Wikipedia
sowiki
https://so.wikipedia.org/wiki/Bogga_Hore
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Media
Special
Talk
User
User talk
Wikipedia
Wikipedia talk
File
File talk
MediaWiki
MediaWiki talk
Template
Template talk
Help
Help talk
Category
Category talk
Portal
Portal talk
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Jabaan
0
2113
240180
240113
2022-08-20T02:55:14Z
Mwasoge
29030
/* Waddamada Deggan Jabaan */
wikitext
text/x-wiki
{{Dalalka
|native_name = Jabaan<Br/>''日本国''
|conventional_long_name = ''Nibon-koku''
|common_name = Jabaan
|qaaradda = [[Aasiya]]
|sawir_calan = Flag of Japan.svg
|sawir_qaran = Imperial Seal of Japan.svg
|image_map = Japan(orthographic projection)-Blue version.svg
|astaan_calan = [[Kimigayo 君が代]]
|image_map = Japan-location-cia.gif
|caasimadda = [[Tokyo]]
|luuqadaha = [[Af-Jabaniis, iyo luqado kale oo la tiri karin]]
|caasimada = [[Tokyo]]
|Dawladda =
|darajo_hogaamiye1 = [[Emberor]]
|Madaxweyne]]
|darajo_hogaamiye2 = [[Ra'iisul wasaare]]
|magac_hogaamiye1 = [[Naruhito]]
|magac_hogaamiye2 = [[Fumio Kishida]]
|sovereignty_type =
|sovereignty_note =
|established_event1 =
|established_date1 =
| GDP_PPP_year = 2017
| GDP_PPP_rank =
| GDP_PPP_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2017</ref>
| GDP_PPP_per_capita_rank =
| GDP_nominal = $4.998 trillion<ref name="">IMF database 2018</ref>
| GDP_nominal_year = 2017
| GDP_nominal_rank =
| GDP_nominal_per_capita = $30,998<ref name="">IMF database 2019</ref>
| GDP_nominal_per_capita_rank =
|area = 377,944 km2
|areami² = 145,925
|biyo = 0.8
|population_estimate = 127,380,000<sup>2</sup>
|population_estimate_year = 2010
|lacagta = [[Yen]]
|wakhti = (UTC+9)
|furaha_debedda = 81
|footnote1 =
}}
[[File:Cartedujapon.png|right|394px|thumb|Carte du Japon]]<BR/>[[File:The Diet.jpg|thumb|right|395px|
Japan Parliament.!!]]<Br/>[[File:Toyota carlogo.svg|thumb|right|393px|]]<Br/>[[File:Toshiba logo.svg|thumb|right|392px|]].!!`
'''Jabaan''' ([[Af-Jabaaniis]]:日本: Nihon ama Nibon magaceeda oo dhameestiran:日本国 :Nibon-koku ama Nihon-koku, waa wadan jasiirado ka sameesan, oo ku yaalo [[Badweynta Baasifik]] ee qaarada [[Aasiya]]. Wadankaan waxoo daris la yahay [[Badda Jabaan]], [[Shiinaha]], [[Koonfur Kuuriya]], [[Waqooyiga Kuuriya]] iyo [[Ruushka]] Dadka tiriskii laga qaaday jabaan 1920kii, waxee eheed 56 miliyan oo qoys, sanadka marka oo ahaa 2017 neh waxaa degenaa 126,960,000 oo qoys.
[[File:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|thumb|right|396px|[[国会議事堂|"National Diet Building"]]]]
[[File:Viewed from the Nakanoshima Festival Tower in 201510 002.JPG|397px|thumb|
Ville d'OSOKA]]<Br/>[[File:Canon wordmark.svg|thumb|left|199px|]]
[[File:Nissan.jpg|thumb|right|398px|Lo sièti sociau de Nissan a Tòquio]]
[[File:Satellite View of Japan 1999.jpg|194px|left|thumb|[[Japanese archipelago]]As seen from Satellites.]].
[[File:Mitsubishi UFJ Financial Group.svg|thumb|right|395px]]<BR/>[[file:Japan Exchange Group logo.svg|thumb|right|196px|Bourse Japonaise.!!]]<Br/>[[File:Honda.svg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Sony logo.svg|thumb|right|198px|]] Jabaan waxee ka koobantahay 6,852 jasiiradoo, affarta ugu waa weyn oo boqolkiiba todobaatan daboolo dhulka jabaan waa [[Honshu]], [[Hokkaido]], [[Kyushu]] iyo [[Shikoku]]. Jabaaniiska waxee iskuugu wacaan (Nihon), luqadooda neh waxee dhahaan (Nihongo). Magaca Nibon micnaheeda waa jabaan laakiin waxee u adeegsadaan, lacagaha, bashqadaha iyo cayaaraha caalamka iyo wax la mid ah.Jabaan waxaa loo micneeyaa wadanka qoraxda ka soo baxdo, 日 (qorax) 本 (soo bax), markii hore jabaan waxaa loogu yeeri jiray magacyo badan, gaar ahaan wadanka ee taariikhda isla leeyihiin ee Shiinaha, waxee jabaan ugu yeeri jireen (yamato 大和). Erayga qorax ka soo baxa waxoo asal ahaan ka imaaday shiinaha, sababtoo ah jabaan waxee ka xigtaa dhinaca bariga markii la fiiriyo qaarad aasiya.
Ereyga Japan ee Japan waa 日本, oo lagu magacaabo Nihon ama Nippon iyo macno ahaan waxa loola jeedaa "asalka qorraxda". Nichi dabeecadda (CH) macnaheedu waa "qorax" ama "maalin"; saldhigga macnihiisu waa "saldhig" ama "asal". [23] Sidaas daraadeed macneheedu waa "asalka qorraxda" waana ilaha caanka ah ee reer galbeedka caanka ah "Land of the Sun Rising=LAND OF THE SUN RISING".!!`
[[File:Shibuya night.jpg|thumb|left|193px|Las carrèras japonesas que son sovent conhidas de monde: ací au quartièr de ''[[Shibuya]]'' a [[Tōkyō]]]][[File:2010Election at Higashi-Osaka.jpg|thumb|left|194px|Un burèu de vòte dens la prefectura d{{'}}Ōsaka]]
[[File:Nissan Motor Corporation 2020 logo.svg|thumb|right|196px|]]<BR/>[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|right|197px|[[Emperor Meiji]](1868–1912) Imperial Ruler [[Meiji Restoration|restored]]<BR/>[[Tokugawa shogunate]]]][[File:Flag of Sapporo, Hokkaido.svg|thumb|right|197px|]]<BR/>[[File:Katsuya-Roppongi.jpg|thumb|right|197px|]]<Br/>[[File:Panasonic logo.svg|thumb|right|198px|
69% 日本企業.!!?`]]<Br/>[[File:Nintendo.svg|thumb|left|121px|]]
Rikoodhkii ugu horreeyay ee magaca Nihon wuxuu ka muuqdaa taariikhda Shiinaha ee taariikhda ah ee hannaanka Tang, Book of Old Tang. Dhamaadkii qarnigii toddobaad, wafdi ka yimid Japan ayaa codsaday in Nihon loo isticmaalo magaca dalkooda. Magacani waxaa laga yaabaa in uu asal ahaan ka soo jeedo warqad loo diray 607 waxaana lagu diiwaan geliyay taariikhda rasmiga ah ee Suudiiste. Prince Shōtoku, Regent of Japan, ayaa u diray ergeyga Shiinaha warqad kaas oo uu ugu yeeray "Boqortooyada Dhulka ee Qorraxdu kacdo" (日 出处 天子). Farriinta ayaa yiri: "Halkan, waxaan ahay, Boqortooyada waddanka qorraxdu soo baxdo, u dir warqad si aad u aragto Boqortooyada dalka ee qorraxdu u eg tahay.!!!!!`Byyye.!!`
Qalinkii: Fadxi Garaad Jesus Greenford.!!`
==Xubin==
* [[AIIB]] *
* [[IORA]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * * `[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
==Waddanamha Deggan Jabaan==
As of 2017 June, 2,086,603 of foreign residents live in Japan. More than half of them are Chinese and Korean.
Figure : Population of Foreign Residents in Japan by Nationality.<ref>https://nbakki.hatenablog.com/entry/Population_Foreign_People_Japan</ref>.
==Waddamada Deggan Jabaan==
* {{Flag|Indonesia}} 123,000+
* {{Flag|Japan}} 126,167,000+ [<ref>https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%83%96%E4%BA%BA</ref>].
* {{Flag|South Korea}} 58,000+;+.
* {{Flag|Pakistan}} 124,000+
* {{Flag|United Arab Emirates}} 521,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Great Britain}} 21,000+
* 🇪🇺'''Europeans''': 185,00++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 59,000+[<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>].
* {{Flag|Vietnam}} 98,000+ * {{Flag|China}} PR; China: 950,000+;+;+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
== Taariikh ==
==Visa Jabaan==
<s>[[Waqooyiga Kuuriya]]</s>
== Taariikh ==
[
[https://www.visualcapitalist.com/top-100-most-valuable-brands-in-2021/]
[https://www.rankingthebrands.com/The-Brand-Rankings.aspx?rankingID=33&nav=category]
[https://interbrand.com/best-global-brands/?filter-sort=ASC&filter-brand-region=&filter-brand-country=japan]
{{Dalalka Aasiya}}
[[Category:Jabaan]]
ornm6pta7njwrbdhxwcs61w0y7u6o27
Ruushka
0
2114
240179
240163
2022-08-20T02:31:18Z
65.95.43.239
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox country
| conventional_long_name = Ruushka Fedaraalka ah
| common_name = Ruushka
| linking_name = Ruushka
| native_name = Ruushka Fedaraalka ah
| image_flag = Flag of Russia.svg
| image_coat =
| national_anthem = <br>{{nowrap|"[[Heesta qaranka Ruushka|Государственный гимн Российской Федерации]]"}}<br />''"Gosudarstvennyy gimn Rossiyskoy Federatsii"''<br />{{small|"Heesta qaranka Ruushka Fedaraalka ah"}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|center]]</div><!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. -->
| image_map = Russian Federation (orthographic projection) - only Crimea disputed.svg
| map_width = 220px
| map_caption = Goobta ee Ruushka ku taalo oo ay ka midtahay [[Jamhuuriyadda Krimea|Krimea]] cagaar biyobiyo{{Efn|[[Annexation of Crimea by the Russian Federation|Russian-annexed]] [[Crimea]], is still [[United Nations General Assembly Resolution 68/262|internationally recognized]] as part of [[Ukraine]] that is<ref>[https://books.google.com/books?id=3xbUDwAAQBAJ&pg=PT161 The Territories of the Russian Federation 2020, Routledge, Republic of Crimea: Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.]</ref> shown in light green.<ref>[https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/ Taylor Adam, Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list. The Washington Post, 22 March 2014]</ref>}}
| capital = [[Moscow]]
| coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}}
| largest_city = Caasimada
| languages_type = Luqada rasmiga<br /> {{nobold|iyo luqada qaranka}}
| languages = [[Luqada ruushka|Ruush]]<ref>[http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm The Constitution of the Russian Federation - Chapter 3. The Federal Structure, Article 68 constitution.ru 22 April 2015]</ref>
| languages2_type = {{nobold|La aqoonsaday}} {{nowrap|[[Luqadaha qaranka]]}}
| languages2 = Fiiri [[Luqadaha ruushka]]
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| 80.9% [[Ruush]]
| 3.9% [[Tatars|Tatar]]
| 1.4% [[Ukrainiyaasha ruushka|Ukrain]]
| 1.1% [[Bashkirs|Bashkir]]
| 1.0% [[Chuvash people|Chuvash]]
| 1.0% [[Chechens|Chechen]]
| 10.7% [[Qoomiyadaha ruushka|kuwa kale]]
}}
| ethnic_groups_year = 2010
| ethnic_groups_ref = <ref>[https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt ВПН-2010 perepis-2010.ru]</ref>
| demonym = [[Ruush]]
| government_type = [[Federaal#Ruushka federaalka ah|Federal]] [[Semi-presidential system|semi-presidential]] [[constitutional republic]]
| leader_title1 = [[Madaxweynaha Ruushkaa|Madaxweyne]]
| leader_name1 = [[Vladimir Putin]]
| leader_title2 = [[Raiisul wasaaraha Ruushka|Raiisul wasaare]]
| leader_name2 = [[Mikhail Mishustin]]
| leader_title3 = [[Gudoomiyaha Golaha Xiriirka (Ruushka)|Afhayeenka<br>Golaha federaalka]]
| leader_name3 = [[Valentina Matviyenko]]
| leader_title4 = [[Gudoomiyaha Gobolka Duma|Afhayeenka<br>Gobolka Duma]]
| leader_name4 = [[Vyacheslav Volodin]]
| leader_title5 = [[Maxkamadda Sare ee Ruushka|Guddoomiyaha Maxkamadda Sare]]
| leader_name5 = [[Vyacheslav Mikhailovich Lebedev|Vyacheslav Lebedev]]
| legislature = [[Golaha Federaalka (Ruushka)|Golaha Federaalka]]
| upper_house = [[Golaha Xiriirka (Ruushka)|Golaha Xiriirka]]
| lower_house = [[Gobolka Duma]]
| sovereignty_type = [[Taariikhda Ruushka|Sameynta]]
| established_event1 = [[Taariikhda Aasaasiga ah|Novgorod built]]
| established_date1 = {{circa|862}}
| established_event2 = {{nowrap|[[Kievan Rus']]}}
| established_date2 = 879
| established_event3 = [[Grand Duchy of Moscow|Duchy of Moscow]]
| established_date3 = 1283
| established_event4 = [[Tsardom of Russia]]
| established_date4 = 16 January 1547
| established_event5 = [[Russian Empire]]
| established_date5 = 2 November 1721
| established_event6 = {{nowrap|[[February Revolution|Monarchy abolished]]}}
| established_date6 = 15 March 1917
| established_event7 = {{nowrap|[[Belovezha Accords|Russian Federation]]}}
| established_date7 = 12 December 1991
| established_event8 = [[Constitution of Russia|Current constitution]]
| established_date8 = 12 December 1993
| established_event9 = [[Republic of Crimea|Siyaasadii ugu dambeysay]] [[Darsananka Crimea ee Ruushka federaalka ah|qirtay]]
| established_date9 = 18 March 2014
| established_event10 = {{nowrap|[[2020 wax ka beddelka dastuurka ee Ruushka|Wax ka beddelka ugu dambeeyay]]}}
| established_date10 = 4 July 2020
| area_km2 = 17098246
| area_footnote = <ref>[https://unstats.un.org/unsd/publications/pocketbook/files/world-stats-pocketbook-2016.pdf#page=182 World Statistics Pocketbook 2016 edition, United Nations Department of Economic and Social Affairs. Statistics Division 24 April 2018]</ref> (without Crimea){{efn|name="Areanote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total area of Russia rises to {{convinfobox|17125191|km2||sqmi}}<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/18-upr/Сведения%20по%20ф.22%20за%202016%20год%20(по%20субъектам%20РФ)_на%20сайт.doc Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 1 January 2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации) Information about availability and distribution of land in the Russian Federation as of 1 January 2017 (by federal subjects of Russia), Rosreestr]</ref>}}
| area_rank = 1st
| percent_water = 13<ref>[https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1%2F010000R Federal State Statistics Service 5 April 2008]</ref> {{small|(including swamps)}}
| population_estimate = {{plainlist|
* {{steady}}<!-- DO NOT change to {{decrease}}, because measured relative to earlier this year --> 146,751,300
* {{nowrap|{{small|(including [[Crimea]])}}<ref>[https://www.nationsonline.org/oneworld/population-by-country.htm Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год Estimated population as of 1 January 2020 and on the average for 2019 Russian Federal State Statistics Service]</ref>}}
* 144,386,830
* {{small|(excluding [[Crimea]])}}}}
| population_estimate_year = 2020 (December)<ref>www.nationsonline.org</ref>
| GDP_PPP_year = 2022
| GDP_PPP_rank = 6th
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $28,184
| GDP_PPP_per_capita_rank = 50th
| GDP_nominal = {{increase}} $1.802 trillion
| GDP_nominal_year = 2022
| GDP_nominal_rank = 11th
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $11,601
| GDP_nominal_per_capita_rank = 61st
| Gini = 37.5 <!--number only-->
| Gini_year = 2018
| Gini_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = <ref>[https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation World Bank 22 March 2020]</ref>
| Gini_rank = 98th
| HDI = 0.824<!--number only-->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref>[http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf Human Development Report 2020 United Nations Development Programme]</ref>
| HDI_rank = 52nd
| currency = [[Russian ruble]] ([[Ruble sign|₽]])
| currency_code = RUB
| electricity = [[Mains electricity by country|230 V–50 Hz]]
| utc_offset = +2 to +12
| date_format = dd.mm.yyyy
| drives_on = right
| calling_code = [[Telephone numbers in Russia|+7]]
| cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}}
| religion_year = 2017
| religion_ref = <ref>[http://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/ Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe 10 May 2017 Pew Research Center 9 September 2017]</ref>
| religion = {{ublist |item_style=white-space;
|73% [[Christianity in Russia|Christianity]] |—70% [[Russian Orthodox Church|Russian Orthodoxy]] |—3% Other [[List of Christian denominations|Christian]] |15% [[Irreligion in Russia|No religion]] |10% [[Islam in Russia|Islam]] |2% [[Religion in Russia|Other]]s}}
| today =
}}
'''Ruushka''' ({{Lang-ru|Россия}}) ama '''Ruushka Fedaraalka ah''' waa waddan ku fidsan qaaradaha Bariga Yurub iyo Waqooyiga Aasiya. Dalku wuxuu ku fidsan yahay laga bilaabo [[Badda Baltic]] ee galbeedka illaa [[Badweynta Baasifiga]] ee bariga, iyo [[Badweynta Arktik]] ee woqooyiga ilaa [[Badda Madoow]] iyo [[Badda Caspian]] ee koonfurta. Ruushka wuxuu daboolayaa 17,125,191 kiiloomitir oo laba jibbaaran (6,612,073 sq mi), oo u dhigma in ka badan sideed meelood meel dhulka la deggan yahay, wuxuu ku fidsanyahay kow iyo toban soonayaasha waqtiga, wuxuuna xuduud la leeyahay 16 dal oo madaxbanaan.
[[Moscow]] waa caasimada dalka waana magaalada ugu weyn; magaalooyinka kale ee waaweyn waxaa ka mid ah [[Saint Petersburg]], [[Novosibirsk]], [[Yekaterinburg]], [[Kazan]], [[Nizhny Novgorod]], [[Chelyabinsk]] iyo [[Samara]]. Ruushka waa wadanka ugu weyn aduunka, waa wadanka sagaalaad ee ugu dadka badan, sidoo kale waa wadanka ugu dadka badan [[Yurub]]. Waddanku wuxuu ka midyahay kuwa ugu shacabka tirada yar caalamka marka loo fiiriyo baaxada dalka.
Qiyaastii kalabar guud ahaan dalka waa dhul duur, waxaana ku nool afar meelood meel tirada guud ee dadkeeda oo ka badan 146.7 milyan. Ruushka wuxuu maamul ahaan u qaybsan yahay 85 qaybood oo federaal ah. Magaalada caasimada ah ee Moscow waa magaalada ugu weyn yurub iyo nawaaxigeeda, waxayna ka midtahay kuwa ugu waaweyn adduunka , oo in ka badan 20 milyan ay deggan yihiin.
Ruushka waxaa lagu tilmaamaa inuu yahay dal awood leh , oo leh ciidanka labaad ee ugu awooda badan aduunka, iyo kan afaraad ee ugu qarashka militariga sareeya. Maaddaama ay tahay dowlad hub nukliyeer oo la aqoonsan yahay, waddanku wuxuu leeyahay keydka hubka adduunka ugu weyn.
Dhaqaalaha dalka wuxuu ku jiraa kaalinta kow iyo tobnaad ee ugu weyn dunida oo dhan marka loo eego GDP iyo kan lixaad ee ugu weyn marka loo eego PPP.
Kheyraadka ballaaran ee Ruushka laga helo macdanta iyo tamarta ayaa ah kan ugu weyn adduunka, taasoo ka dhigeysa mid ka mid ah kuwa ugu horreeya soo saarista saliidda iyo gaaska dabiiciga ah ee adduunka. Ruushka waxay martigalisay tirada sagaalaad ee adduunka ugu tirada badan ee UNESCO [[Goobta Dhaxalka Adduunka|Goobaha Dhaxalka Adduunka]], isla mar ahaantaana lagu qiimeeyo heer aad u sarreeya ee Heerka Horumarinta Biniaadamka.
Ruushka waxay leedahay nidaam daryeel caafimaad oo caalami ah iyo waxbarasho jaamacadeed oo bilaash ah. Waa xubin joogto ka ah [[Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]], xubin ka ah [[SCO]], [[G20]], [[Golaha Yurub]], [[APEC]], [[OSCE]], [[IIB]] iyo [[WTO]], iyo sidoo kale inay xubin ka tahay hoggaanka [[CIS]], the [[CSTO]] iyo xubin ka tirsan [[EAEU]].
Mas'uuliyiinta Ruushku waxay kordhiyeen ololahooda argagaxa leh ee ka dhanka ah Markhaatiyaasha Yehowah, iyagoo xiray oo xabsi geliyey inay ku dhaqmeen caqiidadooda.<ref>[https://www.jw.org/en/news/legal/by-region/russia/jehovahs-witnesses-in-prison/ Imprisoned for Their Faith]</ref> Mas'uuliyiinta Yurub waxay cambaareeyeen silcinta Markhaatiyaasha Yehowah ee Russia<ref>[https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/European-Authorities-Condemn-Persecution-of-Jehovahs-Witnesses-in-Russia/ European Authorities Condemn Persecution of Jehovah’s Witnesses in Russia]</Ref>.
[[File:Bib-Lenina-mm.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Russia}}]]
[[File:Business_Centre_of_Moscow_2.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Russia}}]]
[[File:Chicken_Kiev_-_Ukrainian_East_Village_restaurant.jpg|thumb|right|196px|cuunto russia]]
[[File:Sukhoi_Design_Bureau,_054,_Sukhoi_Su-57_(49581306507).jpg|thumb|right|197px|]]
==Xubin==
* [[AIIB]] *
* [[Bsec]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Degaan waddanamha Russka==
* {{Flag|Russian Federation}} 149,654,321+;++!!`?
* {{Flag|Brazil}} 15,300+
* {{Flag|Bangladesh}} 15,500+
* {{flag|Arab League}} 135,000+;+[<ref>https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B</ref>].
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 25,000+ {{Flag|Iran}} 2,000+ * {{Flag|Turkey}} 1,350+
* {{Flag|Great Britain}} 13,000+{{Flag|Australia}} 1,500`
* 🇪🇺 Europeans: 597,000+
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 51,000+{{Flag|Canada}} 2,500` [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>].
* {{Flag|China}} 135,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
* {{Flag|Ethiopia}} 2,500 {{Flag|Nigeria}} 13,000+*
* {{Flag|South Africa}} 125+
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
==Taariikh==
==Sido Kale fiiri==
* [[Hawlgalka Woqooyi]]
* [[Roma (qaran)]]
* [[Macarios]]
* [[Dennis Ole Christensen]]
{{Dalalka Yurub}}
[[category:ruushka]]
0fg5wve809pjezlr098a3ppdq0nsvb5
Jijeele
0
2427
240192
239892
2022-08-20T11:12:23Z
41.114.148.166
wikitext
text/x-wiki
Jijeele
== Hordhac ==
Jijeele waa beel ka tirsan beelwaynta [[Hawiye]], Beeshu waxay degta oo ay deegan u leedahay Gobolada koonfur ee dalka [[Somalia]] gaar ahaan gobolada kala ah [[Hiran]] ,[[Bay]] ,[[Bakool]] iyo [[Shabeelada hoose]] iyo Banaadir.
Dagmooyinka Caanka ah ee beeshu dagto waxaa ka mid ah Baladweyn,farlibaax,Quracjoome,Ceelcade,Buqgoosaar, Ceelbarde, Buurhakaba, Diinsoor,ufuroow iyo xudur. sidoo kale Beeshu waxay dagtaa Gobolka Shabellada dhaxe sida Basra. Shabelaha Hoose sida Baladul-amiin, Baqdaad iyo Mubaarak ee dagamada afgooye hoos timaada.
Qaab-dhismeedka Beeshu waa sida:
Jijeele waa 4 lafood 1.Dudbiye 2.Xarmage 3.Maxme(curudka) 4.Kitshe.
Dudbiyuhu Waa 2 lafood:1.Maxmed iyo 2.Guudwaa..
Maxamadku waa Makaa'il Maxamed(Iidsuge iyo Dumaal) iyo Yacquub Maxamed iyo Kulmiye.
XARMAGE wuxuu u kala baxaa labo waana SABTI IYO SHALASHAME.Sabtigu waa(ree-wabar,Dharooye,faranjecle iyo looboge).
Beesha waxaa ka dhashay Wasiir xareed faarax oo ahaa wasiirka ka tirsan dowladiii Adan Cabdulle Cusmaan, xilal kala duwana kasoo qabtay xukuumadii kacaanka. prof Maxamuud maxamed Guure Aun oo siyaasi caan ah asigoo xilibaan ah ku dhintay Xamar 2015. Dr. cumar idris sheekh oo ahaa Amb. qadar u fadhiya somalia, IYO Dr ibrahim cali xuseen oo ah Gudoomiyaha hay’ad petrol ka Somaliyeed. Xildhibaan Yusuf Hussein Ahmed Gam'adiid oo noqday Gudoomiyaha gudiga khayraad Baarlamaanka iyo wasiiru dowlaha wasaarada Cadaalada ahna sidoo kale aasaasah iyo xoghayaha guud ee xisbiga Himilo qaran Party. Saneter Osman Ahmed ma’ow. Agaasimaha guud ee wasaarada Ganacsiga iyo warshadaha Somalia Abdiasis Ibrahin Adan.
Gudoomiye xigeenka 1aad ee parliamentka Hirshabelle mud Siraaji sheikh Isaq. Agaasimaha waaxda Abniga madaxdooyada Abdulahi Abdi warsame Gaani.
Jijeele waxay wada dhasheen beelaha Gugundhabe jidle, baadicade,
Jijeele waa qabiil lamid ah beelsha hawiye waana
Gugundhabe
****[[Jijeele]]
*****Dudbiye
******Makaail
*******Iidsuge
********Reer faqay
********Habarwadaag
********Cabdi suge
******Yaaquub
******Gudwaa
******Kulmiye
******Dumaal
*****Xaramage
******Reerwabar
******Dharooye
******Shalashame
******Faranjecle
*****Kidshe
******sacad
****** dacal
********Ciise
********Waadsuge
*****Maxamed jijeele
*****Cadow
*****Goblajoog
== [[Hawiye]] ==
Hawiye (Af-Carabi: بنو هوية) waa beel ka mida qabiilada Soomaalida, kuwaasi oo ku dhaqan deegaano ka tirsan wadanka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], iyo [[Kiinya]]. Sida lagu xusay taariikhda, beesha [[Hawiye]] waxay walaalo yihiin Beesha [[Dir]] iyagoo ku wada abtirsada odayga [[Irir Samaale]]. Hawiye ayaa kow ama laba kaga jira badnaanta tirada qabiilooyinka soomaalida, waxay degaan caasimada [[Muqdisho]].
== Deegaanada Beesha ==
*North Easthern
**Mandhera
**Habaslewayn
*DDSI
**Mustaxiil
**Qalafle
*Gobolka Hiiran
**Baladwayne
**Farlibaax
**Ceelcade
**Feerfeer
*Gobolka Bakool
**Quracjoome
**Ceel barde
*Gobolka Bay
**Diinasor
**Buurhakabe tuulooyinka ay ka dagaan buur hakaba waxaa ka mida : qadiidle rooble sheekh lughabar IWM
*Gobolka Banadir
== Sidoo kale fiiri ==
- [[Beelaha Somalia]]
{{Navbox
| name = Beelaha Soomaalida
| title = [[Soomaali#Beelaha|Beelaha Soomaalida]]
| state = {{Jijeele |state=collapsed}}https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
| listclass = hlist
| group1 = [[Daarood]]
| list1 =
*[[Absame]]
**[[Ogaadeen (beel)|Ogaadeen]]
*[[Harti]]
**[[Dhulbahante]]
**[[Dishiishe]]
**[[Majeerteen]]
**[[Warsangali]]
*[[Lailkase]]
*[[Mareexaan]]
**[[Cawlyahan]]
| group2 = [[Dir]]
| list2 =
*[[Gadabuursi]]
**[[Habar Cafaan]]
**[[Makaahiil]]
**[[Beesha Maxamed Case|Maxamed Case]]
*[[Ciise (beel)|Ciise]]
*[[Isaaq]]
**[[Isaaq|Arab]]
**[[Habar Awal]]
**[[Habar Jeclo]]
**[[Isaaq|Garxajis]]
***Habr Yunis
***Ciidangalle
*[[Surre (beel)|Surre]]
**[[Surre (beel)|Cabdalla & Qubeys]]
*[[Biimaal]]
**[[Biimaal|Gaadsen]]
*[[Garre]]
**[[Garre|Quranyow]]
*[[Gurgura]]
*[[Dir (beel)|Gurre]]
*[[Dir (beel)|Garire]]
*[[Bursuuk]]
*[[Dir (beel)|Bajimal]]
| group3 = [[Hawiye]]
| list3 =
*[[Abgaal]]
*[[Habar Gidir]]
**[[Cayr (beel)|Cayr]]
*[[Jijeele]]
**[[Reer Faqay]]
*[[Hiraab]]
*[[Silcis]]
*[[Xawaadle]]
*[[Gaaljecel]]
*[[Degoodi]]
*[[Sheekhaal]]
*[[Baadicade]]
| group4 = [[Raxanweyn]]
| list4 =
*[[Raxanweyn|Digil]]
*[[Raxanweyn|Mirifle]]
| group5 = [[Samaale|Beelaha kale]]
| list5 =
*[[Garre]]
*[[Samaale|Ajuraan]]
| group6 = Laga tiro badan yahay
| list6 =
*[[Madhibaan]]
*[[Muuse (beel)|Muuse]]
*[[Reerow Xasan]]
*[[Yibir]]
}}<noinclude>
{{doc|content=
{{collapsible option}}
[[Category:Macluumaadka Soomaaliya]]
}}
== Tixraac ==
Waxaa lagu yaqanaa soo dhaweyn dad jecli wanaag nabad jecli beelweynta jijeele MA ahan dad Isla weyni u muujiya walaalaha la degen waa dad aqood diimeed ilaahay ugu maneystay masha allaah dhanka aqoonyahanada lama soo koobi karo maqaalkaan waxaa soo diyaariyey walaalkiin mohamed Abdi ama Google cade wixii aan ka TAGAY si aan u dhameystirno igala soo xariir whatsapp.com +27735848930
https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
https://www.somalinet.com/forums/viewtopic.php?t=342555https://www.xpats.io/uk-entry-requirements-non-eea-countries/
mipgd2fg2t6cgjjir6v6qes2cy90ro8
240193
240192
2022-08-20T11:14:43Z
Praxidicae
19923
Wuxuu dib u noqay badalkii oo sameeyay [[Special:Contributions/41.114.148.166|41.114.148.166]] ([[User talk:41.114.148.166|talk]]) kuna celiyay badalkii ka danbeeyay oo sameeyay [[User:192.145.174.234|192.145.174.234]]
wikitext
text/x-wiki
Jj
== Hordhac ==
Jijeele waa beel ka tirsan beelwaynta [[Hawiye]], Beeshu waxay degta oo ay deegan u leedahay Gobolada koonfur ee dalka [[Somalia]] gaar ahaan gobolada kala ah [[Hiran]] ,[[Bay]] ,[[Bakool]] iyo [[Shabeelada hoose]] iyo Banaadir.
Dagmooyinka Caanka ah ee beeshu dagto waxaa ka mid ah Baladweyn,farlibaax,Quracjoome,Ceelcade,Buqgoosaar, Ceelbarde, Buurhakaba, Diinsoor,ufuroow iyo xudur. sidoo kale Beeshu waxay dagtaa Gobolka Shabellada dhaxe sida Basra. Shabelaha Hoose sida Baladul-amiin, Baqdaad iyo Mubaarak ee dagamada afgooye hoos timaada.
Qaab-dhismeedka Beeshu waa sida:
Jijeele waa 4 lafood 1.Dudbiye 2.Xarmage 3.Maxme(curudka) 4.Kitshe.
Dudbiyuhu Waa 2 lafood:1.Maxmed iyo 2.Guudwaa..
Maxamadku waa Makaa'il Maxamed(Iidsuge iyo Dumaal) iyo Yacquub Maxamed iyo Kulmiye.
XARMAGE wuxuu u kala baxaa labo waana SABTI IYO SHALASHAME.Sabtigu waa(ree-wabar,Dharooye,faranjecle iyo looboge).
Beesha waxaa ka dhashay Wasiir xareed faarax oo ahaa wasiirka ka tirsan dowladiii Adan Cabdulle Cusmaan, xilal kala duwana kasoo qabtay xukuumadii kacaanka. prof Maxamuud maxamed Guure Aun oo siyaasi caan ah asigoo xilibaan ah ku dhintay Xamar 2015. Dr. cumar idris sheekh oo ahaa Amb. qadar u fadhiya somalia, IYO Dr ibrahim cali xuseen oo ah Gudoomiyaha hay’ad petrol ka Somaliyeed. Xildhibaan Yusuf Hussein Ahmed Gam'adiid oo noqday Gudoomiyaha gudiga khayraad Baarlamaanka iyo wasiiru dowlaha wasaarada Cadaalada ahna sidoo kale aasaasah iyo xoghayaha guud ee xisbiga Himilo qaran Party. Saneter Osman Ahmed ma’ow. Agaasimaha guud ee wasaarada Ganacsiga iyo warshadaha Somalia Abdiasis Ibrahin Adan.
Gudoomiye xigeenka 1aad ee parliamentka Hirshabelle mud Siraaji sheikh Isaq. Agaasimaha waaxda Abniga madaxdooyada Abdulahi Abdi warsame Gaani.
Jijeele waxay wada dhasheen beelaha Gugundhabe jidle, baadicade,
Jijeele waa qabiil lamid ah beelsha hawiye waana
Gugundhabe
****[[Jijeele]]
*****Dudbiye
******Makaail
*******Iidsuge
********Reer faqay
********Habarwadaag
********Cabdi suge
******Yaaquub
******Gudwaa
******Kulmiye
******Dumaal
*****Xaramage
******Reerwabar
******Dharooye
******Shalashame
******Faranjecle
*****Kidshe
******sacad
****** dacal
********Ciise
********Waadsuge
*****Maxamed jijeele
*****Cadow
*****Goblajoog
== [[Hawiye]] ==
Hawiye (Af-Carabi: بنو هوية) waa beel ka mida qabiilada Soomaalida, kuwaasi oo ku dhaqan deegaano ka tirsan wadanka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], iyo [[Kiinya]]. Sida lagu xusay taariikhda, beesha [[Hawiye]] waxay walaalo yihiin Beesha [[Dir]] iyagoo ku wada abtirsada odayga [[Irir Samaale]]. Hawiye ayaa kow ama laba kaga jira badnaanta tirada qabiilooyinka soomaalida, waxay degaan caasimada [[Muqdisho]].
== Deegaanada Beesha ==
*North Easthern
**Mandhera
**Habaslewayn
*DDSI
**Mustaxiil
**Qalafle
*Gobolka Hiiran
**Baladwayne
**Farlibaax
**Ceelcade
**Feerfeer
*Gobolka Bakool
**Quracjoome
**Ceel barde
*Gobolka Bay
**Diinasor
**Buurhakabe tuulooyinka ay ka dagaan buur hakaba waxaa ka mida : qadiidle rooble sheekh lughabar IWM
*Gobolka Banadir
== Sidoo kale fiiri ==
- [[Beelaha Somalia]]
{{Navbox
| name = Beelaha Soomaalida
| title = [[Soomaali#Beelaha|Beelaha Soomaalida]]
| state = {{Jijeele |state=collapsed}}https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
| listclass = hlist
| group1 = [[Daarood]]
| list1 =
*[[Absame]]
**[[Ogaadeen (beel)|Ogaadeen]]
*[[Harti]]
**[[Dhulbahante]]
**[[Dishiishe]]
**[[Majeerteen]]
**[[Warsangali]]
*[[Lailkase]]
*[[Mareexaan]]
**[[Cawlyahan]]
| group2 = [[Dir]]
| list2 =
*[[Gadabuursi]]
**[[Habar Cafaan]]
**[[Makaahiil]]
**[[Beesha Maxamed Case|Maxamed Case]]
*[[Ciise (beel)|Ciise]]
*[[Isaaq]]
**[[Isaaq|Arab]]
**[[Habar Awal]]
**[[Habar Jeclo]]
**[[Isaaq|Garxajis]]
***Habr Yunis
***Ciidangalle
*[[Surre (beel)|Surre]]
**[[Surre (beel)|Cabdalla & Qubeys]]
*[[Biimaal]]
**[[Biimaal|Gaadsen]]
*[[Garre]]
**[[Garre|Quranyow]]
*[[Gurgura]]
*[[Dir (beel)|Gurre]]
*[[Dir (beel)|Garire]]
*[[Bursuuk]]
*[[Dir (beel)|Bajimal]]
| group3 = [[Hawiye]]
| list3 =
*[[Abgaal]]
*[[Habar Gidir]]
**[[Cayr (beel)|Cayr]]
*[[Jijeele]]
**[[Reer Faqay]]
*[[Hiraab]]
*[[Silcis]]
*[[Xawaadle]]
*[[Gaaljecel]]
*[[Degoodi]]
*[[Sheekhaal]]
*[[Baadicade]]
| group4 = [[Raxanweyn]]
| list4 =
*[[Raxanweyn|Digil]]
*[[Raxanweyn|Mirifle]]
| group5 = [[Samaale|Beelaha kale]]
| list5 =
*[[Garre]]
*[[Samaale|Ajuraan]]
| group6 = Laga tiro badan yahay
| list6 =
*[[Madhibaan]]
*[[Muuse (beel)|Muuse]]
*[[Reerow Xasan]]
*[[Yibir]]
}}<noinclude>
{{doc|content=
{{collapsible option}}
[[Category:Macluumaadka Soomaaliya]]
}}
== Tixraac ==
Waxaa lagu yaqanaa soo dhaweyn dad jecli wanaag nabad jecli beelweynta jijeele MA ahan dad Isla weyni u muujiya walaalaha la degen waa dad aqood diimeed ilaahay ugu maneystay masha allaah dhanka aqoonyahanada lama soo koobi karo maqaalkaan waxaa soo diyaariyey walaalkiin mohamed Abdi ama Google cade wixii aan ka TAGAY si aan u dhameystirno igala soo xariir whatsapp.com +27735848930
https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
https://www.somalinet.com/forums/viewtopic.php?t=342555https://www.xpats.io/uk-entry-requirements-non-eea-countries/
tkjajlahopm5m2xgfyqp9ustpuhkmv0
240194
240193
2022-08-20T11:14:52Z
Praxidicae
19923
Wuxuu dib u noqay badalkii oo sameeyay [[Special:Contributions/Praxidicae|Praxidicae]] ([[User talk:Praxidicae|talk]]) kuna celiyay badalkii ka danbeeyay oo sameeyay [[User:41.114.148.166|41.114.148.166]]
wikitext
text/x-wiki
Jijeele
== Hordhac ==
Jijeele waa beel ka tirsan beelwaynta [[Hawiye]], Beeshu waxay degta oo ay deegan u leedahay Gobolada koonfur ee dalka [[Somalia]] gaar ahaan gobolada kala ah [[Hiran]] ,[[Bay]] ,[[Bakool]] iyo [[Shabeelada hoose]] iyo Banaadir.
Dagmooyinka Caanka ah ee beeshu dagto waxaa ka mid ah Baladweyn,farlibaax,Quracjoome,Ceelcade,Buqgoosaar, Ceelbarde, Buurhakaba, Diinsoor,ufuroow iyo xudur. sidoo kale Beeshu waxay dagtaa Gobolka Shabellada dhaxe sida Basra. Shabelaha Hoose sida Baladul-amiin, Baqdaad iyo Mubaarak ee dagamada afgooye hoos timaada.
Qaab-dhismeedka Beeshu waa sida:
Jijeele waa 4 lafood 1.Dudbiye 2.Xarmage 3.Maxme(curudka) 4.Kitshe.
Dudbiyuhu Waa 2 lafood:1.Maxmed iyo 2.Guudwaa..
Maxamadku waa Makaa'il Maxamed(Iidsuge iyo Dumaal) iyo Yacquub Maxamed iyo Kulmiye.
XARMAGE wuxuu u kala baxaa labo waana SABTI IYO SHALASHAME.Sabtigu waa(ree-wabar,Dharooye,faranjecle iyo looboge).
Beesha waxaa ka dhashay Wasiir xareed faarax oo ahaa wasiirka ka tirsan dowladiii Adan Cabdulle Cusmaan, xilal kala duwana kasoo qabtay xukuumadii kacaanka. prof Maxamuud maxamed Guure Aun oo siyaasi caan ah asigoo xilibaan ah ku dhintay Xamar 2015. Dr. cumar idris sheekh oo ahaa Amb. qadar u fadhiya somalia, IYO Dr ibrahim cali xuseen oo ah Gudoomiyaha hay’ad petrol ka Somaliyeed. Xildhibaan Yusuf Hussein Ahmed Gam'adiid oo noqday Gudoomiyaha gudiga khayraad Baarlamaanka iyo wasiiru dowlaha wasaarada Cadaalada ahna sidoo kale aasaasah iyo xoghayaha guud ee xisbiga Himilo qaran Party. Saneter Osman Ahmed ma’ow. Agaasimaha guud ee wasaarada Ganacsiga iyo warshadaha Somalia Abdiasis Ibrahin Adan.
Gudoomiye xigeenka 1aad ee parliamentka Hirshabelle mud Siraaji sheikh Isaq. Agaasimaha waaxda Abniga madaxdooyada Abdulahi Abdi warsame Gaani.
Jijeele waxay wada dhasheen beelaha Gugundhabe jidle, baadicade,
Jijeele waa qabiil lamid ah beelsha hawiye waana
Gugundhabe
****[[Jijeele]]
*****Dudbiye
******Makaail
*******Iidsuge
********Reer faqay
********Habarwadaag
********Cabdi suge
******Yaaquub
******Gudwaa
******Kulmiye
******Dumaal
*****Xaramage
******Reerwabar
******Dharooye
******Shalashame
******Faranjecle
*****Kidshe
******sacad
****** dacal
********Ciise
********Waadsuge
*****Maxamed jijeele
*****Cadow
*****Goblajoog
== [[Hawiye]] ==
Hawiye (Af-Carabi: بنو هوية) waa beel ka mida qabiilada Soomaalida, kuwaasi oo ku dhaqan deegaano ka tirsan wadanka [[Soomaaliya]], [[Itoobiya]], iyo [[Kiinya]]. Sida lagu xusay taariikhda, beesha [[Hawiye]] waxay walaalo yihiin Beesha [[Dir]] iyagoo ku wada abtirsada odayga [[Irir Samaale]]. Hawiye ayaa kow ama laba kaga jira badnaanta tirada qabiilooyinka soomaalida, waxay degaan caasimada [[Muqdisho]].
