Wikipedia sowiki https://so.wikipedia.org/wiki/Bogga_Hore MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk Portal Portal talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Talyaaniga 0 1603 239433 239251 2022-08-05T17:31:51Z Mwasoge 29030 /* Waddanmaha degaan talyaniga */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = |native_name = Talyaaniga |common_name = Talyani |nickname(s) = Bel Paese |image_flag = Flag of Italy.svg |symbol_type = Emblem |image_map = EU-Italy.svg |map_caption = {{map caption |location_color=dark green |region=Europe |region_color=dark grey |subregion= [[Midowga Yurub]] |subregion_color= light green |legend=EU-Italy.svg}} |national_anthem = {{native name|it|[Ode Al Leader]]}}<br />[[File:Fratelli d'Italia.ogg|center]] |official_languages = [[Af-Taliyaani]] <sup>a</sup> |Religion= Kaniisada Kaatooliga |capital = [[Roma]] |latd=41 |latm=54 |latNS=N |longd=12 |longm=29 |longEW=E |largest_city = capital |largest_metropolitan area = {{hlist |[[Milan]] |Napoli}} |demonym = Talyaani |government_type = [[Jamhuuriyadda]] |Leader_senior1 = [[Giuseppe Conte]] |legislature = Baarlamaan |upper_house = Senato della Repubblica |lower_house = Camera dei deputati |accessionEUdate = Maarso 25, 1957 (founding member) |EUseats = 78 |area_rank = 72aad |area_magnitude = 1 E11 |area_km2 = 301,338 |area_sq_mi = 116,347 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = 2.4 |population_census = 59,433,744<ref name="Istat">{{cite web |url=http://www.istat.it/it/files/2012/12/volume_popolazione-legale_XV_censimento_popolazione.pdf|title=Census 2011 - final results |publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|ISTAT]] |accessdate=19 December 2012}}</ref> |population_census_year = 2011 |population_census_rank = 23aad |population_estimate = 60,782,668<ref>{{cite web |url=http://www.istat.it/en/archive/125852|title=National demographic balance, year 2013|publisher=[[National Institute of Statistics (Italy)|ISTAT]] |accessdate=18 June 2014}}</ref> |population_estimate_year = 2013 |population_estimate_rank = 23aad |population_density_rank = 63aad |population_density_km2 = 201.7 |population_density_sq_mi = 522.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |GDP_PPP = $2.066 trillion<ref name=autogenerated1 >{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=39&pr.y=6&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=136&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Italy |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014}}</ref> |GDP_PPP_rank = 12th |GDP_PPP_year = 2014 |GDP_PPP_per_capita = $34,455<ref name=autogenerated1/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 31st |GDP_nominal = $2.13 trillion<ref name=autogenerated1/> |GDP_nominal_rank = 8aad |GDP_nominal_year = 2014 |GDP_nominal_per_capita = $35,512<ref name=autogenerated1/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 27th |sovereignty_type = Boqortooyo |established_event1 = Midoobidda |established_date1 = Maarso 17, 1861 |established_event2 = Jamhuuriyadda |established_date2 = Juun 2, 1946 |established_event3 = {{nowrap|[[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]] the [[Suuqa ka dhaxeeya Yurub]]}} {{nowrap|(now the [[European Union]])}} |established_date3 = Janaayo 1, 1958 |Gini_year = 2011 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 31.9 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?|dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.872 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=Luuliyo 27, 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref> |HDI_rank = 26th |currency = Euro (€)<sup>b</sup> |currency_code = EUR |country_code = |time_zone = [[Central European Time|CET]] |utc_offset = +1 |time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] |utc_offset_DST = +2 |drives_on = |calling_code = 39<sup>c</sup> |cctld = [[.it]]<sup>d</sup> |footnote_a = <span style="font-size:100%;">French is co-official in the [[Aosta Valley]]; [[Slovene language|Slovene]] is co-official in the [[province of Trieste]] and the [[province of Gorizia]]; German and [[Ladin language|Ladin]] are co-official in [[South Tyrol]].</span> |footnote_b = <span style="font-size:100%;">Before 2002, the [[Italian lira|Italian Lira]]. The euro is accepted in [[Campione d'Italia]], but the official currency there is the [[Swiss Franc]].<ref>{{cite web |url=http://www.comune.campione-d-italia.co.it/ |title=Comune di Campione d'Italia |publisher=Comune.campione-d-italia.co.it |date=14 July 2010 |accessdate=30 October 2010}}</ref></span> |footnote_c = <span style="font-size:100%;">To call [[Campione d'Italia]], it is necessary to use the Swiss code [[+41]].</span> |footnote_d = <span style="font-size:100%;">The [[.eu]] domain is also used, as it is shared with other [[European Union]] member states.</span> }} '''Talyaaniga''', ama '''Jamhuuriyadda talyaaniga''' ({{lang-it|Repubblica italiana}}) waa dawlad ku yaalaa qaarada [[yurub]]. Waxa uuna xuduud la wadaagaa wadamada [[Faranca]] iyo wadanka [[swisarland]] iyo wadanka [[Ostariya]]. Waqtiga gumeysiga, [[qusuusi]]ga [[Maxamuud Macallin Cagadhiig]] oo Darwiish ahaa, baa guuldarray Talyaaniga magaalada Beletweyne dhexdeed. * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201401/visit-to-italy/ A Visit to Italy] [[File:Italia_Team_(Women_World_Cup_France_2019).jpg|thumb|right|300px|]] [[File:Fontina_DOP.jpg|thumb|right|240px|]] [[File:Risotto_alla_milanese_con_ossobuco_di_vitello_piemontese_(4520612452).jpg|thumb|right|240px|Risotto italyanika]] ==Dowlada== Nidaamka siyaasadeed ee Talyaanigu wuxuu astaan ​​u yahay jamhuuriyadda baarlamaanka, taas oo baarlamaanku yahay hay'adda kaliya ee qabata matalaadda rabitaanka shacabka. Madaxweynaha Jamhuuriyadda: waa madaxa dawladda wuxuuna metelaa midnimada qaranka; waxaa doorta Baarlamaanka; wuxuu magacaabaa Ra'iisul Wasaaraha, markuu soo jeediyona, wasiirrada. Waxay kala diri kartaa goleyaasha Baarlamaanka Labada Aqal (Golaha Wakiilada iyo Guurtida Jamhuuriyadda): waxay adeegsadaan awooda sharci dejinta iyo codeynta kalsoonida dowladda. Xukuumadda: waxay fulisaa awoodda fulinta, waxay ka kooban tahay Ra'iisul Wasaaraha iyo wasiirrada, kuwaasoo soo dhisa Golaha Wasiirrada,. Garsoorka: wuxuu adeegsadaa awooda garsoor (baaris iyo xukunba), waa mid madax banaan oo ka madax banaan awood kasta oo kale. Golaha Sare ee Garsoorka: wuxuu u xilsaaran yahay isxukunka garsoorka, gebi ahaanba ka xoreynta saameynta dowladda, gaar ahaan Wasaaradda Caddaaladda. ==Xubin== * [[AIIB]] * [[NATO]] * * [[Midowga Yurub]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinnka== * [[Roma]] * [[Milan]] ==Waddanmaha degaan talyaniga== *{{Flag|Italy}} 135,000,000+ * {{Flag|Brazil}} 5,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 21,000+ * {{Flag|Arab League}} 320,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 120,000+ * {{Flag|Great Britain}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 135,000+ *{{Flag|China}} PR, 45,000+[.<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Dhaqan== reer taliyaanigu waxa ay haystaan diinta kiristanka raysal wasaaraha wadanku hada waa salfiyo barlaskooni [[lacagta]] wadankaa lagu isticmaalaa waa lacagta midawga yurub ee yoorada loo yaqaano taliyaanigu waa dawlad wayn oo caana [[taariikh]] soo jireenan wuu leeyahay dawlada taliyaanigu waxa ay ka midtahay dawladaha loo yaqaano G8 ee xaga warshadaha hore uga maray taliyaanigu waxa uu gumaystay wadamu kamida qaarada afrika sida soomaaliya ertariya iyo libiya luqada wadanku waa taliyaani taliyaanigu waa jamhuuriyad dimuquraadi ah taliyaanigu waxa uu ku yaala bada dhexe halkaas oo ay ku taalo jasiirada sisiiliya oo ah qayb ka mid ah wadanka taliyaaniga taliyaanigu waxa uu leeyahay warshado badan oo wax soo saara ganacsiga taliyaanu badanaa waxa uu gaadhaa [[Afrika]] bogan waxaa qoray. [[File:Pertini_ritratto.jpg|thumb|right|240px|Sandro Pertini]] ==Tiswir== [[File:Wide_angle_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg|250px|thumb||Magaloyinka Bologna, [[Torino]], Geneo, iyo Nápoles.]] Waxay ku taalaa gacanka '''Itaaliya''' ee yurubta koonfureed, iyo labada jasiiradood ee ugu weyn badda dhexe sida [[Sasiiliya]] iyo [[Sardiiniya]]. Talayaaniga wuxuu soohdinta la wadaagaa wadamada kala ah [[Faransiiska]], [[Iswiizerlaan]] iyo [[Isloveeniya]]. Labada gobol ee madax-banaan oo ah saanmarino iyo Faatikanaka waxay ku dhex yaalaan gacanka Talyaaniga. Talyaani ama Itaaliya Waa dowlad yurub ah waxeyna dhacdaa Koonfurta qaarada yurub. Talyaaniga wuxuu ka koobanyahay 3 qeybood; Dhulka la xiriirsan yurub iyo 2da gaziirad ee lakal yiraahdo sicilia iyo sardegna. Dhanka woqooyi waxaa ka xiga talyaaniga buuraha Alpine. waxaana ku taala gudaha talyaaniga labo dowladood oo madax banaan oo kala ah; Faatikaan iyo Saan Mariino. ==Sido kale fiiri== * [[Croatia]] * [[Austria]] * [[France]] ===Tixraac=== {{reflist}} pey4l8sbz078qdlp9ssx3oi5q142hbi Faransiiska 0 1914 239376 239278 2022-08-05T13:33:14Z 195.191.67.225 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|250px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]] * [[AIIB]] * [[NATO]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Midowga Yurub]] * [[Kooxda Labaatanka]] * [[Qaramada Midoobay]] * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em| * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]] }} ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 4,135,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+ * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] bu59nufu862q25cfzqv5jcsb0ldbve1 239434 239376 2022-08-05T17:50:22Z 74.12.157.227 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|250px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em| * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]] }} ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 4,135,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+ * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] ffy16wmiky9075xgnhkxvh6bkzpcs7f 239435 239434 2022-08-05T17:58:42Z 74.12.157.227 /* Kofka degaan Fransiska */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|250px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em| * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]] }} ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] nft1zmg4d3upthz3dmtdodc9dju3ubk 239452 239435 2022-08-05T19:07:34Z 74.12.157.227 /* Kofka degaan Fransiska */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|250px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em| * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]] }} ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ [<ref name="">https://simple.wikipedia.org/wiki/Arab_people#cite_note-8</ref>]. * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] 3hy6nha8lnyric4s5f2qj7s8z49j862 239511 239452 2022-08-06T04:46:10Z 70.50.137.2 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|249px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|249px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em|}} * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]] ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ [<ref name="">https://simple.wikipedia.org/wiki/Arab_people#cite_note-8</ref>]. * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94%. Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa. [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu waaweeyn aduunka. == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] gy75u5rvbqj1ktmeytcsm0j1w7j8fy2 239512 239511 2022-08-06T04:50:10Z 70.50.137.2 /* Magalloyinka */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|249px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|249px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em|}} * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]]. ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ [<ref name="">https://simple.wikipedia.org/wiki/Arab_people#cite_note-8</ref>]. * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94%. Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa. [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu waaweeyn aduunka. == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] 3kyl3egdkin47d2ya07z57eqlwi261j 239513 239512 2022-08-06T04:51:55Z 70.50.137.2 /* Magalloyinka */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|249px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|249px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em|}} * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]]. ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ [<ref name="">https://simple.wikipedia.org/wiki/Arab_people#cite_note-8</ref>]. * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94%. Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa. [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu waaweeyn aduunka. == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] e14d4ijsyjxxlkdcmfbv3x47pacam8x 239515 239513 2022-08-06T05:06:45Z 70.50.137.2 /* Taariikhda Faranssiiska */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = French Republic | common_name = France | native_name = {{native name|fr|République française|nbsp=omit}} | image_flag = Flag of France.svg | image_coat = Armoiries république française.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = Emblem | symbol_type_article = National Emblem of France | national_motto = "{{lang|fr|[[Liberté, égalité, fraternité]]}}" | englishmotto = "Liberty, Equality, Fraternity" | national_anthem = "{{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}"<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:La Marseillaise.ogg|alt=sound clip of the Marseillaise French national anthem]]</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) on the globe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|Metropolitan France in Europe|[[File:France in the World (+Antarctica claims).svg|upright=1.15|frameless]]|France in the world|default=1}} | map_caption = {{map caption |location_color=red or dark green |country=France |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the European Union |subregion_color=green|unbulleted list |Location of the territory of the (red) |[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}} | capital = [[Paris]] | coordinates = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city}} | largest_city = capital | languages_type = Official language<br/>{{nobold|and national language}} | languages = [[French language|French]]{{efn-ur|name=one|For information about regional languages see [[Languages of France]].}}{{infobox|child=yes | regional_languages = See [[Languages of France]] | label1 = Nationality {{nobold|(2018)}} | data1 = {{unbulleted list |93.0% [[French people|French]] |7.0% Others<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20111016191356/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do]</ref>}} }} | religion_ref = | religion_year = 2020 | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |55.1% [[Christianity in France|Christianity]] |31.9% [[Irreligion in France|No religion]] |18.3% [[Islam in France|Islam]] |0.7% Others<ref>{{Cite web|url=http://www.globalreligiousfutures.org/countries/france#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016|title = Religions in France &#124; French Religion Data &#124; GRF}}</ref> }} | demonym = French | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of France|President]] | leader_name1 = [[Emmanuel Macron]] | leader_title2 = [[Prime Minister of France|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Jean Castex]] | legislature = [[French Parliament|Parliament]] | upper_house = [[Senate (France)|Senate]] | lower_house = [[National Assembly (France)|National Assembly]] | sovereignty_type = [[History of France|Establishment]] | established_event1 = Reign of [[Clovis I]] as [[List of Frankish kings|King of the Franks]] | established_date1 = 481–511 | established_event2 = [[Treaty of Verdun]]{{efn-ur|Established the [[West Francia|Kingdom of the West Franks]] (the [[Kingdom of France]]) from the [[Carolingian Empire]] of Francia.}} | established_date2 = 10 August 843 | established_event3 = [[Kingdom of France|Capetian dynasty]] | established_date3 = 3 July 987 | established_event4 = [[Proclamation of the abolition of the monarchy|First Republic established]] | established_date4 = 22 September 1792 | established_event5 = [[Enlargement of the European Union#Founding members|Founded]]. the [[European Economic Community|EEC]]{{efn-ur|[[European Union]] since 1993.}} | established_date5 = 1 January 1958 | established_event6 = [[Constitution of France|Current&nbsp;constitution]]{{efn-ur|Established the [[French Fifth Republic|Fifth Republic]]}} | established_date6 = 4 October 1958 | area_km2 = 643,801 | area_footnote = <ref>{{cite web|website=The World Factbook|title=Field Listing :: Area|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|publisher=CIA|access-date=1 November 2015|archive-date=31 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html|url-status=dead}} {{PD-notice}}</ref> | area_rank = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | area_label2 = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]]) | area_data2 = {{cvt|551695|km2}}{{efn-ur|name=three|French [[Institut géographique national|National Geographic Institute]] data, which includes bodies of water.}} ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | area_label3 = Metropolitan France ([[Cadastre]]) | area_data3 = {{cvt|543940.9|km2}}{{efn-ur|name=four|French [[Land registration|Land Register]] data, which exclude lakes, ponds and [[glacier]]s larger than 1 km<sup>2</sup> (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers.}}<ref>{{cite journal|url=http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|title=France Métropolitaine|publisher=INSEE|year=2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828051307/http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=METRODOM-1|archive-date=28 August 2015}}</ref> ([[List of countries and dependencies by area|50th]]) | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} 67,413,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/001641607|title=Demography – Population at the beginning of the month – France|year=2019 |website=Insee|access-date=31 July 2019}}</ref> | percent_water = 0.86 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate_year = May 2021 | population_estimate_rank = 20th | population_label2 = Density | population_data2 = {{pop density|67413000|643801|km2}} ([[List of countries and territories by population density|106th]]) | population_label3 = Metropolitan France, estimate {{as of|lc=y|May 2021}} | population_data3 = {{IncreaseNeutral}} 65,239,000<ref>{{cite web|url=https://www.insee.fr/en/statistiques/serie/000436387|title=Demography – Population at the beginning of the month – Metropolitan France |year=2019|website=insee.fr|access-date=31 July 2019}}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|23rd]]) | population_density_km2 = 116 | population_density_sq_mi = 301 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] --> | pop_den_footnote = | population_density_rank = 89th | GDP_PPP = {{increase}} $3.322 trillion<ref name="IMFWEOFR">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=132,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2016&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=International Monetary Fund |website=imf.org|access-date=25 February 2022}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 9th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $50,876<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 26th | GDP_nominal = {{increase}} $2.940 trillion<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 7th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $45,028<ref name="IMFWEOFR"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 23rd | Gini = 29.2 <!-- number only --> | Gini_year = 2019 | Gini_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=10 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.901 <!-- number only --> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase <!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 26th | currency = {{unbulleted list | [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean.}} | [[CFP franc]] (XPF){{efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only.}} }} | time_zone = [[Central European Time]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time]]{{efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}} | DST_note = {{smaller|Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]]).}}<br/> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).<ref>{{cite web|url=https://www.timeanddate.com/time/zone/france/paris|title=Time Zone & Clock Changes in Paris, Île-de-France, France|website=timeanddate.com|access-date=9 October 2021}}</ref>}} | date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in France|+33]]{{efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}} | cctld = [[.fr]]{{efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}} | footnotes = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. The CIA reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi). | today = }} '''Faransiiska''' ({{lang-fr|La France}}; {{lang-ar|فرنسا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Faransiiska''' ({{lang-fr|République Française}}; {{lang-ar|الجمهورية الفرنسية}}) waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada [[Yurub]]. farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano [[Faransiis Guyana]] iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan (Hexagone) oo macneheedu tahay Lix geesood. wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada [[Midowga boqortooyada Britan]] [[Beljim]] [[Luksemburg]] [[Jarmalka]] [[Iswisarland]] [[Talyaaniga]] [[Monako]] [[Andorra]] [[Isbania]] sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada [[Yurub]] sida, [[Barasiil]] [[Surinam]] [[Nederlaan Antiilis]]. Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha [[Midawga Yurub]].waana wadanka ugu wayn midawga yurub. sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy [[Qaramada Midoobay]].waxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee [[GAQM|Golaha Amaanka]] inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta [[Masiixiyad]] waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta [[Islaam]]ka [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Bøf_med_pommes_frites_(1).jpg|thumb|right|250px|fransiska cuntto]] [[File:APileOfCroissants.jpg|thumb|right|249px]] [[File:Nice_airport.jpg|thumb|right|249px|]] [[File:Le_quartier_de_Chevry_à_Gif-sur-Yvette_le_10_août_2015_-_13.jpg|thumb|right|250px|boostada fransiska]] == Taariikh dalka == Inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray (Gaule) oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniya.wadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka .kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaanka.kuwaas oo looyaqaany (Franch).wadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486.farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin. Ka soo gudubka boqortooyadii [[Charles the Great]], Templars ama maxkamada [[Louis XIV]] ==Xubin== * [[IMF]]* * [[AIIB]]* * [[NATO]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Midowga Yurub]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Magalloyinka== {{columns-list|colwidth=7em|}} * [[Baariis]] * [[Paris]] * [[Lyon]] * [[Marseille]] * [[Kayene]] * [[Lille]] * [[Toulouse]] * [[Nancy]] * [[Nantes]] * [[Nice]] * [[Roubaix]] * [[Strasbourg]] * [[Rennes]] * [[Grenoble]] * [[Montpellier]] * [[Moosoro]] * [[Versailles]] * [[Monako]] * [[Coorsica]] * [[Lévis, Quebec]] * [[Jaamacadda Baariis-Saclay]] * [[Jaamacadda Versailles]] * [[Napoleon Bonaparte]] * [[École nationale de l'aviation civile]]. ==Kofka degaan Fransiska== * {{Flag|Brazil}} 121,000+ [<ref name="">https://simple.wikipedia.org/wiki/Arab_people#cite_note-8</ref>]. * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 1,595,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 4,500+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 150,200+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 134,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. ==Taariikhda Faranssiiska== [[Claude Monet]] Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay [[Napoleon Bonaparte|Napolian Bonabert]] oo dhawr wadan oo [[Yurub]] qabsaday.!!` Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42,aad ee ugu weyn dhul ahaan. Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20,aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan. Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay. Dalkaan Q,M waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay. Hay’adda [[UNESCO]] waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4,aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux. Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis. Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay. Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa. Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta [[NATO]] dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclear,ka ah. Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94%. Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa. [[File:Gascogne flag.svg|thumb|150px|Blason de Gasconha]] Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg. Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K/cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay. Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka [[Brazil]] Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh. == Nolosha == In kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda [[Baariis|Baaris]] iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qof.dadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheer.sidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima. Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiska,waa beeralay,cuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu waaweeyn aduunka. == Diinta == Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ah.waxay gaadhaysaa tirada [[Masiixiyad]] Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska. [[File:Tralonca panorama.jpg|thumb|left|upright=2.4|Panorama de Tralonca]] = Galaria = <gallery> Image:Nizza rue vieux port.jpg|Una carriera de Niça Vielha Image:Nice (FR-06000) Promenade des anglais.jpg|Camin dei Anglés </gallery> {{Dalalka Yurub}} [[Category:Faransiiska| ]] [[Faransiiska Shanka Republica]] ==sido kale fiiri== *[[Joachim Barrande]] *[[Tour de France]] * [[Sébastien Castellion]] * [[Lefèvre d’Étaples]] * [[Pierre Robert Olivétan]] * [[Simone Arnold Liebster]] b440glnbjrcaqfjhohttemeythe7wku Jabaan 0 2113 239359 239314 2022-08-05T12:57:00Z Mwasoge 29030 /* Waddamada deggan Jabaan */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = Jabaan<br />''日本国'' |conventional_long_name = ''Nibon-koku'' |common_name = Jabaan |qaaradda = [[Aasiya]] |sawir_calan = Flag of Japan.svg |sawir_qaran = Imperial Seal of Japan.svg |image_map = Japan(orthographic projection)-Blue version.svg |astaan_calan = [[Kimigayo 君が代]] |image_map = Japan-location-cia.gif |caasimadda = [[Tokyo]] |luuqadaha = [[Af-Jabaniis, iyo luqado kale oo la tiri karin]] |caasimada = [[Tokyo]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Emberor]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = [[Naruhito]] |magac_hogaamiye2 = [[Fumio Kishida]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2017</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $4.998 trillion<ref name="">IMF database 2018</ref> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2019</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = |area = 377,944 km2 |areami² = 145,925 |biyo = 0.8 |population_estimate = 127,380,000<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Yen]] |wakhti = (UTC+9) |furaha_debedda = 81 |footnote1 = }} [[File:Cartedujapon.png|right|394px|thumb|Carte du Japon]]<BR/>[[File:The Diet.jpg|thumb|right|395px| Japanese Parliament.]] '''Jabaan''' ([[Af-Jabaaniis]]:日本: Nihon ama Nibon magaceeda oo dhameestiran:日本国 :Nibon-koku ama Nihon-koku, waa wadan jasiirado ka sameesan, oo ku yaalo [[Badweynta Baasifik]] ee qaarada [[Aasiya]]. Wadankaan waxoo daris la yahay [[Badda Jabaan]], [[Shiinaha]], [[Koonfur Kuuriya]], [[Waqooyiga Kuuriya]] iyo [[Ruushka]]. Dad tiriskii laga qaaday jabaan 1920kii, waxee eheed 56 miliyan oo qoys, sanadka marka oo ahaa 2017 neh waxaa degenaa 126,960,000 oo qoys. [[File:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|thumb|right|396px|[[国会議事堂|"National Diet Building"]]]] [[File:Viewed from the Nakanoshima Festival Tower in 201510 002.JPG|397px|thumb| Ville d'Osaka.]] [[File:Nissan.jpg|thumb|right|398px|Lo sièti sociau de Nissan a Tòquio]] [[File:Satellite View of Japan 1999.jpg|194px|left|thumb|[[Japanese archipelago]]As seen from Satellites.]]. [[File:Mitsubishi UFJ Financial Group.svg|thumb|right|395px]]<BR/>[[file:Japan Exchange Group logo.svg|thumb|right|196px| Bourse Japonaise.]]Jabaan waxee ka koobantahay 6,852 jasiiradoo, affarta ugu waa weyn oo boqolkiiba todobaatan daboolo dhulka jabaan waa [[Honshu]], [[Hokkaido]], [[Kyushu]] iyo [[Shikoku]]. Jabaaniiska waxee iskuugu wacaan (Nihon), luqadooda neh waxee dhahaan (Nihongo). Magaca Nibon micnaheeda waa jabaan laakiin waxee u adeegsadaan, lacagaha, bashqadaha iyo cayaaraha caalamka iyo wax la mid ah.Jabaan waxaa loo micneeyaa wadanka qoraxda ka soo baxdo, 日 (qorax) 本 (soo bax), markii hore jabaan waxaa loogu yeeri jiray magacyo badan, gaar ahaan wadanka ee taariikhda isla leeyihiin ee Shiinaha, waxee jabaan ugu yeeri jireen (yamato 大和). Erayga qorax ka soo baxa waxoo asal ahaan ka imaaday shiinaha, sababtoo ah jabaan waxee ka xigtaa dhinaca bariga markii la fiiriyo qaarad aasiya. Ereyga Japan ee Japan waa 日本, oo lagu magacaabo Nihon ama Nippon iyo macno ahaan waxa loola jeedaa "asalka qorraxda". Nichi dabeecadda (CH) macnaheedu waa "qorax" ama "maalin"; saldhigga macnihiisu waa "saldhig" ama "asal". [23] Sidaas daraadeed macneheedu waa "asalka qorraxda" waana ilaha caanka ah ee reer galbeedka caanka ah "Land of the Sun Rising=LAND OF THE SUN RISING".!!` [[File:Shibuya night.jpg|thumb|left|193px|Las carrèras japonesas que son sovent conhidas de monde: ací au quartièr de ''[[Shibuya]]'' a [[Tōkyō]]]][[File:2010Election at Higashi-Osaka.jpg|thumb|left|194px|Un burèu de vòte dens la prefectura d{{'}}Ōsaka]] [[File:Nissan Motor Corporation 2020 logo.svg|thumb|right|196px|]]<BR/>[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|right|197px|[[Emperor Meiji]](1868–1912) Imperial Ruler [[Meiji Restoration|restored]]<BR/>[[Tokugawa shogunate]]]]<BR/>[[File:Katsuya-Roppongi.jpg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Panasonic logo.svg|thumb|right|198px| 69% 日本企業.!!?`]]<Br/>[[File:Nintendo.svg|thumb|left|121px|]] Rikoodhkii ugu horreeyay ee magaca Nihon wuxuu ka muuqdaa taariikhda Shiinaha ee taariikhda ah ee hannaanka Tang, Book of Old Tang. Dhamaadkii qarnigii toddobaad, wafdi ka yimid Japan ayaa codsaday in Nihon loo isticmaalo magaca dalkooda. Magacani waxaa laga yaabaa in uu asal ahaan ka soo jeedo warqad loo diray 607 waxaana lagu diiwaan geliyay taariikhda rasmiga ah ee Suudiiste. Prince Shōtoku, Regent of Japan, ayaa u diray ergeyga Shiinaha warqad kaas oo uu ugu yeeray "Boqortooyada Dhulka ee Qorraxdu kacdo" (日 出处 天子). Farriinta ayaa yiri: "Halkan, waxaan ahay, Boqortooyada waddanka qorraxdu soo baxdo, u dir warqad si aad u aragto Boqortooyada dalka ee qorraxdu u eg tahay.!!!!!`Byyye.!!` Qalinkii: Fadxi Garaad Jesus Greenford.!!` ==Xubin== * [[IMF]] * * [[AIIB]] * * [[IORA]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddanamha deggan Jabaan== As of 2014 June, 2,086,603 of foreign residents live in Japan. More than half of them are Chinese and Korean. Figure : Population of Foreign Residents in Japan by Nationality.<ref>https://nbakki.hatenablog.com/entry/Population_Foreign_People_Japan</ref>. ==Waddamada deggan Jabaan== * {{Flag|Indonesia}} 123,000+ * {{Flag|Japan}} 126,167,000+ * {{Flag|South Korea}} 58,000+++. * {{Flag|Great Britain}} 21,000+ * 🇪🇺 Europeans: 185,00++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 59,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Vietnam}} 98,000+ * {{Flag|China}} 950,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. == Taariikh == ==Visa Jabaan== <s>[[Waqooyiga Kuuriya]]</s> == Taariikh == [ [https://www.visualcapitalist.com/top-100-most-valuable-brands-in-2021/] [https://www.rankingthebrands.com/The-Brand-Rankings.aspx?rankingID=33&nav=category] [https://interbrand.com/best-global-brands/?filter-sort=ASC&filter-brand-region=&filter-brand-country=japan] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Jabaan]] schtgw4vz7w48jpj2xmxuk4djw563a1 Ruushka 0 2114 239441 239281 2022-08-05T18:18:57Z 74.12.157.227 /* Kofka Degaan waddanamha Russka */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Ruushka Fedaraalka ah | common_name = Ruushka | linking_name = Ruushka | native_name = Ruushka Fedaraalka ah | image_flag = Flag of Russia.svg | image_coat = | national_anthem = <br>{{nowrap|"[[Heesta qaranka Ruushka|Государственный гимн Российской Федерации]]"}}<br />''"Gosudarstvennyy gimn Rossiyskoy Federatsii"''<br />{{small|"Heesta qaranka Ruushka Fedaraalka ah"}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|center]]</div><!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. --> | image_map = Russian Federation (orthographic projection) - only Crimea disputed.svg | map_width = 220px | map_caption = Goobta ee Ruushka ku taalo oo ay ka midtahay [[Jamhuuriyadda Krimea|Krimea]] cagaar biyobiyo{{Efn|[[Annexation of Crimea by the Russian Federation|Russian-annexed]] [[Crimea]], is still [[United Nations General Assembly Resolution 68/262|internationally recognized]] as part of [[Ukraine]] that is<ref>[https://books.google.com/books?id=3xbUDwAAQBAJ&pg=PT161 The Territories of the Russian Federation 2020, Routledge, Republic of Crimea: Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.]</ref> shown in light green.<ref>[https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/ Taylor Adam, Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list. The Washington Post, 22 March 2014]</ref>}} | capital = [[Moscow]] | coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Caasimada | languages_type = Luqada rasmiga<br /> {{nobold|iyo luqada qaranka}} | languages = [[Luqada ruushka|Ruush]]<ref>[http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm The Constitution of the Russian Federation - Chapter 3. The Federal Structure, Article 68 constitution.ru 22 April 2015]</ref> | languages2_type = {{nobold|La aqoonsaday}} {{nowrap|[[Luqadaha qaranka]]}} | languages2 = Fiiri [[Luqadaha ruushka]] | ethnic_groups = {{unbulleted list | 80.9% [[Ruush]] | 3.9% [[Tatars|Tatar]] | 1.4% [[Ukrainiyaasha ruushka|Ukrain]] | 1.1% [[Bashkirs|Bashkir]] | 1.0% [[Chuvash people|Chuvash]] | 1.0% [[Chechens|Chechen]] | 10.7% [[Qoomiyadaha ruushka|kuwa kale]] }} | ethnic_groups_year = 2010 | ethnic_groups_ref = <ref>[https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt ВПН-2010 perepis-2010.ru]</ref> | demonym = [[Ruush]] | government_type = [[Federaal#Ruushka federaalka ah|Federal]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[constitutional republic]] | leader_title1 = [[Madaxweynaha Ruushkaa|Madaxweyne]] | leader_name1 = [[Vladimir Putin]] | leader_title2 = [[Raiisul wasaaraha Ruushka|Raiisul wasaare]] | leader_name2 = [[Mikhail Mishustin]] | leader_title3 = [[Gudoomiyaha Golaha Xiriirka (Ruushka)|Afhayeenka<br>Golaha federaalka]] | leader_name3 = [[Valentina Matviyenko]] | leader_title4 = [[Gudoomiyaha Gobolka Duma|Afhayeenka<br>Gobolka Duma]] | leader_name4 = [[Vyacheslav Volodin]] | leader_title5 = [[Maxkamadda Sare ee Ruushka|Guddoomiyaha Maxkamadda Sare]] | leader_name5 = [[Vyacheslav Mikhailovich Lebedev|Vyacheslav Lebedev]] | legislature = [[Golaha Federaalka (Ruushka)|Golaha Federaalka]] | upper_house = [[Golaha Xiriirka (Ruushka)|Golaha Xiriirka]] | lower_house = [[Gobolka Duma]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Ruushka|Sameynta]] | established_event1 = [[Taariikhda Aasaasiga ah|Novgorod built]] | established_date1 = {{circa|862}} | established_event2 = {{nowrap|[[Kievan Rus']]}} | established_date2 = 879 | established_event3 = [[Grand Duchy of Moscow|Duchy of Moscow]] | established_date3 = 1283 | established_event4 = [[Tsardom of Russia]] | established_date4 = 16 January 1547 | established_event5 = [[Russian Empire]] | established_date5 = 2 November 1721 | established_event6 = {{nowrap|[[February Revolution|Monarchy abolished]]}} | established_date6 = 15 March 1917 | established_event7 = {{nowrap|[[Belovezha Accords|Russian Federation]]}} | established_date7 = 12 December 1991 | established_event8 = [[Constitution of Russia|Current constitution]] | established_date8 = 12 December 1993 | established_event9 = [[Republic of Crimea|Siyaasadii ugu dambeysay]] [[Darsananka Crimea ee Ruushka federaalka ah|qirtay]] | established_date9 = 18 March 2014 | established_event10 = {{nowrap|[[2020 wax ka beddelka dastuurka ee Ruushka|Wax ka beddelka ugu dambeeyay]]}} | established_date10 = 4 July 2020 | area_km2 = 17098246 | area_footnote = <ref>[https://unstats.un.org/unsd/publications/pocketbook/files/world-stats-pocketbook-2016.pdf#page=182 World Statistics Pocketbook 2016 edition, United Nations Department of Economic and Social Affairs. Statistics Division 24 April 2018]</ref> (without Crimea){{efn|name="Areanote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total area of Russia rises to {{convinfobox|17125191|km2||sqmi}}<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/18-upr/Сведения%20по%20ф.22%20за%202016%20год%20(по%20субъектам%20РФ)_на%20сайт.doc Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 1 January 2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации) Information about availability and distribution of land in the Russian Federation as of 1 January 2017 (by federal subjects of Russia), Rosreestr]</ref>}} | area_rank = 1st | percent_water = 13<ref>[https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1%2F010000R Federal State Statistics Service 5 April 2008]</ref>&nbsp;{{small|(including swamps)}} | population_estimate = {{plainlist| * {{steady}}<!-- DO NOT change to {{decrease}}, because measured relative to earlier this year --> 146,751,300 * {{nowrap|{{small|(including [[Crimea]])}}<ref>[https://www.nationsonline.org/oneworld/population-by-country.htm Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год Estimated population as of 1 January 2020 and on the average for 2019 Russian Federal State Statistics Service]</ref>}} * 144,386,830 * {{small|(excluding [[Crimea]])}}}} | population_estimate_year = 2020 (December)<ref>www.nationsonline.org</ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 6th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $28,184 | GDP_PPP_per_capita_rank = 50th | GDP_nominal = {{increase}} $1.802 trillion | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 11th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $11,601 | GDP_nominal_per_capita_rank = 61st | Gini = 37.5 <!--number only--> | Gini_year = 2018 | Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>[https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation World Bank 22 March 2020]</ref> | Gini_rank = 98th | HDI = 0.824<!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>[http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf Human Development Report 2020 United Nations Development Programme]</ref> | HDI_rank = 52nd | currency = [[Russian ruble]] ([[Ruble sign|₽]]) | currency_code = RUB | electricity = [[Mains electricity by country|230 V–50 Hz]] | utc_offset = +2 to +12 | date_format = dd.mm.yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Russia|+7]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} | religion_year = 2017 | religion_ref = <ref>[http://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/ Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe 10 May 2017 Pew Research Center 9 September 2017]</ref> | religion = {{ublist |item_style=white-space; |73% [[Christianity in Russia|Christianity]] |—70% [[Russian Orthodox Church|Russian Orthodoxy]] |—3% Other [[List of Christian denominations|Christian]] |15% [[Irreligion in Russia|No religion]] |10% [[Islam in Russia|Islam]] |2% [[Religion in Russia|Other]]s}} | today = }} '''Ruushka''' ({{Lang-ru|Россия}}) ama '''Ruushka Fedaraalka ah''' waa waddan ku fidsan qaaradaha Bariga Yurub iyo Waqooyiga Aasiya. Dalku wuxuu ku fidsan yahay laga bilaabo [[Badda Baltic]] ee galbeedka illaa [[Badweynta Baasifiga]] ee bariga, iyo [[Badweynta Arktik]] ee woqooyiga ilaa [[Badda Madoow]] iyo [[Badda Caspian]] ee koonfurta. Ruushka wuxuu daboolayaa 17,125,191 kiiloomitir oo laba jibbaaran (6,612,073 sq mi), oo u dhigma in ka badan sideed meelood meel dhulka la deggan yahay, wuxuu ku fidsanyahay kow iyo toban soonayaasha waqtiga, wuxuuna xuduud la leeyahay 16 dal oo madaxbanaan. [[Moscow]] waa caasimada dalka waana magaalada ugu weyn; magaalooyinka kale ee waaweyn waxaa ka mid ah [[Saint Petersburg]], [[Novosibirsk]], [[Yekaterinburg]], [[Kazan]], [[Nizhny Novgorod]], [[Chelyabinsk]] iyo [[Samara]]. Ruushka waa wadanka ugu weyn aduunka, waa wadanka sagaalaad ee ugu dadka badan, sidoo kale waa wadanka ugu dadka badan [[Yurub]]. Waddanku wuxuu ka midyahay kuwa ugu shacabka tirada yar caalamka marka loo fiiriyo baaxada dalka. Qiyaastii kalabar guud ahaan dalka waa dhul duur, waxaana ku nool afar meelood meel tirada guud ee dadkeeda oo ka badan 146.7 milyan. Ruushka wuxuu maamul ahaan u qaybsan yahay 85 qaybood oo federaal ah. Magaalada caasimada ah ee Moscow waa magaalada ugu weyn yurub iyo nawaaxigeeda, waxayna ka midtahay kuwa ugu waaweyn adduunka , oo in ka badan 20 milyan ay deggan yihiin. Ruushka waxaa lagu tilmaamaa inuu yahay dal awood leh , oo leh ciidanka labaad ee ugu awooda badan aduunka, iyo kan afaraad ee ugu qarashka militariga sareeya. Maaddaama ay tahay dowlad hub nukliyeer oo la aqoonsan yahay, waddanku wuxuu leeyahay keydka hubka adduunka ugu weyn. Dhaqaalaha dalka wuxuu ku jiraa kaalinta kow iyo tobnaad ee ugu weyn dunida oo dhan marka loo eego GDP iyo kan lixaad ee ugu weyn marka loo eego PPP. Kheyraadka ballaaran ee Ruushka laga helo macdanta iyo tamarta ayaa ah kan ugu weyn adduunka, taasoo ka dhigeysa mid ka mid ah kuwa ugu horreeya soo saarista saliidda iyo gaaska dabiiciga ah ee adduunka. Ruushka waxay martigalisay tirada sagaalaad ee adduunka ugu tirada badan ee UNESCO [[Goobta Dhaxalka Adduunka|Goobaha Dhaxalka Adduunka]], isla mar ahaantaana lagu qiimeeyo heer aad u sarreeya ee Heerka Horumarinta Biniaadamka. Ruushka waxay leedahay nidaam daryeel caafimaad oo caalami ah iyo waxbarasho jaamacadeed oo bilaash ah. Waa xubin joogto ka ah [[Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]], xubin ka ah [[SCO]], [[G20]], [[Golaha Yurub]], [[APEC]], [[OSCE]], [[IIB]] iyo [[WTO]], iyo sidoo kale inay xubin ka tahay hoggaanka [[CIS]], the [[CSTO]] iyo xubin ka tirsan [[EAEU]]. Mas'uuliyiinta Ruushku waxay kordhiyeen ololahooda argagaxa leh ee ka dhanka ah Markhaatiyaasha Yehowah, iyagoo xiray oo xabsi geliyey inay ku dhaqmeen caqiidadooda.<ref>[https://www.jw.org/en/news/legal/by-region/russia/jehovahs-witnesses-in-prison/ Imprisoned for Their Faith]</ref> Mas'uuliyiinta Yurub waxay cambaareeyeen silcinta Markhaatiyaasha Yehowah ee Russia<ref>[https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/European-Authorities-Condemn-Persecution-of-Jehovahs-Witnesses-in-Russia/ European Authorities Condemn Persecution of Jehovah’s Witnesses in Russia]</Ref>. [[File:Bib-Lenina-mm.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Business_Centre_of_Moscow_2.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Chicken_Kiev_-_Ukrainian_East_Village_restaurant.jpg|thumb|right|196px|cuunto russia]] [[File:Sukhoi_Design_Bureau,_054,_Sukhoi_Su-57_(49581306507).jpg|thumb|right|197px|]] ==Xubin== * [[AIIB]] * * [[Bsec]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Kofka Degaan waddanamha Russka== *'''{{Flag|Russian Federation}}''' 145,478,097+ * {{Flag|Brazil}} 15,300+ * {{Flag|Bangladesh}} 15,500+ * {{flag|Arab League}} 135,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 12,000+ *{{Flag|Iran}} 2,000+ * {{Flag|Turkey}} 1,300+ * {{Flag|Great Britain}} 13,00+ * 🇪🇺 Europeans: 436,910+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 25,00+{{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} 135,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|South Africa}} 125+ ==Taariikh== ==Sido Kale fiiri== * [[Hawlgalka Woqooyi]] * [[Roma (qaran)]] * [[Macarios]] * [[Dennis Ole Christensen]] {{Dalalka Yurub}} [[category:ruushka]] dcqzmyijax4sj55uyic1uj6xrhvqqi7 239532 239441 2022-08-06T10:38:16Z 70.50.137.2 /* Kofka Degaan waddanamha Russka */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Ruushka Fedaraalka ah | common_name = Ruushka | linking_name = Ruushka | native_name = Ruushka Fedaraalka ah | image_flag = Flag of Russia.svg | image_coat = | national_anthem = <br>{{nowrap|"[[Heesta qaranka Ruushka|Государственный гимн Российской Федерации]]"}}<br />''"Gosudarstvennyy gimn Rossiyskoy Federatsii"''<br />{{small|"Heesta qaranka Ruushka Fedaraalka ah"}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|center]]</div><!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. --> | image_map = Russian Federation (orthographic projection) - only Crimea disputed.svg | map_width = 220px | map_caption = Goobta ee Ruushka ku taalo oo ay ka midtahay [[Jamhuuriyadda Krimea|Krimea]] cagaar biyobiyo{{Efn|[[Annexation of Crimea by the Russian Federation|Russian-annexed]] [[Crimea]], is still [[United Nations General Assembly Resolution 68/262|internationally recognized]] as part of [[Ukraine]] that is<ref>[https://books.google.com/books?id=3xbUDwAAQBAJ&pg=PT161 The Territories of the Russian Federation 2020, Routledge, Republic of Crimea: Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.]</ref> shown in light green.<ref>[https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/ Taylor Adam, Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list. The Washington Post, 22 March 2014]</ref>}} | capital = [[Moscow]] | coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Caasimada | languages_type = Luqada rasmiga<br /> {{nobold|iyo luqada qaranka}} | languages = [[Luqada ruushka|Ruush]]<ref>[http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm The Constitution of the Russian Federation - Chapter 3. The Federal Structure, Article 68 constitution.ru 22 April 2015]</ref> | languages2_type = {{nobold|La aqoonsaday}} {{nowrap|[[Luqadaha qaranka]]}} | languages2 = Fiiri [[Luqadaha ruushka]] | ethnic_groups = {{unbulleted list | 80.9% [[Ruush]] | 3.9% [[Tatars|Tatar]] | 1.4% [[Ukrainiyaasha ruushka|Ukrain]] | 1.1% [[Bashkirs|Bashkir]] | 1.0% [[Chuvash people|Chuvash]] | 1.0% [[Chechens|Chechen]] | 10.7% [[Qoomiyadaha ruushka|kuwa kale]] }} | ethnic_groups_year = 2010 | ethnic_groups_ref = <ref>[https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt ВПН-2010 perepis-2010.ru]</ref> | demonym = [[Ruush]] | government_type = [[Federaal#Ruushka federaalka ah|Federal]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[constitutional republic]] | leader_title1 = [[Madaxweynaha Ruushkaa|Madaxweyne]] | leader_name1 = [[Vladimir Putin]] | leader_title2 = [[Raiisul wasaaraha Ruushka|Raiisul wasaare]] | leader_name2 = [[Mikhail Mishustin]] | leader_title3 = [[Gudoomiyaha Golaha Xiriirka (Ruushka)|Afhayeenka<br>Golaha federaalka]] | leader_name3 = [[Valentina Matviyenko]] | leader_title4 = [[Gudoomiyaha Gobolka Duma|Afhayeenka<br>Gobolka Duma]] | leader_name4 = [[Vyacheslav Volodin]] | leader_title5 = [[Maxkamadda Sare ee Ruushka|Guddoomiyaha Maxkamadda Sare]] | leader_name5 = [[Vyacheslav Mikhailovich Lebedev|Vyacheslav Lebedev]] | legislature = [[Golaha Federaalka (Ruushka)|Golaha Federaalka]] | upper_house = [[Golaha Xiriirka (Ruushka)|Golaha Xiriirka]] | lower_house = [[Gobolka Duma]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Ruushka|Sameynta]] | established_event1 = [[Taariikhda Aasaasiga ah|Novgorod built]] | established_date1 = {{circa|862}} | established_event2 = {{nowrap|[[Kievan Rus']]}} | established_date2 = 879 | established_event3 = [[Grand Duchy of Moscow|Duchy of Moscow]] | established_date3 = 1283 | established_event4 = [[Tsardom of Russia]] | established_date4 = 16 January 1547 | established_event5 = [[Russian Empire]] | established_date5 = 2 November 1721 | established_event6 = {{nowrap|[[February Revolution|Monarchy abolished]]}} | established_date6 = 15 March 1917 | established_event7 = {{nowrap|[[Belovezha Accords|Russian Federation]]}} | established_date7 = 12 December 1991 | established_event8 = [[Constitution of Russia|Current constitution]] | established_date8 = 12 December 1993 | established_event9 = [[Republic of Crimea|Siyaasadii ugu dambeysay]] [[Darsananka Crimea ee Ruushka federaalka ah|qirtay]] | established_date9 = 18 March 2014 | established_event10 = {{nowrap|[[2020 wax ka beddelka dastuurka ee Ruushka|Wax ka beddelka ugu dambeeyay]]}} | established_date10 = 4 July 2020 | area_km2 = 17098246 | area_footnote = <ref>[https://unstats.un.org/unsd/publications/pocketbook/files/world-stats-pocketbook-2016.pdf#page=182 World Statistics Pocketbook 2016 edition, United Nations Department of Economic and Social Affairs. Statistics Division 24 April 2018]</ref> (without Crimea){{efn|name="Areanote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total area of Russia rises to {{convinfobox|17125191|km2||sqmi}}<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/18-upr/Сведения%20по%20ф.22%20за%202016%20год%20(по%20субъектам%20РФ)_на%20сайт.doc Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 1 January 2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации) Information about availability and distribution of land in the Russian Federation as of 1 January 2017 (by federal subjects of Russia), Rosreestr]</ref>}} | area_rank = 1st | percent_water = 13<ref>[https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1%2F010000R Federal State Statistics Service 5 April 2008]</ref>&nbsp;{{small|(including swamps)}} | population_estimate = {{plainlist| * {{steady}}<!-- DO NOT change to {{decrease}}, because measured relative to earlier this year --> 146,751,300 * {{nowrap|{{small|(including [[Crimea]])}}<ref>[https://www.nationsonline.org/oneworld/population-by-country.htm Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год Estimated population as of 1 January 2020 and on the average for 2019 Russian Federal State Statistics Service]</ref>}} * 144,386,830 * {{small|(excluding [[Crimea]])}}}} | population_estimate_year = 2020 (December)<ref>www.nationsonline.org</ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 6th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $28,184 | GDP_PPP_per_capita_rank = 50th | GDP_nominal = {{increase}} $1.802 trillion | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 11th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $11,601 | GDP_nominal_per_capita_rank = 61st | Gini = 37.5 <!--number only--> | Gini_year = 2018 | Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>[https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation World Bank 22 March 2020]</ref> | Gini_rank = 98th | HDI = 0.824<!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>[http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf Human Development Report 2020 United Nations Development Programme]</ref> | HDI_rank = 52nd | currency = [[Russian ruble]] ([[Ruble sign|₽]]) | currency_code = RUB | electricity = [[Mains electricity by country|230 V–50 Hz]] | utc_offset = +2 to +12 | date_format = dd.mm.yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Russia|+7]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} | religion_year = 2017 | religion_ref = <ref>[http://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/ Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe 10 May 2017 Pew Research Center 9 September 2017]</ref> | religion = {{ublist |item_style=white-space; |73% [[Christianity in Russia|Christianity]] |—70% [[Russian Orthodox Church|Russian Orthodoxy]] |—3% Other [[List of Christian denominations|Christian]] |15% [[Irreligion in Russia|No religion]] |10% [[Islam in Russia|Islam]] |2% [[Religion in Russia|Other]]s}} | today = }} '''Ruushka''' ({{Lang-ru|Россия}}) ama '''Ruushka Fedaraalka ah''' waa waddan ku fidsan qaaradaha Bariga Yurub iyo Waqooyiga Aasiya. Dalku wuxuu ku fidsan yahay laga bilaabo [[Badda Baltic]] ee galbeedka illaa [[Badweynta Baasifiga]] ee bariga, iyo [[Badweynta Arktik]] ee woqooyiga ilaa [[Badda Madoow]] iyo [[Badda Caspian]] ee koonfurta. Ruushka wuxuu daboolayaa 17,125,191 kiiloomitir oo laba jibbaaran (6,612,073 sq mi), oo u dhigma in ka badan sideed meelood meel dhulka la deggan yahay, wuxuu ku fidsanyahay kow iyo toban soonayaasha waqtiga, wuxuuna xuduud la leeyahay 16 dal oo madaxbanaan. [[Moscow]] waa caasimada dalka waana magaalada ugu weyn; magaalooyinka kale ee waaweyn waxaa ka mid ah [[Saint Petersburg]], [[Novosibirsk]], [[Yekaterinburg]], [[Kazan]], [[Nizhny Novgorod]], [[Chelyabinsk]] iyo [[Samara]]. Ruushka waa wadanka ugu weyn aduunka, waa wadanka sagaalaad ee ugu dadka badan, sidoo kale waa wadanka ugu dadka badan [[Yurub]]. Waddanku wuxuu ka midyahay kuwa ugu shacabka tirada yar caalamka marka loo fiiriyo baaxada dalka. Qiyaastii kalabar guud ahaan dalka waa dhul duur, waxaana ku nool afar meelood meel tirada guud ee dadkeeda oo ka badan 146.7 milyan. Ruushka wuxuu maamul ahaan u qaybsan yahay 85 qaybood oo federaal ah. Magaalada caasimada ah ee Moscow waa magaalada ugu weyn yurub iyo nawaaxigeeda, waxayna ka midtahay kuwa ugu waaweyn adduunka , oo in ka badan 20 milyan ay deggan yihiin. Ruushka waxaa lagu tilmaamaa inuu yahay dal awood leh , oo leh ciidanka labaad ee ugu awooda badan aduunka, iyo kan afaraad ee ugu qarashka militariga sareeya. Maaddaama ay tahay dowlad hub nukliyeer oo la aqoonsan yahay, waddanku wuxuu leeyahay keydka hubka adduunka ugu weyn. Dhaqaalaha dalka wuxuu ku jiraa kaalinta kow iyo tobnaad ee ugu weyn dunida oo dhan marka loo eego GDP iyo kan lixaad ee ugu weyn marka loo eego PPP. Kheyraadka ballaaran ee Ruushka laga helo macdanta iyo tamarta ayaa ah kan ugu weyn adduunka, taasoo ka dhigeysa mid ka mid ah kuwa ugu horreeya soo saarista saliidda iyo gaaska dabiiciga ah ee adduunka. Ruushka waxay martigalisay tirada sagaalaad ee adduunka ugu tirada badan ee UNESCO [[Goobta Dhaxalka Adduunka|Goobaha Dhaxalka Adduunka]], isla mar ahaantaana lagu qiimeeyo heer aad u sarreeya ee Heerka Horumarinta Biniaadamka. Ruushka waxay leedahay nidaam daryeel caafimaad oo caalami ah iyo waxbarasho jaamacadeed oo bilaash ah. Waa xubin joogto ka ah [[Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]], xubin ka ah [[SCO]], [[G20]], [[Golaha Yurub]], [[APEC]], [[OSCE]], [[IIB]] iyo [[WTO]], iyo sidoo kale inay xubin ka tahay hoggaanka [[CIS]], the [[CSTO]] iyo xubin ka tirsan [[EAEU]]. Mas'uuliyiinta Ruushku waxay kordhiyeen ololahooda argagaxa leh ee ka dhanka ah Markhaatiyaasha Yehowah, iyagoo xiray oo xabsi geliyey inay ku dhaqmeen caqiidadooda.<ref>[https://www.jw.org/en/news/legal/by-region/russia/jehovahs-witnesses-in-prison/ Imprisoned for Their Faith]</ref> Mas'uuliyiinta Yurub waxay cambaareeyeen silcinta Markhaatiyaasha Yehowah ee Russia<ref>[https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/European-Authorities-Condemn-Persecution-of-Jehovahs-Witnesses-in-Russia/ European Authorities Condemn Persecution of Jehovah’s Witnesses in Russia]</Ref>. [[File:Bib-Lenina-mm.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Business_Centre_of_Moscow_2.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Chicken_Kiev_-_Ukrainian_East_Village_restaurant.jpg|thumb|right|196px|cuunto russia]] [[File:Sukhoi_Design_Bureau,_054,_Sukhoi_Su-57_(49581306507).jpg|thumb|right|197px|]] ==Xubin== * [[AIIB]] * * [[Bsec]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Kofka Degaan waddanamha Russka== *'''{{Flag|Russian Federation}}''' 149,478,000+ * {{Flag|Brazil}} 15,300+ * {{Flag|Bangladesh}} 15,500+ * {{flag|Arab League}} 135,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ {{Flag|Iran}} 2,000+ * {{Flag|Turkey}} 1,350+ * {{Flag|Great Britain}} 13,000+{{Flag|Australia}} 1,500 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 536,300+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 51,000+{{Flag|Canada}} 2,500 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} 135,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|Nigeria}} 20,000+{{Flag|Ethiopia}} 12,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * * {{Flag|South Africa}} 125+ ==Taariikh== ==Sido Kale fiiri== * [[Hawlgalka Woqooyi]] * [[Roma (qaran)]] * [[Macarios]] * [[Dennis Ole Christensen]] {{Dalalka Yurub}} [[category:ruushka]] 3dm1imttxs95d0iwv7n5ccibvd79umy 239533 239532 2022-08-06T10:41:51Z 70.50.137.2 /* Kofka Degaan waddanamha Russka */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Ruushka Fedaraalka ah | common_name = Ruushka | linking_name = Ruushka | native_name = Ruushka Fedaraalka ah | image_flag = Flag of Russia.svg | image_coat = | national_anthem = <br>{{nowrap|"[[Heesta qaranka Ruushka|Государственный гимн Российской Федерации]]"}}<br />''"Gosudarstvennyy gimn Rossiyskoy Federatsii"''<br />{{small|"Heesta qaranka Ruushka Fedaraalka ah"}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|center]]</div><!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. --> | image_map = Russian Federation (orthographic projection) - only Crimea disputed.svg | map_width = 220px | map_caption = Goobta ee Ruushka ku taalo oo ay ka midtahay [[Jamhuuriyadda Krimea|Krimea]] cagaar biyobiyo{{Efn|[[Annexation of Crimea by the Russian Federation|Russian-annexed]] [[Crimea]], is still [[United Nations General Assembly Resolution 68/262|internationally recognized]] as part of [[Ukraine]] that is<ref>[https://books.google.com/books?id=3xbUDwAAQBAJ&pg=PT161 The Territories of the Russian Federation 2020, Routledge, Republic of Crimea: Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.]</ref> shown in light green.<ref>[https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/ Taylor Adam, Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list. The Washington Post, 22 March 2014]</ref>}} | capital = [[Moscow]] | coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Caasimada | languages_type = Luqada rasmiga<br /> {{nobold|iyo luqada qaranka}} | languages = [[Luqada ruushka|Ruush]]<ref>[http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm The Constitution of the Russian Federation - Chapter 3. The Federal Structure, Article 68 constitution.ru 22 April 2015]</ref> | languages2_type = {{nobold|La aqoonsaday}} {{nowrap|[[Luqadaha qaranka]]}} | languages2 = Fiiri [[Luqadaha ruushka]] | ethnic_groups = {{unbulleted list | 80.9% [[Ruush]] | 3.9% [[Tatars|Tatar]] | 1.4% [[Ukrainiyaasha ruushka|Ukrain]] | 1.1% [[Bashkirs|Bashkir]] | 1.0% [[Chuvash people|Chuvash]] | 1.0% [[Chechens|Chechen]] | 10.7% [[Qoomiyadaha ruushka|kuwa kale]] }} | ethnic_groups_year = 2010 | ethnic_groups_ref = <ref>[https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt ВПН-2010 perepis-2010.ru]</ref> | demonym = [[Ruush]] | government_type = [[Federaal#Ruushka federaalka ah|Federal]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[constitutional republic]] | leader_title1 = [[Madaxweynaha Ruushkaa|Madaxweyne]] | leader_name1 = [[Vladimir Putin]] | leader_title2 = [[Raiisul wasaaraha Ruushka|Raiisul wasaare]] | leader_name2 = [[Mikhail Mishustin]] | leader_title3 = [[Gudoomiyaha Golaha Xiriirka (Ruushka)|Afhayeenka<br>Golaha federaalka]] | leader_name3 = [[Valentina Matviyenko]] | leader_title4 = [[Gudoomiyaha Gobolka Duma|Afhayeenka<br>Gobolka Duma]] | leader_name4 = [[Vyacheslav Volodin]] | leader_title5 = [[Maxkamadda Sare ee Ruushka|Guddoomiyaha Maxkamadda Sare]] | leader_name5 = [[Vyacheslav Mikhailovich Lebedev|Vyacheslav Lebedev]] | legislature = [[Golaha Federaalka (Ruushka)|Golaha Federaalka]] | upper_house = [[Golaha Xiriirka (Ruushka)|Golaha Xiriirka]] | lower_house = [[Gobolka Duma]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Ruushka|Sameynta]] | established_event1 = [[Taariikhda Aasaasiga ah|Novgorod built]] | established_date1 = {{circa|862}} | established_event2 = {{nowrap|[[Kievan Rus']]}} | established_date2 = 879 | established_event3 = [[Grand Duchy of Moscow|Duchy of Moscow]] | established_date3 = 1283 | established_event4 = [[Tsardom of Russia]] | established_date4 = 16 January 1547 | established_event5 = [[Russian Empire]] | established_date5 = 2 November 1721 | established_event6 = {{nowrap|[[February Revolution|Monarchy abolished]]}} | established_date6 = 15 March 1917 | established_event7 = {{nowrap|[[Belovezha Accords|Russian Federation]]}} | established_date7 = 12 December 1991 | established_event8 = [[Constitution of Russia|Current constitution]] | established_date8 = 12 December 1993 | established_event9 = [[Republic of Crimea|Siyaasadii ugu dambeysay]] [[Darsananka Crimea ee Ruushka federaalka ah|qirtay]] | established_date9 = 18 March 2014 | established_event10 = {{nowrap|[[2020 wax ka beddelka dastuurka ee Ruushka|Wax ka beddelka ugu dambeeyay]]}} | established_date10 = 4 July 2020 | area_km2 = 17098246 | area_footnote = <ref>[https://unstats.un.org/unsd/publications/pocketbook/files/world-stats-pocketbook-2016.pdf#page=182 World Statistics Pocketbook 2016 edition, United Nations Department of Economic and Social Affairs. Statistics Division 24 April 2018]</ref> (without Crimea){{efn|name="Areanote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total area of Russia rises to {{convinfobox|17125191|km2||sqmi}}<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/18-upr/Сведения%20по%20ф.22%20за%202016%20год%20(по%20субъектам%20РФ)_на%20сайт.doc Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 1 January 2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации) Information about availability and distribution of land in the Russian Federation as of 1 January 2017 (by federal subjects of Russia), Rosreestr]</ref>}} | area_rank = 1st | percent_water = 13<ref>[https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1%2F010000R Federal State Statistics Service 5 April 2008]</ref>&nbsp;{{small|(including swamps)}} | population_estimate = {{plainlist| * {{steady}}<!-- DO NOT change to {{decrease}}, because measured relative to earlier this year --> 146,751,300 * {{nowrap|{{small|(including [[Crimea]])}}<ref>[https://www.nationsonline.org/oneworld/population-by-country.htm Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год Estimated population as of 1 January 2020 and on the average for 2019 Russian Federal State Statistics Service]</ref>}} * 144,386,830 * {{small|(excluding [[Crimea]])}}}} | population_estimate_year = 2020 (December)<ref>www.nationsonline.org</ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 6th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $28,184 | GDP_PPP_per_capita_rank = 50th | GDP_nominal = {{increase}} $1.802 trillion | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 11th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $11,601 | GDP_nominal_per_capita_rank = 61st | Gini = 37.5 <!--number only--> | Gini_year = 2018 | Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>[https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation World Bank 22 March 2020]</ref> | Gini_rank = 98th | HDI = 0.824<!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>[http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf Human Development Report 2020 United Nations Development Programme]</ref> | HDI_rank = 52nd | currency = [[Russian ruble]] ([[Ruble sign|₽]]) | currency_code = RUB | electricity = [[Mains electricity by country|230 V–50 Hz]] | utc_offset = +2 to +12 | date_format = dd.mm.yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Russia|+7]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} | religion_year = 2017 | religion_ref = <ref>[http://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/ Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe 10 May 2017 Pew Research Center 9 September 2017]</ref> | religion = {{ublist |item_style=white-space; |73% [[Christianity in Russia|Christianity]] |—70% [[Russian Orthodox Church|Russian Orthodoxy]] |—3% Other [[List of Christian denominations|Christian]] |15% [[Irreligion in Russia|No religion]] |10% [[Islam in Russia|Islam]] |2% [[Religion in Russia|Other]]s}} | today = }} '''Ruushka''' ({{Lang-ru|Россия}}) ama '''Ruushka Fedaraalka ah''' waa waddan ku fidsan qaaradaha Bariga Yurub iyo Waqooyiga Aasiya. Dalku wuxuu ku fidsan yahay laga bilaabo [[Badda Baltic]] ee galbeedka illaa [[Badweynta Baasifiga]] ee bariga, iyo [[Badweynta Arktik]] ee woqooyiga ilaa [[Badda Madoow]] iyo [[Badda Caspian]] ee koonfurta. Ruushka wuxuu daboolayaa 17,125,191 kiiloomitir oo laba jibbaaran (6,612,073 sq mi), oo u dhigma in ka badan sideed meelood meel dhulka la deggan yahay, wuxuu ku fidsanyahay kow iyo toban soonayaasha waqtiga, wuxuuna xuduud la leeyahay 16 dal oo madaxbanaan. [[Moscow]] waa caasimada dalka waana magaalada ugu weyn; magaalooyinka kale ee waaweyn waxaa ka mid ah [[Saint Petersburg]], [[Novosibirsk]], [[Yekaterinburg]], [[Kazan]], [[Nizhny Novgorod]], [[Chelyabinsk]] iyo [[Samara]]. Ruushka waa wadanka ugu weyn aduunka, waa wadanka sagaalaad ee ugu dadka badan, sidoo kale waa wadanka ugu dadka badan [[Yurub]]. Waddanku wuxuu ka midyahay kuwa ugu shacabka tirada yar caalamka marka loo fiiriyo baaxada dalka. Qiyaastii kalabar guud ahaan dalka waa dhul duur, waxaana ku nool afar meelood meel tirada guud ee dadkeeda oo ka badan 146.7 milyan. Ruushka wuxuu maamul ahaan u qaybsan yahay 85 qaybood oo federaal ah. Magaalada caasimada ah ee Moscow waa magaalada ugu weyn yurub iyo nawaaxigeeda, waxayna ka midtahay kuwa ugu waaweyn adduunka , oo in ka badan 20 milyan ay deggan yihiin. Ruushka waxaa lagu tilmaamaa inuu yahay dal awood leh , oo leh ciidanka labaad ee ugu awooda badan aduunka, iyo kan afaraad ee ugu qarashka militariga sareeya. Maaddaama ay tahay dowlad hub nukliyeer oo la aqoonsan yahay, waddanku wuxuu leeyahay keydka hubka adduunka ugu weyn. Dhaqaalaha dalka wuxuu ku jiraa kaalinta kow iyo tobnaad ee ugu weyn dunida oo dhan marka loo eego GDP iyo kan lixaad ee ugu weyn marka loo eego PPP. Kheyraadka ballaaran ee Ruushka laga helo macdanta iyo tamarta ayaa ah kan ugu weyn adduunka, taasoo ka dhigeysa mid ka mid ah kuwa ugu horreeya soo saarista saliidda iyo gaaska dabiiciga ah ee adduunka. Ruushka waxay martigalisay tirada sagaalaad ee adduunka ugu tirada badan ee UNESCO [[Goobta Dhaxalka Adduunka|Goobaha Dhaxalka Adduunka]], isla mar ahaantaana lagu qiimeeyo heer aad u sarreeya ee Heerka Horumarinta Biniaadamka. Ruushka waxay leedahay nidaam daryeel caafimaad oo caalami ah iyo waxbarasho jaamacadeed oo bilaash ah. Waa xubin joogto ka ah [[Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]], xubin ka ah [[SCO]], [[G20]], [[Golaha Yurub]], [[APEC]], [[OSCE]], [[IIB]] iyo [[WTO]], iyo sidoo kale inay xubin ka tahay hoggaanka [[CIS]], the [[CSTO]] iyo xubin ka tirsan [[EAEU]]. Mas'uuliyiinta Ruushku waxay kordhiyeen ololahooda argagaxa leh ee ka dhanka ah Markhaatiyaasha Yehowah, iyagoo xiray oo xabsi geliyey inay ku dhaqmeen caqiidadooda.<ref>[https://www.jw.org/en/news/legal/by-region/russia/jehovahs-witnesses-in-prison/ Imprisoned for Their Faith]</ref> Mas'uuliyiinta Yurub waxay cambaareeyeen silcinta Markhaatiyaasha Yehowah ee Russia<ref>[https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/European-Authorities-Condemn-Persecution-of-Jehovahs-Witnesses-in-Russia/ European Authorities Condemn Persecution of Jehovah’s Witnesses in Russia]</Ref>. [[File:Bib-Lenina-mm.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Business_Centre_of_Moscow_2.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Russia}}]] [[File:Chicken_Kiev_-_Ukrainian_East_Village_restaurant.jpg|thumb|right|196px|cuunto russia]] [[File:Sukhoi_Design_Bureau,_054,_Sukhoi_Su-57_(49581306507).jpg|thumb|right|197px|]] ==Xubin== * [[AIIB]] * * [[Bsec]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Kofka Degaan waddanamha Russka== *'''{{Flag|Russian Federation}}''' 149,478,000+ * {{Flag|Brazil}} 15,300+ * {{Flag|Bangladesh}} 15,500+ * {{flag|Arab League}} 135,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ {{Flag|Iran}} 2,000+ * {{Flag|Turkey}} 1,350+ * {{Flag|Great Britain}} 13,000+{{Flag|Australia}} 1,500 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 597,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 51,000+{{Flag|Canada}} 2,500 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} 135,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Ethiopia}} 2,500 {{Flag|Nigeria}} 13,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * * {{Flag|South Africa}} 125+ ==Taariikh== ==Sido Kale fiiri== * [[Hawlgalka Woqooyi]] * [[Roma (qaran)]] * [[Macarios]] * [[Dennis Ole Christensen]] {{Dalalka Yurub}} [[category:ruushka]] 1d1zb3p406rpfoghkmpl3hlf9a8nppm Siri Lanka 0 2515 239366 238609 2022-08-05T13:07:26Z 195.191.67.225 /* Sido Kale fiiri */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{lang|en|Democratic Socialist Republic of {{nowrap|Sri Lanka}}}} | common_name = Sri Lanka | native_name = {{ubl|{{native name|si|ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය|italics=off}} | {{native name|ta|இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு|italics=off}} | {{Infobox | subbox = yes | bodystyle = font-size:75%;font-weight:normal; | rowclass1 = mergedrow | label1 = [[Sinhala language|Sinhala]]: | data1 = {{transl|si|ISO|Śrī Laṅkā Prajātāntrika Samājavādī Janarajaya}} | rowclass2 = mergedrow | label2 = [[Tamil language|Tamil]]: | data2 = {{transl|ta|ISO|Ilaṅkai Jaṉanāyaka Sōsalisak Kuṭiyarasu}} }} }} | image_flag = Flag of Sri Lanka.svg | image_coat = Emblem of Sri Lanka.svg | symbol_width = 50px | symbol_type = Emblem | national_motto = | national_anthem = "[[Sri Lanka Matha]]"<br />({{Lang-en|"Mother Sri Lanka"}})<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Sri Lankan national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|center]]</div> | image_map = Sri Lanka (orthographic projection).svg | image_map2 = | capital = [[Sri Jayawardenepura Kotte]] (legislative)<ref>{{cite web |title=Sri Jayewardenepura Kotte |url=https://www.britannica.com/place/Sri-Jayewardenepura-Kotte |website=[[Encyclopædia Britannica]] | access-date=12 May 2020}}</ref><br />[[Colombo]] (executive and judicial)<ref>{{cite web |title=Colombo |url=https://www.britannica.com/place/Colombo |website=[[Encyclopædia Britannica]] | access-date=12 May 2020}}</ref> | coordinates = {{Coord|6|56|N|79|52|E|type:city}} | largest_city = [[Colombo]] | official_languages = [[Sinhala language|Sinhala]]<br />[[Tamil language|Tamil]]<ref>{{cite web |title=Official Languages Policy |url=http://www.languagesdept.gov.lk/web/index.php?option=com_content&view=article&id=38&Itemid=163&lang=en |website=languagesdept.gov.lk |publisher=Department of Official Languages |access-date=20 May 2021}}</ref> | languages_sub = yes | languages2_type = Recognised languages | languages2 = [[Sri Lankan English|English]] | ethnic_groups = 74.9% [[Sinhalese people|Sinhalese]]<br />11.2% [[Sri Lankan Tamils]]<br />9.2% [[Sri Lankan Moors]]<br />4.2% [[Indian Tamils of Sri Lanka|Indian Tamils]]<br />0.5% Others (incl. [[Burgher people|Burghers]], [[Sri Lankan Malays|Malays]], [[Veddas]], [[Chinese people in Sri Lanka|Chinese]], [[Indians in Sri Lanka|Indians]]) | ethnic_groups_year = 2012<ref name="CIATONGA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/sri-lanka/ |title=South Asia: Sri Lanka |date=22 September 2021 |publisher=[[CIA]]}}</ref> | religion = {{nowrap|70.2% [[Buddhism in Sri Lanka|Buddhism]] ([[State religion|official]])<ref>{{cite web |url=https://www.state.gov/reports/2018-report-on-international-religious-freedom/sri-lanka/ |title=2018 Report on International Religious Freedom: Sri Lanka |publisher=United States Department of State |access-date=3 March 2022}}</ref>}}<br />12.6% [[Hinduism in Sri Lanka|Hinduism]]<br />9.7% [[Islam in Sri Lanka|Islam]]<br />7.4% [[Christianity in Sri Lanka|Christianity]]<br />0.1% Other/None | religion_year = 2012 | demonym = Sri Lankan | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[republic]] | leader_title1 = [[President of Sri Lanka|President]] | leader_name1 = [[Gotabaya Rajapaksa]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Sri Lanka|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Mahinda Rajapaksa]] | leader_title3 = [[Speaker of the Parliament of Sri Lanka|Speaker of the Parliament]] | leader_name3 = [[Mahinda Yapa Abeywardena]]<ref name="new-speaker">{{cite web |url=https://parliament.lk/en/news-en/view/1878?category=6 |title=Hon. Mahinda Yapa Abeywardena elected as the New Speaker |publisher=[[Parliament of Sri Lanka]] | date=20 August 2020 |access-date=23 August 2020}}</ref> | leader_title4 = [[Chief Justice of Sri Lanka|Chief Justice]] | leader_name4 = [[Jayantha Jayasuriya]] | legislature = [[Parliament of Sri Lanka|Parliament]] | sovereignty_type = [[History of Sri Lanka|Formation]] | established_event1 = [[Sinhala Kingdom|Kingdom]] established<ref>De Silva, K. M. (1981). A History of Sri Lanka. University of California Press. {{ISBN|978-0-19-561655-2}}. A History of Sri Lanka.</ref> | established_date1 = 543 BCE | established_event2 = [[Rajarata]] established<ref>Nicholas, C. W.; Paranavitana, S. (1961). A Concise History of Ceylon. Colombo University Press.</ref> | established_date2 = 437 BCE | established_event3 = [[Kandyan wars]] | established_date3 = 1796 | established_event4 = [[Kandyan Convention]] signed | established_date4 = 1815 | established_event5 = [[Independence Day (Sri Lanka)|Independence]] | established_date5 = 4 February 1948 | established_event6 = [[Republic]] | established_date6 = 22 May 1972 | established_event7 = {{nowrap|[[Constitution of Sri Lanka|Current constitution]]}} | established_date7 = 7 September 1978 | area_km2 = 65,610 | area_rank = 120th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | area_sq_mi = 25,332 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 4.4 | population_estimate = {{increaseNeutral}} 22,156,000<ref name="2021 population">{{cite web |title=Mid‐year Population Estimates by District & Sex, 2016 ‐ 2021 |url=http://www.statistics.gov.lk/Population/StaticalInformation/VitalStatistics/ByDistrictandSex |website=statistics.gov.lk |publisher=Department of Census and Statistics |access-date=1 October 2021}}</ref> | population_census = 20,277,597<ref name="popsl">{{cite web |url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/Pages/sm/CPH%202011_R1.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20131206021926/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/Pages/sm/CPH%202011_R1.pdf |title=Census of Population and Housing 2011 Enumeration Stage February–March 2012 |work=Department of Census and Statistics – Sri Lanka |access-date=15 July 2014 |archive-date=6 December 2013}}</ref> | population_estimate_year = 2020 | population_estimate_rank = 57th | population_census_year = 2012 | population_census_rank = | population_density_km2 = 337.7 | population_density_sq_mi = | population_density_rank = 24th | GDP_PPP = {{increase}} $306.997&nbsp;billion<ref name="IMFWEO">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=524,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2018&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2021 | website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |access-date=10 April 2021}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 56th | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $13,909<ref name="IMFWEO" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 88th | GDP_nominal = {{increase}} $84.532&nbsp;billion<ref name="IMFWEO" /> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 64th | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $3,830<ref name="IMFWEO" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 113th | Gini = 39.8 <!--number only--> | Gini_year = 2016 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=LK |title=Gini Index |publisher=World Bank}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.782 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!--Please use the year to which the HDI year data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book |title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene |date=15 December 2020 |publisher=United Nations Development Programme |isbn=978-92-1-126442-5 |pages=343–346 |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 72nd | currency = [[Sri Lankan rupee]] (Rs) | currency_code = LKR | time_zone = [[Sri Lanka Standard Time|SLST]] | utc_offset = +5:30 | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | date_format = {{unbulleted list |dd-mm-yyyy |yyyy-mm-dd}} | drives_on = left | calling_code = [[Telephone numbers in Sri Lanka|+94]] | iso3166code = LK | cctld = {{hlist|[[.lk]] | [[.ලංකා]] | [[.இலங்கை]]}} | official_website = {{URL|http://www.gov.lk/}} }} [[File:SL_Kandy_asv2020-01_img04_Queens_Hotel.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Flag of Sri Lanka.svg|right|250px]] [[File:SL_Kandy_asv2020-01_img11_Arthurs_Seat_view.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Location_map_Sri_Lanka_Northern_Province_EN.svg|thumb|right|250px]] [[File:SL-rice_and_curry.jpg|thumb|right|250px]] '''Siri Lanka''' [[Luqada Tamil-kal]] இ ல ங ் க ை ؛ waa wadan jasiirad ah oo ku taalo [[Badweynta Hindiya]]. Waxey daris la tahay dalka [[Hindiya]]. Caasimada wadanka waa [[Kolonbo]]. Siri lanka waxey mudo dheer ku jirtay dagaalo sokeeyo oo u dhaxyay shacabka wada dadagan dalka.Waxaana u sabab eheed in qolada timiilka looyaqaaao ay rabtay in ay gooni u goosato.Dagaalkaasi waxa uu bilaawday sandakii [[1983]]. Inkasta oo xiligan laga raayay jabhaddii tiimelka.Hada wadanka sirilanka waxaa loo moodaa in ay degantahay. Laakiin waa dal ay aad iyo aad u aafeeyeen dagaalo sokeeye oo daba dheeraaday.In ka badan 100.000 oo qof ayaa dibadaha ugu yaacay dalkaas.kumanaana way ku baabaeen. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[IORA]] * * [[AIIB]] * * [[IORA]] * *[[Bankiga Aduunka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddnamha Degaan Sri Lanka== * {{Flag|Italy}} 5000+ * {{Flag|United Arab Emirates}} 1670+ * {{Flag|Germany}} 560+ * {{Flag|Japan}} 800+ ==Sido Kale fiiri== * [[Indonesia]] * [[Australia]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] gst3ptc2syh3wmehvc3c66n1bmwl6h0 Kanada 0 2601 239445 239289 2022-08-05T18:37:18Z 74.12.157.227 /* Waddanmaha deggan Canada */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = Kanada |conventional_long_name = ''Canada'' |common_name = Kanada |qaarada = [[Amerika]] |sawir_calan = Flag of Canada.svg |sawir_qaran = Canadian Coat of Arms Shield.svg |image_map = Canada (orthographic projection).svg |caasimada = [[Ottawa]] |luuqadaha = [[Ingiriis]], [[Af-Faransiis|Faransiis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Raysal wasaare Kanada|Raysal wasaare]] |darajo_hogaamiye2 = [[Xukun Boqortooyo]] |darajo_hogaamiye3 = Gudoomiyaha Guud |magac_hogaamiye1 = [[Justin Trudeau]] |magac_hogaamiye2 = HM Queen [[Elizabeth II]] |magac_hogaamiye3 = Mary Simon |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $1.785 trillion | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $29,550 | GDP_nominal_per_capita_rank = |area = 9,984,670 km<sup>2 |areami² = 3,854,085 sq mi |biyo = 8.92 |population_estimate = 309,075,000 |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Doolar]] $ [[CAD]] |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC-3.5 ilaa -8]]<br />Xiliga xagaagane(-2.5 ilaa -7) |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Kanada''' waa wadan ku yaalo [[Woqooyiga Ameerika]] waxoona ku fadhiyaa dhul balaaran. Kanada waxee xuduud la leedahay dalka [[Mareykanka]] oo goboladiisa badan ka xiga [[Koonfur]] iyo gobolka [[Alaska]] oo ka xigta [[Woqooyi]] [[Galbeed]], dhinaca bariga neh waxaa kaga dhagan [[badweynta Atlantik]]. Kanada waa Dawladda labaad ee ugu ween aduunka, ayadoo Dawladda koowaad ay tahay [[Ruushka]]. Wadanka kanada waxaa markiisa hore degenaan jiray dadka indianka ah oo assalkooda ka imaaday qaarada aasiya iyo dad inuit ah oo u badan griinland. Kanada waxay leedahay dad ah 35,151,728. * [[Confederation Bridge]] * [[Coco Rocha]] ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * [[File:82_BloorStreet_West.jpg|thumb|right|197px|{{Flag|Canada}}]] ==Waddanmaha deggan Canada== * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 135,000+ * {{Flag|Arab League}}+350,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 249,000+ * {{Flag|Malaysia}} 210,000+ * {{Flag|Japan}} 68,000+ * {{Flag|Great Britain}} 33,000+ * 🇪🇺 Europeans: 438,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 100,000+ * {{Flag|China}}PR China; 810,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|South Korea}} 68,000+ == Taariikh == wadanka kanada dadkii ugu horeeyay oo soo booqday waxee ahaayeen dad [[Yurub|yurubiyan]] ah 1000 sano ka hor, gaar ahaan vikingka norwajka, laakiin 600 oo sano kadib ee ajaaniibta badanaa soo wada galeen. Sannadkii 2015, Canada waxaa loo doortay ra'iisul wasaare [[Justin Trudeau]]. == Gobollada == {| class="wikitable sortable" |+ !Gobollada !Aagga !Dadka |- |'''Kanada''' |'''9,093,507''' |'''35,151,728''' |- |[[Alberta]] |642,317 |4,067,175 |- |[[British Columbia]] |925,186 |4,648,055 |- |[[Manitoba]] |553,556 |1,278,365 |- |[[New Brunswick]] |71,450 |747,101 |- |[[Newfoundland and Labrador]] |373,872 |519,716 |- |[[Northwest Territories]] |1,183,085 |41,786 |- |[[Nova Scotia]] |53,338 |923,598 |- |[[Nunavut]] |1,936,113 |35,944 |- |[[Ontario]] |917,741 |13,448,494 |- |[[Prince Edward Island]] |5,660 |142,907 |- |[[Quebec]] |1,356,128 |8,164,361 |- |[[Saskatchewan]] |591,970 |1,098,352 |- |[[Yukon]] |474,391 |35,874 |} [[File:Toronto_(15085972212).jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Flickr_wordmark.svg|thumb|right|194px|]] [[File:OriginalPoutineLaBanquise.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Flag_of_Vancouver,_Canada.svg|thumb|right|196px|]] ==Sido Kale fiiri== * [[UK]] * * * [[USA]] * * * * [[Yurub]] * * * * [[Australia]] * * * *[[New Zealand]] * * * [[Category:Kanada]] punog4xpjdmzjqp780f6a0gz8f6jr05 Yemen 0 2937 239380 238346 2022-08-05T13:58:52Z 195.191.67.225 /* Waddanmaha la Degaan Yemen */ wikitext text/x-wiki {{Coord|15|N|48|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Yemen | native_name = {{big|الجُمهورية اليَمَنية}}<br />''{{transl|ar|DIN-31635|al-Jumhūriyyah al-Yamaniyyah}}'' | common_name = Yemen | image_flag = Flag of Yemen.svg | image_coat = | symbol_type = Emblem | image_map = Yemen (orthographic projection).svg | national_motto = <div style="line-height:1.45em;white-space:nowrap;">{{native phrase|ar|{{lower|0.1em|{{big|الله, الوَطَن, الثَورة, الوَحدة}}}}|italics=off}}<br />{{transl|ar|DIN-31635|"Allāh, al-Waṭan, aṯ-Ṯawrah, al-Waḥdah"}}<br />{{small|"God, Country, Revolution, Unity"}}</div> | national_anthem = <div style="line-height:1.45em;white-space:nowrap;">{{native name|ar|{{lower|0.1em|{{big|نشيد اليمن الوطني}}}}|italics=off|nolink=on}}<br />''[[National anthem of Yemen|Nashīd al-Yaman al-waṭanī]]''<br />{{small|''United Republic''}}<br /><center>[[File:United States Navy Band - United Republic.ogg]]</center> | official_languages = [[Carabi]] | demonym = [[Yemeni (disambiguation)|Yemeni]] | capital = [[Sana'a]] | government_type = {{nowrap|Xukun mid ah, jamhuuriyad}} | leader_title1 = [[Madaxweyne]] | leader_name1 = [[Abdrabbuh Mansur Hadi]] | leader_title2 = Raysulwasaare | leader_name2 = [[Mohammed Basindawa]] | legislature = {{nowrap|Aqalka wakiilada Baarlamaanka}} | area_rank = 50th | area_magnitude = 1 E8 | area_km2 = 527,829 | area_sq_mi = 203,796 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = negligible | population_estimate = 23,833,000<ref name=yearbook2011>{{cite web|title=Statistical Yearbook 2011|url=http://www.cso-yemen.org/publiction/yearbook2011/population.xls|publisher=Central Statistical Organisation|accessdate=24 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=9 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121009023840/http://www.cso-yemen.org/publiction/yearbook2011/population.xls|dead-url=yes}}</ref> | population_estimate_year = 2011 | population_estimate_rank = 96th | population_census = 19,685,000<ref name=yearbook2011/> | population_census_year = 2004 | population_density_km2 = 44.7 | population_density_sq_mi = 115.7 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 160th | GDP_PPP_year = 2011 | GDP_PPP = $57.966 billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=62&pr.y=1&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=474&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Yemen |publisher=International Monetary Fund |accessdate=24 April 2012}}</ref> | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $2,306<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $28.675 billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_year = 2011 | GDP_nominal_per_capita = $1,340<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = <!--number only--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI_year = 2011 <!--Please use the year to which the HDI data refers, not the year of its publication--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI = 0.462 <!--number only--> | HDI_ref =<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Complete.pdf |title=Human Development Report 2011 |publisher=The United Nations |accessdate=18 October 2011}}</ref> | HDI_rank = 154th | FSI = {{nowrap|93.2 {{decrease}} 3.4}} | FSI_year = 2007 | FSI_rank = 24th | FSI_category = <span style="color:#f00;white-space:nowrap;">Alert</span> | sovereignty_type = Establishment | established_event1 = [[North Yemen]] independence from the [[Ottoman Empire]]<sup>a</sup> | established_date1 = <br />1 November 1918 | established_event2 = [[South Yemen]] independence<sup>b</sup> | established_date2 = <br />30 November 1967 | established_event3 = [[Yemeni unification|Unification]] | established_date3 = 22 May 1990 | currency = [[Yemeni rial]] | currency_code = YER | country_code = YEM | time_zone = | utc_offset = +3 | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = right<ref>{{cite web |url=http://www.newssafety.org/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=28&Itemid=100385 |title=Yemen |publisher=International News Safety Institute |accessdate=14 October 2009}}</ref> | calling_code = [[Telephone numbers in Yemen|+967]] | cctld = [[.ye]] | footnote_a = From the [[Ottoman Empire]]. | footnote_b = From the [[United Kingdom]]. }} '''Yemen''' ([[Af-Carabi]]: اليَمَن), ama '''Jamhuuriyadda Yemen''' waa wadan ku yaalo [[Bariga Dhexe]]. Yemen waxee xuduud la leedahay wadamada [[Sacuudi Carabiya]] oo ka xigta [[Woqooyi]]ga iyo [[Galbeed]]ka xeebta [[Baddacas]], iyo [[Cumaan]] oo ka xigta [[Bari]]ga, Dhinaca [[Koonfur]]ta waxaa ka xiga [[Gacanka Cadmeed]] iyo [[Bada Carabeed]], dhinaca [[Galbeed]]ka neh waxaa ka xiga [[Bada Cas]], wadanka caasimadiisa waa [[Sanca]].wadanka Yemen waa wadanka kaliya ee Bariga dhexe oo isticmaalo Jamhuuriyad. yemen waa wadan aad u duqsan waxaana aad looga caabudaa diinta islaamka, dhinaca dhaqaalaha yemen uma taajirsano sida wadamada kale ee carabta, wadanka waxoo leeyahy shidaal iyo saliid, laakiin wax soo saarkooda aad ayoo u yaryahay. ==Xubin== * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [[Unionka Mediterraneanka]] (baarlimentka waziirada Jaamacada Carabta). ==Waddanmaha la Degaan Yemen== * {{Flag|Palestine}} 24,000+ * {{flag|Arab League}} 126,000+ * {{Flag|Eritrea}} 24,000+ * {{Flag|Somalia}} 400,000+ == Taariikh == Yemen waa wadan aad u duqsan waxoona leeyahay guryo taariikhi ah oo ladhisay kumanaansano kahor, ilaa hadda dadka yemaniga waxee isticmaalaan dhaqanka guryihii ladhisi jiray waagaas.Wadanka Yemen waxoo xornimo ka helay [[Dawlada Cosmaniya]] iyo gumeestihii [[Boqortooyada Ingiriiska]]. Wadanka Yemen waxoo markiisa hore u kala qeebsanaa [[Woqooyi]] Yemen iyo [[Koonfurta]] yemen , taariikhda marka ee eheed 1962dii ayaa [[koonfurta]] Yemen la midowday woqooyiga Yemen, waa markii wadanka laisku dhahay Jamhuuriyada yemen. ==Magaloyiinka== * [[Ibb|Ibb]] * [[Sanca|Sanca]] * [[Marib|Mareb]] * [[Hadhramaut]] * [[Cadan|Cadan]] * [[Ta'izz|Ta'ezz]] * [[Al Hudaydah]] * [[Al Mahwit]] *[[Al Mukalla]] ==Sido Kale fiiri== *[[Yemeni rial]] *[[Arabian Degaanka tectonic]] jz0oll7qpx4nb4kmoe077c33fse2vaf Iswisarland 0 3033 239406 239032 2022-08-05T14:58:24Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Coord|46|50|00|N|8|20|00|E|region:CH_type:country_scale:2000000|display=title}} {{Dalalka |native_name = Iswisarland<br />''Schweizerische Eidgenossenschaft (de)'' |conventional_long_name = Confederaziun svizra (af-romansh) |common_name = Iswisarland |qaaradda = [[Yurub]] |sawir_calan = Flag_of_Switzerland (Pantone).svg |sawir_qaran = Coat_of_Arms_of_Switzerland (Pantone).svg |image_map = Europe-Switzerland.svg |astaan_calan = [[Schweizerpsalm]](Af jarmal) |caasimadda = [[Bern]] |luuqadaha = [[Af-Jarmal|Af-jarmal]],[[Af-Faransiis]],[[Af-Taliyaani]],[[Af-Romani]] |caasimada = [[Bern]] |Dawladda = Midowga Iswisarland |darajo_hogaamiye1 = xukumad federaalka chancelor |Madaxweyne]] = |darajo_hogaamiye2 = |magac_hogaamiye1 = Corina Casanova |magac_hogaamiye2 = |sovereignty_type = '''la abaabulay''' |sovereignty_note = |established_event1 = Taariikhda |established_date1 = [[1291]] |area = 41,285 km2 |areami² = 15,940 |biyo = 4.2 |population_estimate = 8,306,185<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2015 |lacagta = Swiss Franc |wakhti = (UTC+1 ama 2) |furaha_debedda = 41 |footnote1 = }} [[Iswisarland]] (Af-Jarmal: Schweiz; Af-Faransiis: Suisse; Af-Talyaani: Svizzera; Af-Romansh: Svizra; Af-Jarmal Swiss: Schwiz) waa waddan yar marka la barbar dhigo [[Galbeedka Yurub]]. Magaca rasmiga ah ee Iswisarland waa ''Confoederation Helvetica''. Kani waa Laatiinka oo inta badan lama isticmaalo marka laga reebo dukumentiyada kantoonka. Iswiiska waa isbahaysi ay ku mideysan yihiin xitaa kuwa yaryar, kuwaas oo ah 26 kantoonka. ==Juqraafiga== Bedka [[Iswisarland]] waa 41,285 km². Konfedereeshinku wuxuu u qaybsan yahay 23 gobol oo buuxa oo loo yaqaan gobollo. Dhammaan 26-ka gobol waa: [[Aargau]], [[Appenzell Innerrhoden]], [[Appenzell Ausserrhoden]], [[Basel-Stadt]], [[Basel-Land]], [[Berne]], [[Fribourg]], [[Geneva]], [[Glarus]], [[Graubünden]], [[Jura]], [[Lucerne]], [[Neuchâtel]], [[Nidwalden]], [[Obwalden]], [[Schaffhausen]], [[Sohurnz]], [[Galotwyz]], [[Thurgau]], [[Ticino]], [[Uri]], [[Valais]], [[Vaud]], [[Zug]], iyo [[Zürich]]. Buuraha ayaa aad ugu dheer bartamaha iyo koonfurta Iswisarland. Qiyaastii 60% Iswisarland waxay ku yaalaan aagga Alps. Kaliya dad yar ayaa halkan ku nool. Buurta ugu sarreysa waa [[Dufour Peak]] oo dhererkeedu yahay 4,634 m. Qaar badan oo ka mid ah buuraha ayaa leh baraf sanadka oo dhan. Barafkan waxaa lagu magacaabaa [[glesiyaar]]. Wabiyada Rhine, Rhône, iyo wabiyo kale oo badan ayaa ka bilaabma buuraha Iswisarland. Iswisarland waxaa ku yaal harooyin badan. Harooyinka ugu waaweyn dhamaantood waa waqooyi iyo galbeed: [[Harada Geneva]] (Lac Léman), [[Harada Zürich]], [[Harada Neuchâtel]] iyo [[Harada Constance]] (Bodensee). Buuraha ku yaal waqooyiga Iswisarland way yar yihiin oo way yar yihiin. Taasi waa sababta inta badan dadka Swiss ay ku nool yihiin magaalooyinka iyo magaalooyinka waqooyiga. [[Buuraha Jura]] waxay ku yaalaan waqooyi-galbeed ee Iswisarland. ===Magaalooyinka=== [[File:Distrib citta svizzera.png|thumb|Magaalooyinka Iswisarland]] #[[Zurich]] #[[Geneva]] #[[Basel]] #[[Lausanne]] #[[Bern]] #[[Lucerne]] #[[Winterthur]] #[[St. Gallen]] #[[Lugano]] #[[Biel/Bienne]] #[[Thun]] #[[Köniz]] #[[La Chaux-de-Fonds]] #[[Schaffhausen]] #[[Fribourg (city)|Fribourg]] #[[Vernier]] #[[Chur]] #[[Neuchâtel]] #[[Uster]] #[[Sion, Switzerland|Sion]] ==Dadweynaha== [[Iswisarland]] waxaa ku nool 8.4 milyan oo qof. Caadi ahaan dadka Iswisarland waxay ku hadlaan [[Af-Jarmal]]. ==Dalxiiska== [[Iswisarland]] waxay caan ku tahay [[shukulaat]]ada, [[farmaajo]], [[nidaamka bangiyada]], [[saacad]]aha iyo [[buur]]aha. ==Suugaanta== Suugaanta [[Iswisarland]] waxay u qaybsantaa iyadoo loo eegayo luqadda la isticmaalo. Suugaanta Swiss-ka inteeda badan waxaa lagu qori jiray [[Af-Jarmal]] laga soo bilaabo 1291 ilaa 1798. [[Faransiis]]ku waxa uu caan ka noqday Bern iyo meelo kale qarnigii 18-aad erayo badan oo sidoo kale qaybaha Jarmalka lagaga hadlo ee Iswisarland waxa ay ka soo jeedaan Faransiiska oo aanay Jarmalku aqoon. Luqadda Talyaaniga iyo suugaanta Roomaanka-Laatiinka ayaa ku yar Iswisarland. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Qaramada Midoobay]]* * * ==Wadanamha Degaan Iswisarland== *'''{{Flag|Switzerland}}''' 8,998,998+ * {{Flag|Bangladesh}} 31,000+ * {{Flag|Arab League}} 120,500+ * {{Flag|Pakistan}} 36,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 4,000+ * {{Flag|Turkey}} 14,000+ * {{Flag|United Kingdom}} 19,000+ * {{Flag|United States}} 309,000+ [[File:Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg|thumb|right|396px|Flag|Switzerland]] [[File:Мюсли_(cropped).jpg|thumb|right|397px|]] [[File:Bahnhofshalle_Zuerich-2.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Buendnerfleisch.jpg|thumb|right|399px|]] [[Category:Iswisarland| ]] ==Sido kale fiiri== * [[Faransiiska]] * [[Jarmalka]] * [[Iswiidhan]] ==Tixraac== * [http://www.admin.ch/index.html?lang=en English homepage of the Federal Authorities of the Swiss Confederation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504114919/http://www.admin.ch/index.html?lang=en |date=2009-05-04 }} * [http://www.admin.ch/dokumentation/00104/index.html?lang=en The Swiss Confederation: A Brief Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090218050453/http://www.admin.ch/dokumentation/00104/index.html?lang=en |date=2009-02-18 }} * [http://www.swissorama.org/photo-gallery.html Pictures from Switzerland] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070313182656/http://www.swissorama.org/photo-gallery.html |date=2007-03-13 }} {{authority control}} [[Category:Switzerland| ]] [[Category:German-speaking countries]] [[Category:French-speaking countries]] [[Category:Italian-speaking countries]] [[Category:Federations]] 5mjcj41x6j8xqvjy71odzwobtahnxdt 239407 239406 2022-08-05T14:58:37Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Coord|46|50|00|N|8|20|00|E|region:CH_type:country_scale:2000000|display=title}} {{Dalalka |native_name = Iswisarland<br />''Schweizerische Eidgenossenschaft (de)'' |conventional_long_name = Confederaziun svizra (af-romansh) |common_name = Iswisarland |qaaradda = [[Yurub]] |sawir_calan = Flag_of_Switzerland (Pantone).svg |sawir_qaran = Coat_of_Arms_of_Switzerland (Pantone).svg |image_map = Europe-Switzerland.svg |astaan_calan = [[Schweizerpsalm]](Af jarmal) |caasimadda = [[Bern]] |luuqadaha = [[Af-Jarmal|Af-jarmal]],[[Af-Faransiis]],[[Af-Taliyaani]],[[Af-Romani]] |caasimada = [[Bern]] |Dawladda = Midowga Iswisarland |darajo_hogaamiye1 = xukumad federaalka chancelor |Madaxweyne]] = |darajo_hogaamiye2 = |magac_hogaamiye1 = Corina Casanova |magac_hogaamiye2 = |sovereignty_type = '''la abaabulay''' |sovereignty_note = |established_event1 = Taariikhda |established_date1 = [[1291]] |area = 41,285 km2 |areami² = 15,940 |biyo = 4.2 |population_estimate = 8,306,185<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2015 |lacagta = Swiss Franc |wakhti = (UTC+1 ama 2) |furaha_debedda = 41 |footnote1 = }} [[Iswisarland]] (Af-Jarmal: Schweiz; Af-Faransiis: Suisse; Af-Talyaani: Svizzera; Af-Romansh: Svizra; Af-Jarmal Swiss: Schwiz) waa waddan yar marka la barbar dhigo [[Galbeedka Yurub]]. Magaca rasmiga ah ee Iswisarland waa ''Confoederation Helvetica''. Kani waa Laatiinka oo inta badan lama isticmaalo marka laga reebo dukumentiyada kantoonka. Iswiiska waa isbahaysi ay ku mideysan yihiin xitaa kuwa yaryar, kuwaas oo ah 26 kantoonka. ==Juqraafiga== Bedka [[Iswisarland]] waa 41,285 km². Konfedereeshinku wuxuu u qaybsan yahay 23 gobol oo buuxa oo loo yaqaan gobollo. Dhammaan 26-ka gobol waa: [[Aargau]], [[Appenzell Innerrhoden]], [[Appenzell Ausserrhoden]], [[Basel-Stadt]], [[Basel-Land]], [[Berne]], [[Fribourg]], [[Geneva]], [[Glarus]], [[Graubünden]], [[Jura]], [[Lucerne]], [[Neuchâtel]], [[Nidwalden]], [[Obwalden]], [[Schaffhausen]], [[Sohurnz]], [[Galotwyz]], [[Thurgau]], [[Ticino]], [[Uri]], [[Valais]], [[Vaud]], [[Zug]], iyo [[Zürich]]. Buuraha ayaa aad ugu dheer bartamaha iyo koonfurta Iswisarland. Qiyaastii 60% Iswisarland waxay ku yaalaan aagga Alps. Kaliya dad yar ayaa halkan ku nool. Buurta ugu sarreysa waa [[Dufour Peak]] oo dhererkeedu yahay 4,634 m. Qaar badan oo ka mid ah buuraha ayaa leh baraf sanadka oo dhan. Barafkan waxaa lagu magacaabaa [[glesiyaar]]. Wabiyada Rhine, Rhône, iyo wabiyo kale oo badan ayaa ka bilaabma buuraha Iswisarland. Iswisarland waxaa ku yaal harooyin badan. Harooyinka ugu waaweyn dhamaantood waa waqooyi iyo galbeed: [[Harada Geneva]] (Lac Léman), [[Harada Zürich]], [[Harada Neuchâtel]] iyo [[Harada Constance]] (Bodensee). Buuraha ku yaal waqooyiga Iswisarland way yar yihiin oo way yar yihiin. Taasi waa sababta inta badan dadka Swiss ay ku nool yihiin magaalooyinka iyo magaalooyinka waqooyiga. [[Buuraha Jura]] waxay ku yaalaan waqooyi-galbeed ee Iswisarland. ===Magaalooyinka=== [[File:Distrib citta svizzera.png|thumb|Magaalooyinka Iswisarland]] #[[Zurich]] #[[Geneva]] #[[Basel]] #[[Lausanne]] #[[Bern]] #[[Lucerne]] #[[Winterthur]] #[[St. Gallen]] #[[Lugano]] #[[Biel/Bienne]] #[[Thun]] #[[Köniz]] #[[La Chaux-de-Fonds]] #[[Schaffhausen]] #[[Fribourg (city)|Fribourg]] #[[Vernier]] #[[Chur]] #[[Neuchâtel]] #[[Uster]] #[[Sion, Switzerland|Sion]] ==Dadweynaha== [[Iswisarland]] waxaa ku nool 8.4 milyan oo qof. Caadi ahaan dadka Iswisarland waxay ku hadlaan [[Af-Jarmal]]. ==Dalxiiska== [[Iswisarland]] waxay caan ku tahay [[shukulaat]]ada, [[farmaajo]], [[nidaamka bangiyada]], [[saacad]]aha iyo [[buur]]aha. ==Suugaanta== Suugaanta [[Iswisarland]] waxay u qaybsantaa iyadoo loo eegayo luqadda la isticmaalo. Suugaanta Swiss-ka inteeda badan waxaa lagu qori jiray [[Af-Jarmal]] laga soo bilaabo 1291 ilaa 1798. [[Faransiis]]ku waxa uu caan ka noqday Bern iyo meelo kale qarnigii 18-aad erayo badan oo sidoo kale qaybaha Jarmalka lagaga hadlo ee Iswisarland waxa ay ka soo jeedaan Faransiiska oo aanay Jarmalku aqoon. Luqadda Talyaaniga iyo suugaanta Roomaanka-Laatiinka ayaa ku yar Iswisarland. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Qaramada Midoobay]]* * * ==Wadanamha Degaan Iswisarland== *'''{{Flag|Switzerland}}''' 8,998,998+ * {{Flag|Bangladesh}} 31,000+ * {{Flag|Arab League}} 120,500+ * {{Flag|Pakistan}} 36,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 4,000+ * {{Flag|Turkey}} 14,000+ * {{Flag|United Kingdom}} 19,000+ * {{Flag|United States}} 309,000+ [[File:Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg|thumb|right|396px|Flag|Switzerland]] [[File:Мюсли_(cropped).jpg|thumb|right|397px|]] [[File:Bahnhofshalle_Zuerich-2.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Buendnerfleisch.jpg|thumb|right|399px|]] [[Category:Iswisarland| ]] ==Sido kale fiiri== * [[Faransiiska]] * [[Jarmalka]] * [[Iswiidhan]] ==Tixraac== * [http://www.admin.ch/index.html?lang=en English homepage of the Federal Authorities of the Swiss Confederation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504114919/http://www.admin.ch/index.html?lang=en |date=2009-05-04 }} * [http://www.admin.ch/dokumentation/00104/index.html?lang=en The Swiss Confederation: A Brief Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090218050453/http://www.admin.ch/dokumentation/00104/index.html?lang=en |date=2009-02-18 }} * [http://www.swissorama.org/photo-gallery.html Pictures from Switzerland] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070313182656/http://www.swissorama.org/photo-gallery.html |date=2007-03-13 }} {{authority control}} [[Category:Switzerland| ]] [[Category:German-speaking countries]] [[Category:French-speaking countries]] [[Category:Italian-speaking countries]] [[Category:Federations]] 92gtezxgv88kx13hljwv7ewb2pxyjue Giriiga 0 3081 239431 238774 2022-08-05T17:23:18Z Mwasoge 29030 /* Waddnmaha degaan Giriiga */ wikitext text/x-wiki ::'' Eeg [[w:el:Ελλάδα|Ελλάδα]]'' {{Coord |39|N|22|E|type:country_region:GR|display=title}} {{Infobox country|native_name=Jamhuuriyada Giriiga|name=Ελληνική Δημοκρατία|image_flag=Flag_of_Greece.svg|image_coat=Coat_of_arms_of_Greece.svg|capital=Asina|flag_width=12×18|demonym=Giriig|official_languages=[[Af-Giriiga]]|anthem=[[Hymn to Liberty]]</br>[[File:Greece national anthem.ogg]]}}[[File:Odeon of Herodes Atticus, built in 161 AD on the south slope of the Acropolis of Athens in memory of his wife Annia Regilla, Athens, Greece (14006718245).jpg|thumb|upright=1.2|The [[Odeon of Herodes Atticus]] in Athens, built in 161 AD]] '''Giriig''' (Giriig: '''Ελληνική Δημοκρατία''') waa wadan ku yaala qaarada [[Yurub]]. Waxay xuduud la leedahay Albaniya, [[Waqooyi Masedooniya]] iyo Bulgariya  dhanka woqooyi, iyo [[Turkiga]] bari. Badda Aegean waxay ka xigtaa Bari iyo Koonfurta dhul weynaha Giriiga, Badda Ionian-na waxay ka xigtaa Galbeedka. Labaduba waa qayb ka mid ah Bariga Badda Mediteraaniya waxayna leeyihiin jasiirado badan. 80% dalka waa buuro, iyadoo Buurta Olimbuus uu yahay meesha ugu sarreysa. Giriigii hore waxa ay abuurtay dimuqraadiyad, falsafad, saynis iyo xisaab, riwaayad iyo masraxiyad iyo Ciyaaraha Olombikada. Tani waa sababta luqadaha kale ay u isticmaalaan erayo badan oo Giriig ah. Giriiga waa jamhuuriyad baarlamaani ah, oo hogaamiyaha xisbiga kuraas badan ku leh baarlamaanka uu yahay [[Ra'iisul Wasaaraha]]. Dalku wuxuu leeyahay Madaxweyne, laakiin awooddiisu waa xaflad. Isagu waa madaxa dawladda, maaha madaxa dawladda, si la mid ah sida Boqorrada iyo Boqorradu uga shaqeeyaan boqortooyooyinka dastuuriga ah oo ay doortaan Baarlamaanka  ee maaha dadka. Dhaqaalaheedu waa kan ugu sarreeya gobolka Balkans , in kasta oo ay soo food saartay dhibaatooyin dhaqaale oo ay ugu wacan tahay xiisadda deynta dawladda Giriigga. Dalku waxa haystey Boqortooyadii Cusmaaniyiinta ilaa 1821kii. Giriiga waxaa lagu yaqaanaa taariikhdeeda qani ah. Gobolka [[Masedooniya]] ee Giriiga waxa uu ahaa boqortooyadii hore ee Masedooniya (mararka qaar waxaa la odhan jiray Makedon). Waxay ahayd boqortooyadii ''Alexander the Great''. Giriigii hore waxa uu ka koobnaa dhawr dawladood oo magaalo-magaalo ah oo mid walba uu leeyahay dastuur u gaar ah. [[Athens]], Sparta iyo Corinth waa tusaalayaal magaalo-goboleedyada. Luuqadda rasmiga ah ee lagaga hadlo Giriiga waa Giriiga, oo ay ku hadlaan 99% dadweynaha iyo 90% dadweynaha iyo sidoo kale [[Jamhuuriyadda Qubrus]]. Waxa ay u aqoonsanaysaa Ortodokska [[Masiixiga]]. Giriig badan ayaa sidoo kale fahma Ingiriisi, Faransiiska iyo  Jarmal, kuwaas oo lagu dhigo dugsiyada. Giriiga waxa uu ahaa xubin aasaasi ah oo ka tirsan Qaramada Midoobay, waxa uu ku biiray NATO 1952, waxa uu noqday xubin ka tirsan Midowga Yurub 1981, waxana uu qaatay Euro 2001. Dalxiiska oo ballaadhan, waaxda dhoofinta awoodda leh, iyo muhiimaddeeda juqraafiyeed, waa mararka qaarkood waxaa lagu tilmaamaa awood dhexe. ==Juquraafi== [[File:Greece topo.jpg|thumb|right|280px|[[Toboquraafiga]] Giriiga]] ==Taarikhda== ::''Bogga ugu muhiimsan: [[w:simple:History of Greece|Taarikhda Giriig]]'' Taariikhda Giriiga waa mid ka mid ah kuwa ugu qanisan adduunka. Giriiggu waxa ay ka mid ahaayeen ilbaxnimooyinka ugu horumarsan. Isku soo wada duuboo, Giriiga waxaa lagu daray [[Boqortooyadii Roomaanka]], oo [[Cusmaaniyiintu]] ay gumeysan jireen, dibna u qabsadeen. Kadib, 1940kii, Giriiga waxa qabsaday [[Talyaani]]gu, laakiin muddo gaaban gudaheed Talyaanigu waa laga adkaaday. ==Xubin== * [[Qaramada Midoobay]] * [[Midowga Yurub]] ==Dadka Degaan Giriiga== * {{Flag|Brazil}} 12,00+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,200+ * {{Flag|Arab League}} 1,935,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 1,200+ * {{Flag|Turkey}} 5,000+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 495,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 30,200+ * {{Flag|China}} PR China; 1,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Kalamataolives.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Athens-tram2.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Chelsea_Olympiakos_CL07-08_00.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Souvlaki_in_Athens.JPG|thumb|right|398px|]] [[File:NAMA_Alphabet_grec.jpg|thumb|right|398px|]] ==Tixraacyada== {{Dalalka Yurub}} {{stub}} [[Category:Yurub]] iul1kv5exu5v4xioxx8xnb4o64zaxd2 239432 239431 2022-08-05T17:24:12Z Mwasoge 29030 /* Dadka Degaan Giriiga */ wikitext text/x-wiki ::'' Eeg [[w:el:Ελλάδα|Ελλάδα]]'' {{Coord |39|N|22|E|type:country_region:GR|display=title}} {{Infobox country|native_name=Jamhuuriyada Giriiga|name=Ελληνική Δημοκρατία|image_flag=Flag_of_Greece.svg|image_coat=Coat_of_arms_of_Greece.svg|capital=Asina|flag_width=12×18|demonym=Giriig|official_languages=[[Af-Giriiga]]|anthem=[[Hymn to Liberty]]</br>[[File:Greece national anthem.ogg]]}}[[File:Odeon of Herodes Atticus, built in 161 AD on the south slope of the Acropolis of Athens in memory of his wife Annia Regilla, Athens, Greece (14006718245).jpg|thumb|upright=1.2|The [[Odeon of Herodes Atticus]] in Athens, built in 161 AD]] '''Giriig''' (Giriig: '''Ελληνική Δημοκρατία''') waa wadan ku yaala qaarada [[Yurub]]. Waxay xuduud la leedahay Albaniya, [[Waqooyi Masedooniya]] iyo Bulgariya  dhanka woqooyi, iyo [[Turkiga]] bari. Badda Aegean waxay ka xigtaa Bari iyo Koonfurta dhul weynaha Giriiga, Badda Ionian-na waxay ka xigtaa Galbeedka. Labaduba waa qayb ka mid ah Bariga Badda Mediteraaniya waxayna leeyihiin jasiirado badan. 80% dalka waa buuro, iyadoo Buurta Olimbuus uu yahay meesha ugu sarreysa. Giriigii hore waxa ay abuurtay dimuqraadiyad, falsafad, saynis iyo xisaab, riwaayad iyo masraxiyad iyo Ciyaaraha Olombikada. Tani waa sababta luqadaha kale ay u isticmaalaan erayo badan oo Giriig ah. Giriiga waa jamhuuriyad baarlamaani ah, oo hogaamiyaha xisbiga kuraas badan ku leh baarlamaanka uu yahay [[Ra'iisul Wasaaraha]]. Dalku wuxuu leeyahay Madaxweyne, laakiin awooddiisu waa xaflad. Isagu waa madaxa dawladda, maaha madaxa dawladda, si la mid ah sida Boqorrada iyo Boqorradu uga shaqeeyaan boqortooyooyinka dastuuriga ah oo ay doortaan Baarlamaanka  ee maaha dadka. Dhaqaalaheedu waa kan ugu sarreeya gobolka Balkans , in kasta oo ay soo food saartay dhibaatooyin dhaqaale oo ay ugu wacan tahay xiisadda deynta dawladda Giriigga. Dalku waxa haystey Boqortooyadii Cusmaaniyiinta ilaa 1821kii. Giriiga waxaa lagu yaqaanaa taariikhdeeda qani ah. Gobolka [[Masedooniya]] ee Giriiga waxa uu ahaa boqortooyadii hore ee Masedooniya (mararka qaar waxaa la odhan jiray Makedon). Waxay ahayd boqortooyadii ''Alexander the Great''. Giriigii hore waxa uu ka koobnaa dhawr dawladood oo magaalo-magaalo ah oo mid walba uu leeyahay dastuur u gaar ah. [[Athens]], Sparta iyo Corinth waa tusaalayaal magaalo-goboleedyada. Luuqadda rasmiga ah ee lagaga hadlo Giriiga waa Giriiga, oo ay ku hadlaan 99% dadweynaha iyo 90% dadweynaha iyo sidoo kale [[Jamhuuriyadda Qubrus]]. Waxa ay u aqoonsanaysaa Ortodokska [[Masiixiga]]. Giriig badan ayaa sidoo kale fahma Ingiriisi, Faransiiska iyo  Jarmal, kuwaas oo lagu dhigo dugsiyada. Giriiga waxa uu ahaa xubin aasaasi ah oo ka tirsan Qaramada Midoobay, waxa uu ku biiray NATO 1952, waxa uu noqday xubin ka tirsan Midowga Yurub 1981, waxana uu qaatay Euro 2001. Dalxiiska oo ballaadhan, waaxda dhoofinta awoodda leh, iyo muhiimaddeeda juqraafiyeed, waa mararka qaarkood waxaa lagu tilmaamaa awood dhexe. ==Juquraafi== [[File:Greece topo.jpg|thumb|right|280px|[[Toboquraafiga]] Giriiga]] ==Taarikhda== ::''Bogga ugu muhiimsan: [[w:simple:History of Greece|Taarikhda Giriig]]'' Taariikhda Giriiga waa mid ka mid ah kuwa ugu qanisan adduunka. Giriiggu waxa ay ka mid ahaayeen ilbaxnimooyinka ugu horumarsan. Isku soo wada duuboo, Giriiga waxaa lagu daray [[Boqortooyadii Roomaanka]], oo [[Cusmaaniyiintu]] ay gumeysan jireen, dibna u qabsadeen. Kadib, 1940kii, Giriiga waxa qabsaday [[Talyaani]]gu, laakiin muddo gaaban gudaheed Talyaanigu waa laga adkaaday. ==Xubin== * [[Qaramada Midoobay]] * [[Midowga Yurub]] ==Dadka Degaan Giriiga== * {{Flag|Brazil}} 12,00+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,200+ * {{Flag|Arab League}} 985,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 1,200+ * {{Flag|Turkey}} 5,000+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 495,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 30,200+ * {{Flag|China}} PR China; 1,500++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Kalamataolives.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Athens-tram2.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Chelsea_Olympiakos_CL07-08_00.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Souvlaki_in_Athens.JPG|thumb|right|398px|]] [[File:NAMA_Alphabet_grec.jpg|thumb|right|398px|]] ==Tixraacyada== {{Dalalka Yurub}} {{stub}} [[Category:Yurub]] 7wl2qfvrrhnxwk7av5nlvj0bx0bx3lr 239436 239432 2022-08-05T18:00:20Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki ::'' Eeg [[w:el:Ελλάδα|Ελλάδα]]'' {{Coord |39|N|22|E|type:country_region:GR|display=title}} {{Infobox country|native_name=Jamhuuriyada Giriiga|name=Ελληνική Δημοκρατία|image_flag=Flag_of_Greece.svg|image_coat=Coat_of_arms_of_Greece.svg|capital=Asina|flag_width=12×18|demonym=Giriig|official_languages=[[Af-Giriiga]]|anthem=[[Hymn to Liberty]]</br>[[File:Greece national anthem.ogg]]}}[[File:Odeon of Herodes Atticus, built in 161 AD on the south slope of the Acropolis of Athens in memory of his wife Annia Regilla, Athens, Greece (14006718245).jpg|thumb|upright=1.2|The [[Odeon of Herodes Atticus]] in Athens, built in 161 AD]] '''Giriig''' (Giriig: '''Ελληνική Δημοκρατία''') waa wadan ku yaala qaarada [[Yurub]]. Waxay xuduud la leedahay Albaniya, [[Waqooyi Masedooniya]] iyo Bulgariya  dhanka woqooyi, iyo [[Turkiga]] bari. Badda Aegean waxay ka xigtaa Bari iyo Koonfurta dhul weynaha Giriiga, Badda Ionian-na waxay ka xigtaa Galbeedka. Labaduba waa qayb ka mid ah Bariga Badda Mediteraaniya waxayna leeyihiin jasiirado badan. 80% dalka waa buuro, iyadoo Buurta Olimbuus uu yahay meesha ugu sarreysa. Giriigii hore waxa ay abuurtay dimuqraadiyad, falsafad, saynis iyo xisaab, riwaayad iyo masraxiyad iyo Ciyaaraha Olombikada. Tani waa sababta luqadaha kale ay u isticmaalaan erayo badan oo Giriig ah. Giriiga waa jamhuuriyad baarlamaani ah, oo hogaamiyaha xisbiga kuraas badan ku leh baarlamaanka uu yahay [[Ra'iisul Wasaaraha]]. Dalku wuxuu leeyahay Madaxweyne, laakiin awooddiisu waa xaflad. Isagu waa madaxa dawladda, maaha madaxa dawladda, si la mid ah sida Boqorrada iyo Boqorradu uga shaqeeyaan boqortooyooyinka dastuuriga ah oo ay doortaan Baarlamaanka  ee maaha dadka. Dhaqaalaheedu waa kan ugu sarreeya gobolka Balkans , in kasta oo ay soo food saartay dhibaatooyin dhaqaale oo ay ugu wacan tahay xiisadda deynta dawladda Giriigga. Dalku waxa haystey Boqortooyadii Cusmaaniyiinta ilaa 1821kii. Giriiga waxaa lagu yaqaanaa taariikhdeeda qani ah. Gobolka [[Masedooniya]] ee Giriiga waxa uu ahaa boqortooyadii hore ee Masedooniya (mararka qaar waxaa la odhan jiray Makedon). Waxay ahayd boqortooyadii ''Alexander the Great''. Giriigii hore waxa uu ka koobnaa dhawr dawladood oo magaalo-magaalo ah oo mid walba uu leeyahay dastuur u gaar ah. [[Athens]], Sparta iyo Corinth waa tusaalayaal magaalo-goboleedyada. Luuqadda rasmiga ah ee lagaga hadlo Giriiga waa Giriiga, oo ay ku hadlaan 99% dadweynaha iyo 90% dadweynaha iyo sidoo kale [[Jamhuuriyadda Qubrus]]. Waxa ay u aqoonsanaysaa Ortodokska [[Masiixiga]]. Giriig badan ayaa sidoo kale fahma Ingiriisi, Faransiiska iyo  Jarmal, kuwaas oo lagu dhigo dugsiyada. Giriiga waxa uu ahaa xubin aasaasi ah oo ka tirsan Qaramada Midoobay, waxa uu ku biiray NATO 1952, waxa uu noqday xubin ka tirsan Midowga Yurub 1981, waxana uu qaatay Euro 2001. Dalxiiska oo ballaadhan, waaxda dhoofinta awoodda leh, iyo muhiimaddeeda juqraafiyeed, waa mararka qaarkood waxaa lagu tilmaamaa awood dhexe. ==Juquraafi== [[File:Greece topo.jpg|thumb|right|280px|[[Toboquraafiga]] Giriiga]] ==Taarikhda== ::''Bogga ugu muhiimsan: [[w:simple:History of Greece|Taarikhda Giriig]]'' Taariikhda Giriiga waa mid ka mid ah kuwa ugu qanisan adduunka. Giriiggu waxa ay ka mid ahaayeen ilbaxnimooyinka ugu horumarsan. Isku soo wada duuboo, Giriiga waxaa lagu daray [[Boqortooyadii Roomaanka]], oo [[Cusmaaniyiintu]] ay gumeysan jireen, dibna u qabsadeen. Kadib, 1940kii, Giriiga waxa qabsaday [[Talyaani]]gu, laakiin muddo gaaban gudaheed Talyaanigu waa laga adkaaday. ==Xubin== * [[Midowga Yurub]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * ==Dadka Degaan Giriiga== * {{Flag|Brazil}} 12,00+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,200+ * {{Flag|Arab League}} 356,510++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 1,200+ * {{Flag|Turkey}} 5,000+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 195,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 30,200+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR China; 1,200++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Kalamataolives.