबन्धहरूले विद्रोहको भावनालाई व्यक्त गर्दछन्। यसको उत्कृष्ट उदाहरण विद्रोही नामक ए कविता हो। विद्रोही कविता सन् १९२२ मा प्रकाशित भएपछि यसले भारतीय साहित्यिक समुदायमा ख्याति कमाएको थियो। {{cquote| আমি বঞ্চিত ব্যথা পথবাসী চির গৃহহারা যত পথিকের, আমি অবমানিতের মরম বেদনা, বিষ জ্বালা, চির লাঞ্ছিত বুকে গতি ফের আমি অভিমানী চির ক্ষুব্ধ হিয়ার কাতরতা, ব্যথা সুনিবিড়, চিত চুম্বন-চোর-কম্পন আমি থর-থর-থর প্রথম প্রকাশ কুমারীর! আমি গোপন প্রিয়ার চকিত চাহনি, ছল করে দেখা অনুখন, আমি চপল মেয়ের ভালবাসা তার কাকন চুড়ির কন-কন। ... মহা-বিদ্রোহী রণক্লান্ত আমি সেই দিন হব শান্ত। যবে উৎপীড়িতের ক্রন্দন-রোল আকাশে-বাতাসে ধ্বনিবে না, অত্যাচারীর খড়ুগ কৃপাণ ভীম রণ, ভূমে রণিবে না- বিদ্রোহী রণক্লান্ত আমি সেই দিন হব শান্ত। .......................... আমি চির বিদ্রোহী বীর – বিশ্ব ছাড়ায়ে উঠিয়াছি একা চির উন্নত শির!}} == अस्वस्थता == नबोजुग नामक एक पत्रिका मार्फत पत्रकारिता गरिरहेका नजरुलले त्यसको साथसाथै रेडियोहरूमा पनि काम गर्ने गरेका थिए। सन् १९४२ मा उनी अस्वस्थ बनेका थिए जसकारण उनको बोली हराएको थियो। सोही वर्षको जुलाई महिनामा उनी एक गम्भीर रोगबाट ग्रसित हुन पुगेको कुराको पुष्टि भएको थियो। त्यसपछि उनलाई [[होमियोप्याथी चिकित्सा पद्धती|होमियोप्याथी]] र आयुर्वैदिक चिकित्सक पद्धति मार्फत उपचार गरिएको भएतापनि उनको स्वस्थ्यमा कुनै प्रकारको सुधार देखिएको थिएन। त्यससमय यदि उनलाई उपचारका लागि युरोप पठाइएको भए उनको न्युरो सर्जरी गरिन्थ्यो तर [[दोस्रो विश्व युद्ध|द्वितीय विश्वयुद्ध]]ले गर्दा उनलाई [[युरोप]] पठाउन असम्भव बनेको थियो। सन् १९४२ को अन्त्यतिर उनले मानसिक सन्तुलन पनि गुमाएका थिए। त्यससयम नजरुलको परिवारले [[भारत]]मा एकान्तमा समय बिताइरहेका थिए। सन् १९५२ सम्म पनि उनी एकान्तमै रहेका थिए भने सोही वर्ष कवि र उनकी श्रीमतीलाई [[राँची]]को मानसिक अस्पताल पठाइएको थियो। यस पहलमा प्रमुख भूमिका तत्कालीन प्रख्यात भारतीय राजनीतिज्ञ श्यामाप्रसाद मुखर्जीको सहयोगमा नजरुल मेडिकल समिति नामक नजरुललाई निको पार्ने एक संस्था खेलिएको थियो। कविले पछिका चार महिनाहरू भारतको राँचीमा बिताएका थिए। त्यसपछि सन् १९५३ को मे महिनामा नजरुल र प्रमीला देवीलाई नजरुलको थप उपचारका लागि लन्डन पठाइएको थियो। १० मे का दिन नजरुलले प्रमीला देवीले [[लन्डन]]का लागि रेल्वे स्टेसन छाडेका थिए। उनी लन्डन पुगेपछि विभिन्न प्रख्यात चिकित्सका विशेषज्ञहरूले नजरुलको रोग पत्ता लागाउन भरपुर मेहनत गरेका थिए भने उनको उपचारमा रसेल ब्रेइन, विलियम सेजियन्ट र म्याककिस्कले नजरुलसँग तीनपटक भेट गरेका थिए। नजरुलको उपचार गरेबापत त्यससमय चिकित्सकहरूलाई २५० पाउन्ड पारिश्रमिक दिइएको थियो। नजरुलको उपचारमा खटिएका चिकित्सक रसेल ब्रेइनका अनुसार नजरुलको रोग निको नहुने भनिएको थियो। नजरुलको उपचारमा खटिएको एक समूहले नजरुल अनैच्छिक साइकोसिस नामक रोगबाट ग्रसित बनेको पत्ता लागाएको थियो। यसका साथै कलकत्तामा बस्ने भारतीय चिकित्सकहरूले पनि छुट्टै चिकित्सक समूह गठन गरेका थिए। दुवै समूह सहमतीका अनुसार रोगको सुरुवाती चरणको उपचार एकदम कठिन रहेको कुरा सार्वजनिक गरिएको थियो। नजरुलको कबिर एअर एन्सेफ्लोग्राफी नामक एक्स-रे लन्डनको लन्डन क्लिनिकमा सम्पन्न भएको थियो जसले नजरुलको मस्तिष्कको फ्रन्टल लोब सङ्कुचित भएको देखाएको थियो। चिकित्सक म्याककिस्क जस्ता अन्य चिकित्सकहरूले यसलाई म्याककिस्क अपरेसन भन्ने प्रक्रिया लागू गर्न उचित ठानेतापनि चिकित्सक ब्रेइनले यसको विरोध गरेका थिए। यस समयमा नजरुलको मेडिकल प्रतिवेदन [[भियना]]का प्रसिद्ध चिकित्सकहरूलाई पठाइएको थियो भने यसलाई युरोपमा अन्य महत्वपूर्ण स्थानहरूमा पनि पठाइएको थियो। जर्मनीको वन विश्वविद्यालयका न्युरोसर्जन प्रोफेसर रोएन्टेन म्याकिस्कले उक्त अपरेसनको विरोध गरेका थिए।भियनाका अन्य चिकित्सकहरूले पनि यस अपरेसनलाई लिएर आपत्ति जनाएका थिए। कविका शुभचिन्तकहरूको निर्णय अनुसार उनलाई भियनाका चिकित्सक ह्यान्स हफको निरीक्षणमा भर्ना गरिएको थियो जो नोबेल पुरस्कार विजेता चिकित्सक जुलियस वेगनर-जाउरेगेरको एक विद्यार्थी थिए। कविको सन् १९५३ डिसेम्बर ९ का दिन पुनः परिक्षण गरिएको थियो। परीक्षणको प्रतिवेदन आएपछि कवि पिक्स रोग नामक एक स्नायु सम्बन्धित रोगबाट ग्रसित बनेको कुरा चिकित्सक हफले सार्वजनिक गरेका थिए। यस रोगबाट प्रभावित व्यक्तिहरूको दिमागको अगाडिको र पछाडिको भाग सङ्कुचित हुन्छन्। उनका अनुसार कविलाई उनको वर्तमान अवस्थाबाट निको पार्नु असम्भव रहेको कुरा उनले बयानमा भनेका थिए। सन् १९५३ डिसेम्बर २७ का दिन [[कोलकाता|कलकत्ता]]को दैनिक जुगान्तोर नामक एक पत्रिकाले भियनामा नजरुल नामक एक लेख प्रकाशित गरेको थियो जसका लेखक अशोक बागची थिए जो उनी उच्च शिक्षाका लागि भियनामा रहेका थिए। बेलायती चिकित्सकहरूले नजरुलको उपचारको लागि ठूलो शुल्कको माग गरेका थिए युरोपका अन्य भागमा कुनै चिकित्सकको शुल्क माग गरेका थिएनन्। त्यसलगत्तै नजरुल युरोपबाट देश फर्किएका थिए। त्यसको लगत्तै [[पश्चिम बङ्गाल]]का मुख्यमन्त्री विधानचन्द्र राय भियना प्रस्थान गर्दै चिकित्सक हफसँग विस्तृत छलफल गरेका थिए। नजरुलसँग युरोप गएका सबै जना सन् १९६३ डिसेम्बर १४ का दिन रोमबाट देश फर्किएका थिए। <ref>১. মুজাফফর আহমদ, কাজী নজরুল ইসলাম স্মৃতিকথা [কলকাতা, ভারত: ন্যাশনাল বুক এজেন্সি, ১০ম মুদ্রণ, ১৯৯৮] ২. রফিকুল ইসলাম, নজরুল জীবনী [বাংলা বিভাগ, ঢাকা বিশ্ববিদ্যালয়, মে ১৯৭২]; ৩. সুশীলকুমার গুপ্ত, নজরুল চরিত-মানুষ [কলকাতা, ভারত: ডে'স পাবলিশিং, ১৯৯০]</ref> === बङ्गलादेशमा आगमन === [[चित्र:Nazrul Citizenship Certificate.jpg|thumb| सन् १९७६ मा नजरुललाई बङ्गलादेशको नागरिकता प्रदान गर्ने बङ्गलादेश सरकारको आदेशको प्रतिलिपि]] सन् १९७१ मा बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता युद्धमा बङ्गलादेशको जित पश्चात् एक नयाँ राष्ट्रको रूपमा बङ्गलादेशको उदय भएको थियो। सन् १९७२ मे २४ का दिन [[भारत]] सरकारको अनुमतिमा काजी नजरुल इसलाम आफ्नो स परिवार सहित बङ्गलादेश गएका थिए। बङ्गलादेशका तत्कालीन राष्ट्रपति [[शेख मुजिबुर रहमान]]ले यस सम्बन्धमा विशेष पहल गरेका थिए। कविले बाँकी जीवन बङ्गलादेशमा विताएका थिए। सन् १९७६ मा नजरुललाई स्वतन्त्र बङ्गलादेशको नागरिकता प्रदान गर्न आधिकारिक आदेश जारी गरिएको थियो। त्यसपश्चात् पर्याप्त उपचारको बाबजुद पनि नजरुलको स्वास्थ्यमा सुधार आएको थिएन। सन् १९७४ मा कविका सबैधन्दा कान्छा छोरा काजी अनिरुद्धको मृत्यु भएको थियो। आफ्नो जीवनको अन्तिम क्षणहरू ढाकाको पिजी अस्पतालमा बिताइरहेका कजरुलको सन् १९७६ अगस्ट २९ का दिन सोही अस्पतालमा उपचारको क्रममा मृत्यु भएको थियो। [[चित्र:Side view of Mausoleum of Kazi Nazrul Islam.jpg|left|240px|thumb|राष्ट्रकवि काजी नजरुलको चिहान, ढाका विश्वविद्यालय]] नजरुलले आफ्नो एउटा गीतमा, "मलाई मस्जिदको छेउमा गाडिदेऊ, भाइ ताकि म मुइजिनको आवाज सुन्न सकूँ" भनि एक गीतको रचना गरेका थिए। कविको यस इच्छालाई ध्यानमा राख्दै [[ढाका विश्वविद्यालय]]को केन्द्रीय मस्जिदको छेउमा कविको इस्लामी संस्कार अनुसार गाड्ने निर्णय गरी सोही अनुसार उनको चिहान निर्माण गरिएको थियो। कविको मृत्यु पश्चात् १० हजार भन्दा बढी व्यक्तिले उसको जानाजामा भाग लिएका थिए। जानाजाको प्रार्थनापछि राष्ट्रपति आबु सादात मोहाम्मद साइम, सेनापति [[जियाउर रहमान]], रियल एडमिरल एमएच खान, मार्सल एजी माहमुद, सेनापति दस्तगीरले नजरुलको शव सोहारावार्दी मैदानबाट विश्वविद्यालयको मस्जिद परिसरमा लगिएको थियो। <ref>''ঢাকা বিশ্ববিদ্যালয়ের ৮০ বছর'', রফিকুল ইসলাম (অধ্যাপক); পৃষ্ঠা: ২৭১</ref>[[बङ्गलादेश]]मा उनको मृत्यु पछिका दुई दिनसम्म पनि शोक व्यक्त गरिएको थियो भने [[भारतीय संसद]]मा कविको सम्मानमा एक मिनेट मौन धारण गरिएको थियो। == साहित्यकर्म == {{मुख्य|काजी नजरुल इसलामका साहित्यकर्महरू}} === कविता === सन् १९२१ को डिसेम्बर महिनामा कुमिल्लाबाट कलकत्ता फर्किँदै गर्दा नजरुलले दुई क्रान्तिकारी साहित्यकर्मलाई जन्म दिएका थिए। यी दुई साहित्यकार्यहरू "विद्रोही" नामक एक कविता र "भाङेर गान" नामक एक गीत थियो जसले बङ्गाली कविता र गीतको विधालाई पूर्ण रूपमा परिवर्तन गरेको थियो। विद्रोही कविताबाट नजरुलले सबैभन्दा अधिक लोकप्रियता आर्जन गर्न सफल भएका थिए। तत्कालीन समय लेखिएको अर्को प्रसिद्ध कविता कामाल पाशा थियो जसले भारतीय मुसलमानहरूको खिलाफत आन्दोलनको निरर्थकता माथि नजरुलको विचारहरूलाई प्रकट गर्दछ भने यसले समकालीन अन्तर्राष्ट्रिय इतिहास-चेतनाको परिचय दिन्छ। सन् १९२२ मा नजरुलले अग्निवीना नामक एक कविता सङ्ग्रह प्रकाशन गरेका थिए। यो काव्यग्रन्थले बङ्गाली कवितामा एक नवीनता सृजना गर्न सक्षम भएको थियो भने यसको मार्फतबाट बङ्गाली कविताको पुरै जगतै परिवर्तन भएको थियो। प्रकाशनको साथसाथै यसको प्रथम संस्करण समाप्त भएको थियो। पछि अन्य थुप्रै नयाँ संस्करणहरू क्रमिक रूपमा प्रकाशन गरिएको थियो। यस कविता सङ्ग्रहका सबैभन्दा उल्लेखनीय कविताहरू: "प्रलयोल्लास, अगामणि, खेयापारेर तरनी, ​​शात-उल-आरब, विद्रोही, कामाल पाशा" आदि हुन्। यी कविताहरूले बङ्गाली कविताको मोडलाई परिवर्तन गरेको थियो। नजरुलले काली देविका लागि श्यामा सङ्गीतहरूको पनि रचना गर्ने गरेका थिए भने उनले इस्लामी गजलहरूको पनि रचना गरेका थिए। {{cquote|পূজিছে গ্রন্থ ভণ্ডের দল মূর্খরা সব শোন/ মানুষ এনেছে গ্রন্থ, গ্রন্থ আনেনি মানুষ কোন}} === सङ्गीत === {{मुख्य|नजरुलगीति}} नजरुलको गीतहरूको सङ्ख्या ४ हजारभन्दा बढी छन्। नजरुलद्वार रचित गीतहरू नजरुल सङ्गीतका नामले परिचित छन्। सन् १९३८ मा काजी नजरुल इसलाम कलकत्ता स्थित कलकत्ता रेडियो केन्द्रको साथ आधिकारिक रूपमा सामेल भएका थिए जहाँ उनले "हारामनि", "नबरागमालिका" र "गीतिविचित्रा" नामक तीन कार्यक्रमहरूका लागि थुप्रै गीतहरूको रचना गर्नु परेको थियो। कार्यक्रम "हरमनि" कलकत्ता रेडियो स्टेसनबाट महिनामा एक पटक प्रसारित गरिने व्यवस्था मिलाइएको थियो जहाँ उनले कम परिचित र लगभग विलुप्त रागहरूको साथ गीतहरू गाउने गरेका थिए। उल्लेखनीय रूपमा नजरुलले कार्यक्रमको सुरुवातमा एक लुप्तप्राय रागको माधुर्यमा स्वत लिखित गीतहरू गाउने गरेका थिए। यस्तै कार्यहरूमा संलग्न भएका नजरुलले नवाब आली चौधुरीको रचना 'म आरिफुन नागमतो' र फारसी भाषामा लेखिएका आमीर खसरूको विभिन्न पुस्तकहरू पढ्ने गरेका थिए यी पुस्तकहरूको सहायतामा उनले विभिन्न प्रकारको रागहरूमा दक्षता हासिल गर्न सफल भएका थिए। यी हराएका रागहरूमा उनले लगभग ४० भन्दा बढी गीतहरूको रचना गरेका थिए। नजरुलले सबै गीतहरूलाई कागजमा लेख्ने गरेका थिए भने भारतको मासिक सङ्गीत विभागका कार्यवाहक सम्पादक जगत घटकले यी सबै लिखित गीतहरूलाई ठूलो ढड्डामा बाँधेर राख्ने गरेका थिए। पछि नजरुलद्वारा रचित गीतहरूको ढड्डा हराएको थियो जुन बङ्गाली सङ्गीतका लागि निकै दुर्भाग्य घटना बनेको थियो। हराएको ढड्डालाई खोज्नका लागि विभिन्न पत्रपत्रिकाहरूमा समाचार प्रकाशन गरिएतापनि उक्त ढड्डा फेला परेको थिएन। <ref name="শিক্ষা পাতা">{{पत्रिका स्रोत |शीर्षक=নজরুলের হারামণি |अन्तिम=দাস |प्रथम=অভিজিৎ |मिति=नोभेम्बर २०१८ |कार्य=শিক্ষা পাতা}}</ref> === गद्य, निबन्ध, कथा तथा उपन्यासहरू === नजरुलको पहिलो गद्य रचना ''बाउन्डुलेर आल्मकाहिनी'' हो। सन् १९१९ को मे महिनामा यो गद्यलाई सओगात पत्रिका मार्फत सार्वजनिक गरिएको थियो। उनले यस गद्य कराची सेनानिवासमा बसिरहेको बेला रचना गरेका थिए जब उनी एक सिपाही थिए भने यस गद्यका साथ नजरुलको साहित्यिक जीवन सुरु भएको थियो। उनले उक्त सेनानिवसामा बसिरहेका बेला अन्य थुप्रै कथाहरू लेखेका छन् जसमध्ये ''हेना'', ''व्याथार दान'', ''मेहेर नेगार'', ''घुमेर घोरे'' आदि केही उल्लेखनीय कथाहरू हुन्। सन् १९२२ मा नजरुलद्वारा लेखिएका कथाहरूलाई कथा सङ्ग्रहको रूपमा सार्वजनिक गरिएका थिए भने उक्त कथा सङ्ग्रहको नाम व्याथार दान राखिएको थियो र सोही वर्ष उनका निबन्ध सङ्ग्रहहरूको पनि प्रकाशन गरिएको थियो। == चलचित्र == नजरुलले ‘धूपछाया’ नामक एक चलचित्रको निर्देशन गरेका थिए भने उक्त चलचित्रमा नजरुलले पनि एक भूमिका निर्वाह गरेका लिए। सन् १९३१ मा निर्माण गरिएको बङ्गला भाषाको छोटो चलचित्र ‘जामाई षष्ठीा’ र शरतचन्द्र चट्६पाध्यायको कहानीमा निर्माण गरिएको ‘गृहदारा’ चलचित्रमा नजरुलले गीतको रचना गरेका थिए। सन् १९३५ मा सार्वजनिक गरिएको ‘पातालपुरी’ चलचित्र र रवीन्द्रनाथ ठाकुरको एक उपन्यासको आधारमा निर्माण गरिएको गोरा चलचित्रका सङ्गीत निर्देशक नजरुल इसलाम थिए भने सन् १९३९ मा सार्वजनिक गरिएको सापुडे’ चलचित्रका पटकथा लेखक तथा सङ्गीतकार पनि नजरुल इसलाम थिए। नजरुलले ‘रजत जयन्ती’, ‘नन्दिनी’, ‘अभिनय’, ‘दिकशूल’ जस्ता चलचित्रहरुमा समावेश गीतका गीतकार नजरुल थिए भने ‘चौरङ्गी’ नामक एक हिन्दी भाषाको चलचित्रका गीतकार तथा रचनाकार पनि नजरुल थिए। चौरङ्गी एक हिन्दी भाषाको चलचित्र भएतापनि नजरुलले यस चलचित्रमा समावेश ७ गीतहरुको रचना गरेका थिए। <ref>[https://www.jugantor.com/todays-paper/features/tara-jilmil/180522/%E0%A6%9A%E0%A6%B2%E0%A6%9A%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0-%E0%A6%93-%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%95%E0%A7%87-%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%80-%E0%A6%A8%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B2 যুগান্তর, ২৩ মে ২০১৯]</ref><ref>[http://www.m.mzamin.com/article.php?mzamin=174109 মানব জমিন, ২৫ মে ২০১৯]</ref> == राजनैतिक दर्शन == आफ्नो सैन्य कार्यजीवन त्याग गर्दै नजरुल बङ्गाल मुस्लिम साहित्यिक समाजको कार्यालयमा मुजफ्फर आहमेदसँग बस्दै आएका थिए। मुजफ्फर आहमेद देशमा समाजवादी आन्दोलनका अग्रगामी थिए।यहाँबाट नजरुलको राजनैतिक चेतना विकास हुन भएको थियो। नजरुलले मुजफ्फर आहमेदसँग विभिन्न राजनैतिक सभा र व्याख्यानमा भाग लिने गरेका थिए। यस समयदेखि उनी समाजवादी विचारधारासँग परिचित भएका थिए। सन् १९१७ को रूसी समाजवादी क्रान्तिले उनलाई निकै प्रभावित बनाएको थियो। पछि उनले आफ्नो लाङ्गाल र गणवाणी पत्रिकाहरूमा कम्युनिस्ट र सर्वहारा कविताहरूको सङ्ग्रह प्रकाशित गरेका थिए। सोही समय उनले कम्युनिस्ट अन्तर्राष्ट्रियको अनुवाद जग अनशन बन्दी ओठ रे जतोको अनुवाद प्रकाशन गरेका थिए। त्यसबेला महात्मा गान्धीको नेतृत्वमा असहयोग आन्दोलन र मओलाना मुहाम्मद आली र शओकत आलीको नेतृत्वमा खिलाफत आन्दोलन गरिएको थियो जसको मुख्य उद्देश्य बेलायतीहरूलाई भारतबाट शान्तिपूर्ण रूपमा वितरण गर्नु थियो। एकीकृत सुलतानी शासन प्रणालीको प्रमुख तुर्कीका सुल्तानलाई लगभग सबै मुसलमानहरूले खलिफाको रूपमा लिने गरेकाले खिलाफत आन्दोलनको मुख्य उद्देश्य तुर्की मध्ययुगीन सामन्ती व्यवस्थालाई स्थायी बनाउनु रहेको थियो। नजरुल यी दुई आन्दोलनको विचारधारामा विश्वासी थिएनन। उनी सशस्त्र क्रान्तिमार्फत स्वतन्त्रता प्राप्त गर्नमा विश्वास गर्दथे जुन महात्मा गान्धीको दर्शनको विपरित हो। पुनः मोस्तफा कामाल पाशाको नेतृत्वमा रहेको तुर्की सलतनतको पतनबाट नजरुलले नयाँ तुर्की निर्माणको आन्दोलनलाई समर्थन गरेका थिए। पछि उनी असहयोग र खिलाफत आन्दोलनमा सामेल हुन पुगेका थिए। यस कारणले यी सङ्घर्षहरूलाई साम्राज्यवादको विरुद्ध दुई भारतीय हिन्दु र मुसलमानहरूको संयुक्त सङ्घर्षको अभिन्न अङ्गका रूपमा लिइन्थ्यो। सबै तिरबाट नजरुल राज्य ध्यानको अवधारणामा कामाल पाशाबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित बनेका थिए।तुर्कीका मुसलमानहरूले उनीहरूको देशमा के गर्न सक्छन् तर भारतीय उपमहाद्वीपमा यो किन सम्भव नहुने भनेर नजरुल चिन्तित भएका थिए। कट्टरपन्थी, रुढीबादी र अन्धविश्वासका विषयहरूमा नजरुल निकै कठोर थिए भने उनको यस अडान पछिको महत्त्वपूर्ण व्यक्ति कामाल पाशा थिए। नजरुलले आफ्नो विद्रोही जीवनको भूमिका निभाउने भरपुर कोशिश गरेका थिए। सन् १९१७ को रूसी समाजवादी क्रान्तिबाट नजरुल प्रभावित थिए। उनी यस समूहको सदस्य नबनेतापनि कमरेड मुजफ्फर उनको सबैभन्दा मिल्ने साथी थिए। नजरुलले सन् १९२० को दशकमा राष्ट्रिय परिषद्को निर्वाचनमा भाग लिने प्रयास गरेका थिए। उनी काङ्ग्रेसमा समर्थन प्राप्त गर्नका लागि पहिलोपटक कलकत्ता गएका थिए तर काङ्ग्रेसबाट खासै प्रतिक्रिया नपाएपछि उनले एक्लै निर्वाचनमा भाग लिने निर्णय गरेका थिए भने उनले निर्वाचनमा सोचेजस्तो प्राप्त गर्न असमर्थ भएका थिए। उनका राजनीतिक विचारहरू साहित्यका माध्यमबाट अभिव्यक्त हुने गरेतापनि राजनीतिमा उनको सक्रिय सहभागिता घटेको भने थिएन।<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=https://www.thedailystar.net/magazine/2010/05/03/tribute.htm|शीर्षक=::: Star Weekend Magazine :::|लेखक=|मिति=|कार्य=www.thedailystar.net}}</ref> == सम्मान == === भारत === [[चित्र:Garia Bazar Metro Station.jpg|thumb|कवि नजरुल मेट्रो स्टेसन (कलकत्ता)]] [[भारत]]को [[पश्चिम बङ्गाल]] राज्यको चुरुलियामा "नजरुल एकेडेमी" नामक एक गैरसरकारी नजरुल-चर्चा केन्द्र रहेको छ। सन् २०१२ मा चुरुलियाको आसानसोल महानगरमा काजी नजरुल विश्वविद्यालयको स्थापना गरिएको थियो।<ref name="স্টেটসম্যান">{{वेब स्रोत|शीर्षक=বিরোধীদের ওয়াকআউটের মধ্যে বেসরকারী শিক্ষা বিল পাস|युआरएल=http://thestatesman.net/index.php?option=com_content&view=article&id=415836&catid=42|पहुँचमिति=७ जुलाई २०१२|प्रकाशक=দ্য স্টেটসম্যান|मिति=६ जुलाई २०१२|भाषा=अङ्ग्रेजी|अभिलेखयुआरएल=https://archive.is/20121220042108/http://thestatesman.net/index.php?option=com_content&view=article&id=415836&catid=42|अभिलेखमिति=२० डिसेम्बर २०१२}}</ref><ref>{{वेब स्रोत|शीर्षक=Bill passed to set up private varsity|युआरएल=http://www.asianage.com/kolkata/bill-passed-set-private-varsity-653|पहुँचमिति=7 July 2012|प्रकाशक=এশিয়ান এজ|मिति=7 July 2012|भाषा=अङ्ग्रेजी|अभिलेखयुआरएल=https://web.archive.org/web/20171211054143/http://www.asianage.com/kolkata/bill-passed-set-private-varsity-653|अभिलेखमिति=११ डिसेम्बर २०१७}}</ref> आसानसोलको नजिक रहेको दुर्गापुर महानगर स्थित लागोया अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको नाम इसलामको नामका अनुसार परिवर्तन गरी काजी नजरुल इसलाम अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल राखिएको थियो। उत्तर २४ परगना जिल्लामा अवस्थित नेताजी सुवासचन्द्र बसु अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट राजधानी कलकत्ता जोड्ने प्रधान सडक खण्डको नाम इसलामको नाम अनुसार काजी नजरुल इसलाम सडक खण्ड राखिएको थियो।<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल =http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-05-25/kolkata/39521091_1_kazi-nazrul-islam-university-airport-project-facebook-profile |शीर्षक=মমতা নতুন বিমানবন্দরের নাম হিসেবে কাজী নজরুল ইসলাম আন্তর্জাতিক বিমানবন্দর করার প্রস্তাব করেন |प्रकाशक=টাইমস অব ইন্ডিয়া|मिति=2013-05-25 |पहुँचमिति=2013-09-20|}}</ref> कलकत्ताको गडिया बजारमा रहेको रेल्वे स्टेसनको नाम कवि नजरुल राखिएको छ। सन् १९४५ मा नजरुललाई कलकत्ता विश्वविद्यालय बङ्गाली साहित्यको सर्वोच्च पुरस्कार जगत्तारिणी स्वर्ण पदकबाट सम्मानित गरेको थियो। सन् १९६० मा उनलाई भारतको तेस्रो सर्वोच्च नागरिक सम्मान [[पद्मभूषण]]बाट सम्मानित गरिएको थियो।<ref>{{पुस्तक स्रोत |अन्तिम=কামাল |प्रथम=সাজীদ |सम्पादक=মোহাম্মদ নুরুল হুদা |शीर्षक=নজরুল: একটি মূল্যায়ন |युआरएल= |पहुँचमिति= |मिति=2000 |प्रकाशक=নজরুল ইনস্টিটিউট |आइएसबिएन=984-555-167-X |पृष्ठ=३२६ }}</ref> === बङ्गलादेश === काजी नजरुल इसलामलाई बङ्गलादेशको राष्ट्रकविको दर्जा दिइएको थियो। उनको रचना "चल चल चल" गीतलाई [[बङ्गलादेश]]को रणसङ्गीतको रूपमा ग्रहण गरिएको छ। नजरुलको जन्म र मृत्युका दिन प्रत्येक वर्ष विशेष कार्यक्रम गरी उनलाई सम्मान व्यक्त गरिन्छ। सन् २००५ मा नजरुलको स्मृतिमा [[मयमनसिङ्ह जिल्ला]]को त्रिशालमा जातीयो कोवि काजी नजरुल इसलाम [[विश्वविद्यालय]]को नामक एक सरकारी विश्वविद्यालयको स्थापना गरिएको थियोे। नजरुल एकेडेमी, बुलबुल ललित कला एकेडेमी र बाल सङ्गठन राजधानी [[ढाका]]मा कविको स्मृतिमा स्थापना गरिएको थियो। यसबाहेक नजरुल सङ्घ नामक एक सरकारी संस्थाको पनि स्थापित गरिएको थियो। ढाका सहरको मुख्य सडकलाई काजी नजरुल इसलाम एभिन्यु नाम दिइएको छ।<ref>{{वेब स्रोत | युआरएल = http://archive.thedailystar.net/newDesign/news-details.php?nid=186548 | शीर्षक = Nazrul . . . in the eyes of Benoykumar | प्रकाशक = The Daily Star | पहुँचमिति = 26 February 2016 }}</ref><ref>{{वेब स्रोत |युआरएल = http://www.theindependentbd.com/post/1731 |शीर्षक = Kazi Nazrul Islam: Rebel and Lover |वेबसाइट = Kazi Nazrul Islam: Rebel and Lover |पहुँचमिति = 27 February 2016 |अभिलेखयुआरएल = https://web.archive.org/web/20170706043407/http://www.theindependentbd.com/post/1731 |अभिलेखमिति = ६ जुलाई २०१७ }}</ref> बङ्गाली साहित्य र संस्कृतिमा नजरुलको विशेष योगदानको सम्मानमा [[ढाका विश्वविद्यालय]]ले उनलाई सन् १९७४ डिसेम्बर ९ का दिन डि.लिटको उपाधिका साथ सम्मान गरिएको थियो भने उक्त उपाधिलाई विश्वविद्यालयको दीक्षान्त समारोहमा प्रदान गरिएको थियो। सन् १९७६ जनवरीमा बङ्गलादेश सरकारले उनलाई बङ्गलादेशको नागरिकत्व प्रदान गरेको थियो। सोही वर्ष २१ फेब्रुअरीका दिन उनलाई एकुशे पदकबाट सम्मानित गरिएको थियो जुन बङ्गलादेशको सबैभन्दा सम्मानित पदक मानिन्छ।<ref name=":0" /> == तस्वीर सङ्ग्रह == <gallery> चित्र:Nazrul teaching Nazrul Sangeet.jpg|thumb|नजरुल नजरुलगीति सिकाउँदै। चित्र:Poet Nazrul's statue in BFDC.jpg|बङ्गलादेश चलचित्र विकास सङ्घमा अवस्थित नजरुलको स्मारक। चित्र:Tile mural, Nazrul Square, DC Hill (01).jpg|thumb| </gallery> == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडिहरू == {{प्रवेशद्वार|काजी नजरुल इसलाम}} {{कमन्सश्रेणी}} * [https://web.archive.org/web/20080524040542/http://www.kazinazrulislam.org/ काजी नजरुल इसलाम] [[श्रेणी:बङ्गलादेशी मुसलमानहरू]] [[श्रेणी:बङ्गलादेशी साहित्यकारहरू]] [[श्रेणी:बङ्गाली चलचित्र अभिनेताहरू]] [[श्रेणी:बङ्गलादेशी चलचित्र अभिनेताहरू]] 6cvn1nnrtcto0fckua3t5nlixxi70gn 0 119687 1074560 979264 2022-08-26T08:13:47Z हिमाल सुबेदी 30817 /* बाङ्ला एकाडेमी साहित्य पुरस्कार */ wikitext text/x-wiki {{Infobox organization | name = बाङ्ला एकाडेमी<br>বাংলা একাডেমি | former name = | image = বাংলা একাডেমির লোগো.png | size = 150px | caption = बाङ्ला एकाडेमीको प्रतीक | map = | msize = <!-- map size, optional, default 250px --> | malt = <!-- map alt text --> | mcaption = | map2 = | abbreviation = | motto = | predecessor = | successor = | formation = <!-- {{Start date and age|1955|12|03}} --> | founder = <!-- or | founders = --> | extinction = <!-- {{End date and age|YYYY|MM|DD}} --> | merger = | merged = | type = स्वयत्तशानसित प्रतिष्ठान | status = | purpose = बङ्गाली भाषा, साहित्य तथा संस्कृतिको अनुसन्धान | headquarters = बर्धमान गृह | location = [[ढाका]] | coords = <!-- Coordinates of location using {{Coord}} --> | region_served = | membership = | language = [[बङ्गाली भाषा| बङ्गाली]] | general = <!-- Secretary General --> | leader_title = | leader_name = | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = | leader_name3 = | leader_title4 = | leader_name4 = | key_people = | main_organ = <!-- gral. assembly, board of directors, etc --> | parent_organization = <!-- if one --> | affiliations = | budget = | num_staff = | num_volunteers = | website = {{url|banglaacademy.gov.bd/}} | remarks = }} '''बाङ्ला एकाडेमी''' ({{भाषा-बाङ्ला|বাংলা একাডেমি}}) एक स्वायत्त संस्था हो जसलाई तत्कालीन [[पूर्व पाकिस्तान]] (हाल [[बङ्गलादेश]]) सरकारले बङ्गाली भाषा, साहित्य र संस्कृतिको प्रवर्द्धन, राष्ट्रिय भाषा नीतिको विकास र कार्यान्वयनका साथै बङ्गाली भाषामा मौलिक अनुसन्धान गर्न सहयोग पुर्‍याउने उद्देश्यका साथ स्थापना गरेको थियो। यस संस्थानको स्थापना सन् १९५५ डिसेम्बर ३ का दिन [[ढाका]]मा भएको थियो। यो ढाकाको रमनाको बर्धमान गृहमा स्थित छ भने यो [[ढाका विश्वविद्यालय]] र सोहरावार्दी उद्यानको मैदान भित्र रहेको छ। बाङ्ला एकाडेमीको स्थापनाको माग राष्ट्रभक्ति आन्दोलनको सन्दर्भमा उठेको थियो। एकाडेमीको मुख्यालय पूर्व पाकिस्तानका तत्कालीन प्रधानमन्त्रीको आधिकारिक निवास बर्धमान गृहमा स्थापित गरिएको थियो। यस एकाडेमीको बर्धमान गृहमा भाषा आन्दोलन सङ्ग्रहालय रहेको छ। बाङ्ला एकेडेमीले वार्षिक एकुशी पुस्तक मेलाको पनि आयोजना गर्दै आएको छ। बाङ्ला एकाडेमीको लक्ष्य आदिवासी संस्कृति, राष्ट्रिय संस्कृति, इतिहास, विरासत, स्वतन्त्रता युद्ध चेतना, समकालीन कला, साहित्य संरक्षण र राष्ट्रिय अनुसन्धानको उत्थान गर्नु रहेको छ।<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=https://banglaacademy.org.bd/?page_id=557|शीर्षक=আমাদের-লক্ষ্য – বাংলা একাডেমি|শেষাংশ=|प्रथम=|मिति=|वेबसाइट=|पहुँचमिति=2018-12-20}}</ref> == इतिहास == [[चित्र:Dhaka - Bordhoman House at Bangla academy 03678.JPG|right|thumb|250px|बाङ्ला एकाडेमीको प्रधान भवन ''बर्धमान गृह'']] बशीर आल-हेललकम अनुसार बाङ्ला एकाडेमी जस्तो सङ्गठनको स्थापनाको विचार र चिन्तन गर्ने प्रथम व्यक्ति मुहम्मद शहीदुल्लाहले गरेका थिए। शहीदुल्लाहले सन् १९४८ डिसेम्बर ३१ का दिन पूर्व पाकिस्तान साहित्य सम्मेलनमा भाषा माथि अनुसन्धान गर्ने एक संस्थाको स्थापनाको माग गरेका थिए।