== Deegaanada Beesha ==
*North Easthern
**Mandhera
**Habaslewayn
*DDSI
**Mustaxiil
**Qalafle
*Gobolka Hiiran
**Baladwayne
**Farlibaax
**Ceelcade
**Feerfeer
*Gobolka Bakool
**Quracjoome
**Ceel barde
*Gobolka Bay
**Diinasor
**Buurhakabe tuulooyinka ay ka dagaan buur hakaba waxaa ka mida : qadiidle rooble sheekh lughabar IWM
*Gobolka Banadir
== Sidoo kale fiiri ==
- [[Beelaha Somalia]]
{{Navbox
| name = Beelaha Soomaalida
| title = [[Soomaali#Beelaha|Beelaha Soomaalida]]
| state = {{Jijeele |state=collapsed}}https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
| listclass = hlist
| group1 = [[Daarood]]
| list1 =
*[[Absame]]
**[[Ogaadeen (beel)|Ogaadeen]]
*[[Harti]]
**[[Dhulbahante]]
**[[Dishiishe]]
**[[Majeerteen]]
**[[Warsangali]]
*[[Lailkase]]
*[[Mareexaan]]
**[[Cawlyahan]]
| group2 = [[Dir]]
| list2 =
*[[Gadabuursi]]
**[[Habar Cafaan]]
**[[Makaahiil]]
**[[Beesha Maxamed Case|Maxamed Case]]
*[[Ciise (beel)|Ciise]]
*[[Isaaq]]
**[[Isaaq|Arab]]
**[[Habar Awal]]
**[[Habar Jeclo]]
**[[Isaaq|Garxajis]]
***Habr Yunis
***Ciidangalle
*[[Surre (beel)|Surre]]
**[[Surre (beel)|Cabdalla & Qubeys]]
*[[Biimaal]]
**[[Biimaal|Gaadsen]]
*[[Garre]]
**[[Garre|Quranyow]]
*[[Gurgura]]
*[[Dir (beel)|Gurre]]
*[[Dir (beel)|Garire]]
*[[Bursuuk]]
*[[Dir (beel)|Bajimal]]
| group3 = [[Hawiye]]
| list3 =
*[[Abgaal]]
*[[Habar Gidir]]
**[[Cayr (beel)|Cayr]]
*[[Jijeele]]
**[[Reer Faqay]]
*[[Hiraab]]
*[[Silcis]]
*[[Xawaadle]]
*[[Gaaljecel]]
*[[Degoodi]]
*[[Sheekhaal]]
*[[Baadicade]]
| group4 = [[Raxanweyn]]
| list4 =
*[[Raxanweyn|Digil]]
*[[Raxanweyn|Mirifle]]
| group5 = [[Samaale|Beelaha kale]]
| list5 =
*[[Garre]]
*[[Samaale|Ajuraan]]
| group6 = Laga tiro badan yahay
| list6 =
*[[Madhibaan]]
*[[Muuse (beel)|Muuse]]
*[[Reerow Xasan]]
*[[Yibir]]
}}<noinclude>
{{doc|content=
{{collapsible option}}
[[Category:Macluumaadka Soomaaliya]]
}}
== Tixraac ==
Waxaa lagu yaqanaa soo dhaweyn dad jecli wanaag nabad jecli beelweynta jijeele MA ahan dad Isla weyni u muujiya walaalaha la degen waa dad aqood diimeed ilaahay ugu maneystay masha allaah dhanka aqoonyahanada lama soo koobi karo maqaalkaan waxaa soo diyaariyey walaalkiin mohamed Abdi ama Google cade wixii aan ka TAGAY si aan u dhameystirno igala soo xariir whatsapp.com +27735848930
https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ
https://www.somalinet.com/forums/viewtopic.php?t=342555https://www.xpats.io/uk-entry-requirements-non-eea-countries/
mipgd2fg2t6cgjjir6v6qes2cy90ro8
Meles Zenawi
0
2632
240191
130081
2022-08-20T09:37:17Z
192.145.173.202
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox" align="right" style="font-size: 95%; text-align: left;"
|-
|-
{{#if: |
{{!}} colspan="2" style="font-size: smaller; text-align: center;" {{!}} [[File:|200px]]<br />{{{caption|}}}}}
| colspan="2" style="font-size: larger; text-align: center;" | '''Melez Zenawi'''<br />
[[File:Meles Zenawi.jpg|250px]]
|-
! colspan="2" style="background-color: #c1cdc1; text-align: center;" | Ra'iisul Wasaaraha [[Itoobiya]]
|-
! colspan="2" style="text-align: center;" | Xafiiska intuu joogay
|-
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | 23 [[Agoosto]], [[1995]] ilaa 20 [[agoosto]], 2012
|-
! Xil kalawareeg:
| [[Tamirat Layne]].
<!--|-
! Xil ku wareejin
| [[]].-->
|-
! Dhashay:
| 8 [[Maajo]] [[1955]]
|-dhintay 20-8-1012
! Ku dhashay:
|[[Tigray]], [[Itoobiya]]
<!--|-
! Dhintay:
| [[]] [[]]-->
<!--|-
! Kudhintay:
| [[]], [[]]-->
|-
! Diintiisa:
| [[Kiristaan]]
|-
! Dhalasho:
| '''{{{3|[[File:Flag_of_Ethiopia.svg|25px]]}}}''' [[Itoobiya]]an
|-
|}
'''Melez Zenawi''' Ra'iisul Wasaaraha Dalka [[Itoobiya]] waxaa uu ka soo jeedaa Qowmiyada Tigreega oo lagu tiriyo inuu ka mid yahay qowmiyáadka ugu tirada yar dalkaasi Ethiopia waxaa uu dhashay Zenawi 8 [[Maajo]] Sanadkii [[1955]] xorayadii [[Soomaaliya]] 5 sano ka hor, waxaa uu ku dhashay gobolka waqooyiga ee dhul ahaan uu ka soo jeedo ee Tigreega magaalada Cadwa, waxaa dhalay Melez Zenawi haweenay u dhaltay dalka Ereitea ee dariska la ah gobolka Tigreega, waxay qaraabo yihiin Madax waynaha Dalka Ereitea Asias Afwerke ee uu dalkiisa ku weeraray marar badan.
Waxaa uu soo dhigtay Dugsiga sare ee magaalada [[Adis Ababa]], 1970-nadii iyadoo dadkii la dhigan jiray xilgaasi ay ku tilmaamaan inuu ahaa nin aan sidaa u maskax fiicnayn ama damiin ahaa xilgii wax barashadiisa, sanadkii [[1972]] ayaa waxaa uu ku biiray Zenawi kulyada caafimaadka ee Adis Ababa balse in yar ka dib waa uu ka tagay, waxaana uu tagay oo kale ,Jaamacada Haile Selassie University sanakii [[1974]],laakiin kuma nagaadin sida caadada u ahayd Zenawi ee waa uu ka tagay jaamacadiina.
Waxaa uu bilaabay 1974 Siyaasadda isagoo ku biiray Jabhahaddii Qabyaalada ku dhisnayd ee ay lahaayeen qabiilkiisa isgoo Siyaasadda ka bilaabay Cunsuryada qabiilka waxaana uu xubin ka noqday (Tigrayan Peoles' Liberation Fron( TPLF) Jabhada Xoranta Qabiilka Tigreega.
Jabhadaasi Qabyaalada ku dhisnayd ee (TPLF)ayaa waxaa loo sameeyay in talada Dalkaasi la waydaariyo [[Mengistu Xalaymariyan]], [[1979]] Melez Zenawi ayaa waxaa laga dhigay gudoomiyaha (TPLF). [[1983]] ayaa sidoo kale waxaa uu noqday Zenawi Gudoomiyaha Jabhada kacdoonka Shacabka Ethiopia( Ethiopian People's Revolutionary Democratic EPRDF).
1980-dii ayaa Melez Zenawi waxaa uu ku sugnaa dalka soomaaliga gaar ahaan magalada Caasimada u ah ee [[Muqdisho]] halkaasi oo uu ka kobcin jiray siyaasadii ku dhisnayd Khiyaanada,isagoo ku soo jeestay dalkii siyaaada lagu baray iyo jabhadnimada taas oo ay ku tilaameen qoraayaasha soomaaliyeed in ay la mid ahayd soomaaliya xiligii Melez Zenawi dalkeeda ku haysay,nin gurigiisa cuno ku siin jiray xayawaan dadqaad ah markii uu helay awood iyo xoog ka dib ku soo jeestay bulshaddii iyo dawladii ka taageeri jirtay gaarista jagada iyo xilka uu afgabinga qabyaalada ku salaysan ku qabsaday, sanadkii [[1991]] iydoo uu gacan wayn ka helay dawlado reer galbeed ah sida [[Maraynkanka]] iyo kuwa kale.
Waxaa lagu tilmaamaa in xukunkiisu yahay mid ah Dektaariyad Qabyaalad ku dhisan, waxaana laga dareemi karaa gobolada ay dagan yihiin soomaalida Ethiopianka ku dhex jira iyo Oromada iyo dadka kale ee islaamka ah sida Canfarta,waxaana gobolada dadkaasi ka dhaca xasuuq ay gaystaan taliska Melez Zenawi ee qabyaalada ku salaysan,maadaama uu ka dhashay qabiil yar oo laakiin isleh inta goori goor tahay ka faa'iidaysta xukunka mar ayaa lagaa qaadi doonaaye, waxaana ay ku wada dhagan yihiin Qaacidada uu horay u bixiyay Xayle Salaase oo ah (Gabi ahaan Wada Xukun) dhamaan wada maamul taasi oo ay ka muuqato iminkaba Siyaasadda Melez ee uu ku doonayo iska daa Soomaali Galbeed inoo xukumo Soomaaliya oo dhan.
== Qabiilka Tigreega iyo Deegaankiisa ==
Gobolka Tigeegu waxaa weeye gobolka labaad ee ugu yar dalka Ethiopia waxaana uu ku yaalaa gobolkoodu dhanka waqooyi ee dalka itoobiya waxaana dhanka waqooyi waxaa ka xiga dalka erteria, dhanka galbeed waxaa ka xiga dalka Sudan dhanka bariga waxaa ka xiga deegaanka Canfarta koonfurta waa Axmaarada,
Tirada Qabiilkaasi waxaa lagu sheegaa in ay tahay 4 millyon oo kaliya waxayna isugu jiraan Masiixiyiin Xag jir ah (Orthodex) kuwaasi oo qabiilka u badan oo uu ka mid yahayba Raisuul wasaaraha waxayna intooda badan ku xiran yihiin '(Ethiopian Orthodox Tewahedo Church') 65%. waa Orthodex.
Dhanka kale Musliinta ma ka barna qabiilkaasi maadaama dadka markii la abuurayay EEBE u kala abuuray dad wanaagsan iyo kuwa lid ku ah islaamku ma yara waana mahad eebe inoo yahay mid sii kobcayo waxayna gaaraysaa 35% Muslimiin Alahu suna ah.Wuxuu laayay dad kabadan 200,000 kun qof oo kamidhiyiin somaali iyo oromo.
== Gobolka Soomaalida ee Ethiopianku Xukumaan ==
Gobolka Soomaalida ee Ethiopa waxaa oo ka mid ahaa maamulka Federalka Ethiopia mudu 10sano ku siman ilaa wakhtigii Melez Zenawi xukunkaasi soo rogay, gobolkaasi mudada 10ka sano ah ee uu ka mid yahay Maamulka Federaalka ayaa waxaa soo maray 7 madax wayne mudu ka 10 sano ah taas ayaa waxay cadaynaysaa in laga hortagaagan yahay shacabka iyo madaxdoda soomaalida ah in ay horumar gaaraan mudada Madaxwaynayaashu xilka hayaan waa 1.5 (hal sano iyo Bar) taas oo aan lagu dhamaystiri karin hawlaha Siyaasadda iyo maamulka hormarinta deegaanada tabaalaysan.
== Masar iyo Itoobiya ==
Sidii Dawladihii hore ee Itooiya, Meles wuxuu doonayaa inuu qayb libaax ka helo Webiga Nile,isagoo doorbidaya inuu soo afjaro ku tiirsanaanta Itoobiya ee Gargaara dalalka Dibeda siiyaan,,waxaana Itoobiya ku nool Maaliyiin Qofo oo faqri ah, mana awoodo inay isticmaasho Webiga Nile, iyadoo 85% Biyaha Nile maraan Itoobiya.
Inkastoo,heshiis dhexmaray Masar iyo Ingriiska sanadkii [[1929]]kii xiligaan weli lagu dhaqo,kaasoo ka mamnuucaya Itoobiya inay isticmaasho biyaha Nile,hadana Melez wuxuu isku dayayaa inuu xal ku dhameeyo muranka ku salaysan Nile,waxayna Masar rumaysan tahay in haddii wax laga isticmaalo Webiga Nile dadkeeda soo wajahi doonto faqri xun iyo Gaajo waayo waxay ku tiirsan yihiin Biyaha Nile.
=== Eretiya iyo itoobiya ===
Melez Senawi waxa uu maamulkiisa aaminsanaa inay Itoobiya ka mid tahay,islamarkaasna ku jirto dalka [[Eritereeya]], taasoo ay qabeen Ragii ka horreeyey ee Haile Selassie iyo Mengistu Haile Mariam,,waxayna xornimada Asmara ku timid Jabhaddii xorreynta ee Eriteeriya,taasoo si toos ah calankeeda u la soo laabatay sanadkii 1991,wuxuuna [[Isaias Afewerki]] noqday Madaweynaha [[Eriteeriya]], isagoo markaas ahaa Madaxweynaha ugu dhalinta yar ee Qarumaha Afrika May 24, [[1993]], [[Isaias Afewerki]]. waxaana dhex maray labada dhinac sanadkii [[1998]] dagaalkii ugu darnaa e dhex mara labada dhinac iyadoo ay ilaa iminka is hor fadhiyaan.
wuxuu rabaa inuu qaato somalia. Zenawi waa kaafir dad kisa ufiicneen. Sidaa ha fahmo.
----
Qoraa soomaaliyeed ayaa waxaa uu yiri '''Melez Zenawi''' waa Ninka ay soomaalida 90% ay ugu Neceb tahay [[Africa]], Mid kale ayaa waxaa uu yiri Melez Zenawi soomaalidu waxay ay u necebtahay siyaasadiisa Qalafsan ee uu kula dhaqmo soomaalida iyo Muslimiinta,Qoraa kela ayaa qoraal ciwaan waxaa uu uga dhigay Zenawi oo kaliya afrika oo dhan maxaa ay soomaalidu u necebtahay?
Qormadaani waxaaanu ku soo qaadanayaa Melez Zenawi Taariikh Nololeedkiisa iyo Tan Maamulkiisa oo kooban.
Qormadaan waxaa qoray Maxamed Cabdi Maxamed Bootaan]Botaan1@hotmail.com
[[Category:Itoobiya|Zenawi, Meles]]
91uxelbikbinvnc2e5t3ai9sv9nr8rf
Indunisiya
0
3865
240177
240106
2022-08-20T02:20:35Z
65.95.43.239
wikitext
text/x-wiki
{{bad template}}
{{Infobox country
|conventional_long_name = Jamhuuriyada Indunisiya
|native_name = ''Republik Indonesia''
|common_name = Indonesia
|image_flag = Flag of Indonesia.svg
|image_coat = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg
|symbol_type = National emblem
|image_map = Indonesia (orthographic projection).svg
|map_caption = <!--{{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Indonesia ASEAN.svg}}-->
|national_motto =
|national_anthem =
|official_languages = [[Af-Indunisi]]
|demonym =
|capital = [[Jakarta]]
|latd=6 |latm=10.5 |latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longEW=E
|largest_city = capital
|government_type =
|leader_title1 =
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|legislature =
|upper_house =
|lower_house =
|area_rank = 15th
|area_magnitude = 1 E+12
|area_km2 = 1,904,569 <!--http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf-->
|area_sq_mi = 735,358 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|area_label = [[Land area|Land]]
|area_label2 = [[Water area|Water (%)]]
|area_data2 = 4.85
|percent_water =
|population_census = 268,624,363<ref name="imf2"/>
|population_census_year = 2020
|population_census_rank = 4th
|population_density_km2 = auto
|population_density_sq_mi = 322.87
|population_density_rank = 84th
|GDP_PPP_year = 2013
|GDP_PPP = $1.285 trillion<ref name = "imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=2&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Indonesia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref>
|GDP_PPP_rank = 15th
|GDP_PPP_per_capita = $5,182<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = 124th
|GDP_nominal_year = 2022
|GDP_nominal = $1.267.468 Trillion<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_rank = 16th
|GDP_nominal_per_capita = $3,499<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = 115th
|Gini_year = 2022
|Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
|Gini = 35.6 <!--number only-->
|Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI_year = 2019
|HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.707 <!--number only-->
|HDI_ref = <ref name="UNDP">{{cite web |title=Indonesia Country Profile: Human Development Indicators |accessdate=27 April 2013 |year=2012 |url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=5 November 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105044427/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IDN.html |dead-url=yes }}</ref>
|HDI_rank = 113st
|sovereignty_type =
|sovereignty_note =
|established_event2 =
|established_date2 =
|established_event3 =
|established_date3 =
|currency = [[Indonesian rupiah|Rupiah]] (Rp)
|currency_code = IDR
|time_zone = various
|utc_offset = +7 to +9
|time_zone_DST = |utc_offset_DST =
|drives_on = left <!--Note that this refers to the side of the road used, not the seating of the driver-->
|calling_code = [[+62]]
|cctld = [[.id]]
|website = [http://www.indonesia.go.id/en.html indonesia.go.id]
}}
'''Jamhuuriyada Indunisiya''' ([[Af-Indunisi|Indunisi]]: ''Indonesia'', [[Af-Ingiriisi|Ingiriisi]]: ''Republic of Indonesia'') waa dawlad kutaala Koonfur Bariga Aasiya'''[[Aasiya|,]]''' waana Dawladda ugu weyn dalalka [[Islaam|Islaamka]] marka la eego xaga dadka ama tirada dadka, laakiin dastuurka Indunisiya.
Ma lagu qorin ama lagu darin Dastuurka Indunisiya in diinta [[Islaam|Islaamka]] ay tahay Diinta Dalka waxayna macneheedu tahay ''Dalku'' waa Cilmaani sida dalalka Cilmaaniga ah ee "Afartanka Afar" dalal ee [[Yurub]]<REF>https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-europe/</REF> iyo labada Qaaradood [[Ameerika]] da "soddon iyo shan" dalal ah.
== Taariikhda ==
{{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}}
=== Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka hor ===
Indonesia waxay leedahay taariikh qoran ilaa qarnigii 7aad iyo aad u dheer [[taariikhda afka]]. Kahor inta uusan gumeysigii Nederland imaanin 1596, inta badan waxa hadda Indonesia loo yaqaan waxay ahaayeen boqortooyooyin badan oo kala duwan. Inta badan waa ay is dagaalayeen.
Indoniisiya waxa [[gumaystay]] [[Netherlands]] qarnigii 17aad waxaana loo beddelay [[Holand East Indies]]. Muddadaas, Nederlaanku waxa ay qabsadeen kumanaan [[Dadka Malagasy]] ah [[Madagascar]] waxayna ku qasbeen inay ka shaqeeyaan [[basbaaska]] [[ Dhirta | Dhirta ]] ee dhulalkooda iyagoo ah[[Adoonsi | addoomo]].<ref>{{cite speech|title=Xusuustii Madagascar| first=Wendy | last=Wilson-Fall|dhacdo=[[Howard University|HU]] Taxanaha Palaver|goob=[[Washington, D.C.]]|url= https://www.youtube.com/watch?v=B-Pg_qGpuws}}</ref> Nederlaanku waxay ula dhaqmeen jasiiradaha sida hantidooda ilaa [[Dagaalkii Labaad ee Adduunka]].
Intii lagu guda jiray [[Dagaalkii IIaad ee Adduunka]], [[Jabaan]] ayaa ka saaray Holland oo la wareegay gacan ku haynta Indonesia. Ka dib markii Japan ay isu dhiibtay dagaalka, Indonesia waxay sheegatay [[madaxbanaanideeda]] 17-kii Ogosto 1945. Baaqa waxaa akhriyay [[Sukarno]] Jakarta. Sukarno ka dib wuxuu noqday Madaxweynihii ugu horreeyay ee Indonesia.
[[File:LocationIndonesia.svg|250px|thumb|Indonesia]]
Ciidamada Ingiriiska ayaa u soo galay dalka Indonesia si ay u soo celiyaan nabadda iyo in ay badbaadiyaan dadka reer Yurub ee maxaabiista u ahaa Jabbaan. Ciidamada Ingiriiska waxa ay sidoo kale haysteen shaqada ay u rareen 300,000 oo askari oo Japan ah. Jamhuuriyadii Indoniisiya waxay la dagaalameen ciidamadii Ingiriiska, sababtoo ah waxaa la filayey in Ingiriisku uu Indonesia ku celiyo Holland. Xisbiga Jamhuuriga Indonesia ayaa dilay qaar badan oo ka mid ah maxaabiista Japan, ka hor inta aan dalkooda loo dirin. Waxay kaloo bilaabeen inay dilaan dadka ka soo jeeda [[kooxaha laga tirada badan yahay]] kuwaas oo laga yaabo inay ka soo horjeedaan Jamhuuriyadda cusub. Dad badan oo Yurub iyo Indonesia u dhashay ayaa la dilay. Ganacsato badan oo Shiinees ah iyo kooxo kale oo laga tiro badan yahay ayaa la dilay ama laga dhigay guri la'aan. Java waxaa joogay kumanaan guri la'aan ah.
Sannadkii 1946-kii, Nederlaanku wuu soo noqday. Markii Ingiriisku baxay 1947, waxa Indonesia joogay 55,000 oo askari oo Nederlaan ah. Ficilka Nederlandka waxaa loo yaqaan "Alaabada Hawl-galka" ama "Falalka Politionele". Indoniisiya Republicans-ka waxay la dagaallameen Holland ilaa 1949. Laakiin Jamhuuriga Indonesia ayaa ahaa kuwo si xun u abaabulan oo inta badan dhexdooda dagaallama. Markii Nederlaanku ay ku qasbeen askartii Jamhuuriga meelo kala duwan, waxay u guureen ciidamo badan ilaa laga helayo 100,000 oo askari oo Nederland ah. Holland ayaa diiday inay adeecaan [[Qaramada Midoobay]] oo sheegay inay joojiyaan dagaalka Indonesia. Mareykanka ayaa soo qaban qaabiyay shirar dhex maray madaxda Holland iyo Indonesia. Holland ayaa ugu dambeyntii ogolaatay in ay aqoonsato madaxbanaanida Indonesia bishii November 1949-kii.
Dagaaladii iyo ururkii xumaa awgeed, waxa ay qaadatay wakhti dheer in dalku nabad noqdo, [[dhaqaalaha]] uu hagaago. Askar badan oo Indonesian ah ayaa dhintay, inta u dhaxaysa 45,000 iyo 100,000. Sidoo kale, waxaa dhintay tiro aad u badan oo [[ciidan|shacab]] ah, Indooniisiya, reer Yurub iyo Shiinaha; laga yaabee ilaa 200,000.
==Dadka iyo dhaqanka==
Indunisiya waxaa ku nool dad ka kala socda kooxo dhaqameedyo kala duwan, waxayna leeyihiin in ka badan 700 oo qoomiyadood. Waxaa saameeya [[Hindida]], [[Shiineeska]], [[Carabta]], [[Malayga]] iyo [[Yurubiyaanka]]. Gorgorka Jawa-ga waa shimbirka qaranka.
==Xubin==
* [[ADB]] *
* [[AIIB]] * *
* [[OECD]] * *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Waddamaha Le Degan Indonesia==
* {{Flag|Indonesia}} 268,624,363+;+;+
* {{Flag|Japan}} 124,000+
* {{Flag|Bangladesh}} 2,200+;[<ref>https://id.wikipedia.org/wiki/Bangsa_Arab</ref>].
* {{Flag|Arab League}} 4.949.000+;<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>.
* {{Flag|Pakistan}} 2,300+* {{Flag|Malaysia}} 12,000+
*'''🇪🇺 Europeans''': 193,000+;+;+;+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|Great Britain}} 4,300+ `[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 25,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>].
* {{Flag|China}} PR; China 190,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
* {{Flag|Vietnam}} 1400+
[[File:MPRDPRDPDBuilding.jpg|thumb|right|195px|Guriga Baarlamaanka Indunisiya, Jakarta.]]
Wadankani waxa uu ka koobanyahay 34 gobol. waxa ayna u kala baxaan sidan.
* [[Jakarta]]
* [[Banten]]
*[[Bengkulu]]
* [[Jawa Barat]]
* [[Jawa tengah]]
* [[Kalimantan Selatan]]
* [[Kalimantan Timur]]
* [[Kalimantan tengah]]
* [[Kalimantan Barat]]
* [[Sulawesi Utara]]
* [[Sulawesi Tengah]]
* [[Sulawesi Barat]]
* [[Sulawesi Tenggara]]
* [[Sulawesi Selatan]]
* [[Nusa Tenggara Timur]]
* [[Nusa Tenggara Barat]]
* [[Sumatera Utara]]
* [[Jambi]]
* [[Gorontalo]]
* [[Lampung]]
* [[Maluku]]
* [[Maluku Utara]]
* [[Papua Barat]]
* [[Papua]]
== Maamul hoosaadyo ==
{{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}}
Waxa jirta indunisiya gobolo haysta maamul hoosaad oo aan lamid ahayn gobalada kale kuwana waxaa kamida. [[Aceh]] & [[Yogyakarta]] matalan goboladaas haysta ismaamul hoosaadka waxa ay xaq u leeyihiin in wixii ku saabsan qaanuunka lagu dhameeyo gudaha gobolka iyada oo aan caasimada waxba looga bahan. Indonisiya waa dal wayn waxa uu ka koobanyahay in ku dhaw 2000 oo jasiiradood
sanadii [[2002]] waxa dalka ka goay gobolka la odhan jiray [[taymuurta bari.]] oo hadeer dawld
ah.
==Madaxdii Indunisiya==
{{selfref|Qaybtani ma laha tixraacyo iyo tafatir xun}}
Indunisiya kadib markii ay madax banaanida qaadatay waxa xukumay oo talada wadanka qabtay ahaana madaxwaynihii ugu horeeyay. Axmad Sokarno. waxa [[Axmad Sookaarno]] ku xigay oo wadanka waxnbadan xukumay. [[Cali Soharto]]. oo xukumay indoniisa mudo ku dhaw afartan sano ilaa xukunka laga tuuray sanadii 1998. Kadib waxaa talada qabtay masaxwayne. Cabdi raxmaan waxiid. Waxaa kale oo iyana madaxwayne kanoqatay wadankaas gabadh uu dhalay madaxwaynihii ugu horeeyay ee wadankaas
oo magaceedu yahay ([[Miigawaati Sokarnio Buturi]]). Hada waxaa madaxwayne ka ah wiiwido banban yoodayoono.
==Albumka==
{{selfref|''Naga caawi turjumaada boggan.''}}
</br>
<gallery widths="120" heights="120px" perrow="auto" style="border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;">
File:Museum Nasional Indonesia.jpg|National Museum of Indonesia in [[Central Jakarta]]
File:Monumen nasional jakarta.jpg|[[National Monument (Indonesia)|The National Monument]]
File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|[[Wisma 46]], Indonesia's tallest office building, in the middle of Jakarta skyscraper.
File:Central Jakarta.JPG|Jalan Thamrin, the main avenue in Central Jakarta
File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]]
File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting more than 80,000 spectators
File:Indonesia 2002 CIA map.png|Map of Indonesia
File:Indonesia provinces english.png|Provinces of Indonesia
File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city
Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city
File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea)
File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative
Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser "Anoa" shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008
|Indonesian Naval vessels
Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s
Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942.
|[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car
|[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police
File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in Indonesia, #CC201-05
File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C "Full-Width Cabin" in Indonesia, #CC203-22
File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06
</gallery>
==Sido kale fiiri==
*[[Indunisiya visa Dalalka]]
== Tixraacyada ==
* https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-latin-america/
* [https://www.jw.org/en/library/books/2016-yearbook/indonesia/overview/ An Overview of Indonesia]
* https://www.worldometers.info/geography/how-many-countries-in-northern-america/
{{commonscat|Indonesia|Indunisiya}}
<references/>
{{Dalalka Aasiya}}
[[Category:Aasiya]]
aiun4ms4gqj73lt3iex1tanqz3nqujd
Iiraan
0
4736
240186
239987
2022-08-20T03:18:18Z
Mwasoge
29030
/* Waddnmaha Le Degaan Iiraan */
wikitext
text/x-wiki
{{{}}}{{Coord|32|N|53|E|dim:1000km_type:country_region:IR|format=dms|display=title}}
{{Dalalka
|native_name = Jamhuuriyadda Islaamiga Iiraan<br />''جمهوری اسلامی ایران
''
|conventional_long_name = Jomhuri-ye Islāmi-ye Irān
|common_name = Iswiidhan
|qaaradda = [[Yurub]]
|sawir_calan = Flag_of_Iran.svg
|sawir_qaran = Coat_of_arms_of_Iran.svg
|image_map =
|astaan_calan = [[Sorūd-e Mellī-e Īrān]]
|image_map = Iran in its region.svg
|caasimadda = [[Tahraan]]
|luuqadaha = [[Af-Faarsi]]
|caasimada = [[Tahraan]]
|Dawladda = Iiraan
|darajo_hogaamiye1 = [[Hogaamiyaasha Islaamiga Iiran]]
|Madaxweyne]]
|darajo_hogaamiye2 = [[Madaxweyne]]
|magac_hogaamiye1 = Cali khomanay
|magac_hogaamiye2 = Hassan Rohani
|sovereignty_type =
|sovereignty_note =
|established_event1 =
|established_date1 =
|area = 1,648,195 km2
|areami² = 636,372
|biyo = 0,7
|population_estimate = 74,196,000<sup>2</sup> GDP: $ 177 Billion Dollar
|population_estimate_year = 2009
|lacagta = Riyaal (IRR)
|wakhti = (UTC+3:30)
|furaha_debedda = 98
|footnote1 =
}}
[[W:tr:iran]]
[[W:ar:إيران]]
'''Iiraan''' ([[Af-Faarsi]]: ایران ama lagu dhawaaqo, '''jamhuuriyadda Islaamiga Iiraan''',([[Af-Faarsi]]: جمهوری اسلامی ایران) waa wadan ween oo ku yaalo qaarada [[Aasiya]] ama bartamaha [[Yuruaasiya]]. Wadanka Iiraan wuxuu xuduud la leeyahay wadamada '''[[Bakistaan]]''', [[Afgaanistan]], [[Turkmenistan]], [[Aserbiijaan]],[[Armania]],'''[[Turki]]''' iyo ''[[Ciraaq]]'' iyo ([[Kurdistan]]). Iiraan waxee xeebo ku leedahay, [[Bada Qazwiin/Caspian|Bada Qazwiin]] oo ka xigta [[Woqooyi]]ga iyo [[Gacanka faarsiga]] iyo [[Gacanka Cumaan]] oo ka xigta [[Koonfur]].
== Taariikh ==
Iiraan waxee leedahay taariikh dheer oo raacsan [[boqortii Faarsiga]]. Iiraan markeeda hore waxaa xukumi jiray Boqortii faarsiga, shacabka iiraan waxee mar doorteen isbedel, sanadka marka oo dhaxeeyay 1905tii ilaa 1911, wadanka iiraan waxaa lagasameeyay [[Baarlamaan]]kii ugu horeeyay. 1953ii waxaa xukunka laga qaaday, [[Maxamed Mossadeg]] oo ahaa raiisul wasaaraha iiraan, wuxuuna raiisul wasaare ahaa ilaa sanadka marka uu ahaa [[1951]]ii, waxaa ku xigay [[Mohammad Reza Pahlavi]] oo asiga neh xukunka looga qaaday kacdoonkii iraan, sanadka marka oo ahaa [[1979]].
1 sano oo waxaa jirtay oo muran kadhaxeeyay siyaasiinta iiraan. isla markaas neh waxaa dhashtay xukunkii [[Ayatullah Khomayni]] oo wadanka ka sameesay Jamhuuriyad islaami ah. Siyaasiinta cusub oo ka dhalatay iiraan waxee ahaayeen, kuwo necbaa siyaasiinta wadamada galbeedka, gaar ahaan kuwa maraykanka. 1980kii iraan waxaa soo weeraray Ciraaq, oo halkaas ka dhashtay [[Dagaalkii iraan iyo Ciraaq]] oo socday ilaa 1988ii, waxaa ku dhintay dad u dhaxeeyo 500,000 ilaa 1,000,000 oo qof, dagaalada kadib madaxweynaha iraan [[Akbar Hashemi Rafsanjani]] iyo wasiiradiisa waxee ku dadaaleen, dhismaha dhaqaalaha wadanka. Iraan dagaalada kadib xisbiyaal badan ayaa dhashtay oo ku tartamo horumarka iyo jidka oo wadanka maraayo.
Magaalada Piranshahr waa dhaqanka ugu da'da weyn ee Iran oo leh taariikhda 8000 oo sano. <ref>{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=https://persiadigest.com/Piranshahrs-8000-year-old-artifacts-unearthed |access-date=2019-02-21 |archive-date=2019-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190221224042/https://persiadigest.com/Piranshahrs-8000-year-old-artifacts-unearthed |dead-url=yes }}</ref> <ref>https://nation.com.pk/08-Jan-2019/8-000-years-old-artifacts-unearthed-in-iran</ref> <ref>https://pk.shafaqna.com/EN/AL/15972</ref> <ref>https://newspakistan.tv/8000-years-old-artifacts-unearthed-in-iran/</ref> iiraan wxa ila deeer gacnta ku hya hogaamiyaha marjica ee ayatollah cali khomeini waxa hogamiya hasdan rouhani markii la dilay mouhsin fakhrehsadah sciensyahankii dhanka nuclearka ku takhsusay waxey aheyd 17/7/2020 exa dilkii ka dambeeyay israel
== Juquraafi ==
Iraan waa wadanka 18aad oo ugu ween [[aduunka]]. Wadanka waxaa ku yaalo buuro badan gaar ahaan dhinaca [[Galbeed|galbeedka]]. dhinaca [[waqooyi]]ga neh waa meel geedo waaween ka baxaan, dhinaca [[Bari]]ga neh waa meel saxaaro ah, [[Koonfur]]ta wadanka waxaa ku wareegan [[Gacanka Faarsiga]] iyo [[Gacanka Cumaan]].
[[File:Aerial_View_of_Koohsangi_street,_Mashhad,_Iran.png|thumb|right|193px|]]
[[File:Persian Gulf economy map PL.png||thumb|194px|Mapa economica del Golf Persic]]
[[File:Ash_e_reshte.jpg|thumb|right|195px|]]
[[File:Kish_beach_02.jpg|thumb|right|196px|]]
[[File:Baghala_polo.jpg|thumb|right|196px|]]
==Xubin==
* [[ADB]] *
* [[AIIB]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *
==Waddnmaha Le Degaan Iiraan==
* {{Flag|Brazil}} 3,000+
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Bangladesh}} 3,000+ [<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B9%D8%B1%D8%A8</ref>].
* {{flag|Arab League}} 1,529,650+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 3,000+ * {{Flag|Turkey}} 2,500++
* {{Flag|Great Britain}} 5,000+
* 🇪🇺'''Europeans''': 958,500+ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 5,000+
* {{Flag|China}} PR; 25,300+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].!!`?
[<ref>https://www.migrationpolicy.org/article/middle-eastern-and-north-african-immigrants-united-states</ref>].
==Sido Kale fiiri==
* [[Aasiya]]
* [[Turkiga]]
* [[Armania]]
{{Dalalka Aasiya}}
[[Category:Iiraan]]
117u2dxkyyak5e33nnxxtpgeqp599n9
Afgaanistan
0
5052
240181
239999
2022-08-20T02:57:00Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Bad template}}
{{Medium low article}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = Afghanistan
| common_name = Afghanistan
| native_name = {{native name|ps|د افغانستان اسلامي امارت|italic=no}}<br/>{{small|{{lang|ps|Də Afġānistān Islāmī Imārat|italic=yes}}}}<Br> {{native name|prs|امارت اسلامی افغانستان}}<br>{{small|{{lang|prs|Emārat-e Eslāmi-ye Afghānestān}}}}
| image_flag = Flag of the Taliban.svg
| flag_caption = Flag
| image_coat =
| alt_coat = Coat of arms<ref>http://law.acku.edu.af/fa/download/file/fa/12686/77746</ref>
| national_motto = ''[[Shahada|lā ʾilāha ʾillà l-Lāh, Muḥammadun rasūlu l-Lāh]]''<br />{{lang|ar|لا إله إلا الله محمد رسول الله}} ([[Classical Arabic|Arabic]])<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]. [[Muhammad]] is the messenger of God."{{efn|The ''[[Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<ref>* {{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}}
* 'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''.
* {{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L. Gardet}}</ref>}}
| national_anthem = {{lang|ps|دا د باتورانو کور}}<br>{{transl|ps|Dā də bātorāno kor}}<br /><!--{{transl|}}<br />-->{{center|"[[This is the Home of the Brave]]"<ref name="ReferenceA">{{Cite web|title=BBCNazer.com {{!}} زندگى و آموزش {{!}} حرف های مردم: سرود ملی|url=http://www.bbc.co.uk/nazer/lifeandlearning_dari/story/2007/08/070830_ws-aep-pt-national-anthem.shtml|access-date=18 August 2021|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref name="Amirzai">{{Cite web|last=Amirzai|first=Shafiq l|title=د ملي سرود تاریخ {{!}} روهي|url=https://rohi.af/news/35829|access-date=18 August 2021|website=Rohi.Af|language=ps|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=17 Bisha Sideedaad 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817072227/https://rohi.af/news/35829|dead-url=yes}}</ref><ref name="nunn.asia">{{Cite web|date=16 January 2018|title=ملا فقیر محمد درویش د جهادي ترنم منل شوی سرخیل|url=https://www.nunn.asia/113730/%d9%85%d9%84%d8%a7-%d9%81%d9%82%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%af%d8%b1%d9%88%db%8c%d8%b4-%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af%d9%8a-%d8%aa%d8%b1%d9%86%d9%85-%d9%85%d9%86%d9%84-%d8%b4%d9%88%db%8c/|access-date=18 August 2021|website=نن ټکی اسیا|language=ps}}</ref><ref name="Tharoor">{{Cite news|last=Tharoor|first=Ishaan|date=19 June 2013|title=The Taliban's Qatar Office: Are Prospects for Peace Already Doomed?|language=en-US|work=Time|url=https://world.time.com/2013/06/19/the-talibans-qatar-office-are-prospects-for-peace-already-doomed/|access-date=19 August 2021|issn=0040-781X}}</ref>}} {{center|}}
| image_map = Afghanistan (orthographic projection).svg
| map_caption =
| capital = [[Kabul]]
| coordinates = {{Coord|34|31|N|69|11|E|region:AF_source:geonames|display=inline,title}}<ref>[{{geonameslink|gnid=1149361|name=islamic-republic-of-afghanistan}} Islamic Republic of Afghanistan] in [{{geonamesabout}} Geonames.org (cc-by)]</ref>
| largest_city = Kabul
| languages_type = [[Languages of Afghanistan|Major languages]]
| languages = {{plainlist|
*[[Pashto]]
*[[Dari Persian]]}}
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| 42% [[Pashtun]]
| 27% [[Tajiks|Tajik]]
| {{figure space}}9% [[Hazaras|Hazara]]
| {{figure space}}9% [[Uzbeks|Uzbek]]
| {{figure space}}4% [[Aimaq people|Aimaq]]
| {{figure space}}3% [[Turkmen people|Turkmen]]
| {{figure space}}2% [[Baloch people|Baloch]]
| {{figure space}}4% [[Ethnic groups in Afghanistan|others]]
}}
| ethnic_groups_ref = {{Efn|The last census in Afghanistan was conducted in 1979, and was itself incomplete. Due to the [[Afghanistan conflict (1978–present)|ongoing conflict]] in the country, no official census has been conducted since.<ref>{{Cite web|url=https://afghanistan.unfpa.org/en/node/15230|title = Population Matters|date = 3 March 2016}}</ref>}}<ref>{{cite web | url=https://timesofindia.indiatimes.com/world/south-asia/afghanistans-ethnic-mosaic/articleshow/85552093.cms
| title=Afghanistan's ethnic mosaic| author=timesofindia| date= 23 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan-population
| title="Afghanistan Population 2021"| author=World Population Review| date= 19 September 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.statista.com/statistics/1258799/afghanistan-share-of-population-by-ethnic-group/
| title=Distribution of Afghan population by ethnic group 2020| author=statista.com| date= 20 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://reliefweb.int/report/afghanistan/afghan-ethnic-groups-brief-investigation
| title=Afghan Ethnic Groups: A Brief Investigation| author=reliefweb.int| date= 14 August 2011| publisher= | via=}}</ref>
| ethnic_groups_year = 2019 unofficial estimates
| religion = {{unbulleted list
| 99.7% [[Islam in Afghanistan|Islam]] ([[State religion|official]])
| {{figure space}}0.3% [[Demographics of Afghanistan#Religion|others]]
}}
| demonym = [[Afghan]]{{Efn|Other names that have been used as demonyms are '''Afghani'''<ref>Dictionary.com. [[The American Heritage Dictionary of the English Language]], Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. [http://dictionary.reference.com/browse/afghani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007).</ref> and '''Afghanistani'''.<ref>Dictionary.com. [[WordNet]] 3.0. [[Princeton University]]. [http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007). {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140328102257/http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani |date=28 March 2014}}</ref>|name="Demonym"|group="Note"}}<ref name="Constitution of Afghanistan">{{cite web|title=Constitution of Afghanistan|url=https://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|year=2004|access-date=16 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160920112856/http://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|archive-date=20 September 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |title=Afghan {{!}} meaning in the Cambridge English Dictionary |publisher=the Cambridge English Dictionary |isbn=9781107660151 |url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/afghan }}</ref>
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[caretaker government]] under an [[autocracy]]{{efn|name="Akhundzada"|Taliban Supreme Commander [[Hibatullah Akhundzada]] has no official position in the country's caretaker government, but is widely believed to wield ultimate authority and is expected to be given an official role soon.<ref>{{Cite news|last=Zucchino|first=David|date=1 September 2021|title=Shifting to Governing, Taliban Will Name Supreme Afghan Leader|language=en-US|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2021/09/01/world/asia/afghanistan-taliban-government-leader.html|access-date=14 September 2021|issn=0362-4331}}</ref>}}
| leader_title1 = [[Head of the Islamic Emirate of Afghanistan|Head]]{{efn|name="Akhundzada"}}<!--{{efn|name=Emir|The official title is [[Amir al-Mu'minin]] (in English: Commander of the Faithful). The position is often referred to in English as simply "[[Emir]]".}}-->
| leader_name1 = {{nowrap|[[Hibatullah Akhundzada]]}}
| leader_title2 = [[Prime Minister of Afghanistan|Prime Minister]]
| leader_name2 = [[Hasan Akhund]] ([[Acting (law)|acting]])
| leader_title3 = [[Deputy prime minister|First Deputy Prime Minister]]
| leader_name3 = [[Abdul Ghani Baradar]] (acting)
| leader_title5 = [[Deputy prime minister|Second Deputy Prime Minister]]
| leader_name5 = [[Abdul Salam Hanafi]] (acting)
| leader_title6 = [[Deputy prime minister|Third Deputy Prime Minister]]
| leader_name6 = [[Abdul Kabir]] (acting)
| legislature = <!--TBA-->
| sovereignty_type = [[History of Afghanistan|Formation]]
| established_event1 = {{nowrap|[[Hotak dynasty|Hotak Empire]]}}
| established_date1 = 1709–1738
| established_event2 = {{nowrap|[[Durrani Empire]]}}
| established_date2 = 1747–1823
| established_event3 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Emirate]]}}
| established_date3 = 1823–1839
| established_event4 = {{nowrap|[[Durrani Empire|Restoration of Durrani Empire]]}}
| established_date4 = 1839–1842
| established_event5 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Restoration of Emirate]]}}
| established_date5 = 1842–1926
| established_event6 = {{nowrap|[[Second Anglo-Afghan War|Protected State]]|Protected State of [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]]}}
| established_date6 = 26 May 1879
| established_event7 = [[Anglo-Afghan Treaty of 1919|Independence]]
| established_date7 = [[Afghan Independence Day|19 August 1919]]
| established_event8 = {{nowrap|[[Kingdom of Afghanistan|Formation of Kingdom]]}}
| established_date8 = 9 June 1926
| established_event9 = {{nowrap|[[Republic of Afghanistan|Declaration of Republic]]}}
| established_date9 = 17 July 1973
| established_event10 = [[Democratic Republic of Afghanistan]]
| established_date10 = [[Saur Revolution|27–28 April 1978]]
| established_event11 = [[Islamic State of Afghanistan|Islamic State]]
| established_date11 = 28 April 1992
| established_event12 = [[Islamic Emirate of Afghanistan (1996–2001)|Islamic Emirate]]
| established_date12 = 7 September 1996
| established_event13 = {{nowrap|[[Islamic Republic of Afghanistan|Islamic Republic]]}}
| established_date13 = 26 January 2004
| established_event14 = [[Fall of Kabul (2021)|Restoration of Islamic Emirate]]
| established_date14 = 15 August 2021
| area_km2 = 652,864<ref>Central Statistics Office Afghanistan</ref>
| area_rank = 40th
| area_sq_mi = 252,072
| percent_water = negligible
| population_estimate = 32,890,171<ref>Central Statistics Office Afghanistan, 2020.</ref>
| population_estimate_year = 2020
| population_estimate_rank = 43rd
| population_density_km2 = 48.08
| population_density_sq_mi = 119
| population_density_rank = 174th
| GDP_PPP = $72.911 billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=63&pr.y=8&sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Afghanistan |publisher=International Monetary Fund |access-date=14 November 2018}}</ref>
| GDP_PPP_year = 2018
| GDP_PPP_rank = 96th
| GDP_PPP_per_capita = $2,024<ref name="imf2"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 169th
| GDP_nominal = $21.657 billion<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_year = 2018
| GDP_nominal_rank = 111st
| GDP_nominal_per_capita = $493<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = 177th
| HDI = 0.511<!-- number only -->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year -->
| HDI_change = increase<!-- increase/decrease/steady -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref>
| HDI_rank = 169th
| currency = [[Afghan afghani|Afghani]] (افغانی)
| currency_code = AFN
| time_zone = D†
| utc_offset = +4:30<br />[[Solar Hijri calendar|Solar Calendar]]
| drives_on = [[Right- and left-hand traffic#Afghanistan|right]]
| calling_code = [[Telephone numbers in Afghanistan|+93]]
| cctld = [[.af]]<br />[[افغانستان.]]
| today =
}}
[[File:Kabul,_Afghanistan_view.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Afghanistan in its region.svg|thumb|right|300px|Afqaanistan]]
[[File:Afghan_cuisine.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Afghan_Palo.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Bala_Hisar_Fort.jpg|thumb|right|300px|]]
'''Afqaanistan''' ama '''Jamuuriyadda islaamiga Afqaanistan''' [[Farsi]] جمهوری اسلامی افغانستان) waa wadan [[dhul xiran]] oo ku yaalo koonfurta ama bartamaha [[Aasiya]].Wadankaan waxaa ku badan Buuraha, waxoona xuduud la leeyahay wadamada [[Bakistaan]], [[Iiraan]], [[Turkmenistan]], [[Tadsjikistan]], [[Usbekistan]] iyo [[Shiinaha]].