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Athens-tram2.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Chelsea_Olympiakos_CL07-08_00.jpg|thumb|right|398px|]] [[File:Souvlaki_in_Athens.JPG|thumb|right|398px|]] [[File:NAMA_Alphabet_grec.jpg|thumb|right|398px|]] ==Tixraacyada== {{Dalalka Yurub}} {{stub}} [[Category:Yurub]] gzcwtpjd95cwtq6oprw42nz7nvhlbh1 Af-Jiido 0 3474 239457 237387 2022-08-05T22:12:30Z 192.145.175.224 wikitext text/x-wiki Af-jiido waa afka looga hadlo gobalka Shabelada hoose Waxaana ku hadlo dadka loo yaqaan jiido oo ka mid ah laanta ugu dheer Digilka '''[[jiido]] <big>waxay u kala [[baxdaa]] [[safar]] [[iyo]] [[wajas]] <code>[[af]] [[jiido]]</code></big>''' d82j09afm63kix99ww0d66enshnx1hz Walaweyn 0 3578 239400 217253 2022-08-05T14:44:15Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Digniin|Bogan waa in lagu daro cadaymo iyo tixraac, hadii kale waa la [[tirtir]]i doonaa}} {{Digniin|Fadlan wikifay boggan.}} Wanlaweyn waa maaglo qadiimi ah oo taariikh dheer leh wanlaweyn waxaa deegan wada daga soomali oo dhan lakiin asal ahan degmada waxaa dega shan caleemod oo ah shan qabiil ( 1-Erdhe,2-hubeer, 3-Barbaabre,4Hiifmugeiyo 5-Jambaluul) waxayna ka degaan tuulyinka ku xeeran degmada.sido kale qabiilada kale dago waxaa kamid ah Gare, shiiqaal,abgaal,gaaljacel, iyo qabilo kale. wanleweyn waxa hoos yimaada 150 tuulo. waa magaalo caan ku ah ganacsiga xoolaha iyo dhaqashadisa. dadka ku nool wanlaweyn waa dad ku fiican dhaqashada xoolaha iyo beeraha. Degmada wanlaweyn waa degan caan ku ah wax soo saarka qeyraadka dalka sida sisinta, galeyda iyo masagado kuwas oo dalka iyo dibada loo dhoofiya. stsyte4rvghr21r8kaxaxrh3relqpsa 239401 239400 2022-08-05T14:44:26Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Digniin|Bogan waa in lagu daro cadaymo iyo tixraac, hadii kale waa la [[tirtir]]i doonaa}} {{Digniin|Fadlan wikifay boggan}} Wanlaweyn waa maaglo qadiimi ah oo taariikh dheer leh wanlaweyn waxaa deegan wada daga soomali oo dhan lakiin asal ahan degmada waxaa dega shan caleemod oo ah shan qabiil ( 1-Erdhe,2-hubeer, 3-Barbaabre,4Hiifmugeiyo 5-Jambaluul) waxayna ka degaan tuulyinka ku xeeran degmada.sido kale qabiilada kale dago waxaa kamid ah Gare, shiiqaal,abgaal,gaaljacel, iyo qabilo kale. wanleweyn waxa hoos yimaada 150 tuulo. waa magaalo caan ku ah ganacsiga xoolaha iyo dhaqashadisa. dadka ku nool wanlaweyn waa dad ku fiican dhaqashada xoolaha iyo beeraha. Degmada wanlaweyn waa degan caan ku ah wax soo saarka qeyraadka dalka sida sisinta, galeyda iyo masagado kuwas oo dalka iyo dibada loo dhoofiya. fo8411rv9iudnvhtnq0e6526hdwbxh8 Indunisiya 0 3865 239316 239084 2022-08-05T12:07:03Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor == Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah [[Adoonsi | addoomo]] .<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] hh20o7r55gautgz9kcnytzbid57yhmu 239317 239316 2022-08-05T12:07:27Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah [[Adoonsi | addoomo]] .<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] i7u08ax7dzlkc15ep665261mh7wnnw5 239318 239317 2022-08-05T12:08:19Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]]<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] nfg8tpziuu46npcljw42re8z9w6p6tf 239319 239318 2022-08-05T12:09:15Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Taariikhda */ wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]]<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 5odewtter5bz71ccfxmisxxmznztlm0 239320 239319 2022-08-05T12:09:39Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] iz8id5bdbhd4653fv59mqwnfihahhv8 239322 239320 2022-08-05T12:11:54Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] d0bp0uwpftem6e7x9dyb879jfjf5ckp 239323 239322 2022-08-05T12:13:16Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Taariikhda */ wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 3gegft5f9qpu9thpp6sw5mx6zacvr87 239324 239323 2022-08-05T12:14:36Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 7c7wheoyitljsev9m70gdume0stp8y0 239325 239324 2022-08-05T12:15:19Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida.[[Aceh]] [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw '''2000'''' oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 60rf8ymyclnnoou12dg6qo4yi1uzv3l 239326 239325 2022-08-05T12:16:55Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Maamul hoosaadyo */ wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] f9eycjb9vxt6o33kq603ibc4fifcdv2 239327 239326 2022-08-05T12:17:23Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Deegaanka Indunisiya== ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] ee9fa09fnf24joconk3yzuh1z0a69be 239328 239327 2022-08-05T12:17:47Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Demografi == == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] ehrpb4tb6jd5w3dnnplbkuh66ecnrob 239329 239328 2022-08-05T12:17:59Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/</REF>] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] c1kg81u5a6lcris9d0yalkq1eq9kxv0 239330 239329 2022-08-05T12:18:32Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/] * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] f717y1w0usj0xo9d5953g6xxrer48gz 239331 239330 2022-08-05T12:18:48Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia * [https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/] {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 84rnzhbjfxj2ejgxsxzrdfaj1aom7yq 239332 239331 2022-08-05T12:19:11Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 33 gobol.waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua (Irian Jaya)]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] ipr1vtesogo361cpgk1vykpxeb7s9h8 239333 239332 2022-08-05T12:19:59Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: '''Indonesia''', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: '''Republic of Indonesia''') waa dawlad kutaala '''Koonfur Bariga [[Aasiya|Aasiya,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka '''Indunisiya''' in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay '''Diinta Dalka''' waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]''' <REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 45ng947k85dvibeqs5ootksp2jt38dv 239334 239333 2022-08-05T12:21:37Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno.waxa [[axmad sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay.[[cali soharto]].oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998.kadib waxaa talada qabtay masaxwayne.cabdi raxmaan waxiid .waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay.[[miigawaati sokarnio buturi]].hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] o4kj13xayzi5ohdkjoi9pfyq17rgyq6 239335 239334 2022-08-05T12:24:42Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Madaxdii Indunisiya */ wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] cxeqtq18d411dy1ow37s7vt4lrl1pgf 239336 239335 2022-08-05T12:25:30Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] tihsjnl9lvnm6wba3acdlfjlpituzzu 239337 239336 2022-08-05T12:25:45Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 5k8h0dszhg5x6k3crj9pij84q934lnr 239338 239337 2022-08-05T12:26:02Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay.axmad sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} </br> <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 321f7gag7eu3l7epf6hmqh4hczbzgda 239339 239338 2022-08-05T12:27:02Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Madaxdii Indunisiya */ wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''', ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta '''[[Islaamka]]''' ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee '''[[Yurub]]'''<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood '''[[Ameerika]]''' da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay. Axmad Sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} </br> <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] fubim0y7qxw1kgobxa2uma9yn1ivxty 239340 239339 2022-08-05T12:30:11Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''' ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka ''[[Islaam|Islaamka]]'' marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta [[Islaam|Islaamka]] ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee [[Yurub]]<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood [[Ameerika]] da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay. Axmad Sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} </br> <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 4vcxntso47u2mxefn6rt80pt11qaf9p 239471 239340 2022-08-06T01:57:23Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''' ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka [[Islaam|Islaamka]] marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka [[Indunisiya]]. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta [[Islaam|Islaamka]] ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee [[Yurub]]<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood [[Ameerika]] da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay. Axmad Sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} </br> <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 7x4wac3s5rz4p9g4bhew61d9qhhgxu1 239472 239471 2022-08-06T01:57:41Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{bad template}} {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya |native_name = ''Republik Indonesia'' |common_name = Indonesia |image_flag = Flag of Indonesia.svg |image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |symbol_type = National emblem |image_map = Indonesia (orthographic projection).svg |map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}--> |national_motto = |national_anthem = |official_languages = [[Af-Indunisi]] |demonym = |capital = [[Jakarta]] |latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = |leader_title1 = |leader_name1 = |leader_title2 = |leader_name2 = |legislature = |upper_house = |lower_house = |area_rank = 15th |area_magnitude = 1 E+12 |area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf--> |area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_label = [[Land area|Land]] |area_label2 = [[Water area|Water (%)]] |area_data2 = 4.85 |percent_water = |population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/> |population_census_year = 2020 |population_census_rank = 4th |population_density_km2 = auto |population_density_sq_mi = 322.87 |population_density_rank = 84th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 124th |GDP_nominal_year = 2022 |GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = 16th |GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 115th |Gini_year = 2022 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.6 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2019 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.707 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref> |HDI_rank = 113st |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event2 = |established_date2 = |established_event3 = |established_date3 = |currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp) |currency_code = IDR |time_zone = various |utc_offset = +7 to +9 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver--> |calling_code = [[+62]] |cctld = [[.id]] |website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id] }} '''Jamhuuriyada Indunisiya''' ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka [[Islaam|Islaamka]] marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka Indunisiya. Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta [[Islaam|Islaamka]] ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee [[Yurub]]<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood [[Ameerika]] da "soddon iyo shan" dalal ah. == Taariikhda == {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} === Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor === Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen. Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]]. Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia. [[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]] Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah. Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii. Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000. ==Dadka iyo dhaqanka== Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * * [[OECD]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ===Xiriirka=== * {{Flag|Japan}} 22,000+ * {{Flag|Malaysia}} 12,000+ * {{Flag|United States}} 1400+ * {{Flag|China}} 190,000+ * {{Flag|Vietnam}} 1400+ [[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]] Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan. * [[Jakarta]] * [[Banten]] *[[Bengkulu]] * [[Jawa Barat]] * [[Jawa tengah]] * [[Kalimantan Selatan]] * [[Kalimantan Timur]] * [[Kalimantan tengah]] * [[Kalimantan Barat]] * [[Sulawesi Utara]] * [[Sulawesi Tengah]] * [[Sulawesi Barat]] * [[Sulawesi Tenggara]] * [[Sulawesi Selatan]] * [[Nusa Tenggara Timur]] * [[Nusa Tenggara Barat]] * [[Sumatera Utara]] * [[Jambi]] * [[Gorontalo]] * [[Lampung]] * [[Maluku]] * [[Maluku Utara]] * [[Papua Barat]] * [[Papua]] == Maamul hoosaadyo == {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld ah. ==Madaxdii Indunisiya== {{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}} Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay. Axmad Sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono. ==Albumka== {{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}} </br> <gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;"> File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]] File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]] File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper. File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]] File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea) File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008 |Indonesian Naval vessels Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. |[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car |[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05 File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22 File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06 </gallery> ==Sido kale fiiri== *[[Indunisiya visa Dalalka]] == Tixraacyada == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201304/visit-indonesia/ A Visit to Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/ * [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia] * https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/ {{commonscat|Indonesia|Indunisiya}} <references/> {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 0j7mybg3pnp9lh9p0vsb6x6e4xpl9qa Talk:Jawa Tengah 1 3882 239477 27403 2022-08-06T02:02:26Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Talk:Jawa tengah,]] to [[Talk:Jawa Tengah]] wikitext text/x-wiki fngh cjjtjhhbb x tdbfrzfgz4wghxs 9fo90i0hwx4o7ysi8cim1s3mxtbba7p Boqortooyada Ingiriiska 0 3939 239379 239277 2022-08-05T13:54:17Z 195.191.67.225 /* Sidoo kale fiiri */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt; |title = {{resize|11.5pt|{{nowrap|Midowga Boqortooyada Britan iyo Woqooyiga Ireland}}}} }} | common_name = Midowga Boqortooyo | linking_name = the United Kingdom<!--for wikilinks – don't remove "the"--> | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn | symbol_type = {{nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:ref|The Royal coat of arms used in Scotland:<br /><center>[[File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|100px]]</center>|}}}} | national_anthem = {{nowrap|"[[God Save the Queen]]"{{#tag:ref|There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>''[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Symbols/NationalAnthem.aspx National Anthem]'', British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for several other countries, namely certain [[Commonwealth realms]].|}}<center>[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>}} | image_map = EU-United Kingdom.svg | alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west. | map_caption = {{map_caption | countryprefix = | country = {{nobold|United&nbsp;Kingdom}} | location_color = cagaar | region = Europe | region_color = buni | subregion = [[Midowga Yurub]] | subregion_color = akhtar }} | languages_type = Luuqada koowaad<br />{{nobold|iyo tan wadanka}} | languages = [[Af-Ingiriis]] | languages2_type = '''Luuqado<br />kale''' | languages2 = <nowiki>Af-Kornish, Af-Irish, Af-Iscots]], Af-Iskot</nowiki>&nbsp;Gaelik<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->, {{nowrap|Ulster-Scots}}, Af-Welsh{{#tag:ref|Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster-Scots, Welsh, Cornish, Irish and Scottish Gaelic, are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British government]] for the purposes of the Charter. See also [[Languages of the United Kingdom]].<ref>{{cite web|url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=148&VL=1 |title=List of declarations made with respect to treaty No. 148|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=12 December 2013}}</ref>}} | languages2_sub = yes | ethnic_groups = 87.1%&nbsp;[[Dadka cad]]<br />7.0%&nbsp;[[Aasiya]]an<br />3.0%&nbsp;[[Dadka Madoow]]<br />2.0%&nbsp;Isku-dhaf<br />0.9%&nbsp;Kuwo kale | ethnic_groups_year = [[2011]] | demonym = [[British]], Briton | capital = [[London]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = capital | government_type = [[Dowlad]] [[Baarlamaan]] [[sharci]] | leader_title1 = [[Boqortooyo]] | leader_name1 = {{nowrap|[[Elizabeth II]]}} | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | legislature = Baarlamaanka | upper_house = {{nowrap|Golaha Duqayda}} | lower_house = {{nowrap|Golaha Bulshada}} | sovereignty_type = Samaysanka | established_event1 = {{nowrap|Midowgii 1707}} | established_date1 = {{nowrap|1 May 1707}} | established_event2 = {{nowrap|Midowgii 1800}} | established_date2 = {{nowrap|1 January 1801}} | established_event3 = Madaxbanaanida Ireland | established_date3 = {{nowrap|5 December 1922}} | EUseats = 78. | area_rank = 80th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 242,495 | area_sq_mi = 93,628 | percent_water = 1.34 | population_estimate_rank = 22nd | population_estimate = 64,100,000<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/2013/index.html |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2013|publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2014}}</ref> | population_census = 63,181,775<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=17 December 2012}}</ref> | population_estimate_year = 2013 | population_census_year = 2011 | population_census_rank = 22aad | population_density_km2 = 255.6 | population_density_sq_mi = 661.9 | population_density_rank = 51aad | GDP_PPP_year = 2014 | GDP_PPP = $2.435&nbsp;trillion | GDP_PPP_rank = 10aad | GDP_PPP_per_capita = $37,744<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=United Kingdom |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014 }}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 27aad | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank= 6th | GDP_nominal_per_capita = $47,141 | GDP_nominal_per_capita_rank = 22aad | GDP_nominal = $3.218 Trillion Dollars | Gini_year = 2022 | Gini_change = hoos u dhac | Gini = 32.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> | Gini_rank = 33aad | HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = joogto<!--increase, decrease, or steady--> | HDI = 0.892<!--number only, between 0 and 1--> | HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 March 2013 |accessdate=27 July 2014 | pages=22–25}}</ref> | HDI_rank = 14aad | currency = [[Pound £]] | currency_code = GBP | time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = &#8203; | time_zone_DST = BST | utc_offset_DST = +1 | date_format = dd/mm/yyyy&nbsp;([[C.D]]) | drives_on = [[Wado marista baabuurta|bidix]] | calling_code = +44 |cctld = [[.uk]] <!--| national_motto = | religion = | footnotes = --> }} '''Boqortooyada Ingiriiska''' ({{lang-en|United Kingdom of Britain}}; {{lang-ar|المملكة المتحدة}}) (loo soo gaabiyo '''[[UK]]''') waa wadan ku yaalo waqooyi galbeed qaarada [[Yurub]]. Midowga boqortooyadani waa [[gasiirad]] ka go'an qaarada Yurub inteeda kale. Britain waxee ka koobantahay, Gobolada [[Ingiriiska]], [[Skotland]], [[Waalis]] iyo [[Woqooyiga Irland]]. Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii Hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go. Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta [[Adolf Hitler|Hitler]] oo la hirgaliyey [[1945]] oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii [[Jarmal]]ka. Abuurista UK waxay ka dhalatay guuldaradii dhexdhexaadinta iyo dib udhigista Wales ee Boqortooyada Ingriiska, oo ay ku xigto ururada England iyo Scotland ee 1707 si ay u sameeyaan Boqortooyada Ingiriiska, iyo ururkii 1801 ee Ingiriiska oo leh Boqortooyada ee Ireland si loo sameeyo Boqortooyada Ingiriiska ee Great Britain iyo Ireland. Bishii lixaad ee Ireland waxay ka soo degtay Boqortooyada Ingiriiska sanadkii 1922-kii, waxay ka tagtay Qorshaha Boqortooyada Ingiriiska iyo Woqooyiga Ireland. Waxaa jira afar iyo toban Ingiriis oo Dibadda ah, haraadiga Boqortooyada Ingiriiska, dhererkeedu wuxuu ahaa 1920-kii, wuxuu ku dhawaad ​​afar meelood meel ka mid ah dhulka adduunka oo dhan wuxuuna ahaa taariikhda ugu weyn ee taariikhda. Saameynta Britishka waxaa lagu ogaan karaa luuqada, dhaqanka iyo hababka sharciga ah ee badan oo ka mid ah gumeysigii hore. [[File:Cardiff castle autumn.jpg|thumb|400px|Cardiff]] Boqortooyada Midowday (UK) waa waddan horumarsan oo leh dhaqaalaha shanaad ee adduunka ugu weyn ee soo saara GDP-ka iyo dhaqaalaha sagaalaad ee ugu weyn iyada oo la iibsanayo sinaanta awoodda. Waxay leedahay dhaqaale dakhligoodu sarreeyo wuxuuna leeyahay "Heer sare" Horumarka Aadanaha ", 16th ee adduunka. Waxay ahayd dalkii ugu horreeyay warshadaha iyo awoodda ugu wayn ee adduunka ee qarnigii 19aad iyo qarniyadii 20aad. Boqortooyada Ingiriisku waxay wali awood weyn ku leedahay caalam ahaan dhaqaalaha, dhaqanka, millatariga, sayniska iyo siyaasadeedba. Waa dawlad nukliyeer ah oo la aqoonsan yahay waana tan lixaad ee kharashka militariga adduunka. Waxa uu xubin joogto ah ka ahaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay tan iyo markii ugu horreeysay ee 1946. Waxa uu ahaa xubin hoggaamiye ah oo ka tirsan Midowga Yurub (EU) iyo horudhackiisii, Bulshada Dhaqaalaha Yurub (EEC), tan iyo 1973; Si kastaba ha ahaatee, aftidii sannadka 2016 waxay keentay 51.9% codbixiyeyaasha UK oo doonaya inay ka baxaan Midowga Yurub, ka dibna wadaxaajoodka dalka ayaa lagu xalliyaa. UK sidoo kale waa xubin ka mid ah Dawlada Dhexe, Golaha Yurub, G7, G20, NATO, Ururka Iskaashatada Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD), Interpol iyo Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO). [[File:FTSE_Logo.svg|thumb|right|300px|]] [[File:Town_Hall,_Sheffield_-_geograph.org.uk_-_1482121.jpg|thumb|right|400px|Sheffield]] [[File:Sheffield_Supertram_-_Tram_Train_399_204_(geograph_5940823).jpg|thumb|right|400px|Tramka Sheffield]] [[File:Paris_Motor_Show_2012_(8065248951).jpg|thumb|right|400px|Babuurka]] [[File:Virgin_Class_390,_390121_"Virgin_Dream",_Lancaster_railway_station_(geograph_4499858).jpg|thumb|right|400px|UK Lancashire]] [[File:Brayford_Pool_-_geograph.org.uk_-_107133.jpg|thumb|right|400px|Lincoln]] 1707 Falimaha Rasuullada Midawga Yurub waxay ku dhawaaqeen in Boqortooyada Ingriiska iyo Scotland ay ahaayeen "United hal boqortooyo Magaca Boqortooyada Ingiriiska", inkasta oo dawlad cusub ay sidoo kale lagu sharxay Falimaha Rasuullada "Boqortooyada Ingiriiska", "Boqortooyada Midowday "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "One Kingdom". Ereyga "Boqortooyada Ingiriiska" waxaa laga helaa isticmaalka sida sharaxaad, laakiin maaha magac, qarnigii 18aad, waddankana marmarka qaarkood loo gudbiyo in kastoo qarniyadii danbe ay ahayd "Boqortooyada Ingiriiska", inkastoo magaceeda rasmiga ah oo buuxa, laga bilaabo 1707 ilaa 1800, wuxuu ahaa "Great Britain", oo aan lahayn "qaab dheer". Falimaha Rasmiga ah ee 1800 waxay midoobeen Boqortooyada Ingiriiska iyo Boqortooyada Ireland 1801, oo samaysay Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Ireland. Kadib qeybtii Ireland iyo madax-bannaanidii Irish Free State sanadkii 1922-kii, oo ka tagtay Northern Ireland oo ah qaybta kaliya ee jasiiradda Irland ee ku taal Boqortooyada Ingiriiska, magaca "Boqortooyada Great Britain iyo Northern Ireland". Inkasta oo Boqortooyada Ingiriiska ay tahay wadan madaxbannaan, waa waddan, England, Scotland, Wales iyo, heerka shahaadada hoose, Waqooyiga Ireland waxaa sidoo kale loo aqoonsan yahay wadamo, inkastoo aysan aheyn dawlad madax-bannaan. Iskotland, Wales iyo Waqooyiga Ayrland waxay awood u leeyihiin in ay is-maamulaan. Bogga internetka ee Ra'iisul Wasaaraha Ingiriiska ayaa isticmaalay weedha "waddamo waddan ah" si uu u sharaxo Boqortooyada Ingiriiska. Qaar ka mid ah warbixinnada tirakoobka, sida kuwa ku jira 12ka gobol ee 1aad ee Boqortooyada Ingiriiska, waxay kaloo tixraacaan Scotland, Wales iyo Northern Ireland sida "gobollada". Waqooyiga Ireland waxaa kale oo loo yaqaan "gobol". Marka laga hadlayo Waqooyiga Ireland, magaca sharraxaadda loo adeegsaday "wuxuu noqon karaa muran, iyada oo xulashadu marar badan muujinayso doorashooyinka siyaasadeed ee qofka". Ereyga "Great Britain" waxaa loola jeedaa sida caadiga ah jasiiradda Great Britain, ama siyaasad ahaan Ingiriiska, Iskotland iyo Wales. Si kastaba ha noqotee, waxaa mararka qaar loo isticmaalaa sida isku dhafka boqortooyada ingiriisku guud ahaan. [kuma jiraan naqshad la siiyey] GB iyo GBR waa qiyaasta waddanka ee dalka Boqortooyada Midowday (fiiri ISO 3166-2 iyo ISO 3166-1 alpha-3), oo sidaas awgeed waxaa isticmaala hay'adaha caalamiga ah si ay ugu gudbiyaan Boqortooyada Ingiriiska. Intaa waxaa dheer, kooxda Olympic-da ee Boqortooyada Ingiriiska ayaa ku tartamaya magaca "Great Britain" ama "Team GB". Ereyga "Britain" waxaa loo isticmaalaa labada isku mid ah Iskuullada Great Britain, iyo sida isku midka ah Boqortooyada Ingiriiska Isticmaalka waa isku dhafan yahay, BBC-da ayaa doorbideysa inay Britain u isticmaasho kaliya Ingiriiska oo keliya Britain iyo Dawladda Ingiriiska, inkasta oo ay aqbali karaan in labaduba tixraacaan Boqortooyada Ingiriiska, doorbidid, xaaladaha intooda badan, si ay u adeegsadaan ereyga UK halkii Ingiriiska. Inkasta oo Guddiga Joogtada ah ee UK ee Magacyada Juquraafiyiinta (oo qeexaya ay yihiin "magacyada joqoraafiga ah ee Boqortooyada Ingiriiska") waxay ku taxan yihiin "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "UK ama U.K." sida gaaban oo loo soo gaabiyo shuruudaha geopolitical ee Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ayrland, laakiin ma liisto "Britain", waxaa loo isticmaalay "si aan rasmi ah" shabakadaha dowladda. [[File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|thumb|right|400px|Plaça Piccadilly Circus]] [[File:Territòris de Cnut lo Grand.png|thumb|right|Cnut lo Grand ([[1016]]-[[1035]]).]] Sifaynta "British" ayaa badanaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo arrimaha ku saabsan Boqortooyada Ingiriiska. Ereygan ma laha xidhiidh sharci oo qeexan, laakiin waxaa loo adeegsadaa sharciga si uu ugu gudbiyo muwaadinimada Ingiriiska iyo arrimaha muwaadiniinta. Dadka reer Boqortooyada Ingiriiska waxay isticmaalaan dhowr shuruudood oo kala duwan si ay u sharaxaan aqoonsigooda qaran waxayna u aqoonsan karaan inay yihiin British; ama sida ingiriiska, Scottish, Welsh, Irish Waqooyi ama Irish; ama labadaba. Welsh, magaca qaabka dheer ee gobolka waa "Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon", iyada oo "Teyrnas Unedig" loo adeegsanayo magaca qaab gaaban bogagga dowladda. Si kastaba ha noqotee, waxaa badanaa loo soo gaabiyaa "DU" ee foomka isbedelka "Y Deyrnas Unedig". Scottish Gaelic, qaabka dheer waa "Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn waa Èireann Tut" iyo foomka gaaban "Rìoghachd Aonaichte". Kadib dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka 1945, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah Afarta Weyn ee awoodda (oo ay weheliyaan Maraykanka, Midowga Soofiyeeti iyo Shiinaha) kuwaas oo la kulmay qorshe hawleedka dagaalka ka dib; wuxuu ahaa saxiixa asalka ah ee Baaqa Qaramada Midoobay. Ingiriiska wuxuu noqday mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay wuxuuna si dhow ula shaqeeyay Maraykanka si loo dhiso IMF, Baanka Adduunka iyo NATO. Si kastaba ha ahaatee, dagaalku wuxuu ka tagay UK si aad u daciifiyay oo ku tiirsan dhaqaale ahaan qorshaha Marshall. Sannadihii ugu dambeeyay dagaalkii, xukuumadda Shaqaaluhu waxay bilowday barnaamij xagjir ah oo dib-u-habeyn ah, taas oo saameyn weyn ku yeelatay bulshada Britishka tobaneeyo sano ka dib. Warshadaha waawayn iyo adeegyada dadweynaha ayaa la qariyey, dawlad bulsho ayaa la aasaasay, iyo nidaam daryeel caafimaad oo dhameystiran oo dadweyne loo bixiyo, Adeegga Caafimaadka Qaranka, ayaa la sameeyay. Korodhka qaranimada ee gumeysiga ayaa ku habsaday xuduudaha dhaqaale ee Britain ee hadda taagan, sidaas darteed siyaasad-dejin la'aan ayaa ahayd mid aan la iska tuuri karin. Independence waxaa la siiyey Hindiya iyo Pakistan sanadkii 1947. In ka badan saddexda sano ee soo socota, kolonyadii badankood ee Boqortooyada Ingiriisku waxay xorowday. Dad badan ayaa noqday xubno ka tirsan Commonwealth Nations. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[ADB]] * [[AIIB]] * [[OECD]] * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * [[Qaramada Midoobay]] * ==Xubin faahfaahin== Boqortooyada Ingiriisku waxay ahayd waddankii saddexaad ee horumarinta hubka nukliyeerka nukliyeerka (oo la sameeyay imtixaankiisii ​​ugu horreeyay ee atomiska ee 1952), laakiin xuduudaha cusub ee soo noqnoqda ee doorka caalamiga ah ee Britain waxaa lagu muujiyey Dhibaatada Suez ee 1956. Faafinta Caalamiga ah ee Luqadda Ingiriiska waxay hubisaa saamaynta caalamiga ah ee suugaanta iyo dhaqanka. Sababtoo ah yaraanta shaqaalaha ee 1950-yadii, xukuumaddu waxay ku dhiirri-galisay socdaalka ka yimid wadamada Commonwealth-ka. Tobanaan sano ka dib, Boqortooyada Midowday waxay noqotay bulsho ka soo jeeda qowmiyado ka badan intii hore. In kasta oo ay korodheen heerarka noloshooda dhammaadka dabayaaqadii 1950 iyo 1960-kii, waxtarka dhaqaalaha ee Boqortooyada Ingiriiska wuxuu ahaa mid aan ka badnayn intii badan oo ka mid ah tartamayaashiisa sida Faransiiska, Galbeedka Jarmalka iyo Jabon. [[File:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|left|250px|Lo [[Palais de Westminster]], sèti del Parlament Britanic, a Londres.]] [[File:Ecosse_carte_physique.png|thumb|250px|left|Mapa d'Escòcia]]'''Escòcia''' Hoggaamiyeyaasha wadamada xubnaha ka ah Midowga Yurub ee 2007. Boqortooyada Ingiriiska waxay ku biirtay Jaaliyadaha Dhaqaalaha Yurub sanadkii 1973-dii. Aftida lagu qabtay 1975, 67% codbixiyayaashu waxay u codeeyeen inay joogaan EEC, [127] laakiin 52% ayaa u codeeyay inay ka baxaan EU sannadka 2016. [128] Sannadkii 1960, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah toddobada xubnood oo ka mid ah Yurubta Bilaashka ah. Ururka Ganacsiga (EFTA), laakiin 1973 waxay ka tagtay inay ku biirto Beesha Yurub (EC). Markii Midowga Yurub uu noqday Midowga Yurub (EU) sanadkii 1992, UK waxay ka mid ahayd 12 xubnood oo aasaasay. Heshiiska Lisbon waxaa la saxiixay sannadkii 2007, kaas oo ah qaabka dastuuriga ah ee Midowga Yurub tan iyo markaas. Meesha guud ee Boqortooyada Ingiriiska waa qiyaastii 243,610 kilomitir oo isku wareeg ah (94,060 sq mi). Wadanku wuxuu qayb ka yahay qaybta ugu muhiimsan ee Islaaxyada oo ay ku jiraan jasiiradda Great Britain, waqooyi bari lixaad ee jasiiradda Irland iyo jasiiradaha yar yar ee ku xeeran. Waxay u dhaxeysaa Badda Waqooyiga Atlantik iyo Badda Waqooyi oo leh xeebta koonfureed ee ku taala xeebta waqooyiga Faransiiska, taas oo ay kala soocaan Ingiriisiga Kaniisada Sannadkii 1993-kii 10% Boqortooyada Midowday ayaa laga beeri jiray, 46% ayaa loo isticmaalay daaqa iyo 25% oo beeraha lagu beeray. Xafiiska Royal Greenwich Observatory ee London waa meesha ugu qeexan ee ah Meridian. ==Cuunto UK== <gallery> Bangers and mash 1.jpg|Bangers and mash. Irish Stew (10320713316).jpg|Irish stew. Fish and chips.jpg|Fish and chips. </gallery> {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" ! class="unsortable" |Part !Population<br>(mid-2016)<ref name="population">{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/bulletins/annualmidyearpopulationestimates/mid2016#population-of-england-reaches-55-million |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2016 |publisher=Office for National Statistics}}</ref> ! colspan="2" class="unsortable" |Percentage ! data-sort-type="number" |Area<br>(km<sup>2</sup>)<ref name="area">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |title=The Countries of the UK |publisher=Office for National Statistics |accessdate=15 October 2017 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=8 Bisha Koobaad 2016 |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160108051201/http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |dead-url=unfit }}</ref> !Percentage<br>of total<br>area ! data-sort-type="number" |Pop. density |- | style="text-align:left" | [[England]] | 55,268,100 || | 132,938 |53% | 415/km² |- | style="text-align:left" | [[Scotland]] | 5,404,700 || | 80,239 |32% | 67/km² |- | style="text-align:left" | [[Wales]] | 3,113,200 || | 21,225 |9% | 147/km² |- | style="text-align:left" | [[Northern Ireland]] | 1,862,100 || | 14,130 |6% | 132/km² |- class="sortbottom" | style="text-align:left" | [[United Kingdom]] | '''65,648,100''' || | '''248,532''' |100% | '''259/km²''' |} Boqortooyada Midowday waxay u dhaxeysaa waddooyinka 49 ° iyo 61 ° N, dhererka 9 ° W iyo 2 ° E. Waqooyiga Ireland waxay wadaagaan 224-mile (360 km) xuduudaha dhulka Jamhuuriyadda Ireland Xeebta xeebta ee Great Britain waa 11,073 mayl (17,820 km) dheer. Waxay ku xiran tahay wadamada Yurubta ah ee Channel Tunnel, oo ah 31 miles (50 km) (24 mayl) (38 mayl) oo biyo ah) waa tunnelka ugu da'da dheer adduunka. Ingiriisku wuxuu ka dhigan yahay in ka badan kala badh qeybta guud ee UK, oo ka kooban 130,395 kilomitir oo kiiloomitir ah (50,350 sq m). Inta badan dalka ayaa ka kooban dhulal hoose, oo leh dhul dooxo waqooyi-galbeed oo ka mid ah line Tees-Exe; oo ay ku jiraan Buuraha Cumbria ee Degmada Lake, Pennines, Exmoor iyo Dartmoor. Wabiyadaha waaweyn iyo hareeraheeda waa Thames, Severn iyo Humber. Buulka ugu sareeya ee England waa Scafell Pike (978 mitir (3,209 ft)) ee degmada Lake. [[File:London 360 from St Paul's Cathedral - Sept 2007.jpg|thumb|right|400px|London]] Skiddaw massif, magaalada Keswick iyo Derwent Water ee Lakeland Skye waa mid ka mid ah jasiiradaha waaweeyn ee gudaha Inner Hebrides iyo qayb ka mid ah Scottish Highlands Scotland waxay ku fadhidaa saddex meelood meel ka mid ah wadarta guud ee Boqortooyada Midowday (UK), oo ka kooban 78,772 kilomitir kilomitir (30,410 sq mi) oo ku dhawaad ​​siddeed boqol oo jasiiradood, inta badan galbeedka iyo woqooyiga dhulwaynaha; gaar ahaan Hebrides, Orkney Islands iyo Shetland Islands. Iskotland waa waddanka ugu badan buuraha ee Boqortooyada Midowday (UK) iyo dusha sare ee udubdhexaadkeedu waxa uu kala soocaa Khatarta Xuduudda Sare - Dhulka Jarjuubka ah ee Scotland laga soo galo Arran ee galbeedka ilaa Stonehaven ee Bariga Ciladku waxay u kala baxaan laba gobol oo kala duwan; kuwaas oo ka mid ah Woqooyi iyo waqooyi iyo galbeedka iyo dhulka hoose ee koonfurta iyo bariga. Gobollada sare ee gobolka Hiiraan waxaa ku jira dhulalka buuraha ee Scotland, oo ay ka mid yihiin Ben Nevis oo 1,343 mitir (4,406 ft) oo ah meesha ugu sarraysa ee Islaanka Ingiriiska. Degaannada Lowland-gaar ahaan dhulka hoose ee Firfircoonida Clyde iyo Firth of Forth oo loo yaqaan 'Central Bottle' -waxay kufilan yihiin dadkana waxaa ku nool dad badan oo ku yaal Glasgow, magaalada ugu weyn Scotland, iyo Edinburgh, caasimaddeeda iyo xarunteeda siyaasadeed, inkastoo xuduudaha iyo buuradu ay ku dhex jiraan. [[File:UKpop.svg|thumb|right|400px|Population pyramid of the United Kingdom in 2017]] [[File:Population_pyramid_for_the_United_Kingdom_using_2011_census_data.png|thumb|right|400px|Population pyramid for the United Kingdom as at the 2011 census.]] {| class="wikitable sortable" |+Age structure for each five year band<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/population-and-household-estimates-for-the-united-kingdom/rft-table-3-census-2011.xls 2011 Census: Usual resident population by five-year age group and sex, local authorities in the United Kingdom], ons.gov.uk Accessed 23 December 2012</ref> ! Ages attained<br> (years) ! Population ! % of total |- | 0–4 | 3,914,000 | 6.2 |- | 5–9 | 3,517,000 | 5.6 |- | 10–14 | 3,670,000 | 5.8 |- | 15–19 | 3,997,000 | 6.3 |- | 20–24 | 4,297,000 | 6.8 |- | 25–29 | 4,307,000 | 6.8 |- | 30–34 | 4,126,000 | 6.5 |- | 35–39 | 4,194,000 | 6.6 |- | 40–44 | 4,626,000 | 7.3 |- | 45–49 | 4,643,000 | 7.3 |- | 50–54 | 4,095,000 | 6.5 |- | 55–59 | 3,614,000 | 5.7 |- | 60–64 | 3,807,000 | 6.0 |- | 65–69 | 3,017,000 | 4.8 |- | 70–74 | 2,463,000 | 3.9 |- | 75–79 | 2,006,000 | 3.2 |- | 80–84 | 1,496,000 | 2.4 |- | 85–89 | 918,000 | 1.5 |- | 90+ | 476,000 | 0.8 |} == Qurbajoogta Soomaaliyeed == Waxaa jira koox Markhaatiyaasha Yehowah oo [[Af Soomaali]] ah.<ref>[https://apps.jw.org/ui/E/meeting-search.html#/weekly-meetings/search/SO/England,%20UK/52.355518,-1.17432/@51.938641,-1.4171,6z Kulamada qaar ayaa sidoo kale lagu qabtay: Soomaali]</ref> ==Wadanamaha Deggan Britain == *{{Flag|Great Britain}} 67,326,500 m+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ *{{Flag|Bangladesh}} 235,000+ *{{Flag|Arab League}} 450,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Pakistan}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 129,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 95,000+ *{{Flag|China}} PR, 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|South Africa}} 25,200+ == Xubin katahy== * [[NATO]] * [[IADB]] * [[OECD]] * [[ICSID]] * [[Midowga Yurub]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Hayada Cuntada Aduunka]] * * [[Ururka Caafimaadka Aduunka]] * ==Sidoo kale fiiri== * [[USA]] * [[Japan]] * [[Australia]] ==Tixraac== {{Reflist}} {{gumud}} {{Dalalka Yurub}} {{commons|United Kingdom}} [[Category:Yurub]] [[Category:UK]] kvahk4jujsyyq8y0gknaibxa9br20vr 239437 239379 2022-08-05T18:08:34Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt; |title = {{resize|11.5pt|{{nowrap|Midowga Boqortooyada Britan iyo Woqooyiga Ireland}}}} }} | common_name = Midowga Boqortooyo | linking_name = the United Kingdom<!--for wikilinks – don't remove "the"--> | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn | symbol_type = {{nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:ref|The Royal coat of arms used in Scotland:<br /><center>[[File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|100px]]</center>|}}}} | national_anthem = {{nowrap|"[[God Save the Queen]]"{{#tag:ref|There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>''[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Symbols/NationalAnthem.aspx National Anthem]'', British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for several other countries, namely certain [[Commonwealth realms]].|}}<center>[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>}} | image_map = EU-United Kingdom.svg | alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west. | map_caption = {{map_caption | countryprefix = | country = {{nobold|United&nbsp;Kingdom}} | location_color = cagaar | region = Europe | region_color = buni | subregion = [[Midowga Yurub]] | subregion_color = akhtar }} | languages_type = Luuqada koowaad<br />{{nobold|iyo tan wadanka}} | languages = [[Af-Ingiriis]] | languages2_type = '''Luuqado<br />kale''' | languages2 = <nowiki>Af-Kornish, Af-Irish, Af-Iscots]], Af-Iskot</nowiki>&nbsp;Gaelik<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->, {{nowrap|Ulster-Scots}}, Af-Welsh{{#tag:ref|Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster-Scots, Welsh, Cornish, Irish and Scottish Gaelic, are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British government]] for the purposes of the Charter. See also [[Languages of the United Kingdom]].<ref>{{cite web|url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=148&VL=1 |title=List of declarations made with respect to treaty No. 148|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=12 December 2013}}</ref>}} | languages2_sub = yes | ethnic_groups = 87.1%&nbsp;[[Dadka cad]]<br />7.0%&nbsp;[[Aasiya]]an<br />3.0%&nbsp;[[Dadka Madoow]]<br />2.0%&nbsp;Isku-dhaf<br />0.9%&nbsp;Kuwo kale | ethnic_groups_year = [[2011]] | demonym = [[British]], Briton | capital = [[London]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = capital | government_type = [[Dowlad]] [[Baarlamaan]] [[sharci]] | leader_title1 = [[Boqortooyo]] | leader_name1 = {{nowrap|[[Elizabeth II]]}} | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | legislature = Baarlamaanka | upper_house = {{nowrap|Golaha Duqayda}} | lower_house = {{nowrap|Golaha Bulshada}} | sovereignty_type = Samaysanka | established_event1 = {{nowrap|Midowgii 1707}} | established_date1 = {{nowrap|1 May 1707}} | established_event2 = {{nowrap|Midowgii 1800}} | established_date2 = {{nowrap|1 January 1801}} | established_event3 = Madaxbanaanida Ireland | established_date3 = {{nowrap|5 December 1922}} | EUseats = 78. | area_rank = 80th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 242,495 | area_sq_mi = 93,628 | percent_water = 1.34 | population_estimate_rank = 22nd | population_estimate = 64,100,000<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/2013/index.html |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2013|publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2014}}</ref> | population_census = 63,181,775<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=17 December 2012}}</ref> | population_estimate_year = 2013 | population_census_year = 2011 | population_census_rank = 22aad | population_density_km2 = 255.6 | population_density_sq_mi = 661.9 | population_density_rank = 51aad | GDP_PPP_year = 2014 | GDP_PPP = $2.435&nbsp;trillion | GDP_PPP_rank = 10aad | GDP_PPP_per_capita = $37,744<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=United Kingdom |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014 }}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 27aad | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank= 6th | GDP_nominal_per_capita = $47,141 | GDP_nominal_per_capita_rank = 22aad | GDP_nominal = $3.218 Trillion Dollars | Gini_year = 2022 | Gini_change = hoos u dhac | Gini = 32.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> | Gini_rank = 33aad | HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = joogto<!--increase, decrease, or steady--> | HDI = 0.892<!--number only, between 0 and 1--> | HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 March 2013 |accessdate=27 July 2014 | pages=22–25}}</ref> | HDI_rank = 14aad | currency = [[Pound £]] | currency_code = GBP | time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = &#8203; | time_zone_DST = BST | utc_offset_DST = +1 | date_format = dd/mm/yyyy&nbsp;([[C.D]]) | drives_on = [[Wado marista baabuurta|bidix]] | calling_code = +44 |cctld = [[.uk]] <!--| national_motto = | religion = | footnotes = --> }} '''Boqortooyada Ingiriiska''' ({{lang-en|United Kingdom of Britain}}; {{lang-ar|المملكة المتحدة}}) (loo soo gaabiyo '''[[UK]]''') waa wadan ku yaalo waqooyi galbeed qaarada [[Yurub]]. Midowga boqortooyadani waa [[gasiirad]] ka go'an qaarada Yurub inteeda kale. Britain waxee ka koobantahay, Gobolada [[Ingiriiska]], [[Skotland]], [[Waalis]] iyo [[Woqooyiga Irland]]. Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii Hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go. Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta [[Adolf Hitler|Hitler]] oo la hirgaliyey [[1945]] oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii [[Jarmal]]ka. Abuurista UK waxay ka dhalatay guuldaradii dhexdhexaadinta iyo dib udhigista Wales ee Boqortooyada Ingriiska, oo ay ku xigto ururada England iyo Scotland ee 1707 si ay u sameeyaan Boqortooyada Ingiriiska, iyo ururkii 1801 ee Ingiriiska oo leh Boqortooyada ee Ireland si loo sameeyo Boqortooyada Ingiriiska ee Great Britain iyo Ireland. Bishii lixaad ee Ireland waxay ka soo degtay Boqortooyada Ingiriiska sanadkii 1922-kii, waxay ka tagtay Qorshaha Boqortooyada Ingiriiska iyo Woqooyiga Ireland. Waxaa jira afar iyo toban Ingiriis oo Dibadda ah, haraadiga Boqortooyada Ingiriiska, dhererkeedu wuxuu ahaa 1920-kii, wuxuu ku dhawaad ​​afar meelood meel ka mid ah dhulka adduunka oo dhan wuxuuna ahaa taariikhda ugu weyn ee taariikhda. Saameynta Britishka waxaa lagu ogaan karaa luuqada, dhaqanka iyo hababka sharciga ah ee badan oo ka mid ah gumeysigii hore. [[File:Cardiff castle autumn.jpg|thumb|400px|Cardiff]] Boqortooyada Midowday (UK) waa waddan horumarsan oo leh dhaqaalaha shanaad ee adduunka ugu weyn ee soo saara GDP-ka iyo dhaqaalaha sagaalaad ee ugu weyn iyada oo la iibsanayo sinaanta awoodda. Waxay leedahay dhaqaale dakhligoodu sarreeyo wuxuuna leeyahay "Heer sare" Horumarka Aadanaha ", 16th ee adduunka. Waxay ahayd dalkii ugu horreeyay warshadaha iyo awoodda ugu wayn ee adduunka ee qarnigii 19aad iyo qarniyadii 20aad. Boqortooyada Ingiriisku waxay wali awood weyn ku leedahay caalam ahaan dhaqaalaha, dhaqanka, millatariga, sayniska iyo siyaasadeedba. Waa dawlad nukliyeer ah oo la aqoonsan yahay waana tan lixaad ee kharashka militariga adduunka. Waxa uu xubin joogto ah ka ahaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay tan iyo markii ugu horreeysay ee 1946. Waxa uu ahaa xubin hoggaamiye ah oo ka tirsan Midowga Yurub (EU) iyo horudhackiisii, Bulshada Dhaqaalaha Yurub (EEC), tan iyo 1973; Si kastaba ha ahaatee, aftidii sannadka 2016 waxay keentay 51.9% codbixiyeyaasha UK oo doonaya inay ka baxaan Midowga Yurub, ka dibna wadaxaajoodka dalka ayaa lagu xalliyaa. UK sidoo kale waa xubin ka mid ah Dawlada Dhexe, Golaha Yurub, G7, G20, NATO, Ururka Iskaashatada Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD), Interpol iyo Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO). [[File:FTSE_Logo.svg|thumb|right|300px|]] [[File:Town_Hall,_Sheffield_-_geograph.org.uk_-_1482121.jpg|thumb|right|400px|Sheffield]] [[File:Sheffield_Supertram_-_Tram_Train_399_204_(geograph_5940823).jpg|thumb|right|400px|Tramka Sheffield]] [[File:Paris_Motor_Show_2012_(8065248951).jpg|thumb|right|400px|Babuurka]] [[File:Virgin_Class_390,_390121_"Virgin_Dream",_Lancaster_railway_station_(geograph_4499858).jpg|thumb|right|400px|UK Lancashire]] [[File:Brayford_Pool_-_geograph.org.uk_-_107133.jpg|thumb|right|400px|Lincoln]] 1707 Falimaha Rasuullada Midawga Yurub waxay ku dhawaaqeen in Boqortooyada Ingriiska iyo Scotland ay ahaayeen "United hal boqortooyo Magaca Boqortooyada Ingiriiska", inkasta oo dawlad cusub ay sidoo kale lagu sharxay Falimaha Rasuullada "Boqortooyada Ingiriiska", "Boqortooyada Midowday "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "One Kingdom". Ereyga "Boqortooyada Ingiriiska" waxaa laga helaa isticmaalka sida sharaxaad, laakiin maaha magac, qarnigii 18aad, waddankana marmarka qaarkood loo gudbiyo in kastoo qarniyadii danbe ay ahayd "Boqortooyada Ingiriiska", inkastoo magaceeda rasmiga ah oo buuxa, laga bilaabo 1707 ilaa 1800, wuxuu ahaa "Great Britain", oo aan lahayn "qaab dheer". Falimaha Rasmiga ah ee 1800 waxay midoobeen Boqortooyada Ingiriiska iyo Boqortooyada Ireland 1801, oo samaysay Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Ireland. Kadib qeybtii Ireland iyo madax-bannaanidii Irish Free State sanadkii 1922-kii, oo ka tagtay Northern Ireland oo ah qaybta kaliya ee jasiiradda Irland ee ku taal Boqortooyada Ingiriiska, magaca "Boqortooyada Great Britain iyo Northern Ireland". Inkasta oo Boqortooyada Ingiriiska ay tahay wadan madaxbannaan, waa waddan, England, Scotland, Wales iyo, heerka shahaadada hoose, Waqooyiga Ireland waxaa sidoo kale loo aqoonsan yahay wadamo, inkastoo aysan aheyn dawlad madax-bannaan. Iskotland, Wales iyo Waqooyiga Ayrland waxay awood u leeyihiin in ay is-maamulaan. Bogga internetka ee Ra'iisul Wasaaraha Ingiriiska ayaa isticmaalay weedha "waddamo waddan ah" si uu u sharaxo Boqortooyada Ingiriiska. Qaar ka mid ah warbixinnada tirakoobka, sida kuwa ku jira 12ka gobol ee 1aad ee Boqortooyada Ingiriiska, waxay kaloo tixraacaan Scotland, Wales iyo Northern Ireland sida "gobollada". Waqooyiga Ireland waxaa kale oo loo yaqaan "gobol". Marka laga hadlayo Waqooyiga Ireland, magaca sharraxaadda loo adeegsaday "wuxuu noqon karaa muran, iyada oo xulashadu marar badan muujinayso doorashooyinka siyaasadeed ee qofka". Ereyga "Great Britain" waxaa loola jeedaa sida caadiga ah jasiiradda Great Britain, ama siyaasad ahaan Ingiriiska, Iskotland iyo Wales. Si kastaba ha noqotee, waxaa mararka qaar loo isticmaalaa sida isku dhafka boqortooyada ingiriisku guud ahaan. [kuma jiraan naqshad la siiyey] GB iyo GBR waa qiyaasta waddanka ee dalka Boqortooyada Midowday (fiiri ISO 3166-2 iyo ISO 3166-1 alpha-3), oo sidaas awgeed waxaa isticmaala hay'adaha caalamiga ah si ay ugu gudbiyaan Boqortooyada Ingiriiska. Intaa waxaa dheer, kooxda Olympic-da ee Boqortooyada Ingiriiska ayaa ku tartamaya magaca "Great Britain" ama "Team GB". Ereyga "Britain" waxaa loo isticmaalaa labada isku mid ah Iskuullada Great Britain, iyo sida isku midka ah Boqortooyada Ingiriiska Isticmaalka waa isku dhafan yahay, BBC-da ayaa doorbideysa inay Britain u isticmaasho kaliya Ingiriiska oo keliya Britain iyo Dawladda Ingiriiska, inkasta oo ay aqbali karaan in labaduba tixraacaan Boqortooyada Ingiriiska, doorbidid, xaaladaha intooda badan, si ay u adeegsadaan ereyga UK halkii Ingiriiska. Inkasta oo Guddiga Joogtada ah ee UK ee Magacyada Juquraafiyiinta (oo qeexaya ay yihiin "magacyada joqoraafiga ah ee Boqortooyada Ingiriiska") waxay ku taxan yihiin "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "UK ama U.K." sida gaaban oo loo soo gaabiyo shuruudaha geopolitical ee Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ayrland, laakiin ma liisto "Britain", waxaa loo isticmaalay "si aan rasmi ah" shabakadaha dowladda. [[File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|thumb|right|400px|Plaça Piccadilly Circus]] [[File:Territòris de Cnut lo Grand.png|thumb|right|Cnut lo Grand ([[1016]]-[[1035]]).]] Sifaynta "British" ayaa badanaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo arrimaha ku saabsan Boqortooyada Ingiriiska. Ereygan ma laha xidhiidh sharci oo qeexan, laakiin waxaa loo adeegsadaa sharciga si uu ugu gudbiyo muwaadinimada Ingiriiska iyo arrimaha muwaadiniinta. Dadka reer Boqortooyada Ingiriiska waxay isticmaalaan dhowr shuruudood oo kala duwan si ay u sharaxaan aqoonsigooda qaran waxayna u aqoonsan karaan inay yihiin British; ama sida ingiriiska, Scottish, Welsh, Irish Waqooyi ama Irish; ama labadaba. Welsh, magaca qaabka dheer ee gobolka waa "Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon", iyada oo "Teyrnas Unedig" loo adeegsanayo magaca qaab gaaban bogagga dowladda. Si kastaba ha noqotee, waxaa badanaa loo soo gaabiyaa "DU" ee foomka isbedelka "Y Deyrnas Unedig". Scottish Gaelic, qaabka dheer waa "Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn waa Èireann Tut" iyo foomka gaaban "Rìoghachd Aonaichte". Kadib dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka 1945, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah Afarta Weyn ee awoodda (oo ay weheliyaan Maraykanka, Midowga Soofiyeeti iyo Shiinaha) kuwaas oo la kulmay qorshe hawleedka dagaalka ka dib; wuxuu ahaa saxiixa asalka ah ee Baaqa Qaramada Midoobay. Ingiriiska wuxuu noqday mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay wuxuuna si dhow ula shaqeeyay Maraykanka si loo dhiso IMF, Baanka Adduunka iyo NATO. Si kastaba ha ahaatee, dagaalku wuxuu ka tagay UK si aad u daciifiyay oo ku tiirsan dhaqaale ahaan qorshaha Marshall. Sannadihii ugu dambeeyay dagaalkii, xukuumadda Shaqaaluhu waxay bilowday barnaamij xagjir ah oo dib-u-habeyn ah, taas oo saameyn weyn ku yeelatay bulshada Britishka tobaneeyo sano ka dib. Warshadaha waawayn iyo adeegyada dadweynaha ayaa la qariyey, dawlad bulsho ayaa la aasaasay, iyo nidaam daryeel caafimaad oo dhameystiran oo dadweyne loo bixiyo, Adeegga Caafimaadka Qaranka, ayaa la sameeyay. Korodhka qaranimada ee gumeysiga ayaa ku habsaday xuduudaha dhaqaale ee Britain ee hadda taagan, sidaas darteed siyaasad-dejin la'aan ayaa ahayd mid aan la iska tuuri karin. Independence waxaa la siiyey Hindiya iyo Pakistan sanadkii 1947. In ka badan saddexda sano ee soo socota, kolonyadii badankood ee Boqortooyada Ingiriisku waxay xorowday. Dad badan ayaa noqday xubno ka tirsan Commonwealth Nations. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[ADB]] * [[AIIB]] * [[OECD]] * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * [[Qaramada Midoobay]] * ==Xubin faahfaahin== Boqortooyada Ingiriisku waxay ahayd waddankii saddexaad ee horumarinta hubka nukliyeerka nukliyeerka (oo la sameeyay imtixaankiisii ​​ugu horreeyay ee atomiska ee 1952), laakiin xuduudaha cusub ee soo noqnoqda ee doorka caalamiga ah ee Britain waxaa lagu muujiyey Dhibaatada Suez ee 1956. Faafinta Caalamiga ah ee Luqadda Ingiriiska waxay hubisaa saamaynta caalamiga ah ee suugaanta iyo dhaqanka. Sababtoo ah yaraanta shaqaalaha ee 1950-yadii, xukuumaddu waxay ku dhiirri-galisay socdaalka ka yimid wadamada Commonwealth-ka. Tobanaan sano ka dib, Boqortooyada Midowday waxay noqotay bulsho ka soo jeeda qowmiyado ka badan intii hore. In kasta oo ay korodheen heerarka noloshooda dhammaadka dabayaaqadii 1950 iyo 1960-kii, waxtarka dhaqaalaha ee Boqortooyada Ingiriiska wuxuu ahaa mid aan ka badnayn intii badan oo ka mid ah tartamayaashiisa sida Faransiiska, Galbeedka Jarmalka iyo Jabon. [[File:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|left|250px|Lo [[Palais de Westminster]], sèti del Parlament Britanic, a Londres.]] [[File:Ecosse_carte_physique.png|thumb|250px|left|Mapa d'Escòcia]]'''Escòcia''' Hoggaamiyeyaasha wadamada xubnaha ka ah Midowga Yurub ee 2007. Boqortooyada Ingiriiska waxay ku biirtay Jaaliyadaha Dhaqaalaha Yurub sanadkii 1973-dii. Aftida lagu qabtay 1975, 67% codbixiyayaashu waxay u codeeyeen inay joogaan EEC, [127] laakiin 52% ayaa u codeeyay inay ka baxaan EU sannadka 2016. [128] Sannadkii 1960, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah toddobada xubnood oo ka mid ah Yurubta Bilaashka ah. Ururka Ganacsiga (EFTA), laakiin 1973 waxay ka tagtay inay ku biirto Beesha Yurub (EC). Markii Midowga Yurub uu noqday Midowga Yurub (EU) sanadkii 1992, UK waxay ka mid ahayd 12 xubnood oo aasaasay. Heshiiska Lisbon waxaa la saxiixay sannadkii 2007, kaas oo ah qaabka dastuuriga ah ee Midowga Yurub tan iyo markaas. Meesha guud ee Boqortooyada Ingiriiska waa qiyaastii 243,610 kilomitir oo isku wareeg ah (94,060 sq mi). Wadanku wuxuu qayb ka yahay qaybta ugu muhiimsan ee Islaaxyada oo ay ku jiraan jasiiradda Great Britain, waqooyi bari lixaad ee jasiiradda Irland iyo jasiiradaha yar yar ee ku xeeran. Waxay u dhaxeysaa Badda Waqooyiga Atlantik iyo Badda Waqooyi oo leh xeebta koonfureed ee ku taala xeebta waqooyiga Faransiiska, taas oo ay kala soocaan Ingiriisiga Kaniisada Sannadkii 1993-kii 10% Boqortooyada Midowday ayaa laga beeri jiray, 46% ayaa loo isticmaalay daaqa iyo 25% oo beeraha lagu beeray. Xafiiska Royal Greenwich Observatory ee London waa meesha ugu qeexan ee ah Meridian. ==Cuunto UK== <gallery> Bangers and mash 1.jpg|Bangers and mash. Irish Stew (10320713316).jpg|Irish stew. Fish and chips.jpg|Fish and chips. </gallery> {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" ! class="unsortable" |Part !Population<br>(mid-2016)<ref name="population">{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/bulletins/annualmidyearpopulationestimates/mid2016#population-of-england-reaches-55-million |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2016 |publisher=Office for National Statistics}}</ref> ! colspan="2" class="unsortable" |Percentage ! data-sort-type="number" |Area<br>(km<sup>2</sup>)<ref name="area">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |title=The Countries of the UK |publisher=Office for National Statistics |accessdate=15 October 2017 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=8 Bisha Koobaad 2016 |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160108051201/http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |dead-url=unfit }}</ref> !Percentage<br>of total<br>area ! data-sort-type="number" |Pop. density |- | style="text-align:left" | [[England]] | 55,268,100 || | 132,938 |53% | 415/km² |- | style="text-align:left" | [[Scotland]] | 5,404,700 || | 80,239 |32% | 67/km² |- | style="text-align:left" | [[Wales]] | 3,113,200 || | 21,225 |9% | 147/km² |- | style="text-align:left" | [[Northern Ireland]] | 1,862,100 || | 14,130 |6% | 132/km² |- class="sortbottom" | style="text-align:left" | [[United Kingdom]] | '''65,648,100''' || | '''248,532''' |100% | '''259/km²''' |} Boqortooyada Midowday waxay u dhaxeysaa waddooyinka 49 ° iyo 61 ° N, dhererka 9 ° W iyo 2 ° E. Waqooyiga Ireland waxay wadaagaan 224-mile (360 km) xuduudaha dhulka Jamhuuriyadda Ireland Xeebta xeebta ee Great Britain waa 11,073 mayl (17,820 km) dheer. Waxay ku xiran tahay wadamada Yurubta ah ee Channel Tunnel, oo ah 31 miles (50 km) (24 mayl) (38 mayl) oo biyo ah) waa tunnelka ugu da'da dheer adduunka. Ingiriisku wuxuu ka dhigan yahay in ka badan kala badh qeybta guud ee UK, oo ka kooban 130,395 kilomitir oo kiiloomitir ah (50,350 sq m). Inta badan dalka ayaa ka kooban dhulal hoose, oo leh dhul dooxo waqooyi-galbeed oo ka mid ah line Tees-Exe; oo ay ku jiraan Buuraha Cumbria ee Degmada Lake, Pennines, Exmoor iyo Dartmoor. Wabiyadaha waaweyn iyo hareeraheeda waa Thames, Severn iyo Humber. Buulka ugu sareeya ee England waa Scafell Pike (978 mitir (3,209 ft)) ee degmada Lake. [[File:London 360 from St Paul's Cathedral - Sept 2007.jpg|thumb|right|400px|London]] Skiddaw massif, magaalada Keswick iyo Derwent Water ee Lakeland Skye waa mid ka mid ah jasiiradaha waaweeyn ee gudaha Inner Hebrides iyo qayb ka mid ah Scottish Highlands Scotland waxay ku fadhidaa saddex meelood meel ka mid ah wadarta guud ee Boqortooyada Midowday (UK), oo ka kooban 78,772 kilomitir kilomitir (30,410 sq mi) oo ku dhawaad ​​siddeed boqol oo jasiiradood, inta badan galbeedka iyo woqooyiga dhulwaynaha; gaar ahaan Hebrides, Orkney Islands iyo Shetland Islands. Iskotland waa waddanka ugu badan buuraha ee Boqortooyada Midowday (UK) iyo dusha sare ee udubdhexaadkeedu waxa uu kala soocaa Khatarta Xuduudda Sare - Dhulka Jarjuubka ah ee Scotland laga soo galo Arran ee galbeedka ilaa Stonehaven ee Bariga Ciladku waxay u kala baxaan laba gobol oo kala duwan; kuwaas oo ka mid ah Woqooyi iyo waqooyi iyo galbeedka iyo dhulka hoose ee koonfurta iyo bariga. Gobollada sare ee gobolka Hiiraan waxaa ku jira dhulalka buuraha ee Scotland, oo ay ka mid yihiin Ben Nevis oo 1,343 mitir (4,406 ft) oo ah meesha ugu sarraysa ee Islaanka Ingiriiska. Degaannada Lowland-gaar ahaan dhulka hoose ee Firfircoonida Clyde iyo Firth of Forth oo loo yaqaan 'Central Bottle' -waxay kufilan yihiin dadkana waxaa ku nool dad badan oo ku yaal Glasgow, magaalada ugu weyn Scotland, iyo Edinburgh, caasimaddeeda iyo xarunteeda siyaasadeed, inkastoo xuduudaha iyo buuradu ay ku dhex jiraan. [[File:UKpop.svg|thumb|right|400px|Population pyramid of the United Kingdom in 2017]] [[File:Population_pyramid_for_the_United_Kingdom_using_2011_census_data.png|thumb|right|400px|Population pyramid for the United Kingdom as at the 2011 census.]] {| class="wikitable sortable" |+Age structure for each five year band<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/population-and-household-estimates-for-the-united-kingdom/rft-table-3-census-2011.xls 2011 Census: Usual resident population by five-year age group and sex, local authorities in the United Kingdom], ons.gov.uk Accessed 23 December 2012</ref> ! Ages attained<br> (years) ! Population ! % of total |- | 0–4 | 3,914,000 | 6.2 |- | 5–9 | 3,517,000 | 5.6 |- | 10–14 | 3,670,000 | 5.8 |- | 15–19 | 3,997,000 | 6.3 |- | 20–24 | 4,297,000 | 6.8 |- | 25–29 | 4,307,000 | 6.8 |- | 30–34 | 4,126,000 | 6.5 |- | 35–39 | 4,194,000 | 6.6 |- | 40–44 | 4,626,000 | 7.3 |- | 45–49 | 4,643,000 | 7.3 |- | 50–54 | 4,095,000 | 6.5 |- | 55–59 | 3,614,000 | 5.7 |- | 60–64 | 3,807,000 | 6.0 |- | 65–69 | 3,017,000 | 4.8 |- | 70–74 | 2,463,000 | 3.9 |- | 75–79 | 2,006,000 | 3.2 |- | 80–84 | 1,496,000 | 2.4 |- | 85–89 | 918,000 | 1.5 |- | 90+ | 476,000 | 0.8 |} == Qurbajoogta Soomaaliyeed == Waxaa jira koox Markhaatiyaasha Yehowah oo [[Af Soomaali]] ah.<ref>[https://apps.jw.org/ui/E/meeting-search.html#/weekly-meetings/search/SO/England,%20UK/52.355518,-1.17432/@51.938641,-1.4171,6z Kulamada qaar ayaa sidoo kale lagu qabtay: Soomaali]</ref> ==Wadanamaha Deggan Britain == *{{Flag|Great Britain}} 95,949,500 m+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 13,500+ *{{Flag|Bangladesh}} 235,000+ *{{Flag|Arab League}} 450,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Pakistan}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 129,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 195,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. *{{Flag|China}} PR, 95,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|South Africa}} 25,200+ == Xubin katahy== * [[NATO]] * [[IADB]] * [[OECD]] * [[ICSID]] * [[Midowga Yurub]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Hayada Cuntada Aduunka]] * * [[Ururka Caafimaadka Aduunka]] * ==Sidoo kale fiiri== * [[USA]] * [[Japan]] * [[Australia]] ==Tixraac== {{Reflist}} {{gumud}} {{Dalalka Yurub}} {{commons|United Kingdom}} [[Category:Yurub]] [[Category:UK]] 6nc0oz23bw2i83on7t7tumwmd14diqz 239446 239437 2022-08-05T18:38:29Z 74.12.157.227 /* Wadanamaha Deggan Britain */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt; |title = {{resize|11.5pt|{{nowrap|Midowga Boqortooyada Britan iyo Woqooyiga Ireland}}}} }} | common_name = Midowga Boqortooyo | linking_name = the United Kingdom<!--for wikilinks – don't remove "the"--> | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn | symbol_type = {{nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:ref|The Royal coat of arms used in Scotland:<br /><center>[[File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|100px]]</center>|}}}} | national_anthem = {{nowrap|"[[God Save the Queen]]"{{#tag:ref|There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>''[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Symbols/NationalAnthem.aspx National Anthem]'', British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for several other countries, namely certain [[Commonwealth realms]].|}}<center>[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>}} | image_map = EU-United Kingdom.svg | alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west. | map_caption = {{map_caption | countryprefix = | country = {{nobold|United&nbsp;Kingdom}} | location_color = cagaar | region = Europe | region_color = buni | subregion = [[Midowga Yurub]] | subregion_color = akhtar }} | languages_type = Luuqada koowaad<br />{{nobold|iyo tan wadanka}} | languages = [[Af-Ingiriis]] | languages2_type = '''Luuqado<br />kale''' | languages2 = <nowiki>Af-Kornish, Af-Irish, Af-Iscots]], Af-Iskot</nowiki>&nbsp;Gaelik<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->, {{nowrap|Ulster-Scots}}, Af-Welsh{{#tag:ref|Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster-Scots, Welsh, Cornish, Irish and Scottish Gaelic, are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British government]] for the purposes of the Charter. See also [[Languages of the United Kingdom]].<ref>{{cite web|url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=148&VL=1 |title=List of declarations made with respect to treaty No. 148|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=12 December 2013}}</ref>}} | languages2_sub = yes | ethnic_groups = 87.1%&nbsp;[[Dadka cad]]<br />7.0%&nbsp;[[Aasiya]]an<br />3.0%&nbsp;[[Dadka Madoow]]<br />2.0%&nbsp;Isku-dhaf<br />0.9%&nbsp;Kuwo kale | ethnic_groups_year = [[2011]] | demonym = [[British]], Briton | capital = [[London]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = capital | government_type = [[Dowlad]] [[Baarlamaan]] [[sharci]] | leader_title1 = [[Boqortooyo]] | leader_name1 = {{nowrap|[[Elizabeth II]]}} | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | legislature = Baarlamaanka | upper_house = {{nowrap|Golaha Duqayda}} | lower_house = {{nowrap|Golaha Bulshada}} | sovereignty_type = Samaysanka | established_event1 = {{nowrap|Midowgii 1707}} | established_date1 = {{nowrap|1 May 1707}} | established_event2 = {{nowrap|Midowgii 1800}} | established_date2 = {{nowrap|1 January 1801}} | established_event3 = Madaxbanaanida Ireland | established_date3 = {{nowrap|5 December 1922}} | EUseats = 78. | area_rank = 80th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 242,495 | area_sq_mi = 93,628 | percent_water = 1.34 | population_estimate_rank = 22nd | population_estimate = 64,100,000<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/2013/index.html |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2013|publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2014}}</ref> | population_census = 63,181,775<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=17 December 2012}}</ref> | population_estimate_year = 2013 | population_census_year = 2011 | population_census_rank = 22aad | population_density_km2 = 255.6 | population_density_sq_mi = 661.9 | population_density_rank = 51aad | GDP_PPP_year = 2014 | GDP_PPP = $2.435&nbsp;trillion | GDP_PPP_rank = 10aad | GDP_PPP_per_capita = $37,744<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=United Kingdom |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014 }}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 27aad | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank= 6th | GDP_nominal_per_capita = $47,141 | GDP_nominal_per_capita_rank = 22aad | GDP_nominal = $3.218 Trillion Dollars | Gini_year = 2022 | Gini_change = hoos u dhac | Gini = 32.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> | Gini_rank = 33aad | HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = joogto<!--increase, decrease, or steady--> | HDI = 0.892<!--number only, between 0 and 1--> | HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 March 2013 |accessdate=27 July 2014 | pages=22–25}}</ref> | HDI_rank = 14aad | currency = [[Pound £]] | currency_code = GBP | time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = &#8203; | time_zone_DST = BST | utc_offset_DST = +1 | date_format = dd/mm/yyyy&nbsp;([[C.D]]) | drives_on = [[Wado marista baabuurta|bidix]] | calling_code = +44 |cctld = [[.uk]] <!--| national_motto = | religion = | footnotes = --> }} '''Boqortooyada Ingiriiska''' ({{lang-en|United Kingdom of Britain}}; {{lang-ar|المملكة المتحدة}}) (loo soo gaabiyo '''[[UK]]''') waa wadan ku yaalo waqooyi galbeed qaarada [[Yurub]]. Midowga boqortooyadani waa [[gasiirad]] ka go'an qaarada Yurub inteeda kale. Britain waxee ka koobantahay, Gobolada [[Ingiriiska]], [[Skotland]], [[Waalis]] iyo [[Woqooyiga Irland]]. Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii Hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go. Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta [[Adolf Hitler|Hitler]] oo la hirgaliyey [[1945]] oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii [[Jarmal]]ka. Abuurista UK waxay ka dhalatay guuldaradii dhexdhexaadinta iyo dib udhigista Wales ee Boqortooyada Ingriiska, oo ay ku xigto ururada England iyo Scotland ee 1707 si ay u sameeyaan Boqortooyada Ingiriiska, iyo ururkii 1801 ee Ingiriiska oo leh Boqortooyada ee Ireland si loo sameeyo Boqortooyada Ingiriiska ee Great Britain iyo Ireland. Bishii lixaad ee Ireland waxay ka soo degtay Boqortooyada Ingiriiska sanadkii 1922-kii, waxay ka tagtay Qorshaha Boqortooyada Ingiriiska iyo Woqooyiga Ireland. Waxaa jira afar iyo toban Ingiriis oo Dibadda ah, haraadiga Boqortooyada Ingiriiska, dhererkeedu wuxuu ahaa 1920-kii, wuxuu ku dhawaad ​​afar meelood meel ka mid ah dhulka adduunka oo dhan wuxuuna ahaa taariikhda ugu weyn ee taariikhda. Saameynta Britishka waxaa lagu ogaan karaa luuqada, dhaqanka iyo hababka sharciga ah ee badan oo ka mid ah gumeysigii hore. [[File:Cardiff castle autumn.jpg|thumb|400px|Cardiff]] Boqortooyada Midowday (UK) waa waddan horumarsan oo leh dhaqaalaha shanaad ee adduunka ugu weyn ee soo saara GDP-ka iyo dhaqaalaha sagaalaad ee ugu weyn iyada oo la iibsanayo sinaanta awoodda. Waxay leedahay dhaqaale dakhligoodu sarreeyo wuxuuna leeyahay "Heer sare" Horumarka Aadanaha ", 16th ee adduunka. Waxay ahayd dalkii ugu horreeyay warshadaha iyo awoodda ugu wayn ee adduunka ee qarnigii 19aad iyo qarniyadii 20aad. Boqortooyada Ingiriisku waxay wali awood weyn ku leedahay caalam ahaan dhaqaalaha, dhaqanka, millatariga, sayniska iyo siyaasadeedba. Waa dawlad nukliyeer ah oo la aqoonsan yahay waana tan lixaad ee kharashka militariga adduunka. Waxa uu xubin joogto ah ka ahaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay tan iyo markii ugu horreeysay ee 1946. Waxa uu ahaa xubin hoggaamiye ah oo ka tirsan Midowga Yurub (EU) iyo horudhackiisii, Bulshada Dhaqaalaha Yurub (EEC), tan iyo 1973; Si kastaba ha ahaatee, aftidii sannadka 2016 waxay keentay 51.9% codbixiyeyaasha UK oo doonaya inay ka baxaan Midowga Yurub, ka dibna wadaxaajoodka dalka ayaa lagu xalliyaa. UK sidoo kale waa xubin ka mid ah Dawlada Dhexe, Golaha Yurub, G7, G20, NATO, Ururka Iskaashatada Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD), Interpol iyo Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO). [[File:FTSE_Logo.svg|thumb|right|300px|]] [[File:Town_Hall,_Sheffield_-_geograph.org.uk_-_1482121.jpg|thumb|right|400px|Sheffield]] [[File:Sheffield_Supertram_-_Tram_Train_399_204_(geograph_5940823).jpg|thumb|right|400px|Tramka Sheffield]] [[File:Paris_Motor_Show_2012_(8065248951).jpg|thumb|right|400px|Babuurka]] [[File:Virgin_Class_390,_390121_"Virgin_Dream",_Lancaster_railway_station_(geograph_4499858).jpg|thumb|right|400px|UK Lancashire]] [[File:Brayford_Pool_-_geograph.org.uk_-_107133.jpg|thumb|right|400px|Lincoln]] 1707 Falimaha Rasuullada Midawga Yurub waxay ku dhawaaqeen in Boqortooyada Ingriiska iyo Scotland ay ahaayeen "United hal boqortooyo Magaca Boqortooyada Ingiriiska", inkasta oo dawlad cusub ay sidoo kale lagu sharxay Falimaha Rasuullada "Boqortooyada Ingiriiska", "Boqortooyada Midowday "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "One Kingdom". Ereyga "Boqortooyada Ingiriiska" waxaa laga helaa isticmaalka sida sharaxaad, laakiin maaha magac, qarnigii 18aad, waddankana marmarka qaarkood loo gudbiyo in kastoo qarniyadii danbe ay ahayd "Boqortooyada Ingiriiska", inkastoo magaceeda rasmiga ah oo buuxa, laga bilaabo 1707 ilaa 1800, wuxuu ahaa "Great Britain", oo aan lahayn "qaab dheer". Falimaha Rasmiga ah ee 1800 waxay midoobeen Boqortooyada Ingiriiska iyo Boqortooyada Ireland 1801, oo samaysay Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Ireland. Kadib qeybtii Ireland iyo madax-bannaanidii Irish Free State sanadkii 1922-kii, oo ka tagtay Northern Ireland oo ah qaybta kaliya ee jasiiradda Irland ee ku taal Boqortooyada Ingiriiska, magaca "Boqortooyada Great Britain iyo Northern Ireland". Inkasta oo Boqortooyada Ingiriiska ay tahay wadan madaxbannaan, waa waddan, England, Scotland, Wales iyo, heerka shahaadada hoose, Waqooyiga Ireland waxaa sidoo kale loo aqoonsan yahay wadamo, inkastoo aysan aheyn dawlad madax-bannaan. Iskotland, Wales iyo Waqooyiga Ayrland waxay awood u leeyihiin in ay is-maamulaan. Bogga internetka ee Ra'iisul Wasaaraha Ingiriiska ayaa isticmaalay weedha "waddamo waddan ah" si uu u sharaxo Boqortooyada Ingiriiska. Qaar ka mid ah warbixinnada tirakoobka, sida kuwa ku jira 12ka gobol ee 1aad ee Boqortooyada Ingiriiska, waxay kaloo tixraacaan Scotland, Wales iyo Northern Ireland sida "gobollada". Waqooyiga Ireland waxaa kale oo loo yaqaan "gobol". Marka laga hadlayo Waqooyiga Ireland, magaca sharraxaadda loo adeegsaday "wuxuu noqon karaa muran, iyada oo xulashadu marar badan muujinayso doorashooyinka siyaasadeed ee qofka". Ereyga "Great Britain" waxaa loola jeedaa sida caadiga ah jasiiradda Great Britain, ama siyaasad ahaan Ingiriiska, Iskotland iyo Wales. Si kastaba ha noqotee, waxaa mararka qaar loo isticmaalaa sida isku dhafka boqortooyada ingiriisku guud ahaan. [kuma jiraan naqshad la siiyey] GB iyo GBR waa qiyaasta waddanka ee dalka Boqortooyada Midowday (fiiri ISO 3166-2 iyo ISO 3166-1 alpha-3), oo sidaas awgeed waxaa isticmaala hay'adaha caalamiga ah si ay ugu gudbiyaan Boqortooyada Ingiriiska. Intaa waxaa dheer, kooxda Olympic-da ee Boqortooyada Ingiriiska ayaa ku tartamaya magaca "Great Britain" ama "Team GB". Ereyga "Britain" waxaa loo isticmaalaa labada isku mid ah Iskuullada Great Britain, iyo sida isku midka ah Boqortooyada Ingiriiska Isticmaalka waa isku dhafan yahay, BBC-da ayaa doorbideysa inay Britain u isticmaasho kaliya Ingiriiska oo keliya Britain iyo Dawladda Ingiriiska, inkasta oo ay aqbali karaan in labaduba tixraacaan Boqortooyada Ingiriiska, doorbidid, xaaladaha intooda badan, si ay u adeegsadaan ereyga UK halkii Ingiriiska. Inkasta oo Guddiga Joogtada ah ee UK ee Magacyada Juquraafiyiinta (oo qeexaya ay yihiin "magacyada joqoraafiga ah ee Boqortooyada Ingiriiska") waxay ku taxan yihiin "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "UK ama U.K." sida gaaban oo loo soo gaabiyo shuruudaha geopolitical ee Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ayrland, laakiin ma liisto "Britain", waxaa loo isticmaalay "si aan rasmi ah" shabakadaha dowladda. [[File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|thumb|right|400px|Plaça Piccadilly Circus]] [[File:Territòris de Cnut lo Grand.png|thumb|right|Cnut lo Grand ([[1016]]-[[1035]]).]] Sifaynta "British" ayaa badanaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo arrimaha ku saabsan Boqortooyada Ingiriiska. Ereygan ma laha xidhiidh sharci oo qeexan, laakiin waxaa loo adeegsadaa sharciga si uu ugu gudbiyo muwaadinimada Ingiriiska iyo arrimaha muwaadiniinta. Dadka reer Boqortooyada Ingiriiska waxay isticmaalaan dhowr shuruudood oo kala duwan si ay u sharaxaan aqoonsigooda qaran waxayna u aqoonsan karaan inay yihiin British; ama sida ingiriiska, Scottish, Welsh, Irish Waqooyi ama Irish; ama labadaba. Welsh, magaca qaabka dheer ee gobolka waa "Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon", iyada oo "Teyrnas Unedig" loo adeegsanayo magaca qaab gaaban bogagga dowladda. Si kastaba ha noqotee, waxaa badanaa loo soo gaabiyaa "DU" ee foomka isbedelka "Y Deyrnas Unedig". Scottish Gaelic, qaabka dheer waa "Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn waa Èireann Tut" iyo foomka gaaban "Rìoghachd Aonaichte". Kadib dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka 1945, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah Afarta Weyn ee awoodda (oo ay weheliyaan Maraykanka, Midowga Soofiyeeti iyo Shiinaha) kuwaas oo la kulmay qorshe hawleedka dagaalka ka dib; wuxuu ahaa saxiixa asalka ah ee Baaqa Qaramada Midoobay. Ingiriiska wuxuu noqday mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay wuxuuna si dhow ula shaqeeyay Maraykanka si loo dhiso IMF, Baanka Adduunka iyo NATO. Si kastaba ha ahaatee, dagaalku wuxuu ka tagay UK si aad u daciifiyay oo ku tiirsan dhaqaale ahaan qorshaha Marshall. Sannadihii ugu dambeeyay dagaalkii, xukuumadda Shaqaaluhu waxay bilowday barnaamij xagjir ah oo dib-u-habeyn ah, taas oo saameyn weyn ku yeelatay bulshada Britishka tobaneeyo sano ka dib. Warshadaha waawayn iyo adeegyada dadweynaha ayaa la qariyey, dawlad bulsho ayaa la aasaasay, iyo nidaam daryeel caafimaad oo dhameystiran oo dadweyne loo bixiyo, Adeegga Caafimaadka Qaranka, ayaa la sameeyay. Korodhka qaranimada ee gumeysiga ayaa ku habsaday xuduudaha dhaqaale ee Britain ee hadda taagan, sidaas darteed siyaasad-dejin la'aan ayaa ahayd mid aan la iska tuuri karin. Independence waxaa la siiyey Hindiya iyo Pakistan sanadkii 1947. In ka badan saddexda sano ee soo socota, kolonyadii badankood ee Boqortooyada Ingiriisku waxay xorowday. Dad badan ayaa noqday xubno ka tirsan Commonwealth Nations. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[ADB]] * [[AIIB]] * [[OECD]] * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * [[Qaramada Midoobay]] * ==Xubin faahfaahin== Boqortooyada Ingiriisku waxay ahayd waddankii saddexaad ee horumarinta hubka nukliyeerka nukliyeerka (oo la sameeyay imtixaankiisii ​​ugu horreeyay ee atomiska ee 1952), laakiin xuduudaha cusub ee soo noqnoqda ee doorka caalamiga ah ee Britain waxaa lagu muujiyey Dhibaatada Suez ee 1956. Faafinta Caalamiga ah ee Luqadda Ingiriiska waxay hubisaa saamaynta caalamiga ah ee suugaanta iyo dhaqanka. Sababtoo ah yaraanta shaqaalaha ee 1950-yadii, xukuumaddu waxay ku dhiirri-galisay socdaalka ka yimid wadamada Commonwealth-ka. Tobanaan sano ka dib, Boqortooyada Midowday waxay noqotay bulsho ka soo jeeda qowmiyado ka badan intii hore. In kasta oo ay korodheen heerarka noloshooda dhammaadka dabayaaqadii 1950 iyo 1960-kii, waxtarka dhaqaalaha ee Boqortooyada Ingiriiska wuxuu ahaa mid aan ka badnayn intii badan oo ka mid ah tartamayaashiisa sida Faransiiska, Galbeedka Jarmalka iyo Jabon. [[File:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|left|250px|Lo [[Palais de Westminster]], sèti del Parlament Britanic, a Londres.]] [[File:Ecosse_carte_physique.png|thumb|250px|left|Mapa d'Escòcia]]'''Escòcia''' Hoggaamiyeyaasha wadamada xubnaha ka ah Midowga Yurub ee 2007. Boqortooyada Ingiriiska waxay ku biirtay Jaaliyadaha Dhaqaalaha Yurub sanadkii 1973-dii. Aftida lagu qabtay 1975, 67% codbixiyayaashu waxay u codeeyeen inay joogaan EEC, [127] laakiin 52% ayaa u codeeyay inay ka baxaan EU sannadka 2016. [128] Sannadkii 1960, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah toddobada xubnood oo ka mid ah Yurubta Bilaashka ah. Ururka Ganacsiga (EFTA), laakiin 1973 waxay ka tagtay inay ku biirto Beesha Yurub (EC). Markii Midowga Yurub uu noqday Midowga Yurub (EU) sanadkii 1992, UK waxay ka mid ahayd 12 xubnood oo aasaasay. Heshiiska Lisbon waxaa la saxiixay sannadkii 2007, kaas oo ah qaabka dastuuriga ah ee Midowga Yurub tan iyo markaas. Meesha guud ee Boqortooyada Ingiriiska waa qiyaastii 243,610 kilomitir oo isku wareeg ah (94,060 sq mi). Wadanku wuxuu qayb ka yahay qaybta ugu muhiimsan ee Islaaxyada oo ay ku jiraan jasiiradda Great Britain, waqooyi bari lixaad ee jasiiradda Irland iyo jasiiradaha yar yar ee ku xeeran. Waxay u dhaxeysaa Badda Waqooyiga Atlantik iyo Badda Waqooyi oo leh xeebta koonfureed ee ku taala xeebta waqooyiga Faransiiska, taas oo ay kala soocaan Ingiriisiga Kaniisada Sannadkii 1993-kii 10% Boqortooyada Midowday ayaa laga beeri jiray, 46% ayaa loo isticmaalay daaqa iyo 25% oo beeraha lagu beeray. Xafiiska Royal Greenwich Observatory ee London waa meesha ugu qeexan ee ah Meridian. ==Cuunto UK== <gallery> Bangers and mash 1.jpg|Bangers and mash. Irish Stew (10320713316).jpg|Irish stew. Fish and chips.jpg|Fish and chips. </gallery> {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" ! class="unsortable" |Part !Population<br>(mid-2016)<ref name="population">{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/bulletins/annualmidyearpopulationestimates/mid2016#population-of-england-reaches-55-million |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2016 |publisher=Office for National Statistics}}</ref> ! colspan="2" class="unsortable" |Percentage ! data-sort-type="number" |Area<br>(km<sup>2</sup>)<ref name="area">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |title=The Countries of the UK |publisher=Office for National Statistics |accessdate=15 October 2017 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=8 Bisha Koobaad 2016 |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160108051201/http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |dead-url=unfit }}</ref> !Percentage<br>of total<br>area ! data-sort-type="number" |Pop. density |- | style="text-align:left" | [[England]] | 55,268,100 || | 132,938 |53% | 415/km² |- | style="text-align:left" | [[Scotland]] | 5,404,700 || | 80,239 |32% | 67/km² |- | style="text-align:left" | [[Wales]] | 3,113,200 || | 21,225 |9% | 147/km² |- | style="text-align:left" | [[Northern Ireland]] | 1,862,100 || | 14,130 |6% | 132/km² |- class="sortbottom" | style="text-align:left" | [[United Kingdom]] | '''65,648,100''' || | '''248,532''' |100% | '''259/km²''' |} Boqortooyada Midowday waxay u dhaxeysaa waddooyinka 49 ° iyo 61 ° N, dhererka 9 ° W iyo 2 ° E. Waqooyiga Ireland waxay wadaagaan 224-mile (360 km) xuduudaha dhulka Jamhuuriyadda Ireland Xeebta xeebta ee Great Britain waa 11,073 mayl (17,820 km) dheer. Waxay ku xiran tahay wadamada Yurubta ah ee Channel Tunnel, oo ah 31 miles (50 km) (24 mayl) (38 mayl) oo biyo ah) waa tunnelka ugu da'da dheer adduunka. Ingiriisku wuxuu ka dhigan yahay in ka badan kala badh qeybta guud ee UK, oo ka kooban 130,395 kilomitir oo kiiloomitir ah (50,350 sq m). Inta badan dalka ayaa ka kooban dhulal hoose, oo leh dhul dooxo waqooyi-galbeed oo ka mid ah line Tees-Exe; oo ay ku jiraan Buuraha Cumbria ee Degmada Lake, Pennines, Exmoor iyo Dartmoor. Wabiyadaha waaweyn iyo hareeraheeda waa Thames, Severn iyo Humber. Buulka ugu sareeya ee England waa Scafell Pike (978 mitir (3,209 ft)) ee degmada Lake. [[File:London 360 from St Paul's Cathedral - Sept 2007.jpg|thumb|right|400px|London]] Skiddaw massif, magaalada Keswick iyo Derwent Water ee Lakeland Skye waa mid ka mid ah jasiiradaha waaweeyn ee gudaha Inner Hebrides iyo qayb ka mid ah Scottish Highlands Scotland waxay ku fadhidaa saddex meelood meel ka mid ah wadarta guud ee Boqortooyada Midowday (UK), oo ka kooban 78,772 kilomitir kilomitir (30,410 sq mi) oo ku dhawaad ​​siddeed boqol oo jasiiradood, inta badan galbeedka iyo woqooyiga dhulwaynaha; gaar ahaan Hebrides, Orkney Islands iyo Shetland Islands. Iskotland waa waddanka ugu badan buuraha ee Boqortooyada Midowday (UK) iyo dusha sare ee udubdhexaadkeedu waxa uu kala soocaa Khatarta Xuduudda Sare - Dhulka Jarjuubka ah ee Scotland laga soo galo Arran ee galbeedka ilaa Stonehaven ee Bariga Ciladku waxay u kala baxaan laba gobol oo kala duwan; kuwaas oo ka mid ah Woqooyi iyo waqooyi iyo galbeedka iyo dhulka hoose ee koonfurta iyo bariga. Gobollada sare ee gobolka Hiiraan waxaa ku jira dhulalka buuraha ee Scotland, oo ay ka mid yihiin Ben Nevis oo 1,343 mitir (4,406 ft) oo ah meesha ugu sarraysa ee Islaanka Ingiriiska. Degaannada Lowland-gaar ahaan dhulka hoose ee Firfircoonida Clyde iyo Firth of Forth oo loo yaqaan 'Central Bottle' -waxay kufilan yihiin dadkana waxaa ku nool dad badan oo ku yaal Glasgow, magaalada ugu weyn Scotland, iyo Edinburgh, caasimaddeeda iyo xarunteeda siyaasadeed, inkastoo xuduudaha iyo buuradu ay ku dhex jiraan. [[File:UKpop.svg|thumb|right|400px|Population pyramid of the United Kingdom in 2017]] [[File:Population_pyramid_for_the_United_Kingdom_using_2011_census_data.png|thumb|right|400px|Population pyramid for the United Kingdom as at the 2011 census.]] {| class="wikitable sortable" |+Age structure for each five year band<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/population-and-household-estimates-for-the-united-kingdom/rft-table-3-census-2011.xls 2011 Census: Usual resident population by five-year age group and sex, local authorities in the United Kingdom], ons.gov.uk Accessed 23 December 2012</ref> ! Ages attained<br> (years) ! Population ! % of total |- | 0–4 | 3,914,000 | 6.2 |- | 5–9 | 3,517,000 | 5.6 |- | 10–14 | 3,670,000 | 5.8 |- | 15–19 | 3,997,000 | 6.3 |- | 20–24 | 4,297,000 | 6.8 |- | 25–29 | 4,307,000 | 6.8 |- | 30–34 | 4,126,000 | 6.5 |- | 35–39 | 4,194,000 | 6.6 |- | 40–44 | 4,626,000 | 7.3 |- | 45–49 | 4,643,000 | 7.3 |- | 50–54 | 4,095,000 | 6.5 |- | 55–59 | 3,614,000 | 5.7 |- | 60–64 | 3,807,000 | 6.0 |- | 65–69 | 3,017,000 | 4.8 |- | 70–74 | 2,463,000 | 3.9 |- | 75–79 | 2,006,000 | 3.2 |- | 80–84 | 1,496,000 | 2.4 |- | 85–89 | 918,000 | 1.5 |- | 90+ | 476,000 | 0.8 |} == Qurbajoogta Soomaaliyeed == Waxaa jira koox Markhaatiyaasha Yehowah oo [[Af Soomaali]] ah.<ref>[https://apps.jw.org/ui/E/meeting-search.html#/weekly-meetings/search/SO/England,%20UK/52.355518,-1.17432/@51.938641,-1.4171,6z Kulamada qaar ayaa sidoo kale lagu qabtay: Soomaali]</ref> ==Wadanamaha Deggan Britain == *{{Flag|Great Britain}} 95,949,500 m+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 13,500+ *{{Flag|Bangladesh}} 235,000+ *{{Flag|Arab League}} 530,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Pakistan}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 129,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 195,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. *{{Flag|China}} PR, 95,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|South Africa}} 25,200+ == Xubin katahy== * [[NATO]] * [[IADB]] * [[OECD]] * [[ICSID]] * [[Midowga Yurub]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Hayada Cuntada Aduunka]] * * [[Ururka Caafimaadka Aduunka]] * ==Sidoo kale fiiri== * [[USA]] * [[Japan]] * [[Australia]] ==Tixraac== {{Reflist}} {{gumud}} {{Dalalka Yurub}} {{commons|United Kingdom}} [[Category:Yurub]] [[Category:UK]] c9ioro0ogjf662t8rz2rgsky2plj5o8 239447 239446 2022-08-05T18:40:04Z 74.12.157.227 /* Wadanamaha Deggan Britain */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt; |title = {{resize|11.5pt|{{nowrap|Midowga Boqortooyada Britan iyo Woqooyiga Ireland}}}} }} | common_name = Midowga Boqortooyo | linking_name = the United Kingdom<!--for wikilinks – don't remove "the"--> | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn | symbol_type = {{nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:ref|The Royal coat of arms used in Scotland:<br /><center>[[File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|100px]]</center>|}}}} | national_anthem = {{nowrap|"[[God Save the Queen]]"{{#tag:ref|There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>''[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Symbols/NationalAnthem.aspx National Anthem]'', British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for several other countries, namely certain [[Commonwealth realms]].|}}<center>[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>}} | image_map = EU-United Kingdom.svg | alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west. | map_caption = {{map_caption | countryprefix = | country = {{nobold|United&nbsp;Kingdom}} | location_color = cagaar | region = Europe | region_color = buni | subregion = [[Midowga Yurub]] | subregion_color = akhtar }} | languages_type = Luuqada koowaad<br />{{nobold|iyo tan wadanka}} | languages = [[Af-Ingiriis]] | languages2_type = '''Luuqado<br />kale''' | languages2 = <nowiki>Af-Kornish, Af-Irish, Af-Iscots]], Af-Iskot</nowiki>&nbsp;Gaelik<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->, {{nowrap|Ulster-Scots}}, Af-Welsh{{#tag:ref|Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster-Scots, Welsh, Cornish, Irish and Scottish Gaelic, are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British government]] for the purposes of the Charter. See also [[Languages of the United Kingdom]].<ref>{{cite web|url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=148&VL=1 |title=List of declarations made with respect to treaty No. 148|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=12 December 2013}}</ref>}} | languages2_sub = yes | ethnic_groups = 87.1%&nbsp;[[Dadka cad]]<br />7.0%&nbsp;[[Aasiya]]an<br />3.0%&nbsp;[[Dadka Madoow]]<br />2.0%&nbsp;Isku-dhaf<br />0.9%&nbsp;Kuwo kale | ethnic_groups_year = [[2011]] | demonym = [[British]], Briton | capital = [[London]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = capital | government_type = [[Dowlad]] [[Baarlamaan]] [[sharci]] | leader_title1 = [[Boqortooyo]] | leader_name1 = {{nowrap|[[Elizabeth II]]}} | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | legislature = Baarlamaanka | upper_house = {{nowrap|Golaha Duqayda}} | lower_house = {{nowrap|Golaha Bulshada}} | sovereignty_type = Samaysanka | established_event1 = {{nowrap|Midowgii 1707}} | established_date1 = {{nowrap|1 May 1707}} | established_event2 = {{nowrap|Midowgii 1800}} | established_date2 = {{nowrap|1 January 1801}} | established_event3 = Madaxbanaanida Ireland | established_date3 = {{nowrap|5 December 1922}} | EUseats = 78. | area_rank = 80th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 242,495 | area_sq_mi = 93,628 | percent_water = 1.34 | population_estimate_rank = 22nd | population_estimate = 64,100,000<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/2013/index.html |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2013|publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2014}}</ref> | population_census = 63,181,775<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=17 December 2012}}</ref> | population_estimate_year = 2013 | population_census_year = 2011 | population_census_rank = 22aad | population_density_km2 = 255.6 | population_density_sq_mi = 661.9 | population_density_rank = 51aad | GDP_PPP_year = 2014 | GDP_PPP = $2.435&nbsp;trillion | GDP_PPP_rank = 10aad | GDP_PPP_per_capita = $37,744<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=United Kingdom |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014 }}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 27aad | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank= 6th | GDP_nominal_per_capita = $47,141 | GDP_nominal_per_capita_rank = 22aad | GDP_nominal = $3.218 Trillion Dollars | Gini_year = 2022 | Gini_change = hoos u dhac | Gini = 32.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> | Gini_rank = 33aad | HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = joogto<!--increase, decrease, or steady--> | HDI = 0.892<!--number only, between 0 and 1--> | HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 March 2013 |accessdate=27 July 2014 | pages=22–25}}</ref> | HDI_rank = 14aad | currency = [[Pound £]] | currency_code = GBP | time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = &#8203; | time_zone_DST = BST | utc_offset_DST = +1 | date_format = dd/mm/yyyy&nbsp;([[C.D]]) | drives_on = [[Wado marista baabuurta|bidix]] | calling_code = +44 |cctld = [[.uk]] <!--| national_motto = | religion = | footnotes = --> }} '''Boqortooyada Ingiriiska''' ({{lang-en|United Kingdom of Britain}}; {{lang-ar|المملكة المتحدة}}) (loo soo gaabiyo '''[[UK]]''') waa wadan ku yaalo waqooyi galbeed qaarada [[Yurub]]. Midowga boqortooyadani waa [[gasiirad]] ka go'an qaarada Yurub inteeda kale. Britain waxee ka koobantahay, Gobolada [[Ingiriiska]], [[Skotland]], [[Waalis]] iyo [[Woqooyiga Irland]]. Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii Hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go. Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta [[Adolf Hitler|Hitler]] oo la hirgaliyey [[1945]] oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii [[Jarmal]]ka. Abuurista UK waxay ka dhalatay guuldaradii dhexdhexaadinta iyo dib udhigista Wales ee Boqortooyada Ingriiska, oo ay ku xigto ururada England iyo Scotland ee 1707 si ay u sameeyaan Boqortooyada Ingiriiska, iyo ururkii 1801 ee Ingiriiska oo leh Boqortooyada ee Ireland si loo sameeyo Boqortooyada Ingiriiska ee Great Britain iyo Ireland. Bishii lixaad ee Ireland waxay ka soo degtay Boqortooyada Ingiriiska sanadkii 1922-kii, waxay ka tagtay Qorshaha Boqortooyada Ingiriiska iyo Woqooyiga Ireland. Waxaa jira afar iyo toban Ingiriis oo Dibadda ah, haraadiga Boqortooyada Ingiriiska, dhererkeedu wuxuu ahaa 1920-kii, wuxuu ku dhawaad ​​afar meelood meel ka mid ah dhulka adduunka oo dhan wuxuuna ahaa taariikhda ugu weyn ee taariikhda. Saameynta Britishka waxaa lagu ogaan karaa luuqada, dhaqanka iyo hababka sharciga ah ee badan oo ka mid ah gumeysigii hore. [[File:Cardiff castle autumn.jpg|thumb|400px|Cardiff]] Boqortooyada Midowday (UK) waa waddan horumarsan oo leh dhaqaalaha shanaad ee adduunka ugu weyn ee soo saara GDP-ka iyo dhaqaalaha sagaalaad ee ugu weyn iyada oo la iibsanayo sinaanta awoodda. Waxay leedahay dhaqaale dakhligoodu sarreeyo wuxuuna leeyahay "Heer sare" Horumarka Aadanaha ", 16th ee adduunka. Waxay ahayd dalkii ugu horreeyay warshadaha iyo awoodda ugu wayn ee adduunka ee qarnigii 19aad iyo qarniyadii 20aad. Boqortooyada Ingiriisku waxay wali awood weyn ku leedahay caalam ahaan dhaqaalaha, dhaqanka, millatariga, sayniska iyo siyaasadeedba. Waa dawlad nukliyeer ah oo la aqoonsan yahay waana tan lixaad ee kharashka militariga adduunka. Waxa uu xubin joogto ah ka ahaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay tan iyo markii ugu horreeysay ee 1946. Waxa uu ahaa xubin hoggaamiye ah oo ka tirsan Midowga Yurub (EU) iyo horudhackiisii, Bulshada Dhaqaalaha Yurub (EEC), tan iyo 1973; Si kastaba ha ahaatee, aftidii sannadka 2016 waxay keentay 51.9% codbixiyeyaasha UK oo doonaya inay ka baxaan Midowga Yurub, ka dibna wadaxaajoodka dalka ayaa lagu xalliyaa. UK sidoo kale waa xubin ka mid ah Dawlada Dhexe, Golaha Yurub, G7, G20, NATO, Ururka Iskaashatada Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD), Interpol iyo Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO). [[File:FTSE_Logo.svg|thumb|right|300px|]] [[File:Town_Hall,_Sheffield_-_geograph.org.uk_-_1482121.jpg|thumb|right|400px|Sheffield]] [[File:Sheffield_Supertram_-_Tram_Train_399_204_(geograph_5940823).jpg|thumb|right|400px|Tramka Sheffield]] [[File:Paris_Motor_Show_2012_(8065248951).jpg|thumb|right|400px|Babuurka]] [[File:Virgin_Class_390,_390121_"Virgin_Dream",_Lancaster_railway_station_(geograph_4499858).jpg|thumb|right|400px|UK Lancashire]] [[File:Brayford_Pool_-_geograph.org.uk_-_107133.jpg|thumb|right|400px|Lincoln]] 1707 Falimaha Rasuullada Midawga Yurub waxay ku dhawaaqeen in Boqortooyada Ingriiska iyo Scotland ay ahaayeen "United hal boqortooyo Magaca Boqortooyada Ingiriiska", inkasta oo dawlad cusub ay sidoo kale lagu sharxay Falimaha Rasuullada "Boqortooyada Ingiriiska", "Boqortooyada Midowday "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "One Kingdom". Ereyga "Boqortooyada Ingiriiska" waxaa laga helaa isticmaalka sida sharaxaad, laakiin maaha magac, qarnigii 18aad, waddankana marmarka qaarkood loo gudbiyo in kastoo qarniyadii danbe ay ahayd "Boqortooyada Ingiriiska", inkastoo magaceeda rasmiga ah oo buuxa, laga bilaabo 1707 ilaa 1800, wuxuu ahaa "Great Britain", oo aan lahayn "qaab dheer". Falimaha Rasmiga ah ee 1800 waxay midoobeen Boqortooyada Ingiriiska iyo Boqortooyada Ireland 1801, oo samaysay Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Ireland. Kadib qeybtii Ireland iyo madax-bannaanidii Irish Free State sanadkii 1922-kii, oo ka tagtay Northern Ireland oo ah qaybta kaliya ee jasiiradda Irland ee ku taal Boqortooyada Ingiriiska, magaca "Boqortooyada Great Britain iyo Northern Ireland". Inkasta oo Boqortooyada Ingiriiska ay tahay wadan madaxbannaan, waa waddan, England, Scotland, Wales iyo, heerka shahaadada hoose, Waqooyiga Ireland waxaa sidoo kale loo aqoonsan yahay wadamo, inkastoo aysan aheyn dawlad madax-bannaan. Iskotland, Wales iyo Waqooyiga Ayrland waxay awood u leeyihiin in ay is-maamulaan. Bogga internetka ee Ra'iisul Wasaaraha Ingiriiska ayaa isticmaalay weedha "waddamo waddan ah" si uu u sharaxo Boqortooyada Ingiriiska. Qaar ka mid ah warbixinnada tirakoobka, sida kuwa ku jira 12ka gobol ee 1aad ee Boqortooyada Ingiriiska, waxay kaloo tixraacaan Scotland, Wales iyo Northern Ireland sida "gobollada". Waqooyiga Ireland waxaa kale oo loo yaqaan "gobol". Marka laga hadlayo Waqooyiga Ireland, magaca sharraxaadda loo adeegsaday "wuxuu noqon karaa muran, iyada oo xulashadu marar badan muujinayso doorashooyinka siyaasadeed ee qofka". Ereyga "Great Britain" waxaa loola jeedaa sida caadiga ah jasiiradda Great Britain, ama siyaasad ahaan Ingiriiska, Iskotland iyo Wales. Si kastaba ha noqotee, waxaa mararka qaar loo isticmaalaa sida isku dhafka boqortooyada ingiriisku guud ahaan. [kuma jiraan naqshad la siiyey] GB iyo GBR waa qiyaasta waddanka ee dalka Boqortooyada Midowday (fiiri ISO 3166-2 iyo ISO 3166-1 alpha-3), oo sidaas awgeed waxaa isticmaala hay'adaha caalamiga ah si ay ugu gudbiyaan Boqortooyada Ingiriiska. Intaa waxaa dheer, kooxda Olympic-da ee Boqortooyada Ingiriiska ayaa ku tartamaya magaca "Great Britain" ama "Team GB". Ereyga "Britain" waxaa loo isticmaalaa labada isku mid ah Iskuullada Great Britain, iyo sida isku midka ah Boqortooyada Ingiriiska Isticmaalka waa isku dhafan yahay, BBC-da ayaa doorbideysa inay Britain u isticmaasho kaliya Ingiriiska oo keliya Britain iyo Dawladda Ingiriiska, inkasta oo ay aqbali karaan in labaduba tixraacaan Boqortooyada Ingiriiska, doorbidid, xaaladaha intooda badan, si ay u adeegsadaan ereyga UK halkii Ingiriiska. Inkasta oo Guddiga Joogtada ah ee UK ee Magacyada Juquraafiyiinta (oo qeexaya ay yihiin "magacyada joqoraafiga ah ee Boqortooyada Ingiriiska") waxay ku taxan yihiin "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "UK ama U.K." sida gaaban oo loo soo gaabiyo shuruudaha geopolitical ee Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ayrland, laakiin ma liisto "Britain", waxaa loo isticmaalay "si aan rasmi ah" shabakadaha dowladda. [[File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|thumb|right|400px|Plaça Piccadilly Circus]] [[File:Territòris de Cnut lo Grand.png|thumb|right|Cnut lo Grand ([[1016]]-[[1035]]).]] Sifaynta "British" ayaa badanaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo arrimaha ku saabsan Boqortooyada Ingiriiska. Ereygan ma laha xidhiidh sharci oo qeexan, laakiin waxaa loo adeegsadaa sharciga si uu ugu gudbiyo muwaadinimada Ingiriiska iyo arrimaha muwaadiniinta. Dadka reer Boqortooyada Ingiriiska waxay isticmaalaan dhowr shuruudood oo kala duwan si ay u sharaxaan aqoonsigooda qaran waxayna u aqoonsan karaan inay yihiin British; ama sida ingiriiska, Scottish, Welsh, Irish Waqooyi ama Irish; ama labadaba. Welsh, magaca qaabka dheer ee gobolka waa "Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon", iyada oo "Teyrnas Unedig" loo adeegsanayo magaca qaab gaaban bogagga dowladda. Si kastaba ha noqotee, waxaa badanaa loo soo gaabiyaa "DU" ee foomka isbedelka "Y Deyrnas Unedig". Scottish Gaelic, qaabka dheer waa "Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn waa Èireann Tut" iyo foomka gaaban "Rìoghachd Aonaichte". Kadib dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka 1945, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah Afarta Weyn ee awoodda (oo ay weheliyaan Maraykanka, Midowga Soofiyeeti iyo Shiinaha) kuwaas oo la kulmay qorshe hawleedka dagaalka ka dib; wuxuu ahaa saxiixa asalka ah ee Baaqa Qaramada Midoobay. Ingiriiska wuxuu noqday mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay wuxuuna si dhow ula shaqeeyay Maraykanka si loo dhiso IMF, Baanka Adduunka iyo NATO. Si kastaba ha ahaatee, dagaalku wuxuu ka tagay UK si aad u daciifiyay oo ku tiirsan dhaqaale ahaan qorshaha Marshall. Sannadihii ugu dambeeyay dagaalkii, xukuumadda Shaqaaluhu waxay bilowday barnaamij xagjir ah oo dib-u-habeyn ah, taas oo saameyn weyn ku yeelatay bulshada Britishka tobaneeyo sano ka dib. Warshadaha waawayn iyo adeegyada dadweynaha ayaa la qariyey, dawlad bulsho ayaa la aasaasay, iyo nidaam daryeel caafimaad oo dhameystiran oo dadweyne loo bixiyo, Adeegga Caafimaadka Qaranka, ayaa la sameeyay. Korodhka qaranimada ee gumeysiga ayaa ku habsaday xuduudaha dhaqaale ee Britain ee hadda taagan, sidaas darteed siyaasad-dejin la'aan ayaa ahayd mid aan la iska tuuri karin. Independence waxaa la siiyey Hindiya iyo Pakistan sanadkii 1947. In ka badan saddexda sano ee soo socota, kolonyadii badankood ee Boqortooyada Ingiriisku waxay xorowday. Dad badan ayaa noqday xubno ka tirsan Commonwealth Nations. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[ADB]] * [[AIIB]] * [[OECD]] * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * [[Qaramada Midoobay]] * ==Xubin faahfaahin== Boqortooyada Ingiriisku waxay ahayd waddankii saddexaad ee horumarinta hubka nukliyeerka nukliyeerka (oo la sameeyay imtixaankiisii ​​ugu horreeyay ee atomiska ee 1952), laakiin xuduudaha cusub ee soo noqnoqda ee doorka caalamiga ah ee Britain waxaa lagu muujiyey Dhibaatada Suez ee 1956. Faafinta Caalamiga ah ee Luqadda Ingiriiska waxay hubisaa saamaynta caalamiga ah ee suugaanta iyo dhaqanka. Sababtoo ah yaraanta shaqaalaha ee 1950-yadii, xukuumaddu waxay ku dhiirri-galisay socdaalka ka yimid wadamada Commonwealth-ka. Tobanaan sano ka dib, Boqortooyada Midowday waxay noqotay bulsho ka soo jeeda qowmiyado ka badan intii hore. In kasta oo ay korodheen heerarka noloshooda dhammaadka dabayaaqadii 1950 iyo 1960-kii, waxtarka dhaqaalaha ee Boqortooyada Ingiriiska wuxuu ahaa mid aan ka badnayn intii badan oo ka mid ah tartamayaashiisa sida Faransiiska, Galbeedka Jarmalka iyo Jabon. [[File:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|left|250px|Lo [[Palais de Westminster]], sèti del Parlament Britanic, a Londres.]] [[File:Ecosse_carte_physique.png|thumb|250px|left|Mapa d'Escòcia]]'''Escòcia''' Hoggaamiyeyaasha wadamada xubnaha ka ah Midowga Yurub ee 2007. Boqortooyada Ingiriiska waxay ku biirtay Jaaliyadaha Dhaqaalaha Yurub sanadkii 1973-dii. Aftida lagu qabtay 1975, 67% codbixiyayaashu waxay u codeeyeen inay joogaan EEC, [127] laakiin 52% ayaa u codeeyay inay ka baxaan EU sannadka 2016. [128] Sannadkii 1960, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah toddobada xubnood oo ka mid ah Yurubta Bilaashka ah. Ururka Ganacsiga (EFTA), laakiin 1973 waxay ka tagtay inay ku biirto Beesha Yurub (EC). Markii Midowga Yurub uu noqday Midowga Yurub (EU) sanadkii 1992, UK waxay ka mid ahayd 12 xubnood oo aasaasay. Heshiiska Lisbon waxaa la saxiixay sannadkii 2007, kaas oo ah qaabka dastuuriga ah ee Midowga Yurub tan iyo markaas. Meesha guud ee Boqortooyada Ingiriiska waa qiyaastii 243,610 kilomitir oo isku wareeg ah (94,060 sq mi). Wadanku wuxuu qayb ka yahay qaybta ugu muhiimsan ee Islaaxyada oo ay ku jiraan jasiiradda Great Britain, waqooyi bari lixaad ee jasiiradda Irland iyo jasiiradaha yar yar ee ku xeeran. Waxay u dhaxeysaa Badda Waqooyiga Atlantik iyo Badda Waqooyi oo leh xeebta koonfureed ee ku taala xeebta waqooyiga Faransiiska, taas oo ay kala soocaan Ingiriisiga Kaniisada Sannadkii 1993-kii 10% Boqortooyada Midowday ayaa laga beeri jiray, 46% ayaa loo isticmaalay daaqa iyo 25% oo beeraha lagu beeray. Xafiiska Royal Greenwich Observatory ee London waa meesha ugu qeexan ee ah Meridian. ==Cuunto UK== <gallery> Bangers and mash 1.jpg|Bangers and mash. Irish Stew (10320713316).jpg|Irish stew. Fish and chips.jpg|Fish and chips. </gallery> {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" ! class="unsortable" |Part !Population<br>(mid-2016)<ref name="population">{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/bulletins/annualmidyearpopulationestimates/mid2016#population-of-england-reaches-55-million |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2016 |publisher=Office for National Statistics}}</ref> ! colspan="2" class="unsortable" |Percentage ! data-sort-type="number" |Area<br>(km<sup>2</sup>)<ref name="area">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |title=The Countries of the UK |publisher=Office for National Statistics |accessdate=15 October 2017 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=8 Bisha Koobaad 2016 |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160108051201/http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |dead-url=unfit }}</ref> !Percentage<br>of total<br>area ! data-sort-type="number" |Pop. density |- | style="text-align:left" | [[England]] | 55,268,100 || | 132,938 |53% | 415/km² |- | style="text-align:left" | [[Scotland]] | 5,404,700 || | 80,239 |32% | 67/km² |- | style="text-align:left" | [[Wales]] | 3,113,200 || | 21,225 |9% | 147/km² |- | style="text-align:left" | [[Northern Ireland]] | 1,862,100 || | 14,130 |6% | 132/km² |- class="sortbottom" | style="text-align:left" | [[United Kingdom]] | '''65,648,100''' || | '''248,532''' |100% | '''259/km²''' |} Boqortooyada Midowday waxay u dhaxeysaa waddooyinka 49 ° iyo 61 ° N, dhererka 9 ° W iyo 2 ° E. Waqooyiga Ireland waxay wadaagaan 224-mile (360 km) xuduudaha dhulka Jamhuuriyadda Ireland Xeebta xeebta ee Great Britain waa 11,073 mayl (17,820 km) dheer. Waxay ku xiran tahay wadamada Yurubta ah ee Channel Tunnel, oo ah 31 miles (50 km) (24 mayl) (38 mayl) oo biyo ah) waa tunnelka ugu da'da dheer adduunka. Ingiriisku wuxuu ka dhigan yahay in ka badan kala badh qeybta guud ee UK, oo ka kooban 130,395 kilomitir oo kiiloomitir ah (50,350 sq m). Inta badan dalka ayaa ka kooban dhulal hoose, oo leh dhul dooxo waqooyi-galbeed oo ka mid ah line Tees-Exe; oo ay ku jiraan Buuraha Cumbria ee Degmada Lake, Pennines, Exmoor iyo Dartmoor. Wabiyadaha waaweyn iyo hareeraheeda waa Thames, Severn iyo Humber. Buulka ugu sareeya ee England waa Scafell Pike (978 mitir (3,209 ft)) ee degmada Lake. [[File:London 360 from St Paul's Cathedral - Sept 2007.jpg|thumb|right|400px|London]] Skiddaw massif, magaalada Keswick iyo Derwent Water ee Lakeland Skye waa mid ka mid ah jasiiradaha waaweeyn ee gudaha Inner Hebrides iyo qayb ka mid ah Scottish Highlands Scotland waxay ku fadhidaa saddex meelood meel ka mid ah wadarta guud ee Boqortooyada Midowday (UK), oo ka kooban 78,772 kilomitir kilomitir (30,410 sq mi) oo ku dhawaad ​​siddeed boqol oo jasiiradood, inta badan galbeedka iyo woqooyiga dhulwaynaha; gaar ahaan Hebrides, Orkney Islands iyo Shetland Islands. Iskotland waa waddanka ugu badan buuraha ee Boqortooyada Midowday (UK) iyo dusha sare ee udubdhexaadkeedu waxa uu kala soocaa Khatarta Xuduudda Sare - Dhulka Jarjuubka ah ee Scotland laga soo galo Arran ee galbeedka ilaa Stonehaven ee Bariga Ciladku waxay u kala baxaan laba gobol oo kala duwan; kuwaas oo ka mid ah Woqooyi iyo waqooyi iyo galbeedka iyo dhulka hoose ee koonfurta iyo bariga. Gobollada sare ee gobolka Hiiraan waxaa ku jira dhulalka buuraha ee Scotland, oo ay ka mid yihiin Ben Nevis oo 1,343 mitir (4,406 ft) oo ah meesha ugu sarraysa ee Islaanka Ingiriiska. Degaannada Lowland-gaar ahaan dhulka hoose ee Firfircoonida Clyde iyo Firth of Forth oo loo yaqaan 'Central Bottle' -waxay kufilan yihiin dadkana waxaa ku nool dad badan oo ku yaal Glasgow, magaalada ugu weyn Scotland, iyo Edinburgh, caasimaddeeda iyo xarunteeda siyaasadeed, inkastoo xuduudaha iyo buuradu ay ku dhex jiraan. [[File:UKpop.svg|thumb|right|400px|Population pyramid of the United Kingdom in 2017]] [[File:Population_pyramid_for_the_United_Kingdom_using_2011_census_data.png|thumb|right|400px|Population pyramid for the United Kingdom as at the 2011 census.]] {| class="wikitable sortable" |+Age structure for each five year band<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/population-and-household-estimates-for-the-united-kingdom/rft-table-3-census-2011.xls 2011 Census: Usual resident population by five-year age group and sex, local authorities in the United Kingdom], ons.gov.uk Accessed 23 December 2012</ref> ! Ages attained<br> (years) ! Population ! % of total |- | 0–4 | 3,914,000 | 6.2 |- | 5–9 | 3,517,000 | 5.6 |- | 10–14 | 3,670,000 | 5.8 |- | 15–19 | 3,997,000 | 6.3 |- | 20–24 | 4,297,000 | 6.8 |- | 25–29 | 4,307,000 | 6.8 |- | 30–34 | 4,126,000 | 6.5 |- | 35–39 | 4,194,000 | 6.6 |- | 40–44 | 4,626,000 | 7.3 |- | 45–49 | 4,643,000 | 7.3 |- | 50–54 | 4,095,000 | 6.5 |- | 55–59 | 3,614,000 | 5.7 |- | 60–64 | 3,807,000 | 6.0 |- | 65–69 | 3,017,000 | 4.8 |- | 70–74 | 2,463,000 | 3.9 |- | 75–79 | 2,006,000 | 3.2 |- | 80–84 | 1,496,000 | 2.4 |- | 85–89 | 918,000 | 1.5 |- | 90+ | 476,000 | 0.8 |} == Qurbajoogta Soomaaliyeed == Waxaa jira koox Markhaatiyaasha Yehowah oo [[Af Soomaali]] ah.<ref>[https://apps.jw.org/ui/E/meeting-search.html#/weekly-meetings/search/SO/England,%20UK/52.355518,-1.17432/@51.938641,-1.4171,6z Kulamada qaar ayaa sidoo kale lagu qabtay: Soomaali]</ref> ==Wadanamaha Deggan Britain == *{{Flag|Great Britain}} 95,949,500 m+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 13,500+ *{{Flag|Bangladesh}} 235,000+ [<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>]. *{{Flag|Arab League}} 533,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Pakistan}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 129,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 195,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. *{{Flag|China}} PR, 95,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|South Africa}} 25,200+ == Xubin katahy== * [[NATO]] * [[IADB]] * [[OECD]] * [[ICSID]] * [[Midowga Yurub]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Hayada Cuntada Aduunka]] * * [[Ururka Caafimaadka Aduunka]] * ==Sidoo kale fiiri== * [[USA]] * [[Japan]] * [[Australia]] ==Tixraac== {{Reflist}} {{gumud}} {{Dalalka Yurub}} {{commons|United Kingdom}} [[Category:Yurub]] [[Category:UK]] rsoppwksxchlcc0jyvbp8kzs5q6xbas Sacuudi Carabiya 0 4471 239321 237993 2022-08-05T12:09:53Z Mwasoge 29030 /* Waddanmaha Degaan Saudi Arabia */ wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Western Asia}} {{Infobox country | conventional_long_name = Boqortooyada Sacuudi Carabiya ٱلْمَمْلَكَة ٱلْعَرَبِيَّة ٱلسُّعُوْدِيَّة (Carabi) Al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah | common_name = | native_name = | image_flag = Flag of Saudi Arabia.svg | image_coat = | symbol_type = Emblem | national_motto = {{nowrap|لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱلله، مُحَمَّدٌ رَسُوْلُ ٱلله}}<Br/>"{{transl|ar|Lā ʾilāha ʾillā Llāh, Muḥammadur rasūlu Llāh}}"<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]; [[Muhammad]] is the messenger of God."<!--This phrasing is taken from the following saudiembassy.net reference. Also, community consensus on Wikipedia is that 'Allah' is best translated into English by 'God', with a capital 'G'. Do not change it without first raising it on the talk page.--><Ref>{{cite web|url=http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |title=About Saudi Arabia: Facts and figures |publisher=The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington, DC|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417231457/http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |archive-date=17 April 2012 }}</ref>{{efn|The ''[[Shahada|Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allah|Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<Ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}}</Ref><ref>'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''.</Ref><Ref>{{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L. Gardet}}</Ref>}} (''[[Shahada]]'') | national_anthem = {{lang|ar|ٱلنَّشِيْد ٱلْوَطَنِي ٱلسُّعُوْدِي}}<Br/>"[[National Anthem of Saudi Arabia|{{transl|ar|an-Našīd al-Waṭanīy as-Suʿūdī}}]]" <Br/> "National Anthem of Saudi Arabia"<Br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|center]]</div> | image_map = Saudi Arabia (orthographic projection).svg | capital = [[Riyadh]] | coordinates = {{Coord|24|39|N|46|46|E|type:city_region:SA}} | largest_city = Riyadh | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]<Ref name="CIA World Factbook" /><ref>{{cite web |title=Basic Law of Governance |url=https://www.moe.gov.sa/en/TheMinistry/AboutKSA/Pages/System-of-Governance.aspx |website=Ministry of Education |publisher=Ministry of Education – Kingdom of Saudi Arabia |access-date=1 September 2020}}</Ref><!-- Do not edit without talkpage consensus. --> | regional_languages = | religion = {{unbulleted list |93.0% [[Islam in Saudi Arabia|Islam]] ([[State religion|official]])<Ref>{{cite web |title=Saudi Arabia - The World Factbook |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |website=CIA |publisher=CIA |access-date=30 May 2021}}</Ref> *:85–90% [[Sunni Islam in Saudi Arabia|Sunni]] *:10–15% [[Shia Islam in Saudi Arabia|Shia]] |4.4% [[Christianity in Saudi Arabia|Christianity]] |1.1% [[Hinduism in Saudi Arabia|Hinduism]] |0.3% [[Buddhism in Saudi Arabia|Buddhism]] |0.3% [[Irreligion in Saudi Arabia|Unaffiliated]] }} | demonym = {{unbulleted list |[[Saudis|Saudi]]|Saudi Arabian}} | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[absolute monarchy]] | leader_title1 = [[King of Saudi Arabia|King]] | leader_name1 = [[Salman bin Abdulaziz]] | leader_title2 = [[Prince of Saudi Arabia|Prince of Saudi Arabia]] | leader_name2 = [[Prince Mohammed bin Salman]] | legislature = none{{efn|There is a [[Consultative Assembly of Saudi Arabia|Consultative Assembly]], or Shura Council, which has no legislative power.