Wikipedia sowiki https://so.wikipedia.org/wiki/Bogga_Hore MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk Portal Portal talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Sool 0 2010 239705 239063 2022-08-09T06:35:23Z 86.29.84.142 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name =Sool |native_name = |other_name = |nickname = |motto = |settlement_type =[[Gobolada Somaliland|Gobol]] |image_skyline =[[File:Laascaanood_city,_Somalia .jpg|thumb|right|600px|]] |imagesize = |image_caption = Qalcadda [[Dowladii Darawiish|Darawiishta]] ee magaalada [[Taleex]]. |image_flag = |image_seal = |image_shield = |image_map =Sool in Somaliland.svg |mapsize =250px |map_caption =Waxay kaga taala Somaliland koonfur bari |coordinates_display = |coordinates_region = |subdivision_type =Dalka |subdivision_name = {{flag|Somaliland}} |subdivision_type1 = |subdivision_name1 =[[Sool]] |seat_type =Xarun |seat =[[Laascaanood]] |government_type = |leader_title = Badhasaabka |leader_name = [[Abdikariim Haji Diriye]] |established_title = |established_date magnitude = |area_total_km2 = |population_as_of = |population_note = |population_total = |population_density_km2 = |timezone =[[Saacadda Afrikada Bari|EAT]] |utc_offset = +3 |latd=|latm|lats=| |longd=|longm=|longs=| |elevation_m = |elevation_ft = |postal_code_type = |postal_code = |area_code = |website = |footnotes = |leader_party=[[Kulmiye]]|leader_name1=[[Muuse Biixi Cabdi]]|leader_title1=Madaxweynaha}} '''Sool''' waa gobol ku yaala Bariga wadanka [[Soomaaliland|Somaliland]], Waxay xuduud la leedahay gobolka [[Togdheer]] dhanka galbeed, gobolka [[Sanaag]] dhanka waqooyi xuduud la ledahay, sido kale waxay xuduud laledahay wadanka [[Soomaaliya|Soomaliya]] oo ka xiga dhanka bari, Dalka [[Itoobiya]] waxay ka xigtaa dhanka koonfureed. Halka caasimadeeduna tahay magaalada [[Laascaanood]] . ==Taariikh == Gobolkaan waxay xarun u ahayd dhaqdhaqaaqii Daraawiishta oo hogaamiye ka ahaa [[Sayid Maxamed Cabdulle Xasan]] oo ka soo horjeeday gumeestayaashii dalka. == Degmooyinka == Gobolka Sool wuxuu ka kooban yahay 4 degmo<ref name="Srg">{{cite web|title=Sool Region|url=http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/121024_Administrative_Map_Sool_A4.pdf|accessdate=30 December 2013}}</ref> * [[Laascaanood]] waa caasimada Sool * [[Caynaba]] waxay dhanka waqooyi kagtaa laascaanood * [[Xudun (degmo)|Xudun]]. Waa magalada 3aad ee ugu weyn gobolka marka laga yimado lascaanood iyo Taleex * [[Taleex]] waa degmo ka tirsan gobolka sool waana Magaalo taariikhi ah Waxayna xarun u ahaan jirtay Dowladii Daraawiishta ==Link dheeraad== *[http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/121024_Administrative_Map_Sool_A4.pdf Khariidadda maamulka ee Sool] {{DEFAULTSORT:Sool, Somaliland}} [[Category:Sool]] [[Category:Gobolada Somaliland]] 2i922g7paum8xvudpx6duvuoffycroi Shiinaha 0 2108 239699 239624 2022-08-09T04:21:55Z Mwasoge 29030 /* Waddanmaha deggan Shiniha */ wikitext text/x-wiki {{Coord|35|N|103|E|type:country|display=title}} {{Dalalka |native_name = ''中华人民共和国 (zh) <br /> 中華人民共和國 (zh) <br />People's Republic of China (en)'' |conventional_long_name = |common_name = Shiinaha |qaarada = |sawir_calan = Flag of the People's Republic of China.svg |sawir_qaran = |astaan_calan = |image_map = China in its region (claimed hatched).svg |caasimada = [[Beijing]] |luuqadaha = [[Af-Shiineys|Shiinaha]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = [[Xi Jinping]] |magac_hogaamiye2 = [[Li Keqiang]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $22,425 | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $16.985 trillion | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $22,550 | GDP_nominal_per_capita_rank = |established_event1 = |established_date1 |area = |areami² = |biyo = |population_estimate = |population_estimate_year = |lacagta = |wakhti = |furaha_debeda = |footnote1 = [[March of the Volunteers]] |footnote2 = }} [[File:201109_Beijing_Subway_line_2_train_T423.jpg|thumb|right|250px|{{Flag|China}}metroka beijing]] [[File:La_Zi_Ji_(Chicken_with_Chiles)_(2269517013).jpg|thumb|right|250px|{{Flag|China}} cuntoka bari asia]] '''Shiinaha''', [k] si rasmi ah Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha (PRC), waa waddan ku yaal Bariga Aasiya. Waa waddanka adduunka ugu dadka badan, oo ay ku nool yihiin qiyaastii 1.4 bilyan oo qof sannadka 2019. Waxay ku dhowdahay qiyaastii 9.6 milyan kiiloomitir oo laba jibbaaran (3.7 milyan mi2), waa waddanka saddexaad ama afraad ee adduunka ugu weyn bed ahaan. Dawlad hal xisbi ah oo uu hogaaminayo Xisbiga Shuuciga Shiinaha (CCP), waxay maamushaa awooda 22 gobol, shan ismaamul goboleed, afar degmooyin toos loo maamulo (Beijing, Tianjin, Shanghai, iyo Chongqing), gobollada maamulka gaarka ah ee Hong Kong iyo Macau. Goobta Shiinaha waa mid aad iyo aad u kala duwan, oo ka soo jeeda Gobi iyo Taklapan oo ku yaalla waqooyiga qulqulka si kaymaha koonfureed ee koonfurta woqooyi. Buuraleyda [[Himilaya]], Karakoram, Pamir iyo Tian Shan waxay kala duwanyihiin Shiinaha oo ka kala yimi Koonfurta iyo Bartamaha [[Aasiya]]. Daadadka Yangtze iyo Yellow River, oo ah kii saddexaad iyo lixaad ee ugu dheer adduunka, siday u kala horreeyaan, waxay ka soo baxaan [[xeebta]] Tibetan si ay u noqdaan xeebaha bariga ah ee aadka u qulqulaya. Xeebta Shiinaha ee ku taalla Badweynta Baasifigga ayaa 14,500 Km (9,000 mi) dheer waxaana xiran Bohai, Yellow, East Sea iyo Shiinaha Koonfurta Shiinaha. Shiinuhu wuxuu isku xiraa xudduuda Kazakhstan ku yaala [[Eurasian]] Steppe, kaas oo ahaa xidhiidhkii isgaadhsiinta ee u dhaxeeya Bariga iyo Galbeed tan iyo Neolithic oo loo marey waddada Steppe - awoowgeed ee Waddada Casriga ah. Dalka Shiinaha, maadado culus ayaa sidoo kale keena wasakheynta deegaanka. Qalabka kiimikada culus waa shey kiimikaad halis ah, oo badanaa keena sunta (Pb), chromium (Cr), arsenic (As), cadmiyum (Cd), meerkuri (Hg), zinc (Zn), copper (Cu), cobalt (Co), iyo nickel (Ni). Shan nooc oo iyaga ka mid ah, Pb, Cr, As, Cd, iyo Hg, waa maaddooyinka wasakhda culus ee culus ee Shiinaha. Maaddooyinka birta ah ee culus badanaa waxay ka yimaadaan macdanta, waraabka qashin-qubka, soo saarida alaabooyinka birta ku jira, iyo waxqabadyada wax soosaarka ee la xiriira. Heerka sarreeya ee biraha culus wuxuu sidoo kale keeni karaa naafonimada joogtada ah ee xagga maskaxda iyo koritaanka, oo ay ku jirto akhrinta iyo naafonimada barashada, dhibaatooyinka dabeecadda, maqal la'aanta, dhibaatooyinka dareenka, iyo carqaladaynta horumarinta muuqaalka iyo farsamada. Sida laga soo xigtay xogta tirakoobka qaran ee wasakhaynta, Shiinaha waxay leedahay in ka badan 1.5 milyan oo goobo ka mid ah maaddooyinka culus. Miisaanka guud ee maaddooyinka culus ee ka soo baxa biyaha qashinka, gaasta qashinka iyo qashinka culus waa qiyaastii 900,000 tan oo sanad walba laga bilaabo 2005-2011. ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * [[ Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * ` ==Waddanmaha Deggan Shiniha== * {{Flag|Japan}} 66,000+ * {{Flag|South Korea}} 12,0000+ * {{Flag|Great Britain}} 35,000+ * 🇪🇺 Europeans: 538,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 72,000+ * {{Flag|Malaysia}} 2000+ * {{Flag|Indonesia}} 30,000+ * {{Flag|Thailand}} 2000+ * {{Flag|Russian Federation}} 120,000+ * {{Flag|Turkey}} 13,000+ Si kastaba ha ahaatee, Shiinuhu waa maalglaha ugu sareeya adduunka ee tamarta dib loo cusboonaysiin karo iyo ganacsigeeda, iyada oo $ 52 bilyan oo maal gashan 2011 oo kali ah; waa shirkad wayn oo tiknoolajiyada tamarta dib loo cusboonaysiin karo waxayna si weyn ugu maalgashaa tamarta dib loo cusboonaysiin karo mashaariicda. Sannadka 2015, in ka badan 24% tamarta Shiinaha ayaa laga soo qaatay ilaha dib loo cusboonaysiin karo, halka ugu badnaan awoodda korontada ku jirta: wadarta guud ee la rakibay 197 GW waxay China ka dhigaysaa korontada korontada ugu wayn ee korontada adduunka ah Shiinaha ayaa sidoo kale leh awooda awooda ugu weyn ee lagu rakibay habka fiilooyinka loo yaqaan 'photovoltaics solar system' iyo nidaamka tamarta dabaysha ee adduunka. Sanadkii 2011, xukuumadda Shiinaha ayaa ku dhawaaqday qorshe ay ku maalgelinayso afar trillion yuan (US $ 619 bilyan) oo ah mashruucyada biyaha iyo mashruucyada biyo-qabadka mudo toban sano ah, iyo in la dhiso dhismaha ka hortagga daadadka iyo nidaamka ka hortagga abaarta sannadka 2020. Sanadka 2013, Shiinaha waxay bilaabeen dadaal shan sano ah, $ 277 bilyan oo doolar si loo yareeyo hawada hawada, gaar ahaan waqooyiga dalka. Dastuurka Shiinaha ayaa caddeeyay in waddanka uu "hogaamiye" ka yahay Xisbiga Shuuciga ee Shiinaha (CPC) Maadaama uu Shiinuhu yahay dawlad-goboleed hal-dhinac ah, Xog-hayaha Guud (hoggaamiyaha xisbiga) wuxuu leeyahay awooda iyo awoodda ugu saraysa dowladda iyo xukuumadda u adeegta hoggaamiyaha ugu sarreeya Nidaamka doorashadu waa sharraxaad. Xubnaha Golaha Deegaanka waxaa si toos ah loogu soo doortaa, iyo heerarka sare ee Congress-ka ee dadka loo gooyo Golaha Qaranka ee Qaranka (NPC) waxaa si dadban loo soo doortaa Congress-ka dadka heerkiisu hooseeyo. Nidaamka siyaasadeed waa mid baahsan, hoggaamiyeyaasha gobollada iyo kuwa gobollada ayaa leh tiro madaxbanaan oo madax-bannaan. Siddeed kale oo xisbiyo siyaasadeed ah, ayaa wakiil ka ah Majmaca iyo Shiineeysiga Siyaasadeed ee Shiinaha (CPPCC). Shiinaha waxay taageertaa mabda 'Leninist' oo ah "dimoqraadiyad dimuqraadi ah", laakiin naqdiyeyaashu waxay sharaxayaan Golaha Shacabka ee la soo doorto oo loo yaqaan "shambe shaambe". PRC waxay leedahay xiriir diblomaasiyadeed oo leh 175 dal iyo safaaradaha safaarada 162. Sharcigeeda waxaa ka soo horjeeda Jamhuuriyadda China iyo dalal kale oo yar; sidaas darteed waa gobolka ugu weyn oo ugu badan dadweynaha oo leh aqoonsi xaddidan. 1971-kii, PRC wuxuu beddelay Jamhuuriyadda Shiinaha oo ah wakiilka kaliya ee Shiinaha ee Qaramada Midoobay iyo mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay. Shiinaha wuxuu sidoo kale ahaa xubin hore iyo hogaamiye dhaqdhaqaaq aan Sharciyeynin, wuxuuna wali u tixgelinayaa inuu u doodayo dalalka soo koraya. Brazil, Ruushka, Hindiya iyo Koonfur Afrika, Shiinaha waa xubin ka mid ah kooxda BRICS oo ah dhaqaale weyn oo soo kordhay waxayna martigeliyeen shirkii saddexaad ee rasmiga ahaa ee kooxda Sanya, Hainan bishii Abriil [[2011]]. == Sido kale Fiiri == *[[Koonfur Kuuriya]] *[[Japan]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Shiinaha| ]] gqzpwhxdsw5tsmnbqur8bsqmrfnxgbq Jabaan 0 2113 239701 239687 2022-08-09T06:15:32Z Mwasoge 29030 /* Waddanamha deggan Jabaan */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = Jabaan<Br/>''日本国'' |conventional_long_name = ''Nibon-koku'' |common_name = Jabaan |qaaradda = [[Aasiya]] |sawir_calan = Flag of Japan.svg |sawir_qaran = Imperial Seal of Japan.svg |image_map = Japan(orthographic projection)-Blue version.svg |astaan_calan = [[Kimigayo 君が代]] |image_map = Japan-location-cia.gif |caasimadda = [[Tokyo]] |luuqadaha = [[Af-Jabaniis, iyo luqado kale oo la tiri karin]] |caasimada = [[Tokyo]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Emberor]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = [[Naruhito]] |magac_hogaamiye2 = [[Fumio Kishida]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2017</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $4.998 trillion<ref name="">IMF database 2018</ref> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2019</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = |area = 377,944 km2 |areami² = 145,925 |biyo = 0.8 |population_estimate = 127,380,000<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Yen]] |wakhti = (UTC+9) |furaha_debedda = 81 |footnote1 = }} [[File:Cartedujapon.png|right|394px|thumb|Carte du Japon]]<BR/>[[File:The Diet.jpg|thumb|right|395px| Japanese Parliament.!!]]<Br/>[[File:Toyota carlogo.svg|thumb|right|393px|]]<Br/>[[File:Toshiba logo.svg|thumb|right|392px|]]<Br/>[[File:Canon wordmark.svg|thumb|left|199px|]] '''Jabaan''' ([[Af-Jabaaniis]]:日本: Nihon ama Nibon magaceeda oo dhameestiran:日本国 :Nibon-koku ama Nihon-koku, waa wadan jasiirado ka sameesan, oo ku yaalo [[Badweynta Baasifik]] ee qaarada [[Aasiya]]. Wadankaan waxoo daris la yahay [[Badda Jabaan]], [[Shiinaha]], [[Koonfur Kuuriya]], [[Waqooyiga Kuuriya]] iyo [[Ruushka]] Dadka tiriskii laga qaaday jabaan 1920kii, waxee eheed 56 miliyan oo qoys, sanadka marka oo ahaa 2017 neh waxaa degenaa 126,960,000 oo qoys. [[File:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|thumb|right|396px|[[国会議事堂|"National Diet Building"]]]] [[File:Viewed from the Nakanoshima Festival Tower in 201510 002.JPG|397px|thumb| Ville d'Osaka.]] [[File:Nissan.jpg|thumb|right|398px|Lo sièti sociau de Nissan a Tòquio]] [[File:Satellite View of Japan 1999.jpg|194px|left|thumb|[[Japanese archipelago]]As seen from Satellites.]]. [[File:Mitsubishi UFJ Financial Group.svg|thumb|right|395px]]<BR/>[[file:Japan Exchange Group logo.svg|thumb|right|196px|Bourse Japonaise.!!]]<Br/>[[File:Honda.svg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Sony logo.svg|thumb|right|198px|]] Jabaan waxee ka koobantahay 6,852 jasiiradoo, affarta ugu waa weyn oo boqolkiiba todobaatan daboolo dhulka jabaan waa [[Honshu]], [[Hokkaido]], [[Kyushu]] iyo [[Shikoku]]. Jabaaniiska waxee iskuugu wacaan (Nihon), luqadooda neh waxee dhahaan (Nihongo). Magaca Nibon micnaheeda waa jabaan laakiin waxee u adeegsadaan, lacagaha, bashqadaha iyo cayaaraha caalamka iyo wax la mid ah.Jabaan waxaa loo micneeyaa wadanka qoraxda ka soo baxdo, 日 (qorax) 本 (soo bax), markii hore jabaan waxaa loogu yeeri jiray magacyo badan, gaar ahaan wadanka ee taariikhda isla leeyihiin ee Shiinaha, waxee jabaan ugu yeeri jireen (yamato 大和). Erayga qorax ka soo baxa waxoo asal ahaan ka imaaday shiinaha, sababtoo ah jabaan waxee ka xigtaa dhinaca bariga markii la fiiriyo qaarad aasiya. Ereyga Japan ee Japan waa 日本, oo lagu magacaabo Nihon ama Nippon iyo macno ahaan waxa loola jeedaa "asalka qorraxda". Nichi dabeecadda (CH) macnaheedu waa "qorax" ama "maalin"; saldhigga macnihiisu waa "saldhig" ama "asal". [23] Sidaas daraadeed macneheedu waa "asalka qorraxda" waana ilaha caanka ah ee reer galbeedka caanka ah "Land of the Sun Rising=LAND OF THE SUN RISING".!!` [[File:Shibuya night.jpg|thumb|left|193px|Las carrèras japonesas que son sovent conhidas de monde: ací au quartièr de ''[[Shibuya]]'' a [[Tōkyō]]]][[File:2010Election at Higashi-Osaka.jpg|thumb|left|194px|Un burèu de vòte dens la prefectura d{{'}}Ōsaka]] [[File:Nissan Motor Corporation 2020 logo.svg|thumb|right|196px|]]<BR/>[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|right|197px|[[Emperor Meiji]](1868–1912) Imperial Ruler [[Meiji Restoration|restored]]<BR/>[[Tokugawa shogunate]]]][[File:Flag of Sapporo, Hokkaido.svg|thumb|right|197px|]]<BR/>[[File:Katsuya-Roppongi.jpg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Panasonic logo.svg|thumb|right|198px| 69% 日本企業.!!?`]]<Br/>[[File:Nintendo.svg|thumb|left|121px|]] Rikoodhkii ugu horreeyay ee magaca Nihon wuxuu ka muuqdaa taariikhda Shiinaha ee taariikhda ah ee hannaanka Tang, Book of Old Tang. Dhamaadkii qarnigii toddobaad, wafdi ka yimid Japan ayaa codsaday in Nihon loo isticmaalo magaca dalkooda. Magacani waxaa laga yaabaa in uu asal ahaan ka soo jeedo warqad loo diray 607 waxaana lagu diiwaan geliyay taariikhda rasmiga ah ee Suudiiste. Prince Shōtoku, Regent of Japan, ayaa u diray ergeyga Shiinaha warqad kaas oo uu ugu yeeray "Boqortooyada Dhulka ee Qorraxdu kacdo" (日 出处 天子). Farriinta ayaa yiri: "Halkan, waxaan ahay, Boqortooyada waddanka qorraxdu soo baxdo, u dir warqad si aad u aragto Boqortooyada dalka ee qorraxdu u eg tahay.!!!!!`Byyye.!!` Qalinkii: Fadxi Garaad Jesus Greenford.!!