<ref>[http://174.120.99.127/~thedaily/details.php?news=27&action=main&option=all&menu_type=&pub_no=118 দৈনিক সংবাদের নিবন্ধ]</ref> यस बाहेक दैनिक आजाद पत्रिकाले बाङ्ला एकाडेमीको गठनमा जनमत प्राप्त गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको थियो। सन् १९५२ अप्रिल २९ का दिनको पत्रिकाले बाङ्ला एकाडेमीको स्थापनाको आवश्यकताको सन्दर्भमा एक सम्पादकीय प्रकाशित गरेको थियो।<ref name="banglapedia.org">[http://bn.banglapedia.org/index.php?title= বাংলা_একাডেমী বাংলাপিডিয়ার ভুক্তি]</ref> [[ढाका विश्वविद्यालय]]का अधिकारीहरूले त्यसको सन्दर्भमा प्रयासहरू गरेका थिए। सन् १९५४ मा यसको सन्दर्भमा एक प्रस्तावलाई पनि स्वीकृति प्रदान गरिएता पनि आर्थिक रूपबाट प्रस्ताव लागू गर्न असमर्थ भएका थिए। सन् १९५४ मा जब संयुक्त मोर्चाको गठन भयो तब शिक्षा मन्त्री सैयद आजिजुल हकले यस संस्थानको स्थापना गर्न निर्देशन दिएका थिए। <ref name="banglapedia.org"/><ref name="174.120.99.127">http://174.120.99.127/~thedaily/details.php?news=27&action=main&option=all&menu_type=&pub_no=118]</ref> {{quote| প্রধানমন্ত্রী বর্ধমান হাউজের বদলে অপেক্ষাকৃত কম বিলাসের বাড়িতে বাসস্থান নির্দিষ্ট করিবেন এবং বর্ধমান হাউজকে আপাতত ছাত্রাবাস ও পরে বাংলা ভাষার গবেষণাগারে পরিণত করা হইবে।}} अन्ततोगत्वा सन् १९५५ डिसेम्बर ३ का दिन पूर्व पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री आबु होसेन सरकारले "बाङ्ला एकाडेमी"को उद्घाटन गरेका थिए। यस संस्थानको स्थापना पश्चात् मुहम्मद बरकतुल्लाह यसका प्रथम सचिवको रूपमा नियुक्त भएका थिए। सन् १९५६ मा एकाडेमीको प्रथम परिचालकको रूपमा अध्यापक मुहम्मद एनामुलले नियुक्ति पाएका थिए। बाङ्ला एकाडेमीद्वारा प्रकाशित पहिलो पुस्तक आहमद शरीफको सम्पादनमा रहेको दौलत उजिर बाहरामद्वारा रचित लायली-मजनु थियो। बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता पश्चात् एकाडेमीको परिसरमा एक छोटा पुस्तक मेला सुरु गरिएको थियो र सन् १९७४ सम्म यो मेला जारीनै रहेको थियो। सन् २०१० मा बाङ्ला एकाडेमीलाई "स्वतन्त्रता पुरस्कार"बाट सम्मानित गरिएको थियो जुन कलामा अद्वितीय योगदानका लागि बङ्गलादेशमा सर्वोच्च नागरिक पुरस्कारको रूपमा परिचित छ।<ref name="banglapedia.org" /> पछि बाङ्ला एकाडेमीले भाषा आन्दोलन सङ्ग्रहालयलाई सन् २००९-११ मा बर्धमान गृह भवनको दोस्रो र तेस्रो तल्लामा स्थापित गरेको थियो। == सङ्गठनात्मक संरचना == बाङ्ला एकाडेमी बङ्गलादेश सरकारको संस्कृति मन्त्रालयको अधीन एक स्वायत्त संस्थान हो। एकाडेमीको कार्यकारी प्रमुखको काम यहाँका महानिदेशक गर्दछन्। यस संस्थानका प्रथम महानिदेशक अध्यापक मयहारुल इसलाम थिए जसले सन् १९७२ जुन २ को दिनबाट दायित्व ग्रहण गरेका थिए। यस संस्थानका वर्तमान महानिर्देशक हाबिबुल्लाह सिराजी हुन्। उनी सन् २०१८ डिसेम्बर २० का दिनबाट यस पदमा रहँदै आएका छन्। <ref>{{वेब स्रोत |युआरएल=http://www.somoynews.tv/pages/details/139893 |शीर्षक=বাংলা একাডেমির মহাপরিচালক হলেন হাবীবুল্লাহ সিরাজী |पहुँचमिति=2018-12-20 |प्रकाशक=সময় টিভি}}</ref> === आन्तरिक संरचना === बाङ्ला एकाडेमीका विभिन्न कार्यहरूमा सम्पादन गर्नका लागि यहाँ ४ विभागको स्थापना गरिएको छ जुन यस प्रकार छन्; * अनुसन्धान, संकलन तथा लोकगीत विभाग * भाषा, साहित्य, संस्कृति तथन पत्रिका विभाग * पाठ्यपुस्तक विभाग * संस्थागत योजना तथा प्रशिक्षण विभाग == कार्यक्रमहरू == [[चित्र:Moder Gorob (Front View).JPG|thumb|300px|भाषा आन्दोलनका सहिदहरूको स्मृतिमा निर्मित मूर्ति]] राष्ट्रिय पुस्तकालयका पूर्व निदेशक साहित्यकार तथा आख्यानकार सरदार जयनउद्दिनले सन् १९७२ को डिसेम्बर महिनामा बाङ्ला एकाडेमीको परिसरमा अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक वर्षको अवसर पारी एक अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक मेलेको आयोजन गरेका थिए भने त्यस वर्षबाट बाङ्ला एकाडेमीमा पुस्तक मेला सुरु भएको थियो। बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता पश्चात् बाङ्ला एकाडेमीको एकुशी कार्यक्रममा कुनै पुस्तक मेलाको आयोजना नगरिएपनि बाङ्ला एकाडेमीको परिसर बाहिर स्ट्यान्डर्ड प्रकाशनका रुहुल आमिन निजामीले [[सोभियत सङ्घ]]को प्रगति प्रकाशनको केही पुस्तकहरू व्यवस्था गरेका थिए। उनको देखासिखी गर्दै मुक्ताधारा प्रकाशनका चितरञ्जन साहा र वर्नमिछिलका ताजुल इसलामले पनि आफुसँग उपलब्ध पुस्तकको साथ पुस्तक मेलामा सहभागी भएका थिए। सन् १९७४ मा बाङ्ला एकाडेमीद्वारा एक विशाल राष्ट्रिय साहित्य सम्मेलनको आयोजन गरिएको थियो। देशका तत्कालीन राष्ट्रपति बङ्गोबोन्धु [[शेख मुजिबुर रहमान]]ले यस कार्यक्रमको उद्घाटन गरेका थिए। यस अवसरमा निजामी, चित्तरञ्जन र वर्न मिछिफ सहित लगभग ८ प्रकाशकले एकाडेमी भित्र पुस्तकहरूको व्यवस्था गरेका थिए। सोही वर्ष बिक्री केन्द्रको बाहिर प्रथम बाङ्ला एकाडेमी पुस्तकलाई पनि बिक्री गरिएको थियो। <ref name="প্রথম আলো">[http://www.prothomalo.com/art_and_literature/article/136348/%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8_%E0%A6%93_%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%A8_%E0%A6%86%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%87_%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE বইমেলার ইতিহাস ও নতুন আঙ্গিকে বইমেলা]</ref> === अमर एकुशे ग्रन्थमेला === प्रत्येक वर्षको फेब्रुअरी महिनामा बाङ्ला एकाडेमीले एक राष्ट्रिय पुस्तक मेलाको आयोजन गर्दा आएको छ जसलाई अमर एकुशे ग्रन्थमेला भनिन्छ। सन् १९५२ फेब्रुअरी २१ का दिन बङ्गाली भाषाका लागि आत्म-बलिदान दिएक सहिदहरूको स्मरणमा फेब्रुअरी महिनाको पुस्तक मेलालाई "अमर एकुशी ग्रन्थमेला"को नाम दिइएको थियो। बाङ्ला एकाडेमीद्वारा सन् १९८४ बाट आयोजित पुस्तक मेलाको नाम अमर एकशी ग्रन्थमेला राखिएको थियो।<ref name="প্রথম আলো"/> === पुस्तक प्रकाशन === सन् २०१३ को जनवरीसम्मको तथ्याङ्क अनुसार बाङ्ला एकाडेमीबमट कुल ४,९६५ पुस्तक तथा पत्रिकाहरू प्रकाशित भएका थिए। जसमा कथा, कविता, सामान्य शब्दकोश, शब्दावली शब्दकोश, विभिन्न लेखक तथन कविहरूको साहित्य कर्म, साहित्यिक अनुसन्धान, साहित्यिक आलोचना, दर्शन, इतिहास, भूगोल, गणित, विज्ञान, पत्रकारिता, भाषा आन्दोलन, बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता युद्ध, बाल साहित्य, धर्म, संस्कृति, जीवनी आदि विषयका पुस्तकहरू सामेल छन्। <ref>https://banglaacademy.org.bd/english/?page_id=148</ref> === पत्रपत्रिका प्रकाशन === बाङ्ला एकाडेमीको "बाङ्ला एकाडेमी पत्रिका"को पहिलो अङ्क सन् १९५७ मा प्रकाशित भएको थियो। * ''उत्तराधिकार'' - सृजनशील मासिक साहित्य पत्रिका, यस पत्रिकालाई पहिलोपटक सन् १९७३ मा प्रकाशन गरिएको थियो। यस पत्रिका मासिक रूपबाट दस वर्षसम्म प्रकाशित भएको थियो भने सन् १९८३ मा त्रैमासिक र विस्तारै यसको प्रकाशन अनियमित भएको थियो। सन् २००९ जुलाई जुलाईबाट यसलाई प्रत्येक महिना एक नयाँ प्रारूपमा मासिक रूपबाट प्रकाशित गरिन्छ।<ref>https://banglaacademy.org.bd/english/?page_id=148</ref> * ''बाङ्ला एकाडेमी पत्रिका'' - अनुसन्धानमूलक त्रैमासिक पत्रिका * ''बाङ्ला एकाडेमी वार्ता'' - बाङ्ला एकाडेमीको त्रैमासिक मुखपत्रलाई सन् २००९ को अगस्टबाट 'बाङ्ला एकाडेमी वार्ता' शीर्षकको राखि प्रकाशित गरिएको थियो। * ''बाङ्ला एकाडेमी विज्ञान पत्रिका'' - अर्धमासिक विज्ञान पत्रिका (हाल विलुप्त) * ''धानशालिकेर देश'' - किशोरकिशोरीहरूका लागि।प्रकाशन गरिने त्रैमासिक साहित्य पत्रिका। === पुरस्कार वितरण === बाङ्ला एकाडेमी साहित्यिक पुरस्कार बङ्गाली भाषामा सबैभन्दा प्रतिष्ठित साहित्यिक पुरस्कारहरू मध्ये एक हो। यस बाहेक बाङ्ला एकाडेमीलु अन्य पुरस्कारहरू पनि वितरण गर्दै आएको छ जुन यस प्रकार छ; * रोबीन्द्रो पुरस्कार * चित्तरञ्जन साहा स्मृति पुरस्कार: - अमर एकुशी ग्रन्थमेलाका प्रवर्तक चितरञ्जन साहाको नाममा यस पुरस्कारको वितरण कार्यक्रम सन् २०१० बाट सुरु भएको थियो। यस पुरस्कार प्रकाशकलाई अघिल्लो वर्षमा प्रकाशित पुस्तकको ख्याति र गुणस्तर अवलोकन गरी सर्वश्रेष्ठ पुस्तकका लागि प्रदान गरिन्छ। * सरदार जयनउद्दीन स्मृति पुरस्कार: अमर एकुशी ग्रन्थमेलामा स्टल र सामानका लागि यस पुरस्कार प्रदान गरिन्छ। * पलान सरकार स्मृति पुरस्कार: - अमर एकुशी ग्रन्थमेलामा सबैभन्दा धेरै पुस्तक खरिद गर्नेलाई सर्वश्रेष्ठ पलन सरकार पुरस्कारबाट सम्मानित गरिन्छ * मोहाम्मद नुरुल हक ग्रन्थ–सुहृद पुरस्कार<ref>https://banglaacademy.org.bd/english/?page_id=148</ref> == बाङ्ला एकाडेमी साहित्य पुरस्कार == बाङ्ला एकाडेमी साहित्य पुरस्कारको वितरण सन् १९६० मा सुरु भएको थियो। यो पुरस्कार [[बङ्गाली साहित्य]]को क्षेत्रमा महत्वपूर्ण योगदानका लागि दिइन्छ। सन् १९८४ सम्म यस पुरस्कार विभिन्न विधाहरूमा गरी एक वर्षमा ९ जनालाई प्रदान गरिएको थियो। सन् १९८६ देखि यस पुरस्कारलाई १ वर्षमा जम्मा दुई जनालाई प्रदान गर्न सुरु गरिएको थियो। सन् २००९ देखि यस पुरस्कारलाई ४ विधामा प्रदान गरिँदै आएको छ। == बाङ्ला एकाडेमी फेलोसिप == बाङ्ला एकाडेमीले प्रत्येक वर्ष देशका प्रतिभाशाली, विद्वानहरू तथन प्रतिष्ठित व्यक्तियहरूका लागि उनीहरूले सम्बन्धित क्षेत्रमा दिएको विशेष योगदानको मान्यतामा मानद फेलोसिप प्रदान गर्दै आएको छ। यस बाहेक बाङ्ला एकेडमी साहित्य पुरस्कारको प्राप्तकर्ता पनि यसको अध्येताको रूपमा गनिन्छन्। सम्मानसुचक फेलिसिपलाई बाङ्ला एकाडेमीको साधारण सभाको वार्षिक बैठकमा आयोजना गरिँदै आएको छ।<ref>[http://www.banglaacademy.org.bd/content.php?cid=12] বাংলা একডেমি ওয়েবসাইট</ref> यस कार्यक्रममा फेलोसिप प्राप्तकर्ताहरूलाई प्रमाण पत्र तथा मानद स्मृति चिन्ह प्रदान गरिन्छ। बङ्गलादेशकी प्रधानमन्त्री [[शेख हसिना]] र अर्थशास्त्रमा नोबेल पुरस्कार विजेता अमर्त्य सेनलाई पनि फेलोसिपबाट सम्मानित गरिएको थियो।<ref>[http://nl.dw.de/DTS?url=http%3A%2F%2Fwww.dw-world.de%2Fdw%2Farticle%2F0%2C%2C15637422%2C00.html%3Fmaca%3Dben-newsletter_ben_auf_einen_blick-5180-html-newsletter&emv_key=F9X7CqlXaJ5i8SA9MKJDeIsY54O102IMNfcStGb5lw8W0bBhOG5mpqVsje_Hhe-g21oG অমর্ত্য সেনকে বাংলা একাডেমীর সম্মানসূচক ফেলোশিপ - ডয়চে ভেলে, সংগ্রহঃ ৩১ ডিসেম্বর, ২০১১ইং]</ref> == चित्र दिर्घाहरू == <gallery> चित्र:Dhaka_-_Bordhoman_House_at_Bangla_academy_03678.JPG|बर्धमान गृह चित्र:Dhaka_-_Sub-Post_Office_at_Bangla_academy_03679.JPG|बाङ्ला एकाडेमीको प्राङ्गणमा रहेको हुलाक कार्यालय चित्र:Dhaka_-_Nazrul_Moncho_03677.JPG|नजरुल मञ्च Image:Moder gorob.jpg|बाङ्ला एकाडेमीको परिसरमा अवस्थित भाषा आन्दोलनका सहिदहरूको मूर्ति Image:Boimela2011-Seminar.jpg|एकाडेमीले आयोजना गरेको बैठकमा पुरोहित अध्यापक पवित्र सरकार र अन्य वक्ताहरू, सन् २०११ </gallery> == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्स२|Bangla Academy|बाङ्ला एकाडेमी}} * [http://banglaacademy.gov.bd/ आधिकारिक वेबसाइट] [[श्रेणी:बङ्गाली भाषा]] nfg1hriy3a8nl59ahqrkupk834ply95 0 124806 1074558 1064754 2022-08-26T08:07:28Z हिमाल सुबेदी 30817 सुधार wikitext text/x-wiki {{infobox | name = बङ्गाली साहित्य | bodystyle = width:20em; | above = बङ्गाली साहित्य | abovestyle = background:#ccc; | headerstyle = background:#ccc; | image = [[चित्र:Charyapada.jpg|300px]]<br />{{Multiple image | perrow = 4 | total_width = 340 | image1 = Bankim Chandra Chattopadhyay.jpg | image2 = Rabindranath Tagore in 1909.jpg | image3 = Nazrul.jpg | image4 = Begum Rokeya.jpg | image5 = Mir mosharraf hossain.jpg | image6 = Sarat Chandra Chattopadhyay.jpg | image7 = Upendrokishor-ray.gif | image8 = Jibanananda Das (1899–1954).jpg | image9 = Sunil Gangopadhyay 4190.JPG | image10 = Humayun Ahmed 13Nov2010.jpg | image11 = }} | caption = ^{<small>[[चर्यापद]] <br>[[बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय]], [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]], [[काजी नजरुल इसलाम]]<br> [[बेगम रोकेया]], [[मीर मशाररफ होसेन]], [[शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय]]<br> [[उपेन्द्रकिशोर रायचौधुरी]] [[जीवनानन्द दास]] [[स्वर्णकुमारी देवी]] <br>[[सुनील गङ्गोपाध्याय]] [[हुमायुन आहमेद]]</small>} |data1= बङ्गाली साहित्य <br /> <br /> [[बङ्गाली भाषा]] <br /> | header2 = साहित्यको इतिहास | data3 = [[बङ्गाली साहित्यको इतिहास]] | header4 = बङ्गाली साहित्यकारहरूको सूची | data5 = [[बङ्गाली साहित्यकाहरूको सूची (कालानुक्रम)|कालानुक्रम सूची]] - [[बङ्गाली साहित्यकारहरूको सूची (वर्णानुक्रम)|वर्णानुक्रम सूची]] | header6 = बङ्गाली साहित्य | data7 = [[:श्रेणी:बङ्गाली लेखक|लेखक]] - [[:श्रेणी:बङ्गाली उपन्यासकार|उपन्यासकार]] - [[:श्रेणी:बङ्गाली कवि|कवि]] | header8 = साहित्यधारा | data9 = '''प्राचीन र मध्ययुगीन'''<br/>[[चार्यपद]] - [[मङ्गलकाव्य]] - [[वैष्णव पदावली]] र [[बङ्गाली वैष्णव साहित्य|साहित्य]] - [[नाथसाहित्य]] - [[मध्ययुगीन बङ्गाली अनुवाद साहित्य|अनुवादिक साहित्य]] -[[मध्ययुगीन बङ्गाली इस्लामी साहित्य|इस्लामी साहित्य]] - [[शाक्तपदावली]] - [[बाउल गान]]<br/> '''आधुनिक साहित्य'''<br/> [[बङ्गाली उपन्यास|उपन्यास]] - [[बङ्गाली कविता|कविता]] - [[बङ्गाली नाटक|नाटक]] - [[बङ्गाली छोटा कथा|छोटो कथा]] - [[बङ्गाली प्रबन्ध साहित्य|प्रबन्ध]] - [[बङ्गाली बालसाहित्य|बालसाहित्य]] - [[बङ्गाली कथा विज्ञान|कथा विज्ञान]] | header10 = प्रतिष्ठान तथा पुरस्कार | data11 = [[: श्रेणी:बङ्गाली भाषाको शिक्षायन |भाषाको शिक्षायन]] <br /> [[:श्रेणी:बङ्गाली साहित्य पुरस्कार|साहित्य पुरस्कार]] | belowstyle = background:#ccc; | below = सम्बन्धित प्रवेशद्वार<br/> [[पोर्टल:साहित्य|साहित्य प्रवेशद्वार]] }}<noinclude> [[बङ्गाली भाषा]]मा लेखिएका साहित्यिक कृतिहरूलाई बङ्गाली साहित्य भनिन्छ। ७औँ शताब्दीको बीचतिर बङ्गाली भाषामा साहित्य लेखन सुरु भएको अनुमान गरिएको छ। १० र १२औँ शताब्दीको बीचमा लेखिएको बौद्ध दोहा-सङ्कलन [[चार्यपद]] बङ्गाली साहित्यको सबैभन्दा पुरानो नमुनाहरूमध्ये एक हो। मध्यकालीन बङ्गाली साहित्य कविताप्रमुख थिए। यस अवधिका बङ्गाली साहित्य हिन्दू धर्म, इस्लाम र बङ्गालको धार्मिक विश्वासमा आधारित थियो। मङ्गलकाव्य, वैष्णव पदावली, शक्तिपदावली, वैष्णव सन्तजीबी, रामायण, महाभारत र भागवतको बङ्गाली अनुवाद, पिर साहित्य, नाथा साहित्य, बाल पदावली र इस्लामी धार्मिक साहित्य यस साहित्यका मुख्य विषयहरू हुन्। १८औँ शताब्दीमा बङ्गाली साहित्यमा आधुनिकता सुरु भएको थियो। १९औँ शताब्दीमा बङ्गली साहित्यमा नयाँ युगको सुरुवात बङ्गाल पुनर्जागरणको युगमा कलकत्ता सहरबाट भएको थियो। यतिबेलादेखि धार्मिक विषयवस्तुको सट्टा मानिस, मानवतावाद र मानव मनोविज्ञान बङ्गली साहित्यको मुख्य विषय बनेको थियो। सन् १९४७ मा भारत विभाजनपछि बङ्गाली साहित्यलाई [[कलकत्ता]]-केन्द्रित [[पश्चिम बङ्गाल]]को साहित्य र [[ढाका]]-केन्द्रित [[बङ्गलादेश]]को साहित्य गरि दुई भागमा विभाजन गरिएको थियो। आजको दिन बङ्गाली साहित्यलाई विश्वकै सबैभन्दा धनी साहित्यिक विधा मानिन्छ। == युग विभाजन == बङ्गाली साहित्यको हजार वर्षे इतिहास मुख्यतः तीन चरणमा विभाजित छ:<ref>''বাংলা সাহিত্য পরিচয়'', ড. পার্থ চট্টোপাধ্যায়, তুলসী প্রকাশনী, কলকাতা, ২০০৮, পৃ. xxiii</ref><ref>''[[লাল নীল দীপাবলি বা বাঙলা সাহিত্যের জীবনী]]'', [[হুমায়ুন আজাদ]], [[আগামী প্রকাশনী,]] [[ঢাকা]], ২০০৫, পৃ. ১৯</ref> * आदियुग वा प्राचीन काल (लगभग ६५० देखि ९५० –१२०० इस्वी संवत्) * मध्ययुग (१२०१ –१८०० इस्वी संवत्) * आधुनिक युग (इस्वी संवत् १८०१ –हालसम्म) राजनीतिक इतिहास जस्तो विशिष्ट मिति अनुसार साहित्यिक इतिहासको युगलाई विभाजन गर्न असम्भव जस्तै हुन्छ। तथापि, साहित्यको इतिहासले मितिको हिसाबलाई ध्यानमा राखेको हुन्छ। साहित्यिक कृतिहरूको विविधता र विशेषतामा साहित्यको इतिहासलाई कुनै खास कालखण्ड र साहित्यको विकासक्रमको सङ्केतको विश्लेषण गरी विभाजन गरिएको छ। === प्राचीन बङ्गाली साहित्य === बङ्गाली साहित्यको आगमन अघि संस्कृत, प्राकृत र अवहट्ठ भाषाहरूमा साहित्य लेख्ने परम्परा थियो। यही साहित्यको माध्यमबाट नै बङ्गाली साहित्यको मूल अध्यायको सुरुवात भएको हो। तेह्रौँ शताब्दीमा टर्कीको आक्रमण हुनुभन्दा धेरै अघि बङ्गालीहरू विशेष भाषीहरूका रूपमा देखा परेका थिए। सोही समयदेखिनै बङ्गाली भाषाको बोलीचालीमा आएको थियो।<ref>''বাংলা সাহিত্য পরিচয়'', পৃ. ৮</ref> तर, सुरुमा भने बङ्गालीहरूमा आर्य ब्रम्हण संस्कृति र गैर आर्य संस्कृतिको मिश्रण थिएन। संस्कृत भाषामा लेखिएका अभिनन्द र सन्ध्याकर नन्दीर रामचरित, शरण, धोयी, गोवर्धन, उमापति धरका काव्यकविता, जयदेवको गीतगोविन्दम् कवीन्द्रबचनसमुच्चय र समुक्तिकर्णामृत नामक दुईवटा श्लोकसङ्ग्रम र अवहट्ठ भाषमा लेखिएका कविता सङ्कलन प्राकृति-पैङ्गल बङ्गाली भाषमा लेखिएका सबैभन्दा पुराना साहित्यिक लेखनका उदाहरणहरू हुन्। यी पुस्तकहरू बङ्गाली भाषामा नलेखिएको भए तापनि ती समकालीन बङ्गाली समाज र मनको महत्वपूर्ण दस्तावेज मानिन्छन्। पछिल्लो समय बङ्गाली वैष्णव साहित्यमा गीतगोविन्दम् काव्यको प्रभाव अकाट्य छ।<ref>"বিদ্যায় সাহিত্যে শিল্পে", ''বঙ্গভূমিকা'', সুকুমার সেন, পশ্চিমবঙ্গ বাংলা আকাদেমি, কলকাতা, পৃ. ১৪৫-৯৬</ref><ref>''বাংলা সাহিত্যের সমগ্র ইতিহাস'', ক্ষেত্র গুপ্ত, গ্রন্থনিলয়, কলকাতা, ২০০১, পৃ. ৩৭-৪৩</ref> सर्वप्रथम बङ्गाली भाषामा लेखिएको साहित्यको कृति चार्यापद हो। १० र १२औँ शताब्दीको बीच चार्यपदावली सहजिया बौद्ध सिद्धाचार्यहरूको साधना गीत थियो। आधुनिक भाषाविद्हरूले वैज्ञानिक प्रमाणको सहायताले हजारौँ वर्षअघिको लेखन बङ्गाली भाषा लेखिएको हो भनेर प्रमाणित गरेका छन्। समकालीन बङ्गालको सामाजिक र प्राकृतिक चित्र यी शब्दहरूमा झल्किन्छ। साहित्यिक मूल्यको सन्दर्भमा केही शब्दावलीहरू चिरस्थायी छन्। === मध्ययुगीन बङ्गाली साहित्य === बङ्गाली भाषाको मध्ययुगीन काल इस्वी संवत् १२०० देखि १८०० सम्म रहेको छ। मध्ययुगको पहिलो साहित्यिक कृति बडु चण्डीदासको 'श्रीकृष्णकिर्तन' हो। १४औँ शताब्दीको बीच र १५ औँ शताब्दीको पहिलो भागतिर बडु चण्डिदासले राधाकृष्णको प्रेम कथामा आधारित एक कविता रचना गरेका थिए। यतिबेला मैथिली कवि [[विद्यापति]]ले ब्रजबुली भाषामा राधाकृष्णको प्रेम सम्बन्ध लेखेका थिए। मध्ययुगका प्रथम मुसलमान कवि शाह मुहम्मद सगीरले १५औँ शताब्दीमा "युसुफ-जोलेखा" नामक एक प्रेम सम्बन्धित कृति लेखेका थिए। यसबाहेक, अनुवाद साहित्यहरूले मध्ययुगका प्रायजसो भागलाई ढाक्दछ। यो प्रवृत्ति कवि कृतीबासद्वारा रामायणको बङ्गाली संस्करणबाट सुरु भएको थियो। पछिल्लो समय थुप्रै पुस्तकहरू बङ्गाली भाषामा अनुवाद भएका छन्। मध्ययुगमा मङ्गलकाव्यले निकै ठूलो दायरालाई ढाकेको छ। देवीदेउताका महानतालाई झल्काउने खाले कविता लेखन १५औँ शताब्दीबाट सुरु भएको हो। तथापि, यसको सबैभन्दा ठूलो वृद्धि १६औँ शताब्दीमा भएको थियो। धर्ममङ्गल, मानसमङ्गल, शिवमङ्गल वा शिवयान, चण्डीमङ्गल आदि यस चरणका विभिन्न शाखाहरू हुन्। यस विधाका केही कविहरूमा माणिक दत्त, कनहरी दत्ता, विजयगुप्त, बिप्रदास पिपिलाई, कविकङ्कन मुकुन्दरम चक्रवर्ती, भरतचन्द्र रेगुनकार र अन्य रहेका छन्। श्री चैतन्यदेव (सन् १४८६-१५३३) को आगमनसँगै बङ्गाली साहित्यको मध्ययुगले समृद्धिको मार्गमा निकै लामो यात्रा गरेको थियो। मध्ययुगको समयमा नै अराकानको शाही दरबारबाट बङ्गाली साहित्यको प्रचलन सुरु भएको थियो। यसबाहेक शक्ति पदावली, नाथा साहित्य, बाउल र अन्य लोकगीतका अमूल्य साहित्य, मयमनसिङ्ह गीतिका, पूर्वबङ्गाल–गीताका आदिको रचना मध्ययुगीन बङ्गाली साहित्यका महत्त्वपूर्ण कृतिहरू हुन्। === १३औँ शताब्दी: बङ्गाली साहित्यको अन्धकारको युग === यस समयको साहित्यिक रचनाहरूको कुनै विशिष्ट प्रामाणिक ग्रन्थ पाउन सकिएको छैन। पुराना गायकहरू तथा लोकगीतकारहरूमा बिहुला कथा प्रचलित थियो भने सोही आधारमा केही अज्ञात कविहरूले रचनाको प्रस्तुत गरेका थिए जसलाई बङ्गाली प्रारम्भिक प्रबन्ध काव्यको संज्ञा दिन सकिन्छ। यो समयमा बङ्गाली भाषी मुसलमानको उद्भव भएको थियो जसमा क्रमश: वृद्धि हुँदै गएको थियो। तुर्केली आक्रमणकारीहरू मध्ये धेरैले बङ्गाली महिलाहरूसँग विवाह गरेर विस्तारै यहाँको भाषा र रहनसहनलाई अपनाएका थिए। उनीहरूले आफ्नो मातृभाषा अरबीलाई विर्सिएर बङ्गाली भाषालाई अपनाएपछि अरबी भाषा धर्म-कर्मको भाषामा सिमित बनेको थियो। बङ्गालमा हिन्दु जमिन्दार र सामन्तहरूको व्यवस्था प्रचलित थियो जसको फलस्वरूप मुसलमान विचार र पद्धतिको जनजीवनमा प्रभाव परेको थियो। बङ्गाली साहित्यमा सन् १२०१ देखि सन् १३५० को समयमलाई विज्ञहरूले "अन्धकारको युग" मानेका छन्। हुमायुन आजादले आफ्नो पुस्तक "लाल नीलो दीपावली बा बाङ्ला साहित्यर जीवनी"को पृष्ठ १७ मा यस युगको बयान गरेका छन्। सन् १२०१ देखि सन् १३५० को बीचमा कुनै साहित्यिक कृतिहरू नलेखिएका कारण यस युगलाई अँध्यारोको युग पनि भन्ने गरिन्छ। विज्ञहरूले यस समयलाई निकै विचाार र चर्चा गरेका छन् तर कसैले पनि यश युगमा कृतिहरूमा प्रकाश पार्न सकेका छैनन्। यसको बाबजुद वाकिल अहमदले आफ्नो "बङ्गाली साहित्यको प्राचीनता" ग्रन्थको पृष्ठ १०५ मा बङ्गाली परम्पराको तथाकथित 'अन्धकार युग' कुनै पनि हालमा साँस्कृतिक बाँझोपनको युग थिएन भनेर वर्णन गरेका थिए। धर्म र शिक्षाको कलाको अभ्यास गर्ने जिम्मेवारी पाएकाहरू सीमित मापदण्डमा भए पनि शिक्षा साहित्यको अभ्यासमा संलग्न थिए। तथापि हिन्दु र मुसलमानहरूले बङणगालीलाई लोकभाषाको रूपमा स्वीकार गरेका थिएनन् जसकारण बङ्गाली साहित्यको निशान नहुनुको मुख्य कारण बनेको थियो। यस समयका केही साहित्यिक रचनाहरू; १. प्राकृत भाषाको गीति कविताको सङ्कलन ग्रन्थ 'प्राकृत पैङ्गल' २. रामाई पण्डितद्वारा रचित 'शुन्यपुराण' (गद्यपद्य मिश्रित), ३. हलायुध मिश्रद्वारा रचित 'सेक शुभोदया' (गद्यपद्य मिश्रित) आदि हुन्। === आधुनिक युग === बङ्गाली साहित्यमा आधुनिक युगका बारेमा फरक मत भए पनि लगभग सन् १७६० मा भरतचन्द्र रायको निधन पश्चात् धेरै समालोचकहरूले बङ्गाली साहित्यको आधुनिक युग प्रारम्भ भएको भन्ने विचार व्यक्त गरेका छन्। समयको सन्दर्भमा, आधुनिक युगलाई विभिन्न चरणहरूमा विभाजन गरिएको छ। यी युगहरूलाई सन् १७६०-१७९९ (आधुनिक युगको पहिलो भाग) सन् १८००-१८५८ (आधुनिक युगको दोस्रो भाग), सन् १८५९– १९०० (आधुनिक युगको तेस्रो भाग), सन् १९०१-१९४७ (आधुनिक युगको चौथो भाग) , सन् १९४८-२००० (आधुनिक युगको पाँचौ भाग) र सन् २००१ देखि हालसम्मको युगलाई आधुनिक युगको छैटौँ भागको रूपमा विभाजन गरिएको छ। == बङ्गाली साहित्यका उल्लेखनीय कवि तथा साहित्यकारहरू == === मध्ययुग (सन् १२०० देखि १८००) === मध्ययुगका सम्पूर्ण क्षेत्रहरूमा कविताको एकाधिकार उल्लेखनीय छ। यो साहित्य विभिन्न शाखाहरूमा बाँडिएको थियो। यस अवधिका विभिन्न शाखाका उल्लेखनीय कविहरूको संयुक्त सूची यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ। सूचीको तयारीमा कुनै प्रकारको क्रम अनुसार गरिएको छैन। * बडु चण्डीदास * शाह मुहम्मद सगीर * आलाओल * भरतचन्द्र रायगुणाकर * श्रीचैतन्यदेव * हेयात मासुद * मुकुन्दराम चक्रवर्ती * दौलत काजी * कृत्तिबास ओझा * साविरिद खान * चन्द्रावति * दौलत उजिर बाहराम खान * दुर्लभ मल्लिक * शेख फयजुल्लाह * मयुर भट्ट * अब्दुल हाकिम * मालाधर बसु * [[विद्यापति]] * द्विज वङ्शीबदन * चम्पागाजी * मागन ठाकुर * माधव कन्दली * रामानन्द जति * द्विज तुलसी * मानिकराम दास === आधुनिक युगको पहिलो भागका साहित्यिकारहरू (सन् १८०० देखि १९४७ सम्म) === विभाजन हुनुभन्दा पहिले लेखनद्वारा चिनिएका कवि र लेखकका नामहरू यसप्रकार छन्; तिनीहरूमध्ये थुप्रैले विभाजन पछि पनि साहित्यमा उल्लेखनीय योगदान दिएका छन्। तथापि, तिनीहरूलाई अझै पनि आधुनिक समयका प्रारम्भिक लेखकको रूपमा लिन सकिन्छ। यो सूची लेखकको जन्मक्रम अनुसार बनाइएको हो। {{div col|colwidth=20em}} * [[ईश्वरचन्द्र गुप्त]] (सन् १८१२-१८५९) * [[प्यारीचाँद मित्र]] (सन् १८१४-१८८३) * [[अक्षयकुमार दत्त]] (सन् १८२०-१८८६) * [[माइकल मधुसूदन दत्त]] (सन् १८२४-१८७३) * [[दीनबन्धु मित्र]] (सन् १८३०-१८७३) * [[सञ्जीजचन्द्र चट्टोपाध्याय]] (सन् १८३४-१८८९) * [[विहारीलाल चक्रवर्ती]] (सन् १८३५-१८९४) * [[बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय]] (सन् १८३८-१८९४) * [[कालीप्रसन्न सिंह]] (सन् १८४०-१९७०) * [[मीर मशाररफ होसेन]] (सन् १८४७-१९१२) * [[चैलोक्यनाथ मुखोपाध्याय]] (सन् १८४७-१९१९) * [[रमेशचन्द्र दत्त]] (सन् १८४८-१९०९) * [[हरप्रसाद शास्त्री]] (सन् १८५३-१९३१) * [[स्वर्णकुमारी देवी]] (सन् १८५५-१९३२) * [[कायकोवाद]] (सन् १८५८-१९५२) * [[श्रीशचन्द्र मजुमदार]] (सन् १८६०-१९०८) * [[अक्षयकुमार बडाल]] (सन् १८६०-१९१९) * [[मोहाम्मद नजिवर रहमान]] (सन् १८६०-१९२३) * [[मुहाम्मद मोजाम्मेल हक]] (सन् १८६०-१९३३) * [[अक्षयकुमार मैत्रेय]] (सन् १८६१-१९३०) * [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]] (सन् १८६१-१९४१) * [[उपेन्द्रकिशोर