<Ref>{{cite book|first1=Robert W.|last1=Hefner|title=Remaking Muslim Politics: Pluralism, Contestation, Democratization|url=https://books.google.com/books?id=MmmVMCBej8oC&q=Saudi%2520%2522consultative%2520assembly%2522%2520no%2520legislative%2520power&pg=PA202|publisher=Princeton University Press|date=2009|isbn=978-1-4008-2639-1|page=202}}</ref> As its role is only consultative it is not considered to be a legislature.<ref>{{cite web|access-date=2021-06-06|title=Analysts: Saudi Arabia Nervous About Domestic Discontent |publisher= VoA News - English|url=https://www.voanews.com/middle-east/analysts-saudi-arabia-nervous-about-domestic-discontent|website=www.voanews.com}}</Ref> }} | sovereignty_type = [[History of Saudi Arabia|Establishment]] | established_event1 = [[Emirate of Diriyah|First Saudi State]] | established_date1 = 1744 | established_event2 = [[Emirate of Nejd|Second Saudi State]] | established_date2 = 1824 | established_event3 = [[Emirate of Riyadh]] | established_date3 = 13 January 1902 | established_event4 = [[Unification of Saudi Arabia|Unification]] | established_date4 = 23 September 1932 | established_event5 = [[United Nations Charter|Admitted]][[United Nations Conference on International Organization|to the]] [[United Nations]] | established_date5 = 24 October 1945 | established_event6 = [[Basic Law of Saudi Arabia|Current constitution]] | established_date6 = 31 January 1992 | area_km2 = 2,149,690<Ref>name="CIA World Factbook"</Ref> | area_rank = 12th | area_sq_mi = 830,000 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | percent_water = 0.7 | population_estimate = 34,218,169<Ref>name=population>{{cite web|title=The total population – General Authority for Statistics|url=https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|website=stats.gov.sa|access-date=31 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082640/https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|archive-date=3 April 2019|url-status=dead}}</Ref> | population_census = | population_estimate_year = 2019 | population_estimate_rank = 40th | population_census_year = | population_density_km2 = 15 | population_density_sq_mi = 38.8 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | population_density_rank = 174th | GDP_PPP = $1.924 trillion <Ref>name=imf2>{{cite web |url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=86&pr1.y=9&c=456&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Saudi Arabia |publisher=International Monetary Fund}}</Ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 14th | GDP_PPP_per_capita = $56,817<Ref>name=imf2 </Ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 12th | GDP_nominal = $779.289 billion<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 18th | GDP_nominal_per_capita = $23,566<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_per_capita_rank = 35th | Gini = 45.9 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <Ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |title=The World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=28 May 2019}}</Ref> | Gini_rank = | HDI = 0.854 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <Ref> name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</Ref> | HDI_rank = 40th | currency = [[Saudi Riyal]] (SR) | currency_code = SAR | time_zone = [[Arabia Standard Time|AST]] | utc_offset = +3 | date_format = dd/mm/yyyy ([[Hijri year|AH]]) | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Saudi Arabia|+966]] | cctld = {{unbulleted list |[[.sa]] |[[السعودية.]]}} | today = | ethnic_groups = 90% [[Arabs|Arab]] <br /> 10% [[Afro-Arabs|Afro-Arab]] | ethnic_groups_year = 2014 <Ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702033527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|url-status=dead|archive-date=2014-07-02|title=The World Factbook|date=2 July 2014}}</Ref> | religion_ref = <Ref> name=pewl>{{cite web|title=Religious Composition by Country|url=https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf|archive-date=23 March 2018|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=10 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323215031/http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf}}</Ref> | religion_year = 2010 }} [[w:ar:السعودية]][[w:arc:ܣܥܘܕܝܐ]] {{Coord|24|N|45|E|scale:10000000|display=title}} '''Sacuudiga''' ama '''Boqortooyada Sacuudi Carabiya''' ([[Af-Carabi]] المملكة العربية السعودية ) waa wadan muslin ah oo ku yaala qaarada Aasiya, gaar ahaan mandiqada [[Bariga Dhexe|bariga dhexe]]. waxayna xad lawadagtaa, wadamada [[Ciraaq]], [[Urdun]], [[Kuweyt]], [[Qatar]], [[Baxrayn]], [[Yemen]] iyo [[Imaaraatka carabta]]. Waxaa kale oo xad lawadaagaa [[Gacanka faarisiga]], oo kaga beegan dhinaca [[Woqooyi]] [[Bari]] iyo [[Baddacas]] oo [[Galbeed]]ah dadka sucuudiga tiradooda waxaa lagu qiyaasaa, in ka badan 27 miliyan oo qof. [[File:Riyad_Bank_logo.svg|thumb|right|400px|]] <nowiki>Boqortooyada waxaa yimaada sanadkii in la badan 2 milyan oo ruux Sacuudi Carabiya (/ ˌsɔːdi əreɪbiə / (ku saabsan dhawaaqa maqalka), / ˌsaʊ- / (ku saabsan codkan maqal); Carabi: السعودية as-Sucuudiyyah ama as-Sacuudiyyah), si rasmi ah Boqortooyada Sacuudi Carabiya (BSC; Carabi: المملكة العربية السعودية al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah, ku saabsan codkani (caawimaad · info)}}}, waa dal ku yaal galbeedka Aasiya oo ka kooban qaybta jasiiradda Carabta. Sacuudi Carabiya ayaa ah gobolka ugu weyn ee madaxbannaan ee Bariga Dhexe, oo ah juqraafi ahaana shanaad ee ugu weyn Asia, tan labaad ee dunida Carabta ka dib Algeria iyo 12 -aad ee adduunka ugu weyn. . Sacuudi Carabiya ayaa xuddun u ah Jordan iyo Ciraaq waqooyi, Kuwait ilaa waqooyi bari, Qadar, Bahrain iyo Imaaraadka Imaaraadka Carabta xagga bari, Oman ilaa koonfur iyo yemen xagga koonfureed. Waxaa laga soocay Israel iyo </nowiki>[[Masar]] by Gacanka Cadaba. Waa waddanka keliya ee leh xeebta Badda Cas iyo xeebta Gacanka, oo badi dhulkeeda waxay ka kooban tahay lamadegaan, dhul hoose iyo buuro. Sacuudi Carabiya waa dhaqaalaha ugu weyn ee Bariga Dhexe ilaa Oktoobar 2018 iyo 18aad ee adduunka ugu weyn. Xuduuda hadda ka jirta Sacuudi Carabiya waxay ahayd goobo dhaqameedyo iyo dhaqamo qadiimi ah. Taariikhda Sacuudi Carabiya waxay muujineysaa qaar ka mid ah raadintii hore ee hawlaha bani-aadamka adduunka. [[File:Tadawul_logo.svg|thumb|right|400px|]] Diinta labaad ee adduunka ugu weyn, Islaam, ayaa ka soo baxay maalinta casriga ah ee Sacuudi Carabiya. Horraantii 7aad, Nabiga Islaamka wuxuu midoobey dadweynaha Carabta isla markaana abuuray nidaam diimeed oo Islaami ah. Kadib markii uu geeriyooday 632, taageerayaashiisa si degdeg ah ayey u balaariyeen dhulka xukunka Muslimka ee ka baxsan Carabta, oo ka adkaaday dhulalka waaweyn ee dhulalka ah (laga bilaabo Iberian Peninsula ee galbeedka ilaa maalinta casriga ah ee Pakistan ee Bariga). Carabta oo ka soo jeeda waqooyiga Suudaan taariikhda casriga ah waxay aasaaseen Rashiidun (632-661), Umayyad (661-750), Abbasid (750-1517) iyo Fatimid (909-1171) Khaliifad iyo sidoo kale dhulal badan oo kale oo Asia ah, Afrika iyo Europe. [[File:Riyadh_City_Logo.svg|thumb|right|400px|]][[Faisal_II_of_Saudi_Arabia_portrait.jpg|thumb|right|250px|]][[File:Fahd of Saudi Arabia Portrait.jpg|thumb|right|250px|]] Deegaanka Sacuudi Carabiya wuxuu hore u ahaan jirey afar gobol oo kala duwan: Hejaz, Najd iyo qaybo ka mid ah Bariga Carabta (Al-Ahsa) iyo Koonfurta Carabta ('Asir') Boqortooyada Sacuudi Carabiya waxaa aasaasay sannadkii 1932 by Ibn Saud. Waxa uu ku biiray afartan gobol hal waddan iyada oo loo marayo qabsashooyin taxane ah oo laga bilaabo 1902 la qabsaday Riyadh, oo ah aabaha gurigiisa oo ka tirsan qoyskiisa, House of Saud. Sacuudi Carabiya ayaa tan iyo markii uu ahaa boqortooyo baddan, si wax-ku-ool ah oo kali-talisnimo ah loo maamulay khadadka islaamka. Dhaqdhaqaaqa diiniga ah ee Wahhabi ee kuyaal Sunniga Islaamka waxaa loo yaqaan "muhiimada ugu muhiimsan ee dhaqanka Sacuudiga" == Taariikh == Sacuudiga waxee ka mid tahay wadamada Adoonta lahaan jirtay, wadanka sacuudiga waxaa la sameeyay sanadka marka oo ahaa 1902, ninka sameeyay waxa uu ahaa [[Cabdul Casiis al Sacuudi|Ibn Sacuudi]], waxaana boqortooyada Sacuudiga noqday sanadka marka oo ahaa 1932, cabdul casiis wuxuu dhalay caruur ka badan 50 ruux. Waxaana markii ugu horeesay dhaxlay boqortooyada Wiilkiisa sanadka marka uu ahaa. 1964 kii. Magaciisana waxaa la dhihi jiray (Faysal bin Cabdul Casiis Al sacuudi) wuxuuna bilaabay in uu keeno adoomo. wuxuuna sacuudiga ka abuuray goobo waxbarasho.Sida iskuulo iyo meelaha kale ee cilmiga diiniga lagu barto iyo goobo caafimaad.Sida isbitaalada. Siyaasiyiinta wadanka sacuudiga ma eesan jeclaan jirin siyaasada wadamada reer galbeedka Sida wadanka Boqortootada ingiriiska (English) iyo wadanka kale ee maraykanka (america). Markii uu bilaawday Dagaalkii Gacanka oo u dhaxeeyay [[Qaramada Midoobay]] (QM) iyo wadanka Ciraaq sanadka marka uu ahaay 1991, sacuudiga waxee militari soo dhoobtay xuduudkeeda, isla markaas sacuudiga waxaa lagu soo weeraray sawaariiq waxeena ku dhaceen magaalada (Riyaad) ee caasimada wadanka sacuudiga Waqtigaas kadib sacuudiga waxuu saaxiib fiican la noqday wadanka mareykanka(america) Boqorkii sacuudi carabiya ee 《Fahad bin Cabdul Casiis Al Sacuudi》 waxuu ahaan jiray boqor iyo raiisul wasaare oo loo doortay sanadka marka uu ahaa 1982 kii waxuuna dhintay sabadka marka uu ahaa 2005 tii Kadibna waxaa bedelay [[Cabdullahi bin Cabdul Casiis Al Sacuudi]]. [[File:Arabia Saudita - Expansion entre 1914 e 1934.png|thumb|Expansion dau territòri saudita entre 1910 e 1950.]]<Br/>[[File:Abdullah of Saudi Arabia.jpg|right|250px|Abdullah ibn Abd al-Aziz 2012|thump|210]] Sacuudi Carabiya waxay ku dhawaad ​​80% Jasiiradda Carabta (Xuduudaha ugu weyn adduunka), oo u dhaxeeya waddooyinka u dhaxeeya 16 ° iyo 33 ° N, iyo dhererka 34 ° iyo 56 ° E. Sababta oo ah xuduudaha koonfureed ee waddanka Imaaraadka Carabta iyo Oman ma aha mid si sax ah loo calaamadeeyay, cabbirka saxda ah ee waddanka lama yaqaan. [292] Caqabada CIA ee dunidu waxay ku qiyaastay 2,149,690 km2 (830,000 sq mi) iyo liisaska Sacuudi Carabiya oo ah gobolka 13aad ee ugu wayn dunida. Waa juquraafi ahaan waddanka ugu weyn ee Qaadka Carbeed. [[File:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg|thumb|right|250px]]Re.[[Salman bin 'Abd al-'Aziz Al Sa'ud|Salmān]], sovrano dal [[2015]] ==UN Tiroka== '''682''' Juqraafiyada Sucuudigu waxay ku badan tahay xeebta Carbeed, oo la xidhiidha semi-lama-degaanka iyo geed-geedka (eeg muuqaalka dayax-gacmeedka) iyo dhowr buurood iyo goobo dhaadheer. Xaqiiqdii, waxaa jira tiro ka mid ah loola xiriiriyey oo ay ku jiraan 647,500 km2 (250,001 sq m) Rub 'al khali ("Quarter Boos") oo ku yaalla qaybta koonfur bari ee dalka, xeebta aduunka ee ugu weyn ee cagaaran. Waxaa jira harooyin yar oo dalka ka mid ah laakiin aan lahayn wabiyada joogtada ah, si kastaba ha ahaatee wadada ayaa aad u badan. Meelaha bacrin ah waa in laga helaa kaydka alaabooyinka dhulka, basaska, iyo oases. Muuqaalka ugu muhiimsan ee ugu muhiimsan waa bareegga dhexe ee ka soo baxa Badda Cas oo si tartiib ah ugu soo degaya Caddaanka iyo Gacanka Ciraaq. Xeebta Badda Cas, waxaa jira cirif dhuxul ah, oo loo yaqaan Tihamah barbar socda taas oo ku socota dabagal balaadhan. Gobolka Koonfur galbeed ee Asir waa buuro, waxaana ku jira 3,133 m (10,279 ft) Buur Sawda, oo ah meesha ugu sarraysa dalka. Marka laga reebo gobolka koofur galbeed ee Asir, Sacuudi Carabiya waxay leedahay cimilo cilad ah oo leh heerkul aad u sarreeya iyo heerkulka khafiifka ah ee habeenkii. Heerkulka xagaaga ee celceliska heerkulkiisu waa 45 ° C (113 ° F), laakiin wuxuu noqon karaa mid u sareeya 54 ° C (129 ° F). Xilliga jiilaalka heerkulku wuxuu yareeyaa 0 ° C (32 ° F). Guga iyo dayrta kuleylku waa diirimaad, heerkulka celcelis ahaan qiyaastii 29 ° C (84 ° F). Roobka sannadlaha ah ayaa aad u hooseeya. Goobta Asir waxay ku kala duwantahay in ay saameyn ku yeelato maraakiibta Hindiya, inta badan waxay dhacaan inta u dhexeysa bilaha Oktoobar ilaa Maarso. Celcelis ahaan 300 mm (12 in) oo ah roobabku waxay dhacaan muddadan, taas oo qiyaastii 60% roobabkii sanadlaha ahaa. ==Xubin== * [[IMF]] * * * [[ADB]]* * * [[AIIB]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * * [[Jaamacada Carabta]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * * * ==Waddanmaha Degaan Saudi Arabia== *{{Flag| Sacuudi Carabiya}} 31.295,000+ *{{flag|Arab League}} 1.296,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Bangladesh}} 1.295,000+ * {{Flag|Pakistan}}1.750,000+ * {{Flag|Brazil}} 130,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 50,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. ==Daadka deggan United Arab Emirates== * {{Flag|United Arab Emirates}} 9,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,253,000+ * {{Flag|Arab League}} 2,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 952,000+ * {{Flag|Malaysia}} 11,000+ * {{Flag|Japan}} 13,000+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+* {{Flag|Australia}} 120,000+ *{{Flag|Canada}} 125,000 [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR 65,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. The very large expatriate communities also speak their own languages, the most numerous of which, according to 2019* data: are Bengali (~1,500,000), Tagalog (~900,000), Eastern Punjabi (~800,000), Urdu (~750,000), Egyptian Arabic (~650,000), Rohingya, North Levantine Arabic (both ~500,000)[489] and Malayalam.[490]. Non-{{flag|Arab League}} State: Countries migrant workers come mainly from: '''[[ Midowga Yurub]]''', '''[[Great Britain]]''', ''[[Bangladesh]]'', '''[[Bakistaan]]''', ''[[Indonesia]]'', ''[[Philippines]]'', and many others at 12.49+ millions.!! <REF>[[https://www.arabnews.com/saudi-arabia/news/875131]]</REF>. [https://www.internationalinvestment.net/news/4026204/250-expats-left-saudi-arabia-3q2020][https://www.expatfocus.com/general/these-five-countries-have-the-highest-percentage-of-expats-find-out-why-2514] Duurjoogta waxaa ka mid ah Leopard Carbeed, Jahannamo, Dhallinyaro, Dhoobleey, Koontooyin, Gaadhi, bisad ciid, iyo jerboa. Xayawaanka sida xayawaanka, oryx, leopards iyo cheetahs waxay ahaayeen kuwo badan illaa qarnigii 19aad, markii xayawaan ballaadhan ay hoos u dhigtay xayawaankan. Shimbiraha waxaa ka mid ah falcons (oo la qabto oo loo tababaray sidii loo ugaadhsiin lahaa), gorgortanka, maqaarka, waraaqaha, qashinka, iyo bulubyada. Waxaa jira noocyo kala duwan oo abeesooyin ah, kuwaas oo intooda badani yihiin kuwo qarxa. Sucuudi Carabiya waxay ku nooshahay nolol aad u qoto dheer. Deegaanka Badu-yo gaar ahaan waa nidaam hodan ah oo kala duwan. In ka badan 1200 nooc oo kalluun ayaa laga diiwaangeliyey Badda Cas, 10% oo ka mid ah kuwaan ayaa laga helaa meel kale.[https://www.saudi-expatriates.com/2015/05/foreign-workers-population-in-ksa.html] [https://www.globalmediainsight.com/blog/saudi-arabia-population-statistics] [https://www.expatica.com/sa/moving/about/an-introduction-to-saudi-arabia-71251/#:~:text=Saudi%20Arabia%20is%20the%20Middle,population%20(around%2033%20million)] ==Eqtisaadka iyo Dhaqaale == Sacuudigu waa dowlada waa ugu weyn Dawladaha [[Carabta]] & [[Islaamka]] iyo kan siddeed iyo tobnaad ee ugu weyn [[aduunka]]. Xubin joogta ah iyo aasaasaha '''[[OPEC]]'''. [[Sacuudi Carabiya]] sidoo kale waa qayb ka mid ah golaha '''[[Kooxda Labaatanka]]''' oo ah mid ka mid ah dhaqaalaha ugu weyn [[aduunka]]. Dhaqaaluhu wuxuu si weyn ugu tiirsan yahay ilaalinta iyo adeegyada ay taageeraan dawladda qaranka iyo qoyska boqortooyada.` Iyada oo lagu qiyaasay qiimihiisu yahay US$ ''33.00'' trillion, [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu leeyahay kaydka khayraadka dabiiciga ah ee labaad ee ugu qiimaha badan. Inta badan kaydka Sucuudigu waxa uu ku jiraa qaab batroolka iyo gaasta dabiiciga ah. Dalku wuxuu leeyahay kaydka kaydka batroolka ee la xaqiijiyay ee labaad, iyo kaydka gaaska dabiiciga ah ee shanaad ee ugu wayn. Sacuudiga ayaa hadda ah dalka ugu badan ee dhoofiya batroolka [[aduunka]].!! '''[[Saudi aramco]]''', ama '''Saudi Arabian Oil Company''', waa shirkadda ugu weyn adduunka marka la eego suuq-geynta suuqa oo dhan US$ '''8.9''' trillion, in kasta oo saamiyadeeda ganacsigu ay ku fadhiyaan US$ ''2.36'' trillion, wax yar ka horreeya '''[[Abbal]] Inc'''. Shirkaddu waa shirkadda ugu weyn ee isku dhafka ah ee saliidda iyo gaaska. Waxay xarunteedu tahay Dhahran, [[Sacuudi Carabiya]] waxayna ka shaqeysaa adduunka oo dhan, iyadoo shaqaaleysiisay in ka badan 70,000 oo qof. Shirkadda ayaa si guud u shaacbaxday Diseembar 2019 markii ay iibisay US$ '''1.98''' tiriliyan oo saami ah, taasoo ah bixinta ugu weyn ee bilawga ah ee dadweynaha taariikhda.<ReF>https://www.fxcm.com/markets/insights/10-largest-companies-in-world-market-cap/</Ref>.!! [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu kamid yahay wadanka ugu soo saaritaanka badan shiidaalka ceyriinka ah iyo saliida sisaa darteed sacuudiga waa in uu '''[[Midowga Yurub]]''' da iyo '''[[Midowga Afrika]]''' da la saaxiibto.<Ref>https://incorporated.zone/largest-companies-by-market-cap-in-the-world/</Ref>.!! == jawiga == wadanka sacuudiga waa wadan aad u kulul waayo waxaa ku yaalo saxaro weyn oo daboola 40% wadanka oo dhan [[File:Foreign workers in Saudi Arabia.png|250px|thumb|Dhul balaadhinta Sucuudiga intii u dhaxaysay 1960kii iyo 1990kii.png]] {| class="wikitable centre" [[File:Persian Gulf economy map PL.png||thumb|Mapa economica del Golf Persic]][[File:Top_ten_military_expenditures_in_US$_Bn._in_2014,_according_to_the_International_Institute_for_Strategic_Studies.PNG|thumb|Worldwide military spending 2014&15*_*`|250px|left]][[File:Worldwide military spending 2005 (horizontal).svg|250px|right]] |- !scope=col| ||scope=col|Numéro ||scope=col|Province ||scope=col|Capitale |- | |- |[01.] | [[Al Bahah |Al Bahah Area]] | [[Al Bahah]] |- |[02.] | [[Riyadh|Le Riyadh]] | [[Riyadh]] |- |[03.] | [[Al Jawf|Al Jawf]] | [[Sakaka]] |- |[04.] | [[Medina|Le Médine]] | [[Médine]] |- |[05.] | [[Al Qasim|Al Qasim]] | [[Buraydah]] |- |[06.] | [[Tabuk|Le Tabuk]] | [[Tabuk]] |- |[07.] | [[Ach-Charqiya|Ach-Charqiya]] | [[Dammam (Arabie saoudite)|Dammam]] |- |[08.] | [[Makkah|Le Mecque]] | [[Le Mecque]] |- |[09.] | [[Asir|Le Asir]] | [[Abha (Arabie saoudite)|Abha Area]] |- |[10.] | [[Haïl|Le Haïl]] | [[Haïl]] |- |[11.] | [[Jizan (province)|Le Jizan]] | [[Jizan]] |- |[12.] | [[Najran|Le Najran]] | [[Le Najran]] |- |[13.] | [[Northern Region|Northern Region]] | [[Le Arar]] |- |} {{Dalalka Bariga}} [[Category:Sucuudiga]] [[Category:Wadamada Carabta]] ==Sido kale Fiiri== * [[Ciraaq]] * [[Masar]] * [[Urdun]] * [[Cumaan]] * [[Yemen]] * [[Falastiin]] * [[Saudi aramco]] * [[Imaaraatka Carabta]] * [[Sacuudi Visa Dalalka]] * [[Mohammad bin Salman]] * [[https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101991005 A Kingdom Built on Sand, Oil, and Religion.!!`]] References<REF>[[https://arabic.sputniknews.com/20200428/%D8%A3%D9%83%D8%A8%D8%B1-5-%D8%AF%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%AD%D9%8A%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A-1045299111.html]]</REF>. 1qg03fklhqpf96hozp7bgcjywp2gdpr 239348 239321 2022-08-05T12:38:05Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Western Asia}} {{Infobox country | conventional_long_name = Boqortooyada Sacuudi Carabiya ٱلْمَمْلَكَة ٱلْعَرَبِيَّة ٱلسُّعُوْدِيَّة (Carabi) Al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah | common_name = | native_name = | image_flag = Flag of Saudi Arabia.svg | image_coat = | symbol_type = Emblem | national_motto = {{nowrap|لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱلله، مُحَمَّدٌ رَسُوْلُ ٱلله}}<Br/>"{{transl|ar|Lā ʾilāha ʾillā Llāh, Muḥammadur rasūlu Llāh}}"<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]; [[Muhammad]] is the messenger of God."<!--This phrasing is taken from the following saudiembassy.net reference. Also, community consensus on Wikipedia is that 'Allah' is best translated into English by 'God', with a capital 'G'. Do not change it without first raising it on the talk page.--><ref>{{cite web|url=http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |title=About Saudi Arabia: Facts and figures |publisher=The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington, DC|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417231457/http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |archive-date=17 April 2012 }}</ref>{{efn|The ''[[Shahada|Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allah|Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}}</ref>.<ref>'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''.</ref>.<ref>{{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L. Gardet}}</ref>}} (''[[Shahada]]'') | national_anthem = {{lang|ar|ٱلنَّشِيْد ٱلْوَطَنِي ٱلسُّعُوْدِي}}<Br/>"[[National Anthem of Saudi Arabia|{{transl|ar|an-Našīd al-Waṭanīy as-Suʿūdī}}]]" <Br/> "National Anthem of Saudi Arabia"<Br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|center]]</div> | image_map = Saudi Arabia (orthographic projection).svg | capital = [[Riyadh]] | coordinates = {{Coord|24|39|N|46|46|E|type:city_region:SA}} | largest_city = Riyadh | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]<ref name="">CIA World Factbook</ref>{{cite web |title=Basic Law of Governance |url=https://www.moe.gov.sa/en/TheMinistry/AboutKSA/Pages/System-of-Governance.aspx |website=Ministry of Education |publisher=Ministry of Education – Kingdom of Saudi Arabia |access-date=1 September 2020}}<!-- Do not edit without talkpage consensus. --> | regional_languages = | religion = {{unbulleted list |93.0% [[Islam in Saudi Arabia|Islam]] ([[State religion|official]])<Ref>{{cite web |title=Saudi Arabia - The World Factbook |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |website=CIA |publisher=CIA |access-date=30 May 2021}}</Ref> *:85–90% [[Sunni Islam in Saudi Arabia|Sunni]] *:10–15% [[Shia Islam in Saudi Arabia|Shia]] |4.4% [[Christianity in Saudi Arabia|Christianity]] |1.1% [[Hinduism in Saudi Arabia|Hinduism]] |0.3% [[Buddhism in Saudi Arabia|Buddhism]] |0.3% [[Irreligion in Saudi Arabia|Unaffiliated]] }} | demonym = {{unbulleted list |[[Saudis|Saudi]]|Saudi Arabian}} | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[absolute monarchy]] | leader_title1 = [[King of Saudi Arabia|King]] | leader_name1 = [[Salman bin Abdulaziz]] | leader_title2 = [[Prince of Saudi Arabia|Prince of Saudi Arabia]] | leader_name2 = [[Prince Mohammed bin Salman]] | legislature = none{{efn|There is a [[Consultative Assembly of Saudi Arabia|Consultative Assembly]], or Shura Council, which has no legislative power.<Ref>{{cite book|first1=Robert W.|last1=Hefner|title=Remaking Muslim Politics: Pluralism, Contestation, Democratization|url=https://books.google.com/books?id=MmmVMCBej8oC&q=Saudi%2520%2522consultative%2520assembly%2522%2520no%2520legislative%2520power&pg=PA202|publisher=Princeton University Press|date=2009|isbn=978-1-4008-2639-1|page=202}}</ref> As its role is only consultative it is not considered to be a legislature.<ref>{{cite web|access-date=2021-06-06|title=Analysts: Saudi Arabia Nervous About Domestic Discontent |publisher= VoA News - English|url=https://www.voanews.com/middle-east/analysts-saudi-arabia-nervous-about-domestic-discontent|website=www.voanews.com}}</Ref> }} | sovereignty_type = [[History of Saudi Arabia|Establishment]] | established_event1 = [[Emirate of Diriyah|First Saudi State]] | established_date1 = 1744 | established_event2 = [[Emirate of Nejd|Second Saudi State]] | established_date2 = 1824 | established_event3 = [[Emirate of Riyadh]] | established_date3 = 13 January 1902 | established_event4 = [[Unification of Saudi Arabia|Unification]] | established_date4 = 23 September 1932 | established_event5 = [[United Nations Charter|Admitted]][[United Nations Conference on International Organization|to the]] [[United Nations]] | established_date5 = 24 October 1945 | established_event6 = [[Basic Law of Saudi Arabia|Current constitution]] | established_date6 = 31 January 1992 | area_km2 = 2,149,690<Ref>name="CIA World Factbook"</Ref> | area_rank = 12th | area_sq_mi = 830,000 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | percent_water = 0.7 | population_estimate = 34,218,169<Ref>name=population>{{cite web|title=The total population – General Authority for Statistics|url=https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|website=stats.gov.sa|access-date=31 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082640/https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|archive-date=3 April 2019|url-status=dead}}</Ref> | population_census = | population_estimate_year = 2019 | population_estimate_rank = 40th | population_census_year = | population_density_km2 = 15 | population_density_sq_mi = 38.8 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | population_density_rank = 174th | GDP_PPP = $1.924 trillion <Ref>name=imf2>{{cite web |url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=86&pr1.y=9&c=456&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Saudi Arabia |publisher=International Monetary Fund}}</Ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 14th | GDP_PPP_per_capita = $56,817<ref>name=imf2 </ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 12th | GDP_nominal = $779.289 billion. | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 18th | GDP_nominal_per_capita = $23,566. | GDP_nominal_per_capita_rank = 35th | Gini = 45.9 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |title=The World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=28 May 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.854 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref> name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 40th | currency = [[Saudi Riyal]] (SR) | currency_code = SAR | time_zone = [[Arabia Standard Time|AST]] | utc_offset = +3 | date_format = dd/mm/yyyy ([[Hijri year|AH]]) | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Saudi Arabia|+966]] | cctld = {{unbulleted list |[[.sa]] |[[السعودية.]]}} | today = | ethnic_groups = 90% [[Arabs|Arab]] <br /> 10% [[Afro-Arabs|Afro-Arab]] | ethnic_groups_year = 2014 <Ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702033527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|url-status=dead|archive-date=2014-07-02|title=The World Factbook|date=2 July 2014}}</Ref> | religion_ref = <Ref> name=pewl>{{cite web|title=Religious Composition by Country|url=https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf|archive-date=23 March 2018|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=10 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323215031/http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf}}</Ref> | religion_year = 2010 }} [[w:ar:السعودية]][[w:arc:ܣܥܘܕܝܐ]] {{Coord|24|N|45|E|scale:10000000|display=title}} '''Sacuudiga''' ama '''Boqortooyada Sacuudi Carabiya''' ([[Af-Carabi]] المملكة العربية السعودية ) waa wadan muslin ah oo ku yaala qaarada Aasiya, gaar ahaan mandiqada [[Bariga Dhexe|bariga dhexe]]. waxayna xad lawadagtaa, wadamada [[Ciraaq]], [[Urdun]], [[Kuweyt]], [[Qatar]], [[Baxrayn]], [[Yemen]] iyo [[Imaaraatka carabta]]. Waxaa kale oo xad lawadaagaa [[Gacanka faarisiga]], oo kaga beegan dhinaca [[Woqooyi]] [[Bari]] iyo [[Baddacas]] oo [[Galbeed]]ah dadka sucuudiga tiradooda waxaa lagu qiyaasaa, in ka badan 27 miliyan oo qof. [[File:Riyad_Bank_logo.svg|thumb|right|400px|]] <nowiki>Boqortooyada waxaa yimaada sanadkii in la badan 2 milyan oo ruux Sacuudi Carabiya (/ ˌsɔːdi əreɪbiə / (ku saabsan dhawaaqa maqalka), / ˌsaʊ- / (ku saabsan codkan maqal); Carabi: السعودية as-Sucuudiyyah ama as-Sacuudiyyah), si rasmi ah Boqortooyada Sacuudi Carabiya (BSC; Carabi: المملكة العربية السعودية al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah, ku saabsan codkani (caawimaad · info)}}}, waa dal ku yaal galbeedka Aasiya oo ka kooban qaybta jasiiradda Carabta. Sacuudi Carabiya ayaa ah gobolka ugu weyn ee madaxbannaan ee Bariga Dhexe, oo ah juqraafi ahaana shanaad ee ugu weyn Asia, tan labaad ee dunida Carabta ka dib Algeria iyo 12 -aad ee adduunka ugu weyn. . Sacuudi Carabiya ayaa xuddun u ah Jordan iyo Ciraaq waqooyi, Kuwait ilaa waqooyi bari, Qadar, Bahrain iyo Imaaraadka Imaaraadka Carabta xagga bari, Oman ilaa koonfur iyo yemen xagga koonfureed. Waxaa laga soocay Israel iyo </nowiki>[[Masar]] by Gacanka Cadaba. Waa waddanka keliya ee leh xeebta Badda Cas iyo xeebta Gacanka, oo badi dhulkeeda waxay ka kooban tahay lamadegaan, dhul hoose iyo buuro. Sacuudi Carabiya waa dhaqaalaha ugu weyn ee Bariga Dhexe ilaa Oktoobar 2018 iyo 18aad ee adduunka ugu weyn. Xuduuda hadda ka jirta Sacuudi Carabiya waxay ahayd goobo dhaqameedyo iyo dhaqamo qadiimi ah. Taariikhda Sacuudi Carabiya waxay muujineysaa qaar ka mid ah raadintii hore ee hawlaha bani-aadamka adduunka. [[File:Tadawul_logo.svg|thumb|right|400px|]] Diinta labaad ee adduunka ugu weyn, Islaam, ayaa ka soo baxay maalinta casriga ah ee Sacuudi Carabiya. Horraantii 7aad, Nabiga Islaamka wuxuu midoobey dadweynaha Carabta isla markaana abuuray nidaam diimeed oo Islaami ah. Kadib markii uu geeriyooday 632, taageerayaashiisa si degdeg ah ayey u balaariyeen dhulka xukunka Muslimka ee ka baxsan Carabta, oo ka adkaaday dhulalka waaweyn ee dhulalka ah (laga bilaabo Iberian Peninsula ee galbeedka ilaa maalinta casriga ah ee Pakistan ee Bariga). Carabta oo ka soo jeeda waqooyiga Suudaan taariikhda casriga ah waxay aasaaseen Rashiidun (632-661), Umayyad (661-750), Abbasid (750-1517) iyo Fatimid (909-1171) Khaliifad iyo sidoo kale dhulal badan oo kale oo Asia ah, Afrika iyo Europe. [[File:Riyadh_City_Logo.svg|thumb|right|400px|]][[Faisal_II_of_Saudi_Arabia_portrait.jpg|thumb|right|250px|]][[File:Fahd of Saudi Arabia Portrait.jpg|thumb|right|250px|]] Deegaanka Sacuudi Carabiya wuxuu hore u ahaan jirey afar gobol oo kala duwan: Hejaz, Najd iyo qaybo ka mid ah Bariga Carabta (Al-Ahsa) iyo Koonfurta Carabta ('Asir') Boqortooyada Sacuudi Carabiya waxaa aasaasay sannadkii 1932 by Ibn Saud. Waxa uu ku biiray afartan gobol hal waddan iyada oo loo marayo qabsashooyin taxane ah oo laga bilaabo 1902 la qabsaday Riyadh, oo ah aabaha gurigiisa oo ka tirsan qoyskiisa, House of Saud. Sacuudi Carabiya ayaa tan iyo markii uu ahaa boqortooyo baddan, si wax-ku-ool ah oo kali-talisnimo ah loo maamulay khadadka islaamka. Dhaqdhaqaaqa diiniga ah ee Wahhabi ee kuyaal Sunniga Islaamka waxaa loo yaqaan "muhiimada ugu muhiimsan ee dhaqanka Sacuudiga" == Taariikh == Sacuudiga waxee ka mid tahay wadamada Adoonta lahaan jirtay, wadanka sacuudiga waxaa la sameeyay sanadka marka oo ahaa 1902, ninka sameeyay waxa uu ahaa [[Cabdul Casiis al Sacuudi|Ibn Sacuudi]], waxaana boqortooyada Sacuudiga noqday sanadka marka oo ahaa 1932, cabdul casiis wuxuu dhalay caruur ka badan 50 ruux. Waxaana markii ugu horeesay dhaxlay boqortooyada Wiilkiisa sanadka marka uu ahaa. 1964 kii. Magaciisana waxaa la dhihi jiray (Faysal bin Cabdul Casiis Al sacuudi) wuxuuna bilaabay in uu keeno adoomo. wuxuuna sacuudiga ka abuuray goobo waxbarasho.Sida iskuulo iyo meelaha kale ee cilmiga diiniga lagu barto iyo goobo caafimaad.Sida isbitaalada. Siyaasiyiinta wadanka sacuudiga ma eesan jeclaan jirin siyaasada wadamada reer galbeedka Sida wadanka Boqortootada ingiriiska (English) iyo wadanka kale ee maraykanka (america). Markii uu bilaawday Dagaalkii Gacanka oo u dhaxeeyay [[Qaramada Midoobay]] (QM) iyo wadanka Ciraaq sanadka marka uu ahaay 1991, sacuudiga waxee militari soo dhoobtay xuduudkeeda, isla markaas sacuudiga waxaa lagu soo weeraray sawaariiq waxeena ku dhaceen magaalada (Riyaad) ee caasimada wadanka sacuudiga Waqtigaas kadib sacuudiga waxuu saaxiib fiican la noqday wadanka mareykanka(america) Boqorkii sacuudi carabiya ee 《Fahad bin Cabdul Casiis Al Sacuudi》 waxuu ahaan jiray boqor iyo raiisul wasaare oo loo doortay sanadka marka uu ahaa 1982 kii waxuuna dhintay sabadka marka uu ahaa 2005 tii Kadibna waxaa bedelay [[Cabdullahi bin Cabdul Casiis Al Sacuudi]]. [[File:Arabia Saudita - Expansion entre 1914 e 1934.png|thumb|Expansion dau territòri saudita entre 1910 e 1950.]]<Br/>[[File:Abdullah of Saudi Arabia.jpg|right|250px|Abdullah ibn Abd al-Aziz 2012|thump|210]] Sacuudi Carabiya waxay ku dhawaad ​​80% Jasiiradda Carabta (Xuduudaha ugu weyn adduunka), oo u dhaxeeya waddooyinka u dhaxeeya 16 ° iyo 33 ° N, iyo dhererka 34 ° iyo 56 ° E. Sababta oo ah xuduudaha koonfureed ee waddanka Imaaraadka Carabta iyo Oman ma aha mid si sax ah loo calaamadeeyay, cabbirka saxda ah ee waddanka lama yaqaan. [292] Caqabada CIA ee dunidu waxay ku qiyaastay 2,149,690 km2 (830,000 sq mi) iyo liisaska Sacuudi Carabiya oo ah gobolka 13aad ee ugu wayn dunida. Waa juquraafi ahaan waddanka ugu weyn ee Qaadka Carbeed. [[File:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg|thumb|right|250px]]Re.[[Salman bin 'Abd al-'Aziz Al Sa'ud|Salmān]], sovrano dal [[2015]] ==UN Tiroka== '''682''' Juqraafiyada Sucuudigu waxay ku badan tahay xeebta Carbeed, oo la xidhiidha semi-lama-degaanka iyo geed-geedka (eeg muuqaalka dayax-gacmeedka) iyo dhowr buurood iyo goobo dhaadheer. Xaqiiqdii, waxaa jira tiro ka mid ah loola xiriiriyey oo ay ku jiraan 647,500 km2 (250,001 sq m) Rub 'al khali ("Quarter Boos") oo ku yaalla qaybta koonfur bari ee dalka, xeebta aduunka ee ugu weyn ee cagaaran. Waxaa jira harooyin yar oo dalka ka mid ah laakiin aan lahayn wabiyada joogtada ah, si kastaba ha ahaatee wadada ayaa aad u badan. Meelaha bacrin ah waa in laga helaa kaydka alaabooyinka dhulka, basaska, iyo oases. Muuqaalka ugu muhiimsan ee ugu muhiimsan waa bareegga dhexe ee ka soo baxa Badda Cas oo si tartiib ah ugu soo degaya Caddaanka iyo Gacanka Ciraaq. Xeebta Badda Cas, waxaa jira cirif dhuxul ah, oo loo yaqaan Tihamah barbar socda taas oo ku socota dabagal balaadhan. Gobolka Koonfur galbeed ee Asir waa buuro, waxaana ku jira 3,133 m (10,279 ft) Buur Sawda, oo ah meesha ugu sarraysa dalka. Marka laga reebo gobolka koofur galbeed ee Asir, Sacuudi Carabiya waxay leedahay cimilo cilad ah oo leh heerkul aad u sarreeya iyo heerkulka khafiifka ah ee habeenkii. Heerkulka xagaaga ee celceliska heerkulkiisu waa 45 ° C (113 ° F), laakiin wuxuu noqon karaa mid u sareeya 54 ° C (129 ° F). Xilliga jiilaalka heerkulku wuxuu yareeyaa 0 ° C (32 ° F). Guga iyo dayrta kuleylku waa diirimaad, heerkulka celcelis ahaan qiyaastii 29 ° C (84 ° F). Roobka sannadlaha ah ayaa aad u hooseeya. Goobta Asir waxay ku kala duwantahay in ay saameyn ku yeelato maraakiibta Hindiya, inta badan waxay dhacaan inta u dhexeysa bilaha Oktoobar ilaa Maarso. Celcelis ahaan 300 mm (12 in) oo ah roobabku waxay dhacaan muddadan, taas oo qiyaastii 60% roobabkii sanadlaha ahaa. ==Xubin== * [[IMF]] * * * [[ADB]]* * * [[AIIB]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * * [[Jaamacada Carabta]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * * * ==Waddanmaha Degaan Saudi Arabia== *{{Flag| Sacuudi Carabiya}} 31.295,000+ *{{flag|Arab League}} 1.296,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Bangladesh}} 1.295,000+ * {{Flag|Pakistan}}1.750,000+ * {{Flag|Brazil}} 130,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 50,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. ==Daadka deggan United Arab Emirates== * {{Flag|United Arab Emirates}} 9,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,253,000+ * {{Flag|Arab League}} 2,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 952,000+ * {{Flag|Malaysia}} 11,000+ * {{Flag|Japan}} 13,000+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+* {{Flag|Australia}} 120,000+ *{{Flag|Canada}} 125,000 [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR 65,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. The very large expatriate communities also speak their own languages, the most numerous of which, according to 2019* data: are Bengali (~1,500,000), Tagalog (~900,000), Eastern Punjabi (~800,000), Urdu (~750,000), Egyptian Arabic (~650,000), Rohingya, North Levantine Arabic (both ~500,000)[489] and Malayalam.[490]. Non-{{flag|Arab League}} State: Countries migrant workers come mainly from: '''[[ Midowga Yurub]]''', '''[[Great Britain]]''', ''[[Bangladesh]]'', '''[[Bakistaan]]''', ''[[Indonesia]]'', ''[[Philippines]]'', and many others at 12.49+ millions.!! <REF>[[https://www.arabnews.com/saudi-arabia/news/875131]]</REF>. [https://www.internationalinvestment.net/news/4026204/250-expats-left-saudi-arabia-3q2020][https://www.expatfocus.com/general/these-five-countries-have-the-highest-percentage-of-expats-find-out-why-2514] Duurjoogta waxaa ka mid ah Leopard Carbeed, Jahannamo, Dhallinyaro, Dhoobleey, Koontooyin, Gaadhi, bisad ciid, iyo jerboa. Xayawaanka sida xayawaanka, oryx, leopards iyo cheetahs waxay ahaayeen kuwo badan illaa qarnigii 19aad, markii xayawaan ballaadhan ay hoos u dhigtay xayawaankan. Shimbiraha waxaa ka mid ah falcons (oo la qabto oo loo tababaray sidii loo ugaadhsiin lahaa), gorgortanka, maqaarka, waraaqaha, qashinka, iyo bulubyada. Waxaa jira noocyo kala duwan oo abeesooyin ah, kuwaas oo intooda badani yihiin kuwo qarxa. Sucuudi Carabiya waxay ku nooshahay nolol aad u qoto dheer. Deegaanka Badu-yo gaar ahaan waa nidaam hodan ah oo kala duwan. In ka badan 1200 nooc oo kalluun ayaa laga diiwaangeliyey Badda Cas, 10% oo ka mid ah kuwaan ayaa laga helaa meel kale.[https://www.saudi-expatriates.com/2015/05/foreign-workers-population-in-ksa.html] [https://www.globalmediainsight.com/blog/saudi-arabia-population-statistics] [https://www.expatica.com/sa/moving/about/an-introduction-to-saudi-arabia-71251/#:~:text=Saudi%20Arabia%20is%20the%20Middle,population%20(around%2033%20million)] ==Eqtisaadka iyo Dhaqaale == Sacuudigu waa dowlada waa ugu weyn Dawladaha [[Carabta]] & [[Islaamka]] iyo kan siddeed iyo tobnaad ee ugu weyn [[aduunka]]. Xubin joogta ah iyo aasaasaha '''[[OPEC]]'''. [[Sacuudi Carabiya]] sidoo kale waa qayb ka mid ah golaha '''[[Kooxda Labaatanka]]''' oo ah mid ka mid ah dhaqaalaha ugu weyn [[aduunka]]. Dhaqaaluhu wuxuu si weyn ugu tiirsan yahay ilaalinta iyo adeegyada ay taageeraan dawladda qaranka iyo qoyska boqortooyada.` Iyada oo lagu qiyaasay qiimihiisu yahay US$ ''33.00'' trillion, [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu leeyahay kaydka khayraadka dabiiciga ah ee labaad ee ugu qiimaha badan. Inta badan kaydka Sucuudigu waxa uu ku jiraa qaab batroolka iyo gaasta dabiiciga ah. Dalku wuxuu leeyahay kaydka kaydka batroolka ee la xaqiijiyay ee labaad, iyo kaydka gaaska dabiiciga ah ee shanaad ee ugu wayn. Sacuudiga ayaa hadda ah dalka ugu badan ee dhoofiya batroolka [[aduunka]].!! '''[[Saudi aramco]]''', ama '''Saudi Arabian Oil Company''', waa shirkadda ugu weyn adduunka marka la eego suuq-geynta suuqa oo dhan US$ '''8.9''' trillion, in kasta oo saamiyadeeda ganacsigu ay ku fadhiyaan US$ ''2.36'' trillion, wax yar ka horreeya '''[[Abbal]] Inc'''. Shirkaddu waa shirkadda ugu weyn ee isku dhafka ah ee saliidda iyo gaaska. Waxay xarunteedu tahay Dhahran, [[Sacuudi Carabiya]] waxayna ka shaqeysaa adduunka oo dhan, iyadoo shaqaaleysiisay in ka badan 70,000 oo qof. Shirkadda ayaa si guud u shaacbaxday Diseembar 2019 markii ay iibisay US$ '''1.98''' tiriliyan oo saami ah, taasoo ah bixinta ugu weyn ee bilawga ah ee dadweynaha taariikhda.<ReF>https://www.fxcm.com/markets/insights/10-largest-companies-in-world-market-cap/</Ref>.!! [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu kamid yahay wadanka ugu soo saaritaanka badan shiidaalka ceyriinka ah iyo saliida sisaa darteed sacuudiga waa in uu '''[[Midowga Yurub]]''' da iyo '''[[Midowga Afrika]]''' da la saaxiibto.<Ref>https://incorporated.zone/largest-companies-by-market-cap-in-the-world/</Ref>.!! == jawiga == wadanka sacuudiga waa wadan aad u kulul waayo waxaa ku yaalo saxaro weyn oo daboola 40% wadanka oo dhan [[File:Foreign workers in Saudi Arabia.png|250px|thumb|Dhul balaadhinta Sucuudiga intii u dhaxaysay 1960kii iyo 1990kii.png]] {| class="wikitable centre" [[File:Persian Gulf economy map PL.png||thumb|Mapa economica del Golf Persic]][[File:Top_ten_military_expenditures_in_US$_Bn._in_2014,_according_to_the_International_Institute_for_Strategic_Studies.PNG|thumb|Worldwide military spending 2014&15*_*`|250px|left]][[File:Worldwide military spending 2005 (horizontal).svg|250px|right]] |- !scope=col| ||scope=col|Numéro ||scope=col|Province ||scope=col|Capitale |- | |- |[01.] | [[Al Bahah |Al Bahah Area]] | [[Al Bahah]] |- |[02.] | [[Riyadh|Le Riyadh]] | [[Riyadh]] |- |[03.] | [[Al Jawf|Al Jawf]] | [[Sakaka]] |- |[04.] | [[Medina|Le Médine]] | [[Médine]] |- |[05.] | [[Al Qasim|Al Qasim]] | [[Buraydah]] |- |[06.] | [[Tabuk|Le Tabuk]] | [[Tabuk]] |- |[07.] | [[Ach-Charqiya|Ach-Charqiya]] | [[Dammam (Arabie saoudite)|Dammam]] |- |[08.] | [[Makkah|Le Mecque]] | [[Le Mecque]] |- |[09.] | [[Asir|Le Asir]] | [[Abha (Arabie saoudite)|Abha Area]] |- |[10.] | [[Haïl|Le Haïl]] | [[Haïl]] |- |[11.] | [[Jizan (province)|Le Jizan]] | [[Jizan]] |- |[12.] | [[Najran|Le Najran]] | [[Le Najran]] |- |[13.] | [[Northern Region|Northern Region]] | [[Le Arar]] |- |} {{Dalalka Bariga}} [[Category:Sucuudiga]] [[Category:Wadamada Carabta]] ==Sido kale Fiiri== * [[Ciraaq]] * [[Masar]] * [[Urdun]] * [[Cumaan]] * [[Yemen]] * [[Falastiin]] * [[Saudi aramco]] * [[Imaaraatka Carabta]] * [[Sacuudi Visa Dalalka]] * [[Mohammad bin Salman]] * [[https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101991005 A Kingdom Built on Sand, Oil, and Religion.!!`]] <ref>https://arabic.sputniknews.com/20200428/%D8%A3%D9%83%D8%A8%D8%B1-5-%D8%AF%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%AD%D9%8A%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A-1045299111.html</ref>. References// gpyfe0mmlqb7lriwpcg62vy4b2m5vof 239356 239348 2022-08-05T12:53:41Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{short description|Country in Western Asia}} {{Infobox country | conventional_long_name = Boqortooyada Sacuudi Carabiya ٱلْمَمْلَكَة ٱلْعَرَبِيَّة ٱلسُّعُوْدِيَّة (Carabi) Al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah | common_name = | native_name = | image_flag = Flag of Saudi Arabia.svg | image_coat = | symbol_type = Emblem | national_motto = {{nowrap|لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱلله، مُحَمَّدٌ رَسُوْلُ ٱلله}}<Br/>"{{transl|ar|Lā ʾilāha ʾillā Llāh, Muḥammadur rasūlu Llāh}}"<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]; [[Muhammad]] is the messenger of God."<!--This phrasing is taken from the following saudiembassy.net reference. Also, community consensus on Wikipedia is that 'Allah' is best translated into English by 'God', with a capital 'G'. Do not change it without first raising it on the talk page.--><ref>{{cite web|url=http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |title=About Saudi Arabia: Facts and figures |publisher=The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington, DC|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417231457/http://www.saudiembassy.net/about/country-information/facts_and_figures/ |archive-date=17 April 2012 }}</ref>{{efn|The ''[[Shahada|Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allah|Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}}</ref>.<ref>'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''.</ref>.<ref>{{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L.Gardet}}</ref>}} (''[[Shahada]]'') | national_anthem = {{lang|ar|ٱلنَّشِيْد ٱلْوَطَنِي ٱلسُّعُوْدِي}}<Br/>"[[National Anthem of Saudi Arabia|{{transl|ar|an-Našīd al-Waṭanīy as-Suʿūdī}}]]" <Br/> "National Anthem of Saudi Arabia"<Br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|center]]</div> | image_map = Saudi Arabia (orthographic projection).svg | capital = [[Riyadh]] | coordinates = {{Coord|24|39|N|46|46|E|type:city_region:SA}} | largest_city = Riyadh | official_languages = [[Modern Standard Arabic|Arabic]]<ref name="">CIA World Factbook</ref>{{cite web |title=Basic Law of Governance |url=https://www.moe.gov.sa/en/TheMinistry/AboutKSA/Pages/System-of-Governance.aspx |website=Ministry of Education |publisher=Ministry of Education – Kingdom of Saudi Arabia |access-date=1 September 2020}}<!-- Do not edit without talkpage consensus. --> | regional_languages = | religion = {{unbulleted list |93.0% [[Islam in Saudi Arabia|Islam]] ([[State religion|official]])<ref>{{cite web |title=Saudi Arabia - The World Factbook |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |website=CIA |publisher=CIA |access-date=30 May 2021}}</ref> *:85–90% [[Sunni Islam in Saudi Arabia|Sunni]] *:10–15% [[Shia Islam in Saudi Arabia|Shia]] |4.4% [[Christianity in Saudi Arabia|Christianity]] |1.1% [[Hinduism in Saudi Arabia|Hinduism]] |0.3% [[Buddhism in Saudi Arabia|Buddhism]] |0.2% [[Irreligion in Saudi Arabia|Unaffiliated]] }} | demonym = {{unbulleted list |[[Saudis|Saudi]]|Saudi Arabian}} | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[absolute monarchy]] | leader_title1 = [[King of Saudi Arabia|King]] | leader_name1 = [[Salman bin Abdulaziz]] | leader_title2 = [[Prince of Saudi Arabia|Prince of Saudi Arabia]] | leader_name2 = [[Prince Mohammed bin Salman]] | legislature = none{{efn|There is a [[Consultative Assembly of Saudi Arabia|Consultative Assembly]], or Shura Council, which has no legislative power.<Ref>{{cite book|first1=Robert W.|last1=Hefner|title=Remaking Muslim Politics: Pluralism, Contestation, Democratization|url=https://books.google.com/books?id=MmmVMCBej8oC&q=Saudi%2520%2522consultative%2520assembly%2522%2520no%2520legislative%2520power&pg=PA202|publisher=Princeton University Press|date=2009|isbn=978-1-4008-2639-1|page=202}}</ref> As its role is only consultative it is not considered to be a legislature.<ref>{{cite web|access-date=2021-06-06|title=Analysts: Saudi Arabia Nervous About Domestic Discontent |publisher= VoA News - English|url=https://www.voanews.com/middle-east/analysts-saudi-arabia-nervous-about-domestic-discontent|website=www.voanews.com}}</Ref> }} | sovereignty_type = [[History of Saudi Arabia|Establishment]] | established_event1 = [[Emirate of Diriyah|First Saudi State]] | established_date1 = 1744 | established_event2 = [[Emirate of Nejd|Second Saudi State]] | established_date2 = 1824 | established_event3 = [[Emirate of Riyadh]] | established_date3 = 13 January 1902 | established_event4 = [[Unification of Saudi Arabia|Unification]] | established_date4 = 23 September 1932 | established_event5 = [[United Nations Charter|Admitted]][[United Nations Conference on International Organization|to the]] [[United Nations]] | established_date5 = 24 October 1945 | established_event6 = [[Basic Law of Saudi Arabia|Current constitution]] | established_date6 = 31 January 1992 | area_km2 = 2,149,690<Ref>name="CIA World Factbook"</Ref> | area_rank = 12th | area_sq_mi = 830,000 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | percent_water = 0.7 | population_estimate = 34,218,169<Ref>name=population>{{cite web|title=The total population – General Authority for Statistics|url=https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|website=stats.gov.sa|access-date=31 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190403082640/https://www.stats.gov.sa/en/indicators/1|archive-date=3 April 2019|url-status=dead}}</Ref> | population_census = | population_estimate_year = 2019 | population_estimate_rank = 40th | population_census_year = | population_density_km2 = 15 | population_density_sq_mi = 38.8 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --> | population_density_rank = 174th | GDP_PPP = $1.924 trillion <Ref>name=imf2>{{cite web |url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=86&pr1.y=9&c=456&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Saudi Arabia |publisher=International Monetary Fund}}</Ref> | GDP_PPP_year = 2022 | GDP_PPP_rank = 14th | GDP_PPP_per_capita = $56,817<ref>name=imf2 </ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 12th | GDP_nominal = $779.289 billion. | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank = 18th | GDP_nominal_per_capita = $23,566. | GDP_nominal_per_capita_rank = 35th | Gini = 45.9 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saudi-arabia/ |title=The World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=28 May 2019}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.854 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref> name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 40th | currency = [[Saudi Riyal]] (SR) | currency_code = SAR | time_zone = [[Arabia Standard Time|AST]] | utc_offset = +3 | date_format = dd/mm/yyyy ([[Hijri year|AH]]) | drives_on = Right | calling_code = [[Telephone numbers in Saudi Arabia|+966]] | cctld = {{unbulleted list |[[.sa]] |[[السعودية.]]}} | today = | ethnic_groups = 69% [[Arabs|Arab]] <Br/> 31% [[Afro-Arabs|Afro-Arab]] | ethnic_groups_year = 2017 <ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702033527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html|url-status=dead|archive-date=2014-07-02|title=The World Factbook|date=2 July 2014}}</Ref> | religion_ref = <Ref> name=pewl>{{cite web|title=Religious Composition by Country|url=https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf|archive-date=23 March 2018|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=10 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323215031/http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf}}</Ref> | religion_year = 2013 }} [[w:ar:السعودية]][[w:arc:ܣܥܘܕܝܐ]] {{Coord|24|N|45|E|scale:10000000|display=title}} '''Sacuudiga''' ama '''Boqortooyada Sacuudi Carabiya''' ([[Af-Carabi]] المملكة العربية السعودية ) waa wadan muslin ah oo ku yaala qaarada Aasiya, gaar ahaan mandiqada [[Bariga Dhexe|bariga dhexe]]. waxayna xad lawadagtaa, wadamada [[Ciraaq]], [[Urdun]], [[Kuweyt]], [[Qatar]], [[Baxrayn]], [[Yemen]] iyo [[Imaaraatka carabta]]. Waxaa kale oo xad lawadaagaa [[Gacanka faarisiga]], oo kaga beegan dhinaca [[Woqooyi]] [[Bari]] iyo [[Baddacas]] oo [[Galbeed]]ah dadka sucuudiga tiradooda waxaa lagu qiyaasaa, in ka badan 27 miliyan oo qof. [[File:Riyad_Bank_logo.svg|thumb|right|398px|]] <nowiki>Boqortooyada waxaa yimaada sanadkii in la badan 2 milyan oo ruux Sacuudi Carabiya (/ ˌsɔːdi əreɪbiə / (ku saabsan dhawaaqa maqalka), / ˌsaʊ- / (ku saabsan codkan maqal); Carabi: السعودية as-Sucuudiyyah ama as-Sacuudiyyah), si rasmi ah Boqortooyada Sacuudi Carabiya (BSC; Carabi: المملكة العربية السعودية al-Mamlakah al-Carabiyyah as-Sucuudiyyah, ku saabsan codkani (caawimaad · info)}}}, waa dal ku yaal galbeedka Aasiya oo ka kooban qaybta jasiiradda Carabta. Sacuudi Carabiya ayaa ah gobolka ugu weyn ee madaxbannaan ee Bariga Dhexe, oo ah juqraafi ahaana shanaad ee ugu weyn Asia, tan labaad ee dunida Carabta ka dib Algeria iyo 12 -aad ee adduunka ugu weyn. . Sacuudi Carabiya ayaa xuddun u ah Jordan iyo Ciraaq waqooyi, Kuwait ilaa waqooyi bari, Qadar, Bahrain iyo Imaaraadka Imaaraadka Carabta xagga bari, Oman ilaa koonfur iyo yemen xagga koonfureed. Waxaa laga soocay Israel iyo </nowiki>[[Masar]] by Gacanka Cadaba. Waa waddanka keliya ee leh xeebta Badda Cas iyo xeebta Gacanka, oo badi dhulkeeda waxay ka kooban tahay lamadegaan, dhul hoose iyo buuro. Sacuudi Carabiya waa dhaqaalaha ugu weyn ee Bariga Dhexe ilaa Oktoobar 2018 iyo 18aad ee adduunka ugu weyn. Xuduuda hadda ka jirta Sacuudi Carabiya waxay ahayd goobo dhaqameedyo iyo dhaqamo qadiimi ah. Taariikhda Sacuudi Carabiya waxay muujineysaa qaar ka mid ah raadintii hore ee hawlaha bani-aadamka adduunka. [[File:Tadawul_logo.svg|thumb|right|395px|]] Diinta labaad ee adduunka ugu weyn, Islaam, ayaa ka soo baxay maalinta casriga ah ee Sacuudi Carabiya. Horraantii 7aad, Nabiga Islaamka wuxuu midoobey dadweynaha Carabta isla markaana abuuray nidaam diimeed oo Islaami ah. Kadib markii uu geeriyooday 632, taageerayaashiisa si degdeg ah ayey u balaariyeen dhulka xukunka Muslimka ee ka baxsan Carabta, oo ka adkaaday dhulalka waaweyn ee dhulalka ah (laga bilaabo Iberian Peninsula ee galbeedka ilaa maalinta casriga ah ee Pakistan ee Bariga). Carabta oo ka soo jeeda waqooyiga Suudaan taariikhda casriga ah waxay aasaaseen Rashiidun (632-661), Umayyad (661-750), Abbasid (750-1517) iyo Fatimid (909-1171) Khaliifad iyo sidoo kale dhulal badan oo kale oo Asia ah, Afrika iyo Europe. [[File:Riyadh_City_Logo.svg|thumb|right|398px|]][[Faisal_II_of_Saudi_Arabia_portrait.jpg|thumb|right|249px|]][[File:Fahd of Saudi Arabia Portrait.jpg|thumb|right|249px|]] Deegaanka Sacuudi Carabiya wuxuu hore u ahaan jirey afar gobol oo kala duwan: Hejaz, Najd iyo qaybo ka mid ah Bariga Carabta (Al-Ahsa) iyo Koonfurta Carabta ('Asir') Boqortooyada Sacuudi Carabiya waxaa aasaasay sannadkii 1932 by Ibn Saud. Waxa uu ku biiray afartan gobol hal waddan iyada oo loo marayo qabsashooyin taxane ah oo laga bilaabo 1902 la qabsaday Riyadh, oo ah aabaha gurigiisa oo ka tirsan qoyskiisa, House of Saud. Sacuudi Carabiya ayaa tan iyo markii uu ahaa boqortooyo baddan, si wax-ku-ool ah oo kali-talisnimo ah loo maamulay khadadka islaamka. Dhaqdhaqaaqa diiniga ah ee Wahhabi ee kuyaal Sunniga Islaamka waxaa loo yaqaan "muhiimada ugu muhiimsan ee dhaqanka Sacuudiga" == Taariikh == Sacuudiga waxee ka mid tahay wadamada Adoonta lahaan jirtay, wadanka sacuudiga waxaa la sameeyay sanadka marka oo ahaa 1902, ninka sameeyay waxa uu ahaa [[Cabdul Casiis al Sacuudi|Ibn Sacuudi]], waxaana boqortooyada Sacuudiga noqday sanadka marka oo ahaa 1932, cabdul casiis wuxuu dhalay caruur ka badan 50 ruux. Waxaana markii ugu horeesay dhaxlay boqortooyada Wiilkiisa sanadka marka uu ahaa. 1964 kii. Magaciisana waxaa la dhihi jiray (Faysal bin Cabdul Casiis Al sacuudi) wuxuuna bilaabay in uu keeno adoomo. wuxuuna sacuudiga ka abuuray goobo waxbarasho.Sida iskuulo iyo meelaha kale ee cilmiga diiniga lagu barto iyo goobo caafimaad.Sida isbitaalada. Siyaasiyiinta wadanka sacuudiga ma eesan jeclaan jirin siyaasada wadamada reer galbeedka Sida wadanka Boqortootada ingiriiska (English) iyo wadanka kale ee maraykanka (america). Markii uu bilaawday Dagaalkii Gacanka oo u dhaxeeyay [[Qaramada Midoobay]] (QM) iyo wadanka Ciraaq sanadka marka uu ahaay 1991, sacuudiga waxee militari soo dhoobtay xuduudkeeda, isla markaas sacuudiga waxaa lagu soo weeraray sawaariiq waxeena ku dhaceen magaalada (Riyaad) ee caasimada wadanka sacuudiga Waqtigaas kadib sacuudiga waxuu saaxiib fiican la noqday wadanka mareykanka(america) Boqorkii sacuudi carabiya ee 《Fahad bin Cabdul Casiis Al Sacuudi》 waxuu ahaan jiray boqor iyo raiisul wasaare oo loo doortay sanadka marka uu ahaa 1982 kii waxuuna dhintay sabadka marka uu ahaa 2005 tii Kadibna waxaa bedelay [[Cabdullahi bin Cabdul Casiis Al Sacuudi]]. [[File:Arabia Saudita - Expansion entre 1914 e 1934.png|thumb|Expansion dau territòri saudita entre 1910 e 1950.]]<Br/>[[File:Abdullah of Saudi Arabia.jpg|right|250px|Abdullah ibn Abd al-Aziz 2012|thump|210]] Sacuudi Carabiya waxay ku dhawaad ​​80% Jasiiradda Carabta (Xuduudaha ugu weyn adduunka), oo u dhaxeeya waddooyinka u dhaxeeya 16 ° iyo 33 ° N, iyo dhererka 34 ° iyo 56 ° E. Sababta oo ah xuduudaha koonfureed ee waddanka Imaaraadka Carabta iyo Oman ma aha mid si sax ah loo calaamadeeyay, cabbirka saxda ah ee waddanka lama yaqaan. [292] Caqabada CIA ee dunidu waxay ku qiyaastay 2,149,690 km2 (830,000 sq mi) iyo liisaska Sacuudi Carabiya oo ah gobolka 13aad ee ugu wayn dunida. Waa juquraafi ahaan waddanka ugu weyn ee Qaadka Carbeed. [[File:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg|thumb|right|250px]]Re.[[Salman bin 'Abd al-'Aziz Al Sa'ud|Salmān]], sovrano dal [[2015]] ==UN Tiroka== '''682''' Juqraafiyada Sucuudigu waxay ku badan tahay xeebta Carbeed, oo la xidhiidha semi-lama-degaanka iyo geed-geedka (eeg muuqaalka dayax-gacmeedka) iyo dhowr buurood iyo goobo dhaadheer. Xaqiiqdii, waxaa jira tiro ka mid ah loola xiriiriyey oo ay ku jiraan 647,500 km2 (250,001 sq m) Rub 'al khali ("Quarter Boos") oo ku yaalla qaybta koonfur bari ee dalka, xeebta aduunka ee ugu weyn ee cagaaran. Waxaa jira harooyin yar oo dalka ka mid ah laakiin aan lahayn wabiyada joogtada ah, si kastaba ha ahaatee wadada ayaa aad u badan. Meelaha bacrin ah waa in laga helaa kaydka alaabooyinka dhulka, basaska, iyo oases. Muuqaalka ugu muhiimsan ee ugu muhiimsan waa bareegga dhexe ee ka soo baxa Badda Cas oo si tartiib ah ugu soo degaya Caddaanka iyo Gacanka Ciraaq. Xeebta Badda Cas, waxaa jira cirif dhuxul ah, oo loo yaqaan Tihamah barbar socda taas oo ku socota dabagal balaadhan. Gobolka Koonfur galbeed ee Asir waa buuro, waxaana ku jira 3,133 m (10,279 ft) Buur Sawda, oo ah meesha ugu sarraysa dalka. Marka laga reebo gobolka koofur galbeed ee Asir, Sacuudi Carabiya waxay leedahay cimilo cilad ah oo leh heerkul aad u sarreeya iyo heerkulka khafiifka ah ee habeenkii. Heerkulka xagaaga ee celceliska heerkulkiisu waa 45 ° C (113 ° F), laakiin wuxuu noqon karaa mid u sareeya 54 ° C (129 ° F). Xilliga jiilaalka heerkulku wuxuu yareeyaa 0 ° C (32 ° F). Guga iyo dayrta kuleylku waa diirimaad, heerkulka celcelis ahaan qiyaastii 29 ° C (84 ° F). Roobka sannadlaha ah ayaa aad u hooseeya. Goobta Asir waxay ku kala duwantahay in ay saameyn ku yeelato maraakiibta Hindiya, inta badan waxay dhacaan inta u dhexeysa bilaha Oktoobar ilaa Maarso. Celcelis ahaan 300 mm (12 in) oo ah roobabku waxay dhacaan muddadan, taas oo qiyaastii 60% roobabkii sanadlaha ahaa. ==Xubin== * [[IMF]] * * * [[ADB]]* * * [[AIIB]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * * [[Jaamacada Carabta]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * * * ==Waddanmaha Degaan Saudi Arabia== *{{Flag| Sacuudi Carabiya}} 31.295,000+ *{{flag|Arab League}} 1.296,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Bangladesh}} 1.295,000+ * {{Flag|Pakistan}}1.750,000+ * {{Flag|Brazil}} 130,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 50,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. ==Daadka deggan United Arab Emirates== * {{Flag|United Arab Emirates}} 9,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 1,253,000+ * {{Flag|Arab League}} 2,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 952,000+ * {{Flag|Malaysia}} 11,000+ * {{Flag|Japan}} 13,000+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+* {{Flag|Australia}} 120,000+ *{{Flag|Canada}} 125,000 [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|China}} PR 65,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. The very large expatriate communities also speak their own languages, the most numerous of which, according to 2019* data: are Bengali (~1,500,000), Tagalog (~900,000), Eastern Punjabi (~800,000), Urdu (~750,000), Egyptian Arabic (~650,000), Rohingya, North Levantine Arabic (both ~500,000)[489] and Malayalam.[490]. Non-{{flag|Arab League}} State: Countries migrant workers come mainly from: '''[[ Midowga Yurub]]''', '''[[Great Britain]]''', ''[[Bangladesh]]'', '''[[Bakistaan]]''', ''[[Indonesia]]'', ''[[Philippines]]'', and many others at 12.49+ millions.!! <REF>[[https://www.arabnews.com/saudi-arabia/news/875131]]</REF>. [https://www.internationalinvestment.net/news/4026204/250-expats-left-saudi-arabia-3q2020][https://www.expatfocus.com/general/these-five-countries-have-the-highest-percentage-of-expats-find-out-why-2514] Duurjoogta waxaa ka mid ah Leopard Carbeed, Jahannamo, Dhallinyaro, Dhoobleey, Koontooyin, Gaadhi, bisad ciid, iyo jerboa. Xayawaanka sida xayawaanka, oryx, leopards iyo cheetahs waxay ahaayeen kuwo badan illaa qarnigii 19aad, markii xayawaan ballaadhan ay hoos u dhigtay xayawaankan. Shimbiraha waxaa ka mid ah falcons (oo la qabto oo loo tababaray sidii loo ugaadhsiin lahaa), gorgortanka, maqaarka, waraaqaha, qashinka, iyo bulubyada. Waxaa jira noocyo kala duwan oo abeesooyin ah, kuwaas oo intooda badani yihiin kuwo qarxa. Sucuudi Carabiya waxay ku nooshahay nolol aad u qoto dheer. Deegaanka Badu-yo gaar ahaan waa nidaam hodan ah oo kala duwan. In ka badan 1200 nooc oo kalluun ayaa laga diiwaangeliyey Badda Cas, 10% oo ka mid ah kuwaan ayaa laga helaa meel kale.[https://www.saudi-expatriates.com/2015/05/foreign-workers-population-in-ksa.html] [https://www.globalmediainsight.com/blog/saudi-arabia-population-statistics] [https://www.expatica.com/sa/moving/about/an-introduction-to-saudi-arabia-71251/#:~:text=Saudi%20Arabia%20is%20the%20Middle,population%20(around%2033%20million)] ==Eqtisaadka iyo Dhaqaale == Sacuudigu waa dowlada waa ugu weyn Dawladaha [[Carabta]] & [[Islaamka]] iyo kan siddeed iyo tobnaad ee ugu weyn [[aduunka]]. Xubin joogta ah iyo aasaasaha '''[[OPEC]]'''. [[Sacuudi Carabiya]] sidoo kale waa qayb ka mid ah golaha '''[[Kooxda Labaatanka]]''' oo ah mid ka mid ah dhaqaalaha ugu weyn [[aduunka]]. Dhaqaaluhu wuxuu si weyn ugu tiirsan yahay ilaalinta iyo adeegyada ay taageeraan dawladda qaranka iyo qoyska boqortooyada.` Iyada oo lagu qiyaasay qiimihiisu yahay US$ ''33.00'' trillion, [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu leeyahay kaydka khayraadka dabiiciga ah ee labaad ee ugu qiimaha badan. Inta badan kaydka Sucuudigu waxa uu ku jiraa qaab batroolka iyo gaasta dabiiciga ah. Dalku wuxuu leeyahay kaydka kaydka batroolka ee la xaqiijiyay ee labaad, iyo kaydka gaaska dabiiciga ah ee shanaad ee ugu wayn. Sacuudiga ayaa hadda ah dalka ugu badan ee dhoofiya batroolka [[aduunka]].!! '''[[Saudi aramco]]''', ama '''Saudi Arabian Oil Company''', waa shirkadda ugu weyn adduunka marka la eego suuq-geynta suuqa oo dhan US$ '''8.9''' trillion, in kasta oo saamiyadeeda ganacsigu ay ku fadhiyaan US$ ''2.36'' trillion, wax yar ka horreeya '''[[Abbal]] Inc'''. Shirkaddu waa shirkadda ugu weyn ee isku dhafka ah ee saliidda iyo gaaska. Waxay xarunteedu tahay Dhahran, [[Sacuudi Carabiya]] waxayna ka shaqeysaa adduunka oo dhan, iyadoo shaqaaleysiisay in ka badan 70,000 oo qof. Shirkadda ayaa si guud u shaacbaxday Diseembar 2019 markii ay iibisay US$ '''1.98''' tiriliyan oo saami ah, taasoo ah bixinta ugu weyn ee bilawga ah ee dadweynaha taariikhda.<ReF>https://www.fxcm.com/markets/insights/10-largest-companies-in-world-market-cap/</Ref>.!! [[Sacuudi Carabiya]] waxa uu kamid yahay wadanka ugu soo saaritaanka badan shiidaalka ceyriinka ah iyo saliida sisaa darteed sacuudiga waa in uu '''[[Midowga Yurub]]''' da iyo '''[[Midowga Afrika]]''' da la saaxiibto.<Ref>https://incorporated.zone/largest-companies-by-market-cap-in-the-world/</Ref>.!! == jawiga == wadanka sacuudiga waa wadan aad u kulul waayo waxaa ku yaalo saxaro weyn oo daboola 40% wadanka oo dhan [[File:Foreign workers in Saudi Arabia.png|250px|thumb|Dhul balaadhinta Sucuudiga intii u dhaxaysay 1960kii iyo 1990kii.png]] {| class="wikitable centre" [[File:Persian Gulf economy map PL.png||thumb|Mapa economica del Golf Persic]][[File:Top_ten_military_expenditures_in_US$_Bn._in_2014,_according_to_the_International_Institute_for_Strategic_Studies.PNG|thumb|Worldwide military spending 2014&15*_*`|250px|left]][[File:Worldwide military spending 2005 (horizontal).svg|250px|right]] |- !scope=col| ||scope=col|Numéro ||scope=col|Province ||scope=col|Capitale |- | |- |[01.] | [[Al Bahah |Al Bahah Area]] | [[Al Bahah]] |- |[02.] | [[Riyadh|Le Riyadh]] | [[Riyadh]] |- |[03.] | [[Al Jawf|Al Jawf]] | [[Sakaka]] |- |[04.] | [[Medina|Le Médine]] | [[Médine]] |- |[05.] | [[Al Qasim|Al Qasim]] | [[Buraydah]] |- |[06.] | [[Tabuk|Le Tabuk]] | [[Tabuk]] |- |[07.] | [[Ach-Charqiya|Ach-Charqiya]] | [[Dammam (Arabie saoudite)|Dammam]] |- |[08.] | [[Makkah|Le Mecque]] | [[Le Mecque]] |- |[09.] | [[Asir|Le Asir]] | [[Abha (Arabie saoudite)|Abha Area]] |- |[10.] | [[Haïl|Le Haïl]] | [[Haïl]] |- |[11.] | [[Jizan (province)|Le Jizan]] | [[Jizan]] |- |[12.] | [[Najran|Le Najran]] | [[Le Najran]] |- |[13.] | [[Northern Region|Northern Region]] | [[Le Arar]] |- |} {{Dalalka Bariga}} [[Category:Sucuudiga]] [[Category:Wadamada Carabta]] ==Sido kale Fiiri== * [[Ciraaq]] * [[Masar]] * [[Urdun]] * [[Cumaan]] * [[Yemen]] * [[Falastiin]] * [[Saudi aramco]] * [[Imaaraatka Carabta]] * [[Sacuudi Visa Dalalka]] * [[Mohammad bin Salman]] * [[https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101991005 A Kingdom Built on Sand, Oil, and Religion.!!`]] <ref>https://arabic.sputniknews.com/20200428/%D8%A3%D9%83%D8%A8%D8%B1-5-%D8%AF%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%AD%D9%8A%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A-1045299111.html</ref>. References// dedwcmty7q7r6wopdwr28e0lwj3y4h0 Imaaraatka Carabta 0 4526 239373 239262 2022-08-05T13:21:33Z 195.191.67.225 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = <span style="line-height:1.33em;">{{lang|ar| دولة الامارات العربية المتحدة //>''{{Unicode|Dawlat al-ʾImārāt al-ʿArabiyyah al-Muttaḥidah}}}} |conventional_long_name = <span style="line-height:1.33em;">Isutagga Imaaraatka Carabta</span> |common_name = Imaaraatka |qaaradda = [[Bariga dhexe]] |sawir_calan = Flag of the United Arab Emirates.svg |sawir_qaran = Coats of arms of the United Arab Emirates.svg |image_map = LocationUnitedArabEmirates.png |astaan_calan =" الله , الوطن , الرئيس <br />, [["Ilaaheey, Wadanka, Madaxweynaha"]] |caasimadda = [[Abuu-dabi]] |luuqadaha = [[Af-Carabi]] |caasimada = [[abuu-dabi]] | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $30,425<ref name="">"IMF database 2018</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $435 Billion<ref name="IMF database 2022" />{{increase}} | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $27,550<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |<nowiki>Madaxweyne]]</nowiki> |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = Maxamed bin Saayid Al-Nahyaan |magac_hogaamiye2 = Maxamed Bin Rashiid Al-Maktuum |sovereignty_type = '''K''' |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = [[1744]] |area = 83,600 km<sup>2 (14th) |areami² = 830,000 sq mi |biyo = micno la aan |population_estimate = 6,888,888 |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Dirham Imaaraati (AED)]] |wakhti = [[sammar|DST]] |furaha_debedda = 975 }} [[w:ar:الإمارات العربية المتحدة]] Isutagga Imaaraatka Carabta:(Carabi:دولة الإمارات العربية المتحدة‎) Waa isku tegga (darsanka) 7 imaaradood, dhacdo koofur bari Jaziirad u ekeda Carabta ee koofur galbeed qaarada Aasiya kaabiga ku heyso [[gacanka carabta]] [[Sacuudi Carabiya]] iyo [[Cumaan]]. waxa ay dawlada imaaraadka carabtu ka koobantahay 7 imaaradood oo kal ah Imaaraadka Carabta: Dawlat al-'Imārāt al-'Arabīyyah al-Muttahidah), mararka qaarkood waxaa loo yaqaan 'Emirates' (Carabi: الإمارات al-'Imārāt), waa dal ku yaalla galbeedka Aasiya oo ku taal dhammaadka koonfureed ee jasiiradda Carabta oo ku yaalla Gacanka Ciraaq, oo u dhaxeeya Oman ilaa bari iyo Sacuudi Carabiya xagga koonfureed, iyo sidoo kale in la wadaago xudduudaha badda ee Qadar iyo galbeedka iyo Iiraan. Boqortooyada Sharciga ah ee madaxbannaani waa isbahaysiga todoba qandaraas oo ka kooban Abu Dhabi (oo u adeegta caasimada), Ajman, Dubai, Fujairah, Ras al-Khaimah, Sharjah iyo Umm al-Quwain. Amar kasta waxaa xukumaya taliye; wadajir, waxay si wadajir ah u sameeyaan Golaha Sare ee Federaalka. Mid ka mida taliyayaashu waxay u adeegaan madaxweynaha Imaaraadka Carabta. [9] Sanadkii 2013, dadweynaha UAE ayaa ahaa 9.2 milyan, kuwaas oo 1.4 milyan ay yihiin muwaadiniinta Emirati iyo 7.8 milyan ayaa ah dad ajinabi ah [10] [11] [12] Shaqo-qabashada dadka ka shaqeeya Imaatinka iminka jira ayaa dib loogu soo celiyay nin dhalasho oo casri ah oo ka yimid Afrika ilaa 125,000 Bisha Kowaad iyada oo laga helayo goobta Faya-1 ee Mleiha, Sharjah. Meelaha aasaasiga ah ee la xariira da'da Neolithic iyo Da'da Bronze waxaa ka mid ah goobtii ugu caansan ee gudaha ee Jebel Buhais. Ka dib tobannaan sano colaadaha badda, xeebaha xeebta waxaa loo yaqaan 'State Trucial States' iyada oo la saxiixday Heshiiska Badbaadinta Badbaadada Badaha ee Britishka 1819 (oo la ansixiyay 1853 iyo mar kale 1892), kaas oo aasaasay Dowladaha Afduubka ah sida British Protectorate. Qorshahan ayaa ku dhamaaday xoriyad iyo aasaaskii Isbahaysiga Imaaraadka Carabta 2dii Disembar 1971, isla markiiba ka dib markii Ingiriisku ka tagay waajibaadkii heshiiskii. Lix xildhibaan ayaa ku biiray UAE 1971-kii, toddobaadkii, Ras al-Khaimah, ayaa ku biiray federaalka 10 Febraayo 1972. [13] Islaamku waa diinta rasmiga ah iyo carabi waa luqadda rasmiga ah ee Imaaraadka. Kaydka saliidda ee Imaaraadka Carabta ayaa ah kan dunida ugu weyn ee dunida ugu weyn iyada oo kaydka gaaska dabiiciga ah uu yahay adduunka 17aad ee ugu ballaaran. [14] [15] Sheekh Zayed, oo ah hoggaamiyaha Abu Dhabi iyo madaxweynihii koowaad ee UAE, ayaa kormeeray horumarinta Emirates, wuxuuna dakhliga saliidda ka dhigaa daryeelka caafimaadka, waxbarashada iyo kaabayaasha. [16] Dhaqaalaha Imaaraadka ayaa ah midka ugu badan ee ka mid ah Golaha Iskaashiga Khaliijka, halka magaalada ugu badan ee magaalada Dubai ay tahay magaalo muhiim ah oo caalami ah iyo duulimaad caalami ah iyo warshadaha bada ee caalamiga ah [17] [18] Si kastaba ha ahaatee, waddanku aad ayuu ugu kalsoon yahay saliidda iyo gaaska marka loo eego sanadihii hore, dhaqaale ahaanna xooga saaraya dalxiiska iyo ganacsiga. Dawladda Imaaraadka Carabtu maaha canshuur dakhliga inkastoo ay jirto nidaam canshuur shirkad ah iyo canshuur dheeraad ah ayaa la dhisay sannadkii 2018 markay ahayd 5%. [19] Aragtida caalamiga ah ee Imaaraadka Carabtu waxay keentay in loo aqoonsado inay tahay awood gobol iyo mid dhexe. [21] [21] Waa xubin ka mid ah Qaramada Midoobay, Jaamacadda Carabta, Ururka Iskaashiga Islaamka, OPEC, Dhaqdhaqaaqa Aan Sharciga Ahayn. [[File:Abu_Dhabi_Skyline_from_Marina.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Dubai_Marina_Beach_Panorama.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Emirates_logo.svg|thumb|right|195px|]] [[File:Flag_map_of_the_United_Arab_Emirates.svg|thumb|right|195px|]] * [[Abu dabi]] * [[Dubay]] * [[Al-shaariqa]] * [[Ras al-khayma]] * [[Cajmaan]] * [[Um al-qeween]] * [[Al-fujayra]] ==Xubin== * [[IMF]] * [[AIIB]] * [[IORA]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Kooxda Labaatanka]] * [[Qaramada Midoobay]] ==Waddanamha deggan Emmaratka== * {{Flag|United Arab Emirates}} 9,575,729+ * {{Flag|Bangladesh}} 4,400,000+ * {{Flag|Arab League}} 12,958,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 3.913,000+ * {{Flag|Turkey}} 413,000+ * {{Flag|South Africa}} 98,000+ * {{Flag|Great Britain}} 49,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 59,000+ * {{Flag|China}} PR China; 245,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. == Taariikh == kahor sanadii [[1971]] wadan imaaraadka carabta waxa loo yaaqaanay magac kale sanadaa wixii ka danbaysay ayay samaysteen midawga hada dawlada ah sida la ogyahay imaarad kastaa waxay leedahay maamul u gaadha xidhiidhka ka dhexeeyana waa mid aad u adag oo aaad iyo aad isu sudh sudhan diinta [[islaanku]] waa diinta rasmigaa h [[carabiga]] waa luqada u rasmiga ah dawlada hada xiligan lajoogo imaaraadku waa wadamada ugu horeeya xaga ganacsiga calamka gaar ahaan [[bariga dhexe]] waxa kale oo uu haystaa kayd [[shiidaal]]oo aad u badan [[File:Mohamed bin Zayed Al Nahyan.jpg||197px|thumb|Mohamed bin Zayed Al Nahyan '''(MbZ)''']] <gallery class="centre"> File:A view from Lake Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:A view from Heritage Park in Abu Dhabi, UAE..JPG| File:Turmeric plants at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Inside the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Directions Poll at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Watch Tower at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Oman]] * [[Saudi arabia]] *[[Imaaraatka Carabta Visa Dalalka]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Dalalka carabta]] [[Category:Aasiya]] 230dfov4el6186xpm203hzyox643pnm 239374 239373 2022-08-05T13:21:50Z 195.191.67.225 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = <span style="line-height:1.33em;">{{lang|ar| دولة الامارات العربية المتحدة //>''{{Unicode|Dawlat al-ʾImārāt al-ʿArabiyyah al-Muttaḥidah}}}} |conventional_long_name = <span style="line-height:1.33em;">Isutagga Imaaraatka Carabta</span> |common_name = Imaaraatka |qaaradda = [[Bariga dhexe]] |sawir_calan = Flag of the United Arab Emirates.svg |sawir_qaran = Coats of arms of the United Arab Emirates.svg |image_map = LocationUnitedArabEmirates.png |astaan_calan =" الله , الوطن , الرئيس <br />, [["Ilaaheey, Wadanka, Madaxweynaha"]] |caasimadda = [[Abuu-dabi]] |luuqadaha = [[Af-Carabi]] |caasimada = [[abuu-dabi]] | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $30,425<ref name="">"IMF database 2018</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $435 Billion<ref name="IMF database 2022" />{{increase}} | GDP_nominal_year = 2020 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $27,550<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |<nowiki>Madaxweyne]]</nowiki> |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = Maxamed bin Saayid Al-Nahyaan |magac_hogaamiye2 = Maxamed Bin Rashiid Al-Maktuum |sovereignty_type = '''K''' |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = [[1744]] |area = 83,600 km<sup>2 (14th) |areami² = 830,000 sq mi |biyo = micno la aan |population_estimate = 6,888,888 |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Dirham Imaaraati (AED)]] |wakhti = [[sammar|DST]] |furaha_debedda = 975 }} [[w:ar:الإمارات العربية المتحدة]] Isutagga Imaaraatka Carabta:(Carabi:دولة الإمارات العربية المتحدة‎) Waa isku tegga (darsanka) 7 imaaradood, dhacdo koofur bari Jaziirad u ekeda Carabta ee koofur galbeed qaarada Aasiya kaabiga ku heyso [[gacanka carabta]] [[Sacuudi Carabiya]] iyo [[Cumaan]]. waxa ay dawlada imaaraadka carabtu ka koobantahay 7 imaaradood oo kal ah Imaaraadka Carabta: Dawlat al-'Imārāt al-'Arabīyyah al-Muttahidah), mararka qaarkood waxaa loo yaqaan 'Emirates' (Carabi: الإمارات al-'Imārāt), waa dal ku yaalla galbeedka Aasiya oo ku taal dhammaadka koonfureed ee jasiiradda Carabta oo ku yaalla Gacanka Ciraaq, oo u dhaxeeya Oman ilaa bari iyo Sacuudi Carabiya xagga koonfureed, iyo sidoo kale in la wadaago xudduudaha badda ee Qadar iyo galbeedka iyo Iiraan. Boqortooyada Sharciga ah ee madaxbannaani waa isbahaysiga todoba qandaraas oo ka kooban Abu Dhabi (oo u adeegta caasimada), Ajman, Dubai, Fujairah, Ras al-Khaimah, Sharjah iyo Umm al-Quwain. Amar kasta waxaa xukumaya taliye; wadajir, waxay si wadajir ah u sameeyaan Golaha Sare ee Federaalka. Mid ka mida taliyayaashu waxay u adeegaan madaxweynaha Imaaraadka Carabta. [9] Sanadkii 2013, dadweynaha UAE ayaa ahaa 9.2 milyan, kuwaas oo 1.4 milyan ay yihiin muwaadiniinta Emirati iyo 7.8 milyan ayaa ah dad ajinabi ah [10] [11] [12] Shaqo-qabashada dadka ka shaqeeya Imaatinka iminka jira ayaa dib loogu soo celiyay nin dhalasho oo casri ah oo ka yimid Afrika ilaa 125,000 Bisha Kowaad iyada oo laga helayo goobta Faya-1 ee Mleiha, Sharjah. Meelaha aasaasiga ah ee la xariira da'da Neolithic iyo Da'da Bronze waxaa ka mid ah goobtii ugu caansan ee gudaha ee Jebel Buhais. Ka dib tobannaan sano colaadaha badda, xeebaha xeebta waxaa loo yaqaan 'State Trucial States' iyada oo la saxiixday Heshiiska Badbaadinta Badbaadada Badaha ee Britishka 1819 (oo la ansixiyay 1853 iyo mar kale 1892), kaas oo aasaasay Dowladaha Afduubka ah sida British Protectorate. Qorshahan ayaa ku dhamaaday xoriyad iyo aasaaskii Isbahaysiga Imaaraadka Carabta 2dii Disembar 1971, isla markiiba ka dib markii Ingiriisku ka tagay waajibaadkii heshiiskii. Lix xildhibaan ayaa ku biiray UAE 1971-kii, toddobaadkii, Ras al-Khaimah, ayaa ku biiray federaalka 10 Febraayo 1972. [13] Islaamku waa diinta rasmiga ah iyo carabi waa luqadda rasmiga ah ee Imaaraadka. Kaydka saliidda ee Imaaraadka Carabta ayaa ah kan dunida ugu weyn ee dunida ugu weyn iyada oo kaydka gaaska dabiiciga ah uu yahay adduunka 17aad ee ugu ballaaran. [14] [15] Sheekh Zayed, oo ah hoggaamiyaha Abu Dhabi iyo madaxweynihii koowaad ee UAE, ayaa kormeeray horumarinta Emirates, wuxuuna dakhliga saliidda ka dhigaa daryeelka caafimaadka, waxbarashada iyo kaabayaasha. [16] Dhaqaalaha Imaaraadka ayaa ah midka ugu badan ee ka mid ah Golaha Iskaashiga Khaliijka, halka magaalada ugu badan ee magaalada Dubai ay tahay magaalo muhiim ah oo caalami ah iyo duulimaad caalami ah iyo warshadaha bada ee caalamiga ah [17] [18] Si kastaba ha ahaatee, waddanku aad ayuu ugu kalsoon yahay saliidda iyo gaaska marka loo eego sanadihii hore, dhaqaale ahaanna xooga saaraya dalxiiska iyo ganacsiga. Dawladda Imaaraadka Carabtu maaha canshuur dakhliga inkastoo ay jirto nidaam canshuur shirkad ah iyo canshuur dheeraad ah ayaa la dhisay sannadkii 2018 markay ahayd 5%. [19] Aragtida caalamiga ah ee Imaaraadka Carabtu waxay keentay in loo aqoonsado inay tahay awood gobol iyo mid dhexe. [21] [21] Waa xubin ka mid ah Qaramada Midoobay, Jaamacadda Carabta, Ururka Iskaashiga Islaamka, OPEC, Dhaqdhaqaaqa Aan Sharciga Ahayn. [[File:Abu_Dhabi_Skyline_from_Marina.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Dubai_Marina_Beach_Panorama.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Emirates_logo.svg|thumb|right|195px|]] [[File:Flag_map_of_the_United_Arab_Emirates.svg|thumb|right|195px|]] * [[Abu dabi]] * [[Dubay]] * [[Al-shaariqa]] * [[Ras al-khayma]] * [[Cajmaan]] * [[Um al-qeween]] * [[Al-fujayra]] ==Xubin== * [[Jaamacada Carabta]] * [[Kooxda Labaatanka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[IMF]] * [[AIIB]] * [[IORA]] * [[Bankiga Aduunka]] ==Waddanamha deggan Emmaratka== * {{Flag|United Arab Emirates}} 9,575,729+ * {{Flag|Bangladesh}} 4,400,000+ * {{Flag|Arab League}} 12,958,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 3.913,000+ * {{Flag|Turkey}} 413,000+ * {{Flag|South Africa}} 98,000+ * {{Flag|Great Britain}} 49,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 59,000+ * {{Flag|China}} PR China; 245,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. == Taariikh == kahor sanadii [[1971]] wadan imaaraadka carabta waxa loo yaaqaanay magac kale sanadaa wixii ka danbaysay ayay samaysteen midawga hada dawlada ah sida la ogyahay imaarad kastaa waxay leedahay maamul u gaadha xidhiidhka ka dhexeeyana waa mid aad u adag oo aaad iyo aad isu sudh sudhan diinta [[islaanku]] waa diinta rasmigaa h [[carabiga]] waa luqada u rasmiga ah dawlada hada xiligan lajoogo imaaraadku waa wadamada ugu horeeya xaga ganacsiga calamka gaar ahaan [[bariga dhexe]] waxa kale oo uu haystaa kayd [[shiidaal]]oo aad u badan [[File:Mohamed bin Zayed Al Nahyan.jpg||197px|thumb|Mohamed bin Zayed Al Nahyan '''(MbZ)''']] <gallery class="centre"> File:A view from Lake Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:A view from Heritage Park in Abu Dhabi, UAE..JPG| File:Turmeric plants at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Inside the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Directions Poll at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| File:Watch Tower at the Heritage Park in Abu Dhabi, UAE.JPG| </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Oman]] * [[Saudi arabia]] *[[Imaaraatka Carabta Visa Dalalka]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Dalalka carabta]] [[Category:Aasiya]] qwlgvlcv7gic5hyh69gn1560bm14s46 Arjantiina 0 4720 239448 238961 2022-08-05T18:51:16Z 74.12.157.227 /* Waddnamha Degaan Argentina */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = ''República Argentina'' </br> ''Jamhuuriyadda Arjantiina'' |conventional_long_name = |common_name = Arjantiina |qaarada = [[Ameerikada koonfureed]] |sawir_calan = Flag_of_Argentina.svg |sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Argentina.svg |astaan_calan = [[Himno Nacional Argentino]]''<small><br />"Astaanta Qaranka Arjantiina"</small> |image_map = Argentina_(orthographic_projection).svg |caasimada = [[buweynos ayres]] |luuqadaha = [[Af-Isbaanish]] |Dawladda = &nbsp; |magac_hogaamiye1 = Cristina Fernández de Kirchner | GDP_PPP_per_capita = $12,425<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $0.685 billion <ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $12,550<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = |magac_hogaamiye2 = [[Julio Cobos]] |sovereignty_type = Ka xoroobey |sovereignty_note = Gumeystihii [[Isbayn]] |established_event1 = Taakiikh |established_date1 = 9 [[Julaay]], 1816 |area = 2,766,890 km2 |areami² = 1,068,302 |biyo = 1.1 |population_estimate = 44,044,811 |population_estimate_year = [[2017]] |lacagta = [[Peso (Arjantiina)|Peso]] (ARS) |wakhti = ART -3 |furaha_debeda = +54 |footnote1 = |footnote2 = }} Argentina (Sannadkan wuxuu maqlaa codkani; Spanish: [aɾxentina]), si rasmi ah dalka Argentine [A] (Isbaanish: República Argentina), waa Jamhuuriyadda Federaalka ee inta badan ku taal qaybta koonfureed ee Koonfurta Ameerika. Wadaagidda qadarka Koonfureed ee Chile ee galbeedka, waddanka ayaa sidoo kale xuduud u leh Bolivia iyo Paraguay dhanka woqooyiga, Brazil oo waqooyi-bari, Uruguay iyo Koonfur Atlantic oo ku yaal bariga, iyo Khadka Dhexe ee Drake ee koonfurta. Argentina waxaa ku yaala wadanka sideedaad ee ugu weyn adduunka, kan labaad ee ugu weyn Latin America, iyo kan ugu weyn ee Isbaanishka ku hadla. Buenos Aires, oo ah caasimada federaalka ah ee dalka (Isbaanishaan: Capital Federal) sida uu go'aamiyey Congresska [12]. Gobolada iyo caasimadu waxay leeyihiin dastuur u gaar ah, laakiin waxay ku jiraan nidaam federaali ah. Argentina waxay sheegataa madax banaanida qayb ka mid ah Antarctica, Falkland Islands (Isbaanish: Islas Malvinas), iyo Koonfurta Georgia iyo Koonfurta Sandwich Islands.[[File:20060128 - Cabildo de Buenos Aires.jpg|194px|right|thumb|Lo [[Cabildo de Buenos Aires|Cabildo]]]] [[File:Buenos Aires-Catedral Metropolitana (exterior).jpg|right|195px|thumb|La [[Catedrau Metropolitana de Buenos Aires|catedrau]] suber la [[plaça de Mayo]]]] ==Xubin== * [[Mercosur]]* *[[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddnamha Degaan Argentina== * {{Flag|Brazil}} 128,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 128,000+ [<ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8</ref>]. * {{Flag|Arab League}} 129,670+[[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. [<ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 128,000+ * {{Flag|Japan}} 14,300+ * 🇪🇺 Europeans: 598,000+ * {{Flag|South Korea}} 7,300+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 6,300+ * {{Flag|China}} 128, 000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Casa Rosada in Buenos Aires.jpg|thumb|196px|right|L'[[Ostau Arroset]], sèti deu poder executiu argentin]] [[File:Argentina Congreso.JPG|right|197px|thumb|Lo [[Palais deu Congrès de la Nacion Argentina|Congrès]] dab lo Senat e la Crampa deus Deputats]] [[File:ViñedoCafayate.jpg|thumb|200px|Salta]] Joogista ugu horreysa ee bini'aadamka ee taariikhda Argentina ee taariikhda casriga ah waxay dib ugu noqotaa muddada Paleolithic. Waddanku wuxuu leeyahay xididdadiisa kuxirta Isbaanishka ee gobolka ee qarnigii 16aad. Argentina waxay noqotay mid ku guulaysatay gobolka Viceroyalty ee Río de la Plata, Spanish-ka dibad-baxa dibada ee lagu aasaasay 1776-kii. Baaqa iyo dagaalka xornimada (1810-1818) waxaa soo raacay dagaal sokeeye oo soconayey ilaa 1861, taas oo ku dhamaatay dib-u-habeynta dalka sida federaalka ah ee gobollada Buenos Aires oo ah caasimadeeda. Waddanku wuxuu intaas ku daray in nabadgelyo iyo xasilooni darro, iyada oo mowjado waawayn oo ka mid ah soogalootiga yurubiyaanka ah ay si xooggan dib-u-habaynayaan aragtida dhaqameed iyo bulsho. Kororka ku soo kordhay barwaaqada ayaa keentay in Argentina ay noqoto dalka 7aad ee ugu faqiirsan adduunka tan iyo qarnigii 20-aad <gallery style="float:right; margin-left:1em; width:180px" mode="packed" caption="Largest cities in Argentina"> File:Buenos Aires y Río de La Plata desde el aire.jpg|{{flag|Buenos Aires}} File:Plaza San Martín Córdoba 2011-03-06.jpg|{{flagicon|Córdoba}} [[Córdoba, Argentina|Córdoba]] File:Rosario desde el aire.jpeg|{{flagicon|Santa Fe}} [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] File:Vista de la Ciudad de Mendoza.jpg|{{flagicon|Mendoza}} [[Mendoza, Argentina|Mendoza]] File:Tucuman sfrancisco barrio norte.jpg|{{flagicon|Tucumán}} [[San Miguel de Tucumán|Tucumán]] File:Plaza Moreno-La Plata-1.jpg|{{flagicon|Buenos Aires Province}} [[La Plata]] File:MDQ skyline.jpg|{{flagicon|Buenos Aires Province}} [[Mar del Plata]] File:Salta-Capital-P3130030.JPG|{{flagicon|Salta}} [[Salta]] File:Vista aerea de Resistencia.jpg|{{flagicon|Chaco}} [[Resistencia, Chaco|Resistencia]] File:Santiago cathedral.jpg|{{flagicon|Santiago del Estero}} [[Santiago del Estero]] </gallery> '''Arjantiina''' ama jamhuuriyadda Arjantiina ([[Isbanish]] República Argentina. Waa wadan ku yaalo qaarada [[Ameerikada koonfureed|Koonfur ameerika]]. * [[Roma (qaran)]] == Tixraac == {{Reflist|refs=https://www.britannica.com/place/Argentina}} {{commons|Argentina}} {{Dalalka Ameerikada Koonfureed}} 82l0u6dilfimyxl2bommsvooa2o5a3k 239449 239448 2022-08-05T18:56:53Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = ''República Argentina'' </br> ''Jamhuuriyadda Arjantiina'' |conventional_long_name = |common_name = Arjantiina |qaarada = [[Ameerikada koonfureed]] |sawir_calan = Flag_of_Argentina.svg |sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Argentina.svg |astaan_calan = [[Himno Nacional Argentino]]''<small><br />"Astaanta Qaranka Arjantiina"</small> |image_map = Argentina_(orthographic_projection).svg |caasimada = [[buweynos ayres]] |luuqadaha = [[Af-Isbaanish]] |Dawladda = &nbsp; |magac_hogaamiye1 = Cristina Fernández de Kirchner | GDP_PPP_per_capita = $12,425<ref name="">IMF database 2017</ref>. | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $0.685 billion<ref name="">IMF database 2018</ref>. | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $12,550<ref name="">IMF database 2019</ref>. | GDP_nominal_per_capita_rank = |magac_hogaamiye2 = [[Julio Cobos]] |sovereignty_type = Ka xoroobey |sovereignty_note = Gumeystihii [[Isbayn]] |established_event1 = Taakiikh |established_date1 = 9 [[Julaay]], 1816 |area = 2,766,890 km2 |areami² = 1,068,302 |biyo = 1.1 |population_estimate = 44,044,811 |population_estimate_year = [[2017]] |lacagta = [[Peso (Arjantiina)|Peso]] (ARS) |wakhti = ART -3 |furaha_debeda = +54 |footnote1 = |footnote2 = }} Argentina (Sannadkan wuxuu maqlaa codkani; Spanish: [aɾxentina]), si rasmi ah dalka Argentine [A] (Isbaanish: República Argentina), waa Jamhuuriyadda Federaalka ee inta badan ku taal qaybta koonfureed ee Koonfurta Ameerika. Wadaagidda qadarka Koonfureed ee Chile ee galbeedka, waddanka ayaa sidoo kale xuduud u leh Bolivia iyo Paraguay dhanka woqooyiga, Brazil oo waqooyi-bari, Uruguay iyo Koonfur Atlantic oo ku yaal bariga, iyo Khadka Dhexe ee Drake ee koonfurta. Argentina waxaa ku yaala wadanka sideedaad ee ugu weyn adduunka, kan labaad ee ugu weyn Latin America, iyo kan ugu weyn ee Isbaanishka ku hadla. Buenos Aires, oo ah caasimada federaalka ah ee dalka (Isbaanishaan: Capital Federal) sida uu go'aamiyey Congresska [12]. Gobolada iyo caasimadu waxay leeyihiin dastuur u gaar ah, laakiin waxay ku jiraan nidaam federaali ah. Argentina waxay sheegataa madax banaanida qayb ka mid ah Antarctica, Falkland Islands (Isbaanish: Islas Malvinas), iyo Koonfurta Georgia iyo Koonfurta Sandwich Islands.[[File:20060128 - Cabildo de Buenos Aires.jpg|194px|right|thumb|Lo [[Cabildo de Buenos Aires|Cabildo]]]] [[File:Buenos Aires-Catedral Metropolitana (exterior).jpg|right|195px|thumb|La [[Catedrau Metropolitana de Buenos Aires|catedrau]] suber la [[plaça de Mayo]]]] ==Xubin== * [[Mercosur]]* *[[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddnamha Degaan Argentina== * {{Flag|Brazil}} 128,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 128,000+ [<ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8</ref>]. * {{Flag|Arab League}} 129,670+[[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. [<ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 128,000+ * {{Flag|Japan}} 14,300+ * 🇪🇺 Europeans: 598,000+ * {{Flag|South Korea}} 7,300+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 6,300+ * {{Flag|China}} 128, 000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Casa Rosada in Buenos Aires.jpg|thumb|196px|right|L'[[Ostau Arroset]], sèti deu poder executiu argentin]] [[File:Argentina Congreso.JPG|right|197px|thumb|Lo [[Palais deu Congrès de la Nacion Argentina|Congrès]] dab lo Senat e la Crampa deus Deputats]] [[File:ViñedoCafayate.jpg|thumb|200px|Salta]] Joogista ugu horreysa ee bini'aadamka ee taariikhda Argentina ee taariikhda casriga ah waxay dib ugu noqotaa muddada Paleolithic. Waddanku wuxuu leeyahay xididdadiisa kuxirta Isbaanishka ee gobolka ee qarnigii 16aad. Argentina waxay noqotay mid ku guulaysatay gobolka Viceroyalty ee Río de la Plata, Spanish-ka dibad-baxa dibada ee lagu aasaasay 1776-kii. Baaqa iyo dagaalka xornimada (1810-1818) waxaa soo raacay dagaal sokeeye oo soconayey ilaa 1861, taas oo ku dhamaatay dib-u-habeynta dalka sida federaalka ah ee gobollada Buenos Aires oo ah caasimadeeda. Waddanku wuxuu intaas ku daray in nabadgelyo iyo xasilooni darro, iyada oo mowjado waawayn oo ka mid ah soogalootiga yurubiyaanka ah ay si xooggan dib-u-habaynayaan aragtida dhaqameed iyo bulsho. Kororka ku soo kordhay barwaaqada ayaa keentay in Argentina ay noqoto dalka 7aad ee ugu faqiirsan adduunka tan iyo qarnigii 20-aad <gallery style="float:right; margin-left:1em; width:180px" mode="packed" caption="Largest cities in Argentina"> File:Buenos Aires y Río de La Plata desde el aire.jpg|{{flag|Buenos Aires}} File:Plaza San Martín Córdoba 2011-03-06.jpg|{{flagicon|Córdoba}} [[Córdoba, Argentina|Córdoba]] File:Rosario desde el aire.jpeg|{{flagicon|Santa Fe}} [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] File:Vista de la Ciudad de Mendoza.jpg|{{flagicon|Mendoza}} [[Mendoza, Argentina|Mendoza]] File:Tucuman sfrancisco barrio norte.jpg|{{flagicon|Tucumán}} [[San Miguel de Tucumán|Tucumán]] File:Plaza Moreno-La Plata-1.jpg|{{flagicon|Buenos Aires Province}} [[La Plata]] File:MDQ skyline.jpg|{{flagicon|Buenos Aires Province}} [[Mar del Plata]] File:Salta-Capital-P3130030.JPG|{{flagicon|Salta}} [[Salta]] File:Vista aerea de Resistencia.jpg|{{flagicon|Chaco}} [[Resistencia, Chaco|Resistencia]] File:Santiago cathedral.jpg|{{flagicon|Santiago del Estero}} [[Santiago del Estero]] </gallery> '''Arjantiina''' ama jamhuuriyadda Arjantiina ([[Isbanish]] República Argentina. Waa wadan ku yaalo qaarada [[Ameerikada koonfureed|Koonfur ameerika]]. * [[Roma (qaran)]] == Tixraac == {{Reflist|refs=https://www.britannica.com/place/Argentina}} {{commons|Argentina}} {{Dalalka Ameerikada Koonfureed}} 6v3lr69ndiw3rk56vut5kbzt2lhlgtd Iiraan 0 4736 239454 239271 2022-08-05T19:18:26Z 74.12.157.227 /* Waddnmaha Degaan Iiraan */ wikitext text/x-wiki {{{}}}{{Coord|32|N|53|E|dim:1000km_type:country_region:IR|format=dms|display=title}} {{Dalalka |native_name = Jamhuuriyadda Islaamiga Iiraan<br />''جمهوری اسلامی ایران '' |conventional_long_name = Jomhuri-ye Islāmi-ye Irān |common_name = Iswiidhan |qaaradda = [[Yurub]] |sawir_calan = Flag_of_Iran.svg |sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Iran.svg |image_map = |astaan_calan = [[Sorūd-e Mellī-e Īrān]] |image_map = Iran in its region.svg |caasimadda = [[Tahraan]] |luuqadaha = [[Af-Faarsi]] |caasimada = [[Tahraan]] |Dawladda = Iiraan |darajo_hogaamiye1 = [[Hogaamiyaasha Islaamiga Iiran]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Madaxweyne]] |magac_hogaamiye1 = Cali khomanay |magac_hogaamiye2 = Hassan Rohani |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |area = 1,648,195 km2 |areami² = 636,372 |biyo = 0,7 |population_estimate = 74,196,000<sup>2</sup> GDP: $ 177 Billion Dollar |population_estimate_year = 2009 |lacagta = Riyaal (IRR) |wakhti = (UTC+3:30) |furaha_debedda = 98 |footnote1 = }} [[W:tr:iran]] [[W:ar:إيران]] '''Iiraan''' ([[Af-Faarsi]]: ایران ama lagu dhawaaqo, '''jamhuuriyadda Islaamiga Iiraan''',([[Af-Faarsi]]: جمهوری اسلامی ایران) waa wadan ween oo ku yaalo qaarada [[Aasiya]] ama bartamaha [[Yuruaasiya]]. Wadanka Iiraan wuxuu xuduud la leeyahay wadamada '''[[Bakistaan]]''', [[Afgaanistan]], [[Turkmenistan]], [[Aserbiijaan]],[[Armania]],'''[[Turki]]''' iyo ''[[Ciraaq]]'' iyo ([[Kurdistan]]). Iiraan waxee xeebo ku leedahay, [[Bada Qazwiin/Caspian|Bada Qazwiin]] oo ka xigta [[Woqooyi]]ga iyo [[Gacanka faarsiga]] iyo [[Gacanka Cumaan]] oo ka xigta [[Koonfur]]. == Taariikh == Iiraan waxee leedahay taariikh dheer oo raacsan [[boqortii Faarsiga]]. Iiraan markeeda hore waxaa xukumi jiray Boqortii faarsiga, shacabka iiraan waxee mar doorteen isbedel, sanadka marka oo dhaxeeyay 1905tii ilaa 1911, wadanka iiraan waxaa lagasameeyay [[Baarlamaan]]kii ugu horeeyay. 1953ii waxaa xukunka laga qaaday, [[Maxamed Mossadeg]] oo ahaa raiisul wasaaraha iiraan, wuxuuna raiisul wasaare ahaa ilaa sanadka marka uu ahaa [[1951]]ii, waxaa ku xigay [[Mohammad Reza Pahlavi]] oo asiga neh xukunka looga qaaday kacdoonkii iraan, sanadka marka oo ahaa [[1979]]. 1 sano oo waxaa jirtay oo muran kadhaxeeyay siyaasiinta iiraan. isla markaas neh waxaa dhashtay xukunkii [[Ayatullah Khomayni]] oo wadanka ka sameesay Jamhuuriyad islaami ah. Siyaasiinta cusub oo ka dhalatay iiraan waxee ahaayeen, kuwo necbaa siyaasiinta wadamada galbeedka, gaar ahaan kuwa maraykanka. 1980kii iraan waxaa soo weeraray Ciraaq, oo halkaas ka dhashtay [[Dagaalkii iraan iyo Ciraaq]] oo socday ilaa 1988ii, waxaa ku dhintay dad u dhaxeeyo 500,000 ilaa 1,000,000 oo qof, dagaalada kadib madaxweynaha iraan [[Akbar Hashemi Rafsanjani]] iyo wasiiradiisa waxee ku dadaaleen, dhismaha dhaqaalaha wadanka. Iraan dagaalada kadib xisbiyaal badan ayaa dhashtay oo ku tartamo horumarka iyo jidka oo wadanka maraayo. Magaalada Piranshahr waa dhaqanka ugu da'da weyn ee Iran oo leh taariikhda 8000 oo sano. <ref>{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=https://persiadigest.com/Piranshahrs-8000-year-old-artifacts-unearthed |access-date=2019-02-21 |archive-date=2019-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190221224042/https://persiadigest.com/Piranshahrs-8000-year-old-artifacts-unearthed |dead-url=yes }}</ref> <ref>https://nation.com.pk/08-Jan-2019/8-000-years-old-artifacts-unearthed-in-iran</ref> <ref>https://pk.shafaqna.com/EN/AL/15972</ref> <ref>https://newspakistan.tv/8000-years-old-artifacts-unearthed-in-iran/</ref> iiraan wxa ila deeer gacnta ku hya hogaamiyaha marjica ee ayatollah cali khomeini waxa hogamiya hasdan rouhani markii la dilay mouhsin fakhrehsadah sciensyahankii dhanka nuclearka ku takhsusay waxey aheyd 17/7/2020 exa dilkii ka dambeeyay israel == Juquraafi == Iraan waa wadanka 18aad oo ugu ween [[aduunka]]. Wadanka waxaa ku yaalo buuro badan gaar ahaan dhinaca [[Galbeed|galbeedka]]. dhinaca [[waqooyi]]ga neh waa meel geedo waaween ka baxaan, dhinaca [[Bari]]ga neh waa meel saxaaro ah, [[Koonfur]]ta wadanka waxaa ku wareegan [[Gacanka Faarsiga]] iyo [[Gacanka Cumaan]]. [[File:Aerial_View_of_Koohsangi_street,_Mashhad,_Iran.png|thumb|right|193px|]] [[File:Persian Gulf economy map PL.png||thumb|194px|Mapa economica del Golf Persic]] [[File:Ash_e_reshte.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Kish_beach_02.jpg|thumb|right|196px|]] [[File:Baghala_polo.jpg|thumb|right|196px|]] ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * ==Waddnmaha Degaan Iiraan== * {{Flag|Brazil}} 3,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 3,000+ [<ref>https://tr.wikipedia.org/wiki/Araplar</ref>]. * {{flag|Arab League}} 1,529,650++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 3,000+ * {{Flag|Turkey}} 1,000+ * {{Flag|Great Britain}} 5,000+ * 🇪🇺 Europeans: 958,500+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 5,000+ * {{Flag|China}} PR; 25,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [<ref>https://www.migrationpolicy.org/article/middle-eastern-and-north-african-immigrants-united-states</ref>]. ==Sido Kale fiiri== * [[Aasiya]] * [[Turkiga]] * [[Armania]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Iiraan]] p7j4pi1swsyxs772d2sqzle9okckmlf Dublad 0 5041 239390 167024 2022-08-05T14:32:08Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:Kitchen_Funnel.jpg|thumb|Dublad]] '''Dublad''' ama '''Masaf''' waa wax caag ama macdan oo la isku dhuubay, waxaa loogu tala galay in lagu shubo wax yaabaha afka yar, si oo geesaha uga daadan. dublada waxaa maanta badanaa lagu isticmalaa baabuurta. [[File:Dublad.jpg|200px|thumb|right|Dublad]] [[Category:Teknooloji]] 0eqx3rqmjs72pvcfcakwk3doa7ia7j3 239391 239390 2022-08-05T14:32:26Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:Kitchen_Funnel.jpg|thumb|Dublad]] '''Dublad''' ama '''Masaf''' waa wax caag ama macdan oo la isku dhuubay, waxaa loogu tala galay in lagu shubo wax yaabaha afka yar, si oo geesaha uga daadan. dublada waxaa maanta badanaa lagu isticmalaa baabuurta. [[File:Dublad.jpg|200px|thumb|right|Dublad]] [[Category:Teknooloji]] mubxxqadw2zw35dlz9q93014e211lqw Bakistaan 0 5053 239345 239285 2022-08-05T12:37:42Z 195.191.67.225 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Islamic Republic of Bakistan | common_name = Bakistan | native_name ={{native name|ur|{{nobold|{{Nastaliq|اِسلامی جمہوریہ پاكِستان}}}}|italics=off}}<br />{{small|{{transl|ur|ALA-LC|''Islāmī Jumhūriyah Pākistān''}}}}<ref name="LatinSpelling">{{cite book |author=James Minahan |title=The Complete Guide to National Symbols and Emblems [2 Volumes] |date=23 December 2009 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-34497-8 |page=141}}</ref> | image_flag = Flag of Pakistan.svg | image_coat = Coat of arms of Pakistan.svg | symbol_type = Emblem | national_motto = {{Transl|ur|''[[Īmān, Ittihād, Nazam]]''}}<br />{{native name|ur|{{Nastaliq|ایمان، اتحاد، نظم}}|italics=off|nolink=on}}<br />{{small|"Faith, Unity, Discipline"}}&nbsp;{{lower|0.2em|<ref name="The State Emblem">{{cite web |title=The State Emblem |url=http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701023430/http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archivedate=1 July 2007 |publisher=Ministry of Information and Broadcasting, [[Government of Pakistan]]. |access-date=18 December 2013}}</ref><!--end lower:-->}} | national_anthem = {{transl|ur|ALA-LC|''[[Qaumi Taranah|Qaumī Tarānah]]''}}<br />{{lang|ur|{{Nastaliq|قَومی ترانہ}}}}<br /><center>{{small|"The National Anthem"}}<ref>{{cite web |title=National Symbols and Things of Pakistan |url=https://soundcloud.com/azeem-iftikhar-25958679/pakistan-national-anthem-2018 |work=Government of Pakistan |access-date=27 May 2014 }}</ref><br />[[File:Pakistan anthem - United States Navy Band.ogg]]</center> | image_map = Pakistan (orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Area controlled by Pakistan shown in dark green; claimed but uncontrolled region shown in light green | capital = [[Islamabad]] | coordinates = {{Coord|33|40|N|73|10|E|type:city}} | largest_city = [[Karachi]]<br />{{small|{{coord|24|51|36|N|67|00|36|E|display=inline}}}} | official_languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Urdu]]<ref>{{cite web |title=SC orders immediate implementation of Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/952913/sc-orders-implementation-of-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=7 September 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Pakistan to replace English with Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/928480/pakistan-to-replace-english-with-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=29 July 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dunyanews.tv/index.php/en/Pakistan/288574-PM-approves-implementation-of-Urdu-language-in-gov |title=PM approves implementation of Urdu language in govt departments – Pakistan – Dunya News |work=dunyanews.tv}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.dawn.com/news/1193624 |title=PM, president to deliver speeches in Urdu on foreign trips, SC told |author=Irfan Haider |work=dawn.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |title=Govt. submits plan to Supreme Court to promote Urdu as official language |work=The News Teller |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2018-06-28 |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226143037/https://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |dead-url=yes }}</ref>}} | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;font-size:100%; |title = [[Languages of Pakistan|Provincial level]] |[[Punjabi language|Punjabi]]{{dot}} [[Pashto language|Pashto]]{{dot}}[[Sindhi language|Sindhi]]{{dot}} [[Balochi language|Balochi]]{{dot}}[[Saraiki language|Saraiki]]{{dot}}[[Kashmiri language|Kashmiri]]{{dot}}[[Brahui language|Brahui]]{{dot}}[[Hindko language|Hindko]]{{dot}}[[Shina language|Shina]]{{dot}}[[Balti language|Balti]]{{dot}}[[Khowar language|Khowar]]{{dot}}[[Burushaski]]{{dot}}[[Kohistani language|Kohistani]]{{dot}}[[Wakhi language|Wakhi]]{{dot}}[[Yidgha language|Yidgha]]{{dot}}[[Dameli language|Dameli]]{{dot}}[[Kalash language|Kalasha]]{{dot}}[[Gawar-Bati language|Gawar-Bati]]{{dot}}[[Domaaki language|Domaaki]]<ref>{{cite web |title=Population by Mother Tongue |url=https://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |publisher=Population Census Organization, Government of Pakistan |access-date=28 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110912021653/http://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |archivedate=12 September 2011}}</ref><ref name="state.gov" /> }} | languages_type = [[National language]] | languages = [[Urdu]]<ref name="National language" /><ref name="yasmeen" /> | ethnic_groups = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 48% [[Punjabis]] | 8% [[Pashtuns]] | 12% [[Sindhis]] | 10% [[Saraiki people|Saraiki]]s | 8% [[Muhajir people|Muhajirs]] | 3% [[Baloch people|Baloch]]s | 11% Others<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk "Pakistan"] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk |date=20190106010801 }} The World Factbook — Central Intelligence Agency.</ref> }} | ethnic_groups_year = | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 96.4% [[Islam]] {{small|(Official)}}<ref name="Article_2" /> | 1.5% [[Hinduism in Pakistan|Hinduism]] | 1.5% [[Christianity in Pakistan|Christianity]]<ref name="LoC">{{cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Pakistan.pdf |title=Country Profile: Pakistan |date=February 2005 |work=[[Library of Congress Country Studies]] on Pakistan |quote=''Religion: Approximately 1.6 percent of the population is Hindu, 1.6 percent is Christian, and 0.3 percent belongs to other religions, such as Bahaism and Sikhism.''}}</ref> | 0.6% [[Religion in Pakistan|Others]] }} | demonym = [[Pakistani]] | government_type = [[Federal parliamentary republic|Federal parliamentary constitutional republic]] | leader_title1 = [[President of Pakistan|President]] | leader_name1 = [[Mamnoon Hussain]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Pakistan|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Nasirul Mulk]] | leader_title3 = [[Chairman of the Senate of Pakistan|Chairman of the Senate]] | leader_name3 = [[Sadiq Sanjrani]] | leader_title4 = [[Speaker of the National Assembly of Pakistan|Speaker of the Assembly]] | leader_name4 = | leader_title5 = [[Chief Justice of Pakistan|Chief Justice]] | leader_name5 = [[Mian Saqib Nisar]] | legislature = ''[[Majlis-e-Shoora Pakistan]]'' | upper_house = [[Senate of Pakistan|Aiwan-e-Bala]] | lower_house = [[National Assembly of Pakistan|Qaumi Assembly]] | sovereignty_type = [[Pakistan Movement|Independence]] | sovereignty_note = from the [[British India]] <ref>{{cite web |title=Pakistan Independent from British India |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/08/15/indian-independence-day-everything-need-know-partition-india/ |website=www.telegraph.co.uk |accessdate=26 June 2018}}</ref> | established_event1 = | established_date1 = | established_event2 = | established_date2 = | established_event3 = | established_date3 = | established_event4 = [[Dominion of Pakistan|Dominion]] | established_date4 = 14 August 1947 | established_event5 = [[Islamic Republic]] | established_date5 = 23 March 1956 | established_event6 = [[Constitution of Pakistan|Current constitution]] | established_date6 = 14 August 1973 | area_km2 = 881,913 | area_footnote = {{efn|"Includes data for Pakistani territories of Kashmir; [[Azad Kashmir]] ({{convert|13297|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}) and [[Gilgit–Baltistan]] ({{convert|72520|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}).<ref>{{cite web |url=http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |title=Pakistan statistics |publisher=Geohive |access-date=20 April 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130406012611/http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |archivedate=6 April 2013}}</ref> Excluding these territories would produce an area figure of {{convert|796,095|km2|sqmi|abbr=on}}."}}<ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/as/pk/where-is-pakistan.html |title=Where is Pakistan?|work=worldatlas.com}}</ref> | area_rank = 33rd | area_sq_mi = 307,374 | percent_water = 2.86 | population_density_km2 = 244.4 | population_density_sq_mi = 633 | population_density_rank = 56th | population_census = 212,742,631 <ref name=census>{{cite web |url=http://www.pbscensus.gov.pk |title=Pakistan Bureau of Statistics - 6th Population and Housing Census |website=www.pbscensus.gov.pk |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2021-08-08 |archive-date=2017-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/ |dead-url=yes }}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|5th]]) | population_census_year = 2017 | GDP_PPP = {{nowrap|$1.060 trillion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=11&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=564&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Pakistan |publisher=International Monetary Fund | access-date=15 January 2017}}</ref>}} | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = 25th | GDP_PPP_per_capita = $5,374<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 137th | GDP_nominal = {{nowrap|$304.4 billion<ref>{{cite news |url=https://tribune.com.pk/story/1412545/pakistan-now-300-billion-economy-gdp-growth-5-3/ |title=Pakistan is now a $300-billion economy |work=The Express Tribune |date=18 May 2017 |accessdate=18 May 2017}}</ref>}} | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = 42nd | GDP_nominal_per_capita = $1,629<ref>http://www.finance.gov.pk/survey/chapters_17/Economic_Indicators.pdf</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = 145th | Gini = 30.7 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2013&locations=PK&start=1987&view=chart |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=World Bank |access-date=28 February 2017}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.550 <!--number only--> | HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=Human Development Report 2016 |date=2016 |access-date=26 March 2017 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 147th | currency = [[Pakistani rupee]] (₨) | currency_code = PKR | time_zone = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset = +5{{sup|b}} | drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]]<ref>{{cite news |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110085150/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archivedate=10 January 2012 |title=Driving—the good, the bad and the ugly |author=Miguel Loureiro |date=28 July 2005 |work=Daily Times |access-date=6 February 2014 |location=Pakistan}}</ref> | calling_code = [[Telephone numbers in Pakistan|+92]] | cctld = [[.pk]] | official_website = {{URL|http://www.pakistan.gov.pk/}} | footnote_a = See also [[Pakistani English]].:{{note|Alpha|α}} | footnote_b = | area_magnitude = }} '''Bakistaan''' ( [[Af-Urdu]] پاکِستان ama '''Jamhuuriyadda Islaamiga Bakistaan''' [[Af-Urdu]] اسلامی جمہوریہ پاکِستان waa wadan ku yaalo koonfur[[Aasiya]]. Dadka wadankaan waxeey gaarayan in ka badan 200` Milyan. o Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada [[Iiraan]], [[Afqaanistan]], [[Shiinaha]] iyo [[Hindiya]]. Koonfurta wadanka waxaa ka xigto [[Bada Carbeed]]. Wadanka Bakistaan waxaa la abaabulay 1947kii, markii hore Bakistaan iyo Bangaladesh waxee ka tirsanaan jireen [[Hindiya|Ingriiska Hindiya]]. magaca Bakistaan micnahiisa waxaa waaye wadanka runta ah, waxaana loola jeeday in oo yahay wadanka runta ee islaamka. Caasimadda Bakistan. Pakistan (Urdun: Afqaanistaan), si rasmi ah Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Pakistan (Urdun: اسلامی جمہوریہ پاکستان), waa dal Koonfurta Aasiya ah. Waa dalka shanaad ee ugu tirada badan dadweynaha oo leh dad ka badan 212,742,631 qof. Meelahaas, waa dalka 33-aad ee ugu ballaaran, oo leh 881,913 kilomitir kilomitir (340,509 mayl laba jibaaran). Pakistan waxay leedahay xeebta u jirta 1,046 kilomitir oo xeebta Carbeed iyo Gacanka Cumaan ee koonfurta ka xigta Hindiya ilaa bari, Afgaanistaan ​​iyo galbeedka, Iran oo koonfur galbeed, iyo Shiinaha waqooyi bari. Waxaa si kala-sooc ah looga soocay Soomaaliya Wakhan Corridor ee waqooyi-galbeed, sidoo kale wuxuu la wadaagaa xuduudda badda Oman. Xuduuda hadda ee Pakistan ah waxay ka dhigan tahay dhaqamo qadiimiga ah, oo ay ku jiraan Mehrgarh oo ka mid ah Neolithic iyo Dhuxusha Da'da Dhuxusha Indus, oo markii dambe ka soo wareegtay boqortooyooyinkii ay xukumeen dad diimooyin iyo dhaqamo kala duwan, Hindiya, Indo-Giriig, Muslimiinta, Turco-Mongolis, Afqaanistaan, iyo Sikhs. Aagga waxaa xukuma boqortooyo badan oo kala duwan, oo ay ku jiraan boqortooyada reer Aasiya, boqortooyadii Alexander III ee Macedon, Boqortooyada Seleucid, Boqortooyada Midowday Maurya, Boqortooyada Gupta, Carabta Umayyad Khaliifka, Sultanate Delhi, Boqortooyada Mughal, Boqortooyada Afganistaan ​​ee Durrani, Boqortooyada Sikhiga (qayb ahaan), iyo, ugu dambayn, Boqortooyada Ingiriiska. Pakistan waa waddanka kaliya ee lagu abuuray magaca Islaamka. Dhaqdhaqaaqa Pakistan oo ay hoggaaminayaan Muhammad Ali Jinnah iyo halganka hoose ee madaxbanaanida madaxbanaani, Pakistan waxaa la aasaasay sannadkii 1947 sidii waddan madaxbannaan oo loogu talagalay Muslimiinta Hindida ah. Waa waddan qowmiyadeed iyo luqad ahaan kala duwan, oo leh juquraafi kala duwan iyo duur joogta ah. Markii hore madaxweyne, Pakistan ayaa ansixisay dastuur sanadkii 1956, noqoshada Jamhuuriyadda Islaamka. Dagaalkii sokeeye ee qarnigii 1971-kii waxa uu sababay in la jebiyo bariga Pakistan oo ah waddanka cusub ee Bangladesh. 1973-kii Pakistaanku waxay qaateen dastuur cusub oo abuuraya, iyada oo ay weheliso xildhibaanadii hore ee barlamaanka, dawlad federaali ah oo ku salaysan Islaamka oo ka kooban afar gobol iyo saddex degmo oo federaali ah. Dastuurka cusub ayaa sidoo kale qeexaya in dhammaan sharciyadu ay waafaqsan yihiin amarrada Islaamka sida ku cad Quraanka iyo Sunnah. ==Xubin== ''[[Bakistaan]]'' Waxeey Hubein ka tahay heeyadahaan oo dhan.!! * [[AIIB]] * [[ Bankiga Aduunka]] *[[Qaramada Midoobay]] *[[Hayada Cuntada Aduunka]] *[[Ururka Caafimaadka Aduunka] ==Waddanmaha Deggan Bakistan== * {{Flag|Pakistan}} 210,000,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 1350,300+ * {{flag|Arab League}} 133,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Afghanistan}} 2,950,000+ * {{Flag|Brazil}} 1300+ * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ * 🇪🇺 Europeans: 338,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 35,000+ *{{Flag|China}} PR, 35,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Pakistan ayaa leh ciidamadda lixaad ee ugu xooggan caalamka, sidoo kale waa awood nukliyeerka ah iyo sidoo kale hubka nukliyeerka caddeeyay. gobolka, kan labaad ee Koonfurta Aasiya iyo quruunta kaliya ee dunida Muslimka ah si ay u helaan xaaladdan. Pakistan waxay leedahay dhaqaaleyn yar oo warshad leh oo leh qaybta beeraha oo isku dhafan iyo adeegyo sii kordhaya. [38] [39] Dhaqdhaqaaqa Pakistan waa 24-jir ee dunida ugu weyn iyada oo la eegayo awooda wax iibsiga iyo 41-aad ee ugu weyn. [[File:Peshawari_Roti,_Pakistan.jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Pakistani_gobi_aloo,_seekh_kebab,_and_beef_karahi.jpg|thumb|right|194px|]] [[File:Pakistan in its region (claimed and disputed hatched).svg|thumb|right|195px|Bakistaan]] [[File:Bird eye view of Islamabad.jpeg|thumb|195px|right|La vila d'Islamabad.]] * {{Flag|India}} '''Hindestun''' 955,320+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. ==Sido kale fiiri== * [[Afgaanistan]] * [[Asia]] *[[Bakistaan Visa Dalalka]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Bakistaan]] em5vcqdacgdgqe2hdv9ut7dn78eu1fz 239349 239345 2022-08-05T12:38:14Z 195.191.67.225 /* Waddanmaha Deggan Bakistan */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Islamic Republic of Bakistan | common_name = Bakistan | native_name ={{native name|ur|{{nobold|{{Nastaliq|اِسلامی جمہوریہ پاكِستان}}}}|italics=off}}<br />{{small|{{transl|ur|ALA-LC|''Islāmī Jumhūriyah Pākistān''}}}}<ref name="LatinSpelling">{{cite book |author=James Minahan |title=The Complete Guide to National Symbols and Emblems [2 Volumes] |date=23 December 2009 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-34497-8 |page=141}}</ref> | image_flag = Flag of Pakistan.svg | image_coat = Coat of arms of Pakistan.svg | symbol_type = Emblem | national_motto = {{Transl|ur|''[[Īmān, Ittihād, Nazam]]''}}<br />{{native name|ur|{{Nastaliq|ایمان، اتحاد، نظم}}|italics=off|nolink=on}}<br />{{small|"Faith, Unity, Discipline"}}&nbsp;{{lower|0.2em|<ref name="The State Emblem">{{cite web |title=The State Emblem |url=http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701023430/http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archivedate=1 July 2007 |publisher=Ministry of Information and Broadcasting, [[Government of Pakistan]]. |access-date=18 December 2013}}</ref><!