` ==Xubin== * [[AIIB]] * * [[IORA]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddanamha Deggan Jabaan== As of 2017 June, 2,086,603 of foreign residents live in Japan. More than half of them are Chinese and Korean. Figure : Population of Foreign Residents in Japan by Nationality.<ref>https://nbakki.hatenablog.com/entry/Population_Foreign_People_Japan</ref>. ==Waddamada deggan Jabaan== * {{Flag|Indonesia}} 123,000+ * {{Flag|Japan}} 126,167,000+ * {{Flag|South Korea}} 58,000++. * {{Flag|Great Britain}} 21,000+ * 🇪🇺 Europeans: 185,00++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 59,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Vietnam}} 98,000+ * {{Flag|China}} 950,000+;+;+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. == Taariikh == ==Visa Jabaan== <s>[[Waqooyiga Kuuriya]]</s> == Taariikh == [ [https://www.visualcapitalist.com/top-100-most-valuable-brands-in-2021/] [https://www.rankingthebrands.com/The-Brand-Rankings.aspx?rankingID=33&nav=category] [https://interbrand.com/best-global-brands/?filter-sort=ASC&filter-brand-region=&filter-brand-country=japan] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Jabaan]] r7hxx7x8wccedd5y3xqcnq7ypjng33u 239703 239701 2022-08-09T06:18:53Z Mwasoge 29030 /* Waddamada deggan Jabaan */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = Jabaan<Br/>''日本国'' |conventional_long_name = ''Nibon-koku'' |common_name = Jabaan |qaaradda = [[Aasiya]] |sawir_calan = Flag of Japan.svg |sawir_qaran = Imperial Seal of Japan.svg |image_map = Japan(orthographic projection)-Blue version.svg |astaan_calan = [[Kimigayo 君が代]] |image_map = Japan-location-cia.gif |caasimadda = [[Tokyo]] |luuqadaha = [[Af-Jabaniis, iyo luqado kale oo la tiri karin]] |caasimada = [[Tokyo]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Emberor]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = [[Naruhito]] |magac_hogaamiye2 = [[Fumio Kishida]] |sovereignty_type = |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2017</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $4.998 trillion<ref name="">IMF database 2018</ref> | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2019</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = |area = 377,944 km2 |areami² = 145,925 |biyo = 0.8 |population_estimate = 127,380,000<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2010 |lacagta = [[Yen]] |wakhti = (UTC+9) |furaha_debedda = 81 |footnote1 = }} [[File:Cartedujapon.png|right|394px|thumb|Carte du Japon]]<BR/>[[File:The Diet.jpg|thumb|right|395px| Japanese Parliament.!!]]<Br/>[[File:Toyota carlogo.svg|thumb|right|393px|]]<Br/>[[File:Toshiba logo.svg|thumb|right|392px|]]<Br/>[[File:Canon wordmark.svg|thumb|left|199px|]] '''Jabaan''' ([[Af-Jabaaniis]]:日本: Nihon ama Nibon magaceeda oo dhameestiran:日本国 :Nibon-koku ama Nihon-koku, waa wadan jasiirado ka sameesan, oo ku yaalo [[Badweynta Baasifik]] ee qaarada [[Aasiya]]. Wadankaan waxoo daris la yahay [[Badda Jabaan]], [[Shiinaha]], [[Koonfur Kuuriya]], [[Waqooyiga Kuuriya]] iyo [[Ruushka]] Dadka tiriskii laga qaaday jabaan 1920kii, waxee eheed 56 miliyan oo qoys, sanadka marka oo ahaa 2017 neh waxaa degenaa 126,960,000 oo qoys. [[File:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|thumb|right|396px|[[国会議事堂|"National Diet Building"]]]] [[File:Viewed from the Nakanoshima Festival Tower in 201510 002.JPG|397px|thumb| Ville d'Osaka.]] [[File:Nissan.jpg|thumb|right|398px|Lo sièti sociau de Nissan a Tòquio]] [[File:Satellite View of Japan 1999.jpg|194px|left|thumb|[[Japanese archipelago]]As seen from Satellites.]]. [[File:Mitsubishi UFJ Financial Group.svg|thumb|right|395px]]<BR/>[[file:Japan Exchange Group logo.svg|thumb|right|196px|Bourse Japonaise.!!]]<Br/>[[File:Honda.svg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Sony logo.svg|thumb|right|198px|]] Jabaan waxee ka koobantahay 6,852 jasiiradoo, affarta ugu waa weyn oo boqolkiiba todobaatan daboolo dhulka jabaan waa [[Honshu]], [[Hokkaido]], [[Kyushu]] iyo [[Shikoku]]. Jabaaniiska waxee iskuugu wacaan (Nihon), luqadooda neh waxee dhahaan (Nihongo). Magaca Nibon micnaheeda waa jabaan laakiin waxee u adeegsadaan, lacagaha, bashqadaha iyo cayaaraha caalamka iyo wax la mid ah.Jabaan waxaa loo micneeyaa wadanka qoraxda ka soo baxdo, 日 (qorax) 本 (soo bax), markii hore jabaan waxaa loogu yeeri jiray magacyo badan, gaar ahaan wadanka ee taariikhda isla leeyihiin ee Shiinaha, waxee jabaan ugu yeeri jireen (yamato 大和). Erayga qorax ka soo baxa waxoo asal ahaan ka imaaday shiinaha, sababtoo ah jabaan waxee ka xigtaa dhinaca bariga markii la fiiriyo qaarad aasiya. Ereyga Japan ee Japan waa 日本, oo lagu magacaabo Nihon ama Nippon iyo macno ahaan waxa loola jeedaa "asalka qorraxda". Nichi dabeecadda (CH) macnaheedu waa "qorax" ama "maalin"; saldhigga macnihiisu waa "saldhig" ama "asal". [23] Sidaas daraadeed macneheedu waa "asalka qorraxda" waana ilaha caanka ah ee reer galbeedka caanka ah "Land of the Sun Rising=LAND OF THE SUN RISING".!!` [[File:Shibuya night.jpg|thumb|left|193px|Las carrèras japonesas que son sovent conhidas de monde: ací au quartièr de ''[[Shibuya]]'' a [[Tōkyō]]]][[File:2010Election at Higashi-Osaka.jpg|thumb|left|194px|Un burèu de vòte dens la prefectura d{{'}}Ōsaka]] [[File:Nissan Motor Corporation 2020 logo.svg|thumb|right|196px|]]<BR/>[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|right|197px|[[Emperor Meiji]](1868–1912) Imperial Ruler [[Meiji Restoration|restored]]<BR/>[[Tokugawa shogunate]]]][[File:Flag of Sapporo, Hokkaido.svg|thumb|right|197px|]]<BR/>[[File:Katsuya-Roppongi.jpg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Panasonic logo.svg|thumb|right|198px| 69% 日本企業.!!?`]]<Br/>[[File:Nintendo.svg|thumb|left|121px|]] Rikoodhkii ugu horreeyay ee magaca Nihon wuxuu ka muuqdaa taariikhda Shiinaha ee taariikhda ah ee hannaanka Tang, Book of Old Tang. Dhamaadkii qarnigii toddobaad, wafdi ka yimid Japan ayaa codsaday in Nihon loo isticmaalo magaca dalkooda. Magacani waxaa laga yaabaa in uu asal ahaan ka soo jeedo warqad loo diray 607 waxaana lagu diiwaan geliyay taariikhda rasmiga ah ee Suudiiste. Prince Shōtoku, Regent of Japan, ayaa u diray ergeyga Shiinaha warqad kaas oo uu ugu yeeray "Boqortooyada Dhulka ee Qorraxdu kacdo" (日 出处 天子). Farriinta ayaa yiri: "Halkan, waxaan ahay, Boqortooyada waddanka qorraxdu soo baxdo, u dir warqad si aad u aragto Boqortooyada dalka ee qorraxdu u eg tahay.!!!!!`Byyye.!!` Qalinkii: Fadxi Garaad Jesus Greenford.!!` ==Xubin== * [[AIIB]] * * [[IORA]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddanamha Deggan Jabaan== As of 2017 June, 2,086,603 of foreign residents live in Japan. More than half of them are Chinese and Korean. Figure : Population of Foreign Residents in Japan by Nationality.<ref>https://nbakki.hatenablog.com/entry/Population_Foreign_People_Japan</ref>. ==Waddamada Deggan Jabaan== * {{Flag|Indonesia}} 123,000+ * {{Flag|Japan}} 126,167,000+ * {{Flag|South Korea}} 58,000++. * {{Flag|Great Britain}} 21,000+ * 🇪🇺 [[Europeans]]: 185,00++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 59,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Vietnam}} 98,000+ * {{Flag|China}} 950,000+;+;+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. == Taariikh == ==Visa Jabaan== <s>[[Waqooyiga Kuuriya]]</s> == Taariikh == [ [https://www.visualcapitalist.com/top-100-most-valuable-brands-in-2021/] [https://www.rankingthebrands.com/The-Brand-Rankings.aspx?rankingID=33&nav=category] [https://interbrand.com/best-global-brands/?filter-sort=ASC&filter-brand-region=&filter-brand-country=japan] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Jabaan]] gjdwfiko6f6rc6x7jm9ovmzbk9gyhxe Cadale 0 2201 239710 236317 2022-08-09T07:56:42Z 192.145.174.231 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name =Adale |other_name =Adalei;Itala |native_name = Cadale |nickname = Cadaleey |settlement_type =Degmo |motto = |image_skyline = |imagesize = |image_caption = |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = |image_map = |mapsize = |map_caption = |pushpin_map =Somalia |pushpin_label_position =bottom |pushpin_mapsize = |pushpin_map_caption = |coordinates_display =inline,title |coordinates_region =SO-LS |subdivision_type =Dalka |subdivision_name ={{Soomaaliya}} |subdivision_type1 =[[Gobolada Soomaalia|Gobol]] |subdivision_name1 =[[Shabeellaha Dhexe]] |subdivision_type2 =[[Gobolada Soomaaliya|Degmo]] |subdivision_name2 =[[Degmo|Cadale]] |government_footnotes = |government_type =Gudomiye,G/kuxigenka Amniga iyo siyaada,G/maaliyada, G/arimaha bulshada iyo Madaxa hay'adaha samafalka. |leader_title = |leader_name |established_title = Qaabilka maamulkeeda leh |established_date =Harti Abgaal (C/Caroone, Warsangeli, Agoonyar) iyo Wacbuudhan Abgaal (Celi Cumar) |area_magnitude = |unit_pref =Metric |area_footnotes = |area_total_km2 = |area_land_km2 = |population_as_of = |population_footnotes = |population_note = |population_total =14,600 |population_density_km2 = |timezone =[[Saacadda Afrikada Bari|EAT]] |utc_offset =+3 |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd=2|latm=45|lats=35.61|latNS=N |longd=46|longm=19|longs=22.01|longEW=E |elevation_footnotes = |elevation_m = |elevation_ft = |postal_code_type = |postal_code = |area_code = |blank_name = |blank_info = |website = |footnotes = }}[[Https:Cadale.com|Cadale Magaalo Ay Dagaan Qabiilada Somaalida Lkn Ay U Xoog Badanyihiin Abgaal Qaasatan Arti Abgaal Sida Agooyar Gaabane Owbakar Cabdalle Caroone iyo Warsangeli Harti Sidoo kale Waxaa Dagan Wacbuudhan waceesle Lkn Waxaa Gudoomiye Ka ah Cabdalle Carone iyagoo lagu Xudumay Degamada Maadaama Aysan Nidaamyada Kale Ee Dowlada Wax Kulaheen]]<ref>Qabiilka Maamulkeeda iska leh, Celi Cumar, halka ay dagaan Cabdalle Caroone, Agoonyar iyo Warsangeli</ref> '''Cadale''' ({{lang-en|Adale}}) waa degmo dhacda koonfurta ([[Shabeellaha Dhexe]]) [[Soomaaliya]]. Sidoo kale waxay dhacdaa [[Badweynta Hindiya]] ee [[Loolka]] 2° 45' 35.61" 0N iyo [[Dhigta]] ah 46° 19' 22.01" 0E. Magaaladaan waxay hoosyimada Degmada Cadale ({{lang-so|Cadale}}). waa degmo ka tirsan Gobolka [[Shabeellaha Dhexe]], waxay ku taalaa Xeebta Badweynta Hindiya, waxayna Muqdisho dhinaca Waqooyi bari uga beegan tahay ilaa 180Km. Waxaana ku badan qabiilka Cabdale Caroone waloow uu la dagao Celi Cumar,sidoo kale waxaa wax ka degan qabiilada la yiraahdo, warsangali, agoonyar, cabdulle galmaax. Oo Ka degan cadale waxay ka mid tahay degmooyinka caanka ka ah Xeebaha Soomaaliya, waxayna aas'aasantay xilli hore oo aan si sax ah taariikhdeeda loo hayn. Magaca ay leedahay degmadani ee Cadale wuxuu iska saaran yahay labo eray oo gaagaaban, iyadoo midka hore yahay ''Caday'' iyo ''Leh'', waxaana loo jeedaa goob Caday leh oo ay ka buuxaan geedaha lagu rumeysto. Cadale ka hor intii aan la aasaasin waxay ahayd goob ay ku yaalaan teendhooyin yar yar oo ay leeyihiin dadka Kalluumeysato ah oo ka shaqeysan jiray Xeebaha ku dhow dhow degmada Cadale. Cadale waxay caasimad u ahaan jirtay dadka ku nool deegaanada ku dhow dhow maadaama ay ahayd magaalo weyn tan iyaga ugu dhow. Sanadkii 1307 ee Hijriyada ayaa waxaa deegaanadaas ciidamadii Talyaaniga ee gumeystaha kula dagaalamay dadka deegaanka oo uu hogaaminayay Sheekh Axmed Sheekh Abiikar Xasan ([[Sh. Axmed Wacdiyow]]), , inkastoo haddana jabhad halkaas laga aas aasay oo ka horjeedday Talyaaniga aysan muddo dheer shaqeyn oo ay mar dambe burburtay. Degmada Cadale waxay horey u ahaan jirtay magaalo ay deggan yihiin waddaado fara badan, iyadoo ka mid ah magaalooyinkii ugu masaajidyada badnaa xilliyadii hore. Dadka deegaankaasi deganaan jiray waxaa ka mid ahaa Cali Hagareey iyo Avv.Maxamed Sh.Maxamud Gebyow oo Ahaa Maskaxdii ka danbeysay Dastuurkii 60kii iyo sidoo kale waxaa kasoo jeeday wasiirkii arrimaha gudaha ee xukuumadii 60kii Kutubo xoor iyo Wasiirkii hore maaliyadda kacaankii ka hor Xaaji Cusmaan Axmed Rooble iyo xasan cumar Abiikar oo AHAA qaaliga maxkamadda caasimaddda Mogadishu xfada hodon kadib maxkamadda shabeeladda dhexe GOBOLKA jawhar dowladdii kacaanka iyo weliba saraakiil fara badan oo ciidanka qalabka ka tirsan oo laga xusi karo Sareeye Guuto Axmed Maxamud Cadde Qoorweyne oo ka mid ahaa shantii golaha sare ee kacaanka ahaana governerkii gobolka banadir iyo mayorkii magaalada muqdisho 70tameeyadii haddii aan dib ugu noqdo Sheekh Axmed Sheekh Abiikar Xasan ([[Sh. Axmed Wacdiyow]]), wuxuu Sheekhaasi ahaa wadaad aad uga soo horjeeday imaanshihii Talyaaniga ee dalka Soomaaliya, wuxuuna isku dayey in uu si awood ah uga hortago gumeystihii Talyaaniga. Sheekh Axmed Wacdiyow oo reer Cadale ahaa waxaa jira Gabayo fara badan oo uu ka tiriyey gumeystihii Talyaaniga iyo sida uu uga soo horjeedday, waxaana ka mid ahaa gabayadiisii: * Soomaaliyaan u dagaalamaynaa, * Dalkeena ballaaran u daafacaynaa, * Kuwa dulmaaya la dood galaynaa, * Dabeylka mowdku intuu I daadihin, * Hilibka duud cunin deebna uu noqon, * Duruyadaada dab looma aasee, * Kuwa dambaan u dariiq falaynaa, * Kufriga soo dagay diidda leenahay. Cadale waxa ay ka mid tahay degmooyinka gobolka Sh/dhexe, iyadoo hore uga mid aheyd degmooyinkii laga soo gooyey Gobolkii Benadir. Cadale waa degmo uu alle ku maneystay kheyraad fara badan sida xoolaha iyo kalluunka waxaa kale oo ay degmadu leedahay dhul beereed kooban, waxaa kale oo ay leedahay deegaan ballaaran oo aad ugu haboon dalxiiska ka sokow xoolaha aynu dhaqano waxaa ay degmadu hodan ku tahay noocyo badan oo ugaarta ka mid ah sida deerada ama damba cada oo aad u buuxdo deexda cadale. Degmada waxaa Hoos yimaada Tuulooyinka kala ah, ([[Maxamed Saciid]]) , xaaji cali, Cadow uul, Ceelmuluq, Masaajid Cali gaduud,Burdacaar,baqdaad, Geelgub, Burdheere,Wargaadhi, Bursha Sheekh, Ceel Xarar iyo kuwo kale oo badan {{Degmooyinka Gobolka Shabeellaha Dhexe}} {{Gobolada Soomaaliya}} [[Category:Magaalooyinka Soomaaliya]] Gudoomiyaha Degmada Muuse Maxamed Axmed 'Kali' Qabiilka maamulkeedda Leh cabdalle carroone oo doorasho kasoo Gali jiray 1960 Cali Axmed oo loo yaqaannay 'Cali Hagarrey' ayaa ahaa xildhibaankii ugu horreeyay ee magaalada Cadale, waxa uu ku abtirsadaa beesha Celi Cumar ee Galmaax Yoonis Daanweyne. bixnhnyyd9povnw98qrdk9hxfju6u8a Baarliin 0 2606 239694 236318 2022-08-09T03:55:59Z Mwasoge 29030 /* Daadka degaaan Berlin */ wikitext text/x-wiki {{Geobox|Settlement <!-- *** Mallhuvud *** -->|name = Berlin |native_name = |other_name = |category = <!-- *** Namn **** -->|etymology = |official_name = |motto = |nickname = <!-- *** Bild *** --> |image = Nr_2_Berlin_Panorama_von_der_Siegessäule_2021.jpg |image_caption = |image_size = 300px |flag = |symbol = Coat_of_arms_of_Berlin.svg |symbol_type = [[Berlins vapen|Stadsvapen]] <!-- *** Länder, regioner mm *** -->|country = [[Jarmalka]] |country_flag = ja |state = Berlin |state_type = |region = |region_type = |district = |district_type = |municipality = |municipality_type = <!-- *** Tillhörighet, föremål inom området mm *** --> |part = |landmark = |river = [[Spree]], [[Havel]], [[Dahme (flod)|Dahme]] <!-- *** Läge *** -->|location = |elevation = 34 - 115 |prominence = |lat_d = 52 |lat_m = 30 |lat_s = 1 |lat_NS = N |long_d = 13 |long_m = 23 |long_s = 56 |long_EW = E |highest = |highest_location = |highest_region = |highest_state = |highest_elevation = |highest_lat_d = |highest_lat_m = |highest_lat_s = |highest_lat_NS = |highest_long_d = |highest_long_m = |highest_long_s = |highest_long_EW = |lowest = |lowest_location = |lowest_region = |lowest_state = |lowest_elevation = |lowest_lat_d = |lowest_lat_m = |lowest_lat_s = |lowest_lat_NS = |lowest_long_d = |lowest_long_m = |lowest_long_s = |lowest_long_EW = <!