रायचौधुरी]] (सन् १८६३-१९१५) * [[कामिनी राय]] (सन् १८६४-१९३३) * [[प्रमथ चौधुरी]] (सन् १८६८-१९४६) * [[कुसुमकुमारी दास]] (सन् १८७५-१९४८) * [[शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय]] (सन् १८७६-१९३८) * [[जतीन्द्रमोहन बागची]] (सन् १८७८-१९४८) * [[सैयद इसमाइल होसेन मिजारी]] (सन् १८७९-१९३१) * [[बेगम रोकेया]] (सन् १८८०-१९३२) * [[राजशेखर बसु]] (सन् १८८०-१९६०) * [[शरतचन्द्र पण्डित]] (सन् १८८१-१९६८) * [[काजी इमदादुल हक]] (सन् १८८२-१९२६) * [[सुकुमार राय]] (सन् १८८७-१९२३) * [[मोहितलाल मजुमदार]] (सन् १८८८-१९५२) * [[हेमेन्द्रकुमार राय]] (सन् १८८८-१९६३) * [[कालिदास राय]] (सन् १८८९-१९७५) * [[ताराशङ्कर बन्दोपाध्याय]] (सन् १८९१-१९७१) * [[विभूतिभूषण बन्दोपाध्याय]] (सन् १८९४-१९५०) * [[इबराहिम खाँ]] (सन् १८९४-१९७८) * [[विभूतिभूषण मुखोपाध्याय]] (सन् १८९४-१९८७) * [[गोलाम मोस्तफा]] (सन् १८९७-१९६४) * [[आबुल मनसुर आहमेद]] (सन् १८९८-१९७९) * [[शरदिन्दु बन्दोपाध्याय]] (सन् १८९९-१९७०) * [[काजी नजरुल इसलाम]] (सन् १८९९-१९७६) * [[बलाइचाँद मुखोपाध्याय]] (सन् १८९९-१९७९) * [[जीवनानन्द दास]] (सन् १८९९-१९५४) * [[अमिय चक्रवर्ती]] (सन् १९०१-१९८७) * [[जसीमउद्दिन]] (सन् १९०२-१९७७) * [[शिवराम चक्रवर्ती]] (सन् १९०३-१९८०) * [[अचित्यकुमार सेनगुप्त]] (सन् १९०३-१९७६) * [[प्रेमन्द्र मित्र]] (सन् १९०४-१९८८) * [[अन्नदाशङ्कर राय]] (सन् १९०४-२००२) * [[बन्दो आली मिया]] (सन् १९०७-१९७८) * [[मानिक बन्दोपाध्याय]] (सन् १९०८-१९५६) * [[सुबोध घोष]](सन् १९०९-१९८०) * [[आशापूर्णा देवी]] (सन् १९०९-१९९५) * [[अदैत्य मल्लबर्मन]] (सन् १९१४-१९५१) * [[कमलकुमार मजुमदार]] (सन् १९१४-१९७९) * [[सोमेन चन्द्र]] (सन् १९२०-१९४२) * [[सुकान्त भट्टचार्य]] (सन् १९२६-१९४७) {{div col end}} === समकालीन लेखक (सन् १९४७ देखि हालसम्म) === देशको विभाजनपछि दुवै बङ्गाललाई (पूर्व र पश्चिम) साहित्यको छुट्टै क्षेत्रको रूपाा सृजना गरिएको थियो। तर साहित्यको संसार, विशेषगरी भाषा समानताको सन्दर्भमा सधैँ विश्वव्यापी रहेको छ। विभाजन पश्चात् बङ्गालका दुई उल्लेखनीय लेखकहरूको नामको संयुक्त सूची यहाँ बनाइएको छ। संयोग: यो सूची वर्णमाला अनुसार बनाइएको छ र यसमा विभिन्न नामहरू थपिन सक्छन्। {{div col|colwidth=15em|gap=1em}} * [[अतीन बन्दोपाध्याय]] * [[अनिता अग्नीहोत्री]] * [[अनिल घडाई]] * [[अबधृत]] * [[अमर मित्र]] * [[आखतारुज्जामान इलियास]] * [[आनिसुल हक]] * [[आबु इसहाक]] * [[आबु जाफर शाससुद्दिन]] * [[आबुल बाशार]] * [[आबुल मनसुर आहमेद]] * [[आब्दुल मान्नान सैयद]] * [[आल माहमुद]] * [[आलाउद्दिन आल आजाद]] * [[आशुतोष मुखोपाध्याय]] * [[आसाद चौधुरी]] * [[आहमद छफा]] * [[आहमाद मोस्तफा कामाल]] * [[आहसान हाबीब]] * [[इसदादुल हक मिलन]] * [[कामाल चौधुरी]] * [[गजेन्द्रकुमार मित्र]] * [[जय गोस्वामी]] * [[जहिर रायहान]] * [[जाकिर तालुकदार]] * [[तसलिमा नासरिन]] * [[तिलोत्तमा मजुमदार]] * [[दाउद हायदार]] * [[दिव्यन्दु पालित]] * [[दीपङ्कर साहा (दीप)]] * [[देवि राय]] * [[देवेश राय]] * [[नवारुन भट्टचार्य]] * [[नारायण गङ्गोपाध्याय]] * [[नारायण सान्याल]] * [[नासरिन जाहान]] * [[निमाई भट्टचार्य]] * [[निर्मलेन्दु गुण]] * [[नीरेन्द्रनाथ चक्रवर्ती]] * [[पूरबी बसु]] * [[पूर्णेन्द्र पत्री]] * [[प्रमथनाथ बिशी]] * [[प्रफुल्ल राय]] * प्रशान्त मृधा * [[प्रेमेन्द्र मित्र]] * [[फररुख अहमद]] * [[बशीर आल-हेलाल]] * [[वाणी बसु]] * [[वासुदेव दासगुप्त]] * [[विमल कर]] * [[विमल मित्र]] * [[विनय मजुमदार]] * [[विष्णु दे]] * [[बन्धुदेव गुह]] * [[बन्धुदेव बसु]] * [[मणिशङ्कर मुखोपाध्याय]] * [[मति नन्दी]] * [[मलय रायचौधुरी]] * मशिउल आलम * [[महादेव साहा]] * [[महाश्वेता देवी]] * [[माहमुदुल हक]] * [[मुहम्मद जाफर इकबाल]] * [[मोहाम्मद नासिर आली]] * [[रवीशङ्कर बल]] * [[रफिक आजाद]] * [[राबेया खातुन]] * [[राहात खान]] * [[रुद्र मुहम्मद शहीदुल्लाह]] * [[लीला मजुमदार]] * [[शओकत ओसमान]] * [[शओकत आली]] * [[शक्ति चट्टोपाध्याय]] * [[शक्तिपद राजगुरु]] * [[शङ्ख घोष]] * [[शरदिन्दु बन्दोपाध्याय]] * [[सहिद कादरी]] * [[शहीदुल जहिर]] * [[शहीदुल्ला कायसार]] * [[शामसुद्दिन आबुल कामाल]] * [[शामसुर रहमान]] * [[शाहादुज्जामान]] * [[शाहीन आखतार]] * [[शाहेद आली]] * [[शिवराम चक्रवर्ती]] * [[शीर्षेन्दु मुखोपाध्याय]] * [[श्यामल गङ्गोपाध्याय]] * [[सतीनाथ भादुडी]] * [[सत्यजित राय]] * [[सत्येन सेन]] * [[सञ्जीव चट्टोपाध्याय]] * [[समरेश बसु]] * [[समरेश मजुमदार]] * [[समीर रायचौधुरी]] * [[सिकन्दर आबु जाफर]] * [[सुमित्रा भट्टचार्य]] * [[सुधीन्द्रनाथ दत्त]] * [[सुफिया कामाल]] * [[सुनील गङ्गोपाध्याय]] * [[सुबिमल बसाक]] * [[सुबोध सरकार]] * [[सुभाष मुखोपाध्याय]] * [[सेलिना होसेन]] * [[सैयद वालीउल्लाह]] * [[सैयद मुजतबा आली]] * [[सैयद मुस्तफा सिराज]] * [[सैयद शामसुल हक]] * [[स्वप्नमय चक्रवर्ती]] * [[हरिशङ्कर जलदास]] * [[हासान आजिजुल हक]] * [[हासान हाफिजुर रहमान]] * [[हुमायुन आजाद]] * [[हुमायुन आहमेद]] * [[हेलाल हाफिज]] * [[हासान हामिद]] * [[आविद आनोवार]] * [[तपन बागची]] * [[मोहाम्मद रफिकउज्जमान]] * [[लुत्फर रहमान रिटन]] {{div col end}} == बङ्किम साहित्य == [[चित्र:Bankim Chandra Chatterjee 1969 stamp of India.jpg|thumb|left|100px|सन् १९६९ मा एक भारतीय डाँकटिकटमा बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्यायको तस्वीर]] बङ्गाली साहित्यको मुख्य धारा बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्यायको हातमा थियो। सन् १८३८ मा जन्मिएका बाङ्किमले सन् १८६२ मा चौबीस वर्षको उमेरमा उपन्यास लेख्न सुरु गरेका थिए। सोही वर्ष एक स्विट्जरल्यान्डेली लेखिका हाना क्यानरिन मुलेन्सले ''फुलमणी ओ करुणार विवरण'' नामक एक उपन्यास सार्वजनिक गरेकी थिइन् जसलाई बङ्किमद्वारा [[बङ्गाली भाषा]]को प्रथम उपन्यासको मान्यता दिइएको थियो। बङ्किम उनले प्रकाशित गरेको उपन्यासबाट प्रेरित भएका थिए। सन् १८५८ मा प्यारीचाँद मित्रको उपन्यास ''आलालेर घरेर दुलाल'' प्रकाशित भएको थियो जुन एक बङ्गाली लेखकद्वारा लेखिएको प्रथम उपन्यास थियो। बङ्किमले आफ्नो पहिलो उपन्यासको पाण्डुलिपि तयार गर्न तीन वर्ष लगाएका थिए। उनले सन् १८६५ मा दुर्गेशानन्दिनी नामक उपन्यास प्रकाशन गरेका थिए। त्यसपछि उनले बङ्गला साहित्यका प्रथम सफल उपन्यासकारको दर्जा पाए किनभने दुर्गेशानन्दिनी बङ्गाली भाषाको पहिलो मिश्रित र अनुक्रमित रूपमा असीमित उपन्यास थिए। यो उपन्यासलाई १९औँ शताब्दीदेखि बङ्गाली भाषाको पहिलो सफल उपन्यास मानिन्छ।<ref>{{cite web|url=https://archive.ittefaq.com.bd/index.php?ref=MjBfMDFfMjFfMTNfMV8yOF8xXzEyODg3|title=বাংলা সাহিত্যের সাহিত্য সম্রাট বঙ্কিমচন্দ্র চট্টোপাধ্যায়|website=ইত্তেফাক}}</ref> बङ्किम एक सफल कामुक उपन्यासका लेखक थिए। उनका उपन्यासहरूले १९औँ शताब्दीमा भारतीय बङ्गाली युवाहरूमाझ प्रेमको भाव जगाउन सफल भएका थिए।<ref>{{cite web|url=https://www.banglanews24.com/art-literature/news/bd/383444.details|title=বিষবৃক্ষ উপন্যাসের ক্যানভাস এবং বঙ্কিমের সমাজভাবনা - ফজলুল হক সৈকত|website=banglanews24.com}}</ref> {|class="wikitable" width="60%" ! बङ्किमका प्रेममुलक उपन्यासहरू !! प्रकाशित वर्ष |- | "[[दुर्गेशनन्दिनी]]" || सन् १९६५ |- | "[[कपालकुण्डला]]" || सन् १८६६ |- | "[[मृणालिनी]]" || सन् १८६९ |- | "जुगलाङ्गुरीय" || सन् १८७४ |- | "चन्द्रशेखर" || सन् १८७५ |- | "[[राजसिङ्ह]]" || सन् १८८१ |- | "[[आनन्दमठ]]" || सन् १८८२ |- | "देवी चौधुरानी" || ১৮৮৪ |- | "[[राधावाणी]]" || सन् १८८६ |- | "[[सीताराम]]" || सन् १८८७ |- |} === रवीन्द्र साहित्य === [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]]को (७ मे १८६१ – ७ अगस्ट १९४१) (२५ वैशाख, १२६८ – २२ श्रावण १३४८ बङ्गाब्दो) बङ्गाली साहित्यको चर्चामा पक्कै पनि भिन्न छ। उनको जीवन र साहित्यिक कृतिहरूले बङ्गाली साहित्यमा नयाँ क्षितिज खोलेको छ। उनी एक अग्रणी बङ्गाली कवि, उपन्यासकार, सङ्गीतकार, नाटककार, चित्रकार, लघुकथा लेखक, निबन्धकार, अभिनेता, गायक र दार्शनिक थिए। उनी बङ्गाली भाषाका सबैभन्दा महान् लेखक मानिन्छन्। आफ्ना साहित्यिक कृतिहरूका कारण गुरुदेव, कविगुरु र विश्वकविको उपाधि रवीन्द्रनाथले प्राप्त गरेका थिए। उनीद्वारा प्रकाशित कविताका मौलिक पुस्तकहरूको सङ्ख्या ५२ रहेको छ। तर बङ्गाली समाजमा उनको लोकप्रियता मुख्यतः सङ्गीतकारको रूपमा रहेको छ। रवीन्द्रनाथले करिब २ हजार गीतहरू लेखेका थिए। कविता र गीतबाहेक उनले १३ वटा उपन्यास, ९५ वटा लघुकथा, ३६ वटा निबन्ध र ३८ वटा नाटक कृतिहरू रहेका छन्। === आधुनिक बङ्गाली कविता === === बङ्गाली कथा तथा उपन्यास साहित्य === बङ्गाली उपन्यासहरू बङ्गाली साहित्यको सबैभन्दा नयाँ साहित्यिक विधा हो। यो १९औँ शताब्दीको बीचतिर सुरु भएको थियो। सन् १८५८ मा पारिचन्द मित्राको ''आलालेेर घरे दुलाल'' नामक उपन्यास प्रकाशनमा आएको थियो। उपन्यासको मनोदशा यसको आख्यान र रचना शैलीमा देखिएको छ। बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्यायले बङ्गाली उपन्यासको ठोस जग बसालेका थिए। बङ्किमचन्द्रबाट सुरु भएको उपन्यासको नयाँ आयमले अछामबाट सुरु भएको लामो कालखण्ड अन्तर्गत बङ्गाली उपन्यासमा युरोपेली उपन्यासको शैलीमा छायाङ्कन गरेको छ। उपन्यास विधाले रवीन्द्रनाथ ठाकुरको उदय पश्चात् नयाँ आयाम प्राप्त गरेको थियो। उनले बङ्गाली साहित्यका सबै शाखाहरूमा पोख्त थिए यद्यपि समालोचकहरू रवीन्द्रनाथका उपन्यासलाई पुरानो मान्न सकिरहेका छैनन्। सरतचन्द्र चट्टोपाध्याय १९-२०औँ शताब्दीका बीच अर्का प्रभावशाली उपन्यासकार हुन्। बीसौँ शताब्दीको प्रारम्भमा बङ्गाली कथाले बुद्धदेब बोस, अच्युतकुमार सेन र अन्य व्यक्तिहरूको हातमा ठोस जग प्राप्त गरेको थियो। तर, बङ्गाली उपन्यास विधा मणिक बनर्जी, जगदीश गुप्ता र कमलकुमार मजुमदारको उदय पश्चात् नयाँ आयाम भित्रिएको थियो। तिनीहरूले उपन्यास विधालाई ठूलो परिमाणमा नभई मानव अस्तित्वका विभिन्न पक्षहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्दै उपन्यासहरू विकास गरिएका थिए। माणिक बन्दोपध्याय रवीन्द्रनाथपछिको युगमा सबैभन्दा बढी सफल उपन्यासकार हुन्। उनीहरूले उपन्यासको मानव अस्तित्वको मनोवैज्ञानिक र सामाजिक जटिलताबारे घनिभूत प्रकाश पारेका छन्। उपन्यासलाई उनीहरूको लेखन शैलीको बलद्वारा आम पाठकको नजिक पुर्‍याएका छन्। साथै उनीहरूले उपन्यासको कला विधामा सशक्त गद्यको क्षमतालाई पनि स्थापित गरेका छन्। === बङ्गाली निबन्ध साहित्य === वर्णनात्मक गद्यलाई साहित्यमा निबन्ध भनिन्छ। निबन्ध साहित्यको एउटा शाखा हो। यसका पर्यायवाची शब्द सङ्ग्रह, रचना र सन्दर्भ हुन्। यस लेखको विषयवस्तु कलात्मक, काल्पनिक, जीवन-उन्मुख, ऐतिहासिक वा आत्मकथात्मक हुन्छ। निबन्ध लेख्ने व्यक्तिलाई निबन्धकार भनिन्छ। यस लेखमा कुनै विषयका विभिन्न पक्षबारे छलफल गरिएको हुन्छ। बङ्गाली निबन्ध साहित्य साहित्य एक धनी विधा हो। युगौँदेखिनै थुप्रै निबन्धकारले आफ्नो निबन्धमार्फत बङ्गाली साहित्यलाई समृद्ध बनाएका छन्। तीमध्ये बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्यायका विभिन्न निबन्धहरूको सङ्ग्रह, रवीन्द्रनाथ ठाकुरका विविध निबन्धहरू र प्रमथ चौधुरीका निबन्धहरू पर्दछन्। यसबाहेक काजी अब्दुल ओदुद, मानिक बन्दोपाध्याय, अब्दुल हक आदि लगायत धेरै निबन्धकारहरू पनि बङ्गाली निबन्ध साहित्यको क्षेत्रमा उल्लेखनीय रहेका छन्। == पुरस्कार तथा सम्मान == === नोबेल पुरस्कार === {{further|नोबेल साहित्य पुरस्कार}} * [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर]] - सन् १९१३ (गीताञ्जली ग्रन्थका लागि) === बङ्गालादेशको साहित्य पुरस्कार === * [[बाङ्ला एकेडेमी पुरस्कार]] * [[एकुशे पदक]] * [[जेमकन साहित्य पुरस्कार]] * [[प्रथोम आलो वर्षसेरा बई]] * [[काली ओ कलम तरुन कवि ओ लेखक पुरस्कार]] * [[काव्यरत्न/साहित्यरत्न-बासासप प्रवर्तित]] *[[अन्तर्राष्ट्रिय बङ्गाली भाषा तथा साहित्य परिषद् पुरस्कार]] * [[आलाओल साहित्य पुरस्कार]] * फिलिप्स साहित्य पुरस्कार * मुक्तिधारा एकुशे साहित्य पुरस्कार * लेखिकासङ्घ स्वर्णपदक * अन्यअन्य साहित्य पुरस्कार * अलक्त साहित्य पुरस्कार === पश्चिमबङ्गालको साहित्य पुरस्कार === * [[साहित्य एकेडेमी पुरस्कार]] * [[आनन्द पुरस्कार]] * [[ज्ञानपीठ पुरस्कार]] * [[रवीन्द्र पुरस्कार]] * [[बङ्किम पुरस्कार]] * [[साहित्य एकेडेमी फेलोसिप]] * विद्यासागर पुरस्कार * सोमेनचन्द्र पुरस्कार * नरसिंहदास पुरस्कार * सोपान पुरस्कार * भुयालका पुरस्कार * माइकल मधुसूदन पुरस्कार * ताराशङ्कर पुरस्कार * समशेर बसु पुरस्कार * भरतव्यास पुरस्कार * देवाङ्शु साहित्य सम्मान == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Bengali literature|बङ्गाली साहित्य}} * [https://www.loc.gov/acq/ovop/delhi/salrp/bengali.html काङ्ग्रेसको पुस्तकालय - बङ्गाली खण्ड] * [http://www.bangla-literature.ueuo.com बङ्गाली साहित्यसम्बन्धी एउटा अङ्ग्रेजी पत्रिका] nxuo8nk92es11t6ctiblpazfh00oi67 2 126608 1074536 1074446 2022-08-25T14:22:56Z बडा काजी 52836 -- wikitext text/x-wiki ==विकिपिडियामा स्वागत छ!== <div style="width: 99%; color: #111; {{box-shadow|0|1px|3px|rgba(0, 0, 0, 0.35)}} {{border-radius|2px}}"> <div style="overflow:hidden; height:auto; background: #fff; width: 100%; padding-bottom:18px;"> <div style="font-size: 36px; margin-top: 24px;margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height: 1.2em;">नमस्ते, {{{name|{{<includeonly>subst:</includeonly>BASEPAGENAME}}}}}ज्यू</div> <div style="font-size: 24px; padding-top: 0px; margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.2em; color: #666; "> [[नेपाली विकिपिडिया]]मा हार्दिक [[विकिपिडिया:स्वागत|स्वागत छ]]! </div></div> <div style="vertical-align:middle; color: black; background-color:#fff"> <div style="display: flex; flex-flow: row wrap; background-color:#EAECF0; padding: 10px; padding-left: 25px; "> <div style="font-size: 18px; padding-top: 0px; margin-left: 0px; text-align: center; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.5em; color: #111; "> हालसम्म नेपाली विकिपिडियामा [[विशेष:Statistics|{{<includeonly>subst:</includeonly>NUMBEROFARTICLES}}]] लेखहरू छन्। यसलाई बढाउन [[विकिपिडिया:विकिपीडियामा योगदान|तपाईँको योगदान]]को आवश्यकता रहेको छ। आउनुहोस् तपाईँ हामी सबै मिलेर नेपाली विकिपिडियालाई विश्वका अन्य प्रमुख [[:meta:List_of_Wikipedias/ne|भाषाका विकिपिडिया जत्ति कै धनी]] बनाऔँ। विकिपिडियाले कुनै पनि व्यक्तिलाई सम्पादन गर्ने अधिकार दिन्छ। मलाई आशा छ कि तपाईंले यहाँ मन पराउनुहुन्छ र योगदान गर्ने निर्णय गर्नुहुन्छ।</div> <div style="flex: 1 1 300px;"><br/> <div style="font-size: 17px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.2em; font-weight:normal;">[[File:Symbol support2 vote.svg|25px|alt=|link=]] सुरुवात</div> <div style="font-size: 15px;"> * पहिले [[विकिपिडिया:विकिपिडियाको बारेमा|विकिपिडियाको परिचय पृष्ठ]] पढ्नुहोस्। * तपाइँले कसरी [[मद्दत:सहायता विषयसूचि|विकिपिडियामा योगदान गर्न सक्नुहुन्छ]] जान्नुहोस्। * आफ्नो परिचय दिनको लागि तपाईँको [[प्रयोगकर्ता:{{<includeonly>subst:</includeonly>BASEPAGENAME}}|प्रयोगकर्ता पृष्ठ]] बनाउनुहोला ताकि हामी तपाईलाई अझ राम्रोसँग चिन्न सक्छौं। (परिचय दिइरहनु आवश्यक नै भने छैन) </div> </div> <div style="flex: 1 1 300px;"><br/> <div style="font-size: 17px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.2em; font-weight:normal;">[[File:Artículo bueno-blue.svg|25px|alt=|link=]] सुझावहरू</div> <div style="font-size: 15px;"> * कृपया [[विकिपिडिया:स्वशिक्षा/वार्तालाप पृष्ठ|वार्तालाप पृष्ठ]]मा चारवटा वक्र (<code><nowiki>~~~~</nowiki></code>) प्रयोग गरि हस्ताक्षर गर्नुहोला। यसो गर्नाले वार्तालाप पृष्ठमा स्वत: तपाईँको नाम, वार्ता पृष्ठसूत्र र मिति थपिने छ। * यदि तपाईँलाई विकिपिडियामा केही समस्या परेको छ भने आफ्नो वार्तालाप पृष्ठमा <code>'''<nowiki>{{मद्दत}}</nowiki>'''</code> राख्नु होला। कसैले तपाईँको समस्याको समाधान बताउने छन्। * नयाँ पृष्ठहरू [[विकिपिडिया:स्वशिक्षा/सम्पादन|सम्पादन गर्दा]] वा [[विकिपिडिया:कसरी लेख बनाउने?|सिर्जना गर्दा]], [[विकिपिडिया:स्वशिक्षा/सन्दर्भ|सन्दर्भ]]हरू थप्दा वा मेटाउँदा गल्ती गर्न डराउनु पर्दैन किनकि गल्तीहरु सबैले गर्छन्। </div> </div> </div> <div style="padding: 10px; padding-left: 25px; "> <div style="text-align: center;"> {{clickable button 2|विकिपिडिया:कसरी लेख बनाउने?|कसरी लेख बनाउने?|class=mw-ui-constructive center}} </div> <div style="text-align: center;"> {{clickable button 2|विकिपिडिया:चिया घर|यदि तपाइँसँग प्रश्नहरू छन् भने यहाँ सोध्नुहोस्|class=mw-ui-constructive center}} </div> </div> </div> </div> '''स्वागतम्''', हामी नेपाली विकिपिडियामा तपाइँको सम्पादनको लागि पर्खिरहेका छौं!<noinclude><br /> {{Subst only}} </noinclude> 9ohvga7yt8ggrykgsx889ickbk8nu8y 0 126719 1074552 1074511 2022-08-26T07:27:03Z हिमाल सुबेदी 30817 /* जन्म तथा बाल्यकाल */सामग्री थप wikitext text/x-wiki {{infobox person | honorific_prefix = सुन्दर बङ्गालको कवि | name = जीवनानन्द दास | image = Jibanananda Das (1899–1954).jpg | image_size = 220px | alt = জীবনানন্দ দাশের সাদা-কালো আলোকচিত্র | caption = जीवनानन्द दासको एक प्रचलित श्यामश्वेत तस्वीर | pronunciation = | birth_date = {{birth date|1899|02|17|mf=y}}<ref name="s2"/> | birth_place = [[बरिशाल]], बङ्गाल राज्य, ब्रिटिस भारत (हाल {{झण्डा|बङ्गलादेश}}) | death_date = {{death date and age|1954|10|22|1899|02|17}}<ref name="s2"/> | death_place = [[कलकत्ता]], [[पश्चिम बङ्गाल]], [[भारत]] | death_cause = सवारी दुर्घटना | resting_place = {{झण्डा|भारत}} | nationality = बङ्गाली | other_names = मिलु | ethnicity = बङ्गाली | citizenship = [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]] (सन् १८९९- १९४७)<br/>भारतीय (सन् १९४७-सन् १९५४) | education = [[स्नातकोत्तर]] (अङ्ग्रेजी साहित्य) | alma_mater = {{Plain list| * प्रेसिडेन्सी कलेज, कलकत्ता * [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]] }} | occupation = {{Flat list| * कवि * उपन्यासकार * निबन्धकार * दार्शनिक * गीतिकार * सम्पादक * अध्यापक }} | years_active = सन् १९२७&ndash;सन् १९५३ | era = | known_for = | notable_works = [[सातटी तारार तिमिर]], [[बनलता सेन (कविता)|बनतला सेन]], [[रूपोसी बाङ्ला (काव्यग्रन्थ)|रूपोसी बाङ्ला]] | style = | home_town = | movement = आधुनिक बङ्गाली कविता | spouse = लावण्य गुप्त | children = २<!-- {{unbulleted list | मञ्जुश्री दास (ज. सन् १९३१) | समरानन्द दास (ज. सन् १९३६) }} --> | mother = [[कुसुमकुमारी दास]] | father = सत्यानन्द दास | awards = {{Awards|रवीन्द्र-स्मृति पुरस्कार (सन् १९५२)|साहित्य एकेडेमी पुरस्कार (सन् १९५५)}} | signature = Jibanananda Das signature.svg | signature_size = | signature_alt = जीवनानन्द दासको हस्ताक्षर }} '''जीवनानन्द दास''' ({{भाषा-बङ्गाली|জীবনানন্দ দাশ (१७ फेब्रुअरी १८९९ - २२ अक्टोबर १९५४; ६ फाल्गुन १३०५ - ५ कार्तिक १३६१ बङ्गाब्दो)}} [[बीसौँ शताब्दी|२०औँ शताब्दी]]का प्रमुख आधुनिक बङ्गाली कवि, लेखक तथा निबन्धकारमध्ये एक थिए।<ref name="s2">সংসদ বাঙালি চরিতাভিধান, সম্পাদনা: সুবোধচন্দ্র সেনগুপ্ত এবং অঞ্জলি বসু, ১ম খণ্ড, সংশোধিত পঞ্চম সংস্করণ, সাহিত্য সংসদ, ২০১০, কলকাতা</ref> उनी बङ्गाली कवितामा आधुनिकताका अग्रदूतहरूमध्ये एक मानिन्छन्। उनका कवितामा अवास्तविक देख्न सकिन्छ। जीवनानन्दको पहिलो कवितामा [[काजी नजरुल इसलाम]]को प्रभाव परेतापनि दोस्रो कविताबाट उनी मौलिक र फरक मार्गका अन्वेषण गर्न सफल भएका थिए।<ref>{{cite book|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|work=}}</ref> २०औँ शताब्दीको उत्तरार्ध उनको मृत्युबाट सुरु भएपछि उनले लोकप्रियता हासिल गर्न थाल्नुका साथै सन् १९९९ मा उनको जन्म शताब्दी मनाइरहँदा उनी [[बङ्गाली साहित्य]]का सबैभन्दा लोकप्रिय कविहरूमध्ये एक बनिसकेका थिए।<ref>{{cite web|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|accessdate=|work=}}</ref> वैद्य-ब्राह्मो परिवार अन्तर्गल [[बरिसाल]]मा जन्मिएका दासले कोलकाताको प्रेसिडेन्सी कलेजमा अङ्ग्रेजी साहित्यको अध्ययन गर्दै [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट एमएसम्मको अध्ययन पुरा गरेका थिए। उनको एक कष्टकर जीवनयापन गरेका थिए भने उनले आफ्नो जीवनभर ठूलो आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो।<ref name=":3">{{Cite book|title=বাংলাপিড়িয়া: বাংলাদেশের জাতীয় বিশ্বকোশ|publisher=এসিয়াটিক সোসাইটি অফ বাংলাদেশ|year=২০১২|edition=২ তম|location=টাকা|chapter= জীবনানন্দ দাশ|chapter-url=https://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B6,_%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6}}</ref>उनले धेरै कलेजहरूमा पढाए तापनि उनलाई त्यसबाट आर्थिक लाभ हुन सकेन। [[भारतको विभाजन]]पछि उनी [[कलकत्ता]]मा बसोबास गर्न थालेका थिए। २२ सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन एक ट्रामकारले ठक्कर दिएको आठ दिनपछि दासको मृत्यु भएको थियो। <ref>{{Cite book|last=Salekeen|first=Seraj|publisher=Kathaprokash|year=2018|series=Jibani Granthama|location=Dhaka|pages=80|title=জীবনানন্দ দাশ |language=bn}}</ref> प्रत्यक्षदर्शीहरूको अनुसार ट्रामकारले सिठ्ठी बजाइरहेतापनि उनी मार्गबाट नहटेपछि उनलाई ट्रमकारले ठक्कर दिएको थियो। कयौँ मानिसहरूले यो दुर्घटनालाई आत्महत्याको प्रयासको रूपमा लिनेे गरेका छन्।<ref name=":2">{{cite book|title=Jibanananda Daser Prakashita-Aprakashita KabitaSamagra|date=1998|publisher=Abasar|isbn=984-446-008-5|editor1-last=Syed|editor1-first=Abdul Mannan|editor1-link=Abdul Mannan Syed|location=Dhaka|page=618|language=bn|chapter=Parishishta}}</ref> ग्रामीण बङ्गालको परम्परागत निसर्ग र रूपकथा-पुराणको संसार जीवननन्दका कवितामा चित्रात्मक बनेका छन् जसमा उनी 'रूपोसी बङ्गलाका कवि'को रूपमा प्रसिद्ध भएका छन्। बुद्धदेव बोसले उनलाई सबैभन्दा एक्लो कविको रूपमा वर्णन गरेका थिए। अर्कोतर्फ अन्नाद शङ्कर रायले उनलाई 'शुद्धतम कवि' पनि भनेका छन्। थुप्रै टिप्पणीकर्ताहरूले उनलाई [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर|रवीन्द्रनाथ]] र [[काजी नजरुल इसलाम|नजरुल]] पछिको [[बङ्गाली साहित्य]]को मुख्य कविको रूपमा मानेका छन्। सन् १९५३ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनमा जीवनानन्दको वनलता सेन कविता पुस्तकलाई पुरस्कृत गरिएको थियो। सन् १९५५ मा उत्कृष्ट कवितालाई भारत सरकारले साहित्य एकेडेमी पुरस्कारबाट सम्मानित गरेको थियो। जीवनानन्द दासका प्रसिद्ध काव्य पुस्तकहरूमा ''रूपोसी बाङ्ला'', ''बनलता सेन'', ''महापृथ्वी, ''बेला अबेला कालबेला'', ''श्रेष्ठ कविता'' आदि पर्दछन्। जीवनानन्द दास मुख्यतया कवि भए तापनि उनले थुप्रै लेखहरू लेखेका र प्रकाशित गरेका छन्। यद्यपि, सन् १९५४ मा आफ्नो मृत्यु अघि उनले २१ उपन्यास र १२६ लघुकथाहरू लेखेका थिए जसमध्ये कुनै पनि उनको जीवनकालमा प्रकाशित भएको थिएन। चरम गरिबीका कारण उनको मृत्यु भएको थियो। २०औँ शताब्दीको उत्तरार्धमा बङ्गाली कवितामा उनको प्रभाव अनन्त रूपमा छापिएको छ। == जन्म तथा बाल्यकाल == जीवनानन्द दासको जन्म सन् १८९९ फेब्रुअरी १८ का दिन [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]]को बङ्गाल राज्यको (हाल [[बङ्गलादेश]]) एक सहर [[बरिशाल]]मा भएको थियो। उनका पुर्खाहरू बङ्गलादेशको [[ढाका जिल्ला]]को बिक्रमपुर परगनाका बासिन्दा थिए। उनका हजुरबुवा सर्वानन्द दासगुप्ता (सन् १८३८-८५) विक्रमपुरबाट बरिशालमा बसाइँ सरेका थिए। सर्वानन्द दासगुप्ता एक [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] थिए पछि उनी ब्राह्मणवादमा प्रवेश गरेका थिए।<ref name="Das,_P._2003_1">{{harvnb|Das, P.|2003|p=1}}</ref> उनले बरिशालमा ब्राह्मो समाज आन्दोलनको प्रारम्भिक चरणमा भाग लिए र उनलाई मानवीय कार्यको लागि व्यापक प्रशंसा गरिएको थियो। जीवनानन्दका पिता सत्यनन्द दासगुप्त सर्वानन्दका दोस्रो सन्तान थिए।<ref name="Das,_P._2003_6">{{harvnb|Das, P.