--end lower:-->}} | national_anthem = {{transl|ur|ALA-LC|''[[Qaumi Taranah|Qaumī Tarānah]]''}}<br />{{lang|ur|{{Nastaliq|قَومی ترانہ}}}}<br /><center>{{small|"The National Anthem"}}<ref>{{cite web |title=National Symbols and Things of Pakistan |url=https://soundcloud.com/azeem-iftikhar-25958679/pakistan-national-anthem-2018 |work=Government of Pakistan |access-date=27 May 2014 }}</ref><br />[[File:Pakistan anthem - United States Navy Band.ogg]]</center> | image_map = Pakistan (orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Area controlled by Pakistan shown in dark green; claimed but uncontrolled region shown in light green | capital = [[Islamabad]] | coordinates = {{Coord|33|40|N|73|10|E|type:city}} | largest_city = [[Karachi]]<br />{{small|{{coord|24|51|36|N|67|00|36|E|display=inline}}}} | official_languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Urdu]]<ref>{{cite web |title=SC orders immediate implementation of Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/952913/sc-orders-implementation-of-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=7 September 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Pakistan to replace English with Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/928480/pakistan-to-replace-english-with-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=29 July 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dunyanews.tv/index.php/en/Pakistan/288574-PM-approves-implementation-of-Urdu-language-in-gov |title=PM approves implementation of Urdu language in govt departments – Pakistan – Dunya News |work=dunyanews.tv}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.dawn.com/news/1193624 |title=PM, president to deliver speeches in Urdu on foreign trips, SC told |author=Irfan Haider |work=dawn.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |title=Govt. submits plan to Supreme Court to promote Urdu as official language |work=The News Teller |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2018-06-28 |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226143037/https://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |dead-url=yes }}</ref>}} | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;font-size:100%; |title = [[Languages of Pakistan|Provincial level]] |[[Punjabi language|Punjabi]]{{dot}} [[Pashto language|Pashto]]{{dot}}[[Sindhi language|Sindhi]]{{dot}} [[Balochi language|Balochi]]{{dot}}[[Saraiki language|Saraiki]]{{dot}}[[Kashmiri language|Kashmiri]]{{dot}}[[Brahui language|Brahui]]{{dot}}[[Hindko language|Hindko]]{{dot}}[[Shina language|Shina]]{{dot}}[[Balti language|Balti]]{{dot}}[[Khowar language|Khowar]]{{dot}}[[Burushaski]]{{dot}}[[Kohistani language|Kohistani]]{{dot}}[[Wakhi language|Wakhi]]{{dot}}[[Yidgha language|Yidgha]]{{dot}}[[Dameli language|Dameli]]{{dot}}[[Kalash language|Kalasha]]{{dot}}[[Gawar-Bati language|Gawar-Bati]]{{dot}}[[Domaaki language|Domaaki]]<ref>{{cite web |title=Population by Mother Tongue |url=https://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |publisher=Population Census Organization, Government of Pakistan |access-date=28 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110912021653/http://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |archivedate=12 September 2011}}</ref><ref name="state.gov" /> }} | languages_type = [[National language]] | languages = [[Urdu]]<ref name="National language" /><ref name="yasmeen" /> | ethnic_groups = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 48% [[Punjabis]] | 8% [[Pashtuns]] | 12% [[Sindhis]] | 10% [[Saraiki people|Saraiki]]s | 8% [[Muhajir people|Muhajirs]] | 3% [[Baloch people|Baloch]]s | 11% Others<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk "Pakistan"] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk |date=20190106010801 }} The World Factbook — Central Intelligence Agency.</ref> }} | ethnic_groups_year = | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 96.4% [[Islam]] {{small|(Official)}}<ref name="Article_2" /> | 1.5% [[Hinduism in Pakistan|Hinduism]] | 1.5% [[Christianity in Pakistan|Christianity]]<ref name="LoC">{{cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Pakistan.pdf |title=Country Profile: Pakistan |date=February 2005 |work=[[Library of Congress Country Studies]] on Pakistan |quote=''Religion: Approximately 1.6 percent of the population is Hindu, 1.6 percent is Christian, and 0.3 percent belongs to other religions, such as Bahaism and Sikhism.''}}</ref> | 0.6% [[Religion in Pakistan|Others]] }} | demonym = [[Pakistani]] | government_type = [[Federal parliamentary republic|Federal parliamentary constitutional republic]] | leader_title1 = [[President of Pakistan|President]] | leader_name1 = [[Mamnoon Hussain]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Pakistan|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Nasirul Mulk]] | leader_title3 = [[Chairman of the Senate of Pakistan|Chairman of the Senate]] | leader_name3 = [[Sadiq Sanjrani]] | leader_title4 = [[Speaker of the National Assembly of Pakistan|Speaker of the Assembly]] | leader_name4 = | leader_title5 = [[Chief Justice of Pakistan|Chief Justice]] | leader_name5 = [[Mian Saqib Nisar]] | legislature = ''[[Majlis-e-Shoora Pakistan]]'' | upper_house = [[Senate of Pakistan|Aiwan-e-Bala]] | lower_house = [[National Assembly of Pakistan|Qaumi Assembly]] | sovereignty_type = [[Pakistan Movement|Independence]] | sovereignty_note = from the [[British India]] <ref>{{cite web |title=Pakistan Independent from British India |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/08/15/indian-independence-day-everything-need-know-partition-india/ |website=www.telegraph.co.uk |accessdate=26 June 2018}}</ref> | established_event1 = | established_date1 = | established_event2 = | established_date2 = | established_event3 = | established_date3 = | established_event4 = [[Dominion of Pakistan|Dominion]] | established_date4 = 14 August 1947 | established_event5 = [[Islamic Republic]] | established_date5 = 23 March 1956 | established_event6 = [[Constitution of Pakistan|Current constitution]] | established_date6 = 14 August 1973 | area_km2 = 881,913 | area_footnote = {{efn|"Includes data for Pakistani territories of Kashmir; [[Azad Kashmir]] ({{convert|13297|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}) and [[Gilgit–Baltistan]] ({{convert|72520|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}).<ref>{{cite web |url=http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |title=Pakistan statistics |publisher=Geohive |access-date=20 April 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130406012611/http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |archivedate=6 April 2013}}</ref> Excluding these territories would produce an area figure of {{convert|796,095|km2|sqmi|abbr=on}}."}}<ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/as/pk/where-is-pakistan.html |title=Where is Pakistan?|work=worldatlas.com}}</ref> | area_rank = 33rd | area_sq_mi = 307,374 | percent_water = 2.86 | population_density_km2 = 244.4 | population_density_sq_mi = 633 | population_density_rank = 56th | population_census = 212,742,631 <ref name=census>{{cite web |url=http://www.pbscensus.gov.pk |title=Pakistan Bureau of Statistics - 6th Population and Housing Census |website=www.pbscensus.gov.pk |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2021-08-08 |archive-date=2017-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/ |dead-url=yes }}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|5th]]) | population_census_year = 2017 | GDP_PPP = {{nowrap|$1.060 trillion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=11&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=564&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Pakistan |publisher=International Monetary Fund | access-date=15 January 2017}}</ref>}} | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = 25th | GDP_PPP_per_capita = $5,374<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 137th | GDP_nominal = {{nowrap|$304.4 billion<ref>{{cite news |url=https://tribune.com.pk/story/1412545/pakistan-now-300-billion-economy-gdp-growth-5-3/ |title=Pakistan is now a $300-billion economy |work=The Express Tribune |date=18 May 2017 |accessdate=18 May 2017}}</ref>}} | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = 42nd | GDP_nominal_per_capita = $1,629<ref>http://www.finance.gov.pk/survey/chapters_17/Economic_Indicators.pdf</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = 145th | Gini = 30.7 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2013&locations=PK&start=1987&view=chart |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=World Bank |access-date=28 February 2017}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.550 <!--number only--> | HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=Human Development Report 2016 |date=2016 |access-date=26 March 2017 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 147th | currency = [[Pakistani rupee]] (₨) | currency_code = PKR | time_zone = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset = +5{{sup|b}} | drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]]<ref>{{cite news |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110085150/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archivedate=10 January 2012 |title=Driving—the good, the bad and the ugly |author=Miguel Loureiro |date=28 July 2005 |work=Daily Times |access-date=6 February 2014 |location=Pakistan}}</ref> | calling_code = [[Telephone numbers in Pakistan|+92]] | cctld = [[.pk]] | official_website = {{URL|http://www.pakistan.gov.pk/}} | footnote_a = See also [[Pakistani English]].:{{note|Alpha|α}} | footnote_b = | area_magnitude = }} '''Bakistaan''' ( [[Af-Urdu]] پاکِستان ama '''Jamhuuriyadda Islaamiga Bakistaan''' [[Af-Urdu]] اسلامی جمہوریہ پاکِستان waa wadan ku yaalo koonfur[[Aasiya]]. Dadka wadankaan waxeey gaarayan in ka badan 200` Milyan. o Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada [[Iiraan]], [[Afqaanistan]], [[Shiinaha]] iyo [[Hindiya]]. Koonfurta wadanka waxaa ka xigto [[Bada Carbeed]]. Wadanka Bakistaan waxaa la abaabulay 1947kii, markii hore Bakistaan iyo Bangaladesh waxee ka tirsanaan jireen [[Hindiya|Ingriiska Hindiya]]. magaca Bakistaan micnahiisa waxaa waaye wadanka runta ah, waxaana loola jeeday in oo yahay wadanka runta ee islaamka. Caasimadda Bakistan. Pakistan (Urdun: Afqaanistaan), si rasmi ah Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Pakistan (Urdun: اسلامی جمہوریہ پاکستان), waa dal Koonfurta Aasiya ah. Waa dalka shanaad ee ugu tirada badan dadweynaha oo leh dad ka badan 212,742,631 qof. Meelahaas, waa dalka 33-aad ee ugu ballaaran, oo leh 881,913 kilomitir kilomitir (340,509 mayl laba jibaaran). Pakistan waxay leedahay xeebta u jirta 1,046 kilomitir oo xeebta Carbeed iyo Gacanka Cumaan ee koonfurta ka xigta Hindiya ilaa bari, Afgaanistaan ​​iyo galbeedka, Iran oo koonfur galbeed, iyo Shiinaha waqooyi bari. Waxaa si kala-sooc ah looga soocay Soomaaliya Wakhan Corridor ee waqooyi-galbeed, sidoo kale wuxuu la wadaagaa xuduudda badda Oman. Xuduuda hadda ee Pakistan ah waxay ka dhigan tahay dhaqamo qadiimiga ah, oo ay ku jiraan Mehrgarh oo ka mid ah Neolithic iyo Dhuxusha Da'da Dhuxusha Indus, oo markii dambe ka soo wareegtay boqortooyooyinkii ay xukumeen dad diimooyin iyo dhaqamo kala duwan, Hindiya, Indo-Giriig, Muslimiinta, Turco-Mongolis, Afqaanistaan, iyo Sikhs. Aagga waxaa xukuma boqortooyo badan oo kala duwan, oo ay ku jiraan boqortooyada reer Aasiya, boqortooyadii Alexander III ee Macedon, Boqortooyada Seleucid, Boqortooyada Midowday Maurya, Boqortooyada Gupta, Carabta Umayyad Khaliifka, Sultanate Delhi, Boqortooyada Mughal, Boqortooyada Afganistaan ​​ee Durrani, Boqortooyada Sikhiga (qayb ahaan), iyo, ugu dambayn, Boqortooyada Ingiriiska. Pakistan waa waddanka kaliya ee lagu abuuray magaca Islaamka. Dhaqdhaqaaqa Pakistan oo ay hoggaaminayaan Muhammad Ali Jinnah iyo halganka hoose ee madaxbanaanida madaxbanaani, Pakistan waxaa la aasaasay sannadkii 1947 sidii waddan madaxbannaan oo loogu talagalay Muslimiinta Hindida ah. Waa waddan qowmiyadeed iyo luqad ahaan kala duwan, oo leh juquraafi kala duwan iyo duur joogta ah. Markii hore madaxweyne, Pakistan ayaa ansixisay dastuur sanadkii 1956, noqoshada Jamhuuriyadda Islaamka. Dagaalkii sokeeye ee qarnigii 1971-kii waxa uu sababay in la jebiyo bariga Pakistan oo ah waddanka cusub ee Bangladesh. 1973-kii Pakistaanku waxay qaateen dastuur cusub oo abuuraya, iyada oo ay weheliso xildhibaanadii hore ee barlamaanka, dawlad federaali ah oo ku salaysan Islaamka oo ka kooban afar gobol iyo saddex degmo oo federaali ah. Dastuurka cusub ayaa sidoo kale qeexaya in dhammaan sharciyadu ay waafaqsan yihiin amarrada Islaamka sida ku cad Quraanka iyo Sunnah. ==Xubin== ''[[Bakistaan]]'' Waxeey Hubein ka tahay heeyadahaan oo dhan.!! * [[AIIB]] * [[ Bankiga Aduunka]] *[[Qaramada Midoobay]] *[[Hayada Cuntada Aduunka]] *[[Ururka Caafimaadka Aduunka] ==Waddanmaha Deggan Bakistan== * {{Flag|Pakistan}} 210,000,000+ * {{flag|Arab League}} 133,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 1300+ * {{Flag|Great Britain}} 20,000+. *{{Flag|United States}} 35,000+ *{{Flag|China}} PR, 35,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Pakistan ayaa leh ciidamadda lixaad ee ugu xooggan caalamka, sidoo kale waa awood nukliyeerka ah iyo sidoo kale hubka nukliyeerka caddeeyay. gobolka, kan labaad ee Koonfurta Aasiya iyo quruunta kaliya ee dunida Muslimka ah si ay u helaan xaaladdan. Pakistan waxay leedahay dhaqaaleyn yar oo warshad leh oo leh qaybta beeraha oo isku dhafan iyo adeegyo sii kordhaya. [38] [39] Dhaqdhaqaaqa Pakistan waa 24-jir ee dunida ugu weyn iyada oo la eegayo awooda wax iibsiga iyo 41-aad ee ugu weyn. [[File:Peshawari_Roti,_Pakistan.jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Pakistani_gobi_aloo,_seekh_kebab,_and_beef_karahi.jpg|thumb|right|194px|]] [[File:Pakistan in its region (claimed and disputed hatched).svg|thumb|right|195px|Bakistaan]] [[File:Bird eye view of Islamabad.jpeg|thumb|195px|right|La vila d'Islamabad.]] * {{Flag|India}} '''Hindestun''' 955,320+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. ==Sido kale fiiri== * [[Afgaanistan]] * [[Asia]] *[[Bakistaan Visa Dalalka]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Bakistaan]] 1jeffe117fj5tupryx678g0idq6d7tk 239350 239349 2022-08-05T12:38:34Z 195.191.67.225 /* Waddanmaha Deggan Bakistan */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Islamic Republic of Bakistan | common_name = Bakistan | native_name ={{native name|ur|{{nobold|{{Nastaliq|اِسلامی جمہوریہ پاكِستان}}}}|italics=off}}<br />{{small|{{transl|ur|ALA-LC|''Islāmī Jumhūriyah Pākistān''}}}}<ref name="LatinSpelling">{{cite book |author=James Minahan |title=The Complete Guide to National Symbols and Emblems [2 Volumes] |date=23 December 2009 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-34497-8 |page=141}}</ref> | image_flag = Flag of Pakistan.svg | image_coat = Coat of arms of Pakistan.svg | symbol_type = Emblem | national_motto = {{Transl|ur|''[[Īmān, Ittihād, Nazam]]''}}<br />{{native name|ur|{{Nastaliq|ایمان، اتحاد، نظم}}|italics=off|nolink=on}}<br />{{small|"Faith, Unity, Discipline"}}&nbsp;{{lower|0.2em|<ref name="The State Emblem">{{cite web |title=The State Emblem |url=http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701023430/http://www.infopak.gov.pk/Eemblem.aspx |archivedate=1 July 2007 |publisher=Ministry of Information and Broadcasting, [[Government of Pakistan]]. |access-date=18 December 2013}}</ref><!--end lower:-->}} | national_anthem = {{transl|ur|ALA-LC|''[[Qaumi Taranah|Qaumī Tarānah]]''}}<br />{{lang|ur|{{Nastaliq|قَومی ترانہ}}}}<br /><center>{{small|"The National Anthem"}}<ref>{{cite web |title=National Symbols and Things of Pakistan |url=https://soundcloud.com/azeem-iftikhar-25958679/pakistan-national-anthem-2018 |work=Government of Pakistan |access-date=27 May 2014 }}</ref><br />[[File:Pakistan anthem - United States Navy Band.ogg]]</center> | image_map = Pakistan (orthographic projection).svg | map_width = 220px | map_caption = Area controlled by Pakistan shown in dark green; claimed but uncontrolled region shown in light green | capital = [[Islamabad]] | coordinates = {{Coord|33|40|N|73|10|E|type:city}} | largest_city = [[Karachi]]<br />{{small|{{coord|24|51|36|N|67|00|36|E|display=inline}}}} | official_languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Urdu]]<ref>{{cite web |title=SC orders immediate implementation of Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/952913/sc-orders-implementation-of-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=7 September 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Pakistan to replace English with Urdu as official language |url=http://tribune.com.pk/story/928480/pakistan-to-replace-english-with-urdu-as-official-language/ |publisher=[[The Express Tribune]] |date=29 July 2015|access-date=8 September 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dunyanews.tv/index.php/en/Pakistan/288574-PM-approves-implementation-of-Urdu-language-in-gov |title=PM approves implementation of Urdu language in govt departments – Pakistan – Dunya News |work=dunyanews.tv}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.dawn.com/news/1193624 |title=PM, president to deliver speeches in Urdu on foreign trips, SC told |author=Irfan Haider |work=dawn.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |title=Govt. submits plan to Supreme Court to promote Urdu as official language |work=The News Teller |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2018-06-28 |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226143037/https://www.thenewsteller.com/pakistan/govt-submits-plan-to-supreme-court-to-promote-urdu-as-official-language/19569/ |dead-url=yes }}</ref>}} | regional_languages = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;font-size:100%; |title = [[Languages of Pakistan|Provincial level]] |[[Punjabi language|Punjabi]]{{dot}} [[Pashto language|Pashto]]{{dot}}[[Sindhi language|Sindhi]]{{dot}} [[Balochi language|Balochi]]{{dot}}[[Saraiki language|Saraiki]]{{dot}}[[Kashmiri language|Kashmiri]]{{dot}}[[Brahui language|Brahui]]{{dot}}[[Hindko language|Hindko]]{{dot}}[[Shina language|Shina]]{{dot}}[[Balti language|Balti]]{{dot}}[[Khowar language|Khowar]]{{dot}}[[Burushaski]]{{dot}}[[Kohistani language|Kohistani]]{{dot}}[[Wakhi language|Wakhi]]{{dot}}[[Yidgha language|Yidgha]]{{dot}}[[Dameli language|Dameli]]{{dot}}[[Kalash language|Kalasha]]{{dot}}[[Gawar-Bati language|Gawar-Bati]]{{dot}}[[Domaaki language|Domaaki]]<ref>{{cite web |title=Population by Mother Tongue |url=https://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |publisher=Population Census Organization, Government of Pakistan |access-date=28 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110912021653/http://www.census.gov.pk/MotherTongue.htm |archivedate=12 September 2011}}</ref><ref name="state.gov" /> }} | languages_type = [[National language]] | languages = [[Urdu]]<ref name="National language" /><ref name="yasmeen" /> | ethnic_groups = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 48% [[Punjabis]] | 8% [[Pashtuns]] | 12% [[Sindhis]] | 10% [[Saraiki people|Saraiki]]s | 8% [[Muhajir people|Muhajirs]] | 3% [[Baloch people|Baloch]]s | 11% Others<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk "Pakistan"] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#pk |date=20190106010801 }} The World Factbook — Central Intelligence Agency.</ref> }} | ethnic_groups_year = | religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap; | 96.4% [[Islam]] {{small|(Official)}}<ref name="Article_2" /> | 1.5% [[Hinduism in Pakistan|Hinduism]] | 1.5% [[Christianity in Pakistan|Christianity]]<ref name="LoC">{{cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Pakistan.pdf |title=Country Profile: Pakistan |date=February 2005 |work=[[Library of Congress Country Studies]] on Pakistan |quote=''Religion: Approximately 1.6 percent of the population is Hindu, 1.6 percent is Christian, and 0.3 percent belongs to other religions, such as Bahaism and Sikhism.''}}</ref> | 0.6% [[Religion in Pakistan|Others]] }} | demonym = [[Pakistani]] | government_type = [[Federal parliamentary republic|Federal parliamentary constitutional republic]] | leader_title1 = [[President of Pakistan|President]] | leader_name1 = [[Mamnoon Hussain]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Pakistan|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Nasirul Mulk]] | leader_title3 = [[Chairman of the Senate of Pakistan|Chairman of the Senate]] | leader_name3 = [[Sadiq Sanjrani]] | leader_title4 = [[Speaker of the National Assembly of Pakistan|Speaker of the Assembly]] | leader_name4 = | leader_title5 = [[Chief Justice of Pakistan|Chief Justice]] | leader_name5 = [[Mian Saqib Nisar]] | legislature = ''[[Majlis-e-Shoora Pakistan]]'' | upper_house = [[Senate of Pakistan|Aiwan-e-Bala]] | lower_house = [[National Assembly of Pakistan|Qaumi Assembly]] | sovereignty_type = [[Pakistan Movement|Independence]] | sovereignty_note = from the [[British India]] <ref>{{cite web |title=Pakistan Independent from British India |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2017/08/15/indian-independence-day-everything-need-know-partition-india/ |website=www.telegraph.co.uk |accessdate=26 June 2018}}</ref> | established_event1 = | established_date1 = | established_event2 = | established_date2 = | established_event3 = | established_date3 = | established_event4 = [[Dominion of Pakistan|Dominion]] | established_date4 = 14 August 1947 | established_event5 = [[Islamic Republic]] | established_date5 = 23 March 1956 | established_event6 = [[Constitution of Pakistan|Current constitution]] | established_date6 = 14 August 1973 | area_km2 = 881,913 | area_footnote = {{efn|"Includes data for Pakistani territories of Kashmir; [[Azad Kashmir]] ({{convert|13297|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}) and [[Gilgit–Baltistan]] ({{convert|72520|km2|sqmi|disp=or|abbr=on}}).<ref>{{cite web |url=http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |title=Pakistan statistics |publisher=Geohive |access-date=20 April 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130406012611/http://www.geohive.com/cntry/pakistan.aspx |archivedate=6 April 2013}}</ref> Excluding these territories would produce an area figure of {{convert|796,095|km2|sqmi|abbr=on}}."}}<ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/as/pk/where-is-pakistan.html |title=Where is Pakistan?|work=worldatlas.com}}</ref> | area_rank = 33rd | area_sq_mi = 307,374 | percent_water = 2.86 | population_density_km2 = 244.4 | population_density_sq_mi = 633 | population_density_rank = 56th | population_census = 212,742,631 <ref name=census>{{cite web |url=http://www.pbscensus.gov.pk |title=Pakistan Bureau of Statistics - 6th Population and Housing Census |website=www.pbscensus.gov.pk |ciwaan=Nuqul Archive |access-date=2021-08-08 |archive-date=2017-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/ |dead-url=yes }}</ref> ([[List of countries and dependencies by population|5th]]) | population_census_year = 2017 | GDP_PPP = {{nowrap|$1.060 trillion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=11&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=564&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Pakistan |publisher=International Monetary Fund | access-date=15 January 2017}}</ref>}} | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = 25th | GDP_PPP_per_capita = $5,374<ref name="imf2" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = 137th | GDP_nominal = {{nowrap|$304.4 billion<ref>{{cite news |url=https://tribune.com.pk/story/1412545/pakistan-now-300-billion-economy-gdp-growth-5-3/ |title=Pakistan is now a $300-billion economy |work=The Express Tribune |date=18 May 2017 |accessdate=18 May 2017}}</ref>}} | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = 42nd | GDP_nominal_per_capita = $1,629<ref>http://www.finance.gov.pk/survey/chapters_17/Economic_Indicators.pdf</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = 145th | Gini = 30.7 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?end=2013&locations=PK&start=1987&view=chart |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=World Bank |access-date=28 February 2017}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.550 <!--number only--> | HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=Human Development Report 2016 |date=2016 |access-date=26 March 2017 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 147th | currency = [[Pakistani rupee]] (₨) | currency_code = PKR | time_zone = [[Pakistan Standard Time|PST]] | utc_offset = +5{{sup|b}} | drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]]<ref>{{cite news |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110085150/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_28-7-2005_pg3_5 |archivedate=10 January 2012 |title=Driving—the good, the bad and the ugly |author=Miguel Loureiro |date=28 July 2005 |work=Daily Times |access-date=6 February 2014 |location=Pakistan}}</ref> | calling_code = [[Telephone numbers in Pakistan|+92]] | cctld = [[.pk]] | official_website = {{URL|http://www.pakistan.gov.pk/}} | footnote_a = See also [[Pakistani English]].:{{note|Alpha|α}} | footnote_b = | area_magnitude = }} '''Bakistaan''' ( [[Af-Urdu]] پاکِستان ama '''Jamhuuriyadda Islaamiga Bakistaan''' [[Af-Urdu]] اسلامی جمہوریہ پاکِستان waa wadan ku yaalo koonfur[[Aasiya]]. Dadka wadankaan waxeey gaarayan in ka badan 200` Milyan. o Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada [[Iiraan]], [[Afqaanistan]], [[Shiinaha]] iyo [[Hindiya]]. Koonfurta wadanka waxaa ka xigto [[Bada Carbeed]]. Wadanka Bakistaan waxaa la abaabulay 1947kii, markii hore Bakistaan iyo Bangaladesh waxee ka tirsanaan jireen [[Hindiya|Ingriiska Hindiya]]. magaca Bakistaan micnahiisa waxaa waaye wadanka runta ah, waxaana loola jeeday in oo yahay wadanka runta ee islaamka. Caasimadda Bakistan. Pakistan (Urdun: Afqaanistaan), si rasmi ah Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Pakistan (Urdun: اسلامی جمہوریہ پاکستان), waa dal Koonfurta Aasiya ah. Waa dalka shanaad ee ugu tirada badan dadweynaha oo leh dad ka badan 212,742,631 qof. Meelahaas, waa dalka 33-aad ee ugu ballaaran, oo leh 881,913 kilomitir kilomitir (340,509 mayl laba jibaaran). Pakistan waxay leedahay xeebta u jirta 1,046 kilomitir oo xeebta Carbeed iyo Gacanka Cumaan ee koonfurta ka xigta Hindiya ilaa bari, Afgaanistaan ​​iyo galbeedka, Iran oo koonfur galbeed, iyo Shiinaha waqooyi bari. Waxaa si kala-sooc ah looga soocay Soomaaliya Wakhan Corridor ee waqooyi-galbeed, sidoo kale wuxuu la wadaagaa xuduudda badda Oman. Xuduuda hadda ee Pakistan ah waxay ka dhigan tahay dhaqamo qadiimiga ah, oo ay ku jiraan Mehrgarh oo ka mid ah Neolithic iyo Dhuxusha Da'da Dhuxusha Indus, oo markii dambe ka soo wareegtay boqortooyooyinkii ay xukumeen dad diimooyin iyo dhaqamo kala duwan, Hindiya, Indo-Giriig, Muslimiinta, Turco-Mongolis, Afqaanistaan, iyo Sikhs. Aagga waxaa xukuma boqortooyo badan oo kala duwan, oo ay ku jiraan boqortooyada reer Aasiya, boqortooyadii Alexander III ee Macedon, Boqortooyada Seleucid, Boqortooyada Midowday Maurya, Boqortooyada Gupta, Carabta Umayyad Khaliifka, Sultanate Delhi, Boqortooyada Mughal, Boqortooyada Afganistaan ​​ee Durrani, Boqortooyada Sikhiga (qayb ahaan), iyo, ugu dambayn, Boqortooyada Ingiriiska. Pakistan waa waddanka kaliya ee lagu abuuray magaca Islaamka. Dhaqdhaqaaqa Pakistan oo ay hoggaaminayaan Muhammad Ali Jinnah iyo halganka hoose ee madaxbanaanida madaxbanaani, Pakistan waxaa la aasaasay sannadkii 1947 sidii waddan madaxbannaan oo loogu talagalay Muslimiinta Hindida ah. Waa waddan qowmiyadeed iyo luqad ahaan kala duwan, oo leh juquraafi kala duwan iyo duur joogta ah. Markii hore madaxweyne, Pakistan ayaa ansixisay dastuur sanadkii 1956, noqoshada Jamhuuriyadda Islaamka. Dagaalkii sokeeye ee qarnigii 1971-kii waxa uu sababay in la jebiyo bariga Pakistan oo ah waddanka cusub ee Bangladesh. 1973-kii Pakistaanku waxay qaateen dastuur cusub oo abuuraya, iyada oo ay weheliso xildhibaanadii hore ee barlamaanka, dawlad federaali ah oo ku salaysan Islaamka oo ka kooban afar gobol iyo saddex degmo oo federaali ah. Dastuurka cusub ayaa sidoo kale qeexaya in dhammaan sharciyadu ay waafaqsan yihiin amarrada Islaamka sida ku cad Quraanka iyo Sunnah. ==Xubin== ''[[Bakistaan]]'' Waxeey Hubein ka tahay heeyadahaan oo dhan.!! * [[AIIB]] * [[ Bankiga Aduunka]] *[[Qaramada Midoobay]] *[[Hayada Cuntada Aduunka]] *[[Ururka Caafimaadka Aduunka] ==Waddanmaha Deggan Bakistan== * {{Flag|Pakistan}} 210,000,000+ * {{flag|Arab League}} 133,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 1300+ * {{Flag|Great Britain}} 20,000+. *{{Flag|United States}} 35,000+ *{{Flag|China}} PR, 35,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Pakistan ayaa leh ciidamadda lixaad ee ugu xooggan caalamka, sidoo kale waa awood nukliyeerka ah iyo sidoo kale hubka nukliyeerka caddeeyay. gobolka, kan labaad ee Koonfurta Aasiya iyo quruunta kaliya ee dunida Muslimka ah si ay u helaan xaaladdan. Pakistan waxay leedahay dhaqaaleyn yar oo warshad leh oo leh qaybta beeraha oo isku dhafan iyo adeegyo sii kordhaya. [38] [39] Dhaqdhaqaaqa Pakistan waa 24-jir ee dunida ugu weyn iyada oo la eegayo awooda wax iibsiga iyo 41-aad ee ugu weyn. [[File:Peshawari_Roti,_Pakistan.jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Pakistani_gobi_aloo,_seekh_kebab,_and_beef_karahi.jpg|thumb|right|194px|]] [[File:Pakistan in its region (claimed and disputed hatched).svg|thumb|right|195px|Bakistaan]] [[File:Bird eye view of Islamabad.jpeg|thumb|195px|right|La vila d'Islamabad.]] ==Sido kale fiiri== * [[Afgaanistan]] * [[Asia]] *[[Bakistaan Visa Dalalka]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Bakistaan]] h46qlccsvblcv6rtrv3fvkss53nm6os Babaay 0 5125 239520 232785 2022-08-06T05:53:30Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki ::''Kani waa maqaal ku saabsan cambe babaayga. Qoraal kale fiir [[Cambe]] {{Taxobox | name = Babaay | image = Koeh-029.jpg | image_width=335px | image_caption = Geedka Babaayga iyo midhaha uu dhalo | image2 = Papaya - longitudinal section.jpg | image2_width=335px | image2_caption = Iskutalaalka babaayga | regnum = [[Plantae]] | unranked_divisio = Angiosperms | unranked_classis = Eudicots | unranked_ordo = Rosids | ordo = Brassicales | familia = Caricaceae | genus = ''Carica'' | species = '''''C. papaya''''' | binomial = ''Carica papaya'' | binomial_authority = Carl Linnaeus<ref name=grin>''Carica papaya'' was originally described and published in ''[[Species Plantarum]]'' 2:1036. 1753. {{cite web |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?9147 |title=''Carica papaya'' information from NPGS/GRIN |author=[[Germplasm Resources Information Network|GRIN]] |work=Taxonomy for Plants |publisher=[[United States Department of Agriculture|USDA]], [[Agricultural Research Service|ARS]], National Genetic Resources Program |location=National Germplasm Resources Laboratory, [[Beltsville, Maryland]] |date=9 May 2011 |accessdate=10 December 2010 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=24 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924160222/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?9147 |dead-url=yes }}</ref> }} [[File:Map of papaya output in 2005.png|right|thumb|237px|Soo saarka babaayga sanadkii 2005, oo ka muuqato wadanada ugu soo saarka badan sida [[Baraasiil]]]] '''Babaay''', '''[[Cambe babaay]]''' ({{lang-en|''papaya''}}; {{lang-ar|ببايا}}) magaca [[Saynis]] ''"Carica papaya"'', waa [[midho]] ka mid ah [[khudaar]]ta ka baxda [[geed]]ka Karika. Babaayga, sidoo kale loo yaqaano Cambe babaay waa midho bisil oo leh faa'iido iyo [[nafaqo]] badan.<ref>{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/|title=Carica|year=2013|ciwaan=Nuqul Archive|access-date=2015-09-22|archive-date=2019-05-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190523171514/http://www.theplantlist.org/|dead-url=yes}}</ref> =Qoraalo Kale= {{Cunto}} =Tixraac= {{Reflist}} [[Category:Bayoloji]] tuunxvt39z7o55kff8yzt1ddv0at32x Meksiko 0 5287 239450 239264 2022-08-05T18:59:50Z 74.12.157.227 /* Waddanmha degaan mexico */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = '''Gobolada Midoobay ee Meksiko''' |conventional_long_name = ''Estados Unidos Mexicanos'' |common_name = Meksiko |qaarada = [[Woqooyiga Ameerika]] |sawir_calan = Flag_of_Mexico.svg |sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Mexico.svg |astaan_calan = [[Himno Nacional Mexicano]]''<small><br />"Astaanta Qaranka Meksiko"</small> |image_map = Mexico_(orthographic_projection).svg |caasimada = [[Magalada Maksiko]] |luuqadaha = [[Af-Isbaanish]] |Dawladda = &nbsp; |magac_hogaamiye1 = andarees manweel lobees obradoor |sovereignty_type = Ka xoroobey | GDP_PPP_per_capita = $10,425<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $1.205 trillion<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $10,550<ref name="IMF database 2018" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = |sovereignty_note = Gumeystihii [[Ispania]] |established_event1 = Taakiikh |established_date1 = 16 [[Sebteembar]], 1810 |area = 1,972,550 km2 |areami² = 761,606 |biyo = 2.5 |population_estimate = 112,322,757 |population_estimate_year = [[2010]] |lacagta = [[Beeso]](MXN) |wakhti = [[UTC]] -8 |furaha_debeda = +54 |footnote1 = |footnote2 = }} [[File:FE-10_06.jpg|thumb|right|400px|Metroka]] [[File:Sobrevuelos_CDMX_IMG_5982_(39488832615).jpg|thumb|right|400px|Meksiko Caasimda]] [[File:Pechuga_Adobada.jpg|thumb|right|400px| Cunnto Mexique]] [[File:Angel_de_la_Independencia_Mexico_City.jpg|thumb|right|400px|Meksiko Magaaloyinka]] [[W:es:Mexico]] '''Meksiko''' (Mexico) ama '''Gobolada Midoobay ee Meksiko''' [[Af-Isbaanish]] ''Estados Unidos Mexicanos'' waa wadan ku yaalo, [[Woqooyiga Ameerika]], waxoona xuduu la leeyahay, wadamada [[Mareykanka]], [[Guatemala]], iyo [[Belise]], galbeedka neh waxaa kaga dhagan, [[Badweynta Baasifik]], bariga neh, [[Gacanka Meksiko]] iyo badda karabiya. Wadankaan waxaa looga hadlaa luqada af isbaanishka oo ah luqada rasmiga oo looga hadlo. Waayadii hore Meksiko waxee eheed meesha ee ku badnaayeen dadka indianka ah gaar ahan [[Dadka Maya]] iyo [[asteker]].Guushii oo ka gaaray Gumeestihii [[spania|Isbanishka]] dadka astekerka ah taariikhda marka ee eheed 1521, waxaa wadanka meksiko u bilaawday gumeeysigii yurubiyaanka. shacabka meksiko waxee weeydiisan jireen xornimo taasi oo isku badashay dagaal aad u dheer oo dhamaaday waqtigii ee xornimada heleen taariikhda marka ee eheed 1821. Marka ee meksiko xornimada ka heshay isbaanishka wadanka meksiko tartiib tartiib oo u yaraaday. Dhulka Woqooyiga meksiko waxaa laga geday ama ka qaateen ajaaniibta mareykanka, waa marka oo meesha ka bilaawday [[Dagaalkii Mareykanka iyo meksiko]]. 1860kii wadanka waxaa joogay ama ka talinjiray ciidamo ka socdo dalka [[Faransiiska]], waxaana wadanka ka saaray ciidamada meksiko oo hogaaminaayay madaxweynihii [[Benito Juárez]]. Xukunkii dheeraa ee [[Porfirio Diaz']] waxoo dhaliyay kacaankii meksiko oo dhacay 1910. ==Xubin== * [[IADB]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddanmha degaan mexico== * {{Flag|Mexico}} 128,321,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 125,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,135,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 123,000+ * {{Flag|Brazil}} 121,000+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 750,200+ * {{Flag|China}} PR China; 10,100+;+;+:[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. {{gumud}} {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} kpxfipff3kugi80vop1pqnn2i07x7ca Isbania 0 5441 239438 239282 2022-08-05T18:11:33Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Boqarada Isbania{{so|}} | native_name = {{native name|es|Reino de España{{efn|name="nation name"}}}} | common_name = Isbania | name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent;text-align:center;line-height:normal;font-size:84%; |title = {{resize|1.0 em|4 other names}}{{efn|name="es lang"|In Spain, [[Languages of Spain|other languages]] are officially recognised as legitimate [[Indigenous language|autochthonous]] [[regional language|(regional) languages]] under the [[Spanish Constitution]]. In each of these, Spain's conventional long name for international affairs in Spanish laws and the most used ({{lang-es|Reino de España|links=no}}, pronounced: {{IPA-es|ˈrejno ð(e) esˈpaɲa|}}) is as follows: * {{lang-ca|Regne d'Espanya}}, {{IPA-ca|ˈreŋnə ðəsˈpaɲə|IPA}} * {{lang-eu|Espainiako Erresuma}}, {{IPA-eu|es̺paɲiako eres̺uma|IPA}} * {{lang-gl|Reino de España}}, {{IPA-gl|ˈrejnʊ ð(ɪ) esˈpaɲɐ|IPA}} * {{lang-oc|Reiaume d'Espanha}}, {{IPA-oc|reˈjawme ðesˈpaɲɔ|IPA}}}} |{{Infobox|subbox=yes|bodystyle=font-size:80%;font-weight:normal; |rowclass1 =mergedrow|label1=[[Catalan language|Catalan]]:|data1={{lang|ca|Regne d'Espanya}} |rowclass2 = mergedrow|label2=[[Basque language|Basque]]:|data2={{lang|eu|Espainiako Erresuma}} |rowclass3 = mergedrow|label3=[[Galician language|Galician]]:|data3={{lang|gl|Reino de España}} |rowclass4 = mergedrow|label4=[[Occitan language|Occitan]]:|data4={{lang|oc|Reiaume d'Espanha}} }} }} | image_flag = Bandera de España.svg | image_coat = Escudo de España (mazonado).svg | national_motto = {{native phrase|la|[[Plus ultra]]}} <br /> {{small|(English: "Further Beyond")}} | national_anthem = {{native name|es|[[Marcha Real]]|icon=yes}}<ref>{{cite web|url=http://www.boe.es/boe/dias/1997/10/11/pdfs/A29594-29600.pdf|title=Real Decreto 1560/1997, de 10 de octubre, por el que se regula el Himno Nacional|author=Presidency of the Government|work=[[Boletín Oficial del Estado]] núm. 244|date=11 October 1997|language=es|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924034615/http://www.boe.es/boe/dias/1997/10/11/pdfs/A29594-29600.pdf|archive-date=24 September 2015|author-link=Government of Spain}}</ref><br />{{small|(English: "Royal March")}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Himno Nacional de España.ogg]]}}</div> | image_map = {{Switcher|[[File:EU-Spain (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|Show globe|[[File:EU-Spain.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Europe|default=2}} | map_caption = {{map caption|location_color=dark green|region=Europe|region_color=dark grey|subregion=the [[European Union]]|subregion_color=green}} | image_map2 = | capital = [[Madrid]] | coordinates = {{Coord|40|26|N|3|42|W|type:city}} | largest_city = [[Madrid]] | languages_type = Official language | languages = [[Spanish language|Spanish]]<!--(aka Castilian)-->{{efn|name=c|The official language of the State is established in the Section 3 of the [[Spanish Constitution of 1978]] to be Castilian.<ref>{{cite web|url=http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|title=The Spanish Constitution|publisher=Lamoncloa.gob.es|access-date=26 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325101204/http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|archive-date=25 March 2013}}</ref> In some [[autonomous communities of Spain|autonomous communities]], [[Catalan language|Catalan]], [[Galician language|Galician]], [[Basque language|Basque]] and [[Occitan language|Occitan]] (locally known as [[Aranese language|Aranese]]) are co-official languages. [[Aragonese language|Aragonese]] and [[Asturian language|Asturian]] have some degree of official recognition.}} {{infobox|child=yes |label1 = Nationality {{nobold|(2020)}} |data1 = {{unbulleted list|84.8% [[Spaniards]]|15.2% [[Immigration to Spain|Others]]<ref name="ine.es">{{cite web|url=https://www.ine.es/jaxi/Datos.htm?path=/t20/e245/p08/l0/&file=01006.px#!tabs-tabla|title=Instituto Nacional de Estadística. Población (españoles/extranjeros) por País de Nacimiento, sexo y año|publisher=[[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|Instituto Nacional de Estadística]]|website=ine.es}}</ref>}} }} | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = | ethnic_groups_ref = | religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap; |57.6% [[Catholicism]] |37.7% [[Irreligion in Spain|No religion]] |2.9% [[Religion in Spain|Others]] |1.8% Unanswered }} | religion_ref = <ref name="Barómetro de enero 2022">[[Centro de Investigaciones Sociológicas|CIS]].[http://datos.cis.es/pdf/Es3347marMT_A.pdf "Barómetro de Enero de 2022"], 3,777 respondents. The question was "¿Cómo se define Ud. en materia religiosa: católico/a practicante, católico/a no practicante, creyente de otra religión, agnóstico/a, indiferente o no creyente, o ateo/a?".</ref> | religion_year = 2022 | demonym = {{hlist|[[Spaniards|Spanish]]|Spaniard}} | government_type = [[Unitary state|Unitary]]&nbsp;[[Parliamentary system|parliamentary]] [[constitutional monarchy]] | leader_title1 = [[Monarchy of Spain|Monarch]] | leader_name1 = [[Felipe VI]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Spain|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Pedro Sánchez]] | legislature = [[Cortes Generales]] | upper_house = [[Senate of Spain|Senate]] | lower_house = [[Congress of Deputies]] | sovereignty_type = [[History of Spain|Formation]] | established_event1 = [[Tartessos]] | established_date1 = XII BC to V BC | established_event2 = [[Carthaginian Iberia|Carthaginian Hispania]] | established_date2 = 572 BC to 206 BC | established_event3 = [[Hispania|Roman Hispania]] | established_date3 = 218 BC | established_event4 = [[Visigothic Kingdom]] | established_date4 = 418 | established_event5 = [[Umayyad Caliphate|Umayyad Dynasty]] | established_date5 = 711-1031 | established_event6 = [[House of Trastámara|Trastámara Dynasty]] | established_date6 = 1369 | established_event7 = [[Habsburg Spain|Habsburg Dynasty]] | established_date7 = 14 March 1516 | established_event8 = [[House of Bourbon|Bourbon Dynasty]] | established_date8 = 16 January 1716 | established_event9 = [[Spanish Constitution of 1812|First Constitution]] | established_date9 = 19 March 1812 | established_event10 = [[Spanish Constitution of 1931|First Democratic Constitution]] | established_date10 = 14 April 1931 | established_event11 = [[Francoist Spain]] | established_date11 = 1 April 1939 | established_event12 = [[Constitution of Spain|Current Constitution]] | established_date12 = 29 December 1978 | established_event13 = [[Enlargement of the European Union#Mediterranean enlargements|European Union]] | established_date13 = 1 January 1986 | area_km2 = 505,990<ref>{{cite web|title=Anuario estadístico de España 2008. 1ª parte: entorno físico y medio ambiente|url=http://www.ine.es/prodyser/pubweb/anuario08/anu08_01entor.pdf|website=Instituto Nacional de Estadística (Spain)|access-date=14 April 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924144913/http://www.ine.es/prodyser/pubweb/anuario08/anu08_01entor.pdf|archive-date=24 September 2015}}</ref> | area_rank = 51st | area_sq_mi = 195,364 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 0.89 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_census = {{IncreaseNeutral}} 47,450,795<ref>{{cite web|url=https://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736177012&menu=ultiDatos&idp=1254734710990|title=INEbase / Demografía y población /Padrón. Población por municipios /Estadística del Padrón continuo. Últimos datos datos|website=ine.es|access-date=11 February 2021}}</ref><ref name="cp_2020"/>{{efn|On 1 January 2020, the Spanish population was 47,330 million, an increase of 392,921. In the same period, the number of citizens with Spanish citizenship reached 42,094,606. The number of foreigners (i.e. immigrants, ex-pats and refugees, without including foreign born nationals with Spanish citizenship) permanently living in Spain was estimated to be at 5,235,375 (11.06%) in 2020.<ref name="cp_2020">{{cite web|url=https://www.ine.es/prensa/cp_e2020_p.pdf|title=Population Figures at 01 January 2019. Migrations Statistics. Year 2019.|date=June 2020|publisher=[[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|National Statistics Institute]] (INE)|language=es|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628123003/http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736176951&menu=ultiDatos&idp=1254735572981|archive-date=28 June 2017}}</ref>}} | population_census_year = 2020 | population_census_rank = 30th | population_density_km2 = 94 | population_density_sq_mi = 243 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 120th | GDP_PPP = {{increase}} {{nowrap|$1.942&nbsp;trillion<ref name="IMFWEOES">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPPC,&sy=2020&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1=|title=World Economic Outlook Database, October 2020|publisher=[[International Monetary Fund]]|website=IMF.org|access-date=11 February 2021}}</ref>}} | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = 15th | GDP_PPP_per_capita = $41,736<ref name="IMFWEOES"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 32nd | GDP_nominal = {{increase}} {{nowrap|$1.450&nbsp;trillion<ref name="IMFWEOES"/>}} | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = 13th | GDP_nominal_per_capita = $31,178<ref name="IMFWEOES"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 26th | Gini = 33.0 <!--Number only--> | Gini_year = 2019 | Gini_change = decrease | Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web|url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tessi190&plugin=1|title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]]|website=ec.europa.eu|access-date=3 August 2020}}</ref> | Gini_rank = 103rd | HDI = 0.904 <!--Number only--> | HDI_year = 2019 <!--Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--Increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/latest-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|access-date=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = 25th | currency = [[Euro]]{{efn|The [[Spanish peseta|Peseta]] before 2002.}} ([[Euro sign|€]]) | currency_code = EUR | time_zone = [[Western European Time|WET]] and [[Central European Time|CET]] | utc_offset = ⁠±0 to +1 <!--Note: Zero-width non-breaking space results in the infobox displaying "UTC" without a specified offset.--> | DST_note = {{small|Note: most of Spain observes CET/CEST, except the [[Canary Islands]] which observe WET/WEST.}} | time_zone_DST = [[Western European Summer Time|WEST]] and [[Central European Summer Time|CEST]] | utc_offset_DST = +1 to +2 | date_format = dd/mm/yyyy ([[Common Era|CE]]) | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Spain|+34]] | iso3166code = ES | cctld = [[.es]]{{efn|name=e|The [[.eu]] domain is also used, as it is shared with other [[European Union]] member states. Also, the [[.cat]] domain is used in [[Catalonia]], [[.gal]] in [[Galiza|Galicia]] and [[.eus]] in the [[Basque Country (autonomous community)|Basque-Country]] autonomous regions.}} | today = }} '''Isbaaniya''' (spania) ama '''boqortooyada Isbaaniya''' waa wadan ku yaalo [[Koonfur]]ta [[Galbeed]] ee qaarada [[Yurub]]. Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada [[Andorra]], [[Faransiiska]], [[Gibraltar]] iyo [[Bortuqaal]], wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka [[Maroko]] oo u dhaxeeso [[Badda Dhexe]]. Shacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46,468,102 oo qof. magaalo madaxda wadanka waa [[Madrid]]. Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah. [[w:es:espania]] [[File:Ccaa-spain.png|thumb|right|400px]] == Taariikh == Aadanaha casriga ahi markii ugu horraysay waxay yimaadeen jasiiradda Iberian ee ku dhow 35,000 oo sano ka hor. Dhaqamada Iberian oo ay weheliyaan dhaqanno qadiimiga ah ee Fiktooriya, Giriiga iyo Carthagini ayaa lagu horumariyey badhtamihii illaa iyo intii uu xukunka Roomaanka ku jiray ilaa 200 BCE, ka dib markii gobolkani magaciisa lagu magacaabo Hispania, oo ku salaysan magacii hore ee Spian ama Spania. Dhamaadka Boqortooyada Roomaanku waxay qabsadeen qabaa'ilka reer yurubiyaanka ah ee ka yimid Yurubta Dhexe, waxay ku soo duuleen jasiiradda Iberian waxayna aasaaseen dhinacyo badan oo madaxbannaan oo ka jira gobollada galbeedka, oo ay ku jiraan Sueves, Alans iyo Vandals. Ugu dambeyntii, Visigoths ayaa si adag u dhex gali lahaa dhammaan xudduudaha madaxbanaan ee ku yaala jasiiradda, oo ay ku jiraan gobollada Byzantine, oo ah Boqortooyada Toledo, kaas oo midba midka yar ama mid yar midoobaya siyaasad ahaan, si caddaalad ah iyo sharci ahaanba dhammaan goboladii Roomaanka ahaa ama boqortooyooyinkii guusha ka ahaa wixii markii danbe loo aqoonsaday Hispania. Boqolkii 8aad ee boqornimada Boqortooyada Visigothic waxay ku dhacday Moors, kuwaas oo u yimid inay u xukumaan badmaaxa sanadka 726, iyaga oo ka tegaya mugdi yar oo masiixiyiin ah oo woqooyi ah, ilaa toddoba qarniyo Boqortooyada Granada. Tani waxay tagtay dagaalo badan intii lagu jiray muddada dheer ee dib-u-heshiisiinta ee Jasiiradda Iberian, taas oo horseeday abuurista Boqortooyada Leon, Boqortooyada Castille, Boqortooyada Aragon iyo Boqortooyada Navarre oo ah boqortooyooyinka boqortooyada ee ugu muhiimsan ee soo wajahda duullaanka. Ka dib markii lagu guuleystey Moorish, Yurubiyiintu waxay billaabeen nidaam tartiib tartiib ah oo lagu soo celinayo gobolka Reconquista, [11] kaas oo qarnigii 15aad ku dhammaaday soo ifbaxay Spain oo ah waddan midaysan oo ka hooseysa Boqortooyada Katoolikada. Xilligii casriga ahaa ee loo yaqaan 'Golden Golden Era', wuxuu noqday mid ka mid ah taariikhda caalamka ugu horeeya taariikhda caalamka, sababtoo ah isku xirka Isbaanishka ee Ameerika, oo ka tagay dhaqan iyo luuqad kala duwan oo ay ka mid yihiin in ka badan 500 milyan oo Hispanophones ah, ugu badnaa luuqadda hooyo, ka dib Mandarin Chinese. [[File:4_Torres_desde_CBA_Bellas_Artes_(Zoom_14)_-_panoramio_(crop).jpg|thumb|right193px|{{Flag|Spain}}]] [[File:Edificio_España_-_05.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Spain}}]] [[File:Ajo_blanco.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Spain}}]] [[File:Seville_Metro_Train.JPG|thumb|right|196px|]] [[File:Monumental_Plaza_de_España_de_Sevilla.jpg|thumb|right|197px|{{Flag|Spain}}]] ==Xubin== * [[Midowga Yurub]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * ==Waddanmaha degaan Isbania== * {{Flag|Brazil}} 156,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 21,000+ * {{Flag| Arab League}} 129,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 121,000+ * {{Flag|Great Britain}} 35,000+ * 🇪🇺 Europeans: 948,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 56,000+ * {{Flag|China}} PR, 25,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. {|class="wikitable sortable" |- !scope="col"| Province name !scope="col"| Capital !scope="col"| Autonomous community !scope="col" class="unsortable"| Lists of municipalities |- | {{Sort|A Coruna|[[File:Escudo de la provincia de A Coruña.svg|x18px|A Coruña]]}} '''[[Province of A Coruña|A Coruña]]''' ''(Galician)''; '''La Coruña''' ''(Spanish)''; '''Corunna''' ''(English, archaic)'' | {{Sort|A Coruna|[[A Coruña]]}} ''([[Galician language|Galician]])''; La Coruña ''([[Spanish language|Spanish]])''; Corunna ''([[English language|English]], archaic)'' | {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}} | [[List of municipalities in A Coruña|Municipalities]] |- | {{Sort|Alava|[[File:Álava.svg|x18px|Álava]] '''[[Álava]]'''}}; '''Araba''' ''([[Basque language|Basque]])'' | {{Sort|Vitoria-Gasteiz|[[Vitoria-Gasteiz]]}}; Gasteiz ''([[Basque language|Basque]])''; Vitoria ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}} | [[List of municipalities in Álava|Municipalities]] |- | {{Sort|Albacete|[[File:Bandera provincia Albacete.svg|x18px|Albacete]] '''[[Province of Albacete|Albacete]]'''}} | {{Sort|Albacete|[[Albacete]]}} | {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}} | [[List of municipalities in Albacete|Municipalities]] |- | {{Sort|Alicante|[[File:Bandera d'Alacant.svg|x18px|Alicante]] '''[[Province of Alicante|Alicante]]'''}}; '''Alacant''' ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Alicante|[[Alicante]]}}; Alacant ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencian Community]] [[Valencian Community]]}} | [[List of municipalities in Alicante|Municipalities]] |- | {{Sort|Almeria|[[File:Flag Almería Province.svg|x18px|Almería]]''' [[Province of Almería|Almería]]'''}} | {{Sort|Almeria|[[Almería]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Almería|Municipalities]] |- | {{Sort|Asturias|[[File:Flag of Asturias.svg|x18px|Asturias]] '''[[Asturias]]'''}}; '''Asturies''' ''([[Asturian language|Asturian]])'' | {{Sort|Oviedo|[[Oviedo]]}}; Uviéu'' ([[Asturian language|Asturian]])'' | {{Sort|Asturias|[[File:Flag of Asturias.svg|x18px|Asturias]] [[Asturias]]}} | [[List of municipalities in Asturias|Municipalities]] |- | {{Sort|Avila|[[File:Bandera de la provincia de Ávila.svg|x18px|Ávila]] '''[[Province of Ávila|Ávila]]'''}} | {{Sort|Avila|[[Ávila, Spain|Ávila]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Ávila|Municipalities]] |- | {{Sort|Badajoz|[[File:Flag of Badajoz.svg|x18px|Badajoz]] '''[[Province of Badajoz|Badajoz]]'''}} | {{Sort|Badajoz|[[Badajoz]]}} | {{Sort|Extremadura|[[File:Flag of Extremadura with COA.svg|x18px|Extremadura]] [[Extremadura]]}} | [[List of municipalities in Badajoz|Municipalities]] |- | {{Sort|Balearic Islands|[[File:Flag of the Balearic Islands.svg|x18px|Balearic Islands]] '''[[Balearic Islands]]'''}}; '''Illes Balears''' ''([[Catalan language|Catalan]])''; '''Islas Baleares''' ''(Spanish)'' | {{Sort|Palma|[[Palma, Majorca|Palma]]}} | {{Sort|Balearic Islands|[[File:Flag of the Balearic Islands.svg|x18px|Balearic Islands]] [[Balearic Islands]]}} | [[List of municipalities in Balearic Islands|Municipalities]] |- | {{Sort|Barcelona|[[File:Flag of Barcelona (province).svg|x18px|Barcelona]] '''[[Province of Barcelona|Barcelona]]'''}} | {{Sort|Barcelona|[[Barcelona]]}} | {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}} | [[List of municipalities in Barcelona|Municipalities]] |- | {{Sort|Biscay|[[File:Bizkaikobanderea.svg|x18px|Biscay]] '''[[Biscay]]'''}}; '''Bizkaia''' ''([[Basque language|Basque]])''; '''Vizcaya''' ''([[Spanish language|Spanish]]) | {{Sort|Bilbao|[[Bilbao]]}}; Bilbo ''([[Basque language|Basque]])'' | {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}} | [[List of municipalities in Biscay|Municipalities]] |- | {{Sort|Burgos|[[File:Burgos (provincia).svg|x18px|Burgos]] '''[[Province of Burgos|Burgos]]'''}} | {{Sort|Burgos|[[Burgos]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Burgos|Municipalities]] |- | {{Sort|Caceres|[[File:Flag of the province of Cáceres.svg|x18px|Cáceres]] '''[[Province of Cáceres|Cáceres]]'''}} | {{Sort|Caceres|[[Cáceres, Spain|Cáceres]]}} | {{Sort|Extremadura|[[File:Flag of Extremadura with COA.svg|x18px|Extremadura]] [[Extremadura]]}} | [[List of municipalities in Cáceres|Municipalities]] |- | {{Sort|Cadiz|[[File:Flag Cádiz Province.svg|x18px|Cádiz]] '''[[Province of Cádiz|Cádiz]]'''}} | {{Sort|Cadiz|[[Cádiz]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Cádiz|Municipalities]] |- | {{Sort|Cantabria|[[File:Flag of Cantabria (Official).svg|x18px|Cantabria]] '''[[Cantabria]]'''}} | {{Sort|Santander|[[Santander, Cantabria|Santander]]}} | {{Sort|Cantabria|[[File:Flag of Cantabria.svg|x18px|Cantabria]] [[Cantabria]]}} | [[List of municipalities in Cantabria|Municipalities]] |- | {{Sort|Castellon|[[File:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|x18px|Valencian Community]] '''[[Province of Castellón|Castellón]]'''}}; '''Castelló''' ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Castellon de la Plana|[[Castellón de la Plana]]}}; Castelló de la Plana ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencian Community]] [[Valencian Community]]}} | [[List of municipalities in Castellón|Municipalities]] |- | {{Sort|Ciudad Real|[[File:Flag Ciudad Real Province.svg|x18px|Ciudad Real]] '''[[Province of Ciudad Real|Ciudad Real]]'''}} | {{Sort|Ciudad Real|[[Ciudad Real]]}} | {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}} | [[List of municipalities in Ciudad Real|Municipalities]] |- | {{Sort|Cordoba|[[File:Provincia de Córdoba - Bandera.svg|x18px|Córdoba]] '''[[Province of Córdoba (Spain)|Córdoba]]'''}} | {{Sort|Cordoba|[[Córdoba, Andalusia|Córdoba]]; Cordova ''(English, archaic)''}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Córdoba|Municipalities]] |- | {{Sort|Cuenca|[[File:Flag Cuenca Province.svg|x18px|Cuenca]] '''[[Province of Cuenca (Spain)|Cuenca]]'''}} | {{Sort|Cuenca|[[Cuenca (Spain)|Cuenca]]}} | {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}} | [[List of municipalities in Cuenca|Municipalities]] |- | {{Sort|Gipuzkoa|[[File:Guipúzcoa.svg|x18px|Guipúzcoa]] '''[[Gipuzkoa]]'''}} ''([[Basque language|Basque]])''; '''Guipúzcoa''' ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|San Sebastian|[[San Sebastián]]}} ''([[Spanish language|Spanish]])''; Donostia ''([[Basque language|Basque]])'' | {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}} | [[List of municipalities in Gipuzkoa|Municipalities]] |- | {{Sort|Girona|[[File:Flag of Girona province (unofficial).svg|x18px|Girona]] '''[[Province of Girona|Girona]]'''}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; '''Gerona''' ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|Girona|[[Girona]]}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; Gerona ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}} | [[List of municipalities in Girona|Municipalities]] |- | {{Sort|Granada|[[File:Bandera de la provincia de Granada (España).svg|x18px|Granada]] '''[[Province of Granada|Granada]]'''}} | {{Sort|Granada|[[Granada]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Granada|Municipalities]] |- | {{Sort|Guadalajara|[[File:Flag Guadalajara Province.svg|x18px|Guadalajara]] '''[[Province of Guadalajara|Guadalajara]]'''}} | {{Sort|Guadalajara|[[Guadalajara, Spain|Guadalajara]]}} | {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}} | [[List of municipalities in Guadalajara|Municipalities]] |- | {{Sort|Huelva|[[File:Bandera de la Provincia De Huelva.svg|x18px|Huelva]] '''[[Province of Huelva|Huelva]]'''}} | {{Sort|Huelva|[[Huelva]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Huelva|Municipalities]] |- | {{Sort|Huesca|[[File:Flag of Huesca (province).svg|x18px|Huesca]] '''[[Province of Huesca|Huesca]]'''}} | {{Sort|Huesca|[[Huesca]] ''([[Spanish language|Spanish]])''}}; ''Uesca'' ''([[Aragonese language|Aragonese]])'' | {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}} | [[List of municipalities in Huesca|Municipalities]] |- | {{Sort|Jaen|[[File:Bandera de la provincia de Jaén.svg|x18px|Jaén]] '''[[Province of Jaén (Spain)|Jaén]]'''}} | {{Sort|Jaen|[[Jaén, Spain|Jaén]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Jaén|Municipalities]] |- | {{Sort|La Rioja|[[File:Flag of La Rioja (with coat of arms).svg|x18px|La Rioja]] '''[[La Rioja (Spain)|La Rioja]]'''}} | {{Sort|Logrono|[[Logroño]]}} | {{Sort|La Rioja|[[File:Flag of La Rioja (with coat of arms).svg|x18px|La Rioja]] [[La Rioja (Spain)|La Rioja]]}} | [[List of municipalities in La Rioja|Municipalities]] |- | {{Sort|Las Palmas|[[File:Provincia de Las Palmas - Bandera.svg|x18px|Las Palmas]] '''[[Province of Las Palmas|Las Palmas]]'''}} | {{Sort|Las Palmas|[[Las Palmas]]}} | {{Sort|Canary Islands|[[File:Flag of the Canary Islands.svg|x18px|Canary Islands]] [[Canary Islands]]}} | [[List of municipalities in Las Palmas|Municipalities]] |- | {{Sort|Leon|[[File:Bandera de León.svg|x18px|León]] '''[[Province of León|León]]'''}} | {{Sort|Leon|[[León, Spain|León]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in León|Municipalities]] |- | {{Sort|Lleida|[[File:Bandera de la provincia de Lérida.svg|x18px|Lleida]]}} '''[[Province of Lleida|Lleida]]''' ''(Catalan)''; '''Lérida''' ''(Spanish)'' | {{Sort|Lleida|[[Lleida]]}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; Lérida ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}} | [[List of municipalities in Lleida|Municipalities]] |- | {{Sort|Lugo|[[File:Flag of Lugo province.svg|x18px|Lugo]] '''[[Lugo (province)|Lugo]]'''}} | {{Sort|Lugo|[[Lugo]]}} | {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}} | [[List of municipalities in Lugo|Municipalities]] |- | {{Sort|Madrid|[[File:Flag of the Community of Madrid.svg|x18px|Community of Madrid]] '''[[Province of Madrid|Madrid]]'''}} | {{Sort|Madrid|[[Madrid]]}} | {{Sort|Madrid|[[File:Flag of the Community of Madrid.svg|x18px|Community of Madrid]] [[Community of Madrid]]}} | [[List of municipalities in Madrid|Municipalities]] |- | {{Sort|Malaga|[[File:Flag Málaga Province.svg|x18px|Málaga]] '''[[Province of Málaga|Málaga]]'''}} | {{Sort|Malaga|[[Málaga]]}} | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Málaga|Municipalities]] |- | {{Sort|Murcia|[[File:Flag of the Region of Murcia.svg|x18px|Region of Murcia]] '''[[Region of Murcia|Murcia]]'''}} | {{Sort|Murcia|[[Murcia]]}} | {{Sort|Murcia|[[File:Flag of the Region of Murcia.svg|x18px|Region of Murcia]] [[Region of Murcia]]}} | [[List of municipalities in Murcia|Municipalities]] |- | {{Sort|Navarre|[[File:Bandera de Navarra.svg|x18px|Navarre]] '''[[Navarre]]'''}}; '''Nafarroa''' ''(Basque)''; '''Navarra''' ''(Spanish)'' | {{Sort|Pamplona|[[Pamplona]]}}; Iruña ''(Basque)'' | {{Sort|Navarre|[[File:Bandera de Navarra.svg|x18px|Navarre]] [[Navarre]]}} | [[List of municipalities in Navarre|Municipalities]] |- | {{Sort|Ourense|[[File:Provincia de Ourense - Bandera.svg|x18px|Ourense]] '''[[Province of Ourense|Ourense]]'''}} ''(Galician)''; '''Orense''' ''(Spanish)'' | {{Sort|Ourense|[[Ourense]]}} ''([[Galician language|Galician]])''; Orense ''([[Spanish language|Spanish]])'' | {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}} | [[List of municipalities in Ourense|Municipalities]] |- | {{Sort|Palencia|[[File:Bandera de la provincia de Palencia.svg|x18px|Palencia]] '''[[Province of Palencia|Palencia]]'''}} | {{Sort|Palencia|[[Palencia]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Palencia|Municipalities]] |- | {{Sort|Pontevedra|[[File:Flag of the Province of Pontevedra.PNG|25px|Pontevedra]] '''[[Province of Pontevedra|Pontevedra]]'''}} | {{Sort|Pontevedra|[[Pontevedra]]}} | {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}} | [[List of municipalities in Pontevedra|Municipalities]] |- | {{Sort|Salamanca|[[File:Bandera de la provincia de Salamanca.svg|x18px|Salamanca]] '''[[Province of Salamanca|Salamanca]]'''}} | {{Sort|Salamanca|[[Salamanca]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Salamanca|Municipalities]] |- | {{Sort|Santa Cruz de Tenerife|[[File:Provincia de Santa Cruz de Tenerife - Bandera.svg|x18px|Santa Cruz de Tenerife]] '''[[Province of Santa Cruz de Tenerife|Santa Cruz de Tenerife]]'''}} | {{Sort|Santa Cruz de Tenerife|[[Santa Cruz de Tenerife]]}} | {{Sort|Canary Islands|[[File:Flag of the Canary Islands.svg|x18px|Canary Islands]] [[Canary Islands]]}} | [[List of municipalities in Santa Cruz de Tenerife|Municipalities]] |- | {{Sort|Segovia|[[File:Flag Segovia province.svg|x18px|Segovia]] '''[[Province of Segovia|Segovia]]'''}} | {{Sort|Segovia|[[Segovia]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Segovia|Municipalities]] |- | {{Sort|Seville|[[File:Flag of Diputacion de Sevilla Spain.svg|x18px|Seville]] '''[[Province of Seville|Seville]]'''}}; '''Sevilla''' ''(Spanish)'' | {{Sort|Seville|[[Seville]]}}; Sevilla ''(Spanish)'' | {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}} | [[List of municipalities in Sevilla|Municipalities]] |- | {{Sort|Soria|[[File:Flag Soria province.svg|x18px|Soria]] '''[[Province of Soria|Soria]]'''}} | {{Sort|Soria|[[Soria]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Soria|Municipalities]] |- | {{Sort|Tarragona|[[File:Diputació copy.jpg|25px|Tarragona]] '''[[Province of Tarragona|Tarragona]]'''}} | {{Sort|Tarragona|[[Tarragona]]}} | {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}} | [[List of municipalities in Tarragona|Municipalities]] |- | {{Sort|Teruel|[[File:Teruel (provincia).svg|x18px|Teruel]] '''[[Province of Teruel|Teruel]]'''}} | {{Sort|Teruel|[[Teruel]]}} | {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}} | [[List of municipalities in Teruel|Municipalities]] |- | {{Sort|Toledo|[[File:Bandera antigua de la provincia de Toledo.svg|x18px|Toledo]] '''[[Province of Toledo|Toledo]]'''}} | {{Sort|Toledo|[[Toledo, Spain|Toledo]]}} | {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}} | [[List of municipalities in Toledo|Municipalities]] |- | {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|x18px|Valencian Community]] '''[[Province of Valencia|Valencia]]'''}}; '''València''' ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Valencia|[[Valencia, Spain|Valencia]]}}; València ''([[Catalan language|Catalan]])'' | {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencia Community]] [[Valencian Community]]}} | [[List of municipalities in Valencia|Municipalities]] |- | {{Sort|Valladolid|[[File:Bandera de la provincia de Valladolid.svg|x18px|Valladolid]] '''[[Province of Valladolid|Valladolid]]'''}} | {{Sort|Valladolid|[[Valladolid]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Valladolid|Municipalities]] |- | {{Sort|Zamora|[[File:Bandera de Zamora.svg|x18px|Zamora]] '''[[Province of Zamora|Zamora]]'''}} | {{Sort|Zamora|[[Zamora, Spain|Zamora]]}} | {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}} | [[List of municipalities in Zamora|Municipalities]] |- | {{Sort|Zaragoza|[[File:Flag of Zaragoza province (with coat of arms).svg|x18px|Zaragoza]] '''[[Province of Zaragoza|Zaragoza]]'''}}; '''Saragossa''' ''(English)'' | {{Sort|Zaragoza|[[Zaragoza]]}}; Saragossa ''(English)'' | {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}} | [[List of municipalities in Zaragoza|Municipalities]] |} {{Weather box|location= Madrid (667&nbsp;m), [[Buen Retiro Park]] in the city centre (1981–2010) |metric first= Y |single line= Y |Jan record high C= 23.1 |Feb record high C= 25.3 |Mar record high C= 30.2 |Apr record high C= 33.5 |May record high C= 38.6 |Jun record high C= 43.1 |Jul record high C= 44.3 |Aug record high C= 44.7 |Sep record high C= 42.2 |Oct record high C= 36 |Nov record high C= 28.9 |Dec record high C= 24.2 |year record high C= 44.7 |Jan high C= 9.8 |Feb high C= 12.0 |Mar high C= 16.3 |Apr high C= 18.2 |May high C= 22.2 |Jun high C= 28.2 |Jul high C= 32.1 |Aug high C= 31.3 |Sep high C= 26.4 |Oct high C= 19.4 |Nov high C= 13.5 |Dec high C= 10.0 |year high C= 19.9 |Jan mean C= 6.3 |Feb mean C= 7.9 |Mar mean C= 11.2 |Apr mean C= 12.9 |May mean C= 16.7 |Jun mean C= 22.2 |Jul mean C= 25.6 |Aug mean C= 25.1 |Sep mean C= 20.9 |Oct mean C= 15.1 |Nov mean C= 9.9 |Dec mean C= 6.9 |year mean C= 15.0 |Jan low C= 2.7 |Feb low C= 3.7 |Mar low C= 6.2 |Apr low C= 7.7 |May low C= 11.3 |Jun low C= 16.1 |Jul low C= 19.0 |Aug low C= 18.8 |Sep low C= 15.4 |Oct low C= 10.7 |Nov low C= 6.3 |Dec low C= 3.6 |year low C= 10.1 |Jan record low C= -7.8 |Feb record low C= -7.5 |Mar record low C= -4.5 |Apr record low C= -1.5 |May record low C= 3.3 |Jun record low C= 7 |Jul record low C= 9.8 |Aug record low C= 8.6 |Sep record low C= 4.1 |Oct record low C= 0.3 |Nov record low C= -3.8 |Dec record low C= -6.5 |year record low C= -7.8 |Jan precipitation mm= 33 |Feb precipitation mm= 35 |Mar precipitation mm= 25 |Apr precipitation mm= 45 |May precipitation mm= 51 |Jun precipitation mm= 21 |Jul precipitation mm= 12 |Aug precipitation mm= 10 |Sep precipitation mm= 22 |Oct precipitation mm= 60 |Nov precipitation mm= 58 |Dec precipitation mm= 51 |year precipitation mm= 421 |Jan precipitation days= 6 |Feb precipitation days= 5 |Mar precipitation days= 4 |Apr precipitation days= 7 |May precipitation days= 7 |Jun precipitation days= 3 |Jul precipitation days= 2 |Aug precipitation days= 2 |Sep precipitation days= 3 |Oct precipitation days= 7 |Nov precipitation days= 7 |Dec precipitation days= 7 |year precipitation days= 59 |unit precipitation days= 1&nbsp;mm |Jan sun= 149 |Feb sun= 158 |Mar sun= 211 |Apr sun= 230 |May sun= 268 |Jun sun= 315 |Jul sun= 355 |Aug sun= 332 |Sep sun= 259 |Oct sun= 199 |Nov sun= 144 |Dec sun= 124 |year sun= 2744 |source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref name=AEMet>{{cite web|url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/valoresclimatologicos?l=3195&k=mad |title=Valores climatológicos normales. Madrid, Retiro) |accessdate=6 March 2018 |publisher=AEMet |date=2018 }}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=1&m=2&m=3&m=4&v=todos |title= Extreme Values (Jan–Apr), Madrid |publisher= AEMet |accessdate= 12 February 2016}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=5&m=6&m=7&m=8&v=todos |title= Extreme Values (May–Aug), Madrid |publisher= AEMet |accessdate= 12 February 2016}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=9&m=10&m=11&m=12&v=todos |title= Extreme Values (Sep–Dec), Madrid |publisher= AEMet}}</ref> |date=August 2010}} {{Weather box|location= [[Madrid-Barajas Airport]] (609&nbsp;m), in north east Madrid (1981–2010) |metric first= Y |single line= Y |Jan high C= 10.7 |Feb high C= 13.0 |Mar high C= 17.0 |Apr high C= 18.7 |May high C= 23.1 |Jun high C= 29.5 |Jul high C= 33.5 |Aug high C= 32.8 |Sep high C= 27.9 |Oct high C= 21.0 |Nov high C= 14.8 |Dec high C= 10.9 |year high C= 21.1 |Jan mean C= 5.5 |Feb mean C= 7.1 |Mar mean C= 10.2 |Apr mean C= 12.2 |May mean C= 16.2 |Jun mean C= 21.7 |Jul mean C= 25.2 |Aug mean C= 24.7 |Sep mean C= 20.5 |Oct mean C= 14.8 |Nov mean C= 9.4 |Dec mean C= 6.2 |year mean C= 14.5 |Jan low C= 0.2 |Feb low C= 1.2 |Mar low C= 3.5 |Apr low C= 5.7 |May low C= 9.3 |Jun low C= 13.9 |Jul low C= 16.8 |Aug low C= 16.5 |Sep low C= 13.1 |Oct low C= 8.7 |Nov low C= 4.1 |Dec low C= 1.4 |year low C= 7.9 |Jan precipitation mm= 29 |Feb precipitation mm= 32 |Mar precipitation mm= 22 |Apr precipitation mm= 38 |May precipitation mm= 44 |Jun precipitation mm= 22 |Jul precipitation mm= 9 |Aug precipitation mm= 10 |Sep precipitation mm= 24 |Oct precipitation mm= 51 |Nov precipitation mm= 49 |Dec precipitation mm= 42 |year precipitation mm= 371 |Jan precipitation days= 5 |Feb precipitation days= 5 |Mar precipitation days= 4 |Apr precipitation days= 6 |May precipitation days= 7 |Jun precipitation days= 4 |Jul precipitation days= 2 |Aug precipitation days= 2 |Sep precipitation days= 3 |Oct precipitation days= 7 |Nov precipitation days= 6 |Dec precipitation days= 6 |year precipitation days= 55 |unit precipitation days= 1&nbsp;mm |Jan sun= 144 |Feb sun= 168 |Mar sun= 224 |Apr sun= 226 |May sun= 258 |Jun sun= 310 |Jul sun= 354 |Aug sun= 329 |Sep sun= 258 |Oct sun= 199 |Nov sun= 151 |Dec sun= 128 |year sun= 2749 |source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref name=AEMet/> |date=November 2011}} {{Weather box|location= [[Cuatro Vientos Airport|Madrid-Cuatro Vientos Airport]], {{convert|8|km|2|abbr=on}} from the city centre <small>(altitude: {{convert|690|m|abbr=off}}, [http://maps.google.es/?q=Est%3AMadrid%2C%20Cuatro%20Vientos%4040.3755555556%2C-3.7861111111&t=p&ll=40.3755555556%2C-3.7861111111&spn=0.182837%2C0.291824&z=11&output=embed satellite view])</small> (1981–2010) |metric first= Y |single line= Y |collapsed = Y |Jan high C= 10.4 |Feb high C= 12.5 |Mar high C= 16.5 |Apr high C= 18.3 |May high C= 22.6 |Jun high C= 28.9 |Jul high C= 32.8 |Aug high C= 32.2 |Sep high C= 27.3 |Oct high C= 20.4 |Nov high C= 14.3 |Dec high C= 10.7 |year high C= 20.6 |Jan mean C= 6.0 |Feb mean C= 7.6 |Mar mean C= 10.8 |Apr mean C= 12.6 |May mean C= 16.5 |Jun mean C= 22.2 |Jul mean C= 25.6 |Aug mean C= 25.1 |Sep mean C= 21.0 |Oct mean C= 15.2 |Nov mean C= 9.8 |Dec mean C= 6.7 |year mean C= 14.9 |Jan low C= 1.6 |Feb low C= 2.7 |Mar low C= 5.1 |Apr low C= 6.8 |May low C= 10.4 |Jun low C= 15.4 |Jul low C= 18.3 |Aug low C= 18.1 |Sep low C= 14.6 |Oct low C= 9.9 |Nov low C= 5.4 |Dec low C= 2.7 |year low C= 9.3 |Jan precipitation mm= 34 |Feb precipitation mm= 35 |Mar precipitation mm= 25 |Apr precipitation mm= 43 |May precipitation mm= 50 |Jun precipitation mm= 25 |Jul precipitation mm= 12 |Aug precipitation mm= 11 |Sep precipitation mm= 24 |Oct precipitation mm= 60 |Nov precipitation mm= 57 |Dec precipitation mm= 53 |year precipitation mm= 428 |Jan precipitation days= 6 |Feb precipitation days= 5 |Mar precipitation days= 4 |Apr precipitation days= 7 |May precipitation days= 7 |Jun precipitation days= 3 |Jul precipitation days= 2 |Aug precipitation days= 1 |Sep precipitation days= 3 |Oct precipitation days= 7 |Nov precipitation days= 7 |Dec precipitation days= 7 |year precipitation days= 59 |unit precipitation days= 1&nbsp;mm |Jan sun= 158 |Feb sun= 173 |Mar sun= 221 |Apr sun= 238 |May sun= 280 |Jun sun= 316 |Jul sun= 364 |Aug sun= 335 |Sep sun= 250 |Oct sun= 203 |Nov sun= 161 |Dec sun= 135 |year sun= 2840 |source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref>{{cite web|url=http://www.aemet.es/en/conocermas/publicaciones/detalles/guia_resumida_2010 |title=Guía resumida del clima en España (1981–2010) |publisher=AEMet |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140906191642/http://www.aemet.es/en/conocermas/publicaciones/detalles/guia_resumida_2010 |archivedate=6 September 2014 }}</ref> |date=April 2013}} ==Xogta== * [https://www.jw.org/en/library/magazines/awake-no2-2017-april/visit-to-spain/ A Visit to Spain] <div class="reflist4" style="height: 220px; overflow: auto; padding: 3px"> {{Tixraac|3}} </div> * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Spain Commons] * [[Francisco de Enzinas]] * [[Luis de León]] * [[Michael Servetus]] * [[Alfonso de Zamora]] {{Dalalka Yurub}} rydrxnvgc87l14p5jpm35b98urpanhp Barasiil 0 5464 239440 239254 2022-08-05T18:18:12Z 74.12.157.227 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Federative Republic of Brazil |common_name = Brazil |native_name ={{native name|pt|República Federativa do Brasil|fontsize=70%}} |image_flag = Flag of Brazil.svg |alt_flag = |image_coat = Coat of arms of Brazil.svg |alt_coat = |symbol_type = Coat of arms |other_symbol = {{vunblist |''[[National Seal of Brazil|Selo Nacional do Brasil]]'' |{{small|National Seal of Brazil}} |[[File:National Seal of Brazil (color).svg|100px|link=National Seal of Brazil]]}} |other_symbol_type = [[Seal (emblem)|National seal]] |national_motto = {{vunblist |{{native phrase|pt|Ordem e Progresso|italics=on|nolink=on}} |{{small|({{lang-en|"Order and Progress"}})}}}} |national_anthem = {{vunblist|"[[Brazilian National Anthem|Hino Nacional Brasileiro]]"|{{small|({{lang-en|"Brazilian National Anthem"}})}} |<br /><center>[[File:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg|noicon|center]]</center>}} ---- {{vunblist |'''Flag anthem:'''|"[[Brazilian Flag Anthem|Hino à Bandeira Nacional]]"<ref name="HinoBandeira">{{cite web|url=http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |title=Hino à Bandeira Nacional |author=Exército Brasileiro |language=Portuguese |accessdate=29 January 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222123948/http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |archivedate=22 February 2014 |df= }}</ref>|{{small|({{lang-en|"National Flag Anthem"}})}}|<br /><center>[[File:Brazilian Flag Anthem (Brazilian Army).ogg]]</center>}} |image_map = BRA orthographic.svg |alt_map = |map_caption = {{map caption |location_color=dark green |region=[[South America]] |region_color= grey }} |capital = [[Brasília]] |coordinates = {{Coord|15|47|S|47|52|W|type:city}} |largest_city = [[São Paulo]]<br>{{small|{{coord|23|33|S|46|38|W|display=inline}}}} |languages_type = Official language<br />{{nobold|and national language}} |languages = [[Luuqada Boortaqiiska|Boortaqiiska]]<ref>{{cite web |title=Demographics |publisher=Brazilian Government |url=http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics |accessdate=8 October 2011 |archivedate=17 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117051415/http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics}}</ref> |ethnic_groups = {{vunblist |47.73% [[Dadka Cad|Caddaan]] |{{nowrap|43.13% Dhafan}} |7.61% [[Dadka Madoow]] |1.09% [[Dadka Aasiya]] |0.43% [[Dadka asaliga ah]] }} |ethnic_groups_year = 2010 |ethnic_groups_ref = <ref name="raca2010">{{cite web |url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2010/caracteristicas_da_populacao/tabelas_pdf/tab3.pdf |title=Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 – Cor ou raça |format=PDF |accessdate=7 April 2012}}</ref> |demonym = Brazilian |government_type = [[Federalism|Federal]] [[Presidential system|presidential]] [[Constitutionalism|constitutional]] [[republic]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Jair Bolsonaro]] |leader_title2 = Madaxweyne ku xigeenka |leader_name2 = Hamilton Mourão<ref name="auto1">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2016/aug/31/dilma-rousseff-impeached-president-brazilian-senate-michel-temer |title=Dilma Rousseff impeached by Brazilian senate |author=Jonathan Watts & Donna Bowater |publisher=The Guardian |accessdate=31 August 2016}}</ref> |leader_title3 = {{nowrap|[[President of the Chamber of Deputies (Brazil)|Madaxweynaha Rugta Wakiilada]]}} |leader_name3 = [[Arthur Lira]] |leader_title4 = [[President of the Federal Senate (Brazil)|Madaxweynaha Guurtida Federaalka]] |leader_name4 = {{nowrap|[[Rodrigo Pacheco]]}} |leader_title5 = [[Supreme Federal Court (Brazil)#President|Madaxweynaha maxkamada sare]] |leader_name5 = [[Luiz Fux]] |legislature = [[National Congress of Brazil|National Congress]] |upper_house = [[Federal Senate]] |lower_house = [[Chamber of Deputies (Brazil)|Chamber of Deputies]] |sovereignty_type = [[Independence of Brazil|Independence]] |sovereignty_note = from the [[United Kingdom of Portugal, Brazil and the Algarves]] |established_event1 = [[Brazilian Independence|Declared]] |established_date1 = 7 September 1822 |established_event2 = [[Treaty of Rio de Janeiro (1825)|Recognized]] |established_date2 = 29 August 1825 |established_event3 = [[Proclamation of the Republic (Brazil)|Republic]] |established_date3 = 15 November 1889 |established_event4 = [[Treaty of Petrópolis]] |established_date4 = 11 November 1903 |established_event5 = [[Constitution of Brazil|Current constitution]] |established_date5 = 5 October 1988 |area_km2 = 8515767 |area_label = Total |area_rank = 5th |area_sq_mi = 3287597 |percent_water = 0.65 |population_estimate = 209,129,000<ref>[http://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/index.html "Brazil"]. IBGE population estimates.</ref> |population_estimate_year = 2018 |population_estimate_rank = 6th |population_density_km2 = 25 |population_density_sq_mi = 63 |population_density_rank = 199th |GDP_PPP = $3.389 trillion<ref name="World Economic Outlook">{{cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=4&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=273%2C223%2C156%2C924%2C922%2C132%2C134%2C534%2C536%2C136%2C186%2C158%2C112%2C542%2C111&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|website=www.imf.org|publisher=International Monetary Fund|accessdate=17 April 2018}}</ref> |GDP_PPP_year = 2018 |GDP_PPP_rank = 8th |GDP_PPP_per_capita = $16,199<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 81th |GDP_nominal = $2.139 trillion<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_nominal_year = 2018 |GDP_nominal_rank = 9th |GDP_nominal_per_capita = $10,224<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 65th }} [[File:Centro_do_Rio_visto_do_museu_chácara_do_céu.jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Moqueca.jpg|Thumb|right|194px|]] [[File:Aerea2_maracana.jpg|thumb|right|195px|]] Dalka '''Brazil''' oo loogu dhawaaqo República Federativa do Brasil waa dal ka soo jeeda bortaqiis, waa dalka shanaad ee ugu balaadhan aduunka ,koofurta amerika iyo dhammaan qaarada laatiin Amerikaba. Dalka brazil waxaa dhinaca bari ka marta badda ATLANTIC OCEAN, oo leh xeeb dhererkeedu tahay 7,491km. Wuxuuna xuduud kala leeyahay dhinaca waqooyi dalka Venezuela, Guyana, Suriname iyo French Guiana. Dhinaca waqooyi galbeedna waxaa dalka Brazil xuduud uu kala leeyahay daka Columbia. Galbeedna waxaa kaga beegan Bolivia iyo Peru. Sidoo kale dhinaca koofur barina waxuu xuduud kala wadaagaa dalalka ARgentina, iyo Paraguay, halka waqooyi uu ka xiga dalka Urugway. Waxaa la odhan karaa dalka brazil dhammaan xuduud ayuu la leeyahay wadamada waqooyiga marka laga tago ECUADOR iyo Chile. Dhaqaalaha wadanka Brazil waa wadanka todobaad waxaana door libaax leh ka ciyaaray in dhaqaalaha uu kobco (Brazil’s national development bank (BNDES)), xagga wax iibsiga waa wadanka todobaad Marka laga hadlayo wax soo soorka KAFEEGA waa wadanka ugu weyn ee soo saara Kafeega 150kii sano ee u danbeeyay. Waxey kaloo kordhiyeen joogitaanka suuqyada maaliyadeed iyo badeecooyin waxeyna nasiib u heleen in ay Brazil ay noqoto suuqa afaraad ee ugu weyn baabuurta caalamka. iyo Liinta. Dalka Brazil ayaa wax dhoofinta caalamka kaga jira darajada 23aad. Dalka Brazil waa wadanka 2aad dhinaca garoonka diyaaradaha waxaa ka horeeya mareykanka kaliya . Wuxuu leeyahay Garoono waaweyn oo aad u mashquul badan ku dhawaad 20 milyan oo rakaab ah ayaa sanad walba isticmaala garoonada Brazil. Dhinaca diinta dadka heysta diinta CATHOLICS dalka Brazil waa 123 million celecelis ahaana waa 64% .waa dadka ugu badan ee heysta diinta catholics hoos ka eeg heerka dadka heysta diimaha dalka Brazil. Ciidanka Brazil waa ciidanka ugu balaadhan laatiin Amerika waxeyna ka kooban yihiin :Brazilian Army,Brazilian Navy iyo Brazilian Air Force waxeyna guud ahaan yihiin 317,199 oo ah kuwa shaqeeya . Ku darso oo waxey kaloo leeyihiin ciidan loogu yeedho Military police iyo ciidan kale oo loo yaqaan green water Magaca Brazil wuxuu asal ahaan ka yimid ama ka soo jedaa nuuc ka mid ah geedaha ka bixi jiray Xeebaha wadankaasi waxaana loo yaqaan brazilwood. Dadka boortaqiiska waxey odhan jireen ''pau-brasil.'' Dalka Brazil waxa uu ka kooban yahay 26 gobal iyagoo isugu yimaada Federaal, dhammaan gobalada waxey isugu jiraan gobolo isbaheystay si juquraafi ah. Nidaamka caafimaadka dadweynaha Brazil ayaa loo yaqaan Nidaamka caafimaadka qaranka, waxaa maamula oo bixiya dhammaan dowlada waana wax ay u siman yihiin dadweynaha muwaadiniinta ah si lacag la’aan ah. Walow ay jiraan meelo kale oo si gaar ah loo leeyahay. Dhinaca musuqa ee xeebaha brazil waxaa lagu sheegaa 41 bilyan oo dollar sanadkii waana 69.9% waxeyna wadamada musuqa caalamka kaga jirtaa kaalinta 69aad. Sida laga soo xigtay dowlada Brazil waxaa jira dhibaatooyin caafimaada oo ay ugu daran yihiin: * Dhimashada caruurta dalka Brazil waxey gaadhaa 2.51% ilaa 3.77% meelaha ugu badana waa gobalada ku yaala waqooyi bari. * Dhimashada hooyada uurka leh waa 73.1% marka 100 kun oo caruur ahba dhashaan * Dhimashada xanuunada leys qaadsiiyo ayaa ah 151.7 dhimasho 100.000 waxaana sababa xanuuno ku dhaca wadnaha,cudurada wareega dhiigga,oo ay wehliso kuwa keena kansarka, iyo kuwa kale oo ku dhinta sababo ka baxsan kuwa aan soo sheegay sida ( shilalka gaadiidka,rabshadaha,iyo is miidaaminta ) * Sanadkii 2002 Brazil waxey xisaabisay in 40% xaalado cudarka duumada Amerika in ay ku haybsatay,ku dhawaad 99% in ay yihiin gobalka LEGAL AMAZON. '''''DHINACA SAXAAFADA''''' Dalka Brazil wargeyskii ugu horeeyay waxaa la aasaasay sanadkii 1808dii waxaana laga aasaasay magaalo madaxda wadanka ee RIO DE JANERIO magacii ugu horeeyay uu yeesho wargeyskaa ayaa ahaa THE GAZETA isagoo nuqulkii u horeeyay uu soo baxay bishii september 1808 dii .Dhinaca idaacadda waxaa markii u horeysay dalka Brazil laga hirgeliyay 7dii bishii sebtember sanadkii 1922kii. Waxaana ku xigay sanadkii 1923kii oo la furay idaacadii 2aad oo la odhan jiray radio Society of Riode Janeiro. Dhinaca Talefeshinka waxaa ugu horeeyay si rasmi ah 18kii september sanadkii 1950 waxaana la odhan jiray TV TUPI. Dalka brazil waa dal ka mid ah kuwa aadka loo booqdo marka laga hadlayo dalxiisyaal sadax sano ka hor dadka booqday waxey gaadhayeen 5 milyan oo booqdayaal waxeyna dadkaasi badankood ka yimaadaan Koofurta ameica lacagta sanadkaa ay ka heleen waxey dhameyd 6 bilion oo doolar . Luqadda rasmiga ah ee looga hadlo Brazil waa waa bortaqiis.waana wadanka kaliya ee ku hadla qaarada America , xitaa dhaqanka waa dhaqanka boortaqiiska sababtoo ah xidhiidh xoog leh iyo gumeysigii boortaqiiska ayaa sameyn ku yeeshay. Xagga wax beerashada dalka Barazil dhul ahaan wuxuu beertaa 65,338,000 hektar lacagta ka soo baxda ayaa lagu qiyaasaa sanad kasta 148 billion oo doolar '''CIYAARAHA''' Dalka Brazil ciyaarta ugu caansan waa ciyaarta kubbadda cagta, wuxuu koob adduun ku guleystay shan jeer .markii ugu horeysay ee ay koob aduun ku guuleystaan teemkii ka socday Barzil waxey aheyd 1958, waxaa ku xigay 1962, waxaa ku xigay 1970, waxaa ku xigay 1994, waxaana ugu danbeeyay 2002 . sidoo kale mar ayey marti geliyeen koob aduun waana sanadkii 1950kii , waxeyna mar kale martigelin doonaan isla sanadkan 2014. dalkaasi brazil ciyaartoy caalamka caan ka noqotay ayaa ka soo baxday sida ninka Loo boqray ee dhaamanka madow Boqorka Kubadda cagta '''PELE''', sidoo kale waxaa ka soo baxay'''Garrincha,Ronaldo,Roberto carlos,Romario, Ronaldinho,Kaka iyo Neymar.''' ==Xubin== * [[AIIB]] * [[IADB]] * [[Mercosur]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddnamha degaan Brazil== * {{Flag|Brazil}} 205,458,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 389,000+ * {{Flag|Arab League}} 4.389,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 389,000+ * {{Flag|Japan}} 56,000+ * {{Flag|Great Britain}} 121,000+ * 🇪🇺 Europeans: 138,900+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 221,000+ * {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Brazil waa wadan aad u dhaqda lo’da una iibgeeya suuqyada caalamiga ah sanadkii 2005 waxaa la diiwaan geliyay 28 milyan oo neef oo lo ah in la qalay, halka guud ahaana lagu sheegay sanadkasi in 87 milyan oo neef ay haatan diyaar yihiin. Taasi oo ku tuseysa in Brazil ay lo badani joogto , sidoo kale waxaa ku yaala keymo waaweyn. kala badh dalka Brazil waxaa daboola keymo loo yaqaan Amazon ,qaybaha korinta xoolaha iyo beerista Sisinta, qasabka sonkorta, bariiska, tubaakada iyo dhuxusha dhammaan wey beertaan reer Brazil. Dhinaca caruurta la adoonsado dalka Brazil waa meelha caalamka uu weli uu aad uga jiro , waana wadanka sedexaad ee caruurta la adoonsado waxaa ka horeeya oo kaliya Hindiya, iyo Bangaladesh.!! Brazil 92% baabuurta taal waa cusab. ==Sido kale fiiri== * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201312/visit-to-brazil/ A Visit to Brazil] * [[brazil]]'' * [[mexico]]'' * [[Paraguay]] {{Dalalka Ameerikada Koonfureed}} f052i6yt1ood44qxogglyzhois2otge 239444 239440 2022-08-05T18:33:29Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Federative Republic of Brazil |common_name = Brazil |native_name ={{native name|pt|República Federativa do Brasil|fontsize=70%}} |image_flag = Flag of Brazil.svg |alt_flag = |image_coat = Coat of arms of Brazil.svg |alt_coat = |symbol_type = Coat of arms |other_symbol = {{vunblist |''[[National Seal of Brazil|Selo Nacional do Brasil]]'' |{{small|National Seal of Brazil}} |[[File:National Seal of Brazil (color).svg|100px|link=National Seal of Brazil]]}} |other_symbol_type = [[Seal (emblem)|National seal]] |national_motto = {{vunblist |{{native phrase|pt|Ordem e Progresso|italics=on|nolink=on}} |{{small|({{lang-en|"Order and Progress"}})}}}} |national_anthem = {{vunblist|"[[Brazilian National Anthem|Hino Nacional Brasileiro]]"|{{small|({{lang-en|"Brazilian National Anthem"}})}} |<br /><center>[[File:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg|noicon|center]]</center>}} ---- {{vunblist |'''Flag anthem:'''|"[[Brazilian Flag Anthem|Hino à Bandeira Nacional]]"<ref name="HinoBandeira">{{cite web|url=http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |title=Hino à Bandeira Nacional |author=Exército Brasileiro |language=Portuguese |accessdate=29 January 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222123948/http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |archivedate=22 February 2014 |df= }}</ref>|{{small|({{lang-en|"National Flag Anthem"}})}}|<br /><center>[[File:Brazilian Flag Anthem (Brazilian Army).ogg]]</center>}} |image_map = BRA orthographic.svg |alt_map = |map_caption = {{map caption |location_color=dark green |region=[[South America]] |region_color= grey }} |capital = [[Brasília]] |coordinates = {{Coord|15|47|S|47|52|W|type:city}} |largest_city = [[São Paulo]]<br>{{small|{{coord|23|33|S|46|38|W|display=inline}}}} |languages_type = Official language<br />{{nobold|and national language}} |languages = [[Luuqada Boortaqiiska|Boortaqiiska]]<ref>{{cite web |title=Demographics |publisher=Brazilian Government |url=http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics |accessdate=8 October 2011 |archivedate=17 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117051415/http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics}}</ref> |ethnic_groups = {{vunblist |47.73% [[Dadka Cad|Caddaan]] |{{nowrap|43.13% Dhafan}} |7.61% [[Dadka Madoow]] |1.09% [[Dadka Aasiya]] |0.43% [[Dadka asaliga ah]] }} |ethnic_groups_year = 2010 |ethnic_groups_ref = <ref name="raca2010">{{cite web |url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2010/caracteristicas_da_populacao/tabelas_pdf/tab3.pdf |title=Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 – Cor ou raça |format=PDF |accessdate=7 April 2012}}</ref> |demonym = Brazilian |government_type = [[Federalism|Federal]] [[Presidential system|presidential]] [[Constitutionalism|constitutional]] [[republic]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Jair Bolsonaro]] |leader_title2 = Madaxweyne ku xigeenka |leader_name2 = Hamilton Mourão<ref name="auto1">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2016/aug/31/dilma-rousseff-impeached-president-brazilian-senate-michel-temer |title=Dilma Rousseff impeached by Brazilian senate |author=Jonathan Watts & Donna Bowater |publisher=The Guardian |accessdate=31 August 2016}}</ref> |leader_title3 = {{nowrap|[[President of the Chamber of Deputies (Brazil)|Madaxweynaha Rugta Wakiilada]]}} |leader_name3 = [[Arthur Lira]] |leader_title4 = [[President of the Federal Senate (Brazil)|Madaxweynaha Guurtida Federaalka]] |leader_name4 = {{nowrap|[[Rodrigo Pacheco]]}} |leader_title5 = [[Supreme Federal Court (Brazil)#President|Madaxweynaha maxkamada sare]] |leader_name5 = [[Luiz Fux]] |legislature = [[National Congress of Brazil|National Congress]] |upper_house = [[Federal Senate]] |lower_house = [[Chamber of Deputies (Brazil)|Chamber of Deputies]] |sovereignty_type = [[Independence of Brazil|Independence]] |sovereignty_note = from the [[United Kingdom of Portugal, Brazil and the Algarves]] |established_event1 = [[Brazilian Independence|Declared]] |established_date1 = 7 September 1822 |established_event2 = [[Treaty of Rio de Janeiro (1825)|Recognized]] |established_date2 = 29 August 1825 |established_event3 = [[Proclamation of the Republic (Brazil)|Republic]] |established_date3 = 15 November 1889 |established_event4 = [[Treaty of Petrópolis]] |established_date4 = 11 November 1903 |established_event5 = [[Constitution of Brazil|Current constitution]] |established_date5 = 5 October 1988 |area_km2 = 8515767 |area_label = Total |area_rank = 5th |area_sq_mi = 3287597 |percent_water = 0.65 |population_estimate = 209,129,000<ref>[http://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/index.html "Brazil"]. IBGE population estimates.</ref> |population_estimate_year = 2018 |population_estimate_rank = 6th |population_density_km2 = 25 |population_density_sq_mi = 63 |population_density_rank = 199th |GDP_PPP = $3.389 trillion<ref name="World Economic Outlook">{{cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=4&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=273%2C223%2C156%2C924%2C922%2C132%2C134%2C534%2C536%2C136%2C186%2C158%2C112%2C542%2C111&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|website=www.imf.org|publisher=International Monetary Fund|accessdate=17 April 2018}}</ref> |GDP_PPP_year = 2018 |GDP_PPP_rank = 8th |GDP_PPP_per_capita = $16,199<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 81th |GDP_nominal = $2.139 trillion<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_nominal_year = 2018 |GDP_nominal_rank = 9th |GDP_nominal_per_capita = $10,224<ref name="World Economic Outlook"/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 65th }} [[File:Centro_do_Rio_visto_do_museu_chácara_do_céu.jpg|thumb|right|193px|]] [[File:Moqueca.jpg|Thumb|right|194px|]] [[File:Aerea2_maracana.jpg|thumb|right|195px|]] Dalka '''Brazil''' oo loogu dhawaaqo República Federativa do Brasil waa dal ka soo jeeda bortaqiis, waa dalka shanaad ee ugu balaadhan aduunka ,koofurta amerika iyo dhammaan qaarada laatiin Amerikaba. Dalka brazil waxaa dhinaca bari ka marta badda ATLANTIC OCEAN, oo leh xeeb dhererkeedu tahay 7,491km. Wuxuuna xuduud kala leeyahay dhinaca waqooyi dalka Venezuela, Guyana, Suriname iyo French Guiana. Dhinaca waqooyi galbeedna waxaa dalka Brazil xuduud uu kala leeyahay daka Columbia. Galbeedna waxaa kaga beegan Bolivia iyo Peru. Sidoo kale dhinaca koofur barina waxuu xuduud kala wadaagaa dalalka ARgentina, iyo Paraguay, halka waqooyi uu ka xiga dalka Urugway. Waxaa la odhan karaa dalka brazil dhammaan xuduud ayuu la leeyahay wadamada waqooyiga marka laga tago ECUADOR iyo Chile. Dhaqaalaha wadanka Brazil waa wadanka todobaad waxaana door libaax leh ka ciyaaray in dhaqaalaha uu kobco (Brazil’s national development bank (BNDES)), xagga wax iibsiga waa wadanka todobaad Marka laga hadlayo wax soo soorka KAFEEGA waa wadanka ugu weyn ee soo saara Kafeega 150kii sano ee u danbeeyay. Waxey kaloo kordhiyeen joogitaanka suuqyada maaliyadeed iyo badeecooyin waxeyna nasiib u heleen in ay Brazil ay noqoto suuqa afaraad ee ugu weyn baabuurta caalamka. iyo Liinta. Dalka Brazil ayaa wax dhoofinta caalamka kaga jira darajada 23aad. Dalka Brazil waa wadanka 2aad dhinaca garoonka diyaaradaha waxaa ka horeeya mareykanka kaliya . Wuxuu leeyahay Garoono waaweyn oo aad u mashquul badan ku dhawaad 20 milyan oo rakaab ah ayaa sanad walba isticmaala garoonada Brazil. Dhinaca diinta dadka heysta diinta CATHOLICS dalka Brazil waa 123 million celecelis ahaana waa 64% .waa dadka ugu badan ee heysta diinta catholics hoos ka eeg heerka dadka heysta diimaha dalka Brazil. Ciidanka Brazil waa ciidanka ugu balaadhan laatiin Amerika waxeyna ka kooban yihiin :Brazilian Army,Brazilian Navy iyo Brazilian Air Force waxeyna guud ahaan yihiin 317,199 oo ah kuwa shaqeeya . Ku darso oo waxey kaloo leeyihiin ciidan loogu yeedho Military police iyo ciidan kale oo loo yaqaan green water Magaca Brazil wuxuu asal ahaan ka yimid ama ka soo jedaa nuuc ka mid ah geedaha ka bixi jiray Xeebaha wadankaasi waxaana loo yaqaan brazilwood. Dadka boortaqiiska waxey odhan jireen ''pau-brasil.'' Dalka Brazil waxa uu ka kooban yahay 26 gobal iyagoo isugu yimaada Federaal, dhammaan gobalada waxey isugu jiraan gobolo isbaheystay si juquraafi ah. Nidaamka caafimaadka dadweynaha Brazil ayaa loo yaqaan Nidaamka caafimaadka qaranka, waxaa maamula oo bixiya dhammaan dowlada waana wax ay u siman yihiin dadweynaha muwaadiniinta ah si lacag la’aan ah. Walow ay jiraan meelo kale oo si gaar ah loo leeyahay. Dhinaca musuqa ee xeebaha brazil waxaa lagu sheegaa 41 bilyan oo dollar sanadkii waana 69.9% waxeyna wadamada musuqa caalamka kaga jirtaa kaalinta 69aad. Sida laga soo xigtay dowlada Brazil waxaa jira dhibaatooyin caafimaada oo ay ugu daran yihiin: * Dhimashada caruurta dalka Brazil waxey gaadhaa 2.51% ilaa 3.77% meelaha ugu badana waa gobalada ku yaala waqooyi bari. * Dhimashada hooyada uurka leh waa 73.1% marka 100 kun oo caruur ahba dhashaan * Dhimashada xanuunada leys qaadsiiyo ayaa ah 151.7 dhimasho 100.000 waxaana sababa xanuuno ku dhaca wadnaha,cudurada wareega dhiigga,oo ay wehliso kuwa keena kansarka, iyo kuwa kale oo ku dhinta sababo ka baxsan kuwa aan soo sheegay sida ( shilalka gaadiidka,rabshadaha,iyo is miidaaminta ) * Sanadkii 2002 Brazil waxey xisaabisay in 40% xaalado cudarka duumada Amerika in ay ku haybsatay,ku dhawaad 99% in ay yihiin gobalka LEGAL AMAZON. '''''DHINACA SAXAAFADA''''' Dalka Brazil wargeyskii ugu horeeyay waxaa la aasaasay sanadkii 1808dii waxaana laga aasaasay magaalo madaxda wadanka ee RIO DE JANERIO magacii ugu horeeyay uu yeesho wargeyskaa ayaa ahaa THE GAZETA isagoo nuqulkii u horeeyay uu soo baxay bishii september 1808 dii .Dhinaca idaacadda waxaa markii u horeysay dalka Brazil laga hirgeliyay 7dii bishii sebtember sanadkii 1922kii. Waxaana ku xigay sanadkii 1923kii oo la furay idaacadii 2aad oo la odhan jiray radio Society of Riode Janeiro. Dhinaca Talefeshinka waxaa ugu horeeyay si rasmi ah 18kii september sanadkii 1950 waxaana la odhan jiray TV TUPI. Dalka brazil waa dal ka mid ah kuwa aadka loo booqdo marka laga hadlayo dalxiisyaal sadax sano ka hor dadka booqday waxey gaadhayeen 5 milyan oo booqdayaal waxeyna dadkaasi badankood ka yimaadaan Koofurta ameica lacagta sanadkaa ay ka heleen waxey dhameyd 6 bilion oo doolar . Luqadda rasmiga ah ee looga hadlo Brazil waa waa bortaqiis.waana wadanka kaliya ee ku hadla qaarada America , xitaa dhaqanka waa dhaqanka boortaqiiska sababtoo ah xidhiidh xoog leh iyo gumeysigii boortaqiiska ayaa sameyn ku yeeshay. Xagga wax beerashada dalka Barazil dhul ahaan wuxuu beertaa 65,338,000 hektar lacagta ka soo baxda ayaa lagu qiyaasaa sanad kasta 148 billion oo doolar '''CIYAARAHA''' Dalka Brazil ciyaarta ugu caansan waa ciyaarta kubbadda cagta, wuxuu koob adduun ku guleystay shan jeer .markii ugu horeysay ee ay koob aduun ku guuleystaan teemkii ka socday Barzil waxey aheyd 1958, waxaa ku xigay 1962, waxaa ku xigay 1970, waxaa ku xigay 1994, waxaana ugu danbeeyay 2002 . sidoo kale mar ayey marti geliyeen koob aduun waana sanadkii 1950kii , waxeyna mar kale martigelin doonaan isla sanadkan 2014. dalkaasi brazil ciyaartoy caalamka caan ka noqotay ayaa ka soo baxday sida ninka Loo boqray ee dhaamanka madow Boqorka Kubadda cagta '''PELE''', sidoo kale waxaa ka soo baxay'''Garrincha,Ronaldo,Roberto carlos,Romario, Ronaldinho,Kaka iyo Neymar.''' ==Xubin== * [[AIIB]] * [[IADB]] * [[Mercosur]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddnamha degaan Brazil== * {{Flag|Brazil}} 205,458,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 389,000+ * {{Flag|Arab League}} 13.389,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 389,000+[<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>]. * {{Flag|Japan}} 56,000+ * {{Flag|Great Britain}} 121,000+ * 🇪🇺 Europeans: 138,900+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 221,000+ * {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Brazil waa wadan aad u dhaqda lo’da una iibgeeya suuqyada caalamiga ah sanadkii 2005 waxaa la diiwaan geliyay 28 milyan oo neef oo lo ah in la qalay, halka guud ahaana lagu sheegay sanadkasi in 87 milyan oo neef ay haatan diyaar yihiin. Taasi oo ku tuseysa in Brazil ay lo badani joogto , sidoo kale waxaa ku yaala keymo waaweyn. kala badh dalka Brazil waxaa daboola keymo loo yaqaan Amazon ,qaybaha korinta xoolaha iyo beerista Sisinta, qasabka sonkorta, bariiska, tubaakada iyo dhuxusha dhammaan wey beertaan reer Brazil. Dhinaca caruurta la adoonsado dalka Brazil waa meelha caalamka uu weli uu aad uga jiro , waana wadanka sedexaad ee caruurta la adoonsado waxaa ka horeeya oo kaliya Hindiya, iyo Bangaladesh.!! Brazil 92% baabuurta taal waa cusab. ==Sido kale fiiri== * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201312/visit-to-brazil/ A Visit to Brazil] * [[brazil]]'' * [[mexico]]'' * [[Paraguay]] {{Dalalka Ameerikada Koonfureed}} fhybiy6gx0cfb1x0nf2ib23t28g4mvo Kristoffer Kolombus 0 5596 239385 220410 2022-08-05T14:29:26Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Macluumaad Qof Madax Ah | image = Christopher Columbus.PNG | occupation = Bad mareen | title = [[Admiral]] Badaha; Wakiil Boqor ahna Gudoomiyeha Hindida amerika | caption = Sawir la sameeyey markii uu dhintay kadib [[Sebastiano del Piombo]], 1519. wax sawir sax ah lagama hayo.<ref>[http://www.vanderkrogt.net/columbus/texts/portrait.html Portraits of Christopher Columbus] – COLUMBUS MONUMENTS PAGES. Vanderkrogt.</ref> | birth_date = 31 Oktoobar 1451 | birth_place = [[Genova]], Jamhuuriyada Jenofa, ee hadda ka mid ah Itaaliya | death_date = 20 Maajo 1506 (aged {{circa|54}}) | death_place = [[Valladolid]], [[Crown of Castile]], ee ka mid ah Isbayn | names in other languages = {{lang-la|Christophorus Columbus}}; {{lang-ita|'''Cristoforo Colombo'''}}; {{lang-gal|'''Cristovo Colón'''}}; {{lang-pt|'''Cristóvão Colombo'''}}, formerly ''Christovam Colom''; Spanish: '''Cristóbal Colón'''; {{lang-ca|'''Cristòfor Colom'''}} | nationality = [[Talyaani|Taltaani]] | other_names = Italian: Cristoforo Colombo<br />Catalan: Cristòfor Colom<br />Spanish: Cristóbal Colón<br />Portuguese: Cristóvão Colombo<br />Latin: Christophorus Columbus<br />Genoese: Christoffa Corombo | religion = Roman Catholic | spouse = [[Filipa Moniz Perestrelo]] | partner = [[Beatriz Enríquez de Arana]] | children = [[Diego Columbus|Diego]]<br />[[Ferdinand Columbus|Fernando]] | relatives = Giovanni Pellegrino, Giacomo, [[Bartholomew Columbus|Bartholomew]] (brothers), and Bianchinetta (sister) Columbus | signature = Columbus Signature.svg }} '''Kristoffer Kolombus''' wuxuu ahaa nin [[Talyaani]] ah, wuxuu noolaa sanadihii [[1451]] ilaa [[1506]]. Kristoffer wuxuu ahaa badmaaxiye ah oo aad u safri jiray, wuxuu raadin jiray dhulalka ama qaaradaha. Kristoffer wuxuu ahaa ninka helay qaarada [[Ameerikada waqooyi|Ameerika]] sanadka marka oo ahaa 1492. Kristoffer wuxuu ku dhashtay magaalo ku taalo waqooyiga talyaaniga oo la dhoho [[Genova]], wuxuu badda ku safri jiray asigoo da' yar. Aabihiis waxaa ladhaa Domoniko Kolumbus, hooyadiis neh Susana Fontanarosa. == Dhulka oo helay markiisa ugu horeysay == Sanadka marka oo ahaa 1478kii, karistofer wuxuu tagay wadanka [[Boortuqaal]], isla markaas neh wuxuu dhinaca [[galbeed]] ka raadinaayay, jidka tago wadanka [[Hindiya]] ee dhinaca badda. Kristoffer waxaa caawiyay dad ka mid ah boqortooyada Bortuqiiska, isla markaas neh waxay ku heshiiyeen haddii uu dhul helo in ee ayaga lacag ka helaayaan dhulkaas. Sanadka marka uu ahaa [[Agoosto]] [[1492]] ayaa waxaa bilaawday safarkoodii, 3 [[Markab|maraakiib]] ah oo saaran 90 qof ayaa u safartay dhinaca galbeedka ee [[Badweynta Atlaantik|badweynta atlaantik]], kadib waxay tageen [[Ameerika]], iyaga oo rabay in ay tagaan hindiya. Isla sanadkii Waxay tageen Meel [[jasiirad]] ah, wuxuuna helay wadanka [[Kuuba]], hal markab ayuu uga tegay meesha, marka ee dhacday in ee dadka saarnaa markabkaas in ee raadiyaan [[Dahab]]. sanadka marka oo ahaa 1493dii Kristoffer dib oo u soo noqday, asiga oo 8 indian ah soo afduubtay. == Safarkiisa labaad == sanadka marka oo ahaa 1493, karistoffer wuxuu ka safray magaalo ku taalo dalka [[Spania]], oo la dhoho [[Kadis]], markaan wuxuu kaxeestay 17 maraakiib iyo dad gaaraayo 1200 oo qof. Isla sanadkii waxee heleen, jasiirado ka mid ah qaarada ameerika oo ku wareegsan wadanka [[Dominika]], markaas neh 46 jasiiradoo oo hal hal jeer booqday inta oo tegin jasiirada ween ee [[Hispaniola]], meesha oo safarkiisa hore uuga tagay dadkii la safraayay, qaar ayaga ka mid ah wee dhinteen, marka ee isbaanishka si xun ula dhaqmeen dadkii dariskooda ahaa. Kristoffer lacag oo bixiyay ka bixiyay dib udhiska hispaniola. Maraakiibta kristoffer waxee u sii safreen wadanka Kuuba sanadka marka oo ahaa 1494ii. Kristoffer wuxuu cilimi baaris ku haayay, Jasiirada Kuuba iyo [[Jamayka]]. isla sanadkii agoosto, kristoffer dib oo u soo laabtay asiga iyo dadkiisa, ayaga oo watto dad 100 kabadan oo adoon ah. Dadka adoonsiga lagu soo watay, badanaa tahriibka kuma noolaanin, Marka oo markabka soo galay wadanka spania neh, boqorta isbanishka makala jecleen adoomaha, isla markaas neh qaar aa la sii daayay. Kristoffer wuxuu rabyay, in oo lacag badan ka helo adoomada, sababtoo ah wax dahab ah masoo helin. == Safarkii sadaxaad == == Linkiga Caddaynta == * [https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101971845 Christopher Columbus] <references /> [[Category:Taariikh]] 7l2ruh44pryu4tb1niqjcmoi6xluz6l 239386 239385 2022-08-05T14:29:37Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Macluumaad Qof Madax Ah | image = Christopher Columbus.PNG | occupation = Bad mareen | title = [[Admiral]] Badaha; Wakiil Boqor ahna Gudoomiyeha Hindida amerika | caption = Sawir la sameeyey markii uu dhintay kadib [[Sebastiano del Piombo]], 1519. wax sawir sax ah lagama hayo.<ref>[http://www.vanderkrogt.net/columbus/texts/portrait.html Portraits of Christopher Columbus] – COLUMBUS MONUMENTS PAGES. Vanderkrogt.</ref> | birth_date = 31 Oktoobar 1451 | birth_place = [[Genova]], Jamhuuriyada Jenofa, ee hadda ka mid ah Itaaliya | death_date = 20 Maajo 1506 (aged {{circa|54}}) | death_place = [[Valladolid]], [[Crown of Castile]], ee ka mid ah Isbayn | names in other languages = {{lang-la|Christophorus Columbus}}; {{lang-ita|'''Cristoforo Colombo'''}}; {{lang-gal|'''Cristovo Colón'''}}; {{lang-pt|'''Cristóvão Colombo'''}}, formerly ''Christovam Colom''; Spanish: '''Cristóbal Colón'''; {{lang-ca|'''Cristòfor Colom'''}} | nationality = [[Talyaani|Taltaani]] | other_names = Italian: Cristoforo Colombo<br />Catalan: Cristòfor Colom<br />Spanish: Cristóbal Colón<br />Portuguese: Cristóvão Colombo<br />Latin: Christophorus Columbus<br />Genoese: Christoffa Corombo | religion = Roman Catholic | spouse = [[Filipa Moniz Perestrelo]] | partner = [[Beatriz Enríquez de Arana]] | children = [[Diego Columbus|Diego]]<br />[[Ferdinand Columbus|Fernando]] | relatives = Giovanni Pellegrino, Giacomo, [[Bartholomew Columbus|Bartholomew]] (brothers), and Bianchinetta (sister) Columbus | signature = Columbus Signature.svg }} '''Kristoffer Kolombus''' wuxuu ahaa nin [[Talyaani]] ah, wuxuu noolaa sanadihii [[1451]] ilaa [[1506]]. Kristoffer wuxuu ahaa badmaaxiye ah oo aad u safri jiray, wuxuu raadin jiray dhulalka ama qaaradaha. Kristoffer wuxuu ahaa ninka helay qaarada [[Ameerikada waqooyi|Ameerika]] sanadka marka oo ahaa 1492. Kristoffer wuxuu ku dhashtay magaalo ku taalo waqooyiga talyaaniga oo la dhoho [[Genova]], wuxuu badda ku safri jiray asigoo da' yar. Aabihiis waxaa ladhaa Domoniko Kolumbus, hooyadiis neh Susana Fontanarosa. == Dhulka oo helay markiisa ugu horeysay == Sanadka marka oo ahaa 1478kii, karistofer wuxuu tagay wadanka [[Boortuqaal]], isla markaas neh wuxuu dhinaca [[galbeed]] ka raadinaayay, jidka tago wadanka [[Hindiya]] ee dhinaca badda. Kristoffer waxaa caawiyay dad ka mid ah boqortooyada Bortuqiiska, isla markaas neh waxay ku heshiiyeen haddii uu dhul helo in ee ayaga lacag ka helaayaan dhulkaas. Sanadka marka uu ahaa [[Agoosto]] [[1492]] ayaa waxaa bilaawday safarkoodii, 3 [[Markab|maraakiib]] ah oo saaran 90 qof ayaa u safartay dhinaca galbeedka ee [[Badweynta Atlaantik|badweynta atlaantik]], kadib waxay tageen [[Ameerika]], iyaga oo rabay in ay tagaan hindiya. Isla sanadkii Waxay tageen Meel [[jasiirad]] ah, wuxuuna helay wadanka [[Kuuba]], hal markab ayuu uga tegay meesha, marka ee dhacday in ee dadka saarnaa markabkaas in ee raadiyaan [[Dahab]]. sanadka marka oo ahaa 1493dii Kristoffer dib oo u soo noqday, asiga oo 8 indian ah soo afduubtay. == Safarkiisa labaad == Sanadka marka oo ahaa 1493, karistoffer wuxuu ka safray magaalo ku taalo dalka [[Spania]], oo la dhoho [[Kadis]], markaan wuxuu kaxeestay 17 maraakiib iyo dad gaaraayo 1200 oo qof. Isla sanadkii waxee heleen, jasiirado ka mid ah qaarada ameerika oo ku wareegsan wadanka [[Dominika]], markaas neh 46 jasiiradoo oo hal hal jeer booqday inta oo tegin jasiirada ween ee [[Hispaniola]], meesha oo safarkiisa hore uuga tagay dadkii la safraayay, qaar ayaga ka mid ah wee dhinteen, marka ee isbaanishka si xun ula dhaqmeen dadkii dariskooda ahaa. Kristoffer lacag oo bixiyay ka bixiyay dib udhiska hispaniola. Maraakiibta kristoffer waxee u sii safreen wadanka Kuuba sanadka marka oo ahaa 1494ii. Kristoffer wuxuu cilimi baaris ku haayay, Jasiirada Kuuba iyo [[Jamayka]]. isla sanadkii agoosto, kristoffer dib oo u soo laabtay asiga iyo dadkiisa, ayaga oo watto dad 100 kabadan oo adoon ah. Dadka adoonsiga lagu soo watay, badanaa tahriibka kuma noolaanin, Marka oo markabka soo galay wadanka spania neh, boqorta isbanishka makala jecleen adoomaha, isla markaas neh qaar aa la sii daayay. Kristoffer wuxuu rabyay, in oo lacag badan ka helo adoomada, sababtoo ah wax dahab ah masoo helin. == Safarkii sadaxaad == == Linkiga Caddaynta == * [https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101971845 Christopher Columbus] <references /> [[Category:Taariikh]] f8kcb1b1qphtqqksdoeuito6z5j9c4x 239387 239386 2022-08-05T14:29:55Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Macluumaad Qof Madax Ah | image = Christopher Columbus.PNG | occupation = Bad mareen | title = [[Admiral]] Badaha; Wakiil Boqor ahna Gudoomiyeha Hindida amerika | caption = Sawir la sameeyey markii uu dhintay kadib [[Sebastiano del Piombo]], 1519. wax sawir sax ah lagama hayo.<ref>[http://www.vanderkrogt.net/columbus/texts/portrait.html Portraits of Christopher Columbus] – COLUMBUS MONUMENTS PAGES. Vanderkrogt.</ref> | birth_date = 31 Oktoobar 1451 | birth_place = [[Genova]], Jamhuuriyada Jenofa, ee hadda ka mid ah Itaaliya | death_date = 20 Maajo 1506 (aged {{circa|54}}) | death_place = [[Valladolid]], [[Crown of Castile]], ee ka mid ah Isbayn | names in other languages = {{lang-la|Christophorus Columbus}}; {{lang-ita|'''Cristoforo Colombo'''}}; {{lang-gal|'''Cristovo Colón'''}}; {{lang-pt|'''Cristóvão Colombo'''}}, formerly ''Christovam Colom''; Spanish: '''Cristóbal Colón'''; {{lang-ca|'''Cristòfor Colom'''}} | nationality = [[Talyaani|Taltaani]] | other_names = Italian: Cristoforo Colombo<br />Catalan: Cristòfor Colom<br />Spanish: Cristóbal Colón<br />Portuguese: Cristóvão Colombo<br />Latin: Christophorus Columbus<br />Genoese: Christoffa Corombo | religion = Roman Catholic | spouse = [[Filipa Moniz Perestrelo]] | partner = [[Beatriz Enríquez de Arana]] | children = [[Diego Columbus|Diego]]<br />[[Ferdinand Columbus|Fernando]] | relatives = Giovanni Pellegrino, Giacomo, [[Bartholomew Columbus|Bartholomew]] (brothers), and Bianchinetta (sister) Columbus | signature = Columbus Signature.svg }} '''Kristoffer Kolombus''' wuxuu ahaa nin [[Talyaani]] ah, wuxuu noolaa sanadihii [[1451]] ilaa [[1506]]. Kristoffer wuxuu ahaa badmaaxiye ah oo aad u safri jiray, wuxuu raadin jiray dhulalka ama qaaradaha. Kristoffer wuxuu ahaa ninka helay qaarada [[Ameerikada waqooyi|Ameerika]] sanadka marka oo ahaa 1492. Kristoffer wuxuu ku dhashtay magaalo ku taalo waqooyiga talyaaniga oo la dhoho [[Genova]], wuxuu badda ku safri jiray asigoo da' yar. Aabihiis waxaa ladhaa Domoniko Kolumbus, hooyadiis neh Susana Fontanarosa. == Dhulka oo helay markiisa ugu horeysay == Sanadka marka oo ahaa 1478kii, karistofer wuxuu tagay wadanka [[Boortuqaal]], isla markaas neh wuxuu dhinaca [[galbeed]] ka raadinaayay, jidka tago wadanka [[Hindiya]] ee dhinaca badda. Kristoffer waxaa caawiyay dad ka mid ah boqortooyada Bortuqiiska, isla markaas neh waxay ku heshiiyeen haddii uu dhul helo in ee ayaga lacag ka helaayaan dhulkaas. Sanadka marka uu ahaa [[Agoosto]] [[1492]] ayaa waxaa bilaawday safarkoodii, 3 [[Markab|maraakiib]] ah oo saaran 90 qof ayaa u safartay dhinaca galbeedka ee [[Badweynta Atlaantik|badweynta atlaantik]], kadib waxay tageen [[Ameerika]], iyaga oo rabay in ay tagaan hindiya. Isla sanadkii Waxay tageen Meel [[jasiirad]] ah, wuxuuna helay wadanka [[Kuuba]], hal markab ayuu uga tegay meesha, marka ee dhacday in ee dadka saarnaa markabkaas in ee raadiyaan [[Dahab]]. sanadka marka oo ahaa 1493dii Kristoffer dib oo u soo noqday, asiga oo 8 indian ah soo afduubtay. == Safarkiisa labaad == Sanadka marka oo ahaa 1493, karistoffer wuxuu ka safray magaalo ku taalo dalka [[Spania]], oo la dhoho [[Kadis]], markaan wuxuu kaxeestay 17 maraakiib iyo dad gaaraayo 1200 oo qof. Isla sanadkii waxee heleen, jasiirado ka mid ah qaarada ameerika oo ku wareegsan wadanka [[Dominika]], markaas neh 46 jasiiradoo oo hal hal jeer booqday inta oo tegin jasiirada ween ee [[Hispaniola]], meesha oo safarkiisa hore uuga tagay dadkii la safraayay, qaar ayaga ka mid ah wee dhinteen, marka ee isbaanishka si xun ula dhaqmeen dadkii dariskooda ahaa. Kristoffer lacag oo bixiyay ka bixiyay dib udhiska hispaniola. Maraakiibta kristoffer waxee u sii safreen wadanka Kuuba sanadka marka oo ahaa 1494ii. Kristoffer wuxuu cilimi baaris ku haayay, Jasiirada Kuuba iyo [[Jamayka]]. isla sanadkii agoosto, kristoffer dib oo u soo laabtay asiga iyo dadkiisa, ayaga oo watto dad 100 kabadan oo adoon ah. Dadka adoonsiga lagu soo watay, badanaa tahriibka kuma noolaanin, Marka oo markabka soo galay wadanka spania neh, boqorta isbanishka makala jecleen adoomaha, isla markaas neh qaar aa la sii daayay. Kristoffer wuxuu rabyay, in oo lacag badan ka helo adoomada, sababtoo ah wax dahab ah masoo helin. == Safarkii sadaxaad == == Linkiga Caddaynta == * [https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101971845 Christopher Columbus] <references /> [[Category:Taariikh]] kb66t0qg7tekxcpm10cqfil1352v8mt Faatikan 0 7292 239429 227384 2022-08-05T16:58:40Z 70.50.138.211 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | coordinates = {{Coord|41|54.2|N|12|27.2|E|type:city|display=title, inline}} | leader_name2 = [[Pietro Parolin]] | leader_name3 = <br />[[Giuseppe Bertello]]<ref>{{cite web|title=Governorate|url=http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/struttura-del-governatorato/organigramma/governatorato.html|publisher=Vaticanstate.va|accessdate=12 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 Bisha Shanaad 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190528130301/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/struttura-del-governatorato/organigramma/governatorato.html|dead-url=yes}}</ref> | conventional_long_name = Vatican City State | native_name = {{small|{{native name|la|Status Civitatis Vaticanae}}<br/>{{native name|it|Stato della Città del Vaticano}}}} | image_flag = Flag of the Vatican City.svg | image_coat = Coat of arms of the Vatican City.svg | common_name = Vatican City | national_anthem = {{native name|it|[[Pontifical Anthem|Inno e Marcia Pontificale]]}}<br />{{small|"Pontifical Anthem and March"}}<br /><center>[[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg]]</center> | image_map = Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg | map_caption = {{map caption |location_color=green |region=Europe |region_color=dark grey |legend=Location Vatican City Europe.png}} | capital = {{nowrap|'''Vatican City''' {{small|([[city-state]])}}}} | largest_city = capital | official_languages = [[Italian language|Italian]]<!