Wadankaan caasimadiisa waa [[Kabul]]. Magaca afqaanistan waxaa loola jeedaa dhulka afqaanka.
Afgaanistaan waxay leedahay taariikh aad iyo aad u dheer. waxa uu wadankani soomaray dagaalo sokeeye oo aad iyo aad u badan.
afgaanistaan waxaa laogyahy in ay tahy sababta koobaad ee keentay in uu burburo [[Midowga Sofiyet]] ilaa xiligii uu dhacay [[Midowga Sofiyet]] sanadii 1989 waxa afgaanistraan ka bilaabmay dagaalo sokeeye oo aad iyo aad ubadan ilaa hadana ka socda.
== deegaan ahaan ==
Deegaanka ay kutaalo afgaanistaan waa dhul buuralay ah waxa ciida afgaanistaan ku yaala buuro aad ubadan afgaanistaan malaha wax dekada anma bada.
=== magaalooyinka uguwaawayn ===
* [[kabul]] oo ah caasimada
* [[qandahaar]] caasimada labaad
* [[waharaat]]
==Xubin==
* [[ADB]] *
* [[AIIB]] *
* [[IORA]] *
* [[ICAO]] *
* [[UNICEF]] *
* [[UNESCO]] *
*[[Bankiga Aduunka]] * *
*[[Qaramada Midoobay]] * *
{{Commons|United Nations}}
==Waddnmaha Degaan Afganistan==
* {{Flag|Bangladesh}} 150+
* {{Flag|United Arab Emirates}} 949+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 550+ * {{Flag|Malaysia}} 150+
* {{Flag|Great Britain}} 400+ * {{Flag|Turkey}} 200+ * {{Flag|Tajikistan}}500+
*'''🇪🇺Europeans''': 138,900+ <ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>.
* {{Flag|United States}} 200+
* {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
Afgaanistaan waxa ay leedahay jawi aad iyo aad uxun xiliga [[Jiilaal]]ka oo Barafka ayaa aad iyo aad ugadaha.
==hoos u dhaca gobolka==
Afganistan waxay ahayd 40-kii sano ee la soo dhaafay colaadaha lala galo quruumaha kale, waxa ay ku xiran yihiin iran sida dadwaynaha,
War saxaafadeed ka soo baxa Afganisatan ayaa muujinaya ixtiraam la'aanta hoggaamiyeyaasha caalamka.
* [https://www.jw.org/en/library/books/1972-Yearbook-of-Jehovahs-Witnesses/Pakistan-and-Afghanistan/ Pakistan and Afghanistan]
* [https://news.sky.com/story/justin-trudeaus-lost-twin-abdul-salam-maftoon-finds-fame-in-afghan-talent-show-11608014]
==Sido Kale fiiri==
* [[Bakistaan]]
* [[Hindiya]]
* [[bangladesh]]
{{Dalalka Aasiya}}
{{Commonscat|Afghanistan}}
[[Category:Afgaanistaan]]
ps5wgok0rcejqeh1kf6m75vy725pkr5
240182
240181
2022-08-20T02:57:46Z
Mwasoge
29030
/* Waddnmaha Degaan Afganistan */
wikitext
text/x-wiki
{{Bad template}}
{{Medium low article}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = Afghanistan
| common_name = Afghanistan
| native_name = {{native name|ps|د افغانستان اسلامي امارت|italic=no}}<br/>{{small|{{lang|ps|Də Afġānistān Islāmī Imārat|italic=yes}}}}<Br> {{native name|prs|امارت اسلامی افغانستان}}<br>{{small|{{lang|prs|Emārat-e Eslāmi-ye Afghānestān}}}}
| image_flag = Flag of the Taliban.svg
| flag_caption = Flag
| image_coat =
| alt_coat = Coat of arms<ref>http://law.acku.edu.af/fa/download/file/fa/12686/77746</ref>
| national_motto = ''[[Shahada|lā ʾilāha ʾillà l-Lāh, Muḥammadun rasūlu l-Lāh]]''<br />{{lang|ar|لا إله إلا الله محمد رسول الله}} ([[Classical Arabic|Arabic]])<br />"There is no god but [[God in Islam|God]]. [[Muhammad]] is the messenger of God."{{efn|The ''[[Shahādah]]'' (Statement of faith) is sometimes translated into English as 'There is no god but Allah', using the [[romanization]] of the [[Arabic language|Arabic]] word ''[[Allāh]]'' instead of its translation. The word ''Allāh'' ({{lang-ar|ٱلله}}) literally translates as ''the God'', as the prefix 'Al-' is the definite article.<ref>* {{cite web|url=https://www.pbs.org/empires/islam/faithgod.html |title=God |work=Islam: Empire of Faith |publisher=PBS}}
* 'Islam and Christianity', ''Encyclopedia of Christianity'' (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allah''.
* {{Cite encyclopedia |title=Allah |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam Online |author=L. Gardet}}</ref>}}
| national_anthem = {{lang|ps|دا د باتورانو کور}}<br>{{transl|ps|Dā də bātorāno kor}}<br /><!--{{transl|}}<br />-->{{center|"[[This is the Home of the Brave]]"<ref name="ReferenceA">{{Cite web|title=BBCNazer.com {{!}} زندگى و آموزش {{!}} حرف های مردم: سرود ملی|url=http://www.bbc.co.uk/nazer/lifeandlearning_dari/story/2007/08/070830_ws-aep-pt-national-anthem.shtml|access-date=18 August 2021|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref name="Amirzai">{{Cite web|last=Amirzai|first=Shafiq l|title=د ملي سرود تاریخ {{!}} روهي|url=https://rohi.af/news/35829|access-date=18 August 2021|website=Rohi.Af|language=ps|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=17 Bisha Sideedaad 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210817072227/https://rohi.af/news/35829|dead-url=yes}}</ref><ref name="nunn.asia">{{Cite web|date=16 January 2018|title=ملا فقیر محمد درویش د جهادي ترنم منل شوی سرخیل|url=https://www.nunn.asia/113730/%d9%85%d9%84%d8%a7-%d9%81%d9%82%db%8c%d8%b1-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%af%d8%b1%d9%88%db%8c%d8%b4-%d8%af-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d8%af%d9%8a-%d8%aa%d8%b1%d9%86%d9%85-%d9%85%d9%86%d9%84-%d8%b4%d9%88%db%8c/|access-date=18 August 2021|website=نن ټکی اسیا|language=ps}}</ref><ref name="Tharoor">{{Cite news|last=Tharoor|first=Ishaan|date=19 June 2013|title=The Taliban's Qatar Office: Are Prospects for Peace Already Doomed?|language=en-US|work=Time|url=https://world.time.com/2013/06/19/the-talibans-qatar-office-are-prospects-for-peace-already-doomed/|access-date=19 August 2021|issn=0040-781X}}</ref>}} {{center|}}
| image_map = Afghanistan (orthographic projection).svg
| map_caption =
| capital = [[Kabul]]
| coordinates = {{Coord|34|31|N|69|11|E|region:AF_source:geonames|display=inline,title}}<ref>[{{geonameslink|gnid=1149361|name=islamic-republic-of-afghanistan}} Islamic Republic of Afghanistan] in [{{geonamesabout}} Geonames.org (cc-by)]</ref>
| largest_city = Kabul
| languages_type = [[Languages of Afghanistan|Major languages]]
| languages = {{plainlist|
*[[Pashto]]
*[[Dari Persian]]}}
| ethnic_groups = {{unbulleted list
| 42% [[Pashtun]]
| 27% [[Tajiks|Tajik]]
| {{figure space}}9% [[Hazaras|Hazara]]
| {{figure space}}9% [[Uzbeks|Uzbek]]
| {{figure space}}4% [[Aimaq people|Aimaq]]
| {{figure space}}3% [[Turkmen people|Turkmen]]
| {{figure space}}2% [[Baloch people|Baloch]]
| {{figure space}}4% [[Ethnic groups in Afghanistan|others]]
}}
| ethnic_groups_ref = {{Efn|The last census in Afghanistan was conducted in 1979, and was itself incomplete. Due to the [[Afghanistan conflict (1978–present)|ongoing conflict]] in the country, no official census has been conducted since.<ref>{{Cite web|url=https://afghanistan.unfpa.org/en/node/15230|title = Population Matters|date = 3 March 2016}}</ref>}}<ref>{{cite web | url=https://timesofindia.indiatimes.com/world/south-asia/afghanistans-ethnic-mosaic/articleshow/85552093.cms
| title=Afghanistan's ethnic mosaic| author=timesofindia| date= 23 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan-population
| title="Afghanistan Population 2021"| author=World Population Review| date= 19 September 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.statista.com/statistics/1258799/afghanistan-share-of-population-by-ethnic-group/
| title=Distribution of Afghan population by ethnic group 2020| author=statista.com| date= 20 August 2021| publisher= | via=}}</ref><ref>{{cite web | url=https://reliefweb.int/report/afghanistan/afghan-ethnic-groups-brief-investigation
| title=Afghan Ethnic Groups: A Brief Investigation| author=reliefweb.int| date= 14 August 2011| publisher= | via=}}</ref>
| ethnic_groups_year = 2019 unofficial estimates
| religion = {{unbulleted list
| 99.7% [[Islam in Afghanistan|Islam]] ([[State religion|official]])
| {{figure space}}0.3% [[Demographics of Afghanistan#Religion|others]]
}}
| demonym = [[Afghan]]{{Efn|Other names that have been used as demonyms are '''Afghani'''<ref>Dictionary.com. [[The American Heritage Dictionary of the English Language]], Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. [http://dictionary.reference.com/browse/afghani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007).</ref> and '''Afghanistani'''.<ref>Dictionary.com. [[WordNet]] 3.0. [[Princeton University]]. [http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani Reference.com] (Retrieved 13 November 2007). {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140328102257/http://dictionary.reference.com/browse/afghanistani |date=28 March 2014}}</ref>|name="Demonym"|group="Note"}}<ref name="Constitution of Afghanistan">{{cite web|title=Constitution of Afghanistan|url=https://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|year=2004|access-date=16 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160920112856/http://www.afghanembassy.us/about-afghanistan/constitution/|archive-date=20 September 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |title=Afghan {{!}} meaning in the Cambridge English Dictionary |publisher=the Cambridge English Dictionary |isbn=9781107660151 |url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/afghan }}</ref>
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Islamic state|Islamic]] [[caretaker government]] under an [[autocracy]]{{efn|name="Akhundzada"|Taliban Supreme Commander [[Hibatullah Akhundzada]] has no official position in the country's caretaker government, but is widely believed to wield ultimate authority and is expected to be given an official role soon.<ref>{{Cite news|last=Zucchino|first=David|date=1 September 2021|title=Shifting to Governing, Taliban Will Name Supreme Afghan Leader|language=en-US|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2021/09/01/world/asia/afghanistan-taliban-government-leader.html|access-date=14 September 2021|issn=0362-4331}}</ref>}}
| leader_title1 = [[Head of the Islamic Emirate of Afghanistan|Head]]{{efn|name="Akhundzada"}}<!--{{efn|name=Emir|The official title is [[Amir al-Mu'minin]] (in English: Commander of the Faithful). The position is often referred to in English as simply "[[Emir]]".}}-->
| leader_name1 = {{nowrap|[[Hibatullah Akhundzada]]}}
| leader_title2 = [[Prime Minister of Afghanistan|Prime Minister]]
| leader_name2 = [[Hasan Akhund]] ([[Acting (law)|acting]])
| leader_title3 = [[Deputy prime minister|First Deputy Prime Minister]]
| leader_name3 = [[Abdul Ghani Baradar]] (acting)
| leader_title5 = [[Deputy prime minister|Second Deputy Prime Minister]]
| leader_name5 = [[Abdul Salam Hanafi]] (acting)
| leader_title6 = [[Deputy prime minister|Third Deputy Prime Minister]]
| leader_name6 = [[Abdul Kabir]] (acting)
| legislature = <!--TBA-->
| sovereignty_type = [[History of Afghanistan|Formation]]
| established_event1 = {{nowrap|[[Hotak dynasty|Hotak Empire]]}}
| established_date1 = 1709–1738
| established_event2 = {{nowrap|[[Durrani Empire]]}}
| established_date2 = 1747–1823
| established_event3 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Emirate]]}}
| established_date3 = 1823–1839
| established_event4 = {{nowrap|[[Durrani Empire|Restoration of Durrani Empire]]}}
| established_date4 = 1839–1842
| established_event5 = {{nowrap|[[Emirate of Afghanistan|Restoration of Emirate]]}}
| established_date5 = 1842–1926
| established_event6 = {{nowrap|[[Second Anglo-Afghan War|Protected State]]|Protected State of [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]]}}
| established_date6 = 26 May 1879
| established_event7 = [[Anglo-Afghan Treaty of 1919|Independence]]
| established_date7 = [[Afghan Independence Day|19 August 1919]]
| established_event8 = {{nowrap|[[Kingdom of Afghanistan|Formation of Kingdom]]}}
| established_date8 = 9 June 1926
| established_event9 = {{nowrap|[[Republic of Afghanistan|Declaration of Republic]]}}
| established_date9 = 17 July 1973
| established_event10 = [[Democratic Republic of Afghanistan]]
| established_date10 = [[Saur Revolution|27–28 April 1978]]
| established_event11 = [[Islamic State of Afghanistan|Islamic State]]
| established_date11 = 28 April 1992
| established_event12 = [[Islamic Emirate of Afghanistan (1996–2001)|Islamic Emirate]]
| established_date12 = 7 September 1996
| established_event13 = {{nowrap|[[Islamic Republic of Afghanistan|Islamic Republic]]}}
| established_date13 = 26 January 2004
| established_event14 = [[Fall of Kabul (2021)|Restoration of Islamic Emirate]]
| established_date14 = 15 August 2021
| area_km2 = 652,864<ref>Central Statistics Office Afghanistan</ref>
| area_rank = 40th
| area_sq_mi = 252,072
| percent_water = negligible
| population_estimate = 32,890,171<ref>Central Statistics Office Afghanistan, 2020.</ref>
| population_estimate_year = 2020
| population_estimate_rank = 43rd
| population_density_km2 = 48.08
| population_density_sq_mi = 119
| population_density_rank = 174th
| GDP_PPP = $72.911 billion<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=63&pr.y=8&sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Afghanistan |publisher=International Monetary Fund |access-date=14 November 2018}}</ref>
| GDP_PPP_year = 2018
| GDP_PPP_rank = 96th
| GDP_PPP_per_capita = $2,024<ref name="imf2"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 169th
| GDP_nominal = $21.657 billion<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_year = 2018
| GDP_nominal_rank = 111st
| GDP_nominal_per_capita = $493<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = 177th
| HDI = 0.511<!-- number only -->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year -->
| HDI_change = increase<!-- increase/decrease/steady -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref>
| HDI_rank = 169th
| currency = [[Afghan afghani|Afghani]] (افغانی)
| currency_code = AFN
| time_zone = D†
| utc_offset = +4:30<br />[[Solar Hijri calendar|Solar Calendar]]
| drives_on = [[Right- and left-hand traffic#Afghanistan|right]]
| calling_code = [[Telephone numbers in Afghanistan|+93]]
| cctld = [[.af]]<br />[[افغانستان.]]
| today =
}}
[[File:Kabul,_Afghanistan_view.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Afghanistan in its region.svg|thumb|right|300px|Afqaanistan]]
[[File:Afghan_cuisine.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Afghan_Palo.jpg|thumb|right|300px|]]
[[File:Bala_Hisar_Fort.jpg|thumb|right|300px|]]
'''Afqaanistan''' ama '''Jamuuriyadda islaamiga Afqaanistan''' [[Farsi]] جمهوری اسلامی افغانستان) waa wadan [[dhul xiran]] oo ku yaalo koonfurta ama bartamaha [[Aasiya]].Wadankaan waxaa ku badan Buuraha, waxoona xuduud la leeyahay wadamada [[Bakistaan]], [[Iiraan]], [[Turkmenistan]], [[Tadsjikistan]], [[Usbekistan]] iyo [[Shiinaha]].
Wadankaan caasimadiisa waa [[Kabul]]. Magaca afqaanistan waxaa loola jeedaa dhulka afqaanka.
Afgaanistaan waxay leedahay taariikh aad iyo aad u dheer. waxa uu wadankani soomaray dagaalo sokeeye oo aad iyo aad u badan.
afgaanistaan waxaa laogyahy in ay tahy sababta koobaad ee keentay in uu burburo [[Midowga Sofiyet]] ilaa xiligii uu dhacay [[Midowga Sofiyet]] sanadii 1989 waxa afgaanistraan ka bilaabmay dagaalo sokeeye oo aad iyo aad ubadan ilaa hadana ka socda.
== deegaan ahaan ==
Deegaanka ay kutaalo afgaanistaan waa dhul buuralay ah waxa ciida afgaanistaan ku yaala buuro aad ubadan afgaanistaan malaha wax dekada anma bada.
=== magaalooyinka uguwaawayn ===
* [[kabul]] oo ah caasimada
* [[qandahaar]] caasimada labaad
* [[waharaat]]
==Xubin==
* [[ADB]] *
* [[AIIB]] *
* [[IORA]] *
* [[ICAO]] *
* [[UNICEF]] *
* [[UNESCO]] *
*[[Bankiga Aduunka]] * *
*[[Qaramada Midoobay]] * *
{{Commons|United Nations}}
==Waddnmaha Degaan Afganistan==
* {{Flag|Bangladesh}} 150+[<ref>https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8_%D9%82%D9%88%D9%85</ref>
* {{Flag|United Arab Emirates}} 949+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 550+ * {{Flag|Malaysia}} 150+
* {{Flag|Great Britain}} 400+ * {{Flag|Turkey}} 200+ * {{Flag|Tajikistan}}500+
*'''🇪🇺Europeans''': 138,900+ <ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>.
* {{Flag|United States}} 200+
* {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
Afgaanistaan waxa ay leedahay jawi aad iyo aad uxun xiliga [[Jiilaal]]ka oo Barafka ayaa aad iyo aad ugadaha.
==hoos u dhaca gobolka==
Afganistan waxay ahayd 40-kii sano ee la soo dhaafay colaadaha lala galo quruumaha kale, waxa ay ku xiran yihiin iran sida dadwaynaha,
War saxaafadeed ka soo baxa Afganisatan ayaa muujinaya ixtiraam la'aanta hoggaamiyeyaasha caalamka.
* [https://www.jw.org/en/library/books/1972-Yearbook-of-Jehovahs-Witnesses/Pakistan-and-Afghanistan/ Pakistan and Afghanistan]
* [https://news.sky.com/story/justin-trudeaus-lost-twin-abdul-salam-maftoon-finds-fame-in-afghan-talent-show-11608014]
==Sido Kale fiiri==
* [[Bakistaan]]
* [[Hindiya]]
* [[bangladesh]]
{{Dalalka Aasiya}}
{{Commonscat|Afghanistan}}
[[Category:Afgaanistaan]]
g4u649r4bije38oncujhge8b1iimspz
Koonfur Kuuriya
0
5403
240183
240119
2022-08-20T03:00:26Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox country
| conventional_long_name = Koonfur Korea
| common_name = South Korea
| native_name = {{native name|ko|대한민국|italics=off}}<br />{{smaller|{{transl|ko|Daehan Minguk}} ([[Revised Romanization of Korean|RR]])}}<!--Please do not add official regional/minority languages here; use the langbox template directly below, included specifically for that purpose-->
| image_flag = Flag of South Korea.svg
| other_symbol = <div style="padding:0.3em;">[[File:Seal of South Korea.svg|border|85px|]]</div>
| other_symbol_type =
| alt_flag = Centered taegeuk on a white rectangle inclusive of four black trigrams
| image_coat =
| alt_coat = Centered taegeuk on a hibiscus syriacus surrounded by five stylized petals and a ribbon
| symbol_type = Emblem
| national_motto = {{lang|ko|홍익인간}} (''de facto'')<Br/>{{transl|ko|[[Hongik Ingan]]}}<br />"To broadly benefit the human world"<Ref name="lie">{{cite journal|url=http://www.fssp.uaic.ro/argumentum/Numarul%2010%20%282%29/Articol%20Cozmiuc.pdf|page=6|title=A New Way of Seeing Country Social Responsibility|journal=Faculty of Philosophy and Social-Political Sciences |access-date=16 January 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925143746/http://www.fssp.uaic.ro/argumentum/Numarul%2010%20%282%29/Articol%20Cozmiuc.pdf |archive-date = 25 September 2013}}</ref>
| anthem = {{lang|ko|애국가}}<Br/>{{transl|ko|[[Aegukga]]}}<Br/>"The Patriotic Song"<div style="position: relative; top:0.2em;">{{center|[[File:National anthem of South Korea, performed by the United States Navy Band.wav]]}}</div>
| image_map = Republic of Korea (orthographic projection).svg
| map_width = 250px
| alt_map =
| map_caption = Dark green: Territory controlled by Republic of Korea <br/> Lighter green: Territory claimed but uncontrolled by Republic of Korea
| capital = [[Seoul]]<br />{{Coord|37|33|N|126|58|E|type:city}}
| largest_city = capital
| official_languages = [[Korean language|Korean]] ([[South Korean standard language|Pyojuneo]])<br />[[Korean Sign Language]]<Ref>{{cite web |url=http://www.law.go.kr/%EB%B2%95%EB%A0%B9/%ED%95%9C%EA%B5%AD%EC%88%98%ED%99%94%EC%96%B8%EC%96%B4%EB%B2%95/(13978,20160203) |script-title=ko:[시행 2016.8.4.] [법률 제13978호, 2016.2.3., 제정]|trans-title=Enforcement 2016.8.4. Law No. 13978, enacted on February 3, 2016|language=ko |year=2016 |access-date=26 July 2017}}</ref>
| languages_type = [[Official script]]
| languages = [[Hangul]]
| ethnic_groups = {{plainlist|
* 95.1% [[Koreans|Korean]]
* 4.9% [[Demographics of South Korea#Ethnic groups|Others]]
}}
| ethnic_groups_year = 2019
| ethnic_groups_ref = <ref>{{Cite web|url=http://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2020/07/742_283632.html|title=Foreign population in Korea tops 2.5 million|date=24 February 2020|website=koreatimes}}</ref>
| religion = {{ublist |item_style=white-space;
|56.1% [[Irreligion in South Korea|No religion]]
|27.6% [[Christianity in Korea|Christianity]]{{efn|name=Christian|19.7% are [[Protestantism|Protestant]], 7.9% are [[Catholic Church in South Korea|Catholic]]}}
|15.5% [[Korean Buddhism]]
|0.8% Others
}}
| religion_year = 2015
| religion_ref = <ref name="Kim-Shon-Chosunilbo2016">{{cite news |last1=Kim |first1=Han-soo |last2=Shon |first2=Jin-seok |url=http://news.chosun.com/site/data/html_dir/2016/12/20/2016122000155.html |script-title=ko:신자 수, 개신교 1위… "종교 없다" 56% |work=[[Chosun Ilbo]] |date=20 December 2016 |access-date=2 July 2017}}</ref><ref name="ABC-CLIO"/>
| demonym = {{hlist|[[Demographics of South Korea|South Korean]]|[[Koreans|Korean]]}}
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Presidential system|presidential]] [[republic]]
| leader_title1 = [[President of South Korea|President]]
| leader_name1 = [[Moon Jae-in]]
| leader_title2 = [[Prime Minister of South Korea|Prime Minister]]
| leader_name2 = [[Kim Boo-kyum]]
| leader_title3 = [[Speaker of the National Assembly of South Korea|Speaker of the National Assembly]]
| leader_name3 = [[Park Byeong-seug]]
| leader_title4 = [[Chief Justice of the Republic of Korea|Chief Justice]]
| leader_name4 = [[Kim Myeong-soo]]
| leader_title5 = [[Constitutional Court of Korea|President of the Constitutional Court]]
| leader_name5 = [[Yoo Nam-seok]]
| legislature = [[National Assembly (South Korea)|National Assembly]]
| sovereignty_type = [[History of Korea|Establishment history]]
| established_event1 = [[Gojoseon|First Korean kingdom]]
| established_date1 = {{circa}} 7th century BCE
| established_event2 = {{nowrap|[[Korean Declaration of Independence|Independence declared]]}}
| established_date2 = 1 March 1919
| established_event3 = [[Provisional Government of the Republic of Korea|Provisional Government]]
| established_date3 = 11 April 1919
| established_event4 = [[Victory over Japan Day|Surrender]] of [[Empire of Japan|Japan]]
| established_date4 = 15 August 1945
| established_event5 = [[United States Army Military Government in Korea|US administration]] of Korea south of the [[38th parallel north|38th parallel]]
| established_date5 = 8 September 1945
| established_event6 = [[First Republic of South Korea|ROK established]]
| established_date6 = 15 August 1948
| established_event7 = [[History of South Korea#Sixth Republic 1987-present|Current constitution]]
| established_date7 = 25 February 1988
| established_event8 = [[United Nations Security Council Resolution 702|Admitted to]] the [[United Nations|UN]]
| established_date8 = {{nowrap|17 September 1991}}
| area_km2 = 100,363
| area_rank = 107th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| area_sq_mi = 38,750
| percent_water = 0.3 (301 km{{smallsup|2}}{{\}}116 mi{{smallsup|2}})
| population_estimate = {{increase neutral}} 51,709,098<ref>{{Cite web | url=http://kosis.kr/nsportalStats/nsportalStats_0102Body.jsp?menuId=10 |script-title=ko:Kosis 100대 지표}}</ref>
| population_estimate_year = 2019
| population_estimate_rank = 27th
| population_density_km2 = 507
| population_density_rank = 13th
| GDP_PPP = {{increase}} $2.436 trillion<ref name="IMFWEOKR">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=542,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2020 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=14 October 2020}}</Ref>
| GDP_PPP_year = 2021
| GDP_PPP_rank = 14th
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $47,027<ref name="IMFWEOKR" />
| GDP_PPP_per_capita_rank = 28th
| GDP_nominal = {{increase}} $1.806 trillion<ref name="IMFWEOKR" />
| GDP_nominal_year = 2021
| GDP_nominal_rank = 10th
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $30,998<ref name="IMFWEOKR" />
| GDP_nominal_per_capita_rank = 28th
| Gini = 34.5
| Gini_year = 2018
| Gini_change = decrease
| Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality – Income inequality – OECD Data|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|access-date=17 July 2021}}</ref>
| Gini_rank =
| HDI = 0.916<!-- Number only, between 0 and 1. -->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. -->
| HDI_change = increase<!-- Increase/decrease/steady. -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2020}}</ref>
| HDI_rank = 23rd
| currency = [[South Korean won|Korean Republic won]] (₩)
| currency_code = KRW
| time_zone = [[Korea Standard Time]]
| utc_offset = +9
| date_format = {{unbulleted list|yyyy년 m월 d일|yyyy. m. d. ([[Common Era|CE]])}}
| electricity = [[Mains electricity by country|220 V–60 Hz]]
| drives_on = right
| calling_code = [[Telephone numbers in South Korea|+82]]
| cctld = {{hlist|[[.kr]]|[[.한국]]}}
}}
{{Infobox
| title = Republic of Korea
| image = South Korea with Hanja.svg
| image_size = 300px
| caption = "Republic of Korea" in [[Hangul]] (top) and [[Hanja]] (bottom) scripts.
| skhangul = {{linktext|대한민국}}
| skhanja = {{lang|ko|{{linktext|大韓民國}}}}
| skmr = Taehan Min’guk
| rr = Daehan Min(-)guk
| color = khaki
| context = north
}}
{{Infobox
| title = South Korea
| skhangul = {{linktext|남|한}}
| skhanja = {{linktext|lang=ko-Hant|南韓}}
| skrr = Namhan
| skmr = Namhan
| nkhangul = {{linktext|남|조|선}}
| nkhanja = {{linktext|lang=ko-Hant|南朝鮮}}
| nkrr = Namjoseon
| nkmr = Namchosŏn
| ibox-order = ko4, ko3
}}
{{Infobox transliteration
| title = Korea
| skhangul = {{linktext|한|국}}
| skhanja = {{linktext|lang=ko-Hant|韓國}}
| skrr = Han(-)guk
| skmr = Han’guk
| nkhangul = {{linktext|조|선}}
| nkhanja = {{linktext|lang=ko-Hant|朝鮮}}
| nkrr = Joseon
| nkmr = Chosŏn
| ibox-order = ko4, ko3
}}
[[File:Busan_tower_view_074.jpg|thumb|right|193px|
Busan Tower.]]
[[File:Gangnam_Seoul_January_2009.jpg|thumb|right|194px|
Gangnam area, South of Seoul.]]
[[File:Korea exchange.JPG|thumb|right|194px|Korea Stock Exchange.]]
[[File:Myeongdong_Neon_at_Night,_Seoul.jpg|thumb|right|195px|
Myeongdong Neon at Night, Seoul.]]
[[File:LG logo (2015).svg||196px|thumb|Astaanka LG]]
[[File:Samsung headquarters.jpg|thumb|left|198px|Xarunta shirkada [[LG]] ee [[Seoul]]]]
[[File:Hyundai Motorsport.png|thumb|left|199px|]]
'''Koonfur Kuuriya''' (남한, 南韓) ama '''Jamhuuriyadda Kuuriya''' (대한민국, 大韓民國) waa wadan yar oo ku yaalo [[bari]]ga Aasiya. magaalo madaxda wadanka waa Seoul. Koonfur Kuuriya iyo [[Waqooyiga Kuuriya]] markii hore waxaa la isku dhihi jiray Kuuriya, waxeena kala go'een sanadka marka oo ahaa 1950kii, marka ee dagaalo xun dhaxmareen labada qeebood. Korea oo dhan waxaa soo gumeestay wadanka japaan 1910kii ilaa 1945kii.
Dalka kuuriya koon fured waa dal kuyaalo qaarada aasiya.
==Xubin==
* [[IMF]] *
* [[ADB]] *
* [[AIIB]] * *
* [[OECD]] * *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Waddanamaha Degaan Koonfur korea==
*'''{{Flag|South Korea}}''' 51,000,000+
* {{Flag|Japan}} 2,100+ * {{Flag|Indonesia}} 1,200+
* {{Flag|Great Britain}} 2,310+ [<Ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>].
* 🇪🇺''''Europeans''': 189,300++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 13,500+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>].
* {{Flag|Taiwan}} 40,000+ `[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
* {{Flag|China}} PR; China 138,000+;+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
8vx4ircydvivwsmjb056chplek6uaci
Isbania
0
5441
240185
240015
2022-08-20T03:16:42Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox country
| conventional_long_name = Boqarada Isbania{{so|}}
| native_name = {{native name|es|Reino de España{{efn|name="nation name"}}}}
| common_name = Isbania
| name = {{collapsible list
|titlestyle = background:transparent;text-align:center;line-height:normal;font-size:84%;
|title = {{resize|1.0 em|4 other names}}{{efn|name="es lang"|In Spain, [[Languages of Spain|other languages]] are officially recognised as legitimate [[Indigenous language|autochthonous]] [[regional language|(regional) languages]] under the [[Spanish Constitution]]. In each of these, Spain's conventional long name for international affairs in Spanish laws and the most used ({{lang-es|Reino de España|links=no}}, pronounced: {{IPA-es|ˈrejno ð(e) esˈpaɲa|}}) is as follows:
* {{lang-ca|Regne d'Espanya}}, {{IPA-ca|ˈreŋnə ðəsˈpaɲə|IPA}}
* {{lang-eu|Espainiako Erresuma}}, {{IPA-eu|es̺paɲiako eres̺uma|IPA}}
* {{lang-gl|Reino de España}}, {{IPA-gl|ˈrejnʊ ð(ɪ) esˈpaɲɐ|IPA}}
* {{lang-oc|Reiaume d'Espanha}}, {{IPA-oc|reˈjawme ðesˈpaɲɔ|IPA}}}}
|{{Infobox|subbox=yes|bodystyle=font-size:80%;font-weight:normal;
|rowclass1 =mergedrow|label1=[[Catalan language|Catalan]]:|data1={{lang|ca|Regne d'Espanya}}
|rowclass2 = mergedrow|label2=[[Basque language|Basque]]:|data2={{lang|eu|Espainiako Erresuma}}
|rowclass3 = mergedrow|label3=[[Galician language|Galician]]:|data3={{lang|gl|Reino de España}}
|rowclass4 = mergedrow|label4=[[Occitan language|Occitan]]:|data4={{lang|oc|Reiaume d'Espanha}}
}}
}}
| image_flag = Bandera de España.svg
| image_coat = Escudo de España (mazonado).svg
| national_motto = {{native phrase|la|[[Plus ultra]]}} <br /> {{small|(English: "Further Beyond")}}
| national_anthem = {{native name|es|[[Marcha Real]]|icon=yes}}<ref>{{cite web|url=http://www.boe.es/boe/dias/1997/10/11/pdfs/A29594-29600.pdf|title=Real Decreto 1560/1997, de 10 de octubre, por el que se regula el Himno Nacional|author=Presidency of the Government|work=[[Boletín Oficial del Estado]] núm. 244|date=11 October 1997|language=es|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924034615/http://www.boe.es/boe/dias/1997/10/11/pdfs/A29594-29600.pdf|archive-date=24 September 2015|author-link=Government of Spain}}</ref><br />{{small|(English: "Royal March")}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Himno Nacional de España.ogg]]}}</div>
| image_map = {{Switcher|[[File:EU-Spain (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|Show globe|[[File:EU-Spain.svg|upright=1.15|frameless]]|Show map of Europe|default=2}}
| map_caption = {{map caption|location_color=dark green|region=Europe|region_color=dark grey|subregion=the [[European Union]]|subregion_color=green}}
| image_map2 =
| capital = [[Madrid]]
| coordinates = {{Coord|40|26|N|3|42|W|type:city}}
| largest_city = [[Madrid]]
| languages_type = Official language
| languages = [[Spanish language|Spanish]]<!--(aka Castilian)-->{{efn|name=c|The official language of the State is established in the Section 3 of the [[Spanish Constitution of 1978]] to be Castilian.<ref>{{cite web|url=http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|title=The Spanish Constitution|publisher=Lamoncloa.gob.es|access-date=26 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325101204/http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|archive-date=25 March 2013}}</ref> In some [[autonomous communities of Spain|autonomous communities]], [[Catalan language|Catalan]], [[Galician language|Galician]], [[Basque language|Basque]] and [[Occitan language|Occitan]] (locally known as [[Aranese language|Aranese]]) are co-official languages. [[Aragonese language|Aragonese]] and [[Asturian language|Asturian]] have some degree of official recognition.}}
{{infobox|child=yes
|label1 = Nationality {{nobold|(2020)}}
|data1 = {{unbulleted list|84.8% [[Spaniards]]|15.2% [[Immigration to Spain|Others]]<ref name="ine.es">{{cite web|url=https://www.ine.es/jaxi/Datos.htm?path=/t20/e245/p08/l0/&file=01006.px#!tabs-tabla|title=Instituto Nacional de Estadística. Población (españoles/extranjeros) por País de Nacimiento, sexo y año|publisher=[[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|Instituto Nacional de Estadística]]|website=ine.es}}</ref>}}
}}
| ethnic_groups =
| ethnic_groups_year =
| ethnic_groups_ref =
| religion = {{ublist|item_style=white-space:nowrap;
|57.6% [[Catholicism]]
|37.7% [[Irreligion in Spain|No religion]]
|2.9% [[Religion in Spain|Others]]
|1.8% Unanswered
}}
| religion_ref = <ref name="Barómetro de enero 2022">[[Centro de Investigaciones Sociológicas|CIS]].[http://datos.cis.es/pdf/Es3347marMT_A.pdf "Barómetro de Enero de 2022"], 3,777 respondents. The question was "¿Cómo se define Ud. en materia religiosa: católico/a practicante, católico/a no practicante, creyente de otra religión, agnóstico/a, indiferente o no creyente, o ateo/a?".</ref>
| religion_year = 2022
| demonym = {{hlist|[[Spaniards|Spanish]]|Spaniard}}
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]] [[constitutional monarchy]]
| leader_title1 = [[Monarchy of Spain|Monarch]]
| leader_name1 = [[Felipe VI]]
| leader_title2 = [[Prime Minister of Spain|Prime Minister]]
| leader_name2 = [[Pedro Sánchez]]
| legislature = [[Cortes Generales]]
| upper_house = [[Senate of Spain|Senate]]
| lower_house = [[Congress of Deputies]]
| sovereignty_type = [[History of Spain|Formation]]
| established_event1 = [[Tartessos]]
| established_date1 = XII BC to V BC
| established_event2 = [[Carthaginian Iberia|Carthaginian Hispania]]
| established_date2 = 572 BC to 206 BC
| established_event3 = [[Hispania|Roman Hispania]]
| established_date3 = 218 BC
| established_event4 = [[Visigothic Kingdom]]
| established_date4 = 418
| established_event5 = [[Umayyad Caliphate|Umayyad Dynasty]]
| established_date5 = 711-1031
| established_event6 = [[House of Trastámara|Trastámara Dynasty]]
| established_date6 = 1369
| established_event7 = [[Habsburg Spain|Habsburg Dynasty]]
| established_date7 = 14 March 1516
| established_event8 = [[House of Bourbon|Bourbon Dynasty]]
| established_date8 = 16 January 1716
| established_event9 = [[Spanish Constitution of 1812|First Constitution]]
| established_date9 = 19 March 1812
| established_event10 = [[Spanish Constitution of 1931|First Democratic Constitution]]
| established_date10 = 14 April 1931
| established_event11 = [[Francoist Spain]]
| established_date11 = 1 April 1939
| established_event12 = [[Constitution of Spain|Current Constitution]]
| established_date12 = 29 December 1978
| established_event13 = [[Enlargement of the European Union#Mediterranean enlargements|European Union]]
| established_date13 = 1 January 1986
| area_km2 = 505,990<ref>{{cite web|title=Anuario estadístico de España 2008. 1ª parte: entorno físico y medio ambiente|url=http://www.ine.es/prodyser/pubweb/anuario08/anu08_01entor.pdf|website=Instituto Nacional de Estadística (Spain)|access-date=14 April 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924144913/http://www.ine.es/prodyser/pubweb/anuario08/anu08_01entor.pdf|archive-date=24 September 2015}}</ref>
| area_rank = 51st
| area_sq_mi = 195,364 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| percent_water = 0.89 (2015)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=11 October 2020|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| population_census = {{IncreaseNeutral}} 47,450,795<ref>{{cite web|url=https://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736177012&menu=ultiDatos&idp=1254734710990|title=INEbase / Demografía y población /Padrón. Población por municipios /Estadística del Padrón continuo. Últimos datos datos|website=ine.es|access-date=11 February 2021}}</ref><ref name="cp_2020"/>{{efn|On 1 January 2020, the Spanish population was 47,330 million, an increase of 392,921. In the same period, the number of citizens with Spanish citizenship reached 42,094,606. The number of foreigners (i.e. immigrants, ex-pats and refugees, without including foreign born nationals with Spanish citizenship) permanently living in Spain was estimated to be at 5,235,375 (11.06%) in 2020.<ref name="cp_2020">{{cite web|url=https://www.ine.es/prensa/cp_e2020_p.pdf|title=Population Figures at 01 January 2019. Migrations Statistics. Year 2019.|date=June 2020|publisher=[[Instituto Nacional de Estadística (Spain)|National Statistics Institute]] (INE)|language=es|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628123003/http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736176951&menu=ultiDatos&idp=1254735572981|archive-date=28 June 2017}}</ref>}}
| population_census_year = 2020
| population_census_rank = 30th
| population_density_km2 = 94
| population_density_sq_mi = 243 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| population_density_rank = 120th
| GDP_PPP = {{increase}} {{nowrap|$1.942 trillion<ref name="IMFWEOES">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=512,914,612,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPPC,&sy=2020&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1=|title=World Economic Outlook Database, October 2020|publisher=[[International Monetary Fund]]|website=IMF.org|access-date=11 February 2021}}</ref>}}
| GDP_PPP_year = 2021
| GDP_PPP_rank = 15th
| GDP_PPP_per_capita = $41,736<ref name="IMFWEOES"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 32nd
| GDP_nominal = {{increase}} {{nowrap|$1.450 trillion<ref name="IMFWEOES"/>}}
| GDP_nominal_year = 2021
| GDP_nominal_rank = 13th
| GDP_nominal_per_capita = $31,178<ref name="IMFWEOES"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = 26th
| Gini = 33.0 <!--Number only-->
| Gini_year = 2019
| Gini_change = decrease
| Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web|url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tessi190&plugin=1|title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]]|website=ec.europa.eu|access-date=3 August 2020}}</ref>
| Gini_rank = 103rd
| HDI = 0.904 <!--Number only-->
| HDI_year = 2019 <!--Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase <!--Increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/latest-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=10 December 2019|access-date=10 December 2019|format=PDF}}</ref>
| HDI_rank = 25th
| currency = [[Euro]]{{efn|The [[Spanish peseta|Peseta]] before 2002.}} ([[Euro sign|€]])
| currency_code = EUR
| time_zone = [[Western European Time|WET]] and [[Central European Time|CET]]
| utc_offset = ±0 to +1 <!--Note: Zero-width non-breaking space results in the infobox displaying "UTC" without a specified offset.-->
| DST_note = {{small|Note: most of Spain observes CET/CEST, except the [[Canary Islands]] which observe WET/WEST.}}
| time_zone_DST = [[Western European Summer Time|WEST]] and [[Central European Summer Time|CEST]]
| utc_offset_DST = +1 to +2
| date_format = dd/mm/yyyy ([[Common Era|CE]])
| drives_on = right
| calling_code = [[Telephone numbers in Spain|+34]]
| iso3166code = ES
| cctld = [[.es]]{{efn|name=e|The [[.eu]] domain is also used, as it is shared with other [[European Union]] member states. Also, the [[.cat]] domain is used in [[Catalonia]], [[.gal]] in [[Galiza|Galicia]] and [[.eus]] in the [[Basque Country (autonomous community)|Basque-Country]] autonomous regions.}}
| today =
}}
'''Isbaaniya''' (spania) ama '''boqortooyada Isbaaniya''' waa wadan ku yaalo [[Koonfur]]ta [[Galbeed]] ee qaarada [[Yurub]]. Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada [[Andorra]], [[Faransiiska]], [[Gibraltar]] iyo [[Bortuqaal]], wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka [[Maroko]] oo u dhaxeeso [[Badda Dhexe]]. Shacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46,468,102 oo qof. magaalo madaxda wadanka waa [[Madrid]]. Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah. [[w:es:espania]]
[[File:Ccaa-spain.png|thumb|right|400px]]
== Taariikh ==
Aadanaha casriga ahi markii ugu horraysay waxay yimaadeen jasiiradda Iberian ee ku dhow 35,000 oo sano ka hor. Dhaqamada Iberian oo ay weheliyaan dhaqanno qadiimiga ah ee Fiktooriya, Giriiga iyo Carthagini ayaa lagu horumariyey badhtamihii illaa iyo intii uu xukunka Roomaanka ku jiray ilaa 200 BCE, ka dib markii gobolkani magaciisa lagu magacaabo Hispania, oo ku salaysan magacii hore ee Spian ama Spania. Dhamaadka Boqortooyada Roomaanku waxay qabsadeen qabaa'ilka reer yurubiyaanka ah ee ka yimid Yurubta Dhexe, waxay ku soo duuleen jasiiradda Iberian waxayna aasaaseen dhinacyo badan oo madaxbannaan oo ka jira gobollada galbeedka, oo ay ku jiraan Sueves, Alans iyo Vandals. Ugu dambeyntii, Visigoths ayaa si adag u dhex gali lahaa dhammaan xudduudaha madaxbanaan ee ku yaala jasiiradda, oo ay ku jiraan gobollada Byzantine, oo ah Boqortooyada Toledo, kaas oo midba midka yar ama mid yar midoobaya siyaasad ahaan, si caddaalad ah iyo sharci ahaanba dhammaan goboladii Roomaanka ahaa ama boqortooyooyinkii guusha ka ahaa wixii markii danbe loo aqoonsaday Hispania.