|2003|p=6}}</ref> सत्यानन्द दासगुप्ता (सन् १८६३-१९४२) बरिशाल ब्रजमोहन विद्यालयका [[शिक्षक]], निबन्धकार, बरिशाल ब्राह्मो समाजका सम्पादक र ब्राह्मो समाजको मुखपत्र ब्रह्मवादी पत्रिकाका संस्थापक सम्पादक थिए। जीवनानन्दकी आमा [[कुसुमकुमारी दास]] घर गृहिणी भएतापनि उनले [[बङ्गाली भाषा]]मा [[कविता]]हरू लेख्ने गरेकी थिइन्। उनको चर्चित कविता ''आदर्श छेले'' हो जुन हालसम्म पनि प्ररम्भिक कक्षाहरूको पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको छ। जीवनानन्द आफ्ना आमाबाबुका जेठा [[छोरो|छोरा]] थिए। उनको उपनाम मिलु थियो। उनका [[भाइ]] अशोकानन्द दासको जन्म सन् १९०८ मा भएको थियो भने बहिनी सुचरिता दासको जन्म सन् १९१५ मा भएको थियो। जीवनानन्दका बुबाले उनलाई सानैदेखि कक्षामा भर्ना गर्न नमानेका कारण उनले प्रारम्भिक [[शिक्षा]] आमाबाट प्राप्त गरेका थिए। जीवनानन्दले बिहान उठ्ने बित्तिकै बुबाको स्वरमा उपनिषद् वाचन गर्ने र आमाबाटको [[गीत]] सुन्ने गर्दथे। सानोमा लजालु स्वभावका भएतापनि मिलुलाई [[खेलकुद]], [[यात्रा]] र [[पौडी]] खेल्ने बानी थियो। बाल्यकालमा उनी आफ्नो [[काका (नाता)|काका]]सँग धेरै ठाउँमा गएका थिए। बाल्यकालमा एकपटक उनलाई असाध्यै कठिन रोगले ग्रस्त बनाएको थियो। आफ्नो स्वास्थ्यसुधारका लागि [[आमा]] र [[हजुरबा|हजुरबुबा]]ले कवि चन्द्रनाथसँग [[लखनऊ]], [[आगरा]], [[दिल्ली]] आदिको यात्रा गरेका थिए। जन्मजात उनको उपनाम "दासगुप्त" भए तापनि सन् १९३० को दशकको सुरुमा जीवनानन्दले "गुप्त" परित्याग गर्दै केवल दास लेख्न थालेका थिए। == शिक्षा जीवन == == साहित्यचर्चा तथा जीवन सङ्घर्ष == == बरिशालमा फिर्ती == == कलकत्तामा फिर्ती == == कार्य जीवन == == व्यक्तिगत जीवन == == साहित्यिक जीवन == कवयत्री [[कुसुमकुमारी दास]]को प्रभावले गर्दा उनले बाल्यकालदेखि नै कविता लेख्न थालेका थिए। उनले लेखेको एउटा कविता सन् १९१९ मा प्रकाशित भएको थियो। यो उनको पहिलो प्रकाशित कविता थियोे जसको नाम ''वर्षा आबाहन'' थियो। यो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको १३२६ वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। त्यतिबेला उनी श्री जीवनानन्द दासगुप्ता नामले कविता लेख्ने गरेका थिए भने सन् १९२७ देखि उनले जीवनानन्द दासको नामबाट कृतिहरूको रचना गर्न थालेका थिए। सन् १९२५ जुन १६ का दिन देशबन्धु चित्तरञ्जन दासको लोकान्तर हलमा उनले ''देशबन्धुको मृत्यु'' (দেশবন্ধুর প্রয়াণে)शीर्षकको कविता लेखेका थिए जुन सन् १३३२ मा बङ्गवाणी पत्रिकाको श्रवण अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। दिनेशरञ्जन दासद्वारा सम्पादित कल्लोल पत्रिकामा बङ्गाब्दो १३३२ (इस्वी संवत् १९२६) को फाल्गुन अङ्कमा 'नीलिमा' शीर्षकको कविता प्रकाशित भएपछि उनी आधुनिक बङ्गाली कविताको लेखनका प्रेरणा बनेका थिए। उनको जीवनकालमा कविताका सात वटा सङ्ग्रहहरू प्रकाशित भएका थिए। झरपालक शीर्षकको पहिलो प्रकाशित कवितासङ्ग्रहमा उनको वास्तविक काव्यात्मक शक्ति प्रतिबिम्बित नभई कवि [[काजी नजरुल इसलाम]], मोहितलाल मजुमदार र सत्येन्द्रनाथ दत्तको प्रभाव देखिएको थियो। तथापि तिनले तुरुन्तै आफ्नो व्यक्तित्व प्राप्त गर्दै नयाँ पाराका कविताहरू लेख्न सुरु गरेका थिए। लामो समयको अन्तरालमा प्रकाशित दोस्रो कवितासङ्ग्रह ''धूसर पाण्डुलिपि''मा उनको आफ्नै काव्यात्मक प्रविधि प्रस्फुटित भएको थियो। त्यसपछि बङ्गाली साहित्यको दुनियाँमा उनका विशेषताहरू चर्चाको विषय बनेका थिए। ''सातटी तारार तिमिर'' कविता सङ्ग्रहको प्रकाशन पश्चात् उनीमाथि अश्लीलताको आरोप लागेको थियो। त्यससमय जीवनानन्द आफ्नै कविताको अवमूल्यनप्रति निकै चिन्तित बनेका थिए। [[चित्र:জীবনানন্দ দাশের লেখা সাতটি তারার তিমির কাব্যগ্রন্থের প্রচ্ছদ.jpg|thumb|सातटी तारार तिमिर]] उनले स्वयंले आफ्नै कामको लागि आर्थिक सहयोग जुटाउने मनसाय व्यक्त गरेतापनि यो कार्य सफल हुन सकेन। कवि स्वयं आफ्नै रचनाका एक सशक्त आलोचक थिए। त्यसैले साढे आठ सयभन्दा बढी कविता लेखेतापनि उनले आफ्नो जीवनकालमा विभिन्न पत्रपत्रिका र कविता सङ्ग्रहमा जम्मा २६२ वटा कविता मात्र प्रकाशित गर्न अनुमति दिएका थिए। जीवनानन्द दासले ''रूपोसी बाङ्ला'' पूर्णतया तयार पारिएको पाण्डुलिपि तोरङ्गेमा प्रकाशन गर्ने निर्णय समेत उनले गर्न सकेका थिएनन्। यद्यपि उनले यस कविताको पुस्तकको नाम '''बाङ्लार त्रिस्ता नीलिमा''लाई राखेका थिए जुन उनको मृत्युपछि पत्ता लगाइयो र रूपोसी बाङ्लाको आवरण नामबाट प्रकाशित भएको थियो। मृत्यु पछि अर्को पाण्डुलिपि पत्ता लाग्यो जुन ''बेला अबेला कलबेला''को रूपमा प्रकाशित भएको थियो। उनको जीवनकालमा उनको एक मात्र पहिचान कविको रूपमा थियो। उनले पैसाको खाँचोमा केही लेखहरू लेखे र प्रकाशित पनि गरेका थिए। यद्यपि, निवृतले धेरै कथा र उपन्यासहरू लेख्दा जसमध्ये कुनै पनि प्रकाशित हुने व्यवस्था गरिएको थिएन। उनले पैँसठ्ठी भन्दा बढी पुस्तकहरूमा "साहित्यिक टिप्पणी" पनि लेखेका थिए जसमध्ये अधिकांश अझै प्रकाशित भएका छैनन्। == साहित्य कृति == === कविता === [[चित्र:Portrait of Jibanananda Das, Ethnological Museum (01).jpg|thumb|right|एक अज्ञात कलाकार द्वारा चित्रित कवि जीवनानन्दको चित्र, जाति-तात्विक सङ्ग्रहालय, चट्टोग्राम।]] === कथासाहित्य === जीवनानन्द आफ्नो जीवनकालमा आख्यान लेखकका रूपमा परिचित थिएनन्। सन् २०१५ को तथ्याङ्कअनुसार उनले लेखेका [[उपन्यास]]को सङ्ख्या २१ र लघु[[कथा]]को सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छ। उनले उपन्यास र लघुकथाहरू पूर्ण रूपमा लेखे र आफ्नो जीवनकालमा एउटा पनि प्रकाशित गरेनन्। उनको मृत्यु पछि उपन्यास र कथाहरूको पाण्डुलिपि पुस्तकहरू फेला पारिएको थियो। आफ्ना [[कविता]], आख्यान, प्रबन्धमा आफ्ना पूर्ववर्ती र आफ्ना समकालीनहरूभन्दा उनी बिल्कुलै फरक थिए। उनका कथा र उपन्यासमा आत्मकथात्मक तत्वको जग देख्न सकिन्छ तर रचनाहरू आत्मकथात्मक छैनन् भन्न सकिन्न। उनको सबैभन्दा प्रसिद्ध उपन्यास ''माल्याबान'' हो तर यो उनले लेखेको पहिलो उपन्यास भने होइन। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 2.jpg|thumb|महापृथ्वीको सिग्नेट संस्करण]] === प्रबन्ध === जीवनानन्द दासको निबन्धकार पहिचानले अहिलेसम्म कुनै विशेष दर्जा प्राप्त गरेको छैन। यद्यपि उनले धेरै निबन्ध, प्रबन्ध, समालोचना लेखेका थिए जसमध्ये प्रत्येकले एक धेरै आधारभूत विचारहरू बोकेका छन्। बङ्गाब्दो १३६२ मा उनको मृत्युपछि उनको निबन्ध सङ्ग्रह ''कोबितार कथा'' प्रकाशित भएका थिए। यसले उनको जीवनकालमा विभिन्न अखबारहरूमा छापिएका पन्ध्र लेखहरू सङ्कलन गरेको थियो भने हालसम्म पनि यी लेखहरू व्यापक रूपमा पढिन्छन्। यी प्रसिद्ध पन्ध्र निबन्धका अतिरिक्त जीवनानन्दका केही अन्य निबन्ध, लेख, समालोचना पनि रहेका छन् तर यी लेखहरूको सङ्ख्या कम छ। उनका साहित्यिक–सामाजिक–शैक्षिक कृतिको सङ्ख्या ३०, परिचय तथा पुस्तक समीक्षामा राष्ट्रिय कृतिको सङ्ख्या ९, स्मरणीय कृतिको सङ्ख्या ३ र विविध निबन्ध तथा लेखको सङ्ख्या ७ रहेको देख्न सकिन्छ। यसबाहेक थप ७ भण्डारित लेखहरू पहिचान गरिएको छ। बुद्धदेव बोसले मुख्यतः कविहरूको गद्य प्रकाशन गर्ने उद्देश्यले कविता पत्रिकाको निबन्ध अङ्कको (१३४५, वैशाख) योजना बनाएका थिए। यसै सन्दर्भमा जीवनानन्दले आफ्नो पहिलो महत्वपूर्ण निबन्ध 'कोबितार कथा' लेखेका थिए। यो लेख यसरी सुरु हुन्छ; {{cquote|সকলেই কবি নয়। কেউ কেউ কবি ; কবি—কেননা তাদের হৃদয়ে কল্পনার এবং কল্পনার ভিতরে চিন্তা ও অভিজ্ঞতার সারবত্তা রয়েছে, এবং তাদের পশ্চাতে অনেক বিগত শতাব্দী ধরে এবং তাদের সঙ্গে সঙ্গে আধুনিক জগতের নব নব কাব্যবিকীরণ তাদের সাহায্য করেছে। কিন্তু' সকলকে সাহায্য করতে পারে না ; যাদের হৃদয়ে কল্পনা ও কল্পনার ভিতরে অভিজ্ঞতা ও চিন্তার সারবত্তা রয়েছে তারাই সাহায্যপ্রাপ্ত হয় ; নানারকম চরাচরের সম্পর্কে এসে তারা কবিতা সৃষ্টি করবার অবসর পায়।}} उनको गद्य भाषारिति पनि विशेष उल्लेखनीय छ। प्रारम्भिक वाक्य छोटो भए तापनि त्यसको केही समयपछि तिनले लामो वाक्यहरूको बाक्लो बुनोट विकास गर्दछ र समकालीन बङ्गाली लेखक-पाठकले नचिनेको गद्य भाषा, 'पनि', आदि, र विराम चिह्नहरू जस्तै 'अल्पविराम', 'अर्धविराम' आदिको संयोजन रहेको छ। वास्तवमा उनका निबन्धहरूको वाक्यरचना समकालीन समयमा राम्ररी ज्ञात थिएन। ध्यान दिने पाठकलाई पनि यो जटिल लाग्नेे गरेको थियो। जीवननन्दका अधिकांश गद्य रचनाहरू रचनात्मक छन्। जीवनानन्दले साहित्य, शिक्षा, समाज तीनै क्षेत्रमा निबन्ध र लेख लेखेका छन्। उनका प्रमुख निबन्धहरू यस प्रकार छन्: 'कोबितार कथा', 'रवीन्द्रनाथ ओ आधुनिक बाङ्ला कोबिता', 'मात्राचेतना', 'उत्तररैबि बाङ्ला काव्य', 'कोबितार आत्मा ओ शरीर', 'कि हिसाबे कोबिता शाश्वत', 'कोबितापाठ', 'देशकाल ओ कोबिता', 'सत्यविश्वाि ओ कोबिता', 'रूचि', 'विचार ओ अन्यअन्य कथा', 'कोबितार आलोचना', 'आधुनिक कोबिता', 'बाङ्ला कोबितार भविष्शो', 'केनो लिखी', 'रवीन्द्रनाथ', 'शरतचन्द्र', 'कङ्कावती ओ अन्यअन्य कोबिता', 'बाङ्ला भाषा ओ साहित्येेेर भविष्शो', 'पृथ्वी ओ समय', 'जुक्ति', 'जिग्गेसा ओ बाङाली', 'अर्थनैतिक दिक', 'शिक्खा ओ इङरेजी', 'शिक्खा-दीक्खा-शिक्खाकता', 'शिक्खार कथा', 'शिक्खा साहित्य इङरेजी' र 'शिक्खा-दीक्खा'। जीवनानन्दले साहित्यमा विशेषगरी कविता र धेरै निबन्ध लेखहरू उपहार दिएका छन्। प्रत्येक कृतिमा बहुआयामिक आधारभूत सोचाइको वकालत भएको देखिन्छ। == मान्यता र समालोचना == आफ्नो जीवनकालमा उनी एक असाधारण कविको रूपमा चिनिए तापनि उनले प्रसिद्धि प्राप्त गर्न सकेनन्। यसको लागि उनको कम प्रचार पनि जिम्मेवार रहेको मानिन्छ। यद्यपि, उनको मृत्यु पछि उनी [[बङ्गाली भाषा]]मा आधुनिक [[कविता]]का अग्रगामीहरू मध्ये एकको रूपमा चिनिन सफल भएका थिए। जीवनानन्द दासको [[जीवन]] र कवितामा धेरै [[पुस्तक]]हरू लेखिएका छन् र अझै पनि बङ्गाली भाषामा लेखिने क्रम जारी छ। यसबाहेक उनलाई क्लिन्टन बि सिलेले अ पोएट अपार्ट नामक पुस्तकमा [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा लेखेका छन्। अङ्ग्रेजीका अतिरिक्त उनका कविताहरू [[फ्रान्सेली भाषा|फ्रान्सेली]] लगायत अन्य थुप्रै युरोपेली [[भाषा]]हरूमा अनुवाद भएका छन्। जसमा उनी मुख्यतया [[कवि]]को रूपमा परिचित छन्। उनको मृत्युदेखि सन् २००९ सम्म देखा परेका विशाल पाण्डुलिपिहरूमध्ये [[उपन्यास]]हरूको सङ्ख्या १४ र [[कथा]]हरूको सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छन्। == मृत्यु == सन् १९५४ अक्टोबर १४ मा कलकत्ताको बालीगञ्जमा भएको ट्राम (रेल जस्तो सवारीसाधन) दुर्घटनामा उनी घाइते भएका थिए। यस दुर्घटनाबाट उनको घाँटी, तिघ्रा र हातको हड्डीहरू भाँचिएका थिए। दुर्घटना पश्चात् जीवनानन्दको चिच्याहट सुनेर नजिकका केही व्यक्तिहरू घटनास्थलमा पुगेका थिए जसमा नजिकैका एक चिया पसले चुनिलाल र अन्यले व्यक्तिहरूले उनको उद्धार गरेका थिए।<ref>স্মরণ করা যেতে পারে যে শনিবারের চিঠি-র সম্পাদক সজনীকান্ত দাশ দীর্ঘকাল বিদ্রুপাত্মক ভঙ্গিতে জীবনানন্দের কবিতার সমালোচনা করেছিলেন।</ref> घटना पश्चात् उनलाई शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो। त्यतिबेला भूमेन्द्र गुहलगायत थुप्रै युवा कविहरूले जीवनानन्दको राम्रो उपचारको लागि सक्दो प्रयास गरेका थिए। कवि साहित्यकार सजनीकान्त दास ती मध्ये एक थिए। यस सम्बन्धमा उनले विशेष पहल कदमी लिएका थिए। उनकै आग्रहमा पश्चिम बङ्गालका तत्कालीन मुख्यमन्त्री डा. विधानचन्द्र रोय कविलाई भेट्न अस्पताल पुगेका थिए भने यनले घाइते कविको उचित उपचारका लागि निर्देशन दिएतापनि उनको स्वास्थ्यमा खासै सुधार हुन सकेको थिएन।<ref>ক্লিনটন বি সিলি লিখিত ''আ পোয়েট আপার্ট''</ref> उपचार भइरहँदापनि स्वस्थ्य अवस्था झन् झन् जटिल हुँदै गएको थियो। अन्त्यमा कवि निमोनियाबाट सङ्क्रमित बनेका थिए। सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन राति ११ः३५ बजे कलकत्ताको शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा चिकित्सक र नर्सहरूको अथक प्रयास असफल हुँदा कविको मृत्यु भएको थियो। आब्दुल मान्नान सैयदलगायत केहीले आत्महत्या नै दुर्घटनाको मुख्य कारण भएको अनुमान गरेका छन्।<ref>হুমায়ুন আজাদ সম্পাদিত ''আধুনিক বাঙলা কবিতা'' {{ISBN|984-901-205-1}}.</ref> जीवनानन्दका अनुसन्धानकर्ता डा भूमेन्द्र गुह सांसारिक लाचारीले कविलाई मानसिक रूपमा मर्माहित र उनको जीवन रित्तो बनाएको विश्वास गर्छन्। उनी प्रायः ट्राम दुर्घटनामा मृत्युको बारेमा सोच्दथे। विगत १०० वर्षमा कलकत्तामा ट्राम दुर्घटनामा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या एक मात्र छ उनी अरू कोही नभएर कवि जीवनानन्द दास हुन्। तर प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार कवि दुवै हातमा दुईवटा बाकस लिएर ट्राम लाइन पार गरिरहेका थिए। आत्महत्या गर्ने निर्णयको साथ दुवै हातमा दुई टोकरीहरू लिएर घर फर्कने बाटोमा पुग्न ट्राम लाइन पार गर्नु स्वीकार्य तर्क होइन।<ref>''জীবনানন্দের মৃত্যু'', ফয়জুল লতিফ চৌধুরী, ২০০৮।</ref> == लिखित ग्रन्थहरू == === काव्य पुस्तक === [[चित्र:जीवनानन्द_दासको_उत्कृष्ट_कविता.jpg|thumb|200px|पूर्णेन्दु पत्रीद्वारा लिखित जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता सङ्ग्रहको आवरण]] जीवनानन्दका काव्य पुस्तकहरू प्रकाशित भएको समयावधिको सन्दर्भमा उनका केही कविताहरूको धेरै विस्तारित संस्करणहरू प्रकाशित भएका थिए भन्ने कुरा उल्लेखनीय छ। उनको पहिलो कविता सङ्ग्रह ''झारा पलक'' सन् १९२७ मा प्रकाशित भएको थियो। लामो समयपछि सन् १९३६ मा उनको कविताको दोस्रो पुस्तक ''धूसर पाण्डुलिपि'' प्रकाशित भएको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 24-Jun-2022 1 (2).jpg|thumb|धूसर पाण्डुलिपि नामक कविता सङ्ग्रहको सिग्नेट प्रेस संस्करण]] यसबीचमा कविको मनोविज्ञानमा परिवर्तन आएसँगै लेखन प्रक्रियाले पनि ऐक्यबद्धता र परिपक्वता हासिल गरेको थियो। उनको तेस्रो कविता सङ्ग्रह ''बनलता सेन'' सन् १९४२ मा प्रकाशित भएको थियो। यसलाई 'कविताभरण संस्करण' पनि भनिन्छ । सिग्नेट प्रेसले सन् १९५२ मा बनलता सेन कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरेको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 1.jpg|thumb| ''महापृथ्वी''को प्रथम संस्करण]] सन् १९४४ मा बनलता सेनका कविताहरू सहित कविताहरूको अर्को पुस्तक प्रकाशित भएको थियो। जीवनानन्दको जीवनकालमा प्रकाशित अन्तिम पुस्तक ''सातटी तारार तिमिर'' (सन् १९४८) थियो। ''जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता'' उनको मृत्युहुनुभन्दा केही समयअघि सन् १९५४ मा प्रकाशित भएको थियो। कविको मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तकहरू सन् १९५७ मा प्रकाशित ''रूपोसी बाङ्ला'' र सन् १९६१ मा प्रकाशित ''बेला अबेला कालबेला'' हुन्। जीवनानन्द दासले रूपोसी बाङ्लाको पाण्डुलिपि तयार परेतापनि आफ्नो जीवनकालमा यसलाई प्रकाशित गर्न पहल गरेनन्। उनले पुस्तकको आवरण नाम ''बाङ्लार त्रस्टा नीलिमा''मा राखिएको थियो । सन् १९५७ मा प्रकाशित भएपछि यसको नाम "रूपोसी बङ्गला" राखिएको थियो। उनका अप्रकाशित कवितासङ्ग्रहहरूमा ''सुदर्शना'' (सन् १९७३), ''आलो पृथ्वी'' (सन् १९८१), ''मोनोबिहङ्गम'', ''हे प्रेम'', ''तोमारे भेबे भेबे'' (सन् १९९८), ''अप्रोकाशित एकान्नो'' (सन् १९९९) र ''आबछाया'' (सन् २००४) रहेका छन्। देवीप्रसाद बन्दोपाध्यायद्वारा सम्पादित जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह सन् १९९३ मा पहिलोपटक प्रकाशित भएको थियो। त्यसको लगत्तै सन् १९९४ मा आब्दुल मन्नान सैयदको पहलमा सबै कविताहरूको विस्तृत संस्करण प्रकाशित भएको थियो। सन् २००१ मा क्षेत्र गुप्ताले जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरे जसमा पछि पत्ता लागेका थप कविताहरू पनि समावेश गरिएका छन्। सन् २००५ मा भूमेन्द्र गुहले प्रतिक्षा प्रकाशनबाट (१४ खण्ड) जीवनानन्द दासद्वारा प्रकाशित सबै कविताहरूलाई पुनः प्रकाशित गरेका थिए। === कथा तथा उपन्यासहरू === जीवनानन्द दासको मृत्युपछि थुप्रै कथा तथा उपन्यासहरू पत्ता लागेका थिए। यिनीहरूको पहिलो सङ्ग्रह ''जीवनानन्द दासको कथा'' (सन् १९७२, सुकुमार घोष र सुबिनोय मुस्तफीद्वारा सम्पादित) थियो। केही समयपछि ''जीवनानन्द दासको उत्कृष्ट कथा'' (सन् १९८९, अब्दुल मान्नान सैयदद्वारा सम्पादित) प्रकाशित भएको थियो।प्रकाशित १४ वटा उपन्यासहरू मध्ये; माल्याबान (सन् १९७३), सुतीर्थ (सन् १९७७), चारजोन (सन् २००४: सम्पादक: भूमेन्द्र गुह र फैसल शहरियार) आदि उल्लेखनीय छन्। === प्रबन्ध === मूलतः कवि भए तापनि साहित्यका प्राध्यापक कवि जीवनानन्द दासले आफ्नो जीवनकालमा केही निबन्ध र लेखहरू लेख्न र प्रकाशन गर्न सफल भएका थिए। जुन विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका थिए। कवितासम्बन्धी निबन्धहरूको यस पुस्तकको एक भाग सन् १९५५ मा प्रकाशित भएको थियो। बाँकी लेखहरू लामो समयसम्म अप्रकाशितनै थियोे। सन् १९९० मा जीवनानन्दका सबै प्रकाशित अप्रकाशित, लिखित र अलिखित सबै लेखहरू प्रकाशनमा आएका थिए। त्यसपछि जीवनानन्द दासको सम्पूर्ण निबन्ध प्रकाशित भएको थियो। सन् १९९९ मा जीवनानन्द दासको जन्मशताब्दीको अवसरमा थप केही निबन्ध तथा लेखहरू फेला पार्न सफल भएपछि दासको सम्पूर्ण अप्रकाशित निबन्ध प्रकाशनमा आएका थिए। === पत्र === जीवनानन्द दासका पत्रहरू सन् १३८५ मा दीपेनकुमार रायको पहल र सम्पादनमा [[बङ्गाली भाषा]]मा प्रकाशित भएका थिए। पछि आब्दुल मान्नान सैयदले सन् १९८६ मा जीवनानन्द दासका पत्रहरू प्रकाशित गरेका थिए। जीवनानन्द दासको पत्राचार सन् २०१४ मा ({{ISBN|978 984 502 255 2}}) प्रकाशित भएको थियो। == पुरस्कार तथा सम्मान == सन् १९५२ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनले बङ्गाब्दो १३५९ को सर्वश्रेष्ठ कविता पुस्तकको रूपमा सिग्नेट प्रेसको संस्करण ''बनलता सेन'' कविता [[पुस्तक]]लाई सम्मानित गरेको थियो। सन् १९५५ फेब्रुअरीमा कविको मृत्यु पछि ''जीवनानन्द दासेर श्रेष्ठ कविता''ले (सन् १९५४) साहित्य एकेडेमी पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो। == जीवनानन्द दाससम्बन्धी पुस्तकहरू == * अन्नोअन्नो जीवनानन्द: क्लिन्टन बि सिली * मानुष जीवनानन्द: लावण्य दास * एकजोन कमलालेबु: शाहादुज्जामान * आलेख्य जीवनानन्द: भूमेन्द्र गुह * जीवनानन्न: सञ्जय भट्टचार्य * जीवनानन्द ओ तार काल: हरिशङ्कर जलदास * कवि जीवनानन्द दास: सञ्जय भट्टचार्य * एकजोन निर्जनतोम: रियाज फाहमी * जीवनानन्द दास : जन्मशताब्दी स्मारक ग्रन्थ : आब्दुल मान्नान सैयद * शुद्धतम कवि : जीवनानन्द दासको काव्य समालोचना: आब्दुल मान्नान सैयद * जीवनानन्द दास : विकास प्रोतिष्ठार इतिवृत्त: देवीप्रसाद बन्दोपाध्याय == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{Wikisource|Author:Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{wikiquote}} * {{LCAuth|n81082067}} * {{OL author}} * {{Amazon author page}} * {{IMDb name}} [[श्रेणी:बङ्गाली मानिसहरू]] lefwu4bncuzrboh6rm9kynnmbq0csyq 1074553 1074552 2022-08-26T07:33:45Z हिमाल सुबेदी 30817 /* जन्म तथा बाल्यकाल */सामग्री थप wikitext text/x-wiki {{infobox person | honorific_prefix = सुन्दर बङ्गालको कवि | name = जीवनानन्द दास | image = Jibanananda Das (1899–1954).jpg | image_size = 220px | alt = জীবনানন্দ দাশের সাদা-কালো আলোকচিত্র | caption = जीवनानन्द दासको एक प्रचलित श्यामश्वेत तस्वीर | pronunciation = | birth_date = {{birth date|1899|02|17|mf=y}}<ref name="s2"/> | birth_place = [[बरिशाल]], बङ्गाल राज्य, ब्रिटिस भारत (हाल {{झण्डा|बङ्गलादेश}}) | death_date = {{death date and age|1954|10|22|1899|02|17}}<ref name="s2"/> | death_place = [[कलकत्ता]], [[पश्चिम बङ्गाल]], [[भारत]] | death_cause = सवारी दुर्घटना | resting_place = {{झण्डा|भारत}} | nationality = बङ्गाली | other_names = मिलु | ethnicity = बङ्गाली | citizenship = [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]] (सन् १८९९- १९४७)<br/>भारतीय (सन् १९४७-सन् १९५४) | education = [[स्नातकोत्तर]] (अङ्ग्रेजी साहित्य) | alma_mater = {{Plain list| * प्रेसिडेन्सी कलेज, कलकत्ता * [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]] }} | occupation = {{Flat list| * कवि * उपन्यासकार * निबन्धकार * दार्शनिक * गीतिकार * सम्पादक * अध्यापक }} | years_active = सन् १९२७&ndash;सन् १९५३ | era = | known_for = | notable_works = [[सातटी तारार तिमिर]], [[बनलता सेन (कविता)|बनतला सेन]], [[रूपोसी बाङ्ला (काव्यग्रन्थ)|रूपोसी बाङ्ला]] | style = | home_town = | movement = आधुनिक बङ्गाली कविता | spouse = लावण्य गुप्त | children = २<!-- {{unbulleted list | मञ्जुश्री दास (ज. सन् १९३१) | समरानन्द दास (ज. सन् १९३६) }} --> | mother = [[कुसुमकुमारी दास]] | father = सत्यानन्द दास | awards = {{Awards|रवीन्द्र-स्मृति पुरस्कार (सन् १९५२)|साहित्य एकेडेमी पुरस्कार (सन् १९५५)}} | signature = Jibanananda Das signature.svg | signature_size = | signature_alt = जीवनानन्द दासको हस्ताक्षर }} '''जीवनानन्द दास''' ({{भाषा-बङ्गाली|জীবনানন্দ দাশ (१७ फेब्रुअरी १८९९ - २२ अक्टोबर १९५४; ६ फाल्गुन १३०५ - ५ कार्तिक १३६१ बङ्गाब्दो)}} [[बीसौँ शताब्दी|२०औँ शताब्दी]]का प्रमुख आधुनिक बङ्गाली कवि, लेखक तथा निबन्धकारमध्ये एक थिए।<ref name="s2">সংসদ বাঙালি চরিতাভিধান, সম্পাদনা: সুবোধচন্দ্র সেনগুপ্ত এবং অঞ্জলি বসু, ১ম খণ্ড, সংশোধিত পঞ্চম সংস্করণ, সাহিত্য সংসদ, ২০১০, কলকাতা</ref> उनी बङ्गाली कवितामा आधुनिकताका अग्रदूतहरूमध्ये एक मानिन्छन्। उनका कवितामा अवास्तविक देख्न सकिन्छ। जीवनानन्दको पहिलो कवितामा [[काजी नजरुल इसलाम]]को प्रभाव परेतापनि दोस्रो कविताबाट उनी मौलिक र फरक मार्गका अन्वेषण गर्न सफल भएका थिए।<ref>{{cite book|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|work=}}</ref> २०औँ शताब्दीको उत्तरार्ध उनको मृत्युबाट सुरु भएपछि उनले लोकप्रियता हासिल गर्न थाल्नुका साथै सन् १९९९ मा उनको जन्म शताब्दी मनाइरहँदा उनी [[बङ्गाली साहित्य]]का सबैभन्दा लोकप्रिय कविहरूमध्ये एक बनिसकेका थिए।<ref>{{cite web|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|accessdate=|work=}}</ref> वैद्य-ब्राह्मो परिवार अन्तर्गल [[बरिसाल]]मा जन्मिएका दासले कोलकाताको प्रेसिडेन्सी कलेजमा अङ्ग्रेजी साहित्यको अध्ययन गर्दै [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट एमएसम्मको अध्ययन पुरा गरेका थिए। उनको एक कष्टकर जीवनयापन गरेका थिए भने उनले आफ्नो जीवनभर ठूलो आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो।<ref name=":3">{{Cite book|title=বাংলাপিড়িয়া: বাংলাদেশের জাতীয় বিশ্বকোশ|publisher=এসিয়াটিক সোসাইটি অফ বাংলাদেশ|year=২০১২|edition=২ তম|location=টাকা|chapter= জীবনানন্দ দাশ|chapter-url=https://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B6,_%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6}}</ref>उनले धेरै कलेजहरूमा पढाए तापनि उनलाई त्यसबाट आर्थिक लाभ हुन सकेन। [[भारतको विभाजन]]पछि उनी [[कलकत्ता]]मा बसोबास गर्न थालेका थिए। २२ सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन एक ट्रामकारले ठक्कर दिएको आठ दिनपछि दासको मृत्यु भएको थियो। <ref>{{Cite book|last=Salekeen|first=Seraj|publisher=Kathaprokash|year=2018|series=Jibani Granthama|location=Dhaka|pages=80|title=জীবনানন্দ দাশ |language=bn}}</ref> प्रत्यक्षदर्शीहरूको अनुसार ट्रामकारले सिठ्ठी बजाइरहेतापनि उनी मार्गबाट नहटेपछि उनलाई ट्रमकारले ठक्कर दिएको थियो। कयौँ मानिसहरूले यो दुर्घटनालाई आत्महत्याको प्रयासको रूपमा लिनेे गरेका छन्।<ref name=":2">{{cite book|title=Jibanananda Daser Prakashita-Aprakashita KabitaSamagra|date=1998|publisher=Abasar|isbn=984-446-008-5|editor1-last=Syed|editor1-first=Abdul Mannan|editor1-link=Abdul Mannan Syed|location=Dhaka|page=618|language=bn|chapter=Parishishta}}</ref> ग्रामीण बङ्गालको परम्परागत निसर्ग र रूपकथा-पुराणको संसार जीवननन्दका कवितामा चित्रात्मक बनेका छन् जसमा उनी 'रूपोसी बङ्गलाका कवि'को रूपमा प्रसिद्ध भएका छन्। बुद्धदेव बोसले उनलाई सबैभन्दा एक्लो कविको रूपमा वर्णन गरेका थिए। अर्कोतर्फ अन्नाद शङ्कर रायले उनलाई 'शुद्धतम कवि' पनि भनेका छन्। थुप्रै टिप्पणीकर्ताहरूले उनलाई [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर|रवीन्द्रनाथ]] र [[काजी नजरुल इसलाम|नजरुल]] पछिको [[बङ्गाली साहित्य]]को मुख्य कविको रूपमा मानेका छन्। सन् १९५३ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनमा जीवनानन्दको वनलता सेन कविता पुस्तकलाई पुरस्कृत गरिएको थियो। सन् १९५५ मा उत्कृष्ट कवितालाई भारत सरकारले साहित्य एकेडेमी पुरस्कारबाट सम्मानित गरेको थियो। जीवनानन्द दासका प्रसिद्ध काव्य पुस्तकहरूमा ''रूपोसी बाङ्ला'', ''बनलता सेन'', ''महापृथ्वी, ''बेला अबेला कालबेला'', ''श्रेष्ठ कविता'' आदि पर्दछन्। जीवनानन्द दास मुख्यतया कवि भए तापनि उनले थुप्रै लेखहरू लेखेका र प्रकाशित गरेका छन्। यद्यपि, सन् १९५४ मा आफ्नो मृत्यु अघि उनले २१ उपन्यास र १२६ लघुकथाहरू लेखेका थिए जसमध्ये कुनै पनि उनको जीवनकालमा प्रकाशित भएको थिएन। चरम गरिबीका कारण उनको मृत्यु भएको थियो। २०औँ शताब्दीको उत्तरार्धमा बङ्गाली कवितामा उनको प्रभाव अनन्त रूपमा छापिएको छ। == जन्म तथा बाल्यकाल == [[चित्र:Jibanananda Das Old.jpg|250px|thumbnail|right|युवा जीवनानन्द दास]] जीवनानन्द दासको जन्म सन् १८९९ फेब्रुअरी १८ का दिन [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]]को बङ्गाल राज्यको (हाल [[बङ्गलादेश]]) एक सहर [[बरिशाल]]मा भएको थियो। उनका पुर्खाहरू बङ्गलादेशको [[ढाका जिल्ला]]को बिक्रमपुर परगनाका बासिन्दा थिए। उनका हजुरबुवा सर्वानन्द दासगुप्ता (सन् १८३८-८५) विक्रमपुरबाट बरिशालमा बसाइँ सरेका थिए। सर्वानन्द दासगुप्ता एक [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] थिए पछि उनी ब्राह्मणवादमा प्रवेश गरेका थिए।<ref name="Das,_P._2003_1">{{harvnb|Das, P.