-- While the Holy See uses Latin in official documents, the Vatican City State uses Italian only -->{{efn|group="note"|1=Many other [[language]]s are used by institutions situated within the state, such as the [[Holy See]], the [[Pontifical Guard|Pontifical Swiss Guard]], and the [[Pontifical Academy of Sciences]].<br>The Holy See uses [[Latin]] as its main official language, Italian as its main working language and French as its main diplomatic language; in addition, its [[Secretariat of State (Holy See)|Secretariat of State]] uses English, German, Italian, Polish, Portuguese and Spanish. The Swiss Guard, in which commands on parade are given in German, also uses French and Italian, the other two official Swiss languages, in its official ceremonies, such as the annual swearing in of the new recruits on 6th May.<ref>{{cite av media|url=https://www.youtube.com/watch?v=QTeh9_3VGLQ|title=Solemn oath of the Vatican Swiss guards|date=6 May 2014|publisher=|via=YouTube}}</ref>}}<br> | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Absolute monarchy|absolute monarchy]]<ref>{{cite web|url=http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |title=Internet portal of Vatican City State |publisher=Vatican City State |accessdate=9 July 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524030947/http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |archivedate=24 May 2011 }}</ref> under an [[ecclesiastical]]<ref name="factbook"/> and [[elective monarchy|elective]]<ref>Robbers, Gerhard (2006) [https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1009 ''Encyclopedia of World Constitutions'']. Infobase Publishing. {{ISBN|978-0-81606078-8}}. p. 1009</ref> [[theocracy]]<ref>Nick Megoran (2009) [http://www.staff.ncl.ac.uk/nick.megoran/pdf/theocracy.pdf "Theocracy"], p. 226 in ''International Encyclopedia of Human Geography'', vol. 11, Elsevier {{ISBN|978-0-08-044911-1}}</ref> | leader_title1 = [[List of Sovereigns of the Vatican City State|Sovereign]] | leader_name1 = {{Incumbent pope|[[Pope Francis]]}} | leader_title2 = [[Cardinal Secretary of State|Secretary of State]] | leader_title3 = [[President of the Pontifical Commission for Vatican City State|President of<br />the Governorate]] | legislature = [[Pontifical Commission for Vatican City State|Pontifical Commission]] | established_event1 = [[Lateran Treaty]] | sovereignty_type = Independence {{nobold|from the [[Kingdom of Italy]]}} | established_date1 = 11 February 1929 | area_km2 = 0.44 | area_rank = 196th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | population_estimate = 1,000<ref name="">factbook"</ref> | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = 236th | population_density_km2 = 2,272 | population_density_rank = 6th | population_density_sq_mi = 5,882 | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank = | currency = [[Euro]] (€) | currency_code = EUR | time_zone = [[Central European Time|CET]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] | drives_on = right{{efn|1=Visitors and tourists are not permitted to drive inside the Vatican without specific permission, which is normally granted only to those on official business in the Vatican.}} | calling_code = [[Telephone numbers in Vatican City|+379]]{{efn|1=[[ITU-T]] assigned code 379 to Vatican City. However, Vatican City is included in the Italian telephone numbering plan and uses the Italian country code 39, followed by 06 (for Rome) and 698.}} | iso3166code = VA | cctld = [[.va]] | religion = [[Roman Catholicism]] | area_magnitude = 1 E5 | country_code = V | sport_code = | footnotes = {{Infobox UNESCO World Heritage Site | child = yes | ID = 286 | Criteria = Cultural: i, ii, iv, vi | Year = 1984 }} }} [[File:Piazza st. peters rome 1909.jpg|thumb|600px|Faatikan]] '''Faatikaan''' (it: '''Vaticano''') Dawlad-goboleedka ama wasiirku waa dawlad madaxbannaan oo leh dad aad u yar ama dhul aad u yar, badanaa labadaba. Si kastaba ha ahaatee, macnaha "dawlad" iyo "aad u yar" maaha kuwo si fiican u qeexan sharciga caalamiga ah. Vatican City. waa wadan yar oo ku yaala dalka [[Talyaaniga]] gaar ahaan caasimada [[Roma]] gudeheed wadankaas dhan waxaa ku wareegsan Roomaa waa meel laga xukumo diinta lagu magacaabo '''Catholic Churchiga''' Xarunta dhexe waa Rome, ee Caasimda dalka [[Talyaaniga]].` {{commonscat|Vatican City}} *[https://www.vatican.va Vatican.va] {{Dalalka Yurub}} [[Category:Masiixiyad]] 0z398bqph3mmlbmcygl11lj2ff8vtph 239430 239429 2022-08-05T17:13:51Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | coordinates = {{Coord|41|54.2|N|12|27.2|E|type:city|display=title, inline}} | leader_name2 = [[Pietro Parolin]] | leader_name3 = <br />[[Giuseppe Bertello]]<ref>{{cite web|title=Governorate|url=http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/struttura-del-governatorato/organigramma/governatorato.html|publisher=Vaticanstate.va|accessdate=12 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 Bisha Shanaad 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190528130301/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/struttura-del-governatorato/organigramma/governatorato.html|dead-url=yes}}</ref> | conventional_long_name = Vatican City State | native_name = {{small|{{native name|la|Status Civitatis Vaticanae}}<br/>{{native name|it|Stato della Città del Vaticano}}}} | image_flag = Flag of the Vatican City.svg | image_coat = Coat of arms of the Vatican City.svg | common_name = Vatican City | national_anthem = {{native name|it|[[Pontifical Anthem|Inno e Marcia Pontificale]]}}<br />{{small|"Pontifical Anthem and March"}}<br /><center>[[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg]]</center> | image_map = Location_of_the_Vatican_City_in_Europe.svg | map_caption = {{map caption |location_color=green |region=Europe |region_color=dark grey |legend=Location Vatican City Europe.png}} | capital = {{nowrap|'''Vatican City''' {{small|([[city-state]])}}}} | largest_city = capital | official_languages = [[Italian language|Italian]]<!-- While the Holy See uses Latin in official documents, the Vatican City State uses Italian only -->{{efn|group="note"|1=Many other [[language]]s are used by institutions situated within the state, such as the [[Holy See]], the [[Pontifical Guard|Pontifical Swiss Guard]], and the [[Pontifical Academy of Sciences]].<br>The Holy See uses [[Latin]] as its main official language, Italian as its main working language and French as its main diplomatic language; in addition, its [[Secretariat of State (Holy See)|Secretariat of State]] uses English, German, Italian, Polish, Portuguese and Spanish. The Swiss Guard, in which commands on parade are given in German, also uses French and Italian, the other two official Swiss languages, in its official ceremonies, such as the annual swearing in of the new recruits on 6th May.<ref>{{cite av media|url=https://www.youtube.com/watch?v=QTeh9_3VGLQ|title=Solemn oath of the Vatican Swiss guards|date=6 May 2014|publisher=|via=YouTube}}</ref>}}<br> | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Absolute monarchy|absolute monarchy]]<ref>{{cite web|url=http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |title=Internet portal of Vatican City State |publisher=Vatican City State |accessdate=9 July 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524030947/http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |archivedate=24 May 2011 }}</ref> under an [[ecclesiastical]]<ref name="">factbook</ref> and [[elective monarchy|elective]]<ref>Robbers, Gerhard (2006) [https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1009 ''Encyclopedia of World Constitutions'']. Infobase Publishing. {{ISBN|978-0-81606078-8}}. p. 1009</ref> [[theocracy]]<ref>Nick Megoran (2009) [http://www.staff.ncl.ac.uk/nick.megoran/pdf/theocracy.pdf "Theocracy"], p. 226 in ''International Encyclopedia of Human Geography'', vol. 11, Elsevier {{ISBN|978-0-08-044911-1}}</ref> | leader_title1 = [[List of Sovereigns of the Vatican City State|Sovereign]] | leader_name1 = {{Incumbent pope|[[Pope Francis]]}} | leader_title2 = [[Cardinal Secretary of State|Secretary of State]] | leader_title3 = [[President of the Pontifical Commission for Vatican City State|President of<br />the Governorate]] | legislature = [[Pontifical Commission for Vatican City State|Pontifical Commission]] | established_event1 = [[Lateran Treaty]] | sovereignty_type = Independence {{nobold|from the [[Kingdom of Italy]]}} | established_date1 = 11 February 1929 | area_km2 = 0.44 | area_rank = 196th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | population_estimate = 1,000<ref name="">factbook"</ref> | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = 236th | population_density_km2 = 2,272 | population_density_rank = 6th | population_density_sq_mi = 5,882 | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank = | currency = [[Euro]] (€) | currency_code = EUR | time_zone = [[Central European Time|CET]] | utc_offset = +1 | utc_offset_DST = +2 | time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] | drives_on = right{{efn|1=Visitors and tourists are not permitted to drive inside the Vatican without specific permission, which is normally granted only to those on official business in the Vatican.}} | calling_code = [[Telephone numbers in Vatican City|+379]]{{efn|1=[[ITU-T]] assigned code 379 to Vatican City. However, Vatican City is included in the Italian telephone numbering plan and uses the Italian country code 39, followed by 06 (for Rome) and 698.}} | iso3166code = VA | cctld = [[.va]] | religion = [[Roman Catholicism]] | area_magnitude = 1 E5 | country_code = V | sport_code = | footnotes = {{Infobox UNESCO World Heritage Site | child = yes | ID = 286 | Criteria = Cultural: i, ii, iv, vi | Year = 1984 }} }} [[File:Piazza st. peters rome 1909.jpg|thumb|600px|Faatikan]] '''Faatikaan''' (it: '''Vaticano''') Dawlad-goboleedka ama wasiirku waa dawlad madaxbannaan oo leh dad aad u yar ama dhul aad u yar, badanaa labadaba. Si kastaba ha ahaatee, macnaha "dawlad" iyo "aad u yar" maaha kuwo si fiican u qeexan sharciga caalamiga ah. Vatican City. waa wadan yar oo ku yaala dalka [[Talyaaniga]] gaar ahaan caasimada [[Roma]] gudeheed wadankaas dhan waxaa ku wareegsan Roomaa waa meel laga xukumo diinta lagu magacaabo '''Catholic Churchiga''' Xarunta dhexe waa Rome, ee Caasimda dalka [[Talyaaniga]].` {{commonscat|Vatican City}} *[https://www.vatican.va Vatican.va] {{Dalalka Yurub}} [[Category:Masiixiyad]] kzyretnqi16f0dykzox55yt4l2307xq Abkhazia 0 7312 239469 174803 2022-08-06T01:53:35Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb| Abkhazia]] [[File:Abkhazia02.png|thumb|right]] [[File:Ridge view from pitsunda cape.jpg|thumb|left|200px|Abkhazia]] '''Abkhazia''' ⟨Afka Abkhaziga (Аҧсны) Af joorjiyaan (აფხაზეთი) Af Ruush (Абха́зия)⟩ Waa goob wali laysku haysto,waxa ay kutaalaa [[Xeeb]]ta [[Bari]] ee [[Bada madaw]] waxa ay ka goday wadanka Joorjiya sandkii 1991 laakiin waxa kadanbayyay muran iyo isqabsi faro badan oo keenay dagaalo dhex maray labada dhinac. Jamhuuriyadani mahaysato ictiraaf balaadhan amaba loodhanyahay, waxa ictiraafay kaliya ilaa hada wadamada [[Ruushka]] [[Nikaragua]] [[Fanansuwela]] iyo [[Nauru]] waxa kale oo ictiraafsan wadanka gooni isutaaga ah ee aan la ictiraaf ee lagu magacaabo [[Koonfur Ossetia]]. [[Category:Yurub]] cksg1a4562hlo56njy6mb9dgexh7fxi 239470 239469 2022-08-06T01:53:51Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb| Abkhazia]] [[File:Abkhazia02.png|thumb|right]] [[File:Ridge view from pitsunda cape.jpg|thumb|left|200px|Abkhazia]] '''Abkhazia''' ⟨Afka Abkhaziga (Аҧсны) Af joorjiyaan (აფხაზეთი) Af Ruush (Абха́зия)⟩ Waa goob wali laysku haysto,waxa ay kutaalaa [[Xeeb]]ta [[Bari]] ee [[Bada madaw]] waxa ay ka goday wadanka Joorjiya sandkii 1991 laakiin waxa kadanbayyay muran iyo isqabsi faro badan oo keenay dagaalo dhex maray labada dhinac. Jamhuuriyadani mahaysato ictiraaf balaadhan amaba loodhanyahay, waxa ictiraafay kaliya ilaa hada wadamada [[Ruushka]] [[Nikaragua]] [[Fanansuwela]] iyo [[Nauru]] waxa kale oo ictiraafsan wadanka gooni isutaaga ah ee aan la ictiraaf ee lagu magacaabo [[Koonfur Ossetia]]. =Tix= {{stub}} [[Category:Yurub]] qi2m95jcx4antvlqao8gmuu9304a7np Garoosni 0 7733 239468 203609 2022-08-06T01:52:47Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:Grozny-City Towers Facade Clocks.jpg|500px|thumb| Garoosni, Russka ]] '''Garoosni''' ([[Af-Ruushka]] Гро́зный) Waa caasimada Jamhuuriyada Kamidka Ah jamhuuriyadaha [[Ruush]]ka ee looyaqaano [[Jeejniya]] waxaa ladhisay sandkii 1818 magaaldani waxa ay soomartay dagaalo iyo ishaysiyo aad ubadan oo uu u danbeeyaay kii dhexmaray ciidamada Ruushka iyo Gooni u goosadayaashii Jeeejniyiinta sandkii [[1996]] dagaalkaas oo magaalda gaadhsiiyaay burbur iyo Khasaare aad u balaadhan. =Tix= [[Category:Ruushka]] l8wa1tvugz5fnxq195ezrfrkdtj7fzt Turkiga 0 8940 239439 239283 2022-08-05T18:12:47Z 74.12.157.227 /* waddanmah degaan Turkiga */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="motto of Turkey">{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}</ref><!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<br />{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref> |population_estimate_year = 2016 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="WorldBank"/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="WorldBank"/><!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="WorldBank"/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. [[File:Deniz_Baykal_&_Recep_Tayyip_Erdoğan.jpg|thumb|right|200px|]] == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag| United Kingdom}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 253,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Russian Federation}} 53,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 96.1% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> 50sq1z8b0fl4kp150ngf3zh0n7e90f9 239451 239439 2022-08-05T19:03:01Z 74.12.157.227 /* waddanmah degaan Turkiga */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="motto of Turkey">{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}</ref><!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<br />{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref> |population_estimate_year = 2016 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="WorldBank"/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="WorldBank"/><!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="WorldBank"/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. [[File:Deniz_Baykal_&_Recep_Tayyip_Erdoğan.jpg|thumb|right|200px|]] == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag| United Kingdom}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Russian Federation}} 53,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 96.1% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> ksrilumrp1hwovt36tjn22rxhye6gx9 Template:Columns-list 10 9981 239506 109836 2022-08-06T03:54:44Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{1|}}}|{{{{{|safesubst:}}}#invoke:Template wrapper|wrap|_template=div col|_alias-map=1:content|colwidth=30em}}}}</includeonly>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using columns-list with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Columns-list]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | class | content | colwidth | gap | rules | small | style }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> ki7h464newu1szxkjg4ga08oujvxj7i Template:Taxobox 10 10886 239488 237651 2022-08-06T02:54:39Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Fossil range: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Conservation status]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Virus classification]]|[[Biological classification|Scientific classification]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Superdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Superkingdom: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Kingdom: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subkingdom: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Superdivision: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Superphylum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Division: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Phylum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Subdivision: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subphylum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Infraphylum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Microphylum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanophylum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superclass: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Class: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subclass: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Infraclass: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnorder: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Superorder: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Order: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Suborder: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Infraorder: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parvorder: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Division: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Section: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subsection: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Superfamily: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Family: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subfamily: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Supertribe: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Tribe: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subtribe: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Alliance: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (unranked) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Section: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Series: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subseries: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Species group: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Species subgroup: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Species complex: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Species: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subspecies: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Variety: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> lpumm7yfvl6kpw7gtoasjtzc0yatdy3 239489 239488 2022-08-06T03:02:54Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Fossil range: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Conservation status]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Virus classification]]|[[Biological classification|Scientific classification]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> frgj1budia5etb89z3wsldtxb4brolp 239490 239489 2022-08-06T03:09:43Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Fossil range: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Conservation status]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Virus classification]]|[[Biological classification|Scientific classification]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> ssjrr8cl643vakrndk2wl86d6tuim5j 239491 239490 2022-08-06T03:12:14Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Fossil range: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Conservation status]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Virus classification]]|[[Biological classification|Scientific classification]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> 0l938421wrw7xjtpncxkwuhojgjkty1 239492 239491 2022-08-06T03:17:23Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala sooca saynis ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> obzso4uenx7rq63xzg30dn7id93kx77 239493 239492 2022-08-06T03:27:55Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala sooca saynis ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Diversity]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Type genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Type species]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Type strain]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> a5fqvwmp6lvxy25ctb7wjul6lujgtm1 239501 239493 2022-08-06T03:38:30Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala sooca saynis ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> qvkmw997k87cvwx5oj7sq2tqr88mo71 239505 239501 2022-08-06T03:50:04Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> ete6m0lqgvmnlmmjoyzpc041qzpt8dl 239508 239505 2022-08-06T04:16:39Z EnsiklopediaXylon 31252 Masaxay bogga wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 239510 239508 2022-08-06T04:24:22Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> ete6m0lqgvmnlmmjoyzpc041qzpt8dl 239516 239510 2022-08-06T05:28:53Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> kirtr4x5vxkh31qqlxj7i88653s6v3e 239521 239516 2022-08-06T05:54:33Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> 8b0i8lgc0ggp5fkjwpnfyd3p2ulcage 239522 239521 2022-08-06T05:55:01Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> kirtr4x5vxkh31qqlxj7i88653s6v3e 239523 239522 2022-08-06T05:56:14Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> qw5086d3n8wch7mp2i5qxxkd2aazhbg 239525 239523 2022-08-06T05:57:22Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> kirtr4x5vxkh31qqlxj7i88653s6v3e 239526 239525 2022-08-06T06:00:16Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top"<center> {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}}</center> |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> 3375gmoiyhajjzesuzcnh91h3rukr7b 239527 239526 2022-08-06T06:04:36Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="center" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}}</center> |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> rzgv721ghv67lp2avzmbzbpg8ow46q9 239528 239527 2022-08-06T06:14:23Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly><!--See parser bug T18700--><nowiki/>{{Taxobox/core | colour = {{#if:{{{color_as|{{{colour_as|{{{color as|{{{colour as|}}}}}}}}}}}}|{{Taxobox colour|{{{color_as|{{{colour_as|{{{color as|{{{colour as|}}}}}}}}}}}}}}|{{Taxobox colour|{{if empty |{{Sets taxobox colour|{{{phylum|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_phylum|{{{unranked phylum|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{divisio|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_divisio|{{{unranked divisio|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{superphylum|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_superphylum|{{{unranked superphylum|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{superdivisio|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_superdivisio|{{{unranked superdivisio|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{subregnum|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_subregnum|{{{unranked subregnum|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{regnum|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_regnum|{{{unranked regnum|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{superregnum|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_superregnum|{{{unranked superregnum|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{domain|}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{unranked_domain|{{{unranked domain|}}}}}}|sep=}} |{{Sets taxobox colour|{{{virus_group|{{{virus group|}}}}}}|sep=}} |Error}}}}}} | name = {{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}} | status = {{{status|}}} | status_system = {{{status_system|{{{status system|}}}}}} | status_ref = {{{status_ref|{{{status ref|}}}}}} | status2 = {{{status2|}}} | status2_system = {{{status2_system|{{{status2 system|}}}}}} | status2_ref = {{{status2_ref|{{{status2 ref|}}}}}} | trend = {{{trend|}}} | extinct = {{{extinct|}}} | temporal_range = {{{temporal_range|{{{temporal range|{{{fossil_range|{{{fossil range|}}} }}} }}} }}} | image = {{{image|}}} | image_width = {{{image_width|{{{image width|}}}}}} | upright = {{{image_upright|{{{image upright|}}}}}} | image_alt = {{{image_alt|{{{image alt|}}}}}} | image_caption = {{{image_caption|{{{image caption|}}}}}} | image_caption_align = {{{image_caption_align|{{{image caption align|center}}}}}} | image2 = {{{image2|}}} | image2_width = {{{image2_width|{{{image2 width|}}}}}} | upright2 = {{{image2_upright|{{{image2 upright|}}}}}} | image2_alt = {{{image2_alt|{{{image2 alt|}}}}}} | image2_caption = {{{image2_caption|{{{image2 caption|}}}}}} | classification_status = {{{classification_status|{{{classification status|}}}}}} | virus_group = {{{virus_group|{{{virus group|}}}}}} | unranked_superdomain = {{{unranked_superdomain|{{{unranked superdomain|}}} }}} | unranked_superdomain_authority = {{{unranked_superdomain_authority|{{{unranked superdomain authority|}}}}}} | superdomain = {{{superdomain|}}} | superdomain_authority = {{{superdomaindomain_authority|{{{superdomaindomain authority|}}}}}} | unranked_domain= {{{unranked_domain|{{{unranked domain|}}}}}} | unranked_domain_authority = {{{unranked_domain_authority|{{{unranked domain authority|}}}}}} | domain = {{{domain|}}} | domain_authority = {{{domain_authority|{{{domain authority|}}}}}} | unranked_superregnum= {{{unranked_superregnum|{{{unranked superregnum|}}}}}} | unranked_superregnum_authority = {{{unranked_superregnum_authority|{{{unranked superregnum authority|}}}}}} | superregnum = {{{superregnum|}}} | superregnum_authority = {{{superregnum_authority|{{{superregnum authority|}}}}}} | unranked_regnum = {{{unranked_regnum|{{{unranked regnum|}}}}}} | unranked_regnum_authority = {{{unranked_regnum_authority|{{{unranked regnum authority|}}}}}} | regnum = {{{regnum|}}} | regnum_authority = {{{regnum_authority|{{{regnum authority|}}}}}} | unranked_subregnum= {{{unranked_subregnum|{{{unranked subregnum|}}}}}} | unranked_subregnum_authority = {{{unranked_subregnum_authority|{{{unranked subregnum authority|}}}}}} | subregnum = {{{subregnum|}}} | subregnum_authority = {{{subregnum_authority|{{{subregnum authority|}}}}}} | unranked_superdivisio= {{{unranked_superdivisio|{{{unranked superdivisio|}}}}}} | unranked_superdivisio_authority = {{{unranked_superdivisio_authority|{{{unranked superdivisio authority|}}}}}} | superdivisio = {{{superdivisio|}}} | superdivisio_authority = {{{superdivisio_authority|{{{superdivisio authority|}}}}}} | unranked_superphylum= {{{unranked_superphylum|{{{unranked superphylum|}}}}}} | unranked_superphylum_authority = {{{unranked_superphylum_authority|{{{unranked superphylum authority|}}}}}} | superphylum = {{{superphylum|}}} | superphylum_authority = {{{superphylum_authority|{{{superphylum authority|}}}}}} | unranked_divisio = {{{unranked_divisio|{{{unranked divisio|}}}}}} | unranked_divisio_authority = {{{unranked_divisio_authority|{{{unranked divisio authority|}}} }}} | divisio = {{{divisio|}}} | divisio_authority = {{{divisio_authority|{{{divisio authority|}}}}}} | unranked_phylum= {{{unranked_phylum|{{{unranked phylum|}}}}}} | unranked_phylum_authority = {{{unranked_phylum_authority|{{{unranked phylum authority|}}}}}} | phylum = {{{phylum|}}} | phylum_authority = {{{phylum_authority|{{{phylum authority|}}}}}} | unranked_subdivisio= {{{unranked_subdivisio|{{{unranked subdivisio|}}}}}} | unranked_subdivisio_authority = {{{unranked_subdivisio_authority|{{{unranked subdivisio authority|}}}}}} | subdivisio = {{{subdivisio|}}} | subdivisio_authority = {{{subdivisio_authority|{{{subdivisio authority|}}}}}} | unranked_subphylum= {{{unranked_subphylum|{{{unranked subphylum|}}}}}} | unranked_subphylum_authority = {{{unranked_subphylum_authority|{{{unranked subphylum authority|}}}}}} | subphylum = {{{subphylum|}}} | subphylum_authority = {{{subphylum_authority|{{{subphylum authority|}}}}}} | unranked_infraphylum= {{{unranked_infraphylum|{{{unranked infraphylum|}}}}}} | unranked_infraphylum_authority = {{{unranked_infraphylum_authority|{{{unranked infraphylum authority|}}}}}} | infraphylum = {{{infraphylum|}}} | infraphylum_authority = {{{infraphylum_authority|{{{infraphylum authority|}}}}}} | unranked_microphylum= {{{unranked_microphylum|{{{unranked microphylum|}}}}}} | unranked_microphylum_authority = {{{unranked_microphylum_authority|{{{unranked microphylum authority|}}}}}} | microphylum = {{{microphylum|}}} | microphylum_authority = {{{microphylum_authority|{{{microphylum authority|}}}}}} | unranked_nanophylum= {{{unranked_nanophylum|{{{unranked nanophylum|}}}}}} | unranked_nanophylum_authority = {{{unranked_nanophylum_authority|{{{unranked nanophylum authority|}}}}}} | nanophylum = {{{nanophylum|}}} | nanophylum_authority = {{{nanophylum_authority|{{{nanophylum authority|}}}}}} | unranked_superclassis= {{{unranked_superclassis|{{{unranked superclassis|}}}}}} | unranked_superclassis_authority = {{{unranked_superclassis_authority|{{{unranked superclassis authority|}}}}}} | superclassis = {{{superclassis|}}} | superclassis_authority = {{{superclassis_authority|{{{superclassis authority|}}}}}} | unranked_classis = {{{unranked_classis|{{{unranked classis|}}}}}} | unranked_classis_authority = {{{unranked_classis_authority|{{{unranked classis authority|}}}}}} | classis = {{{classis|}}} | classis_authority = {{{classis_authority|{{{classis authority|}}}}}} | unranked_subclassis = {{{unranked_subclassis|{{{unranked subclassis|}}}}}} | unranked_subclassis_authority = {{{unranked_subclassis_authority|{{{unranked subclassis authority|}}}}}} | subclassis = {{{subclassis|}}} | subclassis_authority = {{{subclassis_authority|{{{subclassis authority|}}}}}} | unranked_infraclassis = {{{unranked_infraclassis|{{{unranked infraclassis|}}}}}} | unranked_infraclassis_authority = {{{unranked_infraclassis_authority|{{{unranked infraclassis authority|}}}}}} | infraclassis = {{{infraclassis|}}} | infraclassis_authority = {{{infraclassis_authority|{{{infraclassis authority|}}}}}} | unranked_magnordo= {{{unranked_magnordo|{{{unranked magnordo|}}}}}} | unranked_magnordo_authority = {{{unranked_magnordo_authority|{{{unranked magnordo authority|}}}}}} | magnordo = {{{magnordo|}}} | magnordo_authority = {{{magnordo_authority|{{{magnordo authority|}}}}}} | unranked_superordo= {{{unranked_superordo|{{{unranked superordo|}}}}}} | unranked_superordo_authority = {{{unranked_superordo_authority|{{{unranked superordo authority|}}}}}} | superordo = {{{superordo|}}} | superordo_authority = {{{superordo_authority|{{{superordo authority|}}}}}} | unranked_ordo = {{{unranked_ordo|{{{unranked ordo|}}}}}} | unranked_ordo_authority = {{{unranked_ordo_authority|{{{unranked ordo authority|}}}}}} | ordo = {{{ordo|}}} | ordo_authority = {{{ordo_authority|{{{ordo authority|}}}}}} | unranked_subordo= {{{unranked_subordo|{{{unranked subordo|}}}}}} | unranked_subordo_authority = {{{unranked_subordo_authority|{{{unranked subordo authority|}}}}}} | subordo = {{{subordo|}}} | subordo_authority = {{{subordo_authority|{{{subordo authority|}}}}}} | unranked_infraordo= {{{unranked_infraordo|{{{unranked infraordo|}}}}}} | unranked_infraordo_authority = {{{unranked_infraordo_authority|{{{unranked infraordo authority|}}}}}} | infraordo = {{{infraordo|}}} | infraordo_authority = {{{infraordo_authority|{{{infraordo authority|}}}}}} | unranked_parvordo= {{{unranked_parvordo|{{{unranked parvordo|}}}}}} | unranked_parvordo_authority = {{{unranked_parvordo_authority|{{{unranked parvordo authority|}}}}}} | parvordo = {{{parvordo|}}} | parvordo_authority = {{{parvordo_authority|{{{parvordo authority|}}}}}} | zoodivisio = {{{zoodivisio|}}} | zoodivisio_authority = {{{zoodivisio_authority|{{{zoodivisio authority|}}}}}} | unranked_zoosectio = {{{unranked_zoosectio|{{{unranked zoosectio|}}}}}} | unranked_zoosectio_authority = {{{unranked_zoosectio_authority|{{{unranked zoosectio authority|}}}}}} | zoosectio = {{{zoosectio|}}} | zoosectio_authority = {{{zoosectio_authority|{{{zoosectio authority|}}}}}} | unranked_zoosubsectio = {{{unranked_zoosubsectio|{{{unranked zoosubsectio|}}}}}} | unranked_zoosubsectio_authority = {{{unranked_zoosubsectio_authority|{{{unranked zoosubsectio authority|}}}}}} | zoosubsectio = {{{zoosubsectio|}}} | zoosubsectio_authority = {{{zoosubsectio_authority|{{{zoosubsectio authority|}}}}}} | unranked_superfamilia= {{{unranked_superfamilia|{{{unranked superfamilia|}}}}}} | unranked_superfamilia_authority = {{{unranked_superfamilia_authority|{{{unranked superfamilia authority|}}}}}} | superfamilia = {{{superfamilia|}}} | superfamilia_authority = {{{superfamilia_authority|{{{superfamilia authority|}}}}}} | unranked_familia = {{{unranked_familia|{{{unranked familia|}}}}}} | unranked_familia_authority = {{{unranked_familia_authority|{{{unranked familia authority|}}}}}} | familia = {{{familia|}}} | familia_authority = {{{familia_authority|{{{familia authority|}}}}}} | unranked_subfamilia = {{{unranked_subfamilia|{{{unranked subfamilia|}}}}}} | unranked_subfamilia_authority = {{{unranked_subfamilia_authority|{{{unranked subfamilia authority|}}}}}} | subfamilia = {{{subfamilia|}}} | subfamilia_authority = {{{subfamilia_authority|{{{subfamilia authority|}}}}}} | unranked_supertribus = {{{unranked_supertribus|{{{unranked supertribus|}}}}}} | unranked_supertribus_authority = {{{unranked_supertribus_authority|{{{unranked supertribus authority|}}}}}} | supertribus = {{{supertribus|}}} | supertribus_authority = {{{supertribus_authority|{{{supertribus authority|}}}}}} | unranked_tribus = {{{unranked_tribus|{{{unranked tribus|}}}}}} | unranked_tribus_authority = {{{unranked_tribus_authority|{{{unranked tribus authority|}}}}}} | tribus = {{{tribus|}}} | tribus_authority = {{{tribus_authority|{{{tribus authority|}}}}}} | unranked_subtribus = {{{unranked_subtribus|{{{unranked subtribus|}}}}}} | unranked_subtribus_authority = {{{unranked_subtribus_authority|{{{unranked subtribus authority|}}}}}} | subtribus = {{{subtribus|}}} | subtribus_authority = {{{subtribus_authority|{{{subtribus authority|}}}}}} | unranked_alliance = {{{unranked_alliance|{{{unranked alliance|}}}}}} | unranked_alliance_authority = {{{unranked_alliance_authority|{{{unranked alliance authority|}}}}}} | alliance = {{{alliance|}}} | alliance_authority = {{{alliance_authority|{{{alliance authority|}}}}}} | unranked_genus = {{{unranked_genus|{{{unranked genus|}}}}}} | unranked_genus_authority = {{{unranked_genus_authority|{{{unranked genus authority|}}}}}} | genus = {{{genus|}}} | genus_authority = {{{genus_authority|{{{genus authority|}}}}}} | unranked_subgenus = {{{unranked_subgenus|{{{unranked subgenus|}}}}}} | unranked_subgenus_authority = {{{unranked_subgenus_authority|{{{unranked subgenus authority|}}}}}} | subgenus = {{{subgenus|}}} | subgenus_authority = {{{subgenus_authority|{{{subgenus authority|}}}}}} | unranked_sectio = {{{unranked_sectio|{{{unranked sectio|}}}}}} | unranked_sectio_authority = {{{unranked_sectio_authority|{{{unranked sectio authority|}}}}}} | sectio = {{{sectio|}}} | sectio_authority = {{{sectio_authority|{{{sectio authority|}}}}}} | unranked_subsectio = {{{unranked_subsectio|{{{unranked subsectio|}}}}}} | unranked_subsectio_authority = {{{unranked_subsectio_authority|{{{unranked subsectio authority|}}}}}} | subsectio = {{{subsectio|}}} | subsectio_authority = {{{subsectio_authority|{{{subsectio authority|}}}}}} | unranked_series = {{{unranked_series|{{{unranked series|}}}}}} | unranked_series_authority = {{{unranked_series_authority|{{{unranked series authority|}}}}}} | series = {{{series|}}} | series_authority = {{{series_authority|{{{series authority|}}}}}} | unranked_subseries = {{{unranked_subseries|{{{unranked subseries|}}}}}} | unranked_subseries_authority = {{{unranked_subseries_authority|{{{unranked subseries authority|}}}}}} | subseries = {{{subseries|}}} | subseries_authority = {{{subseries_authority|{{{subseries authority|}}}}}} | unranked_species_group = {{{unranked_species_group|{{{unranked species group|}}}}}} | unranked_species_group_authority = {{{unranked_species_group_authority|{{{unranked species group authority|}}}}}} | species_group = {{{species_group|{{{species group|}}}}}} | species_group_authority = {{{species_group_authority|{{{species group authority|}}}}}} | unranked_species_subgroup = {{{unranked_species_subgroup|{{{unranked species subgroup|}}}}}} | unranked_species_subgroup_authority = {{{unranked_species_subgroup_authority|{{{unranked species subgroup authority|}}}}}} | species_subgroup = {{{species_subgroup|{{{species subgroup|}}}}}} | species_subgroup_authority = {{{species_subgroup_authority|{{{species subgroup authority|}}}}}} | unranked_species_complex = {{{unranked_species_complex|{{{unranked species complex|}}}}}} | unranked_species_complex_authority = {{{unranked_species_complex_authority|{{{unranked species complex authority|}}}}}} | species_complex = {{{species_complex|{{{species complex|}}}}}} | species_complex_authority = {{{species_complex_authority|{{{species complex authority|}}}}}} | unranked_species = {{{unranked_species|{{{unranked species|}}}}}} | unranked_species_authority = {{{unranked_species_authority|{{{unranked species authority|}}}}}} | species = {{{species|}}} | species_authority = {{{species_authority|}}} | unranked_subspecies = {{{unranked_subspecies|{{{unranked subspecies|}}}}}} | unranked_subspecies_authority = {{{unranked_subspecies_authority|{{{unranked subspecies authority|}}}}}} | subspecies = {{{subspecies|}}} | subspecies_authority = {{{subspecies_authority|{{{subspecies authority|}}}}}} | unranked_variety = {{{unranked_variety|{{{unranked variety|{{{unranked_varietas|{{{unranked varietas|}}}}}}}}}}}} | unranked_variety_authority = {{{unranked_variety_authority|{{{unranked_varietas_authority|}}}}}} | variety = {{{variety|{{{varietas|}}}}}} | variety_authority = {{{variety_authority|{{{variety authority|{{{varietas_authority|{{{varietas authority|}}}}}}}}}}}} | forma = {{{forma|}}} | forma_authority = {{{forma_authority|{{{forma authority|}}}}}} | diversity = {{{diversity|}}} | diversity_ref = {{{diversity_ref|}}} | diversity_link = {{{diversity_link|{{{diversity link|}}}}}} | binomial = {{{binomial|}}} | binomial_authority = {{{binomial_authority|{{{binomial authority|}}}}}} | trinomial = {{{trinomial|}}} | trinomial_authority = {{{trinomial_authority|{{{trinomial authority|}}}}}} | type_genus = {{{type_genus|{{{type genus|}}}}}} | type_genus_authority = {{{type_genus_authority|{{{type genus authority|}}}}}} | type_species = {{{type_species|{{{type species|}}}}}} | type_species_authority = {{{type_species_authority|{{{type species authority|}}}}}} | subdivision = {{{subdivision|}}} | subdivision_ref = {{{subdivision_ref|{{{subdivision ref|}}}}}} | subdivision_ranks = {{{subdivision_ranks|{{{subdivision ranks|}}}}}} | type_strain = {{{type_strain|{{{type strain|}}}}}} | type_strain_ref = {{{type_strain_ref|{{{type strain ref|}}}}}} | range_map = {{{range_map|{{{range map|}}}}}} | range_map_upright = {{{range_map_upright|{{{range map upright|}}}}}} | range_map_width = {{{range_map_width|{{{range map width|}}}}}} | range_map_alt = {{{range_map_alt|{{{range map alt|}}}}}} | range_map_caption = {{{range_map_caption|{{{range map caption|}}}}}} | binomial2 = {{{binomial2|}}} | binomial2_authority = {{{binomial2_authority|{{{binomial2 authority|}}}}}} | range_map2 = {{{range_map2|{{{range map2|}}}}}} | range_map2_upright = {{{range_map2_upright|{{{range map2 upright|}}}}}} | range_map2_width = {{{range_map2_width|{{{range map2 width|}}}}}} | range_map2_alt = {{{range_map2_alt|{{{range map2 alt|}}}}}} | range_map2_caption = {{{range_map2_caption|{{{range map2 caption|}}}}}} | binomial3 = {{{binomial3|}}} | binomial3_authority = {{{binomial3_authority|{{{binomial3 authority|}}}}}} | range_map3 = {{{range_map3|{{{range map3|}}}}}} | range_map3_upright = {{{range_map3_upright|{{{range map3 upright|}}}}}} | range_map3_width = {{{range_map3_width|{{{range map3 width|}}}}}} | range_map3_alt = {{{range_map3_alt|{{{range map3 alt|}}}}}} | range_map3_caption = {{{range_map3_caption|{{{range map3 caption|}}}}}} | binomial4 = {{{binomial4|}}} | binomial4_authority = {{{binomial4_authority|{{{binomial4 authority|}}}}}} | range_map4 = {{{range_map4|{{{range map4|}}}}}} | range_map4_upright = {{{range_map4_upright|{{{range map4 upright|}}}}}} | range_map4_width = {{{range_map4_width|{{{range map4 width|}}}}}} | range_map4_alt = {{{range_map4_alt|{{{range map4 alt|}}}}}} | range_map4_caption = {{{range_map4_caption|{{{range map4 caption|}}}}}} | synonyms_ref = {{{synonyms_ref|{{{synonyms ref|}}}}}} | synonyms = {{{synonyms|}}} | footer = {{{footer|}}} }}{{#if:{{{extinct|}}}|[[Category:Taxoboxes using extinct parameters]]}}</includeonly><noinclude>{{documentation}}</noinclude> jogvocn5xwhqumt3fmgvkop00uown3p 239529 239528 2022-08-06T06:19:03Z EnsiklopediaXylon 31252 Noqay bedelaadka 239528 ee sameeyay [[Special:Contributions/EnsiklopediaXylon|EnsiklopediaXylon]] ([[User talk:EnsiklopediaXylon|hadal]]) wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="center" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}}</center> |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> rzgv721ghv67lp2avzmbzbpg8ow46q9 239530 239529 2022-08-06T06:37:25Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:100px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="center" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}}</center> |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> bleyza96pbuib3606ttudfnxox13gik 239531 239530 2022-08-06T06:38:10Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="center" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="center" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}}</center> |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> rzgv721ghv67lp2avzmbzbpg8ow46q9 Template:Taxobox/core 10 10887 239503 205553 2022-08-06T03:48:31Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" |- ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}}| }}" | {{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{PAGENAME}} }}{{#if:{{{temporal_range|}}}|<br/><div style="font-size: 85%;">Temporal range: {{{temporal_range}}}</div>}} |- {{#if:{{{image|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image}}}|size={{{image_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{{upright|1}}}|alt={{{image_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{image_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: {{{image_caption_align|center}}}; font-size: 88%" {{!}} {{{image_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{image2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image2}}}|size={{{image2_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{upright2|}}}|{{{upright2}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{image2_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{image2_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{image2_caption}}} {{!}}- }} }} |- style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{#if:{{{status|}}}|{{taxobox/species|{{{status_system|}}}|{{{status|}}}|{{{status_ref|}}}|extinction_date={{{extinct|}}} }} }} |-{{#if:{{{status2|}}}|{{taxobox/species|{{{status2_system|}}}|{{{status2|}}}|{{{status2_ref|}}}|extinction_date={{{extinct|}}} }} }} |- ! colspan=2 style="min-width:15em; text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" | {{#if:{{{virus_group|{{{virus|}}}}}}|[[Virus classification]]|{{#if:{{{ichnos|}}}|[[Trace fossil classification]]|{{#if:{{{veterovata|}}}|[[Egg fossil#Classification|Egg fossil classification]]|[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]]}} }} }} {{#if:{{{edit link|}}}|{{edit taxonomy|{{{parent|}}} | {{{edit link}}} }} }}{{#if: {{{classification_status|}}} | <br/><span style="font-weight:normal">({{{classification_status}}})</span> | }} |- {{#if:{{{parent|}}}|{{#invoke:Autotaxobox|taxoboxList|{{{parent}}}| display_taxa={{{display_taxa|1}}}| authority={{{authority|}}}| parent_authority={{{parent_authority|}}}| gparent_authority={{{grandparent_authority|}}}| ggparent_authority={{{greatgrandparent_authority|}}}| gggparent_authority={{{greatgreatgrandparent_authority|}}}| offset={{{offset|0}}}| bold_first={{{bold_first|{{#if:{{{species|}}}|link|bold}}}}}| virus={{{virus|no}}}}}}} {{#if:{{{virus_group|}}}|{{taxonomy|rank=group |link= {{#switch:{{lc:{{{virus_group}}} }} |i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |iii=Group III <small>([[Double-stranded RNA viruses|dsRNA]])</small> |iv=Group IV <small>([[Positive-sense single-stranded RNA virus|(+)ssRNA]])</small> |v=Group V <small>([[Negative-sense single-stranded RNA virus|(−)ssRNA]])</small> |vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |vi/vii=Groups VI and VII |vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }} }} }} {{#if:{{{unranked_superdomain|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superdomain}}} | auth={{{unranked_superdomain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superdomain|}}}|{{taxonomy|rank=superdomain|link={{{superdomain}}} | auth={{{superdomain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_domain|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_domain}}} | auth={{{unranked_domain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{domain|}}}|{{taxonomy|rank=domain|link={{{domain}}} | auth={{{domain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superregnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superregnum}}} | auth={{{unranked_superregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superregnum|}}}|{{taxonomy|rank=superregnum|link={{{superregnum}}} | auth={{{superregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_regnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_regnum}}} | auth={{{unranked_regnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{regnum|}}}|{{taxonomy|rank=regnum|link={{{regnum}}} | auth={{{regnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subregnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subregnum}}} | auth={{{unranked_subregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subregnum|}}}|{{taxonomy|rank=subregnum|link={{{subregnum}}} | auth={{{subregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superdivisio}}} | auth={{{unranked_superdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=superdivisio|link={{{superdivisio}}} | auth={{{superdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superphylum}}} | auth={{{unranked_superphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superphylum|}}}|{{taxonomy|rank=superphylum|link={{{superphylum}}} | auth={{{superphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_divisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_divisio}}} | auth={{{unranked_divisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{divisio|}}}|{{taxonomy|rank=divisio|link={{{divisio}}} | auth={{{divisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_phylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_phylum}}} | auth={{{unranked_phylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{phylum|}}}|{{taxonomy|rank=phylum|link={{{phylum}}} | auth={{{phylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subdivisio}}} | auth={{{unranked_subdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=subdivisio|link={{{subdivisio}}} | auth={{{subdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subphylum}}} | auth={{{unranked_subphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subphylum|}}}|{{taxonomy|rank=subphylum|link={{{subphylum}}} | auth={{{subphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraphylum}}} | auth={{{unranked_infraphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraphylum|}}}|{{taxonomy|rank=infraphylum|link={{{infraphylum}}} | auth={{{infraphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_microphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_microphylum}}} | auth={{{unranked_microphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{microphylum|}}}|{{taxonomy|rank=microphylum|link={{{microphylum}}} | auth={{{microphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_nanophylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_nanophylum}}} | auth={{{unranked_nanophylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{nanophylum|}}}|{{taxonomy|rank=nanophylum|link={{{nanophylum}}} | auth={{{nanophylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superclassis}}} | auth={{{unranked_superclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superclassis|}}}|{{taxonomy|rank=superclassis|link={{{superclassis}}} | auth={{{superclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_classis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_classis}}} | auth={{{unranked_classis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{classis|}}}|{{taxonomy|rank=classis|link={{{classis}}} | auth={{{classis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subclassis}}} | auth={{{unranked_subclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subclassis|}}}|{{taxonomy|rank=subclassis|link={{{subclassis}}} | auth={{{subclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraclassis}}} | auth={{{unranked_infraclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraclassis|}}}|{{taxonomy|rank=infraclassis|link={{{infraclassis}}} | auth={{{infraclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_magnordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_magnordo}}} | auth={{{unranked_magnordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{magnordo|}}}|{{taxonomy|rank=magnordo|link={{{magnordo}}} | auth={{{magnordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superordo}}} | auth={{{unranked_superordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superordo|}}}|{{taxonomy|rank=superordo|link={{{superordo}}} | auth={{{superordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_ordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_ordo}}} | auth={{{unranked_ordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{ordo|}}}|{{taxonomy|rank=ordo|link={{{ordo}}} | auth={{{ordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subordo}}} | auth={{{unranked_subordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subordo|}}}|{{taxonomy|rank=subordo|link={{{subordo}}} | auth={{{subordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraordo}}} | auth={{{unranked_infraordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraordo|}}}|{{taxonomy|rank=infraordo|link={{{infraordo}}} | auth={{{infraordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_parvordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_parvordo}}} | auth={{{unranked_parvordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{parvordo|}}}|{{taxonomy|rank=parvorder|link={{{parvordo}}} | auth={{{parvordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoodivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoodivisio}}} | auth={{{unranked_zoodivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoodivisio|}}}|{{taxonomy|rank=zoodivisio|link={{{zoodivisio}}} | auth={{{zoodivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoosectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoosectio}}} | auth={{{unranked_zoosectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoosectio|}}}|{{taxonomy|rank=zoosectio|link={{{zoosectio}}} | auth={{{zoosectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoosubsectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoosubsectio}}} | auth={{{unranked_zoosubsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoosubsectio|}}}|{{taxonomy|rank=zoosubsectio|link={{{zoosubsectio}}} | auth={{{zoosubsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superfamilia}}} | auth={{{unranked_superfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=superfamilia|link={{{superfamilia}}} | auth={{{superfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_familia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_familia}}} | auth={{{unranked_familia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{familia|}}}|{{taxonomy|rank=familia|link={{{familia}}} | auth={{{familia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subfamilia}}} | auth={{{unranked_subfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=subfamilia|link={{{subfamilia}}} | auth={{{subfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_supertribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_supertribus}}} | auth={{{unranked_supertribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{supertribus|}}}|{{taxonomy|rank=supertribus|link={{{supertribus}}} | auth={{{supertribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_tribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_tribus}}} | auth={{{unranked_tribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{tribus|}}}|{{taxonomy|rank=tribus|link={{{tribus}}} | auth={{{tribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subtribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subtribus}}} | auth={{{unranked_subtribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subtribus|}}}|{{taxonomy|rank=subtribus|link={{{subtribus}}} | auth={{{subtribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_alliance|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_alliance}}} | auth={{{unranked_alliance_authority|}}} }} }} {{#if:{{{alliance|}}}|{{taxonomy|rank=alliance|link={{{alliance}}} | auth={{{alliance_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_genus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_genus}}} | auth={{{unranked_genus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{genus|}}}| {{taxonomy|rank=genus|link={{{genus}}}|auth={{{genus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subgenus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subgenus}}} | auth={{{unranked_subgenus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subgenus|}}}|{{taxonomy|rank=subgenus|link={{{subgenus}}} | auth={{{subgenus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_sectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_sectio}}} | auth={{{unranked_sectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{sectio|}}}|{{taxonomy|rank=sectio|link={{{sectio}}} | auth={{{sectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subsectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subsectio}}} | auth={{{unranked_subsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subsectio|}}}|{{taxonomy|rank=subsectio|link={{{subsectio}}} | auth={{{subsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_series|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_series}}} | auth={{{unranked_series_authority|}}} }} }} {{#if:{{{series|}}}|{{taxonomy|rank=series|link={{{series}}} | auth={{{series_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subseries|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subseries}}} | auth={{{unranked_subseries_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subseries|}}}|{{taxonomy|rank=subseries|link={{{subseries}}}|auth={{{subseries_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_group|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_group}}} | auth={{{unranked_species_group_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_group|}}}|{{taxonomy|rank=species group|link={{{species_group}}} | auth={{{species_group_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_subgroup|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_subgroup}}} | auth={{{unranked_species_subgroup_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_subgroup|}}}|{{taxonomy|rank=species subgroup|link={{{species_subgroup}}} | auth={{{species_subgroup_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_complex|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_complex}}} | auth={{{unranked_species_complex_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_complex|}}}|{{taxonomy|rank=species complex|link={{{species_complex}}} | auth={{{species_complex_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species}}} | auth={{{unranked_species_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species|}}}|{{taxonomy|rank=species|link={{{species}}} | auth={{{species_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subspecies|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subspecies}}} | auth={{{unranked_subspecies_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subspecies|}}}|{{taxonomy|rank=subspecies|link={{{subspecies}}} | auth={{{subspecies_authority|}}} }} }} |- {{#if:{{{unranked_varietas|{{{unranked_variety|}}}}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_varietas|{{{unranked_variety|}}}}}} | auth={{{unranked_varietas_authority|{{{unranked_variety_authority|}}}}}} }} }} {{#if:{{{varietas|{{{variety|}}}}}}|{{taxonomy|rank=varietas|link={{{varietas|{{{variety}}}}}} | auth={{{varietas_authority|{{{variety_authority|}}}}}} }} }} {{#if:{{{forma|}}}|{{taxonomy|rank=forma|link={{{forma}}} | auth={{{forma_authority|}}} }} }} {{#if:{{{virus_infrasp|}}}|{{taxonomy|rank={{{virus_infrasp_rank|RANK MISSING}}}|link={{{virus_infrasp}}} | auth= }} }} |- {{#if:{{{binomial|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} <b><span class="binomial">{{{binomial}}}</span></b><br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial_authority|}}}</div> }} |- style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center" {{!}} [[{{#switch:{{{regnum|}}}|[[Animalia]]|[[Animal]]ia|Animalia=Trinomen|[[Plantae]]|[[Plant]]ae|Plantae|[[Fungi]]|[[Fungus|Fungi]]|Fungi|[[Archaeplastida]]|Archaeplastida=Infraspecific name (botany)|Trinomial nomenclature}}|Trinomial name]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} <b><span class="trinomial">{{{trinomial}}}</span></b><br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_genus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_genus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_genus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_ichnogenus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus|Type ichnogenus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_ichnogenus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_ichnogenus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_oogenus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus|Type oogenus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_oogenus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_oogenus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_species|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_species}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_species_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_ichnospecies|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species|Type ichnospecies]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_ichnospecies}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_ichnospecies_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_oospecies|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species|Type oospecies]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_oospecies}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_oospecies_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_strain|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type strain]]{{#if:{{{type_strain_ref|}}}|{{{type_strain_ref}}}|}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_strain}}} }} |- {{#if:{{{subdivision|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} {{{subdivision_ranks}}}{{{subdivision_ref|}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |- {{#if:{{{possible_subdivision|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} {{{possible_subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{possible_subdivision|}}} }} |- {{#if:{{{diversity|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Biodiversity|Diversity]]{{{diversity_ref|}}} {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#if:{{{diversity_link|}}}|[[{{{diversity_link|}}}|{{{diversity|}}}]]|{{{diversity|}}}}} {{!}}- }} {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map}}}|size={{{range_map_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map_upright|}}}|{{{range_map_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial2_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial2_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map2}}}|size={{{range_map2_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map2_upright|}}}|{{{range_map2_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map2_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map2_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map2_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial3_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial3_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map3}}}|size={{{range_map3_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map3_upright|}}}|{{{range_map3_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map3_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map3_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map3_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial4_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial4_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map4}}}|size={{{range_map4_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map4_upright|}}}|{{{range_map4_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map4_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map4_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map4_caption}}} }} }} |- {{#if:{{{synonyms|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]{{{synonyms_ref|}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{synonyms}}} {{!}}- }} {{#if:{{{footer|}}}| {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{footer}}} {{!}}- }} |}<!-- Define any categories to be displayed on the page here: -->{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}<!-- -->| [[Category:Articles with 'species' microformats]]<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox/Error_colour}}| [[Category:Taxoboxes with the error color]]}}<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox colour|incertae sedis}}| [[Category:Taxoboxes with the incertae sedis color]]}}<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox colour|}}| [[Category:Taxoboxes with no color]]}}<!-- -->{{Taxonbar/candidate}}<!-- -->}}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> lgm1ugtqxrbh15uzpagkt6vmp9l4xs1 239504 239503 2022-08-06T03:49:12Z EnsiklopediaXylon 31252 Noqay bedelaadka 239503 ee sameeyay [[Special:Contributions/EnsiklopediaXylon|EnsiklopediaXylon]] ([[User talk:EnsiklopediaXylon|hadal]]) wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" |- ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}}| }}" | {{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{PAGENAME}} }}{{#if:{{{temporal_range|}}}|<br/><div style="font-size: 85%;">Temporal range: {{{temporal_range}}}</div>}} |- {{#if:{{{image|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image}}}|size={{{image_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{{upright|1}}}|alt={{{image_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{image_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: {{{image_caption_align|center}}}; font-size: 88%" {{!}} {{{image_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{image2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image2}}}|size={{{image2_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{upright2|}}}|{{{upright2}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{image2_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{image2_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{image2_caption}}} {{!}}- }} }} |- colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{#if:{{{status|}}}|{{taxobox/species|{{{status_system|}}}|{{{status|}}}|{{{status_ref|}}}|extinct={{{extinct|}}} }} }} |-{{#if:{{{status2|}}}|{{taxobox/species|{{{status2_system|}}}|{{{status2|}}}|{{{status2_ref|}}}|extinct={{{extinct|}}} }} }} |- ! colspan=2 style="min-width:15em; text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" | {{#if:{{{virus_group|{{{virus|}}}}}}|[[Virus classification]]|{{#if:{{{ichnos|}}}|[[Trace fossil classification]]|{{#if:{{{veterovata|}}}|[[Egg fossil#Classification|Egg fossil classification]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} }} }} {{#if:{{{edit link|}}}|{{edit taxonomy|{{{parent|}}} | {{{edit link}}} }} }}{{#if: {{{classification_status|}}} | <br/><span style="font-weight:normal">({{{classification_status}}})</span> | }} |- {{#if:{{{parent|}}}|{{#invoke:Autotaxobox|taxoboxList|{{{parent}}}| display_taxa={{{display_taxa|1}}}| authority={{{authority|}}}| parent_authority={{{parent_authority|}}}| gparent_authority={{{grandparent_authority|}}}| ggparent_authority={{{greatgrandparent_authority|}}}| gggparent_authority={{{greatgreatgrandparent_authority|}}}| offset={{{offset|0}}}| bold_first={{{bold_first|{{#if:{{{species|}}}|link|bold}}}}}| virus={{{virus|no}}}}}}} {{#if:{{{virus_group|}}}|{{taxonomy|rank=group |link= {{#switch:{{lc:{{{virus_group}}} }} |i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |iii=Group III <small>([[Double-stranded RNA viruses|dsRNA]])</small> |iv=Group IV <small>([[Positive-sense single-stranded RNA virus|(+)ssRNA]])</small> |v=Group V <small>([[Negative-sense single-stranded RNA virus|(−)ssRNA]])</small> |vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |vi/vii=Groups VI and VII |vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }} }} }} {{#if:{{{unranked_superdomain|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superdomain}}} | auth={{{unranked_superdomain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superdomain|}}}|{{taxonomy|rank=superdomain|link={{{superdomain}}} | auth={{{superdomain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_domain|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_domain}}} | auth={{{unranked_domain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{domain|}}}|{{taxonomy|rank=domain|link={{{domain}}} | auth={{{domain_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superregnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superregnum}}} | auth={{{unranked_superregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superregnum|}}}|{{taxonomy|rank=superregnum|link={{{superregnum}}} | auth={{{superregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_regnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_regnum}}} | auth={{{unranked_regnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{regnum|}}}|{{taxonomy|rank=regnum|link={{{regnum}}} | auth={{{regnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subregnum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subregnum}}} | auth={{{unranked_subregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subregnum|}}}|{{taxonomy|rank=subregnum|link={{{subregnum}}} | auth={{{subregnum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superdivisio}}} | auth={{{unranked_superdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=superdivisio|link={{{superdivisio}}} | auth={{{superdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superphylum}}} | auth={{{unranked_superphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superphylum|}}}|{{taxonomy|rank=superphylum|link={{{superphylum}}} | auth={{{superphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_divisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_divisio}}} | auth={{{unranked_divisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{divisio|}}}|{{taxonomy|rank=divisio|link={{{divisio}}} | auth={{{divisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_phylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_phylum}}} | auth={{{unranked_phylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{phylum|}}}|{{taxonomy|rank=phylum|link={{{phylum}}} | auth={{{phylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subdivisio}}} | auth={{{unranked_subdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subdivisio|}}}|{{taxonomy|rank=subdivisio|link={{{subdivisio}}} | auth={{{subdivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subphylum}}} | auth={{{unranked_subphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subphylum|}}}|{{taxonomy|rank=subphylum|link={{{subphylum}}} | auth={{{subphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraphylum}}} | auth={{{unranked_infraphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraphylum|}}}|{{taxonomy|rank=infraphylum|link={{{infraphylum}}} | auth={{{infraphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_microphylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_microphylum}}} | auth={{{unranked_microphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{microphylum|}}}|{{taxonomy|rank=microphylum|link={{{microphylum}}} | auth={{{microphylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_nanophylum|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_nanophylum}}} | auth={{{unranked_nanophylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{nanophylum|}}}|{{taxonomy|rank=nanophylum|link={{{nanophylum}}} | auth={{{nanophylum_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superclassis}}} | auth={{{unranked_superclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superclassis|}}}|{{taxonomy|rank=superclassis|link={{{superclassis}}} | auth={{{superclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_classis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_classis}}} | auth={{{unranked_classis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{classis|}}}|{{taxonomy|rank=classis|link={{{classis}}} | auth={{{classis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subclassis}}} | auth={{{unranked_subclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subclassis|}}}|{{taxonomy|rank=subclassis|link={{{subclassis}}} | auth={{{subclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraclassis|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraclassis}}} | auth={{{unranked_infraclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraclassis|}}}|{{taxonomy|rank=infraclassis|link={{{infraclassis}}} | auth={{{infraclassis_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_magnordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_magnordo}}} | auth={{{unranked_magnordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{magnordo|}}}|{{taxonomy|rank=magnordo|link={{{magnordo}}} | auth={{{magnordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superordo}}} | auth={{{unranked_superordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superordo|}}}|{{taxonomy|rank=superordo|link={{{superordo}}} | auth={{{superordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_ordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_ordo}}} | auth={{{unranked_ordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{ordo|}}}|{{taxonomy|rank=ordo|link={{{ordo}}} | auth={{{ordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subordo}}} | auth={{{unranked_subordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subordo|}}}|{{taxonomy|rank=subordo|link={{{subordo}}} | auth={{{subordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_infraordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_infraordo}}} | auth={{{unranked_infraordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{infraordo|}}}|{{taxonomy|rank=infraordo|link={{{infraordo}}} | auth={{{infraordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_parvordo|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_parvordo}}} | auth={{{unranked_parvordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{parvordo|}}}|{{taxonomy|rank=parvorder|link={{{parvordo}}} | auth={{{parvordo_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoodivisio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoodivisio}}} | auth={{{unranked_zoodivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoodivisio|}}}|{{taxonomy|rank=zoodivisio|link={{{zoodivisio}}} | auth={{{zoodivisio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoosectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoosectio}}} | auth={{{unranked_zoosectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoosectio|}}}|{{taxonomy|rank=zoosectio|link={{{zoosectio}}} | auth={{{zoosectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_zoosubsectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_zoosubsectio}}} | auth={{{unranked_zoosubsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{zoosubsectio|}}}|{{taxonomy|rank=zoosubsectio|link={{{zoosubsectio}}} | auth={{{zoosubsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_superfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_superfamilia}}} | auth={{{unranked_superfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{superfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=superfamilia|link={{{superfamilia}}} | auth={{{superfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_familia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_familia}}} | auth={{{unranked_familia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{familia|}}}|{{taxonomy|rank=familia|link={{{familia}}} | auth={{{familia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subfamilia}}} | auth={{{unranked_subfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subfamilia|}}}|{{taxonomy|rank=subfamilia|link={{{subfamilia}}} | auth={{{subfamilia_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_supertribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_supertribus}}} | auth={{{unranked_supertribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{supertribus|}}}|{{taxonomy|rank=supertribus|link={{{supertribus}}} | auth={{{supertribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_tribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_tribus}}} | auth={{{unranked_tribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{tribus|}}}|{{taxonomy|rank=tribus|link={{{tribus}}} | auth={{{tribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subtribus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subtribus}}} | auth={{{unranked_subtribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subtribus|}}}|{{taxonomy|rank=subtribus|link={{{subtribus}}} | auth={{{subtribus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_alliance|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_alliance}}} | auth={{{unranked_alliance_authority|}}} }} }} {{#if:{{{alliance|}}}|{{taxonomy|rank=alliance|link={{{alliance}}} | auth={{{alliance_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_genus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_genus}}} | auth={{{unranked_genus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{genus|}}}| {{taxonomy|rank=genus|link={{{genus}}}|auth={{{genus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subgenus|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subgenus}}} | auth={{{unranked_subgenus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subgenus|}}}|{{taxonomy|rank=subgenus|link={{{subgenus}}} | auth={{{subgenus_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_sectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_sectio}}} | auth={{{unranked_sectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{sectio|}}}|{{taxonomy|rank=sectio|link={{{sectio}}} | auth={{{sectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subsectio|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subsectio}}} | auth={{{unranked_subsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subsectio|}}}|{{taxonomy|rank=subsectio|link={{{subsectio}}} | auth={{{subsectio_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_series|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_series}}} | auth={{{unranked_series_authority|}}} }} }} {{#if:{{{series|}}}|{{taxonomy|rank=series|link={{{series}}} | auth={{{series_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subseries|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subseries}}} | auth={{{unranked_subseries_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subseries|}}}|{{taxonomy|rank=subseries|link={{{subseries}}}|auth={{{subseries_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_group|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_group}}} | auth={{{unranked_species_group_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_group|}}}|{{taxonomy|rank=species group|link={{{species_group}}} | auth={{{species_group_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_subgroup|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_subgroup}}} | auth={{{unranked_species_subgroup_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_subgroup|}}}|{{taxonomy|rank=species subgroup|link={{{species_subgroup}}} | auth={{{species_subgroup_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species_complex|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species_complex}}} | auth={{{unranked_species_complex_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species_complex|}}}|{{taxonomy|rank=species complex|link={{{species_complex}}} | auth={{{species_complex_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_species|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_species}}} | auth={{{unranked_species_authority|}}} }} }} {{#if:{{{species|}}}|{{taxonomy|rank=species|link={{{species}}} | auth={{{species_authority|}}} }} }} {{#if:{{{unranked_subspecies|}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_subspecies}}} | auth={{{unranked_subspecies_authority|}}} }} }} {{#if:{{{subspecies|}}}|{{taxonomy|rank=subspecies|link={{{subspecies}}} | auth={{{subspecies_authority|}}} }} }} |- {{#if:{{{unranked_varietas|{{{unranked_variety|}}}}}}|{{taxonomy|rank=unranked|link={{{unranked_varietas|{{{unranked_variety|}}}}}} | auth={{{unranked_varietas_authority|{{{unranked_variety_authority|}}}}}} }} }} {{#if:{{{varietas|{{{variety|}}}}}}|{{taxonomy|rank=varietas|link={{{varietas|{{{variety}}}}}} | auth={{{varietas_authority|{{{variety_authority|}}}}}} }} }} {{#if:{{{forma|}}}|{{taxonomy|rank=forma|link={{{forma}}} | auth={{{forma_authority|}}} }} }} {{#if:{{{virus_infrasp|}}}|{{taxonomy|rank={{{virus_infrasp_rank|RANK MISSING}}}|link={{{virus_infrasp}}} | auth= }} }} |- {{#if:{{{binomial|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Binomial nomenclature|Binomial name]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} <b><span class="binomial">{{{binomial}}}</span></b><br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial_authority|}}}</div> }} |- style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center" {{!}} [[{{#switch:{{{regnum|}}}|[[Animalia]]|[[Animal]]ia|Animalia=Trinomen|[[Plantae]]|[[Plant]]ae|Plantae|[[Fungi]]|[[Fungus|Fungi]]|Fungi|[[Archaeplastida]]|Archaeplastida=Infraspecific name (botany)|Trinomen}}|Trinomial name]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} <b><span class="trinomial">{{{trinomial}}}</span></b><br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_genus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_genus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_genus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_ichnogenus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus|Type ichnogenus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_ichnogenus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_ichnogenus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_oogenus|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour|}}} }}"{{!}} [[Type genus|Type oogenus]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_ichnogenus}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_oogenus_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_species|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_species}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_species_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_ichnospecies|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species|Type ichnospecies]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_ichnospecies}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_ichnospecies_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_oospecies|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type species|Type oospecies]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_oospecies}}}<br/><div style="font-size: 85%;">{{{type_oospecies_authority|}}}</div> }} |- {{#if:{{{type_strain|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Type strain]] {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{{type_strain}}} }} |- {{#if:{{{subdivision|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} {{{subdivision_ranks}}}{{{subdivision_ref|}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |- {{#if:{{{possible_subdivision|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} {{{possible_subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{possible_subdivision|}}} }} |- {{#if:{{{diversity|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Biodiversity|Diversity]]{{{diversity_ref|}}} {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#if:{{{diversity_link|}}}|[[{{{diversity_link|}}}|{{{diversity|}}}]]|{{{diversity|}}}}} {{!}}- }} {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map}}}|size={{{range_map_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map_upright|}}}|{{{range_map_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial2_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial2_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map2}}}|size={{{range_map2_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map2_upright|}}}|{{{range_map2_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map2_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map2_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map2_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial3_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial3_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map3}}}|size={{{range_map3_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map3_upright|}}}|{{{range_map3_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map3_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map3_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map3_caption}}} {{!}}- }} }} {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{binomial4_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br/><div style="font-size: 85%;">{{{trinomial4_authority|}}}</div> {{!}}- }} {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center" {{!}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{range_map4}}}|size={{{range_map4_width|}}}|sizedefault=frameless|upright={{#if:{{{range_map4_upright|}}}|{{{range_map4_upright}}}|{{{upright|1}}}}}|alt={{{range_map4_alt|}}}}} {{!}}- {{#if:{{{range_map4_caption|}}}| {{!}} colspan=2 style="text-align: center; font-size: 88%" {{!}} {{{range_map4_caption}}} }} }} |- {{#if:{{{synonyms|}}}| ! colspan=2 style="text-align: center{{#if:{{{colour|}}}|{{;}} background-color: {{{colour}}} }}" {{!}} [[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]{{{synonyms_ref|}}} {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{synonyms}}} {{!}}- }} {{#if:{{{footer|}}}| {{!}}- {{!}} colspan=2 style="text-align: left" {{!}} {{{footer}}} {{!}}- }} |}<!-- Define any categories to be displayed on the page here: -->{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}<!-- -->| [[Category:Articles with 'species' microformats]]<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox/Error_colour}}| [[Category:Taxoboxes with the error color]]}}<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox colour|incertae sedis}}| [[Category:Taxoboxes with the incertae sedis color]]}}<!-- -->{{#ifeq:{{{colour|none}}}|{{Taxobox colour|}}| [[Category:Taxoboxes with no color]]}}<!-- -->{{Taxonbar/candidate}}<!-- -->}}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> l0cmcnlunxzq8gex0ysj7eml6wx03z2 Saytuun 0 12729 239502 238704 2022-08-06T03:45:15Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki ::''Saytuun kale, eeg [[Olea europaea]]'' {{italic title}}{{taxobox |name = Saytuun |image = Psidium guajava fruit.jpg |image_caption = Common guava (''Psidium guajava'') fruit |regnum = [[Plant]]ae |unranked_divisio = [[Flowering plant|Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicot]]s |unranked_ordo = [[Rosid]]s |ordo = [[Myrtales]] |familia = [[Myrtaceae]] | subfamilia = [[Myrtoideae]] |tribus = [[Myrteae]] |genus = ''[[Psidium]]'' |species = '''''P. guajava''''' |binomial = ''Psidium guajava'' |binomial_authority = [[Carl Linnaeus|L.]] }} [[File:Psidium_guajava_fruit2.jpg|thumb|Midhaha geedka saytuunka.]] '''Saytuun''' ([[Ingiriis]]: Guava, [[Carabi|af-carabi]] '''الجوافة''') waa [[midho]] ka mid ah [[khudaar]]ta taas oo ka baxda [[dhir]]ta oo siday tahay lagu [[cunto|cuno]]. Midhaha Saytuunku waa kuwo wareegsan oo leh midab casuus ah iyo dhibco badan oo korka kaga yaala. Sidoo kale, midhaha saytuunku waa [[cunto|cunto bisil]] oo sidiisa ayaa lagu cunaa. saytuunka ayaa u kala baxa 100 jaad oo ka kala baxa wadamada [[Dhulbare|dhulbaraha]] dhaca ee ku yaala [[afrika]], laatiin ameerika, wada [[Kaaribiyaan|kariibiyanka]], iyo waliba [[bariga dhexe]]. =Tilmaanta saytuunka= == Wax tarka cunto ee saytuunka == == Wax tarka xag daawo == == Cudurada ku dhaca geedka saytuunka == == Tixraac == {{Cunto}} {{Gumud}} [[Category:Midho]] [[Category:Khudaar]] [[Category:Noole]] [[Category:Dhir]] [[Category:Baayooloji]] [[Category:Xoolo]] [[Category:Xayawaan]] [[Category:Saynis]] [[Category:Geed]] [[Category:Cunto]] 94s6jixsh08haosvo7s0n9fyesut5yr Julius Caesar 0 15185 239519 143296 2022-08-06T05:50:16Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki [[File:Giulio-cesare-enhanced 1-800x1450.jpg|thumbnail|Julius Caesar]] '''Julius Caesar''' [[Category:Shaqsiyadaad]] Maqaalkani waa mid gaar ah oo u baahan dib u eegis khabiir ku ah goobtiisa. Julius Caesar Laga soo bilaabo Wikipedia, encyclopedia xorta ah Tag navigationTag raadinta Ka saar cawliga RTL.svg Isticmaalka kale, eeg Julius Caesar (kala-saarid) . Imperator Wax ka beddel qiimaha hantida (P511) gudaha Wikidata. Julius Caesar Julius Caesar Gaius Iulius Caesar ee Naples.jpg Warbixin shaqsiyeed Dhalasho Luulyo 100 BC Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P569) gudaha Wikidata Geerida Maarso 15, 44 BC Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P570) gudaha Wikidata sabab dhimasho dhiigbax Wax ka beddel qiimaha hantida (P509) gudaha Wikidata Meesha lagu aasayo Macbadka Kaysar Wax ka beddel qiimaha hantida (P119) gudaha Wikidata dilaayaasha Decimus Junius Brutus Albinus , Gaius Cassius Longinus , iyo Brutus Wax ka beddel qiimaha hantida (P157) gudaha Wikidata Deganaanshaha Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P551) gudaha Wikidata dhalashada Roomaankii hore Wax ka beddel qiimaha hantida (P27) gudaha Wikidata Xubin ka tirsan Xeerka saddex geesoodka ah ee ugu horreeya Wax ka beddel qiimaha hantida (P463) gudaha Wikidata xaaska Pompeii (67 BC-61 BC) Calpurnia (59 BC-44 BC) Wax ka beddel qiimaha hantida (P26) gudaha Wikidata lamaane soke Cleopatra Inoue (Xaaska Bogod) Wax ka beddel qiimaha hantida (P451) gudaha Wikidata wiilal Julia Ptolemy XV Wax ka beddel qiimaha hantida (P40) gudaha Wikidata aabaha Gaius Julius Caesar Wax ka beddel qiimaha hantida (P22) gudaha Wikidata hooyada Aurelia Cotta Wax ka beddel qiimaha hantida (P25) gudaha Wikidata walaalayaal Julia da'da yar Wax ka beddel qiimaha hantida (P3373) gudaha Wikidata boosaska Senatarkii hore ee Roomaanka Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Waxa uu xilka hayay ilaa 44 BC Qunsulka Romania (5) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 44 BC - 44 BC Qunsulka Romania (4) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 45 BC - 45 BC Qunsulka Romania (3) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 46 BC - 46 BC Qunsulka Romania (2) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 48 BC - 48 BC kaligii taliye roma Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 1 Oktoobar 49 BC - 15 March 44 BC Taliyaha Roomaanka (2) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 58 BC - 49 BC gudaha Galia Cisalpina iyo Illyricum Qunsulka Roomaanka (1) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 59 BC - 59 BC Taliyaha Roomaanka (1) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 61 BC - 60 BC gudaha Isbaanish Olitter Praetor Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 62 BC - 62 BC Pontifex Maximus Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 63 BC - 44 BC nolol wax ku ool ah Shaqo Orator , xusuus qor , taliye , abwaan , siyaasi , taliyaha ciidamada , qoraa Wax ka beddel qiimaha hantida (P106) gudaha Wikidata xaflad Popularis Wax ka beddel qiimaha hantida (P102) gudaha Wikidata Luqadda hooyo Laatiinka Wax ka beddel qiimaha hantida (P103) gudaha Wikidata Luuqadaha Laatiinka , Giriiga Wax ka beddel qiimaha hantida (P1412) gudaha Wikidata Shaqooyin xusid mudan Faallo ku saabsan dagaalka gacaliye Wax ka beddel qiimaha hantida (P800) gudaha Wikidata Adeeg ciidan Darajo Tarpon Military (71 BC-71 BC) Imperator Wax ka beddel qiimaha hantida (P410) gudaha Wikidata Dagaalo iyo dagaalo Dagaalkii Sokeeye ee Caesar , iyo Dagaalkii Gallic Wax ka beddel qiimaha hantida (P607) gudaha Wikidata Abaalmarino Dabaaldegga guusha Roomaanka Wax ka beddel qiimaha hantida (P166) gudaha Wikidata Goobaha IMDB Boggiisa IMDB Wax ka beddel qiimaha hantida (P345) gudaha Wikidata Wax ka beddel ishayda - Wax ka beddel Eeg dukumeentiyada qaab-dhismeedka Gaius Julius Caesar ( Greek : Ιούλιος Καίσαρ ) ( Laatiinka : CAIVS•IVLIVS•CAESAR•IV) wuxuu ahaa guud ahaan Roomaanka , hogaamiye siyaasadeed, iyo qoraa wuxuu dhashay July 12, 100 BC. ka dibna waxa uu noqday taliyaha Rome laga bilaabo 49 BC ilaa la dilay March 15, 44 BC. Julius Caesar waxa uu kaalin muhiim ah ka qaatay dhacdooyinkii keenay kacaankii Roomaanku ka beddelay jamhuuriyad u beddelay boqortooyo. Julius Caesar, oo ay weheliyaan xulafadiisa Pompey the Great iyo Marcus Crassus , waxay ka dhigteen triumvirate-kii ugu horreeyay ee la aasaasay xilligii ugu dambeeyay ee taariikhda Jamhuuriyadda Roomaanka, gaar ahaan sanadka 60 BC, kaas oo xukumayay siyaasadda Roomaanka dhowr sano. Julius Caesar wuxuu ku guuleystey dagaallo taxane ah oo Gallic ah oo socday ilaa 51 BC wuxuuna ku lug lahaa tiro badan oo dhulalka Roomaanka ah, iyadoo Kaysar uu markii dambe noqday mid ka mid ah siyaasiyiinta ugu awoodda badan Jamhuuriyadda Roomaanka . Waxay ahayd wakhtigaas markii Julius Caesar uu ku duulay Ingiriiska oo uu ka dhisay buundada Rhine , iyada oo guulahaas la gaaray ay sii adkeeyeen istaagga Kaysar oo ka adkaaday Pompey the Great.kaas oo ka tirsanaa golaha guurtida kadib dhimashadii Marcus Crassus sanadkii 53 BC. Markii dagaalladii Gallic ay dhammaadeen, Senate-ku wuxuu amar ku bixiyay in Kaysar uu ka takhaluso amarka milatariga oo uu ku laabto Rome, laakiin Kaysar wuxuu si cad u diiday awoodda 49 BC, wuxuu ka gudbay Webiga Rubicon wuxuuna u dhaqaaqay Rome isaga iyo ciidankiisii ​​si uu u bilaabo dagaal sokeeye oo ku dhammaaday guul 45 BC Julius waxa uu bilaabay olole dib u habayn bulsho iyo dawladeed ka dib markii uu la wareegay, dib u habaynta waxa ka mid ahaa samaynta kalandarka Julian, siinta dhalashada dad badan oo dagan fogfog, dib u habaynta dhulka, iyo taageerada mujaahidiinta. Kaysar waxa lagu dhawaaqay kaligii taliye nolosha ka dib markii uu bedelay xafiisyadii Rome oo uu la kulmay cadhada shirqoollayaashiisa ka dib guushii Julius Caesar ee meel ka baxsan Rome iyo guushii uu ka gaadhay dagaalkii sokeeye ee halkaas ka dhacay oo uu soo afjaray xukunkiisa. Kaysar waxa dilay koox senator ah oo gadooday oo ay hogaaminayeen Marcus Junius Brutus iyo Gaius Cassius Longinus maalintii Addis Mars (15-kii Maarso, maalin dabbaaldegyo diimeed oo Rome ah) 44 BC. Ka dib dilkii Kaysar waxaa bilaawday dagaallo sokeeye oo isdaba joog ah oo dawladdii dastuuriga ahayd ee jamhuuriyadda si buuxda looma soo celin. Kaysar abtigiis iyo dhaxalka la korsaday Octavian ayaa kor u kacayAwoodda keli ah ka dib markii uu ka adkaaday kuwii ka soo horjeeday dagaalkii sokeeye ee ugu dambeeyay ee Jamhuuriyadda Roomaanka iyo bilawga xilligii Boqortooyada Roomaanka . Kaysar waxa uu ahaa qoraa, taariikhyahan, iyo siyaasi karti leh, xisaabaadkiisuna waa il muhiim u ah taariikh nololeedkiisa iyo gaar ahaan ololihiisa milatari. Ilaha kale ee casriga ah waxaa ka mid ah waraaqaha iyo khudbadaha Cicero iyo qoraallada taariikhiga ah ee Sallust. Sida taariikhyahankii Roomaanka Suetonius iyo Plutarch ay ka shaqeeyeen qorista taariikh nololeedka xiga ee Kaysar, taariikh nololeedka Kaysar ayaa qabsaday maskaxda taariikhyahannada badankood, sababtoo ah wuxuu ahaa mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha militariga ugu weyn taariikhda, sida magaciisa (Caesar) loo qaatay. Rome oo dhan isaga oo la macno ah ereyga (Emperor). Julius Caesar waxa uu ka soo muuqday shaqooyin badan oo suugaaneed iyo farshaxan, falsafadiisa siyaasadeed - oo loo yaqaan falsafada Kaysar - waxay ahayd il dhiirigelin ah siyaasiyiin badan oo casri ah. Nuxurka 1 noloshiisa 2 caruurnimadii Kaysar 3 Taariikhda Kaysar 4 Dilka Kaysar 4.1 dunta shirqoolka 4.2 dil 4.3 Dilka kadib 5 aadanaha Kaysar 6 Qoyska Kaysar 7 Kaysar code 8 Xiriirinta laxiriira 9 sidoo kale arag 10 tixraacyo 11 xiriirka dibadda Noloshiisa Julius Caesar waxa uu ka dhashay qoys qadiimi ah oo ka mid ahaa amiirradii Roomaanka , xilligii uu qaan-gaarnimada ahaa, waxa uu ku noolaa waagii ka saarista (ilaalinta sharciga) oo uu soo rogay Marius, oo ah wiilka uu soddogga u yahay. Waxa kale oo uu noolaa waagii kalitalisnimada Sulla iyo waagii hore ee Pompey (hoggaamiyihii Roomaanka) . Julius Caesar waxaa loo arkaa mid ka mid ah tirooyinka milatari ee ugu fiicnaa taariikhda iyo sababta kacaanka ee Rome ka beddelay jamhuuriyad una beddelay boqortooyo. Waxaa jiray taliyayaal badan oo qaatay magaciisa, gaar ahaan wiilkiisa (oo la korsaday) Augustus Caesar iyo Ptolemy XV (Caesarion) wiilkiisa oo ka yimid Cleopatra VII ilaa boqortooyadii Ruushka ayaa qaatay Octavius ​​​​oo ka dhigay bedelka oo haya carshiga isaga ka dib. Waxay ahayd ka dib markii iskahorimaadkii u dhexeeyay Marcus Antonis iyo Octavius ​​ay ku guuleysteen oo ka adkaadeen Marcus Antonis iyo lammaanihiisii ​​Cleopatra VII Antonis iyo Cleopatra ayaa isdilay 30 BC caruurnimadii Kaysar Ulysses Caesar ma ahayn ilmo iska caadi ah, balse laga soo bilaabo sannadihiisii ​​hore waxa uu lahaa astaamo, muuqaalo, iyo karti aan la soo koobi karin oo yaab iyo amakaag ku kicisay. Ilmaha Ulysses waxa lagu gartaa caqli-galnimo, deeqsinimo, deeqsinimo, wax-siin, gobnimo, geesinnimo, cad-cad, daacadnimo, iyo la tacaalidda arrimaha iyo arrimaha muuqaallada oo aan ka madhnayn halis soo jiidasho leh. Xilli aanay asaagiis dan ka lahayn waxa hareerahooda ka dhacaya. In kasta oo la isku dayay in uu suuqooda iyo faraantiyadooda aan heesan, kana cayilan gaajo, haddana waxa uu ku sii socday iyaga oo aan dan ka lahayn. Dhalinyarnimadiisiina wuu sii waday, isagoo aan dabaylo qaadin, indho dumar qurux badanna uma soo jiidan. Waxana uu awood u lahaa in uu xidhiidh bulsho oo badan oo kala duwan la yeesho raggii kala duwanaa ee reer Rooma, taas oo uu ku mutaystay qaddarin iyo qaddarin aad u weyn reer Rooma oo ay ku tilmaameen in uu yahay ninka xiga ee Rooma, Sayidkeeda mustaqbalka, iyo boqorkeeda mustaqbalka. Taariikhda Kaysar Julius Caesar ilaa yaraantiisii ​​waxa uu ahaa nin aad u jecel cilmiga,maadaama uu Giriiga ku bartay culuum badan,maadaama Giriigu uu ahaa xarunta cilmiga wakhtigaas,taasigii Rooma horena waxa ay caruurtooda u diri jireen si ay wax u bartaan,ka dibna u horumariyaan shaqada siyaasadda. ama wax la mid ah. Kaysar waxa uu ku biiray siyaasadda siyaasadda bilowgiisii, maadaama qoyska Kaysar uu dhaqan ahaan ka soo horjeeday oligarchy-ka xubnaha sharafta leh ee Guurtida. Kaysar wuxuu u yimid inuu raaco dhaqankan. Sulac waxa uu ku xidhay xabsiga muddo kooban , laakiin waxa uu ku guulaystay in uu xidhiidh wanaagsan la yeesho dadka gobta ah muddo toban sannadood ah markii la sii daayey. Xitaa waxaa loo doortay saaxiib cusub oo kuliyada wadaaddada 73 BC. Dabadeedna waxa uu ka mid noqday ciidamadii Roomaanka oo uu ka mid ahaa saraakiishii iyo xisaabiyihii dawladdii Roomaanka ilaa uu ka soo hoggaamiyey ciidankiisa oo loo yaqaannay ciidankii Roomaanka ugu edeb badnaa. Kaysar wuxuu garab istaagay Pompeysi cad isaga oo taageeraya 71 BC. Kaysar, Pompey, iyo Crassus waxay samaysteen dawladdii ugu horreysay ee saddex geesood ah. Inta lagu jiro sagaalkii sano ee ku xigay, Kaysar wuxuu ku mashquulsanaa hogaaminta ololihiisa meelo kala duwan oo adduunka ah, oo ay ku jiraan ballaarinta saameynta Rome ee Gaul ( Faransiiska ) , Suuriya , Masar iyo kuwa kale, halkaas oo inta badan ololihiisa ay ku guuleysteen ilaa heer xiiso leh. , maadaama loo magacaabay guddoomiyaha fog ee Spain si loogu doorto qunsul. Taas ka dib, waxaa loo magacaabay guddoomiyaha Gaul , tani waxay ahayd hawl isaga ku mashquulsanayd sagaal sano, kaas oo uu ka tagay Pompey iyo Crassus si uu u ilaaliyo danihiisa Rome. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jiray kala duwanaansho badan oo u dhaxaysay wakhtigan taas oo ka dhigtay in ay shir dhexdooda ah ku qabtaan Lucca 56 BC. Isku day lagu xallinayo khilaafaadkaas. Pompey waxa loo magacaabay qunsul keliya 52 BC. Ka dib dhimashadii Crassus, taas oo keentay dagaal sokeeye iyo guuldaradii ciidankii Pompey ee Battle of Munda eeIsbaanishka 45 BC ka dibna Kaysar wuxuu ku noqday Rome si uu u noqdo kaligii taliye buuxda. Halkaas oo uu ku soo noqday ka dib guul weyn oo uu ka gaaray Bombay iyo Senatka, kuwaas oo ciidankoodu ahaa in ay wiiqaan ciidanka Kaysar, laakiin xikmadda Kaysar iyo waayo-aragnimada millatari waxay ka dhigtay waxyaabo isaga u wanaagsan. Wuxuu isku dayay inuu hagaajiyo xaaladaha nolosha ee muwaadiniinta Roomaanka, kor u qaado waxtarka dawladda, oo uu ka dhigo mansabyo daacad ah oo la aamini karo, wuxuu ku dhawaaqay 44 BC. Ku saabsan samaynta kalitalisnimadiisa saxda ah ee xukunka joogtada ah ee Rome, laakiin cadawgiisa badan ayaa u maleegay shirqool isaga, natiijadiina waxay ahayd dilkiisii ​​March ee sanadka 44 BC. , taas oo Rome u horseeday dagaal sokeeye oo kale iyo murugo weyn oo ku saabsan khasaarihiisii, sida Marcus Antony ( saaxiibkii Kaysar) iyo Augustus Caesar (wiilka Kaysar ee korsaday) ay ka aargudeen gacan-ku-dhiiglayaashii Kaysar, Brutus (oo la rumaysan yahay inuu yahay ina Kaysar), oo isaga siiyey jagooyin badan iyo magacyo badan oo uu u magacaabay Kaysar noloshiisa.Taliyihii Gallia , si kastaba ha ahaatee, waxa uu ujeediyay tooreyda, iyo sidoo kale Cassius, oo ka mid ahaa ciidanka Kaysar, taas oo dilkii Kaysar ka dhigtay sheeko taariikhi ah oo cajiib ah oo lagu xusay. qorayaal badan, gaar ahaan Shakespeare .Kaas oo uu ku tilmaamay dilkii ugu foosha xumaa taariikhda. Dilka Kaysar Dhacdooyinkii dilkii boqorkii Roomaanka ee Kaysar waxay soo taxnayd bishii March ee sannadkii 44-aad ee BC, waxaana qoray taariikh-yahankii Giriigga ahaa ee Plutarch, dadkii badnaa waxay isugu soo urureen meydkii Kaysar ee la toogtey, "Waxaan Kaysar u dilay ma aha inaan aad u jeclaaday, laakiin waxaan u diley sababtoo ah waxaan u jeclaaday isaga. Waxaan aad u jeclaa Rome, halka qolada kale ee mas'uulka ka ahayd dilka Kaysar, "Casius", uu ahaa mid ka mid ah kuwa ugu neceb iyo xaasidnimada Kaysar. Ka hor shirqoolka, Brutus wuxuu ahaa sayid dulqaad badan oo ka mid ah Boqortooyada Roomaanka, deeqsinimada leh ee uu ula dhaqmo kuwa isaga ka hooseeya, inkasta oo ujeedadiisa ay ahayd mid wanaagsan oo sharaf leh, haddana ma uusan ceebayn nolosha ka dib markii uu ka qayb qaatay dilkii Kaysar oo uu waayay wax kasta. Buugaagta taariikhda waxay xusaan in hogaamiyaha shirqoolku yahay "Casius", maadaama uu yahay maskax-yaqaan xirfad leh, yaqaana sida loo kasbado taageerada dhagar-qabayaasha kale, iyo sida loo fuliyo qorshayn faahfaahsan. Dhimashada Kaysar (rinjiyeynta) ee farshaxan-yaqaanka Faransiiska Jean-Leon Jerome . Matxafka Farshaxanka ee Walters Mawduucyada shirqoolka Xadhkaha shirqoolka ayaa bilaabay inay soo ururiyaan cadaawad sii kordheysa oo loo qabo Kaysar dhinaca Roomaanka, maadaama hogaamiyaha uu noqday qof da 'weyn, kibir badan, hami leh oo doonaya inuu noqdo boqortooyo . Kaysar ilaa Senate-ka. Iyadoo ay soo dhawaatay dhacdo weyn. Iyadoo ay soo dhawaatay dhacdada weyn, saaxiibadii Kaysar iyo xitaa xaaskiisa (Calpurnia) ayaa uga digay inuusan u bixin guriga dawladda wakhtigaas, waxayna u sheegtay inay ka baqday inay wax dhacaan haddii uu halkaas tago, iyada oo Wararka xanta ah ee la faafiyay ee ku saabsan dhagar qabayaashii dilay Kaysar, laakiin mid ka mid ah kuwa u dhow Kaysar ayaa ku qanciyay inuu ka cabsanayo. Dilka Buuga su'aalaha-cusub.svg Maqaalkani waxa uu u baahan yahay in uu dib u eego khabiir ku takhasusay goobtiisa. Khubarada ku takhasusay culuumteeda waxa laga codsanayaa inay dib u eegaan oo ay horumariyaan . ( Janaayo 2016 )Baro sida looga shaqeeyo arrintan si aad meesha uga saarto template-ka. Dadku aad bay ugu soo urureen Senate-ka si ay u soo dhaweeyaan markuu yimaado, Kaysar wuxuu u baxay golaha, oo ay raaceen kuwii shirqoolay, Brutus wuxuu ka codsaday inuu cafiyo Bobliyos oo u oggolaado inuu ku laabto Rome. Kaysarna wuxuu ku jawaabay: Sidee cajiib ah, Brutus ! Ma cafis baad u doontaan isaga? Brutus : Kaysar, Kaysarow, iga raali ahow, anna hortaada ayaan jilba joogsaday, anigoo Publius Semper ka baryaya cafis iyo oggolaansho inuu ku soo noqdo. Kaysar: Haddii aan sida ragga oo dhan ahaan lahaa, way ii fududaan lahayd inaan go'aankayga beddelo, haddii aan qof ka baryo si aan yool u gaaro, racfaanka aan adiga iyo dawarsigaaguba saamayn ayay igu yeelan lahayd, laakiin anigu waan ahay. adag sida xiddig tiir ah. Brutus : laakiin Kaysar. Kaysar: ha murmin! Ma waxaad isku dayaysaa inaad si adag u dhaqaaqdo? Suurtagal ma aha in la raro Kaysar maadaama aysan suurtogal ahayn in la raro Mount Olympus . Decius: Kaysar weyn! Kaysar: Mise Brutus si aan micne lahayn buu iigu baryin oo aad moodday inaan ku gacangelin doono? Cassius : Haddaba gacantaydu ha ku baryootamo! Rome aad u jeclaatay, Kaysar: Haddaba Kaysar ha dhinto. (Kaysar wuu dhintay) Heshiisku waxa uu ahaa in mid kastaaba uu tooriyeeyo ilaa uu ka dhintay dhammaantood iyada oo aanay eedayntu hal qof ku dhicin, nabarkii toorayduna waxa ay ka sii socdeen xiidmaha Julius Kaysar, ilaa uu kii u dambeeyay oo ahaa Brutus aan kor ku soo xusnay uu yimid oo uu mindi ku dhuftay. isaga oo toorreygiisa wata. Dilka kadib Human Caesar Gaius Julius Caesar wuxuu ahaa mid ka mid ah xubnaha qoyska gobalada Roomaanka ee dhowaan ka soo baxay muddo dheer oo qarsoodi ah, iyo sifooyinka, kartida iyo kartida shakhsiyadda aristocratic ee Roomaanka ayaa ka muuqday isaga. taageerayaashii, xataa kuwa ka hooseeya kii isaga u nicmeeyay, Kaysar wuxuu sheegay in xitaa haddii koox tuugo ah iyo dhiig-yacab ay ka caawiyaan inuu difaaco sharaftiisa, uu u abaalgudi doono si la mid ah sida uu u abaalgudo ragga kale. Kaysar waxa uu lahaa hibo badan oo ay ka mid yihiin qorista iyo curinta,waxana uu wakhtigaa Rome ku lahaa buugaag caan ah. Kaysar ma ahayn duurjoogta dabiiciga ah, laakiin taasi liddi ku ah, naxariista uu u qabo dadka waddammada uu qabsanayo waa la wada ogaa, xitaa dagaalladiisii ​​shisheeye, Kaysar ma ahayn mid naxariis daran ujeeddada bahalka, laakiin waa inuu bixiyaa. boolidii ciidamadiisa, waxayna ahayd in la siiyo saadka iyo cuntadii ay u baahnaayeen. Qoyska Kaysar C. Iulii Caesaris quae extant, 1678 Xiriirka Xiriiro badan oo aan la leenahay inta badan haweenka senatarada, gaar ahaan xaaska Cato . Xiriir lala yeesho hooyada Brutus (mid ka mid ah gacan ku dhiiglayaasha Kaysar). naagaha Guurka ugu horreeya ee Cornelia Snelella. Guurka labaad ee Pompeia Sulla (gabadha Pompey). Guurka saddexaad ee Calpurnia Psonis. Guurka afraad ee boqoradda Masar Cleopatra VII . wiilal Julia Caesar wuxuu ka yimid guurkiisii ​​​​ugu horreeyay. Ptolemy Caesar (Caesaron) oo ka yimid Cleopatra , oo noqday Fircoonkii ugu dambeeyay ee Masar, waxaana jira kuwa u maleynaya in wiilkiisa Caesarion la dilay ka dib markii Kaysar la dilay si uusan u sheegan awoodda uu aabihiis Gaius Julius Caesar lahaa. Augustus Kaysar, wiilkii uu korsaday oo noqday boqorkii ugu horreeyay ee Rome. 'Guurka ugu horreeya ee Cornelia Snelella' Waxa uu ku guursaday iyada oo sagaal iyo toban jir ah iyo malaha siddeed iyo toban. Waxay ahayd qurux iyo qurux, waxaana cajiib ah in guurkaas uu raacay amar boqortooyo ah oo ka soo baxay qasrigii Imbaraadoor (Sola) oo nin walba loogu baaqayay inuu furo xaaskiisa mar haddii mid ka mid ah lammaanaha uu si dhow ugu dhow yahay xafladda ( Marius) oo ka soo horjeeda nidaamkiisa macangaga ah. Go’aankaas gar-darrada iyo la yaabka leh, ayaa labadii wiil ee Rooma ee xidhiidhka la lahaa xisbiga (Marius) waxa ay bilaabeen in ay dhamaystiraan furriinka iyaga oo raacaya rabitaanka Imbaraadoorka, kana jawaabaya codsigii uu ka baqayey in uu wax yeelo. oo ku dhacay silsiladiisa, iyo xayiraadiisa, jirdil jidheed, ama masaafurinta Rome. Laakin mawqifka Julius Caesar wuxuu ahaa mid liddi ku ah, inkasta oo xidhiidhka qotoda dheer ee uu la lahaa xisbiga (Marius), uu isagu qaatay hindisaha oo uu ku caddeeyey in uu diiday in uu u hoggaansamo arrintan sababo la xidhiidha gar-qaadid iyo caddaalad-darro dhinac ah, iyo Xidhiidh cajiib ah oo qiiro leh oo ku xidha xaaskiisa, oo uu u hayo jacayl weyn oo aanu la kulmi karin rabitaan.ama xamaasad aan ka fiirsasho lahayn oo ku habsatay dalka Abrito (Sola). Dabadeedna boqorkii cadhadiisa ka war helay ayaa amar ku bixiyey in la dilo (Julius). Laakiin kuwii caanka ahaa ee Rooma ayaa ka baryay isaga, markaasuu keligiis iska daayay, inkastoo uu ka cabsaday isaga. Xeerka Kaysar Taariikhdeeda iyo adeegsigeeda Cipher waxaa loo magacaabay Julius Caesar, kaas oo, sida uu qabo Suetonius , wuxuu u adeegsaday guurguuran saddex xaraf ah si uu u ilaaliyo fariimaha muhiimka ah ee milatariga: Haddii uu leeyahay wax muhiim ah oo uu sheego, wuxuu ku qoray koodh isagoo beddelaya habka xarfaha si aan kelmad loo aqoonsan. Haddii qof rabo inuu fahmo waxa la qoray, waa inuu furfuraa koodka isagoo ku beddelaya xarafka afraad ee alifbeetada midda hore, iyo wixii la mid ah oo isku xiga. Iyadoo cipher Kaysar uu ahaa rikoodhkii ugu horreeyay ee noocaas ah, beddelka kale ee kaydinta ayaa loo yaqaanay in la isticmaalo ka hor. Wiilkii uu adeerka u ahaa Augustus waxa kale oo uu isticmaalay xabagta, laakiin isaga oo u gurguuranaya xaraf dhanka midigta ah (oo ka soo horjeeda alifbeetada Laatiinka za), xarafku uma leexan bilawga alifbeetada. Mar kasta oo uu qoro kelmadaha koodka, waxa uu u qoraa B oo u dhigan A, C oo B ah, iyo wixii la mid ah xarfaha intiisa kale, isaga oo isticmaalaya AA halkii uu ka ahaan lahaa X - Waxaa jira cadaymo muujinaya in Julius Caesar uu sidoo kale isticmaalay habab aad u adag, mid ka mid ah qorayaasha, Olus Gelius, wuxuu tixraacayaa axdi la calaamadeeyay (maanta lumay) isagoo leh: Xitaa waxa jira heshiis si xariifnimo leh u qoran oo uu qoray naxwaha "Probus" oo ku saabsan macnaha qarsoodiga ah ee abuurista waraaqaha Kaysar. Waxtarkeeda Lama garanayo sida uu wax-ku-oolnimada Kaysar wakhtigaas u shaqaynayey, balse waxaa jirta suurtogalnimo sare oo ah in ay si macquul ah ammaan u ahayd, suurtogalnimadaasna waxa ay u badan tahay in inta badan cadawgiisii ​​wakhtigaas ay ahaayeen kuwo aan wax qorin waxna akhriyin, sidaas darteedna aanay go’aan ka gaadhin sifooyin. Qaarkood waxay u malaynayaan in mid ka mid ah cadawga Kaysar uu akhrin karo farriinta isagoo dejinaya xeerkaas, laakiin taariikhyahanadu waxay aaminsan yihiin in taasi aysan dhicin, maadaama aysan jirin wax diiwaan ah ama caddayn taariikheed oo muujinaya jiritaanka farsamo kasta oo lagu ogaanayo beddelka fudud ee wakhtigaas. Xidhiidhada la xidhiidha Qoraal ku saabsan dilkii Julius Caesar iyo odhaahdiisii ​​caanka ahayd ee Brutus: Xitaa adiga, yar! Sidoo kale eeg Liiska Imbaraadoorrada Roomaanka Boqortooyada Roomaanka Inoue (Xaaska Bogod). o6tee9nrm0edy84co3eker9r7awfc7m 239524 239519 2022-08-06T05:57:16Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{about|the person|the play by [[William Shakespeare]]|Julius Caesar (play)}} {{Infobox officeholder | name = Julius Caesar | image = Retrato de Julio César (26724093101).jpg | caption = The [[Tusculum portrait]], possibly the only surviving sculpture of Caesar made during his lifetime. Archaeological Museum, [[Turin]], [[Italy]] | office = [[Roman dictator|Dictator of the Roman Republic]] | term_start = October 49 BC | term_end = 15 March 44 BC | 1blankname = {{nowrap|[[Magister equitum|Lieutenant]]}} | 1namedata = {{plainlist| *[[Mark Antony|Marcus Antonius]] *[[Marcus Aemilius Lepidus (triumvir)|Marcus Aemilius Lepidus]] *[[Gnaeus Domitius Calvinus]]}} | predecessor = [[Sulla]]<br />(82/81–81 BC; as previous Dictator) | successor = [[Augustus]]<br />(27 BC – AD 14; as [[Roman emperor]]) | office1 = [[Roman consul|Consul of the Roman Republic]] | term_start1 = 1 January 44 BC | term_end1 = 15 March 44 BC | alongside1 = [[Mark Antony]]&nbsp; | predecessor1 = {{plainlist| *[[Gaius Caninius Rebilus|C. Caninius Rebilus]] (Suffect) *[[Trebonius|Gaius&nbsp;Trebonius]] (Suffect)}} | successor1 = {{plainlist| *[[P. Cornelius Dolabella]] (Suffect) * [[Mark Antony]]}} | term_start2 = 1 January 46 BC | term_end2 = September 45 BC | alongside2 = [[Marcus Aemilius Lepidus (triumvir)|M. Aemilius Lepidus]] (46 BC) | predecessor2 = {{plainlist| *[[Quintus Fufius Calenus|Q. Fufius Calenus]] * [[Publius&nbsp;Vatinius]]}} | successor2 = {{plainlist| *[[Quintus Fabius Maximus|Q. Fabius Maximus]] (Suffect) * [[Trebonius|Gaius&nbsp;Trebonius]] (Suffect)}} | term_start3 = 1 January 48 BC | term_end3 = 1 January 47 BC | alongside3 = [[Publius Servilius Vatia Isauricus (consul 48 BC)|P. Servilius Vatia Isauricus]] | predecessor3 = {{plainlist| *[[Gaius Claudius Marcellus Maior|C. Claudius Marcellus Maior]] * [[Lucius Cornelius Lentulus Crus|L.