Boqolkii 8aad ee boqornimada Boqortooyada Visigothic waxay ku dhacday Moors, kuwaas oo u yimid inay u xukumaan badmaaxa sanadka 726, iyaga oo ka tegaya mugdi yar oo masiixiyiin ah oo woqooyi ah, ilaa toddoba qarniyo Boqortooyada Granada. Tani waxay tagtay dagaalo badan intii lagu jiray muddada dheer ee dib-u-heshiisiinta ee Jasiiradda Iberian, taas oo horseeday abuurista Boqortooyada Leon, Boqortooyada Castille, Boqortooyada Aragon iyo Boqortooyada Navarre oo ah boqortooyooyinka boqortooyada ee ugu muhiimsan ee soo wajahda duullaanka. Ka dib markii lagu guuleystey Moorish, Yurubiyiintu waxay billaabeen nidaam tartiib tartiib ah oo lagu soo celinayo gobolka Reconquista, [11] kaas oo qarnigii 15aad ku dhammaaday soo ifbaxay Spain oo ah waddan midaysan oo ka hooseysa Boqortooyada Katoolikada. Xilligii casriga ahaa ee loo yaqaan 'Golden Golden Era', wuxuu noqday mid ka mid ah taariikhda caalamka ugu horeeya taariikhda caalamka, sababtoo ah isku xirka Isbaanishka ee Ameerika, oo ka tagay dhaqan iyo luuqad kala duwan oo ay ka mid yihiin in ka badan 500 milyan oo Hispanophones ah, ugu badnaa luuqadda hooyo, ka dib Mandarin Chinese.
[[File:4_Torres_desde_CBA_Bellas_Artes_(Zoom_14)_-_panoramio_(crop).jpg|thumb|right193px|{{Flag|Spain}}]]
[[File:Edificio_España_-_05.jpg|thumb|right|194px|{{Flag|Spain}}]]
[[File:Ajo_blanco.jpg|thumb|right|195px|{{Flag|Spain}}]]
[[File:Seville_Metro_Train.JPG|thumb|right|196px|]]
[[File:Monumental_Plaza_de_España_de_Sevilla.jpg|thumb|right|197px|{{Flag|Spain}}]]
==Xubin==
* [[IMF]]*
* [[Midowga Yurub]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Waddanmaha degaan Isbania==
* {{Flag|Spain}} 47,450,795+;+
[<ref>https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81rabes</ref>].
* {{Flag|Brazil}} 156,000+
[<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>].
* {{Flag|Bangladesh}} 21,000+
* {{Flag| Arab League}} 129,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 121,000+
* {{Flag|Great Britain}} 35,000+
* 🇪🇺'''Europeans''': 948,000++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
* {{Flag|United States}} 56,000+
* {{Flag|China}} PR CHINA, 25,300+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
{|class="wikitable sortable"
|-
!scope="col"| Province name
!scope="col"| Capital
!scope="col"| Autonomous community
!scope="col" class="unsortable"| Lists of municipalities
|-
| {{Sort|A Coruna|[[File:Escudo de la provincia de A Coruña.svg|x18px|A Coruña]]}} '''[[Province of A Coruña|A Coruña]]''' ''(Galician)''; '''La Coruña''' ''(Spanish)''; '''Corunna''' ''(English, archaic)''
| {{Sort|A Coruna|[[A Coruña]]}} ''([[Galician language|Galician]])''; La Coruña ''([[Spanish language|Spanish]])''; Corunna ''([[English language|English]], archaic)''
| {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}}
| [[List of municipalities in A Coruña|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Alava|[[File:Álava.svg|x18px|Álava]] '''[[Álava]]'''}}; '''Araba''' ''([[Basque language|Basque]])''
| {{Sort|Vitoria-Gasteiz|[[Vitoria-Gasteiz]]}}; Gasteiz ''([[Basque language|Basque]])''; Vitoria ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}}
| [[List of municipalities in Álava|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Albacete|[[File:Bandera provincia Albacete.svg|x18px|Albacete]] '''[[Province of Albacete|Albacete]]'''}}
| {{Sort|Albacete|[[Albacete]]}}
| {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}}
| [[List of municipalities in Albacete|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Alicante|[[File:Bandera d'Alacant.svg|x18px|Alicante]] '''[[Province of Alicante|Alicante]]'''}}; '''Alacant''' ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Alicante|[[Alicante]]}}; Alacant ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencian Community]] [[Valencian Community]]}}
| [[List of municipalities in Alicante|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Almeria|[[File:Flag Almería Province.svg|x18px|Almería]]''' [[Province of Almería|Almería]]'''}}
| {{Sort|Almeria|[[Almería]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Almería|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Asturias|[[File:Flag of Asturias.svg|x18px|Asturias]] '''[[Asturias]]'''}}; '''Asturies''' ''([[Asturian language|Asturian]])''
| {{Sort|Oviedo|[[Oviedo]]}}; Uviéu'' ([[Asturian language|Asturian]])''
| {{Sort|Asturias|[[File:Flag of Asturias.svg|x18px|Asturias]] [[Asturias]]}}
| [[List of municipalities in Asturias|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Avila|[[File:Bandera de la provincia de Ávila.svg|x18px|Ávila]] '''[[Province of Ávila|Ávila]]'''}}
| {{Sort|Avila|[[Ávila, Spain|Ávila]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Ávila|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Badajoz|[[File:Flag of Badajoz.svg|x18px|Badajoz]] '''[[Province of Badajoz|Badajoz]]'''}}
| {{Sort|Badajoz|[[Badajoz]]}}
| {{Sort|Extremadura|[[File:Flag of Extremadura with COA.svg|x18px|Extremadura]] [[Extremadura]]}}
| [[List of municipalities in Badajoz|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Balearic Islands|[[File:Flag of the Balearic Islands.svg|x18px|Balearic Islands]] '''[[Balearic Islands]]'''}}; '''Illes Balears''' ''([[Catalan language|Catalan]])''; '''Islas Baleares''' ''(Spanish)''
| {{Sort|Palma|[[Palma, Majorca|Palma]]}}
| {{Sort|Balearic Islands|[[File:Flag of the Balearic Islands.svg|x18px|Balearic Islands]] [[Balearic Islands]]}}
| [[List of municipalities in Balearic Islands|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Barcelona|[[File:Flag of Barcelona (province).svg|x18px|Barcelona]] '''[[Province of Barcelona|Barcelona]]'''}}
| {{Sort|Barcelona|[[Barcelona]]}}
| {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}}
| [[List of municipalities in Barcelona|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Biscay|[[File:Bizkaikobanderea.svg|x18px|Biscay]] '''[[Biscay]]'''}}; '''Bizkaia''' ''([[Basque language|Basque]])''; '''Vizcaya''' ''([[Spanish language|Spanish]])
| {{Sort|Bilbao|[[Bilbao]]}}; Bilbo ''([[Basque language|Basque]])''
| {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}}
| [[List of municipalities in Biscay|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Burgos|[[File:Burgos (provincia).svg|x18px|Burgos]] '''[[Province of Burgos|Burgos]]'''}}
| {{Sort|Burgos|[[Burgos]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Burgos|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Caceres|[[File:Flag of the province of Cáceres.svg|x18px|Cáceres]] '''[[Province of Cáceres|Cáceres]]'''}}
| {{Sort|Caceres|[[Cáceres, Spain|Cáceres]]}}
| {{Sort|Extremadura|[[File:Flag of Extremadura with COA.svg|x18px|Extremadura]] [[Extremadura]]}}
| [[List of municipalities in Cáceres|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Cadiz|[[File:Flag Cádiz Province.svg|x18px|Cádiz]] '''[[Province of Cádiz|Cádiz]]'''}}
| {{Sort|Cadiz|[[Cádiz]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Cádiz|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Cantabria|[[File:Flag of Cantabria (Official).svg|x18px|Cantabria]] '''[[Cantabria]]'''}}
| {{Sort|Santander|[[Santander, Cantabria|Santander]]}}
| {{Sort|Cantabria|[[File:Flag of Cantabria.svg|x18px|Cantabria]] [[Cantabria]]}}
| [[List of municipalities in Cantabria|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Castellon|[[File:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|x18px|Valencian Community]] '''[[Province of Castellón|Castellón]]'''}}; '''Castelló''' ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Castellon de la Plana|[[Castellón de la Plana]]}}; Castelló de la Plana ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencian Community]] [[Valencian Community]]}}
| [[List of municipalities in Castellón|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Ciudad Real|[[File:Flag Ciudad Real Province.svg|x18px|Ciudad Real]] '''[[Province of Ciudad Real|Ciudad Real]]'''}}
| {{Sort|Ciudad Real|[[Ciudad Real]]}}
| {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}}
| [[List of municipalities in Ciudad Real|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Cordoba|[[File:Provincia de Córdoba - Bandera.svg|x18px|Córdoba]] '''[[Province of Córdoba (Spain)|Córdoba]]'''}}
| {{Sort|Cordoba|[[Córdoba, Andalusia|Córdoba]]; Cordova ''(English, archaic)''}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Córdoba|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Cuenca|[[File:Flag Cuenca Province.svg|x18px|Cuenca]] '''[[Province of Cuenca (Spain)|Cuenca]]'''}}
| {{Sort|Cuenca|[[Cuenca (Spain)|Cuenca]]}}
| {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}}
| [[List of municipalities in Cuenca|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Gipuzkoa|[[File:Guipúzcoa.svg|x18px|Guipúzcoa]] '''[[Gipuzkoa]]'''}} ''([[Basque language|Basque]])''; '''Guipúzcoa''' ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|San Sebastian|[[San Sebastián]]}} ''([[Spanish language|Spanish]])''; Donostia ''([[Basque language|Basque]])''
| {{Sort|Basque Country|[[File:Flag of the Basque Country.svg|x18px|Basque Country]] [[Basque Country (autonomous community)|Basque Country]]}}
| [[List of municipalities in Gipuzkoa|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Girona|[[File:Flag of Girona province (unofficial).svg|x18px|Girona]] '''[[Province of Girona|Girona]]'''}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; '''Gerona''' ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|Girona|[[Girona]]}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; Gerona ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}}
| [[List of municipalities in Girona|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Granada|[[File:Bandera de la provincia de Granada (España).svg|x18px|Granada]] '''[[Province of Granada|Granada]]'''}}
| {{Sort|Granada|[[Granada]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Granada|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Guadalajara|[[File:Flag Guadalajara Province.svg|x18px|Guadalajara]] '''[[Province of Guadalajara|Guadalajara]]'''}}
| {{Sort|Guadalajara|[[Guadalajara, Spain|Guadalajara]]}}
| {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}}
| [[List of municipalities in Guadalajara|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Huelva|[[File:Bandera de la Provincia De Huelva.svg|x18px|Huelva]] '''[[Province of Huelva|Huelva]]'''}}
| {{Sort|Huelva|[[Huelva]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Huelva|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Huesca|[[File:Flag of Huesca (province).svg|x18px|Huesca]] '''[[Province of Huesca|Huesca]]'''}}
| {{Sort|Huesca|[[Huesca]] ''([[Spanish language|Spanish]])''}}; ''Uesca'' ''([[Aragonese language|Aragonese]])''
| {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}}
| [[List of municipalities in Huesca|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Jaen|[[File:Bandera de la provincia de Jaén.svg|x18px|Jaén]] '''[[Province of Jaén (Spain)|Jaén]]'''}}
| {{Sort|Jaen|[[Jaén, Spain|Jaén]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Jaén|Municipalities]]
|-
| {{Sort|La Rioja|[[File:Flag of La Rioja (with coat of arms).svg|x18px|La Rioja]] '''[[La Rioja (Spain)|La Rioja]]'''}}
| {{Sort|Logrono|[[Logroño]]}}
| {{Sort|La Rioja|[[File:Flag of La Rioja (with coat of arms).svg|x18px|La Rioja]] [[La Rioja (Spain)|La Rioja]]}}
| [[List of municipalities in La Rioja|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Las Palmas|[[File:Provincia de Las Palmas - Bandera.svg|x18px|Las Palmas]] '''[[Province of Las Palmas|Las Palmas]]'''}}
| {{Sort|Las Palmas|[[Las Palmas]]}}
| {{Sort|Canary Islands|[[File:Flag of the Canary Islands.svg|x18px|Canary Islands]] [[Canary Islands]]}}
| [[List of municipalities in Las Palmas|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Leon|[[File:Bandera de León.svg|x18px|León]] '''[[Province of León|León]]'''}}
| {{Sort|Leon|[[León, Spain|León]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in León|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Lleida|[[File:Bandera de la provincia de Lérida.svg|x18px|Lleida]]}} '''[[Province of Lleida|Lleida]]''' ''(Catalan)''; '''Lérida''' ''(Spanish)''
| {{Sort|Lleida|[[Lleida]]}} ''([[Catalan language|Catalan]])''; Lérida ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}}
| [[List of municipalities in Lleida|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Lugo|[[File:Flag of Lugo province.svg|x18px|Lugo]] '''[[Lugo (province)|Lugo]]'''}}
| {{Sort|Lugo|[[Lugo]]}}
| {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}}
| [[List of municipalities in Lugo|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Madrid|[[File:Flag of the Community of Madrid.svg|x18px|Community of Madrid]] '''[[Province of Madrid|Madrid]]'''}}
| {{Sort|Madrid|[[Madrid]]}}
| {{Sort|Madrid|[[File:Flag of the Community of Madrid.svg|x18px|Community of Madrid]] [[Community of Madrid]]}}
| [[List of municipalities in Madrid|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Malaga|[[File:Flag Málaga Province.svg|x18px|Málaga]] '''[[Province of Málaga|Málaga]]'''}}
| {{Sort|Malaga|[[Málaga]]}}
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Málaga|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Murcia|[[File:Flag of the Region of Murcia.svg|x18px|Region of Murcia]] '''[[Region of Murcia|Murcia]]'''}}
| {{Sort|Murcia|[[Murcia]]}}
| {{Sort|Murcia|[[File:Flag of the Region of Murcia.svg|x18px|Region of Murcia]] [[Region of Murcia]]}}
| [[List of municipalities in Murcia|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Navarre|[[File:Bandera de Navarra.svg|x18px|Navarre]] '''[[Navarre]]'''}}; '''Nafarroa''' ''(Basque)''; '''Navarra''' ''(Spanish)''
| {{Sort|Pamplona|[[Pamplona]]}}; Iruña ''(Basque)''
| {{Sort|Navarre|[[File:Bandera de Navarra.svg|x18px|Navarre]] [[Navarre]]}}
| [[List of municipalities in Navarre|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Ourense|[[File:Provincia de Ourense - Bandera.svg|x18px|Ourense]] '''[[Province of Ourense|Ourense]]'''}} ''(Galician)''; '''Orense''' ''(Spanish)''
| {{Sort|Ourense|[[Ourense]]}} ''([[Galician language|Galician]])''; Orense ''([[Spanish language|Spanish]])''
| {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}}
| [[List of municipalities in Ourense|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Palencia|[[File:Bandera de la provincia de Palencia.svg|x18px|Palencia]] '''[[Province of Palencia|Palencia]]'''}}
| {{Sort|Palencia|[[Palencia]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Palencia|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Pontevedra|[[File:Flag of the Province of Pontevedra.PNG|25px|Pontevedra]] '''[[Province of Pontevedra|Pontevedra]]'''}}
| {{Sort|Pontevedra|[[Pontevedra]]}}
| {{Sort|Galicia|[[File:Flag of Galicia.svg|x18px|Galicia]] [[Galicia (Spain)|Galicia]]}}
| [[List of municipalities in Pontevedra|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Salamanca|[[File:Bandera de la provincia de Salamanca.svg|x18px|Salamanca]] '''[[Province of Salamanca|Salamanca]]'''}}
| {{Sort|Salamanca|[[Salamanca]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Salamanca|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Santa Cruz de Tenerife|[[File:Provincia de Santa Cruz de Tenerife - Bandera.svg|x18px|Santa Cruz de Tenerife]] '''[[Province of Santa Cruz de Tenerife|Santa Cruz de Tenerife]]'''}}
| {{Sort|Santa Cruz de Tenerife|[[Santa Cruz de Tenerife]]}}
| {{Sort|Canary Islands|[[File:Flag of the Canary Islands.svg|x18px|Canary Islands]] [[Canary Islands]]}}
| [[List of municipalities in Santa Cruz de Tenerife|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Segovia|[[File:Flag Segovia province.svg|x18px|Segovia]] '''[[Province of Segovia|Segovia]]'''}}
| {{Sort|Segovia|[[Segovia]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Segovia|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Seville|[[File:Flag of Diputacion de Sevilla Spain.svg|x18px|Seville]] '''[[Province of Seville|Seville]]'''}}; '''Sevilla''' ''(Spanish)''
| {{Sort|Seville|[[Seville]]}}; Sevilla ''(Spanish)''
| {{Sort|Andalusia|[[File:Flag of Andalucía.svg|x18px|Andalusia]] [[Andalusia]]}}
| [[List of municipalities in Sevilla|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Soria|[[File:Flag Soria province.svg|x18px|Soria]] '''[[Province of Soria|Soria]]'''}}
| {{Sort|Soria|[[Soria]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Soria|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Tarragona|[[File:Diputació copy.jpg|25px|Tarragona]] '''[[Province of Tarragona|Tarragona]]'''}}
| {{Sort|Tarragona|[[Tarragona]]}}
| {{Sort|Catalonia|[[File:Flag of Catalonia.svg|x18px|Catalonia]] [[Catalonia]]}}
| [[List of municipalities in Tarragona|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Teruel|[[File:Teruel (provincia).svg|x18px|Teruel]] '''[[Province of Teruel|Teruel]]'''}}
| {{Sort|Teruel|[[Teruel]]}}
| {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}}
| [[List of municipalities in Teruel|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Toledo|[[File:Bandera antigua de la provincia de Toledo.svg|x18px|Toledo]] '''[[Province of Toledo|Toledo]]'''}}
| {{Sort|Toledo|[[Toledo, Spain|Toledo]]}}
| {{Sort|Castilla-La Mancha|[[File:Bandera Castilla-La Mancha.svg|x18px|Castilla-La Mancha]] [[Castilla-La Mancha]]}}
| [[List of municipalities in Toledo|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|x18px|Valencian Community]] '''[[Province of Valencia|Valencia]]'''}}; '''València''' ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Valencia|[[Valencia, Spain|Valencia]]}}; València ''([[Catalan language|Catalan]])''
| {{Sort|Valencian Community|[[File:Flag of the Land of Valencia (official).svg|x18px|Valencia Community]] [[Valencian Community]]}}
| [[List of municipalities in Valencia|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Valladolid|[[File:Bandera de la provincia de Valladolid.svg|x18px|Valladolid]] '''[[Province of Valladolid|Valladolid]]'''}}
| {{Sort|Valladolid|[[Valladolid]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Valladolid|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Zamora|[[File:Bandera de Zamora.svg|x18px|Zamora]] '''[[Province of Zamora|Zamora]]'''}}
| {{Sort|Zamora|[[Zamora, Spain|Zamora]]}}
| {{Sort|Castile and Leon|[[File:Bandera de Castilla y León.svg|x18px|Castilla y León]] [[Castile and León]]}}
| [[List of municipalities in Zamora|Municipalities]]
|-
| {{Sort|Zaragoza|[[File:Flag of Zaragoza province (with coat of arms).svg|x18px|Zaragoza]] '''[[Province of Zaragoza|Zaragoza]]'''}}; '''Saragossa''' ''(English)''
| {{Sort|Zaragoza|[[Zaragoza]]}}; Saragossa ''(English)''
| {{Sort|Aragon|[[File:Flag of Aragon.svg|x18px|Aragon]] [[Aragon]]}}
| [[List of municipalities in Zaragoza|Municipalities]]
|}
{{Weather box|location= Madrid (667 m), [[Buen Retiro Park]] in the city centre (1981–2010)
|metric first= Y
|single line= Y
|Jan record high C= 23.1
|Feb record high C= 25.3
|Mar record high C= 30.2
|Apr record high C= 33.5
|May record high C= 38.6
|Jun record high C= 43.1
|Jul record high C= 44.3
|Aug record high C= 44.7
|Sep record high C= 42.2
|Oct record high C= 36
|Nov record high C= 28.9
|Dec record high C= 24.2
|year record high C= 44.7
|Jan high C= 9.8
|Feb high C= 12.0
|Mar high C= 16.3
|Apr high C= 18.2
|May high C= 22.2
|Jun high C= 28.2
|Jul high C= 32.1
|Aug high C= 31.3
|Sep high C= 26.4
|Oct high C= 19.4
|Nov high C= 13.5
|Dec high C= 10.0
|year high C= 19.9
|Jan mean C= 6.3
|Feb mean C= 7.9
|Mar mean C= 11.2
|Apr mean C= 12.9
|May mean C= 16.7
|Jun mean C= 22.2
|Jul mean C= 25.6
|Aug mean C= 25.1
|Sep mean C= 20.9
|Oct mean C= 15.1
|Nov mean C= 9.9
|Dec mean C= 6.9
|year mean C= 15.0
|Jan low C= 2.7
|Feb low C= 3.7
|Mar low C= 6.2
|Apr low C= 7.7
|May low C= 11.3
|Jun low C= 16.1
|Jul low C= 19.0
|Aug low C= 18.8
|Sep low C= 15.4
|Oct low C= 10.7
|Nov low C= 6.3
|Dec low C= 3.6
|year low C= 10.1
|Jan record low C= -7.8
|Feb record low C= -7.5
|Mar record low C= -4.5
|Apr record low C= -1.5
|May record low C= 3.3
|Jun record low C= 7
|Jul record low C= 9.8
|Aug record low C= 8.6
|Sep record low C= 4.1
|Oct record low C= 0.3
|Nov record low C= -3.8
|Dec record low C= -6.5
|year record low C= -7.8
|Jan precipitation mm= 33
|Feb precipitation mm= 35
|Mar precipitation mm= 25
|Apr precipitation mm= 45
|May precipitation mm= 51
|Jun precipitation mm= 21
|Jul precipitation mm= 12
|Aug precipitation mm= 10
|Sep precipitation mm= 22
|Oct precipitation mm= 60
|Nov precipitation mm= 58
|Dec precipitation mm= 51
|year precipitation mm= 421
|Jan precipitation days= 6
|Feb precipitation days= 5
|Mar precipitation days= 4
|Apr precipitation days= 7
|May precipitation days= 7
|Jun precipitation days= 3
|Jul precipitation days= 2
|Aug precipitation days= 2
|Sep precipitation days= 3
|Oct precipitation days= 7
|Nov precipitation days= 7
|Dec precipitation days= 7
|year precipitation days= 59
|unit precipitation days= 1 mm
|Jan sun= 149
|Feb sun= 158
|Mar sun= 211
|Apr sun= 230
|May sun= 268
|Jun sun= 315
|Jul sun= 355
|Aug sun= 332
|Sep sun= 259
|Oct sun= 199
|Nov sun= 144
|Dec sun= 124
|year sun= 2744
|source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref name=AEMet>{{cite web|url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/valoresclimatologicos?l=3195&k=mad |title=Valores climatológicos normales. Madrid, Retiro) |accessdate=6 March 2018 |publisher=AEMet |date=2018 }}</ref><ref>{{cite web
|url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=1&m=2&m=3&m=4&v=todos
|title= Extreme Values (Jan–Apr), Madrid
|publisher= AEMet
|accessdate= 12 February 2016}}</ref><ref>{{cite web
|url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=5&m=6&m=7&m=8&v=todos
|title= Extreme Values (May–Aug), Madrid
|publisher= AEMet
|accessdate= 12 February 2016}}</ref><ref>{{cite web
|url= http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos*?w=0&k=mad&l=3195&datos=det&x=3195&m=9&m=10&m=11&m=12&v=todos
|title= Extreme Values (Sep–Dec), Madrid
|publisher= AEMet}}</ref>
|date=August 2010}}
{{Weather box|location= [[Madrid-Barajas Airport]] (609 m), in north east Madrid (1981–2010)
|metric first= Y
|single line= Y
|Jan high C= 10.7
|Feb high C= 13.0
|Mar high C= 17.0
|Apr high C= 18.7
|May high C= 23.1
|Jun high C= 29.5
|Jul high C= 33.5
|Aug high C= 32.8
|Sep high C= 27.9
|Oct high C= 21.0
|Nov high C= 14.8
|Dec high C= 10.9
|year high C= 21.1
|Jan mean C= 5.5
|Feb mean C= 7.1
|Mar mean C= 10.2
|Apr mean C= 12.2
|May mean C= 16.2
|Jun mean C= 21.7
|Jul mean C= 25.2
|Aug mean C= 24.7
|Sep mean C= 20.5
|Oct mean C= 14.8
|Nov mean C= 9.4
|Dec mean C= 6.2
|year mean C= 14.5
|Jan low C= 0.2
|Feb low C= 1.2
|Mar low C= 3.5
|Apr low C= 5.7
|May low C= 9.3
|Jun low C= 13.9
|Jul low C= 16.8
|Aug low C= 16.5
|Sep low C= 13.1
|Oct low C= 8.7
|Nov low C= 4.1
|Dec low C= 1.4
|year low C= 7.9
|Jan precipitation mm= 29
|Feb precipitation mm= 32
|Mar precipitation mm= 22
|Apr precipitation mm= 38
|May precipitation mm= 44
|Jun precipitation mm= 22
|Jul precipitation mm= 9
|Aug precipitation mm= 10
|Sep precipitation mm= 24
|Oct precipitation mm= 51
|Nov precipitation mm= 49
|Dec precipitation mm= 42
|year precipitation mm= 371
|Jan precipitation days= 5
|Feb precipitation days= 5
|Mar precipitation days= 4
|Apr precipitation days= 6
|May precipitation days= 7
|Jun precipitation days= 4
|Jul precipitation days= 2
|Aug precipitation days= 2
|Sep precipitation days= 3
|Oct precipitation days= 7
|Nov precipitation days= 6
|Dec precipitation days= 6
|year precipitation days= 55
|unit precipitation days= 1 mm
|Jan sun= 144
|Feb sun= 168
|Mar sun= 224
|Apr sun= 226
|May sun= 258
|Jun sun= 310
|Jul sun= 354
|Aug sun= 329
|Sep sun= 258
|Oct sun= 199
|Nov sun= 151
|Dec sun= 128
|year sun= 2749
|source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref name=AEMet/>
|date=November 2011}}
{{Weather box|location= [[Cuatro Vientos Airport|Madrid-Cuatro Vientos Airport]], {{convert|8|km|2|abbr=on}} from the city centre <small>(altitude: {{convert|690|m|abbr=off}}, [http://maps.google.es/?q=Est%3AMadrid%2C%20Cuatro%20Vientos%4040.3755555556%2C-3.7861111111&t=p&ll=40.3755555556%2C-3.7861111111&spn=0.182837%2C0.291824&z=11&output=embed satellite view])</small> (1981–2010)
|metric first= Y
|single line= Y
|collapsed = Y
|Jan high C= 10.4
|Feb high C= 12.5
|Mar high C= 16.5
|Apr high C= 18.3
|May high C= 22.6
|Jun high C= 28.9
|Jul high C= 32.8
|Aug high C= 32.2
|Sep high C= 27.3
|Oct high C= 20.4
|Nov high C= 14.3
|Dec high C= 10.7
|year high C= 20.6
|Jan mean C= 6.0
|Feb mean C= 7.6
|Mar mean C= 10.8
|Apr mean C= 12.6
|May mean C= 16.5
|Jun mean C= 22.2
|Jul mean C= 25.6
|Aug mean C= 25.1
|Sep mean C= 21.0
|Oct mean C= 15.2
|Nov mean C= 9.8
|Dec mean C= 6.7
|year mean C= 14.9
|Jan low C= 1.6
|Feb low C= 2.7
|Mar low C= 5.1
|Apr low C= 6.8
|May low C= 10.4
|Jun low C= 15.4
|Jul low C= 18.3
|Aug low C= 18.1
|Sep low C= 14.6
|Oct low C= 9.9
|Nov low C= 5.4
|Dec low C= 2.7
|year low C= 9.3
|Jan precipitation mm= 34
|Feb precipitation mm= 35
|Mar precipitation mm= 25
|Apr precipitation mm= 43
|May precipitation mm= 50
|Jun precipitation mm= 25
|Jul precipitation mm= 12
|Aug precipitation mm= 11
|Sep precipitation mm= 24
|Oct precipitation mm= 60
|Nov precipitation mm= 57
|Dec precipitation mm= 53
|year precipitation mm= 428
|Jan precipitation days= 6
|Feb precipitation days= 5
|Mar precipitation days= 4
|Apr precipitation days= 7
|May precipitation days= 7
|Jun precipitation days= 3
|Jul precipitation days= 2
|Aug precipitation days= 1
|Sep precipitation days= 3
|Oct precipitation days= 7
|Nov precipitation days= 7
|Dec precipitation days= 7
|year precipitation days= 59
|unit precipitation days= 1 mm
|Jan sun= 158
|Feb sun= 173
|Mar sun= 221
|Apr sun= 238
|May sun= 280
|Jun sun= 316
|Jul sun= 364
|Aug sun= 335
|Sep sun= 250
|Oct sun= 203
|Nov sun= 161
|Dec sun= 135
|year sun= 2840
|source 1= [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref>{{cite web|url=http://www.aemet.es/en/conocermas/publicaciones/detalles/guia_resumida_2010 |title=Guía resumida del clima en España (1981–2010) |publisher=AEMet |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140906191642/http://www.aemet.es/en/conocermas/publicaciones/detalles/guia_resumida_2010 |archivedate=6 September 2014 }}</ref>
|date=April 2013}}
==Xogta==
* [https://www.jw.org/en/library/magazines/awake-no2-2017-april/visit-to-spain/ A Visit to Spain]
<div class="reflist4" style="height: 220px; overflow: auto; padding: 3px">
{{Tixraac|3}}
</div>
* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Spain Commons]
* [[Francisco de Enzinas]]
* [[Luis de León]]
* [[Michael Servetus]]
* [[Alfonso de Zamora]]
{{Dalalka Yurub}}
f23k0rwdugdqza1ii76smsxjg0xzt50
Barasiil
0
5464
240184
240164
2022-08-20T03:14:42Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox country
|conventional_long_name = Federative Republic of Brazil
|common_name = Brazil
|native_name ={{native name|pt|República Federativa do Brasil|fontsize=70%}}
|image_flag = Flag of Brazil.svg
|alt_flag =
|image_coat = Coat of arms of Brazil.svg
|alt_coat =
|symbol_type = Coat of arms
|other_symbol = {{vunblist |''[[National Seal of Brazil|Selo Nacional do Brasil]]'' |{{small|National Seal of Brazil}} |[[File:National Seal of Brazil (color).svg|100px|link=National Seal of Brazil]]}}
|other_symbol_type = [[Seal (emblem)|National seal]]
|national_motto = {{vunblist |{{native phrase|pt|Ordem e Progresso|italics=on|nolink=on}} |{{small|({{lang-en|"Order and Progress"}})}}}}
|national_anthem = {{vunblist|"[[Brazilian National Anthem|Hino Nacional Brasileiro]]"|{{small|({{lang-en|"Brazilian National Anthem"}})}} |<br /><center>[[File:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg|noicon|center]]</center>}}
----
{{vunblist |'''Flag anthem:'''|"[[Brazilian Flag Anthem|Hino à Bandeira Nacional]]"<ref name="HinoBandeira">{{cite web|url=http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |title=Hino à Bandeira Nacional |author=Exército Brasileiro |language=Portuguese |accessdate=29 January 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222123948/http://www.eb.mil.br/web/midia-eletronica/hino-a-bandeira-nacional |archivedate=22 February 2014 |df= }}</ref>|{{small|({{lang-en|"National Flag Anthem"}})}}|<br /><center>[[File:Brazilian Flag Anthem (Brazilian Army).ogg]]</center>}}
|image_map = BRA orthographic.svg
|alt_map =
|map_caption = {{map caption |location_color=dark green |region=[[South America]] |region_color= grey }}
|capital = [[Brasília]]
|coordinates = {{Coord|15|47|S|47|52|W|type:city}}
|largest_city = [[São Paulo]]<br>{{small|{{coord|23|33|S|46|38|W|display=inline}}}}
|languages_type = Official language<br />{{nobold|and national language}}
|languages = [[Luuqada Boortaqiiska|Boortaqiiska]]<ref>{{cite web |title=Demographics |publisher=Brazilian Government |url=http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics |accessdate=8 October 2011 |archivedate=17 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117051415/http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics}}</ref>
|ethnic_groups =
{{vunblist
|47.73% [[Dadka Cad|Caddaan]]
|{{nowrap|43.13% Dhafan}}
|7.61% [[Dadka Madoow]]
|1.09% [[Dadka Aasiya]]
|0.43% [[Dadka asaliga ah]]
}}
|ethnic_groups_year = 2010
|ethnic_groups_ref = <ref name="raca2010">{{cite web |url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2010/caracteristicas_da_populacao/tabelas_pdf/tab3.pdf |title=Caracteristicas da População e dos Domicílios do Censo Demográfico 2010 – Cor ou raça |format=PDF |accessdate=7 April 2012}}</ref>
|demonym = Brazilian
|government_type = [[Federalism|Federal]] [[Presidential system|presidential]] [[Constitutionalism|constitutional]] [[republic]]
|leader_title1 = [[Madaxweyne]]
|leader_name1 = [[Jair Bolsonaro]]
|leader_title2 = Madaxweyne ku xigeenka
|leader_name2 = Hamilton Mourão<ref name="auto1">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2016/aug/31/dilma-rousseff-impeached-president-brazilian-senate-michel-temer |title=Dilma Rousseff impeached by Brazilian senate |author=Jonathan Watts & Donna Bowater |publisher=The Guardian |accessdate=31 August 2016}}</ref>
|leader_title3 = {{nowrap|[[President of the Chamber of Deputies (Brazil)|Madaxweynaha Rugta Wakiilada]]}}
|leader_name3 = [[Arthur Lira]]
|leader_title4 = [[President of the Federal Senate (Brazil)|Madaxweynaha Guurtida Federaalka]]
|leader_name4 = {{nowrap|[[Rodrigo Pacheco]]}}
|leader_title5 = [[Supreme Federal Court (Brazil)#President|Madaxweynaha maxkamada sare]]
|leader_name5 = [[Luiz Fux]]
|legislature = [[National Congress of Brazil|National Congress]]
|upper_house = [[Federal Senate]]
|lower_house = [[Chamber of Deputies (Brazil)|Chamber of Deputies]]
|sovereignty_type = [[Independence of Brazil|Independence]]
|sovereignty_note = from the [[United Kingdom of Portugal, Brazil and the Algarves]]
|established_event1 = [[Brazilian Independence|Declared]]
|established_date1 = 7 September 1822
|established_event2 = [[Treaty of Rio de Janeiro (1825)|Recognized]]
|established_date2 = 29 August 1825
|established_event3 = [[Proclamation of the Republic (Brazil)|Republic]]
|established_date3 = 15 November 1889
|established_event4 = [[Treaty of Petrópolis]]
|established_date4 = 11 November 1903
|established_event5 = [[Constitution of Brazil|Current constitution]]
|established_date5 = 5 October 1988
|area_km2 = 8515767
|area_label = Total
|area_rank = 5th
|area_sq_mi = 3287597
|percent_water = 0.65
|population_estimate = 209,129,000<ref>[http://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/index.html "Brazil"]. IBGE population estimates.</ref>
|population_estimate_year = 2018
|population_estimate_rank = 6th
|population_density_km2 = 25
|population_density_sq_mi = 63
|population_density_rank = 199th
|GDP_PPP = $3.389 trillion<ref name="World Economic Outlook">{{cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=4&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=273%2C223%2C156%2C924%2C922%2C132%2C134%2C534%2C536%2C136%2C186%2C158%2C112%2C542%2C111&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|website=www.imf.org|publisher=International Monetary Fund|accessdate=17 April 2018}}</ref>
|GDP_PPP_year = 2018
|GDP_PPP_rank = 8th
|GDP_PPP_per_capita = $16,199<ref name="World Economic Outlook"/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = 81th
|GDP_nominal = $2.139 trillion<ref name="World Economic Outlook"/>
|GDP_nominal_year = 2018
|GDP_nominal_rank = 9th
|GDP_nominal_per_capita = $10,224<ref name="World Economic Outlook"/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = 65th
}}
[[File:Centro_do_Rio_visto_do_museu_chácara_do_céu.jpg|thumb|right|193px|]]
[[File:Moqueca.jpg|Thumb|right|194px|]]
[[File:Aerea2_maracana.jpg|thumb|right|195px|]]
Dalka '''Brazil''' oo loogu dhawaaqo República Federativa do Brasil waa dal ka soo jeeda bortaqiis, waa dalka shanaad ee ugu balaadhan aduunka ,koofurta amerika iyo dhammaan qaarada laatiin Amerikaba. Dalka brazil waxaa dhinaca bari ka marta badda ATLANTIC OCEAN, oo leh xeeb dhererkeedu tahay 7,491km.
Wuxuuna xuduud kala leeyahay dhinaca waqooyi dalka Venezuela, Guyana, Suriname iyo French Guiana. Dhinaca waqooyi galbeedna waxaa dalka Brazil xuduud uu kala leeyahay daka Columbia. Galbeedna waxaa kaga beegan Bolivia iyo Peru. Sidoo kale dhinaca koofur barina waxuu xuduud kala wadaagaa dalalka ARgentina, iyo Paraguay, halka waqooyi uu ka xiga dalka Urugway. Waxaa la odhan karaa dalka brazil dhammaan xuduud ayuu la leeyahay wadamada waqooyiga marka laga tago ECUADOR iyo Chile.
Dhaqaalaha wadanka Brazil waa wadanka todobaad waxaana door libaax leh ka ciyaaray in dhaqaalaha uu kobco (Brazil’s national development bank (BNDES)), xagga wax iibsiga waa wadanka todobaad Marka laga hadlayo wax soo soorka KAFEEGA waa wadanka ugu weyn ee soo saara Kafeega 150kii sano ee u danbeeyay. Waxey kaloo kordhiyeen joogitaanka suuqyada maaliyadeed iyo badeecooyin waxeyna nasiib u heleen in ay Brazil ay noqoto suuqa afaraad ee ugu weyn baabuurta caalamka.
iyo Liinta. Dalka Brazil ayaa wax dhoofinta caalamka kaga jira darajada 23aad.
Dalka Brazil waa wadanka 2aad dhinaca garoonka diyaaradaha waxaa ka horeeya mareykanka kaliya .
Wuxuu leeyahay Garoono waaweyn oo aad u mashquul badan ku dhawaad 20 milyan oo rakaab ah ayaa sanad walba isticmaala garoonada Brazil.
Dhinaca diinta dadka heysta diinta CATHOLICS dalka Brazil waa 123 million celecelis ahaana waa 64% .waa dadka ugu badan ee heysta diinta catholics hoos ka eeg heerka dadka heysta diimaha dalka Brazil.
Ciidanka Brazil waa ciidanka ugu balaadhan laatiin Amerika waxeyna ka kooban yihiin :Brazilian Army,Brazilian Navy iyo Brazilian Air Force waxeyna guud ahaan yihiin 317,199 oo ah kuwa shaqeeya . Ku darso oo waxey kaloo leeyihiin ciidan loogu yeedho Military police iyo ciidan kale oo loo yaqaan green water
Magaca Brazil wuxuu asal ahaan ka yimid ama ka soo jedaa nuuc ka mid ah geedaha ka bixi jiray Xeebaha wadankaasi waxaana loo yaqaan brazilwood. Dadka boortaqiiska waxey odhan jireen ''pau-brasil.''
Dalka Brazil waxa uu ka kooban yahay 26 gobal iyagoo isugu yimaada Federaal, dhammaan gobalada waxey isugu jiraan gobolo isbaheystay si juquraafi ah. Nidaamka caafimaadka dadweynaha Brazil ayaa loo yaqaan Nidaamka caafimaadka qaranka, waxaa maamula oo bixiya dhammaan dowlada waana wax ay u siman yihiin dadweynaha muwaadiniinta ah si lacag la’aan ah. Walow ay jiraan meelo kale oo si gaar ah loo leeyahay. Dhinaca musuqa ee xeebaha brazil waxaa lagu sheegaa 41 bilyan oo dollar sanadkii waana 69.9% waxeyna wadamada musuqa caalamka kaga jirtaa kaalinta 69aad.
Sida laga soo xigtay dowlada Brazil waxaa jira dhibaatooyin caafimaada oo ay ugu daran yihiin:
* Dhimashada caruurta dalka Brazil waxey gaadhaa 2.51% ilaa 3.77% meelaha ugu badana waa gobalada ku yaala waqooyi bari.
* Dhimashada hooyada uurka leh waa 73.1% marka 100 kun oo caruur ahba dhashaan
* Dhimashada xanuunada leys qaadsiiyo ayaa ah 151.7 dhimasho 100.000 waxaana sababa xanuuno ku dhaca wadnaha,cudurada wareega dhiigga,oo ay wehliso kuwa keena kansarka, iyo kuwa kale oo ku dhinta sababo ka baxsan kuwa aan soo sheegay sida ( shilalka gaadiidka,rabshadaha,iyo is miidaaminta )
* Sanadkii 2002 Brazil waxey xisaabisay in 40% xaalado cudarka duumada Amerika in ay ku haybsatay,ku dhawaad 99% in ay yihiin gobalka LEGAL AMAZON.
'''''DHINACA SAXAAFADA'''''
Dalka Brazil wargeyskii ugu horeeyay waxaa la aasaasay sanadkii 1808dii waxaana laga aasaasay magaalo madaxda wadanka ee RIO DE JANERIO magacii ugu horeeyay uu yeesho wargeyskaa ayaa ahaa THE GAZETA isagoo nuqulkii u horeeyay uu soo baxay bishii september 1808 dii .Dhinaca idaacadda waxaa markii u horeysay dalka Brazil laga hirgeliyay 7dii bishii sebtember sanadkii 1922kii. Waxaana ku xigay sanadkii 1923kii oo la furay idaacadii 2aad oo la odhan jiray radio Society of Riode Janeiro.