-- *** Dimensioner *** --> |length = |length_orientation = |width = |width_orientation = |area = 891.7 |area_date = 2015 |area_note = <ref name="area">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Flaechennutzung.asp?Ptyp=300&Sageb=33000&creg=BBB&anzwer=6 Katasterflächen nach Art der tatsächlichen Nutzung am 31.12.2015] Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. Läst 6 december 2016. {{wayback|url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Flaechennutzung.asp?Ptyp=300&Sageb=33000&creg=BBB&anzwer=6|date=20161206232727}}</ref> |area_land = |area_water = |area_urban = |area_metro = 3756 |area_metro_date = 31 december 2014 |area_metro_note = <ref name="Berliner Umland 20141231"/> <!-- *** Befolkning *** -->|population = 3700000 |population_date = 2017 |population_note = <ref name="inv 20151231">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Bevoelkerungsstand.asp?Ptyp=300&Sageb=12015&creg=BBB&anzwer=6 Bevölkerungsstand 2015] Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. Läst 5 december 2016.</ref> |population_urban = |population_metro = 4600000 |population_metro_date = 2017 |population_metro_note = <ref name="Berliner Umland 20141231">[http://gl.berlin-brandenburg.de/raumentwicklung/raumbeobachtung/vorausschaetzung_bbg_2014_bis_2030.pdf Bevölkerungsvorausschätzung 2014 bis 2030. Ämter und amtsfreie Gemeinden des Landes Brandenburg] Landesamt für Bauen und Verkehr, 2015. Läst 6 december 2016. {{wayback|url=http://gl.berlin-brandenburg.de/raumentwicklung/raumbeobachtung/vorausschaetzung_bbg_2014_bis_2030.pdf|date=20161206233029}}</ref><ref name="inv 2011–2015">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Zeit-Bevoelkerungsstand.asp?Ptyp=400&Sageb=12015&creg=BBB&anzwer=6 Bevölkerungsstand 2011–2015] Amt für Statistik Berlin Brandenburg. Läst 6 december 2016.</ref> |population_density = auto |population_urban_density = |population_metro_density = auto <!-- *** Historia och administration *** -->|established = 1237 |date = |government = |government_location = |government_region = |government_state = |government_elevation = |government_lat_d = |government_lat_m = |government_lat_s = |government_lat_NS = |government_long_d = |government_long_m = |government_long_s = |government_long_EW = |mayor = [[Michael Müller]] |mayor_type = [[Berlins regerande borgmästare|Regerande<br/>borgmästare]] |mayor_party = [[Tysklands socialdemokratiska parti|SPD]] |mayor_since = [[Sedan 11 december 2014]] |leader = <!-- *** Koder *** --> |timezone = [[Centraleuropeisk tid|CET]] |utc_offset = +1 |timezone_DST = [[Centraleuropeisk tid|CEST]] |utc_offset_DST = +2 |postal_code = 10001-14199 |area_code = 030 |code = DE-BE |code_type = [[ISO 3166]]-kod |code1 = B |code1_type = Bilregistrering <!-- *** Fria fält *** -->|free = |free_type = <!-- *** Kartor *** --> |map = {{Kartposition Tyskland|bild1}} |map_caption = Berlin markerat på kartan över Tyskland. |map_locator = Tyskland <!-- *** Webbplatser *** -->|commons = |statistics = |website = [http://www.berlin.de www.berlin.de] <!-- *** Fotnoter *** -->|footnotes = }} {{Flag|Germany}} '''Baarliin''' waa magaalo madaxda dalka [[Jarmalka]]. markii hore magaalada waxee ka mid eheed 16da Gobol ee wadanka Jarmalka. magaalada barliin waxaa ku wareegnaa markii hore, gobolka [[Brandenburg]], oo u dhow wabiga (sbree) dhinaca bariga wadanka jarmalka, meel u jito 70km xuduudka wadanka [[boland]]. magaalada waxaa degan in ka badan 3.44milyan oo qof. magaalada barliin waxa ay kaalin aaad u wayn ka qaadatay dagaalkii labaad eedunida waxa kale oo dhibaatooyin kasoo gaadheen dagaalkii qaboobaa halkaas oo magaalada barliin lagu kala xidhay gidaar kal qaybiyaya [[Jarmalka]] darbigaas oo caan ku ahaa darbigii baarliin amaba [[gidaarkii baarliin]] waxa ay ahayd caasimada jarmalka bari wixii kahoreeyay midawgii labada jarmal waana mid kamida magaalooyinka [[Yurub]] ugu waawayn waxaana ku yaala amaba dagan oo xafiisyo kuleh hayado badan oo caalamka ka caana Horraantii qarnigii 20aad, Berlin waxay noqotay dhul bacrin ah dhaqdhaqaaqa Jarmalka Jarmalka. Maaddooyinka sida dhismaha, rinjiyeynta iyo filimada cusub ee noocyada farshaxanka ayaa la abuuray. Dhamaadkii dagaalkii koowaad ee aduunka 1918kii, waxaa lagu dhawaaqay Jamhuuriyadda Philipp Scheidemann dhismaha Reichstag. Sanadkii 1920, Sharciga Greater Berlin wuxuu ku daray daraasiin magaalooyinka magaalooyinka ah, tuulooyinka iyo hareeraha hareeraha magaalada Berlin oo ah magaalo la ballaariyey. Sharcigu wuxuu kordhay aagagga Berlin ka soo 66 ilaa 883 km2 (25 ilaa 341 sq mi). Dadku waxay ku dhawaad ​​laban laabmeen, Berlinna waxa ku nool dad tiradoodu dhan tahay afar milyan. Intii lagu guda jiray xilligii Weimar, Berlin waxa ay ku dhacday kacdoon siyaasadeed sababo la xidhiidha hubin la'aanta dhaqaale, laakiin sidoo kale waxay noqotay xarun la jecel yahay Twenties Twenties. Metropolis waxay la kulantay maalgashadeeda oo ah caasimad weyn oo caalami ah, waxaana loo yaqaanaa kaalinta hoggaamineed ee sayniska, tiknoolajiyadda, farshaxanka, bani'aadamnimada, qorsheynta magaalada, filim, tacliin sare, dowlado iyo warshado. [[Albert Einstein]] wuxuu u kicitimay rikoodhka dadweynaha intii lagu jiray sannadihii uu ku sugnaa Berlin, isagoo abaalmarin helay Nobel Prize for Physics 1921. ==Daadka Degaaan Berlin== * {{Flag|Brazil}} 2,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 120,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,295,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 125,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 2000+ * {{Flag|Somaliland}} 2000+ * {{Flag|Great Britain}} 200,000+ * 🇪🇺 Europeans: 298,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Japan}} 28,000+ * {{Flag|China}}PR; 20,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Turkey}} 70,000+ *{{Flag|South Africa}} 500+ * {{Flag|Australia}} 1000+ == Tixraac == [[Category:Magaalooyinka Jarmalka Berlin]] fd8d64sguv636hfc93jag33vbh5busw 239695 239694 2022-08-09T04:00:19Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Geobox|Settlement <!-- *** Mallhuvud *** -->|name = Berlin |native_name = |other_name = |category = <!-- *** Namn **** -->|etymology = |official_name = |motto = |nickname = <!-- *** Bild *** --> |image = Nr_2_Berlin_Panorama_von_der_Siegessäule_2021.jpg |image_caption = |image_size = 300px |flag = |symbol = Coat_of_arms_of_Berlin.svg |symbol_type = [[Berlins vapen|Stadsvapen]] <!-- *** Länder, regioner mm *** -->|country = [[Jarmalka]] |country_flag = ja |state = Berlin |state_type = |region = |region_type = |district = |district_type = |municipality = |municipality_type = <!-- *** Tillhörighet, föremål inom området mm *** --> |part = |landmark = |river = [[Spree]], [[Havel]], [[Dahme (flod)|Dahme]] <!-- *** Läge *** -->|location = |elevation = 34 - 115 |prominence = |lat_d = 52 |lat_m = 30 |lat_s = 1 |lat_NS = N |long_d = 13 |long_m = 23 |long_s = 56 |long_EW = E |highest = |highest_location = |highest_region = |highest_state = |highest_elevation = |highest_lat_d = |highest_lat_m = |highest_lat_s = |highest_lat_NS = |highest_long_d = |highest_long_m = |highest_long_s = |highest_long_EW = |lowest = |lowest_location = |lowest_region = |lowest_state = |lowest_elevation = |lowest_lat_d = |lowest_lat_m = |lowest_lat_s = |lowest_lat_NS = |lowest_long_d = |lowest_long_m = |lowest_long_s = |lowest_long_EW = <!-- *** Dimensioner *** --> |length = |length_orientation = |width = |width_orientation = |area = 891.7 |area_date = 2015 |area_note = <ref name="area">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Flaechennutzung.asp?Ptyp=300&Sageb=33000&creg=BBB&anzwer=6 Katasterflächen nach Art der tatsächlichen Nutzung am 31.12.2015] Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. Läst 6 december 2016. {{wayback|url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Flaechennutzung.asp?Ptyp=300&Sageb=33000&creg=BBB&anzwer=6|date=20161206232727}}</ref> |area_land = |area_water = |area_urban = |area_metro = 3756 |area_metro_date = 31 december 2014 |area_metro_note = <ref name="">Berliner Umland 20141231</ref> <!-- *** Befolkning *** -->|population = 3700000 |population_date = 2017 |population_note = <ref name="inv 20151231">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Bas-Bevoelkerungsstand.asp?Ptyp=300&Sageb=12015&creg=BBB&anzwer=6 Bevölkerungsstand 2015] Amt für Statistik Berlin-Brandenburg. Läst 5 december 2016.</ref> |population_urban = |population_metro = 4600000 |population_metro_date = 2017 |population_metro_note = <ref name="Berliner Umland 20141231">[http://gl.berlin-brandenburg.de/raumentwicklung/raumbeobachtung/vorausschaetzung_bbg_2014_bis_2030.pdf Bevölkerungsvorausschätzung 2014 bis 2030. Ämter und amtsfreie Gemeinden des Landes Brandenburg] Landesamt für Bauen und Verkehr, 2015. Läst 6 december 2016. {{wayback|url=http://gl.berlin-brandenburg.de/raumentwicklung/raumbeobachtung/vorausschaetzung_bbg_2014_bis_2030.pdf|date=20161206233029}}</ref><ref name="inv 2011–2015">[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/BasisZeitreiheGrafik/Zeit-Bevoelkerungsstand.asp?Ptyp=400&Sageb=12015&creg=BBB&anzwer=6 Bevölkerungsstand 2011–2015] Amt für Statistik Berlin Brandenburg. Läst 6 december 2016.</ref> |population_density = auto |population_urban_density = |population_metro_density = auto <!-- *** Historia och administration *** -->|established = 1237 |date = |government = |government_location = |government_region = |government_state = |government_elevation = |government_lat_d = |government_lat_m = |government_lat_s = |government_lat_NS = |government_long_d = |government_long_m = |government_long_s = |government_long_EW = |mayor = [[Michael Müller]] |mayor_type = [[Berlins regerande borgmästare|Regerande<br/>borgmästare]] |mayor_party = [[Tysklands socialdemokratiska parti|SPD]] |mayor_since = [[Sedan 11 december 2014]] |leader = <!-- *** Koder *** --> |timezone = [[Centraleuropeisk tid|CET]] |utc_offset = +1 |timezone_DST = [[Centraleuropeisk tid|CEST]] |utc_offset_DST = +2 |postal_code = 10001-14199 |area_code = 030 |code = DE-BE |code_type = [[ISO 3166]]-kod |code1 = B |code1_type = Bilregistrering <!-- *** Fria fält *** -->|free = |free_type = <!-- *** Kartor *** --> |map = {{Kartposition Tyskland|bild1}} |map_caption = Berlin markerat på kartan över Tyskland. |map_locator = Tyskland <!-- *** Webbplatser *** -->|commons = |statistics = |website = [http://www.berlin.de www.berlin.de] <!-- *** Fotnoter *** -->|footnotes = }} {{Flag|Germany}} '''Baarliin''' waa magaalo madaxda dalka [[Jarmalka]]. markii hore magaalada waxee ka mid eheed 16da Gobol ee wadanka Jarmalka. magaalada barliin waxaa ku wareegnaa markii hore, gobolka [[Brandenburg]], oo u dhow wabiga (sbree) dhinaca bariga wadanka jarmalka, meel u jito 70km xuduudka wadanka [[boland]]. magaalada waxaa degan in ka badan 3.44milyan oo qof. magaalada barliin waxa ay kaalin aaad u wayn ka qaadatay dagaalkii labaad eedunida waxa kale oo dhibaatooyin kasoo gaadheen dagaalkii qaboobaa halkaas oo magaalada barliin lagu kala xidhay gidaar kal qaybiyaya [[Jarmalka]] darbigaas oo caan ku ahaa darbigii baarliin amaba [[gidaarkii baarliin]] waxa ay ahayd caasimada jarmalka bari wixii kahoreeyay midawgii labada jarmal waana mid kamida magaalooyinka [[Yurub]] ugu waawayn waxaana ku yaala amaba dagan oo xafiisyo kuleh hayado badan oo caalamka ka caana Horraantii qarnigii 20aad, Berlin waxay noqotay dhul bacrin ah dhaqdhaqaaqa Jarmalka Jarmalka. Maaddooyinka sida dhismaha, rinjiyeynta iyo filimada cusub ee noocyada farshaxanka ayaa la abuuray. Dhamaadkii dagaalkii koowaad ee aduunka 1918kii, waxaa lagu dhawaaqay Jamhuuriyadda Philipp Scheidemann dhismaha Reichstag. Sanadkii 1920, Sharciga Greater Berlin wuxuu ku daray daraasiin magaalooyinka magaalooyinka ah, tuulooyinka iyo hareeraha hareeraha magaalada Berlin oo ah magaalo la ballaariyey. Sharcigu wuxuu kordhay aagagga Berlin ka soo 66 ilaa 883 km2 (25 ilaa 341 sq mi). Dadku waxay ku dhawaad ​​laban laabmeen, Berlinna waxa ku nool dad tiradoodu dhan tahay afar milyan. Intii lagu guda jiray xilligii Weimar, Berlin waxa ay ku dhacday kacdoon siyaasadeed sababo la xidhiidha hubin la'aanta dhaqaale, laakiin sidoo kale waxay noqotay xarun la jecel yahay Twenties Twenties. Metropolis waxay la kulantay maalgashadeeda oo ah caasimad weyn oo caalami ah, waxaana loo yaqaanaa kaalinta hoggaamineed ee sayniska, tiknoolajiyadda, farshaxanka, bani'aadamnimada, qorsheynta magaalada, filim, tacliin sare, dowlado iyo warshado. [[Albert Einstein]] wuxuu u kicitimay rikoodhka dadweynaha intii lagu jiray sannadihii uu ku sugnaa Berlin, isagoo abaalmarin helay Nobel Prize for Physics 1921. ==Daadka Degaaan Berlin== * {{Flag|Brazil}} 2,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 120,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,295,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 125,000+ * {{Flag|Ethiopia}} 2000+ * {{Flag|Somaliland}} 2000+ * {{Flag|Great Britain}} 200,000+ * 🇪🇺 Europeans: 298,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Japan}} 28,000+ * {{Flag|China}}PR; 20,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Turkey}} 70,000+ *{{Flag|South Africa}} 500+ * {{Flag|Australia}} 1000+ == Tixraac == [[Category:Magaalooyinka Jarmalka Berlin]] gh1701rsum2tbqarulokd8hhjb87enr Boqortooyada Ingiriiska 0 3939 239708 239447 2022-08-09T06:53:44Z Mwasoge 29030 /* Wadanamaha Deggan Britain */ wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = {{collapsible list |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt; |title = {{resize|11.5pt|{{nowrap|Midowga Boqortooyada Britan iyo Woqooyiga Ireland}}}} }} | common_name = Midowga Boqortooyo | linking_name = the United Kingdom<!--for wikilinks – don't remove "the"--> | image_flag = Flag of the United Kingdom.svg | alt_flag = A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue | image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg | alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn | symbol_type = {{nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:ref|The Royal coat of arms used in Scotland:<br /><center>[[File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|100px]]</center>|}}}} | national_anthem = {{nowrap|"[[God Save the Queen]]"{{#tag:ref|There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>''[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/Symbols/NationalAnthem.aspx National Anthem]'', British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for several other countries, namely certain [[Commonwealth realms]].|}}<center>[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>}} | image_map = EU-United Kingdom.svg | alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west. | map_caption = {{map_caption | countryprefix = | country = {{nobold|United&nbsp;Kingdom}} | location_color = cagaar | region = Europe | region_color = buni | subregion = [[Midowga Yurub]] | subregion_color = akhtar }} | languages_type = Luuqada koowaad<br />{{nobold|iyo tan wadanka}} | languages = [[Af-Ingiriis]] | languages2_type = '''Luuqado<br />kale''' | languages2 = <nowiki>Af-Kornish, Af-Irish, Af-Iscots]], Af-Iskot</nowiki>&nbsp;Gaelik<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->, {{nowrap|Ulster-Scots}}, Af-Welsh{{#tag:ref|Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster-Scots, Welsh, Cornish, Irish and Scottish Gaelic, are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British government]] for the purposes of the Charter. See also [[Languages of the United Kingdom]].