&nbsp;Cornelius&nbsp;Lentulus&nbsp;Crus]]}} | successor3 = {{plainlist| *[[Quintus Fufius Calenus|Q. Fufius Calenus]] * [[Publius&nbsp;Vatinius]]}} | term_start4 = 1 January 59 BC | term_end4 = 1 January 58 BC | alongside4 = [[Marcus Calpurnius Bibulus]] | predecessor4 = {{plainlist| *[[Quintus Caecilius Metellus Celer|Q. Caecilius Metellus Celer]] *[[Lucius Afranius (consul)|Lucius&nbsp;Afranius]]}} | successor4 = {{plainlist| *[[Lucius Calpurnius Piso Caesoninus (consul 58 BC)|L. Calpurnius Piso Caesoninus]] * [[Aulus&nbsp;Gabinius]]}} | birth_name = Gaius Julius Caesar | birth_date = 12 July 100 BC | birth_place = [[Rome]], [[Roman Italy|Italia]], [[Roman Republic]] | death_date = 15 March 44 BC (aged 55) | death_place = Rome | death_cause = [[Assassination of Julius Caesar|Assassination]] | resting_place= [[Temple of Caesar]], Rome | party = [[Populares]] | spouse = {{plainlist| * [[Cornelia (wife of Caesar)|Cornelia]] (84–69 BC; her death) * [[Pompeia (wife of Julius Caesar)|Pompeia]] (67–61 BC; divorced) * [[Calpurnia (wife of Caesar)|Calpurnia]] (59–44 BC; his death)}} | children = {{plainlist| * [[Julia (daughter of Julius Caesar)|Julia]] * [[Caesarion]] * [[Augustus]] (adoptive)}} | parents = [[Gaius Julius Caesar (proconsul)|Gaius Julius Caesar]] and [[Aurelia Cotta]] }} [[File:Giulio-cesare-enhanced 1-800x1450.jpg|thumbnail|Julius Caesar]] '''Julius Caesar''' [[Category:Shaqsiyadaad]] Maqaalkani waa mid gaar ah oo u baahan dib u eegis khabiir ku ah goobtiisa. Julius Caesar Laga soo bilaabo Wikipedia, encyclopedia xorta ah Tag navigationTag raadinta Ka saar cawliga RTL.svg Isticmaalka kale, eeg Julius Caesar (kala-saarid) . Imperator Wax ka beddel qiimaha hantida (P511) gudaha Wikidata. Julius Caesar Julius Caesar Gaius Iulius Caesar ee Naples.jpg Warbixin shaqsiyeed Dhalasho Luulyo 100 BC Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P569) gudaha Wikidata Geerida Maarso 15, 44 BC Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P570) gudaha Wikidata sabab dhimasho dhiigbax Wax ka beddel qiimaha hantida (P509) gudaha Wikidata Meesha lagu aasayo Macbadka Kaysar Wax ka beddel qiimaha hantida (P119) gudaha Wikidata dilaayaasha Decimus Junius Brutus Albinus , Gaius Cassius Longinus , iyo Brutus Wax ka beddel qiimaha hantida (P157) gudaha Wikidata Deganaanshaha Rome Wax ka beddel qiimaha hantida (P551) gudaha Wikidata dhalashada Roomaankii hore Wax ka beddel qiimaha hantida (P27) gudaha Wikidata Xubin ka tirsan Xeerka saddex geesoodka ah ee ugu horreeya Wax ka beddel qiimaha hantida (P463) gudaha Wikidata xaaska Pompeii (67 BC-61 BC) Calpurnia (59 BC-44 BC) Wax ka beddel qiimaha hantida (P26) gudaha Wikidata lamaane soke Cleopatra Inoue (Xaaska Bogod) Wax ka beddel qiimaha hantida (P451) gudaha Wikidata wiilal Julia Ptolemy XV Wax ka beddel qiimaha hantida (P40) gudaha Wikidata aabaha Gaius Julius Caesar Wax ka beddel qiimaha hantida (P22) gudaha Wikidata hooyada Aurelia Cotta Wax ka beddel qiimaha hantida (P25) gudaha Wikidata walaalayaal Julia da'da yar Wax ka beddel qiimaha hantida (P3373) gudaha Wikidata boosaska Senatarkii hore ee Roomaanka Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Waxa uu xilka hayay ilaa 44 BC Qunsulka Romania (5) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 44 BC - 44 BC Qunsulka Romania (4) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 45 BC - 45 BC Qunsulka Romania (3) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 46 BC - 46 BC Qunsulka Romania (2) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 48 BC - 48 BC kaligii taliye roma Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 1 Oktoobar 49 BC - 15 March 44 BC Taliyaha Roomaanka (2) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 58 BC - 49 BC gudaha Galia Cisalpina iyo Illyricum Qunsulka Roomaanka (1) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 59 BC - 59 BC Taliyaha Roomaanka (1) Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 61 BC - 60 BC gudaha Isbaanish Olitter Praetor Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 62 BC - 62 BC Pontifex Maximus Wax ka beddel qiimaha hantida (P39) gudaha Wikidata Xafiiska 63 BC - 44 BC nolol wax ku ool ah Shaqo Orator , xusuus qor , taliye , abwaan , siyaasi , taliyaha ciidamada , qoraa Wax ka beddel qiimaha hantida (P106) gudaha Wikidata xaflad Popularis Wax ka beddel qiimaha hantida (P102) gudaha Wikidata Luqadda hooyo Laatiinka Wax ka beddel qiimaha hantida (P103) gudaha Wikidata Luuqadaha Laatiinka , Giriiga Wax ka beddel qiimaha hantida (P1412) gudaha Wikidata Shaqooyin xusid mudan Faallo ku saabsan dagaalka gacaliye Wax ka beddel qiimaha hantida (P800) gudaha Wikidata Adeeg ciidan Darajo Tarpon Military (71 BC-71 BC) Imperator Wax ka beddel qiimaha hantida (P410) gudaha Wikidata Dagaalo iyo dagaalo Dagaalkii Sokeeye ee Caesar , iyo Dagaalkii Gallic Wax ka beddel qiimaha hantida (P607) gudaha Wikidata Abaalmarino Dabaaldegga guusha Roomaanka Wax ka beddel qiimaha hantida (P166) gudaha Wikidata Goobaha IMDB Boggiisa IMDB Wax ka beddel qiimaha hantida (P345) gudaha Wikidata Wax ka beddel ishayda - Wax ka beddel Eeg dukumeentiyada qaab-dhismeedka Gaius Julius Caesar ( Greek : Ιούλιος Καίσαρ ) ( Laatiinka : CAIVS•IVLIVS•CAESAR•IV) wuxuu ahaa guud ahaan Roomaanka , hogaamiye siyaasadeed, iyo qoraa wuxuu dhashay July 12, 100 BC. ka dibna waxa uu noqday taliyaha Rome laga bilaabo 49 BC ilaa la dilay March 15, 44 BC. Julius Caesar waxa uu kaalin muhiim ah ka qaatay dhacdooyinkii keenay kacaankii Roomaanku ka beddelay jamhuuriyad u beddelay boqortooyo. Julius Caesar, oo ay weheliyaan xulafadiisa Pompey the Great iyo Marcus Crassus , waxay ka dhigteen triumvirate-kii ugu horreeyay ee la aasaasay xilligii ugu dambeeyay ee taariikhda Jamhuuriyadda Roomaanka, gaar ahaan sanadka 60 BC, kaas oo xukumayay siyaasadda Roomaanka dhowr sano. Julius Caesar wuxuu ku guuleystey dagaallo taxane ah oo Gallic ah oo socday ilaa 51 BC wuxuuna ku lug lahaa tiro badan oo dhulalka Roomaanka ah, iyadoo Kaysar uu markii dambe noqday mid ka mid ah siyaasiyiinta ugu awoodda badan Jamhuuriyadda Roomaanka . Waxay ahayd wakhtigaas markii Julius Caesar uu ku duulay Ingiriiska oo uu ka dhisay buundada Rhine , iyada oo guulahaas la gaaray ay sii adkeeyeen istaagga Kaysar oo ka adkaaday Pompey the Great.kaas oo ka tirsanaa golaha guurtida kadib dhimashadii Marcus Crassus sanadkii 53 BC. Markii dagaalladii Gallic ay dhammaadeen, Senate-ku wuxuu amar ku bixiyay in Kaysar uu ka takhaluso amarka milatariga oo uu ku laabto Rome, laakiin Kaysar wuxuu si cad u diiday awoodda 49 BC, wuxuu ka gudbay Webiga Rubicon wuxuuna u dhaqaaqay Rome isaga iyo ciidankiisii ​​si uu u bilaabo dagaal sokeeye oo ku dhammaaday guul 45 BC Julius waxa uu bilaabay olole dib u habayn bulsho iyo dawladeed ka dib markii uu la wareegay, dib u habaynta waxa ka mid ahaa samaynta kalandarka Julian, siinta dhalashada dad badan oo dagan fogfog, dib u habaynta dhulka, iyo taageerada mujaahidiinta. Kaysar waxa lagu dhawaaqay kaligii taliye nolosha ka dib markii uu bedelay xafiisyadii Rome oo uu la kulmay cadhada shirqoollayaashiisa ka dib guushii Julius Caesar ee meel ka baxsan Rome iyo guushii uu ka gaadhay dagaalkii sokeeye ee halkaas ka dhacay oo uu soo afjaray xukunkiisa. Kaysar waxa dilay koox senator ah oo gadooday oo ay hogaaminayeen Marcus Junius Brutus iyo Gaius Cassius Longinus maalintii Addis Mars (15-kii Maarso, maalin dabbaaldegyo diimeed oo Rome ah) 44 BC. Ka dib dilkii Kaysar waxaa bilaawday dagaallo sokeeye oo isdaba joog ah oo dawladdii dastuuriga ahayd ee jamhuuriyadda si buuxda looma soo celin. Kaysar abtigiis iyo dhaxalka la korsaday Octavian ayaa kor u kacayAwoodda keli ah ka dib markii uu ka adkaaday kuwii ka soo horjeeday dagaalkii sokeeye ee ugu dambeeyay ee Jamhuuriyadda Roomaanka iyo bilawga xilligii Boqortooyada Roomaanka . Kaysar waxa uu ahaa qoraa, taariikhyahan, iyo siyaasi karti leh, xisaabaadkiisuna waa il muhiim u ah taariikh nololeedkiisa iyo gaar ahaan ololihiisa milatari. Ilaha kale ee casriga ah waxaa ka mid ah waraaqaha iyo khudbadaha Cicero iyo qoraallada taariikhiga ah ee Sallust. Sida taariikhyahankii Roomaanka Suetonius iyo Plutarch ay ka shaqeeyeen qorista taariikh nololeedka xiga ee Kaysar, taariikh nololeedka Kaysar ayaa qabsaday maskaxda taariikhyahannada badankood, sababtoo ah wuxuu ahaa mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha militariga ugu weyn taariikhda, sida magaciisa (Caesar) loo qaatay. Rome oo dhan isaga oo la macno ah ereyga (Emperor). Julius Caesar waxa uu ka soo muuqday shaqooyin badan oo suugaaneed iyo farshaxan, falsafadiisa siyaasadeed - oo loo yaqaan falsafada Kaysar - waxay ahayd il dhiirigelin ah siyaasiyiin badan oo casri ah. Nuxurka 1 noloshiisa 2 caruurnimadii Kaysar 3 Taariikhda Kaysar 4 Dilka Kaysar 4.1 dunta shirqoolka 4.2 dil 4.3 Dilka kadib 5 aadanaha Kaysar 6 Qoyska Kaysar 7 Kaysar code 8 Xiriirinta laxiriira 9 sidoo kale arag 10 tixraacyo 11 xiriirka dibadda Noloshiisa Julius Caesar waxa uu ka dhashay qoys qadiimi ah oo ka mid ahaa amiirradii Roomaanka , xilligii uu qaan-gaarnimada ahaa, waxa uu ku noolaa waagii ka saarista (ilaalinta sharciga) oo uu soo rogay Marius, oo ah wiilka uu soddogga u yahay. Waxa kale oo uu noolaa waagii kalitalisnimada Sulla iyo waagii hore ee Pompey (hoggaamiyihii Roomaanka) . Julius Caesar waxaa loo arkaa mid ka mid ah tirooyinka milatari ee ugu fiicnaa taariikhda iyo sababta kacaanka ee Rome ka beddelay jamhuuriyad una beddelay boqortooyo. Waxaa jiray taliyayaal badan oo qaatay magaciisa, gaar ahaan wiilkiisa (oo la korsaday) Augustus Caesar iyo Ptolemy XV (Caesarion) wiilkiisa oo ka yimid Cleopatra VII ilaa boqortooyadii Ruushka ayaa qaatay Octavius ​​​​oo ka dhigay bedelka oo haya carshiga isaga ka dib. Waxay ahayd ka dib markii iskahorimaadkii u dhexeeyay Marcus Antonis iyo Octavius ​​ay ku guuleysteen oo ka adkaadeen Marcus Antonis iyo lammaanihiisii ​​Cleopatra VII Antonis iyo Cleopatra ayaa isdilay 30 BC caruurnimadii Kaysar Ulysses Caesar ma ahayn ilmo iska caadi ah, balse laga soo bilaabo sannadihiisii ​​hore waxa uu lahaa astaamo, muuqaalo, iyo karti aan la soo koobi karin oo yaab iyo amakaag ku kicisay. Ilmaha Ulysses waxa lagu gartaa caqli-galnimo, deeqsinimo, deeqsinimo, wax-siin, gobnimo, geesinnimo, cad-cad, daacadnimo, iyo la tacaalidda arrimaha iyo arrimaha muuqaallada oo aan ka madhnayn halis soo jiidasho leh. Xilli aanay asaagiis dan ka lahayn waxa hareerahooda ka dhacaya. In kasta oo la isku dayay in uu suuqooda iyo faraantiyadooda aan heesan, kana cayilan gaajo, haddana waxa uu ku sii socday iyaga oo aan dan ka lahayn. Dhalinyarnimadiisiina wuu sii waday, isagoo aan dabaylo qaadin, indho dumar qurux badanna uma soo jiidan. Waxana uu awood u lahaa in uu xidhiidh bulsho oo badan oo kala duwan la yeesho raggii kala duwanaa ee reer Rooma, taas oo uu ku mutaystay qaddarin iyo qaddarin aad u weyn reer Rooma oo ay ku tilmaameen in uu yahay ninka xiga ee Rooma, Sayidkeeda mustaqbalka, iyo boqorkeeda mustaqbalka. Taariikhda Kaysar Julius Caesar ilaa yaraantiisii ​​waxa uu ahaa nin aad u jecel cilmiga,maadaama uu Giriiga ku bartay culuum badan,maadaama Giriigu uu ahaa xarunta cilmiga wakhtigaas,taasigii Rooma horena waxa ay caruurtooda u diri jireen si ay wax u bartaan,ka dibna u horumariyaan shaqada siyaasadda. ama wax la mid ah. Kaysar waxa uu ku biiray siyaasadda siyaasadda bilowgiisii, maadaama qoyska Kaysar uu dhaqan ahaan ka soo horjeeday oligarchy-ka xubnaha sharafta leh ee Guurtida. Kaysar wuxuu u yimid inuu raaco dhaqankan. Sulac waxa uu ku xidhay xabsiga muddo kooban , laakiin waxa uu ku guulaystay in uu xidhiidh wanaagsan la yeesho dadka gobta ah muddo toban sannadood ah markii la sii daayey. Xitaa waxaa loo doortay saaxiib cusub oo kuliyada wadaaddada 73 BC. Dabadeedna waxa uu ka mid noqday ciidamadii Roomaanka oo uu ka mid ahaa saraakiishii iyo xisaabiyihii dawladdii Roomaanka ilaa uu ka soo hoggaamiyey ciidankiisa oo loo yaqaannay ciidankii Roomaanka ugu edeb badnaa. Kaysar wuxuu garab istaagay Pompeysi cad isaga oo taageeraya 71 BC. Kaysar, Pompey, iyo Crassus waxay samaysteen dawladdii ugu horreysay ee saddex geesood ah. Inta lagu jiro sagaalkii sano ee ku xigay, Kaysar wuxuu ku mashquulsanaa hogaaminta ololihiisa meelo kala duwan oo adduunka ah, oo ay ku jiraan ballaarinta saameynta Rome ee Gaul ( Faransiiska ) , Suuriya , Masar iyo kuwa kale, halkaas oo inta badan ololihiisa ay ku guuleysteen ilaa heer xiiso leh. , maadaama loo magacaabay guddoomiyaha fog ee Spain si loogu doorto qunsul. Taas ka dib, waxaa loo magacaabay guddoomiyaha Gaul , tani waxay ahayd hawl isaga ku mashquulsanayd sagaal sano, kaas oo uu ka tagay Pompey iyo Crassus si uu u ilaaliyo danihiisa Rome. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jiray kala duwanaansho badan oo u dhaxaysay wakhtigan taas oo ka dhigtay in ay shir dhexdooda ah ku qabtaan Lucca 56 BC. Isku day lagu xallinayo khilaafaadkaas. Pompey waxa loo magacaabay qunsul keliya 52 BC. Ka dib dhimashadii Crassus, taas oo keentay dagaal sokeeye iyo guuldaradii ciidankii Pompey ee Battle of Munda eeIsbaanishka 45 BC ka dibna Kaysar wuxuu ku noqday Rome si uu u noqdo kaligii taliye buuxda. Halkaas oo uu ku soo noqday ka dib guul weyn oo uu ka gaaray Bombay iyo Senatka, kuwaas oo ciidankoodu ahaa in ay wiiqaan ciidanka Kaysar, laakiin xikmadda Kaysar iyo waayo-aragnimada millatari waxay ka dhigtay waxyaabo isaga u wanaagsan. Wuxuu isku dayay inuu hagaajiyo xaaladaha nolosha ee muwaadiniinta Roomaanka, kor u qaado waxtarka dawladda, oo uu ka dhigo mansabyo daacad ah oo la aamini karo, wuxuu ku dhawaaqay 44 BC. Ku saabsan samaynta kalitalisnimadiisa saxda ah ee xukunka joogtada ah ee Rome, laakiin cadawgiisa badan ayaa u maleegay shirqool isaga, natiijadiina waxay ahayd dilkiisii ​​March ee sanadka 44 BC. , taas oo Rome u horseeday dagaal sokeeye oo kale iyo murugo weyn oo ku saabsan khasaarihiisii, sida Marcus Antony ( saaxiibkii Kaysar) iyo Augustus Caesar (wiilka Kaysar ee korsaday) ay ka aargudeen gacan-ku-dhiiglayaashii Kaysar, Brutus (oo la rumaysan yahay inuu yahay ina Kaysar), oo isaga siiyey jagooyin badan iyo magacyo badan oo uu u magacaabay Kaysar noloshiisa.Taliyihii Gallia , si kastaba ha ahaatee, waxa uu ujeediyay tooreyda, iyo sidoo kale Cassius, oo ka mid ahaa ciidanka Kaysar, taas oo dilkii Kaysar ka dhigtay sheeko taariikhi ah oo cajiib ah oo lagu xusay. qorayaal badan, gaar ahaan Shakespeare .Kaas oo uu ku tilmaamay dilkii ugu foosha xumaa taariikhda. Dilka Kaysar Dhacdooyinkii dilkii boqorkii Roomaanka ee Kaysar waxay soo taxnayd bishii March ee sannadkii 44-aad ee BC, waxaana qoray taariikh-yahankii Giriigga ahaa ee Plutarch, dadkii badnaa waxay isugu soo urureen meydkii Kaysar ee la toogtey, "Waxaan Kaysar u dilay ma aha inaan aad u jeclaaday, laakiin waxaan u diley sababtoo ah waxaan u jeclaaday isaga. Waxaan aad u jeclaa Rome, halka qolada kale ee mas'uulka ka ahayd dilka Kaysar, "Casius", uu ahaa mid ka mid ah kuwa ugu neceb iyo xaasidnimada Kaysar. Ka hor shirqoolka, Brutus wuxuu ahaa sayid dulqaad badan oo ka mid ah Boqortooyada Roomaanka, deeqsinimada leh ee uu ula dhaqmo kuwa isaga ka hooseeya, inkasta oo ujeedadiisa ay ahayd mid wanaagsan oo sharaf leh, haddana ma uusan ceebayn nolosha ka dib markii uu ka qayb qaatay dilkii Kaysar oo uu waayay wax kasta. Buugaagta taariikhda waxay xusaan in hogaamiyaha shirqoolku yahay "Casius", maadaama uu yahay maskax-yaqaan xirfad leh, yaqaana sida loo kasbado taageerada dhagar-qabayaasha kale, iyo sida loo fuliyo qorshayn faahfaahsan. Dhimashada Kaysar (rinjiyeynta) ee farshaxan-yaqaanka Faransiiska Jean-Leon Jerome . Matxafka Farshaxanka ee Walters Mawduucyada shirqoolka Xadhkaha shirqoolka ayaa bilaabay inay soo ururiyaan cadaawad sii kordheysa oo loo qabo Kaysar dhinaca Roomaanka, maadaama hogaamiyaha uu noqday qof da 'weyn, kibir badan, hami leh oo doonaya inuu noqdo boqortooyo . Kaysar ilaa Senate-ka. Iyadoo ay soo dhawaatay dhacdo weyn. Iyadoo ay soo dhawaatay dhacdada weyn, saaxiibadii Kaysar iyo xitaa xaaskiisa (Calpurnia) ayaa uga digay inuusan u bixin guriga dawladda wakhtigaas, waxayna u sheegtay inay ka baqday inay wax dhacaan haddii uu halkaas tago, iyada oo Wararka xanta ah ee la faafiyay ee ku saabsan dhagar qabayaashii dilay Kaysar, laakiin mid ka mid ah kuwa u dhow Kaysar ayaa ku qanciyay inuu ka cabsanayo. Dilka Buuga su'aalaha-cusub.svg Maqaalkani waxa uu u baahan yahay in uu dib u eego khabiir ku takhasusay goobtiisa. Khubarada ku takhasusay culuumteeda waxa laga codsanayaa inay dib u eegaan oo ay horumariyaan . ( Janaayo 2016 )Baro sida looga shaqeeyo arrintan si aad meesha uga saarto template-ka. Dadku aad bay ugu soo urureen Senate-ka si ay u soo dhaweeyaan markuu yimaado, Kaysar wuxuu u baxay golaha, oo ay raaceen kuwii shirqoolay, Brutus wuxuu ka codsaday inuu cafiyo Bobliyos oo u oggolaado inuu ku laabto Rome. Kaysarna wuxuu ku jawaabay: Sidee cajiib ah, Brutus ! Ma cafis baad u doontaan isaga? Brutus : Kaysar, Kaysarow, iga raali ahow, anna hortaada ayaan jilba joogsaday, anigoo Publius Semper ka baryaya cafis iyo oggolaansho inuu ku soo noqdo. Kaysar: Haddii aan sida ragga oo dhan ahaan lahaa, way ii fududaan lahayd inaan go'aankayga beddelo, haddii aan qof ka baryo si aan yool u gaaro, racfaanka aan adiga iyo dawarsigaaguba saamayn ayay igu yeelan lahayd, laakiin anigu waan ahay. adag sida xiddig tiir ah. Brutus : laakiin Kaysar. Kaysar: ha murmin! Ma waxaad isku dayaysaa inaad si adag u dhaqaaqdo? Suurtagal ma aha in la raro Kaysar maadaama aysan suurtogal ahayn in la raro Mount Olympus . Decius: Kaysar weyn! Kaysar: Mise Brutus si aan micne lahayn buu iigu baryin oo aad moodday inaan ku gacangelin doono? Cassius : Haddaba gacantaydu ha ku baryootamo! Rome aad u jeclaatay, Kaysar: Haddaba Kaysar ha dhinto. (Kaysar wuu dhintay) Heshiisku waxa uu ahaa in mid kastaaba uu tooriyeeyo ilaa uu ka dhintay dhammaantood iyada oo aanay eedayntu hal qof ku dhicin, nabarkii toorayduna waxa ay ka sii socdeen xiidmaha Julius Kaysar, ilaa uu kii u dambeeyay oo ahaa Brutus aan kor ku soo xusnay uu yimid oo uu mindi ku dhuftay. isaga oo toorreygiisa wata. Dilka kadib Human Caesar Gaius Julius Caesar wuxuu ahaa mid ka mid ah xubnaha qoyska gobalada Roomaanka ee dhowaan ka soo baxay muddo dheer oo qarsoodi ah, iyo sifooyinka, kartida iyo kartida shakhsiyadda aristocratic ee Roomaanka ayaa ka muuqday isaga. taageerayaashii, xataa kuwa ka hooseeya kii isaga u nicmeeyay, Kaysar wuxuu sheegay in xitaa haddii koox tuugo ah iyo dhiig-yacab ay ka caawiyaan inuu difaaco sharaftiisa, uu u abaalgudi doono si la mid ah sida uu u abaalgudo ragga kale. Kaysar waxa uu lahaa hibo badan oo ay ka mid yihiin qorista iyo curinta,waxana uu wakhtigaa Rome ku lahaa buugaag caan ah. Kaysar ma ahayn duurjoogta dabiiciga ah, laakiin taasi liddi ku ah, naxariista uu u qabo dadka waddammada uu qabsanayo waa la wada ogaa, xitaa dagaalladiisii ​​shisheeye, Kaysar ma ahayn mid naxariis daran ujeeddada bahalka, laakiin waa inuu bixiyaa. boolidii ciidamadiisa, waxayna ahayd in la siiyo saadka iyo cuntadii ay u baahnaayeen. Qoyska Kaysar C. Iulii Caesaris quae extant, 1678 Xiriirka Xiriiro badan oo aan la leenahay inta badan haweenka senatarada, gaar ahaan xaaska Cato . Xiriir lala yeesho hooyada Brutus (mid ka mid ah gacan ku dhiiglayaasha Kaysar). naagaha Guurka ugu horreeya ee Cornelia Snelella. Guurka labaad ee Pompeia Sulla (gabadha Pompey). Guurka saddexaad ee Calpurnia Psonis. Guurka afraad ee boqoradda Masar Cleopatra VII . wiilal Julia Caesar wuxuu ka yimid guurkiisii ​​​​ugu horreeyay. Ptolemy Caesar (Caesaron) oo ka yimid Cleopatra , oo noqday Fircoonkii ugu dambeeyay ee Masar, waxaana jira kuwa u maleynaya in wiilkiisa Caesarion la dilay ka dib markii Kaysar la dilay si uusan u sheegan awoodda uu aabihiis Gaius Julius Caesar lahaa. Augustus Kaysar, wiilkii uu korsaday oo noqday boqorkii ugu horreeyay ee Rome. 'Guurka ugu horreeya ee Cornelia Snelella' Waxa uu ku guursaday iyada oo sagaal iyo toban jir ah iyo malaha siddeed iyo toban. Waxay ahayd qurux iyo qurux, waxaana cajiib ah in guurkaas uu raacay amar boqortooyo ah oo ka soo baxay qasrigii Imbaraadoor (Sola) oo nin walba loogu baaqayay inuu furo xaaskiisa mar haddii mid ka mid ah lammaanaha uu si dhow ugu dhow yahay xafladda ( Marius) oo ka soo horjeeda nidaamkiisa macangaga ah. Go’aankaas gar-darrada iyo la yaabka leh, ayaa labadii wiil ee Rooma ee xidhiidhka la lahaa xisbiga (Marius) waxa ay bilaabeen in ay dhamaystiraan furriinka iyaga oo raacaya rabitaanka Imbaraadoorka, kana jawaabaya codsigii uu ka baqayey in uu wax yeelo. oo ku dhacay silsiladiisa, iyo xayiraadiisa, jirdil jidheed, ama masaafurinta Rome. Laakin mawqifka Julius Caesar wuxuu ahaa mid liddi ku ah, inkasta oo xidhiidhka qotoda dheer ee uu la lahaa xisbiga (Marius), uu isagu qaatay hindisaha oo uu ku caddeeyey in uu diiday in uu u hoggaansamo arrintan sababo la xidhiidha gar-qaadid iyo caddaalad-darro dhinac ah, iyo Xidhiidh cajiib ah oo qiiro leh oo ku xidha xaaskiisa, oo uu u hayo jacayl weyn oo aanu la kulmi karin rabitaan.ama xamaasad aan ka fiirsasho lahayn oo ku habsatay dalka Abrito (Sola). Dabadeedna boqorkii cadhadiisa ka war helay ayaa amar ku bixiyey in la dilo (Julius). Laakiin kuwii caanka ahaa ee Rooma ayaa ka baryay isaga, markaasuu keligiis iska daayay, inkastoo uu ka cabsaday isaga. Xeerka Kaysar Taariikhdeeda iyo adeegsigeeda Cipher waxaa loo magacaabay Julius Caesar, kaas oo, sida uu qabo Suetonius , wuxuu u adeegsaday guurguuran saddex xaraf ah si uu u ilaaliyo fariimaha muhiimka ah ee milatariga: Haddii uu leeyahay wax muhiim ah oo uu sheego, wuxuu ku qoray koodh isagoo beddelaya habka xarfaha si aan kelmad loo aqoonsan. Haddii qof rabo inuu fahmo waxa la qoray, waa inuu furfuraa koodka isagoo ku beddelaya xarafka afraad ee alifbeetada midda hore, iyo wixii la mid ah oo isku xiga. Iyadoo cipher Kaysar uu ahaa rikoodhkii ugu horreeyay ee noocaas ah, beddelka kale ee kaydinta ayaa loo yaqaanay in la isticmaalo ka hor. Wiilkii uu adeerka u ahaa Augustus waxa kale oo uu isticmaalay xabagta, laakiin isaga oo u gurguuranaya xaraf dhanka midigta ah (oo ka soo horjeeda alifbeetada Laatiinka za), xarafku uma leexan bilawga alifbeetada. Mar kasta oo uu qoro kelmadaha koodka, waxa uu u qoraa B oo u dhigan A, C oo B ah, iyo wixii la mid ah xarfaha intiisa kale, isaga oo isticmaalaya AA halkii uu ka ahaan lahaa X - Waxaa jira cadaymo muujinaya in Julius Caesar uu sidoo kale isticmaalay habab aad u adag, mid ka mid ah qorayaasha, Olus Gelius, wuxuu tixraacayaa axdi la calaamadeeyay (maanta lumay) isagoo leh: Xitaa waxa jira heshiis si xariifnimo leh u qoran oo uu qoray naxwaha "Probus" oo ku saabsan macnaha qarsoodiga ah ee abuurista waraaqaha Kaysar. Waxtarkeeda Lama garanayo sida uu wax-ku-oolnimada Kaysar wakhtigaas u shaqaynayey, balse waxaa jirta suurtogalnimo sare oo ah in ay si macquul ah ammaan u ahayd, suurtogalnimadaasna waxa ay u badan tahay in inta badan cadawgiisii ​​wakhtigaas ay ahaayeen kuwo aan wax qorin waxna akhriyin, sidaas darteedna aanay go’aan ka gaadhin sifooyin. Qaarkood waxay u malaynayaan in mid ka mid ah cadawga Kaysar uu akhrin karo farriinta isagoo dejinaya xeerkaas, laakiin taariikhyahanadu waxay aaminsan yihiin in taasi aysan dhicin, maadaama aysan jirin wax diiwaan ah ama caddayn taariikheed oo muujinaya jiritaanka farsamo kasta oo lagu ogaanayo beddelka fudud ee wakhtigaas. Xidhiidhada la xidhiidha Qoraal ku saabsan dilkii Julius Caesar iyo odhaahdiisii ​​caanka ahayd ee Brutus: Xitaa adiga, yar! Sidoo kale eeg Liiska Imbaraadoorrada Roomaanka Boqortooyada Roomaanka Inoue (Xaaska Bogod). mwq47a84zw8r8ks4nqpqjmqn5l2yqjc Template:Div col 10 16080 239507 207661 2022-08-06T03:56:29Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki <includeonly><templatestyles src="Div col/styles.css"/><!-- --><div class="div-col {{#ifeq:{{{small|}}}|yes|div-col-small}} {{#ifeq:{{{rules|}}}|yes|div-col-rules}} {{{class|}}}" <!-- -->{{#if:{{{colwidth|}}}{{{gap|}}}{{{style|}}}|<!-- -->style="{{#if:{{{colwidth|}}}|column-width: {{{colwidth}}};}}{{#if:{{{gap|}}}|column-gap: {{{gap}}};}}{{#if:{{{style|}}}|{{{style}}}}}"<!-- -->}}><!-- -->{{#if:{{{content|}}}|{{{content}}}</div>}}<!-- Inventory how many pages use small=yes -->{{#ifeq:{{{small|}}}|yes|[[Category:Pages using div col with small parameter]]}}<!-- --></includeonly>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using div col with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Div col]] with unknown parameter "_VALUE_"; use colwidth= to specify column size |ignoreblank=y | class | colwidth | content | gap | rules | small | style }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> cwqp9gtrnaa6hga4rh0s9vzcnfwr54n Gobolada Isku Tegay ee Ameerika 0 17115 239370 239291 2022-08-05T13:17:23Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}} {{Dalalka |native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka |conventional_long_name = ''United States of America'' |common_name = Mareykan |qaarada = [[Ameerika]] |sawir_calan = Flag of the United States.svg |sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg |image_map = United States (orthographic projection).svg |caasimada = [[Washington]] |luuqadaha = [[Ingiriis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]] |magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]] |magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka |bed = 9,826,675 km<sup>2 |areami² = 3,794,101 sq mi |biyo = 6.76 |population_estimate = 335,075,000 + |population_estimate_year = 2021 |lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo. [[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|{{Flag|United States}}]] [[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|204px|]] Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka. ==Boqolkiiba IMF== ===13%=== ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * [[OECD]] * * [[ICSID]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka == Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada. [[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]] Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag. Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta. Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg. [[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|United States}}]] ===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye=== Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay. ==Juquraafi== Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta. Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed. [[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]] ==Jawiga== Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw. ==Daadka deggan Maraykanka== * {{Flag|United States}} 350,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 153,000+ * {{Flag|Arab League}} 2,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 152,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+ * {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. ==Beeraha iyo xayawaanaadka== Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. ===Taariikh kooban=== Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden. ===Diinta=== Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha. ==Sido kale fiiri== *[[Canada]] *[[Mexico]] {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} {{stub}} n2cq9o789hqd7i4at3k7oexvzhcdo7l 239403 239370 2022-08-05T14:48:41Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}} {{Dalalka |native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka |conventional_long_name = ''United States of America'' |common_name = Mareykan |qaarada = [[Ameerika]] |sawir_calan = Flag of the United States.svg |sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg |image_map = United States (orthographic projection).svg |caasimada = [[Washington]] |luuqadaha = [[Ingiriis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]] |magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]] |magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka |bed = 9,826,675 km<sup>2 |areami² = 3,794,101 sq mi |biyo = 6.76 |population_estimate = 335,075,000 + |population_estimate_year = 2021 |lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo. [[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|]]<Br/>[[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|204px|]] Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka. ==Boqolkiiba IMF== ===15%=== ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * [[OECD]] * * [[ICSID]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka == Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada. [[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]] Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag. Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta. Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg.[[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|United States}}]] ===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye=== Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay. ==Juquraafi== Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta. Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed. [[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]] ==Jawiga== Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw. ==Daadka deggan Maraykanka== * {{Flag|United States}} 350,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 153,000+ * {{Flag|Arab League}} 2,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 152,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+ * {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. ==Beeraha iyo xayawaanaadka== Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. ===Taariikh kooban=== Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden. ===Diinta=== Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha. ==Sido kale fiiri== *[[Canada]] *[[Mexico]] {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} {{stub}} eayjsm9es1qin5w4z4ekxn6lc9g0lj9 239405 239403 2022-08-05T14:50:37Z Mwasoge 29030 /* Daadka deggan Maraykanka */ wikitext text/x-wiki {{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}} {{Dalalka |native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka |conventional_long_name = ''United States of America'' |common_name = Mareykan |qaarada = [[Ameerika]] |sawir_calan = Flag of the United States.svg |sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg |image_map = United States (orthographic projection).svg |caasimada = [[Washington]] |luuqadaha = [[Ingiriis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]] |magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]] |magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka |bed = 9,826,675 km<sup>2 |areami² = 3,794,101 sq mi |biyo = 6.76 |population_estimate = 335,075,000 + |population_estimate_year = 2021 |lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo. [[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|]]<Br/>[[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|204px|]] Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka. ==Boqolkiiba IMF== ===15%=== ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * [[OECD]] * * [[ICSID]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka == Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada. [[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]] Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag. Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta. Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg.[[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|United States}}]] ===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye=== Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay. ==Juquraafi== Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta. Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed. [[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]] ==Jawiga== Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw. ==Daadka deggan Maraykanka== * {{Flag|United States}} 350,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 153,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,139,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 152,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+ * {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ .[<Ref>https://www.aljazeera.com/news/2020/3/17/mbs-mbz-a-special-bond-between-two-gulf-princes</Ref>]. ==Beeraha iyo xayawaanaadka== Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. ===Taariikh kooban=== Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden. ===Diinta=== Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha. ==Sido kale fiiri== *[[Canada]] *[[Mexico]] {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} {{stub}} i893ykht4hbqcdnvl8yboum1bnne940 239442 239405 2022-08-05T18:23:15Z 74.12.157.227 /* Daadka deggan Maraykanka */ wikitext text/x-wiki {{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}} {{Dalalka |native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka |conventional_long_name = ''United States of America'' |common_name = Mareykan |qaarada = [[Ameerika]] |sawir_calan = Flag of the United States.svg |sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg |image_map = United States (orthographic projection).svg |caasimada = [[Washington]] |luuqadaha = [[Ingiriis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]] |magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]] |magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka |bed = 9,826,675 km<sup>2 |areami² = 3,794,101 sq mi |biyo = 6.76 |population_estimate = 335,075,000 + |population_estimate_year = 2021 |lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo. [[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|]]<Br/>[[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|204px|]] Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka. ==Boqolkiiba IMF== ===15%=== ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * [[OECD]] * * [[ICSID]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka == Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada. [[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]] Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag. Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta. Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg.[[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|United States}}]] ===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye=== Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay. ==Juquraafi== Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta. Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed. [[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]] ==Jawiga== Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw. ==Daadka deggan Maraykanka== * {{Flag|United States}} 350,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 153,000+ * {{Flag|Arab League}} 3.559,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 152,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+ * {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ [<Ref>https://www.aaiusa.org/demographics</Ref>]. ==Beeraha iyo xayawaanaadka== Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. ===Taariikh kooban=== Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden. ===Diinta=== Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha. ==Sido kale fiiri== *[[Canada]] *[[Mexico]] {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} {{stub}} 6msgz9m2srsa9geermptqliqmkn4txw 239443 239442 2022-08-05T18:25:10Z 74.12.157.227 /* Daadka deggan Maraykanka */ wikitext text/x-wiki {{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}} {{Dalalka |native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka |conventional_long_name = ''United States of America'' |common_name = Mareykan |qaarada = [[Ameerika]] |sawir_calan = Flag of the United States.svg |sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg |image_map = United States (orthographic projection).svg |caasimada = [[Washington]] |luuqadaha = [[Ingiriis]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]] |magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]] |magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = |Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka |bed = 9,826,675 km<sup>2 |areami² = 3,794,101 sq mi |biyo = 6.76 |population_estimate = 335,075,000 + |population_estimate_year = 2021 |lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar |wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |furaha_wadanka lagu galo = 1 |footnote1 = |footnote2 = }} '''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo. [[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|]]<Br/>[[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|204px|]] Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka. ==Boqolkiiba IMF== ===15%=== ==Xubin== * [[IADB]] * * [[NATO]] * * [[OECD]] * * [[ICSID]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka == Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada. [[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]] Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag. Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta. Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg.[[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|United States}}]] ===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye=== Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay. ==Juquraafi== Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta. Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed. [[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]] ==Jawiga== Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw. ==Daadka deggan Maraykanka== * {{Flag|United States}} 350,195,000+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 130,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 153,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,559,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 152,000+ * {{Flag|Nigeria}} 200,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 255,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * 🇪🇺 Europeans: 1,388,900++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+ * {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+ [<Ref>https://www.aaiusa.org/demographics</Ref>]. ==Beeraha iyo xayawaanaadka== Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. ===Taariikh kooban=== Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden. ===Diinta=== Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha. ==Sido kale fiiri== *[[Canada]] *[[Mexico]] {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} {{stub}} 2eqj70dc5tr1slyi3reisve4wqwxpht Baaskiil 0 18242 239467 236786 2022-08-06T01:51:14Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Bad template}} {{Medium low article}} [[File:Left side of Flying Pigeon.jpg|thumb|Baaskiil kan ugu caansan caalamka waa kan shiineska ah loona yaqaan [[Flying Pigeon]], kaaso laga sameeyay 500 milyan oo xabo.<ref name="Koeppel2007">{{Citation |title= Flight of the Pigeon |last= Koeppel |first= Dan |magazine= [[Bicycling (magazine)|Bicycling]] |date= January–February 2007 |volume= 48 |issue= 1 |ISSN=0006-2073 |publisher= [[Rodale, Inc.]] |pages= 60–66 |url=https://books.google.com/books?id=isUDAAAAMBAJ&pg=PA60 |accessdate= 2012-01-28 }}</ref>|424x424px]] [[File:Set of bicycles in Buenos Aires.JPG|thumb|Xayn Baaskiilo ah oo yaal meel ka mid ah ( [[Buenos Aires]]).|428x428px]] [[File:Mexico City Cycling.webm|thumbnail|Dad ka wata baaskiillo [[Mexico City]].|425x425px]] [[File:Campana clásica de bicicleta (sonido) 02.wav|thumb|Classic bell of a bicycle]] [[File:Flickr_-_DavidDennisPhotos.com_-_Bikes_in_Luxor.jpg|thumb|baaskiillo is agyaal|422x422px]] [[File:Winther_bicycle.jpg|thumb|bushkuleeti|420x420px]] [[File:Pictograms-nps-bicycle_trail-2.svg|thumb|Astaanta ogolaashaha baaskiil wadoowga|270x270px]] '''Baaskiil''', '''Bushkuleeti''' ({{lang-ar|دراجة هوائية}}; {{lang-en|bicycle}}) waa nooc ka mid ah gaadiidka oo ku shaqeeya dhaqdhaqaaq bin aadanka, waxayna shaqaysaa ama orodaa markii la cadaadiyo badeelka ku xiran siliska oo isna sii cadaadiya  giraanta (lugta) dambe ee baaskiilka,Baaskiilku waa hal raadle, macnaha hal raad buu ka tagaa, baaskiilku wuxuu ka mid yahay aaladaha aan lahayn aasaaska sugnaashaha dhinacyada, marka uu taaganayahay, wuxuuna kala mid yahay {{{mootada}}}, dhaqaaqa cagta hore iyo tan dambe aya waxaa u dhexeeya kala duwanaansho aad u yar marka uu dhaqaaqu bilaabanayo. waxaa la sameeyay baaskiilka qarnigii 19aad [[yurub]],[[ caalamka]] waxa taala ku dhawaad [[bilyan]] iyaga ah, taaso sheegaysa in[[ baabuur]]<nowiki/>kiiba labo la dheeryhay, waxaa loo adeegsadaa safarka, shaqada, cayaarta caruurta, jir dhiska, ciidanka iyo booliska, boostada iyo tartanka, baaskiilkii u horeeyay ayaa ahaa mid aan lahayn badeelada silsilada ku shaqaysa [[cadaadis]]<nowiki/>ka, wuxuu ka koobnaa kaliya lugo isteerin iyo haykal isku xira intaas, socdaalka waayaha ayaa keenay is bedellada ku dhacay baaskiilka, toostoosinta ama wax ku darkiisa, baaskiilka samaytiisa ayaa waxaa keenay warshadaha oo waagaas dadka ku cusbaa,  == Qeexida baaskiilka ==  waa aalad socdaaleed ka samaysan labo taayar, oo taayarka dambe uu ku xiranyahya silis, kaasoo isna ku sii xiriirsan badeelada cadaadiska lugaha, lugta hore ayaa ku xiriirsan isteerinka kaasoo keena in marba aan dhinac u wadno baaskiilka, haykal bir ka samaysan ayaa isku haya intaas oo walax, wuxuuna dusha gadaal ku leeyahay kursi uu ku fariisto wadaha baaskiilka, baaskiilka ayaa ka kooban intaan  hoose: * [[lugo]] ([[taayar]]<nowiki/>o) * [[silsilad]] * [[badeelo]] * [[kursi]] * iyo [[isteerin]]<br>qaar ayaa leh [[farriin]], [[toosh]][[layr|,]] [[diinimo]] ku shaqeeya, iyo [[hoon]] ama [[gambaleel]]. == Taariikhda Baaskiilka == baaskiilka aad taqaanid maanta marki u horaysay waxaa iskudayay sameyntiisa [[itaaliyaan]]<nowiki/>kii la oran jiray[[ Leonardo da Vinci]] dhamaadkii qarnigii 15aad, fikradaas ayaan dadka soo jiidan loomana riyaaqin , waa la iska hilmamay ilaa la soo cusbooneeyay qarnigii 18aad, [[de sivrak]] oo [[faransiis]] ahaa ayaa soo shaac bixiyay baaskiil aan isteerin badeelo iyo silsilad midna lahayn, oo lagu dhaqaajinayo lugaha oo dhulka lagu dhifto wuxuuna u bixiyay  '''célérifére.'''<div>'''<br></div> [[File:Michauxjun.jpg|right|thumb|200x200px|baaskiil 1868]] wixii waagaas ka dambeeayay ayaa hadba is badallo lagu samaynayay baaskiilka, isteerinka ayaa lagu daray sanadkii 1813 markii nin jarmalka u dhashay u hagaajiyay, 1839 ayaa nin faransiis ah u sameeyay badeelada iyo dhamaan qalabka baaskiilka,  == Farrin ama bareeg == [[File:Brake.agr-edit.jpg|thumb|fariinka baaskiilka]] waxaa la qaban karaa fariinka ama<ref>https://www.studytroopers.com/magni-patra-lekhan-in-marathi/</ref> bireega markii loo baahdo in la dhimo orodka ama la hakiyo baaskiilka, waxaa hore u jiray bareeg ku dhex samaysnaa siliska oo halistiisu badneed, waxa ugu fiican bareega cinjirka ka samaysan ee taayarka dambe birtiisa qabta markii fareenka la qabto, [[File:Shimano_xt_rear_derailleur.jpg|right|282x282px|siliska baaskiilka]] == wax tarka baaskiilka == [[File:Cycliste_à_place_d'Italie-Paris.jpg|thumb|232x232px|Qof dumar ah oo wadata baaskiil]] faaiidooyinka baaskeelka waxaa ka mida * shaqo galinta iyo wanaajinta jirka adanaha oo dhan, si loo helo caafimaad waxa kugu filan toban daqiiqo maalinkii * isku dheeli tirnaanta hab dhismeedka jirka  * xoojinta murqaha, wareega [[dhiig]]<nowiki/>a, kala goysyada jirka, hadii 10 daqiiqo lagu dadaalo.<br> * gubida baruurta wadnaha iyo dardar galinta shaqada wadnaha * firfircoonida jirka iyo miisaan dhimista * iyo inuu yahay gaadiid si fudud kuu geyn kara meel dheer iyo meel dhowba. == Dhibta baaskiilka u keeno caruurta == [[File:Half_Wheeler_-_bike.JPG|thumb|398x398px|barida caruurta baaskiil]] ka dhicida ama meel kula dhicida baaskiilka, waxaana ugu daran markay baabuur ama walax kale oo rooraya kula dhacaan, taaso keenta dhimasho 10%. * [[Tour de France]] == Sidoo kale eeg == * [[baaskiil fuul]] * [[mooto]] * aalad * baabuur * isteerin * farriin == tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g200902/A-Bicycle-That-Sharpens-Knives/ A Bicycle That Sharpens Knives] * barahaan booqo * [http://www.yasa.org/ar/Sectiondet.aspx?id2...id  www.yasa.org/ar] * [http://www.arab-cyc.net/vb/showthread.php?1946-IssCiE  www.arab-cyc.net]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.aawsat.com/details.asp?section  www.aawsat.com]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [[:en:Dynamo| en.wikipedia.org/wiki/Dynamo]] * [http://aljariyat.net/wp/  www.aljariyat.net] {{Wayback|url=http://aljariyat.net/wp/ |date=20170910040035 }} == Tixraac == rrij0pfceazqw6ithlsw7jac6tfy9cm Brotist 0 18264 239517 228406 2022-08-06T05:31:38Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki ::''Kani waa maqaal ku saabsan koox ka mid ah noolaha.''. {{Taxobox | image = Protist collage.jpg | image_width = 250px | image_caption = | domain='''[[Eukarya]]''' | regnum_authority = [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1866 | subdivision_ranks = Kooxo ka madax banaan | subdivision = <div> ---- <center>'''Kooxo ka madax banaan'''</center> * [[Fungi]] * [[Dhir]] * [[Xayawaan]] ---- <center>'''Supergroups<ref name="Adl2012">{{cite journal | author = Adl Sina M. | year = 2012 | title = The revised classification of eukaryotes | url = http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | format = PDF | journal = Journal of Eukaryotic Microbiology | volume = 59 | issue = 5 | pages = 429–514 | doi = 10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x | display-authors = etal | ciwaan = Nuqul Archive | access-date = 2015-12-27 | archive-date = 2013-12-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131216183506/http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | dead-url = yes }}</ref> and typical phyla'''</center> * '''Archaeplastida''' ** Red alga ** Glaucophyta * '''SAR supergroup''' ** '''Stramenopiles''' ** '''Alveolata''' *** Apicomplexa *** Ciliophora *** Dinoflagellata ** '''Rhizaria''' *** Cercozoa *** Foraminifera *** Radiolaria * '''Excavate''' ** Euglenozoa ** Percolozoa ** Metamonad * '''Amoebozoa''' * '''Opisthokonta''' ** Choanozoa ---- <center>'''Kuwo kale;<br>kala saarka waa lagu kala duwan yahay'''</center></div> }} '''Brotist''' ({{lang-en|Protist}}; {{lang-ar|طلائعيات}}; loogu dhawaaqo: {{IPAc-en|ˈ|p|r|oʊ|t|ɨ|s|t}}) (magaca [[Saynis]] '''''paraphyletic''''') waa koox balaadhan oo [[noole]] ka tirsan silsilada [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyooyinka nolosha]]. Brotist waa noole yar (ili-maqabatay ah) leh [[unug|hal unug]], kaasi oon lahayn waslad (ama xubno is-heystaa ama iskuxidhan). Wakhtiyadii hore waxaa kooxdan lagu dari jiray dhinaca [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyada Brotistai]], laakiin xadaarada iyo [[Saynis]]ka cusub ee maanta waxaa loo aqoonsaday in Brotista ka tirsan tahay [[lafdhabar la'ley]]da (noolaha aan lahay [[lafdhabar]]ka).<ref>{{Cite journal | pmid = 14601411 | year = 2003 | author1 = Gooday | first1 = A. J. | title = Benthic foraminifera (Protista) as tools in deep-water palaeoceanography: Environmental influences on faunal characteristics | journal = Advances in marine biology | volume = 46 | pages = 1–90 | doi=10.1016/s0065-2881(03)46002-1 }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0080618| pmid = 24260438 |pmc=3833926| title = Tracking Transmission of Apicomplexan Symbionts in Diverse Caribbean Corals| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 11| pages = e80618| year = 2013| last1 = Kirk | first1 = N. L. | last2 = Ritson-Williams | first2 = R. | last3 = Coffroth | first3 = M. A. | last4 = Miller | first4 = M. W. | last5 = Fogarty | first5 = N. D. | last6 = Santos | first6 = S. R. }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0077044| title = Genetic Differentiation of the Mitochondrial Cytochrome Oxidase ''c'' Subunit I Gene in Genus ''Paramecium'' (Protista, Ciliophora)| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 10| pages = e77044| year = 2013| last1 = Zhao | first1 = Y. | last2 = Gentekaki | first2 = E. | last3 = Yi | first3 = Z. | last4 = Lin | first4 = X. |pmc= 3812207 |pmid=24204730}}</ref> An equivalent term '''Protoctista''' is used for these organisms by various organisations and institutions.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0011916| pmid = 20689856 |pmc=2914069| title = Marine Biodiversity in the Caribbean: Regional Estimates and Distribution Patterns| journal = PLoS ONE| volume = 5| issue = 8| pages = e11916| year = 2010| last1 = Miloslavich | first1 = P. | last2 = Díaz | first2 = J. M. | last3 = Klein | first3 = E. | last4 = Alvarado | first4 = J. J. | last5 = Díaz | first5 = C. | last6 = Gobin | first6 = J. | last7 = Escobar-Briones | first7 = E. | last8 = Cruz-Motta | first8 = J. J. | last9 = Weil | first9 = E. | last10 = Cortés | first10 = J. | last11 = Bastidas | first11 = A. C. | last12 = Robertson | first12 = R. | last13 = Zapata | first13 = F. | last14 = Martín | first14 = A. | last15 = Castillo | first15 = J. | last16 = Kazandjian | first16 = A. | last17 = Ortiz | first17 = M. }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 17173305 | year = 2007 | author1 = Martínez-Girón | first1 = R | title = Pitfall in sputum cytology: Protoctista resembling adenocarcinoma cells | journal = Diagnostic Cytopathology | volume = 35 | issue = 1 | pages = 32–3 | last2 = Ribas-Barceló | first2 = A | doi = 10.1002/dc.20584 |url=http://www.researchgate.net/publication/6627376_Pitfall_in_sputum_cytology_protoctista_resembling_adenocarcinoma_cells }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 12480549 | year = 2003 | author1 = Osaka | first1 = T | title = The protozoa dinoflagellate ''Oxyrrhis marina'' contains selenoproteins and the relevant translation apparatus | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 300 | issue = 1 | pages = 236–40 | last2 = Beika | first2 = A | last3 = Hattori | first3 = A | last4 = Kohno | first4 = Y | last5 = Kato | first5 = K. H. | last6 = Mizutani | first6 = T | doi = 10.1016/S0006-291X(02)02806-1 | url = http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | ciwaan = Nuqul Archive | access-date = 2015-12-27 | archive-date = 2016-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303222815/http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | dead-url = yes }}</ref> =Qeybaha Boqortooyooyinka= In kastoo kala qeybinta kooxaha boqortooyada ee biyoloji lagu kala duwan yahay, wadanka [[Maraykanka]] iyo [[Kanada]] waxay qeybahaasi ka dhigaan ilaa lix kooxood ([[Xayawaan]], [[Dhir]], [[Fungi]], [[Brotista]], [[Arjaeya]], [[Bakteriya]]); halka wadanada ay ka mid yihiin [[Ingiriis]]ka, [[Hindiya]], [[Australia]], [[Latin Amerika]], meelo badan oo [[Afrika]] ah iyo wadano kale waxay aqoonsadeen kaliya shan koox oo ka tirsan boqortooyada, kuwaasi oo kala ah: Xayawaanka, Dhirta, Fungiga, Brotistaha iyo Bakteriyada.<ref>Huber M, Knottnerus JA, Green, L., van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D, Smid H. BMJ 2011; 343 (d4163) http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf {{Wayback|url=http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf |date=20201019133625 }}</ref> {{clade |1={{clade |label1=[[Noole]] |1={{clade |1=Boqortooyo [[Dhir]] |2=Boqortooyo [[Xayawaan]] |3=Boqortooyo [[Brotist]] |4=Boqortooyo [[Bakteriya]] |5=Boqortooyo [[Fungi]] }} }} }} =Qoraalo Kale= * [[Dhakhtar]] * [[Cilmi]] * [[Aqoon]] * [[Caafimaad]] =Tixraac= * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g20031022/Those-Resilient-Germs-How-They-Rebound/ Those Resilient Germs—How They Rebound] {{Reflist}} {{commons|Category:Protists}} {{Gumud}} [[Category:Aqoon]] [[Category:Waxbarsho]] [[Category:Bayoloji]] [[Category:Geedaha]] [[Category:Saynis]] [[Category:Dhir]] [[Category:Qeybaha Geedka]] [[Category:Noole]] [[Category:Juqraafi]] [[Category:Kheyraadka Dabiiciga]] [[Category:Dhul]] [[Category:Xayawaan]] [[Category:Cilmi]] amqody6embuhmkixv2oskwabqmrox80 239518 239517 2022-08-06T05:40:01Z EnsiklopediaXylon 31252 Noqay bedelaadka 239517 ee sameeyay [[Special:Contributions/EnsiklopediaXylon|EnsiklopediaXylon]] ([[User talk:EnsiklopediaXylon|hadal]]) wikitext text/x-wiki ::''Kani waa maqaal ku saabsan koox ka mid ah noolaha.''. {{Taxobox | fossil_range = [[Neoproterozoic]] – Recent | image = Protist collage.jpg | image_width = 250px | image_caption = | domain='''[[Eukarya]]''' | regnum_authority = [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1866 | subdivision_ranks = | subdivision = <div> ---- <center>'''Kooxo ka madax banaan'''</center> * [[Fungi]] * [[Dhir]] * [[Xayawaan]] ---- <center>'''Supergroups<ref name="Adl2012">{{cite journal | author = Adl Sina M. | year = 2012 | title = The revised classification of eukaryotes | url = http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | format = PDF | journal = Journal of Eukaryotic Microbiology | volume = 59 | issue = 5 | pages = 429–514 | doi = 10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x | display-authors = etal | ciwaan = Nuqul Archive | access-date = 2015-12-27 | archive-date = 2013-12-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131216183506/http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | dead-url = yes }}</ref> and typical phyla'''</center> * '''Archaeplastida''' ** Red alga ** Glaucophyta * '''SAR supergroup''' ** '''Stramenopiles''' ** '''Alveolata''' *** Apicomplexa *** Ciliophora *** Dinoflagellata ** '''Rhizaria''' *** Cercozoa *** Foraminifera *** Radiolaria * '''Excavate''' ** Euglenozoa ** Percolozoa ** Metamonad * '''Amoebozoa''' * '''Opisthokonta''' ** Choanozoa ---- <center>'''Kuwo kale;<br>kala saarka waa lagu kala duwan yahay'''</center></div> }} '''Brotist''' ({{lang-en|Protist}}; {{lang-ar|طلائعيات}}; loogu dhawaaqo: {{IPAc-en|ˈ|p|r|oʊ|t|ɨ|s|t}}) (magaca [[Saynis]] '''''paraphyletic''''') waa koox balaadhan oo [[noole]] ka tirsan silsilada [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyooyinka nolosha]]. Brotist waa noole yar (ili-maqabatay ah) leh [[unug|hal unug]], kaasi oon lahayn waslad (ama xubno is-heystaa ama iskuxidhan). Wakhtiyadii hore waxaa kooxdan lagu dari jiray dhinaca [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyada Brotistai]], laakiin xadaarada iyo [[Saynis]]ka cusub ee maanta waxaa loo aqoonsaday in Brotista ka tirsan tahay [[lafdhabar la'ley]]da (noolaha aan lahay [[lafdhabar]]ka).<ref>{{Cite journal | pmid = 14601411 | year = 2003 | author1 = Gooday | first1 = A. J. | title = Benthic foraminifera (Protista) as tools in deep-water palaeoceanography: Environmental influences on faunal characteristics | journal = Advances in marine biology | volume = 46 | pages = 1–90 | doi=10.1016/s0065-2881(03)46002-1 }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0080618| pmid = 24260438 |pmc=3833926| title = Tracking Transmission of Apicomplexan Symbionts in Diverse Caribbean Corals| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 11| pages = e80618| year = 2013| last1 = Kirk | first1 = N. L. | last2 = Ritson-Williams | first2 = R. | last3 = Coffroth | first3 = M. A. | last4 = Miller | first4 = M. W. | last5 = Fogarty | first5 = N. D. | last6 = Santos | first6 = S. R. }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0077044| title = Genetic Differentiation of the Mitochondrial Cytochrome Oxidase ''c'' Subunit I Gene in Genus ''Paramecium'' (Protista, Ciliophora)| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 10| pages = e77044| year = 2013| last1 = Zhao | first1 = Y. | last2 = Gentekaki | first2 = E. | last3 = Yi | first3 = Z. | last4 = Lin | first4 = X. |pmc= 3812207 |pmid=24204730}}</ref> An equivalent term '''Protoctista''' is used for these organisms by various organisations and institutions.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0011916| pmid = 20689856 |pmc=2914069| title = Marine Biodiversity in the Caribbean: Regional Estimates and Distribution Patterns| journal = PLoS ONE| volume = 5| issue = 8| pages = e11916| year = 2010| last1 = Miloslavich | first1 = P. | last2 = Díaz | first2 = J. M. | last3 = Klein | first3 = E. | last4 = Alvarado | first4 = J. J. | last5 = Díaz | first5 = C. | last6 = Gobin | first6 = J. | last7 = Escobar-Briones | first7 = E. | last8 = Cruz-Motta | first8 = J. J. | last9 = Weil | first9 = E. | last10 = Cortés | first10 = J. | last11 = Bastidas | first11 = A. C. | last12 = Robertson | first12 = R. | last13 = Zapata | first13 = F. | last14 = Martín | first14 = A. | last15 = Castillo | first15 = J. | last16 = Kazandjian | first16 = A. | last17 = Ortiz | first17 = M. }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 17173305 | year = 2007 | author1 = Martínez-Girón | first1 = R | title = Pitfall in sputum cytology: Protoctista resembling adenocarcinoma cells | journal = Diagnostic Cytopathology | volume = 35 | issue = 1 | pages = 32–3 | last2 = Ribas-Barceló | first2 = A | doi = 10.1002/dc.20584 |url=http://www.researchgate.net/publication/6627376_Pitfall_in_sputum_cytology_protoctista_resembling_adenocarcinoma_cells }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 12480549 | year = 2003 | author1 = Osaka | first1 = T | title = The protozoa dinoflagellate ''Oxyrrhis marina'' contains selenoproteins and the relevant translation apparatus | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 300 | issue = 1 | pages = 236–40 | last2 = Beika | first2 = A | last3 = Hattori | first3 = A | last4 = Kohno | first4 = Y | last5 = Kato | first5 = K. H. | last6 = Mizutani | first6 = T | doi = 10.1016/S0006-291X(02)02806-1 | url = http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | ciwaan = Nuqul Archive | access-date = 2015-12-27 | archive-date = 2016-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303222815/http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | dead-url = yes }}</ref> =Qeybaha Boqortooyooyinka= In kastoo kala qeybinta kooxaha boqortooyada ee biyoloji lagu kala duwan yahay, wadanka [[Maraykanka]] iyo [[Kanada]] waxay qeybahaasi ka dhigaan ilaa lix kooxood ([[Xayawaan]], [[Dhir]], [[Fungi]], [[Brotista]], [[Arjaeya]], [[Bakteriya]]); halka wadanada ay ka mid yihiin [[Ingiriis]]ka, [[Hindiya]], [[Australia]], [[Latin Amerika]], meelo badan oo [[Afrika]] ah iyo wadano kale waxay aqoonsadeen kaliya shan koox oo ka tirsan boqortooyada, kuwaasi oo kala ah: Xayawaanka, Dhirta, Fungiga, Brotistaha iyo Bakteriyada.<ref>Huber M, Knottnerus JA, Green, L., van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D, Smid H. BMJ 2011; 343 (d4163) http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf {{Wayback|url=http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf |date=20201019133625 }}</ref> {{clade |1={{clade |label1=[[Noole]] |1={{clade |1=Boqortooyo [[Dhir]] |2=Boqortooyo [[Xayawaan]] |3=Boqortooyo [[Brotist]] |4=Boqortooyo [[Bakteriya]] |5=Boqortooyo [[Fungi]] }} }} }} =Qoraalo Kale= * [[Dhakhtar]] * [[Cilmi]] * [[Aqoon]] * [[Caafimaad]] =Tixraac= * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g20031022/Those-Resilient-Germs-How-They-Rebound/ Those Resilient Germs—How They Rebound] {{Reflist}} {{commons|Category:Protists}} {{Gumud}} [[Category:Aqoon]] [[Category:Waxbarsho]] [[Category:Bayoloji]] [[Category:Geedaha]] [[Category:Saynis]] [[Category:Dhir]] [[Category:Qeybaha Geedka]] [[Category:Noole]] [[Category:Juqraafi]] [[Category:Kheyraadka Dabiiciga]] [[Category:Dhul]] [[Category:Xayawaan]] [[Category:Cilmi]] aa265a9u6oim0qwxgkem8znq8oc3bhv 239534 239518 2022-08-06T11:35:32Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki ::''Kani waa maqaal ku saabsan koox ka mid ah noolaha.''. '''Brotist''' ({{lang-en|Protist}}; {{lang-ar|طلائعيات}}; loogu dhawaaqo: {{IPAc-en|ˈ|p|r|oʊ|t|ɨ|s|t}}) (magaca [[Saynis]] '''''paraphyletic''''') waa koox balaadhan oo [[noole]] ka tirsan silsilada [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyooyinka nolosha]]. Brotist waa noole yar (ili-maqabatay ah) leh [[unug|hal unug]], kaasi oon lahayn waslad (ama xubno is-heystaa ama iskuxidhan). Wakhtiyadii hore waxaa kooxdan lagu dari jiray dhinaca [[boqortooyo (biyoloji)|boqortooyada Brotistai]], laakiin xadaarada iyo [[Saynis]]ka cusub ee maanta waxaa loo aqoonsaday in Brotista ka tirsan tahay [[lafdhabar la'ley]]da (noolaha aan lahay [[lafdhabar]]ka).<ref>{{Cite journal | pmid = 14601411 | year = 2003 | author1 = Gooday | first1 = A. J. | title = Benthic foraminifera (Protista) as tools in deep-water palaeoceanography: Environmental influences on faunal characteristics | journal = Advances in marine biology | volume = 46 | pages = 1–90 | doi=10.1016/s0065-2881(03)46002-1 }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0080618| pmid = 24260438 |pmc=3833926| title = Tracking Transmission of Apicomplexan Symbionts in Diverse Caribbean Corals| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 11| pages = e80618| year = 2013| last1 = Kirk | first1 = N. L. | last2 = Ritson-Williams | first2 = R. | last3 = Coffroth | first3 = M. A. | last4 = Miller | first4 = M. W. | last5 = Fogarty | first5 = N. D. | last6 = Santos | first6 = S. R. }}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0077044| title = Genetic Differentiation of the Mitochondrial Cytochrome Oxidase ''c'' Subunit I Gene in Genus ''Paramecium'' (Protista, Ciliophora)| journal = PLoS ONE| volume = 8| issue = 10| pages = e77044| year = 2013| last1 = Zhao | first1 = Y. | last2 = Gentekaki | first2 = E. | last3 = Yi | first3 = Z. | last4 = Lin | first4 = X. |pmc= 3812207 |pmid=24204730}}</ref> An equivalent term '''Protoctista''' is used for these organisms by various organisations and institutions.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1371/journal.pone.0011916| pmid = 20689856 |pmc=2914069| title = Marine Biodiversity in the Caribbean: Regional Estimates and Distribution Patterns| journal = PLoS ONE| volume = 5| issue = 8| pages = e11916| year = 2010| last1 = Miloslavich | first1 = P. | last2 = Díaz | first2 = J. M. | last3 = Klein | first3 = E. | last4 = Alvarado | first4 = J. J. | last5 = Díaz | first5 = C. | last6 = Gobin | first6 = J. | last7 = Escobar-Briones | first7 = E. | last8 = Cruz-Motta | first8 = J. J. | last9 = Weil | first9 = E. | last10 = Cortés | first10 = J. | last11 = Bastidas | first11 = A. C. | last12 = Robertson | first12 = R. | last13 = Zapata | first13 = F. | last14 = Martín | first14 = A. | last15 = Castillo | first15 = J. | last16 = Kazandjian | first16 = A. | last17 = Ortiz | first17 = M. }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 17173305 | year = 2007 | author1 = Martínez-Girón | first1 = R | title = Pitfall in sputum cytology: Protoctista resembling adenocarcinoma cells | journal = Diagnostic Cytopathology | volume = 35 | issue = 1 | pages = 32–3 | last2 = Ribas-Barceló | first2 = A | doi = 10.1002/dc.20584 |url=http://www.researchgate.net/publication/6627376_Pitfall_in_sputum_cytology_protoctista_resembling_adenocarcinoma_cells }}</ref><ref>{{Cite journal | pmid = 12480549 | year = 2003 | author1 = Osaka | first1 = T | title = The protozoa dinoflagellate ''Oxyrrhis marina'' contains selenoproteins and the relevant translation apparatus | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 300 | issue = 1 | pages = 236–40 | last2 = Beika | first2 = A | last3 = Hattori | first3 = A | last4 = Kohno | first4 = Y | last5 = Kato | first5 = K. H. | last6 = Mizutani | first6 = T | doi = 10.1016/S0006-291X(02)02806-1 | url = http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | ciwaan = Nuqul Archive | access-date = 2015-12-27 | archive-date = 2016-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303222815/http://zoologia.biologia.uasnet.mx/protozoos/protozoa83.pdf | dead-url = yes }}</ref> =Qeybaha Boqortooyooyinka= In kastoo kala qeybinta kooxaha boqortooyada ee biyoloji lagu kala duwan yahay, wadanka [[Maraykanka]] iyo [[Kanada]] waxay qeybahaasi ka dhigaan ilaa lix kooxood ([[Xayawaan]], [[Dhir]], [[Fungi]], [[Brotista]], [[Arjaeya]], [[Bakteriya]]); halka wadanada ay ka mid yihiin [[Ingiriis]]ka, [[Hindiya]], [[Australia]], [[Latin Amerika]], meelo badan oo [[Afrika]] ah iyo wadano kale waxay aqoonsadeen kaliya shan koox oo ka tirsan boqortooyada, kuwaasi oo kala ah: Xayawaanka, Dhirta, Fungiga, Brotistaha iyo Bakteriyada.<ref>Huber M, Knottnerus JA, Green, L., van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D, Smid H. BMJ 2011; 343 (d4163) http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf {{Wayback|url=http://savenhshomeopathy.org/wp-content/uploads/2012/09/Huber-Definition-Health-BMJ-21.pdf |date=20201019133625 }}</ref> {{clade |1={{clade |label1=[[Noole]] |1={{clade |1=Boqortooyo [[Dhir]] |2=Boqortooyo [[Xayawaan]] |3=Boqortooyo [[Brotist]] |4=Boqortooyo [[Bakteriya]] |5=Boqortooyo [[Fungi]] }} }} }} =Qoraalo Kale= * [[Dhakhtar]] * [[Cilmi]] * [[Aqoon]] * [[Caafimaad]] =Tixraac= * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g20031022/Those-Resilient-Germs-How-They-Rebound/ Those Resilient Germs—How They Rebound] {{Reflist}} {{commons|Category:Protists}} {{Gumud}} [[Category:Aqoon]] [[Category:Waxbarsho]] [[Category:Bayoloji]] [[Category:Geedaha]] [[Category:Saynis]] [[Category:Dhir]] [[Category:Qeybaha Geedka]] [[Category:Noole]] [[Category:Juqraafi]] [[Category:Kheyraadka Dabiiciga]] [[Category:Dhul]] [[Category:Xayawaan]] [[Category:Cilmi]] fzuwfxmwcumvw2qj57ghp2uvdnuw10f Carabta 0 19664 239455 236943 2022-08-05T19:24:45Z 74.12.157.227 /* Sidoo Kale Fiiri */ wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group |group = Carabta <br/> <small>{{lang|ar|العرب}}</small> <br/> <small>''Al-ʿArab''</small> |image = |population = {{Circa|450|500 million}}<ref>Margaret Kleffner Nydell [https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec Understanding Arabs: A Guide For Modern Times], Intercultural Press, 2005, ISBN 1931930252, page xxiii, 14</ref> |region1 = {{flag|Arab League|Midowga Carabta}} |pop1 = 423 milyan<ref>total population 450 million, [[CIA Factbook]] estimates an Arab population of 450 million, see article text.</ref> |region2 = {{flagcountry|Brazil}} |pop2 = 9,000,000<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200505/the.arabs.of.brazil.htm|title=Saudi Aramco World : The Arabs of Brazil|work=saudiaramcoworld.com|quote=Of Brazil’s 186 million inhabitants, an estimated nine million, or five percent, can point to roots in the Middle East}}</ref> |region3 = {{flagcountry|France|Faransiiska}} |pop3 = 5,880,000<ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/13377324 |title=France's ethnic minorities: To count or not to count |magazine=The Economist |date=26 March 2009 |accessdate=12 July 2013}}</ref> |region4 = {{flagcountry|Argentina}} |pop4 = 4,500,000<ref name="Fearab.org.ar">{{cite web |url=http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |title=الهجرة السورية اللبنانية إلى الأرجنتين |publisher=Fearab.org.ar |accessdate=13 April 2010 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Lixaad 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620004217/http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |dead-url=yes }}</ref> |region5 = {{flagcountry|USA}} |pop5 = 3,500,000<ref name="The Arab American Institute">{{cite web |url=http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |title=The Arab American Institute |publisher=Aaiusa.org |accessdate=17 September 2011 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=1 June 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060601221810/http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |dead-url=yes }}</ref> |region6 = {{flagcountry|Turkey}} |pop6 = 1.800.000 -2.600.000<ref name=JoshuaProject>{{cite web|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=TU|title=Country - Turkey :: Joshua Project Joshua Project|author=Joshua Project|publisher=|accessdate=24 March 2015}}</ref> |region8 = {{flagcountry|Israel}} |pop8 = 1,700,000 |region9 = {{flagcountry|Venezuela}} |pop9 = 1,600,000<ref name="thedailybeast.com">{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2013/09/15/abdel-el-zabayar-from-parliament-to-the-frontlines.html|title=Abdel el-Zabayar: From Parliament to the Frontlines|work=The Daily Beast}}</ref> |region10 = {{flagcountry|Colombia}} |pop10 = 1,500,000<ref name="Las mil y una historias">{{cite web|title= Las mil y una historias|url= http://www.semana.com/especiales/articulo/las-mil-historias/68653-3|publisher= semana.com|year= 2004|language= Spanish}}There is an estimated population of 1,500,000 Arabs in Colombia.</ref> |region11 = {{flagcountry|Iran}} |pop11 = 1,500,000<ref name="Iran">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|title=Iran|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|archivedate=3 February 2012|accessdate=3 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive}}</ref> |region12 = {{flagcountry|Italy}} |pop12 = 1,500,000<ref>{{Cite web|title = Islam in Italy - Euro-Islam: News and Analysis on Islam in Europe and North America|url = http://www.euro-islam.info/country-profiles/italy/|website = www.euro-islam.info|access-date = 2016-02-09}}</ref> |region13 = {{flagcountry|Chad}} |pop13 = 1,400,000<ref name="cia.gov">{{cite web |url=http://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |title=Iran |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130424020620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |archivedate=24 April 2013 |accessdate=3 August 2013}}</ref> |region14 = {{flagcountry|Mexico}} |pop14 = 1,100,000 <ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm |title=World Statesmen.org |publisher=World Statesmen.org |date= |accessdate=2011-09-17}}</ref> |region15 = {{flagcountry|Chile}} |pop15 = 1,000,000<ref name="aurora-israel.co.il">{{es icon}} [http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ En Chile viven unas 700.000 personas de origen árabe y de ellas 500.000 son descendientes de emigrantes palestinos que llegaron a comienzos del siglo pasado y que constituyen la comunidad de ese origen más grande fuera del mundo árabe.] {{Wayback|url=http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ |date=20100610201209 }}</ref> |region16 = {{flagcountry|United Kingdom}} |pop16 = 500,000 <ref>{{cite web|title=The British Arab|url=http://www.naba.org.uk/CONTENT/articles/Diaspora/british_arabs.htm|publisher=National Association of British Arabs|accessdate=17 April 2012|author= Anthony McRoy}}</ref> |region17 = {{flagcountry|Germany}} |pop17 = 500,000<ref name="cz-herborn.de">{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=http://www.cz-herborn.de/arabische/ |access-date=2016-07-25 |archive-date=2013-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131230235841/http://www.cz-herborn.de/arabische/ |dead-url=yes }}</ref> |region18 = {{flagcountry|Canada}} |pop18 = 450,000 <ref>{{cite web |url=http://www.statcan.gc.ca/pub/89-621-x/89-621-x2007009-eng.htm |title=Statistics Canada |publisher=Statistics Canada |date= |accessdate=2013-07-16 }}</ref> |region19 = {{flagcountry|Netherlands}} |pop19 = 480,000<ref>{{citation|url=http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|title=Dutch media perceived as much more biased than Arabic media – Media & Citizenship Report conducted by University of Utrecht|periodical=Utrecht University|date=10 September 2010|accessdate=29 November 2010|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190228151603/http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|dead-url=yes}}</ref> |region20 = {{flagcountry|Australia}} |pop20 = 350,000<ref>{{cite web|url=http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|title=Monash University Research Repository|publisher=|accessdate=24 March 2015|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=15 April 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050415074055/http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|dead-url=yes}}</ref> |region21 = {{flagcountry|Honduras}} |pop21 = 275,000 <ref>{{cite web |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200104/the.arabs.of.honduras.htm |title=The Arabs of Honduras |publisher=Saudi Aramco World |date= |accessdate=2014-04-08 }}</ref> |languages = [[Carabi|Noocyo badan Af Carabi ah]], Lahjado Suuqi ah,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "Ķuāḍa." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008] {{Wayback|url=http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 |date=20190713113954 }}: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as Ķuḍā'ī were: Kalb [q.v.], Djuhayna, Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra, Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh"</ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbors in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar."</ref> [[Af Faransiis]], [[Af Ingiriis]], Af Yuhuudi, Razihi |religions=Ugu badan [[Sunni Islam|Sunni]] (sidoo kale [[Shiico]], Ibadi Islam); tiro yar [[Masiixiyad]], Druzes, Bahá'í, noocyo kale,<ref>{{cite book|last1=Sharif|first1=William|title=Christianity, Islam and Secular Criticism|date=2010|page=44}}</ref> iyo khuraafaad<ref>Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia - Page 332, Josef W. Meri - 2005</ref><ref>An Introduction to the Baha'i Faith - Page 88, Peter Smith - 2008</ref> |related = <!-- Please do not change this section without reaching a consensus. Jews, Assyrians etc. are already Semitic--> Kuwo kale fiiri Dadka Afroasiatic }} '''Carabta''' ({{lang-ar|عرب}}, ''‘Carab'') waa [[dad|qoomiyad dad]] ah kuwaasi oo leh asal, isir, farac iyo tafiir kala duwan; isla markaana leh [[diin]] iyo dhaqan kala duwan laakiin dhammaantood kuwada hadla [[Af Carabi|Luuqada Af Carabiga]].<ref>{{cite web |url=http://www.cags.org.ae/cb404c1.pdf |title=Genetic Disorders in Arabs |author=Ghazi Omar Tadmouri |publisher=[[Centre for Arab Genomic Studies]] |date=17 March 2011 |accessdate=4 December 2013}}</ref> Intaas waxaa dheer, dadka Carabta ahi waxay intooda u badan degan yihiin * [[Bariga Dhexe]]*, [[Waqooyiga Afrika]]*, iyo [[Badweynta Hindiya]]*`. ==Sidoo Kale Fiiri== * [[Islaam]] * * * [[Af Carabi]] * * [[Jaamacada Carabta]] * * * [[Bariga Dhexe]] * * * [[Midowga Afrika]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Duni|Dunida iyo maanta]] * * ==Tixraac== {{reflist}} {{gumud}} {{Portal bar|Carabta}} [[Category:Siyaasad]] nfksov79orqnkrtypkwnikm7baly3m9 239456 239455 2022-08-05T19:27:19Z 74.12.157.227 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group |group = Carabta <br/> <small>{{lang|ar|العرب}}</small> <br/> <small>''Al-ʿArab''</small> |image = |population = {{Circa|450|500 million}}<ref>Margaret Kleffner Nydell [https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec Understanding Arabs: A Guide For Modern Times], Intercultural Press, 2005, ISBN 1931930252, page xxiii, 14</ref> |region1 = {{flag|Arab League|Midowga Carabta}} |pop1 = 423 milyan<ref>total population 450 million, [[CIA Factbook]] estimates an Arab population of 450 million, see article text.</ref> |region2 = {{flagcountry|Brazil}} |pop2 = 9,000,000<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200505/the.arabs.of.brazil.htm|title=Saudi Aramco World : The Arabs of Brazil|work=saudiaramcoworld.com|quote=Of Brazil’s 186 million inhabitants, an estimated nine million, or five percent, can point to roots in the Middle East}}</ref> |region3 = {{flagcountry|France|Faransiiska}} |pop3 = 5,880,000<ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/13377324 |title=France's ethnic minorities: To count or not to count |magazine=The Economist |date=26 March 2009 |accessdate=12 July 2013}}</ref> |region4 = {{flagcountry|Honduras}} |pop4 = 4,500,000<ref name="Fearab.org.ar">{{cite web |url=http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |title=الهجرة السورية اللبنانية إلى الأرجنتين |publisher=Fearab.org.ar |accessdate=13 April 2010 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Lixaad 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620004217/http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |dead-url=yes }}</ref> |region5 = {{flagcountry|USA}} |pop5 = 3,500,000<ref name="The Arab American Institute">{{cite web |url=http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |title=The Arab American Institute |publisher=Aaiusa.org |accessdate=17 September 2011 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=1 June 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060601221810/http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |dead-url=yes }}</ref> |region6 = {{flagcountry|Turkey}} |pop6 = 1.800.000 -2.600.000<ref name=JoshuaProject>{{cite web|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=TU|title=Country - Turkey :: Joshua Project Joshua Project|author=Joshua Project|publisher=|accessdate=24 March 2015}}</ref> |region8 = {{flagcountry|Israel}} |pop8 = 1,700,000 |region9 = {{flagcountry|Venezuela}} |pop9 = 1,600,000<ref name="thedailybeast.com">{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2013/09/15/abdel-el-zabayar-from-parliament-to-the-frontlines.html|title=Abdel el-Zabayar: From Parliament to the Frontlines|work=The Daily Beast}}</ref> |region10 = {{flagcountry|Colombia}} |pop10 = 1,500,000<ref name="Las mil y una historias">{{cite web|title= Las mil y una historias|url= http://www.semana.com/especiales/articulo/las-mil-historias/68653-3|publisher= semana.com|year= 2004|language= Spanish}}There is an estimated population of 1,500,000 Arabs in Colombia.</ref> |region11 = {{flagcountry|Iran}} |pop11 = 1,500,000<ref name="Iran">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|title=Iran|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|archivedate=3 February 2012|accessdate=3 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive}}</ref> |region12 = {{flagcountry|Italy}} |pop12 = 1,500,000<ref>{{Cite web|title = Islam in Italy - Euro-Islam: News and Analysis on Islam in Europe and North America|url = http://www.euro-islam.info/country-profiles/italy/|website = www.euro-islam.info|access-date = 2016-02-09}}</ref> |region13 = {{flagcountry|Chad}} |pop13 = 1,400,000<ref name="cia.gov">{{cite web |url=http://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |title=Iran |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130424020620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |archivedate=24 April 2013 |accessdate=3 August 2013}}</ref> |region14 = {{flagcountry|Mexico}} |pop14 = 1,100,000 <ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm |title=World Statesmen.org |publisher=World Statesmen.org |date= |accessdate=2011-09-17}}</ref> |region15 = {{flagcountry|Chile}} |pop15 = 1,000,000<ref name="aurora-israel.co.il">{{es icon}} [http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ En Chile viven unas 700.000 personas de origen árabe y de ellas 500.000 son descendientes de emigrantes palestinos que llegaron a comienzos del siglo pasado y que constituyen la comunidad de ese origen más grande fuera del mundo árabe.] {{Wayback|url=http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ |date=20100610201209 }}</ref> |region16 = {{flagcountry|United Kingdom}} |pop16 = 500,000 <ref>{{cite web|title=The British Arab|url=http://www.naba.org.uk/CONTENT/articles/Diaspora/british_arabs.htm|publisher=National Association of British Arabs|accessdate=17 April 2012|author= Anthony McRoy}}</ref> |region17 = {{flagcountry|Germany}} |pop17 = 500,000<ref name="cz-herborn.de">{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=http://www.cz-herborn.de/arabische/ |access-date=2016-07-25 |archive-date=2013-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131230235841/http://www.cz-herborn.de/arabische/ |dead-url=yes }}</ref> |region18 = {{flagcountry|Canada}} |pop18 = 450,000 <ref>{{cite web |url=http://www.statcan.gc.ca/pub/89-621-x/89-621-x2007009-eng.htm |title=Statistics Canada |publisher=Statistics Canada |date= |accessdate=2013-07-16 }}</ref> |region19 = {{flagcountry|Netherlands}} |pop19 = 480,000<ref>{{citation|url=http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|title=Dutch media perceived as much more biased than Arabic media – Media & Citizenship Report conducted by University of Utrecht|periodical=Utrecht University|date=10 September 2010|accessdate=29 November 2010|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190228151603/http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|dead-url=yes}}</ref> |region20 = {{flagcountry|Australia}} |pop20 = 350,000<ref>{{cite web|url=http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|title=Monash University Research Repository|publisher=|accessdate=24 March 2015|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=15 April 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050415074055/http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|dead-url=yes}}</ref> |region21 = {{flagcountry|Argentina}} |pop21 = 275,000 <ref>{{cite web |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200104/the.arabs.of.honduras.htm |title=The Arabs of Honduras |publisher=Saudi Aramco World |date= |accessdate=2014-04-08 }}</ref> |languages = [[Carabi|Noocyo badan Af Carabi ah]], Lahjado Suuqi ah,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "Ķuāḍa." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008] {{Wayback|url=http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 |date=20190713113954 }}: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as Ķuḍā'ī were: Kalb [q.v.], Djuhayna, Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra, Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh"</ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbors in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar."</ref> [[Af Faransiis]], [[Af Ingiriis]], Af Yuhuudi, Razihi |religions=Ugu badan [[Sunni Islam|Sunni]] (sidoo kale [[Shiico]], Ibadi Islam); tiro yar [[Masiixiyad]], Druzes, Bahá'í, noocyo kale,<ref>{{cite book|last1=Sharif|first1=William|title=Christianity, Islam and Secular Criticism|date=2010|page=44}}</ref> iyo khuraafaad<ref>Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia - Page 332, Josef W. Meri - 2005</ref><ref>An Introduction to the Baha'i Faith - Page 88, Peter Smith - 2008</ref> |related = <!-- Please do not change this section without reaching a consensus. Jews, Assyrians etc. are already Semitic--> Kuwo kale fiiri Dadka Afroasiatic }} '''Carabta''' ({{lang-ar|عرب}}, ''‘Carab'') waa [[dad|qoomiyad dad]] ah kuwaasi oo leh asal, isir, farac iyo tafiir kala duwan; isla markaana leh [[diin]] iyo dhaqan kala duwan laakiin dhammaantood kuwada hadla [[Af Carabi|Luuqada Af Carabiga]].<ref>{{cite web |url=http://www.cags.org.ae/cb404c1.pdf |title=Genetic Disorders in Arabs |author=Ghazi Omar Tadmouri |publisher=[[Centre for Arab Genomic Studies]] |date=17 March 2011 |accessdate=4 December 2013}}</ref> Intaas waxaa dheer, dadka Carabta ahi waxay intooda u badan degan yihiin * [[Bariga Dhexe]]*, [[Waqooyiga Afrika]]*, iyo [[Badweynta Hindiya]]*`. ==Sidoo Kale Fiiri== * [[Islaam]] * * * [[Af Carabi]] * * [[Jaamacada Carabta]] * * * [[Bariga Dhexe]] * * * [[Midowga Afrika]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Duni|Dunida iyo maanta]] * * ==Tixraac== {{reflist}} {{gumud}} {{Portal bar|Carabta}} [[Category:Siyaasad]] i7d3ty54h34pjdsejnd53xowx5pkahh Jawiil 0 23259 239453 218044 2022-08-05T19:11:05Z 2A02:3037:609:D32D:32:E72C:E12F:B1C8 It's good wikitext text/x-wiki '''Jawiil''' waa [[Magaalo|degmo]] kamid ah degmooyinka gobalka [[Hiiraan|Hiiran]], waxay kutaala dhanka waqooyi ee magaalada [[Beledweyne]] ee xarunta u ah gobolka [[hiiraan]]. Jawiil waxay ku tala bartamaha [[Soomaaliya|somalia]], waxayna 32km u jirta xarunta gobalka [[Hiiraan|Hiiran]] ee [[Beledweyne|Beledwayne]] .Dhinaca waqooyi bari Waxaa ka xiga degmada [[matabaan]] oo 55 km kaga beegan degmada [[jawiil]], waa degmada 6 aad ee gobalka [[Hiiraan|Hiiran]], waxaana dhinaca xuduuda ee [[itoobiya]] ka xiga [[Degmada Feer-feer|feerfeer]] oo ah xadka [[Somalia]] iyo [[DDS]] gobalka [[Somaali galbeed]]. Deeganada hoos yimado waxaa ka mid ah , ilkacado, [[Madiina|makani]], quulale, [[Mareerey|mareere]], Qooqani, [[bacaad]], [[warqumayo |Xadhuunley, warqumayo ]]iyo deegano kalo bada. ==Xaafadaha== jawiil waxey ka koobantahay 4 xafadood oo kala ah (1) [[Xisbiga SYL|SYL]] 2) [[kalabayr]] 3) [[Horseed]] 4) [[Tawakal]] xafada ugu baladhan waa [[kalabayr]]. ==faahfaahin== Degmada waxa ku yala dhowr [[iskoolka kaamcumar|dugsi]], sida jawiil secondary school iyo [[Suuqa madiina|suuqa]] xolaha iyo suuq [[ganacsi]] sido kale xerada ciidamada xooga dalka somalieyeed [[Degmada Howlwadaag|degmada]] waxay ledahay Xero ama garoon ay tababar ku qadan jireen [[Ciidanka Xooga Soomaaliya|ciidanki]] xooga dalka [[Soomaaliya|somalia]] [[Degmada Howlwadaag|degmada]] jawiil waa [[degmo]] caan ku ah beeraha waxa mara kanaalo ku xiran wabiga [[Wabiga Shabeelle|shabeele]], sido kale waxeey muhiim u tahay dhaqaalaha mamulka [[Hirshabeelle]] iyo kastamki [[Degmada Howlwadaag|degmada]] oo dhaqalaha global muhiim u ah. Degamada jawiil waxay u dhawdahay xududaha [[Gobolada Soomaaliya|gobalka]] somalida [[itoobiya]] iyo somalia, waxay dhacdaa goob muhiim u ah isu socodka gadidka gobolada [[Woqooyi|waqooyi]] iyo [[Koonfur|koofurta]]. Jawiil waxaa ku badan oo dego beesha [[Ciise]] [[mudulood]] amaba [[udeejeen]] looyaqaano oo uu kasoo jeedo madaxweynihii ugu horeeyay ee Soomaaliya Aadan Cabdille Cusmaan. {{Degmooyinka Gobolka Hiiraan}} ngpyluxnyhg92bhzlchc6hr57bnz0nk Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku 0 23773 239392 193174 2022-08-05T14:33:49Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Bad template}} {{Medium low article}} '''Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku''' waxay ahaayeen kuwo isdaba-joog ah oo ka soo horjeeda Yuhuudda Bariga Bari ee ka soo horjeeda Boqortooyada Roomaanka intii u dhexeysay 66 iyo 136 CE. Inkastoo dagaalkii Yahuuda ee ugu horreeyay ee Yuhuudda (66-73 CE) iyo kacdoonka Barokhba (132-136 CE) ay ahaayeen mucaarad millatari, waxay ku dadaalayeen inay dib u soo celiyaan dowlad madaxbannaan oo Yahuudi ah, Kitos dagaalku wuxuu ahaa mid ka badan iskahorimaad diineed, badanaa dagaal meel ka baxsan gobolka Judea. Sidaa daraadeed, ilaha qaarkood waxay isticmaalaan ereyga Yuhuud-Roman ah si ay u tilmaamaan kaliya Jabhaddii Hore ee Roomaanka-Roomaankii (66-73 CE) iyo kacdoonkii Bar Kokhba (132-135 CE), halka kuwo kalena ay ku jiraan Kitos War (115-117 CE) ) mid ka mid ah dagaallada Yuhuudda-Roomaanka. Dhibaatooyinka Yuhuudda iyo Roomaanku waxay saameyn weyn ku yeesheen dadka Yuhuudda, iyaga oo ka soo jeeda dad badan oo ku nool Bariga Bari si ay u noqdaan dad tiro yar oo loola cararay. Warsaxaafadeedka Yuhuudda iyo Roomaanka ayaa badanaa loo yaqaanaa musiibo u ah bulshada Yuhuudda. Munaasabaddan ayaa sidoo kale saameyn weyn ku yeeshay diinta Yuhuudda, ka dib markii meeshii cibaadada dhexe ee macbudka 2aad ee Yuhuudda ah, Macbadka Labaad ee Yeruusaalem, ay burburiyeen ciidamada Titus. Inkasta oo uu haystay madax-bannaani Galili ilaa qarnigii 4-aad iyo kadib markii uu ku guuleystay in uu aasaaso madax-bannaanida Yuhuudda ee Sasanay ee ku nool Yeruusaalem 614-617 CE, xukunka Yuhuudda ee qaybo ka mid ah Koofurta ''Levant'' waxa lagu soo celiyay oo kaliya bartamaha- Qarnigii 20aad, iyadoo la aasaasay gobolka casriga ah ee Israa'iil 1948 CE. =Tix= {{stub}} ==See Also== podvvg4z08hibxl22ov7a3cp4so6ztd 239393 239392 2022-08-05T14:34:13Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Jewish Roman Wars]] to [[Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku]] wikitext text/x-wiki {{Bad template}} {{Medium low article}} '''Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku''' waxay ahaayeen kuwo isdaba-joog ah oo ka soo horjeeda Yuhuudda Bariga Bari ee ka soo horjeeda Boqortooyada Roomaanka intii u dhexeysay 66 iyo 136 CE. Inkastoo dagaalkii Yahuuda ee ugu horreeyay ee Yuhuudda (66-73 CE) iyo kacdoonka Barokhba (132-136 CE) ay ahaayeen mucaarad millatari, waxay ku dadaalayeen inay dib u soo celiyaan dowlad madaxbannaan oo Yahuudi ah, Kitos dagaalku wuxuu ahaa mid ka badan iskahorimaad diineed, badanaa dagaal meel ka baxsan gobolka Judea. Sidaa daraadeed, ilaha qaarkood waxay isticmaalaan ereyga Yuhuud-Roman ah si ay u tilmaamaan kaliya Jabhaddii Hore ee Roomaanka-Roomaankii (66-73 CE) iyo kacdoonkii Bar Kokhba (132-135 CE), halka kuwo kalena ay ku jiraan Kitos War (115-117 CE) ) mid ka mid ah dagaallada Yuhuudda-Roomaanka. Dhibaatooyinka Yuhuudda iyo Roomaanku waxay saameyn weyn ku yeesheen dadka Yuhuudda, iyaga oo ka soo jeeda dad badan oo ku nool Bariga Bari si ay u noqdaan dad tiro yar oo loola cararay. Warsaxaafadeedka Yuhuudda iyo Roomaanka ayaa badanaa loo yaqaanaa musiibo u ah bulshada Yuhuudda. Munaasabaddan ayaa sidoo kale saameyn weyn ku yeeshay diinta Yuhuudda, ka dib markii meeshii cibaadada dhexe ee macbudka 2aad ee Yuhuudda ah, Macbadka Labaad ee Yeruusaalem, ay burburiyeen ciidamada Titus. Inkasta oo uu haystay madax-bannaani Galili ilaa qarnigii 4-aad iyo kadib markii uu ku guuleystay in uu aasaaso madax-bannaanida Yuhuudda ee Sasanay ee ku nool Yeruusaalem 614-617 CE, xukunka Yuhuudda ee qaybo ka mid ah Koofurta ''Levant'' waxa lagu soo celiyay oo kaliya bartamaha- Qarnigii 20aad, iyadoo la aasaasay gobolka casriga ah ee Israa'iil 1948 CE. =Tix= {{stub}} ==See Also== podvvg4z08hibxl22ov7a3cp4so6ztd Baabwa Cusub Guinea 0 24127 239346 177243 2022-08-05T12:37:49Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Papua New Guinea]] to [[Baabwa Cusub Guinea]] wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Independent State of Papua New Guinea |native_name = {{small|{{unbulleted list |''Independen Stet bilong Papua Niugini'' |''Papua Niu Gini''}}}} |common_name = Papua New Guinea |image_flag = Flag of Papua New Guinea.svg |image_symbol = National Emblem of Papua New Guinea.svg |symbol_type = [[Emblem of Papua New Guinea|National emblem]] |symbol_width = 125px |national_motto="[[Unity in diversity]]"<ref>{{cite web |title=Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth |work=Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference |date=6 December 2004 |author=Somare, Michael |url=http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060628014059/http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archivedate=2006-06-28 |accessdate=9 August 2007}}</ref> |national_anthem = ''[[O Arise, All You Sons]]''&nbsp;<ref>{{cite web |title=Never more to rise |work=The National (February 6, 2006) |url=http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |accessdate=19 January 2005 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713212154/http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |archivedate=13 July 2007 |df=dmy-all }}</ref><br /><br /><center></center> |image_map = Papua New Guinea (orthographic projection).svg |map_caption = {{map caption |location_color= green}} |languages_type = [[Official language]]s<ref name="cia" /><ref name="sign">{{cite news|url=http://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/274199/sign-language-becomes-an-official-language-in-png|title=Sign language becomes an official language in PNG|publisher=Radio New Zealand|date=21 May 2015}}</ref> |languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Hiri Motu language|Hiri Motu]] |[[Papua New Guinean Sign Language|PNG Sign Language]]|[[Tok Pisin]]}} |demonym = [[Papuan people|Papua New Guinean]] |capital = [[Port Moresby]] |coordinates = {{Coord|9|30|S|147|07|E|type:city}} |largest_city = [[Port Moresby]] |government_type = {{nowrap|[[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]]<br />[[constitutional monarchy]]}} |leader_title1 = [[Monarchy of Papua New Guinea|Monarch]] |leader_name1 = [[Elizabeth II]] |leader_title2 = [[Governor-General of Papua New Guinea|Governor-General]] |leader_name2 = [[Bob Dadae]] |leader_title3 = [[Prime Minister of Papua New Guinea|Prime Minister]] |leader_name3 = [[Peter O'Neill]] |legislature = [[National Parliament of Papua New Guinea|National Parliament]] |sovereignty_type = Independence |sovereignty_note = from [[Australia]] |established_event1 = [[Papua and New Guinea Act 1949]] |established_date1 = 1 July 1949 |established_event2 = Declared&nbsp;and recognised |established_date2 = 16 September 1975 |area_rank = 54th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> |area_magnitude = 1_E12 |area_km2 = 462,840 |area_sq_mi = 178,703 |percent_water = 2 |population_estimate = 8,084,999 <ref>{{cite web|title= Papua New Guinea Population (2016) |url= https://data.worldbank.org/country/papua-new-guinea |website= worldbank.org |accessdate=19 October 2017}}</ref> |population_estimate_year = 2016 census preliminary |population_estimate_rank = 101st |population_census = 5,190,783 |population_census_year = 2000 |population_density_km2 = 15 |population_density_sq_mi = 34.62 |population_density_rank = 201st |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP = $29.481 billion<ref name="imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=96&pr.y=14&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=853%2C634&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Papua New Guinea |publisher=International Monetary Fund |accessdate=25 July 2017}}</ref> |GDP_PPP_rank = 139th |GDP_PPP_per_capita = $3,635<ref name="imf2" /> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal = $21.189 billion<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_rank = 115th |GDP_nominal_year = 2017 |GDP_nominal_per_capita = $2,613<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_per_capita_rank = |Gini_year = 1996 |Gini_change = <!--increase/derease/steady--> |Gini = 50.9 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="gini">{{cite web |title=GINI index |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=3 |publisher=World Bank |accessdate=30 July 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase <!--increase/derease/steady--> |HDI = 0.516 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=2016 Human Development Report|year=2016|accessdate=21 March 2017|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |HDI_rank = 154th |currency = [[Papua New Guinean kina]] |currency_code = PGK |time_zone = [[Australian Eastern Standard Time|AEST]] |utc_offset = +10, +11 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]] |cctld = [[.pg]] |calling_code = [[+675]] }} Papua New Guinea (UK): / Pæp (j) uə ... ɡɪni, pɑː- /, US: / pæpjuə, pɑːpuːə /; [9] Tok Pisin: Papua Niugini; Hiri Motu: Papua Niu Gini) Gobolka Independent ee Papua New Guinea, waa waddan badweynta ah oo ku yaal qeybta bariga ee jasiiradda New Guinea iyo jasiiradaha xeebta ee Melanesia, oo ah gobalka koonfur galbeed ee waqooyiga woqooyiga Australia. Caasimadeeda, oo ku taalla xeebta koonfureed, waa Port Moresby. Qeybta galbeed ee New Guinea waxay sameysey gobolada Indonesia ee Papua iyo West Papua. Marka la eego heer qaran, ka dib markii ay xukunto saddex awood oo dibadda ah tan iyo 1884-kii, Papua New Guinea waxay xustay hannaankeeda 1975-kii. Tani waxay ku xigtay 60 sano oo ah maamulkii Australiya, oo bilaabay intii lagu jiray Dagaalkii Dunida I. Waxay noqotay dawlad madaxbannaan oo madax banaan 1975-kii Elizabeth II oo ah madaxa madaxtinnimada wuxuuna noqday xubin ka mid ah Dawlada Dhexe ee Midawga Afrika. Papua New Guinea waa mid ka mid ah dalal dhaqameedyada kala duwan ee adduunka. Sidoo kale waa mid ka mid ah kuwa ugu miyiga ah, iyada oo 18% kaliya ay dadku ku nool yihiin xarumaha magaalooyinka. [10] Waxaa jira 852 luqadood oo loo yaqaanno waddanka, kuwaas oo 12 ka mid ah aan hadda laheyn kuwa ku hadla luuqada la yaqaan. [11] Inta badan dadweynaha in ka badan 7 milyan oo qof ayaa ku nool bulshooyinka caan ah, kuwaas oo ah luuqadaha kala duwan. [12] Wadanku waa mid ka mid ah adduunka ugu yaraan sahaminta, dhaqanka iyo juquraafi ahaan. Waxaa la ogyahay in ay leeyihiin kooxo badan oo dad aan la diideyn, cilmi-baarayaashuna waxay rumeysan yihiin inay jiraan noocyo badan oo aan la ogeyn oo dhirta iyo xayawaanka gudaha ku jira. ==sido kale fiiri== 1jjyaz6ldgabfquoujkcdn9ta6cprjn 239351 239346 2022-08-05T12:40:21Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Independent State of Papua New Guinea |native_name = {{small|{{unbulleted list |''Independen Stet bilong Papua Niugini'' |''Papua Niu Gini''}}}} |common_name = Papua New Guinea |image_flag = Flag of Papua New Guinea.svg |image_symbol = National Emblem of Papua New Guinea.svg |symbol_type = [[Emblem of Papua New Guinea|National emblem]] |symbol_width = 125px |national_motto="[[Unity in diversity]]"<ref>{{cite web |title=Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth |work=Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference |date=6 December 2004 |author=Somare, Michael |url=http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060628014059/http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archivedate=2006-06-28 |accessdate=9 August 2007}}</ref> |national_anthem = ''[[O Arise, All You Sons]]''&nbsp;<ref>{{cite web |title=Never more to rise |work=The National (February 6, 2006) |url=http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |accessdate=19 January 2005 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713212154/http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |archivedate=13 July 2007 |df=dmy-all }}</ref><br /><br /><center></center> |image_map = Papua New Guinea (orthographic projection).svg |map_caption = {{map caption |location_color= green}} |languages_type = [[Official language]]s<ref name="cia" /><ref name="sign">{{cite news|url=http://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/274199/sign-language-becomes-an-official-language-in-png|title=Sign language becomes an official language in PNG|publisher=Radio New Zealand|date=21 May 2015}}</ref> |languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Hiri Motu language|Hiri Motu]] |[[Papua New Guinean Sign Language|PNG Sign Language]]|[[Tok Pisin]]}} |demonym = [[Papuan people|Papua New Guinean]] |capital = [[Port Moresby]] |coordinates = {{Coord|9|30|S|147|07|E|type:city}} |largest_city = [[Port Moresby]] |government_type = {{nowrap|[[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]]<br />[[constitutional monarchy]]}} |leader_title1 = [[Monarchy of Papua New Guinea|Monarch]] |leader_name1 = [[Elizabeth II]] |leader_title2 = [[Governor-General of Papua New Guinea|Governor-General]] |leader_name2 = [[Bob Dadae]] |leader_title3 = [[Prime Minister of Papua New Guinea|Prime Minister]] |leader_name3 = [[Peter O'Neill]] |legislature = [[National Parliament of Papua New Guinea|National Parliament]] |sovereignty_type = Independence |sovereignty_note = from [[Australia]] |established_event1 = [[Papua and New Guinea Act 1949]] |established_date1 = 1 July 1949 |established_event2 = Declared&nbsp;and recognised |established_date2 = 16 September 1975 |area_rank = 54th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> |area_magnitude = 1_E12 |area_km2 = 462,840 |area_sq_mi = 178,703 |percent_water = 2 |population_estimate = 8,084,999 <ref>{{cite web|title= Papua New Guinea Population (2016) |url= https://data.worldbank.org/country/papua-new-guinea |website= worldbank.org |accessdate=19 October 2017}}</ref> |population_estimate_year = 2016 census preliminary |population_estimate_rank = 101st |population_census = 5,190,783 |population_census_year = 2000 |population_density_km2 = 15 |population_density_sq_mi = 34.62 |population_density_rank = 201st |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP = $29.481 billion<ref name="imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=96&pr.y=14&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=853%2C634&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Papua New Guinea |publisher=International Monetary Fund |accessdate=25 July 2017}}</ref> |GDP_PPP_rank = 139th |GDP_PPP_per_capita = $3,635<ref name="imf2" /> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal = $21.189 billion<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_rank = 115th |GDP_nominal_year = 2017 |GDP_nominal_per_capita = $2,613<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_per_capita_rank = |Gini_year = 1996 |Gini_change = <!--increase/derease/steady--> |Gini = 50.9 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="gini">{{cite web |title=GINI index |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=3 |publisher=World Bank |accessdate=30 July 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase <!--increase/derease/steady--> |HDI = 0.516 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=2016 Human Development Report|year=2016|accessdate=21 March 2017|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |HDI_rank = 154th |currency = [[Papua New Guinean kina]] |currency_code = PGK |time_zone = [[Australian Eastern Standard Time|AEST]] |utc_offset = +10, +11 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]] |cctld = [[.pg]] |calling_code = [[+675]] }} '''Papua New Guinea''' (Tok Pisin: Papua Niugini; Hiri Motu: Papua Niu Gini) Gobolka ''Independent'' ee Papua New Guinea, waa waddan badweynta ah oo ku yaal qeybta bariga ee [[jasiiradda Cusub Guinea]] iyo jasiiradaha xeebta ee [[Melanesia]], oo ah gobalka koonfur galbeed ee waqooyiga woqooyiga [[Australia]]. Caasimadeeda, oo ku taalla xeebta koonfureed, waa [[Port Moresby]]. Qeybta galbeed ee New Guinea waxay sameysey gobolada Indunisiya ee Baabwa iyo West Papua. Marka la eego heer qaran, ka dib markii ay xukunto saddex awood oo dibadda ah tan iyo 1884-kii, Baabwa Cusub Guinea waxay xustay hannaankeeda 1975-kii. Tani waxay ku xigtay 60 sano oo ah maamulkii Australiya, oo bilaabay intii lagu jiray Dagaalkii Dunida I. Waxay noqotay dawlad madaxbannaan oo madax banaan 1975-kii Elizabeth II oo ah madaxa madaxtinnimada wuxuuna noqday xubin ka mid ah Dawlada Dhexe ee Midawga Afrika. Papua New Guinea waa mid ka mid ah dalal dhaqameedyada kala duwan ee adduunka. Sidoo kale waa mid ka mid ah kuwa ugu miyiga ah, iyada oo 18% kaliya ay dadku ku nool yihiin xarumaha magaalooyinka. Waxaa jira 852 luqadood oo loo yaqaanno waddanka, kuwaas oo 12 ka mid ah aan hadda laheyn kuwa ku hadla luuqada la yaqaan. Inta badan dadweynaha in ka badan 7 milyan oo qof ayaa ku nool bulshooyinka caan ah, kuwaas oo ah luuqadaha kala duwan. Wadanku waa mid ka mid ah adduunka ugu yaraan sahaminta, dhaqanka iyo juquraafi ahaan. Waxaa la ogyahay in ay leeyihiin kooxo badan oo dad aan la diideyn, cilmi-baarayaashuna waxay rumeysan yihiin inay jiraan noocyo badan oo aan la ogeyn oo dhirta iyo xayawaanka gudaha ku jira. =Sido kale fiiri= jl00ts21nwst0lh9prz3389joo25nuz 239353 239351 2022-08-05T12:41:27Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Independent State of Papua New Guinea |native_name = {{small|{{unbulleted list |''Independen Stet bilong Papua Niugini'' |''Papua Niu Gini''}}}} |common_name = Papua New Guinea |image_flag = Flag of Papua New Guinea.svg |image_symbol = National Emblem of Papua New Guinea.svg |symbol_type = [[Emblem of Papua New Guinea|National emblem]] |symbol_width = 125px |national_motto="[[Unity in diversity]]"<ref>{{cite web |title=Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth |work=Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference |date=6 December 2004 |author=Somare, Michael |url=http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060628014059/http://www.pm.gov.pg/PMsOffice/PMsoffice.nsf/pages/B6475E51C894229B4A256F6900141A4B?OpenDocument |archivedate=2006-06-28 |accessdate=9 August 2007}}</ref> |national_anthem = ''[[O Arise, All You Sons]]''&nbsp;<ref>{{cite web |title=Never more to rise |work=The National (February 6, 2006) |url=http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |accessdate=19 January 2005 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713212154/http://www.thenational.com.pg/020606/w5.htm |archivedate=13 July 2007 |df=dmy-all }}</ref><br /><br /><center></center> |image_map = Papua New Guinea (orthographic projection).svg |map_caption = {{map caption |location_color= green}} |languages_type = [[Official language]]s<ref name="cia" /><ref name="sign">{{cite news|url=http://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/274199/sign-language-becomes-an-official-language-in-png|title=Sign language becomes an official language in PNG|publisher=Radio New Zealand|date=21 May 2015}}</ref> |languages = {{hlist |[[English language|English]]|[[Hiri Motu language|Hiri Motu]] |[[Papua New Guinean Sign Language|PNG Sign Language]]|[[Tok Pisin]]}} |demonym = [[Papuan people|Papua New Guinean]] |capital = [[Port Moresby]] |coordinates = {{Coord|9|30|S|147|07|E|type:city}} |largest_city = [[Port Moresby]] |government_type = {{nowrap|[[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]]<br />[[constitutional monarchy]]}} |leader_title1 = [[Monarchy of Papua New Guinea|Monarch]] |leader_name1 = [[Elizabeth II]] |leader_title2 = [[Governor-General of Papua New Guinea|Governor-General]] |leader_name2 = [[Bob Dadae]] |leader_title3 = [[Prime Minister of Papua New Guinea|Prime Minister]] |leader_name3 = [[Peter O'Neill]] |legislature = [[National Parliament of Papua New Guinea|National Parliament]] |sovereignty_type = Independence |sovereignty_note = from [[Australia]] |established_event1 = [[Papua and New Guinea Act 1949]] |established_date1 = 1 July 1949 |established_event2 = Declared&nbsp;and recognised |established_date2 = 16 September 1975 |area_rank = 54th <!-- Should match [[List of countries and dependencies by area]] --> |area_magnitude = 1_E12 |area_km2 = 462,840 |area_sq_mi = 178,703 |percent_water = 2 |population_estimate = 8,084,999 <ref>{{cite web|title= Papua New Guinea Population (2016) |url= https://data.worldbank.org/country/papua-new-guinea |website= worldbank.org |accessdate=19 October 2017}}</ref> |population_estimate_year = 2016 census preliminary |population_estimate_rank = 101st |population_census = 5,190,783 |population_census_year = 2000 |population_density_km2 = 15 |population_density_sq_mi = 34.62 |population_density_rank = 201st |GDP_PPP_year = 2017 |GDP_PPP = $29.481 billion<ref name="imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=96&pr.y=14&sy=2015&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=853%2C634&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Papua New Guinea |publisher=International Monetary Fund |accessdate=25 July 2017}}</ref> |GDP_PPP_rank = 139th |GDP_PPP_per_capita = $3,635<ref name="imf2" /> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal = $21.189 billion<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_rank = 115th |GDP_nominal_year = 2017 |GDP_nominal_per_capita = $2,613<ref name="imf2" /> |GDP_nominal_per_capita_rank = |Gini_year = 1996 |Gini_change = <!--increase/derease/steady--> |Gini = 50.9 <!--number only--> |Gini_ref = <ref name="gini">{{cite web |title=GINI index |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=3 |publisher=World Bank |accessdate=30 July 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase <!--increase/derease/steady--> |HDI = 0.516 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=2016 Human Development Report|year=2016|accessdate=21 March 2017|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |HDI_rank = 154th |currency = [[Papua New Guinean kina]] |currency_code = PGK |time_zone = [[Australian Eastern Standard Time|AEST]] |utc_offset = +10, +11 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = [[Right- and left-hand traffic|left]] |cctld = [[.pg]] |calling_code = [[+675]] }} '''{{pagename}}''' (Tok Pisin: Papua Niugini; Hiri Motu: Papua Niu Gini) Gobolka ''Independent'' ee Papua New Guinea, waa waddan badweynta ah oo ku yaal qeybta bariga ee [[jasiiradda Cusub Guinea]] iyo jasiiradaha xeebta ee [[Melanesia]], oo ah gobalka koonfur galbeed ee waqooyiga woqooyiga [[Australia]]. Caasimadeeda, oo ku taalla xeebta koonfureed, waa [[Port Moresby]]. Qeybta galbeed ee New Guinea waxay sameysey gobolada Indunisiya ee Baabwa iyo West Papua. Marka la eego heer qaran, ka dib markii ay xukunto saddex awood oo dibadda ah tan iyo 1884-kii, Baabwa Cusub Guinea waxay xustay hannaankeeda 1975-kii. Tani waxay ku xigtay 60 sano oo ah maamulkii Australiya, oo bilaabay intii lagu jiray Dagaalkii Dunida I. Waxay noqotay dawlad madaxbannaan oo madax banaan 1975-kii Elizabeth II oo ah madaxa madaxtinnimada wuxuuna noqday xubin ka mid ah Dawlada Dhexe ee Midawga Afrika. Papua New Guinea waa mid ka mid ah dalal dhaqameedyada kala duwan ee adduunka. Sidoo kale waa mid ka mid ah kuwa ugu miyiga ah, iyada oo 18% kaliya ay dadku ku nool yihiin xarumaha magaalooyinka. Waxaa jira 852 luqadood oo loo yaqaanno waddanka, kuwaas oo 12 ka mid ah aan hadda laheyn kuwa ku hadla luuqada la yaqaan. Inta badan dadweynaha in ka badan 7 milyan oo qof ayaa ku nool bulshooyinka caan ah, kuwaas oo ah luuqadaha kala duwan. Wadanku waa mid ka mid ah adduunka ugu yaraan sahaminta, dhaqanka iyo juquraafi ahaan. Waxaa la ogyahay in ay leeyihiin kooxo badan oo dad aan la diideyn, cilmi-baarayaashuna waxay rumeysan yihiin inay jiraan noocyo badan oo aan la ogeyn oo dhirta iyo xayawaanka gudaha ku jira. =Juqraafiga= =Sido kale fiiri= hmj4ifjtx5a5eko18350v23ocwu5uv8 Javanese people 0 24251 239474 225961 2022-08-06T02:01:46Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{Bad template}} {{Medium low article}} Jaanceanese (Ngoko Javanese: Madya Javanese: Krama Javanese:, Ngoko Gêdrìk: wòng Jåwå, Madya Gêdrìk: tiyang Jawi, Krama Gêdrìk: Priyantun Jawi, Indonesia: Suku Jawa) waa qowmiyad koox ahaan ah jasiiradda Indonesia ee Java. Iyadoo qiyaastii 100 milyan oo qof (laga soo bilaabo [[2011]]), waxay ka kooban yihiin qowmiyadda ugu weyn ee Indonesia. Waxay inta badan ku yaalaan bartamaha iyo bariga jasiiradda. Waxaa sidoo kale jira dad aad u tiro badan oo ka soo jeeda Javanese inta badan gobollada Indonesia, Malaysia, Singapore, Suriname, [[Masar]], [[Sacuudi Carabiya]] iyo Nederland. Qowmiyadda Javan waxay leeyihiin kooxo badan, sida Mataram, Cirebonese, Osing, Tenggerese, Samin, Naanaan, Banyumasan, iwm. [[File:Traditional Javanese marriage costume.jpg|thumb|right|250px]] Inta badan dadka Javanese waxay isu aqoonsadaan inay noqdaan muslimiin, oo leh aqoonsi tiro yar oo masiixiyiin ah iyo Hindiya. Si kastaba ha ahaatee, ilbaxnimada Javanese waxaa saameyn ku yeeshay in ka badan kun sano oo isdhexgal ah oo ka dhaxeeya dhaqanka Kejawen iyo dhaqanka Indian Hindu-Buddhist, iyo saameyntan ayaa weli muuqata taariikhda Javanese, dhaqanka, caadooyinka iyo farshaxanka. Javanese waxaa loo tixgeliyaa inay yihiin muwaadiniin afaraad ah oo ka mid ah Muslimiinta, adduunka, ka dib Carabta, Bengalis iyo Punjabis. * [https://www.jw.org/jv/ Java language] pqwevrrvji4mssf132nfeexmgmujcbl Indunisiya visa Dalalka 0 24511 239473 176141 2022-08-06T02:00:46Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki Tani waa liiska shuruudaha fiisaha ee [[Indunisiya]]. [[File:Visa requirements for Indonesian citizens.png|upright=3.2|thumb|center|{{legend|red|Indonesia}}{{legend|#22b14c|Visa free access or free visa on arrival}}{{legend|#099BE0|Visa on arrival or eVisa}}{{legend|greenyellow|Visa on arrival}}{{legend|#9bd6d3|[[eVisa]]}}{{legend|lightgrey|Visa required}}]] =Tix= j6uzgoq7edb840p16p4mj03o07w6ppf Jawa Tengah 0 25559 239475 178808 2022-08-06T02:02:26Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Jawa tengah,]] to [[Jawa Tengah]] wikitext text/x-wiki Central Java (Javanese: ꦗꦮꦠꦼꦔꦃ; Indonesian: Jawa Tengah, oo loo soo gaabiyo Jateng) waa gobolka Indonesia. Gobolka ayaa ku yaala bartamaha jasiiradda Java. Waa caasimaddiisa maamulka waa Semarang. Gobolka waa 32,800.69 km2 aagagga, qiyaastii rubuc ka mid ah wadarta guud ee dhulka Java. Dadkeeda waxay ahayd 33,753,023 sanadka 2015; waa gobolka saddexaad ee ugu badan ee ku yaalla Java iyo Indonesia ka dib West Java iyo East Java. Central Java sidoo kale waa fikrad dhaqameed oo ay ku jiraan Gobolka Gaarka ah iyo magaalada of Yogaakarta iyo sidoo kale Gobolka Central Java. Si kastaba ha noqotee, maamul ahaan magaaladii iyo hareeraheeda ku hareeraysan waxay sameysteen gobol gaar ah oo u dhigma (gobolka u dhigma) tan iyo madax-bannaanida Indonesia, si gooni ah loo maamulo. 