Dhinaca Talefeshinka waxaa ugu horeeyay si rasmi ah 18kii september sanadkii 1950 waxaana la odhan jiray TV TUPI. Dalka brazil waa dal ka mid ah kuwa aadka loo booqdo marka laga hadlayo dalxiisyaal sadax sano ka hor dadka booqday waxey gaadhayeen 5 milyan oo booqdayaal waxeyna dadkaasi badankood ka yimaadaan Koofurta ameica lacagta sanadkaa ay ka heleen waxey dhameyd 6 bilion oo doolar .
Luqadda rasmiga ah ee looga hadlo Brazil waa waa bortaqiis.waana wadanka kaliya ee ku hadla qaarada America , xitaa dhaqanka waa dhaqanka boortaqiiska sababtoo ah xidhiidh xoog leh iyo gumeysigii boortaqiiska ayaa sameyn ku yeeshay.
Xagga wax beerashada dalka Barazil dhul ahaan wuxuu beertaa 65,338,000 hektar lacagta ka soo baxda ayaa lagu qiyaasaa sanad kasta 148 billion oo doolar
'''CIYAARAHA'''
Dalka Brazil ciyaarta ugu caansan waa ciyaarta kubbadda cagta, wuxuu koob adduun ku guleystay shan jeer .markii ugu horeysay ee ay koob aduun ku guuleystaan teemkii ka socday Barzil waxey aheyd 1958, waxaa ku xigay 1962, waxaa ku xigay 1970, waxaa ku xigay 1994, waxaana ugu danbeeyay 2002 . sidoo kale mar ayey marti geliyeen koob aduun waana sanadkii 1950kii , waxeyna mar kale martigelin doonaan isla sanadkan 2014. dalkaasi brazil ciyaartoy caalamka caan ka noqotay ayaa ka soo baxday sida ninka Loo boqray ee dhaamanka madow Boqorka Kubadda cagta '''PELE''', sidoo kale waxaa ka soo baxay'''Garrincha,Ronaldo,Roberto carlos,Romario, Ronaldinho,Kaka iyo Neymar.'''
==Xubin==
* [[AIIB]]
* [[IADB]]
* [[Mercosur]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Waddnamha Le Degan Brazil==
* {{Flag|Brazil}} 200,00,000+ <ref>https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81rabes</ref>.
* {{Flag|Bangladesh}} 250,000+<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>.
* {{Flag|Arab League}} 12.949,000+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 350,000+
* {{Flag|Japan}} 56,310+
* {{Flag|Great Britain}} 121,000+
*'''🇪🇺 Europeans''': 138,900+
<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>.
* {{Flag|United States}} 221,000+;+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
* {{Flag|China}} PR China; 1,200,000++ [<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
Brazil waa wadan aad u dhaqda lo’da una iibgeeya suuqyada caalamiga ah sanadkii 2005 waxaa la diiwaan geliyay 28 milyan oo neef oo lo ah in la qalay, halka guud ahaana lagu sheegay sanadkasi in 87 milyan oo neef ay haatan diyaar yihiin. Taasi oo ku tuseysa in Brazil ay lo badani joogto , sidoo kale waxaa ku yaala keymo waaweyn. kala badh dalka Brazil waxaa daboola keymo loo yaqaan Amazon ,qaybaha korinta xoolaha iyo beerista Sisinta, qasabka sonkorta, bariiska, tubaakada iyo dhuxusha dhammaan wey beertaan reer Brazil.
Dhinaca caruurta la adoonsado dalka Brazil waa meelha caalamka uu weli uu aad uga jiro , waana wadanka sedexaad ee caruurta la adoonsado waxaa ka horeeya oo kaliya Hindiya, iyo Bangaladesh.!!
Brazil 91% baabuurta taal waa cusab.
==Sido kale fiiri==
* [https://www.jw.org/en/library/magazines/g201312/visit-to-brazil/ A Visit to Brazil]
* [[brazil]]''
* [[mexico]]''
* [[Paraguay]]
{{Dalalka Ameerikada Koonfureed}}
ejv5y2o0b4weyu9e9dpy7uxi3as5pw1
Wacbuudhan Abgaal
0
9660
240170
237024
2022-08-19T12:01:57Z
102.68.16.59
wikitext
text/x-wiki
'''Beesha Wacbuudhan Abgaal''' waa beel ka mid ah beel weynta abgaal cismaan ee mudulood waxayna degtaa beesha gobolada sida :- galgaduud, shabbeelladda dhexe, shabbeeladda hoose iyo banaadir oo ah deegankooda ah sidoo kale jubbada dhexe iyo jubadda hoose qeybo ka mid ah. Beeshu waxay u kala baxdaa seddax
waxayna kala yihiin:-
1-Doole wacbuudhan
2- Daaweyne Wacbuudhan
3- kabaale wacbuudhan
'''Daawayne wacbuudhan'''
waa mid ka mid ah faraca wacbuudhan abgaal, daaweyne waxuu dhalay '''yoonis daaweyne'''
'''yoonis daaweyne''' wuxu dhalay:- '''lix farac'''
'''1-galmaax yoonis, 2- Xuseen yoonis ,3-maxamed yoonis, 4-ibraahim yoonis, 5-Aadan yoonis ,6-aafow yoosnis.
Maxamed Yoonis wuxuu u kala baxaa 1,Muuse Maalinle 2. Cubeyd Maalinle 3.Cumar Maalinle 4. Kurtumoow
Kurtomoow wuxuu u kala baxaa 1. Maxamed qaalshe 2. Abuukar qaalshe 3. Dhalow qaalshe.
Galmaax yoonis wuxuu ukala baxaa affar: 1)Yuusuf galmaax(21 ayuu u kala baxaa) 2)cabdule galmaax (7 ayuu u kala baxaa)3) Cumar galmaax(celi iyo mataan )
Cabdulle galmaax duudeey macalin dheere agoon
Cabdulle waxow u kala baxaa 3
Oo kala ah warfay Cumar
Doole wacbuudhan
waa ( daauud) wuxuu u kala baxaa 1)Isaaq daauud iyo 2)Yuusuf daauud
*Kabaale wacbuudhan
wuxuu ukala baxaa 1)Saleemaan muuse iyo 2)xeyle muuse.
Wacbuudhan Abgaal waa beesha ugu badan tiro ahaan hadana qabata Gudoomiyaha gobolka banaadir
Wacbuudhan abgaal dadka ugu caansan waxaan kamid ah.
SIYAASIYIINTA:
*Raisulwasaarihii dowladii TFG Mudane Nur Xasan Xusen (Nur Adde)
* Wasiir Xussen Xassan ( Xussen Dheere)
* wasiir Eng Axmadey Sh. Xassan
*Siyaasi Senator Muse Sudi Yalaxow
*Siyaasi Gudoomiye Cumar Finish
*Siyaasi Gudoomiye Axmed meyre Makaran.
*Siyaasi Amb. Maxamed Cali America
* Siyaasi Cabdiraxmaan kooli
*Siyaasi Gudoomiye Jeneral Muungaab
*Siyaasi Gudoomiye Sh Yusuf Madaale
*Siyaasi Xildhibaan Yuusuf kabaale
*Siyaasi Gudoomiye Axmed daaci
*Siyaasi Cabdullahi Sheikh Hassan
*Siyaasi cabdiraxman Cumar Cisman Eng-Yarisow
*Siyaasi Ambasador Jamal Xaaji Axmed
*Siyaasi Sh Yusuf Haji Nor
*Siyaasi Xildhibaan Xasan Saney Barre.
*Siyaasi Xildhiban Carabow
*Siyaasi Xildhibaan Ruqiyo Abshir Nuur
*Siyaasi xildhibaan Mino Xasan shibis
*Siyaasi Shador Xaaji Shadoor
*Siyaasi xildhibaan Xuseen Caraale
* Siyaasi Xildhibaan sh Maxmed maxamud
*Siyaasi Cabdicasiis cali ibraahim(Cabcasis xildhibaan)
FANKA IYO SUUGAANTA:
*Abwaan Maxamed Gacal xaayow ( Allaha u naxariisto)
(Gabyaa, guurow, kabaniiste, laxamiiste
*Abwaan Cabdulle raage taraawiil
Filasoof/Siyaasi/Caali/abwaan Faarax Gololeey
*Abwaan/qoraa/Aqoonyahan Xuseen sh axmed kadare
*Cabdiqaadir Sanka AUN
*Fanaanad Binti Cumar Gacal
*Fanaanad Xabiibo Xasan tooxow
*Fanaan Bashiir xuseen
*Fanaan Xaawo kiin
*Fanaan Ikraan Caraale
*Fanaan Fowsiyo Fanka
*Fanaan Axmed kaafi AK
SARAAKIISHA:
*General Cali Maxamed Cali (Cali Shariif) AUN
* Gener sh Nuun Maxmaed.
Taliyihiin Ciidanka Ilaalada Wadooyinka ee Taraafiko
*General Maxamed Nuur Cambuurre, AUN Ex-Taliyihii hore ee taraafiko marna soo qabtay Hogaanka Dembi Baarista ee C.I.D sidoo kale ahaa Engineer katirsan Dhismaha Booliska 1940-2011
*Jeneral AXMED jilacow Cadow(Godka jilacow) AUN
*jeneraal muungaab.
General Masdile
*jeneraal Saneey
*jeneraal qaafow
*jeneral axmed shiikh cadow nur
*Jeneraal cali calasow
*Jeneraal quruurux
* Col.
ibraahim mohamed
*Jeneraal Mohamuud Xaaji Cali (AUN)
*General Abukar Cali Axmed
*G/Sare Shuceyb Nuur Cambuure Ciidanka Badda
*Gaashaanle sare Qondhe nuur
*Gaashaanle sare Jilacow maxamed gacal AUN .
Gaashaanle : Eng. C/qaadir Maxamed Nuur Cambuure Taliyaha qeybta dhismaha ee booliska.
Col.and Eng.Maxamed Cumar sheekh AUN.
Ingineerka shidaalka soomaaliyeed xigeeneerkii hogaanka saadka cidanka qqalabka Siday ee soomaaliyeed.
AQOON YAHANADA:
*Prof. Arabow Ibrahim Nur
*Dr. Hassan Mohamed Sheikh (Bayaan)
*Col. Mohamed Nur Baarqab Maareyihii Som.Tex.
* Dr Sh Eng Ahmed Omar Alasow
*Mr. Mohamed Diini Mohamed Nuur Aqoon yahaan bartay Ganacsiga iyo Dhaqaalaha
* Dr Avv Mohamed Morroco
*Dr. Yasin Ahmed Osman Aqoon yahaan bartay Sharciga iyo Siyaasadda Milkiilaha Nootaayada Al-Aamin & Latalinta Sharciga ahna Gudoomiyaha hey,adda Maxaliga ah ee ACORDO website : www.acordosom.org
* Eng Abdirashid Araye Omar
*Aqoon yahaan Mohamed muhyadiin hassan abdi
*Prof maxamed cosoble maxamuud
*Marwo salma cabdiqadir maxamed
*Rahmaa Araye Omar
*Eng Hanad Mohamud Mohamed(laalsiin)
Aqoonyahan cilmiga Computerka
Iyo kuwo kale aan halkaan kusoo koobi karin.
Ma tirin karo wacbuudhan masha allaah. Waxaan ka tagay halagu daro.
'''Wariyeyaasha.'''
# Daandurey
# Farxiya Cali Qaajo
# Biibto
# Mohamed Muhiadin Ali
# Hassan Mohamed mohamud fanax
# Al Axmed
# Xuurshe
# Jeeri
# Abdirahman Hudeyfi
# Mohamed Abdulle Siidi
# Abdiaziz Hassan Golf Yare
# Shadoor
# Nur Hassan Nur Buqaari.
# Hussein abdulle mohamed
# Intaan iloobay kusii dara....
Dhaqaatiirta:
# Dr Mohamed Abukar sheik Nor (Dr Aayaha)
# Dr Heydar Ali Raage
ag4dhsulv1jcz0udlamhkrn3zt6yyyy
Gobolada Isku Tegay ee Ameerika
0
17115
240178
240161
2022-08-20T02:26:21Z
65.95.43.239
wikitext
text/x-wiki
{{coord|40|43|N|74|00|W|display=title}}
{{Dalalka
|native_name = Gobolada Midoobay ee Mareykanka
|conventional_long_name = ''United States of America''
|common_name = Mareykan
|qaarada = [[Ameerika]]
|sawir_calan = Flag of the United States.svg
|sawir_qaran = US-GreatSeal-Obverse.svg
|image_map = United States (orthographic projection).svg
|caasimada = [[Washington]]
|luuqadaha = [[Ingiriis]]
|Dawladda =
|darajo_hogaamiye1 = [[Madaxweyne]]
|darajo_hogaamiye2 = [[madaxweyne ku xigeen]]
|magac_hogaamiye1 = [[Joe Biden]]
|magac_hogaamiye2 = [[Kamala Harris]]
|sovereignty_type =
|sovereignty_note =
|established_event1 =
|established_date1 =
|Gdp: = 20.998 Trilliyan Dollarka
|bed = 9,826,675 km<sup>2
|areami² = 3,794,101 sq mi
|biyo = 6.76
|population_estimate = 335,075,000 +
|population_estimate_year = 2021
|lacagta = [[Dollar]] 22.99 Trillion Dollar
|wakhti = [[Coordinated Universal Time|UTC]]
|furaha_wadanka lagu galo = 1
|footnote1 =
|footnote2 =
}}
'''Gobolada Midoobay ee Mareykanka, GMM,''' loosoo gaabiyo '''Mareykanka''' ([[Af-Ingiriisi]]: United States of America, USA; [[carabi]]: الولايات المتحدة) waa dawlad Federaal Dastuuri ah dhacdana bartamaha [[Waqooyiga Ameerika]]. Waxay ka koobantahay 49 gobol iyo [[Washington D.C|Degmada Kolombia]], (D.C. ama "District of Colombia"), oo ah magaalo-madaxda wadanka iyo xarunta dowlada wadanka. Waxaa ka xiga dhanka waqooyi [[Kanada]], koofur [[Meksiko]], iyo Gobolka Alaska oo dhaca Waqooyi Galbeed Qaarada '''[[Ameerika]]'''. Masaaxada (badka) wadanka Mareekanka waa 9.83 milyan km<sup>2</sup>, tirada dadkane waa 309 milyan Dawlada Mareykanka n xaga dhulka ama badka wadanka ku fadhiyo, waana dawlada seddexaad ee ugu dad badan aduunka, dad degen dalka mareykanka waxee gaarayaan ilaa 310 miliyan oo qof. Sidoo kale waa wadanka koowaad oo ay ku noolyihiin dad kala dhaqan iyo kala asal ah. Dhaqaalaha Mareykanka waa kan ugu balaaran dunida, ayadoo lagu qiyaasay sanadii 2018 aduun dhan '''[[lacag|12.5 tiriliyan]]''' oo [[Dollar]]ka [[Mareykanka]] wax soo saarka wadanka ee dabada loo iib geeyo.
[[File:LosAngeles06.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:Amazon logo.svg|thumb|right|196px|]].
Wadanka Mareykanka wuxuu xonimadiisa ka helay gumeestihii [[Ingriiska|Boqortooyadii Ingiriiska]] sanadka marka oo ahaa 1776ii, wakhtigaasi oo Mareykanku ka koobnaa 13gabol oo ku yaalay dhinaca bariga ee dalkaas. Wadanka waxoo balaaraday bilaawgii 1800meeyadii, waxoona gobolo ka qabsaday wadamada [[Faransiiska]], [[Spania|Isbaanishka]], [[Ingriiska]], [[Maksiko]], iyo Ruushka, waxoona ku sii darsaday labada gobol oo markaas ahaa jamhuuriyado, [[Teksas]] iyo jasiirada [[Hawaay]]. Khilaafkii ka dhashtay Gobolada Koonfurta iyo woqooyiga oo markaas ku murmaayay xukunka gobolada iyo dhinaca adoomada waxoo sababay dagaalkii sokeeyay oo dhacay sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii. Gobolada woqooyiga ayaa ku guuleestay in ee wadanka mideeyaan isla markaaas neh oo joogsaday adoonsiga. [[Dagaalkii mareykanka iyo spania]] iyo dagaalkii aduunka kii labaad, militariga mareykanka waxaa lagu gartay in oo yahay kan ugu awooda badan aduunka.dhamaadkii Dagaalkii aduunka kii 2aadm, waxoo wadanka mareykanka ahaa wadanka kaliya oo watay bombada halista ah ee looyaqaan atombomb.Marka ee dhacday xukunkii soviet union 1991kii , wadanka mareykanka waxoo ku soo baxay wadanka kaliya oo ugu awooda ween aduunka.
[[File:Pacific_Bell_logo.svg|thumb|right|201px|]]
==Boqolkiiba IMF==
===15%===
==Xubin==
* [[IADB]] *
* [[NATO]] *
* [[OECD]] *
* [[ICSID]] *
* [[Bankiga Aduunka]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *
* [[Qaramada Midoobay]] * *`
==Dagaalkii Sokeeyay ee Mareykanka ==
Bartamihii Qarniga sagaal iyo tobnaad ayaa waxaa ka dhex qarxay dagaal Sokeeye oo ka dhaxeeye gobolada Mareykanka, Halkaas oo Kow iyo toban(11) Gobol oo hogaaminaayay Jefrison Deevis sheegteen in ay ka go'ayaan gobolada kale ee mareekanka. Waxeyna aasaasteen Gobolada Konfodaraaliga ee Mareykanka, Sidoo kale waxey ku dhawaaqeyn dagaal ka dhan Mareykanka. Xilligii doorashada guud ee Madaxtinimada Mareykanka sanadku markuu ahaay 1860 ayaa [[Xizbiga Jamhuuriga]] olole ka dhan ah bilaabay balaarinta adoonsiga meel ka baxsan Mareykanka. Arinkaas oo keentay in ay ku guuleeystaan Xizbiga Jamhuuriga doorashada.
Madaxweynihii ku guuleystay xilligaas [[Abraham Linkolon]] intuusan fariisan xafiiska 4 tii maarso 1861 ayaa todobo gobol iclaamiyeyn in ay ka go'ayaan mareynka taas oo ay kasoo horjeesteen maamulkii markaas jiray iyo kii hore waxeyna u arkeen fal jabhadnimo. waxaana bilawday dagaalkii 12 Abriil 1861 kadib markii ay weerar kusoo qaadeen xoogagii Konfadaraaliga ahaay Fariisin Ciidan oo ay laheyd Mareykanka ooo lagu magacaabi jiray Foorto Somatir ee ku taalay gobolka [[koraliina]] koonfurtiisa, Ayadoo arinkaas laga jawaabayo ayuu madaxweyne Linkolon ku baaqay in la sameeyo ciidan mutadawac ah gobol kasta, taas oo keentay in afar gobol kale ay ayagane sheegtaan gooni istaag.
Labadii dhinac waxoo mid kastaba u diyaar garoway dagaal halkaas oo qabsaday mareykanka gobolada xadka kuyaal waxoona xayiraad saaray dhinaca bada Sebtember 1962, Linkolon waxuu ku baaqay in la xarooyo dhamaan dadkii la adoonsanayay kaas oo soo gabagabeeyay dagaalkii adoonsiga ee qeybta koonfurta.[[File:Kellogg's-Logo.svg|thumb|right|193px|]]
Sidoo kale hogaamiyihii konfadaraaliga Roberto Ii Lii waxow awood u yeeshay inuu guulo ka keeno dagaalo ka dhacay dhinaca Bariga, Laakin sanadii 1863 uma aysan suura galin inuu kusii socda dhankii waqooyiga kadib dagaaalkii Jitesbergi. dhankale Mareykankagdhhggdh waxey ku siqeyn dhanka galbeedka ayagoo qabsaday wabiga Missisibi kadib dagaalkii Fikesberg.[[File:Indianapolis-1872528.jpg|thumb|right|195px|]]<Br/>[[File:McDonald's_logo.svg|thumb|right|194px|{{Flag|USA}}]]<Br/>[[File:Walmart logo.svg|thumb|tight|195px|]]
===Naatiijadii Dagaalkii sokeeye===
Dhamaan dadkii adoomada ahaay oo ay heesteen goboladii konfidereytka waa la xarooyay ayadoo ay ku guuleysteyn kuwii kasoo horjeeday goooni ugoosadka konfidereytka sanadii 1865 dagaalka waxuu dhib dhaliyay 1 milyan oo dhibane (3% dadka mareykanka) taas oo ay ku jirtay 620,000 oo dhimashada askarta ah. Ayadoo 4 Milyan oo dad madow la adoonsado la xoreeyay.
==Juquraafi==
Wadanka mareykanka waa wadanka 3aad oo ugu weyn aduunka, waxoo ku xigaa [[Ruushka]] iyo [[Kanada]]. wadanka mareykanka waxoo xuduudka ugu dheer la leeyahay Dalka Kanada oo ka xiga dhinaca woqooyiga, waxaa ku xiga [[Meksiko]] oo ka xigta Koonfurta.
Dhinaca bariga waxaa kaga dhegen [[Badweynta Atlaantik]] dhinaca Galbeedka neh [[Badweynta Baasifik]].Wadanka [[Mareykanka]] waxa uu leeyahay muuqaalo dabiici ah sida: buuro, geedo iyo saxaro kuwaasoo dhaca koonfur galbeed.
[[File:Green_Line_trains_on_both_tracks.jpg|thumb|right|198px|Metroka minnesota USA]]
==Jawiga==
Maadaama oo wadanka weyn yahay, wadanka mareykanka waxoo leeyahay jawi aad u kala duwan. Dhinaca woqooyiga mareykanka waxoo leeyahy xiliyo isbedel ah oo hawo qaboow iyo baraf oo kadhaco, Koonfurta wadanka waa kuleel oo qorax joogta ah.wadanka maraykanku waxa uu leeyahay jawiyo kalagadisan. taas macnaheedu waxa weeyaaan hadaad ka tagto gobol cimiladiisu kulushahay waxa laga yaabaa inaad gasho mid ku jirra qabaw.
==Waddanamha Deggan Maraykanka==
* {{Flag|Brazil}} 130,000+
* {{Flag|Bangladesh}} 153,000+[<ref>https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1rabe</ref>].!!`?
* {{Flag|Arab League}} 3.966.851+[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/a/Arabic_language.htm</ref>].
* {{Flag|Pakistan}} 152,000+
* {{Flag|Nigeria}} 250,000+ *{{Flag|Ethiopia}} 135,000`
[<Ref>https://www.aaiusa.org/demographics</Ref>].
* {{Flag|Great Britain}} 195,000+ * {{Flag|Australia}} 120,000+ * {{Flag|Canada}} 125,000+
* 🇪🇺'''Europeans''': 1,355,350++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/e/European_Union.htm</ref>].
<ref name="">https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/d/Democracy.htm</ref>
* {{Flag|Mexico}} 600,000+ * {{Flag|Japan}} 120,500+ * {{Flag|South Korea}} 120,000+
[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/u/United_Nations.htm</ref>].
* {{Flag|China}} PR 510,000+++[<ref>https://www.cs.mcgill.ca/~rwest/wikispeedia/wpcd/wp/p/People%2527s_Republic_of_China.htm</ref>].
==Beeraha iyo xayawaanaadka==
Wadanka mareykanka waxoo leeyahay geedo iyo beero kala duwan oo 17000 ka badan oo wadanka mareykanka u gaar ah. Wadanka mareykanka waxoo leeyahay meelo badan oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo. Meesha ugu horeysay aduunka oo Xayawaanaadka lagu xanaaneeyo waxee eheed [[Xanaanada Xayawaanaadka|Yellowstone]], waxaa la sameeyay 1872dii, markaas kadib wadanka mareykanka waxaa laga sameeyay 57 meel oo xayawaanaadka lagu xanaaneeyo.
===Taariikh kooban===
Wadanka Mareykanka wuxuu leeyahay magaalooyin waaweyn waxaana kamid ah magaalooyonkaas New York, Los Angels iyo Las Vegas. Caasimada wadanka waa Washington. Mareykanka waa wadan aad uweyn waan wadanka sadaxaad ee ugu weyn caalamka. Madaxweynaha Mareykanka waa Joe Biden.
===Diinta===
Mareykanka(USA) wuxuu leeyahay diimo aad ufaro badan waxaana ugu badan dadka heesto diinta Karishtaanka waxaana qaar ey heestaan diimaha kale sida Yahuuda ayaa labeeso Karishtaanka wexeyna sidoo kale heestaan Islaamka, Hinduuga iyo Buudhistaha.
==Sido kale fiiri==
*[[Canada]]
*[[Mexico]]
{{Dalalka Woqooyiga Ameerika}}
{{stub}}
s63luyqse1mog480tv35c8nkc5kax3y
Carabta
0
19664
240187
239456
2022-08-20T06:13:07Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ethnic group
|group = Carabta <br/> <small>{{lang|ar|العرب}}</small> <br/> <small>''Al-ʿArab''</small>
|image =
|population = {{Circa|450|500 million}}<ref>Margaret Kleffner Nydell [https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec Understanding Arabs: A Guide For Modern Times], Intercultural Press, 2005, ISBN 1931930252, page xxiii, 14</ref>
|region1 = {{flag|Arab League|Midowga Carabta}}
|pop1 = 423 milyan<ref>total population 450 million, [[CIA Factbook]] estimates an Arab population of 450 million, see article text.</ref>
|region2 = {{flagcountry|Brazil}}
|pop2 = 9,000,000<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200505/the.arabs.of.brazil.htm|title=Saudi Aramco World : The Arabs of Brazil|work=saudiaramcoworld.com|quote=Of Brazil’s 186 million inhabitants, an estimated nine million, or five percent, can point to roots in the Middle East}}</ref>
|region3 = {{flagcountry|France|Faransiiska}}
|pop3 = 5,880,000<ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/13377324 |title=France's ethnic minorities: To count or not to count |magazine=The Economist |date=26 March 2009 |accessdate=12 July 2013}}</ref>
|region4 = {{flagcountry|Honduras}}
|pop4 = 4,500,000<ref name="Fearab.org.ar">{{cite web |url=http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |title=الهجرة السورية اللبنانية إلى الأرجنتين |publisher=Fearab.org.ar |accessdate=13 April 2010 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Lixaad 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620004217/http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |dead-url=yes }}</ref>
|region5 = {{flagcountry|USA}}
|pop5 = 3,500,000<ref name="The Arab American Institute">{{cite web |url=http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |title=The Arab American Institute |publisher=Aaiusa.org |accessdate=17 September 2011 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=1 June 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060601221810/http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |dead-url=yes }}</ref>
|region6 = {{flagcountry|Turkey}}
|pop6 = 1.800.000 -2.600.000<ref name=JoshuaProject>{{cite web|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=TU|title=Country - Turkey :: Joshua Project Joshua Project|author=Joshua Project|publisher=|accessdate=24 March 2015}}</ref>
|region8 = {{flagcountry|Israel}}
|pop8 = 1,700,000
|region9 = {{flagcountry|Venezuela}}
|pop9 = 1,600,000<ref name="thedailybeast.com">{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2013/09/15/abdel-el-zabayar-from-parliament-to-the-frontlines.html|title=Abdel el-Zabayar: From Parliament to the Frontlines|work=The Daily Beast}}</ref>
|region10 = {{flagcountry|Colombia}}
|pop10 = 1,500,000<ref name="Las mil y una historias">{{cite web|title= Las mil y una historias|url= http://www.semana.com/especiales/articulo/las-mil-historias/68653-3|publisher= semana.com|year= 2004|language= Spanish}}There is an estimated population of 1,500,000 Arabs in Colombia.</ref>
|region11 = {{flagcountry|Iran}}
|pop11 = 1,500,000<ref name="Iran">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|title=Iran|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|archivedate=3 February 2012|accessdate=3 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive}}</ref>
|region12 = {{flagcountry|Italy}}
|pop12 = 1,500,000<ref>{{Cite web|title = Islam in Italy - Euro-Islam: News and Analysis on Islam in Europe and North America|url = http://www.euro-islam.info/country-profiles/italy/|website = www.euro-islam.info|access-date = 2016-02-09}}</ref>
|region13 = {{flagcountry|Chad}}
|pop13 = 1,400,000<ref name="cia.gov">{{cite web |url=http://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |title=Iran |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130424020620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |archivedate=24 April 2013 |accessdate=3 August 2013}}</ref>
|region14 = {{flagcountry|Mexico}}
|pop14 = 1,100,000 <ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm |title=World Statesmen.org |publisher=World Statesmen.org |date= |accessdate=2011-09-17}}</ref>
|region15 = {{flagcountry|Chile}}
|pop15 = 1,000,000<ref name="aurora-israel.co.il">{{es icon}} [http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ En Chile viven unas 700.000 personas de origen árabe y de ellas 500.000 son descendientes de emigrantes palestinos que llegaron a comienzos del siglo pasado y que constituyen la comunidad de ese origen más grande fuera del mundo árabe.] {{Wayback|url=http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ |date=20100610201209 }}</ref>
|region16 = {{flagcountry|United Kingdom}}
|pop16 = 500,000 <ref>{{cite web|title=The British Arab|url=http://www.naba.org.uk/CONTENT/articles/Diaspora/british_arabs.htm|publisher=National Association of British Arabs|accessdate=17 April 2012|author= Anthony McRoy}}</ref>
|region17 = {{flagcountry|Germany}}
|pop17 = 500,000<ref name="cz-herborn.de">{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=http://www.cz-herborn.de/arabische/ |access-date=2016-07-25 |archive-date=2013-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131230235841/http://www.cz-herborn.de/arabische/ |dead-url=yes }}</ref>
|region18 = {{flagcountry|Canada}}
|pop18 = 450,000 <ref>{{cite web |url=http://www.statcan.gc.ca/pub/89-621-x/89-621-x2007009-eng.htm |title=Statistics Canada |publisher=Statistics Canada |date= |accessdate=2013-07-16 }}</ref>
|region19 = {{flagcountry|Netherlands}}
|pop19 = 480,000<ref>{{citation|url=http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|title=Dutch media perceived as much more biased than Arabic media – Media & Citizenship Report conducted by University of Utrecht|periodical=Utrecht University|date=10 September 2010|accessdate=29 November 2010|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190228151603/http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|dead-url=yes}}</ref>
|region20 = {{flagcountry|Australia}}
|pop20 = 350,000<ref>{{cite web|url=http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|title=Monash University Research Repository|publisher=|accessdate=24 March 2015|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=15 April 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050415074055/http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|dead-url=yes}}</ref>
|region21 = {{flagcountry|Argentina}}
|pop21 = 275,000 <ref>{{cite web |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200104/the.arabs.of.honduras.htm |title=The Arabs of Honduras |publisher=Saudi Aramco World |date= |accessdate=2014-04-08 }}</ref>
|languages = [[Carabi|Noocyo badan Af Carabi ah]], Lahjado Suuqi ah,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "Ķuāḍa." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008] {{Wayback|url=http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 |date=20190713113954 }}: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as Ķuḍā'ī were: Kalb [q.v.], Djuhayna, Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra, Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh"</ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbors in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar."</ref> [[Af Faransiis]], [[Af Ingiriis]], Af Yuhuudi, Razihi
|religions=Ugu badan [[Sunni Islam|Sunni]] (sidoo kale [[Shiico]], Ibadi Islam); tiro yar [[Masiixiyad]], Druzes, Bahá'í, noocyo kale,<ref>{{cite book|last1=Sharif|first1=William|title=Christianity, Islam and Secular Criticism|date=2010|page=44}}</ref> iyo khuraafaad<ref>Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia - Page 332, Josef W. Meri - 2005</ref><ref>An Introduction to the Baha'i Faith - Page 88, Peter Smith - 2008</ref>
|related = <!-- Please do not change this section without reaching a consensus. Jews, Assyrians etc. are already Semitic--> Kuwo kale fiiri Dadka Afroasiatic
}}
'''Carabta''' ({{lang-ar|عرب}}, ''‘Carab'') waa [[dad|qoomiyad dad]] ah kuwaasi oo leh asal, isir, farac iyo tafiir kala duwan; isla markaana leh [[diin]] iyo dhaqan kala duwan laakiin dhammaantood kuwada hadla [[Af Carabi|Luuqada Af Carabiga]].<ref>{{cite web |url=http://www.cags.org.ae/cb404c1.pdf |title=Genetic Disorders in Arabs |author=Ghazi Omar Tadmouri |publisher=[[Centre for Arab Genomic Studies]] |date=17 March 2011 |accessdate=4 December 2013}}</ref> Intaas waxaa dheer, dadka Carabta ahi waxay intooda u badan degan yihiin * [[Bariga Dhexe]]*, [[Waqooyiga Afrika]]*, iyo [[Badweynta Hindiya]]*`.
==Sidoo Kale Fiiri==
* [[Islaam]] * *
* [[Af Carabi]] *
* [[Jaamacada Carabta]] * *
* [[Bariga Dhexe]] * *
* [[Midowga Afrika]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *`!!
* [[Duni|Dunida iyo maanta]] * *`!!
==Tixraac==
{{reflist}}
{{gumud}}
{{Portal bar|Carabta}}
[[Category:Siyaasad]]
08s9872cj57hre2c7qnt40r96pygpol
240188
240187
2022-08-20T06:18:59Z
Mwasoge
29030
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ethnic group
|group = Carabta <br/> <small>{{lang|ar|العرب}}</small> <br/> <small>''Al-ʿArab''</small>
|image =
|population = {{Circa|450|500 million}}<ref>Margaret Kleffner Nydell [https://books.google.com/books?id=ZNoiieefqAcC&printsec Understanding Arabs: A Guide For Modern Times], Intercultural Press, 2005, ISBN 1931930252, page xxiii, 14</ref>
|region1 = {{flag|Arab League|Midowga Carabta}}`
|pop1 = 425 milyan<ref>total population 450 million, [[CIA Factbook]] estimates an Arab population of 450 million, see article text.</ref>
|region2 = {{flagcountry|Brazil}}
|pop2 = 9,000,000<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200505/the.arabs.of.brazil.htm|title=Saudi Aramco World : The Arabs of Brazil|work=saudiaramcoworld.com|quote=Of Brazil’s 186 million inhabitants, an estimated nine million, or five percent, can point to roots in the Middle East}}</ref>
|region3 = {{flagcountry|France|Faransiiska}}
|pop3 = 5,880,000<ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/13377324 |title=France's ethnic minorities: To count or not to count |magazine=The Economist |date=26 March 2009 |accessdate=12 July 2013}}</ref>
|region4 = {{flagcountry|Honduras}}
|pop4 = 4,500,000<ref name="Fearab.org.ar">{{cite web |url=http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |title=الهجرة السورية اللبنانية إلى الأرجنتين |publisher=Fearab.org.ar |accessdate=13 April 2010 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=20 Bisha Lixaad 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100620004217/http://www.fearab.org.ar/inmigracion_sirio_libanesa_en_argentina.php |dead-url=yes }}</ref>
|region5 = {{flagcountry|USA}}
|pop5 = 3,500,000<ref name="The Arab American Institute">{{cite web |url=http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |title=The Arab American Institute |publisher=Aaiusa.org |accessdate=17 September 2011 |ciwaan=Nuqul Archive |archive-date=1 June 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060601221810/http://www.aaiusa.org/arab-americans/22/demographics |dead-url=yes }}</ref>
|region6 = {{flagcountry|Turkey}}
|pop6 = 1.800.000 -2.600.000<ref name=JoshuaProject>{{cite web|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=TU|title=Country - Turkey :: Joshua Project Joshua Project|author=Joshua Project|publisher=|accessdate=24 March 2015}}</ref>
|region8 = {{flagcountry|Israel}}
|pop8 = 1,700,000
|region9 = {{flagcountry|Venezuela}}
|pop9 = 1,600,000<ref name="thedailybeast.com">{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2013/09/15/abdel-el-zabayar-from-parliament-to-the-frontlines.html|title=Abdel el-Zabayar: From Parliament to the Frontlines|work=The Daily Beast}}</ref>
|region10 = {{flagcountry|Colombia}}
|pop10 = 1,500,000<ref name="Las mil y una historias">{{cite web|title= Las mil y una historias|url= http://www.semana.com/especiales/articulo/las-mil-historias/68653-3|publisher= semana.com|year= 2004|language= Spanish}}There is an estimated population of 1,500,000 Arabs in Colombia.</ref>
|region11 = {{flagcountry|Iran}}
|pop11 = 1,500,000<ref name="Iran">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|title=Iran|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html|archivedate=3 February 2012|accessdate=3 August 2013|ciwaan=Nuqul Archive}}</ref>
|region12 = {{flagcountry|Italy}}
|pop12 = 1,500,000<ref>{{Cite web|title = Islam in Italy - Euro-Islam: News and Analysis on Islam in Europe and North America|url = http://www.euro-islam.info/country-profiles/italy/|website = www.euro-islam.info|access-date = 2016-02-09}}</ref>
|region13 = {{flagcountry|Chad}}
|pop13 = 1,400,000<ref name="cia.gov">{{cite web |url=http://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |title=Iran |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130424020620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html |archivedate=24 April 2013 |accessdate=3 August 2013}}</ref>
|region14 = {{flagcountry|Mexico}}
|pop14 = 1,100,000 <ref>{{cite web|author=Ben Cahoon |url=http://www.worldstatesmen.org/Mexico.htm |title=World Statesmen.org |publisher=World Statesmen.org |date= |accessdate=2011-09-17}}</ref>
|region15 = {{flagcountry|Chile}}
|pop15 = 1,000,000<ref name="aurora-israel.co.il">{{es icon}} [http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ En Chile viven unas 700.000 personas de origen árabe y de ellas 500.000 son descendientes de emigrantes palestinos que llegaron a comienzos del siglo pasado y que constituyen la comunidad de ese origen más grande fuera del mundo árabe.] {{Wayback|url=http://www.aurora-israel.co.il/articulos/israel/Titulares/24782/ |date=20100610201209 }}</ref>
|region16 = {{flagcountry|Canada}}
|pop16 = 650,000 <ref>{{cite web |url=http://www.statcan.gc.ca/pub/89-621-x/89-621-x2007009-eng.htm |title=Statistics Canada |publisher=Statistics Canada |date= |accessdate=2013-07-16 }}</ref>
|region17 = {{flagcountry|United Kingdom}}
|pop17 = 500,000 <ref>{{cite web|title=The British Arab|url=http://www.naba.org.uk/CONTENT/articles/Diaspora/british_arabs.htm|publisher=National Association of British Arabs|accessdate=17 April 2012|author= Anthony McRoy}}</ref>
|region18 = {{flagcountry|Germany}}
|pop18 = 500,000<ref name="cz-herborn.de">{{Cite web |ciwaan=Nuqul Archive |url=http://www.cz-herborn.de/arabische/ |access-date=2016-07-25 |archive-date=2013-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131230235841/http://www.cz-herborn.de/arabische/ |dead-url=yes }}</ref>
|region19 = {{flagcountry|Netherlands}}
|pop19 = 480,000<ref>{{citation|url=http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|title=Dutch media perceived as much more biased than Arabic media – Media & Citizenship Report conducted by University of Utrecht|periodical=Utrecht University|date=10 September 2010|accessdate=29 November 2010|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=28 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190228151603/http://www.media-citizenship.eu/images/stories/pdf/Amsterdam_national_focus_group_report.pdf|dead-url=yes}}</ref>
|region20 = {{flagcountry|Australia}}
|pop20 = 350,000<ref>{{cite web|url=http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|title=Monash University Research Repository|publisher=|accessdate=24 March 2015|ciwaan=Nuqul Archive|archive-date=15 April 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050415074055/http://elecpress.monash.edu.au/pnp/free/pnpv7n4/v7n4_3price.pdf|dead-url=yes}}</ref>
|region21 = {{flagcountry|Argentina}}
|pop21 = 275,000 <ref>{{cite web |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200104/the.arabs.of.honduras.htm |title=The Arabs of Honduras |publisher=Saudi Aramco World |date= |accessdate=2014-04-08 }}</ref>
|languages = [[Carabi|Noocyo badan Af Carabi ah]], Lahjado Suuqi ah,<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 Kister, M.J. "Ķuāḍa." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. 10 April 2008] {{Wayback|url=http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-4477 |date=20190713113954 }}: "The name is an early one and can be traced in fragments of the old Arab poetry. The tribes recorded as Ķuḍā'ī were: Kalb [q.v.], Djuhayna, Balī, Bahrā' [q.v.], Khawlān [q.v.], Mahra, Khushayn, Djarm, 'Udhra [q.v.], Balkayn [see al-Kayn ], Tanūkh [q.v.] and Salīh"</ref><ref>Serge D. Elie, [http://cy.revues.org/document186.html "Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City"], ''Chroniques Yéménites'': "In the middle, were the Arabs who originated from different parts of the mainland (e.g., prominent Mahrî tribes10, and individuals from Hadramawt, and Aden)". Footnote 10: "Their neighbors in the West scarcely regarded them as Arabs, though they themselves consider they are of the pure stock of Himyar."</ref> [[Af Faransiis]], [[Af Ingiriis]], Af Yuhuudi, Razihi
|religions=Ugu badan [[Sunni Islam|Sunni]] (sidoo kale [[Shiico]], Ibadi Islam); tiro yar [[Masiixiyad]], Druzes, Bahá'í, noocyo kale,<ref>{{cite book|last1=Sharif|first1=William|title=Christianity, Islam and Secular Criticism|date=2010|page=44}}</ref> iyo khuraafaad<ref>Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia - Page 332, Josef W. Meri - 2005</ref><ref>An Introduction to the Baha'i Faith - Page 88, Peter Smith - 2008</ref>
|related = <!-- Please do not change this section without reaching a consensus. Jews, Assyrians etc. are already Semitic--> Kuwo kale fiiri Dadka Afroasiatic
}}
'''Carabta''' ({{lang-ar|عرب}}, ''‘Carab'') waa [[dad|qoomiyad dad]] ah kuwaasi oo leh asal, isir, farac iyo tafiir kala duwan; isla markaana leh [[diin]] iyo dhaqan kala duwan laakiin dhammaantood kuwada hadla [[Af Carabi|Luuqada Af Carabiga]].<ref>{{cite web |url=http://www.cags.org.ae/cb404c1.pdf |title=Genetic Disorders in Arabs |author=Ghazi Omar Tadmouri |publisher=[[Centre for Arab Genomic Studies]] |date=17 March 2011 |accessdate=4 December 2013}}</ref> Intaas waxaa dheer, dadka Carabta ahi waxay intooda u badan degan yihiin * [[Bariga Dhexe]]*, [[Waqooyiga Afrika]]*, iyo [[Badweynta Hindiya]]*`.
==Sidoo Kale Fiiri==
* [[Islaam]] * *
* [[Af Carabi]] *
* [[Jaamacada Carabta]] * *
* [[Bariga Dhexe]] * *
* [[Midowga Afrika]] * *
* [[Kooxda Labaatanka]] * *`!!
* [[Duni|Dunida iyo maanta]] * *`!!
==Tixraac==
{{reflist}}
{{gumud}}
{{Portal bar|Carabta}}
[[Category:Siyaasad]]
frnx26gsn9h1hlx6qwmhfck0vf3a45t
Jaamacadda Lafoole
0
20547
240174
210668
2022-08-19T22:01:37Z
41.223.109.57
/* Barayaasha iyo Dadka Caanka ah */ Fixed typo
wikitext
text/x-wiki
'''Jaamacada Lafoole''' waxay ku taalaa duleedka Koonfur Galbeed ee magaalada [[Muqdisho]], waxa ay caasimada u jirtaa {{km|22}}, waxayna wax ka yar 6 km u jirtaa ugu Degamda [[Afgooye]].