|2003|p=1}}</ref> उनले बरिशालमा ब्राह्मो समाज आन्दोलनको प्रारम्भिक चरणमा भाग लिए र उनलाई मानवीय कार्यको लागि व्यापक प्रशंसा गरिएको थियो। जीवनानन्दका पिता सत्यनन्द दासगुप्त सर्वानन्दका दोस्रो सन्तान थिए।<ref name="Das,_P._2003_6">{{harvnb|Das, P.|2003|p=6}}</ref> सत्यानन्द दासगुप्ता (सन् १८६३-१९४२) बरिशाल ब्रजमोहन विद्यालयका [[शिक्षक]], निबन्धकार, बरिशाल ब्राह्मो समाजका सम्पादक र ब्राह्मो समाजको मुखपत्र ब्रह्मवादी पत्रिकाका संस्थापक सम्पादक थिए। जीवनानन्दकी आमा [[कुसुमकुमारी दास]] घर गृहिणी भएतापनि उनले [[बङ्गाली भाषा]]मा [[कविता]]हरू लेख्ने गरेकी थिइन्। उनको चर्चित कविता ''आदर्श छेले'' हो जुन हालसम्म पनि प्ररम्भिक कक्षाहरूको पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको छ। जीवनानन्द आफ्ना आमाबाबुका जेठा [[छोरो|छोरा]] थिए। उनको उपनाम मिलु थियो। उनका [[भाइ]] अशोकानन्द दासको जन्म सन् १९०८ मा भएको थियो भने बहिनी सुचरिता दासको जन्म सन् १९१५ मा भएको थियो। जीवनानन्दका बुबाले उनलाई सानैदेखि कक्षामा भर्ना गर्न नमानेका कारण उनले प्रारम्भिक [[शिक्षा]] आमाबाट प्राप्त गरेका थिए। जीवनानन्दले बिहान उठ्ने बित्तिकै बुबाको स्वरमा उपनिषद् वाचन गर्ने र आमाबाटको [[गीत]] सुन्ने गर्दथे। सानोमा लजालु स्वभावका भएतापनि मिलुलाई [[खेलकुद]], [[यात्रा]] र [[पौडी]] खेल्ने बानी थियो। बाल्यकालमा उनी आफ्नो [[काका (नाता)|काका]]सँग धेरै ठाउँमा गएका थिए। बाल्यकालमा एकपटक उनलाई असाध्यै कठिन रोगले ग्रस्त बनाएको थियो। आफ्नो स्वास्थ्यसुधारका लागि [[आमा]] र [[हजुरबा|हजुरबुबा]]ले कवि चन्द्रनाथसँग [[लखनऊ]], [[आगरा]], [[दिल्ली]] आदिको यात्रा गरेका थिए। जन्मजात उनको उपनाम "दासगुप्त" भए तापनि सन् १९३० को दशकको सुरुमा जीवनानन्दले "गुप्त" परित्याग गर्दै केवल दास लेख्न थालेका थिए। सन १९०८ जनवरीमा आठ वर्षको मिलुलाई ब्रोजोमोहन विद्यालयको पहिलो कक्षामा भर्ना गरिएको थियो। यो ढिलाइ उनको बुबाको विरोधको कारण थियो भने उनका बुबाको बालबालिकाहरूलाई धेरै कम उमेरमा विद्यालय भर्ना गर्न नहुने तर्क थियो। त्यसैले मिलुको बाल्यकालको शिक्षा आमाको संरक्षणमा मात्र सीमित बनेको थियो। जीवनानन्दको विद्यालय जीवन अपेक्षाकृत असमान रूपमा बितेको थियो। सन् १९१५ मा उनले ब्रजमोहन कलेजबाट प्रवेशिका परीक्षा सफलतापूर्वक पूरा गर्दा उनले प्रथम श्रेणी प्राप्त गर्न सफल भएका थिए। उनले दुई वर्षपछि ब्रजमोहन कलेजबाट माध्यमिक तह परीक्षा पुरा गरेका थिए। सम्भवतः एक कुशल विद्यार्थीको रूपमा उनले [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]मा भर्ना हुन ग्रामीण बरिशालमा रहेको आफ्नो घर छाडेका थिए। == शिक्षा जीवन == == साहित्यचर्चा तथा जीवन सङ्घर्ष == == बरिशालमा फिर्ती == == कलकत्तामा फिर्ती == == कार्य जीवन == == व्यक्तिगत जीवन == == साहित्यिक जीवन == कवयत्री [[कुसुमकुमारी दास]]को प्रभावले गर्दा उनले बाल्यकालदेखि नै कविता लेख्न थालेका थिए। उनले लेखेको एउटा कविता सन् १९१९ मा प्रकाशित भएको थियो। यो उनको पहिलो प्रकाशित कविता थियोे जसको नाम ''वर्षा आबाहन'' थियो। यो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको १३२६ वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। त्यतिबेला उनी श्री जीवनानन्द दासगुप्ता नामले कविता लेख्ने गरेका थिए भने सन् १९२७ देखि उनले जीवनानन्द दासको नामबाट कृतिहरूको रचना गर्न थालेका थिए। सन् १९२५ जुन १६ का दिन देशबन्धु चित्तरञ्जन दासको लोकान्तर हलमा उनले ''देशबन्धुको मृत्यु'' (দেশবন্ধুর প্রয়াণে)शीर्षकको कविता लेखेका थिए जुन सन् १३३२ मा बङ्गवाणी पत्रिकाको श्रवण अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। दिनेशरञ्जन दासद्वारा सम्पादित कल्लोल पत्रिकामा बङ्गाब्दो १३३२ (इस्वी संवत् १९२६) को फाल्गुन अङ्कमा 'नीलिमा' शीर्षकको कविता प्रकाशित भएपछि उनी आधुनिक बङ्गाली कविताको लेखनका प्रेरणा बनेका थिए। उनको जीवनकालमा कविताका सात वटा सङ्ग्रहहरू प्रकाशित भएका थिए। झरपालक शीर्षकको पहिलो प्रकाशित कवितासङ्ग्रहमा उनको वास्तविक काव्यात्मक शक्ति प्रतिबिम्बित नभई कवि [[काजी नजरुल इसलाम]], मोहितलाल मजुमदार र सत्येन्द्रनाथ दत्तको प्रभाव देखिएको थियो। तथापि तिनले तुरुन्तै आफ्नो व्यक्तित्व प्राप्त गर्दै नयाँ पाराका कविताहरू लेख्न सुरु गरेका थिए। लामो समयको अन्तरालमा प्रकाशित दोस्रो कवितासङ्ग्रह ''धूसर पाण्डुलिपि''मा उनको आफ्नै काव्यात्मक प्रविधि प्रस्फुटित भएको थियो। त्यसपछि बङ्गाली साहित्यको दुनियाँमा उनका विशेषताहरू चर्चाको विषय बनेका थिए। ''सातटी तारार तिमिर'' कविता सङ्ग्रहको प्रकाशन पश्चात् उनीमाथि अश्लीलताको आरोप लागेको थियो। त्यससमय जीवनानन्द आफ्नै कविताको अवमूल्यनप्रति निकै चिन्तित बनेका थिए। [[चित्र:জীবনানন্দ দাশের লেখা সাতটি তারার তিমির কাব্যগ্রন্থের প্রচ্ছদ.jpg|thumb|सातटी तारार तिमिर]] उनले स्वयंले आफ्नै कामको लागि आर्थिक सहयोग जुटाउने मनसाय व्यक्त गरेतापनि यो कार्य सफल हुन सकेन। कवि स्वयं आफ्नै रचनाका एक सशक्त आलोचक थिए। त्यसैले साढे आठ सयभन्दा बढी कविता लेखेतापनि उनले आफ्नो जीवनकालमा विभिन्न पत्रपत्रिका र कविता सङ्ग्रहमा जम्मा २६२ वटा कविता मात्र प्रकाशित गर्न अनुमति दिएका थिए। जीवनानन्द दासले ''रूपोसी बाङ्ला'' पूर्णतया तयार पारिएको पाण्डुलिपि तोरङ्गेमा प्रकाशन गर्ने निर्णय समेत उनले गर्न सकेका थिएनन्। यद्यपि उनले यस कविताको पुस्तकको नाम '''बाङ्लार त्रिस्ता नीलिमा''लाई राखेका थिए जुन उनको मृत्युपछि पत्ता लगाइयो र रूपोसी बाङ्लाको आवरण नामबाट प्रकाशित भएको थियो। मृत्यु पछि अर्को पाण्डुलिपि पत्ता लाग्यो जुन ''बेला अबेला कलबेला''को रूपमा प्रकाशित भएको थियो। उनको जीवनकालमा उनको एक मात्र पहिचान कविको रूपमा थियो। उनले पैसाको खाँचोमा केही लेखहरू लेखे र प्रकाशित पनि गरेका थिए। यद्यपि, निवृतले धेरै कथा र उपन्यासहरू लेख्दा जसमध्ये कुनै पनि प्रकाशित हुने व्यवस्था गरिएको थिएन। उनले पैँसठ्ठी भन्दा बढी पुस्तकहरूमा "साहित्यिक टिप्पणी" पनि लेखेका थिए जसमध्ये अधिकांश अझै प्रकाशित भएका छैनन्। == साहित्य कृति == === कविता === [[चित्र:Portrait of Jibanananda Das, Ethnological Museum (01).jpg|thumb|right|एक अज्ञात कलाकार द्वारा चित्रित कवि जीवनानन्दको चित्र, जाति-तात्विक सङ्ग्रहालय, चट्टोग्राम।]] === कथासाहित्य === जीवनानन्द आफ्नो जीवनकालमा आख्यान लेखकका रूपमा परिचित थिएनन्। सन् २०१५ को तथ्याङ्कअनुसार उनले लेखेका [[उपन्यास]]को सङ्ख्या २१ र लघु[[कथा]]को सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छ। उनले उपन्यास र लघुकथाहरू पूर्ण रूपमा लेखे र आफ्नो जीवनकालमा एउटा पनि प्रकाशित गरेनन्। उनको मृत्यु पछि उपन्यास र कथाहरूको पाण्डुलिपि पुस्तकहरू फेला पारिएको थियो। आफ्ना [[कविता]], आख्यान, प्रबन्धमा आफ्ना पूर्ववर्ती र आफ्ना समकालीनहरूभन्दा उनी बिल्कुलै फरक थिए। उनका कथा र उपन्यासमा आत्मकथात्मक तत्वको जग देख्न सकिन्छ तर रचनाहरू आत्मकथात्मक छैनन् भन्न सकिन्न। उनको सबैभन्दा प्रसिद्ध उपन्यास ''माल्याबान'' हो तर यो उनले लेखेको पहिलो उपन्यास भने होइन। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 2.jpg|thumb|महापृथ्वीको सिग्नेट संस्करण]] === प्रबन्ध === जीवनानन्द दासको निबन्धकार पहिचानले अहिलेसम्म कुनै विशेष दर्जा प्राप्त गरेको छैन। यद्यपि उनले धेरै निबन्ध, प्रबन्ध, समालोचना लेखेका थिए जसमध्ये प्रत्येकले एक धेरै आधारभूत विचारहरू बोकेका छन्। बङ्गाब्दो १३६२ मा उनको मृत्युपछि उनको निबन्ध सङ्ग्रह ''कोबितार कथा'' प्रकाशित भएका थिए। यसले उनको जीवनकालमा विभिन्न अखबारहरूमा छापिएका पन्ध्र लेखहरू सङ्कलन गरेको थियो भने हालसम्म पनि यी लेखहरू व्यापक रूपमा पढिन्छन्। यी प्रसिद्ध पन्ध्र निबन्धका अतिरिक्त जीवनानन्दका केही अन्य निबन्ध, लेख, समालोचना पनि रहेका छन् तर यी लेखहरूको सङ्ख्या कम छ। उनका साहित्यिक–सामाजिक–शैक्षिक कृतिको सङ्ख्या ३०, परिचय तथा पुस्तक समीक्षामा राष्ट्रिय कृतिको सङ्ख्या ९, स्मरणीय कृतिको सङ्ख्या ३ र विविध निबन्ध तथा लेखको सङ्ख्या ७ रहेको देख्न सकिन्छ। यसबाहेक थप ७ भण्डारित लेखहरू पहिचान गरिएको छ। बुद्धदेव बोसले मुख्यतः कविहरूको गद्य प्रकाशन गर्ने उद्देश्यले कविता पत्रिकाको निबन्ध अङ्कको (१३४५, वैशाख) योजना बनाएका थिए। यसै सन्दर्भमा जीवनानन्दले आफ्नो पहिलो महत्वपूर्ण निबन्ध 'कोबितार कथा' लेखेका थिए। यो लेख यसरी सुरु हुन्छ; {{cquote|সকলেই কবি নয়। কেউ কেউ কবি ; কবি—কেননা তাদের হৃদয়ে কল্পনার এবং কল্পনার ভিতরে চিন্তা ও অভিজ্ঞতার সারবত্তা রয়েছে, এবং তাদের পশ্চাতে অনেক বিগত শতাব্দী ধরে এবং তাদের সঙ্গে সঙ্গে আধুনিক জগতের নব নব কাব্যবিকীরণ তাদের সাহায্য করেছে। কিন্তু' সকলকে সাহায্য করতে পারে না ; যাদের হৃদয়ে কল্পনা ও কল্পনার ভিতরে অভিজ্ঞতা ও চিন্তার সারবত্তা রয়েছে তারাই সাহায্যপ্রাপ্ত হয় ; নানারকম চরাচরের সম্পর্কে এসে তারা কবিতা সৃষ্টি করবার অবসর পায়।}} उनको गद्य भाषारिति पनि विशेष उल्लेखनीय छ। प्रारम्भिक वाक्य छोटो भए तापनि त्यसको केही समयपछि तिनले लामो वाक्यहरूको बाक्लो बुनोट विकास गर्दछ र समकालीन बङ्गाली लेखक-पाठकले नचिनेको गद्य भाषा, 'पनि', आदि, र विराम चिह्नहरू जस्तै 'अल्पविराम', 'अर्धविराम' आदिको संयोजन रहेको छ। वास्तवमा उनका निबन्धहरूको वाक्यरचना समकालीन समयमा राम्ररी ज्ञात थिएन। ध्यान दिने पाठकलाई पनि यो जटिल लाग्नेे गरेको थियो। जीवननन्दका अधिकांश गद्य रचनाहरू रचनात्मक छन्। जीवनानन्दले साहित्य, शिक्षा, समाज तीनै क्षेत्रमा निबन्ध र लेख लेखेका छन्। उनका प्रमुख निबन्धहरू यस प्रकार छन्: 'कोबितार कथा', 'रवीन्द्रनाथ ओ आधुनिक बाङ्ला कोबिता', 'मात्राचेतना', 'उत्तररैबि बाङ्ला काव्य', 'कोबितार आत्मा ओ शरीर', 'कि हिसाबे कोबिता शाश्वत', 'कोबितापाठ', 'देशकाल ओ कोबिता', 'सत्यविश्वाि ओ कोबिता', 'रूचि', 'विचार ओ अन्यअन्य कथा', 'कोबितार आलोचना', 'आधुनिक कोबिता', 'बाङ्ला कोबितार भविष्शो', 'केनो लिखी', 'रवीन्द्रनाथ', 'शरतचन्द्र', 'कङ्कावती ओ अन्यअन्य कोबिता', 'बाङ्ला भाषा ओ साहित्येेेर भविष्शो', 'पृथ्वी ओ समय', 'जुक्ति', 'जिग्गेसा ओ बाङाली', 'अर्थनैतिक दिक', 'शिक्खा ओ इङरेजी', 'शिक्खा-दीक्खा-शिक्खाकता', 'शिक्खार कथा', 'शिक्खा साहित्य इङरेजी' र 'शिक्खा-दीक्खा'। जीवनानन्दले साहित्यमा विशेषगरी कविता र धेरै निबन्ध लेखहरू उपहार दिएका छन्। प्रत्येक कृतिमा बहुआयामिक आधारभूत सोचाइको वकालत भएको देखिन्छ। == मान्यता र समालोचना == आफ्नो जीवनकालमा उनी एक असाधारण कविको रूपमा चिनिए तापनि उनले प्रसिद्धि प्राप्त गर्न सकेनन्। यसको लागि उनको कम प्रचार पनि जिम्मेवार रहेको मानिन्छ। यद्यपि, उनको मृत्यु पछि उनी [[बङ्गाली भाषा]]मा आधुनिक [[कविता]]का अग्रगामीहरू मध्ये एकको रूपमा चिनिन सफल भएका थिए। जीवनानन्द दासको [[जीवन]] र कवितामा धेरै [[पुस्तक]]हरू लेखिएका छन् र अझै पनि बङ्गाली भाषामा लेखिने क्रम जारी छ। यसबाहेक उनलाई क्लिन्टन बि सिलेले अ पोएट अपार्ट नामक पुस्तकमा [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा लेखेका छन्। अङ्ग्रेजीका अतिरिक्त उनका कविताहरू [[फ्रान्सेली भाषा|फ्रान्सेली]] लगायत अन्य थुप्रै युरोपेली [[भाषा]]हरूमा अनुवाद भएका छन्। जसमा उनी मुख्यतया [[कवि]]को रूपमा परिचित छन्। उनको मृत्युदेखि सन् २००९ सम्म देखा परेका विशाल पाण्डुलिपिहरूमध्ये [[उपन्यास]]हरूको सङ्ख्या १४ र [[कथा]]हरूको सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छन्। == मृत्यु == सन् १९५४ अक्टोबर १४ मा कलकत्ताको बालीगञ्जमा भएको ट्राम (रेल जस्तो सवारीसाधन) दुर्घटनामा उनी घाइते भएका थिए। यस दुर्घटनाबाट उनको घाँटी, तिघ्रा र हातको हड्डीहरू भाँचिएका थिए। दुर्घटना पश्चात् जीवनानन्दको चिच्याहट सुनेर नजिकका केही व्यक्तिहरू घटनास्थलमा पुगेका थिए जसमा नजिकैका एक चिया पसले चुनिलाल र अन्यले व्यक्तिहरूले उनको उद्धार गरेका थिए।<ref>স্মরণ করা যেতে পারে যে শনিবারের চিঠি-র সম্পাদক সজনীকান্ত দাশ দীর্ঘকাল বিদ্রুপাত্মক ভঙ্গিতে জীবনানন্দের কবিতার সমালোচনা করেছিলেন।</ref> घटना पश्चात् उनलाई शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो। त्यतिबेला भूमेन्द्र गुहलगायत थुप्रै युवा कविहरूले जीवनानन्दको राम्रो उपचारको लागि सक्दो प्रयास गरेका थिए। कवि साहित्यकार सजनीकान्त दास ती मध्ये एक थिए। यस सम्बन्धमा उनले विशेष पहल कदमी लिएका थिए। उनकै आग्रहमा पश्चिम बङ्गालका तत्कालीन मुख्यमन्त्री डा. विधानचन्द्र रोय कविलाई भेट्न अस्पताल पुगेका थिए भने यनले घाइते कविको उचित उपचारका लागि निर्देशन दिएतापनि उनको स्वास्थ्यमा खासै सुधार हुन सकेको थिएन।<ref>ক্লিনটন বি সিলি লিখিত ''আ পোয়েট আপার্ট''</ref> उपचार भइरहँदापनि स्वस्थ्य अवस्था झन् झन् जटिल हुँदै गएको थियो। अन्त्यमा कवि निमोनियाबाट सङ्क्रमित बनेका थिए। सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन राति ११ः३५ बजे कलकत्ताको शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा चिकित्सक र नर्सहरूको अथक प्रयास असफल हुँदा कविको मृत्यु भएको थियो। आब्दुल मान्नान सैयदलगायत केहीले आत्महत्या नै दुर्घटनाको मुख्य कारण भएको अनुमान गरेका छन्।<ref>হুমায়ুন আজাদ সম্পাদিত ''আধুনিক বাঙলা কবিতা'' {{ISBN|984-901-205-1}}.</ref> जीवनानन्दका अनुसन्धानकर्ता डा भूमेन्द्र गुह सांसारिक लाचारीले कविलाई मानसिक रूपमा मर्माहित र उनको जीवन रित्तो बनाएको विश्वास गर्छन्। उनी प्रायः ट्राम दुर्घटनामा मृत्युको बारेमा सोच्दथे। विगत १०० वर्षमा कलकत्तामा ट्राम दुर्घटनामा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या एक मात्र छ उनी अरू कोही नभएर कवि जीवनानन्द दास हुन्। तर प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार कवि दुवै हातमा दुईवटा बाकस लिएर ट्राम लाइन पार गरिरहेका थिए। आत्महत्या गर्ने निर्णयको साथ दुवै हातमा दुई टोकरीहरू लिएर घर फर्कने बाटोमा पुग्न ट्राम लाइन पार गर्नु स्वीकार्य तर्क होइन।<ref>''জীবনানন্দের মৃত্যু'', ফয়জুল লতিফ চৌধুরী, ২০০৮।</ref> == लिखित ग्रन्थहरू == === काव्य पुस्तक === [[चित्र:जीवनानन्द_दासको_उत्कृष्ट_कविता.jpg|thumb|200px|पूर्णेन्दु पत्रीद्वारा लिखित जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता सङ्ग्रहको आवरण]] जीवनानन्दका काव्य पुस्तकहरू प्रकाशित भएको समयावधिको सन्दर्भमा उनका केही कविताहरूको धेरै विस्तारित संस्करणहरू प्रकाशित भएका थिए भन्ने कुरा उल्लेखनीय छ। उनको पहिलो कविता सङ्ग्रह ''झारा पलक'' सन् १९२७ मा प्रकाशित भएको थियो। लामो समयपछि सन् १९३६ मा उनको कविताको दोस्रो पुस्तक ''धूसर पाण्डुलिपि'' प्रकाशित भएको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 24-Jun-2022 1 (2).jpg|thumb|धूसर पाण्डुलिपि नामक कविता सङ्ग्रहको सिग्नेट प्रेस संस्करण]] यसबीचमा कविको मनोविज्ञानमा परिवर्तन आएसँगै लेखन प्रक्रियाले पनि ऐक्यबद्धता र परिपक्वता हासिल गरेको थियो। उनको तेस्रो कविता सङ्ग्रह ''बनलता सेन'' सन् १९४२ मा प्रकाशित भएको थियो। यसलाई 'कविताभरण संस्करण' पनि भनिन्छ । सिग्नेट प्रेसले सन् १९५२ मा बनलता सेन कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरेको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 1.jpg|thumb| ''महापृथ्वी''को प्रथम संस्करण]] सन् १९४४ मा बनलता सेनका कविताहरू सहित कविताहरूको अर्को पुस्तक प्रकाशित भएको थियो। जीवनानन्दको जीवनकालमा प्रकाशित अन्तिम पुस्तक ''सातटी तारार तिमिर'' (सन् १९४८) थियो। ''जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता'' उनको मृत्युहुनुभन्दा केही समयअघि सन् १९५४ मा प्रकाशित भएको थियो। कविको मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तकहरू सन् १९५७ मा प्रकाशित ''रूपोसी बाङ्ला'' र सन् १९६१ मा प्रकाशित ''बेला अबेला कालबेला'' हुन्। जीवनानन्द दासले रूपोसी बाङ्लाको पाण्डुलिपि तयार परेतापनि आफ्नो जीवनकालमा यसलाई प्रकाशित गर्न पहल गरेनन्। उनले पुस्तकको आवरण नाम ''बाङ्लार त्रस्टा नीलिमा''मा राखिएको थियो । सन् १९५७ मा प्रकाशित भएपछि यसको नाम "रूपोसी बङ्गला" राखिएको थियो। उनका अप्रकाशित कवितासङ्ग्रहहरूमा ''सुदर्शना'' (सन् १९७३), ''आलो पृथ्वी'' (सन् १९८१), ''मोनोबिहङ्गम'', ''हे प्रेम'', ''तोमारे भेबे भेबे'' (सन् १९९८), ''अप्रोकाशित एकान्नो'' (सन् १९९९) र ''आबछाया'' (सन् २००४) रहेका छन्। देवीप्रसाद बन्दोपाध्यायद्वारा सम्पादित जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह सन् १९९३ मा पहिलोपटक प्रकाशित भएको थियो। त्यसको लगत्तै सन् १९९४ मा आब्दुल मन्नान सैयदको पहलमा सबै कविताहरूको विस्तृत संस्करण प्रकाशित भएको थियो। सन् २००१ मा क्षेत्र गुप्ताले जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरे जसमा पछि पत्ता लागेका थप कविताहरू पनि समावेश गरिएका छन्। सन् २००५ मा भूमेन्द्र गुहले प्रतिक्षा प्रकाशनबाट (१४ खण्ड) जीवनानन्द दासद्वारा प्रकाशित सबै कविताहरूलाई पुनः प्रकाशित गरेका थिए। === कथा तथा उपन्यासहरू === जीवनानन्द दासको मृत्युपछि थुप्रै कथा तथा उपन्यासहरू पत्ता लागेका थिए। यिनीहरूको पहिलो सङ्ग्रह ''जीवनानन्द दासको कथा'' (सन् १९७२, सुकुमार घोष र सुबिनोय मुस्तफीद्वारा सम्पादित) थियो। केही समयपछि ''जीवनानन्द दासको उत्कृष्ट कथा'' (सन् १९८९, अब्दुल मान्नान सैयदद्वारा सम्पादित) प्रकाशित भएको थियो।प्रकाशित १४ वटा उपन्यासहरू मध्ये; माल्याबान (सन् १९७३), सुतीर्थ (सन् १९७७), चारजोन (सन् २००४: सम्पादक: भूमेन्द्र गुह र फैसल शहरियार) आदि उल्लेखनीय छन्। === प्रबन्ध === मूलतः कवि भए तापनि साहित्यका प्राध्यापक कवि जीवनानन्द दासले आफ्नो जीवनकालमा केही निबन्ध र लेखहरू लेख्न र प्रकाशन गर्न सफल भएका थिए। जुन विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका थिए। कवितासम्बन्धी निबन्धहरूको यस पुस्तकको एक भाग सन् १९५५ मा प्रकाशित भएको थियो। बाँकी लेखहरू लामो समयसम्म अप्रकाशितनै थियोे। सन् १९९० मा जीवनानन्दका सबै प्रकाशित अप्रकाशित, लिखित र अलिखित सबै लेखहरू प्रकाशनमा आएका थिए। त्यसपछि जीवनानन्द दासको सम्पूर्ण निबन्ध प्रकाशित भएको थियो। सन् १९९९ मा जीवनानन्द दासको जन्मशताब्दीको अवसरमा थप केही निबन्ध तथा लेखहरू फेला पार्न सफल भएपछि दासको सम्पूर्ण अप्रकाशित निबन्ध प्रकाशनमा आएका थिए। === पत्र === जीवनानन्द दासका पत्रहरू सन् १३८५ मा दीपेनकुमार रायको पहल र सम्पादनमा [[बङ्गाली भाषा]]मा प्रकाशित भएका थिए। पछि आब्दुल मान्नान सैयदले सन् १९८६ मा जीवनानन्द दासका पत्रहरू प्रकाशित गरेका थिए। जीवनानन्द दासको पत्राचार सन् २०१४ मा ({{ISBN|978 984 502 255 2}}) प्रकाशित भएको थियो। == पुरस्कार तथा सम्मान == सन् १९५२ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनले बङ्गाब्दो १३५९ को सर्वश्रेष्ठ कविता पुस्तकको रूपमा सिग्नेट प्रेसको संस्करण ''बनलता सेन'' कविता [[पुस्तक]]लाई सम्मानित गरेको थियो। सन् १९५५ फेब्रुअरीमा कविको मृत्यु पछि ''जीवनानन्द दासेर श्रेष्ठ कविता''ले (सन् १९५४) साहित्य एकेडेमी पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो। == जीवनानन्द दाससम्बन्धी पुस्तकहरू == * अन्नोअन्नो जीवनानन्द: क्लिन्टन बि सिली * मानुष जीवनानन्द: लावण्य दास * एकजोन कमलालेबु: शाहादुज्जामान * आलेख्य जीवनानन्द: भूमेन्द्र गुह * जीवनानन्न: सञ्जय भट्टचार्य * जीवनानन्द ओ तार काल: हरिशङ्कर जलदास * कवि जीवनानन्द दास: सञ्जय भट्टचार्य * एकजोन निर्जनतोम: रियाज फाहमी * जीवनानन्द दास : जन्मशताब्दी स्मारक ग्रन्थ : आब्दुल मान्नान सैयद * शुद्धतम कवि : जीवनानन्द दासको काव्य समालोचना: आब्दुल मान्नान सैयद * जीवनानन्द दास : विकास प्रोतिष्ठार इतिवृत्त: देवीप्रसाद बन्दोपाध्याय == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{Wikisource|Author:Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{wikiquote}} * {{LCAuth|n81082067}} * {{OL author}} * {{Amazon author page}} * {{IMDb name}} [[श्रेणी:बङ्गाली मानिसहरू]] 84wva6x217r83wc4xq49ex8gzykubfj 1074554 1074553 2022-08-26T07:45:23Z हिमाल सुबेदी 30817 सामग्री थप wikitext text/x-wiki {{infobox person | honorific_prefix = सुन्दर बङ्गालको कवि | name = जीवनानन्द दास | image = Jibanananda Das (1899–1954).jpg | image_size = 220px | alt = জীবনানন্দ দাশের সাদা-কালো আলোকচিত্র | caption = जीवनानन्द दासको एक प्रचलित श्यामश्वेत तस्वीर | pronunciation = | birth_date = {{birth date|1899|02|17|mf=y}}<ref name="s2"/> | birth_place = [[बरिशाल]], बङ्गाल राज्य, ब्रिटिस भारत (हाल {{झण्डा|बङ्गलादेश}}) | death_date = {{death date and age|1954|10|22|1899|02|17}}<ref name="s2"/> | death_place = [[कलकत्ता]], [[पश्चिम बङ्गाल]], [[भारत]] | death_cause = सवारी दुर्घटना | resting_place = {{झण्डा|भारत}} | nationality = बङ्गाली | other_names = मिलु | ethnicity = बङ्गाली | citizenship = [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]] (सन् १८९९- १९४७)<br/>भारतीय (सन् १९४७-सन् १९५४) | education = [[स्नातकोत्तर]] (अङ्ग्रेजी साहित्य) | alma_mater = {{Plain list| * प्रेसिडेन्सी कलेज, कलकत्ता * [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]] }} | occupation = {{Flat list| * कवि * उपन्यासकार * निबन्धकार * दार्शनिक * गीतिकार * सम्पादक * अध्यापक }} | years_active = सन् १९२७&ndash;सन् १९५३ | era = | known_for = | notable_works = [[सातटी तारार तिमिर]], [[बनलता सेन (कविता)|बनतला सेन]], [[रूपोसी बाङ्ला (काव्यग्रन्थ)|रूपोसी बाङ्ला]] | style = | home_town = | movement = आधुनिक बङ्गाली कविता | spouse = लावण्य गुप्त | children = २<!-- {{unbulleted list | मञ्जुश्री दास (ज. सन् १९३१) | समरानन्द दास (ज. सन् १९३६) }} --> | mother = [[कुसुमकुमारी दास]] | father = सत्यानन्द दास | awards = {{Awards|रवीन्द्र-स्मृति पुरस्कार (सन् १९५२)|साहित्य एकेडेमी पुरस्कार (सन् १९५५)}} | signature = Jibanananda Das signature.svg | signature_size = | signature_alt = जीवनानन्द दासको हस्ताक्षर }} '''जीवनानन्द दास''' ({{भाषा-बङ्गाली|জীবনানন্দ দাশ (१७ फेब्रुअरी १८९९ - २२ अक्टोबर १९५४; ६ फाल्गुन १३०५ - ५ कार्तिक १३६१ बङ्गाब्दो)}} [[बीसौँ शताब्दी|२०औँ शताब्दी]]का प्रमुख आधुनिक बङ्गाली कवि, लेखक तथा निबन्धकारमध्ये एक थिए।<ref name="s2">সংসদ বাঙালি চরিতাভিধান, সম্পাদনা: সুবোধচন্দ্র সেনগুপ্ত এবং অঞ্জলি বসু, ১ম খণ্ড, সংশোধিত পঞ্চম সংস্করণ, সাহিত্য সংসদ, ২০১০, কলকাতা</ref> उनी बङ्गाली कवितामा आधुनिकताका अग्रदूतहरूमध्ये एक मानिन्छन्। उनका कवितामा अवास्तविक देख्न सकिन्छ। जीवनानन्दको पहिलो कवितामा [[काजी नजरुल इसलाम]]को प्रभाव परेतापनि दोस्रो कविताबाट उनी मौलिक र फरक मार्गका अन्वेषण गर्न सफल भएका थिए।<ref>{{cite book|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|work=}}</ref> २०औँ शताब्दीको उत्तरार्ध उनको मृत्युबाट सुरु भएपछि उनले लोकप्रियता हासिल गर्न थाल्नुका साथै सन् १९९९ मा उनको जन्म शताब्दी मनाइरहँदा उनी [[बङ्गाली साहित्य]]का सबैभन्दा लोकप्रिय कविहरूमध्ये एक बनिसकेका थिए।<ref>{{cite web|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|accessdate=|work=}}</ref> वैद्य-ब्राह्मो परिवार अन्तर्गल [[बरिसाल]]मा जन्मिएका दासले कोलकाताको प्रेसिडेन्सी कलेजमा अङ्ग्रेजी साहित्यको अध्ययन गर्दै [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट एमएसम्मको अध्ययन पुरा गरेका थिए। उनको एक कष्टकर जीवनयापन गरेका थिए भने उनले आफ्नो जीवनभर ठूलो आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो।<ref name=":3">{{Cite book|title=বাংলাপিড়িয়া: বাংলাদেশের জাতীয় বিশ্বকোশ|publisher=এসিয়াটিক সোসাইটি অফ বাংলাদেশ|year=২০১২|edition=২ তম|location=টাকা|chapter= জীবনানন্দ দাশ|chapter-url=https://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B6,_%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6}}</ref>उनले धेरै कलेजहरूमा पढाए तापनि उनलाई त्यसबाट आर्थिक लाभ हुन सकेन। [[भारतको विभाजन]]पछि उनी [[कलकत्ता]]मा बसोबास गर्न थालेका थिए। २२ सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन एक ट्रामकारले ठक्कर दिएको आठ दिनपछि दासको मृत्यु भएको थियो। <ref>{{Cite book|last=Salekeen|first=Seraj|publisher=Kathaprokash|year=2018|series=Jibani Granthama|location=Dhaka|pages=80|title=জীবনানন্দ দাশ |language=bn}}</ref> प्रत्यक्षदर्शीहरूको अनुसार ट्रामकारले सिठ्ठी बजाइरहेतापनि उनी मार्गबाट नहटेपछि उनलाई ट्रमकारले ठक्कर दिएको थियो। कयौँ मानिसहरूले यो दुर्घटनालाई आत्महत्याको प्रयासको रूपमा लिनेे गरेका छन्।