<ref>{{cite web|url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=148&VL=1 |title=List of declarations made with respect to treaty No. 148|publisher=[[Council of Europe]]|accessdate=12 December 2013}}</ref>}} | languages2_sub = yes | ethnic_groups = 87.1%&nbsp;[[Dadka cad]]<br />7.0%&nbsp;[[Aasiya]]an<br />3.0%&nbsp;[[Dadka Madoow]]<br />2.0%&nbsp;Isku-dhaf<br />0.9%&nbsp;Kuwo kale | ethnic_groups_year = [[2011]] | demonym = [[British]], Briton | capital = [[London]] | latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W | largest_city = capital | government_type = [[Dowlad]] [[Baarlamaan]] [[sharci]] | leader_title1 = [[Boqortooyo]] | leader_name1 = {{nowrap|[[Elizabeth II]]}} | leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] | leader_name2 = [[Boris Johnson]] | legislature = Baarlamaanka | upper_house = {{nowrap|Golaha Duqayda}} | lower_house = {{nowrap|Golaha Bulshada}} | sovereignty_type = Samaysanka | established_event1 = {{nowrap|Midowgii 1707}} | established_date1 = {{nowrap|1 May 1707}} | established_event2 = {{nowrap|Midowgii 1800}} | established_date2 = {{nowrap|1 January 1801}} | established_event3 = Madaxbanaanida Ireland | established_date3 = {{nowrap|5 December 1922}} | EUseats = 78. | area_rank = 80th | area_magnitude = 1 E11 | area_km2 = 242,495 | area_sq_mi = 93,628 | percent_water = 1.34 | population_estimate_rank = 22nd | population_estimate = 64,100,000<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/2013/index.html |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland, Mid-2013|publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2014}}</ref> | population_census = 63,181,775<ref>{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=17 December 2012}}</ref> | population_estimate_year = 2013 | population_census_year = 2011 | population_census_rank = 22aad | population_density_km2 = 255.6 | population_density_sq_mi = 661.9 | population_density_rank = 51aad | GDP_PPP_year = 2014 | GDP_PPP = $2.435&nbsp;trillion | GDP_PPP_rank = 10aad | GDP_PPP_per_capita = $37,744<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=United Kingdom |publisher=International Monetary Fund |accessdate=1 November 2014 }}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = 27aad | GDP_nominal_year = 2022 | GDP_nominal_rank= 6th | GDP_nominal_per_capita = $47,141 | GDP_nominal_per_capita_rank = 22aad | GDP_nominal = $3.218 Trillion Dollars | Gini_year = 2022 | Gini_change = hoos u dhac | Gini = 32.8 | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> | Gini_rank = 33aad | HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = joogto<!--increase, decrease, or steady--> | HDI = 0.892<!--number only, between 0 and 1--> | HDI_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 March 2013 |accessdate=27 July 2014 | pages=22–25}}</ref> | HDI_rank = 14aad | currency = [[Pound £]] | currency_code = GBP | time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]] | utc_offset = &#8203; | time_zone_DST = BST | utc_offset_DST = +1 | date_format = dd/mm/yyyy&nbsp;([[C.D]]) | drives_on = [[Wado marista baabuurta|bidix]] | calling_code = +44 |cctld = [[.uk]] <!--| national_motto = | religion = | footnotes = --> }} '''Boqortooyada Ingiriiska''' ({{lang-en|United Kingdom of Britain}}; {{lang-ar|المملكة المتحدة}}) (loo soo gaabiyo '''[[UK]]''') waa wadan ku yaalo waqooyi galbeed qaarada [[Yurub]]. Midowga boqortooyadani waa [[gasiirad]] ka go'an qaarada Yurub inteeda kale. Britain waxee ka koobantahay, Gobolada [[Ingiriiska]], [[Skotland]], [[Waalis]] iyo [[Woqooyiga Irland]]. Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii Hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go. Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta [[Adolf Hitler|Hitler]] oo la hirgaliyey [[1945]] oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii [[Jarmal]]ka. Abuurista UK waxay ka dhalatay guuldaradii dhexdhexaadinta iyo dib udhigista Wales ee Boqortooyada Ingriiska, oo ay ku xigto ururada England iyo Scotland ee 1707 si ay u sameeyaan Boqortooyada Ingiriiska, iyo ururkii 1801 ee Ingiriiska oo leh Boqortooyada ee Ireland si loo sameeyo Boqortooyada Ingiriiska ee Great Britain iyo Ireland. Bishii lixaad ee Ireland waxay ka soo degtay Boqortooyada Ingiriiska sanadkii 1922-kii, waxay ka tagtay Qorshaha Boqortooyada Ingiriiska iyo Woqooyiga Ireland. Waxaa jira afar iyo toban Ingiriis oo Dibadda ah, haraadiga Boqortooyada Ingiriiska, dhererkeedu wuxuu ahaa 1920-kii, wuxuu ku dhawaad ​​afar meelood meel ka mid ah dhulka adduunka oo dhan wuxuuna ahaa taariikhda ugu weyn ee taariikhda. Saameynta Britishka waxaa lagu ogaan karaa luuqada, dhaqanka iyo hababka sharciga ah ee badan oo ka mid ah gumeysigii hore. [[File:Cardiff castle autumn.jpg|thumb|400px|Cardiff]] Boqortooyada Midowday (UK) waa waddan horumarsan oo leh dhaqaalaha shanaad ee adduunka ugu weyn ee soo saara GDP-ka iyo dhaqaalaha sagaalaad ee ugu weyn iyada oo la iibsanayo sinaanta awoodda. Waxay leedahay dhaqaale dakhligoodu sarreeyo wuxuuna leeyahay "Heer sare" Horumarka Aadanaha ", 16th ee adduunka. Waxay ahayd dalkii ugu horreeyay warshadaha iyo awoodda ugu wayn ee adduunka ee qarnigii 19aad iyo qarniyadii 20aad. Boqortooyada Ingiriisku waxay wali awood weyn ku leedahay caalam ahaan dhaqaalaha, dhaqanka, millatariga, sayniska iyo siyaasadeedba. Waa dawlad nukliyeer ah oo la aqoonsan yahay waana tan lixaad ee kharashka militariga adduunka. Waxa uu xubin joogto ah ka ahaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay tan iyo markii ugu horreeysay ee 1946. Waxa uu ahaa xubin hoggaamiye ah oo ka tirsan Midowga Yurub (EU) iyo horudhackiisii, Bulshada Dhaqaalaha Yurub (EEC), tan iyo 1973; Si kastaba ha ahaatee, aftidii sannadka 2016 waxay keentay 51.9% codbixiyeyaasha UK oo doonaya inay ka baxaan Midowga Yurub, ka dibna wadaxaajoodka dalka ayaa lagu xalliyaa. UK sidoo kale waa xubin ka mid ah Dawlada Dhexe, Golaha Yurub, G7, G20, NATO, Ururka Iskaashatada Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD), Interpol iyo Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO). [[File:FTSE_Logo.svg|thumb|right|300px|]] [[File:Town_Hall,_Sheffield_-_geograph.org.uk_-_1482121.jpg|thumb|right|400px|Sheffield]] [[File:Sheffield_Supertram_-_Tram_Train_399_204_(geograph_5940823).jpg|thumb|right|400px|Tramka Sheffield]] [[File:Paris_Motor_Show_2012_(8065248951).jpg|thumb|right|400px|Babuurka]] [[File:Virgin_Class_390,_390121_"Virgin_Dream",_Lancaster_railway_station_(geograph_4499858).jpg|thumb|right|400px|UK Lancashire]] [[File:Brayford_Pool_-_geograph.org.uk_-_107133.jpg|thumb|right|400px|Lincoln]] 1707 Falimaha Rasuullada Midawga Yurub waxay ku dhawaaqeen in Boqortooyada Ingriiska iyo Scotland ay ahaayeen "United hal boqortooyo Magaca Boqortooyada Ingiriiska", inkasta oo dawlad cusub ay sidoo kale lagu sharxay Falimaha Rasuullada "Boqortooyada Ingiriiska", "Boqortooyada Midowday "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "One Kingdom". Ereyga "Boqortooyada Ingiriiska" waxaa laga helaa isticmaalka sida sharaxaad, laakiin maaha magac, qarnigii 18aad, waddankana marmarka qaarkood loo gudbiyo in kastoo qarniyadii danbe ay ahayd "Boqortooyada Ingiriiska", inkastoo magaceeda rasmiga ah oo buuxa, laga bilaabo 1707 ilaa 1800, wuxuu ahaa "Great Britain", oo aan lahayn "qaab dheer". Falimaha Rasmiga ah ee 1800 waxay midoobeen Boqortooyada Ingiriiska iyo Boqortooyada Ireland 1801, oo samaysay Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Ireland. Kadib qeybtii Ireland iyo madax-bannaanidii Irish Free State sanadkii 1922-kii, oo ka tagtay Northern Ireland oo ah qaybta kaliya ee jasiiradda Irland ee ku taal Boqortooyada Ingiriiska, magaca "Boqortooyada Great Britain iyo Northern Ireland". Inkasta oo Boqortooyada Ingiriiska ay tahay wadan madaxbannaan, waa waddan, England, Scotland, Wales iyo, heerka shahaadada hoose, Waqooyiga Ireland waxaa sidoo kale loo aqoonsan yahay wadamo, inkastoo aysan aheyn dawlad madax-bannaan. Iskotland, Wales iyo Waqooyiga Ayrland waxay awood u leeyihiin in ay is-maamulaan. Bogga internetka ee Ra'iisul Wasaaraha Ingiriiska ayaa isticmaalay weedha "waddamo waddan ah" si uu u sharaxo Boqortooyada Ingiriiska. Qaar ka mid ah warbixinnada tirakoobka, sida kuwa ku jira 12ka gobol ee 1aad ee Boqortooyada Ingiriiska, waxay kaloo tixraacaan Scotland, Wales iyo Northern Ireland sida "gobollada". Waqooyiga Ireland waxaa kale oo loo yaqaan "gobol". Marka laga hadlayo Waqooyiga Ireland, magaca sharraxaadda loo adeegsaday "wuxuu noqon karaa muran, iyada oo xulashadu marar badan muujinayso doorashooyinka siyaasadeed ee qofka". Ereyga "Great Britain" waxaa loola jeedaa sida caadiga ah jasiiradda Great Britain, ama siyaasad ahaan Ingiriiska, Iskotland iyo Wales. Si kastaba ha noqotee, waxaa mararka qaar loo isticmaalaa sida isku dhafka boqortooyada ingiriisku guud ahaan. [kuma jiraan naqshad la siiyey] GB iyo GBR waa qiyaasta waddanka ee dalka Boqortooyada Midowday (fiiri ISO 3166-2 iyo ISO 3166-1 alpha-3), oo sidaas awgeed waxaa isticmaala hay'adaha caalamiga ah si ay ugu gudbiyaan Boqortooyada Ingiriiska. Intaa waxaa dheer, kooxda Olympic-da ee Boqortooyada Ingiriiska ayaa ku tartamaya magaca "Great Britain" ama "Team GB". Ereyga "Britain" waxaa loo isticmaalaa labada isku mid ah Iskuullada Great Britain, iyo sida isku midka ah Boqortooyada Ingiriiska Isticmaalka waa isku dhafan yahay, BBC-da ayaa doorbideysa inay Britain u isticmaasho kaliya Ingiriiska oo keliya Britain iyo Dawladda Ingiriiska, inkasta oo ay aqbali karaan in labaduba tixraacaan Boqortooyada Ingiriiska, doorbidid, xaaladaha intooda badan, si ay u adeegsadaan ereyga UK halkii Ingiriiska. Inkasta oo Guddiga Joogtada ah ee UK ee Magacyada Juquraafiyiinta (oo qeexaya ay yihiin "magacyada joqoraafiga ah ee Boqortooyada Ingiriiska") waxay ku taxan yihiin "Boqortooyada Ingiriiska" iyo "UK ama U.K." sida gaaban oo loo soo gaabiyo shuruudaha geopolitical ee Boqortooyada Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ayrland, laakiin ma liisto "Britain", waxaa loo isticmaalay "si aan rasmi ah" shabakadaha dowladda. [[File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|thumb|right|400px|Plaça Piccadilly Circus]] [[File:Territòris de Cnut lo Grand.png|thumb|right|Cnut lo Grand ([[1016]]-[[1035]]).]] Sifaynta "British" ayaa badanaa loo isticmaalaa in lagu tilmaamo arrimaha ku saabsan Boqortooyada Ingiriiska. Ereygan ma laha xidhiidh sharci oo qeexan, laakiin waxaa loo adeegsadaa sharciga si uu ugu gudbiyo muwaadinimada Ingiriiska iyo arrimaha muwaadiniinta. Dadka reer Boqortooyada Ingiriiska waxay isticmaalaan dhowr shuruudood oo kala duwan si ay u sharaxaan aqoonsigooda qaran waxayna u aqoonsan karaan inay yihiin British; ama sida ingiriiska, Scottish, Welsh, Irish Waqooyi ama Irish; ama labadaba. Welsh, magaca qaabka dheer ee gobolka waa "Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon", iyada oo "Teyrnas Unedig" loo adeegsanayo magaca qaab gaaban bogagga dowladda. Si kastaba ha noqotee, waxaa badanaa loo soo gaabiyaa "DU" ee foomka isbedelka "Y Deyrnas Unedig". Scottish Gaelic, qaabka dheer waa "Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn waa Èireann Tut" iyo foomka gaaban "Rìoghachd Aonaichte". Kadib dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka 1945, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah Afarta Weyn ee awoodda (oo ay weheliyaan Maraykanka, Midowga Soofiyeeti iyo Shiinaha) kuwaas oo la kulmay qorshe hawleedka dagaalka ka dib; wuxuu ahaa saxiixa asalka ah ee Baaqa Qaramada Midoobay. Ingiriiska wuxuu noqday mid ka mid ah shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay wuxuuna si dhow ula shaqeeyay Maraykanka si loo dhiso IMF, Baanka Adduunka iyo NATO. Si kastaba ha ahaatee, dagaalku wuxuu ka tagay UK si aad u daciifiyay oo ku tiirsan dhaqaale ahaan qorshaha Marshall. Sannadihii ugu dambeeyay dagaalkii, xukuumadda Shaqaaluhu waxay bilowday barnaamij xagjir ah oo dib-u-habeyn ah, taas oo saameyn weyn ku yeelatay bulshada Britishka tobaneeyo sano ka dib. Warshadaha waawayn iyo adeegyada dadweynaha ayaa la qariyey, dawlad bulsho ayaa la aasaasay, iyo nidaam daryeel caafimaad oo dhameystiran oo dadweyne loo bixiyo, Adeegga Caafimaadka Qaranka, ayaa la sameeyay. Korodhka qaranimada ee gumeysiga ayaa ku habsaday xuduudaha dhaqaale ee Britain ee hadda taagan, sidaas darteed siyaasad-dejin la'aan ayaa ahayd mid aan la iska tuuri karin. Independence waxaa la siiyey Hindiya iyo Pakistan sanadkii 1947. In ka badan saddexda sano ee soo socota, kolonyadii badankood ee Boqortooyada Ingiriisku waxay xorowday. Dad badan ayaa noqday xubno ka tirsan Commonwealth Nations. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[ADB]] * [[AIIB]] * [[OECD]] * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Kooxda Labaatanka]] * * [[Qaramada Midoobay]] * ==Xubin faahfaahin== Boqortooyada Ingiriisku waxay ahayd waddankii saddexaad ee horumarinta hubka nukliyeerka nukliyeerka (oo la sameeyay imtixaankiisii ​​ugu horreeyay ee atomiska ee 1952), laakiin xuduudaha cusub ee soo noqnoqda ee doorka caalamiga ah ee Britain waxaa lagu muujiyey Dhibaatada Suez ee 1956. Faafinta Caalamiga ah ee Luqadda Ingiriiska waxay hubisaa saamaynta caalamiga ah ee suugaanta iyo dhaqanka. Sababtoo ah yaraanta shaqaalaha ee 1950-yadii, xukuumaddu waxay ku dhiirri-galisay socdaalka ka yimid wadamada Commonwealth-ka. Tobanaan sano ka dib, Boqortooyada Midowday waxay noqotay bulsho ka soo jeeda qowmiyado ka badan intii hore. In kasta oo ay korodheen heerarka noloshooda dhammaadka dabayaaqadii 1950 iyo 1960-kii, waxtarka dhaqaalaha ee Boqortooyada Ingiriiska wuxuu ahaa mid aan ka badnayn intii badan oo ka mid ah tartamayaashiisa sida Faransiiska, Galbeedka Jarmalka iyo Jabon. [[File:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|thumb|left|250px|Lo [[Palais de Westminster]], sèti del Parlament Britanic, a Londres.]] [[File:Ecosse_carte_physique.png|thumb|250px|left|Mapa d'Escòcia]]'''Escòcia''' Hoggaamiyeyaasha wadamada xubnaha ka ah Midowga Yurub ee 2007. Boqortooyada Ingiriiska waxay ku biirtay Jaaliyadaha Dhaqaalaha Yurub sanadkii 1973-dii. Aftida lagu qabtay 1975, 67% codbixiyayaashu waxay u codeeyeen inay joogaan EEC, [127] laakiin 52% ayaa u codeeyay inay ka baxaan EU sannadka 2016. [128] Sannadkii 1960, Ingiriiska wuxuu ahaa mid ka mid ah toddobada xubnood oo ka mid ah Yurubta Bilaashka ah. Ururka Ganacsiga (EFTA), laakiin 1973 waxay ka tagtay inay ku biirto Beesha Yurub (EC). Markii Midowga Yurub uu noqday Midowga Yurub (EU) sanadkii 1992, UK waxay ka mid ahayd 12 xubnood oo aasaasay. Heshiiska Lisbon waxaa la saxiixay sannadkii 2007, kaas oo ah qaabka dastuuriga ah ee Midowga Yurub tan iyo markaas. Meesha guud ee Boqortooyada Ingiriiska waa qiyaastii 243,610 kilomitir oo isku wareeg ah (94,060 sq mi). Wadanku wuxuu qayb ka yahay qaybta ugu muhiimsan ee Islaaxyada oo ay ku jiraan jasiiradda Great Britain, waqooyi bari lixaad ee jasiiradda Irland iyo jasiiradaha yar yar ee ku xeeran. Waxay u dhaxeysaa Badda Waqooyiga Atlantik iyo Badda Waqooyi oo leh xeebta koonfureed ee ku taala xeebta waqooyiga Faransiiska, taas oo ay kala soocaan Ingiriisiga Kaniisada Sannadkii 1993-kii 10% Boqortooyada Midowday ayaa laga beeri jiray, 46% ayaa loo isticmaalay daaqa iyo 25% oo beeraha lagu beeray. Xafiiska Royal Greenwich Observatory ee London waa meesha ugu qeexan ee ah Meridian. ==Cuunto UK== <gallery> Bangers and mash 1.jpg|Bangers and mash. Irish Stew (10320713316).jpg|Irish stew. Fish and chips.jpg|Fish and chips. </gallery> {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" ! class="unsortable" |Part !Population<br>(mid-2016)<ref name="population">{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/bulletins/annualmidyearpopulationestimates/mid2016#population-of-england-reaches-55-million |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2016 |publisher=Office for National Statistics}}</ref> ! colspan="2" class="unsortable" |Percentage ! data-sort-type="number" |Area<br>(km<sup>2</sup>)<ref