== Horudhac ==
Jaamacada Lafoole waa [[jaamacad]] wax laga barto, waxaana la furay sanadkii[[1965]]tii, waxaana magac loo yeelay [[1973]]dii iyada oo markii hore ahayd xarun 2 sano lagu tababaro shaqaalaha Dawladda siisa, gaar ahaan maamulka iyo maaraynta iyo XTFW<ref>Xarunta Tababarka Farsamada Warshadaha</ref> ee uu ka ahaa tababare Ibraahim Maxamed Sabriye<ref>Ibrahim Maxamed wuxuu ruqso ka qaatay 1977</ref>
.Jaamacada Lafoole waxay ahayd tan keliya ee lagu barto luqadda afka Ingiriisiga iyadoo jaamacadaha kale ee dalka lagu baran jirey luqadda Talyaaniga. Macalimiinta caanka ka ahaa Jaamacadda Lafoole waxaa ka mid ahaa Prof. Axmed Maxamed Qaadi oo madax ka ahaa kulliyadda Taariikhda, Prof. Ducaale oo bare sare ka ahaa qaybta Juqraafiga, Prof. Neena Grish oo u dhalatay waddanka Hindiya oo bare ka ahayd qaybta taariikhda iyo Sheekh Sharif Abdinur Alle ha u naxariistee oo dhinaca shareecada iyo diinta bare ka ahaa iyo macalimiin kale oon halkan lagu soo koobi Karin.
== Taariikh Hore ==
Deegaanka lafoole waa deegaan soo jireen ah oo leh taariikh mugweyn oo aan la ilaawi karin taas ayaana keentay in laga dhigo jaamacada ama gole waxbarasho oo dadka si ay u ogaadaan taariikhdii ay kaga tageen qabiiladii deegaanka wacdaan iyo biyamaal oo ay kula diriray gumeystihii talyaaniga<ref>1890</ref>, magaca lafoole sida uu ku baxayna wuxu ahaa dagaal gacmaha la iskula tagay oo ay ku dhamaadeen gumeytihii talyaniga oo lafahoodii ay mesha yaaleen sanado badan aya uu ku baxay magaa meshii ay lafaha yaaleen sida ayana lagu dhahay lafoole.
Jaamacada Lafoole markii hore waxaa dhigan jirtay Arday ay tababaraan hay'ado dowli ah sida [[US Peace Corps]] iyo Dawladda Jarmalka Galbeed. Markii [[Jaamacada Ummada]] la balaariyay ayaa dib u habayn iyo madaxbanaani la siiyay Lafoole iyada oo laga dhigay xarunta laylisa macalimiinta dugsiyada hoose/dhexe iyo sare ee wadanka.
Waxaa ay Jaamacada Lafoole soo saartay shaqaalihii ugu horeeyay oo dhamaan wasaaradaha iyo xarumaha Dawladda oo dhan ka howlgalay iyada oo manhaj [[Soomaaliya]] quseeya la baray halka markii hore tacliinta sare lagu soo qaadan jiray jaamacadaha inta badan Talyaaniga, Ruushka iyo Masar deeq waxbarasho noogu deeqi jireen isku dar ilaa 100 qof sanadkii.
== Waaxyaha Jaamacada Lafoole ==
Arday aad u badan ayay Jaamacada Lafoole soo saari jirtay sanad walba. Waaxyaha Jaamacada Lafoole waxaa ka mid ahaa:
# [[Juquraafi]]
# [[Taariikh]]
# [[Xisaab]]
# [[Fisikis]]
# Kemistary
# Biyoloji
# [[Ganacsi]]
# [[Dhaqaale]]
Arday gaareeyso in ka badan 1300 arday ayaa sanad walba ka qalin jabin jirtay Jaamacada Lafoole oo dhacda 22KM galbeed wadada [[Xamar]] iyo [[Afgooye]] u dhexaysa. Deegaanka Lafoole
wuxuu ka tirsanyahay Degmada [[Shabeellaha Hoose]].
== Barayaasha iyo Dadka Caanka ah ==
Dad badan oo dib loogu soo kordhicin doono bogaan ayaa jira waxaa jirta in Sheekh Shariif Cabdinuur Allaha xafidee uu dhalinyarada iyo bulshada Jaamacada Lafoole iyo waliba kuleejada Wiilasha ee Lafoole cilmiga diinta uga faa'iidayn jiray.
Hormuudyo wanaag badan ayaa soo maray waxaana xiligii qabta iyo kala haadka hormuud ka ahaa Jaamacada Lafoole Professor Nuux.
Jaamacada Lafoole waxaa bareyaal ka ahaa qubaro wadamo dhowr ah ka kala timid waxaase ugu badnaa bareyaal sarsare oo Soomaaliyeed iyada oo ay wehliyeen kuwo ka kala yimid, [[Bangaaladheesh]], [[Hindiya]], [[Masar]], [[Ingiirska]], [[Jarmalka Galbeeed]] iyo [[Maraykanka]].
== Nolosha Ardayda ==
Jaamacada Lafoole waxay lahayd sida qaybta '''Kulliyada''' [[Gaheyr]] ee Jaamacada Ummada qayb hoy ah oo ay ardayda degaan. Gabdho iyo wiilal labadaba way degenaayeen.
Ardayda Jaamacada Lafoole dalxiis iyo shaqo barasho ayay gobollada u aadi jireen, gaar ahaan kuwa culuunta bulshada iyaga oo safaro la geli jiray qaybta xanaanada xoolaha, beeraha iyo dhaqaalaha iyagoo [[beeraha]] [[Janaale]], [[Bardhere]], [[Jaamaame]] iyo meelo kale booqan jiray.
== Burburkii ka dib ==
Wixii ka danbeeyay burburkii kacaanka jaamacada lafoole wee ka wada qaxeen profasoradii wax ka dhigi jirtay, inta aan ka eheen prof axmed jimcaale kaastaro allaha u naxariisto, prof cali gacal oo ilaa iyo hada uu dagan yahay deegaanka [[Lafoole]]. Deeganka Lafoole wuxu noqday deegaan ay ku nastaan dadyowga kaso qaxay magaalo madaxda [[Muqdisho]].
Lafoole hada waxey noqotay meel ay usoo cararaan dadka dhibaatada Muqdisho kasoo gaartey, laga soo bilaabo dagaaladii dhexmaray dowladdii [[Maxamed Siyaad Barre]] Jan 1991 iyo ururkii USC. Sidoo kale waxaa kusoo qaxay dadki kasoo cararay dagaladii u dhexeeyay Cali Mahdi Maxamed Iyo Maxamed Farax Caydid. Sidoo kale qaxii dagaaladiidhex maray Maxaakiimta Islaamka kuwii Itoobiyaanka iyo Amisom.
Lafoole hada waxaa ku nool dadka Muqdisho ka soo barakacay iyo in ka hartay shaqaalihii hore ee dowladii Kacaanka sida Xeyle C/lle Maxamed, Maxamuud Ibraahim Yarrow(cagalaash), Cabdi Cali Xassan, maxamuud shine, Xaaji Cali Nuur, iyo sidookale Xasan Nuur Muudey Kuna magac dheeh (Xasan Burre).
Hada deegaanka waxa aad u dhistay barakacayaashii kaso bara kacay Muqdisho deegaanka waxay ka sameeyeen hurumar badan iyo xayndaabyo badan in kastoo hada ay tahay Lafoole meel markii ugu horeysay laga barakay markii ay qabsatay Dawladda FKG.
==Sidoo kale fiiri==
*[[Liiska Jaamacaddaha Soomaaliya]]
*[[Waxbarashada Soomaaliya]]
==Tixraac==
{{reflist}}
{{Jaamacaddaha Soomaaliya}}
[[Category:Jaamacadaha Soomaaliya]]
[[Category:Somaliland]]
[[Category:Waxbarashada Soomaaliya]]
ledtrk8g25uo546rhaddax0ducs91ec
240175
240174
2022-08-19T22:04:27Z
41.223.109.57
/* Burburkii ka dib */ Fixed typo
wikitext
text/x-wiki
'''Jaamacada Lafoole''' waxay ku taalaa duleedka Koonfur Galbeed ee magaalada [[Muqdisho]], waxa ay caasimada u jirtaa {{km|22}}, waxayna wax ka yar 6 km u jirtaa ugu Degamda [[Afgooye]].
== Horudhac ==
Jaamacada Lafoole waa [[jaamacad]] wax laga barto, waxaana la furay sanadkii[[1965]]tii, waxaana magac loo yeelay [[1973]]dii iyada oo markii hore ahayd xarun 2 sano lagu tababaro shaqaalaha Dawladda siisa, gaar ahaan maamulka iyo maaraynta iyo XTFW<ref>Xarunta Tababarka Farsamada Warshadaha</ref> ee uu ka ahaa tababare Ibraahim Maxamed Sabriye<ref>Ibrahim Maxamed wuxuu ruqso ka qaatay 1977</ref>
.Jaamacada Lafoole waxay ahayd tan keliya ee lagu barto luqadda afka Ingiriisiga iyadoo jaamacadaha kale ee dalka lagu baran jirey luqadda Talyaaniga. Macalimiinta caanka ka ahaa Jaamacadda Lafoole waxaa ka mid ahaa Prof. Axmed Maxamed Qaadi oo madax ka ahaa kulliyadda Taariikhda, Prof. Ducaale oo bare sare ka ahaa qaybta Juqraafiga, Prof. Neena Grish oo u dhalatay waddanka Hindiya oo bare ka ahayd qaybta taariikhda iyo Sheekh Sharif Abdinur Alle ha u naxariistee oo dhinaca shareecada iyo diinta bare ka ahaa iyo macalimiin kale oon halkan lagu soo koobi Karin.
== Taariikh Hore ==
Deegaanka lafoole waa deegaan soo jireen ah oo leh taariikh mugweyn oo aan la ilaawi karin taas ayaana keentay in laga dhigo jaamacada ama gole waxbarasho oo dadka si ay u ogaadaan taariikhdii ay kaga tageen qabiiladii deegaanka wacdaan iyo biyamaal oo ay kula diriray gumeystihii talyaaniga<ref>1890</ref>, magaca lafoole sida uu ku baxayna wuxu ahaa dagaal gacmaha la iskula tagay oo ay ku dhamaadeen gumeytihii talyaniga oo lafahoodii ay mesha yaaleen sanado badan aya uu ku baxay magaa meshii ay lafaha yaaleen sida ayana lagu dhahay lafoole.
Jaamacada Lafoole markii hore waxaa dhigan jirtay Arday ay tababaraan hay'ado dowli ah sida [[US Peace Corps]] iyo Dawladda Jarmalka Galbeed. Markii [[Jaamacada Ummada]] la balaariyay ayaa dib u habayn iyo madaxbanaani la siiyay Lafoole iyada oo laga dhigay xarunta laylisa macalimiinta dugsiyada hoose/dhexe iyo sare ee wadanka.
Waxaa ay Jaamacada Lafoole soo saartay shaqaalihii ugu horeeyay oo dhamaan wasaaradaha iyo xarumaha Dawladda oo dhan ka howlgalay iyada oo manhaj [[Soomaaliya]] quseeya la baray halka markii hore tacliinta sare lagu soo qaadan jiray jaamacadaha inta badan Talyaaniga, Ruushka iyo Masar deeq waxbarasho noogu deeqi jireen isku dar ilaa 100 qof sanadkii.
== Waaxyaha Jaamacada Lafoole ==
Arday aad u badan ayay Jaamacada Lafoole soo saari jirtay sanad walba. Waaxyaha Jaamacada Lafoole waxaa ka mid ahaa:
# [[Juquraafi]]
# [[Taariikh]]
# [[Xisaab]]
# [[Fisikis]]
# Kemistary
# Biyoloji
# [[Ganacsi]]
# [[Dhaqaale]]
Arday gaareeyso in ka badan 1300 arday ayaa sanad walba ka qalin jabin jirtay Jaamacada Lafoole oo dhacda 22KM galbeed wadada [[Xamar]] iyo [[Afgooye]] u dhexaysa. Deegaanka Lafoole
wuxuu ka tirsanyahay Degmada [[Shabeellaha Hoose]].
== Barayaasha iyo Dadka Caanka ah ==
Dad badan oo dib loogu soo kordhicin doono bogaan ayaa jira waxaa jirta in Sheekh Shariif Cabdinuur Allaha xafidee uu dhalinyarada iyo bulshada Jaamacada Lafoole iyo waliba kuleejada Wiilasha ee Lafoole cilmiga diinta uga faa'iidayn jiray.
Hormuudyo wanaag badan ayaa soo maray waxaana xiligii qabta iyo kala haadka hormuud ka ahaa Jaamacada Lafoole Professor Nuux.
Jaamacada Lafoole waxaa bareyaal ka ahaa qubaro wadamo dhowr ah ka kala timid waxaase ugu badnaa bareyaal sarsare oo Soomaaliyeed iyada oo ay wehliyeen kuwo ka kala yimid, [[Bangaaladheesh]], [[Hindiya]], [[Masar]], [[Ingiirska]], [[Jarmalka Galbeeed]] iyo [[Maraykanka]].
== Nolosha Ardayda ==
Jaamacada Lafoole waxay lahayd sida qaybta '''Kulliyada''' [[Gaheyr]] ee Jaamacada Ummada qayb hoy ah oo ay ardayda degaan. Gabdho iyo wiilal labadaba way degenaayeen.
Ardayda Jaamacada Lafoole dalxiis iyo shaqo barasho ayay gobollada u aadi jireen, gaar ahaan kuwa culuunta bulshada iyaga oo safaro la geli jiray qaybta xanaanada xoolaha, beeraha iyo dhaqaalaha iyagoo [[beeraha]] [[Janaale]], [[Bardhere]], [[Jaamaame]] iyo meelo kale booqan jiray.
== Burburkii ka dib ==
Wixii ka danbeeyay burburkii kacaanka jaamacada lafoole wee ka wada qaxeen profasoradii wax ka dhigi jirtay, inta aan ka eheen prof axmed jimcaale kaastaro allaha u naxariisto, prof cali gacal oo ilaa iyo hada uu dagan yahay deegaanka [[Lafoole]]. Deeganka Lafoole wuxu noqday deegaan ay ku nastaan dadyowga kaso qaxay magaalo madaxda [[Muqdisho]].
Lafoole hada waxey noqotay meel ay usoo cararaan dadka dhibaatada Muqdisho kasoo gaartey, laga soo bilaabo dagaaladii dhexmaray dowladdii [[Maxamed Siyaad Barre]] Jan 1991 iyo ururkii USC. Sidoo kale waxaa kusoo qaxay dadki kasoo cararay dagaladii u dhexeeyay Cali Mahdi Maxamed Iyo Maxamed Farax Caydid. Sidoo kale qaxii dagaaladii dhex maray Maxaakiimta Islaamka kuwii Itoobiyaanka iyo Amisom.
Lafoole hada waxaa ku nool dadka Muqdisho ka soo barakacay iyo in ka hartay shaqaalihii hore ee dowladii Kacaanka sida Xeyle C/lle Maxamed, Maxamuud Ibraahim Yarrow(cagalaash), Cabdi Cali Xassan, maxamuud shine, Xaaji Cali Nuur, iyo sidookale Xasan Nuur Muudey Kuna magac dheeh (Xasan Burre).
Hada deegaanka waxa aad u dhistay barakacayaashii kaso bara kacay Muqdisho deegaanka waxay ka sameeyeen hurumar badan iyo xayndaabyo badan in kastoo hada ay tahay Lafoole meel markii ugu horeysay laga barakay markii ay qabsatay Dawladda FKG.
==Sidoo kale fiiri==
*[[Liiska Jaamacaddaha Soomaaliya]]
*[[Waxbarashada Soomaaliya]]
==Tixraac==
{{reflist}}
{{Jaamacaddaha Soomaaliya}}
[[Category:Jaamacadaha Soomaaliya]]
[[Category:Somaliland]]
[[Category:Waxbarashada Soomaaliya]]
gov40vnzli205dnf586fmn47mltux62
Soomaaliya
0
27791
240189
239384
2022-08-20T08:46:39Z
Yes maan
26910
raysal wasaare cusub
wikitext
text/x-wiki
{{DISPLAYTITLE:Soomaaliya}}
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{pp-move-indef}}
{{Coord|10|N|49|E|display=title}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = Soomaaliya
| common_name = Somalia
| native_name = Federal Republic of Somalia</br>جمهورية الصومال الفدرالية
| image_flag = Flag of Somalia.svg
| image_coat =Coat of arms of Somalia.svg
| national_anthem = "{{lang|so|[[Qolobaa Calankeed]]|italic=no}}"<Br><center>[[File:Somalian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center>
| image_map = Somalia (orthographic projection).svg
| map_caption = Meelaha ay maamusho Dowlada Somalia waxaa lagu muujiyay cagaar madow ah; meelaha ay maamusho dowladda somaliland waxaa lagu muujiyay cagaar khafiif ah. Soonayaasha la maamulaayo waa mida waqtigaan xaadirka.<!-- Parameter is earmarked for text description of location of country per [[Template:Infobox_country#Syntax]]. -->
| image_map2 = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg
| capital = [[Muqdisho]]
| coordinates = {{Coord|2|2|N|45|21|E|type:city}}
| largest_city = capital
| official_languages = {{hlist|[[Af-Soomaali|Soomaali]] | [[Af-Carabi|Carabi]]}}
| languages_type = Afafka qalaad
| languages = {{hlist|[[Af-Ingiriisi|Ingiriis]]|[[Af-Taliyaani|Talyaani]]<ref>[https://www.ethnologue.com/language/ita ethnologue.com]</ref><ref>[http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain?page=country&category=&publisher=&type=LEGISLATION&coi=SOM&rid=456d621e2&docid=4795c2d22&skip=0 Scuola media di Mogadiscio]</ref>}}
| religion = [[Islam]]
| demonym = [[Soomaalida]]
| government_type = [[Federation|Federaal]] [[Baarlamaanka Jamhuuriyadda]]
| leader_title1 = [[Madaxwaynaha Soomaaliya|Madaxweynaha]]
| leader_name1 = [[Hasan Sheekh Maxamuud]],[[PDP]]
| leader_title2 = [[Ra'iisul wasaarayaashii Soomaaliya|Raiisul wasaaraha]]
| [[Mohamed Hussein Roble]]
| legislature = [[Baarlamaanka Dowlada Fadaraalka||Baarlamaanka Federaalka]]
| sovereignty_type = [[Taariikhda Soomaaliya|Samaynta]]
| established_event9 = [[Boqortooyada Ingiriiska Somaliland]]
| established_date9 = 1884
| established_event10 = [[Boqortooyada Talyaaniga Somaliland]]
| established_date10 = 1889
| established_event11 = ka xoroobay [[Boqortooyada Talyaaniga]]
| established_date11 = 1 Juulyo 1960
| established_event12 = [[Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay 141|Qaraarka Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay]] ogolaashaha [[Qaramada Midoobay]]
| established_date12 = 20 Sebteembar 1960
| established_event13 = [[Dastuurka Soomaaliya|Dastuurka hadda]]
| established_date13 = 1 Agoosto 2012
| area_km2 = 637,657
| area_rank = 43rd <!--should be same as listed on [[List of countries and dependencies by area]]-->
| area_sq_mi = 246,200 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]-->
| percent_water =
| population_estimate = 11,031,386
| population_estimate_year = 2017
| population_estimate_rank = {{smaller|76th}}
| population_density_km2 = 19.31<ref>[https://web.archive.org/web/20161003235053/http://somalia.unfpa.org/sites/arabstates/files/pub-pdf/Population-Estimation-Survey-of-Somalia-PESS-2013-2014.pdf UNFPA Somali Population Survey 2014]. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.</ref>
| population_density_sq_mi = 41.73 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]-->
| GDP_PPP = [[United States dollar|US$]]
| GDP_PPP_year = 61
| GDP_PPP_rank = 75
| GDP_PPP_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]3077.23
| GDP_PPP_per_capita_rank = 100
| GDP_nominal = [[Dollarka maraykanka|US$]]9.0 Billion Dollars
| GDP_nominal_year =
| GDP_nominal_rank = {{smaller|114th}}
| GDP_nominal_per_capita = [[Dollarka maraykanka|US$]]2716
| GDP_nominal_per_capita_rank = {{smaller|133rd}}
| Gini = <!--number only-->
| Gini_year =
| Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref =
| Gini_rank =
| HDI = <!--number only-->
| HDI_year = 2023
| HDI_change = <!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref =
| HDI_rank =153
| currency = [[Shilin Soomaali]]
| currency_code = $1=100 SOS
| time_zone = [[Waqtiga Bariga Afrika|EAT]]
| utc_offset = +3
| utc_offset_DST =
| time_zone_DST =
| date_format = dd/mm/yyyy
| drives_on = right
| calling_code = [[Lambarka Taleefoonada Soomaaliya|+252]]
| cctld = [[.so]]
| today =
|leader_name2=[[xamse cabdi barre]]}}
'''Soomaaliya''' ({{lang-en|Somalia}}, [[Carabi|Af Carabi]] الصومال), sida rasmiga ah loo yaqaano '''Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya''' ({{lang-en|Federal Republic of Somalia}}) (waxaa hore loo oran jirey [[Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya]] xiligii hore ee Hantiwadaaga), oo sii dhaxal ahaana loo yaqaano '''Soomaal''' waa [[Dowlad]] iyo wadan dhacda [[Geeska afrika|Geeska Afrika]] ama Foolalka [[Afrika]] ee kasii socda [[Marinka Gardafuul]]. Wuxuu ka kooban yahay maamul goboleedyo sida [[Puntland]], [[Jubaland]], [[Galmudug]], [[Hirshabeelle]], [[Koonfur Galbeed]]. Waxaa ka xiga bariga [[marinka Gardafuul]] iyo [[Seyshelles]], iyo [[Soqotra]] iyo [[badda Soomaal]], koofuurna [[Kenya]]. Waxaa ku nool dad [[Faanyahan]] ah, iyo dadka [[Dhul-hoos Bari Kushiitik]] ah.
Waxaa dawlada Soomaaliya ka horeeyay boqortooyada [[Diiriye Guure]]. Juquraafi ahaan
[[Kiinya]] Koofur galbeed, iyo [[Gacanka Cadmeed]] woqooyiga iyo [[Marinka Gardafuul]] bariga iyo [[Itoobiya]] galbeedka. Waxay leedahay xad badeedka ugu dheer qaaradda Afrika. Waxaa kala duwan qaabka dhulka kuwaas oo kala ah [[Buur|Buuro]], [[Dul]] iyo [[Bannaan]]. Cimiladeeda oo ah lama degaan kulul dhamaan sanadka iyada oo ay jiraan xoogaa dabaylo xilliyeed iyo roobab aan joogto ahayn.
[[File:ShenDuGiraffePainting.jpg|thumb|right|250px|]]
[[File:Somalia scramble for africa period geledi hobyo huwan, Diiriye Guure kingdom.png|thumb|right|195px|]]
[[File:Somshil5r.jpg|thumb|right|195px|]]
[[File:Hassan_Sheikh_Mohamud-vf.jpg|thumb|right|195px|]]
Soomaaliya xilliyadii hore waxay ahayd meelaha ugu muhiimsan [[Ganacsi|ganacsiga]] caalamiga ah ee ka dhexeeyay dawladihii hore ee caalamka. Xilli ay ahaayeen Badmareenada iyo ganacsatada Soomaaliyeed kuwo dhoofiya [[Luubaan]]ta iyo [[Malmal]]sha taasoo ka dhignayd kuwo u soo saari jiray [[Masar|Masartii hore]], Fiiniqiyiintii, Maysuuniyiintii iyo Baabil taasoo isku xiri jirtay dhammaan gaadiidka Awrta ama [[Geel]]a ganacsiga Soomaaliyeed waxay la wadaageen [[Soomaalida]] xiriir ganacsi.<ref>Phoenicia pg 199</ref><ref>The Aromatherapy Book by Jeanne Rose and John Hulburd pg 94</ref> Sida ay la tahay in badan oo taariikhyahano ah iyo kuwa dhiga taariikhda, waxay cadeeyeen Soomaaliya in ay tahay meesha lagu tilmaamay dhukii Buntiga ee hore taasoo la lahayd xiriir wanaagsan Faraaciintii [[Masar]] gaar ahaan xilligii [[Fircoon]] "saaxuurac" ee ka midka ahaa boqoradii [[Masar]] casrigii Dawladdii hore, iyo boqortooyadii "Xatshabsuut" ee ka mid aheeyd boqoradii qoyskii reer masar ee sideed iyo tobanaad casrigii dawladda cusub.<ref>Egypt: 3000 Years of Civilization Brought to Life By Christine El Mahdy</ref><ref>Ancient perspectives on Egypt By Roger Matthews, Cornelia Roemer, University College, London.</ref><ref>Africa's legacies of urbanization: unfolding saga of a continent By Stefan Goodwin</ref><ref>Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature By Felipe Armesto Fernandez</ref> Waxaa loo malaynayaa arrinkaas dhismeyaasha Ahraamta iyo Macbadyo iyo dhismeyaal ee lagu dhisay Garanayt iyo Shiil Cad taasoo loo malaynayo waqtigeeda isla xililligaas una dhigma kuwa la midka ah ee dhismeyaashii msar.<ref>Man, God and Civilization pg 216</ref> sidoo kale xilliyadii hore, waxaa tartamayay dawlado kuwaasoo isku dayay in ay xiriir la yeeshaan dadyoow deganaa dhuka Soomaaliyeed sida jasiiradda xaafuun raas casayr iyo Malaw iyo Mareeg iyo dariskooda Boqrtooyadii Saba iyo Arshek iyo Boqortooyadii Aksam ee ku salaysan ganacsi iyo qaybo ka mid ah boqoro ka jiray Hindiya iyo [[Giriig]]a iyo Roomaanka.<ref>Oman in history By Peter Vine Page 324</ref>
Markii ay ka soo if baxday diinta islaamka meel ku beegan geeska AfricaSoomaaliya [[Baddacas|Badda cas]] waxay soo qaateen ganacsatada iyo badmareenada soomaaliyeed ee aadi jiray Jasiirad la mooda carbeed diinta Islaamka taasoo ka dhalatay macaamilka ay la lahaayeen [[carabta]] Muslimka ah. Hijrooyinkii ay sameeyeen dad saxaabada ka mid ah meelo badan oo dunida muslimka ah qarniyadii hore ee diinta islaamku faafaysay ayaa waxay sahashay in ay soomaalidu qaadato diinta islaamka si nabad ah macalimiin Soomaaliyeedna ayna barayeen dadka, waxaa ka dhismay dhulka Soomaaliyeed dawlado iyo magaalooyin islaami ah sida magaalooyinka [[Muqdisho]], [[Baraawe]], [[Mareeg]] iyo [[Marka]], taasoo ahayad qayb ka mid ah ilbaxnimadii Soomaalida. Waxaa loo yaqiin magaalada muqdisho ''"Magaaladii Islaamka"''<ref>Society, security, sovereignty and the state in Somalia – Page 116</ref> Waxaa la joogay ganacsiga [[Dahab|dahabka]] ee ku taal [[Bariga Afrika]] qarniyo badan.<ref>East Africa: Its Peoples and Resources – Page 18</ref> iyo [[Casriyadii dhexe]], Boqotooyooyin Soomaaliyeed baa la wareegay wadooyinkii ganacsiga sida [[saldanadii Ajuuraan]] taasoo xukumaysay dhulka intii u dhexaysay qarniyadii laba iyo tobanaad ilaa todoba iyo tobanaad ciise dabadii taasoo alliftay hindisaha cilmiga dareeraha dheqdheqaaqa iyo dhismeyaasha darbi difaaca,<ref>Shaping of Somali society Lee Cassanelli pg.92</ref> Sidoo kale [[saldanadii Cadal]] taasoo [[Imaam Axmed Guray]] waa ciidankii ugu horeeyay afrika ee adeegsada Madfac dagaalkii lagula jiray xabashida<ref>Futuh Al Habash Shibab ad Din</ref> intii u dhexaysay sanadihii [[1529]] ilaa [[1543]], sidoo kale qoyskii Goonroon taasoo xukumi jirtay magaalada Laamu ee xiriirka la lahayd saldanada cumaan ee iyana hoos imaan jirtay [[Cusmaaniyiinta]] kaasoo ka qaadi jiray Jizyo [[suldaan axmed yuusuf]], suldaankii afaraad ee Ajuuraan kaasoo xukumayay intii u dhexaysay [[1848]] ilaa [[1878]].<ref>Sudan Notes and Records – Page 147</ref> Qarnigii sagaal iyo tobanaad kadib [[kulankii Baarliin 1884]], boqortooyooyinka yurub waxay u soo direen cidmadooda Baragiga Afrika Si ay dhulkaas caalamka istiraatiijiga u ah u qabsadaan taasoo kaliftay in [[Diiriye Guure]], aasaasihii dawladdii daraawiishta in uu ciidamo soomaali ah ka soo usruusado geeska afrika oo dhan waxay ahayd inta taariikhda la ogyahay is hortaag kii ugu weynaa ee lagu sameeyo Isticmaarka.baraawe
Waxaa u suurta gashay Soomaalida ugu horayn ka hortagga Soomaalida.<ref>Politics, language, and thought: the Somali experience – Page 135</ref><ref>Africa report pg 69</ref><ref>Essentials of geography and development: concepts and processes By Don R. Hoy, Leonard Berry pg 305</ref><ref>Encyclopedia of African history – Page 1406</ref> dawladii boqortooyada Diiriye Guure waxay iska caabiyeen [[Ingiriiska]] afar mar oo isxigta waxaana lagu qasbay in ay dib ugu gurato dhanka xeebaha. waxay jabtay boqortooyda [[Diiriye Guure]] [[1920]] kadib adeegsigii Ingiriiska uu adeegsaday diyaaradaha intii dagaalka lagu jiray duqaynta [[taleex]] caasimadda ciidankii [[Diiriye Guure]] iyo dhamaan dhulkii [[Diiriye Guure]] waxaa la wareegay ciidmadii gumaysiga Ingiriiska. Sidoo kale [[Talyaaniga]] wuxuu la kulmay iska caabin kaga imaanaysay salaadiin Soomaaliyeed mana uwada suurta galin in uu wada qabsado qaybo ka mid ah dalka ee hadda loo yaqaan Dawladda Soomaaliya marka laga reebo xilligii fajiistaha dabayaaqadii sanadkii [[1927]] waxayna haysteen ilaa [[1941]] kaasoo lagu bedelay xukunkii ciidmada ee Ingiriiska. Woqooyiga Soomaaliya wuxuu sii ahaaday mustacmarad Ingiriis ah halka koofurta Soomaaliya isku bedeshay dawlad madax bannaan laakiin ay la socoto wasaayad ilaa laga gaaro midayntii labada gobol [[1960]] kuma midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya.
[[File:Somrepitu.jpg|thumb|right|195px|]]
Soomaaliya waxay xubin ka noqotay [[Jaamacada Carabta]] sanadii [[1974]]. sidoo kale Soomaaliya waxay xiriir fiican la samaysatay dadlalk afrika, waxay ka mid ahayd dawladihii aasaasay [[Midowga Afrika]], waxay taageeri jirtay ANC ee [[Koonfur Afrika]] kana soo herjeeday nidaamkii ''Apartheid'' ee cunsuriga ahaa<ref>[http://www.anc.org.za/ancdocs/anctoday/2007/text/at01.txt ANC Today Volume 7, No. 1, 12-18 January 2007]</ref> waxay kaloo taageertay Soomaaliya dagaalyanada [[Eratareya]] intii ay ku jirtay Eretariyiinta dagaalkii looga soo horjeeday [[Itoobiya]].<ref>Superpower diplomacy in the Horn of Africa – Page 22</ref> Iyadoo ka mid ah Dawladaha Islaamiga hadana Soomaaliya waxay ahayd aasaasayaashii [[Ururka Iskaashiga Islaamka]] sidoo kale waxay xubin ka ahayd [[Qaramada Midoobay]]. Soomaaliya iyadoo dhibaato kala kulantay [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya]] iyo deganaasho la'an ku baahday gudaha, waxay ku guulaysatay abuurista Suuq xor ah kana sareeya inbadan ee nidaamayada dhaqaale ee Afrika kale sida ay sheegtay daraasad ay sameeysay qaramada midobay.<ref>[http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=25433&Cr=Somalia&Cr1= UN news center. Somalia economy stronger than others in Africa, UN-backed meeting says]</ref>
==Taariikh==
{{Faahfaahin|Taariikhda Soomaaliya}}
{{Taariikhda Soomaaliya}}
=== Casrigii wixii ka horeeyay taariikhda ===
Dadka waxay yimaadeen dhulka Soomaaliyeed Casrigii dhagxaanta, taasoo loo celinayo sawirada lagy hardhay darbiyada godoka woqooyiga Soomaaliya sanadihii 9000 CH. gododkaas waxaa ugu caansan "Laas Geel" oo ku taal meel u dhow [[Hargaysa]] taasoo lagu arkay darbiyada mid ka mid ah kuwii ugu horeeyay ee waxa darbiyada lagu sawiray ah qaaradda afrika. sidoo kale awaxaa la helay qoraallo ku hoos qoran sawirada ama darbiyada si guud laakiin Culimada Raadraaca uma suuta galin in ay aqoonsadaan sumadaha luqadaas ama qoraalladaas marka laga reebo.<ref>Susan M. Hassig, Zawiah Abdul Latif, ''Somalia'', (Marshall Cavendish: 2007), p.22</ref> Intii lagu jiray [[Casrigii dhagaxa]] waxaa soo baxay ilabaxnimo ka jirtay meela ku dhowdhow magaalada hargaysa.
Sidoo kale waxaa la helay waxa ku tusaya meel qabuuro lagu sameeyay Janaaso ee geeska afrika taasoo laga helay Soomaaliya taasoo loo malaynayo taariikhdeeda afar kun sano CH. Sidoo kale waxaa qalab laga soo saaray meesha "Galiilow" ee taariikhiga ah woqooyiga Soomaaliya taasoo ah isku xiraha Bari iyo Galbeed intii lagu jiray qarniyadii ugu horeeyay ee dadka dhulka ugu soo horeeyay.<ref>Prehistoric Implements from Somaliland by H. W. Seton-Karr pg 183</ref>
[[File:Mogadishustadium.jpg|thumb|195px|alt=cecafa International Stadium |cecafa international stadium]]
== Qarniyadii hore iyo waagii Diiriye Guure ==
Baydka [[Gunbur|pyramidical]] dhismayaasha, [[ Mooshin|mausoleums]], magaalooyinkii baabba'ay, oo derbiyadeeda dhagax, sida [[Wargaade Wall|Wall Wargaade]], waa caddayn ilbaxnimada duug ah in hal mar soo halgamay ee Jasiiradda Soomaali.<ref name="Nthos">[https://books.google.com/?id=FlL2vE_qRQ8C Njoku Raphael Chijioke The History of Somalia ABC-CLIO, 29–31]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=RO4kS1IR71sC Dalal Roshen, The Illustrated Time History of the World, 2011, The Rosen Publishing Group, 131]</ref> Ilbaxnimadani waxay ku raaxaysatay xidhiidh ganacsi oo ay la lahayd [[ Masar qadiimiga ah|Masar qadiimiga ah]] iyo [[ Mycenaean Griiga|Mycenaean Giriig]] ilaa qarnigii labaad ee sano ka hor, iyagoo taageeraya fikirka ah in Soomaaliya ama gobollada ku dhow ay ahaayeen meesha [[Dhul Udug|Dhulkii]] hore [[Dhulkii punt|ee Punt]]. <ref name="Nthos" /><ref>[https://books.google.com/?id=1E13DorsFMEC Abdel Monem A. H. Sayed|first=Zahi A. Hawass (ed.), Egyptology at the Dawn of the Twenty Century: Archaeology, 2003, American Univ in Cairo Press, P 432–433]</ref> Puntites waxay ka ganacsan jireen [[malmal]], udgoon, dahab, alwaax, lo'di gaaban, fool maroodi iyo [[Uunsi|frankincense oo ay]] la galeen Masriyiintii, Fenisiyiinta, Baabuloonkii, Hindiya, Shiinaha iyo Roomaaniya iyagoo adeegsanaya dekedohooda ganacsi. Safarkii Masaarida u diray [[Sideed iyo tobnaad Masar|Boqortooyada 18-aad ee]] Boqortooyada [[Hatshepsut]] ayaa lagu duubay macbudyada ku yaal [[Deir el-Bahari]], xilligii boqornimadii Boqorka Puntite Parahu iyo boqoradda Ati.<ref name="Nthos" /> Sanadkii 2015kii, falanqayn gaar ah oo ku saabsan tuugadii hore ee duullaanka Punt ee loo keenay Masar hadiyado ayaa muujinaya in muunadani ay u badan tahay inay ka soo jeedaan dhul ku yaal bariga Soomaaliya iyo dariiqa Eritrea iyo Ethiopia.
The '''[[Dhulkii punt|Land of Punt]]''' ( [[Luqada Masaarida|Masri]] : ''pwnt'' ; [[Luqada Masaarida|akhrinta]] kale [[Luqada Masaarida|ee loo yaqaan ']] '''Egiptological''' [[Luqada Masaarida|akhrin']] '''Pwene''' ( '''t''' ) , ku dhawaaqida / pu: nt /) waxay ahayd boqortooyo qadiim ah. Lammaane uu ganacsi ee [[Masar]], waxaa lagu yaqaan soo saarka iyo dhoofinta [[Dahab|dahabka]], beduliyum Beeyada, blackwood, haabniim, foolka maroodiga iyo xayawaanka duurjoogta ah. Gobolka waxaa lagu yaqaanaa diiwaannada qadiimiga ah ee Masaarida ee socodsiinta ganacsiga. Waa macquul inay u dhigantaa [[Opone]] [[Dhulbaxsinta Afrika|geeska Afrika]], oo markii dambe loo yaqaanay Gariiggii hore, halka qaar ka mid ah culimada Baybalka ay ku tilmaameen dhulka kitaabiga ah ee Put ama Havilah.
Soomaliya qayb ka mid ah uu ahaa [[Soomaali magaalo-goboleedyada]] in ku hawlan shabakad ganacsi faa'iido badan xira [[Soomaalida|Soomaali]] baayacmushtariyaasha la [[Phenicia|Foynike]], [[Boqortooyada Ptolemaic|Ptolemic Masar]], [[Giriiga|Greece]], [[Parthia|Parthian Faaris]], [[Reer Sabaay|Saba]], [[Nabataea]] iyo [[Boqortooyada Roomaanka]] . Badmaaxiinta Soomaaliyeed ayaa adeegsaday markabkii hore ee badda Soomaaliya ee loo yaqaan ' ''[[Beden|sariirta'<nowiki/>]]'' si ay xamuulkooda u qaadaan. <ref name="ReferenceA">Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver</ref>
''[[Beden|<nowiki/>]]''
<br />
===Waagii Diiriye Guure iyo casrigii cusbaa boobkii afrika===
Ay sii hayo xilliga wasaayada Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya laakiin ay la socoto ilaalin caalami ah ee adag taasoo shuruud looga dhigay in Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya la siiyo xorriyad buuxda taban sano gudahood;<ref name = "Zolberg"/><ref name=Gates1999>Gates, Henry Louis, ''Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience'', (Oxford University Press: 1999), p.1749</ref> halka uu sii ahaanayo [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] maxmiyad Ingiriis ah ilaa laga gaaro [[1960]].<ref name=Tripodi1999>Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia'' p. 68 New York, 1999.</ref>
Iyadoo ay jirtay haysashada Talyaaniga Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya kana haysata ogolaasho qaramada midoobay, laakiin xilligaas wasaayada waxay siisay soomaalida khibaradihii loo baahnaa iyo bisayl siyaasadeed iyo awood isxukun waana tusaale aya waayeen reer woqooyiga kuwaas oo markii dambe la midoobay koofurta. Iyadoo ay isku dayeen masuuliyiinta mustacmaradaha Ingiriiska bartamihii soddomeeyadii qarnigii tagay wax ka qabashada xaaladda horumarin la'aneed ee ka jirtay mustacmaradaha Ingiriiska ee Afrika, masuuliyiinta Ingriiska dhammaan isku dayadaas waxay ku dhamaatay fashil waxay sii ahaadeen mustacmaradaha Ingiriiska guud ahaan qaybta woqooyi ee Soomaaliya gaar ahaan kuwo isku mid ah marka laga hadlayo Siyaasadda Dhaqaalaha Bulshada taasoo noqon kartay mid saamayn jirta ku leh in badan oo caqabado ah taasoo soo if baxday markii la gaaray isku darka dalka oo hal maamul leh.<ref name=ChapinMetz>[http://countrystudies.us/somalia Helen Chapin Metz, ed. Somalia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1992.]</ref>
Waxaas oo dhan iyadoo ay dhaceen, Ingriisku wuxuu ku dhaqaaqay in uu culays ka soo saaro xulufadii kula jirtay dagaalkii labaad ee aduunka<ref name="Federal">Federal Research Division, ''Somalia: A Country Study'', (Kessinger Publishing, LLC: 2004), p.38</ref> in la siiyo meel gaar ah waa mid ka mid ah meelaha daaqsinka leh ee muhimka ah waxayna ahayd maxmiyad ay u saxiixday boqortooyada Ingiriiska lana saxiixatay Abasiiniya intii u dhexaysay sanadihii [[1884]] iyo [[1886]], ee gobolka [[Soomaali Galbeed]] oo ay degto Soomaalida Waxayna ka mid ahayd heshiisyo kale ay saxiixday Ingiriiska [[1897]] kaasoo dhigaya in lagu wareejiyo [[Itoobiya]] boqorkii Mililiq labaad taasoo oo uga badashay ciidamada Ingiriiska in laga caawiyo soo afjaridda iska caabinta kaga imaanaysa qabiillo Soomaaliyeed<ref name=Laitin1977>Laitin, David D., ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.73</ref> billoowgii [[Dagaalkii Labaad ee Aduunka]]. Iyadoo ay jirtay in Ingiriisku ku daray shuruud ah in qabiilada reer guuraaga ah ee Soomaalida siiso isxukun laakiin Itoobiya isla markiiba waa ay qabsatay meelahaas،<ref name="Zolberg">Zolberg, Aristide R., et al., ''Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World'', (Oxford University Press: 1992), p.106</ref> Ingriiska wuxuu u soo bandhigay Itoobiya sanadii [[1956]] in uu ka iibsado dhulkii dhulkii uu horay ugu wareejiyay<ref name="Zolberg"/> laakiin dhandhiggaas waxaa lagala horyimid diidmo ah in aysan aqbali karin Itoobiya. Habkaas oo kale, Ingiriisku wuxuu ku wareejiyay <ref>Francis Vallat, ''First report on succession of states in respect of treaties: International Law Commission twenty-sixth session 6 May-26 July 1974'', (United Nations: 1974), p.20</ref> NFD {{En|Northern Frontier District}} taasoo ay degaan Soomaalida [[Kiinya]] waxayna dhegaha ka furaysatay aftidii horay looga qaaday gobolkaas taasoo cadaynaysay ku biirista Jamhuuriyadda Soomaaliya ee cusub.<ref>David D. Laitin, ''Politics, Language, and Thought: The Somali Experience'', (University Of Chicago Press: 1977), p.75</ref>
Sanadii [[1958]], waxaa la sameeyay [[Jabuuti]] ee dariska ah, taasoo loo yaqiinay magaca ah Dhulka Faransiiska ee Soomaaliya waqtigaas, afti meesha ay aadayaan ah in ay Soomaaliya inteeda kale ku biiraan ama faransiiska uu sii hayo, natiijadiina waxay nqotay in uu faransiiska sii hayo uuna ilaaliyo. waxaana taa ugu wacnaa cafarta oo sidaa doonaysay, taasoo ah dadka ugu badan Jabuuti in ay sii hoos joogaan faransiiska waxaa sidaas oo kale dalbaday carabta iyo kuwii reer yurub ee deganaa dhulkaas ee la yimid isticmaarka. Laakiin inta kale ee asal ahaan soomaalida ah waxay rabeen midnimo soomaaliyeed si loo mideeyo dhulweynaha Soomaaliyeed ee lakala qaybiyay waxaana ugu cadcadaa "Maxamuud Xarbi" Raysulwasaare gudoomiye ku xigeenka golaga xukunka Soomaalida Faransa. waana Soomaali qabiilka Ciisaha, laakiin maxamuud xarbi waa la dilay aftida ka dib laba sano ka dibib burburkii diyaarad. Waxay [[Jabuuti]] ka qaadatay madax banaani [[Faransiiska]] sanadkii [[1977]] [[Xasan Guuleed Abtidoon]], wuxuu ahaa Soomaali ay taageeraysay Faransiiska, Madaxweynihii ugu horeeyay ee jabuuti kaasoo xukumayay [[1977]] ilaa [[1991]].<ref name=Barrington2006>Barrington, Lowell, ''After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States'', (University of Michigan Press: 2006), p.115</ref>
[[File:Mogadishu.png|thumb|right|195px|]]
[[Juun|Juun]] sanadii [[1960]] waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay [[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] madax banaani ay siisay [[Boqortooyo|Boqortooyada Ingiriiska]] waxaa iyana shan maalmood ka dib qaatay madax banaanida [[Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya]],<ref>Encyclopaedia Britannica, ''The New Encyclopaedia Britannica'', (Encyclopaedia Britannica: 2002), p.835</ref> isla maamintaas waxaa si rasmi ah loogu dhowaaqay dhismaha dawlada Soomaaliyeed oo mid ah labada qaybood ee Talyaaniga iyo Ingiriiska waxaa taa ka horeeyay samaynta xuduudaha taasoo ay sameeyeen Talyaaniga iyo Ingiriiska. [[Cabdullaahi Ciise]] Maxamuud, Raysulwasaaraha Soomaaliya xilligii Ingiriisku haysatay ee u dhaxaysay [[1956]] iyo ilaa sanadkii [[1960]],<ref name="buluugleey.com">[http://www.buluugleey.com/warkiidanbe/Governance.htm The dawn of the Somali nation-state in 1960, Buluugleey.com]</ref><ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htwin/articles/20060809.aspx The making of a Somalia state ;Strategypage.com 2006-08-09]</ref> Xukuumaddii ugu horaysay ee qaran soomaaliyeed (ku meel gaar), [[Aadan Cabdulle Cusmaan|Aadan Cabdulle Cusmaan (aadan cadde)]] madaxweynihii ugu horeeyay wuxuuna<ref>[http://www.mudulood.com/PageAadan%20Cabdulle%20Cusman.html Aden Abdullah Osman the founding father; Mudulood.com]</ref[http://www.mudulood.com/OpinionPage546.htm The founding father of Somalia Mudulood.com]</ref>[https://web.archive.org/web/20080223085204/http://www.markacadeey.com/june/aden_cadde_20070609_1.htm A tribute to the Somalia founding father, its president in 1960s; Markacadeey.com]</ref> C/rashiid Cali Sharmarke Raysulwasaare u doortay, kaasoo dib dambe noqday madaxweyne intii u dhaxaysay sanadii [[1967]] ilaa [[1969]]. [[Luuliyo|labaatankii luuliyo]] sanadii [[1961]] waxaa la qoray [[Dastuur]] Soomaaliyeed ee cusub kaasoo uu shacabka u codeeyay wuxuu ahaa nuqulkii ugu horeeyay ee dastuurka mid la qoray sanadii [[1960]].<ref>Greystone Press Staff, ''The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East'', (Greystone Press: 1967), p.338</ref>
===Dawladdii Hantiwaddaaga===
Waxaa sii socday dagaal beeleedyada iyo isfahan darrida u dhaxeyasa jufooyinka Soomaalida biloowgii midowga taasoo ka dhalatay raadidkii isticmaarka arrintaas oo jirtay xitaa intii uu jiray isticmaarka.<ref name="buluugleey.com"/><ref>{{Cite web |ciwaan=The making of Somalia, Somaliland, Somalilandtimes.net |url=http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |access-date=2018-12-05 |archive-date=2019-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191220232426/http://www.somalilandtimes.net/2003/139/13904.shtml |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070928161509/http://www.radiobuuhoodle.com/goodgovernance.htm The beginning of the Somalia state Radiobuuhoodle.com 2009-02-25]</ref><ref>[http://media.maps.com/magellan/Images/SOMCLA-W2.gif Historical self-governing clan factors in present day Somalia]</ref> sandii [[1967]] wuxuu noqday Maxamed Xaaji IBraahin "Cigaal" Raysulwasaare waana xil uu u doortay C/rashiid Cali Sharmarke kaasoo Xilikas ahaa madaxweynaha dalka. Cigaal wuxuu dib ka noqday madaxweynaha [[Somaliland]] ee dhacda woqooyi galbeed Soomaaliya taasoo isku magacaawday dawlad madaxbanaan mana helin wax aqoonsi ah.