<ref name=":2">{{cite book|title=Jibanananda Daser Prakashita-Aprakashita KabitaSamagra|date=1998|publisher=Abasar|isbn=984-446-008-5|editor1-last=Syed|editor1-first=Abdul Mannan|editor1-link=Abdul Mannan Syed|location=Dhaka|page=618|language=bn|chapter=Parishishta}}</ref> ग्रामीण बङ्गालको परम्परागत निसर्ग र रूपकथा-पुराणको संसार जीवननन्दका कवितामा चित्रात्मक बनेका छन् जसमा उनी 'रूपोसी बङ्गलाका कवि'को रूपमा प्रसिद्ध भएका छन्। बुद्धदेव बोसले उनलाई सबैभन्दा एक्लो कविको रूपमा वर्णन गरेका थिए। अर्कोतर्फ अन्नाद शङ्कर रायले उनलाई 'शुद्धतम कवि' पनि भनेका छन्। थुप्रै टिप्पणीकर्ताहरूले उनलाई [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर|रवीन्द्रनाथ]] र [[काजी नजरुल इसलाम|नजरुल]] पछिको [[बङ्गाली साहित्य]]को मुख्य कविको रूपमा मानेका छन्। सन् १९५३ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनमा जीवनानन्दको वनलता सेन कविता पुस्तकलाई पुरस्कृत गरिएको थियो। सन् १९५५ मा उत्कृष्ट कवितालाई भारत सरकारले साहित्य एकेडेमी पुरस्कारबाट सम्मानित गरेको थियो। जीवनानन्द दासका प्रसिद्ध काव्य पुस्तकहरूमा ''रूपोसी बाङ्ला'', ''बनलता सेन'', ''महापृथ्वी, ''बेला अबेला कालबेला'', ''श्रेष्ठ कविता'' आदि पर्दछन्। जीवनानन्द दास मुख्यतया कवि भए तापनि उनले थुप्रै लेखहरू लेखेका र प्रकाशित गरेका छन्। यद्यपि, सन् १९५४ मा आफ्नो मृत्यु अघि उनले २१ उपन्यास र १२६ लघुकथाहरू लेखेका थिए जसमध्ये कुनै पनि उनको जीवनकालमा प्रकाशित भएको थिएन। चरम गरिबीका कारण उनको मृत्यु भएको थियो। २०औँ शताब्दीको उत्तरार्धमा बङ्गाली कवितामा उनको प्रभाव अनन्त रूपमा छापिएको छ। == जन्म तथा बाल्यकाल == [[चित्र:Jibanananda Das Old.jpg|250px|thumbnail|right|युवा जीवनानन्द दास]] जीवनानन्द दासको जन्म सन् १८९९ फेब्रुअरी १८ का दिन [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]]को बङ्गाल राज्यको (हाल [[बङ्गलादेश]]) एक सहर [[बरिशाल]]मा भएको थियो। उनका पुर्खाहरू बङ्गलादेशको [[ढाका जिल्ला]]को बिक्रमपुर परगनाका बासिन्दा थिए। उनका हजुरबुवा सर्वानन्द दासगुप्ता (सन् १८३८-८५) विक्रमपुरबाट बरिशालमा बसाइँ सरेका थिए। सर्वानन्द दासगुप्ता एक [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] थिए पछि उनी ब्राह्मणवादमा प्रवेश गरेका थिए।<ref name="Das,_P._2003_1">{{harvnb|Das, P.|2003|p=1}}</ref> उनले बरिशालमा ब्राह्मो समाज आन्दोलनको प्रारम्भिक चरणमा भाग लिए र उनलाई मानवीय कार्यको लागि व्यापक प्रशंसा गरिएको थियो। जीवनानन्दका पिता सत्यनन्द दासगुप्त सर्वानन्दका दोस्रो सन्तान थिए।<ref name="Das,_P._2003_6">{{harvnb|Das, P.|2003|p=6}}</ref> सत्यानन्द दासगुप्ता (सन् १८६३-१९४२) बरिशाल ब्रजमोहन विद्यालयका [[शिक्षक]], निबन्धकार, बरिशाल ब्राह्मो समाजका सम्पादक र ब्राह्मो समाजको मुखपत्र ब्रह्मवादी पत्रिकाका संस्थापक सम्पादक थिए। जीवनानन्दकी आमा [[कुसुमकुमारी दास]] घर गृहिणी भएतापनि उनले [[बङ्गाली भाषा]]मा [[कविता]]हरू लेख्ने गरेकी थिइन्। उनको चर्चित कविता ''आदर्श छेले'' हो जुन हालसम्म पनि प्ररम्भिक कक्षाहरूको पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको छ। जीवनानन्द आफ्ना आमाबाबुका जेठा [[छोरो|छोरा]] थिए। उनको उपनाम मिलु थियो। उनका [[भाइ]] अशोकानन्द दासको जन्म सन् १९०८ मा भएको थियो भने बहिनी सुचरिता दासको जन्म सन् १९१५ मा भएको थियो। जीवनानन्दका बुबाले उनलाई सानैदेखि कक्षामा भर्ना गर्न नमानेका कारण उनले प्रारम्भिक [[शिक्षा]] आमाबाट प्राप्त गरेका थिए। जीवनानन्दले बिहान उठ्ने बित्तिकै बुबाको स्वरमा उपनिषद् वाचन गर्ने र आमाबाटको [[गीत]] सुन्ने गर्दथे। सानोमा लजालु स्वभावका भएतापनि मिलुलाई [[खेलकुद]], [[यात्रा]] र [[पौडी]] खेल्ने बानी थियो। बाल्यकालमा उनी आफ्नो [[काका (नाता)|काका]]सँग धेरै ठाउँमा गएका थिए। बाल्यकालमा एकपटक उनलाई असाध्यै कठिन रोगले ग्रस्त बनाएको थियो। आफ्नो स्वास्थ्यसुधारका लागि [[आमा]] र [[हजुरबा|हजुरबुबा]]ले कवि चन्द्रनाथसँग [[लखनऊ]], [[आगरा]], [[दिल्ली]] आदिको यात्रा गरेका थिए। जन्मजात उनको उपनाम "दासगुप्त" भए तापनि सन् १९३० को दशकको सुरुमा जीवनानन्दले "गुप्त" परित्याग गर्दै केवल दास लेख्न थालेका थिए৷ == शिक्षा जीवन == सन १९०८ जनवरीमा आठ वर्षको मिलुलाई ब्रोजोमोहन विद्यालयको पाँच कक्षामा भर्ना गरिएको थियो। यो ढिलाइ उनको बुबाको विरोधको कारण थियो भने उनका बुबाको बालबालिकाहरूलाई धेरै कम उमेरमा विद्यालय भर्ना गर्न नहुने तर्क थियो। त्यसैले मिलुको बाल्यकालको शिक्षा आमाको संरक्षणमा मात्र सीमित बनेको थियो। जीवनानन्दको विद्यालय जीवन अपेक्षाकृत असमान रूपमा बितेको थियो। विद्यालय भर्ना भएपछि उनले बङ्गाली र अङ्ग्रेजी दुवै भाषामा पढ्न र लेख्न सक्ने भएका थिए। सन् १९१५ मा उनले ब्रजमोहन कलेजबाट प्रवेशिका परीक्षा सफलतापूर्वक पूरा गर्दा उनले प्रथम श्रेणी प्राप्त गर्न सफल भएका थिए। उनले दुई वर्षपछि ब्रजमोहन कलेजबाट उच्चमाध्यमिक तह परीक्षा पुरा गरेका थिए। सम्भवतः एक कुशल विद्यार्थीको रूपमा उनले कलकत्ता विश्वविद्यालयमा भर्ना हुन ग्रामीण बरिशालमा रहेको आफ्नो घर छाडेका थिए। सन् १९१९ मा उनले कलकत्ताको प्रेसिडेन्सी कलेजबाट अङ्ग्रेजीमा सम्मानसहित बिए स्नातकोत्तर प्राप्त गरेका थिए। सोही वर्ष उनको पहिलो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। कविताको नाम 'वर्षा आबाहन' थियो। यसमा कविको नाम छापिएको थिएन। यद्यपि, उनको पूरा नाम पत्रिकाको वर्षको अन्त्य तालिकामा छापिएको थियो: श्रीजीवनानन्द दासको रूपमा छापिएको थियो। सन् १९२१ मा उनले [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा एमए गरेका थिए। उनले पछि एमए स्नातकोत्तर पनि प्राप्त गरेका थिए। परीक्षको केही अघि उनलाई [[आउँ]] भएको पत्ता लागेको थियो जसले उनको परीक्षा तयारीलाई बाधा पुर्‍याएको थियो। त्यतिबेला उनी ह्यारिसन सडकस्थित प्रेसिडेन्सी छात्रबासमा बस्ने गर्दथे। त्यसपछि तिनले कानूनको अध्ययन गर्न सुरु गरेतापनि उनले यो विषयलाई त्यागेका थिए सन् १९२२ मा जीवनानन्दले कलकत्ताको द सिटी कलेजमा शिक्षकको रूपमा अध्यापन सुरु गरेका थिए। == साहित्यचर्चा तथा जीवन सङ्घर्ष == == बरिशालमा फिर्ती == == कलकत्तामा फिर्ती == == कार्य जीवन == == व्यक्तिगत जीवन == == साहित्यिक जीवन == कवयत्री [[कुसुमकुमारी दास]]को प्रभावले गर्दा उनले बाल्यकालदेखि नै कविता लेख्न थालेका थिए। उनले लेखेको एउटा कविता सन् १९१९ मा प्रकाशित भएको थियो। यो उनको पहिलो प्रकाशित कविता थियोे जसको नाम ''वर्षा आबाहन'' थियो। यो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको १३२६ वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। त्यतिबेला उनी श्री जीवनानन्द दासगुप्ता नामले कविता लेख्ने गरेका थिए भने सन् १९२७ देखि उनले जीवनानन्द दासको नामबाट कृतिहरूको रचना गर्न थालेका थिए। सन् १९२५ जुन १६ का दिन देशबन्धु चित्तरञ्जन दासको लोकान्तर हलमा उनले ''देशबन्धुको मृत्यु'' (দেশবন্ধুর প্রয়াণে)शीर्षकको कविता लेखेका थिए जुन सन् १३३२ मा बङ्गवाणी पत्रिकाको श्रवण अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। दिनेशरञ्जन दासद्वारा सम्पादित कल्लोल पत्रिकामा बङ्गाब्दो १३३२ (इस्वी संवत् १९२६) को फाल्गुन अङ्कमा 'नीलिमा' शीर्षकको कविता प्रकाशित भएपछि उनी आधुनिक बङ्गाली कविताको लेखनका प्रेरणा बनेका थिए। उनको जीवनकालमा कविताका सात वटा सङ्ग्रहहरू प्रकाशित भएका थिए। झरपालक शीर्षकको पहिलो प्रकाशित कवितासङ्ग्रहमा उनको वास्तविक काव्यात्मक शक्ति प्रतिबिम्बित नभई कवि [[काजी नजरुल इसलाम]], मोहितलाल मजुमदार र सत्येन्द्रनाथ दत्तको प्रभाव देखिएको थियो। तथापि तिनले तुरुन्तै आफ्नो व्यक्तित्व प्राप्त गर्दै नयाँ पाराका कविताहरू लेख्न सुरु गरेका थिए। लामो समयको अन्तरालमा प्रकाशित दोस्रो कवितासङ्ग्रह ''धूसर पाण्डुलिपि''मा उनको आफ्नै काव्यात्मक प्रविधि प्रस्फुटित भएको थियो। त्यसपछि बङ्गाली साहित्यको दुनियाँमा उनका विशेषताहरू चर्चाको विषय बनेका थिए। ''सातटी तारार तिमिर'' कविता सङ्ग्रहको प्रकाशन पश्चात् उनीमाथि अश्लीलताको आरोप लागेको थियो। त्यससमय जीवनानन्द आफ्नै कविताको अवमूल्यनप्रति निकै चिन्तित बनेका थिए। [[चित्र:জীবনানন্দ দাশের লেখা সাতটি তারার তিমির কাব্যগ্রন্থের প্রচ্ছদ.jpg|thumb|सातटी तारार तिमिर]] उनले स्वयंले आफ्नै कामको लागि आर्थिक सहयोग जुटाउने मनसाय व्यक्त गरेतापनि यो कार्य सफल हुन सकेन। कवि स्वयं आफ्नै रचनाका एक सशक्त आलोचक थिए। त्यसैले साढे आठ सयभन्दा बढी कविता लेखेतापनि उनले आफ्नो जीवनकालमा विभिन्न पत्रपत्रिका र कविता सङ्ग्रहमा जम्मा २६२ वटा कविता मात्र प्रकाशित गर्न अनुमति दिएका थिए। जीवनानन्द दासले ''रूपोसी बाङ्ला'' पूर्णतया तयार पारिएको पाण्डुलिपि तोरङ्गेमा प्रकाशन गर्ने निर्णय समेत उनले गर्न सकेका थिएनन्। यद्यपि उनले यस कविताको पुस्तकको नाम '''बाङ्लार त्रिस्ता नीलिमा''लाई राखेका थिए जुन उनको मृत्युपछि पत्ता लगाइयो र रूपोसी बाङ्लाको आवरण नामबाट प्रकाशित भएको थियो। मृत्यु पछि अर्को पाण्डुलिपि पत्ता लाग्यो जुन ''बेला अबेला कलबेला''को रूपमा प्रकाशित भएको थियो। उनको जीवनकालमा उनको एक मात्र पहिचान कविको रूपमा थियो। उनले पैसाको खाँचोमा केही लेखहरू लेखे र प्रकाशित पनि गरेका थिए। यद्यपि, निवृतले धेरै कथा र उपन्यासहरू लेख्दा जसमध्ये कुनै पनि प्रकाशित हुने व्यवस्था गरिएको थिएन। उनले पैँसठ्ठी भन्दा बढी पुस्तकहरूमा "साहित्यिक टिप्पणी" पनि लेखेका थिए जसमध्ये अधिकांश अझै प्रकाशित भएका छैनन्। == साहित्य कृति == === कविता === [[चित्र:Portrait of Jibanananda Das, Ethnological Museum (01).jpg|thumb|right|एक अज्ञात कलाकार द्वारा चित्रित कवि जीवनानन्दको चित्र, जाति-तात्विक सङ्ग्रहालय, चट्टोग्राम।]] === कथासाहित्य === जीवनानन्द आफ्नो जीवनकालमा आख्यान लेखकका रूपमा परिचित थिएनन्। सन् २०१५ को तथ्याङ्कअनुसार उनले लेखेका [[उपन्यास]]को सङ्ख्या २१ र लघु[[कथा]]को सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छ। उनले उपन्यास र लघुकथाहरू पूर्ण रूपमा लेखे र आफ्नो जीवनकालमा एउटा पनि प्रकाशित गरेनन्। उनको मृत्यु पछि उपन्यास र कथाहरूको पाण्डुलिपि पुस्तकहरू फेला पारिएको थियो। आफ्ना [[कविता]], आख्यान, प्रबन्धमा आफ्ना पूर्ववर्ती र आफ्ना समकालीनहरूभन्दा उनी बिल्कुलै फरक थिए। उनका कथा र उपन्यासमा आत्मकथात्मक तत्वको जग देख्न सकिन्छ तर रचनाहरू आत्मकथात्मक छैनन् भन्न सकिन्न। उनको सबैभन्दा प्रसिद्ध उपन्यास ''माल्याबान'' हो तर यो उनले लेखेको पहिलो उपन्यास भने होइन। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 2.jpg|thumb|महापृथ्वीको सिग्नेट संस्करण]] === प्रबन्ध === जीवनानन्द दासको निबन्धकार पहिचानले अहिलेसम्म कुनै विशेष दर्जा प्राप्त गरेको छैन। यद्यपि उनले धेरै निबन्ध, प्रबन्ध, समालोचना लेखेका थिए जसमध्ये प्रत्येकले एक धेरै आधारभूत विचारहरू बोकेका छन्। बङ्गाब्दो १३६२ मा उनको मृत्युपछि उनको निबन्ध सङ्ग्रह ''कोबितार कथा'' प्रकाशित भएका थिए। यसले उनको जीवनकालमा विभिन्न अखबारहरूमा छापिएका पन्ध्र लेखहरू सङ्कलन गरेको थियो भने हालसम्म पनि यी लेखहरू व्यापक रूपमा पढिन्छन्। यी प्रसिद्ध पन्ध्र निबन्धका अतिरिक्त जीवनानन्दका केही अन्य निबन्ध, लेख, समालोचना पनि रहेका छन् तर यी लेखहरूको सङ्ख्या कम छ। उनका साहित्यिक–सामाजिक–शैक्षिक कृतिको सङ्ख्या ३०, परिचय तथा पुस्तक समीक्षामा राष्ट्रिय कृतिको सङ्ख्या ९, स्मरणीय कृतिको सङ्ख्या ३ र विविध निबन्ध तथा लेखको सङ्ख्या ७ रहेको देख्न सकिन्छ। यसबाहेक थप ७ भण्डारित लेखहरू पहिचान गरिएको छ। बुद्धदेव बोसले मुख्यतः कविहरूको गद्य प्रकाशन गर्ने उद्देश्यले कविता पत्रिकाको निबन्ध अङ्कको (१३४५, वैशाख) योजना बनाएका थिए। यसै सन्दर्भमा जीवनानन्दले आफ्नो पहिलो महत्वपूर्ण निबन्ध 'कोबितार कथा' लेखेका थिए। यो लेख यसरी सुरु हुन्छ; {{cquote|সকলেই কবি নয়। কেউ কেউ কবি ; কবি—কেননা তাদের হৃদয়ে কল্পনার এবং কল্পনার ভিতরে চিন্তা ও অভিজ্ঞতার সারবত্তা রয়েছে, এবং তাদের পশ্চাতে অনেক বিগত শতাব্দী ধরে এবং তাদের সঙ্গে সঙ্গে আধুনিক জগতের নব নব কাব্যবিকীরণ তাদের সাহায্য করেছে। কিন্তু' সকলকে সাহায্য করতে পারে না ; যাদের হৃদয়ে কল্পনা ও কল্পনার ভিতরে অভিজ্ঞতা ও চিন্তার সারবত্তা রয়েছে তারাই সাহায্যপ্রাপ্ত হয় ; নানারকম চরাচরের সম্পর্কে এসে তারা কবিতা সৃষ্টি করবার অবসর পায়।}} उनको गद्य भाषारिति पनि विशेष उल्लेखनीय छ। प्रारम्भिक वाक्य छोटो भए तापनि त्यसको केही समयपछि तिनले लामो वाक्यहरूको बाक्लो बुनोट विकास गर्दछ र समकालीन बङ्गाली लेखक-पाठकले नचिनेको गद्य भाषा, 'पनि', आदि, र विराम चिह्नहरू जस्तै 'अल्पविराम', 'अर्धविराम' आदिको संयोजन रहेको छ। वास्तवमा उनका निबन्धहरूको वाक्यरचना समकालीन समयमा राम्ररी ज्ञात थिएन। ध्यान दिने पाठकलाई पनि यो जटिल लाग्नेे गरेको थियो। जीवननन्दका अधिकांश गद्य रचनाहरू रचनात्मक छन्। जीवनानन्दले साहित्य, शिक्षा, समाज तीनै क्षेत्रमा निबन्ध र लेख लेखेका छन्। उनका प्रमुख निबन्धहरू यस प्रकार छन्: 'कोबितार कथा', 'रवीन्द्रनाथ ओ आधुनिक बाङ्ला कोबिता', 'मात्राचेतना', 'उत्तररैबि बाङ्ला काव्य', 'कोबितार आत्मा ओ शरीर', 'कि हिसाबे कोबिता शाश्वत', 'कोबितापाठ', 'देशकाल ओ कोबिता', 'सत्यविश्वाि ओ कोबिता', 'रूचि', 'विचार ओ अन्यअन्य कथा', 'कोबितार आलोचना', 'आधुनिक कोबिता', 'बाङ्ला कोबितार भविष्शो', 'केनो लिखी', 'रवीन्द्रनाथ', 'शरतचन्द्र', 'कङ्कावती ओ अन्यअन्य कोबिता', 'बाङ्ला भाषा ओ साहित्येेेर भविष्शो', 'पृथ्वी ओ समय', 'जुक्ति', 'जिग्गेसा ओ बाङाली', 'अर्थनैतिक दिक', 'शिक्खा ओ इङरेजी', 'शिक्खा-दीक्खा-शिक्खाकता', 'शिक्खार कथा', 'शिक्खा साहित्य इङरेजी' र 'शिक्खा-दीक्खा'। जीवनानन्दले साहित्यमा विशेषगरी कविता र धेरै निबन्ध लेखहरू उपहार दिएका छन्। प्रत्येक कृतिमा बहुआयामिक आधारभूत सोचाइको वकालत भएको देखिन्छ। == मान्यता र समालोचना == आफ्नो जीवनकालमा उनी एक असाधारण कविको रूपमा चिनिए तापनि उनले प्रसिद्धि प्राप्त गर्न सकेनन्। यसको लागि उनको कम प्रचार पनि जिम्मेवार रहेको मानिन्छ। यद्यपि, उनको मृत्यु पछि उनी [[बङ्गाली भाषा]]मा आधुनिक [[कविता]]का अग्रगामीहरू मध्ये एकको रूपमा चिनिन सफल भएका थिए। जीवनानन्द दासको [[जीवन]] र कवितामा धेरै [[पुस्तक]]हरू लेखिएका छन् र अझै पनि बङ्गाली भाषामा लेखिने क्रम जारी छ। यसबाहेक उनलाई क्लिन्टन बि सिलेले अ पोएट अपार्ट नामक पुस्तकमा [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा लेखेका छन्। अङ्ग्रेजीका अतिरिक्त उनका कविताहरू [[फ्रान्सेली भाषा|फ्रान्सेली]] लगायत अन्य थुप्रै युरोपेली [[भाषा]]हरूमा अनुवाद भएका छन्। जसमा उनी मुख्यतया [[कवि]]को रूपमा परिचित छन्। उनको मृत्युदेखि सन् २००९ सम्म देखा परेका विशाल पाण्डुलिपिहरूमध्ये [[उपन्यास]]हरूको सङ्ख्या १४ र [[कथा]]हरूको सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छन्। == मृत्यु == सन् १९५४ अक्टोबर १४ मा कलकत्ताको बालीगञ्जमा भएको ट्राम (रेल जस्तो सवारीसाधन) दुर्घटनामा उनी घाइते भएका थिए। यस दुर्घटनाबाट उनको घाँटी, तिघ्रा र हातको हड्डीहरू भाँचिएका थिए। दुर्घटना पश्चात् जीवनानन्दको चिच्याहट सुनेर नजिकका केही व्यक्तिहरू घटनास्थलमा पुगेका थिए जसमा नजिकैका एक चिया पसले चुनिलाल र अन्यले व्यक्तिहरूले उनको उद्धार गरेका थिए।<ref>স্মরণ করা যেতে পারে যে শনিবারের চিঠি-র সম্পাদক সজনীকান্ত দাশ দীর্ঘকাল বিদ্রুপাত্মক ভঙ্গিতে জীবনানন্দের কবিতার সমালোচনা করেছিলেন।</ref> घटना पश्चात् उनलाई शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो। त्यतिबेला भूमेन्द्र गुहलगायत थुप्रै युवा कविहरूले जीवनानन्दको राम्रो उपचारको लागि सक्दो प्रयास गरेका थिए। कवि साहित्यकार सजनीकान्त दास ती मध्ये एक थिए। यस सम्बन्धमा उनले विशेष पहल कदमी लिएका थिए। उनकै आग्रहमा पश्चिम बङ्गालका तत्कालीन मुख्यमन्त्री डा. विधानचन्द्र रोय कविलाई भेट्न अस्पताल पुगेका थिए भने यनले घाइते कविको उचित उपचारका लागि निर्देशन दिएतापनि उनको स्वास्थ्यमा खासै सुधार हुन सकेको थिएन।<ref>ক্লিনটন বি সিলি লিখিত ''আ পোয়েট আপার্ট''</ref> उपचार भइरहँदापनि स्वस्थ्य अवस्था झन् झन् जटिल हुँदै गएको थियो। अन्त्यमा कवि निमोनियाबाट सङ्क्रमित बनेका थिए। सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन राति ११ः३५ बजे कलकत्ताको शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा चिकित्सक र नर्सहरूको अथक प्रयास असफल हुँदा कविको मृत्यु भएको थियो। आब्दुल मान्नान सैयदलगायत केहीले आत्महत्या नै दुर्घटनाको मुख्य कारण भएको अनुमान गरेका छन्।<ref>হুমায়ুন আজাদ সম্পাদিত ''আধুনিক বাঙলা কবিতা'' {{ISBN|984-901-205-1}}.</ref> जीवनानन्दका अनुसन्धानकर्ता डा भूमेन्द्र गुह सांसारिक लाचारीले कविलाई मानसिक रूपमा मर्माहित र उनको जीवन रित्तो बनाएको विश्वास गर्छन्। उनी प्रायः ट्राम दुर्घटनामा मृत्युको बारेमा सोच्दथे। विगत १०० वर्षमा कलकत्तामा ट्राम दुर्घटनामा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या एक मात्र छ उनी अरू कोही नभएर कवि जीवनानन्द दास हुन्। तर प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार कवि दुवै हातमा दुईवटा बाकस लिएर ट्राम लाइन पार गरिरहेका थिए। आत्महत्या गर्ने निर्णयको साथ दुवै हातमा दुई टोकरीहरू लिएर घर फर्कने बाटोमा पुग्न ट्राम लाइन पार गर्नु स्वीकार्य तर्क होइन।<ref>''জীবনানন্দের মৃত্যু'', ফয়জুল লতিফ চৌধুরী, ২০০৮।</ref> == लिखित ग्रन्थहरू == === काव्य पुस्तक === [[चित्र:जीवनानन्द_दासको_उत्कृष्ट_कविता.jpg|thumb|200px|पूर्णेन्दु पत्रीद्वारा लिखित जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता सङ्ग्रहको आवरण]] जीवनानन्दका काव्य पुस्तकहरू प्रकाशित भएको समयावधिको सन्दर्भमा उनका केही कविताहरूको धेरै विस्तारित संस्करणहरू प्रकाशित भएका थिए भन्ने कुरा उल्लेखनीय छ। उनको पहिलो कविता सङ्ग्रह ''झारा पलक'' सन् १९२७ मा प्रकाशित भएको थियो। लामो समयपछि सन् १९३६ मा उनको कविताको दोस्रो पुस्तक ''धूसर पाण्डुलिपि'' प्रकाशित भएको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 24-Jun-2022 1 (2).jpg|thumb|धूसर पाण्डुलिपि नामक कविता सङ्ग्रहको सिग्नेट प्रेस संस्करण]] यसबीचमा कविको मनोविज्ञानमा परिवर्तन आएसँगै लेखन प्रक्रियाले पनि ऐक्यबद्धता र परिपक्वता हासिल गरेको थियो। उनको तेस्रो कविता सङ्ग्रह ''बनलता सेन'' सन् १९४२ मा प्रकाशित भएको थियो। यसलाई 'कविताभरण संस्करण' पनि भनिन्छ । सिग्नेट प्रेसले सन् १९५२ मा बनलता सेन कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरेको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 1.jpg|thumb| ''महापृथ्वी''को प्रथम संस्करण]] सन् १९४४ मा बनलता सेनका कविताहरू सहित कविताहरूको अर्को पुस्तक प्रकाशित भएको थियो। जीवनानन्दको जीवनकालमा प्रकाशित अन्तिम पुस्तक ''सातटी तारार तिमिर'' (सन् १९४८) थियो। ''जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता'' उनको मृत्युहुनुभन्दा केही समयअघि सन् १९५४ मा प्रकाशित भएको थियो। कविको मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तकहरू सन् १९५७ मा प्रकाशित ''रूपोसी बाङ्ला'' र सन् १९६१ मा प्रकाशित ''बेला अबेला कालबेला'' हुन्। जीवनानन्द दासले रूपोसी बाङ्लाको पाण्डुलिपि तयार परेतापनि आफ्नो जीवनकालमा यसलाई प्रकाशित गर्न पहल गरेनन्। उनले पुस्तकको आवरण नाम ''बाङ्लार त्रस्टा नीलिमा''मा राखिएको थियो । सन् १९५७ मा प्रकाशित भएपछि यसको नाम "रूपोसी बङ्गला" राखिएको थियो। उनका अप्रकाशित कवितासङ्ग्रहहरूमा ''सुदर्शना'' (सन् १९७३), ''आलो पृथ्वी'' (सन् १९८१), ''मोनोबिहङ्गम'', ''हे प्रेम'', ''तोमारे भेबे भेबे'' (सन् १९९८), ''अप्रोकाशित एकान्नो'' (सन् १९९९) र ''आबछाया'' (सन् २००४) रहेका छन्। देवीप्रसाद बन्दोपाध्यायद्वारा सम्पादित जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह सन् १९९३ मा पहिलोपटक प्रकाशित भएको थियो। त्यसको लगत्तै सन् १९९४ मा आब्दुल मन्नान सैयदको पहलमा सबै कविताहरूको विस्तृत संस्करण प्रकाशित भएको थियो। सन् २००१ मा क्षेत्र गुप्ताले जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरे जसमा पछि पत्ता लागेका थप कविताहरू पनि समावेश गरिएका छन्। सन् २००५ मा भूमेन्द्र गुहले प्रतिक्षा प्रकाशनबाट (१४ खण्ड) जीवनानन्द दासद्वारा प्रकाशित सबै कविताहरूलाई पुनः प्रकाशित गरेका थिए। === कथा तथा उपन्यासहरू === जीवनानन्द दासको मृत्युपछि थुप्रै कथा तथा उपन्यासहरू पत्ता लागेका थिए। यिनीहरूको पहिलो सङ्ग्रह ''जीवनानन्द दासको कथा'' (सन् १९७२, सुकुमार घोष र सुबिनोय मुस्तफीद्वारा सम्पादित) थियो। केही समयपछि ''जीवनानन्द दासको उत्कृष्ट कथा'' (सन् १९८९, अब्दुल मान्नान सैयदद्वारा सम्पादित) प्रकाशित भएको थियो।प्रकाशित १४ वटा उपन्यासहरू मध्ये; माल्याबान (सन् १९७३), सुतीर्थ (सन् १९७७), चारजोन (सन् २००४: सम्पादक: भूमेन्द्र गुह र फैसल शहरियार) आदि उल्लेखनीय छन्। === प्रबन्ध === मूलतः कवि भए तापनि साहित्यका प्राध्यापक कवि जीवनानन्द दासले आफ्नो जीवनकालमा केही निबन्ध र लेखहरू लेख्न र प्रकाशन गर्न सफल भएका थिए। जुन विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका थिए। कवितासम्बन्धी निबन्धहरूको यस पुस्तकको एक भाग सन् १९५५ मा प्रकाशित भएको थियो। बाँकी लेखहरू लामो समयसम्म अप्रकाशितनै थियोे। सन् १९९० मा जीवनानन्दका सबै प्रकाशित अप्रकाशित, लिखित र अलिखित सबै लेखहरू प्रकाशनमा आएका थिए। त्यसपछि जीवनानन्द दासको सम्पूर्ण निबन्ध प्रकाशित भएको थियो। सन् १९९९ मा जीवनानन्द दासको जन्मशताब्दीको अवसरमा थप केही निबन्ध तथा लेखहरू फेला पार्न सफल भएपछि दासको सम्पूर्ण अप्रकाशित निबन्ध प्रकाशनमा आएका थिए। === पत्र === जीवनानन्द दासका पत्रहरू सन् १३८५ मा दीपेनकुमार रायको पहल र सम्पादनमा [[बङ्गाली भाषा]]मा प्रकाशित भएका थिए। पछि आब्दुल मान्नान सैयदले सन् १९८६ मा जीवनानन्द दासका पत्रहरू प्रकाशित गरेका थिए। जीवनानन्द दासको पत्राचार सन् २०१४ मा ({{ISBN|978 984 502 255 2}}) प्रकाशित भएको थियो। == पुरस्कार तथा सम्मान == सन् १९५२ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनले बङ्गाब्दो १३५९ को सर्वश्रेष्ठ कविता पुस्तकको रूपमा सिग्नेट प्रेसको संस्करण ''बनलता सेन'' कविता [[पुस्तक]]लाई सम्मानित गरेको थियो। सन् १९५५ फेब्रुअरीमा कविको मृत्यु पछि ''जीवनानन्द दासेर श्रेष्ठ कविता''ले (सन् १९५४) साहित्य एकेडेमी पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो। == जीवनानन्द दाससम्बन्धी पुस्तकहरू == * अन्नोअन्नो जीवनानन्द: क्लिन्टन बि सिली * मानुष जीवनानन्द: लावण्य दास * एकजोन कमलालेबु: शाहादुज्जामान * आलेख्य जीवनानन्द: भूमेन्द्र गुह * जीवनानन्न: सञ्जय भट्टचार्य * जीवनानन्द ओ तार काल: हरिशङ्कर जलदास * कवि जीवनानन्द दास: सञ्जय भट्टचार्य * एकजोन निर्जनतोम: रियाज फाहमी * जीवनानन्द दास : जन्मशताब्दी स्मारक ग्रन्थ : आब्दुल मान्नान सैयद * शुद्धतम कवि : जीवनानन्द दासको काव्य समालोचना: आब्दुल मान्नान सैयद * जीवनानन्द दास : विकास प्रोतिष्ठार इतिवृत्त: देवीप्रसाद बन्दोपाध्याय == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{Wikisource|Author:Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{wikiquote}} * {{LCAuth|n81082067}} * {{OL author}} * {{Amazon author page}} * {{IMDb name}} [[श्रेणी:बङ्गाली मानिसहरू]] 42nidrhonpfno9vv51gy5erxuow3j7t 1074556 1074554 2022-08-26T07:56:40Z हिमाल सुबेदी 30817 /* व्यक्तिगत जीवन */सामग्री थप wikitext text/x-wiki {{infobox person | honorific_prefix = सुन्दर बङ्गालको कवि | name = जीवनानन्द दास | image = Jibanananda Das (1899–1954).jpg | image_size = 220px | alt = জীবনানন্দ দাশের সাদা-কালো আলোকচিত্র | caption = जीवनानन्द दासको एक प्रचलित श्यामश्वेत तस्वीर | pronunciation = | birth_date = {{birth date|1899|02|17|mf=y}}<ref name="s2"/> | birth_place = [[बरिशाल]], बङ्गाल राज्य, ब्रिटिस भारत (हाल {{झण्डा|बङ्गलादेश}}) | death_date = {{death date and age|1954|10|22|1899|02|17}}<ref name="s2"/> | death_place = [[कलकत्ता]], [[पश्चिम बङ्गाल]], [[भारत]] | death_cause = सवारी दुर्घटना | resting_place = {{झण्डा|भारत}} | nationality = बङ्गाली | other_names = मिलु | ethnicity = बङ्गाली | citizenship = [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]] (सन् १८९९- १९४७)<br/>भारतीय (सन् १९४७-सन् १९५४) | education = [[स्नातकोत्तर]] (अङ्ग्रेजी साहित्य) | alma_mater = {{Plain list| * प्रेसिडेन्सी कलेज, कलकत्ता * [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]] }} | occupation = {{Flat list| * कवि * उपन्यासकार * निबन्धकार * दार्शनिक * गीतिकार * सम्पादक * अध्यापक }} | years_active = सन् १९२७&ndash;सन् १९५३ | era = | known_for = | notable_works = [[सातटी तारार तिमिर]], [[बनलता सेन (कविता)|बनतला सेन]], [[रूपोसी बाङ्ला (काव्यग्रन्थ)|रूपोसी बाङ्ला]] | style = | home_town = | movement = आधुनिक बङ्गाली कविता | spouse = लावण्य गुप्त | children = २<!-- {{unbulleted list | मञ्जुश्री दास (ज. सन् १९३१) | समरानन्द दास (ज. सन् १९३६) }} --> | mother = [[कुसुमकुमारी दास]] | father = सत्यानन्द दास | awards = {{Awards|रवीन्द्र-स्मृति पुरस्कार (सन् १९५२)|साहित्य एकेडेमी पुरस्कार (सन् १९५५)}} | signature = Jibanananda Das signature.svg | signature_size = | signature_alt = जीवनानन्द दासको हस्ताक्षर }} '''जीवनानन्द दास''' ({{भाषा-बङ्गाली|জীবনানন্দ দাশ (१७ फेब्रुअरी १८९९ - २२ अक्टोबर १९५४; ६ फाल्गुन १३०५ - ५ कार्तिक १३६१ बङ्गाब्दो)}} [[बीसौँ शताब्दी|२०औँ शताब्दी]]का प्रमुख आधुनिक बङ्गाली कवि, लेखक तथा निबन्धकारमध्ये एक थिए।<ref name="s2">সংসদ বাঙালি চরিতাভিধান, সম্পাদনা: সুবোধচন্দ্র সেনগুপ্ত এবং অঞ্জলি বসু, ১ম খণ্ড, সংশোধিত পঞ্চম সংস্করণ, সাহিত্য সংসদ, ২০১০, কলকাতা</ref> उनी बङ्गाली कवितामा आधुनिकताका अग्रदूतहरूमध्ये एक मानिन्छन्। उनका कवितामा अवास्तविक देख्न सकिन्छ। जीवनानन्दको पहिलो कवितामा [[काजी नजरुल इसलाम]]को प्रभाव परेतापनि दोस्रो कविताबाट उनी मौलिक र फरक मार्गका अन्वेषण गर्न सफल भएका थिए।