name="area">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |title=The Countries of the UK |publisher=Office for National Statistics |accessdate=15 October 2017 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=8 Bisha Koobaad 2016 |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160108051201/http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html |dead-url=unfit }}</ref> !Percentage<br>of total<br>area ! data-sort-type="number" |Pop. density |- | style="text-align:left" | [[England]] | 55,268,100 || | 132,938 |53% | 415/km² |- | style="text-align:left" | [[Scotland]] | 5,404,700 || | 80,239 |32% | 67/km² |- | style="text-align:left" | [[Wales]] | 3,113,200 || | 21,225 |9% | 147/km² |- | style="text-align:left" | [[Northern Ireland]] | 1,862,100 || | 14,130 |6% | 132/km² |- class="sortbottom" | style="text-align:left" | [[United Kingdom]] | '''65,648,100''' || | '''248,532''' |100% | '''259/km²''' |} Boqortooyada Midowday waxay u dhaxeysaa waddooyinka 49 ° iyo 61 ° N, dhererka 9 ° W iyo 2 ° E. Waqooyiga Ireland waxay wadaagaan 224-mile (360 km) xuduudaha dhulka Jamhuuriyadda Ireland Xeebta xeebta ee Great Britain waa 11,073 mayl (17,820 km) dheer. Waxay ku xiran tahay wadamada Yurubta ah ee Channel Tunnel, oo ah 31 miles (50 km) (24 mayl) (38 mayl) oo biyo ah) waa tunnelka ugu da'da dheer adduunka. Ingiriisku wuxuu ka dhigan yahay in ka badan kala badh qeybta guud ee UK, oo ka kooban 130,395 kilomitir oo kiiloomitir ah (50,350 sq m). Inta badan dalka ayaa ka kooban dhulal hoose, oo leh dhul dooxo waqooyi-galbeed oo ka mid ah line Tees-Exe; oo ay ku jiraan Buuraha Cumbria ee Degmada Lake, Pennines, Exmoor iyo Dartmoor. Wabiyadaha waaweyn iyo hareeraheeda waa Thames, Severn iyo Humber. Buulka ugu sareeya ee England waa Scafell Pike (978 mitir (3,209 ft)) ee degmada Lake. [[File:London 360 from St Paul's Cathedral - Sept 2007.jpg|thumb|right|400px|London]] Skiddaw massif, magaalada Keswick iyo Derwent Water ee Lakeland Skye waa mid ka mid ah jasiiradaha waaweeyn ee gudaha Inner Hebrides iyo qayb ka mid ah Scottish Highlands Scotland waxay ku fadhidaa saddex meelood meel ka mid ah wadarta guud ee Boqortooyada Midowday (UK), oo ka kooban 78,772 kilomitir kilomitir (30,410 sq mi) oo ku dhawaad ​​siddeed boqol oo jasiiradood, inta badan galbeedka iyo woqooyiga dhulwaynaha; gaar ahaan Hebrides, Orkney Islands iyo Shetland Islands. Iskotland waa waddanka ugu badan buuraha ee Boqortooyada Midowday (UK) iyo dusha sare ee udubdhexaadkeedu waxa uu kala soocaa Khatarta Xuduudda Sare - Dhulka Jarjuubka ah ee Scotland laga soo galo Arran ee galbeedka ilaa Stonehaven ee Bariga Ciladku waxay u kala baxaan laba gobol oo kala duwan; kuwaas oo ka mid ah Woqooyi iyo waqooyi iyo galbeedka iyo dhulka hoose ee koonfurta iyo bariga. Gobollada sare ee gobolka Hiiraan waxaa ku jira dhulalka buuraha ee Scotland, oo ay ka mid yihiin Ben Nevis oo 1,343 mitir (4,406 ft) oo ah meesha ugu sarraysa ee Islaanka Ingiriiska. Degaannada Lowland-gaar ahaan dhulka hoose ee Firfircoonida Clyde iyo Firth of Forth oo loo yaqaan 'Central Bottle' -waxay kufilan yihiin dadkana waxaa ku nool dad badan oo ku yaal Glasgow, magaalada ugu weyn Scotland, iyo Edinburgh, caasimaddeeda iyo xarunteeda siyaasadeed, inkastoo xuduudaha iyo buuradu ay ku dhex jiraan. [[File:UKpop.svg|thumb|right|400px|Population pyramid of the United Kingdom in 2017]] [[File:Population_pyramid_for_the_United_Kingdom_using_2011_census_data.png|thumb|right|400px|Population pyramid for the United Kingdom as at the 2011 census.]] {| class="wikitable sortable" |+Age structure for each five year band<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/population-and-household-estimates-for-the-united-kingdom/rft-table-3-census-2011.xls 2011 Census: Usual resident population by five-year age group and sex, local authorities in the United Kingdom], ons.gov.uk Accessed 23 December 2012</ref> ! Ages attained<br> (years) ! Population ! % of total |- | 0–4 | 3,914,000 | 6.2 |- | 5–9 | 3,517,000 | 5.6 |- | 10–14 | 3,670,000 | 5.8 |- | 15–19 | 3,997,000 | 6.3 |- | 20–24 | 4,297,000 | 6.8 |- | 25–29 | 4,307,000 | 6.8 |- | 30–34 | 4,126,000 | 6.5 |- | 35–39 | 4,194,000 | 6.6 |- | 40–44 | 4,626,000 | 7.3 |- | 45–49 | 4,643,000 | 7.3 |- | 50–54 | 4,095,000 | 6.5 |- | 55–59 | 3,614,000 | 5.7 |- | 60–64 | 3,807,000 | 6.0 |- | 65–69 | 3,017,000 | 4.8 |- | 70–74 | 2,463,000 | 3.9 |- | 75–79 | 2,006,000 | 3.2 |- | 80–84 | 1,496,000 | 2.4 |- | 85–89 | 918,000 | 1.5 |- | 90+ | 476,000 | 0.8 |} == Qurbajoogta Soomaaliyeed == Waxaa jira koox Markhaatiyaasha Yehowah oo [[Af Soomaali]] ah.<ref>[https://apps.jw.org/ui/E/meeting-search.html#/weekly-meetings/search/SO/England,%20UK/52.355518,-1.17432/@51.938641,-1.4171,6z Kulamada qaar ayaa sidoo kale lagu qabtay: Soomaali]</ref> ==Wadanamaha Deggan Britain == *{{Flag|Great Britain}} (UK)-(: 95,949,500 m+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. * {{Flag|Brazil}} 13,500+ *{{Flag|Bangladesh}} 235,000+ [<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>]. *{{Flag|Arab League}} 533,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. *{{Flag|Pakistan}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 129,000+ * 🇪🇺 Europeans: 938,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. *{{Flag|United States}} 195,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. *{{Flag|China}} PR, 95,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. *{{Flag|South Africa}} 25,200+ == Xubin katahy== * [[NATO]] * [[IADB]] * [[OECD]] * [[ICSID]] * [[Midowga Yurub]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Hayada Cuntada Aduunka]] * * [[Ururka Caafimaadka Aduunka]] * ==Sidoo kale fiiri== * [[USA]] * [[Japan]] * [[Australia]] ==Tixraac== {{Reflist}} {{gumud}} {{Dalalka Yurub}} {{commons|United Kingdom}} [[Category:Yurub]] [[Category:UK]] 8tzo8usltr041avgi34k9psbo7jcj30 Cumaan 0 4129 239693 237986 2022-08-09T03:37:37Z Mwasoge 29030 /* Waddanmaha degaanka Oman */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = <span style="line-height:1.33em;">Suldaanada Cumaan </span> |conventional_long_name = سلطنة عمان |common_name = Cumaan |qaaradda = [[Bariga dhexe]] |sawir_calan = Flag_of_Oman.svg |sawir_qaran = |image_map = Oman in its region.svg |astaan_calan = Nashid as-Salaam as-Suldaan |astaan_calan = |image_map = |caasimadda = [[Muscad]] |luuqadaha = [[Af-Carabi]] |caasimada = [[Muscad]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Suldaan]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = Qaboos bin Saciid Al Saciid |magac_hogaamiye2 = Fahad bin Maxamuud al Saciid |sovereignty_type = '''K''' |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = [[1744]] |area = 309,550 km2 |areami² = 119,498 |biyo = micno la aan |population_estimate = 2,845,000 |population_estimate_year = 2009 |lacagta = Riyaalka Cumaan (OMR) |wakhti = Sammar DST |furaha_debedda = 968 }} [[w:ar:oman]] '''Cumaan''' waa wadan ku yaalo koonfurta bari ee [[jasiirad]] dhuleedka [[Bariga Dhexe]].Cumaan waxee xuduud la leedahay wadamada [[Sacuudi Carabiya]], [[Imaaraatka Carabta|Imaaraadka Carabta]] iyo [[Yemen]].Wadankaan waxaa xukumo dowlad suldaaneed, ninka suldaanka ah ayaa doorto wasiirada maamulo dalka, run ahaantii asiga ayaa haayo xukumada wadanka dhan, shacabka cumaan neh aad ayee ula jiraan ama ee garab istaagsanyihiin suldaanka xukumada 30ka sano haayo.Wadanka tartiib tartiib oo u noqonooyaan wadan dimoqraadiyad ah, 1990kii suldaanka waxoo ku dhawaaqay in ee shacabka doortaan xildhibaano lataliye ah golaha (Majlis ash-Shura), doorashadaas neh dad aad u yar ayaa ka soo qeeb galay. 2003ii waxaa la hirgaliyay in da'da doorashada ee noqoto 21jir,dadkii da'daas qabay ama ka weynaa waxee doorteen 84kursi, waxeena dadkaas tiradooda ahaayeen ilaa 190,000 oo qof. Cumaan maanta waxaa ka shaqeeyo shirkado badan oo ajaanib oo wadamo badan ka kala yimaaday,shirkadahaas neh waxaa loogu tala galay in ee dadka cumaanka ah ee shaqo geeyaan. wadanka waxoo ku dadaalooyaa horumarinta bulshada, dhaqaalaha cumaan neh aad ayee u kordhoosaa. [[File:Bahla_Fort-109699.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Traditional_Omani_Food.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Nakhalfarms.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Portsmouth_korvet_Al-Shamikh_Oman_18-10-2011_15-15-51.png|thumb|right|195px|]] ==Taariiqda cumaan== ==Xubin== * [[Jaamacada Carabta]] * [[Qaramada Midoobay]] * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] ==Waddanmaha Degaanka Oman== *'''{{Flag|Oman}}''' 5,107,376+ * {{Flag|Bangladesh}} 300+ * {{Flag|Arab League}} 12,500+ <ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref> * {{Flag|Pakistan}} 300+ * {{Flag|Somaliland}} 40,000+ * {{Flag|Brazil}} 100+ * {{Flag|Great Britain}} 2,000+ * {{Flag|United States}} 200+ * {{Flag|China}} PR; 4,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] ac0i2hiyqp3gizy96dn3vcbmc7q0q8d 239696 239693 2022-08-09T04:01:38Z Mwasoge 29030 /* Xubin */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = <span style="line-height:1.33em;">Suldaanada Cumaan </span> |conventional_long_name = سلطنة عمان |common_name = Cumaan |qaaradda = [[Bariga dhexe]] |sawir_calan = Flag_of_Oman.svg |sawir_qaran = |image_map = Oman in its region.svg |astaan_calan = Nashid as-Salaam as-Suldaan |astaan_calan = |image_map = |caasimadda = [[Muscad]] |luuqadaha = [[Af-Carabi]] |caasimada = [[Muscad]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Suldaan]] |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = Qaboos bin Saciid Al Saciid |magac_hogaamiye2 = Fahad bin Maxamuud al Saciid |sovereignty_type = '''K''' |sovereignty_note = |established_event1 = |established_date1 = [[1744]] |area = 309,550 km2 |areami² = 119,498 |biyo = micno la aan |population_estimate = 2,845,000 |population_estimate_year = 2009 |lacagta = Riyaalka Cumaan (OMR) |wakhti = Sammar DST |furaha_debedda = 968 }} [[w:ar:oman]] '''Cumaan''' waa wadan ku yaalo koonfurta bari ee [[jasiirad]] dhuleedka [[Bariga Dhexe]].Cumaan waxee xuduud la leedahay wadamada [[Sacuudi Carabiya]], [[Imaaraatka Carabta|Imaaraadka Carabta]] iyo [[Yemen]].Wadankaan waxaa xukumo dowlad suldaaneed, ninka suldaanka ah ayaa doorto wasiirada maamulo dalka, run ahaantii asiga ayaa haayo xukumada wadanka dhan, shacabka cumaan neh aad ayee ula jiraan ama ee garab istaagsanyihiin suldaanka xukumada 30ka sano haayo.Wadanka tartiib tartiib oo u noqonooyaan wadan dimoqraadiyad ah, 1990kii suldaanka waxoo ku dhawaaqay in ee shacabka doortaan xildhibaano lataliye ah golaha (Majlis ash-Shura), doorashadaas neh dad aad u yar ayaa ka soo qeeb galay. 2003ii waxaa la hirgaliyay in da'da doorashada ee noqoto 21jir,dadkii da'daas qabay ama ka weynaa waxee doorteen 84kursi, waxeena dadkaas tiradooda ahaayeen ilaa 190,000 oo qof. Cumaan maanta waxaa ka shaqeeyo shirkado badan oo ajaanib oo wadamo badan ka kala yimaaday,shirkadahaas neh waxaa loogu tala galay in ee dadka cumaanka ah ee shaqo geeyaan. wadanka waxoo ku dadaalooyaa horumarinta bulshada, dhaqaalaha cumaan neh aad ayee u kordhoosaa. [[File:Bahla_Fort-109699.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Traditional_Omani_Food.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Nakhalfarms.jpg|thumb|right|195px|]] [[File:Portsmouth_korvet_Al-Shamikh_Oman_18-10-2011_15-15-51.png|thumb|right|195px|]] ==Taariiqda cumaan== ==Xubin== * [[Bankiga Aduunka]] * * [[Jaamacada Carabta]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * * * ==Waddanmaha Degaanka Oman== *'''{{Flag|Oman}}''' 5,107,376+ * {{Flag|Bangladesh}} 300+ * {{Flag|Arab League}} 12,500+ <ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref> * {{Flag|Pakistan}} 300+ * {{Flag|Somaliland}} 40,000+ * {{Flag|Brazil}} 100+ * {{Flag|Great Britain}} 2,000+ * {{Flag|United States}} 200+ * {{Flag|China}} PR; 4,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] pjodaggevf58iygohjvutr6kxy4r19e Urdun 0 4606 239698 237999 2022-08-09T04:17:57Z Mwasoge 29030 /* Daadka deggan Urdun */ wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = Boqortooyada Haashimit ee Urdun<br />''المملكة الأردنية الهاشميه '' |conventional_long_name = '''' |common_name = Urdun |qaaradda = [[Bariga Dhexe]] |sawir_calan = Flag of Jordan.svg |sawir_qaran = Coat of Arms of Jordan.svg |image_map = Urdun |astaan_calan = [[عاش المليك]] ''<small><br />"Boqorka hanoolaado |image_map = LocationJordan.svg |caasimadda = [[Camaan]] |luuqadaha = [[Af-Carabi]] |caasimada = [[Cuman]] |Dawladda = &nbsp; |darajo_hogaamiye1 = [[Boqor]] | GDP_PPP_year = 2017 | GDP_PPP_rank = 87th | GDP_PPP_per_capita = $11,54O | GDP_PPP_per_capita_rank = 86th | GDP_nominal = $41.692 billion | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = 92nd | GDP_nominal_per_capita = $5,292 | GDP_nominal_per_capita_rank = 95th |Madaxweyne]] |darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]] |magac_hogaamiye1 = Cabdullahi II |magac_hogaamiye2 = Cown Al Khasaawna. |sovereignty_type = '''Ka xoroobey''' |sovereignty_note = Gumeystihii [[Ingiriis]]ka |established_event1 = Taariikhda |established_date1 = 25 [[Maajo]], [[1946]] |area = 92,300 km2 |areami² = 35,637 |biyo = 0.8 |population_estimate = 6,316,000<sup>2</sup> |population_estimate_year = 2009 |lacagta = Urdun Dinaar |wakhti = Summer (DST) |furaha_debedda = 962 |footnote1 = }} [[w:ar:الأردن]] Al-Mamulah Al-Urdunnīyah Al-Hāshimīyah), waa maamul madaxbanaan oo ah boqortooyada Hashemite ee Jordan (Arabic: المملكة الأردنية الهاشمية Al-Mamlakah Al-Urdunnīyah Al-Hāshimīyah) Gobolka Carabta ee ku yaal galbeedka Aasiya, oo ku taal Bankiga Bariga ee Webiga Jordan. Jordan waxaa xuddey Sacuudi Carabiya koonfurta, Ciraaq xagga waqooyi-bari, Suuriya woqooyiga, Israel iyo [[Falastiin]] xagga galbeedka. Badda Dhimatay ayaa ku taal xudduudaha galbeedka, waddankuna waxa uu leeyahay xeebta yaryar ee [[Badda Cas]] ee koonfurta-galbeed ee aadka u xoogan, laakiin si kale ayaa loo wiiqay. Jordan waa istaraatijiyad ku taala bartamaha Asia, [[Africa]] iyo [[Europe]]. Magaalada caasimadda ah ee Amman, waa magaalooyinka ugu badan ee dadku u badan yahay iyo sidoo kale xarun dhaqaale, siyaasadeed iyo dhaqameed. Imminka waxa uu [[Jordan]] ku noolaa dadka tan iyo xilligii Paleolithic. Saddex boqortooy oo xasillooni ah ayaa ka soo baxayey dhammaadkii Daaha Cagaasha: Caamoos, Moo'aab iyo Edom. Hogaamiyaasha dambe waxay ka mid yihiin Boqortooyada Nabata, Boqortooyada Roomaanka, Boqortooyada Boqortooyada. Kadib Carabta Carbeed oo ka soo horjeeday Ottomans sanadkii 1916 intii lagu jiray Dagaalkii Dunida I, boqortooyadii Boqortooyada waxaa loo qaybiyay Ingiriiska iyo Faransiiska. Emirate of Transjordan waxaa la aasaasay 1921 by Hashemite, ka dibna Emir, Abdullah I, iyo emirate wuxuu noqday British Guardianate ah. 1946-kii, Jordan waxay noqotay waddan madax-bannaan oo si rasmi ah loogu aqoonsaday Boqortooyada Hashemite ee Transjordan, laakiin waxa loo beddelay 1949-kii boqortooyadii Hashemite ee dalka Jordan ka dib markii waddanku uu qabsaday Bankiga Galbeedka intii lagu jiray dagaalkii 1948-kii dagaalkii Carabta oo uu ku biiray ilaa uu lumay Israel sanadkii 1967-dii. Jordan ayaa ku dhawaaqday dalabkii dhulkii 1988-kii, waxaana uu noqday mid ka mid ah laba dawladood oo Carbeed ah si ay heshiis ugu saxiixdeen [[Israel]] 1994-kii. Jordan waa xubin muhiim u ah Ururka [[Jaamacadda Carabta]] iyo Ururka Iskaashiga Islaamka. Waddanku waa boqortooyo dastuuri ah, laakiin boqorku wuxuu leeyahay awood ballaaran oo sharci iyo sharci-dajin ah '''Urdun''' waa wadan carbeed oo ku yaalo [[Bariga dhexe]]. Magaca rasmiga ee dalka waa Boqortooyada Urdun ee Reer Haashim. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Jaamacada Carabta]]* * * [[Qaramada Midoobay]] * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * * ==Daadka Deggan Urdun== * {{flag|Jordan}} 10,011,820++ * {{Flag|Bangladesh}} 120,000+ * {{Flag|Arab League}} 4,500,000+<ref name="">https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref> * {{Flag|Pakistan}} 1500,000+ * {{Flag|Brazil}} 120,000+ * {{Flag|Great Britain}} 2,000 [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 13,000 * {{Flag|China}} PR 120,000+;+;++<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref> * {{Flag|Turkey}} 13,000+ * {{Flag|Vietnam}} 200+ [[File:Amman.jpg|thumb|195px|right|Vista d'Amman.]] [[File:View_of_Abdali_project_2018.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Jordan}}]] [[File:The King of Jordan, 2013.jpg|195px|thumb|right|]] [[File:Petra_metzes.jpg|thumb|right|195px|cunnto Urdun]] Dalka Urdun waxa uu xuduud la leelayahay dalalka kala ah [[Sacuudi Carabiya]], ([[Israaiil]] & [[Falastiin]]), [[Suuriya]], o [[Ciraaq]]. Caasimadda dalka waa Cammaan. ==sido kale fiiri== * [https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000322/Petra-A-City-Hewn-out-of-Rock/ Petra—A City Hewn out of Rock] * [[Egypt]] * [[Falastiin]] * [[Israaiil]] * [[Bangalidesh]] * [[Bakistaan]] * [[Filibiin]] * [[Hindiya]] * [[Turkey]] {{Dalalka Aasiya}} [[Category:Aasiya]] 17q8j3x9e4s0jvd9ktogrx46r3nkfg5 Afgaanistan 0 5052 239702 239690 2022-08-09T06:17:30Z Mwasoge 29030 /* Waddnmaha Degaan Afganistan */ wikitext text/x-wiki {{Bad template}} {{Medium low article}} {{Infobox country | conventional_long_name = Afghanistan | common_name = Afghanistan | native_name = {{native name|ps|د افغانستان اسلامي امارت|italic=no}}<br/>{{small|{{lang|ps|Də Afġānistān Islāmī Imārat|italic=yes}}}}<Br> {{native name|prs|امارت اسلامی افغانستان}}<br>{{small|{{lang|prs|Emārat-e Eslāmi-ye Afghānestān}}}} | image_flag = Flag of the Taliban.svg | flag_caption = Flag | image_coat = | alt_coat = Coat of arms<ref>http://law.acku.edu.af/fa/download/file/fa/12686/77746</ref> | national_motto = ''[[Shahada|lā ʾilāha ʾillà l-Lāh, Muḥammadun rasūlu l-Lāh]]''<br />{{lang|ar|لا إله إلا الله محمد رسول الله}} ([[Classical Arabic|Arabic]])<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]. [[Muhammad]] is the messenger of God."{{efn|The ''[[Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<ref>* {{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}} * 'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''. * {{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L. Gardet}}</ref>}} | national_anthem = {{lang|ps|دا د باتورانو کور}}<br>{{transl|ps|Dā də bātorāno kor}}<br /><!--{{transl|}}<br />-->{{center|"[[This is the Home of the Brave]]"<ref name="ReferenceA">{{Cite web|title=BBCNazer.com {{!}} زندگى و آموزش {{!}} حرف های مردم: سرود ملی|url=http://www.bbc.co.uk/nazer/lifeandlearning_dari/story/2007/08/070830_ws-aep-pt-national-anthem.shtml|access-date=18 August 2021|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref name="Amirzai">{{Cite web|last=Amirzai|first=Shafiq l|title=د ملي سرود تاریخ {{!}} روهي|url=https://rohi.af/news/35829|access-date=18 August 2021|website=Rohi.Af|language=ps|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=17 Bisha Sideedaad 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817072227/https://rohi.af/news/35829|dead-url=yes}}</ref><ref name="nunn.asia">{{Cite web|date=16 January 2018|title=ملا فقیر محمد درویش د جهادي ترنم منل شوی سرخیل|url=https://www.nunn.asia/113730/%d9%85%d9%84%d8%a7-%d9%81%d9%82%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%af%d8%b1%d9%88%db%8c%d8%b4-%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af%d9%8a-%d8%aa%d8%b1%d9%86%d9%85-%d9%85%d9%86%d9%84-%d8%b4%d9%88%db%8c/|access-date=18 August 2021|website=نن ټکی اسیا|language=ps}}</ref><ref name="Tharoor">{{Cite news|last=Tharoor|first=Ishaan|date=19 June 2013|title=The Taliban's Qatar Office: Are Prospects for Peace Already Doomed?|language=en-US|work=Time|url=https://world.time.com/2013/06/19/the-talibans-qatar-office-are-prospects-for-peace-already-doomed/|access-date=19 August 2021|issn=0040-781X}}</ref>}} {{center|}} | image_map = Afghanistan (orthographic projection).svg | map_caption = | capital = [[Kabul]] | coordinates = {{Coord|34|31|N|69|11|E|region:AF_source:geonames|display=inline,title}}<ref>[{{geonameslink|gnid=1149361|name=islamic-republic-of-afghanistan}} Islamic Republic of Afghanistan] in [{{geonamesabout}} Geonames.org (cc-by)]</ref> | largest_city = Kabul | languages_type = [[Languages of Afghanistan|Major languages]] | languages = {{plainlist| *[[Pashto]] *[[Dari Persian]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | 42% [[Pashtun]] | 27% [[Tajiks|Tajik]] | {{figure space}}9% [[Hazaras|Hazara]] | {{figure space}}9% [[Uzbeks|Uzbek]] | {{figure space}}4% [[Aimaq people|Aimaq]] | {{figure space}}3% [[Turkmen people|Turkmen]] | {{figure space}}2% [[Baloch people|Baloch]] | {{figure space}}4% [[Ethnic groups in Afghanistan|others]] }} | ethnic_groups_ref = {{Efn|The last census in Afghanistan was conducted in 1979, and was itself incomplete. Due to the [[Afghanistan conflict (1978–present)|ongoing conflict]] in the country, no official census has been conducted since.<ref>{{Cite web|url=https://afghanistan.unfpa.org/en/node/15230|title = Population Matters|date = 3 March 2016}}</ref>}}<ref>{{cite web | url=https://timesofindia.indiatimes.com/world/south-asia/afghanistans-ethnic-mosaic/articleshow/85552093.cms | title=Afghanistan's ethnic mosaic| author=timesofindia| date= 23 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan-population | title="Afghanistan Population 2021"| author=World Population Review| date= 19 September 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.statista.com/statistics/1258799/afghanistan-share-of-population-by-ethnic-group/ | title=Distribution of Afghan population by ethnic group 2020| author=statista.com| date= 20 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://reliefweb.int/report/afghanistan/afghan-ethnic-groups-brief-investigation | title=Afghan Ethnic Groups: A Brief Investigation| author=reliefweb.int| date= 14 August 2011| publisher= | via=}}</ref> | ethnic_groups_year = 2019 unofficial estimates | religion = {{unbulleted list | 99.7% [[Islam in Afghanistan|Islam]] ([[State religion|official]]) | {{figure space}}0.3% [[Demographics of Afghanistan#Religion|others]] }} | demonym = [[Afghan]]{{Efn|Other names that have been used as demonyms are '''Afghani'''<ref>Dictionary.com. [[The American Heritage Dictionary of the English Language]], Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. [http://dictionary.reference.com/browse/afghani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007).</ref> and '''Afghanistani'''.<ref>Dictionary.com. [[WordNet]] 3.0. [[Princeton University]]. [http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007). {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140328102257/http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani |date=28 March 2014}}</ref>|name="Demonym"|group="Note"}}<ref name="Constitution of Afghanistan">{{cite web|title=Constitution of Afghanistan|url=https://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|year=2004|access-date=16 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160920112856/http://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|archive-date=20 September 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |title=Afghan {{!}} meaning in the Cambridge English Dictionary |publisher=the Cambridge English Dictionary |isbn=9781107660151 |url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/afghan }}</ref> | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[caretaker government]] under an [[autocracy]]{{efn|name="Akhundzada"|Taliban Supreme Commander [[Hibatullah Akhundzada]] has no official position in the country's caretaker government, but is widely believed to wield ultimate authority and is expected to be given an official role soon.<ref>{{Cite news|last=Zucchino|first=David|date=1 September 2021|title=Shifting to Governing, Taliban Will Name Supreme Afghan Leader|language=en-US|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2021/09/01/world/asia/afghanistan-taliban-government-leader.html|access-date=14 September 2021|issn=0362-4331}}</ref>}} | leader_title1 = [[Head of the Islamic Emirate of Afghanistan|Head]]{{efn|name="Akhundzada"}}<!--{{efn|name=Emir|The official title is [[Amir al-Mu'minin]] (in English: Commander of the Faithful). The position is often referred to in English as simply "[[Emir]]".}}--> | leader_name1 = {{nowrap|[[Hibatullah Akhundzada]]}} | leader_title2 = [[Prime Minister of Afghanistan|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Hasan Akhund]] ([[Acting (law)|acting]]) | leader_title3 = [[Deputy prime minister|First Deputy Prime Minister]] | leader_name3 = [[Abdul Ghani Baradar]] (acting) | leader_title5 = [[Deputy prime minister|Second Deputy Prime Minister]] | leader_name5 = [[Abdul Salam Hanafi]] (acting) | leader_title6 = [[Deputy prime minister|Third Deputy Prime Minister]] | leader_name6 = [[Abdul Kabir]] (acting) | legislature = <!--TBA--> | sovereignty_type = [[History of Afghanistan|Formation]] | established_event1 = {{nowrap|[[Hotak dynasty|Hotak Empire]]}} | established_date1 = 1709–1738 | established_event2 = {{nowrap|[[Durrani Empire]]}} | established_date2 = 1747–1823 | established_event3 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Emirate]]}} | established_date3 = 1823–1839 | established_event4 = {{nowrap|[[Durrani Empire|Restoration of Durrani Empire]]}} | established_date4 = 1839–1842 | established_event5 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Restoration of Emirate]]}} | established_date5 = 1842–1926 | established_event6 = {{nowrap|[[Second Anglo-Afghan War|Protected State]]|Protected State of [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]]}} | established_date6 = 26 May 1879 | established_event7 = [[Anglo-Afghan Treaty of 1919|Independence]] | established_date7 = [[Afghan Independence Day|19 August 1919]] | established_event8 = {{nowrap|[[Kingdom of Afghanistan|Formation of Kingdom]]}} | established_date8 = 9 June 1926 | established_event9 = {{nowrap|[[Republic of Afghanistan|Declaration of Republic]]}} | established_date9 = 17 July 1973 | established_event10 = [[Democratic Republic of Afghanistan]] | established_date10 = [[Saur Revolution|27–28 April 1978]] | established_event11 = [[Islamic State of Afghanistan|Islamic State]] | established_date11 = 28 April 1992 | established_event12 = [[Islamic Emirate of Afghanistan (1996–2001)|Islamic Emirate]] | established_date12 = 7 September 1996 | established_event13 = {{nowrap|[[Islamic Republic of Afghanistan|Islamic Republic]]}} | established_date13 = 26 January 2004 | established_event14 = [[Fall of Kabul (2021)|Restoration of Islamic Emirate]] | established_date14 = 15 August 2021 | area_km2 = 652,864<ref>Central Statistics Office Afghanistan</ref> | area_rank = 40th | area_sq_mi = 252,072 | percent_water = negligible | population_estimate = 32,890,171<ref>Central Statistics Office Afghanistan, 2020.</ref> | population_estimate_year = 2020 | population_estimate_rank = 43rd | population_density_km2 = 48.08 | population_density_sq_mi = 119 | population_density_rank = 174th | GDP_PPP = $72.911&nbsp;billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=63&pr.y=8&sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Afghanistan |publisher=International Monetary Fund |access-date=14 November 2018}}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 96th | GDP_PPP_per_capita = $2,024<ref name="imf2"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 169th | GDP_nominal = $21.657&nbsp;billion<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 111st | GDP_nominal_per_capita = $493<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 177th | HDI = 0.511<!-- number only --> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year --> | HDI_change = increase<!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 169th | currency = [[Afghan afghani|Afghani]] (افغانی) | currency_code = AFN | time_zone = D† | utc_offset = +4:30<br />[[Solar Hijri calendar|Solar Calendar]] | drives_on = [[Right- and left-hand traffic#Afghanistan|right]] | calling_code = [[Telephone numbers in Afghanistan|+93]] | cctld = [[.af]]<br />[[افغانستان.]] | today = }} [[File:Kabul,_Afghanistan_view.jpg|thumb|right|300px|]] [[File:Afghanistan in its region.svg|thumb|right|300px|Afqaanistan]] [[File:Afghan_cuisine.jpg|thumb|right|300px|]] [[File:Afghan_Palo.jpg|thumb|right|300px|]] [[File:Bala_Hisar_Fort.jpg|thumb|right|300px|]] '''Afqaanistan''' ama '''Jamuuriyadda islaamiga Afqaanistan''' [[Farsi]] جمهوری اسلامی افغانستان) waa wadan [[dhul xiran]] oo ku yaalo koonfurta ama bartamaha [[Aasiya]].Wadankaan waxaa ku badan Buuraha, waxoona xuduud la leeyahay wadamada [[Bakistaan]], [[Iiraan]], [[Turkmenistan]], [[Tadsjikistan]], [[Usbekistan]] iyo [[Shiinaha]]. Wadankaan caasimadiisa waa [[Kabul]]. Magaca afqaanistan waxaa loola jeedaa dhulka afqaanka. Afgaanistaan waxay leedahay taariikh aad iyo aad u dheer. waxa uu wadankani soomaray dagaalo sokeeye oo aad iyo aad u badan. afgaanistaan waxaa laogyahy in ay tahy sababta koobaad ee keentay in uu burburo [[Midowga Sofiyet]] ilaa xiligii uu dhacay [[Midowga Sofiyet]] sanadii 1989 waxa afgaanistraan ka bilaabmay dagaalo sokeeye oo aad iyo aad ubadan ilaa hadana ka socda. == deegaan ahaan == Deegaanka ay kutaalo afgaanistaan waa dhul buuralay ah waxa ciida afgaanistaan ku yaala buuro aad ubadan afgaanistaan malaha wax dekada anma bada. === magaalooyinka uguwaawayn === * [[kabul]] oo ah caasimada * [[qandahaar]] caasimada labaad * [[waharaat]] ==Xubin== * [[ADB]] * * [[AIIB]] * * [[IORA]] * * [[ICAO]] * * [[UNICEF]] * * [[UNESCO]] * *[[Bankiga Aduunka]] * * *[[Qaramada Midoobay]] * * {{Commons|United Nations}} ==Waddnmaha Degaan Afganistan== * {{Flag|Bangladesh}} 150+ * {{Flag|Pakistan}} 550+ * {{Flag|Great Britain}} 500+ * {{Flag|Turkey}} 200+ * {{Flag|Tajikistan}}500+ * 🇪🇺 [[Europeans]]: 138,900+ <ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>. * {{Flag|United States}} 200+ * {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. Afgaanistaan waxa ay leedahay jawi aad iyo aad uxun xiliga [[jiilaalka]] oo barafka ayaa aad iyo aad ugada ==hoos u dhaca gobolka== Afganistan waxay ahayd 40-kii sano ee la soo dhaafay colaadaha lala galo quruumaha kale, waxa ay ku xiran yihiin iran sida dadwaynaha, War saxaafadeed ka soo baxa Afganisatan ayaa muujinaya ixtiraam la'aanta hoggaamiyeyaasha caalamka. * [https://www.jw.org/en/library/books/1972-Yearbook-of-Jehovahs-Witnesses/Pakistan-and-Afghanistan/ Pakistan and Afghanistan] * [https://news.sky.com/story/justin-trudeaus-lost-twin-abdul-salam-maftoon-finds-fame-in-afghan-talent-show-11608014] ==Sido Kale fiiri== * [[Bakistaan]] * [[Hindiya]] * [[bangladesh]] {{Dalalka Aasiya}} {{Commonscat|Afghanistan}} [[Category:Afgaanistaan]] 5zigk6uoxkxmpecdv2xts6i3v4zhm5o Meksiko 0 5287 239697 239617 2022-08-09T04:12:29Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Dalalka |native_name = '''Gobolada Midoobay ee Meksiko''' |conventional_long_name = ''Estados Unidos Mexicanos'' |common_name = Meksiko |qaarada = [[Woqooyiga Ameerika]] |sawir_calan = Flag_of_Mexico.svg |sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Mexico.svg |astaan_calan = [[Himno Nacional Mexicano]]''<small><br />"Astaanta Qaranka Meksiko"</small> |image_map = Mexico_(orthographic_projection).svg |caasimada = [[Magalada Maksiko]] |luuqadaha = [[Af-Isbaanish]] |Dawladda = &nbsp; |magac_hogaamiye1 = andarees manweel lobees obradoor |sovereignty_type = Ka xoroobey | GDP_PPP_per_capita = $10,425<ref name="">IMF database 2017</ref>. | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $1.205 trillion<ref name="">IMF database 2018</ref>. | GDP_nominal_year = 2017 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $10,550<ref name="">IMF database 2019</ref> | GDP_nominal_per_capita_rank = |sovereignty_note = Gumeystihii [[Ispania]] |established_event1 = Taakiikh |established_date1 = 16 [[Sebteembar]], 1810 |area = 1,972,550 km2 |areami² = 761,606 |biyo = 2.5 |population_estimate = 112,322,757 |population_estimate_year = [[2010]] |lacagta = [[Beeso]](MXN) |wakhti = [[UTC]] -8 |furaha_debeda = +54 |footnote1 = |footnote2 = }} [[File:FE-10_06.jpg|thumb|right|392px|Metroka]] [[File:Sobrevuelos_CDMX_IMG_5982_(39488832615).jpg|thumb|right|393px|Meksiko Caasimda]] [[File:Pechuga_Adobada.jpg|thumb|right|394px| Cunnto Mexique]] [[File:Angel_de_la_Independencia_Mexico_City.jpg|thumb|right|395px|Meksiko Magaaloyinka]] [[W:es:Mexico]] '''Meksiko''' (Mexico) ama '''Gobolada Midoobay ee Meksiko''' [[Af-Isbaanish]] ''Estados Unidos Mexicanos'' waa wadan ku yaalo, [[Woqooyiga Ameerika]], waxoona xuduu la leeyahay, wadamada [[Mareykanka]], [[Guatemala]], iyo [[Belise]], galbeedka neh waxaa kaga dhagan, [[Badweynta Baasifik]], bariga neh, [[Gacanka Meksiko]] iyo badda karabiya. Wadankaan waxaa looga hadlaa luqada af isbaanishka oo ah luqada rasmiga oo looga hadlo. Waayadii hore Meksiko waxee eheed meesha ee ku badnaayeen dadka indianka ah gaar ahan [[Dadka Maya]] iyo [[asteker]].Guushii oo ka gaaray Gumeestihii [[spania|Isbanishka]] dadka astekerka ah taariikhda marka ee eheed 1521, waxaa wadanka meksiko u bilaawday gumeeysigii yurubiyaanka. shacabka meksiko waxee weeydiisan jireen xornimo taasi oo isku badashay dagaal aad u dheer oo dhamaaday waqtigii ee xornimada heleen taariikhda marka ee eheed 1821. Marka ee meksiko xornimada ka heshay isbaanishka wadanka meksiko tartiib tartiib oo u yaraaday. Dhulka Woqooyiga meksiko waxaa laga geday ama ka qaateen ajaaniibta mareykanka, waa marka oo meesha ka bilaawday [[Dagaalkii Mareykanka iyo meksiko]]. 