Kadib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid [[1969]] waxaa xukunka dalka la wareegay talis ciidan awoodii kula wareegay [[Inqilaab Ciidan]] saraakiisha kala ah [[Janaraal]] [[Salaad Gabayre Kadiye]] iyo [[Sarreeye Guuto]] [[Maxamed Siyaad Barre]] iyo taliyaha ciidanka booliska Jaamac Qoorsheel waxaa xukunka la wareegay Siyaad Barre halka uu noqday Qoorsheel raysulwasaare. Wuxuu sameeyay ciidanka Hantiwadaag barnaamijyo baahsan ee la howlgaliyay kooxo kuwaasoo u dhaqaaqay la dagaalanka wax qoris la'anta dalka waxaana si muuqada u kordhay wax qorista iyo aqrinta laba bilaabo 5% ilaa 55% bilowgii sideetameeyadii qarnigii tagay. Isqabqabsi dabadii waxaa la toogtay Gabayre.
[[File:2016_04_Eid_Preparions-11_(27469932863).jpg|thumb|right|196px|]]
[[Kalitalis]] Dawladdii Malatariga Soomaaliya luuliyo sanadii [[1976]] dhistay [[XHKS|Xisbiga Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed]] {{en|Somali Revolutionary Socialist Party}} kaasoo xukunka haystay laga soo bilaabo markii la sameeyay ilaa uu dhaco taliskii malatariga diseembar sanadii [[1990]] Jannaayo [[1991]], kaasoo ay awood u sheegteen ''Jabhadda Dimoqraadiga Badbaadinta Soomaaliyeed'' {{en|SSDF}} iyo ''Golaha Midnimada Soomaaliyeed'' {{en|United Somali Congress}} iyo ''Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed'' {{en|SNM}} Dhaq Dhaqaaqa Wadaniga Soomaliyeed {{en|Somali Patriotic Movement}} marka lagu daro jabahadaha mucaaradka ah ''Dhaq Dhaqaaqa Dimoqraadiga Soomaliyeed'' {{en|Somali Democratic Movement}} iyo Isbahaysiga Dimoqraadiga Soomaaliyeed {{en|Somali Democratic Alliance}} ugu dambayn ''Kooxda Maanifesto'' {{en|Somali Manifesto Group}}.
Sanadihii [[1977]] iyo [[1978]] Soomaaliya waxay duulaan ku qaaday [[Itoobiya]] iyadoo ku duulaysa magaca [[Dagaalkii xoraynta ogaden|Xoraynta Soomaaligalbeed]] taasoo ciidamada Soomaaliya ku dadaalayeen in ay dib u mideeyaan dhulalkii Soomaalida oo ay u arkaysay in isticmaarku qaybiyay siiyayana qaybo ka mid ah dalal kale si aan qax ahayn. Biloowgii hore, Soomaaliya waxay qaadatay dhabaha nabadda ah ee [[Diblumaasiyad]] dhamaan [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]] si loo helo xal nabad ah arrimaha la xiriira labada dhinac laakiin dadaalkii diblomaasiyadeed wuxuu ku dhamaaday fashil. Soomaaliya waxay samaysay islamarkaana u diyaar garoobaysa dagaal dhab ah iyadoo tijaabisay xal diblomaasiyadeed, dhisidda Jabhadda Xoraynta Soomaali Galbeed {{en|WSLF}} ama Western Somali Liberation Front, waxay ku dadaashay in ay u dhaqaaqdo soo celinta gobolka Soomaali galbeed si awood ah. Soomaaliya waxay u dhaqantay si gooni ah iyadoo aan ula laaban mujtamaca dunida ee aan ogolayn dib u xadaynta xuduudaha taasuu ka tagay isticmaarka, halka uu diiday [[Midowga Sofiyet]] iyo Isbahaysiga Waarso in ay Soomaaliya caawiyaan, iskaba daa in ay caawiyaane waxay ku dhaqaaqeen arrin lid ku ah taasoo ah in ay taageereen [[Itoobiya]]. Isla goortaas wuxuu isku dayay Midowgii Sofiyetiga kaasoo ah midka siiya labada dhinac hubka in uu dhexdhexaadiyo si loo helo xabad joojin u dhaxeysa labada dawladood.
Ciidanka Soomaaliya waxaa u suurta gashay usbuucii ugu horeeyay ee dagaalka in ay isku fidiyaan bartamaha iyo koofurta gobolka, dagaalka intii uu socday ciidamada Soomaaliya waxay gaareen guulo waaweyn kana adkaadeen ciidmada Itoobiya wixii ciidamada Itoobiya ka haray waxay isku uruursadeed deegaanka Sidaamo. Sibteembar sanadii [[1977]] Soomaaliya waxaa u suuragashay qabsashada 90% ee gobolka waxaa kaloo u suurtoowday qabsashada magaalooyin istiraatiiji muhiim ah, sida magaalada Jigjiga sidoo kale wuxuu go'doomiyay magaalada Diridhabe Kaasoo hakiyay isu socodkii tariinada ka imaanayay [[Jabuuti]]. Kadib go'doomintii magaalada Harar wuxuu [[Midowga Sofiyet]] usoo jeestay taageero malatari taasoo la xiriirrta arrinta ka soo cusboonaatay geeska afrika, waxaa la diyaariyay 18,000 ciidamo ka imaanaya [[Kuuba|Kuubaan]] 2,000 iyo Yementa Koofureed iyadoo lagu daray 1,500 khubaro ka imanaysa Midowga Sofiyet haystana diyaarado iyo taangiyo Sofiyet ah. Hor istaagaas awoodaas ballaaran ciidanka Soomaaliya waxaa lagu qasbay dib u gurasho iyo in uu codsi u dirsado [[Maraykanka]]. Iyadoo uu nidaamkii [[Jimmy Carter]] isu diyaariyay garab siinta Soomaaliya dagaalka intii uu socday Sofiyetku si degdeg ah bay u caawiyeen Itoobiya waxaana laga baqay in uu sii xumaado xiriirka. sidaa daraadeed Maraykanka faraha ayuu ka qaaday in uu Soomaaliya caawiyo waxaa dibudhac ku yimid isbahaysigii uu ku lahaa maraykanku [[Bariga Dhexe]] iyo [[Asia]].
Biloowgii [[1978]], waxaa ku biloowday xukuumaddii Soomaaliya saamaynta luminta hanasho dhab ah arrimaha gobolka. Waxay sidoo kale muujiyeen inta badan shacabka Soomaaliyeed mid galay xaalad quus sababo la xiriira hoos imaanshaha ciidankii kali taliska waqti dheer iyadoo aan la gaaraynin wax horumar ah la taaban karo, waxaana arrinkaas xoojiyay dhamaadkii dagaalkii qaboobaa, waxay sidoo kale Itoobiya taageero siisay Jabhadihii ku kacsanaa Soomaaliya.
[[File:Abdisalamomer1.png|thumb|right|195px|Abdi-Salam]]
Sanadii [[1990]] waxaa la soo saaray sharci ka mamnuucaya gaar ahaan dadka degan [[Muqdisho]] in ay kulmaan saddex ama afar in kabadan. Waxaa dhammaan hareeyay hay'adaha dawladda shidaal yari sababtay joogsiga gaadiidka dadweynaha taasoo saamayn ku yeelatay danaha xukuumadda iyo qaybaha guud iyo kan gaarka ah. Waxaa ssidoo kale dhacday dhibaato la xiriirta [[Sicir Barar]] taasoo ay dhib ku qabeen gobolada kororka sicir bararka muuqda iyadoo ay shacabku awoodi waayeen helitaanka quutul daruuriga heer ay gaartay Baastadii talyaaniga ee caadiga ahayd xilligaas ilaa iyo Shan [[Dollar|Doollar]] kiiladii. halka uu gaaray qaadka [[Qaad|Jaadka]] kaasoo laga keeno [[Kiinya]] shan doollar Majintii. Waxaa qiime jab ku yimid shilinka Soomaaliga ilaa la gaaro heer shilimaadkii lagu daadiyo wadooyinka si ay kuwa haysta iskaga tuuraan halkii ay haysan lahaayeen taasoo u muuqatay in uusan lahayn wax faaiida ah ee la xusi karo. Waxaa sidoo kale soo if baxay [[Suuqa Madoow]] ee sarifka lacagaha qalaad taasoo ka dhalatay in aysan jirin socodsiinta lacagaha ee ku filan sarifka lacagaha qalaad taasoo ay bebersoto [[Shilin Soomaali|Shilinka Soomaaliga]]. Mugdigana wuxuu noqday mid ku baahay magaalada oo dhan marka la gaaro habeenkii taasina waxay ka timid dawladda oo iibisay dab dhaliyeyaashii korontada. Waxaa ajaanibta la dul dhigay waardiye adadag ilaa maa xilligii ay joogeen. Sidoo kale dawladda waxay soo saartay go'aano lagu hagaajinayo joojinta dal ka saarista, ama tahriibinta lacagaha ajnabiga ah. lama ogolayn adeegsiga lacagaha qalaad hab ka baxsan sharciga sida uu qabo marka laga reebo saddex hoteel oo ay maamusho dawladda. Waxaa sidoo kale mamnuuc aha sawir qaadis meelo badan iyadoo aysan muuqan wax cadayn kara in aan sawiro la qaadi karin ee ku saabsan safar iyo joogitaanka.
Wixii ka dhacay Soomaaliya [[1988]] malaha waa ka sii foolxun. Markii Hargeysa la duqeeyay ayaa dadkii deganaa lagu khasbay inay qaxaan. Askarta ayaa markaas miinooyin ku aasay guryihii laga tagay. Markii uu dagaalku dhammaaday ayay qaxootigii dib u laabteen, balse waxaa lagu naafeeyay ama lagu dilay qaraxyo qarsoon.<ref>[https://www.jw.org/en/library/magazines/g20000508/Land-Mines-Weighing-the-Cost/ Land Mines—Weighing the Cost]</ref>
===Xasuuqii Isaaq ama Xasuuqii Somaliland===
::''Sidoo kale eeg: [[Xasuuqi Isaaq|XasuuqiI Isaaq]]''
Awooddii akhlaaqeed ee dowladdii Maxamad Siyaad (jaale siyaad) si tartiib tartiib ah ayay u lumisay, iyadoo Soomaali badan ay ku hungoobeen nolosha xukunka militariga. Bartamihii 1980-meeyadii, dhaqdhaqaaqyo iska caabin ah oo uu taageerayay maamulkii shuuciga ahaa ee Derg ee Itoobiya ayaa ka billowday waddanka oo dhan.jaale siyaad wuxuu kujawaabey isagoo amrey in talaabooyin ciqaab ah laga qaado kuwa uu u arko inay gudaha ka taageerayaan jabhadaha, gaar ahaan gobolada waqooyi. Qabqabashada waxaa ka mid ahaa in la duqeeyo magaalooyin, xarunta maamulka waqooyi-galbeed ee Hargeysa, oo ahayd xaruntii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed (SNM), oo ka mid ahayd aagagga la bartilmaameedsaday 1988. Duqeyntan waxaa hoggaaminayey Jeneraal Maxamed Saciid Xersi Morgan, wiilka uu sodogga u yahay Barre.
Sida laga soo xigtay Abou Jeng iyo aqoonyahanno kale, xukunkii taliskii jaale siyaad waxaa lagu calaamadeeyay cadaadis arxan darro ah oo lala beegsaday qabiilka Isaaq. Max’ed Xaaji Ingiriis iyo Chris Mullin waxay caddeeyeen in qabqabashadii maamulkii Maxamad siyaad ee ka dhanka ahaa Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed ee fadhigiisu ahaa Hargeysa lala beegsaday beelweynta Isaaq oo ay ka tirsan yihiin inta badan xubnihii SNM. Waxay ku tilmaamayaan isku haynta inay tahay xasuuqii Isaaq ama xasuuqii Hargeysa. Baaritaan ay sameysay Qaramada Midoobay ayaa lagu soo gabagabeeyay in dambiga xasuuqa uu ahaa "mid ay maleegtay, qorsheysay oo ay ka fulisay Dowlada Soomaaliya dadka Isaaqa". Tirada dadka rayidka ah ee ku waxyeeloobay waxaa lagu qiyaasaa inta udhaxeysa 50,000–100,000 sida laga soo xigtay ilo wareedyo kala duwan, halka wararka qaarna ay ku qiyaasayaan wadarta dhimashada dadka rayidka ah inay kor u dhaafeyso 200,000 oo rayid Isaaq ah. Dhimashooyinkaas, taliskii Barre wuxuu duqeeyey oo burburiyey magaalooyinka labaad iyo saddexaad ee ugu weyn Soomaaliya, Hargeysa iyo Burco siday u kala horreeyaan. Tani waxay u barakicisay dad lagu qiyaasey 400,000 oo dadka deegaanka ah oo u qaxay Hartasheikh ee dalka Itoobiya; shaqsiyaad kale oo gaaraya 400,000 ayaa iyaguna gudaha ku barakacay. Dagaalkii ka soo horjeedka ee taliskii Barre ee ka dhanka ahaa SNM wuxuu bartilmaameedsaday saldhigii rayidka ee kooxda mucaaradka, isaga oo isu beddelay xasuuq xasuuq ka dhan ah beesha Isaaq. Tani waxay horseeday fowdo iyo ololeyaal dagaal oo ay gaystaan maleeshiyooyin kala jabay, ka dibna awooddii heer degmo la wareeray. Cadaadiskii maamulkii Barre kuma koobnayn Isaaqa oo keliya, maxaa yeelay wuxuu bartilmaameedsanayay qabaa’illada kale sida Hawiye. Taliskii Barre wuxuu burburay Janaayo 1991. Intaa kadib, markii xaalada siyaasadeed ee Somaliland xasiloonayd, dadkii barakacay waxay ku noqdeen guryahoodii, maleeshiyooyinkii waa laga daad gureeyay ama waxaa lagu daray ciidanka, tobanaan kun oo guri iyo meherado ahna dib ayaa looga soo dhisay burburka.
==Ismaaciil Mire==
Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada [[Diiriye Guure]], wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee Daraawiishta ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii [[Shiikhyaale]]. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi.
===Darwiishia iyo Qusuusi===
Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey dawladda Daraawiishta, oo si kale loo yaqaano Darwiishia. Darwiishia dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan:
{{columns-list|colwidth=35em|
* [[Ismail Mire]]
* [[Macalin Cagadhiig]]
*[[Shire Canbool]], oo Dhulbahante ahaa
*[[Cartan Boos]] oo Jamac Siyad ahaa
*[[Afqarshe]], oo Adan-Naleeye ahaa
*[[Dhowre]], oo Baharsame ahaa
* [[Obsiiye Magan]] oo Cali-Geri ahaa
* [[Aw Jaamac Seed Magan]] oo Cali-Geri aaha
* [[Oogle Magan]] oo Cali-Geri ahaa
* [[Muse Waranle]] oo Reer-Hagar ahaa
*[[Haji Firhad]], fiqishini HabarGidir
*[[Haji Sudi]], Isaaq Aadan Madoobe
* [[Seeraar Shawe]] oo Jamac Siyaad ahaa
* [[Nur Xiddig]] oo Wacays Adan ahaa
* [[Xirsi Jeedlade]] oo Qayaad ahaa
* [[Haji Mursal Aw Saacid]] oo Dhulbahante ahaa
* [[Duale Ileeye]] oo Jamac Siyaad ahaa
* [[Cismaan Boos]] oo Cali-Geri ahaa
* [[Jama Lugay]] oo Cali-Geri ahaa
* [[Aw Cabbas]] oo Baharsame ahaa
* [[Abbas Aw Muse]], oo Baharsame ahaa
* [[Hussein Ajuuraan]], oo Dhulbahante ahaa (oo loo naanaystay Agararan)<ref>http://www.kaiserscross.com/188001/536101.html</ref>
* [[Ahmed Tage]], oo baharsame ahaa
* [[Abshir Dhoore]], majeerteen ahaa
* [[Nur Hashi]] warsangeli ahaa
*[[Ismail Khaire]], warsangeli ahaa
*[[Xooshdheere]], ali geri ahaa
*[[Farah Dacay]], baharsame ahaa
* [[Hirsi Akaal]], marehan ahaa
}}
[[File:Somlangbooks.jpg|thumb|right|195px|Bugaag Somali Lugad]]
===Burburka Dawladdii Hantiwaddaaga===
Waxaa dhacay sanadkii [[1991]] isbedel xididaystay nolosha siyaasadeed ee Soomaaliya. taasoo u suurta gashay ciidamo ka kooban beelaha dega waqooyiga iyo koofurta hubaysan oo taageera ka helaya [[Itoobiya]] in ay ridaan dawladdii Siad Barre Max'ed Siyaad Barre. Kulanno farabadan ee dhexmaray Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed [[SNM]] iyo odayaasha beelaha ree woqooyiga, waxa ku dhawaaqeen qaybta woqooyi ee Soomaaliya ([[Dhulka Biritishka ee Soomaaliya]] horay loo oranjiray) in ay goosteen goosasho hal dhinac ah Soomaaliya inteeda kale iskuna magacaabay [[Somaliland|Jamhuuriyadda Somaliland]] ([[Ingiriis]]: ''Republic of Somaliland'') May 1991. Ka sokoow go'itaanka ay Somaliland goosatay iyo deganaashaha ay haysato markii loo eego koofurta way waysay aqoonsi heer caalami ah xitaa haba ahaatee Itoobiya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1367554.stm Somaliland citizens ask to be recognised as a state, BBC News]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1361394.stm Somaliland votes for independence, BBC News]</ref>
[[File:2012_01_12_MGD_Stadiums_a_(8394617014).jpg|thumb|right|195px|]]
Jannaayo sanadkii [[1991]] Waxaa doortay "Cali Mahdi Max'ed" koox soomaali ah una doorteen in uu noqdo madaxweyne ku meel gaar ah ee dalka ilaa laga gaaro shir qarameed kulmiyay dhammaan qaybaha ku lugta leh ee bishii xigtay Jamhuuriyadda Jabuuti si dalka madaxweyne loo doorto. Laakiin doorashadii "Cali Mahdi Maxamed" waxaa si weyn uga horyimid biloowgii hore dhamaan Jen [[Maxamed Faarax Caydiid]] gudoomiyihii ururka USC iyo C/raxman Tuur hogaamiyihii SNM. مtaasoo dhalisay kala qaybsanaan xagga siyaasadda ah ee u dhaxaysay USC iyo SNM, isku dhacyadii u dhexeeyay USC waxay burbur xoogleh gaarsiisay magaalada [[Muqdisho]] iyo meelaha ku dhow dhow.
[[File:Elecmalpun.jpg|thumb|right|195px|]]
Dagaalkii sokeeye wuxuu sabay, kaasoo wali raadkiisu muuqdo, burbur ku yimaada wax soosaarka beeraha iyo gaarsiinta cuno koofurta Soomaaliya waana sabata ugu weyn ee ka dhalisaya dagaalka dalka taasoo meelaha xasaasiga ay tartan ugu jiraan beelaha waxaa kaloo dheeraad ah qabsashada iyo meelaha leh ilaha dhaqaale iyo daaqa. Jemes Bayshb oo ahaa safiirkii ugu dambeeyay ee Soomaaliya wuxuu ku tilmaamay xaaladdii ka taagnayd iyo dagaaladii sokeeye halkaas mid ah "biyo ku dagaalan iyo meelaha daaqsinka sidoo kale xoolaha waxaa horay la isu adeegsan jiran [[Falaar|falaaro]] iyo [[Sayf|Sayfaf]] hadda waxaa la isu adeegsadaa [[Qoro|Boobe]]."<ref>[https://web.archive.org/web/20090309030719/http://hprsite.squarespace.com/remember-somalia-112007 |It is a competition that used to be fought out with arrows and sabers. Now it is fought out with AK-47s Hprsite.squarespace.com 2007-11-16]</ref> Wuxuu sababay dagaalkii sokeeye in ay dhacdo [[Gaajo]] taasoo salfatay ku dhowaad 300,000 Soomaali taasoo ku qasabtay [[Golaha Amniga Qaramada Midoobay]] in uu soo saaro qaraar kaasoo tilmaamaya xabad joojin sanadkii [[1992]] iyo dirista ciidamo ammaanka ilaaliya ee heer caalami ah waxaa soomaaliya ku soo hormaray (UNOSOM I) badbaadinta xaaladda biniaadamnimo ee dalka.<ref>[http://www.awm.gov.au/units/unit_20244.asp United Nations Operation in Somalia (UNOSOM) 1992]. Australian War Memorial.</ref> Waxay ahayd adeegsiga awood ciidan marka loo eego ciidmada ammaanka mid ku kooban isdifaacid naftooda ah taasoo fursad siisay beelaha dirirsanaa in ay sika sii wataan dagaaladoodii hubaysnaa.
Ka jawaabidda colaada sii baahaysa iyo burburka xaaladda Biniadamnimo ee ka jirtay Soomaaliya [[Maraykanka]] wuxuu diyaariyay xulufo ciidan ah oo heer caalami ah taasoo ahayd ujeedadeeda nabad ku soo dabaalidda kooforta Soomaaliya iyo xal u helidda xaaladda bini'adamnimo ee halkaas iyo fududaynta gaarista gargaarka biniadamnimo ee qaramada midoobay iyo dalalka deeqda bixiya. Waxay galeen xoogagga xulufada taasoo loo yaqiinay magaca {{En|Unified Task Force ama UNITAF}} diseembar dhexdeedii sanadii [[1992]] ee howlgalkii "Rajo soo celinta" sida uu qabay qaraarkii qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 794. Waxaa u suurta galay ciidmadii caalamka ka yimid in ay dib u soo celiyaan nidaamkii iyo yaraynya baahidii taasoo dhib u keentay dalka ilaa ay ka baxaan ciidmada maraykanka maajo sanadkii [[1993]] waxaa lagu bedelay (UNOSOM II) ee [[Maajo|Afartii Maajo]] sida uu qabay qaraarkii ka soo baxay qaramada midoobay ee tirsigiisu ahaa 837 ee soo baxay [[Maarso|26 Marso]] isla sanadkaas.
Dhanka kale wuxuu u arkay [[Maxamed Faarax Caydiid]] ciidanka nabad ilaalinda ee caalamka in uu qatar ku yahay asiga iyo ciidankiisa wuxuuna siiyay amar maleeshiyo hubaysan in la weeraro saldhigyada ciidamada Pakistan ee ka howlgala Muqdisho taasoo ay ka dhalatay dhimashada 80 qof jinsiyada kala duwan ah ee ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta, wuuna socday dagaalka ay ka dhintaan 19 ciidan maraykan ah iyo laba kale oo Pakistan ah iyo mid kale ee Maaliisiya u dhashay oo dhammaantood ah ciidamada nabad ilaalinta sidoo kale waxaa jirtay 1,000 qof ee ka mid ah maleeshiyada Soomaalida hubaysnaa intii u dhaxaysay saddexdii iyo afratii ee bishoo Oktoobar [[1993]] kaasoo taariikhdu ugu magac dartay dagaalkii "Dagaalkii Muqdisho" taasoo ku qasabtay qaramada midoobay howlgal "Gaashaan mida" ciidan ka kooban Maraykanka Masar Pakistan [[Maarso|saddexdii maarso]] sanadkii [[1995]], dabadeed Robert ogle ayaa ku dhawaaqay in aan dagaal toos ah lala gali doonin [[Maxamed Faarax Caydiid]] laakiin la baal siibi doono taasoo macnaheedu ahaa in laga horkeeno saaxiibadii ilaaa uu markii dambe lagu dilay dagaal ay iskaga horyimideen qaar ay xulufo ahaayeen [[1996]]
Waxay diiradda saareen [[Burcad Badeed|burcad badeeda soomaalida]] xeebaha Soomaaliya taasoo ka dhalatay burburka iyo maqnaashaha dawlad dhexe Kadib dagaalkii sokeeye,<ref>Biegon, Rubrick. Somali Piracy and the International Response 2009-01-29 Foreign Policy in Focus [http://www.fpif.org/articles/somali_piracy_and_the_international_response] retrieved 2010-02-08</ref> Dhibaatadaan waxay ka soo if baxday dekadaha ku yaal xeebaha Soomaaliya.<ref>Piracy Off Coast Not Only Criminal, But Very Successful, Security Council Hears, AllAfrica.com, retrieved February 8, 2010 [http://allafrica.com/stories/200911191008.html]</ref> Waxayna ka dhalatay ka dhiidhin ay ka dhiidhiyeen kalluumaysatada soomaaliyeed ee ka kalluumaysta xeebaha sida: Ayl, [[Kismaayo]], Xarardheere, Mareeg iyagoo weerar ku qaaday maraakiibta ajnabiga ah ee ka kalluumaysata badda soomaaliya khayraadka kalluunka ee biyo goboleedka markii uu burburay taliskii dhexe ee Soomaaliya,<ref>{{Cite web |ciwaan=Tharoor, Ishaan. How Somalia’s fishermen became pirates. 2009-04-18 |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |access-date=2018-12-05 |archive-date=2013-08-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826205905/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892376,00.html |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.spectator.co.uk/essays/all/3061246/part_2/what-i-learned-from-the-somali-pirates.thtml Hartley, Aiden. What I learned from Somali pirates 2008]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Taasoo ay waayeen kalluumaysato badan waxa ay heli jireen. Sidoo kale, waxay tilmaameen qayb ka mid ah masuuliyiinta soomaalida howlaha burcad badeedka waxaa sii kiciyay [[Dhulgariir|Dhul Gariirkii Badweynata Hindiya]] taariikhdu marka ay ahayd 26 [[Diseembar]] ee sanadkii [[2004]], kaasoo sababay mowjadi [[Tsunami]] weyn burburisay in badan oo tuulooyinka ku yaal xeebaha iyo doomankoodii.<ref>Lehr, Peter and Lehmann, Henrick, Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism, p. 3</ref> Qaar ka mid ah waxay leeyihiin howlaha burcad badeednimada Soomaaliya waa "howlo dhaqaale ee la maalgashado" ee dalka, waana "mid kaabta" dhaqaalaha [[Puntland]].<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/apr/10/piracy-somalia Lehr, Peter. Warships won't stop pirates. The Guardian 2009-04-10]</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2009/06/2009614125245860630.html Adow, Mohammed. The pirate kings of Puntland. Aljazeera. 2009-06-17, retrieved 2010-02-08]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/7623329.stm Harper, Mary. Life in Somalia's pirate town BBC News 2008-09-18]</ref>
Waxaa la rumaysanyahay in la soo iibsaday qiyaastii 25,000 50,000, [[Adoon]] ee Baantuu ah, [[Musanbiig]] iyo [[Tansaaniya]], intii u dhexaysay sanadihii [[1800]] ilaa [[1890]], dad soomaali ah suuqii [[Sansibaar]].<ref>[https://web.archive.org/web/20111016024128/http://www.cal.org/co/bantu/somali_bantu.pdf The Somali Bantu: Their History and Culture 2018-12-05]</ref> Bantuuga soomalida waa ka duwantahay, jir ahaan, dhaqan ahaan, way iska joogeen iyakoo kala daadsan dalka ilaa la soo gaaro qarnigii sagaal iyo tobanaad ilaa iyo hadda.<ref>L. Randol Barker et al., ''Principles of Ambulatory Medicine'', 7 edition, (Lippincott Williams & Wilkins: 2006), p.633</ref> waxaa la rumaysanyahay in tirada Baantuuga Soomaaliya uu gaarayso 900,000 qof ka hor dagaalkii sokeeye,<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3020110.stm Tanzania accepts Somali Bantus]". BBC News. June 25, 2004.</ref> waxaa laga yaabaa in ay isdhimeen, gaar ahaan maxaa yeelay 12,000 qaxooti ee ku sugan [[Maraykanka]] laga soo bilaabo [[2003]],<ref>[https://web.archive.org/web/20090519140201/http://www.america.gov/st/washfile-english/2003/February/20030205164125sellis@pd.state.gov0.5013697.html Somali-Bantu Refugees to Find New Lives in United States] America.gov. 02/05/2003.</ref> sidoo kale tanzaaniya oo siisay dhalasho qaar ka mid ah waxay ku laabteen dhulkii awoowe yaashood.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/UNHCR/8ad8ca67e1bba9703647c92f12b7db6d.htm Somali Bantus gain Tanzanian citizenship in their ancestral land]</ref>
[[File:Mogadishu_city_centre_-_1960s.jpg|thumb|right|195px|Moqadishu 1960s]]
Bartamihii sanadkii [[2011]] waxaa la waayay laba xilli raabaad ee isku xigay taasoo sababtay in ay dhacdo [[Abaar]] muddo 60 sano laga joogo. Waxaa isi soo tartay abaarta waxana ka dhashay in la waayo wax dalag ah xoolihii oo le'day sicir barar ku yimid biyaha shidaalka iyo cunada, waxay sabatay barakac wadareed ee koofur Soomaaliya taasoo keentay iska hor imaadyada hubaysan, xarumaha quudinta ee dawladaha dariska. bishii Juun ee snadkii 2011, Waxay ku dhawaaqday [[Qaramada Midoobay]] si rasmi ah in ay gaajo daran ka jirto koofurta Soomaaliya, wayna sii korortay ka dib markii ay hayireen kooxaha dagaalka waday si loo gaarsiiyo gargaar dadka halkaa ku tabaalaysan.<ref>[https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 The worst drought in 60 years in Horn Africa, Africa and Europe in Partnership]</ref> dhanka kale, dawladda soomaaliya waxay dhistay hay'ad qaran ee gargaar, taasoo ka kooban wasiiro badan ku howlan fududayn saamaynta abaarta ay ku reebtay dadk,<ref>[http://www.raxanreeb.com/?p=102255 SOMALIA: Government names national drought committee] {{Wayback|url=http://www.raxanreeb.com/?p=102255 |date=20111109180731 }}. Raxanreeb.com (2011-07-04). Retrieved on 2011-12-15.</ref>
== '''Un Tiroka''' - 706 ==
==Boqolkiiba IMF==
*'''0.03%'''
==Xubin==
{{columns-list|colwidth=20em|
* [[IGAD]]
* [[IORA]]
* [[IMF]]
* [[ICSID]]
* [[Comesa]]
* [[CEN-SAD]]
* [[Midowga Afrika]]
* [[Bankiga Aduunka]]
* [[Qaramada Midoobay]]
* [[Ururka Iskaashiga Islaamka]]
}}
==Waadanmaha degaan Somalia==
* {{Flag|Sudan}} 6,000+
* {{Flag|Syria}} 6,500+
* {{Flag|Yemen}} 14,000+
* {{Flag|Norway}} 200+
* {{Flag|Finland}} 200+
* {{Flag|United Kingdom}} 250+
== Siyaasadda ==
{{Dheeraad|Siyaasadda Soomaaliya}}
[[File:Prime minister mahdi gulaidh khadar.jpg|thumb|right|195px|Mahdi Gulaid]]
Siyaasadda soomaaliya waxay soo martay isbedbedel badan. Intii uu socday [[Dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya|Dagaalkii sokeeye]] kaaso dhaliyay burbur farabadan dawladdii Hantiwadaag kadib 1990, [[Soomaalida]] waxaa loo sameeyay [[Dastuur]], [[Federaaliisim|Federaal]] ah iyo Maamul Goboleed kuwaas oo ku yimid qaabab kala duwan, waxaa samaysamay [[Somaliland]] taasoo sheegatay in ay tahay [[Dowlad madax banaan|dawlad madax banaan]] kana go'day Soomaaliya inteeda kale, shacabka Soomaaliyeed raalli kama noqon goosashada Gobolada [[Woqooyi]] ee Soomaaliya 1991. Waxaa sidoo kala samaysmay [[Puntland]] 1998 taasoo ay sameysteen beelaha dega Bari, Bugaal iyo woqooyiga Mudug, waxaa sidoo kale la sameeyay [[Galmudug]] 2010. Horraantii 2000 waxaa la soo dhisay dawlad ku meel gaar ah waxaana madaxweyne ka noqday. Dott [[Cabdiqaasim Salaad Xassan]] (TNG) waxaa ku xigtay dawladii Federaalka ku meelgaarka ahayd ee loo yaqiin (TFG) [[2004]] waxaana madaxweyne ka noqday [[Cabdullaahi Yuusuf Axmed]] taasoo dalka galisay burbur horle waxayna soo galisay dalka ciidamada [[Itoobiya]], [[Midowga Maxkamadaha Islaamiga]] ayaa gobollada koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya isku fidiyay taasoo ka caraysiisay [[Itoobiya]] una aragtay fusad ay kula dagaalami karto ficilada ay sameeyeen. Markii meesha laga saaray Maxaakiimta ayaa waxaa soo baxay kooxo la magacbaxay Muqaawamo kana aas aasamay magaalada [[Muqdisho]] intii ay socotay muqaawamada waxaa barbar socday wadahadal UN-ka loo maray kaasoo uu garwadeen ka ahaa Axmed Walad Cabadlla keentayna in laga saaro Itoobiya dalka Soomaaliya bartamihii sanadkii [[2009]]. Waxaa maxaakiimta ka farcamay kooxda [[Al-Shabaab]] taasoo dalka dhibaatadii ka jirtay sii murjisay, taasoo dagaal la gashay dawlad lagu soo dhisay dalka [[Jabuuti]] Madaxweyne ka ahaa [[Sheekh Shariif Axmed]] 2010-2011 dagaal ba'an ku dhexmaray magaalada muqdisho iyo nawaaxigeeda, Madaxweyne Shariif xoogaa rajo ah ayay soo celisay Dawladdiisii loogu magacdaray Midnimo Qaran dawladdaas oo muqdisho ka fogaysay qatartii Al-shabaab iyadoo gacan ka helaysa [[Amisom|AMISOM]] wuxuu diyaariyay doorasho aad loogu riyaaqay,<ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/16/260703.html الرئيس الصومالي السابق: من كرسي الرئاسة إلى الدراسة Al-arabiya, 16 Jan 2013]</ref> kaasoo xilka si nabad ah ugu wareejiyay madaxweyne [[Xasan Sheekh Maxamuud]]. Waxaana taa xigay dawladdii uu madaxweynaha ka ahaa [[Xasan Sheekh Maxamuud]] taasoo ku guulaysatay isu soo dhoweyn Soomaalida dhexdeeda ah iyo dastuurka oo loo hogaansamo.
==Qaanuunka==
Soomaaliya waxaa ka jira saddex nidaam qaanuun oo kala gadisan, waa: Qaanuunka madaniga, [[Shareecada Islaamka]] iyo xoogaa qawaaniin ah oo ay leeyihiin beelaha waana dhaqan soo jireen ah waxaana loo yaqaan Xeer.
===Qaanuunka madaniga===
Iyadoo uu ku dhacay burbur balaaran kaasoo hareeyay nidaamka cadaaladda Soomaaliya ka dib burburkii dawladdii Hantiwadaag laakiin waxaa la isku dayay dib u habaynta iyo dhisidda nidaamka garsoorka Soomaaliya iyo howlgalintiisa dhanka maamul goboleedyada Soomaaliya sida [[Somaliland]] iyo [[Puntland]] kuwaas oo leh xukun hoosaad, laakiin dawladda dhexe waxay diyaarisay bu'da nidaamka garsoorka cusub.
Iyadoo ay jirto kala duwanaasho siyaasadeed dhamaan meelahaas hadana waxay ku midaysanyihiin dhamaantood hal qaanuun kaasoo ah mid soo jiray ilaa iyo dawladdii Hantiwadaag isagoo qiraya:<ref>[https://web.archive.org/web/20120118151830/http://www.hdcentre.org/files/Somalia%20report.pdf Stateless Justice in Somalia, Dr Andre Le Sage, Centre for Humanitarian Dialogue]</ref>
* Jirtaanka dastuur dabooli kara xukuno ku salaysan [[Shareecada Islaamka]] ama fiqiga iyo waxii ay culumada muslimiidta isku waafaqeen sidaa daraadeed xukunada ku salaysan diinta laguma dhaqmo marka laga reebo arrimaha madaniga sida Guurk,a Furriinka, Dhaxalka iyo arrimaha madaniga ah ee kale.
* Dhowrista xuquuqul insaanka iyo dhammaan qaanuunada la xiriira. Sidoo kale dastuurka wuxuu damaanad qaadayaa madax bannaanida garsoorka waxaana ka masuul ah Guddiga Adeegga Garsoorka.
* Dhismaha adeeg Garsoor oo ka kooban saddex qaybood waana: Maxkamadda Sare, Maxkamadda Racfaanka, iyo Maxkamadaha Gobolada.
* In ay shaqeeyaan qawaaniintii la sameeyay ka hor Hantiwadaaga 1969.
*qaanuunka madaniga ah wa mid soo jireen aha oo mudo dheer soo socday oo ilaa imka jira dhamaan dadka somlaiyeedna ayku dhaqmaan
*somaalia waa waxaa lagu tilmaami karaa libaax waayay garab oo waraabayaal badani haleen
*waxaa somalia ay iska difaaci kartaa cadawgeega marka ay usoo Hantiwadaag dad wax bartay oo aqoon sare leh oo laga ilaaliyo ubaxa soo kacaaya qabyaalada
===Shareecada===
[[File:Sa white sesame seeds.jpg|thumb|right|193px|Beeraha Somalia]]
[[Shareecada Islaamka]] waxay ka gashay kaalin lama huraan ah nolosha mujtamaca Soomaaliyeed, waxayba ahayd shareecada tiirka aasaaska ah ee laga tusaale qaato qawaaniinta marka la qorayo dastuur ee ka mid ah dastuurodii hore kuwaas oo la sameeyay intii ay jirtay nolosha ku salaysan siyaasadda,<ref>{{Cite web |ciwaan=The Transitional Federal Charter of the Somali Republic, Article 8, p.6 |url=http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |access-date=2018-12-05 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215171406/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/countries/docs/charterfeb04.pdf |dead-url=yes }}</ref> sidaa daraadeed howl kasta waxay ku salaysnayd shareecada gaar ahaan howlaha madaniga ah sida guurka, furriinka, dhaxalka iyo waxyaabaha la xiriira qoyska; laakiin arrimahaas waxbaa iska bedelay dagaalkii sokeeye dabadii iyadoo ay soo baxeen maxkamado shareecada islaamka taasoo ku faaftay magaalooyin farabadan iyo deegaano ka mid ah Soomaaliya.
Waxay noqotay kaalinta maxaakimta islaamiga taasoo aan horay looga baran:
* Soo rogista xukunno arrimo kala gadisan; Madani iyo Ciqaab.
* Abaabulka maleeshiyo iyo ciidamo u xilsaaran qabashada dambiilayaasha iyo joojinta waxyaabaha qaanuunka ka baxsan.
* Haynta maxaabiista ilaa uu xukun kaga dhaco inta laga xukumayo.
Samaysanka maxaakimta shareecada kuwaas oo muuqda wax fudud laakiin sida dhabta ah waxay ka samaysanyihiin nidaam maamul kana kooban gudoomiyaha maxkamadda ku xigeenka gudoomiyaha iyo afar qaalli. kuma koobna holaha ciidanka soo gudbinta warbixinno taasoo ah arrinta ugu muhiimsan ee ka kaabaysa xukunada ee ka soo baxa maxkamadaha waxayba u gudbaan xallinta khilaafaadka inta ayasan u gudbin saldhigyada maxaakimta waxaa dheeraad ah dabagalka dambiilayaasha iyo kuwa qaanuunka ku xadgudba kadib maxkamadaha ayaa loo dhiibayaa ee ku shaqada leh dambiyada fudud si ay u sii hayaan. Sidoo kale maxaakimta shareecda waxay sameeyeen dhisidda guddi dhaqaale madaxa bannaan soona uruuriya canshuurta lagu soo rogay ganacsiga iyo guud ahaan goobaha ganacsiga iyo meel kasta oo ganacsi ah.