<ref>{{cite book|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|work=}}</ref> २०औँ शताब्दीको उत्तरार्ध उनको मृत्युबाट सुरु भएपछि उनले लोकप्रियता हासिल गर्न थाल्नुका साथै सन् १९९९ मा उनको जन्म शताब्दी मनाइरहँदा उनी [[बङ्गाली साहित्य]]का सबैभन्दा लोकप्रिय कविहरूमध्ये एक बनिसकेका थिए।<ref>{{cite web|title=জীবনানন্দ দাশ|last=সালেকীন|first=সিরাজ|publisher=কথাপ্রকাশ|year=ফেব্রুয়ারি ২০১৮|place=ঢাকা|pages=৭|quote=আমৃত্যু নির্জন, অথচ মৃত্যুপরবর্তী কিছুকালের মধ্যে সমকালীন বাংলা কবিতার অন্যতম জনপ্রিয় কবিতে পরিণত হন জীবনানন্দ দাশ।|url=|date=|accessdate=|work=}}</ref> वैद्य-ब्राह्मो परिवार अन्तर्गल [[बरिसाल]]मा जन्मिएका दासले कोलकाताको प्रेसिडेन्सी कलेजमा अङ्ग्रेजी साहित्यको अध्ययन गर्दै [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट एमएसम्मको अध्ययन पुरा गरेका थिए। उनको एक कष्टकर जीवनयापन गरेका थिए भने उनले आफ्नो जीवनभर ठूलो आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो।<ref name=":3">{{Cite book|title=বাংলাপিড়িয়া: বাংলাদেশের জাতীয় বিশ্বকোশ|publisher=এসিয়াটিক সোসাইটি অফ বাংলাদেশ|year=২০১২|edition=২ তম|location=টাকা|chapter= জীবনানন্দ দাশ|chapter-url=https://bn.banglapedia.org/index.php?title=%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B6,_%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6}}</ref>उनले धेरै कलेजहरूमा पढाए तापनि उनलाई त्यसबाट आर्थिक लाभ हुन सकेन। [[भारतको विभाजन]]पछि उनी [[कलकत्ता]]मा बसोबास गर्न थालेका थिए। २२ सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन एक ट्रामकारले ठक्कर दिएको आठ दिनपछि दासको मृत्यु भएको थियो। <ref>{{Cite book|last=Salekeen|first=Seraj|publisher=Kathaprokash|year=2018|series=Jibani Granthama|location=Dhaka|pages=80|title=জীবনানন্দ দাশ |language=bn}}</ref> प्रत्यक्षदर्शीहरूको अनुसार ट्रामकारले सिठ्ठी बजाइरहेतापनि उनी मार्गबाट नहटेपछि उनलाई ट्रमकारले ठक्कर दिएको थियो। कयौँ मानिसहरूले यो दुर्घटनालाई आत्महत्याको प्रयासको रूपमा लिनेे गरेका छन्।<ref name=":2">{{cite book|title=Jibanananda Daser Prakashita-Aprakashita KabitaSamagra|date=1998|publisher=Abasar|isbn=984-446-008-5|editor1-last=Syed|editor1-first=Abdul Mannan|editor1-link=Abdul Mannan Syed|location=Dhaka|page=618|language=bn|chapter=Parishishta}}</ref> ग्रामीण बङ्गालको परम्परागत निसर्ग र रूपकथा-पुराणको संसार जीवननन्दका कवितामा चित्रात्मक बनेका छन् जसमा उनी 'रूपोसी बङ्गलाका कवि'को रूपमा प्रसिद्ध भएका छन्। बुद्धदेव बोसले उनलाई सबैभन्दा एक्लो कविको रूपमा वर्णन गरेका थिए। अर्कोतर्फ अन्नाद शङ्कर रायले उनलाई 'शुद्धतम कवि' पनि भनेका छन्। थुप्रै टिप्पणीकर्ताहरूले उनलाई [[रवीन्द्रनाथ ठाकुर|रवीन्द्रनाथ]] र [[काजी नजरुल इसलाम|नजरुल]] पछिको [[बङ्गाली साहित्य]]को मुख्य कविको रूपमा मानेका छन्। सन् १९५३ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनमा जीवनानन्दको वनलता सेन कविता पुस्तकलाई पुरस्कृत गरिएको थियो। सन् १९५५ मा उत्कृष्ट कवितालाई भारत सरकारले साहित्य एकेडेमी पुरस्कारबाट सम्मानित गरेको थियो। जीवनानन्द दासका प्रसिद्ध काव्य पुस्तकहरूमा ''रूपोसी बाङ्ला'', ''बनलता सेन'', ''महापृथ्वी, ''बेला अबेला कालबेला'', ''श्रेष्ठ कविता'' आदि पर्दछन्। जीवनानन्द दास मुख्यतया कवि भए तापनि उनले थुप्रै लेखहरू लेखेका र प्रकाशित गरेका छन्। यद्यपि, सन् १९५४ मा आफ्नो मृत्यु अघि उनले २१ उपन्यास र १२६ लघुकथाहरू लेखेका थिए जसमध्ये कुनै पनि उनको जीवनकालमा प्रकाशित भएको थिएन। चरम गरिबीका कारण उनको मृत्यु भएको थियो। २०औँ शताब्दीको उत्तरार्धमा बङ्गाली कवितामा उनको प्रभाव अनन्त रूपमा छापिएको छ। == जन्म तथा बाल्यकाल == [[चित्र:Jibanananda Das Old.jpg|250px|thumbnail|right|युवा जीवनानन्द दास]] जीवनानन्द दासको जन्म सन् १८९९ फेब्रुअरी १८ का दिन [[ब्रिटिस राज|ब्रिटिस भारत]]को बङ्गाल राज्यको (हाल [[बङ्गलादेश]]) एक सहर [[बरिशाल]]मा भएको थियो। उनका पुर्खाहरू बङ्गलादेशको [[ढाका जिल्ला]]को बिक्रमपुर परगनाका बासिन्दा थिए। उनका हजुरबुवा सर्वानन्द दासगुप्ता (सन् १८३८-८५) विक्रमपुरबाट बरिशालमा बसाइँ सरेका थिए। सर्वानन्द दासगुप्ता एक [[हिन्दु धर्म|हिन्दु]] थिए पछि उनी ब्राह्मणवादमा प्रवेश गरेका थिए।<ref name="Das,_P._2003_1">{{harvnb|Das, P.|2003|p=1}}</ref> उनले बरिशालमा ब्राह्मो समाज आन्दोलनको प्रारम्भिक चरणमा भाग लिए र उनलाई मानवीय कार्यको लागि व्यापक प्रशंसा गरिएको थियो। जीवनानन्दका पिता सत्यनन्द दासगुप्त सर्वानन्दका दोस्रो सन्तान थिए।<ref name="Das,_P._2003_6">{{harvnb|Das, P.|2003|p=6}}</ref> सत्यानन्द दासगुप्ता (सन् १८६३-१९४२) बरिशाल ब्रजमोहन विद्यालयका [[शिक्षक]], निबन्धकार, बरिशाल ब्राह्मो समाजका सम्पादक र ब्राह्मो समाजको मुखपत्र ब्रह्मवादी पत्रिकाका संस्थापक सम्पादक थिए। जीवनानन्दकी आमा [[कुसुमकुमारी दास]] घर गृहिणी भएतापनि उनले [[बङ्गाली भाषा]]मा [[कविता]]हरू लेख्ने गरेकी थिइन्। उनको चर्चित कविता ''आदर्श छेले'' हो जुन हालसम्म पनि प्ररम्भिक कक्षाहरूको पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको छ। जीवनानन्द आफ्ना आमाबाबुका जेठा [[छोरो|छोरा]] थिए। उनको उपनाम मिलु थियो। उनका [[भाइ]] अशोकानन्द दासको जन्म सन् १९०८ मा भएको थियो भने बहिनी सुचरिता दासको जन्म सन् १९१५ मा भएको थियो। जीवनानन्दका बुबाले उनलाई सानैदेखि कक्षामा भर्ना गर्न नमानेका कारण उनले प्रारम्भिक [[शिक्षा]] आमाबाट प्राप्त गरेका थिए। जीवनानन्दले बिहान उठ्ने बित्तिकै बुबाको स्वरमा उपनिषद् वाचन गर्ने र आमाबाटको [[गीत]] सुन्ने गर्दथे। सानोमा लजालु स्वभावका भएतापनि मिलुलाई [[खेलकुद]], [[यात्रा]] र [[पौडी]] खेल्ने बानी थियो। बाल्यकालमा उनी आफ्नो [[काका (नाता)|काका]]सँग धेरै ठाउँमा गएका थिए। बाल्यकालमा एकपटक उनलाई असाध्यै कठिन रोगले ग्रस्त बनाएको थियो। आफ्नो स्वास्थ्यसुधारका लागि [[आमा]] र [[हजुरबा|हजुरबुबा]]ले कवि चन्द्रनाथसँग [[लखनऊ]], [[आगरा]], [[दिल्ली]] आदिको यात्रा गरेका थिए। जन्मजात उनको उपनाम "दासगुप्त" भए तापनि सन् १९३० को दशकको सुरुमा जीवनानन्दले "गुप्त" परित्याग गर्दै केवल दास लेख्न थालेका थिए৷ == शिक्षा जीवन == सन १९०८ जनवरीमा आठ वर्षको मिलुलाई ब्रोजोमोहन विद्यालयको पाँच कक्षामा भर्ना गरिएको थियो। यो ढिलाइ उनको बुबाको विरोधको कारण थियो भने उनका बुबाको बालबालिकाहरूलाई धेरै कम उमेरमा विद्यालय भर्ना गर्न नहुने तर्क थियो। त्यसैले मिलुको बाल्यकालको शिक्षा आमाको संरक्षणमा मात्र सीमित बनेको थियो। जीवनानन्दको विद्यालय जीवन अपेक्षाकृत असमान रूपमा बितेको थियो। विद्यालय भर्ना भएपछि उनले बङ्गाली र अङ्ग्रेजी दुवै भाषामा पढ्न र लेख्न सक्ने भएका थिए। सन् १९१५ मा उनले ब्रजमोहन कलेजबाट प्रवेशिका परीक्षा सफलतापूर्वक पूरा गर्दा उनले प्रथम श्रेणी प्राप्त गर्न सफल भएका थिए। उनले दुई वर्षपछि ब्रजमोहन कलेजबाट उच्चमाध्यमिक तह परीक्षा पुरा गरेका थिए। सम्भवतः एक कुशल विद्यार्थीको रूपमा उनले कलकत्ता विश्वविद्यालयमा भर्ना हुन ग्रामीण बरिशालमा रहेको आफ्नो घर छाडेका थिए। सन् १९१९ मा उनले कलकत्ताको प्रेसिडेन्सी कलेजबाट अङ्ग्रेजीमा सम्मानसहित बिए स्नातकोत्तर प्राप्त गरेका थिए। सोही वर्ष उनको पहिलो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। कविताको नाम 'वर्षा आबाहन' थियो। यसमा कविको नाम छापिएको थिएन। यद्यपि, उनको पूरा नाम पत्रिकाको वर्षको अन्त्य तालिकामा छापिएको थियो: श्रीजीवनानन्द दासको रूपमा छापिएको थियो। सन् १९२१ मा उनले [[कलकत्ता विश्वविद्यालय]]बाट [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा एमए गरेका थिए। उनले पछि एमए स्नातकोत्तर पनि प्राप्त गरेका थिए। परीक्षको केही अघि उनलाई [[आउँ]] भएको पत्ता लागेको थियो जसले उनको परीक्षा तयारीलाई बाधा पुर्‍याएको थियो। त्यतिबेला उनी ह्यारिसन सडकस्थित प्रेसिडेन्सी छात्रबासमा बस्ने गर्दथे। त्यसपछि तिनले कानूनको अध्ययन गर्न सुरु गरेतापनि उनले यो विषयलाई त्यागेका थिए सन् १९२२ मा जीवनानन्दले कलकत्ताको द सिटी कलेजमा शिक्षकको रूपमा अध्यापन सुरु गरेका थिए। == साहित्यचर्चा तथा जीवन सङ्घर्ष == == बरिशालमा फिर्ती == == कलकत्तामा फिर्ती == == कार्य जीवन == == व्यक्तिगत जीवन == जीवनानन्द दासले रोहिणीकुमार गुप्ताकी छोरी लावण्य गुप्तासँग सन् १९३० मे ९ का दिन (१३३७ वैशाख २६ बङ्गाब्दो) [[ढाका]]को ब्रह्मा समाज मन्दिरमा विवाह गरेका थिए। उनकी छोरी मञ्जुश्री दास र छोरा समरानन्द दास हुन्।<ref name="কবিতাসমগ্র">প্রকাশিত-অপ্রকাশিত কবিতাসমগ্র (জীবনানন্দ দাশ), পরিশেষ ১, ৩: সংসারজীবন, সম্পাদনা: আবদুল মান্নান সৈয়দ, ফেব্রুয়ারি ১৯৯৪, অবসর প্রকাশনা সংস্থা, ঢাকা। পৃ. ৬০৭, {{ISBN|984-446-008-5}}</ref> अभिनेत्री अपर्णा सेन उनकी भतिजी बनेेेेेेेेकी थिइन्।। अपर्णा सेन कविलाई 'बिलु मामा' भनेर बोलाउँथिन्। अपर्णाका आमाबाबुले उनलाई कुलको जेठो भनेर 'बडो दा' भन्दथे।<ref>{{वेब स्रोत|युआरएल=http://www.westbengalguide.com/celebrity-profile/bengali-actresses/aparna-sen-biography-film-list-career-in-bengali.html|शीर्षक=অপর্না সেনের জীবন কাহিনী ও নানান অজানা দিক|अन्तिम=|प्रथम=|मिति=|वेबसाइट=|पहुँचमिति=}}</ref> == साहित्यिक जीवन == कवयत्री [[कुसुमकुमारी दास]]को प्रभावले गर्दा उनले बाल्यकालदेखि नै कविता लेख्न थालेका थिए। उनले लेखेको एउटा कविता सन् १९१९ मा प्रकाशित भएको थियो। यो उनको पहिलो प्रकाशित कविता थियोे जसको नाम ''वर्षा आबाहन'' थियो। यो कविता ब्रह्मवादी पत्रिकाको १३२६ वैशाख अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। त्यतिबेला उनी श्री जीवनानन्द दासगुप्ता नामले कविता लेख्ने गरेका थिए भने सन् १९२७ देखि उनले जीवनानन्द दासको नामबाट कृतिहरूको रचना गर्न थालेका थिए। सन् १९२५ जुन १६ का दिन देशबन्धु चित्तरञ्जन दासको लोकान्तर हलमा उनले ''देशबन्धुको मृत्यु'' (দেশবন্ধুর প্রয়াণে)शीर्षकको कविता लेखेका थिए जुन सन् १३३२ मा बङ्गवाणी पत्रिकाको श्रवण अङ्कमा प्रकाशित भएको थियो। दिनेशरञ्जन दासद्वारा सम्पादित कल्लोल पत्रिकामा बङ्गाब्दो १३३२ (इस्वी संवत् १९२६) को फाल्गुन अङ्कमा 'नीलिमा' शीर्षकको कविता प्रकाशित भएपछि उनी आधुनिक बङ्गाली कविताको लेखनका प्रेरणा बनेका थिए। उनको जीवनकालमा कविताका सात वटा सङ्ग्रहहरू प्रकाशित भएका थिए। झरपालक शीर्षकको पहिलो प्रकाशित कवितासङ्ग्रहमा उनको वास्तविक काव्यात्मक शक्ति प्रतिबिम्बित नभई कवि [[काजी नजरुल इसलाम]], मोहितलाल मजुमदार र सत्येन्द्रनाथ दत्तको प्रभाव देखिएको थियो। तथापि तिनले तुरुन्तै आफ्नो व्यक्तित्व प्राप्त गर्दै नयाँ पाराका कविताहरू लेख्न सुरु गरेका थिए। लामो समयको अन्तरालमा प्रकाशित दोस्रो कवितासङ्ग्रह ''धूसर पाण्डुलिपि''मा उनको आफ्नै काव्यात्मक प्रविधि प्रस्फुटित भएको थियो। त्यसपछि बङ्गाली साहित्यको दुनियाँमा उनका विशेषताहरू चर्चाको विषय बनेका थिए। ''सातटी तारार तिमिर'' कविता सङ्ग्रहको प्रकाशन पश्चात् उनीमाथि अश्लीलताको आरोप लागेको थियो। त्यससमय जीवनानन्द आफ्नै कविताको अवमूल्यनप्रति निकै चिन्तित बनेका थिए। [[चित्र:জীবনানন্দ দাশের লেখা সাতটি তারার তিমির কাব্যগ্রন্থের প্রচ্ছদ.jpg|thumb|सातटी तारार तिमिर]] उनले स्वयंले आफ्नै कामको लागि आर्थिक सहयोग जुटाउने मनसाय व्यक्त गरेतापनि यो कार्य सफल हुन सकेन। कवि स्वयं आफ्नै रचनाका एक सशक्त आलोचक थिए। त्यसैले साढे आठ सयभन्दा बढी कविता लेखेतापनि उनले आफ्नो जीवनकालमा विभिन्न पत्रपत्रिका र कविता सङ्ग्रहमा जम्मा २६२ वटा कविता मात्र प्रकाशित गर्न अनुमति दिएका थिए। जीवनानन्द दासले ''रूपोसी बाङ्ला'' पूर्णतया तयार पारिएको पाण्डुलिपि तोरङ्गेमा प्रकाशन गर्ने निर्णय समेत उनले गर्न सकेका थिएनन्। यद्यपि उनले यस कविताको पुस्तकको नाम '''बाङ्लार त्रिस्ता नीलिमा''लाई राखेका थिए जुन उनको मृत्युपछि पत्ता लगाइयो र रूपोसी बाङ्लाको आवरण नामबाट प्रकाशित भएको थियो। मृत्यु पछि अर्को पाण्डुलिपि पत्ता लाग्यो जुन ''बेला अबेला कलबेला''को रूपमा प्रकाशित भएको थियो। उनको जीवनकालमा उनको एक मात्र पहिचान कविको रूपमा थियो। उनले पैसाको खाँचोमा केही लेखहरू लेखे र प्रकाशित पनि गरेका थिए। यद्यपि, निवृतले धेरै कथा र उपन्यासहरू लेख्दा जसमध्ये कुनै पनि प्रकाशित हुने व्यवस्था गरिएको थिएन। उनले पैँसठ्ठी भन्दा बढी पुस्तकहरूमा "साहित्यिक टिप्पणी" पनि लेखेका थिए जसमध्ये अधिकांश अझै प्रकाशित भएका छैनन्। == साहित्य कृति == === कविता === [[चित्र:Portrait of Jibanananda Das, Ethnological Museum (01).jpg|thumb|right|एक अज्ञात कलाकार द्वारा चित्रित कवि जीवनानन्दको चित्र, जाति-तात्विक सङ्ग्रहालय, चट्टोग्राम।]] === कथासाहित्य === जीवनानन्द आफ्नो जीवनकालमा आख्यान लेखकका रूपमा परिचित थिएनन्। सन् २०१५ को तथ्याङ्कअनुसार उनले लेखेका [[उपन्यास]]को सङ्ख्या २१ र लघु[[कथा]]को सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छ। उनले उपन्यास र लघुकथाहरू पूर्ण रूपमा लेखे र आफ्नो जीवनकालमा एउटा पनि प्रकाशित गरेनन्। उनको मृत्यु पछि उपन्यास र कथाहरूको पाण्डुलिपि पुस्तकहरू फेला पारिएको थियो। आफ्ना [[कविता]], आख्यान, प्रबन्धमा आफ्ना पूर्ववर्ती र आफ्ना समकालीनहरूभन्दा उनी बिल्कुलै फरक थिए। उनका कथा र उपन्यासमा आत्मकथात्मक तत्वको जग देख्न सकिन्छ तर रचनाहरू आत्मकथात्मक छैनन् भन्न सकिन्न। उनको सबैभन्दा प्रसिद्ध उपन्यास ''माल्याबान'' हो तर यो उनले लेखेको पहिलो उपन्यास भने होइन। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 2.jpg|thumb|महापृथ्वीको सिग्नेट संस्करण]] === प्रबन्ध === जीवनानन्द दासको निबन्धकार पहिचानले अहिलेसम्म कुनै विशेष दर्जा प्राप्त गरेको छैन। यद्यपि उनले धेरै निबन्ध, प्रबन्ध, समालोचना लेखेका थिए जसमध्ये प्रत्येकले एक धेरै आधारभूत विचारहरू बोकेका छन्। बङ्गाब्दो १३६२ मा उनको मृत्युपछि उनको निबन्ध सङ्ग्रह ''कोबितार कथा'' प्रकाशित भएका थिए। यसले उनको जीवनकालमा विभिन्न अखबारहरूमा छापिएका पन्ध्र लेखहरू सङ्कलन गरेको थियो भने हालसम्म पनि यी लेखहरू व्यापक रूपमा पढिन्छन्। यी प्रसिद्ध पन्ध्र निबन्धका अतिरिक्त जीवनानन्दका केही अन्य निबन्ध, लेख, समालोचना पनि रहेका छन् तर यी लेखहरूको सङ्ख्या कम छ। उनका साहित्यिक–सामाजिक–शैक्षिक कृतिको सङ्ख्या ३०, परिचय तथा पुस्तक समीक्षामा राष्ट्रिय कृतिको सङ्ख्या ९, स्मरणीय कृतिको सङ्ख्या ३ र विविध निबन्ध तथा लेखको सङ्ख्या ७ रहेको देख्न सकिन्छ। यसबाहेक थप ७ भण्डारित लेखहरू पहिचान गरिएको छ। बुद्धदेव बोसले मुख्यतः कविहरूको गद्य प्रकाशन गर्ने उद्देश्यले कविता पत्रिकाको निबन्ध अङ्कको (१३४५, वैशाख) योजना बनाएका थिए। यसै सन्दर्भमा जीवनानन्दले आफ्नो पहिलो महत्वपूर्ण निबन्ध 'कोबितार कथा' लेखेका थिए। यो लेख यसरी सुरु हुन्छ; {{cquote|সকলেই কবি নয়। কেউ কেউ কবি ; কবি—কেননা তাদের হৃদয়ে কল্পনার এবং কল্পনার ভিতরে চিন্তা ও অভিজ্ঞতার সারবত্তা রয়েছে, এবং তাদের পশ্চাতে অনেক বিগত শতাব্দী ধরে এবং তাদের সঙ্গে সঙ্গে আধুনিক জগতের নব নব কাব্যবিকীরণ তাদের সাহায্য করেছে। কিন্তু' সকলকে সাহায্য করতে পারে না ; যাদের হৃদয়ে কল্পনা ও কল্পনার ভিতরে অভিজ্ঞতা ও চিন্তার সারবত্তা রয়েছে তারাই সাহায্যপ্রাপ্ত হয় ; নানারকম চরাচরের সম্পর্কে এসে তারা কবিতা সৃষ্টি করবার অবসর পায়।}} उनको गद्य भाषारिति पनि विशेष उल्लेखनीय छ। प्रारम्भिक वाक्य छोटो भए तापनि त्यसको केही समयपछि तिनले लामो वाक्यहरूको बाक्लो बुनोट विकास गर्दछ र समकालीन बङ्गाली लेखक-पाठकले नचिनेको गद्य भाषा, 'पनि', आदि, र विराम चिह्नहरू जस्तै 'अल्पविराम', 'अर्धविराम' आदिको संयोजन रहेको छ। वास्तवमा उनका निबन्धहरूको वाक्यरचना समकालीन समयमा राम्ररी ज्ञात थिएन। ध्यान दिने पाठकलाई पनि यो जटिल लाग्नेे गरेको थियो। जीवननन्दका अधिकांश गद्य रचनाहरू रचनात्मक छन्। जीवनानन्दले साहित्य, शिक्षा, समाज तीनै क्षेत्रमा निबन्ध र लेख लेखेका छन्। उनका प्रमुख निबन्धहरू यस प्रकार छन्: 'कोबितार कथा', 'रवीन्द्रनाथ ओ आधुनिक बाङ्ला कोबिता', 'मात्राचेतना', 'उत्तररैबि बाङ्ला काव्य', 'कोबितार आत्मा ओ शरीर', 'कि हिसाबे कोबिता शाश्वत', 'कोबितापाठ', 'देशकाल ओ कोबिता', 'सत्यविश्वाि ओ कोबिता', 'रूचि', 'विचार ओ अन्यअन्य कथा', 'कोबितार आलोचना', 'आधुनिक कोबिता', 'बाङ्ला कोबितार भविष्शो', 'केनो लिखी', 'रवीन्द्रनाथ', 'शरतचन्द्र', 'कङ्कावती ओ अन्यअन्य कोबिता', 'बाङ्ला भाषा ओ साहित्येेेर भविष्शो', 'पृथ्वी ओ समय', 'जुक्ति', 'जिग्गेसा ओ बाङाली', 'अर्थनैतिक दिक', 'शिक्खा ओ इङरेजी', 'शिक्खा-दीक्खा-शिक्खाकता', 'शिक्खार कथा', 'शिक्खा साहित्य इङरेजी' र 'शिक्खा-दीक्खा'। जीवनानन्दले साहित्यमा विशेषगरी कविता र धेरै निबन्ध लेखहरू उपहार दिएका छन्। प्रत्येक कृतिमा बहुआयामिक आधारभूत सोचाइको वकालत भएको देखिन्छ। == मान्यता र समालोचना == आफ्नो जीवनकालमा उनी एक असाधारण कविको रूपमा चिनिए तापनि उनले प्रसिद्धि प्राप्त गर्न सकेनन्। यसको लागि उनको कम प्रचार पनि जिम्मेवार रहेको मानिन्छ। यद्यपि, उनको मृत्यु पछि उनी [[बङ्गाली भाषा]]मा आधुनिक [[कविता]]का अग्रगामीहरू मध्ये एकको रूपमा चिनिन सफल भएका थिए। जीवनानन्द दासको [[जीवन]] र कवितामा धेरै [[पुस्तक]]हरू लेखिएका छन् र अझै पनि बङ्गाली भाषामा लेखिने क्रम जारी छ। यसबाहेक उनलाई क्लिन्टन बि सिलेले अ पोएट अपार्ट नामक पुस्तकमा [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]]मा लेखेका छन्। अङ्ग्रेजीका अतिरिक्त उनका कविताहरू [[फ्रान्सेली भाषा|फ्रान्सेली]] लगायत अन्य थुप्रै युरोपेली [[भाषा]]हरूमा अनुवाद भएका छन्। जसमा उनी मुख्यतया [[कवि]]को रूपमा परिचित छन्। उनको मृत्युदेखि सन् २००९ सम्म देखा परेका विशाल पाण्डुलिपिहरूमध्ये [[उपन्यास]]हरूको सङ्ख्या १४ र [[कथा]]हरूको सङ्ख्या १०० भन्दा बढी छन्। == मृत्यु == सन् १९५४ अक्टोबर १४ मा कलकत्ताको बालीगञ्जमा भएको ट्राम (रेल जस्तो सवारीसाधन) दुर्घटनामा उनी घाइते भएका थिए। यस दुर्घटनाबाट उनको घाँटी, तिघ्रा र हातको हड्डीहरू भाँचिएका थिए। दुर्घटना पश्चात् जीवनानन्दको चिच्याहट सुनेर नजिकका केही व्यक्तिहरू घटनास्थलमा पुगेका थिए जसमा नजिकैका एक चिया पसले चुनिलाल र अन्यले व्यक्तिहरूले उनको उद्धार गरेका थिए।<ref>স্মরণ করা যেতে পারে যে শনিবারের চিঠি-র সম্পাদক সজনীকান্ত দাশ দীর্ঘকাল বিদ্রুপাত্মক ভঙ্গিতে জীবনানন্দের কবিতার সমালোচনা করেছিলেন।</ref> घटना पश्चात् उनलाई शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो। त्यतिबेला भूमेन्द्र गुहलगायत थुप्रै युवा कविहरूले जीवनानन्दको राम्रो उपचारको लागि सक्दो प्रयास गरेका थिए। कवि साहित्यकार सजनीकान्त दास ती मध्ये एक थिए। यस सम्बन्धमा उनले विशेष पहल कदमी लिएका थिए। उनकै आग्रहमा पश्चिम बङ्गालका तत्कालीन मुख्यमन्त्री डा. विधानचन्द्र रोय कविलाई भेट्न अस्पताल पुगेका थिए भने यनले घाइते कविको उचित उपचारका लागि निर्देशन दिएतापनि उनको स्वास्थ्यमा खासै सुधार हुन सकेको थिएन।<ref>ক্লিনটন বি সিলি লিখিত ''আ পোয়েট আপার্ট''</ref> उपचार भइरहँदापनि स्वस्थ्य अवस्था झन् झन् जटिल हुँदै गएको थियो। अन्त्यमा कवि निमोनियाबाट सङ्क्रमित बनेका थिए। सन् १९५४ अक्टोबर २२ का दिन राति ११ः३५ बजे कलकत्ताको शम्भुनाथ पण्डित अस्पतालमा चिकित्सक र नर्सहरूको अथक प्रयास असफल हुँदा कविको मृत्यु भएको थियो। आब्दुल मान्नान सैयदलगायत केहीले आत्महत्या नै दुर्घटनाको मुख्य कारण भएको अनुमान गरेका छन्।<ref>হুমায়ুন আজাদ সম্পাদিত ''আধুনিক বাঙলা কবিতা'' {{ISBN|984-901-205-1}}.</ref> जीवनानन्दका अनुसन्धानकर्ता डा भूमेन्द्र गुह सांसारिक लाचारीले कविलाई मानसिक रूपमा मर्माहित र उनको जीवन रित्तो बनाएको विश्वास गर्छन्। उनी प्रायः ट्राम दुर्घटनामा मृत्युको बारेमा सोच्दथे। विगत १०० वर्षमा कलकत्तामा ट्राम दुर्घटनामा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या एक मात्र छ उनी अरू कोही नभएर कवि जीवनानन्द दास हुन्। तर प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार कवि दुवै हातमा दुईवटा बाकस लिएर ट्राम लाइन पार गरिरहेका थिए। आत्महत्या गर्ने निर्णयको साथ दुवै हातमा दुई टोकरीहरू लिएर घर फर्कने बाटोमा पुग्न ट्राम लाइन पार गर्नु स्वीकार्य तर्क होइन।<ref>''জীবনানন্দের মৃত্যু'', ফয়জুল লতিফ চৌধুরী, ২০০৮।</ref> == लिखित ग्रन्थहरू == === काव्य पुस्तक === [[चित्र:जीवनानन्द_दासको_उत्कृष्ट_कविता.jpg|thumb|200px|पूर्णेन्दु पत्रीद्वारा लिखित जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता सङ्ग्रहको आवरण]] जीवनानन्दका काव्य पुस्तकहरू प्रकाशित भएको समयावधिको सन्दर्भमा उनका केही कविताहरूको धेरै विस्तारित संस्करणहरू प्रकाशित भएका थिए भन्ने कुरा उल्लेखनीय छ। उनको पहिलो कविता सङ्ग्रह ''झारा पलक'' सन् १९२७ मा प्रकाशित भएको थियो। लामो समयपछि सन् १९३६ मा उनको कविताको दोस्रो पुस्तक ''धूसर पाण्डुलिपि'' प्रकाशित भएको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 24-Jun-2022 1 (2).jpg|thumb|धूसर पाण्डुलिपि नामक कविता सङ्ग्रहको सिग्नेट प्रेस संस्करण]] यसबीचमा कविको मनोविज्ञानमा परिवर्तन आएसँगै लेखन प्रक्रियाले पनि ऐक्यबद्धता र परिपक्वता हासिल गरेको थियो। उनको तेस्रो कविता सङ्ग्रह ''बनलता सेन'' सन् १९४२ मा प्रकाशित भएको थियो। यसलाई 'कविताभरण संस्करण' पनि भनिन्छ । सिग्नेट प्रेसले सन् १९५२ मा बनलता सेन कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरेको थियो। [[चित्र:Adobe Scan 08-Jul-2022 (1) 1.jpg|thumb| ''महापृथ्वी''को प्रथम संस्करण]] सन् १९४४ मा बनलता सेनका कविताहरू सहित कविताहरूको अर्को पुस्तक प्रकाशित भएको थियो। जीवनानन्दको जीवनकालमा प्रकाशित अन्तिम पुस्तक ''सातटी तारार तिमिर'' (सन् १९४८) थियो। ''जीवनानन्द दासेेर श्रेष्ठ कविता'' उनको मृत्युहुनुभन्दा केही समयअघि सन् १९५४ मा प्रकाशित भएको थियो। कविको मृत्युपछि प्रकाशित पुस्तकहरू सन् १९५७ मा प्रकाशित ''रूपोसी बाङ्ला'' र सन् १९६१ मा प्रकाशित ''बेला अबेला कालबेला'' हुन्। जीवनानन्द दासले रूपोसी बाङ्लाको पाण्डुलिपि तयार परेतापनि आफ्नो जीवनकालमा यसलाई प्रकाशित गर्न पहल गरेनन्। उनले पुस्तकको आवरण नाम ''बाङ्लार त्रस्टा नीलिमा''मा राखिएको थियो । सन् १९५७ मा प्रकाशित भएपछि यसको नाम "रूपोसी बङ्गला" राखिएको थियो। उनका अप्रकाशित कवितासङ्ग्रहहरूमा ''सुदर्शना'' (सन् १९७३), ''आलो पृथ्वी'' (सन् १९८१), ''मोनोबिहङ्गम'', ''हे प्रेम'', ''तोमारे भेबे भेबे'' (सन् १९९८), ''अप्रोकाशित एकान्नो'' (सन् १९९९) र ''आबछाया'' (सन् २००४) रहेका छन्। देवीप्रसाद बन्दोपाध्यायद्वारा सम्पादित जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह सन् १९९३ मा पहिलोपटक प्रकाशित भएको थियो। त्यसको लगत्तै सन् १९९४ मा आब्दुल मन्नान सैयदको पहलमा सबै कविताहरूको विस्तृत संस्करण प्रकाशित भएको थियो। सन् २००१ मा क्षेत्र गुप्ताले जीवनानन्द दासको कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गरे जसमा पछि पत्ता लागेका थप कविताहरू पनि समावेश गरिएका छन्। सन् २००५ मा भूमेन्द्र गुहले प्रतिक्षा प्रकाशनबाट (१४ खण्ड) जीवनानन्द दासद्वारा प्रकाशित सबै कविताहरूलाई पुनः प्रकाशित गरेका थिए। === कथा तथा उपन्यासहरू === जीवनानन्द दासको मृत्युपछि थुप्रै कथा तथा उपन्यासहरू पत्ता लागेका थिए। यिनीहरूको पहिलो सङ्ग्रह ''जीवनानन्द दासको कथा'' (सन् १९७२, सुकुमार घोष र सुबिनोय मुस्तफीद्वारा सम्पादित) थियो। केही समयपछि ''जीवनानन्द दासको उत्कृष्ट कथा'' (सन् १९८९, अब्दुल मान्नान सैयदद्वारा सम्पादित) प्रकाशित भएको थियो।प्रकाशित १४ वटा उपन्यासहरू मध्ये; माल्याबान (सन् १९७३), सुतीर्थ (सन् १९७७), चारजोन (सन् २००४: सम्पादक: भूमेन्द्र गुह र फैसल शहरियार) आदि उल्लेखनीय छन्। === प्रबन्ध === मूलतः कवि भए तापनि साहित्यका प्राध्यापक कवि जीवनानन्द दासले आफ्नो जीवनकालमा केही निबन्ध र लेखहरू लेख्न र प्रकाशन गर्न सफल भएका थिए। जुन विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका थिए। कवितासम्बन्धी निबन्धहरूको यस पुस्तकको एक भाग सन् १९५५ मा प्रकाशित भएको थियो। बाँकी लेखहरू लामो समयसम्म अप्रकाशितनै थियोे। सन् १९९० मा जीवनानन्दका सबै प्रकाशित अप्रकाशित, लिखित र अलिखित सबै लेखहरू प्रकाशनमा आएका थिए। त्यसपछि जीवनानन्द दासको सम्पूर्ण निबन्ध प्रकाशित भएको थियो। सन् १९९९ मा जीवनानन्द दासको जन्मशताब्दीको अवसरमा थप केही निबन्ध तथा लेखहरू फेला पार्न सफल भएपछि दासको सम्पूर्ण अप्रकाशित निबन्ध प्रकाशनमा आएका थिए। === पत्र === जीवनानन्द दासका पत्रहरू सन् १३८५ मा दीपेनकुमार रायको पहल र सम्पादनमा [[बङ्गाली भाषा]]मा प्रकाशित भएका थिए। पछि आब्दुल मान्नान सैयदले सन् १९८६ मा जीवनानन्द दासका पत्रहरू प्रकाशित गरेका थिए। जीवनानन्द दासको पत्राचार सन् २०१४ मा ({{ISBN|978 984 502 255 2}}) प्रकाशित भएको थियो। == पुरस्कार तथा सम्मान == सन् १९५२ मा अखिल बङ्गाल रवीन्द्र साहित्य सम्मेलनले बङ्गाब्दो १३५९ को सर्वश्रेष्ठ कविता पुस्तकको रूपमा सिग्नेट प्रेसको संस्करण ''बनलता सेन'' कविता [[पुस्तक]]लाई सम्मानित गरेको थियो। सन् १९५५ फेब्रुअरीमा कविको मृत्यु पछि ''जीवनानन्द दासेर श्रेष्ठ कविता''ले (सन् १९५४) साहित्य एकेडेमी पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो। == जीवनानन्द दाससम्बन्धी पुस्तकहरू == * अन्नोअन्नो जीवनानन्द: क्लिन्टन बि सिली * मानुष जीवनानन्द: लावण्य दास * एकजोन कमलालेबु: शाहादुज्जामान * आलेख्य जीवनानन्द: भूमेन्द्र गुह * जीवनानन्न: सञ्जय भट्टचार्य * जीवनानन्द ओ तार काल: हरिशङ्कर जलदास * कवि जीवनानन्द दास: सञ्जय भट्टचार्य * एकजोन निर्जनतोम: रियाज फाहमी * जीवनानन्द दास : जन्मशताब्दी स्मारक ग्रन्थ : आब्दुल मान्नान सैयद * शुद्धतम कवि : जीवनानन्द दासको काव्य समालोचना: आब्दुल मान्नान सैयद * जीवनानन्द दास : विकास प्रोतिष्ठार इतिवृत्त: देवीप्रसाद बन्दोपाध्याय == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} == बाह्य कडीहरू == {{कमन्सश्रेणी|Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{Wikisource|Author:Jibanananda Das|जीवनानन्द दास}} {{wikiquote}} * {{LCAuth|n81082067}} * {{OL author}} * {{Amazon author page}} * {{IMDb name}} [[श्रेणी:बङ्गाली मानिसहरू]] 45zb1b7s8gwi7icd8okrs4v4wi17n0b 0 126746 1074512 2022-08-25T11:59:43Z बडा काजी 52836 सिर्जना wikitext text/x-wiki {{Infobox food | name=पानीपुरी | image=Home made Indian Panipuri.jpg | caption=पानीपुरी | country=भारत}} '''पानीपुरी''' [[भारत]]बाट आएको एक प्रकारको [[खाजा]] हो।