1860kii wadanka waxaa joogay ama ka talinjiray ciidamo ka socdo dalka [[Faransiiska]], waxaana wadanka ka saaray ciidamada meksiko oo hogaaminaayay madaxweynihii [[Benito Juárez]]. Xukunkii dheeraa ee [[Porfirio Diaz']] waxoo dhaliyay kacaankii meksiko oo dhacay 1910. ==Xubin== * [[IMF]] * * [[IADB]] * * [[Bankiga Aduunka]] * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * ==Waddanmha Degaan Mexico United== * {{Flag|Mexico}} 128,321,000+ * {{Flag|Bangladesh}} 125,000+ * {{Flag|Arab League}} 1,135,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 123,000+ * {{Flag|Brazil}} 121,000+ * {{Flag|Great Britain}} 4,300+ * 🇪🇺 Europeans: 498,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|United States}} 750,200+ * {{Flag|China}} PR China; 10,100+;+;+:[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [<ref name="">https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>]. {{gumud}} {{Dalalka Woqooyiga Ameerika‎}} pj0nrzfrwbmsca91hbro1y42cgihg0j Safaaradaha Soomaaliya 0 8556 239700 239246 2022-08-09T04:24:08Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki [[File:Diplomatic relations of Somalia.svg|thumb|center|950px|Nations with which Somalian Peninsula has Diplomatic Relations.{{legend|#FF8432|{{legend|#FF8432|[[Somalia]]}}]] [[Dawlada Soomaaliya]] waxay safaarado ku leedahay wadamo badan oo caalamka ah; kuwaasi oo tirsan dhamaan qaaradaha aduunka.<ref>{{cite web|title=The Federal Republic of Somalia - Provisional Constitution|url=http://www.somaliweyn.com/pages/news/Aug_12/Somalia_Constitution_English_FOR_WEB.pdf|accessdate=13 March 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=24 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130124010543/http://www.somaliweyn.com/pages/news/Aug_12/Somalia_Constitution_English_FOR_WEB.pdf|dead-url=yes}}</ref> [[Wasaaradda Arrimaha Dibedda Soomaaliya]] iyo safaaradaha ayaa masuul ka ah xidhiidhka, heshiisyada iyo cilaaqaadka dowlada Soomaaliya la leedahay dunida inteeda kala. <ref>{{Cite news |title = The Signs Say Somaliland, but the World Says Somalia |publisher = New York Times|date=5 June 2006|url=http://www.nytimes.com/2006/06/05/world/africa/05somaliland.html|accessdate=2 February 2010|first=Marc |last=Lacey}}</ref>. ==MiddleEast== [[File:Somalian embassy in Paris.jpg|thumb|right|Safaarada Soomaaliya; Riyaadh]] *{{flag|Iraq}} ** [[Baqdaad]] (Embassy) *{{Flag|Lebanon}} ** [[Beyruut]] (Embassy) *{{Flag|Syria}} ** [[Dimishiq]] (Embassy) *{{Flag|Jordan}} ** [[Jordan]] (Embassy) *{{flag|Egypt}} **[[Qaahiro]] (Embassy) ** [[Askandariya]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Qatar}} ** [[Dooxa]] (Embassy) *{{flag|Saudi Arabia}} ** [[Riyadh]] (Embassy) ** [[Jeddah]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Oman}} ** [[Oman]] (Embassy) *{{Flag|United Arab Emirates}} ** [[Abu Dabi]] (Embassy) ** [[Dubai]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Yemen}} ** [[Sanca]] (Embassy) ** [[Cadan]] ((Consulate-General)) ==Europe== [[File:Somalian embassy in Paris.jpg|thumb|right|Safaarada Soomaaliya; Baariis]] *{{Flag|Belgium}} ** [[Belgium]] (Embassy) *{{flag|France}} **[[Baariis]] (Embassy) ** [[Jineefa]] (Embassy) *{{flag|Germany}} ** [[Baarliin]] (Embassy) *{{Flag|Netherlands}} ** [[Amistardam]] (Embassy) *{{flag|Italy}} ** [[Roma]] (Embassy) *{{Flag|Ireland}} ** [[Dublin]] (Embassy) *{{Flag|Sweden}} ** [[Stockholm]] (Embassy) *{{Flag|Spain}} ** [[Madrid]] (Embassy) *{{Flag|Portugal}} ** [[Lissabon]] (Embassy) *{{Flag|Great Britain}} ** [[London]] (Embassy) ** [[Glasgow]] ((Consulate-General)) *{{flag|Russia}} **[[Moskow]] (Embassy) ** [[Saint Parkersburg]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Turkey}} ** [[Ankara]] (Embassy) ** [[Istanbuul]] ((Consulate-General)) ==Asia== *{{flag|China}} ** [[Beijing]] (Embassy) ** [[Hoon Koog]] ((Consulate-General)) *{{flag|Bangladesh}} ** [[Bangladesh]] (Embassy) *{{Flag|Japan}} ** [[Tokyo]] [(Embassy)] *{{flag|India}} **[[New Delhi]] (Embassy) *{{Flag|Indonesia}} ** [[Jakarta]] (Embassy) *{{Flag|South Korea}} ** [[Seoul]] (Embassy) *{{Flag|Malaysia}} ** [[Kuwala Lumbuur]] (Embassy) *{{flag|Pakistan}} ** [[Karaaji]] (Embassy) ** [[Sind]] (Consulate-General) *{{Flag|Iran}} ** [[Tahraan]] ((Consulate-General)) *{{flag|Russia}} **[[Moskow]] (Embassy) ** [[Saint Parkersburg]] ((Consulate-General)) ==Afrika== [[File:Somalian embassy in Paris.jpg|thumb|right|Safaarada Soomaaliya; Addis Ababa]] *{{flag|Algeria}} ** [[Algiers]] (Embassy) *{{flag|Tunisia}} ** [[Tunis]] (Embassy) *{{flag|Morocco}} ** [[Rabat]] (Embassy) *{{flag|Libya}} ** [[Tripoli]] (Embassy) ** [[Nawakshot]] (Embassy) *{{flag|Ethiopia}} ** [[Addis Ababa]] (Embassy) ** [[Djibouti]] (Embassy) *{{flag|Sudan}} **[[Khartoum]] (Embassy) ** [[Juba]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Kenya}} ** [[Nairobi]] (Safaarad) *{{flag|Nigeria}} ** [[Abuja]] (Embassy) ** [[Lagos]] ((Consulate-General)) *{{flag|Ivory Coast}} ** [[Yamoussoukro]] (Embassy) *{{Flag|Rwanda}} ** [[Kigali]] (Embassy) *{{Flag|Uganda}} ** [[Kampala]] (Embassy) *{{Flag|Tanzania}} ** [[Dodoma]] (Embassy) ** [[Dar es Salaam]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Saambiya}} ** [[Lusaka]] (Embassy) *{{Flag|South Africa}} ** [[Pretoria]] (Embassy) ** [[Johannesburg]] ((Consulate-General)) ==Ameerikas== *{{Flag|Argentina}} ** [[Buweynos ayres]] (Embassy) *{{Flag|Brazil}} ** [[Barasiliya]] (Embassy) *{{Flag|Canada}} ** [[Ottawa]] (Embassy) ** [[Toronto]] ((Consulate-General)) *{{Flag|Mexico}} ** [[Meksiko ]] (Embassy) *{{Flag|United States}} ** [[Washington, D.C]] (Embassy) ** [[New York City]] ((Consulate-General)) ** [[Chicago]] ((Consulate-General)) ==Tixraac== [<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>] [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. [[File:Diplomatic missions of Somalia1.png|thumb|center|750px|Wadanada xidhiidhka la leh Soomaaliya.{{legend|#23B14B|Sommaaliya}} {{legend|#FF8432|[[Somaliland]]}}]] {{reflist}} [[Category:Soomaaliya]] [[Category:Siyaasada Soomaaliya]] [[Category:Dawladda Soomaaliya]] 7l1rpc7vhd74zk6mdti6qj1896r4o69 Turkiga 0 8940 239704 239451 2022-08-09T06:35:06Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="motto of Turkey">{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}</ref><!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<br />{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref> |population_estimate_year = 2016 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="WorldBank"/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="WorldBank"/><!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="WorldBank"/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag|Great Britain}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>]. * {{Flag|Russian Federation}} 53,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>]. == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 96.1% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> 76p7lso2xl2y2uq9hmqlvc9w3r669nw 239706 239704 2022-08-09T06:49:02Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="">motto of Turkey"</ref>{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}<!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<br />{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="">cia</ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref> |population_estimate_year = 2016 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="">WorldBank</ref> |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="">WorldBank</ref> <!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="">WorldBank</ref> |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag|Great Britain}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} PR China 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>] * {{Flag|Russian Federation}} 53,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/s/Soviet_Union.htm</ref>]. == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 95.99% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> n6u5s03y8jggqkb26qd0t5fp5ocjrpn 239707 239706 2022-08-09T06:50:55Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="">motto of Turkey"</ref>{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}<!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<br />{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="">cia</ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="Population of Turkey">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref> |population_estimate_year = 2016 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="">WorldBank</ref> |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="">WorldBank</ref> <!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="">WorldBank</ref> |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag|Great Britain}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} PR China 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>] == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 95.99% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> rohedunfaeemmldiw6vekd6aqm9iwvc 239709 239707 2022-08-09T07:10:55Z Mwasoge 29030 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="">Motto of Turkey"</ref>.<ref>{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}</ref><!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<Br/>{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="">cia</ref>.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="">Population of Turkey</ref>. <ref>{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref>. |population_estimate_year = 2017 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="OECD ppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref>.<ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="">WorldBank</ref>. |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="">WorldBank</ref>. <!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="">WorldBank</ref>. |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso=20 de julio de 2012 |idioma=inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook}}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag|Great Britain}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} PR China 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>] == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 95.99% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> 28doxrc8dz7tb5s61g17ryb66p58cpw 239711 239709 2022-08-09T10:44:10Z InternetArchiveBot 28368 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |conventional_long_name = Jamhuuriyadda Turkiga |native_name = Türkiga |common_name = Turkiga |national_motto = {{nowrap|{{lang|tr|''[[Sovereignty unconditionally belongs to the Nation|Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir]]''}},<ref name="">Motto of Turkey"</ref>.<ref>{{cite web|url=http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|title=Motto|date=23 February 2013|publisher=Gov.tr|accessdate=23 February 2013|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=20 Bisha Labaad 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220150051/http://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/milli_egemenlik.htm|dead-url=yes}}</ref><!--end nowrap:-->}} {{small|"Sovereignty unconditionally belongs to the Nation"}} |national_anthem = ''[[İstiklal Marşı]]'', {{small|"Independence March"}} |image_flag = Flag of Turkey.svg |image_coat = |symbol_type = |image_map = Turkey (orthographic projection).svg |capital = [[Ankara]] |latd=39 |latm=55 |latNS=N |longd=32 |longm=50 |longEW=E |largest_city = [[Istanbuul]]<Br/>{{small|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} |official_languages = [[Af-Turki]] |demonym = [[Turki]] |ethnic_groups = {{Unbulleted list | 70–75% [[Turki]] | {{nbsp|6}}18% [[Af-Kurdish]] | {{nbsp|2}}7–12% qaybo kale }} |ethnic_groups_year = {{lower|0.4em|<ref name="">cia</ref>.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |publisher=The World Factbook |accessdate=9 February 2013 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Sagaalaad 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |dead-url=yes }}</ref>}} |government_type = Dawalad dhexe [[Baarlamaan]] [[Dastuurka turkiga|Dastuuri]] [[Jamhuuriyad]] |leader_title1 = [[Madaxweyne]] |leader_name1 = [[Rajab Dayib Erdogaan]] |leader_title2 = [[Ra'iisul wasaare]] |leader_name2 = [[Bin cali yildrim]] |leader_title3 = Gudoomiyaha baarlamaanka |leader_name3 = [[ismaciil kahraman]] |leader_title4 = Gudoomiyaha maxkamadda sare |leader_name4 = [[Haşim Kılıç]] |legislature = {{nowrap|[[Baarlamaanka Turkiga]]}} |sovereignty_type = [[Dawlada Cosmaniya|Ka timid]] {{nobold|mid ka mid ah Imbaraatooriyadii cusmaaniyiinta}} |established_event1 = {{nowrap|[[Heshiiskii Lusaan]]}} |established_date1 = 24 Luulyo 1923 |established_event2 = {{nowrap|Ku dhwaaqista Jamhuuriyad}} |established_date2 = 29 Oktoobar 1923 |established_event3 = |established_date3 = |area_km2 = 783562 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2003/Table03.pdf UN statistics, page 7 (PDF format) --> |area_sq_mi = 302535 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 37th |area_magnitude = 1 E11 |percent_water = 1.3 |population_estimate = 79,463,663<ref name="">Population of Turkey</ref>. <ref>{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=21507|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2015|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|date=28 January 2016|accessdate=28 January 2016|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226072051/http://www.tuik.gov.tr/jsp/hata/body/hata.jsp;jsessionid=JTj2cjrh8ndRZTxFcL6QJGD7pXf5NjKQ1vJdp6jCGhrfyG1B84dW!1337798150|dead-url=yes}}</ref>. |population_estimate_year = 2017 |population_estimate_rank = 18th |population_density_km2 = 102 |population_density_sq_mi = 239.8 |population_density_rank = 108th |GDP_PPP_year = 2013 |GDP_PPP = {{nowrap|$1.358 trilyan<ref name="OECD ppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions] {{Wayback|url=http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 |date=20141006194908 }}, [[OECD]]. Retrieved 12 August 2013.