6mm0adeyksyzl1t208lfn258hhzlg9r 239479 239475 2022-08-06T02:02:54Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Bartamaha Jawa''' (Javanese: ꦗꦮꦠꦼꦔꦃ; Indonesian: Jawa Tengah, oo loo soo gaabiyo Jateng) waa gobolka Indonesia. Gobolka ayaa ku yaala bartamaha jasiiradda Java. Waa caasimaddiisa maamulka waa Semarang. Gobolka waa 32,800.69 km2 aagagga, qiyaastii rubuc ka mid ah wadarta guud ee dhulka Java. Dadkeeda waxay ahayd 33,753,023 sanadka 2015; waa gobolka saddexaad ee ugu badan ee ku yaalla Java iyo Indonesia ka dib West Java iyo East Java. Central Java sidoo kale waa fikrad dhaqameed oo ay ku jiraan Gobolka Gaarka ah iyo magaalada of Yogaakarta iyo sidoo kale Gobolka Central Java. Si kastaba ha noqotee, maamul ahaan magaaladii iyo hareeraheeda ku hareeraysan waxay sameysteen gobol gaar ah oo u dhigma (gobolka u dhigma) tan iyo madax-bannaanida Indonesia, si gooni ah loo maamulo. f4xidvs7vajbog0eqvd7tnuosazzdc5 Anhui 0 27679 239388 192339 2022-08-05T14:30:40Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Anhui''' waa caddaynta shiinada ku taal meel u dhow webiga yangtze, hefei waa qirashadii ugu dambeysay ee Anhui. [[File:Anhui in China (+all claims hatched).svg|thumb|Anhui in China]] 6iw6ca998bkdorxtxstvkdsg878393g Shirkad Hapag-Lloyd 0 27775 239360 208340 2022-08-05T12:59:53Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki [[File:Hapag-Lloyd.jpg|thumb|right|400px|Hapag-Lloyd Hamburg]] [[File:Hapag-Lloyd container stack train.jpeg|400px|thumbnail|right|Hapag-Lloyd 40']] {{Flag|Germany}} '''Shirkad Hapag-Lloyd''' shirkadka Hapag Lloyd shiakad jarmalka , Hamberg degeenka Marcabka , containerka , alabka , marcabka 5wwpkhg5wyap53dovyx311maa12rkch Soomaaliya 0 27791 239352 239045 2022-08-05T12:41:18Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}} {{pp-vandalism|small=yes}} {{pp-move-indef}} {{Coord|10|N|49|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Soomaaliya | common_name = Somalia | native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية | image_flag = Flag of Somalia.svg | image_coat =Coat of arms of Somalia.svg | national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | image_map = Somalia (orthographic projection).svg | map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> | image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg | capital = [[Muqdisho]] | coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}} | languages_type = Afafka qalaad | languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}} | religion = [[Islam]] | demonym = [[Soomaalida]] | government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]] | leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]] | leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]] | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]] | established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]] | established_date9 = 1884 | established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]] | established_date10 = 1889 | established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]] | established_date11 = 1 Juulyo 1960 | established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]] | established_date12 = 20 Sebteembar 1960 | established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]] | established_date13 = 1 Agoosto 2012 | area_km2 = 637,657 | area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = | population_estimate = 11,031,386 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = {{smaller|76th}} | population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref> | population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | GDP_PPP = [[United States dollar|US$]] | GDP_PPP_year = 61 | GDP_PPP_rank = 75 | GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23 | GDP_PPP_per_capita_rank = 100 | GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars | GDP_nominal_year = | GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}} | GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716 | GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}} | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = 2023 | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank =153 | currency = [[Shilin Soomaali]] | currency_code = $1=100 SOS | time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]] | cctld = [[.so]] | today = |leader_name2=[[Maxamed Xuseen Rooble]]}} '''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah. Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan [[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn. [[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]] [[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref> Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya. [[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref> ==Taariikh== {{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}} *Calanka Soomaalida *Calanka Itaalyaaniga *Calanka United Nations Trusteeship]] {{Taariikhda Soomaaliya}} === Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda === Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa. Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref> [[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]] == Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure == Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia. The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga.  Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah. Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref> ''[[Beden|<nowiki/>]]'' <br /> ===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika=== Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref> Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref> Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref> Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref> [[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]] [[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref> ===Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah. Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre. [[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]] [[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}. Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood. Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]]. Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya. [[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]] Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka. Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref> ===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland=== ::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]'' Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre. Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan ​​maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka. ==Ismaaciil Mire== Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. ===Darwiishia iyo Qusuusi=== Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan: {{columns-list|colwidth=35em| * [[Ismail Mire]] * [[Macalin Cagadhiig]] *[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa *[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa *[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa *[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa * [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha * [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa *[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir *[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe * [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa * [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa * [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa * [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa * [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa * [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa * [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref> * [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa * [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa * [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa *[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa *[[Xooshdheere]], ali geri ahaa *[[Farah Dacay]], baharsame ahaa * [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa }} [[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]] ===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref> [[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]] Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow. [[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]] Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa. Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas. Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]] Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref> Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref> [[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]] Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref> == '''Un Tiroka''' - 706 == ==IMF % == '''0.03%''' ==Xubin== {{columns-list|colwidth=20em| * [[IGAD]] * [[IORA]] * [[IMF]] * [[ICSID]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] }} ==Waadanmaha degaan Somalia== * {{Flag|Sudan}} 6,000+ * {{Flag|Syria}} 6,500+ * {{Flag|Yemen}} 14,000+ * {{Flag|Norway}} 200+ * {{Flag|Finland}} 200+ * {{Flag|United Kingdom}} 250+ == Siyaasadda == {{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}} [[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]] Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo. ==Qaanuunka== Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer. ===Qaanuunka madaniga=== Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub. Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref> * Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale. * Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka. * Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada. * In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969. *qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan *somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen *waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada ===Shareecada=== [[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]] [[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya. Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran: * Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab. * Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan. * Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo. Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah. Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4&section=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref> ===Xeerka=== Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa. ==Habka maamul== Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood. ===Magaalooyin=== {{Magaalooyinka Soomaaliya}} [[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]] Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah; {{columns |width = 150px |gap = 10px |col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]] |col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]] |col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}} Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah: Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]] [[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]]. ===Habka maamul gobolleedyada=== Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota: * {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay. * [[Puntland]] * [[Galmudug]] * [[Jubaland]] * Koonfur Galbeed Soomaaliya * Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada. ==Juqraafiga iyo cimilada== Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]]. {{Infobox Weather |metric_first= Yes |single_line= Yes |location =[[Soomaaliya]] |lixkor/Jan_Hi_°C =30 |Feb_Hi_°C =30 |Mar_Hi_°C =40 |Apr_Hi_°C =40 |May_Hi_°C =40 |Jun_Hi_°C =40 |Jul_Hi_°C =40 |Aug_Hi_°C =30 |Sep_Hi_°C =30 |Oct_Hi_°C =30 |Nov_Hi_°C =30 |Dec_Hi_°C =30 |Year_Hi_°C =30 |Jan_Lo_°C =15 |Feb_Lo_°C =15 |Mar_Lo_°C =15 |Apr_Lo_°C =15 |May_Lo_°C =15 |Jun_Lo_°C =15 |Jul_Lo_°C =15 |Aug_Lo_°C =15 |Sep_Lo_°C =15 |Oct_Lo_°C =15 |Nov_Lo_°C =15 |Dec_Lo_°C =0 |Year_Lo_°C =15 |Jan_Precip_mm =40 |Feb_Precip_mm =40 |Mar_Precip_mm =40 |Apr_Precip_mm =40 |May_Precip_mm =40 |Jun_Precip_mm =40 |Jul_Precip_mm =50 |Aug_Precip_mm =50 |Sep_Precip_mm =40 |Oct_Precip_mm =40 |Nov_Precip_mm =40 |Dec_Precip_mm =40 |Year_Precip_mm =500 |source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |accessdate = 2009-11-04 }} ==Caafimaadka== Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref> ==Waxbarashada== Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref> ==Dhaqaalaha== Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref> Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref> [[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]] Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref> Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref> Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref> Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref> ==Isgaarsiinta iyo warbaahinta== Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta. kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]]. Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade. ==Ciidanka== Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!` ==Beeyada== Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo. ==Dadka== Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii. ==Luqadda== [[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]] [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900. ==Diinta== Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda ]'<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka. ==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah== {{Ciidaha Soomaaliya}} ==Dhaqanka== Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore. Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]]. ===Miyuusigga=== Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay. ===Fanka=== * Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay: * Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris... * Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta... * Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada... Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]]. Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]]. ===Cunto karinta=== [[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]] Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay. Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil. Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista. ==sidoo kale fiiri== * [[Soomaali luqadda dhegoolaha]] * [[Somaliland]] * [[Djibouti]] * [[IGAD]] * [[Diinta Soomaalida]] ==Xogta== {{reflist}} ==Daabacado kale== <div class="mw-content-ltr"> * Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract. * Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002. * Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7. * Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp.&nbsp;109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001. * Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999. </div> ==Linkiyo banaanka ah== ; Xukuumadda * [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }} * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh] ;Macluumaad guud * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado] * [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage''] ;Warbaahin * [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com'' * [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya ;Kuwo kale {{col-begin}} {{col-1-of-2}} * [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya] * [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online] * [http://www.somalilink.com/ The Somali Link] * [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya] {{col-2-of-2}} * [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya] * [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }} * [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }} * [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre] {{col-end}} {{Jiho | Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}} | Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Galbeed = {{flag|Ethiopia}} | Magaca = {{flag|Somalia}} | Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}} | Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' }} {{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}} {{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}} {{Portal bar|Soomaaliya}} {{Dalalka Afrika}} {{DEFAULTSORT:Soomaaliya}} [[Category:Soomaaliya|*]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]] [[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]] [[Category:Jamhuuriyadaha]] [[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]] [[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]] __INDEX__ 5zthinm4jjirg4i5ucra95uj58ckd20 239381 239352 2022-08-05T14:25:23Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}} {{pp-vandalism|small=yes}} {{pp-move-indef}} {{Coord|10|N|49|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Soomaaliya | common_name = Somalia | native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية | image_flag = Flag of Somalia.svg | image_coat =Coat of arms of Somalia.svg | national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | image_map = Somalia (orthographic projection).svg | map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> | image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg | capital = [[Muqdisho]] | coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}} | languages_type = Afafka qalaad | languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}} | religion = [[Islam]] | demonym = [[Soomaalida]] | government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]] | leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]] | leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]] | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]] | established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]] | established_date9 = 1884 | established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]] | established_date10 = 1889 | established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]] | established_date11 = 1 Juulyo 1960 | established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]] | established_date12 = 20 Sebteembar 1960 | established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]] | established_date13 = 1 Agoosto 2012 | area_km2 = 637,657 | area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = | population_estimate = 11,031,386 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = {{smaller|76th}} | population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref> | population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | GDP_PPP = [[United States dollar|US$]] | GDP_PPP_year = 61 | GDP_PPP_rank = 75 | GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23 | GDP_PPP_per_capita_rank = 100 | GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars | GDP_nominal_year = | GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}} | GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716 | GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}} | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = 2023 | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank =153 | currency = [[Shilin Soomaali]] | currency_code = $1=100 SOS | time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]] | cctld = [[.so]] | today = |leader_name2=[[Maxamed Xuseen Rooble]]}} '''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah. Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan [[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn. [[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]] [[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref> Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya. [[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref> ==Taariikh== {{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}} *Calanka Soomaalida *Calanka Itaalyaaniga *Calanka United Nations Trusteeship]] {{Taariikhda Soomaaliya}} === Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda === Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa. Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref> [[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]] == Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure == Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia. The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga.  Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah. Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref> ''[[Beden|<nowiki/>]]'' <br /> ===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika=== Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref> Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref> Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref> Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref> [[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]] [[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref> ===Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah. Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre. [[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]] [[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}. Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood. Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]]. Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya. [[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]] Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka. Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref> ===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland=== ::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]'' Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre. Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan ​​maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka. ==Ismaaciil Mire== Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. ===Darwiishia iyo Qusuusi=== Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan: {{columns-list|colwidth=35em| * [[Ismail Mire]] * [[Macalin Cagadhiig]] *[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa *[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa *[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa *[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa * [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha * [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa *[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir *[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe * [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa * [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa * [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa * [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa * [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa * [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa * [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref> * [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa * [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa * [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa *[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa *[[Xooshdheere]], ali geri ahaa *[[Farah Dacay]], baharsame ahaa * [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa }} [[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]] ===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref> [[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]] Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow. [[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]] Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa. Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas. Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]] Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref> Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref> [[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]] Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref> == '''Un Tiroka''' - 706 == ==IMF % == '''0.03%''' ==Xubin== {{columns-list|colwidth=20em| * [[IGAD]] * [[IORA]] * [[IMF]] * [[ICSID]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] }} ==Waadanmaha degaan Somalia== * {{Flag|Sudan}} 6,000+ * {{Flag|Syria}} 6,500+ * {{Flag|Yemen}} 14,000+ * {{Flag|Norway}} 200+ * {{Flag|Finland}} 200+ * {{Flag|United Kingdom}} 250+ == Siyaasadda == {{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}} [[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]] Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo. ==Qaanuunka== Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer. ===Qaanuunka madaniga=== Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub. Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref> * Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale. * Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka. * Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada. * In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969. *qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan *somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen *waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada ===Shareecada=== [[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]] [[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya. Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran: * Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab. * Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan. * Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo. Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah. Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4&section=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref> ===Xeerka=== Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa. ==Habka maamul== Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood. ===Magaalooyin=== {{Magaalooyinka Soomaaliya}} [[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]] Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah; {{columns |width = 150px |gap = 10px |col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]] |col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]] |col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}} Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah: Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]] [[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]]. ===Habka maamul gobolleedyada=== Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota: * {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay. * [[Puntland]] * [[Galmudug]] * [[Jubaland]] * Koonfur Galbeed Soomaaliya * Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada. ==Juqraafiga iyo cimilada== Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]]. {{Infobox Weather |metric_first= Yes |single_line= Yes |location =[[Soomaaliya]] |lixkor/Jan_Hi_°C =30 |Feb_Hi_°C =30 |Mar_Hi_°C =40 |Apr_Hi_°C =40 |May_Hi_°C =40 |Jun_Hi_°C =40 |Jul_Hi_°C =40 |Aug_Hi_°C =30 |Sep_Hi_°C =30 |Oct_Hi_°C =30 |Nov_Hi_°C =30 |Dec_Hi_°C =30 |Year_Hi_°C =30 |Jan_Lo_°C =15 |Feb_Lo_°C =15 |Mar_Lo_°C =15 |Apr_Lo_°C =15 |May_Lo_°C =15 |Jun_Lo_°C =15 |Jul_Lo_°C =15 |Aug_Lo_°C =15 |Sep_Lo_°C =15 |Oct_Lo_°C =15 |Nov_Lo_°C =15 |Dec_Lo_°C =0 |Year_Lo_°C =15 |Jan_Precip_mm =40 |Feb_Precip_mm =40 |Mar_Precip_mm =40 |Apr_Precip_mm =40 |May_Precip_mm =40 |Jun_Precip_mm =40 |Jul_Precip_mm =50 |Aug_Precip_mm =50 |Sep_Precip_mm =40 |Oct_Precip_mm =40 |Nov_Precip_mm =40 |Dec_Precip_mm =40 |Year_Precip_mm =500 |source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |accessdate = 2009-11-04 }} ==Caafimaadka== Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref> ==Waxbarashada== Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref> ==Dhaqaalaha== Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref> Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref> [[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]] Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref> Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref> Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref> Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref> ==Isgaarsiinta iyo warbaahinta== Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta. kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]]. Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade. ==Ciidanka== Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!` ==Beeyada== Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo. ==Dadka== Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii. ==Luqadda== [[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]] [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900. ==Diinta== Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda ]'<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka. ==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah== {{Ciidaha Soomaaliya}} ==Dhaqanka== Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore. Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]]. ===Miyuusigga=== Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay. ===Fanka=== * Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay: * Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris... * Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta... * Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada... Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]]. Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]]. ===Cunto karinta=== [[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]] Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay. Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil. Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista. ==Sidoo kale fiiri== * [[Soomaali luqadda dhegoolaha]] * [[Somaliland]] * [[Djibouti]] * [[IGAD]] * [[Diinta Soomaalida]] ==Xogta== {{reflist}} ==Daabacado kale== <div class="mw-content-ltr"> * Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract. * Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002. * Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7. * Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp.&nbsp;109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001. * Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999. </div> ==Linkiyo banaanka ah== ; Xukuumadda * [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }} * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh] ;Macluumaad guud * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado] * [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage''] ;Warbaahin * [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com'' * [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya ;Kuwo kale {{col-begin}} {{col-1-of-2}} * [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya] * [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online] * [http://www.somalilink.com/ The Somali Link] * [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya] {{col-2-of-2}} * [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya] * [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }} * [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }} * [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre] {{col-end}} {{Jiho | Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}} | Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Galbeed = {{flag|Ethiopia}} | Magaca = {{flag|Somalia}} | Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}} | Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' }} {{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}} {{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}} {{Portal bar|Soomaaliya}} {{Dalalka Afrika}} {{DEFAULTSORT:Soomaaliya}} [[Category:Soomaaliya|*]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]] [[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]] [[Category:Jamhuuriyadaha]] [[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]] [[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]] __INDEX__ pap7eso1j6w3ivy4haiogn1akn0oc54 239382 239381 2022-08-05T14:25:56Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Diinta */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}} {{pp-vandalism|small=yes}} {{pp-move-indef}} {{Coord|10|N|49|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Soomaaliya | common_name = Somalia | native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية | image_flag = Flag of Somalia.svg | image_coat =Coat of arms of Somalia.svg | national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | image_map = Somalia (orthographic projection).svg | map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> | image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg | capital = [[Muqdisho]] | coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}} | languages_type = Afafka qalaad | languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}} | religion = [[Islam]] | demonym = [[Soomaalida]] | government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]] | leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]] | leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]] | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]] | established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]] | established_date9 = 1884 | established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]] | established_date10 = 1889 | established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]] | established_date11 = 1 Juulyo 1960 | established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]] | established_date12 = 20 Sebteembar 1960 | established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]] | established_date13 = 1 Agoosto 2012 | area_km2 = 637,657 | area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = | population_estimate = 11,031,386 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = {{smaller|76th}} | population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref> | population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | GDP_PPP = [[United States dollar|US$]] | GDP_PPP_year = 61 | GDP_PPP_rank = 75 | GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23 | GDP_PPP_per_capita_rank = 100 | GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars | GDP_nominal_year = | GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}} | GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716 | GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}} | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = 2023 | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank =153 | currency = [[Shilin Soomaali]] | currency_code = $1=100 SOS | time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]] | cctld = [[.so]] | today = |leader_name2=[[Maxamed Xuseen Rooble]]}} '''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah. Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan [[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn. [[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]] [[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref> Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya. [[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref> ==Taariikh== {{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}} *Calanka Soomaalida *Calanka Itaalyaaniga *Calanka United Nations Trusteeship]] {{Taariikhda Soomaaliya}} === Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda === Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa. Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref> [[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]] == Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure == Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia. The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga.  Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah. Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref> ''[[Beden|<nowiki/>]]'' <br /> ===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika=== Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref> Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref> Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref> Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref> [[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]] [[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref> ===Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah. Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre. [[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]] [[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}. Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood. Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]]. Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya. [[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]] Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka. Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref> ===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland=== ::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]'' Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre. Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan ​​maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka. ==Ismaaciil Mire== Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. ===Darwiishia iyo Qusuusi=== Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan: {{columns-list|colwidth=35em| * [[Ismail Mire]] * [[Macalin Cagadhiig]] *[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa *[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa *[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa *[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa * [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha * [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa *[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir *[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe * [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa * [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa * [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa * [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa * [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa * [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa * [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref> * [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa * [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa * [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa *[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa *[[Xooshdheere]], ali geri ahaa *[[Farah Dacay]], baharsame ahaa * [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa }} [[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]] ===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref> [[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]] Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow. [[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]] Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa. Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas. Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]] Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref> Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref> [[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]] Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref> == '''Un Tiroka''' - 706 == ==IMF % == '''0.03%''' ==Xubin== {{columns-list|colwidth=20em| * [[IGAD]] * [[IORA]] * [[IMF]] * [[ICSID]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] }} ==Waadanmaha degaan Somalia== * {{Flag|Sudan}} 6,000+ * {{Flag|Syria}} 6,500+ * {{Flag|Yemen}} 14,000+ * {{Flag|Norway}} 200+ * {{Flag|Finland}} 200+ * {{Flag|United Kingdom}} 250+ == Siyaasadda == {{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}} [[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]] Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo. ==Qaanuunka== Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer. ===Qaanuunka madaniga=== Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub. Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref> * Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale. * Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka. * Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada. * In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969. *qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan *somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen *waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada ===Shareecada=== [[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]] [[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya. Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran: * Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab. * Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan. * Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo. Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah. Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4&section=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref> ===Xeerka=== Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa. ==Habka maamul== Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood. ===Magaalooyin=== {{Magaalooyinka Soomaaliya}} [[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]] Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah; {{columns |width = 150px |gap = 10px |col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]] |col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]] |col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}} Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah: Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]] [[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]]. ===Habka maamul gobolleedyada=== Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota: * {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay. * [[Puntland]] * [[Galmudug]] * [[Jubaland]] * Koonfur Galbeed Soomaaliya * Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada. ==Juqraafiga iyo cimilada== Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]]. {{Infobox Weather |metric_first= Yes |single_line= Yes |location =[[Soomaaliya]] |lixkor/Jan_Hi_°C =30 |Feb_Hi_°C =30 |Mar_Hi_°C =40 |Apr_Hi_°C =40 |May_Hi_°C =40 |Jun_Hi_°C =40 |Jul_Hi_°C =40 |Aug_Hi_°C =30 |Sep_Hi_°C =30 |Oct_Hi_°C =30 |Nov_Hi_°C =30 |Dec_Hi_°C =30 |Year_Hi_°C =30 |Jan_Lo_°C =15 |Feb_Lo_°C =15 |Mar_Lo_°C =15 |Apr_Lo_°C =15 |May_Lo_°C =15 |Jun_Lo_°C =15 |Jul_Lo_°C =15 |Aug_Lo_°C =15 |Sep_Lo_°C =15 |Oct_Lo_°C =15 |Nov_Lo_°C =15 |Dec_Lo_°C =0 |Year_Lo_°C =15 |Jan_Precip_mm =40 |Feb_Precip_mm =40 |Mar_Precip_mm =40 |Apr_Precip_mm =40 |May_Precip_mm =40 |Jun_Precip_mm =40 |Jul_Precip_mm =50 |Aug_Precip_mm =50 |Sep_Precip_mm =40 |Oct_Precip_mm =40 |Nov_Precip_mm =40 |Dec_Precip_mm =40 |Year_Precip_mm =500 |source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |accessdate = 2009-11-04 }} ==Caafimaadka== Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref> ==Waxbarashada== Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref> ==Dhaqaalaha== Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref> Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref> [[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]] Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref> Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref> Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref> Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref> ==Isgaarsiinta iyo warbaahinta== Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta. kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]]. Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade. ==Ciidanka== Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!` ==Beeyada== Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo. ==Dadka== Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii. ==Luqadda== [[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]] [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900. ==Diinta== Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka. ==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah== {{Ciidaha Soomaaliya}} ==Dhaqanka== Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore. Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]]. ===Miyuusigga=== Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay. ===Fanka=== * Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay: * Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris... * Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta... * Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada... Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]]. Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]]. ===Cunto karinta=== [[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]] Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay. Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil. Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista. ==Sidoo kale fiiri== * [[Soomaali luqadda dhegoolaha]] * [[Somaliland]] * [[Djibouti]] * [[IGAD]] * [[Diinta Soomaalida]] ==Xogta== {{reflist}} ==Daabacado kale== <div class="mw-content-ltr"> * Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract. * Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002. * Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7. * Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp.&nbsp;109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001. * Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999. </div> ==Linkiyo banaanka ah== ; Xukuumadda * [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }} * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh] ;Macluumaad guud * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado] * [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage''] ;Warbaahin * [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com'' * [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya ;Kuwo kale {{col-begin}} {{col-1-of-2}} * [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya] * [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online] * [http://www.somalilink.com/ The Somali Link] * [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya] {{col-2-of-2}} * [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya] * [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }} * [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }} * [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre] {{col-end}} {{Jiho | Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}} | Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Galbeed = {{flag|Ethiopia}} | Magaca = {{flag|Somalia}} | Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}} | Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' }} {{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}} {{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}} {{Portal bar|Soomaaliya}} {{Dalalka Afrika}} {{DEFAULTSORT:Soomaaliya}} [[Category:Soomaaliya|*]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]] [[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]] [[Category:Jamhuuriyadaha]] [[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]] [[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]] __INDEX__ r5wmk88uj3vr8zsu5a80kjk8lq1vmo2 239383 239382 2022-08-05T14:27:07Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}} {{pp-vandalism|small=yes}} {{pp-move-indef}} {{Coord|10|N|49|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Soomaaliya | common_name = Somalia | native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية | image_flag = Flag of Somalia.svg | image_coat =Coat of arms of Somalia.svg | national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | image_map = Somalia (orthographic projection).svg | map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> | image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg | capital = [[Muqdisho]] | coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}} | languages_type = Afafka qalaad | languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}} | religion = [[Islam]] | demonym = [[Soomaalida]] | government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]] | leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]] | leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]] | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]] | established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]] | established_date9 = 1884 | established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]] | established_date10 = 1889 | established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]] | established_date11 = 1 Juulyo 1960 | established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]] | established_date12 = 20 Sebteembar 1960 | established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]] | established_date13 = 1 Agoosto 2012 | area_km2 = 637,657 | area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = | population_estimate = 11,031,386 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = {{smaller|76th}} | population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref> | population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | GDP_PPP = [[United States dollar|US$]] | GDP_PPP_year = 61 | GDP_PPP_rank = 75 | GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23 | GDP_PPP_per_capita_rank = 100 | GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars | GDP_nominal_year = | GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}} | GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716 | GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}} | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = 2023 | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank =153 | currency = [[Shilin Soomaali]] | currency_code = $1=100 SOS | time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]] | cctld = [[.so]] | today = |leader_name2=[[Maxamed Xuseen Rooble]]}} '''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah. Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan [[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn. [[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]] [[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref> Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya. [[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref> ==Taariikh== {{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}} {{Taariikhda Soomaaliya}} === Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda === Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa. Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref> [[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]] == Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure == Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia. The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga.  Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah. Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref> ''[[Beden|<nowiki/>]]'' <br /> ===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika=== Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref> Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref> Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref> Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref> [[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]] [[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref> ===Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah. Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre. [[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]] [[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}. Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood. Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]]. Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya. [[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]] Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka. Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref> ===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland=== ::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]'' Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre. Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan ​​maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka. ==Ismaaciil Mire== Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. ===Darwiishia iyo Qusuusi=== Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan: {{columns-list|colwidth=35em| * [[Ismail Mire]] * [[Macalin Cagadhiig]] *[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa *[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa *[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa *[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa * [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha * [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa *[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir *[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe * [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa * [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa * [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa * [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa * [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa * [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa * [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref> * [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa * [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa * [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa *[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa *[[Xooshdheere]], ali geri ahaa *[[Farah Dacay]], baharsame ahaa * [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa }} [[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]] ===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref> [[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]] Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow. [[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]] Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa. Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas. Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]] Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref> Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref> [[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]] Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref> == '''Un Tiroka''' - 706 == ==IMF % == '''0.03%''' ==Xubin== {{columns-list|colwidth=20em| * [[IGAD]] * [[IORA]] * [[IMF]] * [[ICSID]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] }} ==Waadanmaha degaan Somalia== * {{Flag|Sudan}} 6,000+ * {{Flag|Syria}} 6,500+ * {{Flag|Yemen}} 14,000+ * {{Flag|Norway}} 200+ * {{Flag|Finland}} 200+ * {{Flag|United Kingdom}} 250+ == Siyaasadda == {{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}} [[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]] Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo. ==Qaanuunka== Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer. ===Qaanuunka madaniga=== Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub. Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref> * Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale. * Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka. * Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada. * In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969. *qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan *somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen *waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada ===Shareecada=== [[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]] [[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya. Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran: * Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab. * Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan. * Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo. Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah. Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4&section=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref> ===Xeerka=== Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa. ==Habka maamul== Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood. ===Magaalooyin=== {{Magaalooyinka Soomaaliya}} [[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]] Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah; {{columns |width = 150px |gap = 10px |col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]] |col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]] |col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}} Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah: Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]] [[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]]. ===Habka maamul gobolleedyada=== Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota: * {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay. * [[Puntland]] * [[Galmudug]] * [[Jubaland]] * Koonfur Galbeed Soomaaliya * Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada. ==Juqraafiga iyo cimilada== Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]]. {{Infobox Weather |metric_first= Yes |single_line= Yes |location =[[Soomaaliya]] |lixkor/Jan_Hi_°C =30 |Feb_Hi_°C =30 |Mar_Hi_°C =40 |Apr_Hi_°C =40 |May_Hi_°C =40 |Jun_Hi_°C =40 |Jul_Hi_°C =40 |Aug_Hi_°C =30 |Sep_Hi_°C =30 |Oct_Hi_°C =30 |Nov_Hi_°C =30 |Dec_Hi_°C =30 |Year_Hi_°C =30 |Jan_Lo_°C =15 |Feb_Lo_°C =15 |Mar_Lo_°C =15 |Apr_Lo_°C =15 |May_Lo_°C =15 |Jun_Lo_°C =15 |Jul_Lo_°C =15 |Aug_Lo_°C =15 |Sep_Lo_°C =15 |Oct_Lo_°C =15 |Nov_Lo_°C =15 |Dec_Lo_°C =0 |Year_Lo_°C =15 |Jan_Precip_mm =40 |Feb_Precip_mm =40 |Mar_Precip_mm =40 |Apr_Precip_mm =40 |May_Precip_mm =40 |Jun_Precip_mm =40 |Jul_Precip_mm =50 |Aug_Precip_mm =50 |Sep_Precip_mm =40 |Oct_Precip_mm =40 |Nov_Precip_mm =40 |Dec_Precip_mm =40 |Year_Precip_mm =500 |source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |accessdate = 2009-11-04 }} ==Caafimaadka== Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref> ==Waxbarashada== Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref> ==Dhaqaalaha== Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref> Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref> [[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]] Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref> Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref> Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref> Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref> ==Isgaarsiinta iyo warbaahinta== Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta. kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]]. Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade. ==Ciidanka== Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!` ==Beeyada== Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo. ==Dadka== Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii. ==Luqadda== [[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]] [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900. ==Diinta== Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka. ==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah== {{Ciidaha Soomaaliya}} ==Dhaqanka== Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore. Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]]. ===Miyuusigga=== Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay. ===Fanka=== * Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay: * Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris... * Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta... * Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada... Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]]. Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]]. ===Cunto karinta=== [[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]] Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay. Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil. Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista. ==Sidoo kale fiiri== * [[Soomaali luqadda dhegoolaha]] * [[Somaliland]] * [[Djibouti]] * [[IGAD]] * [[Diinta Soomaalida]] ==Xogta== {{reflist}} ==Daabacado kale== <div class="mw-content-ltr"> * Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract. * Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002. * Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7. * Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp.&nbsp;109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001. * Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999. </div> ==Linkiyo banaanka ah== ; Xukuumadda * [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }} * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh] ;Macluumaad guud * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado] * [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage''] ;Warbaahin * [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com'' * [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya ;Kuwo kale {{col-begin}} {{col-1-of-2}} * [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya] * [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online] * [http://www.somalilink.com/ The Somali Link] * [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya] {{col-2-of-2}} * [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya] * [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }} * [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }} * [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre] {{col-end}} {{Jiho | Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}} | Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Galbeed = {{flag|Ethiopia}} | Magaca = {{flag|Somalia}} | Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}} | Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' }} {{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}} {{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}} {{Portal bar|Soomaaliya}} {{Dalalka Afrika}} {{DEFAULTSORT:Soomaaliya}} [[Category:Soomaaliya|*]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]] [[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]] [[Category:Jamhuuriyadaha]] [[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]] [[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]] __INDEX__ rjwduxrieca36bna6nsy3lohuphi0v6 239384 239383 2022-08-05T14:27:46Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Boqolkiiba IMF */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}} {{pp-vandalism|small=yes}} {{pp-move-indef}} {{Coord|10|N|49|E|display=title}} {{Infobox country | conventional_long_name = Soomaaliya | common_name = Somalia | native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية | image_flag = Flag of Somalia.svg | image_coat =Coat of arms of Somalia.svg | national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | image_map = Somalia (orthographic projection).svg | map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. --> | image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg | capital = [[Muqdisho]] | coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}} | languages_type = Afafka qalaad | languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}} | religion = [[Islam]] | demonym = [[Soomaalida]] | government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]] | leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]] | leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]] | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]] | [[Mohamed Hussein Roble]] | legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]] | sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]] | established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]] | established_date9 = 1884 | established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]] | established_date10 = 1889 | established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]] | established_date11 = 1 Juulyo 1960 | established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]] | established_date12 = 20 Sebteembar 1960 | established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]] | established_date13 = 1 Agoosto 2012 | area_km2 = 637,657 | area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]--> | area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | percent_water = | population_estimate = 11,031,386 | population_estimate_year = 2017 | population_estimate_rank = {{smaller|76th}} | population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref> | population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]--> | GDP_PPP = [[United States dollar|US$]] | GDP_PPP_year = 61 | GDP_PPP_rank = 75 | GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23 | GDP_PPP_per_capita_rank = 100 | GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars | GDP_nominal_year = | GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}} | GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716 | GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}} | Gini = <!--number only--> | Gini_year = | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = | Gini_rank = | HDI = <!--number only--> | HDI_year = 2023 | HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = | HDI_rank =153 | currency = [[Shilin Soomaali]] | currency_code = $1=100 SOS | time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]] | utc_offset = +3 | utc_offset_DST = | time_zone_DST = | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]] | cctld = [[.so]] | today = |leader_name2=[[Maxamed Xuseen Rooble]]}} '''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah. Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan [[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn. [[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]] [[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]] [[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref> Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya. [[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]] Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref> ==Taariikh== {{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}} {{Taariikhda Soomaaliya}} === Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda === Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa. Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref> [[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]] == Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure == Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia. The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga.  Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah. Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref> ''[[Beden|<nowiki/>]]'' <br /> ===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika=== Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref> Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref> Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref> Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref> [[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]] [[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref> ===Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah. Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre. [[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]] [[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}. Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood. Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]]. Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya. [[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]] Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka. Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref> ===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland=== ::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]'' Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre. Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan ​​maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka. ==Ismaaciil Mire== Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. ===Darwiishia iyo Qusuusi=== Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan: {{columns-list|colwidth=35em| * [[Ismail Mire]] * [[Macalin Cagadhiig]] *[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa *[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa *[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa *[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa * [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha * [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa * [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa *[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir *[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe * [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa * [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa * [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa * [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa * [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa * [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa * [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa * [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa * [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref> * [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa * [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa * [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa *[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa *[[Xooshdheere]], ali geri ahaa *[[Farah Dacay]], baharsame ahaa * [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa }} [[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]] ===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga=== Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref> [[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]] Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow. [[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]] Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa. Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas. Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]] Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref> Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref> [[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]] Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref> == '''Un Tiroka''' - 706 == ==Boqolkiiba IMF== *'''0.03%''' ==Xubin== {{columns-list|colwidth=20em| * [[IGAD]] * [[IORA]] * [[IMF]] * [[ICSID]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] }} ==Waadanmaha degaan Somalia== * {{Flag|Sudan}} 6,000+ * {{Flag|Syria}} 6,500+ * {{Flag|Yemen}} 14,000+ * {{Flag|Norway}} 200+ * {{Flag|Finland}} 200+ * {{Flag|United Kingdom}} 250+ == Siyaasadda == {{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}} [[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]] Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo. ==Qaanuunka== Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer. ===Qaanuunka madaniga=== Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub. Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref> * Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale. * Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka. * Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada. * In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969. *qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan *somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen *waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada ===Shareecada=== [[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]] [[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya. Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran: * Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab. * Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan. * Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo. Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah. Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4&section=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref> ===Xeerka=== Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa. ==Habka maamul== Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood. ===Magaalooyin=== {{Magaalooyinka Soomaaliya}} [[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]] Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah; {{columns |width = 150px |gap = 10px |col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]] |col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]] |col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}} Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah: Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]] [[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]]. ===Habka maamul gobolleedyada=== Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota: * {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay. * [[Puntland]] * [[Galmudug]] * [[Jubaland]] * Koonfur Galbeed Soomaaliya * Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada. ==Juqraafiga iyo cimilada== Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]]. {{Infobox Weather |metric_first= Yes |single_line= Yes |location =[[Soomaaliya]] |lixkor/Jan_Hi_°C =30 |Feb_Hi_°C =30 |Mar_Hi_°C =40 |Apr_Hi_°C =40 |May_Hi_°C =40 |Jun_Hi_°C =40 |Jul_Hi_°C =40 |Aug_Hi_°C =30 |Sep_Hi_°C =30 |Oct_Hi_°C =30 |Nov_Hi_°C =30 |Dec_Hi_°C =30 |Year_Hi_°C =30 |Jan_Lo_°C =15 |Feb_Lo_°C =15 |Mar_Lo_°C =15 |Apr_Lo_°C =15 |May_Lo_°C =15 |Jun_Lo_°C =15 |Jul_Lo_°C =15 |Aug_Lo_°C =15 |Sep_Lo_°C =15 |Oct_Lo_°C =15 |Nov_Lo_°C =15 |Dec_Lo_°C =0 |Year_Lo_°C =15 |Jan_Precip_mm =40 |Feb_Precip_mm =40 |Mar_Precip_mm =40 |Apr_Precip_mm =40 |May_Precip_mm =40 |Jun_Precip_mm =40 |Jul_Precip_mm =50 |Aug_Precip_mm =50 |Sep_Precip_mm =40 |Oct_Precip_mm =40 |Nov_Precip_mm =40 |Dec_Precip_mm =40 |Year_Precip_mm =500 |source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |accessdate = 2009-11-04 }} ==Caafimaadka== Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref> ==Waxbarashada== Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref> ==Dhaqaalaha== Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref> Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref> [[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]] Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref> Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref> Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref> Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref> ==Isgaarsiinta iyo warbaahinta== Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta. kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]]. Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade. ==Ciidanka== Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!` ==Beeyada== Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo. ==Dadka== Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii. ==Luqadda== [[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]] [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900. ==Diinta== Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka. ==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah== {{Ciidaha Soomaaliya}} ==Dhaqanka== Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore. Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]]. ===Miyuusigga=== Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay. ===Fanka=== * Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay: * Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris... * Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta... * Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada... Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]]. Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]]. ===Cunto karinta=== [[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]] Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay. Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil. Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista. ==Sidoo kale fiiri== * [[Soomaali luqadda dhegoolaha]] * [[Somaliland]] * [[Djibouti]] * [[IGAD]] * [[Diinta Soomaalida]] ==Xogta== {{reflist}} ==Daabacado kale== <div class="mw-content-ltr"> * Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract. * Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002. * Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7. * Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp.&nbsp;109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001. * Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999. </div> ==Linkiyo banaanka ah== ; Xukuumadda * [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }} * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh] ;Macluumaad guud * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado] * [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage''] ;Warbaahin * [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com'' * [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya ;Kuwo kale {{col-begin}} {{col-1-of-2}} * [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya] * [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online] * [http://www.somalilink.com/ The Somali Link] * [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya] {{col-2-of-2}} * [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya] * [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }} * [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }} * [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre] {{col-end}} {{Jiho | Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}} | Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]'' | Galbeed = {{flag|Ethiopia}} | Magaca = {{flag|Somalia}} | Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]'' | Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}} | Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]'' }} {{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}} {{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}} {{Portal bar|Soomaaliya}} {{Dalalka Afrika}} {{DEFAULTSORT:Soomaaliya}} [[Category:Soomaaliya|*]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]] [[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]] [[Category:Jamhuuriyadaha]] [[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]] [[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]] [[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]] __INDEX__ ogkubck5hb7d05mk1bwdb5torbny1kx Liska GDP/HDI Wadanamaha 0 28195 239354 235115 2022-08-05T12:44:08Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki [[W:tr:Ulkelerin GSYIH'YA (nominal)gore siral]] {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|19,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |18,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|14,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |2,898,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |2,897,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|2,589,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|873,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|19,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|12,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,677,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,227,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|2,592,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|19,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|12,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,693,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|2,631,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|2,622,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|2,575,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> bnjmod2gb6zhkeb10g07q1tuoh6ds7j 239367 239354 2022-08-05T13:14:08Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki [[W:tr:Ulkelerin GSYIH'YA (nominal)gore siral]] {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|19,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |18,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|14,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|19,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|12,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,677,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,227,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|2,592,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|19,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|12,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,693,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|2,631,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|2,622,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|2,575,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> t7ulwhy1pe55d2bxy2e4lp3zr7mtdl2 239368 239367 2022-08-05T13:15:18Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki [[W:tr:Ulkelerin GSYIH'YA (nominal)gore siral]] {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|19,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |18,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|14,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|19,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|12,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|19,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|12,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,693,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|2,631,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|2,622,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|2,575,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> 8roksijexzv9io5qw215pra0f80jtpi 239369 239368 2022-08-05T13:17:05Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|19,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |18,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|14,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|19,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|12,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|18,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|16,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,131,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> 1n88okaut47pmu9kueyiqmpndforee5 239371 239369 2022-08-05T13:18:23Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|19,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |24,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|19,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|24,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|19,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|24,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|18,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,131,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> iq6tilqbf8xgnj86epoax8m3mk9t396 239372 239371 2022-08-05T13:18:53Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|25,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |24,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|18,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,655,608 |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,576,488 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|24,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|19,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|24,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|18,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,131,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> 8wphu5fyjwry47xptcaue6l33aut2p2 239375 239372 2022-08-05T13:28:17Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|25,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |24,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|18,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,198,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,776,488 |- |align=right|12||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,555,608 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|24,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|19,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,022,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|24,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|18,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,131,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> i5xp82uaq4n7ffjo9jqyt5f9ii23cmi 239377 239375 2022-08-05T13:52:10Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|25,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |24,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|18,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,298,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,776,488 |- |align=right|12||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,555,608 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|24,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|19,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,127,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,222,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|24,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|18,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,331,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> r5uz29tgoten4p6owt7dwn3avzsq9hr 239378 239377 2022-08-05T13:52:53Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Liska GDP/HDI Wadanamaha''' {|class="wikitable"|} style="margin:auto; width:100%;" |- | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[IMF]] (2018 est.)'''<ref name="GDP IMF">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=11&sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C546%2C213%2C962%2C911%2C674%2C314%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C836%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C624%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C565%2C924%2C283%2C233%2C853%2C632%2C288%2C636%2C293%2C634%2C566%2C238%2C964%2C662%2C182%2C960%2C359%2C423%2C453%2C935%2C968%2C128%2C922%2C611%2C714%2C321%2C862%2C243%2C135%2C248%2C716%2C469%2C456%2C253%2C722%2C642%2C942%2C643%2C718%2C939%2C724%2C734%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C144%2C336%2C146%2C263%2C463%2C268%2C528%2C532%2C923%2C944%2C738%2C176%2C578%2C534%2C537%2C536%2C742%2C429%2C866%2C433%2C369%2C178%2C744%2C436%2C186%2C136%2C925%2C343%2C869%2C158%2C746%2C439%2C926%2C916%2C466%2C664%2C112%2C826%2C111%2C542%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C941%2C474%2C446%2C754%2C666%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=#cs120|title=World Economic Outlook Database|last=|first=|date=1 October 2018|website=|publisher=[[International Monetary Fund]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[World Bank]] (2017)'''<ref name="worldbank">{{cite web | url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?year_high_desc=true | title=GDP (current US$) | publisher=[[World Bank]] | work=[[World Development Indicators]] | accessdate=3 July 2018}}</ref> | style="width:33%; text-align:center;" | '''Per the [[United Nations]] (2017)'''<ref>{{cite web | url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2|| title=GDP and its breakdown at current prices in US Dollars | publisher=[[United Nations Statistics Division]] | date=Jan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org}}</ref> |- valign="top" |<!-- IMF DATA - VERIFIED AS CURRENT ON 26 MAY 2016--> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanamaha!! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="IMF Groups">{{cite web | url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=NGDPD&grp=1&a=1&pr.x=32&pr.y=8 | title=Report for Selected Country Groups and Subjects |publisher=[[International Monetary Fund]] | work=[[World Economic Outlook]] | date=October 2018}}</ref>||align=right|84,835,462 |- |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|25,513,000 |- |-style="background-color:#f0f0f0" |—||{{nowrap|European Union}}|| align="right" |24,769,286 |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-THM" />||align=right|18,457,267 |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|5,100,626 |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|3,709,140 |- | align="right" |5||{{flag|United Kingdom}}|| align="right" |3,298,899 |- | align="right" |6||{{flag|France}}|| align="right" |3,097,696 |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|3,089,992 |- | align="right" |8||{{flag|Italy}}|| align="right" |2,086,911 |- | align="right" |9||{{flag|Brazil}}|| align="right" |1,909,386 |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|1,733,706 |- |align=right|11||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|1,776,488 |- |align=right|12||{{flag| South Korea }}|| align="right" |1,555,608 |- |align=right|13||{{flag|Spain}}||align=right|1,537,047 |- |align=right|14||{{flag|Australia}}||align=right|1,527,767 |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|1,199,264 |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|1,005,268 |- |align=right|17||{{flag|Netherlands}}||align=right|909,887 |- |align=right|18||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|769,878 |- |align=right|19||{{flag|Turkey}}||align=right|973,513 |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|709,118 |- |align=right|—||{{flag|Taiwan}}||align=right|602,678 |- |align=right|21||{{flag|Sweden}}||align=right|554,659 |- |align=right|22||{{flag|Poland}}||align=right|549,478 |- |align=right|23||{{flag|Belgium}}||align=right|536,055 |- |align=right|24||{{flag|Thailand}}||align=right|490,120 |- |align=right|25||{{flag|Argentina}}||align=right|475,429 |- |align=right|26||{{flag|Austria}}||align=right|459,401 |- |align=right|27||{{flag|Norway}}||align=right|441,439 |- |align="right" |28||{{flag|United Arab Emirates}}|| align="right" |432,612 |- |align="right" |29||{{flag|Iran}}|| align="right" |430,082 |- | align="right" |30||{{flag|Nigeria}}|| align="right" |397,472 |- | align="right" |31||{{flag|South Africa}}|| align="right" |376,679 |- | align="right" |32||{{flag|Ireland}}|| align="right" |366,448 |- | align=right|33||{{flag|Israel}}||align=right|365,599 |- | align="right" |—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |360,315 |- | align="right" |34||{{flag|Denmark}}|| align="right" |354,683 |- | align="right" |34||{{flag|Egypt}}|| align="right" |349,471 |- | align="right" |35||{{flag|Malaysia}}|| align="right" |347,290 |- | align="right" |36||{{flag|Singapore}}|| align="right" |346,621 |- | align="right" |37||{{flag|Colombia}}|| align="right" |336,940 |- | align="right" |38||{{flag|Philippines}}|| align="right" |331,678 |- | align=right |39||{{flag|Pakistan}}||align=right|306,987 |- | align=right |40||{{flag|Chile}}||align=right|299,887 |- | align="right" |41||{{flag|Bangladesh}}|| align="right" |286,275 |- | align=right |42||{{flag|Finland}}||align=right|276,553 |- | align="right" |43||{{flag|Czech Republic}}|| align="right" |244,540 |- | align="right" |45||{{flag|Vietnam}}|| align="right" |241,434 |- | align="right" |46||{{flag|Romania}}|| align="right" |239,440 |- | align="right" |47||{{flag|Portugal}}|| align="right" |237,962 |- |align=right|48||{{flag|Iraq}}||align=right|230,911 |- | align="right" |49||{{flag|Peru}}|| align="right" |228,944 |- | align="right" |50||{{flag|Greece}}|| align="right" |218,057 |- |align=right |51||{{flag|New Zealand}}||align=right|205,997 |- |align=right|52||{{flag|Algeria}}||align=right|188,342 |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|188,295 |- |align=right|54||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|184,209 |- |align=right|55||{{flag|Hungary}}||align=right|156,393 |- | align="right" |56||{{flag|Kuwait}}|| align="right" |144,523 |- | align="right" |57||{{flag|Ukraine}}|| align="right" |126,390 |- | align="right" |58||{{flag|Morocco}}|| align="right" |118,178 |- | align="right" |59||{{flag|Angola}}|| align="right" |114,504 |- | align="right" |60||{{flag|Ecuador}}|| align="right" |107,266 |- | align=right|61||{{flag|Slovakia}}||align=right|106,940 |- | align="right" |—||''{{flag|Puerto Rico}}''|| align="right" |104,557 |- | align=right |62||{{flag|Venezuela}}||align=right|96,328 |- | align=right|63||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|92,504 |- | align="right" |64||{{flag|Kenya}}|| align="right" |89,591 |- | align="right" |65||{{flag|Ethiopia}}|| align="right" |83,836 |- | align="right" |66||{{flag|Oman}}|| align="right" |81,682 |- | align="right" |67||{{flag|Dominican Republic}}|| align="right" |81,103 |- | align="right" |68||{{flag|Guatemala}}|| align="right" |79,109 |- | align="right" |69||{{flag|Syria}}{{refn|Data for Syria's 2014 GDP is from the September 2011 WEO Database, the latest available from the IMF.|group=n}}|| align="right" |77,460/Na |- | align="right" |70||{{flag|Myanmar}}|| align="right" |71,543 |- |align=right|71||{{flag|Luxembourg}}||align=right|68,993 |- |align=right|72||{{flag|Panama}}||align=right|66,031 |- |align=right|73||{{flag|Bulgaria}}||align=right|63,651 |- | align="right" |74||{{flag|Uruguay}}|| align="right" |60,933 |- | align="right" |75||{{flag|Costa Rica}}|| align="right" |60,816 |- | align="right" |76||{{flag|Croatia}}|| align="right" |59,971 |- | align="right" |77||{{flag|Belarus}}|| align="right" |56,934 |- | align="right" |78||{{flag|Lebanon}}|| align="right" |56,709 |- | align=right|79||{{flag|Tanzania}}||align=right|55,645 |- | align=right|80||{{flag|Slovenia}}||align=right|54,969 |- | align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|53,961 |- | align="right" |81||{{flag|Lithuania}}|| align="right" |52,468 |- | align="right" |82||{{flag|Ghana}}|| align="right" |51,815 |- | align="right" |83||{{flag|Serbia}}|| align="right" |47,564 |- | align="right" |84||{{flag|Côte d'Ivoire}}|| align="right" |45,875 |- | align="right" |85||{{flag|Azerbaijan}}|| align="right" |45,592 |- | align="right" |86||{{flag|Uzbekistan}}|| align="right" |43,303 |- | align="right" |87||{{flag|Libya}}|| align="right" |43,236 |- | align="right" |88||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}|| align="right" |42,692 |- | align="right" |89||{{flag|Turkmenistan}}|| align="right" |42,764 |- | align="right" |90||{{flag|Jordan}}|| align="right" |41,869 |- |align=right|91||{{flag|Paraguay}}||align=right|41,851 |- | align=right |92||{{flag|Bolivia}}||align=right|41,833 |- | align="right" |93||{{flag|Tunisia}}|| align="right" |41,662 |- | align="right" |94||{{flag|Bahrain}}|| align="right" |39,300 |- |align=right|95||{{flag|Cameroon}}||align=right|38,445 |- |align=right|96||{{flag|Latvia}}||align=right|34,286 |- | align="right" |97||{{flag|Sudan}}|| align="right" |33,249 |- | align="right" |98||{{flag|Estonia}}|| align="right" |29,527 |- | align=right |99||{{flag|Nepal}}||align=right|28,813 |- | align="right" |100||{{flag|Yemen}}|| align="right" |28,124 |- | align="right" |101||{{flag|Uganda}}|| align="right" |28,155 |- | align="right" |102||{{flag|Iceland}}|| align="right" |26,684 |- | align="right" |103||{{flag|El Salvador}}|| align="right" |25,833 |- | align="right" |104||{{flag|Zambia}}|| align="right" |25,778 |- | align="right" |105||{{flag|Senegal}}|| align="right" |24,240 |- | align="right" |106||{{flag|Cambodia}}|| align="right" |24,141 |- |align=right|107||{{flag|Cyprus}}||align=right|23,963 |- | align="right" |108||{{flag|Honduras}}|| align="right" |23,835 |- | align="right" |109||{{flag|Trinidad and Tobago}}|| align="right" |23,284 |- | align=right |110||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|20,767 |- | align="right" |111||{{flag|Afghanistan}}|| align="right" |20,367 |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|19,984 |- | align="right" |113||{{flag|Zimbabwe}}|| align="right" |19,367 |- | align="right" |114||{{flag|Botswana}}|| align="right" |19,070 |- | align="right" |115||{{flag|Laos}}|| align="right" |18,230 |- |align=right|116||{{flag|Mali}}||align=right|17,407 |- | align="right" |117||{{flag|Gabon}}|| align="right" |17,212 |- | align="right" |118||{{flag|Georgia}}|| align="right" |16,716 |- | align="right" |119||{{flag|Jamaica}}|| align="right" |15,424 |- | align="right" |120||{{flag|Albania}}|| align="right" |15,121 |- | align="right" |121||{{flag|Brunei}}|| align="right" |14,695 |- | align="right" |122||{{flag|Mozambique}}|| align="right" |14,601 |- | align="right" |123||{{flag|Burkina Faso}}|| align="right" |14,284 |- | align="right" |124||{{flag|Malta}}|| align="right" |14,270 |- | align="right" |125||{{flag|Namibia}}|| align="right" |14,148 |- | align="right" |126||{{flag|Somalia}}|| align="right" |14,033 |- |align=right|127||{{flag|Nicaragua}}||align=right|13,380 |- | align="right" |128||{{flag|Equatorial Guinea}}|| align="right" |13,225 |- | align="right" |129||{{flag|Bahamas, The}}|| align="right" |12,928 |- | align="right" |130||{{flag|Mongolia}}|| align="right" |12,724 |- | align="right" |131||{{flag|Armenia}}|| align="right" |12,533 |- | align="right" |132||{{flag|Madagascar}}|| align="right" |12,499 |- | align="right" |133||{{flag|Macedonia}}|| align="right" |12,374 |- | align="right" |134||{{flag|Guinea}}|| align="right" |11,503 |- | align="right" |135||{{flag|Congo, Republic of the}}|| align="right" |11,460 |- | align="right" |136||{{flag|Moldova}}|| align="right" |11,436 |- | align="right" |137|||| align="right" |11,546 |- | align="right" |138||{{flag|Chad}}|| align="right" |11,112 |- | align="right" |139||{{flag|Haiti}}|| align="right" |9,717 |- | align="right" |140||{{flag|Rwanda}}|| align="right" |9,709 |- | align="right" |141||{{flag|Niger}}|| align="right" |9,458 |- |align=right|142||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|8,013 |- | align="right" |—||{{flag|Kosovo}}|| align="right" |7,839 |- | align="right" |143||{{flag|Tajikistan}}|| align="right" |7,350 |- |align=right|144||{{flag|Malawi}}||align=right|6,885 |- |align=right|145||{{flag|Eritrea}}||align=right|6,722 |- | align="right" |146||{{flag|Montenegro}}|| align="right" |5,389 |- |align=right|147||{{flag|Togo}}||align=right|5,347 |- | align="right" |148||{{flag|Fiji}}|| align="right" |5,223 |- | align="right" |149||{{flag|Mauritania}}|| align="right" |5,200 |- |align=right|150||{{flag|Barbados}}||align=right|5,172 |- | align="right" |151||{{flag|Maldives}}|| align="right" |4,809 |- |align=right|152||{{flag|Eswatini}}||align=right|4,756 |- | align="right" |153||{{flag|South Sudan}}|| align="right" |3,980 |- | align="right" |154||{{flag|Suriname}}|| align="right" |3,840 |- | align="right" |155||{{flag|Sierra Leone}}|| align="right" |3,754 |- | align="right" |156||{{flag|Guyana}}|| align="right" |3,636 |- |align=right|157||{{flag|Burundi}}||align=right|3,436 |- |align=right|158||{{flag|Liberia}}||align=right|3,218 |- | align="right" |159||{{flag|Timor-Leste}}|| align="right" |3,155 |- | align="right" |160||{{flag|Lesotho}}|| align="right" |2,981 |- |align=right|161||{{flag|Bhutan}}||align=right|2,624 |- |align=right|162||{{flag|Central African Republic}}||align=right|2,307 |- |align=right|163||{{flag|Djibouti}}||align=right|2,187 |- |align=right|164||{{flag|Cape Verde}}||align=right|1,972 |- |align=right|165||{{flag|Belize}}||align=right|1,912 |- | align="right" |166||{{flag|St. Lucia}}|| align="right" |1,774 |- | align="right" |167||{{flag|San Marino}}|| align="right" |1,769 |- |align=right|168||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|1,612 |- |align=right|169||{{flag|Gambia, The}}||align=right|1,605 |- | align="right" |170||{{flag|Seychelles}}|| align="right" |1,564 |- | align="right" |171||{{flag|Guinea-Bissau}}|| align="right" |1,480 |- | align="right" |172||{{flag|Solomon Islands}}|| align="right" |1,424 |- |align=right|173||{{flag|Grenada}}||align=right|1,192 |- |align=right|174||{{flag|St. Kitts and Nevis}}||align=right|1,005 |- | align="right" |175||{{flag|Vanuatu}}|| align="right" |957 |- |align=right|176||{{flag|Samoa}}||align=right|878 |- | align="right" |177||{{flag|St. Vincent and the Grenadines}}|| align="right" |828 |- |align=right|178||{{flag|Comoros}}||align=right|745 |- |align=right|179||{{flag|Dominica}}||align=right|485 |- |align=right|180||{{flag|Tonga}}||align=right|468 |- |align=right|181||{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|450 |- |align=right|182||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|335 |- |align=right|183||{{flag|Palau}}||align=right|300 |- |align=right|184||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|230 |- |align=right|185||{{flag|Kiribati}}||align=right|205 |- |align=right|186||{{flag|Tuvalu}}||align=right|45 |} |<!-- WORLD BANK DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" |Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''||align=right|{{nts|80,683,787}} |- | align="right" | 1 || {{Flag|United States}} || align="right" | {{nts|24,390,604}} |- | align="right" | 2 || {{Flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" /> || align="right" | {{nts|19,237,700}} |- | align="right" | 3 || {{Flag|Japan}} || align="right" | {{nts|4,872,137}} |- | align="right" | 4 || {{Flag|Germany}} || align="right" | {{nts|3,977,439}} |- | align="right" | 5 || {{Flag|India}} || align="right" | {{nts|3,227,491}} |- | align="right" | 6 || {{Flag|United Kingdom}} || align="right" | {{nts|3,222,434}} |- | align="right" | 7 || {{Flag|France}} || align="right" | {{nts|3,092,501}} |- | align="right" | 8 || {{Flag|Brazil}} || align="right" | {{nts|2,055,506}} |- | align="right" | 9 || {{Flag|Italy}} || align="right" | {{nts|1,934,798}} |- | align="right" | 10 || {{Flag|Canada}} || align="right" | {{nts|1,653,043}} |- | align="right" | 11 || {{Flag|Korea, South}} || align="right" | {{nts|1,577,524}} |- | align="right" | 12 || {{Flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" /> || align="right" | {{nts|1,530,751}} |- | align="right" | 13 || {{Flag|Australia}} || align="right" | {{nts|1,323,421}} |- | align="right" | 14 || {{Flag|Spain}} || align="right" | {{nts|1,311,320}} |- | align="right" | 15 || {{Flag|Mexico}} || align="right" | {{nts|1,149,919}} |- | align="right" | 16 || {{Flag|Indonesia}} || align="right" | {{nts|1,015,539}} |- | align="right" | 17 || {{Flag|Turkey}} || align="right" | {{nts|851,102}} |- | align="right" | 18 || {{Flag|Netherlands}} || align="right" | {{nts|826,200}} |- | align="right" | 19 || {{Flag|Saudi Arabia}} || align="right" | {{nts|683,827}} |- | align="right" | 20 || {{Flag|Switzerland}} || align="right" | {{nts|678,887}} |- | align="right" | 21 || {{Flag|Argentina}} || align="right" | {{nts|637,590}} |- | align="right" | 22 || {{Flag|Sweden}} || align="right" | {{nts|538,040}} |- | align="right" | 23 || {{Flag|Poland}} || align="right" | {{nts|524,510}} |- | align="right" | 24 || {{Flag|Belgium}} || align="right" | {{nts|492,681}} |- | align="right" | 25 || {{Flag|Thailand}} || align="right" | {{nts|455,221}} |- | align="right" | 26 || {{Flag|Iran}} || align="right" | {{nts|439,514}} |- | align="right" | 27 || {{Flag|Austria}} || align="right" | {{nts|416,596}} |- | align="right" | 28 || {{Flag|Norway}} || align="right" | {{nts|398,832}} |- | align="right" | 29 || {{Flag|United Arab Emirates}} || align="right" | {{nts|382,575}} |- | align="right" | 30 || {{Flag|Nigeria}} || align="right" | {{nts|375,771}} |- | align="right" | 31 || {{Flag|Israel}} || align="right" | {{nts|350,851}} |- | align="right" | 32 || {{Flag|South Africa}} || align="right" | {{nts|349,419}} |- | align="right" | — ||''{{Flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,449}} |- | align="right" | 33 || {{Flag|Ireland}} || align="right" | {{nts|333,731}} |- | align="right" | 34 || {{Flag|Denmark}} || align="right" | {{nts|324,872}} |- | align="right" | 35 || {{Flag|Singapore}} || align="right" | {{nts|323,907}} |- | align="right" | 36 || {{Flag|Malaysia}} || align="right" | {{nts|314,500}} |- | align="right" | 37 || {{Flag|Philippines}} || align="right" | {{nts|313,595}} |- | align="right" | 38 || {{Flag|Colombia}} || align="right" | {{nts|309,191}} |- | align="right" | 39 || {{Flag|Pakistan}} || align="right" | {{nts|304,952}} |- | align="right" | 40 || {{Flag|Chile}} || align="right" | {{nts|277,076}} |- | align="right" | 41 || {{Flag|Finland}} || align="right" | {{nts|251,885}} |- | align="right" | 42 || {{Flag|Bangladesh}} || align="right" | {{nts|249,724}} |- | align="right" | 43 || {{Flag|Egypt}} || align="right" | {{nts|235,369}} |- | align="right" | 44 || {{Flag|Vietnam}} || align="right" | {{nts|223,864}} |- | align="right" | 45 || {{Flag|Portugal}} || align="right" | {{nts|217,571}} |- | align="right" | 46 || {{Flag|Czech Republic}} || align="right" | {{nts|215,726}} |- | align="right" | 47 || {{Flag|Romania}} || align="right" | {{nts|211,803}} |- | align="right" | 48 || {{Flag|Peru}} || align="right" | {{nts|211,389}} |- | align="right" | 49 || {{Flag|New Zealand}} || align="right" | {{nts|205,853}} |- | align="right" | 50 || {{Flag|Greece}} || align="right" | {{nts|200,288}} |- | align="right" | 51 || {{Flag|Iraq}} || align="right" | {{nts|197,716}} |- | align="right" | 52 || {{Flag|Algeria}} || align="right" | {{nts|170,371}} |- | align="right" | 53 || {{Flag|Qatar}} || align="right" | {{nts|167,605}} |- | align="right" | 54 || {{Flag|Kazakhstan}} || align="right" | {{nts|159,407}} |- | align="right" | 55 || {{Flag|Hungary}} || align="right" | {{nts|139,135}} |- | align="right" | 56 || {{Flag|Angola}} || align="right" | {{nts|124,209}} |- | align="right" | 57 || {{Flag|Kuwait}} || align="right" | {{nts|120,126}} |- | align="right" | 58 || {{Flag|Sudan}} || align="right" | {{nts|117,488}} |- | align="right" | 59 || {{Flag|Ukraine}} || align="right" | {{nts|112,154}} |- | align="right" | 60 || {{Flag|Morocco}}<ref group="n" name="Morocco" /> || align="right" | {{nts|109,139}} |- | align="right" | 61 || {{Flag|Ecuador}} || align="right" | {{nts|103,057}} |- | align="right" | 62 || {{Flag|Slovak Republic}} || align="right" | {{nts|95,769}} |- | align="right" | 63 || {{Flag|Sri Lanka}} || align="right" | {{nts|87,175}} |- | align="right" | 64 || {{Flag|Ethiopia}} || align="right" | {{nts|80,561}} |- | align="right" | 65 || {{Flag|Dominican Republic}} || align="right" | {{nts|75,932}} |- | align="right" | 66 || {{Flag|Guatemala}} || align="right" | {{nts|75,620}} |- | align="right" | 67 || {{Flag|Kenya}} || align="right" | {{nts|74,938}} |- | align="right" | 68 || {{Flag|Oman}} || align="right" | {{nts|72,643}} |- | align="right" | 69 || {{Flag|Myanmar}} || align="right" | {{nts|69,322}} |- | align="right" | 70 || {{Flag|Luxembourg}} || align="right" | {{nts|62,404}} |- | align="right" | 71 || {{Flag|Panama}} || align="right" | {{nts|61,838}} |- | align="right" | 72 || {{Flag|Costa Rica}} || align="right" | {{nts|57,057}} |- | align="right" | 73 || {{Flag|Bulgaria}} || align="right" | {{nts|56,832}} |- | align="right" | 74 || {{Flag|Uruguay}} || align="right" | {{nts|56,157}} |- | align="right" | 75 || {{Flag|Croatia}} || align="right" | {{nts|54,849}} |- | align="right" | 76 || {{Flag|Belarus}} || align="right" | {{nts|54,442}} |- | align="right" | 77 || {{Flag|Tanzania}}<ref group="n" name="Tanzania" /> || align="right" | {{nts|52,090}} |- | align="right" | 78 || {{Flag|Lebanon}} || align="right" | {{nts|51,844}} |- | align="right" | 79 || {{Flag|Libya}} || align="right" | {{nts|50,984}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|Macau}}'' || align="right" | {{nts|50,361}} |- | align="right" | 80 || {{Flag|Slovenia}} || align="right" | {{nts|48,770}} |- | align="right" | 81 || {{Flag|Uzbekistan}} || align="right" | {{nts|48,718}} |- | align="right" | 82 || {{Flag|Ghana}} || align="right" | {{nts|47,330}} |- | align="right" | 83 || {{Flag|Lithuania}} || align="right" | {{nts|47,168}} |- | align="right" | 84 || {{Flag|Turkmenistan}} || align="right" | {{nts|42,355}} |- | align="right" | 85 || {{Flag|Serbia}} || align="right" | {{nts|41,432}} |- | align="right" | 86 || {{Flag|Azerbaijan}} || align="right" | {{nts|40,748}} |- | align="right" | 87 || {{Flag|Cote d'Ivoire}} || align="right" | {{nts|40,389}} |- | align="right" | 88 || {{Flag|Tunisia}} || align="right" | {{nts|40,257}} |- | align="right" | 89 || {{Flag|Jordan}} || align="right" | {{nts|40,068}} |- | align="right" | 90 || {{Flag|Bolivia}} || align="right" | {{nts|37,509}} |- | align="right" | 91 || {{Flag|Congo, Democratic Republic of the}} || align="right" | {{nts|37,241}} |- | align="right" | 92 || {{Flag|Bahrain}} || align="right" | {{nts|35,307}} |- | align="right" | 93 || {{Flag|Cameroon}} || align="right" | {{nts|34,799}} |- | align="right" | 94 || {{Flag|Latvia}} || align="right" | {{nts|30,264}} |- | align="right" | 95 || {{Flag|Paraguay}} || align="right" | {{nts|29,735}} |- | align="right" | 96 || {{Flag|Estonia}} || align="right" | {{nts|25,921}} |- | align="right" | 97 || {{Flag|Uganda}} || align="right" | {{nts|25,891}} |- | align="right" | 98 || {{Flag|Zambia}} || align="right" | {{nts|25,809}} |- | align="right" | 99 || {{Flag|El Salvador}} || align="right" | {{nts|24,805}} |- | align="right" | 100 || {{Flag|Nepal}} || align="right" | {{nts|24,472}} |- | align="right" | 101 || {{Flag|Iceland}} || align="right" | {{nts|23,909}} |- | align="right" | 102 || {{Flag|Honduras}} || align="right" | {{nts|22,979}} |- | align="right" | 103 || {{Flag|Cambodia}} || align="right" | {{nts|22,158}} |- | align="right" | 104 || {{Flag|Trinidad and Tobago}} || align="right" | {{nts|22,105}} |- | align="right" | 105 || {{Flag|Cyprus}}<ref group="n" name="Cyprus" /> || align="right" | {{nts|21,652}} |- | align="right" | 106 || {{Flag|Papua New Guinea}} || align="right" | {{nts|21,089}} |- | align="right" | 107 || {{Flag|Afghanistan}} || align="right" | {{nts|20,815}} |- | align="right" | 108 || {{Flag|Bosnia and Herzegovina}} || align="right" | {{nts|18,169}} |- | align="right" | 109 || {{Flag|Zimbabwe}} || align="right" | {{nts|17,846}} |- | align="right" | 110 || {{Flag|Botswana}} || align="right" | {{nts|17,407}} |- | align="right" | 111 || {{Flag|Laos}} || align="right" | {{nts|16,853}} |- | align="right" | 112 || {{Flag|Senegal}} || align="right" | {{nts|16,375}} |- | align="right" | 113 || {{Flag|Mali}} || align="right" | {{nts|15,288}} |- | align="right" | 114 || {{Flag|Georgia}}<ref group="n" name="Georgia" /> || align="right" | {{nts|15,159}} |- | align="right" | 115 || {{Flag|Jamaica}} || align="right" | {{nts|14,768}} |- | align="right" | 116 || {{Flag|Gabon}} || align="right" | {{nts|14,623}} |- | align="right" | — || ''{{Flag|West Bank and Gaza}}'' || align="right" | {{nts|14,498}} |- | align="right" | 117 || {{Flag|Nicaragua}} || align="right" | {{nts|13,814}} |- | align="right" | 118 || {{Flag|Mauritius}} || align="right" | {{nts|13,338}} |- | align="right" | 119 || {{Flag|Namibia}} || align="right" | {{nts|13,245}} |- | align="right" | 120 || {{Flag|Albania}} || align="right" | {{nts|13,039}} |- | align="right" | 121 || {{Flag|Burkina Faso}} || align="right" | {{nts|12,873}} |- | align="right" | 122 || {{Flag|Malta}} || align="right" | {{nts|12,538}} |- | align="right" | 123 || {{Flag|Equatorial Guinea}} || align="right" | {{nts|12,487}} |- | align="right" | 124 || {{Flag|Mozambique}} || align="right" | {{nts|12,334}} |- | align="right" | 125 || {{Flag|Bahamas, The}} || align="right" | {{nts|12,162}} |- | align="right" | 126 || {{Flag|Brunei}} || align="right" | {{nts|12,128}} |- | align="right" | 127 || {{Flag|Armenia}} || align="right" | {{nts|11,537}} |- | align="right" | 128 || {{Flag|Madagascar}} || align="right" | {{nts|11,500}} |- | align="right" | 129 || {{Flag|Mongolia}} || align="right" | {{nts|11,488}} |- | align="right" | 130 || {{Flag|Macedonia}} || align="right" | {{nts|11,338}} |- | align="right" | 131 || {{Flag|Guinea}} || align="right" | {{nts|10,491}} |- | align="right" | 132 || {{Flag|Chad}} || align="right" | {{nts|9,981}} |- | align="right" | 133 || {{Flag|Somalia}} || align="right" | {{nts|9,274}} |- | align="right" | 134 || {{Flag|Rwanda}} || align="right" | {{nts|9,137}} |- | align="right" | 135 || {{Flag|Congo, Republic of the}} || align="right" | {{nts|8,723}} |- | align="right" | 136 || {{Flag|Haiti}} || align="right" | {{nts|8,408}} |- | align="right" | 137 || {{Flag|Moldova}}<ref group="n" name="Moldova" /> || align="right" | {{nts|8,128}} |- | align="right" | 138 || {{Flag|Niger}} || align="right" | {{nts|8,120}} |- | align="right" | 139 || {{Flag|Kyrgyzstan}} || align="right" | {{nts|7,565}} |- | align="right" | 140 || {{Flag|Benin}} || align="right" | {{nts|9,369}} |- | align="right" | 141 || {{Flag|Tajikistan}} || align="right" | {{nts|7,146}} |- | align="right" | — || {{Flag|Kosovo}} || align="right" | {{nts|7,129}} |- | align="right" | 142 || {{Flag|Malawi}} || align="right" | {{nts|6,303}} |- | align="right" | 143 || {{Flag|Fiji}} || align="right" | {{nts|5,061}} |- | align="right" | 144 || {{Flag|Mauritania}} || align="right" | {{nts|5,025}} |- | align="right" | 145 || {{Flag|Togo}} || align="right" | {{nts|4,813}} |- | align="right" | 146 || {{Flag|Barbados}} || align="right" | {{nts|4,797}} |- | align="right" | 147 || {{Flag|Montenegro}} || align="right" | {{nts|4,774}} |- | align="right" | 148 || {{Flag|Maldives}} || align="right" | {{nts|4,597}} |- | align="right" | 149 || {{Flag|Swaziland}} || align="right" | {{nts|4,409}} |- | align="right" | 150 || {{Flag|Sierra Leone}} || align="right" | {{nts|3,774}} |- | align="right" | 151 || {{Flag|Guyana}} || align="right" | {{nts|3,676}} |- | align="right" | 152 || {{Flag|Burundi}} || align="right" | {{nts|3,478}} |- | align="right" | 153 || {{Flag|Suriname}} || align="right" | {{nts|3,324}} |- | align="right" | 154 || {{Flag|Andorra}} || align="right" | {{nts|3,013}} |- | align="right" | 155 || {{Flag|Timor-Leste}} || align="right" | {{nts|2,955}} |- | align="right" | 156 || {{Flag|Lesotho}} || align="right" | {{nts|2,639}} |- | align="right" | 157 || {{Flag|Bhutan}} || align="right" | {{nts|2,512}} |- | align="right" | 158 || {{Flag|Liberia}} || align="right" | {{nts|2,158}} |- | align="right" | 159 || {{Flag|Central African Republic}} || align="right" | {{nts|1,949}} |- | align="right" | 160 || {{Flag|Djibouti}} || align="right" | {{nts|1,845}} |- | align="right" | 161 || {{Flag|Belize}} || align="right" | {{nts|1,838}} |- | align="right" | 162 || {{Flag|Cabo Verde}} || align="right" | {{nts|1,754}} |- | align="right" | 163 || {{Flag|Saint Lucia}} || align="right" | {{nts|1,712}} |- | align="right" | 164 || {{Flag|San Marino}} || align="right" | {{nts|1,659}} |- | align="right" | 165 || {{Flag|Antigua and Barbuda}} || align="right" | {{nts|1,532}} |- | align="right" | 166 || {{Flag|Seychelles}} || align="right" | {{nts|1,486}} |- | align="right" | 167 || {{Flag|Guinea-Bissau}} || align="right" | {{nts|1,347}} |- | align="right" | 168 || {{Flag|Solomon Islands}} || align="right" | {{nts|1,303}} |- | align="right" | 169 || {{Flag|Grenada}} || align="right" | {{nts|1,119}} |- | align="right" | 170 || {{Flag|Gambia, The}} || align="right" | {{nts|1,015}} |- | align="right" | 171 || {{Flag|Saint Kitts and Nevis}} || align="right" | {{nts|946}} |- | align="right" | 172 || {{Flag|Vanuatu}} || align="right" | {{nts|863}} |- | align="right" | 173 || {{Flag|Samoa}} || align="right" | {{nts|857}} |- | align="right" | 174 || {{Flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || align="right" | {{nts|790}} |- | align="right" | 175 || {{Flag|Comoros}} || align="right" | {{nts|649}} |- | align="right" | 176 || {{Flag|Dominica}} || align="right" | {{nts|563}} |- | align="right" | 177 || {{Flag|Tonga}} || align="right" | {{nts|426}} |- | align="right" | 178 || {{Flag|Sao Tome and Principe}} || align="right" | {{nts|391}} |- | align="right" | 179 || {{Flag|Micronesia, Federated States of}} || align="right" | {{nts|336}} |- | align="right" | 180 || {{Flag|Palau}} || align="right" | {{nts|292}} |- | align="right" | 181|| {{Flag|Marshall Islands}} || align="right" | {{nts|199}} |- | align="right" | 182 || {{Flag|Kiribati}} || align="right" | {{nts|196}} |- | align="right" | 183 || {{Flag|Nauru}} || align="right" | {{nts|114}} |- | align="right" | 184 || {{Flag|Tuvalu}} || align="right" | {{nts|40}} |} |<!