<ref>{{Cite web|url=https://www.onlinekhabar.com/2019/03/753168|title=पानीपुरी खाँदै हुनुहुन्छ ? स्वादिलो तर हानिकारक !|date=२०७५ चैत १२|accessdate=९ भदौ २०७९|website=अनलाइनखबर}}</ref> == सन्दर्भ सामग्रीहरू == {{सन्दर्भसूची}} [[श्रेणी:भारतीय खाना]] 9t31ydqxlv3a6ljetpbnxbxoq8aeka1 14 126747 1074525 2022-08-25T12:52:16Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: {{Commons category|Provinces of Afghanistan|अफगानिस्तानका प्रदेशहरू}} wikitext text/x-wiki {{Commons category|Provinces of Afghanistan|अफगानिस्तानका प्रदेशहरू}} li5xiohc6vps1joy6iht0cr974gigpj 828 126748 1074531 2022-08-25T13:46:29Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: return { name = 'Afghanistan', top = 38.8, bottom = 29, left = 60, right = 75.3, image = 'Afghanistan adm location map.svg', image1 = 'Afghanistan physical map.svg' } Scribunto text/plain return { name = 'Afghanistan', top = 38.8, bottom = 29, left = 60, right = 75.3, image = 'Afghanistan adm location map.svg', image1 = 'Afghanistan physical map.svg' } cgdwbz6ncbwof1td2fmztojccie0lpo 10 126749 1074532 2022-08-25T13:50:06Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: {{Location map many | Afghanistan <!-- see details: https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map_many --> | width = 260 <!-- width of the map in pixels, default is 240. Do not include the word px --> | float = right <!-- position of the map on the page, left, right, center and none --> | border = <!-- color of the 1px map border. default is lightgrey --> | caption = सरकारी संस्थाहरूले पहिचान... wikitext text/x-wiki {{Location map many | Afghanistan <!-- see details: https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map_many --> | width = 260 <!-- width of the map in pixels, default is 240. Do not include the word px --> | float = right <!-- position of the map on the page, left, right, center and none --> | border = <!-- color of the 1px map border. default is lightgrey --> | caption = सरकारी संस्थाहरूले पहिचान गरेका प्रमुख सहरहरूको नक्सा<ref>{{cite web |title=STATE OF AFGHAN CITIES -2015 VOLUME ONE |url=http://samuelhall.org/wp-content/uploads/2015/09/State-of-Afghan-Cities-2015-Volume_1.pdf |website=samuelhall.org |publisher=सहरी विकास मन्त्रालय}}</ref> <!-- caption to be displayed below the map --> | label = काबुल | label1 = | label1_size = 100<!-- default is 100, higher value is used for the capital city --> | position = left | background = <!-- red, teal, blue, navy, yellow, silver, maroon, lime, aqua, fuschia, purple--> | mark1 = <!-- The name of an image to display as the mark --> <!-- default is Red pog.svg (Red pog.svg) --> <!-- See examples at [[Commons:Location markers]] & [[Commons:Category:Map icons]]--> | mark1size = <!-- size of the mark in pixels, default is 8. Do not include px --> | link1 = काबुल <!-- Specifies a wiki link to be followed if the reader clicks on the mark --> <!-- name of the article is displayed when the mouse pointer hovers over the mark --> | lat_deg = 34.32 <!-- e.g. 34.6287 --> | lon_deg = 69.10 | mark2 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label2 = हरात | pos2 = right | link2 = Herat | lat2_deg = 34.2031 | lon2_deg = 62.1211 | mark3 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label3 = जलालाबाद | pos3 = right | link3 = Jalalabad | lat3_deg = 34.2603 | lon3_deg = 70.2652 | mark4 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label4 = कन्दहार | pos4 = right | link4 = Kandahar | lat4_deg = 31.37 | lon4_deg = 65.43 | mark5 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label5 = मजारे शरीफ | pos5 = left | link5 = Mazar-i-Sharif | lat5_deg = 36.42 | lon5_deg = 67.07 | mark6 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label6 = कुन्दुज | pos6 = right | link6 = Kunduz | lat6_deg = 36.4343 | lon6_deg = 68.525 | mark7 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label7 = लश्करगा | pos7 = left | link7 = Lashkargah | lat7_deg = 31.3459 | lon7_deg = 64.229 | mark8 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label8 = पुली खुमरी | pos8 = right | link8 = Puli Khumri | lat8_deg = 35.57 | lon8_deg = 68.42 | mark9 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label9 = फरा | pos9 = right | link9 = Farah, Afghanistan | lat9_deg = 32.45 | lon9_deg = 62.15 | mark10 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label10 = गजनी | pos10 = left | link10 = Ghazni | lat10_deg = 33.33 | lon10_deg = 68.25 | mark11 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label11 = मयमना | pos11 = left | link11 = Maymana | lat11_deg = 35.56 | lon11_deg = 64.45 | mark12 = Red pog.svg <!-- Red pog.svg - use this value if this parameter is needed --> | label12 = खोस्त | pos12 = bottom | link12 = Khost | lat12_deg = 33.33 | lon12_deg = 69.94 }} rstyjndwhz7tal3b59083j9usut2w16 3 126750 1074539 2022-08-25T17:21:48Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=Ashishgautam5}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) २३:०६, २५ अगस्ट २०२२ (नेपाली समय) ak5eygctij3f74wvk90i1s3emso0srb 3 126751 1074543 2022-08-25T22:07:58Z नेपाली विकिपिडिया स्वागत 28168 [[ढाँचा:नमस्ते|स्वागतम्]] wikitext text/x-wiki {{ढाँचा:नमस्ते|realName=|name=योगेन्द्र रघुबंशी रजवार}} -- [[User:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|नेपाली विकिपिडिया स्वागत]] ([[User talk:नेपाली विकिपिडिया स्वागत|कुरा गर्ने]]) ०३:५२, २६ अगस्ट २०२२ (नेपाली समय) 3e8pq1emxl4slhdu94l4jmoo0kkn4jb 0 126752 1074546 2022-08-26T03:29:24Z LamChiong20 59336 नयाँ पृष्ठ: {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = मिस इको... wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = [[मिस इको नेपाल २०२२]]<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] | competitions = [[मिस नेपाल २०१९]]<br>(शीर्ष ७)<br>ग्लोबल एसियाली मोडल २०१९<br>(शीर्ष १०)<br>[[मिस इको इन्टरनेशनल २०२२]]<br>(शीर्ष २१)<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]]<br>(विजेता)<br>[[मिस युनिभर्स २०२२]]<br>(TBD) | hair_color = कालो | eye_color = खैरो | homepage = }} '''सोफिया भुजेल''' (जन्म ३१ जनवरी १९९६) एक नेपाली मोडल र सौन्दर्य रानी हुन्, [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] प्रतियोगिताकी विजेता। उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। == जीवनी == भुजेल [[काठमाडौं]] मा जन्मे र हुर्केका थिए। उनी [दार्जिलिङ], [भारत] माउन्ट हर्मन स्कूल दार्जिलिङ गइन्। उनले व्यवसाय व्यवस्थापनमा स्नातक डिग्री लिएकी छिन्। == सौन्दर्य प्रतियोगिता == मे ९, २०१९, भुजेलले [[मिस नेपाल २०१९]] मा [कीर्तिपुर] को प्रयोगशाला उच्च माध्यमिक विद्यालयमा अन्य २६ जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष ७ मा पुगिन्। नोभेम्बर २१, २०१९ मा भुजेलले [[पारानाक]], [[मेट्रो मनिला]], [[फिलिपिन्स]] को ओकाडा मनिलाको कोभ थिएटरमा ग्लोबल एशियन मोडल २०१९ मा [[नेपाल]] को प्रतिनिधित्व गरिन् जहाँ उनी शीर्ष १० मा परिन्। १७ मार्च, २०२२ मा, भुजेलले मिस इको इन्टरनेशनल २०२२ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गरिन् र [लक्सर], [इजिप्ट] मा रहेको जोली भिले रिसोर्ट र SPA किंग्स आइल्याण्ड लक्सरमा अन्य ४० जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष २१ मा परिन्। अगस्ट २५, २०२२ मा, भुजेललाई [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] को ताज पहिराइयो र उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। {{s-start}} {{S-ach}} {{succession box | before= [[सुजिता बस्नेत]] | title= [[मिस नेपाल|मिस युनिभर्स नेपाल]] | years = २०२२ | after = TBD }} {{s-end}} == सन्दर्भ सामाग्रीहरू == {{Reflist}} == बाह्य सुत्रहरू == [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:मिस नेपाल विजेताहरू]] [[श्रेणी:सन् १९९६ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] 9a4kjyqopixnyn9euwem5j9n1nqliew 1074547 1074546 2022-08-26T03:31:01Z LamChiong20 59336 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = [[मिस इको नेपाल २०२२]]<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] | competitions = [[मिस नेपाल २०१९]]<br>(शीर्ष ७)<br>ग्लोबल एसियाली मोडल २०१९<br>(शीर्ष १०)<br>[[मिस इको इन्टरनेशनल २०२२]]<br>(शीर्ष २१)<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]]<br>(विजेता)<br>[[मिस युनिभर्स २०२२]]<br>(TBD) | hair_color = कालो | eye_color = खैरो | homepage = }} '''सोफिया भुजेल''' (जन्म ३१ जनवरी १९९६) एक नेपाली मोडल र सौन्दर्य रानी हुन्, [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] प्रतियोगिताकी विजेता। उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्।<ref>{{cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/08/miss-universe-nepal-2022-is-sophiya-bhujel.html|title=Miss Universe Nepal 2022 is Sophiya Bhujel|date=2022-08-25|language=en-US|publisher=PAGEANT Circle}}</ref> == जीवनी == भुजेल [[काठमाडौं]] मा जन्मे र हुर्केका थिए। उनी [दार्जिलिङ], [भारत] माउन्ट हर्मन स्कूल दार्जिलिङ गइन्। उनले व्यवसाय व्यवस्थापनमा स्नातक डिग्री लिएकी छिन्। == सौन्दर्य प्रतियोगिता == मे ९, २०१९, भुजेलले [[मिस नेपाल २०१९]] मा [कीर्तिपुर] को प्रयोगशाला उच्च माध्यमिक विद्यालयमा अन्य २६ जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष ७ मा पुगिन्। नोभेम्बर २१, २०१९ मा भुजेलले [[पारानाक]], [[मेट्रो मनिला]], [[फिलिपिन्स]] को ओकाडा मनिलाको कोभ थिएटरमा ग्लोबल एशियन मोडल २०१९ मा [[नेपाल]] को प्रतिनिधित्व गरिन् जहाँ उनी शीर्ष १० मा परिन्। १७ मार्च, २०२२ मा, भुजेलले मिस इको इन्टरनेशनल २०२२ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गरिन् र [लक्सर], [इजिप्ट] मा रहेको जोली भिले रिसोर्ट र SPA किंग्स आइल्याण्ड लक्सरमा अन्य ४० जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष २१ मा परिन्। अगस्ट २५, २०२२ मा, भुजेललाई [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] को ताज पहिराइयो र उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। == सन्दर्भ सामाग्रीहरू == {{Reflist}} == बाह्य सुत्रहरू == {{s-start}} {{S-ach}} {{succession box | before= [[सुजिता बस्नेत]] | title= [[मिस नेपाल|मिस युनिभर्स नेपाल]] | years = २०२२ | after = TBD }} {{s-end}} [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:मिस नेपाल विजेताहरू]] [[श्रेणी:सन् १९९६ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] 2n8f4s3msizy9hg5rx7lsyssm8bpxls 1074548 1074547 2022-08-26T03:32:41Z LamChiong20 59336 /* सौन्दर्य प्रतियोगिता */ wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = [[मिस इको नेपाल २०२२]]<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] | competitions = [[मिस नेपाल २०१९]]<br>(शीर्ष ७)<br>ग्लोबल एसियाली मोडल २०१९<br>(शीर्ष १०)<br>[[मिस इको इन्टरनेशनल २०२२]]<br>(शीर्ष २१)<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]]<br>(विजेता)<br>[[मिस युनिभर्स २०२२]]<br>(TBD) | hair_color = कालो | eye_color = खैरो | homepage = }} '''सोफिया भुजेल''' (जन्म ३१ जनवरी १९९६) एक नेपाली मोडल र सौन्दर्य रानी हुन्, [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] प्रतियोगिताकी विजेता। उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्।<ref>{{cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/08/miss-universe-nepal-2022-is-sophiya-bhujel.html|title=Miss Universe Nepal 2022 is Sophiya Bhujel|date=2022-08-25|language=en-US|publisher=PAGEANT Circle}}</ref> == जीवनी == भुजेल [[काठमाडौं]] मा जन्मे र हुर्केका थिए। उनी [दार्जिलिङ], [भारत] माउन्ट हर्मन स्कूल दार्जिलिङ गइन्। उनले व्यवसाय व्यवस्थापनमा स्नातक डिग्री लिएकी छिन्। == सौन्दर्य प्रतियोगिता == मे ९, २०१९, भुजेलले [[मिस नेपाल २०१९]] मा [कीर्तिपुर] को प्रयोगशाला उच्च माध्यमिक विद्यालयमा अन्य २६ जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष ७ मा पुगिन्। नोभेम्बर २१, २०१९ मा भुजेलले [[पारानाक]], [[मेट्रो मनिला]], [[फिलिपिन्स]] को ओकाडा मनिलाको कोभ थिएटरमा ग्लोबल एशियन मोडल २०१९ मा [[नेपाल]] को प्रतिनिधित्व गरिन् जहाँ उनी शीर्ष १० मा परिन्। १७ मार्च, २०२२ मा, भुजेलले मिस इको इन्टरनेशनल २०२२ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गरिन् र [[लक्सर]], [[इजिप्ट]] मा रहेको जोली भिले रिसोर्ट र SPA किंग्स आइल्याण्ड लक्सरमा अन्य ४० जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष २१ मा परिन्। अगस्ट २५, २०२२ मा, भुजेललाई [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] को ताज पहिराइयो र उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। == सन्दर्भ सामाग्रीहरू == {{Reflist}} == बाह्य सुत्रहरू == {{s-start}} {{S-ach}} {{succession box | before= [[सुजिता बस्नेत]] | title= [[मिस नेपाल|मिस युनिभर्स नेपाल]] | years = २०२२ | after = TBD }} {{s-end}} [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:मिस नेपाल विजेताहरू]] [[श्रेणी:सन् १९९६ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] 0c3tqh88iioqpdwvws5yrdca8ldixb9 1074549 1074548 2022-08-26T03:34:03Z LamChiong20 59336 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = [[मिस इको नेपाल २०२२]]<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] | competitions = [[मिस नेपाल २०१९]]<br>(शीर्ष ७)<br>ग्लोबल एसियाली मोडल २०१९<br>(शीर्ष १०)<br>[[मिस इको इन्टरनेशनल २०२२]]<br>(शीर्ष २१)<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]]<br>(विजेता)<br>[[मिस युनिभर्स २०२२]]<br>(TBD) | hair_color = कालो | eye_color = खैरो | homepage = }} '''सोफिया भुजेल''' (जन्म ३१ जनवरी १९९६) एक नेपाली मोडल र सौन्दर्य रानी हुन्, [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] प्रतियोगिताकी विजेता। उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्।<ref>{{cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/08/miss-universe-nepal-2022-is-sophiya-bhujel.html|title=Miss Universe Nepal 2022 is Sophiya Bhujel|date=2022-08-25|language=en-US|publisher=PAGEANT Circle}}</ref> == जीवनी == भुजेल [[काठमाडौं]] मा जन्मे र हुर्केका थिए। उनी [दार्जिलिङ], [भारत] माउन्ट हर्मन स्कूल दार्जिलिङ गइन्। उनले व्यवसाय व्यवस्थापनमा स्नातक डिग्री लिएकी छिन्। == सौन्दर्य प्रतियोगिता == मे ९, २०१९, भुजेलले [[मिस नेपाल २०१९]] मा [कीर्तिपुर] को प्रयोगशाला उच्च माध्यमिक विद्यालयमा अन्य २६ जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष ७ मा पुगिन्। नोभेम्बर २१, २०१९ मा भुजेलले [[पारानाक]], [[मेट्रो मनिला]], [[फिलिपिन्स]] को ओकाडा मनिलाको कोभ थिएटरमा ग्लोबल एशियन मोडल २०१९ मा [[नेपाल]] को प्रतिनिधित्व गरिन् जहाँ उनी शीर्ष १० मा परिन्। १७ मार्च, २०२२ मा, भुजेलले मिस इको इन्टरनेशनल २०२२ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गरिन् र [[लक्सर]], [[इजिप्ट]] मा रहेको जोली भिले रिसोर्ट र SPA किंग्स आइल्याण्ड लक्सरमा अन्य ४० जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष २१ मा परिन्। अगस्ट २५, २०२२ मा, भुजेललाई [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] को ताज पहिराइयो र उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। == सन्दर्भ सामाग्रीहरू == {{Reflist}} == बाह्य सुत्रहरू == *{{instagram|sophiyabhujel}} {{s-start}} {{S-ach}} {{succession box | before= [[सुजिता बस्नेत]] | title= [[मिस नेपाल|मिस युनिभर्स नेपाल]] | years = २०२२ | after = TBD }} {{s-end}} [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:मिस नेपाल विजेताहरू]] [[श्रेणी:सन् १९९६ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] 5l9ckt5otqzx8kv50xn2f9fius4nfhd 1074550 1074549 2022-08-26T05:37:36Z 49.146.36.101 /* जीवनी */ wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder | name = सोफिया भुजेल | image = | caption = | alt = | birth_name = सोफिया भुजेल | birth_date = {{birth date and age|1996|01|31|mf=yes}} | birth_place = [[काठमाडौँ]], [[नेपाल]] | alias = | education = | alma_mater = | height = {{height|m=1.73|precision=0}} | title = [[मिस इको नेपाल २०२२]]<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] | competitions = [[मिस नेपाल २०१९]]<br>(शीर्ष ७)<br>ग्लोबल एसियाली मोडल २०१९<br>(शीर्ष १०)<br>[[मिस इको इन्टरनेशनल २०२२]]<br>(शीर्ष २१)<br>[[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]]<br>(विजेता)<br>[[मिस युनिभर्स २०२२]]<br>(TBD) | hair_color = कालो | eye_color = खैरो | homepage = }} '''सोफिया भुजेल''' (जन्म ३१ जनवरी १९९६) एक नेपाली मोडल र सौन्दर्य रानी हुन्, [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] प्रतियोगिताकी विजेता। उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्।<ref>{{cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/08/miss-universe-nepal-2022-is-sophiya-bhujel.html|title=Miss Universe Nepal 2022 is Sophiya Bhujel|date=2022-08-25|language=en-US|publisher=PAGEANT Circle}}</ref> == जीवनी == भुजेल [[काठमाडौं]] मा जन्मे र हुर्केका थिए। उनी [[दार्जिलिङ]], [[भारत]] माउन्ट हर्मन स्कूल दार्जिलिङ गइन्। उनले व्यवसाय व्यवस्थापनमा स्नातक डिग्री लिएकी छिन्। == सौन्दर्य प्रतियोगिता == मे ९, २०१९, भुजेलले [[मिस नेपाल २०१९]] मा [कीर्तिपुर] को प्रयोगशाला उच्च माध्यमिक विद्यालयमा अन्य २६ जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष ७ मा पुगिन्। नोभेम्बर २१, २०१९ मा भुजेलले [[पारानाक]], [[मेट्रो मनिला]], [[फिलिपिन्स]] को ओकाडा मनिलाको कोभ थिएटरमा ग्लोबल एशियन मोडल २०१९ मा [[नेपाल]] को प्रतिनिधित्व गरिन् जहाँ उनी शीर्ष १० मा परिन्। १७ मार्च, २०२२ मा, भुजेलले मिस इको इन्टरनेशनल २०२२ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गरिन् र [[लक्सर]], [[इजिप्ट]] मा रहेको जोली भिले रिसोर्ट र SPA किंग्स आइल्याण्ड लक्सरमा अन्य ४० जना उम्मेदवारहरूसँग प्रतिस्पर्धा गरिन् जहाँ उनी शीर्ष २१ मा परिन्। अगस्ट २५, २०२२ मा, भुजेललाई [[मिस युनिभर्स नेपाल २०२२]] को ताज पहिराइयो र उनले [[मिस युनिभर्स २०२२]] मा [[नेपाल]] प्रतिनिधित्व गर्नेछिन्। == सन्दर्भ सामाग्रीहरू == {{Reflist}} == बाह्य सुत्रहरू == *{{instagram|sophiyabhujel}} {{s-start}} {{S-ach}} {{succession box | before= [[सुजिता बस्नेत]] | title= [[मिस नेपाल|मिस युनिभर्स नेपाल]] | years = २०२२ | after = TBD }} {{s-end}} [[श्रेणी:जीवनी]] [[श्रेणी:मिस नेपाल विजेताहरू]] [[श्रेणी:सन् १९९६ मा जन्म]] [[श्रेणी:जीवित मानिसहरू]] k1oi0fpip9jtko3v9yt76cnyp8f8qb7 14 126753 1074555 2022-08-26T07:45:55Z हिमाल सुबेदी 30817 नयाँ पृष्ठ: {{लुकाइएका श्रेणी}} wikitext text/x-wiki {{लुकाइएका श्रेणी}} l7chkebm7e8pgr0sfhugxmu53rkx88n 10 126754 1074568 2022-08-26T11:21:43Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: <onlyinclude>{{IPA-all|{{{1}}}|{{#switch:{{{2}}}|lang=Dhivehi:|{{{2|धिवेही उच्चारण:}}}}}|{{{3|}}}|lang=dv}}</onlyinclude><noinclude> {{documentation|Template:Usage of IPA templates}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <onlyinclude>{{IPA-all|{{{1}}}|{{#switch:{{{2}}}|lang=Dhivehi:|{{{2|धिवेही उच्चारण:}}}}}|{{{3|}}}|lang=dv}}</onlyinclude><noinclude> {{documentation|Template:Usage of IPA templates}} </noinclude> rdeef3xqekx4qxua5oa636wjga190gh 10 126755 1074572 2022-08-26T11:29:38Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: <includeonly>{{#invoke: template wrapper | wrap | _template = cite web | _exclude = id | _alias-map=name:title | url = http://www.nationalgeographic.com/wildworld/profiles/terrestrial/{{#invoke:ustring|sub|\{{{id|}}}|1|2}}/{{{id|}}}.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20100308064632/http://www.nationalgeographic.com/wildworld/profiles/terrestrial/{{#invoke:ustring|sub|\{{{id|}}}|1|2}}/{{{id|}}}.html | archive-date = 2010-03-08 | work = Wild... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke: template wrapper | wrap | _template = cite web | _exclude = id | _alias-map=name:title | url = http://www.nationalgeographic.com/wildworld/profiles/terrestrial/{{#invoke:ustring|sub|\{{{id|}}}|1|2}}/{{{id|}}}.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20100308064632/http://www.nationalgeographic.com/wildworld/profiles/terrestrial/{{#invoke:ustring|sub|\{{{id|}}}|1|2}}/{{{id|}}}.html | archive-date = 2010-03-08 | work = WildWorld Ecoregion Profile | publisher = नेसनल जियोग्राफिक सोसाइटी | editor = विश्व वन्यजन्तु कोष | year = सन् २००१ }}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> iet5v7g67cln029bxcu75mitkwv01dn 828 126756 1074577 2022-08-26T11:31:38Z पर्वत सुबेदी 31224 नयाँ पृष्ठ: require('Module:No globals') return setmetatable({}, { __index = function(t, k) local what = mw.ustring[k] if type(what) ~= "function" then return what end return function(frame) local fargs = frame.args local fargsused = { tag = true } local args = {} local str_i = 1 while fargs['s' .. str_i] do fargsused['s' .. str_i] = true args[str_i] = fargs['s' .. str_i] str_i = str_i + 1 end for i, v in ipairs(fargs) do fa... Scribunto text/plain require('Module:No globals') return setmetatable({}, { __index = function(t, k) local what = mw.ustring[k] if type(what) ~= "function" then return what end return function(frame) local fargs = frame.args local fargsused = { tag = true } local args = {} local str_i = 1 while fargs['s' .. str_i] do fargsused['s' .. str_i] = true args[str_i] = fargs['s' .. str_i] str_i = str_i + 1 end for i, v in ipairs(fargs) do fargsused[i] = true args[i + str_i - 1] = tonumber(v) or v:gsub("^\\", "", 1) end if not fargs.tag then return (what(unpack(args))) -- Outside parens truncate to first result avoiding tail call end local tagargs = {} for x, y in pairs(fargs) do if not fargsused[x] then tagargs[x] = y end end return frame:extensionTag{name = fargs.tag, content = what(unpack(args)), args = tagargs} end end }) 43mk7f08s0ersn4iwx00lgtga7bopb7