</ref>.<ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 12 August 2013.</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = 15th |GDP_PPP_per_capita = $18,348<ref name="">WorldBank</ref>. |GDP_PPP_per_capita_rank = 54th |GDP_nominal = {{nowrap|$0.910.257 Trillion<ref name="">WorldBank</ref>. <!--end nowrap:-->}} |GDP_nominal_rank = 17th |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $10,666<ref name="">WorldBank</ref>. |GDP_nominal_per_capita_rank = 64nd |Gini_year = 2010 |Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 40.0 <!--number only--> |Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> |Gini_rank = 58th |HDI_year = 2013 |HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.722 <!--number only--> |HDI_category = <span style="color:#090;white-space:nowrap;">high</span> |HDI_ref = <!--Based on the table in the linked article--> |HDI_rank = 90th |currency = [[Turkish lira]]<sup>a</sup> |currency_code = TRY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |date_format = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |drives_on = [[right]] |calling_code = [[Telephone numbers in Turkey|90]] |cctld = [[.tr]] |website = www.turkiye.gov.tr |footnote_a = }} [[w:arc:ܛܘܪܩܝܐ]] '''Turkiga''' ([[Af-Turki]]: '''Türkiye'''; {{lang-ar|تركيا}}) sida dowliga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyada Turkiga''', waa wadan aad u balaadhan waxa uu ku kala yaala labad qaaradood ee [[Aasiya]] iyo [[Yurub]] wadanka. Turkigu waxa uu xuduud la leeyhay [[Joorjiya]], '''[[Iiraan]]''', [[Armania|Armiiniya]], [[Aserbiijaan|Azrabijan]] dhinaca bari dhinaca koonfur waxa uu xuduud kala leeyahay dalalka, Ciraaq Suuriya iyo bada dhexe dhinaca galbeed waxaa ka xiga wadan giriiga iyo wadanka [[Bulgaria|Bulgaariya]] iyo bada loo yaqaano eeje, dhina waqooyi waxaa ka xiga bada madaw,waxa uu ahaa turkigu mid ay maa musho dawladii cismaaniyuuntu ilaa [[1922]] markaas oo la sameeyay dawladan turkiga ee aynu manta naqaano, dawladaas oo uu sameeyay ninkii la odhan jiray [[Mustafa Kemal Atatürk]]i. [[File:Ankara Kizilay square.JPG|thumb|right|340px| Ankara, Turquia]]. == Magaca Turkiya == Magaca Turkiya waxa uu kasoo jeedaa laba kalmadood oo laysisaaray oo kala ah kalmada Turk oo ah kalmada tilmaamaysa shacab waynaha Turkiga iyo kalmada iye oo ka hadlaysa wexeenaa markaa magacu macna ahaan waxa uu noqonayaa Turkiyadeena. == Taariikh == Wadanka Turkiga intii kahoraysay sanadkii 1922 waxaa maamulaysa [[Dawlada Cosmaniya]]. Kadib markii ay bur burtay [[Dawladii Suluuqiyiinta]] waxa samaysamay Dawladi Sismaaniyiinta. == Dawladii Cismaniya iyo Sidii ay ku abuurantay == Wagas oo hee layeela soo dhmays tiira am. == Asalkoodii iyo dawladaasii siday ku abuurantay == {| class="wikitable infobox" style="float:right; margin-left:1em;" |- ! style="background:#f99;" colspan="2"|economicka<ref name="cia">{{Cita web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |título= Djibouti |fechaacceso= 20 de julio de 2012 |idioma= inglés |autor= CIA |obra= The World Factbook |ciwaan= Nuqul Archive |access-date= 2018-09-22 |archive-date= 2014-07-02 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140702024855/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/dj.html |dead-url= yes }}</ref> |- |{{Flag|Germany}}||9.6&nbsp;% |- |{{Flag|Great Britain}}||6.1&nbsp;% |- |{{Flag|Iraq}}||5.6,1&nbsp;% |- |{{Flag|United States}}||5.5&nbsp;% |- |{{Flag|Italy}}||5,.4&nbsp;% |- |{{Flag|United Arab Emirates}}||5.9&nbsp;% |- |Otros||50.0&nbsp;% |} [[File:Urartu.png|thumb|right|400px|Evolucion territòriala d'Urartu entre 743 e 700 av. JC.]] [[Kitaabka quduska|Qorniinka Quduuska]] ah waxay inoo sheegaan inay webiyada la yiraahdo [[Furaat|Yufraad]] iyo [[Tigris]] (Xiddeqel) ay ka yimaaddeen Ceeden. Beerta Ceeden waxaa loo maleeyaa inay ku taallay meel maanta ah bariga Turki. Runtii, beerta Ceeden adduunka bay ku taallay. Ilaahay Aadan buu abuuray oo wuxuu dejiyay beerta Ceeden “inuu falo oo dhawro.”<ref>[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/qasdiga-ilaahay-oo-ku-saabsan-adduunka/ Muxuu Yahay Qasdiga Ilaahay oo ku Saabsan Adduunka?]</ref>. Waxa ay kasoojeedeen [[cismaaniyiintu.]]. qabiilada.oogooz.oo ah qabiilo kamid ahayd qawmiyada Turkumaanka waxa ay daganaayeen wadanka [[mangooliya]]kadib markii ay mangooliyiintu dhibaato u gyastayn waxa ay u yaaceen xagaas iyo Turkiga waxa ay degeen meesha lagu magacaabo.betyeeniya.oo ku taalaa deegaanka anaadool.ee wadanka Turkiga.waxa ay ahyad xiligii suldaan [[cismaan ardaqal]]. Ama cusmaankii koobaad.markii u horaysay cismaaniyiintu waxa ay lugohooda dhigeen.dhulka looyaqaano bolkaniska.ee katirsan bariga yurub.cismaaniyiintu waxa ay aad usii fideen kadib markii uu dhacay dagaalkii ka dhacay goobta looyaqaano. [[Nikobolis]] oo dhacay sanadii 1389.intaa kadib waxa dhacay dhawr jeer in ay jabaan.laakiin markiidanbe waxa ay lasoonoqdeen haybadoofdii iyo awoodoodii.waxayna aad u xoogaysteen xiligii, [[muraadkii labaad]].oo ahayd.[[1421-1451]]. Kadib waxa cyimi [[suldaan maxamed alfaatix]]. Oo awooday in uu qabsado [[giriiga]] 1453. Waxaan raba in aan wax kabarto turkiga wada nuuce ayaa lomara in tee ayay iguqadane in aan cagaha dhego dalka turkiga casimada Ankara. ==IMF== '''0.98%''' ==Xubin== * [[Bsec]] * * * [[ICSID]] * * * [[NATO]] * * * [[Bankiga Aduunka]] * * * * [[Kooxda Labaatanka]] * * * * [[Qaramada Midoobay]] * * * * [[Unionka Mediterraneanka]] * * * * [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] * [https://www.cnn.com/travel/article/worlds-happiest-countries-2022-wellness/index.html] ==waddanmah degaan Turkiga== *'''{{Flag|Turkey}}''' 91,000,000+ * {{Flag|Japan}} 1,350+ * {{Flag|Brazil}} 13,500+ * {{Flag|Bangladesh}} 13,500+ * {{Flag|Arab League}} 533,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>]. * {{Flag|Pakistan}} 25,000+ * 🇪🇺 Europeans: 238,300+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>]. * {{Flag|Great Britain}} 20,000+ *{{Flag|United States}} 35,000+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>] *{{Flag|China}} PR China 95,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>] == sobixitankii.reer.cusmaan == Kadib markii uu dhintay arduqal.waxa dhacday in wiilkiisa cismaan halkiisii loomagacaabay.cismaan ibnu ardoqalna waxa uu dhashay.1258.waxaanuu ahaa aasaaskii dawladan.waxa uu kasoojeeday qabiilada qay.awoowgii oo la odhanjiray suliman shaah ayaa waxa uu soo haajiray xagaas iyo.turkiga.waxaanuu dagay turkiga.maadaama oo uu ahaa cusmaan nin hogaaminaya qabeelo dhan markii uu yimi wadanka turkiga waxa ay sifiican isufahmeen cidii markaas halkaas katalinaysay.kadib waxa ay saaxiibtinimo wanaagsani dhex martay isaga iyo calaa adiin.oo ahaa odaygii ama hogaankii halkaas. Kadib calaa waxa uu suldaan cismaan siiyay.calan cad.oo ahaa calaamd lagu garto raga madaxda ah. Waxa kale oo uu siiyay.magaca ama naanaysta (bik) laga bilaabo 1289.waxa kale oo uu amray in lacagta lagusoo qoro magaciisaa.waxa kale oo uu u magacaabay hogaamiye qaybkamida ciidamadiisa. == Bilawgii cismaaniyiinta == Suldaankii cismaaniyiinta ugu horeeyay waxa uu ku dhashay magaalada (Sogüt) oo ah meel laga maamulo magaalada wayn ee (bin shahiir)sanadii 1258 kadib markii uu dhintay uldaankii halkaas xukumayay ayaa suldaan cismaan loo dooratay in uu noqdo hogaamiye.taasina waxa ya horseeday in ay bilaabmato dawldii cismaniyiintu.waxa uu suldaan cismaan samaystay dawlad adag iyo ciidan aad u awood badan.waxa uu baabiyiyay oo uu gacanta ku dhigay.dawldii giriiga.kadib dawladiisi waxa ay gaadhay dhul aad u balaadhan.oo ay kamid tahay Soomaaliya.cismaaniyuuntu waxa ay islaamka gaadhsiiyiin.badhtamaha yurub. == Fiditaankii dawlada cismaniyada == Wxa looqaybinkaraa fiditaankii iuyo taariikhdii cismaaniyiinta laba qaybood. qaybta hore waxa ay tahay xilgii horumarka iyo awooda milatari taas oo soo gaadhsiisnayd sanadii 1566 iyo taariikh kale oo ay dawladaasi soo martay xiliyo adag iyo dhibaato siyaasadeed waxaanay soo gaadhsiisanayd sanadii 1683. === Xiligii horumarka iyo awooda (1453–1566) === Kadib markii uu dhintay suldaan [[maxamed al-faatex]] waxa xukunka kumurmay labada wiil ee uu katagay laakiin waxa adkaaaday oo loodoortay boqor boqorka la odhan jiray [[baayasiid]] oo ahaa wiil uu katay maxamed al-faatex. kadib walaalkii waxa uu u cararay dhankaas iyo masar halkaas oo uu kaalmo karaadsaday dawladii katalinjiratay masar xiligaas ee [[Dawladii Mamaaliikta]] kadib halkaas wuu katagay oo waxa uu aaday dhanka jsiirada [[Rodes]] halkaas oo uu iskudayay in uu gacansiiyo ciidamdii hogaamiye diimeedka (Knights Hospitaller) iyo dawladaha reer galbeedka == Taariikhda Turkiga iyo Giriiga == Taariikhdu culays miisaan ayey saartaa xiriirka u dhexeeya Giriigga iyo Turkiga. Giriiggu wuxuu qeyb ka ahaa boqortooyadii Cuthmaaniyiinta, taasoo uu Turkigu laf-dhabar u ahaa markii uu ku dhawaaqay madax bannaanidiisa qarnigii 19-aad. == Dagaalkii Giriigga iyo Turkiga == Ciidamadii Turkigu waxay la dagaallameen ciidamada Giriigga ee markaas haystay si ay halkaasi uga soo baxdo Jamhuuriyadda Turkiga sannadkii 1920-kii. Ilaa tobaneeyadii sano ee la soo dhaafay waxay u muuqatay in labada waddan ciidamadoodu ay isku dhici karaan. Laakiin, hadda dad aad u tiro yar ayaa rumaysan in ay waxaasi dhici karaan, xitaa haddii uu kala shaki ku kala dhex jiro labada shacbi. ==UN Tiro== '''792''' ===Dadaalka saaxiibtinnimo=== Labada Dawladdadood ee labada dal ee Giriigga iyo Turkigu aad bey u shaqeeyeen si uu mid kasta saaxiibtinnimo uga kasbado midka kale, taasoo weliba sii baahday kaalmadii uu mid kasta siiyey midka kale markii ay dhul-gariirradu ka dheceen halkaasi sannadkii 1999. Laakiin, haddana weli waxaa jira waxooga mushkilado ah. Jasiiradda qeybsan ee Qubrus ayaa hadda ah meesha ay ka soo burqato dhibaatada u dhexeysa labada dal, waxaana jira arrin si weyn la isugu khilaafsan yahay oo ah jawiga iyo xuquuqda dhul ee badda Aegean-ka taasoo kala qeybisa labada dal, laakiin haddana diblomaasiyiinta labada dal aad bey ugu rajo weyn yihiin kulankooda soo socda. ===Rabitaanka Turkiga=== Ganacsiga, rabitaanka Turkiga uu ku doonayo in uu ku biiro Midowga Yurub, iyo mustaqbalka Qubrus kaddib markii bishii hore lagu guul-darreystay aftidii lagu mideyn lahaa, ayaa waxaa laga yaabaa in ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha ay ka wada hadli doonaan. ===Khilaafka xaggee buu ka imaan karaa?=== Qeyb rasmi ah oo ka mid ah booqashada ayaa laga yaabaa in la isku khilaafo. Maalinta Sabtida ah ee soo socota, Mr Erdogan, ayaa Thrace ku booqan doona Bariga Giriigga, meeshasina waxaa deggan ilaa boqol kun oo shacab ah oo ku hadla afka Turkiga, kuwaasoo ka soo haray shacabkii la is-weydaarsaday sannadkii 1920-kii. Qaar badan oo ka mid ah kuwaasi waxay ku baaqaan in la aqoonsado sugnaantooda Turkinnimo, taasoo ay iska diiddo Dawladda Giriigga. [[File:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|right|400px|19. yüzyıl sonlarında [[Galata Köprüsü]] ve arka planda [[Valide Sultan Camii|Yeni Cami]], İstanbul.]]] == Deegaanka == Turkiya waxa ay ka koobantahay labada qaaradood ee [[Yurub]] iyo [[Aasiya]] laakiin intabadan dhulka wadanka yurkigu waxa uu kuyaalaa qaarada Aasiya. wadanka Turkiya wqaxa uu kufiadhiyaa dhula gaadhaya ilaa 783,562 oo iskuweera == Tirada Dadka == Markii ugu horaysay ee tirakoob lagusameeyaa waxa ay ahayd sanadkii 2009 markaas oo ay dadku noqdeen ilaa 67,803,927 == Diinta == * [[Islaam]]|| 95.99% * [[Bilaadiin]] 3.2% * [[Masiixiyad]] 0.6% * Qaarkale 0.1 == Ciidamada == Ciidamada wadanka turkiya waxa ay ka koobanyihiin ciidamada cirka Dhulka iyo badda.xiliga nabada waxa lagutilmaamaa in ay hoos yimaadsaan wasaarada aramiha gudaha. Intaa waxaa dheer ciidamada booliska iyo jandarmaariga oo xiliga dagaalkana waxa ay hoostagaan wasaarada difaaca,ciidamada Turkigu waa ciidanka labaad ee kujira [[Gaashaanbuurta NATO]] marka maraykanka lagayimaado.ciidamada turkiga waxaa laguqiyaasaa in kabadan hal milyan iyo badh.qofkasta oo turkiya waxa qasab ku ah in uu soo maro adeega ciidanimo sadex todobaad ilaa 18 bilood. == Luqada Turkiga == laqada Turkiga waa mid kamida luqadaha turkiga ee looyaqaano in ay yihiin amaba kasoo jeedaan bah luqeedaka looyaqaano [[Altis]] intii ka horaysay waxa afka turkiga lagu qorui jiray farta carabiga.waxaana luqadaas u badanaa kalmado kasoo jeeda Faaris iyo carabi.laakiin Jamhuuriyiintii talada lawareegtay ee uu madaxda u ahaa [[Mustafa Kemal Atatürk]], ayaa kadanbeeyay in afka Turkiga lagu qoro farta laatiinka ah ee maanta loo isticmaalo.daadka kuhadla luqada turkiga waxa lagu qiyaasaa ilaa 130 milyan oo qof oo kukal nool in kabadan ilaa 15 wadan. * [[Aquila Synope]] <gallery> File:Hattusa.temple1.jpg|Vestigis dau Grand Temple (temple 1) de la vila bassa de [[Hattusa]]. File:Ruins of Gordion 3.JPG|Vestigis de [[Gordion]] qu'èra la [[capitala]] de [[Frígia]]. File:Prytaneion 1.jpg|Vestigis d'un temple grèc a Efèsa. File:Pergamon - 01.jpg|Vestigis d'un temple dedicat a Trajan a [[Pergama]]. File:Mastara-v-vgn04.jpg|Glèisa bizantina d'[[Armenia]]. File:Aya sofya.jpg|Catedrala Santa Sofia bastida per lei Bizantins e transformada en [[mosqueta]] per leis Otomans. File:Akdamar kirche.jpg|Glèisa bizantina dins la region dau [[lac de Van]]. File:Kariye.JPG|Glèisa bizantina dins [[Constantinòple]]. File:YesilCami Iznik 920.jpg|[[Mosqueta Vèrda]] d'estile otoman bastida a Bursa (fin dau sègle XIV). File:Selimiye Mosque, Dome.jpg|Dòma de la [[Mosqueta Selimiye]] d'Edirne (sègle XVI). File:Blue Mosque Courtyard Dusk Wikimedia Commons.jpg|[[Mosqueta Blava]] d'estile otoman a [[Istambul]] (començament dau sègle XVII). File:İstanbul 4946.jpg|[[Mosqueta Nusretiye]] d'estile barròc otoman (començament dau sègle XIX). File:Dolmabahce, Istanbul, Turchia.JPG|[[Palais Dolmabahçe]] que mescla leis estiles barròc, rococò e neoclassic (mitat dau sègle XIX). File:DolmabahceMainGate.JPG|Intrada dau [[Palais Dolmabahçe]]. </gallery> <gallery> File:Flag of Turkey.svg|Drapèu oficiau de Turquia oficialament adoptat en [[1936]]. File:Ottoman flag.svg|Drapèu [[Empèri Otoman|otoman]] a l'origina dau drapèu turc actuau. File:Flag of the Ottoman Empire (1517-1844).svg|Drapèu otoman mesclant vèrd e roge ambé tres creissent ([[1517]]-[[1844]]). File:Naval Ensign of the Ottoman Empire (1453–1793).svg|Drapèu de la flòta otomana de [[1453]] a [[1793]]. File:BattleOfHoms1299.JPG|Utilizacion d'un drapèu roge amb estela e luna per de soudats turcs en [[1299]]. File:Emblem of the Republic of Turkey.svg|Blason actuau utilizat per la diplomacia turca. File:Seal of the Turkish Parliament (Türkiye Büyük Millet Meclisi).svg|Blason de la Granda Assemblada nacionala. File:Turkey emblem round.png|Blason utilizat dins certanei documents oficiaus e per leis equipas esportivas. File:Insigne Turciae.svg|Blason prepausat en [[1925]] mai que foguèt adoptat oficialament. </gallery> ==sido kale fiiri== * [[Wulfila]] * [[Theodotion]] * [[Romania]] * [[Russia]] * [[Bulgaria]] {{Dalalka Yurub}} == Tixraac == * [https://www.jw.org/en/library/magazines/w20040715/Cappadocia-Where-People-Lived-in-Dwellings-Carved-by-Wind-and-Water/ Cappadocia—Where People Lived in Dwellings Carved by Wind and Water] <references /> hhesv4qq6ayt0ds25j3tl3h1qsji058