-- UNITED NATIONS DATA --> {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto; margin-right:auto; margin-top:0;" |- ! style="width:2em;" data-sort-type="number" | Wadanmaha !! GDP<br>(US$million) |-style="font-weight:bold;background:#eaecf0" | data-sort-value="-1" | &nbsp; || data-sort-value="" |{{noflag}}''[[Gross world product|World]]''<ref name="UN">{{cite web|title=All countries and regions/subregions (totals) for all years - sorted by region/subregion|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=4|website=United Nations|publisher=United Nations|accessdate=Jan 28, 2019}}</ref>||align=right|{{nts|80,501,413}} |-style= |align=right|1||{{flag|United States}}||align=right|{{nts|24,485,394}} |- |align=right|2||{{flag|China}}<ref group="n" name="China-HM" />||align=right|{{nts|18,234,781}} |- |align=right|3||{{flag|Japan}}||align=right|{{nts|4,872,415}} |- |align=right|4||{{flag|Germany}}||align=right|{{nts|3,993,204}} |- |align=right|5||{{flag|United Kingdom}}||align=right|{{nts|3,331,228}} |- |align=right|6||{{flag|France}}||align=right|{{nts|3,022,492}} |- |align=right|7||{{flag|India}}||align=right|{{nts|3,075,666}} |- |align=right|8||{{flag|Brazil}}||align=right|{{nts|2,055,512}} |- |align=right|9||{{flag|Italy}}||align=right|{{nts|1,943,835}} |- |align=right|10||{{flag|Canada}}||align=right|{{nts|1,647,120}} |- |align=right|11||{{flag|Korea, South}}||align=right|{{nts|1,577,524}} |- |align=right|12||{{flag|Russia}}<ref group="n" name="Russia" />||align=right|{{nts|1,530,750}} |- |align=right|13||{{flag|Australia}}||align=right|{{nts|1,408,675}} |- |align=right|14||{{flag|Spain}}||align=right|{{nts|1,314,314}} |- |align=right|15||{{flag|Mexico}}||align=right|{{nts|1,158,229}} |- |align=right|16||{{flag|Indonesia}}||align=right|{{nts|1,015,539}} |- |align=right|17||{{flag|Turkey}}||align=right|{{nts|851,541}} |- |align=right|18||{{flag|Netherlands}}||align=right|{{nts|830,572}} |- |align=right|19||{{flag|Saudi Arabia}}||align=right|{{nts|683,827}} |- |align=right|20||{{flag|Switzerland}}||align=right|{{nts|678,938}} |- |align=right|21||{{flag|Argentina}}||align=right|{{nts|637,486}} |- |align=right|22||{{flag|Sweden}}||align=right|{{nts|535,607}} |- |align=right|23||{{flag|Poland}}||align=right|{{nts|526,211}} |- |align=right|24||{{flag|Belgium}}||align=right|{{nts|494,763}} |- |align=right|25||{{flag|Iran}}||align=right|{{nts|460,976}} |- |align=right|26||{{flag|Thailand}}||align=right|{{nts|455,302}} |- |align=right|27||{{flag|Austria}}||align=right|{{nts|416,835}} |- |align=right|28||{{flag|Norway}}||align=right|{{nts|399,470}} |- |align=right|29||{{flag|United Arab Emirates}}||align=right|{{nts|382,575}} |- |align=right|30||{{flag|Nigeria}}||align=right|{{nts|375,769}} |- |align=right|31||{{flag|Israel}}||align=right|{{nts|353,268}} |- |align=right|32||{{flag|South Africa}}||align=right|{{nts|348,872}} |- |align=right|—||''{{flag|Hong Kong}}''|| align="right" |{{nts|341,659}} |- |align=right|33||{{flag|Ireland}}||align=right|{{nts|331,430}} |- |align=right|34||{{flag|Denmark}}||align=right|{{nts|329,865}} |- |align=right|35||{{flag|Singapore}}||align=right|{{nts|323,901}} |- |align=right|36||{{flag|Malaysia}}||align=right|{{nts|314,707}} |- |align=right|37||{{flag|Philippines}}||align=right|{{nts|313,595}} |- |align=right|38||{{flag|Colombia}}||align=right|{{nts|309,191}} |- |align=right|39||{{flag|Pakistan}}||align=right|{{nts|302,139}} |- |align=right|40||{{flag|Chile}}||align=right|{{nts|277,080}} |- |align=right|41||{{flag|Venezuela}}||align=right|{{nts|255,092}} |- |align=right|42||{{flag|Finland}}||align=right|{{nts|252,246}} |- |align=right|43||{{flag|Bangladesh}}||align=right|{{nts|245,633}} |- |align=right|44||{{flag|Vietnam}}||align=right|{{nts|223,779}} |- |align=right|45||{{flag|Czech Republic}}||align=right|{{nts|215,824}} |- |align=right|46||{{flag|Romania}}||align=right|{{nts|211,803}} |- |align=right|47||{{flag|Peru}}||align=right|{{nts|211,402}} |- |align=right|48||{{flag|Greece}}||align=right|{{nts|203,085}} |- |align=right|49||{{flag|New Zealand}}||align=right|{{nts|202,044}} |- |align=right|50||{{flag|Egypt}}||align=right|{{nts|195,135}} |- |align=right|51||{{flag|Portugal}}||align=right|{{nts|195,041}} |- |align=right|52||{{flag|Iraq}}||align=right|{{nts|182,023}} |- |align=right|53||{{flag|Qatar}}||align=right|{{nts|167,605}} |- |align=right|54||{{flag|Algeria}}||align=right|{{nts|167,555}} |- |align=right|55||{{flag|Kazakhstan}}||align=right|{{nts|159,406}} |- |align=right|56||{{flag|Hungary}}||align=right|{{nts|139,761}} |- |align=right|57||{{flag|Angola}}||align=right|{{nts|126,505}} |- |align=right|58||{{flag|Sudan}}||align=right|{{nts|120,265}} |- |align=right|59||{{flag|Kuwait}}||align=right|{{nts|119,534}} |- |align=right|60||{{flag|Ukraine}}||align=right|{{nts|112,154}} |- |align=right|61||{{flag|Morocco}}||align=right|{{nts|109,708}} |- |align=right|62||{{flag|Ecuador}}||align=right|{{nts|104,295}} |- |align=right|—||''{{flag|Puerto Rico}}''||align=right|{{nts|104,218}} |- |align=right|63||{{flag|Cuba}}||align=right|{{nts|96,851}} |- |align=right|64||{{flag|Slovakia}}||align=right|{{nts|95,617}} |- |align=right|65||{{flag|Sri Lanka}}||align=right|{{nts|87,356}} |- |align=right|66||{{flag|Dominican Republic}}||align=right|{{nts|75,931}} |- |align=right|67||{{flag|Guatemala}}||align=right|{{nts|75,619}} |- |align=right|68||{{flag|Ethiopia}}||align=right|{{nts|75,605}} |- |align=right|69||{{flag|Kenya}}||align=right|{{nts|74,938}} |- |align=right|70||{{flag|Oman}}||align=right|{{nts|70,783}} |- |align=right|71||{{flag|Myanmar}}||align=right|{{nts|67,101}} |- |align=right|72||{{flag|Luxembourg}}||align=right|{{nts|62,316}} |- |align=right|73||{{flag|Panama}}||align=right|{{nts|61,838}} |- |align=right|74||{{flag|Uruguay}}||align=right|{{nts|59,180}} |- |align=right|75||{{flag|Ghana}}||align=right|{{nts|58,996}} |- |align=right|76||{{flag|Bulgaria}}||align=right|{{nts|58,222}} |- |align=right|77||{{flag|Costa Rica}}||align=right|{{nts|57,564}} |- |align=right|78||{{flag|Croatia}}||align=right|{{nts|55,201}} |- |align=right|79||{{flag|Belarus}}||align=right|{{nts|54,441}} |- |align=right|80||{{flag|Lebanon}}||align=right|{{nts|53,393}} |- |align=right|81||{{flag|Tanzania}}||align=right|{{nts|52,090}} |- |align=right|—||''{{flag|Macau}}''||align=right|{{nts|50,361}} |- |align=right|82||{{flag|Uzbekistan}}||align=right|{{nts|49,677}} |- |align=right|83||{{flag|Slovenia}}||align=right|{{nts|48,455}} |- |align=right|84||{{flag|Lithuania}}||align=right|{{nts|47,544}} |- |align=right|85||{{flag|Serbia}}||align=right|{{nts|41,589}} |- |align=right|86||{{flag|Azerbaijan}}||align=right|{{nts|40,748}} |- |align=right|87||{{flag|Jordan}}||align=right|{{nts|40,708}} |- |align=right|88||{{flag|Tunisia}}||align=right|{{nts|40,068}} |- |align=right|89||{{Hs|Cote d'Ivoire}}{{flag|Côte d'Ivoire}}||align=right|{{nts|38,054}} |- |align=right|90||{{flag|Turkmenistan}}||align=right|{{nts|37,915}} |- |align=right|91||{{flag|Congo, Democratic Republic of the}}||align=right|{{nts|37,642}} |- |align=right|92||{{flag|Bolivia}}||align=right|{{nts|37,508}} |- |align=right|93||{{flag|Bahrain}}||align=right|{{nts|35,325}} |- |align=right|94||{{flag|Cameroon}}||align=right|{{nts|34,924}} |- |align=right|95||{{flag|Latvia}}||align=right|{{nts|30,463}} |- |align=right|96||{{flag|Paraguay}}||align=right|{{nts|29,435}} |- |align=right|97||{{flag|Yemen}}||align=right|{{nts|27,956}} |- |align=right|98||{{flag|Uganda}}||align=right|{{nts|27,698}} |- |align=right|99||{{flag|Estonia}}||align=right|{{nts|25,921}} |- |align=right|100||{{flag|Zambia}}||align=right|{{nts|25,868}} |- |align=right|101||{{flag|Libya}}||align=right|{{nts|25,127}} |- |align=right|102||{{flag|Nepal}}||align=right|{{nts|24,870}} |- |align=right|103||{{flag|El Salvador}}||align=right|{{nts|24,805}} |- |align=right|104||{{flag|Iceland}}||align=right|{{nts|24,476}} |- |align=right|105||{{flag|Honduras}}||align=right|{{nts|22,978}} |- |align=right|106||{{flag|Cambodia}}||align=right|{{nts|22,121}} |- |align=right|107||{{flag|Trinidad and Tobago}}||align=right|{{nts|22,104}} |- |align=right|108||{{flag|Cyprus}}||align=right|{{nts|22,054}} |- |align=right|109||{{flag|Papua New Guinea}}||align=right|{{nts|22,005}} |- |align=right|110||{{flag|Afghanistan}}||align=right|{{nts|21,992}} |- |align=right|111||{{flag|Senegal}}||align=right|{{nts|21,126}} |- |align=right|112||{{flag|Bosnia and Herzegovina}}||align=right|{{nts|18,169}} |- |align=right|113||{{flag|Zimbabwe}}||align=right|{{nts|18,036}} |- |align=right|114||{{flag|Botswana}}||align=right|{{nts|17,406}} |- |align=right|115||{{flag|Korea, North}}||align=right|{{nts|17,364}} |- |align=right|116||{{flag|Laos}}||align=right|{{nts|16,853}} |- |align=right|117||{{flag|Mali}}||align=right|{{nts|15,235}} |- |align=right|118||{{flag|Georgia}}||align=right|{{nts|15,159}} |- |align=right|—||{{flag|Palestinian territories|name=Palestine, State of}}||align=right|{{nts|14,498}} |- |align=right|119||{{flag|Gabon}}||align=right|{{nts|14,623}} |- |align=right|120||{{flag|Mozambique}}||align=right|{{nts|12,651}} |- |align=right|121||{{flag|Equatorial Guinea}}||align=right|{{nts|12,487}} |- |align=right|122||{{flag|Brunei}}||align=right|{{nts|12,128}} |- |align=right|123||{{flag|Congo, Republic of the}}||align=right|{{nts|11,292}} |- |align=right|124||{{flag|Jamaica}}||align=right|{{nts|14,826}} |- |align=right|125||{{flag|Nicaragua}}||align=right|{{nts|13,814}} |- |align=right|126||{{flag|Mauritius}}||align=right|{{nts|13,366}} |- |align=right|127||{{flag|Namibia}}||align=right|{{nts|13,244}} |- |align=right|128||{{flag|Albania}}||align=right|{{nts|13,039}} |- |align=right|129||{{flag|Malta}}||align=right|{{nts|12,553}} |- |align=right|130||{{flag|Burkina Faso}}||align=right|{{nts|12,324}} |- |align=right|131||{{flag|Bahamas, The}}||align=right|{{nts|11,791}} |- |align=right|132||{{flag|Armenia}}||align=right|{{nts|11,536}} |- |align=right|133||{{flag|Macedonia}}||align=right|{{nts|11,279}} |- |align=right|134||{{flag|Mongolia}}||align=right|{{nts|11,135}} |- |align=right|135||{{flag|Chad}}||align=right|{{nts|10,716}} |- |align=right|136||{{flag|Madagascar}}||align=right|{{nts|10,674}} |- |align=right|137||{{flag|Somalia }}|| align="right" |{{nts|10,208}} |- |align=right|—||''{{flag|New Caledonia}}''||align=right|{{nts|9,894}} |- |align=right|138||{{flag|Benin}}||align=right|{{nts|9,236}} |- |align=right|139||{{flag|Rwanda}}||align=right|{{nts|9,136}} |- |align=right|140||{{flag|Haiti}}||align=right|{{nts|8,521}} |- |align=right|141||{{flag|Moldova}}||align=right|{{nts|8,128}} |- |align=right|142||{{flag|Niger}}||align=right|{{nts|8,119}} |- |align=right|143||{{flag|Kyrgyzstan}}||align=right|{{nts|7,564}} |- |align=right|—||{{flag|Kosovo}}||align=right|{{nts|7,227}} |- |align=right|144||{{flag|Tajikistan}}||align=right|{{nts|7,145}} |- |align=right|145||{{flag|Monaco}}||align=right|{{nts|6,400}} |- |align=right|146||{{flag|Malawi}}||align=right|{{nts|6,339}} |- |align=right|147||{{flag|Liechtenstein}}||align=right|{{nts|6,295}} |- |align=right|148||{{flag|South Sudan}}||align=right|{{nts|5,693}} |- |align=right|—||''{{flag|French Polynesia}}''||align=right|{{nts|5,623}} |- |align=right|—||''{{flag|Bermuda}}''||align=right|{{nts|5,601}} |- |align=right|149||{{flag|Suriname}}||align=right|{{nts|5,210}} |- |align=right|150||{{flag|Mauritania}}||align=right|{{nts|5,092}} |- |align=right|151||{{flag|Timor-Leste}}||align=right|{{nts|4,970}} |- |align=right|152||{{flag|Sierra Leone}}||align=right|{{nts|4,893}} |- |align=right|153||{{flag|Montenegro}}||align=right|{{nts|4,588}} |- |align=right|154||{{flag|Togo}}||align=right|{{nts|4,576}} |- |align=right|155||{{flag|Fiji}}||align=right|{{nts|4,532}} |- |align=right|156||{{flag|Swaziland}}||align=right|{{nts|4,482}} |- |align=right|157||{{flag|Barbados}}||align=right|{{nts|4,353}} |- |align=right|158||{{flag|Eritrea}}||align=right|{{nts|3,858}} |- |align=right|—||''{{flag|Cayman Islands}}''||align=right|{{nts|3,480}} |- |align=right|159||{{flag|Andorra}}||align=right|{{nts|3,278}} |- |align=right|—||''{{flag|Curaçao}}''||align=right|{{nts|3,159}} |- |align=right|160||{{flag|Guyana}}||align=right|{{nts|3,086}} |- |align=right|161||{{flag|Maldives}}||align=right|{{nts|3,032}} |- |align=right|162||{{flag|Burundi}}||align=right|{{nts|2,869}} |- |align=right|—||''{{flag|Aruba}}''||align=right|{{nts|2,664}} |- |align=right|163||{{flag|Bhutan}}||align=right|{{nts|2,562}} |- |align=right|—||''{{flag|Greenland}}''||align=right|{{nts|2,441}} |- |align=right|164||{{flag|Liberia}}||align=right|{{nts|2,122}} |- |align=right|165||{{flag|Lesotho}}||align=right|{{nts|2,081}} |- |align=right|166||{{flag|Central African Republic}}||align=right|{{nts|1,992}} |- |align=right|167||{{flag|Belize}}||align=right|{{nts|1,902}} |- |align=right|168||{{flag|Cape Verde}}||align=right|{{nts|1,855}} |- |align=right|169||{{flag|Djibouti}}||align=right|{{nts|1,844}} |- |align=right|170||{{flag|Saint Lucia}}||align=right|{{nts|1,718}} |- |align=right|171||{{flag|San Marino}}||align=right|{{nts|1,689}} |- |align=right|172|| || align="right" | |- |align=right|173||{{flag|Seychelles}}||align=right|{{nts|1,486}} |- |align=right|—||''{{flag|Zanzibar}}''||align=right|{{nts|1,391}} |- |align=right|174||{{flag|Antigua and Barbuda}}||align=right|{{nts|1,248}} |- |align=right|175||{{flag|Guinea-Bissau}}||align=right|{{nts|1,209}} |- |align=right|176||{{flag|Solomon Islands}}||align=right|{{nts|1,103}} |- |align=right|—||''{{flag|Sint Maarten}}''||align=right|{{nts|1,059}} |- |align=right|—||''{{flag|British Virgin Islands}}''||align=right|{{nts|902}} |- |align=right|177||{{flag|Grenada}}||align=right|{{nts|884}} |- |align=right|178||{{flag|Saint Kitts and Nevis}}||align=right|{{nts|852}} |- |align=right|179||{{flag|Gambia, The}}||align=right|{{nts|851}} |- |align=right|180||{{flag|Samoa}}||align=right|{{nts|824}} |- |align=right|181||{{flag|Vanuatu}}||align=right|{{nts|812}} |- |align=right|—||''{{flag|Turks and Caicos Islands}}''||align=right|{{nts|797}} |- |align=right|182||{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}||align=right|{{nts|729}} |- |align=right|183||{{flag|Comoros}}||align=right|{{nts|648}} |- |align=right|184||{{flag|Dominica}}||align=right|{{nts|533}} |- |align=right|185||{{flag|Tonga}}||align=right|{{nts|435}} |- |align=right|186||{{Hs|Sao Tome and Principe}}{{flag|São Tomé and Príncipe}}||align=right|{{nts|337}} |- |align=right|187||{{flag|Micronesia, Federated States of}}||align=right|{{nts|308}} |- |align=right|—||''{{flag|Cook Islands}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|—||''{{flag|Anguilla}}''||align=right|{{nts|311}} |- |align=right|188||{{flag|Palau}}||align=right|{{nts|234}} |- |align=right|189||{{flag|Marshall Islands}}||align=right|{{nts|209}} |- |align=right|190||{{flag|Nauru}}||align=right|{{nts|182}} |- |align=right|191||{{flag|Kiribati}}||align=right|{{nts|180}} |- |align=right|—||''{{flag|Montserrat}}''||align=right|{{nts|63}} |- |align=right|192||{{flag|Tuvalu}}||align=right|{{nts|38}} |} |} <references /> 3cua9dp61kt6zz8jyqdjelzedi77jm6 Geeska afrika 0 29863 239409 237641 2022-08-05T15:37:21Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 =yaa ugu sareeyo awooda |data8 = Soomaaliya |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;Itoobiya<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;somaliland<br />[[Muqdisho]],somalia<br />[[Asmara]],&nbsp;Eratareya. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> iyo dalka sudan. [[File:Ethiopiya-text.svg|thumb|right|297px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Coral_house_mogadishu.JPG|thumb|right|296px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:1000_Djiboutian_Francs_in_2005_Obverse.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Djibouti}}]] [[File:Klipspringer.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Somaliland}}]] [[File:Asmara_Panorama.JPG|thumb|right|295px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Bauern_bei_der_Feldarbeit_in_Somaliland.jpg|thumb|right|294px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:Wood_jar_from_Oue%60a,_Tadjoura,_Djibouti.jpg|thumb|right|293px|{{Flag|Djibouti}}]] ==Guud ahaan== Baaxada dhulka geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Waddanmaha== * {{Flag|Somalia}} (''Soomaaliya'') * {{Flag|Djibouti}} (''Jabuuti'') * {{Flag|Ethiopia}} (''Itoobiya'') * {{Flag|Somaliland}} (''Soomaaliland'') ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] dqp2f3v4xn1kxg760022i4qjt6w4grh 239410 239409 2022-08-05T15:39:50Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 =yaa ugu sareeyo awooda |data8 = Soomaaliya |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> iyo dalka sudan. [[File:Ethiopiya-text.svg|thumb|right|297px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Coral_house_mogadishu.JPG|thumb|right|296px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:1000_Djiboutian_Francs_in_2005_Obverse.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Djibouti}}]] [[File:Klipspringer.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Somaliland}}]] [[File:Asmara_Panorama.JPG|thumb|right|295px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Bauern_bei_der_Feldarbeit_in_Somaliland.jpg|thumb|right|294px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:Wood_jar_from_Oue%60a,_Tadjoura,_Djibouti.jpg|thumb|right|293px|{{Flag|Djibouti}}]] ==Guud ahaan== Baaxada dhulka geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Waddanmaha== * {{Flag|Somalia}} (''Soomaaliya'') * {{Flag|Djibouti}} (''Jabuuti'') * {{Flag|Ethiopia}} (''Itoobiya'') * {{Flag|Somaliland}} (''Soomaaliland'') ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] t6s52q8zpm71ky5xhhi16mrjmcd0l2c 239411 239410 2022-08-05T15:40:20Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> iyo dalka sudan. [[File:Ethiopiya-text.svg|thumb|right|297px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Coral_house_mogadishu.JPG|thumb|right|296px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:1000_Djiboutian_Francs_in_2005_Obverse.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Djibouti}}]] [[File:Klipspringer.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Somaliland}}]] [[File:Asmara_Panorama.JPG|thumb|right|295px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Bauern_bei_der_Feldarbeit_in_Somaliland.jpg|thumb|right|294px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:Wood_jar_from_Oue%60a,_Tadjoura,_Djibouti.jpg|thumb|right|293px|{{Flag|Djibouti}}]] ==Guud ahaan== Baaxada dhulka geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Waddanmaha== * {{Flag|Somalia}} (''Soomaaliya'') * {{Flag|Djibouti}} (''Jabuuti'') * {{Flag|Ethiopia}} (''Itoobiya'') * {{Flag|Somaliland}} (''Soomaaliland'') ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] dy4elu720igrcbn2o8sq1wxqo2842b9 239412 239411 2022-08-05T15:43:13Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. [[File:Ethiopiya-text.svg|thumb|right|297px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Coral_house_mogadishu.JPG|thumb|right|296px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:1000_Djiboutian_Francs_in_2005_Obverse.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Djibouti}}]] [[File:Klipspringer.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Somaliland}}]] [[File:Asmara_Panorama.JPG|thumb|right|295px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Bauern_bei_der_Feldarbeit_in_Somaliland.jpg|thumb|right|294px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:Wood_jar_from_Oue%60a,_Tadjoura,_Djibouti.jpg|thumb|right|293px|{{Flag|Djibouti}}]] ==Guud ahaan== Baaxada dhulka geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Waddanmaha== * {{Flag|Somalia}} (''Soomaaliya'') * {{Flag|Djibouti}} (''Jabuuti'') * {{Flag|Ethiopia}} (''Itoobiya'') * {{Flag|Somaliland}} (''Soomaaliland'') ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] t28788ncypkom5fd10gwb9c0254o6ec 239414 239412 2022-08-05T16:19:08Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. [[File:Ethiopiya-text.svg|thumb|right|297px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Coral_house_mogadishu.JPG|thumb|right|296px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:1000_Djiboutian_Francs_in_2005_Obverse.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Djibouti}}]] [[File:Klipspringer.jpg|thumb|right|296px|{{Flag|Somaliland}}]] [[File:Asmara_Panorama.JPG|thumb|right|295px|{{Flag|Eritrea}}]] [[File:Bauern_bei_der_Feldarbeit_in_Somaliland.jpg|thumb|right|294px|{{Flag|Somalia}}]] [[File:Wood_jar_from_Oue%60a,_Tadjoura,_Djibouti.jpg|thumb|right|293px|{{Flag|Djibouti}}]] ==Guud ahaan== Baaxada dhulka geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ===Jabuuti {{Flag|Djibouti}}=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ===Eratareya {{Flag|Eritrea}}=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|Khariidadda Geeska Afrika.]] ===Soomaaliya {{Flag|Somalia}}=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ===Itoobiya {{Flag|Ethiopia}}=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] ao3xnj407b0lxgn6dwxc2yotz5q7358 239415 239414 2022-08-05T16:19:52Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ===Jabuuti {{Flag|Djibouti}}=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ===Eratareya {{Flag|Eritrea}}=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|Khariidadda Geeska Afrika.]] ===Soomaaliya {{Flag|Somalia}}=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ===Itoobiya {{Flag|Ethiopia}}=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 8b2mlw3w7so53ldmd7pv1004hm8z8lr 239416 239415 2022-08-05T16:20:23Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ===Jabuuti {{Flag|Djibouti}}=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ===Eratareya {{Flag|Eritrea}}=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|250px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ===Soomaaliya {{Flag|Somalia}}=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ===Itoobiya {{Flag|Ethiopia}}=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] n3dowkiz4wndfmowjs1de9mwiakkmqx 239417 239416 2022-08-05T16:20:35Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ===Jabuuti {{Flag|Djibouti}}=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ===Eratareya {{Flag|Eritrea}}=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ===Soomaaliya {{Flag|Somalia}}=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ===Itoobiya {{Flag|Ethiopia}}=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 46g0exgdiw8m8a7mxvqp2de1gg055qm 239418 239417 2022-08-05T16:23:13Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|45px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] efpudimmype89m519qunh78w2rc5trh 239419 239418 2022-08-05T16:23:32Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''', waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] lajuam8fcdf1efo7zyibcu31wqiduuy 239420 239419 2022-08-05T16:25:15Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] l6xhut1to3r59oz5nrhpyhqgwydl9l2 239421 239420 2022-08-05T16:33:29Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]<br />Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.=== Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] dxjd846ce3hq2be55eex8cw2o6wbxl1 239422 239421 2022-08-05T16:33:51Z Skilla1st 4845 /* Soomaaliland 60pxSoomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah. */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]<br />''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''=== Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] o4ls5zfdmow7hpliia19fuwest9ydz0 239423 239422 2022-08-05T16:34:27Z Skilla1st 4845 /* Soomaaliland 60pxSoomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah. */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== ''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.'' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 7lloytbdpeaubqwabzxkkhh9hqu6zmt 239424 239423 2022-08-05T16:34:47Z Skilla1st 4845 /* Soomaaliland 60px */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;Jabuuti}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== '''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] il23mh5mclalg3792nxmuy5nsa2k1j1 239425 239424 2022-08-05T16:35:36Z Skilla1st 4845 wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;[[Jabuuti]]}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Somaliland, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== '''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] bcmxqp8s4km6cktd25gucpdg5rnkxcv 239426 239425 2022-08-05T16:38:03Z Skilla1st 4845 /* Jabuuti 60px */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;[[Jabuuti]]}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Soomaaliya, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Somaliland, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== '''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 7u5ypwyc95m16vo2gwp8k7x64z23zlp 239427 239426 2022-08-05T16:38:25Z Skilla1st 4845 /* Taariikhaha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;[[Jabuuti]]}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Soomaaliya, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Somaliland ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Soomaaliya, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== '''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 22yfieprvo6y5p8z62wqfac6fxbh9wp 239428 239427 2022-08-05T16:38:49Z Skilla1st 4845 /* Jabuuti 60px */ wikitext text/x-wiki {{Coord|09|N|48|E|region:SO_type:landmark_source:kolossus-dewiki|display=title}} {{Infobox |bodyclass = geography |above = Geeska Afrika/Faanka Afrika |image = [[File:Horn of Africa.png|300px|Map of the Horn of Africa]] |label1 = Baaxad |data1 = 1,882,857 km<sup>2</sup> |label2 = Tirada dadka |data2 = 130,128,000 {{increase}} |label3 = Tiro-badni |data3 =Igad , |label4 = Dalalka |data4 = [[Jabuuti]], [[Eratareya]], [[Itoobiya]], [[Soomaaliya]], iyo [[Somaliland|Soomaaliland]] |label7 = Waqtiga |data7 = [[UTC+03:00|UTC+3]] EAT 3+ |label8 = |data8 = |label9 = Total Wax soo saar (PPP) (2019) |data9 = $100.224 Billion <ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811170947/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=92&pr.y=15&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=611&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |dead-url=yes }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=29&pr.y=7&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=643&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2013-07-25}}</ref><ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-07-25 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |dead-url=yes }}</ref> |label10 = Wax soo saar (PPP) Qof qof (2019) |data10 = $1061 |label11 = Total Wax soo saar (nominal) (2019) |data11 = $245.819 billion <ref name="imf.org"/><ref name="ReferenceA"/><ref name="ReferenceB"/><ref name="cia.gov"/> |label12 = Wax soo saar (nominal) Qof qof (2019) |data12 = $700 |label13 = Luqadaha |data13 = [[Af-Cafari|Cafari]], [[Amxaari]], [[Carabi]], [[Af-Oromo|Oromo]], [[Af-Soomaali|Soomaali]], [[Af-Tigre|Tigre]], [[Af-Tigrinya|Tigrinya]]. |label14 = Magaalo ee ugu waaweyn |data14 = <br />{{nowrap|[[Jabuuti (magaalo)|Jabuuti]],&nbsp;[[Jabuuti]]}}<br />[[Addis Abeba]],&nbsp;[[Itoobiya]]<br /><br />[[Hargeysa]],&nbsp;[[somaliland|Soomaaliland]]<br />[[Muqdisho]],[[Soomaaliya]]<br />[[Asmara]],&nbsp;[[Eratareya]]. }} '''Geeska Afrika''' waxay ku taal qaybta bari ee dhul weynaha [[Afrika]], waa dhul sadaxgees ah, ee dhaxgasha [[Marinka Gardafuul]], oo ku taalo jasiiro dhuleedka Soomaaliyeed ee Bariga Afrika. waxay ka kooban tahay dalalka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], [[Jabuuti]] iyo [[Eratareya]]<ref name="Joireman22">Sandra Fullerton Joireman, ''Institutional Change in the Horn of Africa'', (Universal-Publishers: 1997), p.1: "The Horn of Africa encompasses the countries of Ethiopia, Eritrea, Djibouti and Somalia. These countries share similar peoples, languages, and geographical endowments."</ref> Qeexitaanno ballaadhan waxa kale oo ka mid ah qaybo ama dhammaan [[Kenya|Keenya]], [[Suudaan]], [[Koonfurta Suudaan]], iyo [[Yugandha]]. ==Guud ahaan== Baaxada dhulka Geeska Afrika waa 2,000,000 km² (772,200 sq mi), waxaana ku nool 100 milyan oo qof oo kala ah: (Soomaaliya: 15 milyan, Jabuuti: 0.86 milyan, Itoobiya: 85 milyan iyo Erateriya: 5.2 milyan) oo qof.Dhulka loo yaqaano geeska afrika waxaa ku badan soomaalida marka loo fiiriyo qoomiyad ahaan, waa dhulka aan ugu yeerno soomaaliweyn maadaama ee ku hoos jiraan dalalka kala ah Itoobiya iyo kenya.Marka loo fiiriyo dad ahaan neh waxaa ku badan shacabka ku nool dalka [[Itoobiya]]. ==Taariikhaha== ==='''Jabuuti''' [[File:Flag of Djibouti.svg|60px]]=== Waagii hore, dhulkaas oo ay weheliyaan Itoobiya, Ereteriya iyo Soomaaliya, wuxuu ka mid ahaa Dhul-Udug. Saylac agteeda, oo hadda Soomaaliya ka tirsan, waxay ahayd xaruntii saldanadii dhexe ee Adal iyo Ifat. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad waxa dhidibada loo taagay gumaystihii Faransiiska ee Soomaaliya, ka dib heshiisyo ay kala saxeexdeen salaadiinta Cafaar iyo Soomaalida ee ka talinaysay Faransiiska, jidkii tareenka ee Diridhaba (iyo markii dambe Addis Ababa) ayaa u saamaxay in uu si degdeg ah u dhaafo Saylac oo ah dekedda. Koonfurta Itoobiya iyo Ogaadeenya. Waxaa loo bixiyay dhulkii Faransiiska ee Canfarta iyo Issas 1967. 1976-kii, xubno ka tirsan Jabhadda Front de Libération de la Cote des Somali ee raadineysay xornimada Jabuuti ee Faransiiska, waxay sidoo kale isku dhaceen kooxda faragelinta ee Gendarmerie Nationale Intervention Group ka dib markii ay afduubteen bas ku socday jidka. Loyada. Dhacdadan, iyadoo lagu muujinayo dhibka uu ku hayo joogitaanka gumeystaha Faransiiska ee Jabuuti, waxay ahayd tallaabo muhiim u ah madax-bannaanida dhulka. Suurtagalnimada afti saddexaad oo u muuqata mid lagu guulaystay Faransiisku way sii yaraanaysay. Kharashka mamnuuca ah ee ilaalinta gumaysiga, oo ah meeshii ugu dambaysay ee Faransiiska ee qaaradda, ayaa ahayd arrin kale oo ku kalliftay goobjoogayaasha inay ka shakiyaan in Faransiisku isku dayi doono inuu sii haysto dhulka. Aftidii saddexaad ee madax-bannaanida ayaa lagu qabtay dhulka Faransiiska ee Canfarta iyo Issa 8 May 1977. 98.8% codbixiyeyaashu waxay taageereen ka go'itaanka Faransiiska, taas oo si rasmi ah u calaamadisay madaxbannaanida Jabuuti. kadib caasimaddeeda. Dawladdii cusbayd waxay ku biirtay Qaramada Midoobay. Horraantii sagaashameeyadii, xurguftii ka dhalatay matalaadda dowladda ayaa horseeday iskahorimaad hubeysan, kaasoo ku dhammaaday heshiis awood-qeybsi ah sannadkii 2000 oo dhexmaray xisbigii talada hayay iyo mucaaradka. ==='''Eratareya''' [[File:Flag of Eritrea.svg|60px]]=== Boqortooyada Aksum, oo ka kooban inta badan Ereteriya casriga ah iyo waqooyiga Itoobiya, waxaa la aasaasay qarnigii koowaad ama labaad ee AD. Waxay qaadatay diinta Masiixiga badhtamihii qarnigii afraad. Waqtiyadii dhexe in badan oo Eritariya ah waxay hoos tageen boqortooyadii Medri Bahri, iyadoo gobol yar uu ka mid ahaa Hamasien. Abuuritaanka Eritrea-ta casriga ah waa natiijada ka dhalatay isku-darka boqortooyooyin kala duwan (tusaale, Medri Bahri iyo Sultanate of Aussa) taasoo aakhirkii keentay in la sameeyo Talyaanigii Ereteriya. Ka dib markii laga adkaaday ciidamadii gumaystaha Talyaanigu 1942-kii, Eritrea waxa maamulayey maamulkii Millatari ee Ingiriiska ilaa 1952. Ka dib go’aankii Golaha Guud ee Qaramada Midoobay 1952-kii, Eritrea waxa ay isku xukumi doontaa barlamaan gudaha ah oo Ereteriya ah, laakiin arrimaha dibadda iyo gaashaandhigga, waxay lahaan lahayd. inay Itoobiya la gasho maqaam federaal ah muddo toban sano ah. Si kastaba ha ahaatee, 1962, dawladda Itoobiya waxay baabi'isay baarlamaankii Eritrea, waxayna si rasmi ah u raacday Eritrea. Dhaqdhaqaaqa gooni-u-goosadka Ereteriya wuxuu abaabulay Jabhadda Xoraynta Eritrea 1961-kii, waxayna la dagaallameen Dagaalkii Xornimada Ereteriya ilaa ay Eritrea xornimada dhabta ah ka qaadatay 1991. Eritrea waxay xornimada qaadatay 1993 ka dib afti madaxbannaan. [[File:Geeska Afrika.png|thumb|right|350px|Khariidadda Geeska Afrika.]] ==='''Soomaaliya''' [[File:Flag of Somalia.svg|60px]]=== Waagii hore, Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah. Waxay ka mid tahay meelaha ugu macquulsan ee Dhul-Udug qadiimiga ah ee la sheekaynayo. Xilligii qarniyadii dhexe, dhowr boqortooyo oo xoog badan ayaa ka talinayay ganacsiga gobolka, oo ay ku jiraan Suldaanka Ajuuraan, Suldaanka Cadal, iyo Suldaankii Geledi. Dabayaaqadii qarnigii 19-aad, Saldanada Soomaaliyeed sida Suldaanka Isaaq iyo Saldanada Majeerteen waxaa gumeystay Talyaaniga, Ingiriiska iyo Itoobiya. Gumaystihii reer Yurub waxa uu dhulkii qabaa’ilka isugu daray laba gumaysi oo kala ahaa Somaliland Italian iyo British Somaliland Protectorate. Dhanka kale, gudaha, Daraawiishtii uu hoggaaminayay Mohammed Abdullah Hassan waxay dagaal laba iyo toban sano ah ku qaadday Abyssinia, Italian Somaliland, British Somaliland, ugu dambayntiina waa lagaga adkaaday Ololihii Somaliland ee 1920kii. Talyaanigu waxa uu si buuxda ula wareegay gacan ku haynta waqooyi bari, badhtamaha iyo koonfurta dhulkaas ka dib markii uu ku guulaystay Ololihii Saldanada ee ka dhanka ahaa Saldanada Majeerteenka iyo Saldanada Hobyo. Sannadkii 1960-kii, labadii gobol waxay ku midoobeen inay sameystaan ​​Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee xorta ahayd oo hoos timaada dawlad rayid ah. Golihii Sare ee Kacaanku waxa uu talada dalka la wareegay sannadkii 1969-kii, waxana uu dhidibbada u taagay Jamhuuriyaddii Dimuqraadiga ahayd ee Soomaaliya, isaga oo si arxan darro ah isku dayey in uu burburiyo dagaalkii gooni-isu-taagga Somaliland ee waqooyiga dalka. Intaa ka dib SRC waxay burburtay 22 sano ka dib, 1991-kii, markii uu bilaabmay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya, Somalilandna waxay si degdeg ah ugu dhawaaqday madaxbannaanida. Somaliland ayaa wali ka talisa waqooyi-galbeed ee Soomaaliya oo ka dhigan in ka badan 27% dhulkeeda. Tan iyo muddadaas gobollada intooda badani waxay ku noqdeen xeer dhaqameed iyo diin. Horraantii 2000-meeyadii, waxaa la sameeyay tiro maamullo federaal ah oo ku meel gaar ah. Dawladdii ku meel gaadhka ahayd (TNG) ayaa la aas aasay sanadkii 2000, waxaana xigay dhismihii dawladda ku meel gaadhka ah (TFG) sannadkii 2004-tii, taasoo dib u soo celisay ciidamadii qalabka sida ee Soomaaliya. Sannadkii 2006dii, faragelintii Xabashida ee Maraykanku taageeray, dawladda ku meel gaadhka ah waxay la wareegtay inta badan aagagga iskahorimaadyada koonfureed ee qaranka oo ay ka kala wareegtay Midowga Maxkamadaha Islaamiga ah (ICU). Maxaakiimta ayaa intaa ka dib u kala jabay kooxo ka sii xag jir ah, sida Al-Shabaab oo dagaal kula jirtay dawladda ku meel gaarka ah iyo saaxiibadeeda AMISOM si ay u maamulaan gobolka. Bartamihii 2012-kii, jabhaduhu waxay lumiyeen inta badan dhulkii ay qabsadeen, waxaana billowday raadinta hay'ado dimoqraadi ah oo joogto ah. Iyadoo ay taasi jirto ayaa hadana waxaa wali gacanta ku haya inta badan gobolada bartamaha iyo koofurta Soomaaliya kooxaha ka soo horjeeda, waxaana ay saameyn ku leeyihiin deegaanada ay ka taliso dowladda, iyadoo magaalada Jilib ay tahay caasimad u ah falaagada. Dastuur cusub oo ku meel gaar ah ayaa la ansixiyay bishii Ogosto 2012, kaas oo dib u habeyn ku sameeyay Soomaaliya federaal ahaan. Isla bishaas waxaa la dhisay dowladda Federaalka Soomaaliya, waxaana Muqdisho ka billowday dib u dhis. ==='''Itoobiya''' [[File:Flag of Ethiopia.svg|60px]]=== Sanadkii 980 C.D, Boqortooyada D'mt waxay ku fiday Eritrea iyo gobolka waqooyi ee Itoobiya, halka Boqortooyada Aksum ay ilaa 900 oo sano ay ilaashatay ilbaxnimo midaysan gobolka. Diinta Kiristaanka waxay qaadatay boqortooyadii 330-kii, Islaamkuna waxa yimid Hijriyadii ugu horreysay sannadkii 615. Burburkii Aksum ka dib 960-kii, dhulka Xabashida waxaa ka jiray boqortooyo kala duwan, oo u badnaa qabaa'il. Boqortooyadii Zagwe ayaa ka talinaysay qaybo ka mid ah woqooyiga-dhexe ilaa laga tuuray Yekuno Amlak 1270-kii, isaga oo furay boqortooyadii Xabashida iyo boqortooyadii Sulaymaan, waxay sheegteen in ay ka soo jeedaan kitaabka Sulaymaan iyo boqoraddii Sheba oo hoos timaada wiilkooda Menelik I. Qarnigii 14aad, boqortooyadii ku koray haybad iyada oo loo marayo dhul balaarsi iyo la dagaalanka dhulalka ku xiga; Gaar ahaan, Dagaalkii Xabashida-Adal (1529-1543) wuxuu gacan ka geystay kala qaybsanaantii boqortooyadii, taasoo aakhirkii ku hoos dhacday maamul-daadejin loo yaqaanay Zemene Mesafint bartamihii qarnigii 18-aad. Imbaraadoor Tewodros II waxa uu soo afjaray Zemene Mesafint bilowgii boqornimadiisa sannadkii 1855kii, isaga oo calaamad u ahaa dib u midaynta iyo casriyaynta Itoobiya. Laga soo bilaabo 1878-dii, Imbaraadoor Menelik II wuxuu qaaday weeraro isdaba joog ah oo loo yaqaannay ballaarinta Menelik, taasoo keentay in hadda la sameeyo xuduudda Itoobiya. Dibadda, dabayaaqadii-qarnigii 19-aad, Itoobiya waxay iska difaacday duullaan shisheeye, oo ay ka mid yihiin Masar iyo Talyaaniga; Taasi waxay keentay in Itoobiya iyo Laybeeriya ay ilaashadaan madax-banaanidooda intii lagu jiray halganka Afrika. Sannadkii 1935kii, Itoobiya waxa qabsaday Talyaanigii Faashiistaha ahaa, waxaanay la darsameen Ereteriya iyo Somaliland oo Talyaanigu haystay, ka dibna wuxuu sameeyay Talyaanigii Bariga Afrika. Sannadkii 1941-kii, dagaalkii labaad ee adduunka, waxa qabsaday ciidamadii Ingiriiska, waxaana la soo celiyay dawladnimadiisa buuxda 1944-kii ka dib muddo maamul milatari ah. Dergiga oo ahaa dawlad milatari oo uu Midowgii Soofiyeeti taageero ayaa xukunka la wareegay sanadkii 1974-kii ka dib markii uu xukunka ka tuuray Imbaraadoor Xayle Salaase iyo boqortooyadii Sulaymaan, wuxuuna talada dalka hayay ku dhawaad ​​17 sano, isagoo bilaabay dagaalkii sokeeye ee Itoobiya. Ka dib markii uu burburay Dergiga 1991-kii, xisbiga EPRDF wuxuu dalka ku qabsaday dastuur cusub iyo federaal ku salaysan qawmiyad. Wixii intaa ka dambeeyay, Itoobiya waxa ay la ildaran tahay isku dhacyo qawmiyado ah oo daba dheeraaday oo aan xal loo helin iyo xasillooni darro siyaasadeed oo ay astaan ​​u tahay dib u dhac dimuqraadi ah. Laga soo bilaabo 2018, kooxaha gobolka iyo qowmiyadaha ku salaysan waxay qaadeen weeraro hubaysan dagaallo badan oo ka socday guud ahaan Itoobiya. ==='''Soomaaliland''' [[File:Flag of Somaliland.svg|60px]]=== '''Soomaaliland waa madax-banaani iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanideeda si rasmi ah uma aqoonsan waddan ama urur caalami ah.''' Adhijirradii hore waxay dhaqayeen lo' iyo xoolo kale waxayna leedahay sawirada farshaxanka ugu firfircoon ee Afrika. Qarniyadii dhexe oo dhan waxa Somaliland yimi ajaaniib Carbeed oo ay ka mid ahaayeen Sheekhii Muslimiinta ahaa ee Isxaaq Binu Axmed oo dhidibada u taagay beesha Isaaq iyo Cabdiraxmaan bin Ismaaciil Al-Jabarti oo dhidibada u taagay beesha Daarood oo labadooduba ka soo socdaalay Carabta kuna yimi Somaliland oo guursaday. Qabiilka Dir ee deegaanka, kuwaas oo lagu tilmaamo sheeko-xariifnimo. Sidoo kale xilliyadii qarniyadii dhexe, boqortooyooyinkii Soomaalidu waxay gacanta ku hayeen ganacsiga gobolka, sida Saldanada Ifat iyo Suldaanka Cadal. Qarnigii 18-aad, Suldaanka Isaaq, oo ah dawlad Soomaaliyeed oo dhaxal-siisay Saldanada Adal, waxaa Toon ka dhisay Suldaan Guuleed Cabdi. Suldaanku waxa uu soo maray qaybo ka mid ah Geeska Afrika, waxaanu soo maray gobolada dhexe ee Somaliland casriga ah. Waxa ay lahayd dhaqaale adag, ganacsiguna waxa uu ahaa mid muhiim ah oo ka soo degi jiray dekedda weyn ee Berbera iyo dekedda yar ee Bulxaar, sidoo kale waxa ay dhinaca bari ka ahayd magaalo-madaxda laga dhoofiyo fooxa ee Xiis, Karin iyo Ceel-darad. Qarnigii 19-aad dabayaaqadiisa waxa uu Ingiriisku heshiisyo la saxeexday beelaha Habr Awal, Garxajis, Habr Jeclo, Warsangeli, Ciise iyo Gadabuursi oo ay ka dhisteen maxmiyad. Derwiishkii uu hoggaaminayay Muxamed C/llaahi Xasan ayaa ka soo horjeeday heshiisyadii ilaalinta ee uu Ingiriisku la saxiixday saldanada Soomaaliyeed. Muddo 20 sano ah ka dib, waxa ugu dambayntii lagu jabiyey daraawiishtii mid ka mid ah duqeymihii ugu horeeyey ee hawada Afrika ka dhacay 1920kii Ololihii Somaliland. Beelihii ugu badnaa oo ahaa Dhulbahante oo aan Ingiriis heshiis ilaalin ah la saxiixin (maadaama uu Talyaanigu u arkayay qayb ka mid ah Dhulbahante inay yihiin dad ay ka tirsan yihiin Suldaankii Majeerteen ee Talyaanigu ilaalin jiray)) ayaa ugu horreeyo. taageerayaasha dhaqdhaqaaqa. 26kii Juun 1960kii, maxmiyaddii waxay xornimada qaadatay oo ah Qarannimada Somaliland, ka hor shan maalmood ka dib waxay si mutadawac ah ula midoobi doontaa dhulkii Aaminaadda ee Somaliland, ka dib markii ay gooni-isu-taaggeeda qaadatay, oo ay dhistay Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midow xalaal ah ayaa dhex maray labada deegaan iyaga oo soo doortay wakiiladooda. 27kii Juun 1960kii, Golaha Sharci-dejinta ee Somaliland waxay si wadajir ah u ansixiyeen Xeerka Midnimada Soomaaliya kaas oo soo jeediyay in labada maamul ay weligood midoobaan. 1961-kii, Soomaaliya waxay la wareegtay gacan ku haynta hay’adaha dawliga ah, taas oo laga diiday dalkii la isku odhan jiray Somaliland, taasina waxay keentay in dadka reer Somaliland qaadacaan codkii loo qaaday dastuurka Soomaaliya. Bishii Disembar 1961kii, kacdoonkii woqooyiga waxa bilaabay askartii Dawladii hore ee Somaliland oo la wareegay magaalooyin waaweyn oo woqooyiga. Koox saraakiil ah ayaa la wareegay gacan ku haynta idaacada magaalada Hargeysa, iyagoo ku dhawaaqay inay meesha ka baxday midnimadii Soomaaliya iyo Somaliland. April 1981kii ayaa la asaasay Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ( SNM-ta oo la soo gaabiyay, taasoo horseeday Dagaalkii Madax-banaanida Somaliland. Sannadkii 1988-kii, markii uu dagaalku socday, ayaa xukuumaddii Siyaad Barre waxay bilowday olole ka dhan ah ururkii SNM ee fadhigoodu ahaa Hargeysa iyo kooxihii kale ee xagjirka ahaa, kuwaas oo ka mid ahaa dhacdooyinkii keenay dagaalladii sokeeye ee Soomaaliya. Colaaddaasi waxay sababtay burbur xooggan oo soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo milateriga Soomaaliya. Burburkii dawladdii Barre ka dib horraantii 1991-kii, maamulladii deegaanka oo ay ugu horreysey SNM, ayaa 18-kii May ee isla sannadkaas si keligood ah ugu dhawaaqay in ay ka go’een Soomaaliya, isla markaana dib u soo celiyeen xuduudihii dalkii la isku odhan jiray Somaliland oo muddo gaaban jiray. Tan iyo 1991-kii, waxa dhulkaas ka talinayey dawlado si dimoqraadi ah loo soo doortay, kuwaas oo beesha caalamka ka doonayey in loo aqoonsado dawladda Jamhuuriyadda Somaliland. ==Xubin== * [[IMF]] * [[IGAD]] * [[Comesa]] * [[CEN-SAD]] * [[Midowga Afrika]] * [[Bankiga Aduunka]] * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] == Sido kale fiiri == * [[Itoobiya]] * [[Soomaal]] * [[Jabuuti]] == Tixraacyada == <references/> wadamada geeska afrika waxaa la isku dhahaa 4 wadan == Linkiga Caddaynta == * (www.geeskaafrika.com) {{Gumud}} [[Category:Faanka Afrika]] 9o6ekw623mkgz8hger7i2p0vtjaykvp Amazon 0 29889 239365 232437 2022-08-05T13:05:48Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Amazon Shirkad''' [[File:Amazon logo.svg|thumb|right|200px|shirkad amazon]] Amazon waxaa caan ku ah carqaladeynta warshadaha si wanaagsan loo aasaasay iyada oo loo marayo hal-abuurka teknolojiyada iyo cabirka ballaaran. [5] [6] [7]  Waa suuqa ugu weyn e-ganacsiga adduunka, bixiyaha AI ee bixiyaha, iyo mashiinka lagu aruuriyo daruuraha [8] sida lagu cabiray dakhliga iyo awoodda suuqa. [9]  Amazon waa shirkadda ugu weyn ee internetka dakhliga soo gala adduunka. [10]  Waa loo shaqeeyaha labaad ee gaarka loo leeyahay ee ugu weyn Mareykanka [11] iyo mid ka mid ah shirkadaha ugu qiimaha badan adduunka.  Amazon waa shirkadda labaad ee ugu weyn teknolojiyada dakhliga.Amazon waxaa aasaasay Jeff Bezos bishii Luulyo 5, 1994, Bellevue, Washington.  Shirkadda ayaa markii hore ku bilaabatay sidii suuq suuq oo internetka ah oo loogu talagalay buugaagta laakiin markii dambe ayaa la ballaariyey si ay u iibiyaan elektiroonig, softiweer, ciyaaraha fiidiyowga, dharka, qalabka guryaha, cuntada, boodhadhka, iyo dahabka.  Sanadkii 2015, Amazon waxay ka sarreysay Walmart oo ah tafaariiqda ugu qiimaha badan Mareykanka marka laga hadlayo xaraashka suuqa. [12] Sanadkii 2017, Amazon waxay iibsatay Suuqa Cuntada oo dhan $ 13.4 bilyan, taas oo si weyn u kordhisay jiritaanka Amazon ee ah tafaariiq bir-iyo-hoobiye ah. [13]  Sannadkii 2018, Bezos wuxuu ku dhawaaqay in adeeggeeda gaarsiinta laba maalmood, Amazon Prime, uu dhaaftay 100 milyan oo macaamiil ah adduunka oo dhan. [14] [15] Amazon waxay u qaybisaa soo dejisashada iyo qulqulka fiidiyowga, muusikada, maqalka maqalka iyada oo loo sii marayo Amazon Prime Video, Amazon Music, iyo kaabayaasha la dhageysan karo.  Amazon sidoo kale waxay leedahay cudud daabacaad, Amazon Publishing, filim iyo istuudiyaha telefishanka, Amazon Studios, iyo qayb kambuyuutar daruur ah, Adeegyada Shabakadda Amazon.  Waxay soo saartaa elektrooni elektiroonig ah oo ay ku jiraan akhristayaasha Kindle, Kiniiniyada Dabka, TV-ga Dabka, iyo aaladda Echo.  Intaa waxaa u dheer, kaabayaasha Amazon waxaa ka mid ah Ring, Twitch.tv, Suuqa Cunnada oo dhan, iyo IMDb.Khilaafaadka kala duwan dhexdooda, shirkadda waxaa lagu dhalleeceeyay kormeerka teknolojiyada, [16] dhaqan aad u sarreeya oo dalbanaya dhaqan shaqo, [17] ka fogaanshaha canshuuraha, [18] iyo dhaqanka ka hortagga tartamada. [https://www.businessinsider.com/amazon-jeff-bezos-chose-company-name-2018-5] bibuynuov4yot1s8166h5a572q0trn9 Fac 0 32462 239395 211228 2022-08-05T14:36:27Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Facku''' waxa uu tilmaamayaa dhammaan dadka wada dhashay iyo kuwa nool ee isku wakhti ah, si wada jir ah loo tixgeliyo. =Muddada= Fac waxaa af ingiriis lagu dhahaa generation. co8ezm3hmbd88a8k5w17w7uf9um3y3k The Beatles 0 33567 239402 217060 2022-08-05T14:48:25Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki [[File:The_Fabs.JPG|thumb|The Beatles]] '''The Beatles''' waxay ahaayeen koox Ingiriisi ah oo dhagxaanta ka socota [[Liverpool]], mid ka mid ah kooxaha muusiga ugu guulaha badan uguna saamaynta badan taariikhda. Waxaa la sameeyay 1960-kii, waxay gaareen magac caalami ah 1964-tii, waxayna kala tageen 1970-kii. Muddadii ay wada-shaqeynayeen, waxay sii daayeen 12 albums oo istuudiyaha ah gudaha [[Boqortooyada Ingiriiska]], 11 ka mid ah waxay galeen #1 jaantusyada albaamka. Gudaha Maraykanka, Caannimada Beatles waxay ahayd tii ugu sarraysay ee duulaanka Ingiriiska, markii kooxo badan oo Ingiriis ahi ay guul weyn ka heleen muusiga dhagaxa iyo duubabka ah. == Kooxda == * John Lennon * Paul McCartney * George Harrison * Ringo Starr == Muusig == * Please Please Me (1963) * With the Beatles (1963) * A Hard Day's Night (1964) * Beatles For Sale (1964) * Help! (1965) * Rubber Soul (1965) * Revolver (1966) * Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band (1967) * Magical Mystery Tour (1967) * The Beatles (1968) * Yellow Submarine (1969) * Abbey Road (1969) * Let it Be (1970) 16ytenngwai7l2isx3bwxkcunioond1 239404 239402 2022-08-05T14:49:11Z EnsiklopediaXylon 31252 /* Muusig */ wikitext text/x-wiki [[File:The_Fabs.JPG|thumb|The Beatles]] '''The Beatles''' waxay ahaayeen koox Ingiriisi ah oo dhagxaanta ka socota [[Liverpool]], mid ka mid ah kooxaha muusiga ugu guulaha badan uguna saamaynta badan taariikhda. Waxaa la sameeyay 1960-kii, waxay gaareen magac caalami ah 1964-tii, waxayna kala tageen 1970-kii. Muddadii ay wada-shaqeynayeen, waxay sii daayeen 12 albums oo istuudiyaha ah gudaha [[Boqortooyada Ingiriiska]], 11 ka mid ah waxay galeen #1 jaantusyada albaamka. Gudaha Maraykanka, Caannimada Beatles waxay ahayd tii ugu sarraysay ee duulaanka Ingiriiska, markii kooxo badan oo Ingiriis ahi ay guul weyn ka heleen muusiga dhagaxa iyo duubabka ah. == Kooxda == * John Lennon * Paul McCartney * George Harrison * Ringo Starr == Muusig == * Please Please Me (1963) * With the Beatles (1963) * A Hard Day's Night (1964) * Beatles For Sale (1964) * Help! (1965) * Rubber Soul (1965) * Revolver (1966) * Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band (1967) * Magical Mystery Tour (1967) * The Beatles (1968) * Yellow Submarine (1969) * Abbey Road (1969) * Let it Be (1970) ==Xigasho== *[https://en.citizendium.org/wiki/The_Beatles The Beatles from Citizendium] 20c814iot81ebk7nl05ginim8nxoi94 Soo rididda ilmaha 0 34631 239399 225496 2022-08-05T14:42:08Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki Soo ridida ilmuhu waxey ka dhigan tahay in la joojiyo uurka. [[Qof dilidda]] iyo soo rididda ilmaha waa qalad. Ilmo soo rididda si ula kac ah ayaa loo sameeyaa si loo dhimo ilmaha aan weli dhalan. Ma aha shil ama natiijada falcelinta dabiiciga ah ee jidhka bini'aadamka. Laga soo bilaabo wakhtiga rimidda, ilmuhu ma aha oo kaliya qayb kale oo ka mid ah jidhka hooyada. Ilmuhu waa qof gooni ah.<ref>[https://www.jw.org/en/library/books/bible-study/glossary/#p105-p107 Abortion]</ref> Cunug aan dhalan qiimo badan buu Ilaahay indhihiisa ku leeyahay. [[Sigaar]] cabidda waqtiga uurka ilmaha wuu u xun yahay. Ilaahay waxa uu u arkaa nolosha bini'aadamka in ay ka bilaabato rimidda.<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/soo-koobidda-kitaabka-ina-baro/13-ixtiraam-hadiyadda-nolosha/ Ixtiraam Hadiyadda Nolosha]</ref> Waa qalad in ilmo layska soo rido. Noloshu waa hibo xagga Eebbe ka yimid. Wuxuu u arkaa nolosha oo dhan inay qaali tahay, oo ay ku jirto nolosha ilmaha uurka ku jira. Markaa haddii qof si badheedh ah u dilo ilmo aan dhalan, taasi waxay noqonaysaa dil. =Tix= * [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/reer-faraxsan/cunug-siduu-noloshaada-u-beddelo/ Cunug Siduu Guurka u Beddelo] * [https://www.jw.org/en/bible-teachings/questions/abortion-in-the-bible/ Abortion] iati30sc27hfuhopsjl2o98o1omzp9r Tamarta culaacul 0 34983 239389 227947 2022-08-05T14:31:17Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{delete}} tamarta culaacul waxaa af ingiriis lagu dhahaa narcissist energy. t1n5t0h1arj8q5nbe7uy26us96j39co Daadka Maraykanka/USA 0 36134 239361 234899 2022-08-05T13:02:48Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Daadka Maraykanka/USA''' [[File:Emily_DiDonato_at_SI_Swim_City_2016.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Addison_Rae_2021.png|thumb|right|400px|]] [[File:Professor_Amr_El-Abbadi.jpeg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Betty_Jane_Rhodes_1942.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] {{Flag|United States}} 9vmhk16jpum6zjxafect6xt2igzohq0 239362 239361 2022-08-05T13:03:15Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki '''Daadka Maraykanka/USA''' [[File:Emily_DiDonato_at_SI_Swim_City_2016.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Addison_Rae_2021.png|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Professor_Amr_El-Abbadi.jpeg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Betty_Jane_Rhodes_1942.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] {{Flag|United States}} epxffo7hu31ggw21w4dtsdc5r81rdt8 239363 239362 2022-08-05T13:03:56Z Johannnes89 26350 Requesting speedy deletion (Test page). (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Tirtir|1=Test page}} '''Daadka Maraykanka/USA''' [[File:Emily_DiDonato_at_SI_Swim_City_2016.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Addison_Rae_2021.png|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Professor_Amr_El-Abbadi.jpeg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] [[File:Betty_Jane_Rhodes_1942.jpg|thumb|right|400px|{{Flag|United States}}]] {{Flag|United States}} 9iqcudy1ydouen5wk6ueqttgkg6fzjg Cuntoka Aloshka Dhofaarka 0 36295 239364 235033 2022-08-05T13:05:23Z 195.191.67.225 wikitext text/x-wiki [[File:Schweinebauch-2.jpg|thumb|right|500px|]] {{Delete|content}} Cuntoka Aloshka Dhofaarka cuntada caloosha doofaarka, cuntada ugu weyn ee doofaarka sida xayawaanka la cunay, caloosha goynta doofaarka tk1vg6b238ov6szme4drifx4d2ekp86 Huuluusiin 0 36299 239315 238036 2022-08-05T12:01:57Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{selfref2|Sidoo kale fiiri: [[Dhul]]}} '''Waagii Huuluusiin''', oo hore u ahaan jirtay waagii, oo ka yar labada wakhti ee sida rasmiga ah loo aqoonsaday ee ka kooban Muddadii afar-geesood iyo intii u dambaysay ee wakhtiga juquraafiga, oo daboolaysa ku dhawaad ​​11,700 sano ee taariikhda dhulka. Qaybaha Huuluusiin, labadaba qaaradaha iyo badda, waxay daboolayaan aagga ugu weyn adduunka wakhti kasta oo ku jira diiwaanka juqraafiga, laakiin Huuluusiin waa mid gaar ah sababtoo ah waxay ku beegan tahay taariikhda dambe iyo ka dib taariikhda ka dib-da'da dhagaxa ee aadanaha. Saamaynta  bini'aadmigu waa heer caalami waana mid qoto dheer oo ay u muuqato in ay ku habboon tahay in la yeesho magac juquraafeed gaar ah wakhtigan.<ref>[https://www.britannica.com/science/Holocene-Epoch Holocene — Britannica]</ref> ==Macluumaad dheeraad ah== {| cellpadding="1" style="float: right; border: 1px solid #8888aa; background: #f7f8ff; padding: 5px; font-size: 95%; margin: 0 15px 0 15px;" | style="background: #ccf; text-align: center;" | '''<big>{{pagename}}'''</big> |- | [[File:Holocene Temperature Variations.png|{{{imagesize|310px}}}|alt=|link=]] |- | [[File:Doggerland.svg|{{{imagesize|310px}}}|Dib u dhis]] |- | style="background: #66FF00; text-align: center;" |'''Warar dheeraad ah''' |- | style="background: none; text-align: center;" | [[w:en:Holocene|Holocene (en)]] • [[w:simple:Holocene|Holocene (simple)]] |} ==Tixraac== {{reflist}} irj52bi9521omb0efuvktfrcdaxm3yn User:EnsiklopediaXylon 2 36491 239408 238855 2022-08-05T15:03:52Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki {{retired}} ---- {{quote|Aynu ka dhigno dhaqdhaqaaqa toban kun oo maqaallo ku guuleysta Wikibidhiya}} nj1u8k79eygh1s8ia0syexr87x60zv5 Louis XIV 0 36575 239514 237961 2022-08-06T05:01:26Z 70.50.137.2 wikitext text/x-wiki '''Louis XIV''' Waxa uu ku dhashay Saint German gudaha [[5 Sebtembar 1638 wuxuuna ku dhintay Versailles 1 Sebtembar 1715. Waxa uu boqor ka ahaa Faransiiska iyo Navarre, muddo 72 sano ah, isagoo heysta xukunkii ugu dheeraa taariikhda, xukunkiisa waxaa astaan ​​u ah dagaallo iyo astaamiyad xooggan. {{Infobox officeholder | name = Louis Dieudonné bourbon | image = [[File:Hyacinthe Rigaud- Louis XIV; Roi de France.jpg|Hyacinthe_Rigaud-_Louis_XIV;_Roi_de_France]] | caption = | office = [[Boqorka Faransiiska]] | term_start = May 14, 1643 | term_end = Sebtembar 1, 1715 | predecessor = [[Louis XIII]] | successor = [[Louis XV]] | birth_date = Sebtembar 5, 1638 | birth_place = | death_date = Sebtembar 1, 1715 | death_place = | alma_mater = }} * http://www.royal.gov.fr {{commons|king Louis XIV}} [[Category:Boqor ]] [[Category: França e de navarra ]] a4gtw7ekicpgupmhl0r478gw3dz33h5 Af-Indunisi 0 36737 239341 2022-08-05T12:33:26Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''Luqadda Indunisiga''' (Indunisi: ''Bahasa Indonesia'') waa luqadda qaranka iyo tan rasmiga ah ee Indunisiya waxaana laga isticmaalaa dalka oo dhan. Waa nooc ka mid ah [[luqadda Malayga]]. =Tix= {{stub}} wikitext text/x-wiki '''Luqadda Indunisiga''' (Indunisi: ''Bahasa Indonesia'') waa luqadda qaranka iyo tan rasmiga ah ee Indunisiya waxaana laga isticmaalaa dalka oo dhan. Waa nooc ka mid ah [[luqadda Malayga]]. =Tix= {{stub}} geql6rrhkj2pk01wh8xy4027vgc449t 239342 239341 2022-08-05T12:34:13Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Luqadda Indunisiga''' (Indunisi: ''Bahasa Indonesia'') waa luqadda qaranka iyo tan rasmiga ah ee Indunisiya waxaana laga isticmaalaa dalka oo dhan. Waa nooc ka mid ah [[luqadda Malayga]]. =Tix= *[[w:simple:Indonesian language|Simple English Wikipedia]] {{stub}} 07bi7dqx8fmlcd0hxv06058s7kvnhsr 239343 239342 2022-08-05T12:35:13Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Luqadda Indunisiga''' (Indunisi: ''Bahasa Indonesia'') waa luqadda qaranka iyo tan rasmiga ah ee Indunisiya waxaana laga isticmaalaa dalka oo dhan. Waa nooc ka mid ah [[luqadda Malayga]]. =Lagu dhex isticmaalo= *{{flag|Indonesia}} *{{flag|Malaysia}} *{{flag|Papua New Guinea}} =Tix= *[[w:simple:Indonesian language|Simple English Wikipedia]] {{stub}} 73rggwaikqp8moyilxzk38ulshp1eso Template:Country data Papua New Guinea 10 36738 239344 2022-08-05T12:36:37Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Papua New Guinea | flag alias = Flag of Papua New Guinea.svg | flag alias-1965 = Flag of Papua New Guinea (1965–1970).svg | flag alias-1970 = Flag of Papua New Guinea 1970.svg | flag alias-naval = Naval Ensign of Papua New Guinea.svg | link alias-naval = Papua New Guinea Defence Force{{!}}Papua New Guinea Maritime Element | flag alias-navy = Naval Ensign of Papua New Guinea.svg | link alias-navy = Papua New Guinea De... wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Papua New Guinea | flag alias = Flag of Papua New Guinea.svg | flag alias-1965 = Flag of Papua New Guinea (1965–1970).svg | flag alias-1970 = Flag of Papua New Guinea 1970.svg | flag alias-naval = Naval Ensign of Papua New Guinea.svg | link alias-naval = Papua New Guinea Defence Force{{!}}Papua New Guinea Maritime Element | flag alias-navy = Naval Ensign of Papua New Guinea.svg | link alias-navy = Papua New Guinea Defence Force{{!}}Papua New Guinea Maritime Element | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1965 | var2 = 1970 | redir1 = PNG </noinclude> }} h0hm9i1pxxx6np3qraotuez2u5hkd6d Papua New Guinea 0 36739 239347 2022-08-05T12:37:49Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Papua New Guinea]] to [[Baabwa Cusub Guinea]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baabwa Cusub Guinea]] bxih6lgvqfitkdqdk5dpdwd6ly146kw BM-21 0 36740 239355 2022-08-05T12:49:28Z 195.191.67.225 Bog cusub: [[File:Russian_BM-21_Grad_in_Saint_Petersburg.JPG|thumb|right|500px|]] '''BM-21''' babuur dagaalki waddnmaha in kale macaduwan , wikitext text/x-wiki [[File:Russian_BM-21_Grad_in_Saint_Petersburg.JPG|thumb|right|500px|]] '''BM-21''' babuur dagaalki waddnmaha in kale macaduwan , e6epbf19x6611so7mrnjd0n7h39lvqd Dilka Ayman al-Zawahiri 2022 0 36741 239357 2022-08-05T12:56:30Z 195.191.67.225 Bog cusub: '''Dilka Ayman al-Zawahiri 2022''' [[Asia]] Dilkii Ayman Al-Zawahiri ee gantaalka [[Maraykanka]] , Ayman al-Zawahiri ayaa ahaa shaqsi si weyn loo baadi goobayay oo ku jiray liiska argagixisada ee Maraykanka iyo dalal badan oo internet-ka ah , isagoo u adeegsaday gantaal gobolka Pakistan ah oo lagu weeraray guriga Afganistan oo uu degan yahay hogaamiyihii hore ee ururka. ==Warka== https://www.aljazeera.com/opinions/2022/8/4/ayman-al-zawahiris-assassination-spells-bad-news-for-... wikitext text/x-wiki '''Dilka Ayman al-Zawahiri 2022''' [[Asia]] Dilkii Ayman Al-Zawahiri ee gantaalka [[Maraykanka]] , Ayman al-Zawahiri ayaa ahaa shaqsi si weyn loo baadi goobayay oo ku jiray liiska argagixisada ee Maraykanka iyo dalal badan oo internet-ka ah , isagoo u adeegsaday gantaal gobolka Pakistan ah oo lagu weeraray guriga Afganistan oo uu degan yahay hogaamiyihii hore ee ururka. ==Warka== https://www.aljazeera.com/opinions/2022/8/4/ayman-al-zawahiris-assassination-spells-bad-news-for-the-taliban https://www.reuters.com/world/asia-pacific/how-cia-identified-killed-al-qaeda-leader-zawahiri-2022-08-02/ https://www.npr.org/2022/08/02/1115113601/morning-news-brief?t=1659704098959 https://timesofindia.indiatimes.com/world/in-pics-al-qaida-leader-ayman-al-zawahiri-killed-in-cia-drone-strike-in-afghanistan/photostory/93286622.cms https://www.business-standard.com/article/international/al-qaeda-leader-ayman-al-zawahiri-asks-supporters-to-reject-isis-support-taliban-116082300321_1.html owdi1grl6yxqsp3cu15q2ry9zarp4lv 239358 239357 2022-08-05T12:56:42Z 195.191.67.225 /* Warka */ wikitext text/x-wiki '''Dilka Ayman al-Zawahiri 2022''' [[Asia]] Dilkii Ayman Al-Zawahiri ee gantaalka [[Maraykanka]] , Ayman al-Zawahiri ayaa ahaa shaqsi si weyn loo baadi goobayay oo ku jiray liiska argagixisada ee Maraykanka iyo dalal badan oo internet-ka ah , isagoo u adeegsaday gantaal gobolka Pakistan ah oo lagu weeraray guriga Afganistan oo uu degan yahay hogaamiyihii hore ee ururka. ==Warka== * https://www.aljazeera.com/opinions/2022/8/4/ayman-al-zawahiris-assassination-spells-bad-news-for-the-taliban * https://www.reuters.com/world/asia-pacific/how-cia-identified-killed-al-qaeda-leader-zawahiri-2022-08-02/ * https://www.npr.org/2022/08/02/1115113601/morning-news-brief?t=1659704098959 * https://timesofindia.indiatimes.com/world/in-pics-al-qaida-leader-ayman-al-zawahiri-killed-in-cia-drone-strike-in-afghanistan/photostory/93286622.cms * https://www.business-standard.com/article/international/al-qaeda-leader-ayman-al-zawahiri-asks-supporters-to-reject-isis-support-taliban-116082300321_1.html 39gh44r3r68ksooncedhc745ln2cpqw Jewish Roman Wars 0 36742 239394 2022-08-05T14:34:13Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Jewish Roman Wars]] to [[Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dagaalyahannada Yuhuuda iyo Roomaanku]] e30r6b0ffmkucm5o9u1a8wotvjd8c2t Rinjiga agiriliig 0 36743 239396 2022-08-05T14:39:36Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''Rinjiga agiriliigku''' waa rinji si degdeg ah u engejiya oo ka kooban midab ku jira emulsion polymer akrilik ah. [[Rinjiga]] akril waxaa lagu qasi karaa [[biyo]], laakiin waa u adkaysta biyaha marka engegan. Iyada oo ku xidhan inta rinjiga lagu qasi karo (biyo) ama lagu beddelay jel agiriliig, warbaahinta, ama koollada, rinjiyeynta akriliga ee dhammaatay waxay u ekaan kartaa midabka biyaha ama rinjiyeynta saliidda, ama waxay yeelan kartaa muuqaal u gaar ah. File:Pyrrole Red... wikitext text/x-wiki '''Rinjiga agiriliigku''' waa rinji si degdeg ah u engejiya oo ka kooban midab ku jira emulsion polymer akrilik ah. [[Rinjiga]] akril waxaa lagu qasi karaa [[biyo]], laakiin waa u adkaysta biyaha marka engegan. Iyada oo ku xidhan inta rinjiga lagu qasi karo (biyo) ama lagu beddelay jel agiriliig, warbaahinta, ama koollada, rinjiyeynta akriliga ee dhammaatay waxay u ekaan kartaa midabka biyaha ama rinjiyeynta saliidda, ama waxay yeelan kartaa muuqaal u gaar ah. [[File:Pyrrole Red Dab.JPG|thumb|Red acrylic paint]] [[File:Www Beo cc.jpg|thumb|Fluorescent acrylic paints lit by UV light. Paintings by Beo Beyond]] [[en:Acrylic paint]] qs703rbjcamms1drxbg9vvlctb9pez6 239397 239396 2022-08-05T14:40:50Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Rinjiga agiriliigku''' waa rinji si degdeg ah u engejiya oo ka kooban midab ku jira emulsion polymer agiriliig ah. [[Rinjiga]] agiril waxaa lagu qasi karaa [[biyo]], laakiin waa u adkaysta biyaha marka engegan. Iyada oo ku xidhan inta rinjiga lagu qasi karo (biyo) ama lagu beddelay jel agiriliig, warbaahinta, ama koollada, rinjiyeynta akriliga ee dhammaatay waxay u ekaan kartaa midabka biyaha ama rinjiyeynta saliidda, ama waxay yeelan kartaa muuqaal u gaar ah. [[File:Pyrrole Red Dab.JPG|thumb|Red acrylic paint]] [[File:Www Beo cc.jpg|thumb|Fluorescent acrylic paints lit by UV light. Paintings by Beo Beyond]] [[en:Acrylic paint]] fn15ojnjepm6k78w47vddferz3jri6b 239458 239397 2022-08-05T23:00:08Z EmausBot 2224 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q207849]] wikitext text/x-wiki '''Rinjiga agiriliigku''' waa rinji si degdeg ah u engejiya oo ka kooban midab ku jira emulsion polymer agiriliig ah. [[Rinjiga]] agiril waxaa lagu qasi karaa [[biyo]], laakiin waa u adkaysta biyaha marka engegan. Iyada oo ku xidhan inta rinjiga lagu qasi karo (biyo) ama lagu beddelay jel agiriliig, warbaahinta, ama koollada, rinjiyeynta akriliga ee dhammaatay waxay u ekaan kartaa midabka biyaha ama rinjiyeynta saliidda, ama waxay yeelan kartaa muuqaal u gaar ah. [[File:Pyrrole Red Dab.JPG|thumb|Red acrylic paint]] [[File:Www Beo cc.jpg|thumb|Fluorescent acrylic paints lit by UV light. Paintings by Beo Beyond]] n7395jjxgwqnnbjzqq4ecqv256nde26 Almanaag 0 36744 239398 2022-08-05T14:41:41Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''Almanaag''' waa nooc tixraac ah oo la daabaco sannad kasta. {{stub}} [[en:Almanac]] wikitext text/x-wiki '''Almanaag''' waa nooc tixraac ah oo la daabaco sannad kasta. {{stub}} [[en:Almanac]] ke8c6qnhy3qjr606s8dwi7mtgxj2f21 Daaweynta-balwadda 0 36745 239413 2022-08-05T16:10:47Z Bymiyo 32346 Boggaan, waxaan ku siinnay macluumaad ku saabsan walxaha waxyeelada leh iyo balwadaha. wikitext text/x-wiki === Qabatinka === Laqabsigu [https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Sosyal_psikoloji#:~:text=Sosyal%20psikoloji%20bireylerin%20d%C3%BC%C5%9F%C3%BCncelerinin%2C%20i%C3%A7,psikolog%20veya%20sosyolog'lardan%20olu%C5%9Fmaktad%C4%B1r. '''waa cillad'''] nafsi-bulsheed oo ka dhalata ku celcelinta walxaha ama dabeecadaha keena farxad xaddi badan. Fikradda '''[https://en.m.wikipedia.org/wiki/Addiction qabatinka]''' waxaa lagu qeexaa si ka duwan cilmi-nafsiga iyo siyaasadda. [[Qabatinka daroogada|Qabatinka]] daawada waxaa inta badan loo isticmaalaa ku xadgudubka [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Chemical_substance '''kiimikooyinka'''] lagu tilmaamay "walxaha sunta ah". === Balwadda === [https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Mot Erayada] cilmi nafsiga iyo cilmi-nafsiga ee cilmi-nafsiga, waa sharraxaad loo isticmaalo suuxinta, kicinta iyo walxaha nafsiga ah ee raaxada leh. Waxaa loo yaqaannaa maaddooyin maandooriye ah. Maaddooyinka cilmi nafsiga waa kiimikooyin si toos ah u saameeya habka dhexe ee neerfayaasha. === Balwad qaawan === "Warbaahinta iyo internetka" ee bulshada casriga ah waxay horumariyeen korodhka balwadda qaawan. Maaddooyinkan, kuwaas oo la soo bandhigay tan iyo da'da aadka u yar, waxay saameyn sun ah ku yeeshaan habka abaalmarinta maskaxda waxayna farageliyaan hawlaha sida fekerka qoto dheer iyo diiradda. Waxay si gaar ah waxtar ugu leedahay horumarinta waswaaska iyo dhibaatooyinka maskaxda ee qaan-gaarnimada iyo xilliga dhalmada ka hor. Sawirka qaawan ayaa saameyn ku leh maskaxda sida kookeynta, kordhinta sii deynta dopamine ilaa heerar aad uga sarreeya galmada dabiiciga ah, oo ay ku sii hayaan halkaas ilaa inta gujisyada iyo waxyaalaha cusubi sii socdaan. Taas macneheedu waxa weeye in aan mar walba jeebkeena ku siddo walxo kiciya oo aynaan iska tuuri karin.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7835260/] [https://www.foodlord.net/2022/07/pornography-addiction-is-there-hope.html Pornography Addiction İs There Hope] (By Prof Dr. Hamza Çayır) == Kheyraadka == ^ Angres DH, Bettinardi-Angres K. (Ekim 2008). "The disease of addiction: origins, treatment, and recovery" [Bağımlılığın hastalığı: kökleri, tedavisi, ve iyileşmesi]. Disease-A-Month (İngilizce) (10) (10 bas.). ss. 696–721. doi:10.1016/j.disamonth.2008.07.002. PMID 18790142. ^ Munitz, H. (Ed.) (2016): פרקים נבחרים בפסיכיאטריה [Psychiatry Sixth Edition] Tel Aviv Üniversitesi. ^ Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996 ^ Benjamin A, Chiidi N. Drug Abuse, Addiction and Dependence. Digital Book (Pharmacology and Therapeutics), IntechOpen, 02 Temmuz 2014 ^[https://www.foodlord.net/2022/07/pornography-addiction-is-there-hope.html Pornography Addiction İs There Hope] 79ot8z2a1b0e505hjjrsm6ng1sn82d3 Minecraft 0 36746 239459 2022-08-06T01:06:10Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https... wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Tix= <references /> {{ow}} tsaiy0nr2jpiwkpdvttx6874shmj4xv 239460 239459 2022-08-06T01:06:36Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Tix= <references /> {{ow}} {{italictitle}} d1s1woza42m552k3e3bnxmblizw04dg 239461 239460 2022-08-06T01:06:50Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Tix= <references /> {{ow}} {{ITALICTITLE}} nc6s0mmpwhmzoneoka94q75vxhvx51j 239462 239461 2022-08-06T01:07:17Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Tix= <references /> {{ow}} {{italic title}} qz1hrrz2fzsksr37fsc3gbso1xf9xi6 239463 239462 2022-08-06T01:10:14Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Cusbooneysii= Minecraft waxay lahayd wax badan oo cusub tan iyo markii ugu horeysay ee la sii daayo. Cusboonaysiintan waxaa badanaa lagu dhawaaqaa ka hor inta aan la sii deyn. Waxay ciyaarta ku daraan astaamo badan oo cusub, sida baloogyo cusub, cadaw iyo walxo. [[Mojang]] ayaa siidaaya noocyo horumarineed oo yaryar oo loo yaqaan "''snapshots''" kuwaas oo ciyaartoydu dooran karaan inay ku ciyaaraan ''Minecraft Launcher''. Sawir-qaadayaashan waxay leeyihiin astaamo cusub oo dhowr ah, waxaana la sii daayaa iyadoo horumariyayaashu ay ka shaqeynayaan nooca cusub. Tani waa si ay ciyaartoyda isku dayi karaan sifooyin cusub ka hor inta ''version'' buuxa la sii daayo. {| class="wikitable" |+ !Nooca !Cusbooneysii magaca !Taariikhda lagu sii daynayo |- |1.0 |Adventure Update |November 18, 2011 |- |1.1 |Seecret Saturday |January 12, 2012 |- |1.2 |Better Together Update |March 1, 2012 |- |1.3 |N/A |August 1, 2012 |- |1.4 |Pretty Scary Update |October 25, 2012 |- |1.5 |Redstone Update |March 13, 2013 |- |1.6 |Horse Update |July 1, 2013 |- |1.7 |The Update That Changed The World |October 25, 2013 |- |1.8 |Bountiful Update |September 2, 2014 |- |1.9 |Combat Update |February 29, 2016 |- |1.10 |Frostburn Update |June 8, 2016 |- |1.11 |Exploration Update |November 14, 2016 |- |1.12 |World of Color Update |June 7, 2017 |- |1.13 |Update Aquatic<ref>{{cite web|url=https://www.minecraft.net/en-us/article/update-aquatic-out-java|work=Minecraft|title=Update Aquatic is out on Java!|date=July 22, 2018}}</ref><!-- This is the actual name, it's not supposed to be "Aquatic Update" --> |July 18, 2018 |- |1.14 |Village and Pillage Update |April 23, 2019 |- |1.15 |Buzzy Bees Update |December 10, 2019 |- |1.16 |Nether Update |June 23, 2020 |- |1.17 |Caves and Cliffs Update (Part 1) |June 8, 2021 |- |1.18 |Caves and Cliffs Update (Part 2) |November 30, 2021 |- |1.19 |Wild Update |June 8, 2022 |} =Tix= <references /> {{ow}} {{italic title}} p1rkx4cjc2ud7dvq6g0z9mkgilqhipe 239464 239463 2022-08-06T01:12:28Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Bulshada= ''Minecraft'' waxay leedahay bulsho aad u ballaaran, oo leh goleyaal taageereyaal badan iyo adeegayaal badan sida [[Hypixel]]. Bulshada Minecraft sidoo kale waa mid ka mid ah kuwa ugu weyn [[YouTube]]. Dad badan ayaa u soo geliya YouTube-ka noocyo kala duwan oo ka kooban Minecraft, sida heesaha ''parody'', ''animations'', ''gameplay'', iyo in ka badan. Waxa kale oo ka kooban waxa lagu dhejin karaa meelaha sida ''Forge''. =Cusbooneysii= Minecraft waxay lahayd wax badan oo cusub tan iyo markii ugu horeysay ee la sii daayo. Cusboonaysiintan waxaa badanaa lagu dhawaaqaa ka hor inta aan la sii deyn. Waxay ciyaarta ku daraan astaamo badan oo cusub, sida baloogyo cusub, cadaw iyo walxo. [[Mojang]] ayaa siidaaya noocyo horumarineed oo yaryar oo loo yaqaan "''snapshots''" kuwaas oo ciyaartoydu dooran karaan inay ku ciyaaraan ''Minecraft Launcher''. Sawir-qaadayaashan waxay leeyihiin astaamo cusub oo dhowr ah, waxaana la sii daayaa iyadoo horumariyayaashu ay ka shaqeynayaan nooca cusub. Tani waa si ay ciyaartoyda isku dayi karaan sifooyin cusub ka hor inta ''version'' buuxa la sii daayo. {| class="wikitable" |+ !Nooca !Cusbooneysii magaca !Taariikhda lagu sii daynayo |- |1.0 |Adventure Update |November 18, 2011 |- |1.1 |Seecret Saturday |January 12, 2012 |- |1.2 |Better Together Update |March 1, 2012 |- |1.3 |N/A |August 1, 2012 |- |1.4 |Pretty Scary Update |October 25, 2012 |- |1.5 |Redstone Update |March 13, 2013 |- |1.6 |Horse Update |July 1, 2013 |- |1.7 |The Update That Changed The World |October 25, 2013 |- |1.8 |Bountiful Update |September 2, 2014 |- |1.9 |Combat Update |February 29, 2016 |- |1.10 |Frostburn Update |June 8, 2016 |- |1.11 |Exploration Update |November 14, 2016 |- |1.12 |World of Color Update |June 7, 2017 |- |1.13 |Update Aquatic<ref>{{cite web|url=https://www.minecraft.net/en-us/article/update-aquatic-out-java|work=Minecraft|title=Update Aquatic is out on Java!|date=July 22, 2018}}</ref><!-- This is the actual name, it's not supposed to be "Aquatic Update" --> |July 18, 2018 |- |1.14 |Village and Pillage Update |April 23, 2019 |- |1.15 |Buzzy Bees Update |December 10, 2019 |- |1.16 |Nether Update |June 23, 2020 |- |1.17 |Caves and Cliffs Update (Part 1) |June 8, 2021 |- |1.18 |Caves and Cliffs Update (Part 2) |November 30, 2021 |- |1.19 |Wild Update |June 8, 2022 |} =Tix= <references /> {{ow}} {{italic title}} nm41ps78lfopq4w52u67xmyn7b2g2ld 239465 239464 2022-08-06T01:12:48Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''''Minecraft''''' waa ciyaar muuqaal ''sandbox'' oo furan oo asal ahaan uu sameeyay [[Markus "Notch" Persson]]. Waxaa maamulaysay shirkad la yiraahdo Mojang ka hor inta aan laga iibin Microsoft sanadkii 2014 2.5 bilyan oo doolarka [[Mareykanka]] ah.<ref>[https://www.wsj.com/articles/microsoft-near-deal-to-buy-minecraft-1410300213 WSJ.com]</ref> Waa ciyaarta muuqaalka ugu iibka badan ee abid, waxaana la iibiyay in ka badan 200 milyan oo nuqul oo ciyaarta ah.<ref>[https://www.theverge.com/2020/5/18/21262045/minecraft-sales-monthly-players-statistics-youtube ''theverge.com'']</ref> [[File:Minecraft logo.svg|thumb|Logo]] =Bulshada= ''Minecraft'' waxay leedahay bulsho aad u ballaaran, oo leh goleyaal taageereyaal badan iyo adeegayaal badan sida [[Hypixel]]. Bulshada Minecraft sidoo kale waa mid ka mid ah kuwa ugu weyn [[YouTube]]. Dad badan ayaa u soo geliya YouTube-ka noocyo kala duwan oo ka kooban Minecraft, sida heesaha ''parody'', ''animations'', ''gameplay'', iyo in ka badan. Waxa kale oo ka kooban waxa lagu dhejin karaa meelaha sida ''Forge''. =Cusbooneysii= ''Minecraft'' waxay lahayd wax badan oo cusub tan iyo markii ugu horeysay ee la sii daayo. Cusboonaysiintan waxaa badanaa lagu dhawaaqaa ka hor inta aan la sii deyn. Waxay ciyaarta ku daraan astaamo badan oo cusub, sida baloogyo cusub, cadaw iyo walxo. [[Mojang]] ayaa siidaaya noocyo horumarineed oo yaryar oo loo yaqaan "''snapshots''" kuwaas oo ciyaartoydu dooran karaan inay ku ciyaaraan ''Minecraft Launcher''. Sawir-qaadayaashan waxay leeyihiin astaamo cusub oo dhowr ah, waxaana la sii daayaa iyadoo horumariyayaashu ay ka shaqeynayaan nooca cusub. Tani waa si ay ciyaartoyda isku dayi karaan sifooyin cusub ka hor inta ''version'' buuxa la sii daayo. {| class="wikitable" |+ !Nooca !Cusbooneysii magaca !Taariikhda lagu sii daynayo |- |1.0 |Adventure Update |November 18, 2011 |- |1.1 |Seecret Saturday |January 12, 2012 |- |1.2 |Better Together Update |March 1, 2012 |- |1.3 |N/A |August 1, 2012 |- |1.4 |Pretty Scary Update |October 25, 2012 |- |1.5 |Redstone Update |March 13, 2013 |- |1.6 |Horse Update |July 1, 2013 |- |1.7 |The Update That Changed The World |October 25, 2013 |- |1.8 |Bountiful Update |September 2, 2014 |- |1.9 |Combat Update |February 29, 2016 |- |1.10 |Frostburn Update |June 8, 2016 |- |1.11 |Exploration Update |November 14, 2016 |- |1.12 |World of Color Update |June 7, 2017 |- |1.13 |Update Aquatic<ref>{{cite web|url=https://www.minecraft.net/en-us/article/update-aquatic-out-java|work=Minecraft|title=Update Aquatic is out on Java!|date=July 22, 2018}}</ref><!-- This is the actual name, it's not supposed to be "Aquatic Update" --> |July 18, 2018 |- |1.14 |Village and Pillage Update |April 23, 2019 |- |1.15 |Buzzy Bees Update |December 10, 2019 |- |1.16 |Nether Update |June 23, 2020 |- |1.17 |Caves and Cliffs Update (Part 1) |June 8, 2021 |- |1.18 |Caves and Cliffs Update (Part 2) |November 30, 2021 |- |1.19 |Wild Update |June 8, 2022 |} =Tix= <references /> {{ow}} {{italic title}} j01qdvvjbi2ff9abhlt9bmn0315ig4k Markus "Notch" Persson 0 36747 239466 2022-08-06T01:16:01Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''Markus Alexej Persson''' (dhashay 1 Juun 1979), oo loo yaqaan Notch, waa naqshadeeye ciyaaraha [[Iswidishka]]. Waxa uu caan ku yahay abuurista ciyaarta fiidyaha ee ''[[Minecraft]]''. Persson waxa uu bilaabay shirkadda [[Mojang AB]] sanadkii 2009. Bishii Sebtembar 15, 2014, waxa uu ku dhawaaqay in uu ka tagayo shirkadda, wax yar ka dib markii uu baxay. [[File:Notch receives the Pioneer Award at GDC 2016 (cropped).jpg|thumb|250px|Markus Persson]] =Xigasho= *[https://mojang.... wikitext text/x-wiki '''Markus Alexej Persson''' (dhashay 1 Juun 1979), oo loo yaqaan Notch, waa naqshadeeye ciyaaraha [[Iswidishka]]. Waxa uu caan ku yahay abuurista ciyaarta fiidyaha ee ''[[Minecraft]]''. Persson waxa uu bilaabay shirkadda [[Mojang AB]] sanadkii 2009. Bishii Sebtembar 15, 2014, waxa uu ku dhawaaqay in uu ka tagayo shirkadda, wax yar ka dib markii uu baxay. [[File:Notch receives the Pioneer Award at GDC 2016 (cropped).jpg|thumb|250px|Markus Persson]] =Xigasho= *[https://mojang.com/about/ About Mojang] *[http://www.ign.com/articles/2014/09/15/notch-on-leaving-mojang-its-about-my-sanity Notch on leaving Mojang] {{ow}} hjthhedw6t6kfoe157kwjvz6a62529p Jawa tengah, 0 36748 239476 2022-08-06T02:02:26Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Jawa tengah,]] to [[Jawa Tengah]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jawa Tengah]] 3j9sq66euaz28pu17bjgxi13lsvldub Talk:Jawa tengah, 1 36749 239478 2022-08-06T02:02:26Z EnsiklopediaXylon 31252 EnsiklopediaXylon moved page [[Talk:Jawa tengah,]] to [[Talk:Jawa Tengah]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Talk:Jawa Tengah]] 8nhrfqngo1dryxcoiqc7vf3ct9mf5kh 274301 Wikipedia 0 36750 239480 2022-08-06T02:20:54Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''274301 Wikipedia''' waa ''asteroid'' kujira suunka ''asteroid''. Waxaa helay Andrushivka Astronomical Observatory 2008. Waxaa loo magacaabay "Wikipedia" Janaayo 2013. [[File:Orbit of 274301 Wikipedia.svg|thumbnail|Location of 274301 Wikipedia]] {{ow}} wikitext text/x-wiki '''274301 Wikipedia''' waa ''asteroid'' kujira suunka ''asteroid''. Waxaa helay Andrushivka Astronomical Observatory 2008. Waxaa loo magacaabay "Wikipedia" Janaayo 2013. [[File:Orbit of 274301 Wikipedia.svg|thumbnail|Location of 274301 Wikipedia]] {{ow}} 43jeq65emau5qf36r9vkqo4krv1h79u Calibrachoa 0 36751 239481 2022-08-06T02:26:46Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> File:Cali... wikitext text/x-wiki '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> [[File:Calibrachoa 20090924 001 (1).jpg|thumb|{{pagename}}]] =Tix= {{reflist}} {{ow}} 1fclbdjx1ewrxgt0bvqs17x5y84b8un 239482 239481 2022-08-06T02:30:55Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> <table {{prettytable}} align="right" width="300px"> <caption><center>Calibrachoa</center></caption> <tr><td align=center colspan=2>[[File:Calibrachoa 20090924 001 (1).jpg|315px|thumb|{{pagename}}]]</td></tr> <tr><td>Boqortooyo <td>[[Plantae]] <tr><td>Qaybinta <td>[[Magnoliophyta]] </table> =Tix= {{reflist}} {{ow}} 1nb144nxs8vgzz77b8tc5bsyl0qv26n 239483 239482 2022-08-06T02:31:18Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> <table {{prettytable}} align="right" width="300px"> <caption><center>Calibrachoa</center></caption> <tr><td align=center colspan=2>[[File:Calibrachoa 20090924 001 (1).jpg|313px|thumb|{{pagename}}]]</td></tr> <tr><td>Boqortooyo <td>[[Plantae]] <tr><td>Qaybinta <td>[[Magnoliophyta]] </table> =Tix= {{reflist}} {{ow}} in4p82ee0jz163y07euw1vx551gxbyk 239484 239483 2022-08-06T02:31:29Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> <table {{prettytable}} align="right" width="300px"> <caption><center>Calibrachoa</center></caption> <tr><td align=center colspan=2>[[File:Calibrachoa 20090924 001 (1).jpg|314px|thumb|{{pagename}}]]</td></tr> <tr><td>Boqortooyo <td>[[Plantae]] <tr><td>Qaybinta <td>[[Magnoliophyta]] </table> =Tix= {{reflist}} {{ow}} lrzr2wpum6igs866txe7st56c9gvcj9 239485 239484 2022-08-06T02:33:32Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki '''Calibrachoa''' waa nooc ka mid ah qoyska [[Solanaceae]]. Dhirta hiddahan waxaa loo isticmaali karaa sidii dhir dheri ah. Dhirtu waxay u badan tahay sida Petunias. Petunias iyo Calibrachoa waxay si wadajir ah u sameeyaan Petuniae klaad ah.<ref>Richard G. Olmstead und Lynn Bohs: A Summary of Molecular Systematic Research in Solanaceae: 1982-2006. In: D.M. Spooner et al. (ed.): Solanaceae VI: Genomics Meets Biodiversity, ISHS Acta Horticulturae 745, June 2007</ref> <table {{prettytable}} align="right" width="300px"> <caption><center>Calibrachoa</center></caption> <tr><td align=center colspan=2>[[File:Calibrachoa 20090924 001 (1).jpg|314px|thumb|{{pagename}}]]</td></tr> <tr><td>Boqortooyo <td>[[Plantae]] <tr><td>Qaybinta <td>[[Magnoliophyta]] <tr><td>Fasalka <td>[[Magnoliopsida]] <tr><td>Ordo <td>[[Solanales]] <tr><td>Qoyska <td>[[Solanaceae]] <tr><td>Genus <td>[[{{pagename}}]] </table> =Tix= {{reflist}} {{ow}} 4agavxuvqcwg9lcou5d8052qhj8tz9e Template:TaxoBox 10 36752 239486 2022-08-06T02:45:25Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: {| cellpadding="2" cellspacing="0" border="0" align="right" style="margin-left: 0.5em" |- ! bgcolor="pink" align="center" | {{{common_name}}}<br />{{{status}}} ! |- | align="center" | [[Image:{{{image_filename}}}|{{{image_description_1}}}]]<br />{{{image_description_2}}} |- ! bgcolor="pink" | [[Scientific Classification]] |- | {| align="center" |- | {{Regnum}}: | {{{boqortooyo}}} |- | {{Phylum}}: | {{{phylum}}} |- | {{Classis}}: | {{{class}}} |- | {{Ordo}}: | {{{order}}}... wikitext text/x-wiki {| cellpadding="2" cellspacing="0" border="0" align="right" style="margin-left: 0.5em" |- ! bgcolor="pink" align="center" | {{{common_name}}}<br />{{{status}}} ! |- | align="center" | [[Image:{{{image_filename}}}|{{{image_description_1}}}]]<br />{{{image_description_2}}} |- ! bgcolor="pink" | [[Scientific Classification]] |- | {| align="center" |- | {{Regnum}}: | {{{boqortooyo}}} |- | {{Phylum}}: | {{{phylum}}} |- | {{Classis}}: | {{{class}}} |- | {{Ordo}}: | {{{order}}} |- | {{Subordo}}: | {{{suborder}}} |- | {{Familia}}: | {{{family}}} |- | {{Genus}}: | '''''{{{genus}}}''''' |- | {{Species}}: | '''''{{{species}}}''''' |} |- ! bgcolor="pink" | [[Binomial name]] |- | align="center" | '''''{{{binomial_name}}}'''''<br /><small>{{{authority}}}</small> |- | align="center" | [[Image:{{{range_map_filename}}}|thumb|none|240px|{{{common_name}}} range]] |} fxfiwo8zuhbrz73974iocy8aww83ezx 239487 239486 2022-08-06T02:51:44Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog loo bedeley [[Template:Taxobox]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Template:Taxobox]] 2avvjgjccouujm346uz8pdol12cmziu Category:Taxobox 14 36753 239494 2022-08-06T03:28:24Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: [[{{FULLPAGENAME}}]] wikitext text/x-wiki [[{{FULLPAGENAME}}]] jqtdpqr82kvcua0d6d7v6xznx98o7gq Template:Taxobox/doc 10 36754 239495 2022-08-06T03:29:46Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: *[[Category:Taxobox|Taxobox]] wikitext text/x-wiki *[[Category:Taxobox|Taxobox]] sslhd2hrho1p0yxv3im4i78fmas8yhl 239496 239495 2022-08-06T03:30:00Z EnsiklopediaXylon 31252 wikitext text/x-wiki *[[w:so:Category:Taxobox|Taxobox]] 5cidzh7wqxr7xk3fahj9zqqi7wbatft Template:All time 250px 10 36755 239497 2022-08-06T03:31:54Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: <div id=Timeline-row style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:250px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; font-size:small; position:relative; z-index:0;"> {{long fossil range/bar 250|Paleozoic}} {{long fossil range/bar 250|Mesozoic}} {{long fossil range/bar 250|Cenozoic}} {{long fossil range/bar 250|Phanerozoic|{{font color|black|Pha.}}|top=1}} {{long fossil range/bar 250|paleoproterozoic}} {{long fossil range/bar 250|mesoprote... wikitext text/x-wiki <div id=Timeline-row style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:250px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; font-size:small; position:relative; z-index:0;"> {{long fossil range/bar 250|Paleozoic}} {{long fossil range/bar 250|Mesozoic}} {{long fossil range/bar 250|Cenozoic}} {{long fossil range/bar 250|Phanerozoic|{{font color|black|Pha.}}|top=1}} {{long fossil range/bar 250|paleoproterozoic}} {{long fossil range/bar 250|mesoproterozoic}} {{long fossil range/bar 250|neoproterozoic}} {{long fossil range/bar 250|Proterozoic|{{font color|black|Proterozoic}}|top=1}} {{long fossil range/bar 250|Eoarchean}} {{long fossil range/bar 250|Paleoarchean}} {{long fossil range/bar 250|Mesoarchean}} {{long fossil range/bar 250|neoarchean}} {{long fossil range/bar 250|Archean|{{font color|black|Archean}}|top=1}} {{long fossil range/bar 250|Hadean}} {{long fossil range/bar 250|Hadean|{{font color|white|''Had'n''}}|top=1}} <div id=end-border style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:249px"></div><noinclude></div> {{Documentation}} </noinclude> m8gjolca1ob3px04cd895j9l9rf5b2c Template:Long fossil range/bar 250 10 36756 239498 2022-08-06T03:32:29Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: <includeonly><onlyinclude><div style="position:absolute; height:{{#if:{{{top|}}}|6|12px; top:6}}px; text-align:center; background-color:{{period color|{{{1}}}}}; left:{{#expr:({{period start|hadean}}-{{period start|{{{1}}}}})/{{period start|hadean}}*250}}px; width:{{#expr: ({{period start|{{{1}}}}}-{{period end|{{{1}}}}})/{{period start|hadean}}*250}}px;">{{#if:{{{2|}}}|[[{{{1}}}{{!}}{{{2}}}]]}}</div></onlyinclude></includeonly> Category:Template implementation details|{{PAGEN... wikitext text/x-wiki <includeonly><onlyinclude><div style="position:absolute; height:{{#if:{{{top|}}}|6|12px; top:6}}px; text-align:center; background-color:{{period color|{{{1}}}}}; left:{{#expr:({{period start|hadean}}-{{period start|{{{1}}}}})/{{period start|hadean}}*250}}px; width:{{#expr: ({{period start|{{{1}}}}}-{{period end|{{{1}}}}})/{{period start|hadean}}*250}}px;">{{#if:{{{2|}}}|[[{{{1}}}{{!}}{{{2}}}]]}}</div></onlyinclude></includeonly> [[Category:Template implementation details|{{PAGENAME}}]] mz5s78askd53af7ox25ceokf3utw9t4 Template:Font color 10 36757 239499 2022-08-06T03:34:14Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{text|{{{3|}}}}}} | {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{link|}}} | {{ {{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{link|}}} | yes | [[ {{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}|<span style="background-color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|inherit}}}}}} }}; color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}</span>]] | {{{link|}}}|<span style="background-color:{{ {{{|safesubst:}}}trim... wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{text|{{{3|}}}}}} | {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{link|}}} | {{ {{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{link|}}} | yes | [[ {{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}|<span style="background-color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|inherit}}}}}} }}; color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}</span>]] | [[{{{link|}}}|<span style="background-color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|inherit}}}}}} }}; color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}</span>]] }} | <span style="background-color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|inherit}}}}}} }}; color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{text|{{{3|}}}}}} }}</span> }} | {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{link|}}} | {{ {{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{link|}}} | yes | [[ {{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|}}}}}} }} |<span style="color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|}}}}}} }}</span>]] | [[ {{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{link|}}} }} |<span style="color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|}}}}}} }}</span>]] }} | <span style="color:{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{fg|{{{1|inherit}}}}}} }};">{{ {{{|safesubst:}}}trim | {{{bg|{{{2|}}}}}} }}</span> }} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> rv2fg2fhg3ymior6yythibr3kefytfv Hadean 0 36758 239500 2022-08-06T03:35:22Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog loo bedeley [[Hadeyaan]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Hadeyaan]] cysjrdixsdfzowe1fawj102bmpqgqbg Template:Taxobox/oldversion 10 36759 239509 2022-08-06T04:19:00Z EnsiklopediaXylon 31252 Bog cusub: <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|image:{{{im... wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox biota" style="text-align:center; padding:2.5px; width:200px;" |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};"|{{{name|{{Taxobox name|{{{genus}}}|{{{species}}}|{{{binomial}}}}}}}}{{#if: {{{fossil_range|}}}|<br /><small>Kala duwanaanshaha fosil: {{{fossil_range}}}</small>}} |- style="text-align:center;" | {{#if:{{{image|}}}|[[image:{{{image}}}|{{{image_width|frameless}}}|{{{image_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image_caption|}}}</div></small>}} {{#if:{{{image2|}}}|[[image:{{{image2}}}|{{{image2_width|frameless}}}|{{{image2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{image2_caption|}}}</div></small>}} |-style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{status|}}}| ! [[Heerka ilaalinta]] {{!}}- {{!}} <div style="text-align:center">{{#if:{{{status_system|}}}|{{#switch:{{{status_system}}} |iucn2.3|IUCN2.3={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn2.3 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn2.3 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn2.3 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn2.3 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn2.3 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |LR|lr=[[Image:Status iucn2.3 blank.svg]]<br />Lower risk [[Category:Invalid conservation status]] |CD|cd|LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |NT|nt|LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc|LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 2.3]]}}){{{status_ref|}}}</small> |iucn|IUCN|iucn3.1|IUCN3.1={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status iucn3.1 EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status iucn3.1 EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status iucn3.1 CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically Endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status iucn3.1 EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status iucn3.1 VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |NT|nt=[[Image:Status iucn3.1 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]] |LC|lc=[[Image:Status iucn3.1 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]] |DD|dd=[[Data Deficient]] |NE|ne=''Not evaluated'' |NR|nr=''Not recognized'' |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[IUCN Red List|IUCN 3.1]]}}){{{status_ref|}}}</small> |epbc|EPBC={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status EPBC EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |EW|ew=[[Image:Status EPBC EW.svg|frameless]]<br />[[Extinct in the Wild]][[Category:Species extinct in the wild]] |CR|cr=[[Image:Status EPBC CR.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]] |EN|en=[[Image:Status EPBC EN.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]] |VU|vu=[[Image:Status EPBC VU.svg|frameless]]<br />[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]] |CD|cd=[[Image:Status EPBC CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status EPBC DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999|EPBC Act]]}}){{{status_ref|}}}</small> |tnc|TNC={{#switch:{{{status}}} |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]] |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[NatureServe conservation status|TNC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |esa|ESA={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status ESA EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |E|e|LE|le=[[Image:Status ESA LE.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t|LT|lt=[[Image:Status ESA LT.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |DL|dl|Delisted=[[Image:Status ESA DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Endangered Species Act|ESA]]}}){{{status_ref|}}}</small> |cosewic|COSEWIC={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status COSEWIC X.svg|frameless]]<br /> [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |XT|xt=[[Image:Status COSEWIC XT.svg|frameless]]<br />Extirpated (Canada) |E|e=[[Image:Status COSEWIC E.svg|frameless]]<br />[[Endangered species|Endangered]] |T|t=[[Image:Status COSEWIC T.svg|frameless]]<br />[[Threatened species|Threatened]] |SC|sc=[[Image:Status COSEWIC SC.svg|frameless]]<br />Special Concern |NAR|nar=[[Image:Status COSEWIC NAR.svg|frameless]]<br />[[Least Concern|Not at risk]] |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada|COSEWIC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |decf|DECF={{#switch:{{{status}}} |X|x=[[Image:Status DECF X.svg|frameless]]<br /> Declared Rare — Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]] |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa |DL|dl|Delisted=[[Image:Status DECF DL.svg|frameless]]<br />Delisted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[Declared Rare and Priority Flora List|DEC]]}}){{{status_ref|}}}</small> |nztcs|NZTCS={{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Image:Status NZTCS EX.svg|frameless]]<br />[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]] |NC|nc=[[Image:Status NZTCS NC.svg|frameless]]<br />Nationally Critical |NE|ne=[[Image:Status NZTCS NE.svg|frameless]]<br />Nationally Endangered |NV|nv=[[Image:Status NZTCS NV.svg|frameless]]<br />Nationally Vulnerable |SD|sd=[[Image:Status NZTCS SD.svg|frameless]]<br />Serious Decline |GD|gd=[[Image:Status NZTCS GD.svg|frameless]]<br />Gradual Decline |SP|sp=[[Image:Status NZTCS SP.svg|frameless]]<br />Sparse |RR|rr=[[Image:Status NZTCS RR.svg|frameless]]<br />Range Restricted |'''''Invalid status'''''[[Category:Invalid conservation status]] }}<small>&nbsp;({{#if:{{{status_text|}}}|[[{{{status_text|#Conservation status}}}|See text]]|[[New Zealand Threat Classification System|NZ TCS]]}}){{{status_ref|}}}</small> }}|{{#switch:{{{status}}} |EX|ex=[[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }} [[Category:extinct species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EW|ew=[[Extinction|Extinct]]&nbsp;in&nbsp;the&nbsp;wild [[Category:Species extinct in the wild]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CR|cr=[[Critically endangered species|Critically endangered]] [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |EN|en=[[Endangered species|Endangered]] [[Category:Endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |VU|vu=[[Vulnerable species|Vulnerable]] [[Category:Vulnerable species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |NT|nt=[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |LC|lc=[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |SE|se|SECURE|Secure|secure=Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |DOM|dom|DOMESTICATED|Domesticated|domesticated=Domesticated [[Category:Domesticated animals]] |PE|pe=[[Image:Status_none_PE.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |PEW|pew=[[Image:Status_none_PEW.svg|frameless]]<br />[[Critically endangered]], possibly extinct in the wild [[Category:Critically endangered species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] |CITES_A1='''Appendix I'''<br />[[Threatened species|Threatened with extinction]] |CITES_A2=Appendix II |CITES_A3=Appendix III |FOSSIL|Fossil|fossil=Not applicable (fossil)[[Category:Invalid conservation status]] |PRE|Pre|pre=Not applicable (prehistoric)[[Category:Invalid conservation status]] |text|Text|TEXT=''See text'' |LR/CD|lr/CD|LR/cd|lr/cd=[[Image:Status iucn2.3 CD.svg|frameless]]<br />[[Conservation Dependent]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/NT|lr/NT|LR/nt|lr/nt=[[Image:Status iucn2.3 NT.svg|frameless]]<br />[[Near Threatened]] [[Category:Near Threatened species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |LR/LC|lr/LC|LR/lc|lr/lc=[[Image:Status iucn2.3 LC.svg|frameless]]<br />[[Least Concern]] [[Category:Least Concern species]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GX|gx=[[Image:Status TNC GX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GH|gh=[[Image:Status TNC GH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G1|g1=[[Image:Status TNC G1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G2|g2=[[Image:Status TNC G2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G3|g3=[[Image:Status TNC G3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G4|g4=[[Image:Status TNC G4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |G5|g5=[[Image:Status TNC G5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |GU|gu=[[Image:Status TNC blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TX|tx=[[Image:Status TNC TX.svg|frameless]]<br />Presumed [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]] {{#if:{{{extinct|}}}|&nbsp;({{{extinct}}}) }}<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TH|th=[[Image:Status TNC TH.svg|frameless]]<br />Possibly [[Extinction|Extinct]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T1|t1=[[Image:Status TNC T1.svg|frameless]]<br />Critically Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T2|t2=[[Image:Status TNC T2.svg|frameless]]<br />Imperiled[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T3|t3=[[Image:Status TNC T3.svg|frameless]]<br />Vulnerable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T4|t4=[[Image:Status TNC T4.svg|frameless]]<br />Apparently Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |T5|t5=[[Image:Status TNC T5.svg|frameless]]<br />Secure[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |TU|tu=[[Image:Status TNC T blank.svg|frameless]]<br />Unrankable[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |R|r=[[Image:Status DECF R.svg|frameless]]<br />Declared [[Rare species|rare]][[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P1|p1=[[Image:Status DECF P1.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority One]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P2|p2=[[Image:Status DECF P2.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Two]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P3|p3=[[Image:Status DECF P3.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Three]] — Poorly Known Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |P4|p4=[[Image:Status DECF P4.svg|frameless]]<br />[[Conservation Codes for Western Australian Flora|Priority Four]] — Rare Taxa[[Category:Taxoboxes needing a status system parameter]]<!--This case is subject to deletion once status systems are added--> |{{{status}}} }}<small>{{{status_ref|}}}</small></div>}}}} |- style="text-align:center;" ! style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" | {{#if:{{{virus_group|}}}|[[Kala saarista fayraska]]|[[Taxonomy (biology)|Kala saarista cilmiga ah]]}} |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2" |-valign="top" {{#if:{{{virus_group|}}}| {{!}} Group: {{!}} {{#switch:{{{virus_group}}} |I|i=Group I <small>([[dsDNA virus|dsDNA]])</small> |II|ii=Group II <small>([[ssDNA virus|ssDNA]])</small> |III|iii=Group III <small>([[dsRNA virus|dsRNA]])</small> |IV|iv=Group IV <small>([[Positive-sense ssRNA virus|(+)ssRNA]])</small> |V|v=Group V <small>([[Negative-sense ssRNA virus|(-)ssRNA]])</small> |VI|vi=Group VI <small>([[ssRNA-RT virus|ssRNA-RT]])</small> |VII|vii=Group VII <small>([[dsDNA-RT virus|dsDNA-RT]])</small> |{{{virus_group}}} }}}} |-valign="top" {{#if:{{{superdomain|}}}| {{!}} Suberdomain: {{!}} <span class="superdomain">{{{superdomain}}}</span><br /><small>{{{superdomain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{domain|}}}| {{!}} Domain: {{!}} <span class="domain">{{{domain}}}</span><br /><small>{{{domain_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_regnum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_regnum}}}<br /><small>{{{unranked_regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superregnum|}}}| {{!}} Suberboqortooyada: {{!}} {{{superregnum}}}<br /><small>{{{superregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{regnum|}}}| {{!}} Boqortooyada: {{!}} <span class="kingdom">{{{regnum}}}</span><br /><small>{{{regnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subregnum|}}}| {{!}} Subboqortooyada: {{!}} <span class="subkingdom">{{{subregnum}}}</span><br /><small>{{{subregnum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{clade|}}}| {{!}} ''Klaad'': {{!}} <span class="clade">{{{clade}}}</span><br /><small>{{{clade_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_phylum|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_phylum}}}<br /><small>{{{unranked_phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superdivisio|}}}| {{!}} Suberqaybsanaan: {{!}} {{{superdivisio}}}<br /><small>{{{superdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superphylum|}}}| {{!}} Suberfiluum: {{!}} <span class="superphylum">{{{superphylum}}}</span><br /><small>{{{superphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{divisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{divisio}}}<br /><small>{{{divisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{phylum|}}}| {{!}} Filuum: {{!}} <span class="phylum">{{{phylum}}}</span><br /><small>{{{phylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subdivisio|}}}| {{!}} Qayb hoosaadka: {{!}} {{{subdivisio}}}<br /><small>{{{subdivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subphylum|}}}| {{!}} Subfiluum: {{!}} <span class="subphylum">{{{subphylum}}}</span><br /><small>{{{subphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraphylum|}}}| {{!}} Inferafiluum: {{!}} {{{infraphylum}}}<br /><small>{{{infraphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{microphylum|}}}| {{!}} Migerofiluum: {{!}} {{{microphylum}}}<br /><small>{{{microphylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{nanophylum|}}}| {{!}} Nanofiluum: {{!}} {{{nanophylum}}}<br /><small>{{{nanophylum_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_classis|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_classis}}}<br /><small>{{{unranked_classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superclassis|}}}| {{!}} Superfasalka: {{!}} {{{superclassis}}}<br /><small>{{{superclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{classis|}}}| {{!}} Fasalka: {{!}} <span class="taxoclass">{{{classis}}}</span><br /><small>{{{classis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subclassis|}}}| {{!}} Subfasalka: {{!}} <span class="subclass">{{{subclassis}}}</span><br /><small>{{{subclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraclassis|}}}| {{!}} Inferafasalka: {{!}} <span class="infraclass">{{{infraclassis}}}</span><br /><small>{{{infraclassis_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_ordo|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_ordo}}}<br /><small>{{{unranked_ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{magnordo|}}}| {{!}} Magnordo: {{!}} {{{magnordo}}}<br /><small>{{{magnordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superordo|}}}| {{!}} Suberordo: {{!}} <span class="superorder">{{{superordo}}}</span><br /><small>{{{superordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{ordo|}}}| {{!}} Ordo: {{!}} <span class="order">{{{ordo}}}</span><br /><small>{{{ordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subordo|}}}| {{!}} Subordo: {{!}} <span class="suborder">{{{subordo}}}</span><br /><small>{{{subordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{infraordo|}}}| {{!}} Inferaordo: {{!}} <span class="infraorder">{{{infraordo}}}</span><br /><small>{{{infraordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{parvordo|}}}| {{!}} Parfordeer: {{!}} <span class="parvorder">{{{parvordo}}}</span><br /><small>{{{parvordo_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoodivisio|}}}| {{!}} Qaybinta: {{!}} {{{zoodivisio}}}<br /><small>{{{zoodivisio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{zoosectio}}}<br /><small>{{{zoosectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{zoosubsectio|}}}| {{!}} Subqaybta: {{!}} {{{zoosubsectio}}}<br /><small>{{{zoosubsectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_familia|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_familia}}}<br /><small>{{{unranked_familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{superfamilia|}}}| {{!}} Suberqoyska: {{!}} <span class="superfamily">{{{superfamilia}}}</span><br /><small>{{{superfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{familia|}}}| {{!}} Qoyska: {{!}} <span class="family">{{{familia}}}</span><br /><small>{{{familia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subfamilia|}}}| {{!}} Subqoyska: {{!}} <span class="subfamily">{{{subfamilia}}}</span><br /><small>{{{subfamilia_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{supertribus|}}}| {{!}} Suberqabiil: {{!}} {{{supertribus}}}<br /><small>{{{supertribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{tribus|}}}| {{!}} Qabiil: {{!}} {{{tribus}}}<br /><small>{{{tribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subtribus|}}}| {{!}} Subqabiil: {{!}} {{{subtribus}}}<br /><small>{{{subtribus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{alliance|}}}| {{!}} Isbahaysiga: {{!}} {{{alliance}}}<br /><small>{{{alliance_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{unranked_genus|}}}| {{!}} (darajo la'aan) {{!}} {{{unranked_genus}}}<br /><small>{{{unranked_genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus|}}}| {{!}} Genus: {{!}} <span class="genus">{{{genus}}}</span><br /><small>{{{genus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{genus2|}}}| {{!}} Genus: {{!}} {{{genus2}}}<br /><small>{{{genus2_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subgenus|}}}| {{!}} Subgenus: {{!}} {{{subgenus}}}<br /><small>{{{subgenus_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{sectio|}}}| {{!}} Qaybta: {{!}} {{{sectio}}}<br /><small>{{{sectio_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{series|}}}| {{!}} Taxane: {{!}} {{{series}}}<br /><small>{{{series_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subseries|}}}| {{!}} Subtaxane: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subseries}}}</span><br /><small>{{{subseries_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_group|}}}| {{!}} Kooxda noocyada: {{!}} {{{species_group}}}<br /><small>{{{species_group_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_subgroup|}}}| {{!}} Noocyada koox-hoosaadka: {{!}} {{{species_subgroup}}}<br /><small>{{{species_subgroup_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species_complex|}}}| {{!}} Noocyada isku dhafan: {{!}} {{{species_complex}}}<br /><small>{{{species_complex_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{species|}}}| {{!}} Noocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{species}}}</span><br /><small>{{{species_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{subspecies|}}}| {{!}} Subnoocyada: {{!}} <span style="white-space:nowrap;">{{{subspecies}}}</span><br /><small>{{{subspecies_authority|}}}</small>}} |-valign="top" {{#if:{{{variety|}}}| {{!}} Kala duwan: {{!}} <span class="variety" style="white-space:nowrap;">{{{variety}}}</span><br /><small>{{{variety_authority|}}}</small>}} |} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{diversity|}}}| ! [[{{{diversity_link}}}|Kala duwanaanshaha]] {{#ifeq: {{NAMESPACEE}} | {{ns:0}} | [[Category:Articles using diversity taxobox]] | }} {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{diversity|}}}}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{binomial|}}}| ! [[Binomial nomenclature|Magaca binomiyaal]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''<span class="binomial">{{{binomial}}}</span>'''<br /><small>{{{binomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{trinomial|}}}| ! [[Trinomial nomenclature|Trinomial name]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} '''{{{trinomial}}}'''<br /><small>{{{trinomial_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_genus|}}}| ! [[Biological type|Nooca genus]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_genus}}}<br /><small>{{{type_genus_authority|}}}</small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{type_species|}}}| ! [[Biological type|Noocyada nooca]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_species}}}<br /><small>{{{type_species_authority|}}}</small>}} {{#if:{{{type_strain|}}}| {{!}}- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" ! [[Biological type|Nooca cadaadis]] {{!}}- style="text-align:center;" {{!}} {{{type_strain}}}}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map}}}|{{{range_map_width|frameless}}}|{{{range_map_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial2|}}}| {{!}} '''{{{binomial2}}}'''<br /><small>{{{binomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial2|}}}| {{!}} '''{{{trinomial2}}}'''<br /><small>{{{trinomial2_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map2|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map2}}}|{{{range_map2_width|frameless}}}|{{{range_map2_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map2_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial3|}}}| {{!}} '''{{{binomial3}}}'''<br /><small>{{{binomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial3|}}}| {{!}} '''{{{trinomial3}}}'''<br /><small>{{{trinomial3_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map3|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map3}}}|{{{range_map3_width|frameless}}}|{{{range_map3_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map3_caption|}}}</div></small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{binomial4|}}}| {{!}} '''{{{binomial4}}}'''<br /><small>{{{binomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{trinomial4|}}}| {{!}} '''{{{trinomial4}}}'''<br /><small>{{{trinomial4_authority|}}}</small>}} |- style="text-align:center;" {{#if:{{{range_map4|}}}| {{!}} [[image:{{{range_map4}}}|{{{range_map4_width|frameless}}}|{{{range_map4_caption|}}}]]<br /><small><div style="text-align:center">{{{range_map4_caption|}}}</div></small>}} |- style="background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{subdivision|}}}| ! {{{subdivision_ranks}}} {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{subdivision|}}} }} |-style="text-align:center; background:{{{color|{{{colour|#{{Taxobox colour|{{{regnum|{{{virus_group|{{{unranked_phylum|{{{phylum}}}}}}}}}}}}}}}}}}}};" {{#if:{{{synonyms|}}}| ! [[La mid ah (tagsoonomi)|La mid ah]] {{!}}- {{!}} style="padding:0 .5em; text-align:left;" {{!}} {{{synonyms|}}} }} |}[[Category:Taxobox]]</includeonly><noinclude> {{pp-template|small=yes}} {{documentation}} </noinclude> ete6m0lqgvmnlmmjoyzpc041qzpt8dl