Marso [[2009]] Xukuumaddii ku meelgaarka ahayd waxay ku dhawaaqday in [[Shareecada Islaamka]] tahay halka laga qaato sharciga iyo soo saarista xukunada iyo qawaaniinta dalka.<ref>[http://www.arabnews.com/?page=4§ion=0&article=119757&d=1&m=3&y=2009 Shariah in Somalia] – Arab News</ref>
===Xeerka===
Qarniyo badan Soomaalidu waxay adeegsan jireen nidaam sharci ama qaanuun kaasoo ku tiirsan dhaqanka iyo xeerarka jufooyinka sharciyadaasa ama qaanuunkaasa waxay Soomaalidu u taqiinay magaca "Xeer"; waa waxa sida dastuurka oo kale ah ama wax u dhow cahdi kala gadisan qaanuun ahaan mana jirto wakaalad ama hay'ad ama jiho ka msul ah taasoo cadaynaysa waxa uu yahay qaynuunka la raacayo marka uu jiro xukun maxkamadeed, taasoo mar kasta loolala laabanayo maxkamadda xeer beegtida ama golaha jufada si loo xadido xukunka ku haboon iyo sidii loo fulin lahaa.
==Habka maamul==
Wuxuu ku salaysanyahay qodobka 49aad ee dastuurka Soomaaliya. Gobol gooni isu taagi karaa ma jiri karo, inta uu Gobol kale uu kuu biirayo, Dowladda Federaalka Somalia ayaa maamulaysa waxaana waajib ku ah gobalkaas inuu ku biiro gobol kale ama dawlad xubin ka ah Dawladda Federaalka mudo labo sano gudahood.
===Magaalooyin===
{{Magaalooyinka Soomaaliya}}
[[File:Aden_Abdullah_Airport.jpg|thumb|right|195px|]]
Intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya, waxay u qaybsanayd maamul ahaan 18 Gobol, bulburkii kadib waxaa soo baxay maamulo beeleedyo; waxay Soomaaliya ahayd ka hor 1969 intii uusan dhicin inqilaabkii dawladdii rayadka ahayd 8 Gobol oo kaliya, Hantiwadaaga wuxuu ka dhigay 18 gobol kuwaas oo kala ah: 18 gobal 5 kamida waxa gacanta kuhaya [[Somaliland]] oo iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaani hal dhinac ah.13 gobal [[Soomaaliya]] gacanta kuhayso ayaa ah;
{{columns
|width = 150px
|gap = 10px
|col1 = 1 Bakool<br/>2 [[Banaadir]]<br/>3 [[Bari]]<br/>4 Baay<br/>5 [[Galguduud]]
|col2 = 6 [[Gedo]]<br/>7 Hiiraan<br/>8 [[Jubbada Dhexe]]<br/>9 [[Jubbada Hoose]]<br/>10 [[Mudug]]<br/>11 [[Nugaal]]
|col3 = 12 [[Shabeellaha Dhexe]]<br/>13 [[Shabeellaha Hoose]]}}
Waxaa samaysamay maamul beeleedyo ka dhashay dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya waxaana ka mid ah:
Waqooyiga Soomaaliya oo ku dhawaaqan madax banaani hal dhinac ah: [[Somaliland]] taasoo ka dhigan shan gobol sida [[Awdal]], [[Woqooyi Galbeed]], [[Togdheer]] iyo [[Sool]] iyo [[Sanaag]]. Dhamaan caasimadaha 5taas gobal waxa si buuxda gacanta ugu haysa [[Somaliland|Somaliland.]]
[[Puntland]] oo ka aasasantay gobalada [[Bari]], [[Mudug]] iyo [[Nugaal]].
===Habka maamul gobolleedyada===
Habka Federaalka ee lagu muransanyahay Soomaaliya wuxuu dalka u qaybiyay sidaan soo socota:
* {{Flag|Soomaaliya}} wuxuu federaalka u qaybiyay.
* [[Puntland]]
* [[Galmudug]]
* [[Jubaland]]
* Koonfur Galbeed Soomaaliya
* Hiiraan iyo Shabeellaha dhexe
Qodobka 49aad ee Dastuurka Soomaaliya wuxuu qorayaa 2 gobol iyo wixii ka badan baa samayn kara Maamul ka tirsan Dawladda Soomaaliya, waxay durbadiiba ka dhalatay caqabad ku aadan xuduudaha maamullada.
==Juqraafiga iyo cimilada==
Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska [[Wayil|wayiyisha]] kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray [[Geeska Afrika|geeska afrika]]. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka [[Texas]] ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan [[Jabuuti]] masaafo dhan 58 kiiloometer, [[Itoobiya]] masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo [[Kiinya]] masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 [[Mayl]] Bad gudaha [[Badweynta Hindiya]].
{{Infobox Weather
|metric_first= Yes
|single_line= Yes
|location =[[Soomaaliya]]
|lixkor/Jan_Hi_°C =30
|Feb_Hi_°C =30
|Mar_Hi_°C =40
|Apr_Hi_°C =40
|May_Hi_°C =40
|Jun_Hi_°C =40
|Jul_Hi_°C =40
|Aug_Hi_°C =30
|Sep_Hi_°C =30
|Oct_Hi_°C =30
|Nov_Hi_°C =30
|Dec_Hi_°C =30
|Year_Hi_°C =30
|Jan_Lo_°C =15
|Feb_Lo_°C =15
|Mar_Lo_°C =15
|Apr_Lo_°C =15
|May_Lo_°C =15
|Jun_Lo_°C =15
|Jul_Lo_°C =15
|Aug_Lo_°C =15
|Sep_Lo_°C =15
|Oct_Lo_°C =15
|Nov_Lo_°C =15
|Dec_Lo_°C =0
|Year_Lo_°C =15
|Jan_Precip_mm =40
|Feb_Precip_mm =40
|Mar_Precip_mm =40
|Apr_Precip_mm =40
|May_Precip_mm =40
|Jun_Precip_mm =40
|Jul_Precip_mm =50
|Aug_Precip_mm =50
|Sep_Precip_mm =40
|Oct_Precip_mm =40
|Nov_Precip_mm =40
|Dec_Precip_mm =40
|Year_Precip_mm =500
|source = Daraasaad lagu sameeyey - Soomaaliya<ref>[http://countrystudies.us/somalia/34.htm|publisher Countrystudies.us Somalia - Climate 04]{{Dead link|date=Bisha Shanaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
|accessdate = 2009-11-04
}}
==Caafimaadka==
Waxaa lagua tiriyaa dhibatada caafimaadka la xiriirta ee dhalmada Soomaaliya kuwa ugu muhimsan caqabadaha iyo dhibaatada ee horyaala ururada caafimaadka ka shaqeeya Soomaaliya sida [[UNICEF]]. waxaana caqabadahaas ugu waaweyn kororka saamiga dhimashada ee haweenka xilliga dhalmada sidoo kale koroka saamiga dhimashada caruurta dhawaan dhaladka ah sababo badan awgeed waxaana ka mid ah engaga neef mareenka iyo [[Malaariyo|malaariyada]].<ref>[https://web.archive.org/web/20171115191540/https://www.unicef.org/somalia/health.html UNICEF Somalia - Health - Issue 2018-12-05]</ref>
==Waxbarashada==
Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta waa hay'adda kaliya ee rasmiga Soomaaliya u qaabishan habaynta socodsiinta waxbarashada dalka, waxay ka faaiidaysaa wasaaradda saami dhan 15% guud ahaan bixinata miisaaniyadda dawladda taasoo loogu talo galay tacliinta. Tacliintu Waxay noqotay mid muhiim u aha dawlad goboleedyada ama Soomaaliya ha ahaatee ama maamul goboleedyada leh madax banaanida gaarka ah, sanadkii [[2006]] waxay noqotay [[Puntland]] meesha labaad ee Soomaaliya marka laga yimaado [[Somaliland]], taasoo ka dhigtay tacliinta aasaasiga ah mid lacag la'an ah halka ay macalimiinta ka qaatada gunadooda bisha maamulka si toos ah.<ref>[http://www.afrol.com/articles/16083 Staff writer Puntland (Somalia) to introduce free primary schools Afrol News 2006]</ref> Sanadii [[2007]] waxaa batay tirada dugsiyada hoose ee soomaaliya 600 dugsi intii uusan dhicin dagaalkii sokeeye ila iyo 1,172 dugsi iyadoo uu kordhay qadar saami dhan 28% wadarta guud ee tirada ardada heerka hoose.<ref name="Basic education survey">[https://web.archive.org/web/20090205150949/http://education.puntlandgovt.com/BES_presentation2007.pdf Basic education survey]</ref>
==Dhaqaalaha==
Asigoo socda dagaalkii sokeeye Soomaaliya waxaa u suuro gashay dhisidda dhaqaale soo koraya sanadihii u dambeeyay kuna tiirsan xoolha nool shirakada xawilaada lacagta iyo shirkadaha isgaarsiinta;<ref name="CIA2008"/> daraasad uu ku sameeyay [[Bankiga Aduunka]] sanadkii [[2003]] dhaqaalaha Soomaaliya waxay muujinaysaa koritaanka qaybaha gaarka ah qaab la arki karo gaar ahaan Ganacsiga iyo Xawilaadaha lacagta iyo adeega aasaasiga ah sidaa daraadeed waxay gaartay in ay ku hormarto qaybaha muhimka ah sida xoolaha beeraha iyo kalluumaysiga,<ref name="world bank 2003">[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf Country Re-Engagement Note]</ref> sida ay muujisay daraasadda ay soo saartay qaramada midoobay sanadkii [[2007]] koritaanka qaybaha adeegyada<ref name="irin">[http://www.irinnews.org/country.aspx?CountryCode=SO&RegionCode=HOA The Somali Democratic Republic UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs]</ref> aqoonyahanka [[Anthroboloji|Anthroboloji]] Spencer Heath McCallum ku saleeyay shuruucda beelaha soomaaliyeed "Xeer" asaas ahaan kaasoo suura galiyay beeyad ku wanaagsan dhaqaalaha si looga wada faaiideysto una wanaagsanaato danaha mashaariic dhaqaale.<ref>[http://mises.org/story/2701 The Rule of Law without the State, Somalia]</ref>
Qaybta Beeraha waxaa lagu tiriyaa qaybaha ugu muhiimsan ee xagga dhaqaalaha ee dalka iyadoo ah marka lagu daro xoolaha 40% [[Wax soo saar|wax soo saarka dadka]] ee soomaaliya kaasoo ah 65% guud ahaan waxyaabaha ka soo xarooda dhoofinta;<ref name="CIA2008">{{Cite web |ciwaan=CIA - The World Factbook - Somalia (2008) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |access-date=2018-12-05 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194614/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html#Econ |dead-url=yes }}</ref> marka dhinac la iska dhigo wax soo saarka beeraha iyo hilibka la qalay ama asigoo nool taasoo ay dhoofiso Soomaaliya waxay kale oo ay dhoofisaa [[Kaluun|kaluunka]], [[Dhuxul|dhuxusha]], [[Moos|mooska]], [[Liin|liinta]], [[Galley|Galleyda]], [[Hadhuudh|masago]] dhammaantood waa wax soo saarka gudaha.<ref name="CIA2008"/> Arrinta ku saabsan dhoofinta xoolaha waxay soomaaliya dhoofisay 3 malyan oo xoolo nool ah sanadii [[1999]] waxaana laga dhoofiyay dekadaha [[Boosaaso]] iyo [[Berbera|berbera]] waxaa la dhoofiyay 95% guud ahaan orgida 52% iyo Wanan kuwaas oo laga dhoofiyay Bari afrika guud ahaan. Waxay dhoofisaa [[Somaliland]] sanadkiiba ku dhawaad 180 malyan tan oo xoolo ah marka lagu daro ilaa 480 malyan oo tan wax soo saarka beeraha. Sidaa daraadeed Soomaaliya waxay ku jirtaa suuqgeeyaha ugu weyn [[Lubaan|luubaan]] iyo [[Malmal|malmasha]] guud ahaan aduunka.<ref name="improvement">[http://www.independent.org/pdf/working_papers/64_somalia.pdf Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement? Benjamin Powell, Ryan Ford, Alex Nowrasteh November 30, 2006]</ref>
[[file:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|thumb|250px|waxaa jira tiro badan shirkadaha duulimaadyada gaarka ah taasoo taasoo hogaaminayasa dagaal xagga dhimista sicirka si ay u hesho tiro badan oo duulumaadyo ah si shirkadaha kale meesha uga saarto.]]
Laakiin qaybta warshadaha waxaa ka jirta dhibaato la xiriirta dagaalkii sokeeye oo ku dhisan gasacaynta iyo diyaarinta wax soosaarka beeraha si looga dhigo wax la dhoofin karo, qaybta warshadaha ma dhaafsana 10% wax soo saarka guud ee gudha. Marka laga tago ku tiirsanaanta wax soo saarka beeraha waxaa biloowday qayba ka mid ah wax soo saarka warshadaha horumar ay sameeynayaan, tusaale ahaan waxaa jira shirkado taasoo hogaanka u haysa dagaal ah dhimista sicirka si ay u hesho duulimaadyo badan taasoo meesha ka saaraysa shirkadaha tabarta daran.<ref name = "WB2005-03-18">[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/SOMALIAEXTN/0,,contentMDK:20398872~menuPK:367671~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:367665,00.html Africa Open for Business The World Bank]</ref>
Waxaa kaloo jira qaybo howlo tasoo korriin laga dareemaya taasoo ah mid ay ku tiirsanyihiin shacabka Soomaaliyeed ee dibadda jira sida shirkadaha taleefoonada mobilada iyo xarumaha idaacadaha gaarka loo leeyahay Maqayadaha internetka waxaa sidoo kale jira [[Koka koola]] ee caalami ah taasoo ku tusaysa taasoo ay ku kalsoon yihiin shirkadaha caalamiga ah marka la eego maalgashiga ee hadda Soomaaliya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3865595.stm Ferrett Grant Coca-Cola Makes Somalia Return BBC News 2004]</ref>
Sidaas daraadeed waxaa lagu tiriyaa shikadaha xawilaadda qaybaha ugu badan ganacsiga ee hadda jira, kuwaas oo sameeya ku shubista in ku dhow 2 Bilyan doollar sanadkiiba dalka gudihiisa iyagoo soo mariya xawilaadaha dibadda ee soomaalida dibadda<ref name="CIA2008"/> waxaana lagu tiriyaa shirkadaha aadka ugu dhaqdhaqaa badan qaybtaan shirkadahaan ma sameeyaan qaadista lacagta si xawilladaha khaashka ah waxaa ku xiran shirkaadaas shirkadda "Dahabshiil" oo xarunteedu tahay [[Hargaysa]] kuwaasoo ay ka shaqeeyaan in ka badan 1,000 soomaali waxay leedahay 40 laanmo dhamaan caalamka waxaa ka mid ah laanta [[Dubay]] iyo [[London]].<ref name="Forbes">[http://www.forbescustom.com/EmergingMarketsPgs/AbdirashidDualeInterviewP1.html Freeing Finance: If money makes the world go round, Dahabshiil CEO Abdirashid Duale makes sure it goes to the right people]</ref>
Sida ay muujiyeen shirkado maraykan iyo shiine ah si isku mid ah inuu jiro dano muuqda ee ku saabsan macdanta ku jurta soomaaliya gaar ahaan soo saarista shidaalka waxaana taa cadeeyay shirkadda lagu magacaabo ''Range Resources'' ee maraykanka ah jiritaanka kayd badan oo shidaal ah dhulks maamul goboleedka [[Puntland]] lagu qiyaasan shan ilaa toban bilyan oo fuusto ee saliidda ceeriinka ah.<ref>[http://www.oilmarketer.co.uk/2007/07/18/exploration-rights-in-somalia-for-chinese-oil-giant-cnooc/ Exploration rights in Somalia for Chinese oil giant CNOOC Oilmarketer.co.uk 2009-02-25]</ref>
==Isgaarsiinta iyo warbaahinta==
Waxaa sii kordhayay tobankii sano ee u danbaysay tiro badan Wargaysyada xarumaha Idaacadaha iyo Talefishinada kuwaas oo aan ku ekayn oo kaliya caasimadda, laakiin u gudbay magaalooyinka waaweyn. kuwaas oo qabsaday warbaahinta.
kuma eka oo kaliya warbaahinta waxyba gaartay isgaarsiinta xarigga dhulka iyo midda xarig la' iyadoo ay korotay adeegsedeyaasha [[Internet]]ka shan sano gudaheed intii u dhaxeeysay [[2002]] iyo [[2007]] qiyaastii 44,900% iyadoo gaartay heerkii ugu sareeyay koritaanka afrika abid.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats1.htm#africa Internet Usage Statistics for Africa, Internetworldstats.com]</ref> Iyadoo ay ka wada hadlayaan shirkadaha guud ee ka shaqeeya [[Macluumaadka Teknolojiyadda]] suuq ka kooban nus malyan adeegsade internet. waxaa hadda laga helaa Soomaaliya 22 [[Bixiyaha Adeegga Internet]] waxaa dheeraad ah ilaa 234 [[Maqaayad Internet]] oo dalka ku faafsan taasoo sanadkiiba ku guulaysatay gaarsiinta 15.6%. waxaana hadda la suurta-galiyay isgaarsiin Internet ah dhanka [[Dayax Gacmeed]]ka gaar ahaan meelaha fogfog taas oo aan lahayn [[Codsi Talefon|Khad taleefan]] ama shabkad xarig la' ah. Waxay ka mid ah [[Qaramada Midoobay]] ama [[NGO|Heeyadaha aan dawliga ahayn]] Hay'adaha maaliyadda gaar ahaan shirkadaha xawila lacagta iyo maqaayadaha internetka waa kuwa ugu badan adeesiga shabakadda caarcaarada Internetka ee dalka. Waxaa lagu tiriyaa qaybta [[Codsi Talefon|Isgaarsiinta Talefonka]] ee internetka kuwa ugu badanq qayb ahaan koritaanka marka loo eego dhamaan qaaradda isla goobta iyadoo koraysa tirada [[Talefon Guri]] kuwaasoo sanadkii gaari kara 12.5% (hadda waxaa la helaa 100,000 khad talefon guri) markii la barbar dhigo dawladaha kale ee dhaca geeska afrika gaar ahaan bariga afrika si guud kuwaas oo dhib ku qaba xiridda khadka talefonka guriga sabab ka dhalatay burburin ulakac ah sicir barar ku yimid fiilooyinka maarta ah ee loo adeegsado galinta taleefonada dhulka. Waxaa xusid mudan gaarsiinta khad dhulka ah ee kuwa cusub ah ee cusub waxay qaadanaysaa saddex maalmood oo kaliya Soomaaliya laakiin waxay gaari kartaa sanado dheer dalka dariska la ah ee lagu magacaabo [[Kiinya]].
Waxaa lagu tilmaamaa qaybta isgaarsiinta ee xariga dhulka ah dalka waa qaybaha ugu wanaagsan marka loo eego qaarada Afrika kuwaas oo ay bixiyaan shirkado badan soona gudbiya adeeg heer sare ah waxaa ka mid ah la hadalka dibadda adigoo bixinaya 10 doollar oo kaliya, waxaa taa dheer Isgaarsiin xarig la' tasoo ay korortay koror aad u weyn tirada haysata ee shirkadaha adeega bixinta taleefonada xarig la' kaasoo gaaray 627,000 adeegsade.
==Ciidanka==
Ciidanka somaliya waa kuwa igu awooda badan afrika waxa ayna la dagaalameen ciidankii itoobiya 1977 waxaan guuleestay ciidanka somaliya somaliya ciidankeeda wexee Ku bixisaa dakhli dhan 50 bilyan oo doolar waana ciida Ka daagalimi Kara cimila walba qaboow iyo kulee {{flag|Somalia}} Somalis 🇸🇴♥️♥️♥️♥️.!!`
==Beeyada==
Soomaaliya waxaa hareeyay cimilo kulul oomane ah, halka uu gaarayo roobka da'a inta u dhexeysa sanadkiiba 10 20 iyo [[Inji]] halka ayna ka badnayn dhulka la beeri karo 2% bedka guud ee Soomaaliya, dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya wuxuu ahaa mid ku reebay raad xun Kaymaha, waxaa la jaray in badan oo geedahaas ah ujeedaduna waxay ahayd [[Dhuxul]] taas oo sababtay [[Abaar|abaar]]. Dawladdii Hantiwadaaga waxay samaysay qorshe ballaaran ee ah beerista dhir guud ahaan jamhuuriyadda taas oo loola jeeday '''Bacaad celin''' iyo ka hortagga saxaraha. waxaana la aas'aasay markii ugu horaysay hay'adda beeyada ee soomaaliya xilligii Hantiwadaaga taasoo loogu magac-daray "ECOTERRA Somalia" ee raacsan "Golaha Beeyada Soomaaliya" taasoo gacan ka gaysatay wacyi galint ku saabsan beeyada waxay kaloo samaysay dhaqaajinta barnaamijkii beeyada dhammaan qaybaha xukuumadda sidoo kale heeyadaha bulshada rayadka ah sidoo kale waxaa la aas'aasay "xarunta cilimi baarista iyo la socodka iyo dhowrista nolosha barriga" iyadoo loo marayo heeyada "ECOTERRA" caalamiga ah sanadkii [[1986]], waxaa faaiidadeeda la arkay [[1989]] halka ay ogolaadeen xisbiyada dalka xukuumadda dhammaan saxiixa xukuumadda soomaaliya heshiis "manuuciaya ka ganacsiga nuucyada sii baaba'ya" (CITES) taasoo waxaa markii ugu horreysay la mamnuucay ka ganacsiga [[Ilik|faanta]] [[Maroodi|maroodiga]]. Waxaa taa la socday u dhaq-dhaqaaqda iyo abaal marinta goldman ee beeyada {{en|Goldman Environmental Prize}} Faaduma Jibriil olo-oleynta bulshada ee ku wajahnayd ku wacyi galinta beeyada waxayna ka soo biloowday magaaladii ay ku dhalatay iyadoo isku duba riday guddiyo ilaaliya nolosha barriga xeebaha, waxay kaloo tababartay kuwaas oo u howl gali doona ilaalinta beeyada gaar ahaan meelaha dhuxuusha laga gubo.
==Dadka==
Waxa uu gaarayaa dadka [[Soomaalida|Soomaaliya]] dega ilaa 12,832,017 qof, waana tiro aan la hubin waxaana la xisaabsada tirada dadka tii ay samaysay dawladdii Hantiwadaaga [[1975]], waxaa kale oo jira trakoob soo baxay [[2015]] oo qiyaas ah kaas oo ay soo bandhigtay Wasaarada Qorshaynta Soomaaliya waxaana lagu sheegay 12,316,895 qof suurtagal maaha in la ogaado tirakoobka rasmiga ah ee hadda taasoo ay sababtu tahay mujtamaca soomaaliyeed oo u badan [[Reer guuraa]] sidoo kale tira badan oo barakacayaal ah kuwaas oo ka cararay baahi ama dagaal sokeeye, sidoo kale waxaa kordhay tirada ku maqan qurbaha dagaalkii sokeeye dabadii taasoo hadana sabatay in ay dalka ka cararaan aqoonyahanadii soomaaliyeed una cararaan [[Bariga Dhexe]], [[Yurub]] iyo [[Woqooyiga Ameerika]]. Sinjiga ugu badan, oo ah 85% waa [[Soomaali]] iyadoo aay jiraan sinjiyo kale oo isku dardar ah kuwaas oo gaaraya 15%, waxaa ka mid ah: Baantuuga Gibilcadka Barawaani Baajuun, [[Hindi]], [[Iiraan]] waxaa kaloo jira kuwo ay dhaleen isticmaarka xilligii gumaysiga talyaaniga kuwaas oo lagu magacaabo Misyooni oo gaaraya 30 kun oo qof waxaa jiri kara dadyoow kale ee aan Soomaali ahayn oo iska tagay markii xoriyadda la qaatay [[1960]] horayna u raacan isticmaarkii.
==Luqadda==
[[File:R.publication Somali language.jpg|thumb|center|196px|Daabacadaha [[Af Soomaali|Af-Soomaaliga]]<ref> '''[https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/ Buugag iyo Qormo Dhigashada… (Jw.org)] '''</ref>]]
[[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] waa Afka rasmiga ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya waana Af-soomaaliga ([[Maay]] iyo [[Maxaa tiri]]), waa mid ka mid ah afafka [[Luqadaha Kushiitiga|Kushiitiga]] taasoo ah mid raacsan laan ka mid ah laamaheeda [[Afro-Aasiyatik|Afrika Aasiya]], kuwa ugu dhow Af-Soomaaliga waa Af-Cafarta taasoo looga hadlo [[Itoobiya]], [[Eratareya]] iyo [[Jabuuti]], sidoo kale [[Oramada]] taasoo iyana looga hadlo [[Itoobiya]] iyo [[Kiinya]]. Af-Soomaaligu waa tan ugu badan Afafka Kushitiga loogu qorista badanyahay sideedaba,<ref>[https://web.archive.org/web/20200327170337/http://www.springerlink.com/content/b14r67j54k377r7g/ A software tool for research in linguistics and lexicography: Application to Somali 2018-12-05]</ref> Waxaa jirtay daraasad cilmiyeed ku saabsan [[Af-Soomaali|Af-Soomaaliga]] kana horaysay 1900.
==Diinta==
Muddaddii qadiimiga, Soomaalidda waxay ku baraarugsanaan jiray diinta [[Waaqiya]], laakin maanta, marka laga reebo in yar oo ka mid ah [[Soomaalida|shacabka soomaaliyeed]] dhammaantood waxay haystaam [[Islaam|islaamka]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061214023655/http://www.mepc.org/workshops/popstat.asp Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide 2018-12-05]</ref> badankood waa [[Ahlu sunno waljamaaca|sunno]] kuwaas oo haysta [[Madhabo|madhabka]] shaaficiyadda<ref name="Mohamed Diriye Abdullahi">Mohamed Diriye Abdullahi, ''Culture and Customs of Somalia'', (Greenwood Press: 2001), p.1</ref> wuxaa lagu tilmaamaya dastuurka soomaaliya in ay diinta islaamku tahay diinta kaliya ee dalka ka jiri karta, shareecada islaamkuna tahay asalka.
==Ciidaha iyo fasaxyada rasmiga ah==
{{Ciidaha Soomaaliya}}
==Dhaqanka==
Soomaalidu waxay ku abtirsataa dhaqan fac weyn oo xeerar iyo qawaaniintiisa leh. Marka aad culuuntan dhaqanka qaarkood dhegeysato waxaad garan karaysaa baaxadda dhaqan cilmiyeysan ay laahaayeen Soomaalidii hore.
Dhaqanka soomaaliyeed wuxuu isugu jiraa caadooyin waxyaabo la soo wariyay dhaqankaas oo ku kaydsan maskaxda waayeelka soomaaliyeed taasoo casriyo hore lagu dhaqmi jiray dhaqamada gudaha iyo dhaqamada dawlado kale keeneen soomaaliya waa mid ku salaysan taariikh sida [[Itoobiya]] [[Kiinya]], [[Yemen]] ,[[Hindiya]] iyo [[Iiraan]].
===Miyuusigga===
Soomaaliya waxay uga duwantahay dunida inteeda kale iyadoo ah mid ka mid ah dawladaha Afrika taasoo shacabkeedu ka koobanyahay hal qomiyad waana [[Soomaali]] taasoo ka dhigtay in ay ka midaysan yihiin naaxiyadda muusikada guud ahaan dalka waana waxa ka caawiyay faafinta kooxada muusikada soomaaliyeed oo ay ka mid tahay kooxda "Waabari" iyo "Horseed" meela ka baxsan Soomaaliya qaar ka mid ah ayaa sameeyay laxan heesaa soomaaliyeed sida "[[Maryan Mursal]]" iyagdoo musikadii Soomaaliyeed qaybo kale oo reer galbeed ku dhexdartay.
===Fanka===
* Fanka soomaalida wuxuu u qaysanyahay:
* Fan shaxaneed, sida farshaxanka – Sawirka – Far-guri – Injineernimo – Dhisme – Fanka dhismaha – Geeda qoris...
* Fan ku luuqeen, Suugaan – sida Miyuusiga – Heesaha - Shineemda iyo masraxiyadda – Gabayga – Sheeko xiriirta...
* Fan Cayaareed, sida qoobka cayaarka – Gamuuan tuurka – Indhe sarcaad – Shiribka – Jaandheerta – Dhaantada...
Waa hab, [[gabay|abuurida]], qurxinta, habaynta iyo soo bandhiga [[hees|heesaha Soomaalida]], [[ruwaayad]]aha iyo [[majaajilo]]oyinka u dhaqanka ah [[dadka Soomaalida]] ah meelkasta ooy joogaan, gaar ahaan inta ku dhaqan [[Bariga Afrika]].
Guud ahaan, fanka Soomaalidu waa nooc ka mid ah [[Suugaan|Suugaanta Soomaalida]]. Sidoo kale, dadka ku hadla [[Af Soomaali]]ga waxay leeyihiin [[fan]] aad u heersareeya, qani ku ah aqoon iyo xirfad qoto dheer. In kastoo fanka maanta jira yahay mid aad u da' yar wuxuu leeyahay waaxyaabo iyo noocyo aad u badan. Kuwaasi waxaa ka mid ah [[qaaci|heesaha qaaciga]], [[qaraami]]ga, heesaha jaaska, [[ruwaayad]]aha, [[majaajilo]]yinka, [[filim]]aanta, bandhigyada fanka, qoob-ka-ciyaarka iyo guud ahaan madadaalada ku baxda luuqada [[Soomaaliga]].
===Cunto karinta===
[[file:Somali food.jpg|thumb|196px|nuucyada kala gadisan ee [[Cunto kariska soomaalida|Cunto]].|alt=]]
Cunto kariska Soomaalida wuu kala gadisanyahay meel walbo meesha kale sidaa daraadeed inuu ka mid yahay waxyaabaha muhimka u ah soomaalida in laga heli karo meel kasta ee dalka ka mid ah cunto [[Xalaal]] ah sida ay qabto diinta islaamka sida in aysan dhici karin wax ay ku jiraan xedha doofaarkaama [[Hilib]] [[Doofaar]] sidoo kale ma laga yaabo in laguu keeno [[Cabitaan]] alkolo ah nuucyadii kala duwan, sidoo kale lagama cuno bakhtiga, ama dhiiga la fariisiyay.
Soomaaliya waxaa laga qadeeyaa kowda wixii ka dambeeya duhurka dabadii laakiin inta lagu guda jiro bisha [[Ramadaan]] waxaa la cunayaa Marka ay dhamaato salaadda taraawiixdataasoo xitaa gaadhi karta kow iyo tobanka fiidnimo. waxaa la cunaa "Cambuulada" oo ugu badan bisha Soomaaliya taasoo laga cuno dhammaan dalka, waxaa la kariyaa marka hore cambuulada, taasoo meelaha qaar looga yaqaan digir ([[Af-Soomaali]]: digir), muddo gaarsiisan shan saacadood oo xidhiidh ah dab yar oo khafiif ah si ay u noqoto mid bisil.
Waxaa kale oo jirta [[Muufo]] taasoo ka samaysan [[Galley|Ganleey]] la shiiday kadibna la cajiimay laguna dubay [[Tinaar]], waxaa qaabkaas oo kale loo sameeyaa [[Sabaayad]] waxay kaga duwantahay dubista.
==Sidoo kale fiiri==
* [[Soomaali luqadda dhegoolaha]]
* [[Somaliland]]
* [[Djibouti]]
* [[IGAD]]
* [[Diinta Soomaalida]]
==Xogta==
{{reflist}}
==Daabacado kale==
<div class="mw-content-ltr">
* Hadden, Robert Lee. 2007. [http://handle.dtic.mil/100.2/ADA464006 "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science."]{{Dead link|date=Bisha Koobaad 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center, Alexandria, VA. Abstract.
* Hess, Robert L. ''Italian Colonialism in Somalia''. Chicago: University of Chicago, 1966. *Fitzgerald, Nina J. ''Somalia''. New York: Nova Science, Inc., 2002.
* Lewis. I.M. ''Pastoral Democracy: A study on Pastoralism and Politics among the Northern Somali clans''. Ohio: Ohio University Press, 1958. ISBN 978-3-8258-3084-7.
* Mwakikagile, Godfrey. ''The Modern African State: Quest for Transformation'', Chapter Four: Somalia: A Stateless State - What Next?, pp. 109–132, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001.
* Tripodi, Paolo. ''The Colonial Legacy in Somalia''. New York: St. Martin's P Inc., 1999.
</div>
==Linkiyo banaanka ah==
; Xukuumadda
* [http://www.tfgsomalia.net Websitkii dawladdii federaalka ku meel gaarka ahayd] {{Wayback|url=http://www.tfgsomalia.net/ |date=20190924214612 }}
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html Raysulwasaaraha iyo liiska wasiirada] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/somalia.html |date=20120926194338 }}
* [https://www.jw.org/so/wargeysyada/maxaa-cusub/iimaan-run-ah/iimaanka-runta-ah-muxuu-yahay/ Soomaali: Iimaan Run ah Waa Waddada Nolol Farxad Leh]
;Macluumaad guud
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html Bogga Soomaaliya ee buugga ''World Factbook'' Sirdoonka Maraykanka] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/so.html |date=20160701194614 }}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/somalia.htm Maktabadda jaamacadda koloraado]
* [http://en.wikivoyage.org/wiki/Somalia Hagista safarka ee soomaaliya (Af-Ingiriis) ee websiteka ''Wikivoyage'']
;Warbaahin
* [http://allafrica.com/somalia/ Wararka ugu doorka roon ee doomaaliya] websiteka ''allafrica.com''
* [http://www.irinnews.org/Africa-Country.aspx?Country=SO IRIN Somalia] Wararka iyo hubinta warsaxaafadeedka ee ku saabsan arrimaha bini aadamnimo ee soomaaliya
;Kuwo kale
{{col-begin}}
{{col-1-of-2}}
* [http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/somalia Hay´adda laanqeerta cas ee Soomaaliya]
* [http://www.somaliaonline.com/ Somalia Online]
* [http://www.somalilink.com/ The Somali Link]
* [http://education.nairobi-unesco.org/ Xafiiska UNESCO ee nairobi ee quseeya waxbarashada Soomaaliya]
{{col-2-of-2}}
* [http://education.nairobi-unesco.org/PDFs/somalia.pdf Xafiiska UNESCO ee Nairobi barnaamijyafa tacliinta ee dhammaan 2015 - Soomaaliya]
* [http://www.kataaib.net Websiteka Mustaqbalka umadda Soomaaliyeed] {{Wayback|url=http://www.kataaib.net/ |date=20081028004403 }}
* [http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 Khariidada ee websitka ado] {{Wayback|url=http://www.mapsyou.com/mapsFrame.aspx?p1=117 |date=20090114115414 }}
* [http://www.jaallesiyaad.com Websiteka rasmiga ah ee taariikhda gaarka ah Madaxweyne Syd. Barre]
{{col-end}}
{{Jiho
| Woqooyi Galbeed = {{flag|Djibouti}}
| Woqooyi = {{flag|Yemen}} • ''[[Gacanka Cadmeed]]''
| Woqooyi Bari = ''[[Gacanka Cadmeed]]''
| Galbeed = {{flag|Ethiopia}}
| Magaca = {{flag|Somalia}}
| Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]''
| Koofur = ''[[Badweynta Hindiya]]''
| Koofur Galbeed = {{flag|Kenya}}
| Koofur Bari = ''[[Badweynta Hindiya]]''
}}
{{coord|02|02|N|45|21|E|type:Soomaaliya | display=title}}
{{Maqaal Xul Ah|subst=4928983 |Taariikh=26 Diseember 2015}}
{{Portal bar|Soomaaliya}}
{{Dalalka Afrika}}
{{DEFAULTSORT:Soomaaliya}}
[[Category:Soomaaliya|*]]
[[Category:Dalalka xubnaha ka ah midowga afrika]]
[[Category:Dalalka xubnaha ka ah jaamacadda carabta|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka xubnaha ka ah ururka iskaashiga islaamka|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka ugu horumarka liita|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka xubnaha ka ah qaramada midoobay|Soomaaliya]]
[[Category:Geeska Afrika|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka dhaca badweynta hindiya|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka iyo meelaha looga hadlo af-soomaaliga|Soomaaliya]]
[[Category:Jamhuuriyadaha]]
[[Category:Wadamada Afrika|Soomaaliya]]
[[Category:Dalalka federaalka ah|Soomaaliya]]
[[Category:Mustacmarado hore ee talyaaniga|Soomaaliya]]
__INDEX__
7l9xf2kp5ygo3m09kqncshb3iv42b9k
Cawramale
0
27877
240195
240008
2022-08-20T11:27:13Z
Jama Mallim
32470
Cawramale
wikitext
text/x-wiki
Cawramale Waa qabiil ka mid ah beeldaha Warsangali Daarood ee dadka Soomaaliyeed waxay badanaa deegaan ku yihiin koonfurta iyo waqooyiga Soomaaliya waana beel leh taariikh fog oo soo jireen ah.
Beesha Cawramale Cismaan Ibraahim waxay badanaa deegaan ku yihiin gobollada koofureed sida Jubbada hoose, Gedo, Jubbada dhexe, Hiiraan, Baay, Sh/dhexe, Sh/hoose Banaadir iyo gobolka waqooyi bari sida Sanaag iyo galbeedka gobolka bari Soomaaliya.
Beeshu waxay ka mid tahay beelaha ugu tunka wayn beelaha dega jubbada hoose gaar ahaan magaala madaxda gobolka ee Kismaayo deegaannada ay beeshu sida xooggan u degto waxaa ka mid ah Buula xaaji, Cabdalla Biroole, Kaamkaroon, Beerxaani, Aadan Cambuur, Fuuma iyo deegaamo kale oo hoos taga magaalo madaxda jubbada hoose.
Beesha Cawramale waxaa la dhashay afar beel oo kala ah (1) Colmarabe/Cirinte. (2) Riighaye (3) Gobyawuud 4 Ina Mage/Oday Mooge. waxaana la isku yidhaahdaa ilam Cismaan Ibrahim ama Bah falagsato.
Taariikhda beesha ma ahan mid halkan aan kusoo koobi karo xuquuqda qoraalkana waxaa iska leh Suldaanka beesha Cawramale lamana badali karo amar la'aan.
1v3o05uz3o6c74tihntgsgy9wem6st8
Qabiilada Jubaland
0
28504
240176
234153
2022-08-19T22:35:54Z
41.78.73.233
wikitext
text/x-wiki
Jubaland waa gobolka labaad ugu dhulka balaaran maamul goboleed yada Somalia
Waana gobolka ay wada dagan yihiin dhamaan qabiilada Somaliyed
Gaar ahaan Shanta qabiil ee Somali ka kooban tahay.
Jubbaland waxaa wax ka qorey tariikh ahaan ingriiki africa gumeestay
Sida ku xusan booga "british reverse in east africa" jubaland waxaa ku hardamay ingriis iyo beesha Ogadeen ee ka mid ah beelaha somalida.
"In November 1900 the British Sub-Commissioner in Jubaland, Arthur Jenner, was killed while making a tour of the interior through areas inhabited by the nomadic Ogaden tribe. This part of southern Somalia was at that time under British administration within the East Africa Protectorate, and had in the preceding months been largely peaceful – Jenner was travelling with only a light escort, and was probably killed at the instigation of an Ogaden chief whom he had previously detained on suspicion of the murder of Somali policemen. According to one contemporary account, ‘It was well known that [the] murder was due to personal motives and should not have been treated as a political revolt’. However, a caravan of local traders had also recently been attacked, and shortly afterwards a report was sent back to London suggesting the imminent uprising of the whole Ogaden tribe"
Waxaa kaloo jubbaland degen harti,sade,shiikhaal iyo cawrmale
Sedexda gobol ee jubbaland waxaa loo kala daga sidan
Jubbada hoose:
Kismaayo-absame/harti/shikaal
Afmadow-absame
Badhaadhe-absame/marexan
Xagar-absame
Jubbada dhexe:
Buale-absame
Sakow-absame/shikhaal/Raxan-weyn
Jilib-absame/shikhaal/jareer
Xaramka-shikhaal
Gedo-
Luuq-sade
Baledxawo-sade
Baardheere-sade/cawlyahan/Raxan-weyn/shikhaal
Garbahareey-sade
Ceelwaaq-sade
Doolow-sade
Booga reference waxaa weeye
https://blogs.bl.uk/magnificentmaps/2015/05/a-british-reverse-in-east-africa-from-the-war-office-archive.html
4v9zixs9l6kfvap18yvn57hqeoblw5l
Ood weyn
0
36837
240171
2022-08-19T14:21:06Z
Ood weyn
32463
Garoowe, somalia
wikitext
text/x-wiki
Somaalia waa dal ku yaal bariga afrika, gaar ahaan geeska afrika. Dadka u nool maahan tiro la garanayo, ilaa iyo 1980s. Taas waxaa keentay dagaalkii sokeeye 1991 ka dhacay somalia.
Tijaabo
5vn2virm1ke1dsrvwidl1xg00h2svpt
Talk:Ood weyn
1
36838
240172
2022-08-19T15:55:23Z
Ood weyn
32463
/* Repona theory */ new section
wikitext
text/x-wiki
== Repona theory ==
waamaxay Repona theory?
Repona theory waa fikrad siyaasadeed ay aamisan yihiin siyaasiyiinta soomaaliyeed. taasoo ah saddex fikradood oo la isku daray. side; Republic, populism iyo Nationalism.
fikraddaa waxaa fikrad ah midigta fog. taas waxaa caddeyneysaa inay siyaasiyiinta soomaaliyeed inay yihiin ama u badan yihiin midigta fog. [[User:Ood weyn|Ood weyn]] ([[User talk:Ood weyn|wadahadal]]) 15:55, 19 Agoosto 2022 (UTC)
2515frczirpvgo4wjciyfrry4h8mfs8
240173
240172
2022-08-19T15:55:45Z
Ood weyn
32463
/* Repona theory */ new section
wikitext
text/x-wiki
== Repona theory ==
waamaxay Repona theory?
Repona theory waa fikrad siyaasadeed ay aamisan yihiin siyaasiyiinta soomaaliyeed. taasoo ah saddex fikradood oo la isku daray. side; Republic, populism iyo Nationalism.
fikraddaa waxaa fikrad ah midigta fog. taas waxaa caddeyneysaa inay siyaasiyiinta soomaaliyeed inay yihiin ama u badan yihiin midigta fog. [[User:Ood weyn|Ood weyn]] ([[User talk:Ood weyn|wadahadal]]) 15:55, 19 Agoosto 2022 (UTC)
== Repona theory ==
What is Repona theory? Repona theory is a political idea believed by Somali politicians. which is three ideas combined. carrier; Republic, populism and Nationalism. That idea is an idea of the far right. This proves that Somali politicians are or are mostly on the far right. [[User:Ood weyn|Ood weyn]] ([[User talk:Ood weyn|wadahadal]]) 15:55, 19 Agoosto 2022 (UTC)
la6q0u1vplgtetamng4fdyqu1sy8b18
Xamse cabdi barre
0
36839
240190
2022-08-20T09:14:46Z
Yes maan
26910
raysal wasaare cusub
wikitext
text/x-wiki
'''xamse cabdi barre''' waa siyaasi soomaaliyeed, waxaa loo magacaabay xilka raysalwasaaraha [[soomaaliya]] 15 june 2022
{| class="infobox" align="right" style="font-size: 95%; text-align: left;"
|-
{{#if:|{{!}} colspan="2" style="font-size: smaller; text-align: center;" {{!}} [[File:|200px|]]<br />{{{caption|}}}}}
| colspan="2" style="font-size: larger; text-align: center;" | '''xamse cabdi barre'''<br /> hamze abdi barre <br />
|-
! colspan="2" style="background-color: #c1cdc1; text-align: center;" |[[ raysalwasaaraha soomaaliya]]
|-
! colspan="2" style="text-align: center;" |mudada xukunkiisa
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" |[[15 june, 2022]] ilaa , [[hada]]
|-
!Xil kaga horeeyay:
|[[maxamed Xuseen Rooble]] .
|-
!Xil kaga danbeeyay
|
|-
!Dhashay:
|[[1972]] 43jir
|-
!Ku dhashay:
|[[kismaayo]], [[jubada hoose]]
|-
!Diintiisa
|[[Islaam]]
|-
!Dhalasho:
|[[soomaaliya]]
|-
!shaqadiisa
|[[siyaasi]]
|-
|}
cv5gnr4r65tu1fdkszipr9sc63dvsff